ຈິດຕະວິທະຍາການສຶກສາ

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 3. ຕວົ ຕົນຕາມອຸດົມຄະຕິ (Ideal Self): ຕົວຕົນທ່ີ ີຢາກມຢີ າກເປັນ ແຕີ່ ຍງັ ເປັນໄປບີ່ ໄດໃົ້ ນປັດຈຸບັນ ເຊີ່ ນັ : ມກັ ເຫນັ ແກ່ີ ຕວົ ແຕີ່ ຍາກເກີ່ ງັ ເຂາົົ້ ສງັ ຄມົ ເປນັ ຕນົົ້ . ຖາ້ົ ຕວົ ຕນົ ທງັ 3 ລກັ ສະນະ ຂອ້ົ ນຂາ້ົ ງເຂາົ້ົ ກນັ ຫາຍ ຈະເຮດັ ໃຫມ້ົ ບີ ຸກຄະລກິ ະພາບໝນັົ້ ຄງົ ແຕ່ີ ຖາົ້ ແຕກຕີ່ າງ ກນັ ສູງ ຈະມຄີ ວາມສບັ ສນົ ແລະ ອີ່ ອນແອດາ້ົ ນບຸກຄະລກິ ະພາບ. Rogers ໃຫຄົ້ ວາມສາຄນັ ກບັ ຕນົ ຕາມທ່ີ ຕີ ນົ ເອງ ເບ່ີ ງິ ເຫນັ ທ່ີ ເີ ປັນລກັ ສະນະການເບີ່ ງິ ເອກະລກັ ທ່ີ ຄີ ນົ ເຮາົ ມກີ ີ່ ຽວກບັ ຕນົ ເອງນນັົ້ ວີ່ າ ປະກອບດວົ້ ຍ 3 ສ່ີ ວນ ປະກອບ ມ:ີ ຕວົ ຕນົ ໃນອຸດມົ ຄະຕິ (Ideal Self), ພາບຫກັ ກີ່ ຽວກບັ ຕວົ ຕນົ ທ່ີ ດີ ີ (Self-Image) ແລະ ການເຫນັ ຄຸນຄ່ີ າໃນຕນົ ເອງ (Self-esteem). Rogers ວາງຫກັ ການໄວວ້ົ ີ່ າ ບຸກຄນົ ຖກກະຕຸນົ້ ໂດຍຄວາມຕອ້ົ ງການສາລບັ ການຍອມຮບັ ນບັ ຖທາງບວກ ນນັ້ົ ແມ່ີ ນ ຄວາມຕອົ້ ງການຄວາມຮກັ , ການຍອມຮບັ ແລະ ມຄີ ຸນຄີ່ າ, ບຸກຄນົ ເກດີ ມາພອົ້ ມກບັ ຄວາມຕອ້ົ ງການການ ຍອມຮບັ ນບັ ຖໃນທາງບວກ ແລະ ຈະໄດຮົ້ ບັ ການຍອມຮບັ ນກັ ຖໂດຍອາໄສການສກຶ ສາຈາກການດາເນນີ ຊວີ ິດຕາມ ມາດຕະຖານຂອງບຸກຄນົ ອ່ີ ນ. ທດິ ສະດຂີ ອງ Rogers ເນນັ້ົ ທ່ີ ີ “ ຕນົ (Self)” ຄການຮວມກນັ ຂອງຮູບແບບຄີ່ ານຍິ ມົ , ເຈດຕະຄະຕ,ິ ການ ຮບັ ຮູ ້ົ ແລະ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ເຊີ່ ງິ ແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ມຢີ ີ່ ູ ແລະ ເຊ່ີ ອວີ່ າເປັນລກັ ສະນະສະເພາະຂອງເຂາົ ເຈາົ້ົ ເອງ, ຕນົ ເອງ ໝາຍເຖງິ ເຮາົ ແລະ ຕວົ ຂອງເຮາົ ເປນັ ສູນກາງທ່ີ ລີ ວບລວມປະສບົ ການທງັ້ົ ໝດົ ຂອງແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ , ພາບພດົ (Self Image) ນເີົ້ ກດີ ຈາກກແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ມກີ ານຮຽນຮູຕົ້ ງັ້ົ ແຕີ່ ໄວເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ຂອງຊວີ ດິ . Carl Rogers ເນນັ້ົ ການສກຶ ສາ ເຊີ່ ງິ ມນີ ກັ ຮຽນເປນັ ສູນກາງ (Student centered) ລາວມປີ ະສບົ ການທ່ີ ຄີ າົ້ ຍຄ ກບັ Maslow. ລາວເລ່ີ ມີ ວຊິ າຊບີ ນກັ ຈດິ ບາບດັ ໂດຍໃຊວົ້ ິທີການທາງດາົ້ ນຈດິ ວເິ ຄາະ ແລະ ໃຫຂົ້ ສ້ົ ະຫຸບຄາົ້ ຍຄ Maslow ວ່ີ າ: ແນວຄວາມຄດິ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈດິ ວເິ ຄາະເຮັດໃຫຄົ້ ນົ ມບີ ັນຫາເບ່ີ ງິ ຄວີ່ າເປັນບຸກຄນົ ທີ່ ຕີ ນົ ເອງບ່ີ ໄດົ້ ເຊ່ີ ງິ ຈະຕອົ້ ງຮບັ ຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອຈາກນກັ ຈດິ ບາບດັ ໃນການແກບົ້ ນັ ຫາບີ່ ຫາຍກີ່ ໜອົ້ ຍຢ່ີ ູເລອ້ົ ຍໆ. ໄລຍະເວລາຕ່ີ ມາ Rogers ໄດພົ້ ັດທະນາວິທີການໃນການໃຫຄ້ົ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອຂນົ້ ໃໝ່ີ ເຊ່ີ ິງລາວເອີນົ້ ວ່ີ າ: ຈດິ ບາບັດບີ່ ນາທາງ (Nondirective therapy) ຫ ຈດິ ບາບດັ ຜູຮ້ົ ບັ ຄາປກຶ ສາເປັນຄາສູນກາງ(Client centered) ໂດຍຜູຮ້ົ ບັ ຄາປຶກສາ ເປນັ ຈດຸ ສູນກາງມນການໃຫຄົ້ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອ, ນກັ ຈດິ ບາບດັ ຈະບີ່ ເວາົ້ົ ວີ່ າ ຜູຮົ້ ບັ ຄາປກຶ ສາມຄີ ວາມຜດິ ພາດ ຫ ຄວນ ຈະຈດັ ການກບັ ບນັ ຫາໄດແ້ົ ນວໃດ. ແນວຄວາມຄດິ ນແີົ້ ຕກຕີ່ າງໄປຈາກຈດິ ວເິ ຄາະຢ່ີ າງຊດັ ເຈນ ເພາະການຊີ່ ວຍເຫອ ໃນແນວຈດິ ວິເຄາະ ສູນກາງໃນການຊີ່ ວຍເຫອຈະຢີ່ ູທີ່ ຕີ ົວນກັ ຈດິ ວເິ ຄາະ ເຂົາຈະຊ່ີ ວຍບົງມະຕອິ າການ, ແກໄົ້ ຂ ບນັ ຫາ ໃນຂະນະດຽວກນັ Rogers ປະຕເິ ສດແນວຄວາມຄດິ ທາງດາົ້ ນພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ທ່ີ ເີ ນນັົ້ ການຕດັ ສນິ , ການຄວບ ຄຸມພດຶ ຕກິ າ ແລະ ພຈິ າລະນາເຖງິ ອດິ ທພິ ນົ ຂອງເງ່ີອນໄຂຈາກພາຍນອກ. Carl Rogers ເຮດັ ຈດິ ບາບດັ ເຊີ່ ງິ ເນນັົ້ ຜູຮ້ົ ບັ ຄາປກຶ ສາເປັຮສູນກາງ ຫ ເອນີົ້ ວີ່ າ ການໃຫຄ້ົ າປກຶ ສາແບບບີ່ ນາທາງ ຈາກປະສບົ ການທີ່ ໄີ ດສ້ົ ະສມົ ມາ ລາວໃຫຂົ້ ສົ້ ະຫຸບວ່ີ າ: ການເຮດັ ຈດິ ບາບດັ ຈະປະສບົ ຄວາມສາເລດັ ສູງສຸດ ເມີ່ ອນກັ ຈດິ ບາບັດສາົ້ ງໃຫເົ້ ກີດພາວະທ່ີ ີສະແດງເຖິງຄວາມຈງິ ໃຈ, ບີ່ ລາອຽງ. ການຍອມຮັບນັບຖໃນທາງບວກໂດຍ ປາສະຈາກເງ່ີອນໄຂ(Unconditional Positive Regard) ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຢີ່ າງເລກິ ເຊ່ີ ງິ ແລະ ສາມາດສາຜດັ ເຖງິ ຄວາມຄດິ , ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຂອງຜູມ້ົ າຮບັ ຄາປກຶ ສາ. Carl Rogers ເຊ່ີ ອວີ່ າ ຈາກສະພາວະນຊີົ້ ີ່ ວຍໃຫຜົ້ ູຮົ້ ບັ ຄາປຶກສາມີ ປະສບົ ການທີ່ ດີ ີ ແລະ ເກດີ ການຍອມຮບັ ຕນົ ອງຫາຍຂນ້ົ , ໃຫຄ້ົ ວາມສາຄນັ ກບັ ຕນົ ເອງເມີ່ ອບຸກຄນົ ໄດພົ້ ດັ ທະນາມາ ຮອດຈດຸ ນີົ້ ຍ່ີ ອມສາມາດຈະແກບ້ົ ນັ ຫາຂອງຕນົ ເອງໄດໂົ້ ດຍປາສະຈາກຄວາມຊີ່ ວຍເຫອຈາກນກັ ຈດິ ບາບດັ . 96

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນອກຈາກ Carl Rogers ຈະເປນັ ນກັ ຈດິ ບາບດັ ລາວຍງັ ເປນັ ສາສະດາຈານ ເຊີ່ ງິ ເຮດັ ໜາົ້ ທ່ີ ໃີ ນການສອນ ລາວ ວເິ ຄາະຈາກປະສບົ ການໃນການສອນທ່ີ ຜີ ີ່ ານມາ ເຮດັ ໃຫຄ້ົ ນົົ້ ພບົ ວີ່ າ ຫກັ ການສາຄນັ ຂອງຈດິ ບາບດັ ໃນດາ້ົ ນຜູຮົ້ ບັ ຄາ ປຶກສາເປນັ ສູນກາງ ສາມາດນໄປປະຍຸກໃຊກົ້ ບັ ການຮຽນ-ການສອນຢີ່ າງໄດຜົ້ ນົ ລາວສະເໜີວ່ີ າການສກຶ ສາຄວນດາ ເນໄີ ປໃນແນວທາງໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເປນັ ສູນກາງ ຄູຄວນສາ້ົ ງສນັ ບນັ ຍາກາດໃນການສອນທ່ີ ສີ ່ີ ງົ ເສມີ ຄວາມຈະເລນີ ງອກ ງາມຂອງນກັ ຮຽນ ເຊີ່ ງິ ຄູຄວນມຄີ ຸນສມົ ບດັ ດີ່ ງັ ຕີ່ ໄປນ:ີົ້ 1) ມສີ ດັ ທາໃນມະນຸດ ແລະ ເຊ່ີ ອໃນຄວາມສາມາດຂອງອດັ ຕະບຸກຄນົ ທ່ີ ຈີ ະພນັ ລະນາສກັ ກາຍະພາບຂອງຄົນ ໄດໃົ້ ຫໂົ້ ອກາດນກັ ຮຽນເລອກແນວທາງໃນການຮຽນຮູ.້ົ 2) ມຄີ ວາມຈງິ ໃຈເປນັ ຕວົ ຂອງຕນົ ເອງ, ບ່ີ ໃສ່ີ ໜາົ້ ກາກເຂາົ້ົ ຫາກນັ , ມຄີ ວາມເປນັ ທາມະຊາດ, ເປນັ ມະນດຸ . 3) ເຫນັ ເຖງິ ຄຸນຄ່ີ າຂອງນກັ ຮຽນ, ຍອມຮບັ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ , ຄວາມຄດິ ເຫນັ ໃຫໂົ້ ອກາດເດກັ ໄດສົ້ ະແດງອອກ ມີ ຄວາມເປນັ ຕວົ ຂອງຕນົ ເອງ. 4) ສາມາດເຂາົ້ົ ເຖງິ ປະຕກິ ລິ ຍິ າຂອງນກັ ຮຽນມຄີ ວາມລະອຽດອ່ີ ອນ ເຫນັ ເຖງິ ຄວາມຄດິ , ຈດິ ໃຈ, ໃຫຄ້ົ ວາມ ສາຄນັ ເຖງິ ຂະບວນການສກຶ ສາ ແລະ ການຮຽນຮູ.້ົ ລາວເຊ່ີ ອວ່ີ າ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມສາມາດທ່ີ ຈີ ະໃຫກົ້ ານສກຶ ສາແກີ່ ຕນົ ເອງ ໂດຍປາສະຈາກການຊ່ີ ວຍເຫອຈາກຄູ ສອນ. 3. ທດິ ສະດຂີ ອງ Combs ແນວຄວາມຄດິ ຂອງ Combs ຄາ້ົ ຍຄກບັ ແນວຄດິ ຂອງ Maslow ແລະ Rogers ທ່ີ ບີ ີ່ ເຫນັ ພອົ້ ມກບັ ແນວຄດິ ຈດິ ວເິ ຄາະ ແລະ ພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ຈີ່ ງຶ ສະແຫວງຫາທາງເລອກອ່ີ ນ ໃນຂະນະທ່ີ ີ Maslow ມພີ ນ້ົ ຖານແນວຄວາມຄດິ ຈາກການສກຶ ສາເລີ່ ອງແຮງຈງູ ໃຈ, Rogers ມພີ ນ້ົ ຖານຈາກປະສບົ ການຂອງການເປນັ ນກັ ຈດິ ບາບດັ . Combs ໄດມ້ົ ີ ແນວຄວາມຄິດຄັດຄາ້ົ ນຂດັ ຄາ້ົ ນຄວາມຄດິ , ຄວາມເຂົາ້ົ ໃຈ ລາວຕງັົ້ ສມົ ມຸດຕິຖານໄວວ້ົ ່ີ າ: ພຶດຕິກາທັງຫາຍຂອງ ມະນຸດເຮາົ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ຜນົ ມາຈາກການຮບັ ຮູຂ້ົ ອງບຸກຄົນໃນເວລານນັ້ົ (ເປນັ ແນວຄວາມຄດິ ທ່ີ ໃີ ກຄ້ົ ຽງກບັ Lewin ກີ່ ຽວກບັ ອານາຈກັ ຊີວິດ). ຈາກສົມມຸດຕິຖານນີົ້ ຄູຄວນພະຍາຍາມຈະເຂົາົ້ ໃຈເຖິງສະພາບການຮຽນຮູ ້ົ ໂດຍ ພະຍາຍາມເຖິງການຮບັ ຮູ ົ້ ແລະ ແນວຄດິ ຂອງນກັ ຮຽນ, ຈາກສມົ ມຸດຕຖິ ານນີົ້ ສະຫຸບໄດວ້ົ ີ່ າ: ວິທຈີ ະຊີ່ ວຍໃຫົ້ ນກັ ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ ້ົ ຈາເປນັ ຕອົ້ ງຊີ່ ວຍໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນປບັ ປຸງສະພາວະຄວາມເຊີ່ ອ, ການຮບັ ຮູ ້ົ ແບະ ພດຶ ຕກິ າ. Combs ເຊ່ີ ອວີ່ າ ບຸກຄນົ ມກີ ານຮບັ ຮູຕົ້ ່ີ ຕນົ ເອງແນວໃດນນັົ້ ມຄີ ວາມສາຄນັ ຫາຍ ແລະ ຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍໃນການ ສອນ, ຄວນຊີ່ ວຍໃຫນົ້ ກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ ໄດພົ້ ດັ ທະນາແນວຄວາມຄດິ ໃນທາງບວກຕ່ີ ຕນົ ເອງ. ທງັ Maslow ແລະ Combs ເວາົ້ົ ວ່ີ າ ມະນຸດເຮາົ ມກີ ານສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ ຫ ກະຕຸນົ້ ຕນົ ເອງໄດ.ົ້ ແຕີ່ Maslow ອະທບິ າຍແຮງຈງູ ໃຈໃນຮູບລາດບັ ຂອງຄວາມຕອົ້ ງການ ຂະນະທີ່ ີ Combs ສະເໜວີ ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າ ທຸກຢີ່ າງເກດີ ຈາກຄວາມຕອົ້ ງການພນົ້ ຖານຄ: ຄວາມຕອ້ົ ງການທີ່ ມີ ຄີ ວາມເໝາະສມົ ຢ່ີ າງດຽວ ຈາກສມົ ມຸດຕຖິ ານນີ້ົ ອາດຈະຄາດຄະເນໄດວ້ົ ່ີ າ ນກັ ຮຽນມຄວາມກະຕລລນົົ້ ທີ່ ຈີ ະມຄີ ວາມເໝາະສມົ ໃນສະຖານະການຕີ່ າງໆເທ່ີ ົາທ່ີ ີຈະ ເປັນໄປໄດ.້ົ ບົດບາດຂອງຄູແຕກຕ່ີ າງໄປຈາກແນວຄວາມຄິດທາງດາ້ົ ນພດຶ ຕິການິຍົມ ເຊ່ີ ິງເນັນ້ົ ການເສມີ ແຮງ Combs ເວາົ້ົ ວີ່ າ ໜ່ີ ສທ່ີ ຂີ ອງຄູບແມ່ີ ນຜູປົ້ ູກປນັົ້ , ຫີ່ ຫອມ ຫ ນກັ ສີ່ ງັ ການບງັ ຄບັ . ແຕ່ີ ເປນັ ການຈດັ ການເຂາົ້ົ ສ່ີ ູຂະບວນ ການ ເຊີ່ ງິ ເປັນຢີ່ ູຮຽບຮອ້ົ ຍແລວ້ົ , ບົດບາດຂອງຄູຈະຊ່ີ ວຍເຮດັ ໃຫກ້ົ ານຮຽນຮູດ້ົ າເນນີ ໄປງີ່າຍຂນົ້ , ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈ 97

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຊ່ີ ວຍເຫອເກອ້ົ ກູນ, ສາ້ົ ງສາພນັ ດ, ມຄີ ວາມເປັນມດິ ກບັ ນກັ ຮຽນ. Combs ຂຽນເຖິງຄຸນລກັ ສະນະຂອງຄູທີ່ ີດີໄວົ້ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ມຄີ ວາມຮູ,ົ້ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເນອ້ົ ໃນວຊິ າທີ່ ຕີ ນົ ສອນເປັນຢີ່ າງດ.ີ 2) ໄວຕີ່ ການຮບັ ສາຜດັ ເຖງິ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ເພ່ີ ອຮີ່ ວມງານ. 3) ມຄີ ວາມເຊ່ີ ອໃນຄວາມສາມາດຂອງນກັ ຮຽນທ່ີ ຈີ ະຮຽນຮູ.້ົ 4) ມຄີ ວາມຄດິ ໃນທາງບວກຕີ່ ຕນົ ເອງ. 5) ເຊ່ີ ອວ່ີ າໄດຊົ້ ່ີ ວຍນກັ ຮຽນໃນການຮຽນຮູຢ້ົ ່ີ າງດທີ ່ີ ສີ ຸດ. 6) ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານຫາກຫາຍໃນການສອນ. 4. ການໝນູ ໃຊຫົ້ ກັ ການຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາມະນຸດນະຍມົ ເຂາົ້ົ ໃນການຮຽນ-ການສອນ 1. ພະຍາຍາມໃຫຄົ້ ວາມສາຄນັ ວີ່ າເຮາົ ໄດໃົ້ ຫແ້ົ ນວທາງ ແລະ ຄວບຄຸມການຮຽນຮູໜົ້ ອ້ົ ຍ-ຫາຍປານໃດ ເມ່ີ ອ ມໂີ ອກກາດຄວນກະຕຸນົ້ , ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນໃຫມ້ົ ກີ ານເລອກ ແລະ ຈດັ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງຕນົ ເອງ. ໃນຂະນະທ່ີ ກີ າລງັ ວາງແຜນການສອນ ເຮາົ ຄວນຖາມຕນົ ເອງວີ່ າ ສະຖານະການໃນການຈດັ ການຮຽນ-ການ ສອນ ເຮາົ ຄວບຄຸມນກັ ຮຽນຫາຍເກນີ ໄປຫບ ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫກ້ົ ານຄວບຄຸມຫອົ້ ງຮຽນງ່ີາຍຂນົ້ ຫ ເພ່ີ ອໃຫຮ້ົ ູສ້ົ ກຶ ວີ່ າເຮາົ ມອີ ານາດຫາຍກວີ່ ານກັ ຮຽນ ທາງເລ່ີ ອກອ່ີ ນກີ່ ແມີ່ ນ ອາດຈະໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເລອກຫວົ ຂອົ້ ະພປິ າຍ, ຈດັ ສະພາບການ ຮຽນແບບເປີດ ເພີ່ ອໃຫຮົ້ ກັ ຮຽນມໂີ ອກາດເລອກສີ່ ິງທີ່ ເີ ຂາົ ເຈາົ້ົ ສນົ ໃຈ ເຊີ່ ນັ : ຈາກຫວົ ຂທ້ົ ີ່ ເີ ຮາົ ການດົ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ ເລອກສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ຂາົ ເຈາົ້ົ ສນົ ໃຈໃຫມົ້ ກີ ານລະດມົ ພະລງັ ສະໝອງບອກສີ່ ງິ ທ່ີ ສີ ນົ ໃຈຫາຍທ່ີ ສີ ຸດ, ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຕງັົ້ ເກນການ ເລອກຫວົ ຂ.ົ້ 2. ສາົ້ ງບນັ ຍາກາດໃນການຮຽນໂດຍສະແຫວງຫາຄວາມອບົ ອີ່ ຸນ, ຍອມຮບັ , ສະແດງທດັ ສະນະຄະຕໃິ ນທາງ ບວກ, ສ່ີ ສານຄວາມເຊ່ີ ອໝນັົ້ ໃນຄວາມສາມາດຂອງນກັ ຮຽນທ່ີ ຈີ ະຮຽນຮູ,ົ້ ຕອບສະໜອງໃນທາງບວກຕ່ີ ນກັ ຮຽນທ່ີ ີ ສະແດງພດຶ ຕກິ າເປນັ ມດິ , ກະຕລລນົ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ພະຍາຍາມຈີ່ ຈາຊ່ີ ນກັ ຮຽນໃຫໄົ້ ວທ່ີ ສີ ຸດເທີ່ າົ ທີ່ ຈີ ະເຮດັ ໄດ,ົ້ ໃຫຄົ້ ວາມ ສນົ ໃຈນກັ ຮຽນເປນັ ລາຍບຸກຄນົ ສະແດງຄວາມພໃຈເມີ່ ອນກັ ຮຽນເຮດັ ໄດດ້ົ ,ີ ຮບັ ຟງັ ດວ້ົ ຍຄວາມສນົ ໃຈ. 3. ເຮດັ ໜາ້ົ ທ່ີ ເີ ປນັ ຜູຄົ້ ອຍກະຕຸນົ້ , ສະໜບັ ສະໜນູ , ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈ, ຊີ່ ວຍເຫອ. 4. ເມ່ີ ອເຮາົ ຕອົ້ ງການໃຫຂົ້ ມ້ົ ູນຍອ້ົ ນກບັ ຄວນໃຫຕ້ົ າມຄວາມເປນັ ຈງິ ເພີ່ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ອະທບິ າຍເຖງິ ພດຶ ຕກິ າ, ສະພາບການ, ບ່ີ ເວາົ້ົ ເຖງິ ຕວົ ນກັ ຮຽນຫນໄິ ສຂອງເຂາົ ເຈາົ້ົ ເຊີ່ ນັ : ນກັ ຮຽນໂຍນເຂາົ້ົ ໜມົ ຍອກ ກນັ ເຮດັ ໃຫຄ້ົ ູສອນຮູສົ້ ກຶ ບີ່ ພໃຈ, ການເວາົ້ົ ວ່ີ າ: “ ນກັ ຮຽນນໄິ ສບ່ີ ດີ ເຊດັ ໃຫສົ້ ະອາດດຽວນີົ້ ຄຕູ ອ້ົ ງບອກພ່ີ ແມີ່ ຂອງ ນອົ້ ງໃຫຮ້ົ ູເົ້ ຖງິ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ໜີ າ້ົ ລະອາຍແບບນີົ້ ”, ຄູຄນົ ທ່ີ ສີ ອງເວາົົ້ ວີ່ າ: “ ຄູຮູສົ້ ກຶ ບີ່ ສະບາຍໃຈທ່ີ ເີ ຫນັ ນກັ ຮຽນໂຍນເຂາົົ້ ໜມົ ໃສ່ີ ກນັ ເຂາົົ້ ໜມົ ບ່ີ ໄດມົ້ ໄີ ວໂ້ົ ຍນໃສ່ີ ກນັ ຫອ້ົ ງນຈີົ້ າເປັນຕອ້ົ ງອະນາໄມໃຫສົ້ ະອາດງາມຕາ”. ການເວາົ້ົ ໃນສອງ ແບບນີົ້ ນກັ ຮຽນເຕມັ ໃຈທີ່ ຈີ ະຮບັ ຟງັ ແບບທ່ີ ສີ ອງຫາຍກວ່ີ າ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບຫາຍກວີ່ າໃນການຍຸຕພິ ດຶ ຕກິ າທີ່ ີ ສງັ ຄມົ ບ່ີ ປາດຖະໜາ. 5. ຊີ່ ວຍໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນພດັ ທະນາຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ໃນທາງບວກຕ່ີ ຕນົ ເອງ ເຊ່ີ ນັ : ຮູສ້ົ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັົ້ , ເປນັ ຕວົ ຂອງຕນົ ເອງ , ມຄີ ວາມໄວໃນການຮບັ ສາຜດັ ຕີ່ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຂອງນກັ ຮຽນ, ພະຍາຍາມເຂາົົ້ ໃຈເຖງິ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນ, ໃຫຄົ້ ວາມສາຄນັ ເຖງິ ການປະພດຶ ແລະ ຄາເວາົົ້ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູສົ້ ກຶ ບ່ີ ສະບາຍໃຈ. 6. ໃນບາງຄງັົ້ ອາດຈະມເີ ວລາໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດສ້ົ າຫວດຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຂອງຕນົ ເອງ ເຊີ່ ນັ : ຊີ່ ວົ ໂມງແນະແນວ. 98

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 7. ໃນຊ່ີ ວງເວລາທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ອາດຈະຈດັ ກດິ ຈະກາເຝກິ ອບົ ຮມົ ໃຫເ້ົ ດກັ ມຄີ ວາມໄວໃນການສາຜດັ , ຄວາມ ຮູສົ້ ກຶ ຂອງຄນົ ອ່ີ ນ. 8. ຈດັ ປະສບົ ການ ການຮຽນຮູເ້ົ ຊີ່ ງິ ນາໄປສີ່ ູການພດັ ທະນານໄິ ສ, ທດັ ສະນະຄະຕິ ແລະ ຄ່ີ ານຍິ ມົ ທ່ີ ຕີ ອ້ົ ງການ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມ.ີ 9. ໃຫຕົ້ ວົ ຢ່ີ າງທີ່ ດີ ແີ ກ່ີ ນກັ ຮຽນ ໂດຍຄເູ ປນັ ຕວົ ແບບທ່ີ ດີ ໃີ ນການປະພດຶ , ສາົ້ ງນໄິ ສ. 99

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 7 ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກົ້ ີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ແລະກີ່ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ດີ່ ງັ ທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ີ່ າວມາແລວົ້ , ຈະມແີ ນວຄວາມຄດິ ທ່ີ ີ ແຕກຕ່ີ າງກນັ . ກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໄດມ້ົ ຄີ ວາມຄດິ ວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າຂອງມະນດຸ ຈະຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມເປນັ ຕວົ ການດົ . ຕວົ ແທນຂອງແນວຄດິ ນໄີ້ົ ດແົ້ ກີ່ ທດິ ສະດີຂອງ ທີ່ ານສະກນິ ເນ.ີ ກ່ີ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ໄດມ້ົ ຄີ ວາມຄດິ ວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າຂອງ ມະນຸດຂນຶົ້ ກບັ ການຮບັ ຮູ,້ົ ການຄດິ ຫ ຂະບວນການທາງປັນຍາຂອງບຸກຄົນ. ຕວົ ແທນຂອງກ່ີ ຸມນີົ້ ແມີ່ ນ Gestalt Psychology. ໃນໄລຍະຕ່ີ ມາພດັ ໄດເົ້ ກີດມທີ ດິ ສະໄໝີ່ ທ່ີ ຮີ ຽກວີ່ າ: ກີ່ ຸມປະຕິສາພັນ ( Interactionist AS Preach ) ກ່ີ ຸມນໄີົ້ ດປ້ົ ະສມົ ປະສານແນວຄດິ ຂອງກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ແລະກ່ີ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ລວມເຂາົົ້ ກນັ . ແລະມຄີ ວາມຄດິ ວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າຂອງມະນຸດຈະຂນຶ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ຜນົ ລວມລະຫວ່ີ າງຂະບວນການທາງປັນຍາຂອງບຸກຄນົ ແລະສີ່ ິງແວດລອົ້ ມອອົ້ ມ ຕວົ . ທິດສະດສີ າຄັນຂອງກີ່ ຸມນີໄົ້ ດແົ້ ກ່ີ : “ ທດິ ສະດຮີ ຽນຮູ ທົ້ າງສງັ ຄົມ ຂອງ Bandura ( Bandura’s Social Cognitive Theory)”. 1. ປະຫວດັ ຫຍ ້ົ ຂອງ Albert Bandura ຮູບພາບທີ 14: Albert Bandura ແຫີ່ ງທີ່ ມີ າ: https://www.apa.org/science/about/psa/2016/01/albert- bandura# Albert Bandura ເກດີ ໃນວນັ ທີ 4 ທນັ ວາ 1925 ໃນເມອງ Mundare, Alverta, Canada ພ່ີ ຂອງລາວເປນັ ຊາວໂປແລນ ສ່ີ ວນແມ່ີ ມາຈາກ Ukraine. Bandura ເປັນລູກຊາຍຄນົ ດຽວ ແລະ ເປນັ ຄນົ ສຸດທອ້ົ ງໃນພ່ີ ນີ ອ້ົ ງ 6 ຄນົ . ປີ 1946 Bandura ຮຽນຈາກໂຮງຮຽນມດັ ທະຍມົ ຂອງເມອງ Mundare ເຊີ່ ງິ ເປນັ ໂຮງຮຽນພຽງແຫີ່ ງດຽວຂອງ ເມອງ ເມີ່ ອຮຽນຈບົ ຈາກມດັ ທະຍມົ ລາວໄດໃ້ົ ຊເົ້ ວລາຊີ່ ວງລະດູຮອ້ົ ນໄປເຮດັ ວຽກໃນ Yukon ທາງທດິ ຕະເວນັ ຕກົ ຂອງ Canada ໃນເຂດອາລາສະກາ ເພ່ີ ອຊີ່ ວຍປບັ ປຸງເສນັົ້ ທາງ Alaska Highway ທີ່ ກີ າລງັ ຖກນາົ້ ຖວົ້ ມ. ຫງັ ຈາກພນົ້ົ ຊ່ີ ວງພກັ ລະດູຮອ້ົ ນ ລາວກ່ີ ໄດເ້ົ ຂາົົ້ ຮຽນຕ່ີ ທີ່ ີ University of British Columbia ໃນ Canada. ປີ 1949 Bandura ຮຽນຈບົ ປະລນິ ຍາຕດີ າ້ົ ນຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈາກ University of British Columbia ແລະ ເມ່ີ ອຮຽນຈບົ ລາວກີ່ ໄດຍ້ົ າົ້ ຍໄປຢ່ີ ູສະຫະລດັ ອາເມຣກິ າເພີ່ ອສກຶ ສາຕີ່ ທ່ີ ີ University of Iowa. ປີ 1952 ຮຽນຈບົ ປະລນິ ຍາເອກ ຫກັ ຈາກນນັ້ົ ໄດໄ້ົ ປຝກຶ ວຽກຢ່ີ ູທ່ີ ສີ ູນ Wichita Guidance Center ແລະ ໄດ້ົ ແຕ່ີ ງງານກບັ Virginia Varns ພວກເຂາົ ມລີ ູກນາກນັ 2 ຄນົ ຄ: Carol and Mary. ປີ 1953 ເປນັ ອາຈານສອນຢີ່ ູທ່ີ ີ Stanford University ເຊ່ີ ງິ ພວກເຂາົ ເຮດັ ວຽກຢີ່ ູທ່ີ ນີ ຈີົ້ ນົ ເຖງິ ປດັ ຈບຸ ນັ . 100

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປີ 1961 ຜນົ ງານເປນັ ທີ່ ຮີ ູຈົ້ ກັ ແລະ ສາ້ົ ງຊ່ີ ສຽງໃຫ້ົ Bandura ຫາຍທ່ີ ສີ ຸດຄ Bobo Doll Experiment6 ທ່ີ ໃີ ຫົ້ ເດກັ ໄດສົ້ ກຶ ສາຕວົ ຢ່ີ າງການປະພດຶ ຂອງຜູໃ້ົ ຫຍ່ີ ທ່ີ ສີ ະແດງພດຶ ຕກິ າຮຸ ນແຮງຕ່ີ ຕຸກກະຕາຢ່ີ ູຕ່ີ ໜາ້ົ ແລະ ໄດຮົ້ ຽນຮູຜົ້ ນົ ທ່ີ ີ ຕາມມາຈາກການສະແດງພດຶ ຕກິ າດງັ ກີ່ າວ ບີ່ ວ່ີ າຈະເປັນການລງົ ໂທດ, ໄດຮ້ົ ບັ ລາງວນັ ຫ ອາດຈະບີ່ ໄດຫ້ົ ຍງັ ເລີຍ. ຈາກນນັົ້ , ສງັ ເກດປະຕກິ ລິ ຍິ າຂອງເດກັ ນອົ້ ຍວ່ີ າຈະເຮດັ ແນວໃດຕ່ີ ຕຸກກະຕາ. ເຊ່ີ ງິ ການທດົ ລອງນນີ້ົ າໄປສ່ີ ູ ທດິ ສະ ດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ (Social learning theory) ຂອງ Bandura ທີ່ ອີ ະທບິ າຍວີ່ າ ມະນຸດເຮາົ ຮຽນຮູຈ້ົ າກການ ຮຽນແບບ, ສງັ ເກດ. ເຊີ່ ງິ ແຕກຕ່ີ າງຈາກທດິ ສະດຂີ ອງກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behaviorism)ທີ່ ເີ ຊີ່ ອວີ່ າມະນຸດເຮາົ ຮຽນ ຮູຈົ້ າກການລອງຜດິ ລອງຖກ, ຮບັ ລາງວນັ ຫ ລງົ ໂທດດວ້ົ ຍຕນົ ເອງພຽງຢີ່ າງດຽວ. ປີ 1969 ໄດຂ້ົ ຽນ Principles of Behavior Modification. ປີ 1974 ລາວໄດດົ້ າລງົ ຕາແໜ່ີ ງເປນັ ປະທານສະມາຄມົ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາແຫ່ີ ງສະຫະລດັ ອາເມລກິ າ. Bandura ໄດຮົ້ ບັ ການຍກົ ຍອົ້ ງຈາກລູກສິດທງັ ຫາຍວີ່ າ: ເປັນນກັ ປັດຊະຍາຍຸກໃໝີ່ ທີ່ ີມຄີ ວາມຮອບຮູ ດົ້ າົ້ ນ ສງັ ຄມົ ສາດຢ່ີ າງກວາົ້ ງຂວາງຂອງຫາຍສາຂາ. 2. ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານຂອງທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານຂອງທິດສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄົມຂອງ Bandura. ອາດພຈິ າລະນາໄດ້ົ 3 ປະເດັນຄ: (1) ປະເດນັ ກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນສະພາບທາມະຊາດ. (2)ປະເດນັ ຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງຜູຮົ້ ຽນ ແລະ ສ່ີ ງິ ແວດ ລອ້ົ ມ. (3) ປະເດນັ ກີ່ ຽວກບັ ນຍິ າມຂອງການຮຽນຮູ ົ້ ໂດຍສະເພາະແມີ່ ນຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫວ່ີ າງການຮຽນຮູກົ້ ບັ ຜນົ ງານ. 2.1 ການຮຽນຮູໃ້ົ ນສະພາບທາມະຊາດ Bandura ມແີ ນວຄດິ ທ່ີ ສີ ອດຄີ່ ອງກບັ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ລີ່ ຸນໃໝ່ີ ທງັ ຫາຍວ່ີ າ: ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຂ້ົ ອງກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ທງັ ໝດົ ນນັ້ົ ຈະມຂີ ຈ້ົ າກດັ ຢ່ີ າງນອ້ົ ຍ 3 ປະການຄ: ທດິ ສະດທີ ງັ ຫາຍໄດອ້ົ ະທບິ າຍການຮຽນຮູໃົ້ ນສະຖານທີ່ ຄີ ບັ ແຄບບ່ີ ສອດຄ່ີ ອງກບັ ສະພາບການຮຽນຮູໃ້ົ ນ ຊວີ ດິ ຈງິ . ການສກຶ ສາຂອງກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ກະທາສະເພາະຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງທດົ ລອງເທີ່ າົ ນນັ້ົ ແລະ ບ່ີ ໄດເ້ົ ວາົົ້ ເຖງິ ການ ຮຽນຮູທົ້ ີ່ ຈີ ະແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາໃໝ່ີ ໆໃນໂລກທີ່ ກີ ວາົ້ ງໄດ.ົ້ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ແມ່ີ ນຈະເວາົ້ົ ເຖງິ ສະເພາະການຮຽນຮູຈ້ົ າກການກະທາ ແລະ ໄດຮ້ົ ບັ ຜນົ ກາໂດຍກງົ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕີ່ ບີ່ ໄດສ້ົ ນົ ໃຈພດຶ ຕກິ າການຮຽນຮູປ້ົ ະເພດທີ່ ຜີ ູຮົ້ ຽນ, ໄດ້ົ ຮຽນຈາກຕວົ ແບບ ຫ ຮຽນຈາກ ການກາທາຂອງຜູອ້ົ ີ່ ນໆ. ຈາກຂຈົ້ າກດັ ເຫີ່ ົານີ້ົ Bandura ຈີ່ ງຶ ເກີດມຄີ ວາມຄິດວີ່ າ: ຄວນສຶກສາການຮຽນຮູໃົ້ ນ ສະພາບທາມະຊາດຫາຍກວ່ີ າຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງທດົ ລອງ ໂດຍສະເພາະສນົ ໃຈການຮຽນຮູຈ້ົ າກການຮຽນແບບ ຫ ການສງັ ເກດ. 2.2 ຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງຜູຮ້ົ ຽນ, ພດຶ ຕກິ າ ແລະ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມ ຕາມທດັ ສະນະຂອງ Bandura ການອະທບິ າຍການຮຽນຮູຂົ້ ອງທດິ ສະດອີ ່ີ ນໆນນັ້ົ ກ່ີ ມຂີ ຕົ້ ກົ ລງົ ທີ່ ຜີ ດິ ຢ່ີ ູ ຕອນຕນົ້ົ ໂດຍສະເພາະແມີ່ ນທງັ ກີ່ ຸມຂອງພຶດຕກິ ານຍິ ມົ ແລະ ມະນຸດນຍິ ມົ ຕີ່ າງກີ່ ເວາົ້ົ ວີ່ າ: ຄວາມສາພນັ ລະຫວີ່ າງ 6 www.britannica.com/event/Bobo-doll-experiment 101

