Checklist รู้ทันซื้อขายออนไลน์ ผู้แต่ง : สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ จัดทำ E-BOOK : ห้องสมุดประชาชนจังหวัดชลบุรี

51 อยา่ ลืมสงั เกตผลิตภัณฑผ์ ดิ กฎหมาย - เราควรระวังผลิตภัณฑ์เครื่องส�ำอาง ท่ีมีการโฆษณาอวดอ้าง สรรพคุณว่ามีฤทธ์ิเหมือนยา หรือโฆษณาเกินจริงท่ีท�ำให้เกิดความเข้าใจผิด เช่น ไรส้ ารเคมี ท�ำจากธรรมชาติ 100% ป้องกันการอักเสบของสวิ ฝา้ ลดผม หงอก สรา้ งสมดลุ ใหผ้ วิ กระชบั สดั สว่ น สลายไขมนั กระตนุ้ การสรา้ งคอลลาเจน/ อลิ าสติน ดูดซบั ของเสียตกคา้ งใตผ้ ิว อกฟู หรอื แกป้ ัญหาไมแ่ ข็งตัว เปน็ ต้น - นอกจากนเ้ี คร่ืองส�ำอางทกุ ชนดิ ต้องมีการจดแจ้ง และไดเ้ ลขที่ ใบรับแจ้ง 10 หลักบนฉลาก ในรูปแบบ xx-x-xxxxxxx ซ่งึ ไมต่ อ้ งอย่ใู นกรอบ เครอื่ งหมาย อย. ดงั นนั้ หากพบวา่ ผลติ ภณั ฑใ์ ดไมม่ เี ลขทจ่ี ดแจง้ หรอื ตรวจสอบ แล้วพบว่าเลขท่ีจดแจ้งบนฉลาก ไม่ตรงกับในเว็บไซต์ของ อย. สามารถ สนั นษิ ฐานไวเ้ บอ้ื งตน้ วา่ ผลติ ภณั ฑด์ งั กลา่ วอาจเปน็ ของปลอมหรอื ผดิ กฎหมาย 2.3 เครอ่ื งมอื แพทยท์ ต่ี อ้ งแจง้ รายละเอยี ด ตอ้ งแสดงเลขทใี่ บรบั แจง้ ได้แก่ เครื่องที่ใช้เพื่อกายภาพบ�ำบัด เคร่ืองตรวจวัดระดับแอลกอฮอล์ ใน ร่างกาย เต้านมเทยี มซิลโิ คน (Silicone) เป็นต้น 2.4 เครื่องมือแพทย์ท่ัวไป (เครื่องมือแพทย์ที่ไม่ได้อยู่ในรายการ เครือ่ งมือแพทย์ทีต่ อ้ งมีใบอนญุ าต เคร่ืองมือแพทย์ทีต่ อ้ งแจ้งรายละเอียด) ไม่ ตอ้ งแสดงเคร่อื งหมาย อย. หรอื เลขทใี่ บรับแจง้ เช่น เตียงผ่าตัด เครื่องตรวจ วัดความดนั โลหิต เป็นตน้ 2.5 วตั ถอุ นั ตรายทใี่ ชใ้ นบา้ นเรอื น ไมต่ อ้ งมเี ครอื่ งหมาย อย. แตต่ อ้ ง มเี ลขทใี่ บรบั แจง้ ไดแ้ ก่ ผลติ ภณั ฑล์ า้ งจาน ผลติ ภณั ฑซ์ กั ผา้ ผลติ ภณั ฑท์ �ำความ สะอาดพนื้ ฝาผนงั เครอื่ งสขุ ภณั ฑ์ วัตถุตา่ ง ๆ ท่มี ีสารท่ี อย.ก�ำหนด เปน็ ต้น

52 ส�ำ นกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 1.7 ตรวจสอบประวตั ิร้านคา้ เสยี เวลาไม่เสยี เงนิ ฟรี ก่อนจ่ายเงินค่าสินค้า เราต้องตรวจสอบข้อมูลและประวัติร้านค้าก่อน โดยพิจารณาจากความน่าเช่ือถอื ของ ช่ือผูข้ าย ทอ่ี ยู่ หรือชอ่ งทางการตดิ ตอ่ ตอ้ งชดั เจน ตรวจสอบประวตั ิรา้ นคา้ สามารถดูไดจ้ ากรีววิ การขายของในเพจ หรือเฟซบุ๊ก พิจารณารายละเอียดการซื้อขาย ข้อความที่ผู้ขายกับลูกค้า หรือน�ำช่ือร้านค้า ชื่อเจ้าของหรือผู้ขาย เลขท่ีบัญชีการโอนเงินช�ำระสินค้า มาคน้ หาในกูเกิล google.com หรอื เวบ็ ไซต์ภายในประเทศไทยตา่ งๆ เชน่ pantip.com เพื่อตรวจสอบประวัติและข้อมูลของร้านค้า หรือสืบค้นข้อมูล การจดทะเบียนเป็นผู้ประกอบธุรกิจขายตรงกับทาง สคบ. และข้อมูลการ จดทะเบยี นกบั กรมพฒั นาธรุ กิจการคา้

53 ผปู้ ระกอบธุรกจิ ไมว่ ่าจะเป็นบคุ คลธรรมดา หา้ งหนุ้ สว่ นสามัญ หา้ งหุ้น ส่วนจดทะเบียน ห้างหุ้นส่วนจ�ำกัด บริษัทจ�ำกัด บริษัทมหาชนจ�ำกัด ทุกท้องท่ีทั่วราชอาณาจักรจะต้องจดทะเบียนพาณิชย์ และเมื่อจดทะเบียน พาณิชย์แล้ว ผู้ประกอบธุรกิจดงั ตอ่ ไปนีก้ ็จะต้องจดทะเบียนอ-ี คอมเมิร์ซ คือ 1. การซอ้ื ขายสนิ คา้ หรอื บรกิ ารโดยวธิ กี ารสอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ สผ์ า่ นระบบ เครอื ข่ายอินเทอรเ์ น็ต 2. บรกิ ารอินเทอรเ์ นต็ 3. ใหเ้ ชา่ พ้ืนที่ของเครอ่ื งคอมพวิ เตอรแ์ ม่ข่าย 4. บรกิ ารตลาดกลางในการซื้อขายสนิ ค้าหรอื บรกิ าร เม่ือจดทะเบียนพาณิชย์ / ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์แล้วก็จะ สามารถขอรับเคร่ืองหมายรับรองผู้ประกอบธุรกิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ “DBD Registered” และเครอ่ื งหมายรบั รองความนา่ เช่ือถือในการประกอบ พาณิชย์อิเลก็ ทรอนิกส์ “DBD Verified” ได้ 1.8 ตรวจสอบรา้ นคา้ DBD Registered และ DBD Verified การสร้างความเชื่อมั่นในการประกอบพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์นั้น ผปู้ ระกอบธรุ กจิ รา้ นคา้ ออนไลน์ จะตอ้ งจดทะเบยี นพาณชิ ย์ DBD Registered และ DBD Verified เพือ่ ใหผ้ ูบ้ ริโภคมัน่ ใจในการซื้อขายของออนไลน์ ตอ่ กนั เคร่อื งหมาย DBD Registered คืออะไร DBD Registered หมายถงึ เครอื่ งหมายรบั รองการจดทะเบยี นพาณชิ ย์ ซงึ่ กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา้ ออกใหแ้ กพ่ าณชิ ยกจิ ประเภทพาณชิ ยอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์

54 สำ�นกั งานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) ท่ีได้จดทะเบียนพาณิชย์กับกรมพัฒนาธุรกิจการค้าหรือพาณิชย์จังหวัดเพื่อ ยืนยันการมีตัวตนอยู่จริงของผู้ประกอบธุรกิจพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ท่ีเป็น บคุ คลธรรมดาหรือนิตบิ ุคคล 1 คุณสมบัติของผู้ท่จี ะขอรบั เครอ่ื งหมาย DBD Registered (1.1) ตอ้ งจดทะเบยี นพาณชิ ยต์ ามกฎหมายวา่ ดว้ ยทะเบยี นพาณชิ ย์ (1.2) ประกอบพาณิชยกิจตรงกับท่ีระบุไว้ในใบทะเบียนพาณิชย์ (พค.0403) 2 ชอ่ งทางการขอรับเครือ่ งหมาย DBD Registered (2.1) สมัครผ่าน เวบ็ ไซต์ www.Trustmarkthai.com หรือ (2.2) จัดสง่ เอกสารมาที่ อเี มล [email protected] หรอื โทรสาร 02 547 5973 3 เอกสารทใี่ ช้ขอเคร่ืองหมาย DBD Registered (3.1) ส�ำเนาใบทะเบียนพาณิชย์ (แบบ พค. 0403) (3.2) ส�ำเนารายละเอยี ดเกย่ี วกบั รา้ นคา้ ออนไลน์ (เอกสารแนบแบบ ทพ.) เม่ือเจ้าหน้าที่กองพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ได้รับเอกสารครบถ้วน หลัง จากตรวจสอบและอนุมัติเคร่ืองหมายฯ แลว้ จะสง่ รหัสของเครอ่ื งหมาย DBD Registered ส่งไปยังผู้ขอเครอ่ื งหมายเพอ่ื น�ำไปติดตั้งทีร่ ้านคา้ ออนไลน์