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ແລະ ສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ເປນັ ຄວາມສາພນັ ແບບທາງດຽວ. ກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໄດມ້ົ ຄີ ວາມເຫນັ ວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ຈະຂນຶົ້ ຢີ່ ູກບັ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ. ກ່ີ ຸມມະນຸດນຍິ ມົ ພດັ ມຄີ ວາມເຫນັ ວີ່ າ: ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມຈະຂນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ຄວາມຄດິ ແລະ ການກະທາຂອງບຸກຄນົ . Bandura ໄດອົ້ ະທບິ າຍວ່ີ າ: ການຮຽນຮູຈົ້ ະກີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ປດັ ໄຈຫກັ 3 ປະການຄ: 1. ຄວາມຄດິ ຫ ຄວາມຄາດຫວງັ ຫ ຄວາມເຊ່ີ ອ ແລະ ອງົ ປະກອບສີ່ ວນບຸກຄນົ . 2. ພດຶ ຕກິ າ. 3. ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມ. ປັດໄຈທງັ 3 ນີ້ົ ຈະມຄີ ວາມສາພັນກນັ ແບບ 2 ທາງຄ: ຕີ່ າງກີ່ ມອີ ດິ ທິພນົ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະກນັ , ເພີ່ ິນເອນີ້ົ ຄວາມສາພນັ ລກັ ສະນະນວີ້ົ ່ີ າ: ປດັ ໄຈທ່ີ ກີ ານດົ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . ຕວົ ຢີ່ າງ: ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນຫອົ້ ງໜ່ີ ງຶ ນກັ ຮຽນສີ່ ວນຫາຍໄດມ້ົ ນີ າ້ົ ໃຈເອອ້ົ ເຟອົ້ ເຊ່ີ ິງກນັ ແລະ ກນັ (ຄວາມ ເອອ້ົ ເຟອ້ົ ນີ້ົ ເປັນສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ) ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມທ່ີ ເີ ອອົ້ ເຟອົ້ ນຈີ້ົ ະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ກບັ ທາົ້ ວ ສູນທອນ ສາມາດເຮດັ ໃຫ້ົ ລາວເກດີ ມຄີ ວາມຄດິ ເອອ້ົ ເຟອົ້ ແລະ ມທີ ດັ ສະນະດຕີ ່ີ ໝ່ີ .ູ ພດຶ ຕກິ ານຈີົ້ ະກາຍເປັນຕວົ ແບບທີ່ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ໝີ່ ູເພີ່ ອນ ຄນົ ອ່ີ ນໆອກີ . 2.3 ການຮຽນຮູກ້ົ ບັ ຜນົ ງານ ຂແົ້ ຕກຕີ່ າງລະຫວ່ີ າງທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ຂອງແບນດູຣາ ກບັ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ກີ່ ຸມພດຶ ຕິ ການຍິ ມົ ກ່ີ ຄນຍິ າມຂອງການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ທດິ ສະດອີ ່ີ ນໆ. ມຫີ າຍໆທດິ ສະດີຈະເວາົ້ົ ວ່ີ າຜນົ ງານເປັນຕວົ ບີ່ ງົ ຊີເົ້ ຖິງ ການຮຽນຮູ ້ົ ຫ ເວາົົ້ ອກີ ຢີ່ າງໜ່ີ ງຶ ກ່ີ ຸມທດິ ສະດພີ ດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ຈະບີ່ ໄດແົ້ ຍກຄວາມແຕກຕ່ີ າງລະຫວ່ີ າງການຮຽນຮູກ້ົ ບັ ຜນົ ງານຢ່ີ າງຊດັ ເຈນ. Bandura ມຄີ າເຫັນວ່ີ າ: ການຮຽນຮູກົ້ ບັ ຜົນງານທີ່ ີປະກດົ ຂນຶ້ົ ນນັົ້ ຈະແມ່ີ ນ 2 ສ່ີ ວນທ່ີ ີແຍກຈາກກນັ . ການຮຽນຮູ ້ົ ເປັນຂະບວນການມາຈາກຄວາມຮູ ້ົ ແມີ່ ນຂະບວນການທີ່ ປີ ະກອບດວົ້ ຍການເລອກໃສ່ີ ໃຈຕີ່ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ເຂາົ້ົ ລະຫດັ ໃນຮູບສນັ ຍາລກັ ແລວ້ົ ເກບັ ໄວໃ້ົ ນໜີ່ ວຍຄວາມຈາ. ສີ່ ວນຜນົ ງານ ແມີ່ ນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ບີ ຸກຄນົ ສະແດງອອກ ຫ ຕອບສະໜອງອອກມາໃຫເ້ົ ຫນັ . ທ່ີ ານແບນດູຣາໄດກ້ົ ີ່ າວວ່ີ າ ການຮຽນຮູ ້ົ ອາດສະແດງອອກມາເປັນຜນົ ງານ ຫ ເປນັ ການກະທາກ່ີ ອາດເປັນໄດົ້ ຫ ອາດບີ່ ເປນັ ຜນົ ງານ ຫ ການກະທາກີ່ ໄດ.້ົ ການຮຽນຮູດ້ົ ວ້ົ ຍການສັງເກດນນັ້ົ , ຜູ້ົ ຮຽນບ່ີ ໄດສົ້ ະແດງການຮຽນແບບອອກມາໂດຍທັນທທີ ີ່ ໄີ ດເົ້ ຫນັ .ແຕ່ີ ອາດມກີ ານກະທາໃນເມີ່ ອເຂາົ ຢີ່ ູໃນສະຖານະ ການທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ຫງັ ຈາກທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ຽນຮູແ້ົ ລວົ້ . ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ບຸກຄນົ ການລງົ ມປະຕບິ ດັ 1 2 ຂນັ້ົ ທ່ີ ີ 1. ແມີ່ ນຂນັົ້ ໄດມ້ົ າເຊີ່ ງິ ຄວາມຮູ ົ້ ຂນັົ້ ທ່ີ ີ 2. ແມີ່ ນຂນັົ້ ການກະທາ ຫ ຜນົ ງານ. 3. ອງົ ປະກອບຂອງການຮຽນຮູ ົ້ ທິດສະດີຂອງການຮຽນຮູ ້ົ ຂອງ Bandura ໄດສົ້ ະເໜີວີ່ າ: ວິທີທ່ີ ີສາຄັນທີ່ ີຄົນເຮົາຮຽນຮູ ຕົ້ ່ີ າງໆກ່ີ ຽວກັບ ສີ່ ິງແວດລອົ້ ມ ຫ ພດຶ ຕກິ າໃໝີ່ ໆກີ່ ແມີ່ ນວທິ ີການສງັ ເກດພຶດຕິກາຂອງຄນົ ອີ່ ນ (ພດຶ ຕິກາຂອງຜູອ້ົ ່ີ ນຖວ່ີ າເປັນຕົວ 102

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແບບ) ເຖິງຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ຄນົ ເຮາົ ຈະບ່ີ ໄດຮົ້ ຽນແບບຈາກທຸກສ່ີ ງິ ທຸກຢີ່ າງທີ່ ໄີ ດພ້ົ ບົ . ການຈະ ຮຽນແບບ ຫ ບ່ີ ມນັ ຂນຶ້ົ ກບັ ຜນົ ກາທີ່ ຕີ ວົ ແບບໄດຮ້ົ ັບຈາກການກະທານນັ້ົ ໆເປັນແນວໃດ ແລະ ຂນຶົ້ ກບັ ຂະບວນການທາງປັນຍາຂອງຜູ້ົ ຮຽນເອງ. ສະນນັົ້ , ອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ຂອງການຮຽນຮູຕົ້ ີ່ າງໆຈີ່ ງຶ ຈາ ແນກໄດ້ົ 3 ປະການຄ: 1. ຕວົ ແບບໃນຮູບພດຶ ຕກິ າ ຕີ່ າງໆ (Behavioral Model) 2. ຜນົ ກາຈາກພດຶ ຕກິ າຂອງຕວົ ແບບ (Consequences of the Modeled Behavior) 3. ຂະບວນການທາງປນັ ຍາຂອງຜູຮົ້ ຽນ (Learner’s Cognitive Process) 3.1 ຕວົ ແບບໃນຮູບພດຶ ຕກິ າ ໜາ້ົ ທີ່ ພີ ນົ້ ຖານຂອງຕວົ ແບບກ່ີ ແມີ່ ນການຖ່ີ າຍທອດສານສນົ ເທດໄປຫາຜູສົ້ ງັ ເກດ ໜາ້ົ ທ່ີ ນີ ອີ້ົ າດຈະເກດີ ຂນຶົ້ ໃນລກັ ສະນະໃດລກັ ສະນະໜີ່ ງຶ ຄດ່ີ ງັ ລີ່ ຸມນ:ີົ້ 1) ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ປນັ ຕວົ ແບບ ຈະເຮດັ ໜາົ້ ທ່ີ ແີ ນະນາເພີ່ ອໃຫຜົ້ ູສ້ົ ງັ ເກດປະຕບິ ດັ ຄກບັ ຕວົ ແບບເຊ່ີ ນັ : ເຮາົ ໄດຮົ້ ບັ ເຊນີ ໄປງານລຽົ້ ງສາົ້ ງສນັ , ຕນົ ກ່ີ ບ່ີ ແນີ່ ໃຈວ່ີ າ ຈະນີ່ ງຸ ຊຸດແບບໃດ ແລະ ໃສ່ີ ເຄີ່ ອງປະດບັ ແບບໃດຈີ່ ງຶ ຈະມຄີ ວາມ ເໝາະສມົ . ການສງັ ເກດຂອງເຈາົົ້ ພາບວຽກງານກ່ີ ຈະເປນັ ແນວທາງສາລບັ ການປະຕິ ຂອງຜູຖ້ົ ກເຊນີ . 2) ຜນົ ກາຈາກພດຶ ຕິກາຂອງຕວົ ແບບ. ຜນົ ການີຈ້ົ ະເຮັດໜາ້ົ ທ່ີ ີຂັດຂວາງ ຫ ສີ່ ົງເສມີ ໃຫຜ້ົ ູທົ້ ່ີ ີສງັ ເກດ ປະຕບິ ດັ ຕາມຕວົ ແບບ. ໜາົ້ ທ່ີ ທີ າງດາົ້ ນການຂດັ ຂວາງ ຫ ກດົ ໜີ່ ວງການຮຽນແບບ ຈະເກດີ ຂນຶົ້ ເມີ່ ອຜູສ້ົ ງັ ເກດພບົ ວີ່ າ : ຕວົ ແບບທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຜນົ ກາທີ່ ບີ ີ່ ປະສງົ ຫ ຖກລງົ ໂທດ. ຕວົ ຢີ່ າງ: ມຊີ າຍຄນົ ໜີ່ ງຶ ທ່ີ ກີ າລງັ ຂບັ ລດົ ດວົ້ ຍຄວາມໄວພດີໄປເຫນັ ຕາຫວດສາຍກວດກາລງັ ຂຽນໃບສີ່ ງັ ເພີ່ ອປບັ ໄໝລດົ ຄນັ ໜ່ີ ງຶ ທີ່ ຂີ ບັ ລດົ ດວົ້ ຍຄວາມໄວສູງ. ຊາຍຄນົ ນນັ້ົ ກ່ີ ຈະຄີ່ ອຍຜ່ີ ອນຄວາມໄວລງົ . ກງົ ກນັ ຂາົ້ ມໜາ້ົ ທີ່ ີ ການສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫຜ້ົ ູສ້ົ ງັ ເກດປະຕບິ ັດຕາມຕົວແບບ ຈະເກດີ ຂນຶ້ົ ຖາ້ົ ການກະທາຂອງຕົວແບບໄດຮ້ົ ັບຜນົ ກາທ່ີ ີສັງຄມົ ຍອມຮບັ ວ່ີ າ ເປນັ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ດີ ,ີ ຖກຕອ້ົ ງ ຫ ໄດຮົ້ ບັ ລາງວນັ . 3) ໜາົ້ ທີ່ ປີ ະການທ່ີ ີ 3 ຂອງຕວົ ແບບກີ່ ແມ່ີ ນ ການເປັນສ່ີ ທ່ີ ຖີ ີ່ າຍທອດທາງວັດທະນະທາຕົວແບບຈະ ເປນັ ສີ່ ທີ່ ສີ າຄນັ ຢີ່ ູໃນຂະບວນການຂອງສງັ ຄມົ ທ່ີ ປີ ະກດົ ອອກມາທາງດາ້ົ ນພາສາ, ຮດີ ຄອງປະເພນ,ີ ການສກຶ ສາ ແລະ ພດຶ ຕກິ າທາງສງັ ຄມົ ອີ່ ນໆ. 3.1.1 ປະເພດຂອງຕວົ ແບບ Bandura ໄດແົ້ ບີ່ ງອອກເປນັ 3 ປະເພດຄ: ຕວົ ແບບທີ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ , ຕວົ ແບບສນັ ຍາລກັ ແລະ ແບບທ່ີ ີ ເປນັ ຄາສອນ. 1) ຕວົ ແບບທ່ີ ມີ ຊີ ວີ ດິ ( Live Model ) ເຊ່ີ ງິ ໄດແົ້ ກີ່ ບຸກຄນົ ຢ່ີ ູໃນຄອບຄວົ , ໝີ່ ູເພີ່ ອນ ຫ ຜູຄົ້ ນົ ອີ່ ນໆ ທ່ີ ວົ ໄປ ເຊີ່ ງິ ຜູສ້ົ ງັ ເກດສາມາດຕດິ ຕີ່ ພວົ ພນັ ໄດ.້ົ 2) ຕວົ ແບບສນັ ຍາລກັ ( Symbolic Model ) ເຊີ່ ງິ ໄດແົ້ ກີ່ ພາບຂອງຕວົ ແບບຢ່ີ ູໃນສ່ີ ສານມວນ ຊນົ ທງັ ຫາຍເຊ່ີ ນັ : ຮູບເງາົ , ໂທລະທດັ , ໜງັ ສພມິ , ຄອມພວິ ເຕີ ແລະ ອ່ີ ນໆ... 3) ຕົວແບບໃນຮູບຄາສອນ ( Verbal Description or Instruction ) ແມ່ີ ນຕົວແບບທີ່ ີເປັນ ພາສາເວາົົ້ , ການບອກທາງວາຈາ ຫ ເປັນຄາສອນໃນພາສາຂຽນເຊີ່ ັນ : ຊຸດຄາສອນໃນການ ປະຕບິ ດັ ງານການຄວບຄຸມເຄ່ີ ອງຈກັ ຫ ຄາອະທບິ າຍການປະກອບຊນີົ້ ສ່ີ ວນຕີ່ າງໆ ເພ່ີ ອເຂາົົ້ 103

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເປັນອຸປະກອນຊະນດິ ໜີ່ ງຶ . ຕວົ ແບບຊະນດິ ນີົ້ ຫາກໃຊປົ້ ະກອບເປັນຕວົ ແບບຂອງພດຶ ຕກິ າກີ່ ຈະເພີ່ ມີ ປະສດິ ທພິ າບໃຫແົ້ ກ່ີ ການຮຽນຮູ.້ົ 3.1.2 ຕວົ ແບບທ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ຢີ່ ູໃນຂະບວນການຮຽນຮູອ້ົ ກີ ປະການໜ່ີ ງຶ ກີ່ ແມີ່ ນ ປະສດິ ທພິ າບຂອງຕົວ ແບບ. ມຕີ ວົ ແບບບາງຢີ່ າງຈະເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນໃສ່ີ ໃຈທ່ີ ສີ ຸດ, ຕວົ ແບບບາງຢີ່ າງຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບຕີ່ ຄວາມໃສີ່ ໃຈຂອງ ຜູທ້ົ ີ່ ຮີ ຽນໜອົ້ ຍ. ລກັ ສະນະຂອງຕວົ ແບບທ່ີ ປີ ະສດິ ທພິ າບກີ່ ຄ: ຄວາມມກີ ຽດ, ຄວາມເຊ່ີ ອຖ , ລກັ ສະນະນໄິ ສໃຈຄ ທ່ີ ກີ ່ີ ຸມຍອມຮບັ ແລະ ມຄີ ຸນລກັ ສະນະທ່ີ ເີ ປນັ ແບບຢີ່ າງ ເຊີ່ ງິ ຜູທ້ົ ີ່ ສີ ງັ ເກດຕອົ້ ງການ. 3.1.3 ຄຸນລກັ ສະນະຂອງຜູສ້ົ ງັ ເກດ ນອກຈາກປະສດິ ທພິ າບຂອງຕວົ ແບບແລວົ້ , ຄຸນລກັ ສະນະຂອງຜູສົ້ ງັ ເກດກີ່ ເປັນອງົ ປະກອບຢີ່ າງ ໜີ່ ງຶ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ຕ່ີ ຂະບວນການຮຽນແບບ. ມກີ ານວໄິ ຈບາງເລີ່ ອງໄດພົ້ ບົ ວີ່ າ: ຜູທ້ົ ີ່ ຂີ າດຄວາມເຊ່ີ ອໝນັົ້ ຕນົ ເອງ ແລະ ມຄີ ວາມພູມໃຈຕນົ ເອງຕີ່ າຈະມແີ ນວໂນມົ້ ຮບັ ເອາົ ພດຶ ຕກິ າຂອງຕວົ ແບບປະ ສບົ ຜນົ ສາເລດັ ໄດງົ້ ່ີາຍກວີ່ າ ຜູທ້ົ ່ີ ມີ ີ ຄວາມເຊີ່ ອໝນັົ້ ແລະ ມຄີ ວາມພູມໃຈຕນົ ເອງສູງ. ຢ່ີ ູໃນສີ່ ວນການຮຽນແບບດາົ້ ນຄວາມສາຜູທ້ົ ີ່ ມີ ຄີ ວາມໝນັ້ົ ໃຈ :ມາດນນັ້ົ ທີ່ ານແບນດູຣາໄດພົ້ ບົ ວ່ີ າ ຕົນເອງສູງມແີ ນວໂນມ້ົ ທ່ີ ຈີ ະຮຽນແບບຫາຍກວີ່ າ, ການຮຽນແບບຈະເກດີ ຂຶນົ້ ໃນເວສ່ີ ວນຜູທ້ົ ີ່ ຂີ າດ .ລາທີ່ ໄີ ວວາ ວນົ ຄວາມເຊ່ີ ອໝນັ້ົ ຕນົ ເອງນນັ້ົ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມກງັ ລງັ ເລ, ຕອົ້ ງເບີ່ ງິ ຜູອ້ົ ່ີ ນໆກີ່ ອນ ຈ່ີ ງຶ ຈະກະທາຕາມ. 3.2 ຜນົ ກາຈາກພດຶ ຕກິ າຂອງຕວົ ແບບ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ຜນົ ກາຈາກການກະທາຂອງຕວົ ແບບຈະມຄີ ວາມສາ ຄນັ ຕ່ີ ກບັ ການຮຽນຮູ.ົ້ ຫກັ ການຂນ້ົ ຄີ້ົ າົ້ ຍຄກບັ ທດິ ສະດກີ ານວາງເງີ່ອນໄຂການກະທາຂອງ ສະກນິ ເນ.ີ ເຖງິ ຢີ່ າງໃດກີ່ ຕາມ ແນວ ຄດິ ຂອງ Bandura ມຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງກບັ ທດິ ສະດຂີ ອງສະກນິ ເນີ 2 ປະການຄ: (1) ໃນທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຂ້ົ ອງສະກນິ ເນີ ການເສມີ ແຮງແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ າເປັນ ແລະ ແມ່ີ ນອງົ ປະກອບຫັກ ຂອງການຮຽນຮູ.ົ້ ສີ່ ວນທດິ ສະດຂີ ອງທ່ີ ານແບນດູຣາໄດຖົ້ ວ່ີ າ ການເສມີ ແຮງເປນັ ພຽງອງົ ປະກອບໜີ່ ງຶ ທ່ີ ີ ຊ່ີ ວຍເສມີ ສາ້ົ ງການຮຽນຮູໃ້ົ ຫເົ້ ກດີ ຂນຶົ້ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . (2) ໃນທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຂ້ົ ອງທີ່ ານສະກນິ ເນີ ຈະເນນັົ້ ໃສີ່ ຜນົ ກາທ່ີ ຜີ ູຮ້ົ ຽນໄດຮົ້ ບັ ໂດຍກງົ ຈາກການກະທາ ຫ ການຕອບສະໜອງ. ແຕ່ີ ທດິ ສະດີ ຂອງທ່ີ ານແບນດູຣາ ຈະກ່ີ າວເຖງິ ຜນົ ກາທ່ີ ກີ ວາົ້ ງຂວາງກວ່ີ າ ໂດຍ ເພ່ີ ມີ ເຕມີ ການເສມີ ແຮງຈາກການເຫນັ ຕວົ ແບບທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ . Bandura ມຄີ ວາມເຫັນວ່ີ າ: ຜົນກາທີ່ ີຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ອາດຢ່ີ ູໃນຮູບການເສມີ ແຮງທີ່ ຕີ ົວແບບໄດຮົ້ ັບ ຫ ການລງົ ໂທດທ່ີ ຕີ ວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ , ທງັ ສອງທດິ ສະດລີ ວ້ົ ນແຕີ່ ມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ຕີ່ ການ ຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ຂອງຜູຮົ້ ຽນ. 3.2.1 ການໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງຂອງຕວົ ແບບ (Vicarious Reinforcement) ຜູສົ້ ງັ ເກດເຫນັ ຕວົ ແບບໄດຮ້ົ ບັ ການເສີມແຮງ, ເຂາົ ກີ່ ຈະມແີ ນວໂນມົ້ ທີ່ ີຈະຮຽນແບບເພີ່ ມີ ຂຶນົ້ . ລກັ ສະນະດີ່ ງັ ນຈີ້ົ ະຖວີ່ າ: ການໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງຂອງຕວົ ແບບ ຈະເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂອງຜູທົ້ ີ່ ສີ ງັ ເກດທີ່ ຈີ ະກະທາ ພດຶ ຕກິ າຄດ່ີ ງັ ຕວົ ແບບເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ . Bandura ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວີ່ າຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ການເສມີ ແຮງຈະມຜີ ນົ ຕ່ີ ຜູສ້ົ ງັ ເກດ 3 ປະການຄ: 104

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (1) ເປັນຂສົ້ ານສນົ ເທດໃຫແົ້ ກີ່ ຜູສ້ົ ງັ ເກດວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ ານນັ້ົ ເປັນສີ່ ງິ ຄວນກະທາຢ່ີ ູໃນສະພາບການ ນນັົ້ ໆ. (2) ເປັນສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຫ ອາລມົ ຂອງຜູສົ້ ງັ ເກດ ເຊ່ີ ນັ : ເວລາເຮາົ ເບີ່ ງິ ໂທລະທດັ ມບີ າງ ລາຍການ ຖາ້ົ ຜູເ້ົ ບີ່ ງິ ເກດີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ຊີ່ ນຊມົ ເພ່ີ ອຈະຮຽນແບບຕາມດາລາເຊ່ີ ນັ ວ່ີ າ: ຮຽນແບບການນ່ີ ງຸ ຖ, ການແຕ່ີ ງ ກາຍ ແລະ ອີ່ ນໆ... (3) ເມ່ີ ອພດຶ ຕກິ າຕວົ ແບບຫາກໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງຊາົ້ ໆ, ຜູທ້ົ ີ່ ສີ ງັ ເກດຈະເກດີ ຄວາມຄິດວ່ີ າ : ພດຶ ຕກິ າດ່ີ ງັ ກີ່ າວຈະມຄີ ຸນຄີ່ າ ແລະ ຄາດຫວງັ ຈະກະທາພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ດວົ້ ຍຕນົ ເອງ ຫ ເວາົົ້ ອກີ ຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ ຜນົ ກາທ່ີ ດີ ເີ ຊີ່ ງິ ງ ຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ນນັົ້ ສາມາດເຮດັ ໃຫຜົ້ ູສ້ົ ງັ ເກດຈະເກດີ ມພີ ດຶ ຕກິ ານນັ້ົ ໃນອານາຄດົ . 3.2.2 ການໄດຮ້ົ ບັ ໂທດຂອງຕວົ ແບບ (Vicarious Punishment) ການໄດຮົ້ ບັ ໂທດຂອງຕວົ ແບບກ່ີ ຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ພດຶ ຕກິ າຂອງຜູສ້ົ ງັ ເກດຄກນັ ກບັ ການເສມີ ແຮງທີ່ ີ ຕວົ ແບບໄດຮ້ົ ບັ . Bandura ໄດເົ້ ວາົົ້ ເຖງິ ຜນົ ຂອງການໄດຮ້ົ ບັ ໂທດຂອງຕວົ ແບບຕ່ີ ຜູສົ້ ງັ ເກດ ມີ 2 ປະການດີ່ ງັ ນ:ີົ້ (1) ກີ່ ໃຫເ້ົ ກດີ ການຢບັ ຢງັົ້ ຫ ກດົ ໜ່ີ ວງການຮຽນແບບພດຶ ຕກິ າຈາກຕວົ ແບບ. (2) ເນ່ີ ອງຈາກພດຶ ຕກິ າດ່ີ ງັ ກີ່ າວພາໃຫເົ້ ກດີ ຜນົ ກາ ທ່ີ ບີ ່ີ ປາຖະໜາ, ຄຸນຄີ່ າຂອງຕວົ ແບບກ່ີ ຈະລຸດ ຄຸນຄີ່ າລງົ , ຜູທົ້ ີ່ ສີ ງັ ເກດກີ່ ມແີ ນວໂນມ້ົ ວ່ີ າໃນອະນາຄດົ ກີ່ ຈະບີ່ ກະທາພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ອກີ . ເຮາົ ສາມາດເວາົົ້ ໄດວົ້ ີ່ າ: ການລງົ ໂທດທ່ີ ຕີ ວົ ແບບໄດຮ້ົ ບັ ຈະເປນັ ສ່ີ ງິ ຢບັ ຢງັ້ົ ພດຶ ຕກິ າຮຽນແບບຂອງຜູ້ົ ທີ່ ສີ ງັ ເກດ. ເຖງິ ຢີ່ າງໃດກີ່ ຕາມຖາ້ົ ຕວົ ແບບກະທາພດຶ ຕກິ າທ່ີ ບີ ່ີ ເໝາະສມົ ແລວ້ົ ແຕີ່ ບ່ີ ຖກລງົ ໂທດ, ຜູທົ້ ່ີ ສີ ງັ ເກດກ່ີ ເກດີ ມກີ ານຮຽນຮູວົ້ ່ີ າ: ການກະທາຂອງຕວົ ແບບນນັົ້ ໄດຮົ້ ບັ ການຍອມຮບັ ຜູສ້ົ ງັ ເກດກ່ີ ຈະມແີ ນວໂນມ້ົ ເຮດັ ຕາມ. ຕວົ ຢີ່ າງ ເຊ່ີ ນັ : ຖາົ້ ມນີ ກັ ຮຽນຄນົ ໜ່ີ ງຶ ທຸຈະລດິ ໃນເວລາສອບເສງັ , ແຕີ່ ອາຈານຄວບຄຸມຫອ້ົ ງພດັ ບີ່ ລງົ ໂທດ ແລະ ຍງັ ປ່ີ ອຍໃຫ້ົ ພດຶ ຕກິ າດ່ີ ງັ ນເີ້ົ ກດີ ຂນຶ້ົ ກບັ ນກັ ຮຽນຜູອົ້ ່ີ ນກ່ີ ຈະມແີ ນວໂນມ້ົ ກະ ທາຕາມແລວົ້ ກີ່ ຈະມກີ ານທຸຈະລດິ ຫາຍຂນຶົ້ ຢ່ີ ູໃນຄງັົ້ ຕີ່ ໄປອກີ . ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ຢີ່ ູໃນບາງສະຖານະການເຮາົ ກ່ີ ຈະໄດຮົ້ ບັ ປະໂຫຍດຈາກການບ່ີ ຖກລງົ ໂທດຈາກ ຕວົ ແບບເຊ່ີ ນັ : ກລະນກີ ານລຸດຜ່ີ ອນຄວາມຢາ້ົ ນກວົ ຂອງຄນົ ປີ່ ວຍທີ່ ມີ ອີ າການຢາ້ົ ນງທູ ່ີ ສີ ຸດ. ເຮາົ ອາດຈະໃຫຄົ້ ນົ ປ່ີ ວຍ ໄດເ້ົ ຫນັ ຕວົ ແບບທ່ີ ຫີ ນີົ້ ກບັ ໂຕງູ ໂດຍບ່ີ ຖກງກູ ດັ . ພດຶ ຕກິ າຂອງຕວົ ແບບລກັ ສະນະນຈີົ້ ະຊີ່ ວຍໃຫຄົ້ ນົ ປີ່ ວຍທ່ີ ີຢາ້ົ ນງູ ຈະບີ່ ຢາົ້ ນງອູ ກີ . 3.3 ຂະບວນການທາງປນັ ຍາຂອງຜູຮົ້ ຽນ. Bandura ຈະເນນັ້ົ ບຸກຄນົ ເລີ່ ອງຂະບວນການທາງປັນຍາ. ຂະບວນການທາງປັນຍາເປັນຕົວເຊ່ີ ອມລະຫີ່ ວາງພດຶ ຕກິ າ ແລະ ຜນົ ການກະທາທີ່ ຕີ ວົ ແບບໄດຮ້ົ ບັ ແລະ ຖວີ່ າເປນັ ອງົ ປະກອບທ່ີ ມີ ບີ ດົ ບາດໃນຖານະສູນກາງຂອງ ການຮຽນຮູ.້ົ ສະນນັົ້ ເພີ່ ນິ ຈີ່ ງຶ ເອນີ້ົ ຂະບວນດ່ີ ງັ ກີ່ າວນວີົ້ ີ່ າ: “ ຂະບວນ ການຮຽນຮູ ້ົ ”. ຂະບວນການຂອງການຮຽນຮູໃົ້ ນທດັ ສະນະຂອງ Bandura ຈະເກດີ ຂນຶົ້ ໃນ 4 ຂນັົ້ ຕອນຄດີ່ ງັ ນ:ີົ້ 1. ຜູຮ້ົ ຽນເກດີ ມຄີ ວາມໃສ່ີ ໃຈ (Attention). 2. ຜູຮ້ົ ຽນຈດົ ຈາ (Retention). 3. ຜູຮ້ົ ຽນສະແດງພດຶ ຕກິ າຕາມຕວົ ແບບ (Producing Behavior). 105

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 4. ຜູ້ົຮຽ ນເ ກີດມີແຮງ ຈູງໃ ຈທີ່ ີຈ ະ ສະແ ດ ງພຶດ ຕິກ າ ນັ້ົນແ ບ ບຊົ້າ ໆ ( Motivated to Repeat the Behaviors). 3.3.1 ຂະບວນການໃສ່ີ ໃຈ ( Attention Process ). ຄວາມໃສີ່ ໃຈມບີ ດົ ບາດທີ່ ສີ າຄນັ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ ້ົ ຖາ້ົ ຜູຮົ້ ຽນບີ່ ມກີ ານໃສີ່ ໃຈພດຶ ຕກິ າໃໝ່ີ ໆກີ່ ຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶົ້ ໄດ.ົ້ ເຖງິ ຢີ່ າງໃດກ່ີ ຕາມຜູຮົ້ ຽນຈະບີ່ ໃສ່ີ ໃຈຕວົ ແບບທຸກຕວົ ທ່ີ ປີ ະກດົ ຂນຶ້ົ ຢີ່ ູອອົ້ ມຂາົ້ ງເຂາົ ແຕີ່ ເຂາົ ຈະເລອກໃສ່ີ ໃຈ ສະເພາະຕວົ ແບບບາງຢ່ີ າງເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ຄວາມໃສີ່ ໃຈຂອງຜູສົ້ ງັ ເກດຕີ່ ກບັ ຕວົ ແບບຈະຂນຶົ້ ກບັ ອງົ ປະກອບຫາຍຢ່ີ າງທ່ີ ີ ສາຄນັ ເຊີ່ ງິ ໄດແົ້ ກີ່ ປະສດິ ທພິ າບຂອງຕວົ ແບບ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງຜູທົ້ ີ່ ສີ ງັ ເກດ,ລກັ ສະນະດ່ີ ງັ ກີ່ າວຈະມດີ ່ີ ງັ ນີົ້ : - ຄວາມເດ່ີ ນັ : ຕວົ ແບບທ່ີ ເີ ດີ່ ນັ ກີ່ ຍີ່ ອມດງຶ ດູດໃຫຜ້ົ ູສ້ົ ງັ ເກດມຄີ ວາມສນົ ໃຈຫາຍກວີ່ າຕວົ ແບບທ່ີ ີ ບີ່ ເດີ່ ນັ . - ຄວາມຊບັ ຊອ້ົ ນ : ຜູສົ້ ງັ ເກດຈະມຄີ ວາມໃສີ່ ໃຈຕ່ີ ເຫດການຂອງຕວົ ແບບທ່ີ ສີ ບັ ຊອ້ົ ນໜອົ້ ຍຫາຍ ກວ່ີ າເຫດການຂອງຕວົ ແບບທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສບັ ຊອົ້ ນຫາຍເຊີ່ ນັ : ຄາເວາົົ້ ທີ່ ຍີ ດຍາວຈະມຄີ ວາມສບັ ຊອ້ົ ນເກນີ ໄປສາລັບ ເດກັ ຈີ່ ງຶ ພາໃຫເົ້ ຂາົ ບີ່ ສນົ ໃຈ. ຖາ້ົ ລຸດຄາເວາົ້ົ ລງົ ໂດຍເວາົົ້ ໃຫເ້ົ ຂາົົ້ ໃຈງ່ີາຍໆ ເດກັ ກີ່ ຈະມຄີ ວາມສນົ ໃຈເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ . - ຈານວນຕວົ ແບບ: ໃນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ປນັ ຕວົ ແບບ ຖາ້ົ ມຕີ ວົ ແບບຫາຍໆຕວົ ກ່ີ ຈະຮຽກຮອ້ົ ງຄວາມ ສນົ ໃຈ ແລະ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈຫາຍກວີ່ າຈານວນຕວົ ແບບທີ່ ມີ ໜີ ອ້ົ ຍ. - ຄວາມກ່ີ ຽວຂອົ້ ງ ແລະ ການມຄີ ຸນຄ່ີ າ: ປົກ ກ ະຕິແລ້ົວ ທຸ ກ ຄົນຈະໃສ່ີ ໃຈ ຕົວ ແ ບ ບ ທີ່ ີ ກີ່ ຽວຂອົ້ ງແລະ ມຄີ ຸນຄ່ີ າກບັ ຕນົ ເອງສະເໝີ ເຊ່ີ ນັ : ຜູທົ້ ີ່ ກີ າລງັ ຊລົ້ ດົ ໃຫຍີ່ ໃໝີ່ ກ່ີ ຈະໃສີ່ ໃຈພດຶ ຕກິ າການຂບັ ລດົ ຈາກຕົວ ແບບ. ເພດຍງິ ທ່ີ ຈີ ະກາລງັ ຈະເປນັ ເຈາົົ້ ສາວກີ່ ຈະໃສ່ີ ໃຈພດຶ ຕກິ າຂອງເຈາົົ້ ສາວ... ອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ຕ່ີ ການໃສີ່ ໃຈກ່ີ ແມີ່ ນຕວົ ຜູທ້ົ ່ີ ສີ ງັ ເກດເອງ. ລກັ ສະນະຂອງຜູສົ້ ງັ ເກດທີ່ ມີ ອີ ິດທິ ພນົ ຕ່ີ ຂະບວນການໃສີ່ ໃຈມຄີ :  ການຮບັ ຮູ:ົ້ ການຮບັ ຮູນົ້ ຈີ້ົ ະໝາຍເຖິງ ຄວາມສາມາດໃນການຮບັ ຮູ ົ້ ແລະ ປະສບົ ການຮບັ ຮູໃ້ົ ນ ອາດດີ . ຜູທົ້ ່ີ ສີ າມາດຮບັ ຮູໄ້ົ ດດົ້ ຍີ ີ່ ອມມແີ ນວໂນມ້ົ ການໃສ່ີ ໃຈໄດດ້ົ ກີ ວີ່ າຜູທົ້ ີ່ ມີ ກີ ານຮບັ ຮູບ້ົ ີ່ ດ.ີ ປະສບົ ການຮບັ ຮູຢ້ົ ່ີ ູໃນ ອາດດີ ຈະເປນັ ແນວທາງໃຫຜົ້ ູສົ້ ງັ ເກດໃສີ່ ໃຈຕວົ ແບບໃນແງ່ີໃດແງີ່ໜີ່ ງຶ ແລະ ເປນັ ແນວ ທາງແປຄວາມໝາຍຈາກການ ຮບັ ຮູນ້ົ ນັ້ົ .  ລະດບັ ຄວາມຕ່ີ ນຕວົ : ການຕ່ີ ນຕວົ ທີ່ ກີ ່ີ າວນີົ້ ອາດພິຈາລະນາໄດຈົ້ າກພາວະຕີ່ າງໆຂອງອນິ ຊ.ີ ຕວົ ຢີ່ າງ ນກັ ກລິ າແລີ່ ນ, ເວລາກາລງັ ໃສີ່ ໃຈຕ່ີ ສຽງສນັ ຍານການປີ່ ອຍຕວົ ຈະຢ່ີ ູໃນພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ສູງ, ໃນເວລາກາ ມະການບອກໃຫຢົ້ ນປະຈາທີ່ ຈີ ະແມ່ີ ນພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ລະດບັ ປານກາງ. ເວລາຄນົ ກາລງັ ນ່ີ ງັ ຫບັ ຈະຢ່ີ ູໃນພາວະຕີ່ ນ ຕວົ ຕີ່ າ. ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄດພົ້ ບົ ວີ່ າ: ເວລາຄນົ ຢີ່ ູໃນພາວະຕ່ີ ນຕວົ ລະດບັ ປານກາງຈະມຄີ ວາມໃສີ່ ໃຈຕີ່ ກບັ ຕົວແບບ ດກີ ວ່ີ າພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ຕີ່ າ.  ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ເດມີ ທ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູແລວົ້ . ຖາ້ົ ຜູສ້ົ ງັ ເກດມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ມກັ ຕວົ ແບບໃດໃດໜີ່ ງຶ ມາກີ່ ອນແລວົ້ ເຂາົ ກີ່ ຈະມຄີ ວາມສນົ ໃຈຕີ່ ກບັ ສ່ີ ງິ ນນັົ້ ຫາຍທີ່ ສີ ຸດ.  ທກັ ສະຂອງການສງັ ເກດ: ຜູສ້ົ ງັ ເກດມທີ ກັ ສະການສງັ ເກດສູງ ແລະ ມຄີ ວາມສາມາດພຈິ າລະນາ ລາຍລະອຽດຂອງຕວົ ແບບໄດດົ້ ີ ຍ່ີ ອມມຄີ ວາມສນົ ໃຈໃນພດຶ ຕິກາຂອງຕົວແບບຫາຍກວີ່ າຜູທ້ົ ີ່ ສີ ັງເກດທ່ີ ີມີທັກ ສະການສງັ ເກດຕີ່ າ. 3.3.2 ຂະບວນການຈາ (Retention) 106

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃນການຮຽນແບບຈາກຕວົ ແບບ, ຜູຮົ້ ຽນຈະຕອ້ົ ງຈດົ ຈາໃນສ່ີ ງິ ທ່ີ ຕີ ນົ ເຫນັ ຈາກຕວົ ແບບ. ການຈດົ ຈາ ນີົ້ ອາດຈະຢ່ີ ູໃນຮູບແບບສນັ ຍາລກັ ຫ ພາສາ ຫ ໃນຮູບຂອງຈນິ ຕະນາພາບ ຫ ທງັ 2 ຢ່ີ າງ. ການຈດົ ຈາຈະໄດດົ້ ຂີ ຶນ້ົ ຖາ້ົ ຫາກໄດຮົ້ ບັ ການເຝກິ ຝນົ ເຊ່ີ ງິ ສາມາດເຝກິ ໄດທົ້ ງັ ຮູບການທບົ ທວນໃນໃຈ ຫໂດຍເຝກິ ການກະທາ. ການເຝກິ ເຫ່ີ າົ ນຈີົ້ ະຊີ່ ວຍໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນຈດົ ຈາລາຍລະອຽດ ແລະ ຈດັ ລາດບັ ຂອງພດຶ ຕກິ າໄດຢ້ົ ່ີ າງເປນັ ລະບຽບ. 3.3.3 ຂະບວນການປະຕບິ ດັ ຕາມຕວົ ແບບ (Production Process) ເມີ່ ອບຸກຄນົ ເກດີ ມຄີ ວາມໃສີ່ ໃຈ ແລະ ຈດົ ຈາພດຶ ຕກິ າຈາກຕວົ ແບບແລວົ້ . ກີ່ ບ່ີ ໝາຍຄວາມວີ່ າເຂາົ ຈະປະຕບິ ດັ ຫ ຮຽນພດຶ ຕກິ າຈາກຕວົ ແບບນນັົ້ ໂດຍດ.ີ ມບີ າງຄງັ້ົ ຈະຕອ້ົ ງໄດເ້ົ ຝກິ ຝນົ , ຕອົ້ ງ ການຮບັ ຮູຜ້ົ ນົ ຂອງການ ເຝກິ ແລະ ການແນະນາບາງເລ່ີ ອງກ່ີ ຽວກບັ ການກະທາຂອງພດຶ ຕກິ ານນັົ້ . ການຮບັ ຮູຜ້ົ ົນຂອງການເຝິກນນັ້ົ , ອາດຢີ່ ູໃນຮູບແບບການບອກເລ່ີ ົາຂອງຄົນອີ່ ນ ຫ ຈາກການ ພຈິ າລະນາດວ້ົ ຍການບນັ ທກຶ ສຽງຂອງການເຝກິ . ນອກຈາກການອາໄສການລະນກຶ ແລະ ການສງັ ເກດພດຶ ຕກິ າຂອງ ຕວົ ແບບແລວົ້ . ຜູທົ້ ່ີ ຮີ ຽນກ່ີ ຕອ້ົ ງມຄີ ວາມໝນັ້ົ ໃຈວ່ີ າ ຕນົ ເອງມຄີ ວາມສາມາດທີ່ ຈີ ະກະທາໄດ.ົ້ 3.3.4 ຂະບວນການຈງູ ໃຈ (Motivational Process) ຄດ່ີ ງັ ທີ່ ໄີ ດກ້ົ ີ່ າວມາຕອນຕນົົ້ ແລວົ້ ວີ່ າ: ທດິ ສະດຂີ ອງ Bandura ໄດແ້ົ ຍກຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫີ່ ວາງ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ຜນົ ງານໄວຢ້ົ ່ີ າງຊດັ ເຈນ. ເຮາົ ອາດຮຽນຮູທົ້ ກັ ສະໃໝ່ີ ໆ ຫ ພດຶ ຕກິ າໃໝີ່ ໆ ຈາກການສງັ ເກດ, ແຕ່ີ ບ່ີ ໄດສົ້ ະແດງ ຫ ກະທາພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຮີ ຽນຮູຈົ້ າກຕວົ ແບບນນັ້ົ ໂດຍທນັ ທ.ີ ເຮາົ ຈະສະແດງອອກ ຫ ກະທາກີ່ ຕີ່ ເມ່ີ ອເຮາົ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈບາງຢີ່ າງ ຫ ມສີ ່ີ ງິ ຍວົ ະໃຈໃຫເ້ົ ກດີ ມພີ ດຶ ຕກິ ານນັົ້ . ມນັ ຈະສະແດງອອກພາຍຫງັ ຮຽນຮູມົ້ າແລວົ້ ເປັນ ເວລາດນົ ນານ. ການເສມີ ແຮງຈະມບີ ດົ ບາດຫາຍຢ່ີ າງຢ່ີ ູໃນການຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການສັງເກດ. ຖາົ້ ເຮາົ ໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງພາຍຫງັ ໄດຮ້ົ ຽນແບບພດຶ ຕກິ າຈາກຕວົ ແບບ. ເຮາົ ກີ່ ຈະມແີ ຮງຈງູ ໃຈທີ່ ຈີ ະໃສ່ີ ໃຈຈດົ ຈາ ແລະສະແດງພດຶ ຕກິ າ ຕາມຕວົ ແບບນນັ້ົ ຫາຍຂນຶ້ົ ກວ່ີ າເກ່ີ າົ . ການເສມີ ແຮງນີົ້ ຍງັ ເຮດັ ໃຫກ້ົ ານຮຽນຮູມົ້ ຄີ ວາມໝນັົ້ ທີ່ ຽງ. ຜູທົ້ ີ່ ທີ ດົ ລອງພດຶ ຕິ ກາໃໝີ່ ໆ ຈະສະແດງພດຶ ຕກິ ານນັ້ົ ຕ່ີ ໄປ ຖາ້ົ ເຂາົ ໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງ. Bandura ໄດຈົ້ າແນກການເສມີ ແຮງນນັ້ົ ອອກເປັນ 3 ລະບບົ ຄ: ການເສມີ ແຮງໂດຍກງົ (Direct Reinforcement), ການເສມີ ແຮງຈາກການເຫນັ ຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ກາທ່ີ ດີ ີ (Vicarious Reinforcement) ແລະ ການເສມີ ແຮງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ (Self -Reinforcement). 1) ການເສມີ ແຮງໂດຍກງົ : ແມີ່ ນຜນົ ກາທີ່ ຜີ ູສົ້ ງັ ເກດໄດຮົ້ ບັ ໂດຍກງົ ຫງັ ຈາກເຂາົ ສະແດງພດຶ ຕກິ າຕາມ ຕວົ ແບບ ເຊ່ີ ນັ : ນກັ ກລິ ານາສະຕກິ ໄດສົ້ ະແດງທີ່ າຕລີ ງັ ກາຢີ່ ູເທງິ ຮາວຄີ່ ູທີ່ ສີ າເລດັ ແລວ້ົ ກ່ີ ຈະໄດຮົ້ ບັ ຄາຊມົ ເຊຍີ ຈາກຄູ ເຝກິ ວ່ີ າ ດເີ ລດີ . 2) ການເສີມແຮງຈາກການເຫນັ ຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ກາທ່ີ ດີ :ີ ເປັນລັກສະນະທ່ີ ຜີ ູສົ້ ັງເກດເຫນັ ຕວົ ແບບໄດຮົ້ ບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງແລວົ້ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ຂາົ ມແີ ນວໂນມົ້ ຈະກະທາຄກບັ ຕວົ ແບບນນັ້ົ . 3) ການເສມີ ແຮງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ: ການເສມີ ແຮງທີ່ ຜີ ູກົ້ ະທາໄດຮ້ົ ບັ ໂດຍກງົ ແລະ ການເຫນັ ຜູອ້ົ ີ່ ນໄດົ້ ຮບັ ການເສມີ ແຮງ ລວ້ົ ນແຕີ່ ເປນັ ຜນົ ກາທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຈາກສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມພາຍນອກຕວົ ທງັ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ກ- ານເສມີ ແຮງດວົ້ ຍຕົນ ເອງຈະກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ເພາະເປນັ ການເສມີ ແຮງທີ່ ມີ ອີ ດິ ສະຫະຈາກສງັ ຄມົ ຫ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ. ຜູກົ້ ະທາຈະເປນັ ຜູດົ້ າເນນີ ການ ແລະ ຄວບຄຸມການເສມີ ແຮງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ. 107