55 เคร่ืองหมาย DBD Verified คืออะไร เครื่องหมาย DBD Verified คือ เครือ่ งหมายรับรองความนา่ เชื่อถอื ใน การประกอบธุรกิจอี-คอมเมิร์ซ ที่จดทะเบียนและมีคุณสมบัติครบถ้วนตาม หลักเกณฑท์ ก่ี �ำหนด เพื่อแสดงว่าเวบ็ ไซต์ นั้น ๆ มคี ุณภาพผ่านเกณฑ์ประเมนิ ตามมาตรฐานคุณภาพธรุ กิจอี-คอมเมิรซ์ ของกรมฯ เครอ่ื งหมาย DBD Verified มี 3 ระดบั คอื ซลิ เวอร์ โกลด์ และ แพทตนิ มั่ ดงั นี้ 1. ระดบั ดี หรอื ซลิ เวอร์ จะออกใหแ้ กบ่ คุ คลธรรมดาและนติ บิ คุ คล โดย ผา่ นคุณสมบัติ เชน่ จดทะเบียนพาณิชย์อเิ ลก็ ทรอนิกส์และไดร้ ับเครอ่ื งหมาย DBD Registered จดั สง่ งบการเงนิ ตดิ ต่อกัน (กรณีเปน็ นิตบิ คุ คล) รวมทั้งผา่ น เกณฑม์ าตรฐานคณุ ภาพธุรกจิ พาณชิ ย์อเิ ล็กทรอนิกส์ 2. ระดับดีมาก หรือ โกลด์ จะออกให้แก่ผู้ที่จดทะเบียนพาณิชย์ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เฉพาะทเี่ ป็นนติ ิบุคคล โดยผา่ นคุณสมบตั ิ เชน่ จดทะเบียน พาณชิ ย์อิเล็กทรอนิกส์ไม่น้อยกวา่ 1 ปี จดั สง่ งบการเงนิ ติดตอ่ กันไม่นอ้ ยกว่า 1 ปี รวมทั้งผา่ นเกณฑ์มาตรฐานคุณภาพธุรกิจฯ 3. ระดับดีเด่น หรือ แพทตินั่ม จะออกให้แก่ผู้ที่จดทะเบียนพาณิชย์ อิเล็กทรอนิกส์ เฉพาะที่เป็นนิติบุคคล โดยผ่านคุณสมบัติ เช่น จดทะเบียน พาณิชย์อเิ ล็กทรอนิกส์ไมน่ อ้ ยกวา่ 2 ปี จดั ส่งงบการเงนิ ตดิ ต่อกนั ไม่น้อยกวา่ 2 ปี และมคี ุณสมบตั ิอน่ื ได้แก่ เวบ็ ไซตไ์ ดร้ ับเคร่ืองหมาย ระดับโกลด์ ตอ่ เนื่อง 2 ปี และกรณีท่ีไม่ได้รับเครื่องหมายระดับโกลด์ หรือ ได้รับเคร่ืองหมายฯ ตอ่ เนอื่ ง ไมค่ รบ 2 ปจี ะไดร้ บั พจิ ารณาเปน็ รายกรณี เชน่ ธรุ กจิ ไดร้ บั การรบั รอง หรอื รางวลั ด้านการบริหารจัดการจากสมาคม/หน่วยงาน รวมทั้ง ผ่านเกณฑ์ มาตรฐานคุณภาพธุรกิจฯ เป็นตน้

56 สำ�นักงานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) เกณฑ์มาตรฐานคุณภาพธรุ กจิ อ-ี คอมเมริ ซ์ 5 ข้อ ไดแ้ ก่ 1. เปดิ เผยข้อมลู และรายละเอียดทเ่ี ก่ยี วข้องกับสินค้าหรือบริการดว้ ย ความถกู ต้อง ชดั เจนและเขา้ ถงึ ได้ง่าย 2. มกี ารก�ำหนดและระบเุ งอื่ นไขทางการคา้ การบรกิ ารทเี่ ปน็ ธรรม เชน่ การยกเลิกหรอื คืนสินคา้ หรอื บรกิ าร และวิธกี ารตดิ ตอ่ สอื่ สารกบั ลูกค้า 3. เป็นเว็บไซต์ที่มีมาตรการรักษาความปลอดภัยเก่ียวกับการรักษา ความลับของข้อมูล ผู้บริโภคมั่นใจได้ว่า ข้อมูลไม่ได้ถูกเปลี่ยนแปลงแก้ไข ระหว่างทาง ไม่ยอมใหป้ ฎิเสธไดว้ า่ ตนไมใ่ ช่ผู้สง่ ขอ้ มลู นั้น 4. มีแนวทางชัดเจนในการจัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคล การน�ำข้อมูลส่วน บุคคลไปใช้งานและการเก็บรักษาข้อมลู สว่ นบคุ คล รวมท้ังความสมบูรณ์ของ ขอ้ มูลสว่ นบุคคล การเขา้ ถงึ และแก้ไขข้อมลู ส่วนบคุ คล 5. การแกไ้ ขปญั หาข้อรอ้ งเรียนและการระงับข้อพพิ าท ** เครอื่ งหมาย DBD Verified จะมีความน่าเชื่อถอื ในระดบั ทส่ี งู กวา่ DBD Registered ** สามารถตรวจสอบรายช่ือร้านคา้ ทีม่ ี DBD Registered และ DBD Verified ที่ https://www.trustmarkthai.com/ อ ้ า ง อิ ง ข ้ อ มู ล : h t t p s : / / w w w . t r u s t m a r k t h a i . c o m /

57 อา้ งอิงข้อมูล: https://www.trustmarkthai.com/ จากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ ผบู้ รโิ ภคตอ้ งค�ำนงึ ถงึ ความเสยี่ งและความปลอดภยั ก่อนการซ้ือสินค้าออนไลน์ เพราะโดยท่ัวไปแล้วแม้การเดินไปซื้อของถึงหน้า รา้ นเห็นแม่ค้าพ่อค้ากันตวั เปน็ ๆ ยงั มกี ารหลอกลวงกันได้ ดังนน้ั การซื้อแบบ ไมเ่ หน็ หนา้ ตากนั ยอ่ มตอ้ งระมดั ระวงั เปน็ พเิ ศษ อยา่ งในกรณขี องคณะกรรมา- ธิการสหภาพยุโรปและประเทศสมาชิกถือว่าเว็บไซต์ที่ผิดกฎหมายคุ้มครอง ผ้บู รโิ ภคและไม่สามารถขายสนิ คา้ ตอ่ ไปไดห้ ากมเี งอ่ื นไขใดเง่อื นไขหน่ึงดงั น้ี 1. ข้อมลู ผปู้ ระกอบธรุ กิจไมค่ รบถว้ น ไมม่ ีข้อมูลท่ีอยตู่ ดิ ตอ่ 2. ขอ้ มลู ราคาไมค่ รบถ้วนและมีการหลอกลวง เชน่ การปกปิดราคา ภาษี คา่ จดั สง่ 3. ข้อมูลคณุ ลักษณะของสนิ คา้ ไมเ่ พยี งพอ 4. โฆษณาวา่ เป็นสนิ ค้าฟรี แตบ่ งั คบั ใหท้ �ำสัญญาผูกมัดระยะยาว 5. มีข้อมูลในการคืนสินค้าและรบั เงนิ คืนไม่ชัดเจน

58 ส�ำ นกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization)



บทที่ 2 ขณะซือ้ สินคา้ ออนไลน์ อะไรบ้างทต่ี อ้ ง “เอะ๊ !”

ขณะซือ้ สนิ คา้ ออนไลน์ อะไรบ้างท่ีตอ้ ง “เอะ๊ !” นักช้อปออนไลน์รู้กันแล้วว่า เราต้องเข้าเว็บไซต์อะไร รูปแบบเว็บไซต์ และรูปแบบขายเป็นอย่างไร แต่สิ่งท่ีนักช้อป ต้องเอ๊ะ และต้องรู้ขณะจะซื้อ สนิ คา้ มดี งั น้ี 2.1 ช่องทางซือ้ -ขายออนไลนอ์ ะไรบ้าง

62 ส�ำ นักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) ปจั จุบนั รา้ นค้าออนไลน์ มมี ากมายนบั ไม่ถ้วน โดยผู้ขายจะมกี ารเสนอ ขายสินค้าผ่านทางหน้าเว็บไซต์ หรือแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟน แท็บเล็ต และคอมพวิ เตอร์ ซ่ึงเว็บไซต์ หรือแอปพลเิ คชัน เหล่านี้ ถอื เปน็ ตวั กลางในการ ซื้อขายสินค้านั่นเอง เพราะเป็นสถานที่ที่ผู้ซื้อและผู้ขายสามารถพูดคุยหรือ ตกลงซ้ือขายกนั ได้ อย่างไรก็ตามเพอื่ การท�ำความเขา้ ใจที่ง่ายขน้ึ เราสามารถ จ�ำแนกประเภทร้านค้าได้ออกเป็น 4 ประเภทใหญด่ ังนี้ 1. เว็บไซต์ทเ่ี ป็นของผู้ผลติ หรือเจา้ ของสินคา้ โดยตรง เวบ็ ไซตข์ ายสนิ คา้ ออนไลนใ์ นลกั ษณะนเ้ี ปน็ เวบ็ ไซตท์ ท่ี างรา้ นคา้ ท�ำ ขึน้ เพื่อเปิดขายสนิ คา้ ภายใตย้ ี่หอ้ หรือแบรนดข์ องตวั เอง เชน่ เวบ็ ไซตแ์ บรนด์ สนิ คา้ ประเภทโทรศพั ท์ ประเภทอปุ กรณก์ ีฬา หรือไม่กเ็ ป็นเว็บไซต์ ขายสินค้า เฉพาะกล่มุ ชัดเจน เช่น เวบ็ ไซต์รา้ นหนงั สอื ทเี่ น้นขายหนงั สอื และนิตยสาร ตา่ ง ๆ เปน็ หลักโดยไมเ่ ฉพาะเจาะจงแบรนด์ เพราะเว็บไซต์เหลา่ น้ี สว่ นใหญ่ จะเป็นร้านค้าท่ีมีหน้าร้านปกติอยู่แล้ว แต่มาขยายช่องทางเปิดเว็บไซต์เพื่อ ขายสินค้าผ่านทางออนไลน์รองรับกระแสท่ีผู้บริโภคเริ่มหันมาช็อปปิ้งผ่าน สมาร์ทโฟนและหน้าจอคอมพิวเตอร์กันมากขึ้น ซึ่งเว็บไซต์ประเภทนี้จะส่ง ผลดีกับผู้บริโภคท่ีมาซ้ือสินค้าออนไลน์ ตรงที่ผู้บริโภคมีความเส่ียงน้อยที่จะ ถกู หลอกลวงจากมจิ ฉาชพี และมแี นวโนม้ จะไดร้ บั สนิ คา้ ทม่ี คี ณุ ภาพ เนอ่ื งจาก เป็นเว็บไซต์มีหลักแหล่งชัดเจนและมักจะมีระบบรักษาความปลอดภัยของ ขอ้ มลู ทไ่ี ดม้ าตรฐาน นอกจากนห้ี ลายเวบ็ ไซตย์ งั จดั อยใู่ นประเภทเวบ็ ไซตแ์ บบ ครบวงจร คอื สงั่ สนิ คา้ ไดโ้ ดยมเี ครอื่ งมอื อ�ำนวยความสะดวก เชน่ ตะกรา้ สนิ คา้ มรี ะบบช�ำระเงิน ระบบการส่งสนิ คา้ และสามารถติดตามสนิ คา้ หลังจากทซี่ อ้ื ไปแล้วได้ว่าอยูใ่ นขนั้ ตอนใดได้อกี ด้วย

63 2. เว็บไซต์ อี-มาร์เก็ตเพลส อี-มาร์เก็ตเพลส หมายถึง การซ้ือขาย สินค้าหรือบริการ โดยการส่งข้อมูลผ่านทางสื่ออิเล็กทรอนิกส์ หรือเครือข่าย อินเทอร์เนต็ โดยการซอื้ ขายในลกั ษณะนจ้ี ะมีเวบ็ ไซต์ทท่ี �ำหน้าทเี่ หมอื นตลาด กลาง ซง่ึ รวบรวมสนิ คา้ จากรา้ นคา้ หรอื บรษิ ทั ตา่ ง ๆ เอาไวภ้ ายในเวบ็ ไซตเ์ ดยี ว คล้ายห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ท่ีมีร้านค้าต่าง ๆ มากมายเช่าพื้นที่เปิดร้าน ขายสินค้า ท�ำให้เว็บไซต์ประเภทน้ีจะมีจุดเด่นที่ความหลากหลายของสินค้า และผู้บริโภคสามารถเปรียบเทียบราคาหรือคุณสมบัติของสินค้าท่ีต้องการได้ จากหลาย ๆ รา้ นคา้ ทอ่ี ยใู่ นเวบ็ ไซตด์ งั กลา่ ว ทงั้ ยงั งา่ ยตอ่ การคน้ หาขอ้ มลู เพราะ ในเว็บไซต์ จะจัดแบ่งหมวดหมู่ของสินค้าแต่ละประเภทเอาไว้ให้แล้วอีกด้วย โดยปกติ อี-มาร์เก็ตเพลสจะเปิดให้ร้านค้าต่าง ๆ โดยเฉพาะผู้ค้า รายย่อยสามารถสมัครเข้ามาขายสินค้าของตัวเองได้ โดยผู้ให้บริการเว็บไซต์ อี-มาร์เก็ตเพลสจะรับหน้าที่เป็นเพียงตัวกลางท่ีดูแลเร่ืองระบบการสั่งซื้อและ ช�ำระค่าสินค้าเท่านั้น ส่วนขั้นตอนการส่งสินค้าร้านค้าอาจด�ำเนินการเอง ซ่ึงจะเป็นไปตามเงื่อนไขของแต่ละร้านค้า หรือเป็นส่วนหน่ึงของบริการที่ ผู้ให้บริการอี-มาร์เก็ตเพลสให้บริการเพิ่มให้ ตัวอย่างเว็บไซต์อี-มาร์เก็ตเพลส

64 สำ�นกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) ในกลุ่มนี้ เช่น www.weloveshopping.com, www.tarad.com, www.lazada.co.th, lnwshop.com หรอื www.shopee.com ทงั้ นส้ี �ำหรบั ผบู้ รโิ ภคสว่ นใหญท่ ซี่ อื้ สนิ คา้ ผา่ นอ-ี มารเ์ กต็ เพลสเหลา่ นมี้ กั มีความปลอดภยั เพราะผใู้ หบ้ รกิ ารอ-ี มารเ์ ก็ตเพลสมกั จะมกี ลไกในการตรวจ สอบและขึ้นทะเบียนร้านค้าก่อน ร้านค้าจะสามารถขายสินค้าได้ จึงท�ำให้ ผบู้ รโิ ภคมคี วามเสยี่ งตำ่� ทจี่ ะไมไ่ ดส้ นิ คา้ หรอื ไดส้ นิ คา้ ไมต่ รงกบั ค�ำสง่ั ซอ้ื รวมทง้ั บางอี-มาร์เก็ตเพลสยังอนุญาตให้ผู้ซื้อสามารถเปลี่ยนคืนสินค้าในกรณีสินค้า ช�ำรดุ หรือพบว่าไมต่ รงตามโฆษณาไดอ้ กี ดว้ ย 3. เว็บไซต์ (Website) แบบตลาดนดั ออนไลน์ หรืออ-ี คลาสสฟิ ายด์ (e-Classified) เว็บไซต์ขายสินค้าออนไลน์ในแบบตลาดนัดออนไลน์เป็นเว็บไซต์ขาย สนิ คา้ ทไี่ มว่ า่ ใครกส็ ามารถลงขายสนิ คา้ ไดโ้ ดยไมเ่ สยี คา่ บรกิ ารหรอื คา่ คอมมชิ ชนั่ ใด ๆ ใหค้ วามรสู้ กึ คลา้ ยกบั การเปดิ แผงลอยในตลาดนดั ไมจ่ �ำเปน็ ตอ้ งเปน็ รา้ น ค้าหรือบริษัทธุรกิจขนาดใหญ่ก็สามารถมาประกาศขายสินค้ากับเว็บไซต์ ประเภทนไี้ ด้ โดยผขู้ ายอาจมสี นิ คา้ แคช่ นิ้ เดยี ว หรอื เปน็ สนิ คา้ มอื สองกส็ ามารถ

65 น�ำมาลงขายได้ เพยี งแตจ่ ะมคี วามแตกตา่ งกบั อ-ี มารเ์ กต็ เพลสตรงทใ่ี นขนั้ ตอน การซ้ือขายเว็บไซต์อี-คลาสสิฟายด์ให้ผู้ขายจะต้องรับหน้าที่ด�ำเนินการเอง ทงั้ หมด ตง้ั แตข่ น้ั ตอนการตดิ ตอ่ ซอ้ื ขายกบั ผซู้ อ้ื การช�ำระคา่ สนิ คา้ หรอื การจดั สง่ โดยทางผใู้ หบ้ ริการอ-ี คลาสสฟิ ายด์จะเป็นแค่พนื้ ท่กี ลางในการลงประกาศ ขายสนิ ค้าเทา่ นั้น ท�ำใหผ้ ู้บรโิ ภคทีซ่ ือ้ สนิ คา้ ผ่านเวบ็ ไซต์อ-ี คลาสสฟิ ายด์ เหลา่ นจี้ �ำเปน็ ตอ้ งตรวจสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของผขู้ ายอยา่ งรอบคอบ เนอื่ งจากผขู้ าย ไมใ่ ชเ่ จา้ ของเวบ็ ไซตเ์ ปน็ เพยี งผใู้ ชง้ านทเี่ ขา้ มาเผยแพรข่ อ้ มลู สนิ คา้ ซงึ่ สามารถ เปน็ ใครกไ็ ดท้ อี่ ยากมาลงขายสนิ คา้ นนั่ เอง ผบู้ รโิ ภคจงึ ควรขอรายละเอยี ดของ รา้ นค้าหรอื ผู้ขาย รวมถงึ ขอ้ มูลสนิ คา้ ที่ตอ้ งการให้ครบถ้วน หรอื ดูประวตั กิ าร ซือ้ ขายของผขู้ ายใหด้ กี ่อนตดั สนิ ใจซื้อ 4.ร้านค้าออนไลน์ขายผ่านช่องทางเครือข่ายสังคมออนไลน์ หรือ โซเชียลคอมเมริ ซ์

66 ส�ำ นักงานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) เครือขา่ ยสงั คมออนไลน์ คือ พืน้ ทีท่ างดจิ ิทัลที่ใช้เพ่อื การโต้ตอบแบง่ ปนั ขอ้ มลู หรอื มปี ฏสิ มั พนั ธก์ บั ผอู้ นื่ ในอนิ เทอรเ์ นต็ ซงึ่ เวบ็ ไซต์ หรอื แอปพลเิ คชนั ที่จดั อยู่ในกล่มุ เครอื ขา่ ยสงั คมออนไลน์ทเ่ี ราร้จู กั ดี เชน่ เฟซบุ๊ก อนิ สตาแกรม ไลน์ หรือทวติ เตอร์ โดยเว็บไซต์ หรอื แอปพลิเคชัน เหลา่ นีม้ อี ตั ราการเติบโต ของจ�ำนวนผใู้ ชง้ านมากขนึ้ เรอ่ื ย ๆ ทกุ ปี และมสี ว่ นส�ำคญั อยา่ งมากทท่ี �ำใหก้ าร ซ้ือขายสินค้าและการท�ำธุรกรรมต่าง ๆ ผ่านระบบออนไลน์ได้รับความนิยม เพมิ่ ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ ในชว่ งไมก่ ปี่ ที ผ่ี า่ นมา ในปจั จบุ นั มจี �ำนวนผใู้ ชง้ านชอ่ งทาง ดงั กลา่ วเพอื่ ตดิ ตอ่ สอ่ื สารจ�ำนวนมาก ท�ำใหช้ อ่ งทางดงั กลา่ วถกู น�ำมาใชใ้ นการ ประกอบธุรกิจ ท้ังกลุ่มผู้ค้าสินค้าช่ือดังและกลุ่มผู้ค้ารายย่อย ต่างก็หันมาใช้ เครือข่ายสังคมออนไลน์ เป็นช่องทางในการขายหรือส่งเสริมการขายสินค้า เช่น การสร้างหน้าเพจเพ่ือประชาสัมพันธ์สินค้าและขายสินค้าโดยตรง หรือ การน�ำไปประกาศขายตามกลมุ่ เฉพาะบนเครอื ขา่ ยสงั คมออนไลนท์ มี่ กี ารขาย สนิ คา้ ตา่ ง ๆ อยู่ อยา่ งไรกต็ ามการซอื้ ขายผา่ นชอ่ งทางนก้ี ถ็ อื วา่ มคี วามเสยี่ งสงู มากเช่นกัน เพราะผู้ขายบางส่วนมีการหลอกลวงผู้บริโภคด้วยจ�ำนวนของ ผตู้ ิดตาม ซงึ่ หากเพจไหนหรอื รา้ นไหนมผี ู้ตดิ ตามมาก ผูซ้ ้อื กม็ ักเชอ่ื ถอื ว่าเป็น ร้านท่ีขายดี และตัดสินใจส่ังซ้ืออย่างรวดเร็ว แต่ความจริงแล้วผู้ติดตามของ เพจร้านค้าเหลา่ นั้น อาจเปน็ ผู้ตดิ ตามทมี่ าจากการสร้างยอดจ�ำนวนผูต้ ดิ ตาม ท่ีไมใ่ ช่ผูต้ ดิ ตามที่แท้จริงกไ็ ด้ 2.2 ก่อนส่งค�ำสงั่ ซอ้ื ให้ตรวจดู URL ปัจจุบันการซ้ือขายออนไลน์ใหญ่จะใช้จ่ายผ่านบัตรเครดิตหรือบัญชี ธนาคารออนไลน์ จึงมีเว็บไซต์ หลอกลวง หรือท�ำเว็บไซต์ปลอมข้ึนมาเพ่ือ

67 เลียนแบบ จนเราแทบจะไมท่ ันสังเกตเห็นความตา่ งกนั เลยกว็ ่าได้ ดังนนั้ ขณะ จะท�ำการสัง่ ซอ้ื ตอ้ งสังเกตดงั น้ี 1. ใหส้ ังเกตจากท่ีอยูข่ องเวบ็ ไซต์หรือ ยูอาร์แอล (URL) โดยละเอยี ด เพราะยอู ารแ์ อลของเวบ็ ไซตป์ ลอมจะมจี ดุ ทแี่ ตกตา่ งจากยอู ารแ์ อลของเวบ็ ไซต์ ท่ีจะหักเงินทางบัตรเครดิตจริงอยู่เล็กน้อย เช่น ยูอาร์แอลของเว็บไซต์จริง ช่ือ thaiemarket.com ผู้ร้ายอาจสร้างเว็บไซต์ปลอมและใช้ยูอาร์แอล thaiemaket.com ซงึ่ ถา้ ผซู้ อื้ ไมส่ งั เกตยอู ารแ์ อลของเวบ็ ไซตป์ ลอมใหด้ ี จะไม่ พบว่าตัว “r” หายไปในยูอารแ์ อลของเวบ็ ไซตป์ ลอม 2. ใหต้ รวจสอบวา่ ยอู ารแ์ อลของเวบ็ ไซต์ ทเี่ ราก�ำลงั ใชส้ ง่ั ซอ้ื ของออนไลน์ อยู่นนั้ วา่ มีการรกั ษาความมน่ั คงปลอดภยั ใหก้ ับการท�ำธุรกรรมกบั เว็บไซต์ใน รปู แบบ https ทน่ี า่ เชอื่ ถอื หรอื ไม่ ถา้ เวบ็ ไซตท์ นี่ า่ เชอื่ ถอื สามารถสงั เกตไดจ้ าก สัญลักษณ์สเี ขียวท่ี ตวั อกั ษร “https” ดา้ นหนา้ ของยูอารแ์ อลของเว็บไซต์ ตวั อยา่ งเว็บไซต์ทใี่ ช้ https แบบนา่ เชอื่ ถือ อา้ งองิ ขอ้ มูล: https://www.chaladsue.com