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການເສມີ ແຮງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງຈະປະກອບດວົ້ ຍປດັ ໄຈ 3 ຢ່ີ າງຄ:  ມາດຖານຂອງພດຶ ຕກິ າທີ່ ຈີ ະໄດຮົ້ ບັ ການເສມີ ແຮງ, ຕນົ ເອງເປນັ ຜູກ້ົ ານດົ ຂນຶົ້ ເພີ່ ອປະເມນີ ຕນົ ເອງ.  ລກັ ສະນະຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ຈີ ະໄດຮ້ົ ບັ ໃນເມ່ີ ອກະທາ ຫ ສະແດງພດຶ ຕກິ າໄດຕ້ົ າມມາດຖານທີ່ ໄີ ດ້ົ ການດົ .  ບຸກຄນົ ໃນຖານະເປນັ ຜູດົ້ າເນນີ ການໃຫແ້ົ ລະການດົ ການເສມີ ແຮງໃຫແົ້ ກ່ີ ຕນົ ເອງ. ການເສີມແຮງດວ້ົ ຍຕົນເອງນີຈ້ົ ະເປັນສ່ີ ິງສາຄັນທີ່ ີສຸ ດສາລັບຄູ ແລະ ນັກຮຽນ. ຍອ້ົ ນວ່ີ າຄູ ຕອົ້ ງການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມກາົ້ ວໜາ້ົ ຂນຶົ້ ໂດຍບ່ີ ຄດິ ເຖງິ ແຕີ່ ລາງວນັ ພາຍນອກເທີ່ າົ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ຄູຕອົ້ ງການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ ເກດີ ມຄີ ວາມພູມໃຈ, ເຫນັ ຄຸນຄ່ີ າ ແລະ ເກດີ ມຄີ ວາມສຸກໃຈຕີ່ ກບັ ພດັ ທະນາການທ່ີ ມີ ຄີ ວາມກາົ້ ວໜາ້ົ ຂນຶ້ົ ນນັ້ົ . 4. ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ຊີ ບັ ຊອ້ົ ນ ປດັ ໄຈທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ຊີ ບັ ຊອົ້ ນຂອງມະນຸດ ຈະບ່ີ ມສີ ະເພາະແຕ່ີ ຂະບວນ ການໃສີ່ ໃຈ, ການຈດົ ຈາ, ການກະທາ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈເທ່ີ າົ ນນັົ້ ແຕີ່ ຕອົ້ ງອງີ ໃສີ່ ອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ອກີ 2 ປະການຄ : ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ເຊີ່ ອ ໝນັົ້ ແລະ ຂະບວນການຮບັ ຜດິ ຊອບຕນົ ເອງຂອງຜູຮ້ົ ຽນ. 1) ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັົ້ ຄວາມຮູ ສ້ົ ຶກເຊ່ີ ອໝັນົ້ ຈະເປັນປັດໄຈທ່ີ ີສາຄັນປະການໜີ່ ຶງຢູໃນຂະບວນການປະຕບິ ັດຕາມຕົວແບບ. ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ນຈີົ້ ະເກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກການປະເມນີ ຕນົ ເອງວ່ີ າ: ມຄີ ວາມສາມາດກະທາສ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆໄດສົ້ າເລດັ , ສາມາດໃຊກົ້ ນົ ໄກວທິ ທີ ີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບໃນການແກບົ້ ນັ ຫາ ຫ ກະທາສີ່ ງິ ໃດສີ່ ງິ ໜ່ີ ງຶ ຢີ່ ູໃນສະຖານະການທີ່ ແີ ປກໆໃໝ່ີ ໆໄດ.ົ້ ຫງັ ຈາກ ປະເມນີ ຕນົ ເອງແລວົ້ ເຂາົ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊີ່ ອໝນັ້ົ ຕີ່ ຄວາມ ສາມາດຂອງຕນົ ວ່ີ າຈະກະທາຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ ໃຫສົ້ າເລດັ ໄດ.ົ້ Bandura ໄດກົ້ ່ີ າວເຖງິ ປດັ ໄຈກີ່ ໃຫເົ້ ກດີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັົ້ ຕນົ ເອງ 4 ປະການຄ:  ການສະແດງບດົ ບາດຕາມຕວົ ແບບໄດສົ້ າເລດັ : ການຮຽນແບບຈາກຕວົ ແບບ ຫ ກະທາຫງັ ຈາກເຫນັ ຕວົ ແບບ ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນເກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັ້ົ ຕນົ ເອງ. ກງົ ກນັ ຂາົ້ ມ ຖາົ້ ເຂາົ ຫາກຫມົົ້ ເຫວໃນການກະທາ ຊາົ້ ຄນເລອ້ົ ຍໆ ກີ່ ຈະພາໃຫຄົ້ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັ້ົ ນນັ້ົ ລຸດຕີ່ າລງົ . ໄດມ້ົ ກີ ານສງັ ເກດ ເຫນັ ວ່ີ າ: ບຸກຄນົ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊີ່ ອໝັນົ້ ຕົນເອງສູງ ເຖິງວີ່ າເຂົາຈະພົບກັບຄວາມລົມ້ົ ເຫວບາງຄັງ້ົ , ແຕ່ີ ເຂົາກີ່ ຍງັ ມຄີ ວາມຮູ ສົ້ ຶກເຊ່ີ ອໝັນົ້ ສູງຢ່ີ ູ. ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມຜູທ້ົ ່ີ ມີ ຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັົ້ ຕນົ ເອງຕ່ີ າ, ຄວາມຫມົ້ົ ເຫວຈະມຜີ ນົ ກະທບົ ຕ່ີ ກບັ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັ້ົ ຂອງ ເຂາົ ຫາຍທ່ີ ສີ ຸດ.  ປະສບົ ການສ່ີ ວນບຸກຄນົ : ການທ່ີ ຜີ ູສົ້ ງັ ເກດໄດເ້ົ ຫນັ ຄນົ ອ່ີ ນໆທີ່ ຄີ ກບັ ເຂາົ ກະທາສ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆໄດສ້ົ າເລດັ ກີ່ ມີ ຜນົ ພາໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມເຊ່ີ ອໝນັົ້ ຕນົ ເອງສູງ.  ການເວາົ້ົ ທ່ີ ີຊກັ ຈງູ ໃຫເົ້ ຊ່ີ ອວີ່ າເຂາົ ມຄີ ວາມສາມາດ: ການໃຊຄ້ົ າເວົາ້ົ ຊກັ ຈງູ ໃຫເົ້ ຊ່ີ ອວ່ີ າເຂາົ ມຄີ ວາມ ສາມາດ ຈະຊ່ີ ວຍຫຸດດຄວາມຮູສົ້ ກຶ ສງົ ໄສຄວາມສາມາດຂອງຕນົ . ໃນຂະນະດຽວກນັ ກ່ີ ຈະເພ່ີ ມີ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊີ່ ອ ໝນັ້ົ ຂນຶ້ົ ຕ່ີ ມ.  ພາວະທາງສະລລິ ະສາດ: ໃນເມີ່ ອບຸກຄນົ ຫາກນອນຢ່ີ ູໃນພາວະກາລງັ ອດິ ເມ່ີ ອຍ ຫ ຮີ່ າງ ກາຍຢ່ີ ູໃນສະ ພາບກາລງັ ຕງຶ ຄຽດ ກີ່ ຈະເຮດັ ໃຫກົ້ ານຮບັ ຮູກ້ົ ່ີ ຽວກບັ ຄວາມເຊີ່ ອໝນັົ້ ເປນັ ໄປໃນທາງລບົ ຫາຍກວີ່ າທາງບວກ. 108

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 2) ລະບບົ ການຮບັ ຜດິ ຊອບຕນົ ເອງ ໃນການກາກບັ ຕນົ ເອງ (Self-Regulatory) ໝາຍເຖງິ ຜູຮ້ົ ຽນຈະເປັນຜູກົ້ ານດົ ເປົາ້ົ ໝາຍ ຫ ມາດຕະຖານ ຂອງພດຶ ຕກິ າທີ່ ເີ ຂາົ ເອງມຄີ ວາມມີ່ ຸງຫວງັ ຈະສງັ ເກດ, ບນັ ທກຶ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ງານ ຫ ພດຶ ຕກິ າຂອງຕນົ ວີ່ າບນັ ລຸ ຕາມເປາົົ້ ໝາຍ ຫ ມາດຕະຖານທີ່ ກີ ານດົ ໄວຫົ້ າຍໜອົ້ ຍພຽງໃດ. ຜນົ ຈາກການປະເມນີ ອາດພາໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ເພີ່ ງິ ພໃຈ ຫ ບ່ີ ພໃຈໃນຕນົ ເອງ ແລະ ຈະນາໄປສ່ີ ູການເສມີ ແຮງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ. ການການດົ ເປົາົ້ ໝາຍ ຫ ມາດຕະຖານຂອງພດຶ ຕິກາທີ່ ີຕອົ້ ງການ ອາດການດົ ໂດຍການພຈິ າລະນາການ ກະທາຂອງຜູອ້ົ ີ່ ນ ຫ ການດົ ຈາກການພຈິ າລະນາຜນົ ງານຂອງຕນົ ຢ່ີ ູໃນອະດດີ . ການປະເມນີ ແມ່ີ ນອງີ ໃສີ່ ຜນົ ງານທ່ີ ີ ປະກດົ ຂນຶ້ົ ວີ່ າບນັ ລຸຕາມມາດຕະຖານທ່ີ ກີ ານດົ ໄວົ້ ຫ ບ່ີ . ຖາ້ົ ບນັ ລຸເປາົ້ົ ໝາຍ ກ່ີ ຈະມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ປຕິ ຊິ ມົ ຊີ່ ນ ແລະ ພາກພູມໃຈໃນຕນົ ເອງ. ຖາົ້ ເຮດັ ບ່ີ ໄດຕົ້ າມເປາົົ້ ໝາຍເຂາົ ກີ່ ຈະທຸມົ້ ເທໃສີ່ ວຽກງານນນັົ້ ຈນົ ໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ສາເລດັ ຕາມເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ວີ າງໄວ.ົ້ ເຖິງຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ຖາົ້ ການຕງັ້ົ ເປົາົ້ ໝາຍນນັ້ົ ຫາກເປນັ ມາດຕະເກນສູງເກນີ ໄປ ຈນົ ບີ່ ສາມາດປະຕບິ ດັ ຕາມ ເປົາົ້ ໝາຍທ່ີ ວີ າງໄວກ້ົ ີ່ ຈະພາໃຫເ້ົ ຂາົ ໄປສ່ີ ູຄວາມຂບັ ຂອ້ົ ງໃຈ ແລະ ມຄີ ວາມທຸກ ຫ ການປະເມນີ ຕນົ ນນັ້ົ ຫາກເຂ່ີ ງັ ຂດັ ເອາົ ຈງິ ເອາົ ຈງັ . ຜູທ້ົ ່ີ ບີ ່ີ ຜີ່ ານການປະເມນີ ກີ່ ເກດີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ວ່ີ າຕນົ ເອງບ່ີ ມຄີ ຸນຄ່ີ າ, ບີ່ ມຄີ ວາມສາມາດ ຫ ດູໝີ່ ີນຕນົ ເອງ. ຖາ້ົ ຜູໃົ້ ດຫາກເປນັ ຄນົ ເກບັ ກດົ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ແບບນນັ້ົ ຍ່ີ ງິ ເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ເພາະບຸກຄນົ ທີ່ ມີ ບີ ຸກຄະລກິ ະພາບແບບເກບັ ກດົ ແມ່ີ ນມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ຮຸນແຮງຕ່ີ ກບັ ຄວາມຫມົ້ົ ເຫວຂອງຕນົ ເອງ. ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ດ່ີ ງັ ກ່ີ າວຈະສ່ີ ງົ ຜນົ ກະທບົ ຕ່ີ ພຶດຕກິ າ ທາງສງັ ຄມົ ເນີ່ ອງຈາກເຂາົ ຈະກາຍເປນັ ຄນົ ທີ່ ມີ ອີ າລມົ ຄຽດ ແລະ ບ່ີ ມມີ ະນຸດສາພນັ ກບັ ໝ່ີ ເູ ພີ່ ອນ. ສະນນັ້ົ , ພດຶ ຕກິ າຮບັ ຜດິ ຊອບຕນົ ເອງນີົ້ ອາດອະທບິ າຍແຈງ້ົ ຢ່ີ ູໃນຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງບຸກ ຄນົ , ພດຶ ຕກິ າ ແລະ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມທ່ີ ເີ ປນັ ປດັ ໄຈການດົ ເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . 5. ການຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການສງັ ເກດຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນ ການຮຽນຮູດ້ົ ວົ້ ຍການສງັ ເກດຈະເກດີ ຂນຶົ້ ຢີ່ າງຫວງຫາຍຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນ. ເດກັ ນກັ ຮຽນຈະໄດ້ົ ຮຽນຮູທົ້ ດັ ສະນະ ຄະຕ,ິ ການກະທາ ແລະ ທກັ ສະຕ່ີ າງໆຈາກຕວົ ແບບ. ຕວົ ແບບທ່ີ ມີ ບີ ດົ ບາດຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ ຈາກການສງັ ເກດຫາຍທ່ີ ີ ສຸດກ່ີ ແມ່ີ ນຄູ ແລະ ເພີ່ ອນຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນ. 5.1. ຄູໃນຖານະທີ່ ເີ ປນັ ຕວົ ແບບທາງບຸກຄະລກິ ແລະພດຶ ຕກິ າ ຈາກທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ ທ່ີ ກີ ີ່ າວມານນັົ້ ມນັ ໄດຊົ້ ບີົ້ ອກວີ່ າຕວົ ແບບຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ສູງຕີ່ ພຶດຕກິ າ ຂອງບຸກຄນົ . ນກັ ຮຽນຈະພບົ ກບັ ຕວົ ແບບຫາຍໆຊະນດິ ຢ່ີ ູໃນສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມທີ່ ເີ ຂາົ ອາໃສຢີ່ ູເຊ່ີ ນັ : ໝ່ີ ເູ ພີ່ ອນ, ບຸກຄນົ ພາຍໃນຄອບຄວົ ແລະ ສ່ີ ຕີ່ າງໆ. ຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນຄູຈະເປນັ ຕວົ ແບບສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດ ເພາະເຂາົ ຈະໃຊເົ້ ວລາຢີ່ ູນາຄູເປນັ ສ່ີ ວນໃຫຍ່ີ . ໂດຍທ່ີ ວົ ໄປຜູໃ້ົ ຫຍີ່ ຈະມກັ ສ່ີ ງັ ສອນເດກັ ວີ່ າ: “ ຈີ່ ງົ ກະທາຕາມທ່ີ ຜີ ູທ້ົ ີ່ ເີ ວາົົ້ , ຢີ່ າຊູກະທາຕາມຜູໃ້ົ ຫຍີ່ ກະທາ ”. ການສອນລກັ ສະນະນີ້ົ ຈະກງົ ກນັ ຂາົ້ ມກບັ ທາມະຊາດການຮຽນຮູຂົ້ ອງເດກັ ເພາະເດກັ ຈະຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການຮຽນ ແບບຫາຍກວີ່ າປະຕບິ ດັ ຕາມຄາເວາົົ້ . ສີ່ ງິ ທີ່ ຄີ ວນນາໄປປະຍຸກກ່ີ ແມ່ີ ນຄູໃນຖາ ນະເປັນຕວົ ແບບຕອ້ົ ງຄານງເຖງິ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ີ 109

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຕນົ ກະທາ ເພາະການກະທາຂອງຄູຈະເປັນຕົວຢີ່ າງຂອງເດກັ ຮຽນແບບ. ຖາ້ົ ຄູມຄີ ວາມຫວງັ ຢາກໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມີ ຄວາມດຸໝ່ີ ນັ ຂະຫຍນັ ຄູຕອ້ົ ງພຈິ າລະນາຕົນເອງວ່ີ າ: ໄດກົ້ ະທາຕນົ ເປັນຕວົ ຢ່ີ າງທີ່ ດີ ແີ ລວ້ົ ບີ່ . ຖາົ້ ຕອົ້ ງການໃຫເ້ົ ດັກ ເປນັ ຄນົ ມເີ ຫດຜນົ ຄູກີ່ ຕອົ້ ງເປນັ ຄນົ ທ່ີ ມີ ເ-ó ຫດຜນົ . ນອກຈາກນີ້ົ ຄກູ ່ີ ພຈິ າລະນາຕນົ ເອງວີ່ າຍງັ ມພີ ດຶ ຕກິ າໃດທີ່ ຕີ ົນເປັນ ຕວົ ແບບໃນທາງລບົ ເພາະເດກັ ຈະຮຽນເອາົ ແບບດີ່ ງັ ກີ່ າວໂດຍຄບູ ີ່ ໄດສົ້ ອນ. ຄູມຄີ ວາມສາຄນັ ໃນຖານະທ່ີ ເີ ປັນຕົວແບບໃຫເົ້ ດັກດວົ້ ຍຫາຍໆເຫດຜົນຄ: ເຫດຜນົ ທີ່ ີ 1 ແມ່ີ ນຄູເປັນ ບຸກຄນົ ທີ່ ເີ ດີ່ ນັ ສາລບັ ເຂາົ , ເປນັ ເປາົ້ົ ໝາຍໃຫເ້ົ ດກັ ສນົ ໃຈ. ເຫດຜນົ ທ່ີ ີ 2 ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນຄູຈະເປັນຜູຄ້ົ ວບຄຸມການ ເສມີ ແຮງແກີ່ ເຂາົ . ເຫດຜນົ ທ່ີ ີ 3 ເດກັ ມຄີ ວາມສດັ ທາໃນຕົວຂອງຄູ. ເຂາົ ຈະເບ່ີ ງິ ຄູໃນຖານະຜູທົ້ ີ່ ມີ ຄີ ວາມສາມາດ ແລະ ມກີ ຽດ. ຄຸນລກັ ສະນະຕ່ີ າງໆເຫ່ີ າົ ນີົ້ ຄຈູ ີ່ ງຶ ເປນັ ຕວົ ແບບທີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທິ ພາບ. ສະນນັົ້ , ພດຶ ຕກິ າຕ່ີ າງໆຂອງຄູ ຈ່ີ ງຶ ມີ ອດິ ທພິ ນົ ຢ່ີ າງໃຫຍີ່ ຫວງຕີ່ ກບັ ນກັ ຮຽນ. 5.2. ຄູໃນຖານະທ່ີ ເີ ປນັ ຕວົ ແບບທາງວຊິ າການ. ຄູບີ່ ພຽງແຕ່ີ ເປນັ ຕວົ ແບບທີ່ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ສະເພາະພດຶ ຕກິ າທາງສງັ ຄມົ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ຍງັ ເປນັ ຕວົ ແບບທາງການ ພດັ ທະນາທກັ ສະວຊິ າການໃຫແ້ົ ກີ່ ນກັ ຮຽນອກີ ດວ້ົ ຍເຊີ່ ນັ : ຄູເປັນຕວົ ແບບທາງການຄດິ , ການແກບົ້ ນັ ຫາ ແລະ ທກັ ສະທາງວຊິ າການຕະລອດເວລາ. ກ່ີ ຍອົ້ ນວ່ີ າຄໄູ ດສົ້ ະແດງຄວາມສາມາດທາງວຊິ າການໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຫນັ ໂດຍກງົ . ເວລາຄູສອນທກັ ສະທາງສງັ ຄມົ . ຄູກີ່ ວາງພນ້ົ ຖານພດຶ ຕກິ າເພ່ີ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນສາມາດປະຍຸກຄວາມຮູທົ້ ່ີ ີໄດ້ົ ຮຽນມາຢ່ີ ູໃນສະຖານະການອີ່ ນໆໄດ.ົ້ ການສອນໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມທີ ກັ ສະທາງປນັ ຍາກ່ີ ຄກນັ , ຄຈູ ະຕອົ້ ງໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດົ້ ເຫນັ ຕວົ ຢີ່ າງແບບຊາ້ົ ໆດວ້ົ ຍຫາຍຮູບແບບ ເພ່ີ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມປີ ະສົບການຢີ່ າງພຽງພ, ເພີ່ ອແກໄົ້ ຂບນັ ຫາຢີ່ ູໃນ ສະຖານະການທີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ເຊ່ີ ນັ : ຖາ້ົ ຄູສອນການບວກເລກຫກັ ດຽວ ຄູຕອົ້ ງສາທດິ ຫ ມຕີ ວົ ຢີ່ າງການບວກເລກ ຫາຍໆຕວົ ຢ່ີ າງທ່ີ ມີ ຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງກນັ . ຖາ້ົ ຄູສະເໜຕີ ວົ ຢີ່ າງພຽງຂດົ້ ຽວ ເຂາົ ກ່ີ ຈະຮບັ ຮູບ້ົ ນັ ຫາດຽວເທ່ີ າົ ນນັົ້ . Rosser and Nicholson (1984: p. 147) ໄດສ້ົ ະເໜຕີ ວົ ແບບໃນຮູບຂອງການສອນທາງວຊິ າການໄວວ້ົ ີ່ າ: 1) ຈ່ີ ງົ ສະເໜຕີ ວົ ຢ່ີ າງໃຫຫົ້ າຍ. 2) ໃນຈານວນຕວົ ຢີ່ າງນນັົ້ ຈີ່ ງົ ໃຫມ້ົ ຫີ າຍຕວົ ຢ່ີ າງທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ . 3) ຈີ່ ງົ ສະເໜຕີ ວົ ຢີ່ າງໃຫສ້ົ ອດຄ່ີ ອງກບັ ຫກັ ການກີ່ ຽວກບັ ການສອນ. 4) ວທິ ກີ ານນາສະເໜຕີ ວົ ຢ່ີ າງນນັົ້ , ຄທູ ງັ ອະທບິ າຍ ແລະ ກະທາໄປພອ້ົ ມໆກນັ ເພາະຜນົ ການວໄິ ຈພບົ ວ່ີ າ: ການອະທບິ າຍຄວບຄີ່ ູໄປພອ້ົ ມການກະທາຂອງຄູ ຈະຊີ່ ວຍໃຫຜ້ົ ູສ້ົ ງັ ເກດສາົ້ ງລະຫດັ ທາງພາສາ ແລະ ຈີ່ ຈາຕວົ ແບບ ໄດດ້ົ ຂີ ນຶ້ົ . 5) ການສາທດິ ວທິ ແີ ກໄ້ົ ຂບນັ ຫາຂອງຄູນນັົ້ ຄູຄວນສະເໜເີ ປັນຫກັ ການ ຫ ກດົ ການປະຕບິ ດັ ຢີ່ ູໃນຮູບພາ ສາ. ເພີ່ ອສະດວກໃນການຈີ່ ຈາແລະການຈດັ ລະບຽບຂອງຜູທົ້ ່ີ ຮີ ຽນ. 5.3 ໝີ່ ູເພີ່ ອນໃນຖານະທ່ີ ເີ ປນັ ຕວົ ແບບ. ການທີ່ ໄີ ດເ້ົ ຫນັ ເພີ່ ອນຄນົ ອີ່ ນໆ ໄດຮົ້ ບັ ລາງວນັ ຫ ຮບັ ການລງົ ໂທດຈະເປັນສີ່ ງິ ສາຄນັ ຕ່ີ ການ ຮຽນຮູຂົ້ ອງ ນກັ ຮຽນ, ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນຫາກໄດພ້ົ ບົ ເຫນັ ຄູຕານນິ ກັ ຮຽນຄນົ ໃດໜີ່ ງຶ ທີ່ ກີ ະທາສ່ີ ງິ ໃດໜີ່ ງຶ ທ່ີ ບີ ່ີ ເໝາະສມົ ກີ່ ຈະເຮັດໃຫົ້ 110

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນກັ ຮຽນຄນົ ອ່ີ ນໆທ່ີ ຢີ ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນນນັ້ົ ບີ່ ກາ້ົ ສະແດງພດຶ ຕກິ າດີ່ ງັ ກ່ີ າວນນັ້ົ . ໃນທາ ນອງດຽວກນັ ນນັົ້ , ຖາົ້ ຄູໃຫກ້ົ ານ ເສມີ ແຮງແກ່ີ ນກັ ຮຽນຜູໃົ້ ດຜູໜ້ົ ່ີ ງຶ . ນກັ ຮຽນຄນົ ອ່ີ ນໆກີ່ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມຫວງັ ຕີ່ ກບັ ການເສມີ ແຮງນນັົ້ ໂດຍມແີ ນວ ໂນມົ້ ຈະກະທາພດຶ ຕກິ າຄກບັ ຕວົ ແບບນນັ້ົ ເພີ່ ອຕອົ້ ງການໄດກ້ົ ານເສມີ ແຮງຈາກຄ.ູ ເຮາົ ຈະເຫນັ ໄດວົ້ ່ີ າ: ເວລາໃຫກ້ົ ານເສມີ ແຮງແກີ່ ນກັ ຮຽນຄນົ ໃດໜ່ີ ງຶ . ການດາເນນີ ການນນັ້ົ ຈະກະທາໜາ້ົ ທີ່ ີ 2 ຢ່ີ າງ ພອ້ົ ມກນັ ຄ: ຈະເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງໂດຍກງົ ສາລບັ ຕວົ ແບບທີ່ ໄີ ດຮົ້ ບັ . ຢ່ີ ູໃນຂະນະດຽວກນັ ກ່ີ ຈະມຜີ ນົ ເປັນຕວົ ເສມີ ແຮງໃຫແ້ົ ກີ່ ນກັ ຮຽນຄົນອ່ີ ນໆ ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫເົ້ ຂົາຢາກກະທາຕາມຕົວແບບນນັົ້ . ສະນນັ້ົ , ຄູຈີ່ ງົ ຍກົ ຕວົ ຢ່ີ າງໃຫົ້ ນກັ ຮຽນໃນຫອ້ົ ງເຫນັ ວີ່ າ: ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນຜູໃົ້ ດກະທາດກີ ີ່ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ການຍກົ ຍອົ້ ງຊມົ ເຊຍີ ຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນອກີ ດວົ້ ຍ. 6. ສະຫຸບບດົ ຮຽນ ທດິ ສະດຂີ ອງ Bandura ແມ່ີ ນຈດິ ຕະວທິ ະຍາການຮຽນຮູຢ້ົ ່ີ ູໃນກ່ີ ຸມປະຕສິ າພນັ ທ່ີ ໄີ ດມ້ົ ແີ ນວຄວາມຄດິ ວີ່ າ : ພຶດຕິກາຕີ່ າງໆ ແມ່ີ ນຜົນບວກລະຫ່ີ ວາງຂະບວນການທາງປັນຍາຂອງບຸກຄົນ ແລະ ສ່ີ ິງແວດລອົ້ ມ. ພດຶ ຕິກາ, ບຸກຄນົ ແລະ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມຈະເປນັ ປດັ ໄຈ 3 ປະການທ່ີ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . Bandura ໄດແົ້ ຍກຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວີ່ າງການຮຽນຮູກ້ົ ບັ ຜນົ ງານໄວຢົ້ ີ່ າງຊັດເຈນວີ່ າ: ການຮຽນຮູແ້ົ ມີ່ ນ ຂະບວນການທ່ີ ີໄດມ້ົ າເຊີ່ ິງຄວາມຮູ ້ົ ທີ່ ປີ ະກອບດວ້ົ ຍອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ຄ: ການໃສີ່ ໃຈ, ການເຂາົ້ົ ລະຫດັ ໃນຮູບ ສນັ ຍາລກັ ແລວົ້ ເກບັ ໄວຢ້ົ ີ່ ູໃນໜີ່ ວຍຄວາມຈາ. ສີ່ ວນຜົນງານແມີ່ ນພຶດຕກິ າທ່ີ ີບຸກຄົນໄດສ້ົ ະແດງອອກມາ. ສີ່ ງິ ທ່ີ ີ ບຸກຄນົ ມຈີ າກການຮຽນຮູນົ້ ນັົ້ ອາດຈະບ່ີ ສະແດງອອກມາໃຫເ້ົ ຮາົ ເຫນັ ກ່ີ ເປນັ ໄປໄດ.ົ້ ອງົ ປະກອບທີ່ ສີ າຄນັ ໃນການຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ Bandura ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວີ່ າ : ຈະປະກອບມີ 3 ປະການຄ : ຕວົ ແບບໃນຮູບພດຶ ຕກິ າ, ຜນົ ກາຈາກພດຶ ຕກິ າຂອງຕວົ ແບບ ແລະ ຂະບວນການທາງປນັ ຍາຂອງຜູຮ້ົ ຽນ. ຕວົ ແບບໃນຮູບພດຶ ຕກິ າອາດເປນັ ຕວົ ແບບທ່ີ ມີ ຊີ ວີ ດິ , ສນັ ຍາລກັ , ຢ່ີ ູໃນຮູບຂອງຄາສອນ ຫ ການ ບອກທາງ ວາຈາ. ເມ່ີ ອຕວົ ແບບສະແດງພດຶ ຕກິ າ ອາດມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູສົ້ ງັ ເກດມແີ ນວໂນມ້ົ ຄອ້ົ ຍຕາມ ຫ ບີ່ ຄອ້ົ ຍຕາມ ແມ່ີ ນຈະ ຂນຶ້ົ ກບັ ຜນົ ກາທີ່ ຕີ ວົ ແບບໄດຮ້ົ ບັ . ຖາ້ົ ຕວົ ແບບຫາກໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ກາທ່ີ ີດ,ີ ຜູສ້ົ ງັ ເກດກ່ີ ຈະມແີ ນວໂນມ້ົ ຮຽນແບບ ( ຫ ລອກແບບ ). ຖາ້ົ ຕວົ ແບບຫາກຖກລງົ ໂທດ ຫ ໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ກາທີ່ ບີ ່ີ ດຜີ ູທ້ົ ີ່ ສີ ງັ ເກດກ່ີ ຈະບ່ີ ຮຽນແບບນາຕວົ ແບບນນັ້ົ . ຂະບວນການທາງປັນຍາຈະເປັນຕົວເຊີ່ ອມທາງພຶດຕິກາ ແລະ ຜົນການກະທາທ່ີ ີຕົວແບບໄດຮ້ົ ັບ ເຊ່ີ ິງ Bandura ໄດຖ້ົ ວີ່ າເປັນສູນການຂອງການຮຽນຮູ.້ົ ຂະບວນການດີ່ ັງກ່ີ າວຈະປະກອບດວ້ົ ຍຂະບວນການໃສ່ີ ໃຈ, ຂະບວນການຈດົ ຈາ, ຂະບວນການປະຕບິ ດັ ຕາມຕວົ ແບບ ແລະ ຂະບວນການຈງູ ໃຈ. ຢ່ີ ູໃນຂະບວນການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ີ ຊບັ ຊອ້ົ ນນນັົ້ ຜູທ້ົ ີ່ ຮີ ຽນຕອົ້ ງອງີ ໃສີ່ ປດັ ໃຈໃນການຮຽນຮູ ົ້ 2 ປະການຄ: ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊ່ີ ອໝນັົ້ ໃນປະສດິ ທພິ າບແຫີ່ ງ ຕນົ ແລະ ການຮບັ ຜດິ ຊອບຕນົ ເອງ. ຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ຄູຈະມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດໃນຖານະທ່ີ ເີ ປັນຕວົ ແບບໃຫແົ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນ ນບັ ທງັ ພດຶ ຕກິ າ, ບຸກ ຄະລກິ ະພາບ ແລະ ທາງວຊິ າການ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມ ໝ່ີ ູເພີ່ ອນກ່ີ ແມີ່ ນຕວົ ແບບທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດຕ່ີ ກບັ ການ ຮຽນແບບ ຫ ການລອກແບບ ຂອງນກັ ຮຽນ. 111

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 8 ແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນຮູ ົ້ ໃນເວລາສອນ ຄູຈະພບົ ກບັ ບັນຫາກ່ີ ຽວກບັ ແຮງຈງູ ໃຈຂອງຜູຮົ້ ຽນ ໃນຮູບແບບຕີ່ າງໆສະເໝີ ເຊີ່ ັນ: ມີ ນກັ ຮຽນບາງຄົນມພີ ດຶ ຕກິ າຫບົ ຫກີ , ທຖ້ົ ອຍຫາຍກວ່ີ າການພະຍາຍາມ ເພ່ີ ອໃຫມົ້ ຜີ ນົ ສາເລັດ. ບາງຄນົ ກີ່ ທຖ້ົ ອຍ ເພາະເຊ່ີ ອວີ່ າ ຕນົ ບ່ີ ສາມາດຮຽນສາເລັດໄດ,ົ້ ມບີ າງຄນົ ກີ່ ວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ສູງເກີນໄປ, ມບີ າງຄນົ ກີ່ ມຄີ ວາມສາມາດໃນ ການຮຽນຮູສົ້ ູງ ແຕີ່ ຊາ້ົ ພດັ ບ່ີ ໃສ່ີ ໃຈຕີ່ ການຮຽນ ແລະ ອ່ີ ນໆ. ພດຶ ຕກິ າຕ່ີ າງໆຂອງຜູທົ້ ີ່ ຮີ ຽນຄດີ່ ງັ ເວາົົ້ ມາຂາ້ົ ງເທງິ ນີົ້ ອາດ ຈະລຸດຜ່ີ ອນລງົ ຖາົ້ ຄູຫາກມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ທດິ ສະດີ ແລະ ລກັ ສະນະແຮງຈງູ ໃຈຂອງຜູທ້ົ ີ່ ຮີ ຽນຮູ ົ້ ແລະ ມີ ການປະຕບິ ດັ ຕີ່ ກບັ ຜູຮ້ົ ຽນທີ່ ເີ ໝາະສມົ . ຢ່ີ ູໃນບດົ ນີົ້ ຈະມຄີ າຖາມທ່ີ ວີ ່ີ າ: ແຮງຈງູ ໃຈແມ່ີ ນຫຍງັ ? ແລວ້ົ ກີ່ ຈະເວາົົ້ ເຖງິ ທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈ 4 ທດິ ສະດີ ຄ : ທດິ ສະດພີ ດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ , ທດິ ສະດມີ ະນຸດນຍິ ມົ , ທດິ ສະດປີ ນັ ຍານຍິ ມົ ແລະ ທດິ ສະດປີ ນັ ຍາທາງສງັ ຄມົ . ນອກ ນີົ້ ຍງັ ຈະໄດເ້ົ ວາົ້ົ ເຖງິ ອງົ ປະກອບຫາຍໆຢ່ີ າງທ່ີ ມີ ສີ ່ີ ງິ ກີ່ ຽວຂອົ້ ງກບັ ແຮງຈງູ ໃຈຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ເຊີ່ ງິ ໄດແົ້ ກີ່ ຄວາມສນົ ໃຈ, ຄວາມຢາກຮູຢ້ົ າກເຫນັ , ຄວາມວິຕົກກງັ ວນົ , ເປົາົ້ ໝາຍຄວາມຕອ້ົ ງການ, ການອາົ້ ງເຫດຜົນຂອງຄວາມສາເລັດ, ຄວາມຫມົ້ົ ເຫວ ແລະ ການເສມີ ສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈຕີ່ ການຮຽນຮູຕົ້ າມລາດບັ . 1. ຄວາມໝາຍຂອງແຮງຈງູ ໃຈ ຄາວ່ີ າ “ແຮງຈງູ ໃຈ” ພາສາອງັ ກດິ ແມ່ີ ນ “Motive” ຄານຈີົ້ ະມຮີ າກສັບມາຈາກພາສາລາຕນິ “Movere” ເຊ່ີ ງິ ໝາຍເຖງິ “ເຄີ່ ອນໄຫວ” (to move) (Hodgetts, 1993, p. 42) ເວລາ ເຮາົ ເຫນັ ເດກັ ນກັ ຮຽນກາລງັ ຮຽນໜັ 112

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ງສດວົ້ ຍຄວາມດຸໝ່ີ ນັ ຂະຫຍນັ ຫ ເຫນັ ເຂາົ ກາລງັ ທາຄວາມສະອາດໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ເຮາົ ກີ່ ສາມາດເວາົ້ົ ໄດວົ້ ີ່ າ ພວກເຂາົ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈ ເພາະເຮາົ ສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ ພວກເຂາົ ກາລງັ ມກີ ານເຄີ່ ອນໄຫວຢີ່ ູ. ຄາເວາົ້ົ ທີ່ ວີ ີ່ າ: ແຮງຈງູ ໃຈ ຈະບີ່ ໝາຍເຖງິ ການສະເພາະການເຄີ່ ອນໄຫວທາງກາຍທ່ີ ເີ ຮາົ ສາມາດເຫນັ ໄດເ້ົ ທີ່ ົານັນົ້ ແຕ່ີ ມນັ ຈະລວມເຖງິ ການເຄີ່ ອນໄຫວທາງດາ້ົ ນຈດິ ໃຈອກີ ດວ້ົ ຍ. ການທີ່ ເີ ຮາົ ສາ ມາດເຫນັ ພວກເຂາົ ກາລງັ ບນັ ທກຶ ເນອ້ົ ໃນຕ່ີ າງໆທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ຽນໃສີ່ ໃນປມົ້ ຂຽນນນັ້ົ ເຂາົ ບ່ີ ພຽງແຕ່ີ ສະແດງໃຫຜ້ົ ູອົ້ ີ່ ນເຫນັ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ຢ່ີ ູໃນໃຈເຂາົ ອາດກາລງັ ຄດິ ແລະ ຈດົ ຈາສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ຂາົ ກາລງັ ບນັ ທກຶ ອກີ ດວົ້ ຍ. ພດຶ ຕກິ າການຄດິ ແລະ ການຈດົ ຈາຂອງນກັ ຮຽນນນັົ້ ເຮາົ ກ່ີ ຖວີ່ າເປັນ ການເຄ່ີ ອນໄຫວພາຍໃນ ເຊີ່ ງິ ແມ່ີ ນລກັ ສະນະໜີ່ ງຶ ທີ່ ບີ ່ີ ງົ ບອກວ່ີ າ ເຂາົ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈ. ໂດຍທີ່ ວົ ໄປແລວົ້ ຖາ້ົ ເຮາົ ວເິ ຄາະພດຶ ຕກິ າທງັ ຫາຍທີ່ ເີ ກດີ ຈາກແຮງຈງູ ໃຈ, ຄນົ ເຮາົ ມກັ ຖາມດວົ້ ຍ 2 ຄາຖາມຄ: ພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ເກດີ ຂນຶົ້ ມາໄດຢ້ົ ີ່ າງໃດ? ແລະ ເປນັ ຫຍງັ ຈ່ີ ງຶ ເກດີ ມພີ ດຶ ຕກິ າເຊີ່ ນັ ນນັ້ົ ?. ຢີ່ ູໃນ 2 ຄາຖາມນ,ີົ້ ຄາຖາມທ່ີ ີ 1 ພວກເຮາົ ສາມາດອະທບິ າຍໄດ້ົ ແຕ່ີ ຄາຖາມທ່ີ ີ 2 ແມີ່ ນຍາກທ່ີ ສີ ຸດທ່ີ ຈີ ະລະບຸໃຫຊົ້ ດັ ເຈນໄດ.້ົ ຕວົ ຢ່ີ າງເຊ່ີ ນັ : ທາ້ົ ວ ສ÷ ລດິ ແລ່ີ ນມາບອກຕວົ ທີ່ ານວີ່ າ: ວນັ ເສາົ ນເີ້ົ ຂາົ ຈະມາຕດັ ຫຍົ້ າຢີ່ ູເດີ່ ນີ ໜາ້ົ ເຮອນຂອງທ່ີ ານ, ຖາົ້ ມຄີ ນົ ຖາມວີ່ າ: ທີ່ ານເຮດັ ແນວໃດເຂາົ ຈີ່ ງຶ ມາເຮດັ ວຽກໃຫທ້ົ ່ີ ານ ທງັົ້ ໆທີ່ ີ ເປນັ ວນັ ພກັ ຜ່ີ ອນ. ທີ່ ານອາດຈະຕອບໄດໂົ້ ດຍທນັ ທວີ ີ່ າ: “ ໃຫເ້ົ ງນິ ເຂາົ ”ແຕີ່ ຖາ້ົ ມຄີ ນົ ຖາມຕີ່ ໄປວີ່ າ: ເປນັ ຫຍງັ ເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ມາເຮດັ ວຽກດີ່ ງັ ກ່ີ າວ, ທ່ີ ານກ່ີ ຈະຕອບຢາກ ແລະ ຕອບບ່ີ ຖກວ່ີ າເປັນ ຍອ້ົ ນຫຍງັ ເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ມາເຮດັ ວຽກດີ່ ງັ ກີ່ າວນ.ີົ້ ບາງເທ່ີ ອເຂາົ ອາດຈະຕອ້ົ ງການເງນິ ເພີ່ ອເອາົ ໄປຊເົ້ ຂາົົ້ ໜມົ , ໄປທີ່ ຽວ ຫນີ້ົ ຫ ຊເົ້ ຄີ່ ອງຮຽນ ແລ ະອີ່ ນໆ. ຄາຕອບທ່ີ ເີ ຮາົ ບ່ີ ສາມາດຮບັ ຮູ ້ົ ຢ່ີ າງຊດັ ເຈນນຈີ້ົ ະເປນັ ແຮງຈງູ ໃຈທີ່ ີ ທາົ້ ວ ສຸລດິ ມຢີ ່ີ ູໃນໃຈ. ຈາກຕວົ ຢີ່ າງນສີົ້ າມາດເຫນັ ໄດວ້ົ ່ີ າ: ການພຈິ າລະນາ ແຮງຈງູ ໃຈ ຕອ້ົ ງໄດພ້ົ ຈິ າລະນາຜ່ີ ານການເຄີ່ ອນໄຫວ ຫ ພດຶ ຕກິ າ ທີ່ ເີ ຂາົ ໄດກົ້ ະທາ ແລະ ພຈິ າລະນາສ່ີ ງິ ທີ່ ກີ ະຕຸນົ້ ຫ ພະລງັ ທາງໃຈທ່ີ ຢີ ີ່ ູເບອ້ົ ງຫງັ ຂອງການກະທານນັົ້ ຄວບຄ່ີ ູກນັ ໄປ. ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ກດີ ຈາກແຮງຈງູ ໃຈສີ່ ວນຫາຍບີ່ ວີ່ າຈະເປນັ ກລະນໃີ ດກີ່ ຕາມ, ກີ່ ຈະເປນັ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ມີ ລີ ກັ ສະນະສາຄັນ 3 ປະການຄ: ( 1 ) ແມີ່ ນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ກດີ ຈາກພະລງັ ຫ ຕວົ ກະຕຸນົ້ , ພະລງັ ນອີ້ົ າດມາຈາກພະລງັ ຄວາມຕອົ້ ງການທາງ ກາຍ ຫ ທາງຈດິ ໃຈກີ່ ອາດເປນັ ໄດ.ົ້ ( 2 ) ແມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ມີ ເີ ປາົົ້ ໝາຍທ່ີ ມີ ທີ ດິ ທາງ, ຊດັ ເຈນ. ( 3 ) ແມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າທີ່ ີ ມຄີ ວາມມີ່ ຸງໝນັົ້ ຫ ມຄີ ວາມພາກພຽນ ພະຍາຍາມ ເພີ່ ອນາໄປສ່ີ ູຄວາມສາເລດັ ຫ ເປົາົ້ ໝາຍທີ່ ໄີ ດກົ້ ານດົ ໄວ.ົ້ ດວ້ົ ຍ ເຫດນີ້ົ ໃນເມ່ີ ອຖາມວີ່ າ: ແຮງຈງູ ໃຈແມ່ີ ນຫຍງັ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈະມກັ ໃຫຄົ້ ານຍິ າມວີ່ າ: ແຮງຈງູ ໃຈ ໝາຍເຖິງ ພະລງັ ທາງຈດິ ເຊ່ີ ິງແມ່ີ ນພາວະພາຍໃນທ່ີ ກີ ະຕຸ ນົ້ , ການດົ ທດິ ທາງ ແລະ ຄງົ ສະພາບຂອງພຶດຕກິ າເພ່ີ ອໃຫບ້ົ ັນລຸ ຈດຸ ປະສງົ ຫ ເປາົ້ົ ໝາຍ. 1.1 ແຮງຈງູ ໃຈ, ຄຸນລກັ ສະນະ ຫ ພາວະ ຄດ່ີ ງັ ທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ີ່ າວມາແລວ້ົ ວ່ີ າ: ໃນເມ່ີ ອເກດີ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈກີ່ ຈະເກດີ ມພີ ະລງັ ຊຸກດນັ ໃຫເົ້ ກດີ ມພີ ດຶ ຕກິ າໄປສີ່ ູເປົາ້ົ ໝາຍ ແລະ ມຄີ າຖາມວ່ີ າ: ແຮງຈງູ ໃຈທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ນນັ້ົ ແມີ່ ນຄຸນລກັ ສະນະທາງບຸກຄະລກິ ະພາບທີ່ ຖີ າວອນຂອງບຸກຄນົ ຫ ເປນັ ລກັ ສະນະທີ່ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ຕາມພາວະເຫດການ. ເພ່ີ ອທາຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເລີ່ ອງນໃີົ້ ຫຊ້ົ ດັ ເຈນ. ທີ່ ານຈີ່ ງົ ຖາມຕວົ ເອງວ່ີ າ: ຍອົ້ ນຫຍງັ ທ່ີ ານຈ່ີ ງຶ ອ່ີ ານເນອົ້ ໃນຂອງ ບດົ ຮຽນບດົ ນີ້ົ ? ທີ່ ານມຄີ ວາມສນົ ໃຈເລີ່ ອງແຮງຈງູ ໃຈ ແລະ ເກດີ ມຄີ ວາມຢາກຮູແ້ົ ມ່ີ ນບ່ີ ? ຫວີ່ າຕອົ້ ງການເຂາົ້ົ ໃຈ 113