68 ส�ำ นักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) a. รูปสนิ ค้าจรงิ หรือหลอกต้องสังเกต b. c. d. e. f. g. ผซู้ อ้ื ควรขอดูรปู ถ่ายสินค้าตัวจรงิ หรอื มมุ ตา่ ง ๆ ของสินค้าจากผู้ขาย ได้ รวมทั้งควรสอบถามถึงต�ำหนิต่าง ๆ ให้แน่ใจก่อน และไม่ควรซื้อสินค้า ที่มีราคาถูกจนผิดสังเกต เพ่ือป้องกันการถูกหลอกให้ซื้อสินค้าปลอมหรือ ไม่ตรงตามค�ำโฆษณา จ�ำไว้ให้แม่นว่า “Too cheap to be good!” และ “Too good to be true!”

69 2.3 ช่องทางการสั่งซ้ือหรือติดตอ่ กบั ผูข้ าย ช่องทางการสั่งซ้ือและติดต่อสนทนากับผู้ขายถือเป็นอีกส่วนส�ำคัญท่ี ขาดไม่ได้ในการซ้ือขายสินค้าออนไลน์ เพราะหากผู้บริโภคเลือกสินค้าท่ี ต้องการได้แล้วเรียบร้อย แต่ยังเกิดข้อสงสัยที่ต้องการสอบถามหรือมีปัญหา ใด ๆ เกยี่ วกบั การสง่ั ซอ้ื สนิ คา้ กค็ วรทจ่ี ะสามารถตดิ ตอ่ สอบถามไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ โดยชอ่ งทางการสนทนาน้นั มหี ลายรปู แบบ สามารถแบง่ ออกไดก้ ว้าง ๆ ดงั น้ี

70 สำ�นกั งานพฒั นาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 1. การพดู คุยผา่ นแอปพลเิ คชนั (Application) หลายแอปพลิเคชันมักมีฟังก์ชันให้ผู้ใช้งานสามารถพูดคุยกันได้ทันที ผา่ นการสง่ ขอ้ ความโดยตรง ซง่ึ อ�ำนวยความสะดวกใหก้ บั ผขู้ ายและผซู้ อื้ อยา่ ง มาก เพราะท�ำให้ไม่ตอ้ งดาวนโ์ หลดแอปพลเิ คชันอื่น ๆ เพิ่มเพอ่ื มาพูดคยุ กัน เช่น ในเฟซบ๊กุ ก็จะมเี ฟซบกุ๊ แมสเซนเจอร์ (Facebook Messenger) ส�ำหรบั ใช้พูดคุย หรือในอินสตาแกรม ก็จะมีฟังก์ชันการส่งข้อความ อย่างไรก็ตาม ผขู้ ายจ�ำนวนมากมกั จะนยิ มใหผ้ ซู้ อื้ ตดิ ตอ่ พดู คยุ ผา่ นทางแอปพลเิ คชนั ไลน์ ซง่ึ การพดู คยุ ทม่ี ลี กั ษณะเปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษรเชน่ นส้ี ง่ ผลดตี อ่ ผบู้ รโิ ภคอยา่ งมาก เพราะในกรณที เี่ กดิ ปญั หาขนึ้ เราสามารถน�ำบทสนทนาเหลา่ นมี้ าเปน็ หลกั ฐาน ได้ ดังน้ันผู้บริโภคไม่ควรลบข้อความที่ได้พูดคุยกับผู้ขาย จนกว่าที่จะได้รับ สนิ คา้ และตรวจสอบรายละเอียดแลว้

71 2. การพดู คุยผา่ นเวบ็ ไซต์ ส�ำหรับการพูดคุยผ่านเว็บไซต์นั้น ส่วนใหญ่มักเป็นการสนทนาผ่าน โปรแกรมการสนทนาหรือไลฟ์แชท (Live Chat) ที่ทางเวบ็ ไซตด์ งั กล่าวไดจ้ ดั ท�ำไว้ หรอื เปน็ เวบ็ ไซตข์ องผขู้ ายทเ่ี ปน็ ผปู้ ระกอบธรุ กจิ รายใหญก่ บั ผซู้ อ้ื รายยอ่ ย หรอื B2C ซง่ึ อาจเปน็ การพดู คุยโตต้ อบแบบทันทหี รือฝากข้อความไว้และจะ มีเจ้าหน้าท่ีมาตอบค�ำถามในเวลาท�ำการ หากเป็นรูปแบบการพูดคุยโต้ตอบ แบบทันทีบางคร้ังอาจจะไม่สามารถบันทึกส�ำเนาข้อมูลการสนทนาได้เพราะ เมอื่ ปดิ โปรแกรมแชทแลว้ ขอ้ มลู ทพี่ ดู คยุ จะหายไป ผซู้ อื้ จงึ ควรถา่ ยภาพบนจอ (Screen Capture) ของบทสนทนาการพูดคุยเก็บไว้ก่อนท่ีจะปิดโปรแกรม แชทดงั กลา่ ว 3. การพดู คุยผา่ นเว็บบอรด์ บางเว็บไซต์ ทไี่ มไ่ ด้จดั ท�ำขน้ึ มาเพอื่ วตั ถปุ ระสงคใ์ นการซอื้ ขายโดยตรง แตถ่ กู จดั ท�ำขนึ้ เพอื่ วตั ถปุ ระสงคใ์ นการแลกเปลย่ี นความคดิ เหน็ และการตดิ ตอ่ ส่ือสารระหว่างสมาชิก เราจะเรียกเว็บไซต์ ประเภทน้ีว่าเว็บบอร์ด ซึ่งหาก สมาชิกคนใดท่ีต้องการซ้ือขายสินค้าก็จะไปลงประกาศขายไว้เอง และหากมี ผู้ซ้ือสนใจสินค้า ทางผู้ซ้ือจะติดต่อกับผู้ขายโดยตรงเพ่ือตกลงซื้อขาย ราคา

72 ส�ำ นักงานพัฒนาธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) สินค้า หรือสถานท่ีในการส่งมอบสินค้ากันเอง โดยทางเว็บบอร์ดจะไม่มีส่วน ร่วมหรือรับผิดชอบในการสนทนาหรือสินค้าดังกล่าวแต่อย่างใด การติดต่อ สนทนาผา่ นทางชอ่ งทางนจี้ ะมหี ลกั ฐานการสนทนาอยบู่ นเวบ็ บอรด์ แตจ่ ะพบ ปญั หาวา่ ยากทจี่ ะระบตุ วั ตนทแ่ี ทจ้ รงิ ของอกี ฝา่ ยและตดิ ตอ่ ไมไ่ ดห้ รอื ตดิ ตอ่ ได้ ยากล�ำบากในกรณีที่สินค้ามีปัญหาหรือได้โอนเงินไปแล้ว และไม่ได้รับสินค้า ดังน้ันผู้ซ้ือต้องตรวจสอบความน่าเช่ือถือของผู้ขายด้วยความรอบคอบและ ระมดั ระวงั ก่อนช�ำระเงินค่าสนิ คา้ หรอื บรกิ าร 2.4 ร้านคา้ มคี วามเคลอ่ื นไหวตลอดเวลา ความเคลื่อนไหวของร้านค้าสามารถพิจารณาได้จากวันเดือนปีท่ีผู้ขาย ลงขายสนิ คา้ จ�ำนวนสนิ คา้ ทล่ี งขายหรอื ขายไดแ้ ลว้ ซง่ึ เราควรเขา้ ไปดรู วี วิ หรอื ความคิดเห็นจากลูกค้าคนอ่ืน ๆ รวมท้ังควรตรวจสอบประวัติการขายท่ีผ่าน มาได้เบ้ืองต้นว่าเป็นอย่างไร และอาจเข้าค้นหาข้อมูลในกูเกิลว่าร้านดังกล่าว มปี ระวตั กิ ารขายทดี่ หี รอื ไม่ดีหรือไม่

73 2.5 รปู แบบในการช�ำระเงนิ แล้วเราก็มาถึงข้ันตอนส�ำคัญส�ำหรับการซ้ือขายสินค้าออนไลน์ซึ่ง กค็ อื การช�ำระเงนิ นนั่ เอง โดยผบู้ รโิ ภคจะพบวา่ ปจั จบุ นั ชอ่ งทางการช�ำระเงนิ มี หลากหลายรปู แบบ ขน้ึ อยกู่ บั วธิ กี ารทผี่ ขู้ ายยอมรบั และความสะดวกของผซู้ อื้ ไมว่ า่ จะเปน็ การช�ำระเงนิ ทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (e-Payment) ผา่ นเครอ่ื งกดเงนิ สด อัตโนมัติ อินเทอร์เน็ต หรือโทรศัพท์มือถือก็สามารถท�ำได้ อย่างไรก็ตามใน แต่ละรปู แบบจะมคี วามแตกตา่ งกนั อยา่ งไร เราลองไปดรู ายละเอียดกัน 1. การช�ำระเงินจากบัญชีธนาคารทางออนไลน์ (Internet Banking หรือ Mobile Banking)