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແຮງຈງູ ໃຈຂອງຕນົ ເອງຫາຍຂນຶ້ົ ຫ ອ່ີ ານເພາະຄອູ າຈານການດົ ໃຫອ້ົ ີ່ ານລີ່ ວງໜາົ້ ເພີ່ ອຈະນາສະເໜຢີ ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ຫ ອ່ີ ານ ເພາະມພີ າວະບບີ ຄນັ້ົ ເນ່ີ ອງຈາກຈະສອບເສງັ ວຊິ ານໃີົ້ ນມອົ້ ີ່ ນ. ຈາກເຫດການທີ່ ເີ ປັນຄາຕອບຂາົ້ ງເທງິ ນນັ້ົ ເຮາົ ສາມາດຈາແນກອອກເປນັ 2 ກີ່ ຸມໃຫຍີ່ ຄ: ກີ່ ຸມທີ່ ເີ ປນັ ຄຸນ ລກັ ສະນະສ່ີ ວນບຸກຄນົ ເຊີ່ ງິ ໄດແ້ົ ກີ່ : ອີ່ ານ ເພາະມຄີ ວາມຕອົ້ ງການຄວາມສາເລດັ ຕາມມາດ ຖານທ່ີ ກີ ານດົ ໄວົ້ ຫ ມີ ຄວາມພາກພຽນແລະອດົ ທົນເພ່ີ ອຊອກຫາຄາຕອບໃນສ່ີ ິງທີ່ ຕີ ົນຢາກຮບັ ຮູ.້ົ ສີ່ ວນອກີ ກີ່ ຸມໜ່ີ ງຶ ແມ່ີ ນເຫດຜນົ ທາງ ພາວະໃນເຫດການທີ່ ເີ ກີດຂຶນ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ອີ່ ານເພາະຕອົ້ ງການກະກຽມເພີ່ ອອະພິປາຍຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ຫ ອີ່ ານເພາະຈະ ສອບເສງັ ໃນມອ້ົ ີ່ ນ. ໂດຍທ່ີ ວົ ໄປແລວົ້ ແຮງຈງູ ໃຈທີ່ ປີ ະກດົ ມກັ ຈະແມີ່ ນຜນົ ບວກລະຫວ່ີ າງຄຸນລກັ ສະນະທາງບຸກຄະ ລກິ ກະພາບ ແລະ ພາວະເຫດການ. ສະນນັ້ົ ໃນກລະນຕີ ວົ ຢ່ີ າງທ່ີ ກີ ີ່ າວມານນັ້ົ ຫາຍໆທ່ີ ານທ່ີ ໄີ ດອ້ົ ີ່ ານບດົ ນກີົ້ ີ່ ເນ່ີ ອງມາ ຈາກມຄີ ວາມຢາກຮູ,້ົ ຕອ້ົ ງການສກຶ ສາໃຫຮ້ົ ູຄ້ົ ວາມຈງິ ຂອງເປາົົ້ ໝາຍທ່ີ ກີ ານດົ ໄວົ້ ໃນຂະນະດຽວກນັ ນນັ້ົ ກ່ີ ເພີ່ ອກຽມ ຕວົ ສອບເສງັ . 1.2 ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນ ກ່ີ ອນທີ່ ຈີ ະເວາົົ້ ເຖງິ ທດິ ສະດຂີ ອງແຮງຈງູ ໃຈ ເຮາົ ຄວນທາຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈປະເພດຂອງແຮງ ຈງູ ໃຈໂດຍທ່ີ ວົ ໄປຂອງຜູທ້ົ ີ່ ຮີ ຽນສາກີ່ ອນ. ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄດແົ້ ບີ່ ງແຮງຈງູ ໃຈຂອງບຸກຄນົ ອອກເປນັ 2 ປະເພດຄ: ແຮງຈງູ ໃຈ ພາຍນອກ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນ. ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ (Extrinsic Motivation): ແມີ່ ນສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ກດີ ມາຈາກອງົ ປະກອບພາຍນອກຕວົ ຂອງ ບຸກຄນົ , ອງົ ປະກອບດ່ີ ງັ ກີ່ າວອາດເປັນສີ່ ງິ ຊວນໃຈ, ລາງວນັ ຫ ກດິ ຈະກາຕ່ີ າງໆ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາພນັ ກບັ ພດຶ ຕິກາທີ່ ີ ກະທາໂດຍກງົ ເຊ່ີ ນັ : ນາງລຸນ ຖູເຮອນດວ້ົ ຍຄວາມຕງັົ້ ໃຈ ເພາະແມີ່ ໄດສ້ົ ນັ ຍາວີ່ າ ຖາົ້ ເຮດັ ວຽກແລວົ້ ແມ່ີ ຈະພາໄປ ທ່ີ ຽວຫນີົ້ ອານຸສາວະລເີ ພ່ີ ອກນິ ກະແລມັ ຫ ໃນເວລາຮຽນຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງ ທາ້ົ ວກນິ ອົ້ ຍ ຕງັົ້ ໃຈຮຽນເປນັ ພເິ ສດ,“ ເພາະຄູ ບອກວ່ີ າໃຜຕງັ້ົ ໃຈຮຽນຄຈູ ະອະນຸຍາດໃຫອ້ົ ອກຫອົ້ ງ ເພ່ີ ອໄປຫນີ້ົ ໄວກວ່ີ າປກົ ກະຕ.ິ ຈາກຕວົ ຢີ່ າງດີ່ ງັ ກີ່ າວເຮາົ ຈະເຫນັ ວ່ີ າ: ການໄດກົ້ ນິ ກະແລມັ ແລະໄດອົ້ ອກຫອົ້ ງໄປຫນີ້ົ ໄວ ຈະແມ່ີ ນອງົ ປະກອບພາຍນອກເຊ່ີ ງິ ໂດຍຄວາມເປນັ ຈງິ ແລວ້ົ ຈະບ່ີ ມຄີ ວາມສາ ພນັ ກບັ ການຕງັ້ົ ໃຈຮຽນເລຍີ . ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນ: ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນນຈີົ້ ະກງົ ກນັ ຂາົ້ ມກບັ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ. ແຮງຈງູ ໃຈຊະນດິ ນີົ້ ເກດີ ມາຈາກອງົ ປະກອບພາຍໃນຕວົ ຂອງບຸກຄນົ ເຊ່ີ ນັ : ກະທາໄປຍອົ້ ນຄວາມສນົ ໃຈ ຫ ມຄີ ວາມພໃຈກບັ ວຽກງານ ນນັົ້ . ຄວາມສາເລດັ ກດິ ຈະກາທີ່ ກີ ະທາຈະເປັນລາງວນັ ໂດຍຕວົ ມນັ ເອງ ຈ່ີ ງຶ ບີ່ ມສີ ່ີ ງິ ມາຊວນໃຈ ຫ ລຖາົ້ ໃຫຄົ້ ນົ ອ່ີ ນ ບງັ ຄບັ ຄກບັ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ. ຕວົ ຢີ່ າງ: ທາ້ົ ວ ສນັ ຕິ ກາລງັ ຊອກຫາຂມົ້ ູນເພ່ີ ອມາຂຽນບດົ ລາຍງານ (ຊວີ ດິ ເດກັ ຊນົ ເຜ່ີ າົ ) ເຂາົ ຈະສກຶ ສາ ຊວີ ດິ ຂອງເດກັ ເຫີ່ າົ ນນັົ້ ຈາກເອກະສານທ່ີ ເີ ຂາົ ພຊອກໄດ້ົ ແລະ ສ່ີ ງົ ຈດົ ໝາຍສີ່ ວນຕວົ ໄປຫາຫວົ ໜາ້ົ ໂຮງຮຽນຊນົ ເຜີ່ າົ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ດກັ ເຫີ່ າົ ນນັົ້ ໄດເົ້ ລີ່ າົ ລາຍລະອຽດກ່ີ ຽວກບັ ການດາລງົ ຊວີ ດິ . ທາ້ົ ວ ສນັ ຕິ ຈະມຄີ ວາມສຸກ ແລະ ເບກີ ບານກບັ ຂມ້ົ ູນທີ່ ລີ າວໄດຮ້ົ ບັ . ຈດຸ ໝາຍຫກັ ຂອງ ສນັ ຕິ ຈະບີ່ ຢີ່ ູກບັ ທີ່ ຖີ າ້ົ ໄດ້ົ Grade A ແຕ່ີ ເຂາົ ປາຖະໜາທີ່ ຢີ າກຮບັ ຮູແ້ົ ລະ ເຂາົົ້ ໃຈເລ່ີ ອງການດາລງົ ຊວີ ດິ ຂອງເດກັ ຊນົ ເຜີ່ າົ ທີ່ ເີ ຂາົ ກາລງັ ສກຶ ສາ ຢ່ີ າງແທຈົ້ ງິ . 2. ທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈ 114

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເພີ່ ນິ ໄດກ້ົ ່ີ າວເຖງິ ທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈ ໄວຢົ້ ີ່ າງກວາົ້ ງຂວາງແລະຊບັ ຊອ້ົ ນ ແຕີ່ ລະທດິ ສະດີ ກ່ີ ຈະມແີ ນວຄດິ ແລະ ຂສົ້ ະຫຸບແຕກຕ່ີ າງກນັ . ບາງທດິ ສະດເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ດວົ້ ຍການທດົ ລອງກບັ ສດັ , ບາງທດິ ສະດເີ ກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກການສກຶ ສາກບັ ມະນຸດໃນສະຖານະການທ່ີ ຈີ າລອງ, ບາງທດິ ສະດກີ ່ີ ເກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກ ການສກຶ ສາຢ່ີ ູໃນຄະລນີ ກິ ຫ ອງົ ການ. ທດິ ສະດທີ ີ່ ສີ າຄນັ ທ່ີ ຈີ ະກີ່ າວເຖງິ ນຈີ້ົ ະມີ 4 ທດິ ສະດຄີ : ທດິ ສະດພີ ດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behavior Approaches to Motivation). ທິດສະດີມະນຸດນຍິ ມົ (Humanistic Approaches to Motivation), ທດິ ສະດີປັນຍານິຍມົ ( Cognitive Approaches to Motivation) ແລະ ທິດສະດີກ າ ນຮຽ ນຮູ ້ົທາ ງສັງຄົມ ( Social Learning Approaches to Motivation). 2.1 ທດິ ສະດພີ ດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ (Behavior Approaches to Motivation) ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໄດມົ້ ຄີ ວາມຄດິ ວ່ີ າ: ພດຶ ຕກິ າເກດີ ມາຈາກສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທດິ ທາງຂອງ ພດຶ ຕກິ າຈະການດົ ໂດຍການເສມີ ແຮງ ແລະ ການລງົ ໂທດ. ຫກັ ການເຫີ່ າົ ນີົ້ ໄດອ້ົ ະທິ ບາຍກີ່ ຽວກບັ ແຮງຈງູ ໃຈຄກນັ ເຊີ່ ນັ : ການເສມີ ແຮງຂັນົ້ ທີ່ ໜີ ີ່ ງຶ ຈະກີ່ ຽວຂອົ້ ງໂດຍກງົ ກບັ ຄວາມຕອ້ົ ງການທາງດາົ້ ນສະລິລະ (ຄວາມຫິວ, ຄວາມ ກະຫາຍ, ຄວາມຕອົ້ ງການທາງເພດ...) ຫ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ສອງຈະກີ່ ຽວຂອົ້ ງກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ເຊ່ີ ງິ ເກດີ ຂນຶົ້ ຄວບຄີ່ ູກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັົ້ ທ່ີ ີ 1 ຈນົ ມຄີ ຸນສມົ ບດັ ຄາົ້ ຍຄກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຢ່ີ ູຂນັົ້ ທ່ີ ີ 1 ນນັ້ົ . ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນ ຫ ເດກັ ຫາກໄດຮົ້ ບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຫງັ ຈາກທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ະທາພດຶ ຕກິ າຢ່ີ າງໃດຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ເຂາົ ກ່ີ ຈະມແີ ນວ ໂນມົ້ ສະແດງພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ເລອ້ົ ຍໆ. ລກັ ສະນະນຈີົ້ ີ່ ງຶ ເປນັ ການສາົ້ ງນດິ ໃສ ຫການກະທາບາງຢ່ີ າງຂອງບຸກຄນົ ເຊ່ີ ນັ : ໃນ ຊ່ີ ວົ ໂມງຮຽນພາສາລາວ. ຖາົ້ ນກັ ຮຽນຫາກໄດຮົ້ ບັ ລາງວນັ ເປັນຄາຊມົ ເຊຍີ ຫໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມສນົ ໃຈຈາກຄູ, ຮບັ ຄວາມ ຮກັ ຈາກຄູ. ຖາ້ົ ເຂາົ ໄດຮ້ົ ບັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ວາົ້ົ ມາດີ່ ງັ ກີ່ າວນນັ້ົ ເລອ້ົ ຍໆ ພວກເຂາົ ກີ່ ຈະມທີ ດັ ສະນະຄະຕດິ ີ ແລະ ກີ່ ມກັ ຮຽນວຊິ າ ດ່ີ ງັ ກີ່ າວນນັົ້ . ທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ນີ້ົ ເພີ່ ນິ ຈະເນນັົ້ ໃສ່ີ ການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງພາຍນອກ (ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກ) ເຊ່ີ ັນ: ຄະແນນ, ຄາຊມົ ເຊີຍ ແລະ ລາງວນັ ອີ່ ນໆ ເຊີ່ ງິ ກງົ ກນັ ຂາົ້ ມກບັ ທດິ ສະດກີ ີ່ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ທ່ີ ີເນນັົ້ ການໃຫ້ົ ລາງວນັ ດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ (ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນ) 2.2 ທດິ ສະດມີ ະນຸດນຍິ ມົ (Humanistic Approaches to Motivation) ນກັ ທດິ ສະດມີ ະນດຸ ນຍິ ມົ ທ່ີ ມີ ຊີ ່ີ ສຽງທີ່ ສີ ຸດກ່ີ ແມີ່ ນ ທ່ີ ານ ມາສະໂລ (Abraham Maslow) ແລະ ທີ່ ານໂຣ ເຈີ (Carl Rogers) ກີ່ ຸມຈດິ ຕະວທິ ະຍາມະນຸດນຍິ ມົ ໄດອົ້ ະທບິ າຍເລີ່ ອງແຮງຈງູ ໃຈຂອງມະນຸດໂດຍເນນັ້ົ ໃສ່ີ ອິດ ສະລະພາບຂອງບຸກຄົນໃນການເລອກກະທາ, ການດົ ແນວທາງພຶດຕິກາຂອງຕນົ , ຕະຫອດເຖິງການພດັ ທະນາ ສກັ ກະຍະພາບແຫ່ີ ງຕນົ . ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມນີ້ົ ຈະເນນັົ້ ຄວາມສາຄນັ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍໃນ. ບາງທີ່ ານໄດມ້ົ ທີ ດັ ສະນະ ວ່ີ າ: ຄວາມຕອ້ົ ງການນບັ ຖຕົນເອງແລະຄວາມຕອ້ົ ງການພດັ ທະນາສກັ ກະຍະພາບແຫ່ີ ງຕົນ ຈະເປນັ ສູນກາງຂອງ ການສະແດງພດຶ ຕກິ າທງັ ຫາຍເຫີ່ າົ ນນັົ້ . 2.3 ທດິ ສະດປີ ນັ ຍານຍິ ມົ (Cognitive Approaches to Motivation) 115

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ທດັ ສະນະທດິ ສະດຂີ ອງກ່ີ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ຄດິ ວີ່ າ ພດຶ ຕກິ າຂອງບຸກຄນົ ຈະບ່ີ ເກດີ ມາຈາກການຕອບສະໜອງ ຕ່ີ ເຫດການພາຍນອກ ຫ ຈາກພາວະທີ່ ບີ ່ີ ສມົ ບູນທາງກາຍເຊີ່ ນັ : ຄວາມຫວິ ຫ ຄວາມກະຫາຍຄດີ່ ງັ ກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໄດກ້ົ ່ີ າວໄວ້ົ ແຕ່ີ ພຶດຕິກາຕ່ີ າງໆນນັ້ົ ຈະເກີດມາຈາກການແປຄວາມ ໝາຍຈາກເຫດການເຫີ່ າົ ນນັົ້ ( ການຮັບຮູ ້ົ ). ຕວົ ຢີ່ າງເວລາ 12 ໂມງທີ່ ຽງ ຈະມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ກະວນົ ກະວາຍ ເຮດັ ວຽກບີ່ ມສີ າມະທິ ເພາະເຖງິ ເວລາຮບັ ປະທານ ອາຫານແລວ້ົ . ລກັ ສະນະດ່ີ ງັ ນີ້ົ ຈະອະທິ ບາຍວ່ີ າ: ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຫີ ງດຸ ຫງດິ ຂອງຕົວເຮາົ ຈະບີ່ ເກດີ ມາຈາກການຂາດ ອາຫານ ແຕີ່ ເກດີ ມາຈາກການແປຄວາມໝາຍວີ່ າ 12 ໂມງທີ່ ຽງແມີ່ ນເວລາທ່ີ ເີ ຮາົ ຈະຮບັ ປະທານອາຫານແລວ້ົ . ນກັ ຈດິ ຕະ ວທິ ະຍາກ່ີ ຸມນຈີົ້ ະມຄີ ວາມເຊີ່ ອວີ່ າ ພດຶ ຕກິ າຈະຖກການດົ ໂດຍຄວາມຄດິ (ຄວາມເຊ່ີ ອ, ຄວາມຄາດຫວງັ , ເປາົ້ົ ໝາຍ, ຄີ່ ານຍິ ມົ ແລະ ອ່ີ ນໆ) ບີ່ ໄດເົ້ ກດີ ມາຈາກການຮບັ ລາງວນັ ຫ ຕວົ ເສມີ ແຮງ ຫ ປະສບົ ການທີ່ ຖີ ກລງົ ໂທດ ມາແລວົ້ ໃນອາະດດີ . 2.4 ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ (Social Learning Approaches to Motivation) ກ່ີ ຸມທດິ ສະດຮີ ຽນຮູທົ້ າງສງັ ຄມົ ແມ່ີ ນກີ່ ຸມທີ່ ປີ ະສມົ ປະສານລະຫີ່ ວາງແນວຄດິ ຂອງກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ແລະ ກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ແມ່ີ ນໃຫຄ້ົ ວາມສນົ ໃຈທງັ ຜນົ ຂອງການກະທາແລະຄວາມຄດິ ຄວາມເຊ່ີ ອຂອງບຸກຄນົ . ທດິ ສະດນີ ີ້ົ ອະທບິ າຍແຮງຈງູ ໃຈໃນຮູບຜນົ ຄູນຂອງການຄາດຫວງັ ກບັ ຄຸນຄ່ີ າຂອງເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ຕີ ອ້ົ ງການ ຫ ເວາົົ້ ອກີ ຢີ່ າງໜ່ີ ຶງເພີ່ ີ ອໃຫເົ້ ຂາົົ້ ໃຈງ່ີາຍກີ່ ແມີ່ ນ (ຖາົ້ ຂອົ້ ຍພະຍາຍາມເພີ່ ີມຂນຶ , ຂອົ້ ຍຈະປະສົບຜນົ ສາເລັດ ຫ ບີ່ ) ແລະ (ຖາ້ົ ວີ່ າຂອົ້ ຍ ປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ , ຜນົ ທີ່ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຈະມຄີ ຸນຄີ່ າສາລບັ ຂອົ້ ຍ ຫ ບ່ີ ) ເນີ່ ອງຈາກແຮງຈງູ ໃຈຢ່ີ ູໃນຮູບແບບຜນົ ຄູນ. ສະນນັົ້ ຖາ້ົ ຫາກຕວົ ປະກອບຕວົ ໃດໜີ່ ງຶ ເທີ່ າົ ສູນແຮງຈງູ ໃຈກີ່ ຈະມຄີ ່ີ າເທ່ີ າົ ສູນ ຫ ບ່ີ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈເລຍີ . ຕວົ ຢ່ີ າງ: ຖາົ້ ເຮົາຄິດວີ່ າຕົນເອງກີ່ ມໂີ ອກາດຫາຍທ່ີ ສີ ຸດ ທີ່ ຈີ ະໄດຮົ້ ັບເລອກໃຫເົ້ ປັນນກັ ກລີ າບານສີ່ ົງຂອງ ໂຮງຮຽນ (ນແີົ້ ມີ່ ນຄວາມຄາດຫວງັ ) ແລະຖາົ້ ຕນົ ຄດິ ວີ່ າ ການໄດເ້ົ ຂາົ້ົ ຮ່ີ ວມທມີ ກລີ າບານສ່ີ ງົ ນໄີ້ົ ດມົ້ ຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ຕົນ ເອງສູງ (ມຄີ ່ີ າຫາຍ) ຕນົ ເອງກ່ີ ຍ່ີ ອມຈະມແີ ຮງຈງູ ໃຈເພີ່ ອໃຫໄົ້ ດເ້ົ ປນັ ນກັ ກລີ າບານສ່ີ ງົ ນນັົ້ . ແຕີ່ ຖາ້ົ ຕວົ ປະກອບໃດໜີ່ ງຶ ຫາກເທີ່ າົ ສູນເຊີ່ ນັ : ຖາົ້ ມຄີ ວາມເຊີ່ ອວີ່ າ ຕນົ ຈະບີ່ ມໂີ ອກາດທ່ີ ຈີ ະໄດຮົ້ ບັ ເຂາົົ້ ເປນັ ນກັ ກລິ າບານສ່ີ ງົ ແນ່ີ ນອນ ຫ ຄດິ ວີ່ າ ການເປນັ ນກັ ກລິ ານບີ້ົ ່ີ ມປີ ະໂຫຍດ ຫ ຄຸນຄີ່ າຫຍງັ ເລຍີ , ຕນົ ເອງກີ່ ຈະບີ່ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈເພ່ີ ອໃຫໄົ້ ດເົ້ ປນັ ນກັ ກລິ າຂອງໂຮງຮຽນອກີ . ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູປົ້ ັນຍາສງັ ຄມົ ຂອງ Bandura ຈະເປັນຕວົ ຢີ່ າງຂອງທດິ ສະດຄີ ວາມຄາດຫວງັ ແລະ ຄຸນຄີ່ າຂອງເປາົົ້ ໝາຍ. Bandura ໄດສ້ົ ະເໜແີ ນວຄວາມຄດິ ວີ່ າ: ແຮງຈງູ ໃຈເກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກອງົ ປະກອບຫາຍປະການຄ: ຄວາມຄດິ ຫ ຄວາມຄາດຫວງັ , ຜນົ ກາທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຈາກການກະທາ (ຂອ້ົ ຍຈະປະສບົ ຜນົ ສະເລດັ ຫ ຫມົົ້ ເຫວ? ຂອ້ົ ຍ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ການນຍິ ມົ ຊມົ ຊອບ ຫ ຖກຄນົ ເຍາະເຍຍີົ້ ?) ຄນົ ຈະຄາດຫວງັ ຜນົ ກາໂດຍອາໄສໃສ່ີ ພນົ້ ຖານຈາກປະສົບ ການໃນອະດີດ ຫ ຜົນກາທ່ີ ີຜູອົ້ ີ່ ນໄດຮ້ົ ັບ ຈາກການກະທານນັົ້ . ຄວາມຄາດຫວັງເຫ່ີ ົານີ້ົ ຈະມຄີ ວາມສາພັນທາງ ເຫດຜົນກບັ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ເຊີ່ ັນ: ຖາົ້ ເຮາົ ມຄີ ວາມເຊີ່ ອວ່ີ າ: ຕົນມຄີ ວາມສາມາດກີ່ ຍີ່ ອມມຄີ ວາມຄາດຫວງັ , ຄວາມ ສາເລດັ ສູງ ແຕີ່ ຖາົ້ ມຄີ ວາມເຊີ່ ອ ຫ ຄດິ ວ່ີ າ ຕນົ ເອງຂາດຄວາມສາມາດການຄາດຫວງັ ເພີ່ ອປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ ໃນກດິ ຈະການນັົ້ ກ່ີ ຈະຕີ່ າລງົ . 116

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນອກຈາກການຄາດຫວງັ ແລວົ້ ອງົ ປະກອບອກີ ຢ່ີ າງໜ່ີ ງຶ ຂອງແຮງຈງູ ໃຈຕາມທດັ ສະນະ ຂອງແບນດູຣໝາກີ່ ແມ່ີ ນການຕງັ້ົ ເປາົ້ົ ໝາຍ, ເປາົົ້ ໝາຍທ່ີ ຕີ ງັົ້ ໄວຈົ້ ະເປນັ ມາດຖານ ຫ ເກນທ່ີ ຕີ ນົ ຈະຕອ້ົ ງໄດພົ້ າກພຽນອດົ ທນົ ກະທາໃຫສ້ົ າ ເລດັ . ຖາົ້ ບນັ ລຸເປາົົ້ ໝາຍເຮາົ ກີ່ ຍ່ີ ອມມຄີ ວາມພູມໃຈ ແລະ ຕີ່ ໄປກີ່ ຈະຕງັ້ົ ເປາົ້ົ ໝາຍໃຫສ້ົ ູງຂນຶົ້ ແລະ ຈະພະຍາຍາມ ເຮດັ ໃຫດົ້ ກີ ວີ່ າເກີ່ າົ . ການການດົ ເປົາ້ົ ໝາຍໄວສົ້ ູງ ຫ ຕ່ີ ານນັົ້ ຈະກ່ີ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ຄວາມສາມດຂອງຕົນ. ຜູທົ້ ີ່ ມີ ຄີ ວາມ ຮູສ້ົ ກຶ ວ່ີ າຕນົ ມຄີ ວາມສາມາດສູງ ກ່ີ ຍີ່ ອມຕງັ້ົ ເປາົ້ົ ໝາຍໄວສ້ົ ູງ ແລະ ພະຍາຍາມທາງານດວົ້ ຍຄວາມມະນະອດົ ທົນຫາຍ ກວ່ີ າຜູທ້ົ ີ່ ມີ ຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ວີ່ າຕນົ ມຄີ ວາມສາມາດຕີ່ າ. ແນວຄດິ ຂອງທດິ ສະດແີ ຮງຈງູ ໃຈທງັ ໝດົ ທ່ີ ເີ ວາົ້ົ ມາຈະສະຫຸບຢ່ີ ູໃນຕາຕະລາງລີ່ ຸມນ:ີ້ົ ເລ່ີ ອງທີ່ ີ ກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ກ່ີ ຸມມະນຸດນຍິ ມົ ກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ການຮຽນຮູ ົ້ ປຽບທຽບ ປນັ ຍາສງັ ຄມົ ແຫ່ີ ງຂອງ ການເສມີ ແຮງພາຍ ການເສມີ ແຮງພາຍໃນ ການເສມີ ແຮງພາຍໃນ ການເສມີ ແຮງ ແຮງຈງູ ໃຈ ນອກ ພາຍນອກ ແລະການເສມີ ແຮງພາຍໃນ ສ່ີ ງິ ທີ່ ມີ ອີ ດິ ທິ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທ່ີ 1ີ . ຄວາມຕອ້ົ ງການນບັ ຖ ຄວາມເຊີ່ ອ ແລະ ການຄາດຫວງັ ພນົ ຕີ່ ແຮງ ຕນົ ເອງແລະການພດັ ການອາ້ົ ງສາເຫດຂອງ ທີ່ ຈີ ະບນັ ລຸເປາົ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທ່ີ ີ 2 ທະນາຕນົ ເອງໃຫມ້ົ ີ ຄວາມສາເລດັ ແລະ ໝາຍ, ຄຸນຄ່ີ າ ພາຍໃນ ແລະການລງົ ໂທດ ສະມດັ ທະພາບສູງ ຄວາມຫມົົ້ ເຫວແລະ ຂອງເປາົົ້ ໝາຍ ສຸດ. ການຄາດຫວງັ ແລະ ຄຸນນະ ພາບ. ທດິ ສະດທີ ີ່ ີ Skinner Maslow Wertheimer ສາຄນັ Bandura 3. ພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈ ການຕີ່ ນຕວົ (Arousal) ແມ່ີ ນພາວະທີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ົ ງນບັ ທງັ ປະຕກິ ລິ ິຍາທາງກາຍ ແລະ ທາງຈດິ . ເມີ່ ອເວລາຢ່ີ ູໃນ ພາວະຕີ່ ນຕວົ ຈະມກີ ານປ່ີ ຽນແປງ ທງັ ຄນ້ົ ສະໝອງ, ອດັ ຕາການເຕນັົ້ ຂອງຫວົ ໃຈ, ຄວາມດນັ ຂອງເລອດ ແລະ ອດັ ຕາ ການຫາຍໃຈ. ໃນຂະນະດຽວກນັ ຈດິ ໃຈກີ່ ຈະຢ່ີ ູໃນພາວະກຽມພອົ້ ມ ໃສ່ີ ໃຈ, ຕ່ີ ນຕວົ ຫຕ່ີ ນເຕນັົ້ . ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ້ົ ໃຈວ່ີ າ ລະດັບການຕ່ີ ນຕົວມີຄວາມສາພັນກັບແຮງຈງູ ໃຈມີທີ່ າດີເພ່ີ ີມຂຶນົ້ . ຈີ່ ງົ ພິຈາລະນາສະຖານະການ 2 ຢີ່ າງ ທ່ີ ີ ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມກນັ . 117

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ສະຖານະການທ່ີ ີ 1 ພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ຕ່ີ າ ຕອນເດກິ ຂອງຄນຜີ່ ານມາ ທາ້ົ ວ ສຸລດິ ໄດພົ້ ະຍາຍາມແລວົ້ ພະຍາຍາມອກີ ເພ່ີ ອທາຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເນອົ້ ໃນ ບດົ ຮຽນທີ່ ຄີ ໄູ ດມ້ົ ອບໝາຍໃຫ້ົ ແຕ່ີ ທາ້ົ ວສຸລດິ ຮູສ້ົ ກຶ ເຫງາົ ນອນທ່ີ ສີ ຸດຈນົ ບີ່ ສາມາມາດໃສີ່ ໃຈຕີ່ ເນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນນນັົ້ ໄດ້ົ ເລຍີ . ເຖງິ ວີ່ າໃກຈ້ົ ະສອບເສງັ ແລວົ້ ກີ່ ຕາມ ແຮງຈງູ ໃຈຕ່ີ ການອ່ີ ານບດົ ຮຽນ ຂອງເຂາົ ມໜີ ອົ້ ຍທ່ີ ສີ ຸດ, ເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ຕດັ ສນິ ໃຈ ເຂາົົ້ ໄປນອນທນັ ທ.ີ ໃນສະຖານະການນີ້ົ (ທາົ້ ວ ສຸລດິ ມພີ າວະການຕີ່ ນຕວົ ຕ່ີ າ ).  ສະຖານະການທີ່ ີ 2 ພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ສູງ ຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງສອບເສງັ ຄັດເລອກເພີ່ ອເອາົ ພະນກັ ງານຄູສອນຂອງກມົ ສາມນັ . ນາງ ຈດິ ຕາ ຫາກີ່ ແກຂ້ົ ສົ້ ອບໄດ້ົ ພຽງແຕ່ີ ເຄ່ີ ງິ ໜີ່ ງຶ ເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ກາມະການຍາມຫອົ້ ງເສງັ ພດັ ແຈງ້ົ ວີ່ າ ເຫອເວລາພຽງແຕ່ີ 30 ນາທ,ີ ນາງມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ວ່ີ າ ຖາົ້ ແກຂ້ົ ສ້ົ ອບບີ່ ໄດົ້ 60 % ລາວກີ່ ຈະຕອົ້ ງສອບຕກົ ແລະ ຈະພາໃຫນົ້ າງເສຍເວລາລຖາົ້ ສອບເສັງຄັງ້ົ ໃໝ່ີ ອີກເປັນ ເວລາໜີ່ ງຶ ປີ. ເວລານນີ້ົ າງຕກົ ຢ່ີ ູໃນສະພາວະຕງຄຽດ, ວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ແລະເລີ່ ງັ ການໃສີ່ ໃຈໃນການແກຂົ້ ສົ້ ອບຢ່ີ າງເອົາຈງິ ເອາົ ຈງັ . ໃນສະຖານະການນີ້ົ (ນາງຈດິ ຕາ ມພີ າວະການຕ່ີ ນຕວົ ສູງ). ໄດມ້ົ ກີ ານວໄິ ຈພບົ ວ່ີ າ: ໃນການປະກອບກດິ ຈະກາຕ່ີ າງໆ ຈະມຈີ ດຸ ສູງສຸດຂອງພາວະການຕ່ີ ນຕວົ . ພາວະການຕີ່ ນ ຕວົ ນຈີົ້ ະມຜີ ນົ ຕ່ີ ກບັ ປະສດິ ທພິ າບຂອງການເຮດັ ວຽກ ແຕ່ີ ຈະມຜີ ນົ ແນວໃດນນັ້ົ ມນັ ຍງັ ຂນຶົ້ ກບັ ຄວາມຍາກງີ່າຍຂອງ ວຽກງານນັນ້ົ ອີກດວົ້ ຍເຊ່ີ ັນ: ຖາົ້ ວຽກງານນັນ້ົ ຫາກເປັນວຽກທີ່ ີງ່ີ າຍໆ ພາ ວະການຕີ່ ນຕົວສູງຈະຊີ່ ວຍໃຫົ້ມີ ປະສດິ ທພິ າບການທາງານດກີ ວ່ີ າພາວະການຕ່ີ ນຕວົ ຕ່ີ າ, ແຕີ່ ຖາ້ົ ເປນັ ວຽກງານທ່ີ ຍີ າກພາວະການຕີ່ ນຕວົ ຕ່ີ າຈະຊີ່ ວຍ ໃຫປົ້ ະສດິ ທພິ າບການທາງານດກີ ວີ່ າພາວະການຕີ່ ນຕວົ ສູງ. ຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ຄູຈະມກັ ພບົ ກບັ ບນັ ຫາສາຄນັ ກີ່ ຽວກບັ ພາວະການຕີ່ ນຕວົ ຂອງເດກັ ນກັ ຮຽນ 2 ກລະນຄີ : ກລະນີ ທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນມພີ າວະການຕີ່ ນຕວົ ຕ່ີ າເກນີ ໄປ ຫ ບ່ີ ມກີ ານຕ່ີ ນຕວົ ເລຍີ , ກບັ ກລະນທີ ີ່ ນີ ກັ ຮຽນມພີ າວະຕີ່ ນຕວົ ສູງເກີນ ໄປ. ຖາົ້ ນກັ ຮຽນມພີ າວະຕ່ີ ນຕວົ ຕ່ີ າຫບ່ີ ຕີ່ ນຕວົ ເລຍີ ເຂາົ ຍ່ີ ອມຂາດແຮງ ຈງູ ໃຈຕ່ີ ກບັ ການຮຽນ ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ນກັ ຮຽນ ທ່ີ ມີ ພີ າວະຕີ່ ນຕວົ ສູງເກນີ ໄປຍີ່ ອມມຄີ ວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ສູງທີ່ ສີ ຸດ, ມນັ ຈະບີ່ ເກດີ ຜນົ ດຕີ ່ີ ການຮຽນຮູຄົ້ ກນັ . ສະນນັ້ົ , ຄູ ຈີ່ ງຶ ຕອ້ົ ງຊອກຫາວທິ ຊີ ່ີ ວຍໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມພີ າວະຕ່ີ ນຕວົ ທີ່ ເີ ໝາະສມົ ຄດ່ີ ງັ ນ.ີົ້ 3.1 ການກະຕຸກຄວາມສນົ ໃຈແລະຄວາມຢາກຮູຢົ້ າກເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນ ເມ່ີ ອຜູທົ້ ີ່ ຮີ ຽນຫາກມພີ າວະການຕ່ີ ນຕົວຕ່ີ າຫາຍ, ເຂົາກ່ີ ຈະບີ່ ສົນໃຈ ຫ ຢາກຈະຮູ,້ົ ຢາກເຫັນໃນສ່ີ ິງທີ່ ຢີ ີ່ ູ ອອ້ົ ມຕວົ ເຂາົ . ສະນນັ້ົ , ບນັ ຫາທີ່ ສີ າຄນັ ຂອງຄູກີ່ ແມ່ີ ນສອນແນວໃດ ຈີ່ ງຶ ຈະເຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ ສນົ ໃຈ ແລະ ຢາກຮູ,້ົ ຢາກເຫນັ ໃນສີ່ ງິ ທີ່ ຄີ ສູ ອນນນັ້ົ . ການທ່ີ ຈີ ະທາໃຫນົ້ ກັ ຮຽນສນົ ໃຈນນັ້ົ ຄູຈະຕອົ້ ງສອນໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງ ກບັ ຄວາມສນົ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນ, ຂນັ້ົ ທາອດິ ຂອງຄກູ ີ່ ແມີ່ ນການຄນົ້ົ ຫາວີ່ າເດກັ ນກັ ຮຽນສນົ ໃຈຫຍງັ . ວທິ ກີ ານຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ ຈະມຫີ າຍ ວທິ ຄີ : ການຖາມເດກັ ນກັ ຮຽນ, ການອະພປິ າຍຮ່ີ ວມກບັ ນກັ ຮຽນ, ດວ້ົ ຍວທິ ກີ ານໃຊແົ້ ບບສອບຖາ ຫ ດວ້ົ ຍວທິ ກີ ານສງັ ເກດ. ເມ່ີ ອຄູຮູວົ້ ີ່ າ ນກັ ຮຽນສນົ ໃຈບນັ ຫາໃດຄກູ ີ່ ສາມາດນາມາປະຍຸກໃຊເົ້ ຂາົ້ົ ໃນການສອນ ເຊີ່ ນັ : ຖາ້ົ ຮູວ້ົ ່ີ ານກັ ຮຽນສນົ ໃຈເລ່ີ ອງກະຕູນ ຄູກີ່ ໃຫເົ້ ຂາົ ຮຽນຮູຊ້ົ ວີ ະປະຫວດັ ບຸກຄນົ ທີ່ ສີ າຄນັ ຂອງໂລກ ດວ້ົ ຍຄາບນັ ຍາຍປະກອບພາບກະຕູນ ເປນັ ຕນົົ້ . 118