74 สำ�นักงานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) การช�ำระเงินจากบญั ชธี นาคารทางออนไลน์ ซึ่งแต่ละธนาคารพาณิชย์ ของไทย ธนาคารกรุงเทพ ธนาคารกรุงไทย ธนาคารกรุงศรีอยุธยา ธนาคาร กสิกรไทย ธนาคารทหารไทย และ ธนาคารไทยพาณิชย์ เป็นต้น จะให้ผู้ใช้ บริการโอนเงินผ่านแอปพลิเคชันของธนาคารท่ีใช้บริการอยู่โดยเมื่อมีการท�ำ ธุรกรรมของบัญชีเกิดขึ้น ผู้ใช้บริการก็จะได้รับการแจ้งเตือนทุกครั้ง อีกท้ัง บริการของธนาคารพาณิชย์ของไทยถูกออกแบบให้มีระบบและกระบวนการ รักษาความม่ันคงปลอดภัยกับข้อมูลของธนาคารและข้อมูลส่วนตัวของ ผู้บริโภค ผู้บริโภคจึงแน่ใจได้ว่าสามารถท�ำธุรกรรมกับธนาคารได้อย่าง ปลอดภัย อย่างไรก็ตามก่อนหน้าน้ีการโอนเงินต่างธนาคารทางก็จะมีค่า ธรรมเนียมเชน่ เดียวกบั การโอนเงินปกติ แตป่ จั จบุ นั หากผขู้ ายสนิ คา้ ออนไลน์ ได้สมคั รบริการพร้อมเพย์ (PromptPay) ไว้ผบู้ ริโภคก็จะไม่เสียค่าธรรมเนียม ในกรณที โ่ี อนเงนิ ไมเ่ กนิ 5,000 บาทไปยงั ผขู้ าย นอกจากนเ้ี มอื่ ตอ้ งการโอนเงนิ ผา่ นบรกิ ารพรอ้ มเพยก์ ไ็ มจ่ �ำเปน็ ตอ้ งระบเุ ลขบญั ชธี นาคาร แตใ่ ชเ้ พยี งเลขบตั ร ประจ�ำตัวประชาชนส�ำหรับบุคคลธรรมดา เลขประจ�ำตัวผู้เสียภาษีส�ำหรับ นติ ิบุคคล หรอื หมายเลขโทรศพั ทม์ ือถอื ของผู้รบั เงิน 2. การหักเงินจากบตั รเดบิต/บตั รเครดิต การหกั เงนิ จากบัตรเครดิตหรือบตั รเดบติ เป็นวิธีการท่ไี ดร้ บั ความนิยม มาก เพราะเปน็ วธิ กี ารทส่ี ะดวกสบายส�ำหรบั ผบู้ รโิ ภคอยา่ งมาก ซง่ึ บตั รเครดติ และบตั รเดบติ จะมีความแตกตา่ งกันตรงที่ การหักผา่ นบัตรเดบติ ผซู้ ้อื จ�ำเปน็

75 ต้องมีเงินอยู่ในบัญชีของตัวเองท่ีเพียงพอต่อการช�ำระค่าสินค้าหรือบริการ นนั้ ๆ แตก่ ารหกั เงนิ ผา่ นบตั รเครดติ ผซู้ อ้ื ไมจ่ �ำเปน็ ตอ้ งมเี งนิ ในบญั ชขี องตนเอง หรอื เรยี กไดว้ า่ เปน็ การซอื้ กอ่ นจา่ ยทหี ลงั นนั่ เอง นอกจากนย้ี งั สามารถผอ่ นจา่ ย กับบัตรเครดิตร่วมรายการได้อีกด้วย แต่จ�ำนวนเงินและระยะเวลาของการ ผ่อนจา่ ยนั้นข้ึนอยู่กบั ราคาของสินค้าและอัตราดอกเบี้ยของธนาคาร 3. การช�ำระเงินผ่านผู้ให้บริการทางการเงิน หรือ เพย์เม้นท์ เกตเวย์ (Payment Gateway) การโอนเงินผ่านผู้ให้บริการเพย์เม้นท์ เกตเวย์ เป็นการโอนเงินผ่าน ตัวกลางระหว่างเว็บไซต์ของร้านค้ากับระบบธนาคารหรือผู้ให้บริการรับช�ำระ เงินทางอิเล็กทรอนิกส์โดยผู้ให้บริการเพย์เม้นท์ เกตเวย์ จะด�ำเนินการตาม ข้อมลู ท่ีไดร้ ับ เพือ่ ตัดโอนเงินในบัญชขี องผซู้ ้อื หรอื สง่ เป็นค�ำสัง่ โอนเขา้ ระบบ การช�ำระเงนิ และท�ำการส่ังจ่ายให้กบั ผู้ขายตอ่ ไป ทั้งน้ีการโอนเงินด้วยระบบดังกล่าว เป็นการโอนเงินด้วยระบบอิเล็ก- ทรอนกิ ส์ หรือ Electronic Payment system/ อ-ี เพย์เม้นท์ (e-Payment) โดยเงินที่ได้ช�ำระหรือโอนไปนั้นอยู่ในรูปของเงินอิเล็กทรอนิกส์ (อี-มันน่ี/ e-Money) ทอ่ี ยใู่ นเครือขา่ ยอินเทอร์เนต็ หรอื ในรูปแบบบัตรพลาสตกิ ซงึ่ เป็น เงนิ ท่ผี ใู้ ช้บริการไดช้ �ำระเงนิ ลว่ งหนา้ แก่ผใู้ ห้บริการเงินอเิ ล็กทรอนกิ ส์ และถูก

76 สำ�นกั งานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) บนั ทกึ ไวใ้ นชพิ คอมพวิ เตอรแ์ ลว้ และผใู้ ชบ้ รกิ ารสามารถน�ำไปใชช้ �ำระคา่ สนิ คา้ ค่าบรกิ ารแทนการช�ำระด้วยเงนิ สดตามร้านค้าที่รับช�ำระได้ ท�ำใหผ้ ู้ซอ้ื ไม่ตอ้ ง พกเงินสดและมีความสะดวกสบายในการช�ำระเงิน ท้ังน้ี อี-มันนี่ มีหลาย รูปแบบ เช่น บัตรโดยสารรถไฟฟ้า บัตรซ้ืออาหารในศูนย์อาหารหรือบัญชี เงินสดบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตส�ำหรับการซื้อสินค้าออนไลน์ เช่น เอ็มเพย์, เคาทเ์ ตอร์ เซอร์วสิ , เพยพ์ าล, ไลน์ เพย์, ทรู มันนี่ เปน็ ตน้ อ้างองิ ขอ้ มลู : https://www.bot.or.th/Thai/Landing/Pages/King.aspx

77 2.6 วิธีสืบคน้ รายช่ือของผปู้ ระกอบธรุ กจิ บรกิ ารการช�ำระเงนิ ทาง อี-เพย์เม้นท์ ปัจจุบันระบบการช�ำระเงินดังท่ีได้กล่าวมาจะต้องได้รับอนุญาตให้ ประกอบธรุ กิจในประเทศอย่างถูกกฎหมาย เนอ่ื งจากเปน็ ธรุ กจิ ทีม่ ีการรับเงิน ลว่ งหนา้ จากประชาชน จงึ ตอ้ งไดร้ บั อนญุ าตจากธนาคารแหง่ ประเทศไทยกอ่ น เริ่มประกอบธุรกิจ โดยกฎหมายก�ำหนดให้ผู้ประกอบธุรกิจดังกล่าว ต้องมี คุณสมบัติและไม่มีลักษณะต้องห้ามตามที่ก�ำหนด ท่ีส�ำคัญคือมีหน้าท่ีต้อง ปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑท์ ก่ี ฎหมายก�ำหนดเพอ่ื เปน็ การคมุ้ ครองขอ้ มลู สว่ นบคุ คล ของผู้ใช้บริการ ซ่ึงผู้บริโภคสามารถเข้าไปสืบค้นรายช่ือของผู้ประกอบธุรกิจ ท่ีให้บริการอยู่และผู้ประกอบธุรกิจที่เลิกบริการอี-เพย์เม้นท์ ไปแล้ว ได้ท่ี เว็บไซต์ธนาคารแห่งประเทศไทย หรือ https://www.bot.or.th/Thai/ PaymentSystems/OversightOfEmoney/ListOfEmoney/Pages/ eMoneyProvider.aspx หรอื ทางไฟล์ (File) https://www.bot.or.th/Thai/ PressandSpeeches/Press/News2560/n0460t.pdf “สงสัยให้มาก ๆ กอ่ นโอนเงนิ เขา้ ปากเสือ”

78 สำ�นักงานพัฒนาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 2.7 สรปุ ยอดรวม ระยะเวลาสง่ ของ ต้องดู! 2.8 ขอ้ ควรระวงั ขณะซอ้ื สนิ ค้า ขณะซื้อสินค้าทางออนไลน์ ส่ิงทผ่ี ูบ้ รโิ ภคพงึ ระวงั คือ 1. อา่ นรายละเอียด เงื่อนไขการสงั่ ซอ้ื สินคา้ การคืนสนิ ค้า ระยะเวลา จดั สง่ หนา้ ทคี่ วามรบั ผดิ ชอบของผขู้ าย คณุ สมบตั ขิ องสนิ คา้ ใหด้ ี หากสงสยั ให้ ติดต่อสอบถามผู้ขาย และเก็บรวบรวมหลักฐานการส่ังซ้ือและหลักฐานการ สนทนาไว้ 2. เลอื กช�ำระเงินด้วยวิธที ีป่ ลอดภัย ซึง่ รปู แบบการช�ำระเงนิ ในการซอื้ สินค้าทางออนไลน์มีอยู่หลายรูปแบบตามที่ได้แนะน�ำมาแล้ว แต่ละวิธีมี ลกั ษณะขอ้ ดี – ขอ้ เสยี ทแ่ี ตกตา่ งกนั ดงั นนั้ ผบู้ รโิ ภคควรพจิ ารณาเลอื กรปู แบบ การช�ำระเงินที่ปลอดภยั ทเ่ี หมาะสมกับตนเอง 3. การช�ำระเงินผ่านการโอนเงินเข้าบัญชีธนาคาร มีความสะดวก รวดเร็ว การโอนเงินเข้าบญั ชีธนาคารจะมหี ลกั ฐานเปน็ สลิปโอนเงนิ ธนาคาร

79 สามารถตรวจสอบเจ้าของบัญชีผู้รับโอนและระงับการโอนเงินได้ หากเกิด ปัญหาขึ้น ผู้เสียหายสามารถสอบถามขอข้อมูลบัญชีผู้รับโอนไปยังธนาคาร เจ้าของบญั ชผี รู้ ับโอนได้ 4. การช�ำระเงินผ่านบัตรเดบิต เราจ�ำเป็นต้องมีเงินในบัญชีก่อนและ มลู คา่ ของยอดซอ้ื ตอ้ งไมเ่ กนิ เงนิ ในบญั ชเี ทา่ นน้ั ซงึ่ วธิ ดี งั กลา่ วธนาคารเจา้ ของ บัตรเดบิตจะมีข้อมลู เลขบญั ชขี องผซู้ อ้ื และผขู้ าย เนอ่ื งจากระบบหรือขั้นตอน การขอใหบ้ รกิ ารของธนาคารคอ่ นขา้ งรดั กมุ และยงั กอ่ ใหเ้ กดิ ความรบั ผดิ ชอบ ของคสู่ ญั ญาเพม่ิ ขน้ึ ดว้ ย การช�ำระเงนิ ผา่ นบตั รเดบติ เงนิ ในบญั ชขี องเราจะถกู โอนออกในทันที จึงควรตรวจสอบข้อมูลและความน่าเชื่อถือของผู้ขายใน ลักษณะเดยี วกับการโอนเงินเข้าบัญชีธนาคาร 5. การช�ำระเงินผ่านบัตรเครดิต วิธีน้ีจะเป็นหนี้ก่อนผ่อนจ่ายทีหลัง สามารถใชส้ ิทธริ ะงับการจา่ ยเงนิ ในกรณที ีผ่ ู้บรโิ ภคทักท้วงวา่ ไมไ่ ดเ้ ปน็ ผสู้ ง่ั ซือ้ สินค้าหรือไม่ได้เป็นผู้ขอรับบริการจากผู้ขายหรือผู้ให้บริการดังกล่าว ซึ่ง ผู้ประกอบธุรกิจจะต้องระงับการเรียกเก็บเงินจากผู้บริโภคทันที หรือในกรณี ทเ่ี รียกเก็บเงินไปแล้วจะคนื เงนิ ใหก้ บั ผู้บรโิ ภคทนั ที เวน้ แตผ่ ูป้ ระกอบธรุ กจิ จะ พสิ จู นไ์ ดว้ า่ ภาระหนท้ี เ่ี กดิ ขนึ้ เปน็ การกระท�ำของผบู้ รโิ ภคเองและใชส้ ทิ ธเิ รยี ก คืนจากผู้บริโภคในภายหลัง และถ้าผู้บริโภคต้องการขอยกเลิกการซื้อสินค้า หรอื รบั บรกิ ารภายใน 45 วนั นบั ตงั้ แตว่ นั ทส่ี งั่ ซอื้ หรอื ขอรบั บรกิ าร หรอื ภายใน 30 วันนับตั้งแต่วันถึงก�ำหนดการส่งมอบสินค้าหรือบริการ ในกรณีท่ีมีการ ก�ำหนดระยะเวลาส่งมอบสนิ ค้าหรือบริการเปน็ ลายลกั ษณ์อกั ษร ถา้ ผู้บรโิ ภค พสิ ูจน์ไดว้ ่าไมไ่ ดร้ บั สนิ คา้ หรอื ไมไ่ ดร้ บั บรกิ าร หรอื ไดร้ บั แตไ่ ม่ตรงตามก�ำหนด เวลา หรอื ไดร้ บั แล้วแต่ไม่ครบถว้ น หรือช�ำรุดบกพร่อง หรอื ไมถ่ กู ต้องตรงตาม วตั ถุประสงค์ โดยผ้ปู ระกอบธุรกิจจะระงับการเรียกเกบ็ เงินจากผูบ้ ริโภค หรอื

80 ส�ำ นกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) ในกรณีทเ่ี รยี กเก็บเงินไปแล้ว จะต้องคืนเงินให้ผู้บรโิ ภคภายใน 30 วันนับแต่ วนั ที่ผูบ้ รโิ ภคแจ้งส�ำหรับสงั่ ซ้ือสินคา้ หรอื บริการภายในประเทศ และ 60 วนั ส�ำหรับส่ังซื้อสินค้าและบริการจากต่างประเทศ ธนาคารจะมีข้อมูลในการใช้ บตั รเครดติ ทง้ั ของผซู้ อ้ื และมขี อ้ มลู ของผขู้ าย เนอ่ื งจากระบบหรอื ขนั้ ตอนการ ให้บริการของธนาคารค่อนข้างรัดกุม และยังก่อให้เกิดหน้าท่ีรับผิดชอบของ คู่สัญญาเพ่ิมข้ึนด้วย ซึ่งการใช้บัตรเครดิต จะมีประกาศของ สคบ. เข้ามา เกีย่ วขอ้ งด้วย ท�ำใหม้ คี วามปลอดภยั มากขึ้น แตม่ ีข้อจ�ำกัดทีผ่ บู้ ริโภคบางราย อาจไม่มีบัตรเครดิต และร้านค้าออนไลน์ รูปแบบผู้บริโภคกับผู้บริโภค หรือ C2C) ทวั่ ไปสว่ นใหญจ่ ะไม่มีทางเลือกในการช�ำระเงินผา่ นช่องทางบตั รเครดิต 6. การช�ำระเงินปลายทางเม่ือได้รับสินค้า เป็นช่องทางท่ีมีความเส่ียง จากการช�ำระเงินแล้วไม่ได้สินค้าน้อยที่สุด เพราะจะช�ำระเงินเมื่อผู้ซ้ือได้รับ สินค้า ผูข้ ายจะใช้บริษทั ขนส่งพัสดเุ กบ็ เงนิ ปลายทางจากผู้ซื้อ ผขู้ ายสง่ สนิ คา้ ให้ ผู้ซ้อื ก็จา่ ยเงนิ เหมอื นการซ้อื ของปกติตามรา้ นค้าท่วั ไป การช�ำระเงินด้วย วิธีนจ้ี ะป้องกันการถูกฉ้อโกงจากผูข้ าย เพราะว่าถา้ สนิ คา้ ไม่มาสง่ เรากไ็ ม่ต้อง ช�ำระเงิน เป็นวิธีทสี่ ร้างความม่นั ใจวา่ เราจะได้สนิ คา้ แนน่ อน หรอื ถา้ เราไม่ได้ สินค้าเราก็ไม่ต้องเสียเงิน แต่บริการการส่งสินค้าออนไลน์แบบช�ำระเงิน ปลายทางอาจจะมไี มม่ ากนกั สว่ นมากจะเปน็ ผปู้ ระกอบธรุ กจิ เฉพาะทม่ี บี รกิ าร ขนส่งเป็นของตนเอง หรือผ้ขู ายเป็นผจู้ ดั ส่งสนิ ค้าโดยตรงให้กบั ผู้ซือ้ เอง

81

บทที่ 3 หลงั ซือ้ สินค้าออนไลน์ อะไรบ้างทต่ี ้องตรวจสอบ

หลังซ้ือสนิ คา้ ออนไลน์ อะไรบา้ งที่ต้องตรวจสอบ 3.1 การติดตามสถานะการจัดส่งสินค้าและการรบั สนิ ค้า ก่อนตกลงซ้ือขายและช�ำระเงิน ผู้ซ้ือต้องมั่นใจว่าหากของเสียหาย ระหวา่ งการจดั สง่ ผขู้ ายจะเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบทผี่ ซู้ อ้ื สามารถเรยี กรอ้ งคา่ เสยี หาย ได้ ควรหลีกเลี่ยงการตกลงท่ีให้ผู้ซื้อติดต่อเรียกร้องจากผู้จัดส่งสินค้า เพราะ ผู้ซ้ือจะไม่มีข้อมูล สภาพของสินค้าขณะจัดส่งว่าอยู่ในสภาพใด ผู้ขายอาจมี เจตนาทจุ รติ ส่งของที่ช�ำรุดใหก้ ับผู้จดั ส่งสนิ ค้าและปดั ความรับผดิ ชอบได้ และเมื่อตกลงท�ำการซ้ือขาย ช�ำระเงิน และเข้าใจเง่ือนไขรายละเอียด เรยี บรอ้ ยแลว้ ผซู้ อื้ ตอ้ งไดร้ บั ขอ้ มลู ของรายละเอยี ดการจดั สง่ สนิ คา้ ชอ่ื หนว่ ยงาน ท่ีให้บริการจัดส่งสินค้า วันที่จัดส่งสินค้า ระยะเวลาการจัดส่งสินค้า/วันที่ ก�ำหนดรับสินค้า และเลขรหัสการจัดส่งสินค้าท่ีผู้ซื้อสามารถติดตามสถานะ การจดั ส่งสนิ คา้ ได้ด้วยตนเอง (ถา้ ม)ี ซ่งึ วิธีท่ีจะตดิ ตามสถานะการจัดส่งสนิ ค้า สามารถท�ำไดโ้ ดยการสอบถามโดยตรงไปทีผ่ ้ขู าย หรอื ผู้ใหบ้ ริการจัดสง่ สนิ ค้า บางราย ได้จัดเตรียมเว็บไซต์ส�ำหรับระบบตรวจสอบสถานะสินค้าให้เรา สามารถเขา้ ไปตรวจสอบผา่ นชอ่ งทางนน้ั ได้ หรอื สอบถามกบั ผใู้ หบ้ รกิ ารจดั สง่ ซึ่งผขู้ ายสว่ นมากนยิ มส่งสนิ ค้าแบบให้ผูใ้ หบ้ รกิ ารที่เปน็ ท่ีร้จู กั ท�ำหนา้ ท่ีในการ

84 ส�ำ นักงานพฒั นาธุรกรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) จดั ส่งสนิ คา้ ให้ เชน่ ไปรษณียไ์ ทย เคอรี่ ดเี อชแอล เปน็ ตน้ ซง่ึ การจัดส่งแบบ นจี้ ะมเี ลขในการจดั สง่ พสั ดุ สามารถน�ำมาตรวจสอบในเวบ็ ไซตข์ องบรษิ ทั ขนสง่ เพอื่ จะไดท้ ราบวา่ สนิ คา้ ของเราถงึ ไหนแลว้ เราจะไดร้ บั สนิ คา้ เมอื่ ใด เราสามารถ ใชว้ ิธีน้เี ปน็ วิธตี ดิ ตามสถานะการจดั สง่ สนิ ค้าได้อีกวิธีหน่ึง เมื่อได้รับสินค้า ควรตรวจสอบว่าหีบห่อบรรจุภัณฑ์อยู่ในสภาพท่ี เรยี บรอ้ ยดหี รอื ไม่ กอ่ นเซน็ ชอื่ รบั สนิ คา้ หรอื ช�ำระเงนิ ส�ำหรบั ในกรณชี �ำระเรยี ก เก็บเงินปลายทาง แม้ว่าความรับผิดของสินค้าที่ช�ำรุดที่อยู่ในระหว่างการจัด สง่ สนิ คา้ จะเปน็ หนา้ ทร่ี บั ผดิ ชอบของผขู้ ายกต็ าม แตเ่ มอื่ เราตกลงรบั สนิ คา้ แลว้ ความรบั ผดิ ชอบจะเปล่ียนมาเปน็ เราทันที ดงั นั้นก่อนรับสนิ ค้า ควรตรวจดูให้ แนใ่ จ หากพบสงิ่ ผดิ ปกติ เราสามารถปฏเิ สธไมร่ บั สนิ คา้ และไมช่ �ำระเงนิ ได้ แต่ หากช�ำระเงินไปแล้วพบส่ิงผิดปกติ เราควรแจ้งผู้จัดส่งสินค้าทันทีและถ่ายรูป เปน็ หลกั ฐานไว้เพื่อตดิ ตอ่ แจ้งรอ้ งเรยี นกบั ผ้ขู าย