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຄວາມຢາກຮູຢ້ົ າກເຫັນຈະແມ່ີ ນລກັ ສະນະສາຄນັ ຢີ່ າງໜ່ີ ງຶ ຂອງແຮງຈງູ ໃຈ ຄູຈ່ີ ງົ ກະຕຸນ້ົ ແຮງຈງູ ໃຈຂອງ ນກັ ຮຽນ ເປນັ ຕນົ້ົ ແມີ່ ນໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຂາົົ້ ຮີ່ ວມກດິ ຈະກາຕີ່ າງໆ ຫ ໃຫໂົ້ ອກາດນກັ ຮຽນໄດຄ້ົ ນົ້ົ ພບົ ໃນສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ຂາົ ສນົ ໃຈ, ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນຜູໃ້ົ ຫຍ່ີ ຄູຄວນກະຕຸນ້ົ ຄວາມຢາກຮູຢ້ົ າກເຫນັ ຫ ກະຕຸນ້ົ ດວົ້ ຍຄາຖາມເພີ່ ອໃຫເ້ົ ຂາົ ໄດສົ້ ນົ ທະນາກນັ ທງັ ເຫດ ແລະ ຜນົ . 3.2 ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ໃນການຮຽນ ນກັ ຮຽນທີ່ ມີ ຄີ ວາມຕ່ີ ນຕວົ ສູງກີ່ ຈະມຄີ ວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ສູງ. ໄດມ້ົ ກີ ານສກຶ ສາພບົ ວ່ີ າ: ປະ ສດິ ທພິ າບຂອງ ການທາງານກບັ ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ຈະມຄີ ວາມສາພນັ ກນັ ຄກບັ ປະສດິ ທພິ າບຂອງການທາງານກບັ ພາວະຕ່ີ ນຕວົ . ຖາົ້ ມຄີ ວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ສູງຈະເຮດັ ໃຫກົ້ ານທາງານທີ່ ງີ ີ່າຍໆໄດດົ້ .ີ ແຕີ່ ອາດເປນັ ອຸປະສກັ ຕ່ີ ການຮຽນ, ການທາງານທ່ີ ຍີ າກ ແລະ ຊບັ ຊອົ້ ນ. ສ່ີ ວນຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ຕີ່ າຈະຊີ່ ວຍໃຫກົ້ ານທາງານຍາກໆ ໄດດ້ົ .ີ ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ນີ້ົ ຈະເປັນ ໄດທົ້ ງັ ສາເຫດແລະຜນົ ຂອງຄວາມຫມົົ້ ເຫວຢ່ີ ູໃນການຮຽນຮູ ້ົ ເຊ່ີ ນັ ເດກັ ນກັ ຮຽນທ່ີ ຮີ ຽນບີ່ ໄດດົ້ ກີ ່ີ ອາດເປນັ ຜນົ ມາຈາກ ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ . ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ຖາ້ົ ຜນົ ການຮຽນຂອງເຂາົ ລຸດລງົ ກີ່ ຈະເປນັ ສາເຫດເຮດັ ໃຫເ້ົ ຂາົ ມຄີ ວາມວຕິ ກົ ກງັ ວົນ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ . ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ຈະເກດີ ມາຈາກຫາຍສາເຫດ ໂດຍສະເພາະແມ່ີ ນສາເຫດກດົ ດນັ . ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມ ວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ສູງ, ຄູຄວນແນະນາໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຕງັ້ົ ຄວາມຫວັງໃຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມສາ ມາດຂອງຕນົ ກີ່ ເພາະວີ່ າ ນກັ ຮຽນມກັ ມບີ ນັ ຫາຕີ່ ການເລອກເປົາົ້ ໝາຍເຊ່ີ ນັ : ບາງຄນົ ມແີ ນວໂນມ້ົ ທີ່ ຈີ ະກະທາສ່ີ ງິ ທີ່ ຍີ າກທີ່ ສີ ຸດ ຫ ກີ່ ເລອກເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ງີ ່ີາຍສຸດ. ຖາົ້ ເຂາົ ເລອກເປາົົ້ ໝາຍທ່ີ ຍີ າກທ່ີ ສີ ຸດ ເຂາົ ກ່ີ ຈະມໂີ ອກາດພບົ ກບັ ຄວາມຫມົົ້ ເຫວສູງ. ສ່ີ ງິ ນຈີົ້ ະເພີ່ ມີ ຄວາມສນິົ້ ຫວງັ ແລະ ເບີ່ ອໜີ່ າຍຕີ່ ການຮຽນ. ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ຖາົ້ ເຂາົ ເລອກເປາົ້ົ ໝາຍທ່ີ ຈີ ະສາເລດັ ໄດງົ້ ີ່າຍທີ່ ສີ ຸດເຂາົ ກີ່ ຈະ ປະສບົ ຄວາມສາເລດັ ແຕ່ີ ຈະຂາດຄວາມຮູສົ້ ກຶ ພາກພູມໃຈທີ່ ຕີ ນົ ບ່ີ ໄດໃ້ົ ຊຄ້ົ ວາມພະຍາຍາມ. 4. ເປາົ້ົ ໝາຍແຮງຈງູ ໃຈ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູທົ້ າງສງັ ຄມົ ຂອງ Bandura ໄດເ້ົ ນນັົ້ ຢ່ີ າງຊດັ ເຈນວ່ີ າ: ຜູທົ້ ີ່ ຮີ ຽນຈະເປນັ ຜູກ້ົ ານດົ ເປົາົ້ ໝາຍ (Goal) ຫ ມາດຕະຖານຂອງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ຂາົ ມີ່ ຸງຫວງັ ໄວົ້ ແລະ ພະຍາຍາມເຮດັ ໃຫໄ້ົ ດຕົ້ າມເປາົ້ົ ໝາຍ ຫ ມາດຖານ ນນັົ້ . ວທິ ດີ ີ່ ງັ ກີ່ າວນມີ້ົ ຫີ າຍໆຄນົ ກີ່ ໄດປ້ົ ະຕບິ ດັ ເຊີ່ ນັ ເຮາົ ຕງັົ້ ເປົາ້ົ ໝາຍ ວ່ີ າມນົ້ ຈີ້ົ ະອີ່ ານໜງັ ສບດົ ນໃີົ້ ຫຈົ້ ບົ ຖາ້ົ ຕນົ ເຮັດບ່ີ ໄດຕ້ົ າມເປາົ້ົ ໝາຍກີ່ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ບ່ີ ສະບາຍໃຈ. 4.1 ປະເພດຂອງເປາົ້ົ ໝາຍແຮງຈງູ ໃຈ ເປົາົ້ ໝາຍແຕ່ີ ລະຢີ່ າງຈະແຕກຕີ່ າງກນັ ບາງເປົາົ້ ໝາຍກ່ີ ຍາກ, ບາງເປົາ້ົ ໝາຍກີ່ ງີ່າຍ, ບາງເປົາ້ົ ໝາຍກ່ີ ຈະ ສາເລດັ ຜນົ ໃນໄລຍະເວລາໃກ,້ົ ແຕ່ີ ບາງເປາົົ້ ໝາຍຈະສາເລດັ ຜນົ ຢ່ີ ູໄລຍະເວລາອນັ ໄກ. ຢ່ີ ູໃນການຮຽນຮູຂ້ົ ອງນກັ ຮຽນ ຈະມເີ ປາົ້ົ ໝາຍ 2 ປະເພດຄ: ການການດົ ເປາົ້ົ ໝາຍເພີ່ ອຮູ ້ົ ແລະ ການດົ ເປາົ້ົ ໝາຍເພ່ີ ອຜນົ ງານ. ເດກັ ນກັ ຮຽນການດົ ເປາົົ້ ໝາຍເພ່ີ ອຮບັ ຮູຂົ້ ມົ້ ູນ: ຈະແມ່ີ ນບຸກຄນົ ທີ່ ມີ ີ່ ຸງຫວງັ ເພ່ີ ມີ ພູນຄວາມຮູ ົ້ ແລະປັບ ປຸງ ພດັ ທະນາສກັ ກະຍະພາບຂອງຕົນເອງໃຫກົ້ າ້ົ ວໜາົ້ . ນກັ ຮຽນປະເພດນຈີ້ົ ະມກັ ເລອກຮຽນວຊິ າທ່ີ ຍີ າກໆ ແລະ ມີ ຄວາມທາົ້ ທາຍຄວາມສາມາດ, ເວລາພບົ ກບັ ອຸປະສກັ ກີ່ ຈະບ່ີ ທຖົ້ ອຍ ແຕ່ີ ພດັ ມຄີ ວາມພະຍາຍາມພາກພຽນ ແລະ ມີ ຄວາມມີ່ ຸງໝນັົ້ ເພ່ີ ອເອາົ ຊະນະອຸປະສກັ ນນັ້ົ . 119

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເດກັ ນກັ ຮຽນການດົ ເປົາົ້ ໝາຍເພີ່ ອຜນົ ງານ: ຈະແມ່ີ ນຄນົ ທີ່ ມີ ີ່ ຸງໝນັົ້ ການຍອມຮັບຈາກຄນົ ອ່ີ ນ, ມຄີ ວາມ ຕອ້ົ ງການລະດບັ ຄະແນນທີ່ ດີ ີ (ຕອ້ົ ງການຄະແນນສູງກວ່ີ າຄວາມຮູ)ົ້ . ເຂາົ ຈະເລອກຮຽນ ວຊິ າທີ່ ງີ ່ີາຍໆ ແລະ ຫກີ ເວນັົ້ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນສະຖານະການທີ່ ທີ າ້ົ ທາຍ, ເວລາພບົ ກບັ ອຸປະສກັ ກີ່ ຈະທຖ້ົ ອຍ. ການປະຍຸກທີ່ ສີ າຄນັ ກີ່ ແມ່ີ ນຄູຄວນພະຍາຍາມໂນມົ້ ນາ້ົ ວໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ (ຕງັົ້ ເປາົົ້ ໝາຍເພ່ີ ອຮູ ົ້ ຫາຍກວີ່ າການ ຕງັ້ົ ເປາົ້ົ ໝາຍເພ່ີ ອຜນົ ງານ ຫ ຕອ້ົ ງການແຕີ່ ຄະແນນ). ອກີ ວທິ ໜີ ີ່ ງຶ ທ່ີ ຄີ ູຄວນກະທາກີ່ ແມ່ີ ນການເນນັົ້ ເຖິງຄຸນຄີ່ າຂອງ ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການເຝກິ ປະຕບິ ດັ ໃຫຫົ້ າຍກວ່ີ າເກດຄະແນນ ຫ ລາງວນັ . ຕວົ ຢ່ີ າງ ຄູສອນ ວຊິ າພູມສາດ ຄວນເວາົົ້ ວ່ີ າ: “ມນ້ົ ພີ້ົ ວກເຮາົ ຈະໄດຮ້ົ ຽນກີ່ ຽວກບັ ປະກດົ ການໃຕເ້ົ ປອກໜ່ີ ວຍໂລກ, ເພີ່ ອໃຫພ້ົ ວກເຮາົ ຮັບຮູວ້ົ ່ີ າພູເຂາົ ໄຟເກດີ ຂນົ້ ໄດແ້ົ ນວໃດ” ດີກວ່ີ າຄູຈະເວົາົ້ ວ່ີ າ: “ມນ້ົ ີພ້ົ ວກເຮາົ ຈະຮຽນເລ່ີ ອງພູເຂາົ ໄຟເພີ່ ອໃຫຕ້ົ ນົ ສອບເສງັ ໄດຄ້ົ ະແນນດ”ີ ຄູຄວນຫກີ ເວນັ້ົ ການເຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນແຂ່ີ ງຂນັ ກນັ ວີ່ າໃຜຈະໄດຄ້ົ ະແນນດທີ ີ່ ສີ ຸດ. 5. ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃນຫອົ້ ງຮຽນ ການສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈ ເປັນຂະບວນການທີ່ ສີ ະຫບັ ຊບັ ຊອ້ົ ນ ໂດຍມຄີ ວາມກີ່ ຽວຂອົ້ ງກບັ ຄວາມຕອົ້ ງການຂອງອງົ ກອນ ແລະ ຄວາມພະຍາຍາມຂອງຝ່ີ າຍບລິຫານໃນການຕອບສະໜອງຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງບຸ ກຄົນໄດົ້ຢີ່ າງ ເໝາະສມົ ແລະ ຕອົ້ ງການໃຫຄ້ົ ວາມສາຄນັ ໃນດາົ້ ນການສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈ ເນີ່ ອງຈາກອງົ ປະກອບທີ່ ສີ າຄນັ ທ່ີ ສີ ຸດຂອງ ອງົ ກອນກຄ “ ຄນົ ” ໃນຖານະທີ່ ເີ ປນັ ສະມາຊກິ ໃນອົງກອນ. ໃນການຝ່ີ າຍການບລຫິ ານອງົ ກອນ ມແີ ຜນດາເນນີ ແນວໃດຈ່ີ ງຶ ຈະຊກັ ຈງູ ໃຫບ້ົ ຸກຄນົ ໃນອົງກອນເຮັດວຽກໄດເົ້ ຕມັ ຄວາມສາມາດ, ຮກັ ອງົ ກອນ ແລະ ເຮດັ ວຽກດວົ້ ຍ ຄວາມເຕມັ ໃຈບ່ີ ໃຫເົ້ ກດີ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ວີ່ າ “ ຕອ້ົ ງໄດປົ້ ະຕບິ ດັ ຕາມ ”. ແຕ່ີ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ວີ່ າ “ ຕອ້ົ ງການລງົ ມ ປະຕບິ ດັ ”. ແຮງຈງູ ໃຈ ເປັນສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຄວາມປາຖະໜາແຮງກະຕຸນົ້ , ຈດຸ ມຸງ້ົ ໝາຍ ແລະ ສະຖານະການ ສະເພາະທ່ີ ເີ ກດີ ໃນເວລານນັ້ົ , ແຮງຈງູ ໃຈ ຈີ່ ງຶ ເປນັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ອຍການດົ ທດິ ທາງຂອງພດຶ ຕກິ າມະນຸດສະແດງອອກມາ ແລະ ແຮງຈງູ ໃຈ ເປນັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ເພ່ີ ອໃຫບົ້ ນັ ລຸຜນົ ທີ່ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຄ ຄວາມເພ່ີ ງິ ພໃຈ. ແຮງຈງູ ໃຈ ຈີ່ ງຶ ເປນັ ສາເຫດທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫ້ົ ມະນຸດສະແດງພດຶ ຕກິ າຕ່ີ າງໆອອກມາໃນດາົ້ ນບວກ ສອດຄີ່ ອງກບັ ທດິ ສະດຂີ ອງ Skinner (1974: p.816-820) ທີ່ ໃີ ຫແົ້ ນວຄວາມຄດິ ວີ່ າ ສ່ີ ງິ ຕອບແທນທ່ີ ດີ ງດູດຈດິ ໃຈ ຫ ພໃຈ ເປນັ ລາງວນັ ເມີ່ ອບຸກຄນົ ນນັ້ົ ມພີ ດຕກິ າ ຫ ປະຕບິ ດັ ໜາົ້ ວຽກທີ່ ໄີ ດຮົ້ ັບມອບໝາຍສາເລດັ ເຊີ່ ັນ: ບຸກຄະລາກອນ ມາເຮດັ ວຽກ ຫ ເຂາົ້ົ ໄປປະຊຸມທນັ ເວລາການດົ ຜູ ົ້ ບລິຫານເສີມແຮງໂດຍການໃຫຄົ້ າຊີ່ ນຊົມ ຖໄດວົ້ ່ີ າເປັນການເສີມແຮງທາງບວກ ເຊ່ີ ິງເປັນລາງວນັ ຕີ່ ການມາທັນ ເວລາ. ຕົວເສມີ ແຮງທ່ີ ໃີ ຊກົ້ ນັ ໃນການຈງູ ໃຈການເຮັດວຽກ ເຊ່ີ ນັ : ການຈ່ີ າຍເງນີ , ການເລີ່ ອນຕາແໜີ່ ງການເພີ່ ມີ ສະຖານະພາບໄດສົ້ ດິ ທພິ ເິ ສດ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ ເປັນສ່ີ ງິ ຈງູ ໃຈທ່ີ ີໃຊໄົ້ ດຜ້ົ ນົ ດທີ ີ່ ສີ ຸ ດໃນການເພີ່ ມີ ປະສດິ ທພິ າບການເຮດັ ວຽກ. ເມ່ີ ອເວົາ້ົ ເຖິງການເສມີ ແຮງ ບວກກບັ ການປັບປ່ີ ຽນ ແລະ ພັດທະນາພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນແລວົ້ ນນັ້ົ ການ ເຂາົ້ົ ໃຈຫກັ ການຂອງການເສີມແຮງທາງບວກພຽງຢ່ີ າງດຽວອາດຈະບີ່ ພຽງພໃຫເົ້ ກດີ ຜນົ ທີ່ ີໄດຮ້ົ ັບທີ່ ໜີ າ້ົ ເພ່ີ ງິ ພໃຈ ແລະ ມປີ ະສດິ ທພິ າບຢ່ີ າງແທຈົ້ ງິ ໄດແົ້ ນ່ີ ນອນ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈຫກັ ການການເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກຈີ່ ງຶ ຄວນມາ ພອົ້ ມກບັ ແຜນໜາົ້ ວຽກ, ແນວທາງ, ຂນັົ້ ຕອນ, ຂະບວນການ ຫລ ວທິ ກີ ານທ່ີ ຈີ ະນາການເສມີ ແຮງທາງບວກ ໄປປະ ຍຸກໃຊກ້ົ ບັ ນກັ ຮຽນ ທີ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະແຕກຕ່ີ າງກນັ ໄປໃຫເ້ົ ກດີ ຜນົ ການປີ່ ຽນແປງທີ່ ເີ ປນັ ຮູບປະທາ. 120

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ❖ ເທກັ ນກິ ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ປບັ ພດຶ ຕກິ າ...ພດັ ທະນາການຮຽນຮູ ົ້ ການເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກເປນັ ວທິ ທີ ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຄວາມນຍິ ມົ ເປນັ ຢີ່ າງຫລາຍໃນຖານະວທິ ກີ ານອບົ ຮມົ ລຽ້ົ ງດູ ທງັ ໝດົ ທງັ ປັບພດຶ ຕກິ າເດກັ ທີ່ ມີ ປີ ະສິດທິພາບຢີ່ າງໝັນ້ົ ຄງົ ເຖງິ ວີ່ າຈະຍຸດຂະບວນການເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກໄປແລວົ້ ກ ຕາມ ການສກຶ ສາກ່ີ ຽວກບັ ການໃຊກ້ົ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ເຫນັ ວ່ີ າ ຊີ່ ວຍປບັ ພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນໃຫົ້ ເໝາະສມົ ກບັ ຊີ່ ວງໄວ ມທີ ກັ ສະໃນການຢີ່ ູຮ່ີ ວມກບັ ຜູອົ້ ່ີ ນ ແລະມາລະຍາດທາງສງັ ຄມົ ທ່ີ ດີ ຫີ າຍຂນຶົ້ . ຕວົ ຢ່ີ າງທ່ີ ມີ ກັ ພບົ ເຫນັ ໄດຫ້ົ າຍໃນການໃຊກົ້ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ໄດແົ້ ກ່ີ ການໃຊດົ້ າວເປັນ ສນັ ຍະລກັ ແທນການຊມົ ເຊຍີ ຫ ທດົ ແທນລາງວນັ ຂອງການເຮດັ ດີ ການກະຕຸນົ້ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສະສມົ ດາວເພີ່ ອກະຕຸນົ້ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຮດັ ສີ່ ງິ ທີ່ ດີ ສີ ະແດງພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ີ ຫລແມີ່ ນແຕີ່ ການໃຊລົ້ ູກອມົ ຂະໜມົ ທງັ ຫມດົ ທງັ ການເລອກໃຊສົ້ ະ ຕກິ ເກສີ ີ ແລະ ສະຕກິ ເກຮີ ູບແບບຕີ່ າງໆ ເພີ່ ອສະແດງອອກເຖງິ ການຊມົ ເຊຍ ຢົກຍອົ້ ງ ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນໃນ ການເຮດັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ຕີ ີ່ ໄປ ເປນັ ຕນົົ້ . ການເສມີ ແຮງທາງບວກຊີ່ ວຍໃຫກົ້ ານຈດັ ການບນັ ຍາກາດຊນັ້ົ ຮຽນມຄີ ຸນນະພາບຫາຍຂນຶົ້ ສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫົ້ ນກັ ຮຽນສາມາດຢ່ີ ູຮ່ີ ວມກນັ ໄດຢົ້ ່ີ າງເໝາະສມົ ຫກີ ລຽົ້ ງແຮງກດົ ດນັ ຫ ຄວາມຄຽດ ທີ່ ເີ ກດີ ຈາກອດິ ທພິ ນົ ດາ້ົ ນລົບ ຂອງພດຶ ຕກິ າກີ່ ຸມ ເຊ່ີ ນັ ການໂດນລຫົ້ ລຂີ່ ມົ ເຫງັ ດວົ້ ຍຄາເວົາ້ົ ແລະຮ່ີ າງກາຍໃຫເົ້ ກີດຄວາມອບັ ອາຍ ເຮດັ ໃຫບົ້ ່ີ ກາົ້ ສະແດງອອກຫລກະທາໃນສ່ີ ິງທ່ີ ຖີ ກຕອ້ົ ງໄດົ້ ເປັນຕນົົ້ University of Minnesota’s College of Education and Human Development (2016) ໄດນົ້ າສະເໜີແນວທາງ ແລະເທກັ ນກິ ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃຫຄ້ົ ູສອນ ແລະພດັ ທະນານກັ ຮຽນສາມາດນາໄປໃຊປ້ົ ບັ ພດຶ ຕກິ າ ແລະ ພດັ ທະນາການຮຽນຮູຂົ້ ອງນກັ ຮຽນໃຫດ້ົ ຫີ າຍຂນຶົ້ . ການໃຊກົ້ ານເສມີ ແຮງທາງບວກໃຫເ້ົ ກດີ ຜນົ ໄດຮ້ົ ບັ ທີ່ ດີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຈະຕອ້ົ ງຄານງຶ ເຖງິ ຊີ່ ວງເວລາທີ່ ເີ ໝາະສມົ ແກ່ີ ການນາໄປໃຊ້ົ ກຄຊ່ີ ວງເວລາຫງັ ຈາກຄູໄດກົ້ ່ີ ການສງັ ເກດ ແລະມຂີ ມົ້ ູນດາ້ົ ນພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນທ່ີ ີ ພຽງພ ເຂາົົ້ ໃຈສາເຫດ ແລະ ຄວາມເປັນໄປໄດຂ້ົ ອງນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ ໃນການເລອກສະແດງພດຶ ຕກິ າ ຫງັ ຈາກນນັົ້ ຈີ່ ງຶ ເລີ່ ມີ ຕງັົ້ ຄາຖາມຊວນຄດິ ແລະຂຄວາມຄດິ ເຫນັ ຈາກນກັ ຮຽນກ່ີ ຽວກບັ ລກັ ສະນະພດຶ ຕກິ າທ່ີ ດີ ທີ ີ່ ເີ ໝາະສມົ ໃນມຸມ ມອງຂອງພວກທີ່ ານ ສາມາດເອາົ ໄປຕີ່ ຍອດ ນາໄປສີ່ ູການເວາົ້ົ ຄຸຍກ່ີ ຽວກບັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ທີ ່ີ ເີ ປັນທີ່ ຍີ ອມຮບັ ໃນສງັ ຄມົ ເພີ່ ອນາສະເໜີຕົວຢີ່ າງທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ໃຫແົ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນ ທງັ ຫມດົ ທງັ ຂດ້ົ ຂີ ເ້ົ ສຍຂອງການສະແດງພດຶ ຕກິ າບີ່ ເໝາະສົມ ແລະ ນາສະເໜແີ ນວທາງໃນການປະຕບິ ດັ ຕນົ ເພ່ີ ອພດັ ທະນາຕວົ ເອງໃຫດົ້ ເີ ປນັ ທ່ີ ຍີ ອມຮບັ ຫາຍຂນຶ້ົ . ຄູຈະມບີ ດົ ບາດສາຄນັ ໃນການສາ້ົ ງຂຕ້ົ ກົ ລງົ ຮ່ີ ວມກນັ ພາຍໃນຫອ້ົ ງຮຽນເພ່ີ ອສະໜບັ ສະໜນູ ການມສີ ີ່ ວນ ຮ່ີ ວມຂອງນກັ ຮຽນທຸກຄນົ ໃນການລະມດັ ລະວງັ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ບີ ່ີ ເໝາະສມົ ຂອງຕນົ ເອງ ປບັ ໃຊວົ້ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກເພີ່ ອສະໜັບສະໜູນ ແລະແນະນາແນວທາງໃຫນົ້ ັກຮຽນສະແດງພຶດຕິກາທ່ີ ີເໝາະສົມ ກ່ີ ການຕິດຕາມ ແລກປີ່ ຽນຄວາມຄດິ ເຫນັ ທງັ ຫມດົ ທງັ ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈກບັ ຄວາມພະຍາຍາມຂອງນກັ ຮຽນ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ກດີ ການພດັ ທະນາ ຕນົ ເອງໃນທາ້ົ ຍທ່ີ ສີ ຸດ ຫງັ ຈາກໃຊວົ້ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກໃດໆ ໄປແລວ້ົ ກຕາມ ຄູຈະຕອ້ົ ງປະເມນີ ຜນົ ວີ່ າວິທີ ການທີ່ ໄີ ດໃົ້ ຊໄ້ົ ປແລວ້ົ ນນັົ້ ກີ່ ໃຫເົ້ ກດີ ຜນົ ໄດຮົ້ ບັ ຕາມທ່ີ ຕີ ອ້ົ ງການຫບ່ີ ຜນົ ທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ ທີ່ ໄີ ດປົ້ ະສບົ ຄວາມສາເລດັ ຫາຍໜົ້ ອຍພຽງໃດ ເມ່ີ ອປຽບທຽບພດຶ ຕກິ າກີ່ ອນ ແລະຫງັ ການໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກ ຖາົ້ ໄດຜົ້ ນົ ທ່ີ ບີ ່ີ ໜາົ້ ພງຶ ພໃຈ ຈະຕອົ້ ງປບັ ແກທ້ົ ີ່ ຈີ ດຸ ໃດ ເພ່ີ ອໃຫໄ້ົ ດຜ້ົ ນົ ທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ທີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບຍີ່ ງິ ຂນຶ້ົ . ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃນຫອ້ົ ງຮຽນໃຫປົ້ ະສບົ ຜນົ ສາເລດັ ເລີ່ ມີ ຈາກຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈລກັ ສະນະນໄິ ສ ແລະ ຂມົ້ ູນສາຄນັ ພນ້ົ ຖານຂອງນກັ ຮຽນຕນົ ເອງນາມາສ່ີ ູການວາງແຜນການໃຊວົ້ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງທີ່ ເີ ໝາະສມົ . ການສ່ີ ສານ ທ່ີ ຊີ ດັ ເຈນ ຖຮກັ ສາຄາສນັ ຍາທີ່ ຈີ ະໃຫລົ້ າງວນັ ເມີ່ ອນກັ ຮຽນສະແດງພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ເີ ປນັ ທີ່ ໜີ າົ້ ພງຶ ພໃຈຕາມທີ່ ໄີ ດຕ້ົ ກົ ລງົ ກນັ ໄວຄ້ົ ວບຄ່ີ ູກບັ ການໃຊກ້ົ ານເສີມແຮງ ຫ ການຈດັ ບັນຍາກາດທາງສງັ ຄມົ ພາຍໃນຫອົ້ ງຮຽນ ເປີດໂອກາດໃຫ້ົ ເພີ່ ອນນກັ ຮຽນສະເໜີຊ່ີ ເພີ່ ອນຮີ່ ວມຫອົ້ ງທ່ີ ມີ ພີ ັດທະນາການດາ້ົ ນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ໂີ ດດເດ່ີ ນັ ທີ່ ພີ ນົົ້ ເດ່ີ ນັ ໄປກວ່ີ ານນັ້ົ ວິທີ ການເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກທີ່ ເີ ໝາະສມົ ກບັ ຊີ່ ວງວຍັ ເຊ່ີ ນັ ການໃຊົ້ ສະຕກິ ເກີ ໄດຜົ້ ນົ ກບັ ນກັ ຮຽນຊນັ້ົ ປະຖມົ ສກຶ ສາ ແຕ່ີ 121

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບ່ີ ໄດຜ້ົ ນົ ກບັ ນກັ ຮຽນຊນັົ້ ມດັ ຢມົ ສກຶ ສາ ເປັນຕນົ້ົ ກຖເປນັ ອກີ ໜ່ີ ງຶ ປັດຈຍັ ສາຄນັ ທ່ີ ສີ ີ່ ງົ ຜນົ ຕ່ີ ຄວາມສາເລດັ ຂອງການ ເສມີ ແຮງທາງບວກເຊ່ີ ນັ ກນັ ຢີ່ າງໃດກຕາມ ການໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກກມສີ ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ວນລະວງັ ໃນການນາໄປ ໃຊເ້ົ ຊ່ີ ນັ ກນັ ໄດແ້ົ ກ່ີ ການໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານເສມີ ແຮງຫາກຫາຍວທິ ເີ ກນີ ໄປໃນການປບັ ພດຶ ຕກິ າພຽງໜີ່ ງຶ ພດຶ ຕກິ າຊ່ີ ງຶ ຈະເຮັດ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເກດີ ຄວາມສບັ ສນົ ພະຍາຍາມຫກີ ລຽ້ົ ງລາງວນັ ທ່ີ ກີ ນິ ໄດທ້ົ ງັ ຫມດົ ທງັ ລາງວນັ ທີ່ ບີ ີ່ ໜາົ້ ດງຶ ດູດໃຈຫາຍພ ເມີ່ ອໄລຍະເວລາຜີ່ ານໄປນກັ ຮຽນຈະຮູສ້ົ ກຶ ເບີ່ ອໄດງົ້ ່ີາຍ ເປນັ ຕນົ້ົ . “ຕດິ ຕາມ ແລະ ພດັ ທະນາພດຶ ຕກິ ານກັ ຮຽນ ດວ້ົ ຍຕະຕາລາງບນັ ທກຶ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ” ຕະຕາລາງບນັ ທກຶ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ ຄຕະຕາລາງທ່ີ ຄີ ູໃຊບ້ົ ນັ ທກຶ ວທິ ກີ ານ ຫ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ໃີ ຊເົ້ ສມີ ແຮງທາງ ບວກໄປແລວົ້ ທງັ ຫມດົ ທງັ ວທິ ກີ ານ ຫ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຕີ ງັ້ົ ໃຈຈະໃຊເ້ົ ພີ່ ອເສມີ ແຮງເຊງີ ບວກແກ່ີ ນກັ ຮຽນໃນອະນາຄດົ ຕາມ ລາດບັ ທງັ ນຫີົ້ ກັ ການສາຄນັ ຂອງການບນັ ທກຶ ຕະຕາລາງເສມີ ແຮງທາງບວກສາມາດເຮດັ ໄດ້ົ 5 ວທິ ກີ ານ ດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ພະຍາຍາມໃຊກົ້ ານເສີມແຮງທາງບວກຢ່ີ າງຕ່ີ ເນີ່ ອງກບັ ທຸກໆ ພດຶ ຕິກາແລະທຸກສະຖານນະການທີ່ ີເອອົ້ ອານວຍ. 2) ການການດົ ຈານວນເທ່ີ ອຢີ່ າງແນີ່ ນອນຂອງການປະພດຶ ຫ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ຂອງນກັ ຮຽນເພີ່ ອທີ່ ຈີ ະໄດົ້ ຮັບການເສີມແຮງທາງບວກ ເຊ່ີ ນັ ບອກນກັ ຮຽນວີ່ າຈະໃຫລົ້ າງວັນຖາົ້ ຫາກເຮັດວຽກສີ່ ົງທັນເວລາຄົບ 3 ເທ່ີ ອ ເປນັ ຕນົ້ົ . 3) ການການດົ ໄລຍະເວລາທີ່ ແີ ນ່ີ ນອນຂອງການປະພດຶ ຫ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ຂອງນກັ ຮຽນເພ່ີ ອທ່ີ ຈີ ະໄດຮ້ົ ບັ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ ເຊີ່ ນັ ບອກນກັ ຮຽນວ່ີ າຈະໃຫລົ້ າງວນັ ຖາ້ົ ຫາກເຮດັ ວຽກສີ່ ງົ ທນັ ເວລາຕະຫອດໄລຍະເວລາ 3 ອາທດິ ເປນັ ຕນົົ້ . 4) ການການດົ ຈານວນເທ່ີ ອຂອງການກະທາ ຫ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ດີ ແີ ລະເໝາະສມົ ຢ່ີ າງສມົ ດູນບີ່ ແນ່ີ ນອນນກັ ເຊ່ີ ນັ ການໃຫລ້ົ າງວນັ ແກ່ີ ນກັ ຮຽນຫາກເຮດັ ວຽກສີ່ ງົ ກງົ ເວລາເປນັ ເທີ່ ອ 2 ຫງັ ຈາກນນັົ້ ກຖມິົ້ ຊີ່ ວງໄປໃຫລ້ົ າງວນັ ໃນເທ່ີ ອທີ່ ີ 5 ຫລ 6 ເທີ່ ອຕ່ີ ໄປເມ່ີ ອສີ່ ງົ ງານກງົ ເວລາເປັນເທ່ີ ອທີ່ ີ 7 ເປນັ ຕນົົ້ ການໃຫລ້ົ າງວນັ ໂດຍບ່ີ ການດົ ຈານວນທີ່ ເີ ຮດັ ໄດຢົ້ ່ີ າງ ແນີ່ ນອນຈະຊີ່ ວຍຫຸດການສະແດງພດຶ ຕກິ າດເີ ພ່ີ ອລາງວນັ ພຽງຢີ່ າງດຽວ ນກັ ຮຽນບ່ີ ສາມາດຄາດຄະເນໄດວ້ົ ີ່ າ ການ ເຮດັ ດໃີ ນເທ່ີ ອໃດຈະໄດລ້ົ າງວນັ ຕອບແທນດວົ້ ຍ ນກັ ຮຽນກມຄີ ວາມເປນັ ໄປໄດຈ້ົ ະສະແດງພດຶ ຕກິ າດເີ ຫີ່ າົ ນນັ້ົ ຕີ່ ໄປ ສະໝ່ີ າສະເໝໆີ ຈນົ ກາຍເປນັ ຄວາມຊນີ້ົ ເຄຍີ ໂດຍບີ່ ຢດຶ ຕດິ ກບັ ລາງວນັ ຫ ຜນົ ຕອບແທນອກີ ຕີ່ ໄປ. 5) ການການດົ ຊ່ີ ວງໄລຍະເວລາຂອງການໃຫລ້ົ າງວນັ ຫ ການເສມີ ແຮງທາງບວກໃຫແ້ົ ກ່ີ ການປະພດຶ ຫ ພດຶ ຕິ ກາທ່ີ ດີ ແີ ລະເໝາະສມົ ຢີ່ າງສມົ ບູນ ດວ້ົ ຍເຫດຜນົ ດຽວກບັ ຫກັ ການຂທ້ົ ່ີ ີ 4 ຊ່ີ ງຶ ຈາກເດມີ ເຄຍີ ການດົ ໄລຍະເວລາຂອງ ການໃຫລ້ົ າງວັນໃນການກະທາດີໄວ້ົ 3 ອາທດິ ກປ່ີ ຽນເປັນ 1 ອາທິດດວ້ົ ຍ ຫງັ ຈາກນນັົ້ ກເພ່ີ ມີ ເປັນ 2 ອາທິດ ເປນັ ຕນົ້ົ . ການເຮດັ ຕະຕາລາງບນັ ທກຶ ວີ່ າດວ້ົ ຍແນວທາງ ແລະ ວທິ ກີ ານເສມີ ແຮງທາງບວກທີ່ ຄີ ູກຽມໄວົ້ ແລະ ວາງ ແຜນຈະນາໄປປະຕບິ ດັ ເພີ່ ອປ່ີ ຽນແປງພດຶ ຕກິ ານກັ ຮຽນໃນທາງທີ່ ດີ ຂີ ນຶົ້ ຢ່ີ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບສູງສຸດໄດນ້ົ ນັົ້ ຈະຕອົ້ ງ ຄານງຶ ເຖງິ ການປບັ ແນວຄດິ ປບັ ບດົ ບາດສະພາບແວດລອົ້ ມຕີ່ າງ ໆ ທ່ີ ສີ າພນັ ກບັ ການສະແດງອອກທາງພດຶ ຕກິ າຂອງ ນກັ ຮຽນຄອບຄ່ີ ູກນັ ໄປດວ້ົ ຍ ໃນທາງກງົ ກນັ ຂາົ້ ມ ການຕງັ້ົ ຫ ການດົ ຂນັົ້ ຕອນການເສມີ ແຮງ ທງັ ໝດົ ທງັ ການໃຫລົ້ າງ ວນັ ຢີ່ າງແນ່ີ ນອນ ຂາດຄວາມສມົ ດນູ ແລະບ່ີ ປີ່ ຽນແປງຕາມສະຖານນະການນນັ້ົ ອາດບີ່ ເໝາະສມົ ຫ ມປີ ະສດິ ທພິ າບ ເທີ່ າົ ທີ່ ຄີ ວນໃນການນາມາປບັ ພດຶ ຕກິ າຂອງຄນົ ທ່ີ ມີ ອີ າລມົ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຄວາມນກຶ ຄດິ ທີ່ ຊີ ບັ ຊອ້ົ ນ ຍີ່ ງິ ໄປກວີ່ ານນັ້ົ ອາດຈະສ່ີ ງົ ຜນົ ໃນທາງກງົ ກນັ ຂາົ້ ມ ໂດຍທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນຈະຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ສະແດງພດຶ ຕກິ າດເີ ພ່ີ ອໃຫໄົ້ ດລ້ົ າງວນັ ຫ ການ ເສມີ ແຮງທາງບວກແທນ. ຫງັ ຈາກຄູສອນໄດເົ້ ລີ່ ມີ ບນັ ທກຶ ວທິ ກີ ານ ແລະເທກັ ນກິ ທີ່ ໃີ ຊໃ້ົ ນການເສມີ ແຮງທາງບວກ ແລະ ຕດິ ຕາມ ຜນົ ພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນມາໃນໄລຍະໜີ່ ງຶ ແລວົ້ ນນັົ້ ການນາສະເໜພີ ດັ ທະນາການພດຶ ຕກິ າທ່ີ ດີ ຂີ ອງນກັ ຮຽນໃຫົ້ 122

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ພວກເຂາົ ຮູ ້ົ ແລະ ຮບັ ຮູຢົ້ ີ່ າງເປນັ ຮູບປະທາກເປນັ ສ່ີ ງິ ຈາເປນັ ແລະ ສາຄນັ ຢີ່ າງຍ່ີ ງິ ຕີ່ ການປັບພດຶ ຕກິ າ ເຊີ່ ນັ ການໃຊ້ົ ຈດົ ຫມາຍ ກາດ ບດັ ສະສມົ ຄະແນນ ເປນັ ສ່ີ ລບັ ທ່ີ ແີ ຈກໃຫນົ້ ກັ ຮຽນລາຍບຸກຄນົ ເຊີ່ ງິ ໃນສ່ີ ເຫ່ີ າົ ນນັ້ົ ຈະສະແດງໃຫົ້ ເຫນັ ເຖງິ ພດັ ທະນາການດາ້ົ ນພດຶ ຕກິ າ ແລະ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຄທູ ່ີ ມີ ຕີ ່ີ ຄວາມພະຍາຍາມຂອງນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ ທງັ ຫມດົ ທງັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ູຮູສ້ົ ກຶ ດໃີ ຈ ແລະ ຄາດຫວງັ ເພີ່ ມີ ເຕມີ ເມ່ີ ອນກັ ຮຽນໄດຮ້ົ ບັ ຮູຄົ້ ວາມຄດິ ເຫນັ ຮບັ ຮູຄ້ົ ວາມໃສ່ີ ໃຈ ແລະ ຮູສົ້ ກຶ ໄດຮົ້ ບັ ການຍອມຮບັ ຈາກຄູຫາຍຂນຶ້ົ ນນັົ້ ຈະຊ່ີ ວຍສາົ້ ງຄວາມເຊ່ີ ອໝນັ້ົ ໝ່ີ ນັ ໃຈໃນການປະຕບິ ດັ ຕນົ ໃນ ທາງທີ່ ເີ ໝາະສມົ ຕີ່ ໄປ. 6. ວທິ ກີ ານໃຫກົ້ າລງັ ໃຈ 1) ການເສມີ ກາລງັ ໃຈທາງບວກ ແລະ ທາງລບົ ຄູບາງຄນົ ມກັ ຈະເວາົ້ົ ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈ ແລະ ພະຍາຍາມກະຕຸນົ້ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຕອບຄາຖາມ ເມ່ີ ອນກັ ຮຽນຕອບຜດິ ກພະຍາຍາມອະທບິ າຍ ແລະ ຖາມຄາຖາມທ່ີ ງີ ່ີາຍລງົ ໃນຂະນະທ່ີ ຄີ ບູ າງຄນົ ເຫນັ ວີ່ າເມີ່ ນກັ ຮຽນຕອບບ່ີ ໄດໜ້ົ າ້ົ ຈະມາ ຈາກສາເຫດທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນບີ່ ສນົ ໃຈຮຽນ ກ່ີ ເລຍີ ຄວບຄຸມນກັ ຮຽນໃຫເ້ົ ຮດັ ວຽກບາົ້ ນເພ່ີ ມີ ຫາຍຂນົ້ ຈນົ ກະທງັ້ົ ນກັ ຮຽນ ສາມາດຕອບຄາຖາມໄດ.້ົ ຈາກທ່ີ ໄີ ດສົ້ ະເໜມີ າຂາ້ົ ງເທງິ ນີ້ົ ສະແດງໃຫເ້ົ ຫນັ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈໃນ 2 ຮູບແບບ ເຊ່ີ ງິ ໃຊົ້ ສາລບັ ການປບັ ປຸງເພ່ີ ອສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມພີ ດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ພີ່ ງິ ປາຖະໜາໃນຫອ້ົ ງຮຽນ. ຣະວວິ ນັ ສຣີຄຣາມຄຣນັ (2551: 87) ເວາົ້ົ ວ່ີ າ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນໃນຫອ້ົ ງຮຽນມີ 2 ແບບຄ:  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈທາງບວກ (Positive Reinforcement) ເມ່ີ ອຄູໃຫລ້ົ າງວນັ ເພີ່ ອກະຕຸ ນົ້ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຮັດກດິ ຈະກາ ຫ ປະພຶດແລະປະຕິບັດຕາມທີ່ ີຕອ້ົ ງການ, ລາງວນັ ທ່ີ ໃີ ຫອ້ົ າດຈະມຫີ າກຫາຍປະເພດ ເຊີ່ ນັ : ການໃຫຄ້ົ ະແນນ, ຈດັ ໃຫມົ້ ເີ ວລາຫວ່ີ າງສາລບັ ການເຮດັ ວຽກສີ່ ວນ ຕວົ ເພ່ີ ມີ ຫາຍຂນົ້ , ເວາົົ້ ຄາຍອ້ົ ງຍຕ່ີ ໜາ້ົ ໝ່ີ ເູ ພີ່ ນນກັ ຮຽນດວົ້ ຍກນັ ຫ ຍອົ້ ງຍໃຫເົ້ ປນັ ຫວົ ໜາົ້ ກີ່ ຸມ ໆລໆ. ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນໃນລກັ ສະນະດ່ີ ງັ ກີ່ າວນີ້ົ ຄູຕອ້ົ ງມປີ ະສບົ ການ ເຂາົົ້ ໃຈນກັ ຮຽນ ແລະ ວເິ ຄາະຄວາມຮູສົ້ ກຶ ຫ ພດຶ ຕກິ າ ຂອງນກັ ຮຽນນາ ເຊ່ີ ງິ ໃນບາງຄງັ້ົ ການຍອ້ົ ງຍ ຫ ການໃຫລົ້ າງວນັ ບາງຢີ່ າງອາດຈະບີ່ ເປນັ ຕາມທີ່ ຕີ ອ້ົ ງການຂອງນກັ ຮຽນ ບາງຄນົ ກ່ີ ໄດ.້ົ  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈທາງລບົ (Negative Reinforcement) ໝາຍເຖິງ ການເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ຢີ່ ູໃນຖານະທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນບີ່ ຕອ້ົ ງການເປັນ ຫ ບ່ີ ປາຖະໜາ ແລະ ເມ່ີ ອ ນກັ ຮຽນມພີ ດຶ ຕກິ າທ່ີ ດີ ຂີ ນົ້ ຫ ປັບກລິ ຍິ າທ່ີ າທາງແລວ້ົ ກີ່ ຈະອະນຸຍາດໃຫຫ້ົ ຸດພນົ້ົ ສະຖານະການນນັົ້ ໄດ້ົ ເຊີ່ ນັ : ໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນເຮດັ ວຽກບາົ້ ນຄນົ ດຽວໃນຫອົ້ ງຮຽນໃຫສ້ົ າເລດັ ກີ່ ອນ ເມີ່ ສາເລດັ ແລວ້ົ ຈີ່ ງຶ ສາມາດອອກໄປຫນີ້ົ ກບັ ໝີ່ ເູ ພີ່ ອນ ໄດ້ົ ຫ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນທ່ີ ບີ ສນົ ໃຈການຮຽນ ແລະ ລບົ ກວນໝີ່ ເູ ພີ່ ອນໃນຫອ້ົ ງຮຽນອອກມານ່ີ ງັ ແຍກດ່ີ ຽວໜາ້ົ ຫອ້ົ ງຮຽນ ຈນົ ເຫນັ ວ່ີ າພດຶ ຕກິ າດຂີ ນົ້ ຈ່ີ ງຶ ອະນຸຍາດໃຫກົ້ ບັ ໄປນ່ີ ງັ ບີ່ ອນໄດ.້ົ ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈໃນທາງລບົ ປະເພດນີົ້ ຈະເປນັ ການ ຄວບຄຸມກລິ ຍິ າມາລະຍາດທ່ີ ບີ ່ີ ເພ່ີ ງີ ປາຖະໜາຂອງນກັ ຮຽນແຕກຕ່ີ າງຈາກການລງົ ໂທດ ເຊ່ີ ງິ ບີ່ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດມົ້ ີ ໂອກາດແກຕົ້ ວົ ໃນພດຶ ຕກິ າຂອງຕນົ . ສະຫຸບໄດ່ີ ວີ່ າ ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈມີ 2 ຮູບແບບຄ: ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈທາງບວກ ແລະ ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈທາງ ລບົ . ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈທາງບວກນນັົ້ ຄູຈະໃຫລົ້ າງວນັ , ຄາຍອົ້ ງຍ ຫ ໃຫຄ້ົ ະແນນ ເພ່ີ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມກີ າລງັ ໃຈດີ ຂນົ້ . ສ່ີ ວນການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈທາງລບົ ເປັນການເຮັດໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຢ່ີ ູໃນສະຖານະທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນບ່ີ ມກັ ຫ ບ່ີ ຕອ້ົ ງການ 123