85 รายละเอียดการจัดส่งสินค้าสามารถดูได้จากประวัติการขายท่ีผ่านมา ก็ได้ เพราะร้านค้าส่วนใหญ่มักลงรีวิว ของลูกค้าว่าได้รับสินค้าแล้วหรือไม่ นอกจากน้ีเราควรขอหลักฐานการจัดส่งสินค้าเก็บไว้ เพ่ือใช้ยืนยันว่ามีการส่ง สินค้าจรงิ เชน่ เลขรหัสสนิ คา้ จากใบเสร็จ ซึ่งสามารถน�ำไปตรวจสอบสถานะ ของสินค้าได้ว่าจะถงึ มอื เราเม่อื ใด 3.2 การบอกเลกิ สัญญาเพอ่ื ขอเงนิ คนื บอกเลิกสัญญาเพ่ือขอเงินคนื ได้ไหม ถ้าไมต่ รงตอ้ งการ ? เราในฐานะผบู้ รโิ ภคถา้ ไดร้ บั สนิ คา้ ช�ำรดุ บกพรอ่ งมสี ทิ ธบิ อกเลกิ สญั ญา ในการซื้อสินค้าออนไลน์ได้ โดยการส่งหนังสือแสดงเจตนาว่าต้องการยกเลิก สญั ญาและขอคืนเงินไปยังผขู้ ายสินค้า ภายใน 7 วัน นับแตว่ นั ทไ่ี ดร้ บั สินค้า เรายังมีสิทธิยึดหน่วงสินค้าไว้จนกว่าจะได้รับเงินคืนจากผู้ขาย ตาม พ.ร.บ. ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. 2560 กรณีช�ำระเงินแบบโอนเงิน แต่ถ้า เป็นการช�ำระเงินผ่านบัตรเครดติ ถ้าไม่ได้รบั สินคา้ ไดร้ ับแตไ่ ม่ตรงการก�ำหนด เวลา ไดร้ บั แล้วไม่ครบถ้วน ช�ำรดุ บกพรอ่ ง เราสามารถใช้สิทธยิ กเลกิ สัญญาได้ โดยท�ำเปน็ หนังสือถงึ ผขู้ ายภายใน 45 วัน นบั แต่วนั สั่งซือ้ สนิ ค้า หรือภายใน 30 วนั นบั แตว่ ันทถี่ งึ วนั ก�ำหนดสง่ มอบสนิ คา้ และผปู้ ระกอบธรุ กจิ ตอ้ งคนื เงนิ ให้แก่ผู้ซ้ือภายใน 30 วนั จะเหน็ ได้วา่ การบอกเลิกสัญญาและขอคนื เงินต้องท�ำเป็นหนงั สอื และ ส่งไปรษณีย์แบบลงทะเบียนตอบรับ เพื่อเราจะได้มีหลักฐานในการบอกเลิก สญั ญาและการรับหนังสือ การเขยี นหนังสือสามารถท�ำได้ ดงั นี้

86 ส�ำ นกั งานพฒั นาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 1. ท�ำท่ี เชน่ บา้ นเลขท่ี 23 แขวงถนนพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 เป็นต้น 2. วันที่ เช่น 29 สิงหาคม 2560 เป็นตน้ 3. เรือ่ ง บอกเลิกสัญญา 4. เรียน กรรมการผมู้ ีอ�ำนาจ บรษิ ัท................ 5. ย่อหน้าแรก บอกว่าเราเป็นใคร ซ้ือสินค้าอะไร เม่ือวันที่เท่าไหร่ เกิดปัญหาอยา่ งไร ย่อหน้าที่สอง บอกขอยกเลิกสัญญาและขอเงินคืนเป็นจ�ำนวนเท่าไหร่ และก�ำหนดระยะเวลาในการคนื เงิน 6. ขอแสดงความนับถอื และลงลายมอื ชอ่ื 7. ขอ้ มูลการติดต่อกลบั เบอร์โทรศพั ท์ อีเมล

87

88 ส�ำ นักงานพฒั นาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 3.3 การสง่ คืนสนิ คา้ หากผซู้ อ้ื พบวา่ ไดร้ บั สนิ คา้ ไมต่ รงตามค�ำโฆษณา หรอื สนิ คา้ มคี วามช�ำรดุ บกพรอ่ งกม็ สี ทิ ธทิ จี่ ะสง่ คนื สนิ คา้ โดยอาจเปน็ การเปลย่ี นสนิ คา้ ใหใ้ หมห่ รอื คนื เงนิ เพ่ือชดเชยเยียวยาความเสยี หายท่เี กิดข้ึน ซึ่งจะเปน็ ไปตามเงือ่ นไขการสง่ คนื สนิ คา้ ของแตล่ ะรา้ น โดยผซู้ อื้ ควรเขา้ ไปตรวจสอบรายละเอยี ดกอ่ น เพราะ แต่ละร้านจะสร้างเง่ือนไขการส่งคืนสินค้าแตกต่างกัน เช่น อี-มาร์เก็ตเพลส แห่งหน่ึงมีนโยบายรับคืนสินค้าภายใน 14 วันนับแต่วันท่ีได้รับสินค้า และใช้ เวลาตรวจสอบอีกประมาณ 5 วัน จากน้ันแผนกบริการลูกค้าจะติดต่อกลับ เพ่ือแจ้งกระบวนการเปลี่ยนสินค้าหรือวิธีการคืนเงิน ท้ังน้ีการคืนเงินหรือ เปลี่ยนคืนสินค้าจะอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่บริษัทก�ำหนด เช่น หากสินค้าช�ำรุด เสยี หายจากการขนสง่ หรอื สนิ คา้ ไมต่ รงกบั รายการทส่ี งั่ ซอ้ื เปน็ ตน้ นอกจากน้ี ยงั มเี งอื่ นไขเฉพาะส�ำหรบั สนิ คา้ แตล่ ะประเภท สนิ คา้ ตอ้ งไมช่ �ำรดุ เสยี หายจาก การใช้งานของผู้ซื้อ มีบัตรประกันสินค้าหรือยังอยู่ในสภาพดี ไม่ถูกแกะใช้ รวมทง้ั สนิ คา้ บางประเภทไมอ่ าจสง่ คนื ไดอ้ กี ดว้ ย หรอื ในกรณกี ารช�ำระเงนิ ผา่ น เพย์เม้นท์ เกตเวย์ ก็สามารถร้องเรียนเพื่อติดต่อเจรจากับผู้ขายได้ภายใน 180 วนั นับจากวันทีซ่ ือ้ สนิ ค้า โดยจะมีเงอื่ นไขในการสง่ คืน เชน่ ได้รบั สินคา้ ท่ี แตกตา่ งจากทผ่ี ขู้ ายระบไุ ว้ หรอื คนื เงนิ ในกรณที ไี่ มไ่ ดร้ บั สนิ คา้ ทส่ี งั่ ซอื้ เปน็ ตน้ รปู ท่ี 49-1

89 3.4 วธิ ีการร้องเรยี น กรณีสินค้าชำ� รดุ บกพร่อง หรือไม่ได้ รบั สินค้าเมอ่ื สง่ั ซอ้ื แล้ว เมื่อพบความบกพร่องของสินค้าเราควรถ่ายรูปสินค้าในทุกมุมเก็บไว้ และตอ้ งติดต่อไปยังผู้ขายก่อน เพอื่ แจง้ ใหท้ ราบถงึ ขอ้ บกพร่องของสนิ ค้าและ สอบถามถึงวิธีการเยียวยาความเสียหาย ถ้าเป็นการซ้ือผ่านเว็บไซต์ก็จะมี ขน้ั ตอน และเงอื่ นไขในการรบั ผดิ ชอบของเวบ็ ไซตก์ �ำหนดไวแ้ ลว้ สามารถตดิ ตอ่ ไปยังคอลเซ็นเตอร์ หรือหมายเลขโทรศัพท์ที่ปรากฏบนหน้าเว็บไซต์ แต่ถ้า เปน็ การซอื้ ผา่ นโซเชยี ลมเี ดยี เฟซบกุ๊ อนิ สตาแกรม ไลน์ ตอ้ งตดิ ตอ่ ไปยงั พอ่ คา้ แม่ค้า ซึ่งเป็นการช่วยเหลือตนเองในเบื้องต้นก่อน ถ้ามีปัญหาจึงร้องเรียน ไปยังหน่วยงานต่าง ๆ ที่รับแจ้งเร่ืองร้องเรียน เพื่อขอค�ำแนะน�ำและความ ช่วยเหลือต่อไป

90 สำ�นักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) การรอ้ งเรยี นเราตอ้ งเตรยี มหลกั ฐานส�ำหรบั รอ้ งเรยี น ส�ำหรบั เจา้ หนา้ ท่ี สอบถามข้อมูลหรือต้องการเอกสารหลักฐาน เราพร้อมให้ค�ำตอบและจัดส่ง เอกสารให้เจา้ หน้าทไ่ี ด้ การเตรยี มตวั เบอ้ื งตน้ ส�ำหรบั การร้องเรยี น 1. ใบสง่ั ซื้อสินคา้ 2. ขอ้ ความสนทนาการซ้ือสนิ คา้ ระหว่างผูซ้ ื้อผขู้ าย 3. ขอ้ มลู ร้านค้า 4. หลกั ฐานการช�ำระเงิน 5. ถา่ ยรูปสินคา้ และเก็บสนิ คา้ ไว้เปน็ หลักฐาน 6. น�ำหลักฐานท้ังหมดแจ้งความร้องทุกข์กล่าวโทษที่สถานีต�ำรวจ ท้องท่ี เพ่ือเปน็ หลักฐาน

91

92 ส�ำ นักงานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 3.5 หน่วยงานรบั เร่ืองร้องเรยี น 1. ศนู ยร์ บั เรอ่ื งรอ้ งเรยี นออนไลน์ 1212 OCC (Online Complaint Center: OCC) ส�ำนักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (องค์การมหาชน) หรือ สพธอ. ให้ค�ำแนะน�ำ ค�ำปรึกษาปัญหาที่เกิดจากการซ้ือสินค้าและบริการ ออนไลน์ เป็นศูนย์กลางประสานความร่วมมือในการรับ-ส่งการแจ้งเบาะแส หรือเรื่องร้องเรียนออนไลน์ ระหว่างหน่วยงานความร่วมมือ ตลอดจนให้ ค�ำแนะน�ำ ค�ำปรึกษา และประสานไปยังผู้เกี่ยวข้องในการแก้ไขปัญหาโดย ครอบคลมุ 5 กลมุ่ หลัก ได้แก่ การกระท�ำความผิดตามพระราชบญั ญัติวา่ ดว้ ย การกระท�ำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ รวมถึงการกระท�ำความผิดทาง เทคโนโลยีสารสนเทศ ปัญหาท่ีเกิดจากการซื้อขายทางออนไลน์ ภัยคุกคาม ไซเบอร์ ตลอดจนปัญหาทางออนไลน์อ่นื ๆ ทเี่ กยี่ วข้อง โทรศพั ทส์ ายด่วนหมายเลข 1212 เว็บไซต์: http://www.1212occ.com โมบายแอป: 1212 OCC อีเมล : [email protected] โทรสาร: 02-1275789