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແລະ ເມ່ີ ອນກັ ຮຽນມພີ ດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ີຂນົ້ ກີ່ ຈະອະນຸຍາດໃຫຫົ້ ຸດພນົ້ົ ຈາກສະຖານະການທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນຕອົ້ ງການນນັ້ົ ໄດ້ົ ແຕກຕ່ີ າງຈາກການລງົ ໂທດ ເຊ່ີ ງິ ບ່ີ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນມໂີ ອກາດແກໄ້ົ ຂໃນພດຶ ຕກິ າຂອງຕນົ ເອງ. 2) ປະເພດຂອງການເສມີ ກາລງັ ໃຈ ການເສມີ ກາລງັ ໃຈໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເປັນສີ່ ງິ ທ່ີ ຄີ ວນປະຕບິ ດັ ຢ່ີ າງສະໝ່ີ າສະເໝີ ເຊີ່ ງິ ໂດຍທ່ີ ວົ ໄປແລວ້ົ ຄູຕອົ້ ງໃຊ້ົ ຈີ່ າຍສ່ີ ງິ ຂອງຫວງຫາຍເພ່ີ ອເສມີ ແຮງ ຫ ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈ, ຄາເວາົົ້ ແລະ ລກັ ສະນະທ່ີ າທາງຂອງຄກູ ່ີ ສາມາດໃຊເົ້ ປັນສ່ີ ິງທ່ີ ີ ເສມີ ກາລງັ ໃຈໄດເົ້ ປນັ ຢ່ີ າງດ.ີ ເສຣີມສຣີ ລກັ ຂະນະສຣີ ີ (2540: 381-382) ອະທບິ າຍເຖງິ ວທິ ກີ ານໃຫກົ້ າລງັ ໃຈທ່ີ ຈີ ະນາໄປໃຊໃ້ົ ນ ຫອົ້ ງຮຽນ ເຊ່ີ ງິ ສາມາດເຮດັ ໄດຫົ້ າຍວທິ ີ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາ ເປນັ ການໃຊຄ້ົ າເວາົົ້ ເພ່ີ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູວ້ົ ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຕີ ນົ ເອງປະພດຶ ຢີ່ ູເປນັ ສີ່ ງິ ທີ່ ດີ ,ີ ເປນັ ທ່ີ ຍີ ອມຮບັ ເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູສ້ົ ກຶ ວີ່ າຄວນປະພດຶ ແບບນເີ້ົ ພີ່ ອຈະໄດຮ້ົ ບັ ຜນົ ດອີ ກີ ຄງັ້ົ ໜ່ີ ງຶ . ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາ ໄດແ້ົ ບີ່ ງເປນັ 4 ລກັ ສະນະຄ: (1) ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາໃນທນັ ທ:ີ ເພ່ີ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຮບັ ຮູທ້ົ ນັ ທທີ ີ່ ສີ ະແດງພດຶ ຕກິ າຈບົ ລງົ ວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າຂອງຕນົ ເປນັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ດີ ີ ເມ່ີ ເຮດັ ແລວ້ົ ກ່ີ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ຄາຍອົ້ ງຍຊມົ ເຊຍີ ເຊ່ີ ນັ : ເວາົ້ົ ຄາຊມົ ເຊຍີ ທນັ ທເີ ມີ່ ອນກັ ຮຽນ ໃນຫອົ້ ງໃຫໝົ້ ່ີ ຢູ ມອຸປະກອນການຮຽນຂອງຕນົ . (2) ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາພາຍຫງັ : ຄູ ອາດຈະຊມົ ເຊຍີ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ຂີ ອງນກັ ຮຽນຄນົ ໃດຄົນ ໜີ່ ງຶ ຫງັ ຈາກພດຶ ຕກິ ານນັົ້ ຜີ່ ານໄປແລວົ້ ໂດຍນາເອາົ ພດຶ ຕກິ າດງັ ກ່ີ າວ ເປນັ ຕວົ ແບບ ທງັ ນເີ້ົ ພ່ີ ອໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈແກີ່ ບຸກຄົນ ທ່ີ ໄີ ດສົ້ ະແດງພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ອີ ອກມາ ເຊນັ : ຄູ: ມວ້ົ ານນີົ້ ສມົ ຊາຍ ເກບັ ກະເປາົ ເງນີ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ຕວົ ຢີ່ າງທີ່ ສີ ະແດງເຖງິ ຄວາມຊ່ີ ສດັ ຂໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນເອາົ ເປນັ ແບບຢີ່ າງ ຫ ອາດຈະອາົ້ ງອງີ ຄາຕອບທີ່ ຜີ ີ່ ານມາແລວ້ົ ເພ່ີ ອເຊ່ີ ອມໂຍງກບັ ຄວາມຮູໃ້ົ ໝ່ີ ກໄດົ້ ເຊ່ີ ນັ : ຄ:ູ ເມ່ີ ອຮອດໂມງເຂາົ້ົ ຮຽນ ສມົ ປອງ ຕອບຄາຖາມເລີ່ ອງ ພາຍຸ ໄດຖ້ົ ກຕອ້ົ ງ, ຄູຢາກໃຫົ້ ສມົ ປອງ ອະທບິ າຍການເກດີ ພາຍຸໃຫໝົ້ ີ່ ເູ ພີ່ ອນຟງັ ຄນອກີ ຄງັົ້ ໜີ່ ງຶ . (3) ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາແບບແກໄ້ົ ຂ: ໃນກລະນທີ ີ່ ຄີ າຕອບຂອງນກັ ຮຽນຖກເປນັ ບາງສ່ີ ວນ, ຄູ ກອາດຈະໃຫກ້ົ າລັງໃຈດວ້ົ ຍວາຈາໃນສ່ີ ວນທ່ີ ີຖກຕອ້ົ ງ ເຊີ່ ິງເປັນການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈ ແລະ ສາ້ົ ງແຮງຈໃູ ຈໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນພະຍາຍາມຄດິ ໃນສ່ີ ວນທ່ີ ຍີ ງັ ບກົ ຜີ່ ອງ ເຊ່ີ ນັ : ຄ:ູ ຄາຕອບຂອງ ສມົ ຈດິ ຖກຕອ້ົ ງແລວ້ົ ແຕ່ີ ຍງັ ຂາດໄປໜອ້ົ ຍໜີ່ ງຶ ກ່ີ ຽວກບັ ຜນົ ຂອງມນັ ນກັ ຮຽນຄດິ ວີ່ າຍງັ ມຫີ ຍງັ ເພີ່ ມີ ອກີ (4) ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາແບບບ່ີ ປະເມນີ : ເປນັ ການໃຊວ້ົ າຈາວ່ີ າ ຍອມຮບັ ໃນຄາຕອບເທ່ີ ົານນັົ້ ແລະ ຍງັ ໃຊຄ້ົ າຖາມຍອົ້ ນກບັ ເພ່ີ ອຫາຂມົ້ ູນເພ່ີ ມີ ເຕມີ ຫ ເພ່ີ ອໃຫໄົ້ ດຕ້ົ ວົ ຢີ່ າງທີ່ ສີ ະໜບັ ສະໜູນຄາຕອບຂອງນກັ ຮຽນ ເຊີ່ ນັ : ຄ:ູ ເປນັ ຫຍງັ ເຮາົ ຈີ່ ງບີ່ ຄວນດ່ີ ມເຫາົ້ົ ? 124

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນກັ ຮຽນ: ເພາະບີ່ ເປນັ ຜນົ ດຕີ ີ່ ຮີ່ າງກາຍ ນກັ ຮຽນຄນົ ໃດຕອບໄດ?ົ້ ຄ:ູ ບີ່ ດຕີ ີ່ ສຸຂະພາບ........ບີ່ ດແີ ນວໃດ ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 1.1: ເທກັ ນກິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາ ຄູ : ...ພາກນກີ້ົ ຈະເປນັ ການນຂຽນ ບີ່ ຍາກຫາຍ ໃຫເ້ົ ຮາົ ຄດິ ເຖງິ ສີ່ ງິ ເຫີ່ າົ ນກີ້ົ ີ່ ອນແລວ້ົ ຕີ່ ດວົ້ ຍ Verb to be ແລວົ້ ຕີ່ ດວ້ົ ຍສະານທີ່ ຂີ ໜົ້ ່ີ ງຶ ເຈາົົ້ ມກັ ຫຍງັ ແດີ່ ເລອກສະຖານທີ່ ມີ າ ນກັ ຮຽນ. ນກັ ຮຽນ : (ນກັ ຮຽນຄນົ ໜີ່ ງຶ ອອກໄປຂຽນ) ຄູ : Good, you know ບ່ີ ອນໃດຜດິ ເຂາົ ບອກວ່ີ າໂຮງໝຢີ່ ູກງົ ກນັ ຂາົ້ ມກບັ ໂຮງຮຽນ ສະແດງວ່ີ າມນັ ຜດິ ທີ່ ຄີ າ ຂອບໃຈເດທີົ້ ່ີ ອີ ອກມາ ແຕ່ີ ຕອບບີ່ ໄດ,ົ້ ຕ່ີ ສກັ ສີ ອອກມາຊໃີົ້ ຫໝ້ົ ີ່ ແູ ດ່ີ . ນກັ ຮຽນ : (ຕ່ີ ສກັ ສີ ອອກມາຊ)ີ້ົ ຄູ : ບ່ີ ຕອົ້ ງເສຍໃຈ ເຈາົ້ົ ອາດຈະຕອບໄດໃ້ົ ນຂຫ້ົ ງັ ຖກຕອ້ົ ງ ເອາົ ເລຍີ ! ແກເ້ົ ລຍີ Very good ຕບົ ມໃຫ້ົ ຕ່ີ ສກັ ສີ ແດ່ີ , ແຕີ່ ຍງັ ມບີ ີ່ ອນຜດິ ອກີ ບ່ີ ອນໃດ ນກັ ຮຽນ? ນກັ ຮຽນ : the ຄູ : ນເີົ້ົ້ ດ the ນກັ ຮຽນ : ຫີ່ າງໜອົ້ ຍໜ່ີ ງ ຄູ : ຫ່ີ າງແລວ້ົ ມບີ ່ີ ອນໃດຜດິ ອກີ ? ບີ່ ອນໃດບ ບີ່ ອນນເີົ້ ດ (ຄຊູ ໃີ້ົ ສ່ີ ບ່ີ ອນ the ເປນັ ຕວົ ພມິ ໃຫຍ່ີ ) ນກັ ຮຽນ : ອາ້ົ ວ ! ຄູ : ເວລານກັ ຮຽນຂຽນພາສາອງັ ກດິ ນີົ້ Full stop ຕອົ້ ງມີ ຂນ້ົ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍປະໂຫຍກ ແລະ ຕອ້ົ ງຫກີ ລຽ້ົ ງ ຊີ່ ອງຫວ່ີ າງ ທີ່ ມີ າ : ວດີ ທີ ດັ ການສອນ ຄູ ສຣີ ິພອນ ກ່ີ ຸຍກຣະໂທກ (ຄຄູ ຸຣຸສະພາ ປີ ພ.ສ 2544) ກີ່ ຸມສາຣະການຮຽນຮູພົ້ າສາອງັ ກດິ ໂຮງຮຽນພຣະຍາປຣະເສດີ ສູນທະຣາໄສ (ກຣະຈີ່ າງ ສງິ ເສນ)ີ ກຸງເທບມະຫານະຄອນ ເມ່ີ ອວນັ ທີ 13 ມງັ ກອນ ພ.ສ 2552 125

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 1.2: ເທກັ ນກິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາ ຄູ : ... ຕ່ີ ໄປ ນກັ ຮຽນ : ໝາກພາ້ົ ວ ຄູ : ນແີົ້ ມ່ີ ນ ຮູບໝາກພາົ້ ວ ໃຜແຕມ້ົ ຮູບໝາກພາ້ົ ວໄດອ້ົ ກີ (ບີ່ ມນີ ກັ ຮຽນຄນົ ໃດຍກົ ມ) ບີ່ ມແີ ມ່ີ ນບ ແລວົ້ ຮູບນແີ້ົ ມີ່ ນຫຍງັ ບອກໝີ່ ແູ ດ່ີ ? ນກັ ຮຽນ : (ນກັ ຮຽນພາກນັ ຫວົ ໃນເວລາເຫນັ ຮູບພາບ) ຄູ : ຕວົ ຫຍງັ ນິ ຂເີ້ົ ຂບັ (ນກັ ຮຽນ ຫວົ ) ອນັ ນແີົ້ ມີ່ ນເຮອນ ແຕມ້ົ ເຮອນໃຫຄົ້ ກນັ ແຕີ່ ວີ່ າຄນົ ລະຫງັ ຄນົ ລະ ແບບຕາມໃຈ ມນັ ກເລຍີ ບ່ີ ເໝອນກນັ ແຕີ່ ວີ່ າ ເຮອນລກັ ສະນະດຽວກນັ ອາ້ົ ວ ! ເຂາົົ້ ໄປນີ່ ງັ ບີ່ ອນໄດ້ົ ມີ ຄນົ ອີ່ ນອກີ ບ ແປກໆ ມບີ ໝດົ ແລວົ້ ຕວົ ຢີ່ າງເທີ່ າົ ນພີົ້ ແລວົ້ ຖາ້ົ ຄໃູ ຫນົ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ອກີ ນກັ ຮຽນເຮດັ ໄດ້ົ ບແບບນີ້ົ ນກັ ຮຽນ : ເຮດັ ໄດ້ົ ຄູ : ເຮດັ ໄດ້ົ ນແີົ້ ມ່ີ ນພຽງຄງັ້ົ ທາອດິ ແລວ້ົ ອກີ ຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ນກັ ຮຽນຫາກໄດຮົ້ ຽນສລິ ະປະກບັ ຄູປີທາອດິ ເອງ ຄາວນຄີ້ົ ູຈະລບົ ເລີ່ ອງເສນັ້ົ ອອກເດີ້ົ ຕີ່ ໄປເຮາົ ກບັ ຍອົ້ ນມາເບີ່ ງິ ວຽກທ່ີ ໄີ ດມ້ົ ອບໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໃສີ່ ສແີ ລວ້ົ ລອງເບີ່ ງີ ເລ່ີ ອງເຮອນ ຫ ໂຮງຮຽນກໄດົ້ ໃຜຄດິ ວ່ີ າຕນົ ເອງແຕມົ້ ງາມ ຍກົ ມໃຫຄ້ົ ເູ ບ່ີ ງິ ໄດບ້ົ ນກັ ຮຽນ ກາລງັ ລ່ີ ງັ ເລໃຈ ປຽບທຽບຮູບຂອງຕນົ ເອງກບັ ໝ່ີ ພູ ອົ້ ມທງັ ເວາົົ້ ວີ່ າຂອງຂອ້ົ ຍງາມ ຂອງເຈາົົ້ ບ່ີ ງາມ ມນັ ບີ່ ແມ່ີ ນນກັ ຮຽນ ຄນົ ເຮາົ ມສີ ມີ ຕ່ີ າງກນັ ນກັ ຮຽນເບ່ີ ງີ ຮູບທີ່ ຄີ ູບອກໄວໄ້ົ ດບ້ົ ນຖີົ້ າ້ົ ເຮາົ ແຕມ້ົ ໄດ້ົ ງາມບ ນກັ ຮຽນ : ງາມຫາຍ ທີ່ ມີ າ : ວດີ ທີ ດັ ການສອນ ຄູ ສມົ ຊາຍ ສຸກກຣົມ (ຄູດໃີ ນດວງໃຈ ປີ ພ.ສ 2548) ກ່ີ ຸມສາຣະການຮຽນຮູສ້ົ ລີ ະປະ ໂຮງຮຽນບາົ້ ນເຂາົ ຫາງ ແຂວງຊຸມພອນ ເມ່ີ ອວນັ ທີ 6 ສງິ ຫາ ພ.ສ 2551  ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍທີ່ າທາງ ເປນັ ການສະແດງອອກໂດຍສໜີ າ້ົ ທ່ີ າທາງ ເພ່ີ ອເສມີ ກາລງັ ໃຈ ແລະ ສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສະແດງພຶດຕິ ກາທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູແລວົ້ ຊາ້ົ ອກີ ການເສມີ ກາລງັ ໃຈໂດຍໃຊທົ້ ່ີ າທາງຈະເຮດັ ໄດ້ົ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ (1) ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍສໜີ າ້ົ ຄ ສະແດງສໜີ າ້ົ ເມີ່ ອນກັ ຮຽນຕອບຖກ ຫລເມ່ີ ອ ສະແດງພດຶ ຕິກາອັນ ເປນັ ທ່ີ ຍີ ອມຮບັ . 126

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (2) ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍການຍມີົ້ ເມ່ີ ອນກັ ຮຽນຕອບຖກຫລສະແດງພດຶ ຕກິ າທີ່ ດີ ີ ຄູອາດຈະຍມີ້ົ ໃຫົ້ ເພ່ີ ອສະແດງການຍອມຮບັ ແລະ ຊມົ ເຊຍີ . (3) ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍການສະແດງສໜີ າົ້ ແລະທີ່ າທາງທີ່ ີຍອມຮບັ ສນົ ໃຈຕ່ີ ຄາຕອບ ແລະ ຕວົ ຂອງ ນກັ ຮຽນ ບີ່ ສະແດງອາການເບີ່ ອໜີ່ າຍ. (4) ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈໂດຍໃຊທົ້ ່ີ າທາງຕີ່ າງໆ ເຊີ່ ນັ : ຍ່ີ າງໄປຟງັ ໃກໆ້ົ ຕບົ ໄຫີ່ ເບາົ ໆ ສະແດງການຊມົ ເຊຍ ຕບົ ມໃຫົ້ ໂນມ້ົ ຕວົ ລງົ ຟງັ ຢ່ີ າງຕງັົ້ ໃຈ ເປນັ ຕນົ້ົ . ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 1.2: ເທກັ ນກິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍທ່ີ າທາງ ນກັ ຮຽນ : ... (ຮວບຮວມຄະແນນການທດົ ສອບແລວົ້ ສ່ີ ງົ ຄູ) ຄູ : ນກັ ຮຽນຄນົ ໃດໄດສົ້ ບິ ຄະແນນ ນກັ ຮຽນ : (ຍກົ ມ) ຄູ : ອາົ້ ວ ! ຕບົ ມໃຫໝ້ົ ີ່ ແູ ດີ່ ນກັ ຮຽນ : (ຕບົ ມໃຫໝົ້ ່ີ )ູ ຄູ : ອາ້ົ ວ ! ຮອງ ຄນົ ທໄີ ດເ້ົ ກາົົ້ ເດ ນກັ ຮຽນ : (ຍກົ ມ) ຄູ : ຕບົ ມໃຫໝ້ົ ່ີ ແູ ດ່ີ ອາ້ົ ວ ! ເກີ່ ງັ ນກັ ຮຽນ : (ຕບົ ມໃຫໝົ້ ່ີ )ູ ຄູ : ແປດເດ ແປດ ນກັ ຮຽນ : (ຍກົ ມ) ຄູ : ແປດຜີ່ ານ ເກີ່ ງັ ຫາຍ ຕບົ ມໃຫໝົ້ ່ີ ແູ ດີ່ ນກັ ຮຽນ : (ຕບົ ມໃຫໝ້ົ ີ່ )ູ ... ທ່ີ ມີ າ : ວດີ ທີ ດັ ການສອນ ຄູວານດິ າ ຈນັ ທະຣະມະນີ (ຄູວທິ ະຍາສາດດເີ ດ່ີ ນັ ປີ ພ.ສ 2552) ກ່ີ ຸມສາຣະການຮຽນຮູວົ້ ທິ ະຍາສາດ ໂຮງຮຽນວດັ ໜອງຫວງ ແຂວງພຈິ ດິ ເມ່ີ ອວນັ ທີ 22 ມງັ ກອນ ພ.ສ 2552  ການໃຫກ້ົ າລັງໃຈໂດຍການໃຫລົ້ າງວນັ ແລະ ສນັ ຍາລັກຕ່ີ າງໆ ເຊ່ີ ັນ: ຄູອາດຈະໃຫສ້ົ ່ີ ິງຂອງ ນອ້ົ ຍໆ ເປັນລາງວນັ ໃຫເ້ົ ຄີ່ ອງໝາຍດີເດີ່ ັນ ເຊີ່ ນັ : ໃຫດ້ົ າວ, ເຮດັ ກະດານຕິດຜົນງານທີ່ ດີ ,ີ ຕດິ ລາຍຊ່ີ ຜູທົ້ ີ່ ຄີ ວນຍກົ ຍອ້ົ ງ ເປນັ ຕນົ້ົ . 127

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 128

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຕວົ ຢ່ີ າງທີ 1.2: ເທກັ ນກິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍການໃຫສ້ົ ນັ ຍາລກັ ຄູ : ...ວນັ ກີ່ ອນຄູເອາົ ລາໄສມ້ົ າໃຫພົ້ ວກນອົ້ ງເບ່ີ ິງ ເປັນລາໄສໄົ້ ກີ່ ລາໄສນົ້ ອົ້ ຍເປັນຂອງໝູ ໃຜແອບເບ່ີ ິງ ກີ່ ອນ ຍກົ ມຂນ້ົ ຄູຈະຕດັ ຄະແນນ ແອບເບີ່ ງິ ໄດແ້ົ ນວໃດ ກດິ ຈະກາຂອງຄູຄ ລາໄສໃົ້ ຫຍີ່ ຂອງໄກີ່ ລາ ໄສນ້ົ ອ້ົ ຍຂອງໝຄູ ຂອງຄນົ ເຮາົ ບ ນກັ ຮຽນ : ເໝອນ ຄູ : ເໝອນຈດຸ ໃດ ບອກຄມູ າເບ່ີ ງິ ວ່ີ າລາໄສທ້ົ ່ີ ເີ ອາົ ມາໃຫເົ້ ບ່ີ ງິ ຄກບັ ຂອງຄນົ ເຮາົ ມຈີ ດຸ ໃດແດ່ີ ນກັ ຮຽນ : (ນກັ ຮຽນຊາຍຄນົ ໜີ່ ງຶ ຕອບ) ຍາວຄກນັ ກບັ ຂອງຄນົ ເຮາົ ຄູ : (ຄູຫວົ ເບາົ ໆ) ຕອບງ່ີາຍດເີ ນາະ ມນັ ກີ່ ແມ່ີ ນ ແຕີ່ ຍງັ ຖກບີ່ ທນັ ໝດົ ອາົ້ ວ ! ໃຜຕອບຖກຄູໃຫດ້ົ າວຫາ້ົ ດວງ ຊ່ີ ວຍໝ່ີ ແູ ດີ່ ນກັ ຮຽນ : (ນກັ ຮຽນຊາຍຄນົ ໜີ່ ງຶ ຕອບ) ລາໄສໝົ້ ມູ ກີ ານຍີ່ ອຍແລະດູດຊມເໝອນລາໄສຄ້ົ ນົ ເຮາົ ຄູ : ໂອ້ົ ! ເກີ່ ງັ ຫາຍ ຄູໃຫຫ້ົ າົ້ ດາວເລຍີ ນກັ ຮຽນ : (ໝ່ີ ເູ ພີ່ ອນພາກນັ ຕບົ ມໃຫ)້ົ ຄູ : ຕອບແບບຜ່ີ ູຊີ່ ຽວຊານ ຕອບແບບຜູຮົ້ ູເົ້ ນາະ... ທີ່ ມີ າ : ວດີ ທີ ດັ ການສອນ ຄູຊະຍານີ ຂດັ ຕຍິ ະມານ (ຄູວທິ ະຍາສາດດເີ ດ່ີ ນັ ປີ ພ.ສ 2552) ກີ່ ຸມສາຣະການຮຽນຮູວ້ົ ທິ ະຍາສາດ ໂຮງຮຽນອະນບຸ ານສງົ ຂາ ແຂວງສງົ ຂາ ເກມີ່ ອານວນັໃທຫີ 9ກົ້ າມລຖິ ງັ ຸນໃາຈພໂ.ສດຍ25ໃ5ຫ1 ນົ້ ກັ ຮຽນເຫັນຄວາມກາົ້ ວໜາ້ົ ຂອງຕນົ ເຊ່ີ ນັ : ຄູອາດຈະເຮດັ ປາ້ົ ຍນເິ ທດ ສະແດງຄວາມກາົ້ ວໜາົ້ ໃນການອີ່ ານ ຫ ການຮຽນວຊິ າຕ່ີ າງໆ ເພີ່ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ຄວາມກາົ້ ວໜາ້ົ ຂອງຕນົ ເອງ ແລະ ກະຕລລນົົ້ ຈະພດັ ທະນາໜາ້ົ ວຽກຕ່ີ ໄປ. ຕວົ ຢີ່ າງທີ 1.2: ເທກັ ນກິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ຄວາມກາົ້ ວໜາົ້ ຄູ : ...ເຮດັ ຖກກ່ີ ບວກໜ່ີ ງຶ ທງັ ທມີ ບ່ີ ຖກກີ່ ຕດິ ລບົ ທງັ ທມີ ແລວ້ົ ເຮາົ ຈະສະສມົ ເປັນຕະຕາລາງໄປເລີຍເດີ້ົ ຖາ້ົ ນກັ ຮຽນສາມາດເກບັ ຄະແນນສະສມົ ເປນັ ບວກໄປເລອົ້ົ້ ຍໆ ຈນົ ຮອດທາົ້ ຍພາກຮຽນຄູຈະບວກເພ່ີ ມີ ຄະແນນໃຫຕົ້ ີ່ ມອກີ ໄດຄົ້ ະແນນຫາ້ົ ສບິ ເພ່ີ ມີ ອກີ ຊາວໄດເ້ົ ກຣດສາມເລຍີ ຫອາດຈະໄດຫ້ົ າຍກວີ່ າ ແຕ່ີ ບ່ີ ແມ່ີ ນວີ່ າທຸກຄົນໃນກ່ີ ຸມຈະໄດເົ້ ທີ່ ົາກນັ ໝົດໃນກ່ີ ຸມ ເພາະວ່ີ າຄະແນນໃນການເຮັດຈຸດປະສົງຂອງ ນກັ ຮຽນບ່ີ ເທ່ີ າົ ກນັ ຢີ່ ູ ບາງກ່ີ ຸມກີ່ ໄດຄົ້ ະແນນພເິ ສດ ແລວົ້ ລາວອາດຈະມາເທ່ີ າົ ກນັ ຂນົ້ ລີົ້ າວເຮດັ ເອງເດີົ້ ແຕີ່ ຖາ້ົ ເປັນລບົ ລາວກີ່ ບີ່ ຕອ້ົ ງເສຍໃຈ ຄູຈະຄດິ ວ່ີ ານກັ ຮຽນໄດສົ້ ູນ ບີ່ ມຜີ ນົ ຫຍງັ ທງັ ສນີົ້ ຂໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ທຸກຄນົ ໄດມ້ົ ສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມໃນກດິ ຈະກາຄງັົ້ ນີ້ົ ທ່ີ ມີ າ : ວດີ ທີ ດັ ການສອນ ຄູວສິ ຸດ ຄງົ ກນັ (ຄແູ ກນນາຂອງສະຖາບນັ ສ່ີ ງົ ເສມີ ການສອນວທິ ະຍາສາດ ແລະ ເທກັ ໂນໂລຊີ ປີ ພ.ສ 2551) ກີ່ ຸມສາຣະການຮຽນຮູຄົ້ ະນດິ ສາດ ໂຮງຮຽນຄວນນຽງ ແຂວງສງົ ຂາ ເມ່ີ ອວນັ ທີ 9 ທນັ ວາ ພ.ສ 2551 129

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຣະວວິ ນັ ສຣີຄຣາມຄຣນັ (2551: 88-90) ເວາົົ້ ວ່ີ າ: ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນມຢີ ່ີ ູຫາຍປະເພດດວົ້ ຍກນັ ເຊີ່ ງິ ຄູຈະຕອົ້ ງເລຶອກໃຊໃ້ົ ຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ສະຖານະການ, ສະພາບແວດລອ້ົ ມ, ລະດບັ ຊນັົ້ ຂອງນກັ ຮຽນ, ຄວາມ ແຕກຕ່ີ າງຂອງນກັ ຮຽນແຕີ່ ລະຄນົ ລວມທງັ ປະເພດຂອງກດິ ຈະກາ ການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ລກັ ສະນະການສອນ ຂອງຄນູ າ. ປະເພດຂອງການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນ ມດີ ່ີ ງັ ນ:ີົ້  ການໃຫາົ້ ກາລງັ ໃຈດວົ້ ຍການເວາົົ້ ຄາຊມົ ເຊຍີ ຄູ ຈະນາມາໃຊເ້ົ ມີ່ ອເຫນັ ພດຶ ຕກິ າຂອງນກັ ຮຽນໃນລະຫວ່ີ າງການເຮດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູ ົ້ ເຊ່ີ ນັ : ໃນ ການຕອບຄາຖາມຂອງຄູ ຫ ເຮດັ ກດິ ຈະກາຕ່ີ າງໆດວ້ົ ຍການເວາົ້ົ ຄາຊມົ ເຊຍີ ເລກັ ນອ້ົ ຍຄ: ດ,ີ ດຫີ າຍ, ຖກຕອ້ົ ງ, ສຸດ ຍອດ... ເປນັ ຕນົົ້ ເຊີ່ ງິ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍຄາເວາົ້ົ ນນັົ້ ນອກຈາກນກັ ຮຽນຕອບຄາຖາມ ຫ ເຮດັ ກດິ ຈະກາຕີ່ າງໆ ຕາມທ່ີ ຄີ ູມອບໝາຍໃຫແົ້ ລວ້ົ ຍງັ ສາມາດນາໄປໃຊເົ້ ມ່ີ ອນກັ ຮຽນສະເໜີແນວຄວາມຄດິ ທີ່ ດີ ,ີ ມສີ ີ່ ວນຮ່ີ ວມໃນການ ສອນ ຫ ໃນກີ່ ຸມຂອງຕນົ ເອງ ເຊ່ີ ງິ ຈະໃຫກົ້ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນມຄີ ວາມໝັນ້ົ ໃຈທີ່ ີຈະມສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມໃນກດິ ຈະກາການ ຮຽນ-ການສອນ ຫ ໃນກ່ີ ຸມໃຫຫ້ົ າຍຂນ້ົ .  ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈໂດຍບີ່ ໃຊຄົ້ າເວາົົ້ ຄູຈະສະແດງກລິ ຍິ າທ່ີ າທາງເພີ່ ອຍອມຮບັ , ຕອບຮບັ ຄາຕອບ ຫ ອາດຈະເຮດັ ກດິ ຈະກາຂອງນກັ ຮຽນ ທງັ ນອີ້ົ າດຈະໃຊສ້ົ າຍຕາ, ການໃຊສ້ົ ໜີ າ້ົ , ຮອຍຍມີົ້ ຮບັ ຄາຕອບ ຫ ກລິ ຍິ າທີ່ າທາງຕີ່ າງໆ ທີ່ ເີ ບີ່ ງິ ສຸພາບ ແລະ ເໝາະ ສມົ ຄບູ ີ່ ຄວນເບີ່ ງີ ຂາ້ົ ມການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນໂດຍການສະແດງກລິ ຍິ າທີ່ າທາງ ເນ່ີ ອງຈາກໃນບາງຄງັ້ົ ນກັ ຮຽນຈະ ໃຫຄົ້ ວາມສາຄນັ ແລະ ຍອມຮບັ ຫາຍກວີ່ າຄາເວາົ້ົ .  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນກີ່ ອນຈະໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ກດິ ຈະກາ ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນນັ້ົ ສ່ີ ວນຫາຍຈະນຍິ ມົ ໃຊ້ົ ເມ່ີ ອນກັ ຮຽນສາມາດຕອບຄາຖາມຂອງຄູ ຫ ເຮດັ ກດິ ຈະ ກາຕາມທ່ີ ຄີ ມູ ອບໝາຍໃຫສ້ົ າເລດັ ແຕີ່ ໃນບາງຄງັົ້ ການເວາົ້ົ ຄາຊມົ ເຊຍີ ຫ ໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈນກັ ຮຽນກີ່ ອນທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນຈະ ຕອບຄາຖາມ ກສາມາດສະໜບັ ສະໜນູ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ພີ່ ງິ ປາຖະໜາ ຫ ຊ່ີ ວຍກະຕຸນົ້ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນສນົ ໃຈການຮຽນໄດົ້ ແລະ ສະແດງໃຫເົ້ ຫນັ ວ່ີ າ ການມພີ ດຶ ຕກິ າທ່ີ ດີ ຂີ ອງນກັ ຮຽນທ່ີ ຜີ ີ່ ານມາ ຄຍູ ງັ ຄງົ ສນົ ໃຈ ແລະ ເອາົ ໃຈໃສີ່ ຕວົ ຢີ່ າງເຊີ່ ນັ : “ ຊາດຊາຍ ໄດສ້ົ ກຶ ສາເລ່ີ ອງນມີ້ົ າຢີ່ າງດແີ ລວົ້ ໃນອາທດິ ກ່ີ ອນ ຄຄູ ດິ ວ່ີ າຄງົ ຊີ່ ວຍໃຫຄົ້ າຕອບ ສມົ ພງົ ໄດ້ົ ” ເປນັ ຕນົົ້ .  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈໃນສ່ີ ວນທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນເຮດັ ຖກຕອ້ົ ງ ໃນບາງຄງັ້ົ ຄາວ ນກັ ຮຽນຈະຕອບຄາຖາມ ຫ ກດິ ຈະກາທ່ີ ຄີ ູມອບໝາຍໃຫໄົ້ ດແ້ົ ຕ່ີ ບ່ີ ຖກຕອົ້ ງທງັ ໝດົ ການ ເວາົ້ົ ຄາຊົມເຊຍີ ໃນສ່ີ ວນທີ່ ນີ ກັ ຮຽນເຮດັ ຖກຕອົ້ ງຈະສາມາດໃຫກ້ົ າລັງໃຈແກີ່ ນກັ ຮຽນ ເຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມ ກາົ້ ຫານທີ່ ຈີ ະຕອບຄາຖາມຂອງຄູໃນໂອກາດຕ່ີ ໄປ ຫ ຮູສົ້ ກຶ ມສີ ່ີ ວນຮ່ີ ວມໃນການຮຽນ-ການສອນ ກາົ້ ຄດິ , ກາ້ົ ເຮດັ ໄດ້ົ ຫາຍຂນ້ົ ແລະ ສນົ ໃຈທີ່ ຈີ ະມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມໃນການອະພປິ າຍໃນຫອ້ົ ງຮຽນໄດົ້ ເຊີ່ ນັ : “ ເຖງິ ແມ່ີ ນວີ່ າ ສນີ ິ ຈະເຮດັ ເລກຂ້ົ ນໃີົ້ ນກະດານດາໃຫຄ້ົ າຕອບທີ່ ບີ ີ່ ຖກຕອົ້ ງ ແຕ່ີ ວທິ ກີ ານຄດິ ຄານວນຖກຕອົ້ ງ ແລະ ດຫີ າຍ ” ຫ “ ດຫີ າຍທ່ີ ີ ສມົ ຊາຍ ຕອບໄດຖົ້ ກຕອົ້ ງໃນສ່ີ ວນຂອງມນົ ລະພດິ ທາງອາກາດ ແຕ່ີ ຍງັ ຂາດໃນສີ່ ວນຂອງມນົ ລະພດິ ທາງນາົ້ ໜອົ້ ຍໜ່ີ ງຶ ”. ສະຫຸບໄດວ້ົ ່ີ າ: ການໃຫກົ້ າລງັ ໃນທີ່ ສີ າຄນັ ມີ 4 ປະເພດ: 1) ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາ ເປັນການໃຊຄົ້ າເວາົົ້ ເພ່ີ ອ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູສ້ົ ກຶ ວີ່ າ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຕີ ນົ ເຮດັ ເປນັ ສີ່ ງິ ທ່ີ ດີ ີ ເປນັ ທ່ີ ຍີ ອມຮບັ ເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູສົ້ ກຶ ວີ່ າຄວນເຮດັ ແບບນອີ້ົ ກີ ເຊ່ີ ງິ ແບີ່ ງໄດເົ້ ປນັ 4 ລກັ ສະນະຄ:  ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາໃນທັນທີ  ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວົ້ ຍວາຈາແບບ ແກໄ້ົ ຂ  ການໃຫກ້ົ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາພາຍຫງັ ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈດວ້ົ ຍວາຈາແບບບ່ີ ປະເມນີ . 2) ການໃຫກົ້ າລງັ 130

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃຈດວ້ົ ຍທີ່ າທາງ ເຊີ່ ນັ : ການສະແດງສໜີ າ້ົ , ການຍມີ້ົ ແລະ ທີ່ າທາງທີ່ ຍີ ອມຮບັ . 3) ການໃຫລົ້ າງວນັ ແລະ ສນັ ຍາ ລກັ ຕ່ີ າງໆ. 4) ການໃຫກົ້ າລງັ ໃຈໂດຍການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ຄວາມກາ້ົ ວໜາ້ົ ຂອງຕນົ ເຊີ່ ງີ ຄູສາມາດເວາົ້ົ ໃຫກົ້ າລງັ ໃຈ ທີ່ ຈີ ະໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຮດັ ກດິ ຈະກາກີ່ ຈະຊ່ີ ວຍກະຕຸນົ້ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນສນົ ໃຈການຮຽນໄດ.້ົ 131

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 9 ສະໝອງກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງສະໝອງ ສະໝອງ (Brain) ເປັນອະໄວຍະວະທ່ີ ສີ າຄັນທ່ີ ຈີ ດັ ເປັນສີ່ ວນກາງຂອງລະບົບປະສາດ ເຮດັ ໜາົ້ ທີ່ ຄີ ວບຄຸມ ແລະ ສ່ີ ງັ ການເຄີ່ ອນໄຫວ, ຮກັ ສາຄວາມສມົ ດນູ ໃນຮີ່ າງກາຍ ເຊີ່ ງິ ການເຮດັ ວຽກຂອງສະໝອງກີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ການຮັບ ຮູ,້ົ ອາລມົ , ການຈີ່ ຈາທາງຄວາມຄດິ ແລະ ການຮຽນຮູກົ້ ານເຄ່ີ ອນໄຫວ ໂດຍສະໝອງແບ່ີ ງອອກເປນັ 2 ຊກິ ຄ: ຊກິ ຊາົ້ ຍ ແລະ ຊກິ ຂວາ ໂດຍມກີ ານເຮດັ ວຽກແຕກຕ່ີ າງກນັ . ສະໝອງ ເປນັ ກນົ ໄກສາຄນັ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫມ້ົ ະນຸດເກດີ ການຮຽນຮູ,້ົ ການຮບັ ຮູ ້ົ ສະໝອງຈີ່ ງຶ ເປນັ ເຄີ່ ອງມທີ່ ສີ າຄັນ ໃນການພດັ ທະນາການຮຽນຮູໃ້ົ ຫເົ້ ກດີ ກບັ ຜູຮົ້ ຽນໄດຢົ້ ່ີ າງມຄີ ຸນນະພາບ. ນກັ ວທິ ະຍາສາດດາົ້ ນສະໝອງ ໄດຄົ້ ນົ້ົ ພບົ ວ່ີ າ ປດັ ໄຈທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫມົ້ ະນຸດສະຫາດຄ: ເຊວສະໝອງເຊ່ີ ອມຕີ່ ກນັ ເປັນວົງຈອນປະສາດ (neural circuit) ຢີ່ ິງເຊວເຫີ່ ົານີຕົ້ ີ່ ເຊ່ີ ອມກັນເປັນວົງຈນົ ແລະ ຈດັ ລະບຽບໄດົ້ດີຫາຍ ເທ່ີ າົ ໃດຢີ່ ງິ ເຮດັ ໃຫຄ້ົ ຸນນະພາບສະໝອງດຂີ ນຶົ້ ຫາຍເທີ່ າົ ນນັ້ົ ນນັົ້ ກຄເຮດັ ໃຫມ້ົ ະນດຸ ສະຫາດຂນຶົ້ ນນັ້ົ ເອງ. ຄາຖາມທ່ີ ນີ ກັ ວທິ ະຍາສາດຖາມຕ່ີ ໄປກຄ ແມ່ີ ນຫຍງັ ທີ່ ເີ ປນັ ປດັ ໄຈທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫສ້ົ ະໝອງມາເຊ່ີ ອມໂຢງຕ່ີ ກນັ ເປນັ ວງົ ຈອນທີ່ ສີ ມົ ບູນຕ່ີ ກນັ ກຄ ການກະຕຸນ້ົ ປະສາດສາຜດັ ທງັ ຫາ້ົ ຂອງມະນຸດ ,ການກະຕຸນົ້ ທາົ້ ທາຍຄວາມຄດິ ການຝກຶ ແກບົ້ ນັ ຫາ ແລະ ການຈນິ ຕະນາການຂອງມະນຸດ .?ດີ່ ັງນນັ້ົ , ຖາົ້ ຢາກໃຫເ້ົ ດກັ ສະຫາດຕອົ້ ງຈດັ ກດິ ຈະກາກະຕຸນົ້ ປະສາດສາຜດັ ທງັ ຫາົ້ ຈະຊ່ີ ວຍໃຫເົ້ ດກັ ສະຫາດໄດ.ົ້ ການເຮດັ ວຽກງານຂອງເຊວສະໝອງໃນສີ່ ວນຕ່ີ າງໆ ເຮດັ ໃຫມ້ົ ະນຸດຮຽນຮູໃົ້ ນສ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆ ສາມາດເກບັ ກ່ີ ຽວ ຄວາມຮູອົ້ ອົ້ ມຕວົ ແລະ ສາົ້ ງຄວາມຮູຂົ້ ນຶ້ົ ໄດົ້ ເກດີ ການຄດິ ຂນຶ້ົ ໃນສະໝອງ ຫງັ ເກດີ ຄວາມຄດິ ກມກີ ານຄດິ ຄນົົ້ ແລະ ມຜີ ນົ ຜະລດິ ເກດີ ຂນຶ້ົ ຍີ່ ງິ ຖາ້ົ ເດກັ ມກີ ານໃຊສ້ົ ະໝອງເພີ່ ອການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ການຄດິ ຫາຍເທ່ີ າົ ໃດ ເຊວສະໝອງ ຈະ ສາົ້ ງເຄອຂີ່ າຍເສນັົ້ ໃຍສະໝອງໃໝີ່ ໆ ເຊ່ີ ອມຕີ່ ກນັ ຫາຍຢ່ີ ິງຂນຶົ້ ເຮດັ ໃຫສົ້ ະໝອງມຂີ ະໜາດໃຫຍ່ີ ຂນຶົ້ ໂດຍບໄດເົ້ ພີ່ ມີ ຂະໜາດຂອງເຊວສະໝອງຈານວນເສນັ້ົ ໃຢສະໝອງແລະຈດຸ ເຊີ່ ອມຕ່ີ ລະຫວີ່ າງເຊວສະໝອງ. ສະຫມອງຂອງເດກັ ພດັ ທະນາໄດຈົ້ າກກລາ້ົ ມຊນີ້ົ ມດັ ນອ້ົ ຍ ທກັ ສະຄວາມຄລີ່ ອງຕວັ ຂອງກລາ້ົ ມຊນີົ້ ມດັ ນອ້ົ ຍ ຈະພດັ ທະນາໃນຊ່ີ ວງໄລຍະເວລາ 10 ປີ ທາອດິ . ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ຖາົ້ ເດກັ ໄດຝ້ົ ກຶ ຝນົ ການໃຊມ້ົ ການໃຊກ້ົ າ້ົ ມຊນີົ້ ມດັ ນອ້ົ ຍ ຂອງມຈະເຮດັ ໃຫສົ້ ະໝອງສາົ້ ງເຄອຂ່ີ າຍເສນັົ້ ໃຢສະໝອງແລະຈດຸ ເຊີ່ ອມຕີ່ ແລະສາົ້ ງໄຂມນັ ລອົ້ ມອອ້ົ ມເສນັົ້ ໃຢສະໝ ອງແລະເຊວສະໝອງເຮດັ ຫນາ້ົ ທ່ີ ຄີ ວບຄຸມການເຮດັ ວຽກງານຂອງກາ້ົ ມຊນີ້ົ ມດັ ນອ້ົ ຍໄດຫົ້ າຍ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ທກັ ສະ ການໃຊກົ້ າົ້ ມຊນີົ້ ມມດັ ນອົ້ ຍສະໝອງມລີ ະບບົ ການເຮດັ ວຽກງານທີ່ ີຊາ້ົ ຊອົ້ ນ ມຫີ າຍຊນັ້ົ ມຫີ າຍລະດບັ ທ່ີ ເີ ຮດັ ວຽກ ເຊີ່ ອມໂຍງກນັ ເຄອຂ່ີ າຍສະໝອງຈະເຊ່ີ ອມໂຍງສະໝອງເຖງິ ກນັ ໝດົ ເຄອຂີ່ າຍສະໝອງເມີ່ ອຖກສາົ້ ງຂນຶ້ົ ຈະຊີ່ ວຍ ໃຫສົ້ ະໝອງສາມາດຮບັ ຮູແ້ົ ລະຮຽນຮູໄົ້ ດທົ້ ງັ ໃນສີ່ ວນຍ່ີ ອຍແລະສ່ີ ວນທງັ ໝດົ ສາມາດຄດິ ຄນົ້ົ ຫາຄວາມໝາຍຫາຄາ ຕອບໃຫກ້ົ ບັ ຄາຖາມຕ່ີ າງໆ ເກດີ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ພດັ ທະນາຄວາມຄິດໃໝີ່ ໆ ຈາກການສກຶ ສາ ເຫນັ ວ່ີ າ :ຄວາມ ຄຽດເປນັ ຕວົ ຂດັ ຂວາງຄວາມຄດິ ແລະການຮຽນຮູ ົ້ ເດກັ ທ່ີ ເີ ກດີ ຈາກຄວາມຄຽດອາດຈະເກດີ ຈາກການມປີ ະສບົ ການ ບີ່ ດີ ເຊ່ີ ນັ :ເດກັ ທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຄວາມກະທບົ ກະເທອນທາງຈດິ ໃຈ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມຢາ້ົ ນກວົ , ຄຽດ ບນັ ຍາກາດການ ຮຽນຮູບົ້ ີ່ ມຄີ ວາມສຸກ ຂບັ ຂອ້ົ ງໃຈອາລມົ ເສຍ ຄູອາລມົ ບ່ີ ສະໝີ່ າສະເໝີ ດ໋ຽວດີ ດ໋ຽວຮາົ້ ຍ ໃນຂະນະທີ່ ນີ ກັ ຮຽນ ເກດີ ຄວາມຄຽດ ສານເຄມທີ ີ່ ຮີ ່ີ າງກາຍປີ່ ອຍອອກມາຈະໄປປີ່ ຽນແປງໂຄງສາ້ົ ງຂອງສະໝອງແລະສາ້ົ ງຮໂມນກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມຄຽດ ເອນີ້ົ ວ່ີ າ Cortisol ເຊ່ີ ງິ ຈະທາລາຍສະໝອງ ຫ ສະໝອງຂອງ Cortex ຫ ຜວິ ສະໝອງທີ່ ເີ ຮດັ ຫນາ້ົ ທີ່ ີ 132

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ກ່ີ ຽວກບັ ອາລມົ ແລະ ຄວາມຈາ ຄວາມຄຽດຈະເຮດັ ໃຫສົ້ ະໝອງສ່ີ ວນນໜີົ້ ອ້ົ ຍລງົ ເດກັ ທີ່ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຄວາມຄຽດຢີ່ ູຕະ ຫລອດເວລາຈະສີ່ ງົ ຜນົ ໃຫຂ້ົ າດຄວາມສາມາດໃນການຮຽນຮູ ົ້ ຫລຄວາມສາມາດໃນການຮບັ ຮູລ້ົ ຸດລງົ ທງັ ທ່ີ ເີ ດກັ ມສີ ະ ໝອງພອົ້ ມຈະຮຽນຮູແ້ົ ຕ່ີ ຖກທາລາຍເພາະຄວາມຄຽດເຮດັ ໃຫຄ້ົ ວາມສາມາດໃນການຮຽນຮູໄ້ົ ດຫົ້ າຍໄປ. 2. ຄຸນລກັ ສະນະຂອງສະໝອງ ສະໝອງ ທ່ີ ຢີ ີ່ ູພາຍໃນກະດູກຫວົ ຂອງມະນຸດ ມລີ ກັ ສະນະເປນັ ຮູບເຄງິ ວງົ ວນົ ຂວ່ີ າ ສ່ີ ວນໂຄງ້ົ ຢ່ີ ູທາງດາ້ົ ນເທິງ, ສີ່ ວນແບນຢ່ີ ູທາງດາ້ົ ນລ່ີ ຸມ. ມແີ ກນສູນກາງຢາວຢ່ີ ນອອກມາຈາກເຄ່ີ ງິ ວງົ ມນົ ນທີົ້ າງດາົ້ ນລ່ີ ຸມເອນີົ້ ວ່ີ າ ກາ້ົ ນສະຫມອງ (brainstem) ກາົ້ ນສະໝອງນມີົ້ ສີ ີ່ ວນຕ່ີ ຢາວຜ່ີ ານລງົ ໄປ ສີ່ ວນທີ່ ຢີ າວມາຈາກໄທຣອຍເມ່ີ ອພນົ້ົ ກະດູກຫວົ ໄປແລວົ້ ຈະທອດຕວົ ເປນັ ລາຢາວພາຍໃນ ຊີ່ ອງຕະຫລອດແນວກະດກູ ສນັ ຫງັ ຮຽກວ່ີ າ ໄຂສນັ ຫງັ (spinal cord). ສະໝອງ ສ່ີ ວນທີ່ ສີ າຄນັ ທີ່ ສີ ຸດທ່ີ ກີ ີ່ ຽວຂອ້ົ ງໂດຍກງົ ກບັ ການຮຽນຮູ,ົ້ ຄວາມສະຫາດ ສີ່ ວນເຄີ່ ງິ ວງົ ມນົ ທີ່ ຢີ ີ່ ູພາຍໃນ ເຄີ່ ງິ ໜງຶ ເທງິ ຂອງກະດູກຫວົ ມຊີ ່ີ ຮຽກວີ່ າ cerebrum ຫ ສະໝອງໃຫຍ່ີ . ເມີ່ ອເບ່ີ ງິ ຈາກພາຍນອກ ສີ່ ວນເຄ່ີ ງິ ວງົ ວົນນີ້ົ ມຮີ ີ່ ອງຮອຍ ເປນັ ຮ່ີ ອງແລະນນູ ໄປທີ່ ວົ , ມຮີ ີ່ ອງໃຫຍ່ີ ຫາຍໃນດາ້ົ ນເທງິ ສູນກາງຂະໝີ່ ອມ ເຊ່ີ ງິ ແບີ່ ງເຄີ່ ງິ ວງົ ມນົ ນເີົ້ ປັນ ສອງຊກີ ຈາກໜາ້ົ ໄປຫງັ ເຮດັ ໃຫສ້ົ ະໝອງແຢກເປນັ 2 ຂາ້ົ ງຄ: ສະໝອງຊກິ ຊາ້ົ ຍ ແລະ ສະໝອງຊກິ ຂວາ, ລກັ ສະ ນະຄາ້ົ ຍຄກນັ ສະໝອງສອງຂາ້ົ ງນບີ້ົ ີ່ ຂາດຈາກກນັ ແຕີ່ ຢຶດຕດິ ກນັ ດວົ້ ຍສີ່ ວນຂອງສະໝອງທີ່ ຢີ ີ່ ູກາງ ສະຫມອງ ແຕີ່ ລະຂາ້ົ ງແບີ່ ງອອກເປນັ 4 ສີ່ ວນ7: ສະໝອງສ່ີ ວນພາໄຣເອທລັ (parietal lope) ສະໝອງສ່ີ ວນໜາ້ົ (frontal lope) ສະໝອງສ່ີ ວນຫງັ (occipital lope) ສະໝອງສ່ີ ວນຂະໝບັ ສະໝອງສ່ີ ວນນອົ້ ຍ (temporal lope) (cerebellum lope) ກາ້ົ ນສະໝອງ (brainstem) ຮູບພາບທີ 15: ການແບີ່ ງສ່ີ ວນສະໝອງຂອງມະນຸດ ແຫ່ີ ງທີ່ ມີ າ: https:// www.okmd.or.th/bbl/articles/242/ 7 ແຫ່ີ ງທີ່ ມີ າ: www.okmd.or.th/bbl/articles/242/ 133

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ສະໝອງສ່ີ ວນໜາົ້ (frontal lope): ເຮດັ ວຽກກ່ີ ຽວກບັ ການຕດັ ສນິ ໃຈ ເຫດຜນົ ວາງແຜນ ແລະຄວບ ຄຸມການເຄ່ີ ອນໄຫວ.  ສະໝອງພາໄຣເອທນັ (parietal lope): ເຮດັ ວຽກກີ່ ຽວກບັ ການຮບັ ຮູຄົ້ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ສາຜດັ ແລະຮບັ ຮູ ້ົ ຕາແໜ່ີ ງຂອງຮີ່ າງກາຍສີ່ ວນຕີ່ າງໆ ລວມທງັ ນາການຮບັ ຮູໃົ້ ນສ່ີ ວນນປີ້ົ ະສານກບັ ການຮບັ ຮູຮ້ົ ູບພາບ ແລະ ສຽງ.  ສະໝອງສ່ີ ວນຫງັ (occipital lope): ເຮດັ ວຽກກ່ີ ຽວກບັ ການຮບັ ຮູຮົ້ ູບພາບ.  ສະໝອງສ່ີ ວນຂະໝບັ (temporal lope): ເຮດັ ວຽກກີ່ ຽວກບັ ຮບັ ຮູສ້ົ ຽງ, ຄວາມຈີ່ ຈາ, ການແປຄວາມ ໝາຍຂອງພາສາ. 3. ສະໝອງກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ ອະໄວຍະວະທີ່ ສີ າຄນັ ແຫ່ີ ງການຮຽນຮູຄົ້ ສະໝອງມະນຸດ ເຊີ່ ງິ ສະໝອງພອ້ົ ມທີ່ ຈີ ະຮຽນຮູຢົ້ ່ີ ູຕະຫອດເວລາ ໂດຍ ອາໄສປະສາດສາຜດັ , ການແປຄວາມໝາຍ ແລະ ຄດັ ເລອກຂມ້ົ ນູ ທ່ີ ເີ ປນັ ປະໂຫຍດເກບັ ໄວເ້ົ ພີ່ ອນາໄປໃຊ.ົ້ ພາວະສະ ໝອງທີ່ ເີ ໝາະສມົ ຕີ່ ການຮຽນຮູຫ້ົ າຍທີ່ ີສຸດຄ ການຕີ່ ນຕວົ ແບບຜີ່ ອນຄາຍ(Relaxed alertness) ເປນັ ສະພາວະທ່ີ ີ ເອອ້ົ ອານວຍຕີ່ ການຮບັ ຮູ ົ້ ແລະ ມຄີ ວາມພອ້ົ ມທີ່ ຈີ ະຮຽນຮູ ົ້ ລວມເຖງິ ກນຮຽນຮູທົ້ ີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ປະສບົ ການທາງກາ ຍະພາບເປນັ ຮູບປະທາຈບັ ຕອ້ົ ງໄດົ້ ຈະສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫກ້ົ ານເຮດັ ວຽກຂອງສະໝອງເຊ່ີ ອງໂຍງສອດຄີ່ ອງກບັ ການຮຽນໄດ້ົ ດ.ີ ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກຕາມ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ນນັ້ົ ມຄີ ວາມພອົ້ ມທ່ີ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ຈ່ີ ງຶ ຄວນກະຕຸນ້ົ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນ ໄດຄ້ົ ດິ , ປະຕບິ ດັ ຫ ຝກຶ ເຮດັ ເພີ່ ອໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນໄດສົ້ ະແດງອອກຕາມຄວາມຖະໜດັ ຂອງຕນົ ເອງ. 1) ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຊສົ້ ະໝອງເປນັ ຖານ (Brain based Learning: BBL) ກບັ ແນວທາງການຈດັ ການ ຮຽນການສອນ Brain Based Learning ຄ ການໃຊຄ້ົ ວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົົ້ ໃຈທ່ີ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ສະໝອງເປນັ ເຄ່ີ ອງມໃນການ ອອກແບບຂະບວນການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ຂະບວນການອ່ີ ນໆ ທີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອົ້ ງເພ່ີ ອສາົ້ ງສກັ ກາຍະພາບສູງສຸດໃນການຮຽນຮູ ົ້ ຂອງມະນຸດ ໂດຍມີທ່ີ ີມາຈາກສາດການຮຽນຮູ ້ົ 2 ສາຂາຄ: ຄວາມຮູທົ້ າງປະສາດວິທະຍາ(Neurosciences) ອະທບິ າຍເຖງິ ຄວາມຄດິ ແລະ ຈດິ ໃຈຂອງມະນຸດເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ທກັ ສະການຮຽນຮູຄົ້ ຄວາມສາມາດໃນການຮຽນ ຮູ,້ົ ຄວາມຊານານ, ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ ແລະ ຄວາມຈີ່ ຈາ ເຊີ່ ງິ ການນາຄວາມຮູທົ້ ງັ 2 ສາຂາມາຮວມກນັ ເຮດັ ໃຫຂົ້ ະບວນ ການຈດັ ການຮຽນຮູຕົ້ ງັ້ົ ຢີ່ ູບນົ ພນ້ົ ຖານປດັ ໃຈທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫສົ້ ະໝອງມກີ ານປ່ີ ຽນແປງ ແລະ ສະໝອງມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບ ກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ ໂດຍຈດັ ກດິ ຈະກາລະຫວ່ີ າງຜູຮົ້ ຽນ ແລະ ຄູສອນ ລວມທງັ ການອອກແບບເຄີ່ ອງມຕ່ີ າງໆ ທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫົ້ ເກດີ ການຮຽນຮູ,້ົ ການຈີ່ ຈາ ແລະ ມຄີ ວາມສາມາດໃນານໃຊເົ້ ຫດຜນົ ແລະ ມຕິ ສິ າພນັ (ສະຖາບນັ ສີ່ ງົ ເສມີ ອດັ ສະລິ ຍະ ແລະ ນະວດັ ຕະກາການຮຽນຮູ,້ົ ມ.ປ.ປ) ເຊີ່ ນັ : ການຮຽຮູແ້ົ ບບມສີ ີ່ ວນຮ່ີ ວມ ໂດຍເຮດັ ກດິ ຈະກາຮີ່ ວມກບັ ຜູົ້ ອ່ີ ນ ມຈີ ນິ ຕະນາການ ແລະ ສາົ້ ງຜນົ ງານ. ການຈາລອງສະຖານະການໂດຍນາມາເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ແລະ ການຮຽນຮູເ້ົ ພີ່ ອພັດທະນາຂະບວນການຄິດ ໂດຍການຄິດແກໄ້ົ ຂບັນຫາເພີ່ ອຮຽນຮູ ,້ົ ການປັບຕົວເອງ ແລະ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມໃຫຢົ້ ີ່ ູໃນສະພາວະສມົ ດູນ ຫ ການຄດິ ເນນັົ້ ທາງມະໂນທດັ ເພີ່ ອຮຽນຮູ,້ົ ການເຊີ່ ອມໂຍງຄວາມສາພນັ ຂອງຂມົ້ ູນທັງໝດົ ແລວ້ົ ນາມາຈດັ ລະບົບຕາມລາດບັ ຄວາມສາຄັນ ເພ່ີ ອສາ້ົ ງຄວາມຄດິ ລວມຍອດ (Concept) (ວໂິ ຣດ ລກັ ຂະນາອະດດີ , ມ.ປ.ປ). 134

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ສະໝອງຂອງແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ມກີ ານຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ຂນ້ົ ຢ່ີ ູກບັ ການຄນົ້ົ ພບົ ວີ່ າ ຕນົ ເອງມຄີ ວາມສາມາດ ຊດັ ເຈນໃນດາ້ົ ນໃດ ເຊີ່ ງິ Howard Gardner ໄດສົ້ ກຶ ສາ ແລະ ເຮດັ ວໄິ ຈດາ້ົ ນອດັ ສະລຍິ ະຂອງມະນຸດ ໂດຍສະເໜີ ພະຫຸປນັ ຍາທາງສະໝອງ(Multiple Intelligences) ຂອງຄນົ ເຮາົ ມີ 8 ດາົ້ ນ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້ (ວະນສິ າ, 2550) (1) ປນັ ຍາດາົ້ ນພາສາ ແລະ ການສ່ີ ສານ (2) ປນັ ຍາດາ້ົ ນຮີ່ າງກາຍ ແລະ ຄວາມເຄີ່ ອນໄຫວ (3) ປນັ ຍາດາ້ົ ນມຕິ ສິ າພນັ ແລະ ການຈນິ ຕະນາການ (4) ປນັ ຍາດາ້ົ ນຕກັ ກະ ແລະ ຄະນດິ ສາດ (5) ປນັ ຍາດາ້ົ ນດນົ ຕີ ແລະ ຈງັ ຫວະ (6) ປນັ ຍາດາ້ົ ນການເຂາົ້ົ ໃຈຕນົ ເອງ (7) ປນັ າຍາດາົ້ ນມະນຸດສາພນັ ແລະ ການເຂາົ້ົ ໃຈຜູອ້ົ ່ີ ນ (8) ປນັ ຍາດາົ້ ນການເຂາົົ້ ໃຈທາມະຊາດ Regate ແລະ Geoffrey Caine ນກັ ວຈິ ຍັ ກ່ີ ຽວກບັ ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຊຄົ້ ວາມຮູກົ້ ່ີ ຽວກບັ ສະຫມອງເປນັ ຫກັ ໄດສົ້ ະເໜທີ ດິ ສະດກີ ່ີ ຽວກບັ ການຈດັ ການຮຽນການສອນ 10 ຂ້ົ ດ່ີ ງັ ຕີ່ ໄປນ:ີົ້ (1) ສະໝອງເປນັ ຂະບວນການຄ່ີ ຂູ ະໜານ ສະໝອງເປັນອະໄວຍະວະທີ່ ີມຄີ ວາມສາຄັນທີ່ ສີ ຸດໃນຮີ່ າງກາຍຂອງຄນົ ເຮາົ ເພາະການທ່ີ ມີ ະນຸດ ສາມາດຮຽນຮູສົ້ ີ່ ງິ ຕີ່ າງໆໄດນົ້ ນັ້ົ ຈະຕອ້ົ ງອາໄສສະໝອງແລະລະບບົ ປະສາດເປັນພນົ້ ຖານຂອງ ການຮບັ ຮູ ົ້ ຮບັ ຄວາມ ຮູສ້ົ ຶກຈາກປະສາດສາຜດັ ໄດແົ້ ກ່ີ ຕາເຮດັ ໃຫເົ້ ຫນັ , ຫູເຮດັ ໃຫໄ້ົ ດຍ້ົ ນິ , ດັງເຮດັ ໃຫໄ້ົ ດຮ້ົ ບັ ຮູກົ້ ີ່ ນີ , ລິນ້ົ ເຮດັ ໃຫໄ້ົ ດ້ົ ຮບັ ຣດົ ຊາດ ແລະຜວິ ກາຍເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ການສາຜດັ . ❖ ແນວການຈດັ ກດິ ຈະກາການສອນ ຄູ ຈາເປນັ ຕອ້ົ ງໃຊກ້ົ ນົ ວທິ ແີ ລະເທກັ ນກິ ທີ່ ຫີ າກຫາຍເພີ່ ອກະຕຸນ້ົ ສະໝອງຂອງນກັ ຮຽນ ບ່ີ ມວີ ທິ ີ ຫ ເທກັ ນກິ ຂອງໃຜສມົ ບູນທີ່ ສີ ຸດ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ການສອນທ່ີ ດີ ຕີ ອົ້ ງສອດຄ່ີ ອງກບັ ການສາົ້ ງໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮູຕົ້ າມ ເປົາ້ົ ໝາຍຂອງການສກຶ ສານນັົ້ ຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ການຈດັ ກດິ ຈະກາ ການຮຽນ-ການສອນ ທີ່ ເີ ອອ້ົ ອານວຍຕ່ີ ການຮຽນຮູ ້ົ ເຊີ່ ງິ ຂະບວນການຮຽນຮູຂ້ົ ອງບຸກຄົນນນັົ້ ມຄີ ວາມຫາກຫາຍ ແລະ ແຕກຕ່ີ າງກນັ ໄປຕາມປະສົບການ ແລະ ຄວາມ ສາມາດພນ້ົ ຖານຂອງບຸກຄນົ ນນັົ້ ໆ ຫ Style ການຮຽນຮູມົ້ ຫີ າຍຮູບແບບ ໂດຍເຫນັ ວ່ີ າ ຫອ້ົ ງຮຽນຫອ້ົ ງໜີ່ ງຶ ມກັ ຈະ ມຜີ ູຖ້ົ ະໜດັ ການຮຽນຮູຢ້ົ ່ີ ູ 4 ຮູບແບບ ຄ ນກັ ທດິ ສະດີ ນກັ ວເິ ຄາະ ນກັ ປະຕບິ ດັ ແລະ ນກັ ກດິ ຈະກາ. ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ຄູຈີ່ ງຶ ຈາເປັນຕອ້ົ ງຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູໃ້ົ ຫເ້ົ ໝາະສມົ ແລະເອອົ້ ອານວຍຕ່ີ ຜູຮ້ົ ຽນທງັ 4 ແບບຢີ່ າງສະເໝີພາກກນັ ເພີ່ ອ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມສະໜຸກສະໜານເກີດຄວາມສຸກໃນການຮຽນຮູຕ້ົ າມຮູ ບແບບທ່ີ ີຖະໜັດ ທງັ ຫມດົ ທັງຍັງມີ ໂອກາດພດັ ທະນາຄວາມສາມາດດາົ້ ນອ່ີ ນໆ ທີ່ ຕີ ນົ ເອງບ່ີ ຖະໜັດດວ້ົ ຍວິທກີ ານຫາກຫາຍ ໂດຍອາດຈະເລ່ີ ີມຈາກ ຮູຈົ້ ກັ ຜູຮົ້ ຽນເປນັ ລາຍບຸກຄນົ ແລວົ້ ວາງແຜນຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູໃົ້ ຫສ້ົ ອດຄີ່ ອງກບັ ລກັ ສະນະຂອງຜູຮົ້ ຽນທັງໝົ ດທງັ ສາົ້ ງໂອກາດໃຫເົ້ ຂາົ ເຈາົ້ົ ໄດພົ້ ດັ ທະນາຕນົ ເອງຢ່ີ າງຕ່ີ ເນີ່ ອງ (2) ສະໝອງກບັ ການຮຽນຮູ ້ົ ສະໝອງບີ່ ໄດມົ້ ໜີ າ້ົ ທີ່ ີສະເພາະຮັບຮູແົ້ ຕ່ີ ພຽງຢີ່ າງດຽວ ແຕີ່ ຈະເປັນອະໄວຍະວະທ່ີ ີສາຄນັ ຕ່ີ ການ ພດັ ທະນາຂອງອະໄວຍະວະທງັ ໝດົ ຂອງຮີ່ າງກາຍ ເຊ່ີ ງິ ຈະລວມເຖງິ ການຄດິ , ການຮຽນຮູ,ົ້ ການຈ່ີ ຈາ ແລະ ພດຶ ຕກິ າ 135

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂອງມະນຸດ ມຄີ ວາມຈາເປັນຫາຍທ່ີ ຄີ ູຜູສົ້ ອນຄວນຈະມຄີ ວາມຮູເ້ົ ລີ່ ອງທ່ີ ີກ່ີ ຽວກບັ ການເຮດັ ວຽກງານແລະການ ພດັ ທະນາຂອງສະໝອງ ເພ່ີ ອຈະໄດວ້ົ າງແຜນຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູໃົ້ ນລກັ ສະນະທີ່ ກີ ະຕຸນົ້ ໃຫສົ້ ະໝອງຄດິ ແລະ ເຮດັ ວຽກແບບທາ້ົ ທາຍ ຍວົ ະໃຫຮ້ົ າ້ົ ຍຫາຍທີ່ ສີ ຸດ ຜູຮົ້ ຽນໄດຄ້ົ ດິ ແລະສະແດງອອກຢ່ີ າງສາົ້ ງສນັ ໃນທຸກດາ້ົ ນ ເຊີ່ ງິ ຈະ ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນໄດພ້ົ ດັ ທະນາກຣະບວນການຄດິ ແລະຮຽນຮູເ້ົ ຕມັ ຕາມສກັ ກາຍະພາບ ເປັນຮາກຖານໄປສ່ີ ູການເປນັ ຄນົ ດີ ຄນົ ເກີ່ ງັ ແລະມຄີ ວາມສຸກໃນການດາລງົ ຊວີ ດິ ແລະເມ່ີ ອເຕບີ ໂຕຂນຶົ້ ຈະໄດເ້ົ ປັນພນົ ລະເມອງທີ່ ດີ ຂີ ອງສງັ ຄມົ ຕີ່ ໄປ. ❖ ແນວທາງຈດັ ການຮຽນ-ການສອນ ວທິ ກີ ານກຽມຄວາມພອົ້ ມທາງສະໝອງ - ການດີ່ ມນາ້ົ ຄວນດ່ີ ມນາົ້ ບລສິ ຸດ ມລ້ົ ະ 6 – 8 ແກວ້ົ ເພາະຖາົ້ ຮ່ີ າງກາຍໄດຮ້ົ ບັ ນາົ້ ຢ່ີ າງພຽງພ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ຊວສະໝອງເຮດັ ໜາ້ົ ທ່ີ ໄີ ດຢົ້ ່ີ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ. - ການຮບັ ປະທານອາຫານ ຄວນຮບັ ປະທານອາຫານໃຫຄ້ົ ບົ 5 ໝ່ີ ູ ເຊ່ີ ງິ ຖກຕອ້ົ ງຕາມຫກັ ໂພ ສະນາການ ເພາະອາຫານຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ຊວປະສາດ / ເຊວສະໝອງຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕ ສ່ີ ງົ ຜນົ ໃຫຄ້ົ ວາມຈາດີ ແລະ ເກດີ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. - ການຫາຍໃຈ ຄວນຝຶກຫາຍໃຈໃຫເົ້ ລິກໆ ຊາ້ົ ໆ ແລະ ມຈີ ງັ ຫວະທ່ີ ີແນ່ີ ນອນ ເນ່ີ ອງຈາກ ສະໝອງຕອ້ົ ງການອອກຊແິ ຊນ ແລະ ອອກຊເິ ຈນແຊນໃຫຂ້ົ ະະບວນການຄດິ ດີ ເຊ່ີ ງິ ຖາົ້ ມກີ ານຫາຍໃຈທ່ີ ຖີ ກຕອ້ົ ງ ຈະຊ່ີ ວຍໃຫເ້ົ ກດີ ສະມາທິ ສະໝອງປອດໂປ່ີ ງ, ຫຸດສະພາບການຫງົ ໆ ລມໆ ແລະ ສາມາດປອ້ົ ງກນັ ພະຍາດສະໝອງ ເສ່ີ ອມໄດ.ົ້ - ການຟງັ ເພງ / ດນົ ຕີ ຄວນຫາໂອກາດຟງັ ເພງ / ດນົ ຕີ ຈະກະຕຸນົ້ ໃຫເົ້ ກດີ ການຮບັ ຮູແ້ົ ລະ ກະ ຕຸນ້ົ ການເຮດັ ວຽກງານຂອງສະໝອງທງັ ສອງຊກີ ໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງກນັ ທັງລະບົບ ການຟງັ ເພງທ່ີ ມີ ຄີ ຸນນະພາບເຮັດໃຫ້ົ ສະໝອງຜະລດິ Alpha Waves ແລະ Theta Waves ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູຢ້ົ ີ່ າງວ່ີ ອງໄວແລະເກດີ ຄວາມຄດິ ສາົ້ ງສນັ ຂນັົ້ ສູງ. - ການຜີ່ ອນຄາຍຄວາມຄຽດ ຄວາມຄຽດເປັນອຸປະສກັ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ.ົ້ ດີ່ ງັ ນນັົ້ , ຄວນຫາເວລາ ພກັ ຜີ່ ອນ ອອກກາລງັ ກາຍ ຈດັ ລາດບັ ຄວາມສາຄນັ ຂອງໜາ້ົ ວຽກ, ການຍມີົ້ ຫວົ ເຮດັ ໃຫຈົ້ ດິ ໃຈເບກີ ບານ ບ່ີ ຄຽດ ແລະບີ່ ຄດິ ວ່ີ າຕວົ ເອງເປນັ ຄນົ ຂາດຄີ່ າ. - ການບລຫິ ານສະໝອງ ການບລຫິ ານສະໝອງເປນັ ລະບບົ ການເຄີ່ ອນໄຫວຮ່ີ າງກາຍ ທີ່ ຈີ ະກະ ຕຸນ້ົ ໃຫສ້ົ ະໝອງເຮດັ ວຽກຢ່ີ າງດີ ເປນັ ການເຊ່ີ ອມໂຢງລະຫວີ່ າງການເຄີ່ ອນໄຫວຮ່ີ າງກາຍກບັ ການເຮດັ ວຽກງານຂອງ ສະໝອງ. 3) ຮູບແບບການຮຽນຮູຂົ້ ອງບຸກຄນົ ຜູຮົ້ ຽນໃນຫອ້ົ ງຮຽນໜ່ີ ງຶ ໆ ມກັ ຈະມຜີ ູຖ້ົ ະໜດັ ການຮຽນຮູຕົ້ າມຮູບແບບຂອງຕນົ ຄຈູ ່ີ ງຶ ຈາເປນັ ຕອ້ົ ງ ຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູໃ້ົ ຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ຜູຮົ້ ຽນທຸກຮູບແບບຢີ່ າງສະເໝພີ າບກນັ ເພ່ີ ອໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມສະໜຸກ ສະໜານ ແລະ ເກດີ ຄວາມສຸກໃນການຮຽນຮູຕົ້ າມຮູບແບບທີ່ ຖີ ະໜດັ ທງັ ໝດົ ທງັ ຍງັ ມໂີ ອກາດພດັ ທະນາຄວາມ ສາມາດດາ້ົ ນອີ່ ນໆທ່ີ ຕີ ນົ ບ່ີ ຖະໜດັ ອກີ ນາ. ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ການຮຽນຮູ ົ້ ຈະເກດີ ຂນຶ້ົ ໄດບ້ົ ີ່ ແມ່ີ ນເກດີ ຈາກການສ່ີ ງັ , ການສອນ, ການຖ່ີ າຍທອດພຽງຢ່ີ າງດຽວ ແຕີ່ ຕອ້ົ ງເກດີ ຈາກປະສາດສັມຜັດທັງ 5 ຂອງມະນຸດ ມກີ ານຮັບຮູ ົ້ ຄ ການສະແຫວງຫາ ແລະ ຮັບຂມົ້ ູນ ຈາກ ປະສາດສາຜດັ ຕ່ີ າງໆ ມກີ ານປັບປຸງຄວາມຮູ ົ້ ເປັນການນາຂມ້ົ ູນຂີ່ າວສານຄວາມຮູໃົ້ ໝ່ີ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ມາປະສມົ ປະສານ ເຊ່ີ ອມໂຢງກບັ ປະສົບການ ຫ ໂຄງສາ້ົ ງຂອງປະສບົ ການທ່ີ ຜີ ີ່ ານມາ ເພ່ີ ອຂະຫຍາຍ ຫ ສາົ້ ງຄວາມຮູໃ້ົ ໝີ່ , ມກີ ານ 136

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປະຍຸກໃຊົ້ ຄການນາຄວາມຮູມົ້ າໃຊໃ້ົ ນການດາລົງຊີວິດ ຫ ການແກບ້ົ ນັ ຫາໃນການເຮັດວຽກງານ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ການ ຈດັ ການເພີ່ ອໃຫເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ແີ ທຈ້ົ ງິ ແລະ ຖາວອນນນັົ້ ຈະຕອົ້ ງຈດັ ໃຫຄ້ົ ບົ ອງົ ປະກອບທງັ 3 ສ່ີ ວນ ໄດແ້ົ ກີ່ ການຮບັ ຮູ ້ົ ການປັບປຸງຄວາມຮູ ົ້ ແລະການປະຍຸກໃຊົ້ ເພີ່ ອເປັນການເຊີ່ ອມໂຢງຄວາມຮູສ້ົ ີ່ ູການປະຕບິ ດັ ຈງິ ໃນວິຖີ ຊວີ ດິ 4) ຄວາມສນົ ໃຈມຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ້ົ ຄວາມສາມາດພເິ ສດຂອງມະນຸດ ແບີ່ ງອອກເປັນ 8 ດາົ້ ນນາກນັ ມະນຸດຄວນມຄີ ວາມ ແຕກຕ່ີ າງ ລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ ແຕ່ີ ລະຄົນມກັ ຈະມຄີ ວາມເກີ່ ງັ ບີ່ ຄກນັ ຄວນເປີດໂອກາດໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນເປັນ ຜູວ້ົ າງແຜນໃນການ ພດັ ທະນາຕນົ ເອງ ໂດຍເລີ່ ມີ ຈາກຮູຈົ້ ກັ ຕນົ ເອງ ຮູຈ້ົ ດຸ ເດີ່ ນັ ຈດຸ ດອ້ົ ຍ ຄນົ້ົ ຫາວທິ ກີ ານພດັ ທະນາຄວາມເກ່ີ ງັ ໃຫແົ້ ກີ່ ຕົນ ເອງທ່ີ ຈີ ະນາໄປສ່ີ ູການປະຕບິ ດັ ຢີ່ າງມຄີ ວາມສຸກແລະເກດີ ການຮຽນຮູຢົ້ ີ່ າງມີ ຄວາມຫມາຍ ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ຄູຜູສົ້ ອນຈະຕອົ້ ງມຂີ ມົ້ ູນ ແລະ ຮູຈ້ົ ກັ ນກັ ຮຽນເປັນລາຍບຸ ກຄົນຄິດແລະຈດັ ກດິ ຈະກາເພີ່ ອ ພດັ ທະນາຄວາມຖະຫນດັ /ຄວາມສາມາດ ຫ ຄວາມເກ່ີ ງັ ໃຫເ້ົ ກີ່ ງັ ຫາຍຢີ່ ິງຂນຶ້ົ ທງັ ໝດົ ທງັ ການພດັ ທະນາດາ້ົ ນອີ່ ນໆ ອກີ ໃຫມົ້ ຄີ ວາມເກີ່ ງັ ຫາຍໆດາ້ົ ນ, ເປີດໂອກາດໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນໄດສົ້ ະແດງອອກເຖິງຄວາມສາມາດຫ ຄວາມເກີ່ ງັ ສີ່ ູສງັ ຄມົ ໂດຍອາດຈະຈດັ ເວທໃີ ຫສົ້ ະແດງຢ່ີ າງອດິ ສະຫະ. 5) ສະໝອງມໜີ າົ້ ທ່ີ ສີ າ້ົ ງຂະບວນການຮຽນຮູ ົ້ ສະຫມອງຂອງຄົນເຮາົ ແບ່ີ ງອອກເປັນ 2 ຊກີ ຄຊກີ ຊາ້ົ ຍກບັ ຊີກຂວາ ສະຫມອງທງັ ສອງດາ້ົ ນມີ ຄວາມສາພນັ ກນັ ສະຫມອງມຫີ ນາົ້ ທ່ີ ີ ຄວບຄຸມການຮບັ ຮູ ົ້ ການຄດິ ການຮຽນຮູແ້ົ ລະການຈາ ຄວບຄຸມການເຮດັ ວຽກງານຂອງອະໄວຍະວະຕີ່ າງ ໆ ຂອງຮ່ີ າງກາຍ ແລະຄວບຄຸມຄວາມຮູສົ້ ກຶ ແລະພດຶ ຕກິ າ ຈະເຫນັ ໄດວົ້ ່ີ າ ສະຫມອງ ບີ່ ໄດມົ້ ຫີ ນາ້ົ ທີ່ ສີ ະເພາະຮບັ ຮູແ້ົ ຕ່ີ ພຽງຢີ່ າງດຽວ ແຕ່ີ ຈະເປນັ ອະໄວຍະວະທີ່ ສີ າຄນັ ຕ່ີ ການພດັ ທະນາຂອງອະໄວຍະວະ ທງັ ໝດົ ໃນຮີ່ າງກາຍ ຊີ່ ງຶ ທງັ ຫມດົ ເຖງິ ຄວາມຄດິ ການຮຽນຮູ ້ົ ການຈາ ແລະພດຶ ຕກິ າຂອງມະນຸດ ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ການຈດັ ການຮຽນ-ການສອນ ທ່ີ ີດີ ຄູຕອົ້ ງມຄີ ວາມເຂົາົ້ ໃຈທັກສະທ່ີ ເີ ຊີ່ ອມໂຢງກັບຄວາມ ສາມາດພເິ ສດຂອງສະໝອງແຕີ່ ລະຊກີ , ສະຫມອງຊກີ ຊາົ້ ຍສີ່ ງັ ການເຮດັ ວຽກງານກີ່ ຽວກບັ , ຄາ, ພາສາ, ໂລຊກິ , ຕວົ ເລກ/ຈານວນ, ລາດບັ , ລະບບົ , ການຄດິ ,ວເິ ຄາະ ແລະ ການສະແດງອອກເປນັ ຕນົ້ົ . ສະຫມອງຊກີ ຂວາຈະສີ່ ງັ ການ ກ່ີ ຽວກບັ ຈງັ ຫວະ, ດນົ ຕ,ີ ສລິ ະປະ, ຈນິ ຕະນາການ, ການຮບັ ຮູ,ົ້ ຄວາມຈາ, ຄວາມຄດິ ສາ້ົ ງສນັ ເປນັ ຕນົ້ົ . 6) ການຮຽນຮູໃ້ົ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ສີ ນົ ໃຈສາມາດຮບັ ຮູໄົ້ ດຢົ້ ່ີ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ ສະໝອງ ຈະເຊ່ີ ອມຊມຂມົ້ ູນທ່ີ ບີ ຸກຄນົ ມຄີ ວາມສນົ ໃນເລີ່ ອງນນັ້ົ ຢີ່ ູແລວົ້ ເຊີ່ ອມໂຢງກບັ ຂມົ້ ູນ ຄວາມ ຮູໃົ້ ໝ່ີ ປະສານຂມ້ົ ູນຄວາມຮູເ້ົ ຂາົ້ົ ນາກນັ ເຊີ່ ິງໝາຍຄວາມວີ່ າ: ການຮຽນຮູຂົ້ ອງມະນຸດຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບສູງຂນຶ້ົ ເມ່ີ ອມກີ ານເຊ່ີ ອມໂຢງລະຫວີ່ າງປະສບົ ການທ່ີ ຜີ ່ີ ານມາຂອງຜູຮົ້ ຽນກບັ ການຈດັ ປະສບົ ການໃນການຮຽນຮູໃ້ົ ນແຕ່ີ ລະ ເທີ່ ອ. ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ຄວນຈດັ ເນອົ້ ໃນທີ່ ມີ ຄີ ວາມຫາກຫາຍຄວບຄຸມທຸກມຕິ ຂິ ອງຊວີ ດິ ມະນຸດ ຈະບວນການຮຽນຮູ ້ົ ມລີ ກັ ສະນະຫາກຫາຍຮີ່ ວມກນັ ໃນລກັ ສະນະ ຜູຮ້ົ ຽນເປັນສູນກາງ ແຫ່ີ ງການຮຽນຮູຫ້ົ າກຫາຍ ເຊ່ີ ນັ : ຮຽນຮູຈົ້ າກສີ່ ທາມະຊາດ, ຈາກການສ່ີ ສານຂອງຜູເົ້ ຖີ່ າົ ຜູແ້ົ ກີ່ , ຈາກແຫີ່ ງງານອາຊບີ ຂອງຊຸມຊນົ , ຈາກການຄນົ້ົ ຄວາ້ົ ທາງເທກໂນໂລຢີ ແລະ ອ່ີ ນໆ. 7) ການຮຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນຶ້ົ ໄດກ້ົ ີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ຂະບວນການທງັ ໃນແບບທ່ີ ມີ ຈີ ດຸ ມຸງົ້ ໝາຍແລະບີ່ ໄດຕ້ົ ງັ້ົ ໃຈ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງຄນົ ສ່ີ ວນໃຫຍ່ີ ມກັ ເກດີ ການຮຽນຮູຂ້ົ ນຶ້ົ ໄດຈ້ົ າກສີ່ ງິ ທີ່ ບີ ່ີ ໄດຕົ້ ງັົ້ ໃຈ ສາມາດຮຽນຮູໄົ້ ດ້ົ ຈາກປະສບົ ການໃນສະຖານນະການຈງິ ເຊີ່ ນັ : ໃນການແກບົ້ ນັ ຫາສະເພາະໜາ້ົ ທ່ີ ປີ ະເຊນີ ຢ່ີ ູໂດຍບີ່ ໄດຄ້ົ ດິ ໃນການແກ ້ົ 137