93 2. ส�ำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผูบ้ รโิ ภค (สคบ.) รับเร่ืองร้องเรียนจากผู้บริโภคที่ได้รับความเดือดร้อนหรือเสียหายอัน เนอ่ื งจากการกระท�ำของผปู้ ระกอบธรุ กจิ โดยเนน้ การคมุ้ ครองมใิ หผ้ ปู้ ระกอบ ธรุ กจิ โฆษณาเกนิ จรงิ ตอ้ งตดิ ฉลากสนิ คา้ อนั ตราย และสญั ญาทท่ี �ำกบั ผบู้ รโิ ภค ทไี่ มเ่ ปน็ ธรรม และอยู่ในอ�ำนาจท่ี สคบ. เข้าไปดูแลได้ อาคารรฐั ประศาสนภกั ดี ชน้ั 5 ศนู ยร์ าชการเฉลมิ พระเกยี รติ 80 พรรษา 5 ธนั วาคม 2550 ถนนแจ้งวฒั นะ เขตหลักสี่ กรุงเทพฯ 10120 สายด่วน 1166 เวบ็ ไซต์: http://complain.ocpb.go.th/OCPB_Complains อีเมล : [email protected] 3. กรมการคา้ ภายในกระทรวงพาณิชย์ ก�ำกับดูแลและสอดส่องพฤติกรรมการใชเ้ คร่อื งช่งั ตวง วดั ในการซ้ือ หรือขายสินค้าอุปโภคให้เกิดความเป็นธรรม การก�ำหนดราคาสินค้า และรับ เรื่องรอ้ งเรยี นเก่ียวกับราคา ปริมาณสนิ ค้า และความไมเ่ ป็นธรรมทางการคา้ 44/100 ถนนนนทบุรี 1 ต�ำบลบางกระสอ อ�ำเภอเมือง จังหวดั นนทบรุ ี สายด่วน 1569 เวบ็ ไซต์ : http://app-transport.dit.go.th/frontend/index.php อเี มล : [email protected] โทรศพั ท์ : 02-5076111 โทรสาร : 02-5475361

94 สำ�นกั งานพัฒนาธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) 4. สำ� นกั งานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) รบั เรอ่ื งรอ้ งเรียนปัญหาด้านอาหาร ยา ผลติ ภัณฑส์ ขุ ภาพ และเครอ่ื ง ส�ำอาง ไมไ่ ดม้ าตรฐาน ไมไ่ ดร้ บั ใบอนญุ าต หรอื มอี นั ตรายตอ่ ผ้บู ริโภค ตลอด จนการโฆษณาส่งเสริมการขายไม่ใหผ้ บู้ รโิ ภคเขา้ ใจผิดในสาระส�ำคญั ตู้ ปณ. 52 ปณจ. นนทบรุ ี 11000 สายด่วน 1556 เว็บไซต์ : www.fda.moph.go.th โมบาย แอป : ORYOR อีเมล : [email protected] โทรศพั ท์ : 02-5907354-5 โทรสาร : 02-5918472 5. มูลนิธิเพอ่ื ผ้บู รโิ ภค (มพบ.) รบั เรอ่ื งรอ้ งเรยี น ใหค้ �ำแนะน�ำปรกึ ษาดา้ นปญั หาสนิ คา้ และบรกิ ารทวั่ ไป ท่ีเกิดจากการซ้ือสินค้าและบริการออนไลน์ การแก้ปัญหากับคู่กรณี และขอ ความรว่ มมอื จากหนว่ ยงานตา่ ง ๆ มาแกป้ ญั หา รวมทงั้ ใหก้ ารชว่ ยเหลอื ในการ ไกลเ่ กลีย่ ข้อพิพาท 4/2 ซอยวฒั นโยธนิ แขวงถนนพญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 เว็บไซต์ : www.consumerthai.org อเี มล : [email protected] โทรศัพท์ : 02-2483734-7 โทรสาร : 02-2483733

95 อย่างไรกต็ ามการร้องเรียนปญั หาท่ีเกดิ ทางออนไลนเ์ พือ่ น�ำไปสกู่ ารแก้ ปัญหาท่ีแท้จริงน้ัน เราต้องระวังไม่ให้ตัวเองตกเป็นผู้ถูกกล่าวหาหรือถูกฟ้อง กลับดว้ ยเชน่ กัน โดยสาเหตุหลกั ทผ่ี ูบ้ ริโภคมักถูกฟ้องก็คอื การแสดงข้อความ หมนิ่ ประมาทนน่ั เอง ซง่ึ จะมวี ธิ ปี อ้ งกนั ตวั เองไมใ่ หเ้ กดิ ปญั หาดงั กลา่ วไดอ้ ยา่ งไร บา้ ง ลองไปดเู ทคนคิ เหลา่ น้กี ันในบทถดั ไป

บทที่ 4 เรือ่ งน่ารู้ ของนักช้อปออนไลน์

เรอ่ื งน่ารู้ ของนกั ช้อปออนไลน์ 4.1 Checklist รูท้ นั ซื้อขายออนไลน์

98 ส�ำ นกั งานพัฒนาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (องคก์ ารมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization)

99 4.2 “ต้ังสติกอ่ นโพสตเ์ กย่ี วกับสินค้า ไมว่ า่ เราจะไมพ่ อใจสนิ คา้ ทไี่ ดร้ บั มาหรอื ยงั ไมไ่ ดร้ บั ขนาดไหนกต็ าม และ ตอ้ งการแสดงความคดิ เหน็ ลงโซเชยี ลมเี ดยี ตา่ ง ๆ ไมว่ า่ จะเปน็ เฟซบกุ๊ อนิ สตา แกรม หรือเวบ็ บอร์ด อยา่ งพนั ทปิ ส่งิ ทค่ี วรหลกี เลี่ยงและควรท�ำในการโพสต์ ข้อความมดี งั น้ี 1. เลีย่ งคำ� เท็จ ตาม พ.ร.บ. วา่ ดว้ ยการกระท�ำความผดิ เกย่ี วกบั คอมพวิ เตอร์ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ.2560 ซง่ึ มผี ลบังคับใช้ไปตง้ั แตเ่ มื่อวนั ท่ี 24 พฤษภาคม 2560 ทผ่ี า่ นมา ก�ำหนดไวใ้ นมาตรา 14 วา่ ผใู้ ดกระท�ำความผิดที่ระบไุ วด้ ังต่อไปน้ี ตอ้ งระวาง โทษจ�ำคกุ ไม่เกินหา้ ปหี รอื ปรับไม่เกินหน่งึ แสนบาท หรอื ทัง้ จ�ำทั้งปรับ (1) โดยทุจริต หรือโดยหลอกลวง น�ำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ซึ่ง ขอ้ มลู คอมพวิ เตอรท์ บี่ ดิ เบอื นหรอื ปลอมไมว่ า่ ทง้ั หมดหรอื บางสว่ น หรอื ขอ้ มลู คอมพิวเตอร์อันเป็นเท็จ โดยประการที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ประชาชน อันมิใช่การกระท�ำความผิดฐานหม่ินประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา (2) น�ำเขา้ สรู่ ะบบคอมพวิ เตอรซ์ งึ่ ขอ้ มลู คอมพวิ เตอรอ์ นั เปน็ เทจ็ โดย ประการท่ีน่าจะเกิดความเสียหายต่อการรักษาความม่ันคงปลอดภัยของ ประเทศ ความปลอดภยั สาธารณะ ความมน่ั คงในทางเศรษฐกจิ ของประเทศ หรอื โครงสร้างพน้ื ฐานอันเปน็ ประโยชน์สาธารณะของประเทศ หรอื กอ่ ใหเ้ กดิ ความตืน่ ตระหนกแก่ประชาชน (3) น�ำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ ซง่ึ ขอ้ มลู คอมพิวเตอรใ์ ด ๆ อนั เป็น ความผิดเก่ียวกับความมั่นคงแห่งราชอาณาจักรหรือความผิดเก่ียวกับการ ก่อการรา้ ยตามประมวลกฎหมายอาญา

100 สำ�นักงานพฒั นาธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ (องค์การมหาชน) Electronic Transactions Development Agency (Public Organization) (4) น�ำเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ ซ่ึงข้อมูลคอมพิวเตอร์ใด ๆ ที่มี ลกั ษณะอนั ลามกและขอ้ มูลคอมพิวเตอร์ นน้ั ประชาชนทวั่ ไปอาจเขา้ ถงึ ได้ (5) เผยแพร่หรือส่งต่อซ่ึงข้อมูลคอมพิวเตอร์ โดยรู้อยู่แล้วว่าเป็น ข้อมลู คอมพวิ เตอร์ ตาม (1) (2) (3) หรือ (4) น่ันหมายความว่า หากบคุ คล ใดมีเจตนาทุจริต หรือหลอกลวง โดยบิดเบือน ปลอมข้อมูลทั้งหมดหรือ บางส่วนหรือน�ำข้อมูลคอมพิวเตอร์ที่เป็นเท็จเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์โดย ประการที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ประชาชนอันมิใช่การกระท�ำผิดฐาน หม่ินประมาทตามประมวลกฎหมายอาญา จะถือว่า ผู้น้ันท�ำผิดกฎหมาย เช่น นายเอเจตนาขโมยตัวตนของนายบี เพื่อใช้ชื่อนายบีหลอกลวงผู้อ่ืนหรือ ประชาชน ว่า ตนคือนายบีท่ีขายเสื้อผ้าผ่านสื่อโซเชียลมีเดีย เช่น เฟชบุ๊ก อินสตาแกรม หรือไลน์ ท้ังที่ไม่มีเจตนาที่จะขายเส้ือผ้าจริง ถือว่านายเอ กระท�ำความผิดฐานน�ำเข้า เผยแพร่ข้อมูลคอมพิวเตอร์เป็นเท็จ ตามมาตรา 14 (1) 2. ไม่แสดงความรูส้ ึกหรอื ข้อคดิ เห็นเชงิ ลบ แม้ พ.ร.บ. วา่ ด้วยการกระท�ำความผดิ เกย่ี วกบั คอมพิวเตอร์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2560 จะแก้ไขจากฉบับเดิมโดยได้ตัดความผิดฐานหม่ินประมาทออกไป แตใ่ ชว่ า่ ความผดิ ฐานหมน่ิ ประมาทในประมวลกฎหมายอาญาจะหายไป เพราะ ยงั คงเป็นความผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 และมาตรา 328 ด้วยเช่นกัน ดังน้ัน เราควรแสดงความรู้สึกหรือความคิดเห็นอย่างระมัดระวัง เพื่อป้องกันการถูกฟ้องหมิ่นประมาท ซึ่งหมายถึงการใส่ความผู้อื่นต่อบุคคล ท่ีสาม โดยประการที่น่าจะท�ำให้ให้ผู้อ่ืนนั้นเสียช่ือเสียง ถูกดูหม่ินหรือถูก เกลียดชงั นน่ั เอง ยกตัวอย่างจากเหตกุ ารณจ์ ริงจากผถู้ ูกฟอ้ งคดี เชน่ ซ้ือเสื้อ