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບັນຫາທ່ີ ີເກດິ ຂນົ້ ມາກີ່ ອນ ໂດຍອາໄສປະສບົ ການທີ່ ເີ ຄີຍໄດຮ້ົ ັບຮູມົ້ າຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ໃນການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ີຈະແກ ົ້ ບນັ ຫາໄດຢົ້ ີ່ າງເໝາະສມົ . ❖ ແນວການຈດັ ກດິ ຈະກາການສອນ ໃນຂະບວນການຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ ຂະນະທີ່ ຜີ ູຮ້ົ ຽນຮຽນຮູນົ້ ນັົ້ ອາດເປນັ ແຄີ່ ການຮບັ ຮູ ້ົ ແຕ່ີ ຢງັ ບີ່ ເຂາົ້ົ ໃຈ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈອາດເກດີ ຂນຶ້ົ ພາຍຫງັ ຈາກທ່ີ ຜີ ູຮົ້ ຽນສາມາດເບ່ີ ງິ ເຫນັ ເຖິງຄວາມຫມາຍ ແລະ ຄວາມເຊີ່ ອມໂຢງສາພນັ ກນັ ເຖິງສີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆ ທີ່ ຕີ ນົ ເອງຮບັ ຮູຈ້ົ າກແຫີ່ ງຄວາມຮູທ້ົ ່ີ ຫີ າກຫາຍ ໃນລະດບັ ທ່ີ ສີ າມາດອະທບິ າຍຫາເຫດຜນົ ໄດົ້ ເຊີ່ ງິ ບາງເທີ່ ອການສອນໃນຊນັ້ົ ຮຽນເມີ່ ອບດົ ຮຽນບາງບດົ ຮຽນບີ່ ສາມາດເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮູໄົ້ ດົ້ ເນີ່ ອງຈາກ ການສອນນນັົ້ ບີ່ ສອດຄີ່ ອງກບັ ປະສບົ ການເດມີ ຂອງຜູຮົ້ ຽນ. 8) ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ເີ ກດີ ຈາກຂະບວນການສາ້ົ ງຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ດີ ເີ ກດີ ຈາກຂະບວນການທ່ີ ສີ າົ້ ງຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ ແລະ ໃຫຄົ້ ວາມໝາຍກບັ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຮີ ບັ ຮູ ົ້ ມາ ມກີ ານເຊ່ີ ອມໂຢງລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ທີ່ ຮີ ຽນກບັ ຊວີ ດິ ຈງິ ສອນ/ແນະນາບນົ ພນົ້ ຖານຄວາມຮູ,້ົ ປະສບົ ການ ແລະ ທກັ ສະທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູແລວ້ົ ຂອງຜູຮົ້ ຽນ. ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ບາງກລະນີ ຄວາມຈາເປັນສ່ີ ິງສາຄັນແລະມປີ ະໂຫຍດ ແຕ່ີ ການສອນທີ່ ີເນນັົ້ ຄວາມຈ່ີ ຈາບ່ີ ກ່ີ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມເຊ່ີ ອມໂຢງໃຫເ້ົ ກດີ ການຮຽນຮູແົ້ ລະບາງເທີ່ ອເປັນອຸປະສກັ ຕ່ີ ການພດັ ທະນາຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ ຖາ້ົ ຄູບີ່ ໄດສ້ົ ກຶ ສາລລີ າຮູບແບບການຮຽນຮູຂົ້ ອງຜູຮ້ົ ຽນແຕີ່ ລະປະເພດ ວ່ີ າມຄີ ວາມມກັ , ຄວາມຖະຫນດັ , ວທິ ກີ ານຮຽນຮູ,ົ້ ຫກັ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ແລະ ຈດັ ກດິ ຈະກາການສອນໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງກບັ ຜູຮ້ົ ຽນແຕີ່ ລະປະເພດ ຈະສີ່ ງົ ຜນົ ຕີ່ ການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບເຊ່ີ ນັ ດຽວກນັ . 9) ການຮຽນຮູເ້ົ ກດີ ຈາກການມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ຜູອົ້ ີ່ ນ ພາສາແຮກຂອງມະນດຸ ເຮາົ ຖກຮຽນຮູຈົ້ າກປະສບົ ການທ່ີ ມີ ປີ ະຕສິ າພນັ ກນັ ຢ່ີ າງຫາກຫາຍ ດວ້ົ ຍຄາ ສບັ ແລະໄວຍາກອນ ຖກຮຽນຮູໂ້ົ ດຍຂະບວນການຮຽນຮູພ້ົ າຍໃນຂອງບຸກຄນົ ທີ່ ເີ ກດີ ຈາກການມີ ປະຕສິ າພນັ ກບັ ສງັ ຄມົ ແລະ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມພາຍນອກ ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ຄູຈາເປັນຕອົ້ ງໃຊກົ້ ດິ ຈະກາທີ່ ເີ ປັນສະຖານນະການໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ປະກອບດວົ້ ຍ ການ ສາທດິ , ການເຮດັ ໂຄງງານ, ທດັ ສະນະສກຶ ສາ, ການຮບັ ຮູປ້ົ ະສບົ ການດວົ້ ຍການເບີ່ ງິ ເຫັນຂອງຈງິ ການເລີ່ າົ ເລ່ີ ອງ, ລະຄອນ ແລະ ການມປີ ະຕສິ າພນັ ຕ່ີ ຄນົ ຫາຍໆປະເພດ ການຮຽນແບບມຸງົ້ ປະສບົ ການທາງພາສາສາມາດຮຽນຮູໄົ້ ດ້ົ ໃນຂະບວນການໂດຍຜີ່ ານເລ່ີ ອງ ຫ ການຂຽນ ຄວາມສາເລດັ ຂນຶົ້ ຢີ່ ູກບັ ການໃຊປ້ົ ະສາດສາຜດັ ແລະ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນພບົ ປະສບົ ການທ່ີ ຊີ ບັ ຊອ້ົ ນແລະມຄີ ວາມກ່ີ ຽວຂອົ້ ງກນັ ໃນຊນີ້ົ ຫາ ຄບູ ີ່ ຄວນເປນັ ພຽງຜູບົ້ ນັ ລະຍາຍ ແຕ່ີ ຄວນເປນັ ຜູກ້ົ າກບັ ທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນເກດີ ປະສບົ ການທີ່ ສີ ່ີ ງົ ຜນົ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ.ົ້ 10) ການຮຽນຮູຄົ້ ການສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນຜະເຊີນກບັ ສະຖານນະການສີ່ ິງແວດລອົ້ ມທ່ີ ກີ ະຕຸນົ້ ການ ຮຽນຮູ ົ້ ເຊວສະໝອງຈະເກດີ ມກີ ານເຊ່ີ ອມຕ່ີ ຢີ່ າງສູງສຸດ ເມີ່ ອຖກກະຕຸນ້ົ ໃຫຜົ້ ະເຊນີ ກບັ ສະຖານນະການ ທີ່ ທີ າົ້ ທາຍໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນຢາກຮຽນຮູ ົ້ ໂດຍຜີ່ ານຂະບວນການຫລນິ້ົ ຢີ່ າງສະໜຸກສະໜານ ແລະ ມຄີ ວາມສຸກ ປາສະຈາກ ຄວາມຄຽດ ເພາະຄວາມຄຽດເປນັ ສີ່ ງິ ທ່ີ ກີ ດົ ດນັ ການຮຽນຮູຂ້ົ ອງຜູຮ້ົ ຽນໄດ.້ົ ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ຄວນສາ້ົ ງສະຖານນະການແລະສ່ີ ິງແວດລອົ້ ມໃຫປົ້ ອດໄພເພ່ີ ອ ການຮຽນຮູ ້ົ ໂດຍຜີ່ ານ ການຫີນົ້ ແບບທາົ້ ທາຍ, ການສີ່ ຽງ. ຄວາມສະໜຸກສະໜານ ເປັນສີ່ ິງຈາເປັນທີ່ ເີ ຮັດໃຫເ້ົ ກດີ ການຮຽນຮູ ້ົ ການຖກ 138

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ລງົ ໂທດອນັ ເນີ່ ອງມາຈາກຄວາມຜດິ ພາດຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ປັນອຸປະສກັ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ ້ົ ຄູຈີ່ ງຶ ບີ່ ຄວນລງົ ໂທດຜູຮົ້ ຽນ ໃນການ ເຂາົົ້ ຮ່ີ ວມກດິ ຈະກາທີ່ ໃີ ຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນຜະເຊນີ ກບັ ສະຖານນະການແວດລອ້ົ ມທ່ີ ກີ ະຕຸນົ້ ການຮຽນຮູ.ົ້ 11) ສະໝອງຂອງບຸກຄນົ ມຄີ ວາມເທີ່ າົ ທຽມກນັ ມະນຸດທຸກຄນົ ມລີ ະບົບສະຫມອງທີ່ ຄີ ກນັ ເຖງິ ແມ່ີ ນວ່ີ າທຸກຄນົ ຈະມສີ ກັ ກາຍະພາບແຕກຕີ່ າງ ກນັ ໃນດາ້ົ ນ ຄວາມຮູຄົ້ ວາມຖະຫນດັ ທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູເດມີ ຕາມສະພາບແວດລອ້ົ ມຂອງແຕີ່ ລະຄນົ ແຕ່ີ ເຮາົ ສາມາດຮຽນຮູໄົ້ ດົ້ ເຕມັ ຕາມສກັ ກາຍະພາບໄດຢົ້ ່ີ າງເທີ່ າົ ທຽມກນັ ❖ ແນວການຈດັ ການຮຽນການສອນ ຜູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ກ່ີ ຽວກບັ ຄວາມສາມາດທາງສະຕິປັນຍາ ຄວາມສາມາດ ຄວາມເກ່ີ ງັ ຂອງມະນຸດ ຄ: ທດິ ສະດພີ ະຫຸປນັ ຍາ ຄວາມເປັນຄນົ ເກີ່ ງັ ເປັນແນວໃດ ມຄີ າຕອບຫວງຫາຍ, ຫາຍຮູບ ແບບ ແຕີ່ ສະຫຸບທງັ ຫມດົ ໄດວົ້ ີ່ າ: ຄົນເກີ່ ງັ ຄຜູມົ້ ຄີ ວາມສາມາດດາົ້ ນໃດດາ້ົ ນໜີ່ ຶງສະເພາະດາ້ົ ນ ຫ ຫາຍໆດາ້ົ ນ ທ່ີ ີ ສະແດງອອກເຖງິ ຄວາມສາມາດໄດຢ້ົ ່ີ າງເປນັ ທີ່ ປີ ະຈກັ ໃນການພດັ ທະນາຄວາມເກ່ີ ງັ ນນັ້ົ ຄວນເປີດໂອກາດໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນ ເປັນຜູວ້ົ າງແຜນໃນການພັດທະນາຕົນເອງ ໂດຍເລີ່ ີມຈາກການຮູ ຈ້ົ ກັ ຕົນເອງ, ຮູ ຈ້ົ ຸດເດີ່ ັນຈຸດດອ້ົ ຍ ຄົນົ້ ຫາວິທີ ພດັ ທະນາຄວາມເກ່ີ ງັ ໃຫແ້ົ ກ່ີ ຕນົ ເອງທ່ີ ຈີ ະນາໄປສ່ີ ູການປະຕບິ ດັ ຢີ່ າງມຄີ ວາມສຸກ ແລະ ເກດີ ການຮຽນຮູຢົ້ ີ່ າງມຄີ ວາມ ຫມາຍ ພາຍໃຕກົ້ ານເບີ່ ິງແຍງ, ກະຕຸນົ້ , ໃຫຄ້ົ າແນະນາ, ອານວຍຄວາມສະດວກຂອງຄູ, ພ່ີ ແມີ່ , ຜູປ້ົ ົກຄອງ ແລະ ຜູກ້ົ ີ່ ຽວຂອ້ົ ງ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ຈະເຫນັ ໄດວ້ົ ່ີ າ ຄວາມເກ່ີ ງັ ພດັ ທະນາໄດຖ້ົ າົ້ ຮູວ້ົ ທິ ແີ ລະເຮດັ ຖກວທິ .ີ 4. ການຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ສີ ອດຄ່ີ ອງກບັ ການເຮດັ ວຽກຂອງສະໝອງ ສະຕປິ ນັ ຍາ ຂອງຄນົ ເຮາົ ຕາມທດິ ສະດຂີ ອງ Howard Gardner ທງັ 8 ດາ້ົ ນ ຈະນາແຕີ່ ລະກດິ ຈະກາໃນແຕ່ີ ລະ ດາ້ົ ນມາຝກຶ ທກັ ສະໃນສະໝອງຊກິ ຊາ້ົ ຍ ແລະ ຊກິ ຂວາ ສາມາດແບ່ີ ງໄດົ້ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ສະໝອງຊກິ ຊາົ້ ຍ ສະໝອງຊກິ ຊາ້ົ ຍ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການວເິ ຄາະ, ໄຈແ້ົ ຍກລະອຽດ, ຄວາມຄດິ ທີ່ ເີ ນນັົ້ ວເິ ຄາະ, ການຮຽນ ຮູພົ້ າສາ, ການຈດັ ລາດບັ ກ່ີ ອນ-ຫງັ , ຄະນດິ ສາດ, ການຄານວນ ແລະ ການວເິ ຄາະກ່ີ ຽວກບັ ເວລາ ເຊີ່ ງິ ກດິ ຈະກາທ່ີ ຈີ ະ ພດັ ທະນາສະໝອງ ແລະ ເພ່ີ ມີ ທກັ ສະທາງສະຕປິ ນັ ຍາໃຫເົ້ ຕກັ ສກັ ກາຍະພາບຄ: (1) ປນັ ຍາດາ້ົ ນພາສາ ແລະ ການສ່ີ ສານ ສະຕິປັນຍາດາ້ົ ນນີົ້ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການຄິດ ແລະ ສະແດງອອກໂດຍການໃຊພົ້ າສາ, ສານວນ ແລະ ມຄີ ວາມມກັ ໃນພາສາໃນການອ່ີ ານ ແລະ ຂຽນ. ກດິ ຈະກາທີ່ ສີ ່ີ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການດາົ້ ນພາສາ ເຊ່ີ ນັ : ພດັ ທະນາດາົ້ ນທກັ ສະການຟງັ , ເວາົົ້ , ອ່ີ ານ, ຂຽນ. ດາົ້ ນການຟງັ ປະກອບມ:ີ ຟງັ ລາຍການວທິ ະຍຸ, ຟງັ ເພງບ່ີ ຈາກດັ ພາສາ, ຟງັ ສຽງຈາກວຊິ ດີ ໜີ ງັ ຕດິ ຕາມສຽງ. ດາ້ົ ນການ ເວາົົ້ ປະກອບມ:ີ ການໂຕວ້ົ າທ,ີ ການເວາົົ້ ສູນທອນພດົ , ການເລ່ີ າົ ເລ່ີ ອງ, ນທິ ານ. ດາົ້ ນການອ່ີ ານ ປະກອບມ:ີ ການ ອ່ີ ານໜງັ ສພມີ , ສະລາຄະດ,ີ ງານວໄິ ຈ, ນທິ ານ, ໜງັ ສທີ່ ວົ ໄປ. ດາ້ົ ນການຂຽນປະກອບມ:ີ ການຂຽນຈດັ ລຽງລາດັບ ໃຈຄວາມ, ເຮດັ ບດົ ລາຍງານ. (2) ປນັ ຍາດາ້ົ ນຕກັ ກະ ແລະ ຄະນດິ ສາດ ສະຕປິ ັນຍາດາ້ົ ນນີ້ົ ມທີ ກັ ສະໃນການໃຊເົ້ ຫດຜົນ, ການຖາມບນັ ຫາໃຫຄົ້ ິດທ່ີ ເີ ນນັົ້ ທາງເຫດຜົນ, ມີ ຄວາມສາມາດໃນການຄານວນ, ຄດິ ດາ້ົ ນຕວົ ເລກ, ສາມາດແກບົ້ ນັ ຫາງຄະນດິ ສາດທີ່ ຊີ ບັ ຊອົ້ ນໄດ,້ົ ຄດິ ດາ້ົ ນປະລນິ ມານ ແລະ ຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຕຖິ ານທາງວທິ ະຍາສາດ. 139

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ກດິ ຈະກາທ່ີ ສີ ່ີ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການດາ້ົ ນນີ້ົ ປະກອບມ:ີ ການທດົ ລອງທາງວທິ ະຍາສາດ, ການເຮດັ ບນັ ຊີ ລາຍຮບັ -ລາຍຈີ່ າຍ, ການສາົ້ ງພາບພດົ ແລະລວດລາຍຕ່ີ າງ, ການຄດິ ຄານວນ/ຄດິ ເລກໃນໃຈ, ການຈດັ ໝວດໝ່ີ ຕູ າມ ຮູບພາບ, ນາົ້ ໜກັ ແລະສ,ີ ການຫນີົ້ ເກມຝກທກັ ສະທາງຄະນດິ ສາດ ເຊີ່ ນັ : ເກມຕວົ ເລກ, ປດິ ສະໜາຕວົ ເລກ, ການ ຝກຶ ການໃຊເ້ົ ຫດັ ຜນົ , ການແກບົ້ ນັ ຫາ, ການສກຶ ສາໂຄງສາົ້ ງໜາ້ົ ວຽກໃນຫວົ ຂທ້ົ ່ີ ຜີ ູຮ້ົ ຽນສນົ ໃຈ. (3) ປນັ ຍາດາົ້ ນມະນດຸ ສາພນັ ແລະ ການເຂາົົ້ ໃຈຜູອ້ົ ີ່ ນ ສະຕປິ ັນຍາດາ້ົ ນນີ້ົ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການໂນມ້ົ ນາ້ົ ວຈດິ ໃຈຄນົ ອອ້ົ ມຂາ້ົ ງໃຫເ້ົ ຊ່ີ ອຖໄດ,ົ້ ເປນັ ຄນົ ທີ່ ີ ໜາົ້ ເຊ່ີ ອຖ, ໜາົ້ ໄວວົ້ າງໃຈ ແລະ ຄອົ້ ຍຕາມ, ມຄີ ວາມສາມາດໃນການຟງັ ຄນົ ອ່ີ ນໄດດ້ົ ຫີ າຍ. ກດິ ຈະກາພດັ ທະນາດາົ້ ນນີ້ົ ປະກອບມ:ີ ການເຮດັ ວຽກເປນັ ທມີ , ການສງັ ເກດ, ການສນົ ທະນາກບັ ໝ່ີ ູ ເພີ່ ອນ, ການໂຕວ້ົ າທ,ີ ການຫນີ້ົ ກລິ າ. (4) ປນັ ຍາດາົ້ ນການເຂາົົ້ ໃຈທາມະຊາດ ສະຕປິ ັນຍາດາ້ົ ນນີ້ົ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການສງັ ເກດຮູບແບບຄວາມເປັນຢ່ີ ູຂອງທາມະຊາດ, ເຂາົົ້ ໃຈ ລະບບົ ທາມະຊາດ, ການຈດັ ໝວດໝ່ີ ສູ ່ີ ງິ ຂອງຕ່ີ າງໆ. ກດິ ຈະກາທ່ີ ພີ ດັ ທະນາດາົ້ ນນີົ້ ປະກອບມ:ີ ການທດັ ສະນະສກຶ ສາ(ສວນສດັ , ຟາມກະເສດ) ການສກຶ ສາພາກສະໜາມ, ການປູກຕນົົ້ ໄມ,້ົ ການທີ່ ອງທ່ີ ຽວປ່ີ າ, ການຕກຶ ເບດັ , ການພະຍາກອນອາກາດສກຶ ສາລະບບົ ນເິ ວດ, ການສກຶ ສາພດ ແລະ ຕນົົ້ ໄມຕົ້ ີ່ າງໆ. 2) ສະໝອງຊກິ ຂວາ ສະໝອງຊກິ ຂວາ ມໜີ າົ້ ທີ່ ກີ ີ່ ຽວກບັ ອາລມົ , ຄວາມຕດິ ສາົ້ ງສນັ , ຈດິ ນຕະນາການໄຫວພບິ , ຄວາມເພດີ ເພນີ ທາງດນົ ຕີ ແລະ ຄວາມສາພນັ ຕ່ີ າງໆ ເຊ່ີ ງິ ກດິ ຈະກາທີ່ ພີ ດທະນາສະໝອງ ແລະ ເພ່ີ ມີ ທກັ ສະທາງສະຕປິ ນັ ຍາໃຫເ້ົ ຕມັ ສກັ ກາຍະພາບ ມດີ ີ່ ງັ ນ:ີົ້ (1) ປນັ ຍາດາົ້ ນຮ່ີ າງກາຍ ແລະ ຄວາມເຄີ່ ອນໄຫວ ສະຕິປັນຍາດາົ້ ນນີົ້ ມີຄວາມສາມາດໃນການໃຊຮົ້ ີ່ າງກາຍໃນການເຄີ່ ອນໄຫວ ເຊີ່ ັນ: ການເຕັນ້ົ ອອກກາລງັ ກາຍ ລວມເຖິງການເຮດັ ວຽກທາງຫດັ ຖະກາ, ການກີ່ ສາ້ົ ງ, ການສອົ້ ງແປງສີ່ ງິ ຂອງ ເຊີ່ ງິ ການອອກແບບ ການຮຽນ-ການສອນ ກບັ ນກັ ຮຽນກ່ີ ຸມນເີ້ົ ປນັ ການອອກແບບທ່ີ ໃີ ຊຮ້ົ ່ີ າງກາຍໃນການຮຽນຮູ.້ົ ກດິ ຈະກາທ່ີ ສີ ີ່ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການດາົ້ ນນີ້ົ ປະກອບມ:ີ ກດິ ຈະກາທີ່ ໃີ ຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດປ້ົ ະຕບິ ດັ ຕົວຈງິ , ໄດສ້ົ າຜັດ ແລະ ໃຊປ້ົ ະສາດສາຜັດໃນການຮຽນຮູ ົ້ ເຊ່ີ ັນ: ທັດສະນະສຶກສາ, ການສະແດງບົດບາດສົມມຸ ດ, ການສະແດງລະຄອນ, ການຫນີົ້ ກລິ າ, ການສອົ້ ມແຊມເຄ່ີ ອງໃຊ,ົ້ ວຽກກ່ີ ສາ້ົ ງ (ກ່ີ , ໂບກ, ຕດັ ຫງັ ຄາ...), ການເຕນັ້ົ ລາ, ການຟອົ້ ນລາ ແລະ ການເຄີ່ ອນໄຫວປະກອບຈງັ ຫວະ. (2) ປນັ ຍາດາ້ົ ນມຕິ ສິ າພນັ ແລະ ການຈນິ ຕະນາການ ສະຕປິ ັນຍາດາ້ົ ນນີ້ົ ມຄີ ວາມສາມາດ ໃນການອອກແບບວຽກງານສລີ ະປະ ຫ ອອກແບບ Power Point ເພ່ີ ອນາສະເໜໜີ າົ້ ວຽກ, ການປບັ ແຕ່ີ ງຮູບພາບ ຫ ໜາົ້ ວຽກ Graphic Design. ກດິ ຈະກາທ່ີ ສີ ່ີ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການດາົ້ ນນີົ້ ປະກອບມ:ີ ການແຕມົ້ ຮູບ, ການຂຽນເລ່ີ ອງກາຕຸນ, ຝກຶ ຈດັ ດອກໄມ,ົ້ ຂຽນແຜນວາດຊ່ີ ວຍຈ່ີ (Mind Maps), ການແຕມົ້ ແຜນທ່ີ ,ີ ການສາົ້ ງຮູບຈາລອງ, , ການສະເກດັ ຮູບພາບ ເປນັ ຕນົົ້ . 140

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (3) ປນັ ຍາດາ້ົ ນດນົ ຕີ ແລະ ຈງັ ຫວະ ສະຕປິ ນັ ຍາດາ້ົ ນນີົ້ ມຄີ ວາມສາມາດໃນດາົ້ ນດນົ ຕ,ີ ຮກັ ການຟງັ ເພງ, ສາມາດຟງັ ສຽງໂນດ, ໄຈແົ້ ຍກ ສຽງຕີ່ ສຽງສູງ. ກດິ ຈະກາທີ່ ສີ ີ່ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາດາົ້ ນນີົ້ ປະກອບມ:ີ ການຮອົ້ ງເພງປະສານສຽງ, ການແຕ່ີ ງທານອງຫເນອ້ົ ຮອົ້ ງ, ການຫນີົ້ ດນົ ຕ,ີ ຝກຶ ການສວດມນົ ... (4) ປນັ ຍາດາົ້ ນການເຂາົົ້ ໃຈຕນົ ເອງ ສະຕປິ ນັ ຍາດາົ້ ນນີົ້ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການຮູຈົ້ ກັ ຕນົ ເອງ, ມກີ ານຮບັ ຮູອ້ົ າລມົ ຕນົ ເອງ, ສາມາດເອາົ ໃຈ ຕນົ ເອງ ແລະ ສາມາດທ່ີ ຈີ ະຢີ່ ູໄດດົ້ ວ້ົ ຍຕນົ ເອງຕາມລາພງັ . ກດິ ຈະກາພດັ ທະນາດາ້ົ ນນີົ້ ປະກອບມ:ີ ການອ່ີ ານວາລະສານ, ການນີ່ ງັ ສະມາທ,ິ ການບນັ ທກຶ ປະຈາ ວນັ , ການຂຽນຄາປະພນັ , ການແປຄວາມໝາຍ, ການວາງເປາົ້ົ ໝາຍ. ຈະເຫນັ ໄດວົ້ ີ່ າ ໃນແຕີ່ ລະບຸກຄົນຈະມຄີ ວາມອັດສະລິຍະທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ໄປ ຂນ້ົ ກບັ ວ່ີ າຜູສ້ົ ອນຈານາ ກດິ ຈະກາໃດມາອອກແບບຂະບວນການຮຽນຮູໃົ້ ຫໄົ້ ດຮ້ົ ບັ ຜນົ ສາເລດັ ແລະ ສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈເຖິງ ອາລມົ ແລະ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຂອງຕນົ ເອງ, ຜູສ້ົ ອນຄວນມເີ ທກັ ນກິ ກະຕຸນົ້ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດປົ້ ະຕບິ ດັ ແລະ ລງົ ມປະຕບິ ດັ ເຊ່ີ ງິ ຈະນາໄປສ່ີ ູການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ມີ ປີ ະສດິ ທພິ າບ. 1. ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ສີ ອດຄ່ີ ອງກບັ ການເຮດັ ວຽກຂອງສະໝອງ 1) ເມີ່ ອສະໝອງຮບັ ຮູຮົ້ ູບພາບ ແລະ ສຽງ ພອົ້ ມກນັ ການເຫນັ ຮູບພາບ ແລະ ສຽງພອ້ົ ມກນັ ສາມາດດງຶ ດູດຂມ້ົ ູນເຂາົ້ົ ສີ່ ູສະໝອງໄດເົ້ ປນັ ຈານວນຫາຍກວ່ີ າ ການໄດຮ້ົ ບັ ຂມົ້ ູນໃນທາງອ່ີ ນ ໃນການອອກແບບວທີິ ກີ ານຮຽນ-ການສອນໃຫມົ້ ປີ ະສດິ ທພິ າບ ຄູສອນຄວນອ່ີ ານ ແລະ ໃຫເ້ົ ບ່ີ ິງຮູບພາບປະກອບ ສ່ີ ວນນກັ ຮຽນໄດຟົ້ ັງ ແລະ ເຫັນຮູບພາບ ຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ້ົ ໃຈງ່ີາຍຂນ້ົ ແລະ ເກດີ ຂະບວນການຮຽນຮູໄ້ົ ດຫ້ົ າຍຂນົ້ . 2) ສະໝອງຮຽນຮູໄົ້ ດດົ້ ເີ ມ່ີ ອສາົ້ ງແຜນຮູບພາບຄວາມຄດິ ການສາົ້ ງແຜນພາບຄວາມຄດິ ໃນສະໝອງສາມາດເຊ່ີ ອມໂຍງຄວາມສາພນັ ລະຫວີ່ າງຂມ້ົ ນູ ທ່ີ ມີ ຢີ ີ່ ູ ນາມາ ຈດັ ລະບບົ ຂມ້ົ ູນອອກມາເປນັ ແຜນຮູບພາບ ກຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ກີ່ ຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ຄວາມຄດິ ແລະ ການຮຽນຮູໃ້ົ ຫມົ້ ີ ປະສດິ ທພິ າບຫາຍຂນົ້ ເຊ່ີ ງິ ໜາົ້ ທີ່ ຂີ ອງແຜນຄວາມຄດິ ຈະຊ່ີ ວຍໃນການຈດັ ລຽງຄວາມຄດິ ເຮດັ ໃຫເົ້ ຫນັ ພາບຄວາມ ຄດິ ໃນຫາຍມຕິ ໃິ ຫຊົ້ ດັ ເຈນຂນົ້ ແລະ ເປນັ ການສະທອ້ົ ນຄວາມຄດິ ອອກມາເປນັ ຮູບພາບ ແລະ ຂມົ້ ູນ. 3) ສະໝອງຮຽນຮູໄ້ົ ດດ້ົ ເີ ມີ່ ອຜີ່ ານການປະຕບິ ດັ ການໃຊສົ້ ະໝອງຜ່ີ ານການຮັບຮູຂ້ົ ມ້ົ ູນໃນຮູບແບບຂອງຮູບພາບ, ສຽງ, ການສາຜດັ ແລະ ຜ່ີ ານເຫດັ ການຕີ່ າງໆ ຫ ການລງົ ມປະຕບິ ດັ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ເປນັ ຮອບວຽນການຈ່ີ ຈາ ແລະ ການຮບັ ຂມ້ົ ູນໃນດາົ້ ນຕ່ີ າງໆມຄີ ວາມ ເຊ່ີ ອມໂຍງສາພນັ ກນັ ແລະ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ການຮຽນຮູໄ້ົ ວກວ່ີ າທ່ີ ຜີ ີ່ ານມາ ລວມເຖິງເປັນການເສມີ ສາ້ົ ງທກັ ສະໃນການ ຄດິ ວເິ ຄາະນາ, ກດິ ຈາກາທີ່ ຊີ ່ີ ວຍໃຫເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູ ົ້ ເຊີ່ ນັ : ໂຄງສາົ້ ງໜາ້ົ ວຽກ, ການສາົ້ ງສີ່ ວນປະກອບຂອງວຽກງານ, ການທດົ ລອງປະຕບິ ດັ ທາງວທິ ະຍາສາດ, ການຂຽນບດົ ກອນ, ການຂຽນບດົ ຄວາມ, ຂຽນບດົ ບນັ ຍາຍ. 4) ສະໝອງຮຽນຮູໄົ້ ດດ້ົ ເີ ມ່ີ ອເຂາົົ້ ໄປຢ່ີ ູໃນສະຖານະການຄາ້ົ ຍຄຕວົ ຈງິ 141

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂະບວນການຮຽນຮູຂົ້ ອງສະໝອງຈະໃຊໄ້ົ ດຢົ້ ີ່ າງມປີ ະສິດທພິ າບດີ ເມີ່ ອນກັ ຮຽນໄດຢ້ົ ີ່ ູໃນສະຖານະ ການທ່ີ ີຄາົ້ ຍຄຄວາມຈງິ ຫາຍທີ່ ສີ ຸດ ຫ ສະຖານະການຈາລອງ ເຊ່ີ ນັ : ການຫີນົ້ ລະຄອນການດົ ໃຫມົ້ ຕີ ົວລະຄອນ ບດົ ບາດສມົ ມຸດ ຫ ໄດມ້ົ ໂີ ອກາດທດັ ສະນະສກຶ ສາໃນສະຖານທີ່ ຕີ ີ່ າງໆ ສາມາດເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຂາົົ້ ໃຈ ແລະ ຮຽໜ ຮູໄ້ົ ດຫົ້ າຍຂນ້ົ . 5) ສະໝອງຮຽນຮູໄ້ົ ດດົ້ ເີ ມ່ີ ອທ່ີ ອງການຈີ່ ຈາ-ທວນຄນ-ຝກທກັ ສະ ໄດລ້ົ ງົ ມເຮດັ ຫ ໄດຝົ້ ກຶ ຝນົ ເລອົ້ ຍໆ ເປນັ ການໃຫໂົ້ ອກາດນກັ ຮຽນໄດເົ້ ຫນັ ສີ່ ງິ ທີ່ ຕີ ນົ ເອງເຮດັ ເຊ່ີ ງິ ສີ່ ງິ ທ່ີ ີ ເກດີ ຂນ້ົ ນນັົ້ ໄດເ້ົ ປັນຂມ້ົ ູນຍອ້ົ ນກບັ ໄປສະໝອງ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ສມີ ສາົ້ ງເຊວສະໝອງທ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູກ່ີ ອນໜາົ້ ນີ້ົ ແລະ ມສີ ະຖຽນ ສະພາບຫາຍຂນ້ົ ສາມາດຈີ່ ຈາ ແລະ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມຊານານ. ກດິ ຈະກາທ່ີ ຕີ ອົ້ ງໃຊກ້ົ ານຝກຶ ທກັ ສະປະເພດນີົ້ ເຊ່ີ ນັ : ການນໃຊ້ົ Computer, ການຝກຶ ຂຽນ, ການຫນີ້ົ ກລິ າ, ການຫນີ້ົ ດນົ ຕີ ເປນັ ຕນົົ້ .( ພອນພໄິ ລ ເລດີ ວຊິ າ ອດັ ຄະຣະພູມ ຈາຣຸພາກອນ, 2550) ຈາກທີ່ ໄີ ດນ້ົ າສະເໜີ ມາຂາົ້ ງເທງິ 5 ຢີ່ າງ ກ່ີ ຽວກບັ ສະໝອງທີ່ ສີ າມາດເຊ່ີ ອມໂຍງກບັ ຂະບວນການຮຽນຮູ ້ົ ເຊີ່ ງິ ຄູສອນສາມາດນາມາປະຍຸກໃຊໃົ້ ນການຮຽນ-ການສອນ, ການເຮດັ ກດິ ຈະກາຕີ່ າງໆ ເພີ່ ອສີ່ ງົ ເສມີ ສາົ້ ງພດັ ທະນາ ການຮຽນຮູໃົ້ ຫແ້ົ ກີ່ ນກັ ຮຽນ. ນອກຈາກນີົ້ ຄສູ ອນຄວນຄານງຶ ເຖິງເລີ່ ອງການສາົ້ ງແຮງຈງູ ໃຈ ເຊີ່ ງິ ອາລສີ ເທມີ າສ ໄດົ້ ສະເໜວີ ີ່ າ ສີ່ ງິ ທ່ີ ຈີ ະເຮດັ ໃຫກົ້ ານຮຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນ້ົ ມີ 9 ຢີ່ າງ: ການໃຫຄົ້ ວາມສນົ ໃຈ, ຄວາມຈີ່ ຈາ, ພາສາ, ການຈດັ ລະບບົ ຂມົ້ ນູ ທາງດາ້ົ ນມະໂນພາບ/ ສະຖານທີ່ ,ີ ການຈດັ ຂມົ້ ູນທາງດາົ້ ນເວລາ/ລາດບັ ຕ່ີ ເນີ່ ອງ, ການຄດິ ໃນລະດບັ ສູງ, ທກັ ສະໃນການຂຽນ, ອາລມົ ແລະ ການຮູຈົ້ ກັ ຕນົ ເອງ ເຊ່ີ ງິ ມລີ າຍລະອຽດໃນແຕີ່ ລະຫວົ ຂ້ົ ດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ (ອາລສີ ເທມີ າສ ອາ້ົ ງອງີ ຈາກ ວທິ ະຍາກອນ ຊຽງກນູ , 2547)  ການໃຫຄົ້ ວາມສນົ ໃຈ (Attention) ເປນັ ຂນັົ້ ໄດຂນັົ້ ທາອດິ ໃນການຮຽນຮູ ້ົ ມກັ ຈະເປນັ ເລ່ີ ອງງີ່າຍ ຫ ເລ່ີ ອງທີ່ ໜີ າ້ົ ຕ່ີ ນເຕນັ້ົ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນຮູ ້ົ ສນົ ໃຈ ໃນທາງກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມຖາົ້ ເປນັ ເລີ່ ອງຍາກ ຫ ເລີ່ ອງທີ່ ໜີ າ້ົ ເບ່ີ ອ ກຈະເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນບີ່ ສນົ ໃຈ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ຄູສອນຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງພະຍາຍາມເຮດັ ໃຫບົ້ ົດຮຽນເປັນເລີ່ ອງທ່ີ ີໜາ້ົ ສົນໃຈສາລັບນກັ ຮຽນ ເຊີ່ ນັ : ການເຊີ່ ອມໂຍງເລີ່ ອງລະຫວີ່ າງ ບດົ ຮຽນທີ່ ສີ ອນກບັ ປະສົບການຕົວຈງິ ຂອງນກັ ຮຽນ ໂດຍມກີ ານການດົ ສະຖານະການໃນປັດຈບຸ ນັ ທ່ີ ໜີ າ້ົ ສົນໃຈ ແລະ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດມ້ົ ກີ ານຈດັ ອະພບິ າຍ, ສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນ.  ຄວາມຈີ່ ຈາ (Memory) ສະໝອງຂອງຄນົ ເຮາົ ແບີ່ ງລະບບົ ຄວາມຈີ່ ຈາອອກເປນັ 3 ລະບບົ ຄ: ຄວາມຈີ່ ຈາໄລຍະສນັ້ົ , ຄວາມຈີ່ ຈາ ເພ່ີ ອໃຊເ້ົ ຂາົົ້ ໃນວຽກງານ ແລະ ຄວາມຈີ່ ຈາໄລຍະຍາວ. ສະໝອງຈະຄັດເລອກສະເພາະສີ່ ວນທີ່ ສີ ະໝອງຄດິ ວ່ີ າ ຈາເປນັ , ມປີ ະໂຫຍດ, ໜາ້ົ ສນົ ໃຈທ່ີ ຈີ ະເກບັ ໄວ້ົ ແລະ ລບົ ບນັ ດາຂມົ້ ູນທີ່ ບີ ່ີ ຈາເປັນອອກ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ເວລາຈະສອນ ນກັ ຮຽນໃຫຈ້ົ ່ີ ຈາໄດດົ້ ນີ ນັ້ົ ຄວນສອນແບບໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຂາົົ້ ໃຈຄວາມໝາຍທ່ີ ເີ ຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຂມ້ົ ູນເກີ່ າົ ໃນສະໝອງ ຫ ເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ປະສບົ ການຕວົ ຈງິ .  ພາສາ (Language) ພາສາເປນັ ສີ່ ງິ ທີ່ ສີ າຄນັ ສາລບັ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນທຸກເລີ່ ອງ ການເຂາົົ້ ໃຈໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ນົ ອ່ີ ນເວາົົ້ ຈະເຮດັ ໃຫກ້ົ ານ ສີ່ ສານເປນັ ໄປຢີ່ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ ສາມາດເຂາົົ້ ໃຈ ແລະ ຈດັ ເກບັ ໃນສະໝອງໄດ.ົ້ ພາສາທ່ີ ໃີ ຊມ້ົ ີ 2 ແບບ ຄ: ພາສາ 142

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ທີ່ ໃີ ຊຖົ້ ອ້ົ ຍຄາໃນການສີ່ ສານ ແລະ ສາພາທີ່ ສີ ີ່ ໄດໂ້ົ ດຍບ່ີ ໃຊຖ້ົ ອ້ົ ຍຄາ ເຊີ່ ນັ : ຮູບປັນົ້ , ດນົ ຕ,ີ ການເຕນັ້ົ ລາ, ຮູບແຕມ້ົ ເຊ່ີ ິງພາສາແບບທ່ີ ສີ ອງນີົ້ ຄູສອນຄວນສະໜັບສະໜູນໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດຝົ້ ກຶ ນາໃຊ,້ົ ສ່ີ ສານນາ ເພີ່ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດ້ົ ສະແດງອອກທຸກດາ້ົ ນ.  ການຈດັ ລະບບົ ຂມ້ົ ນູ ທາງດາົ້ ນມະໂນພາບ/ສະຖານທີ່ ີ (Visual-Spatial Organization) ເປັນຂະບວນການທີ່ ສີ ະໝອງໃຊໃົ້ ນການຈດັ ລະບບົ ຂມົ້ ູນມະໂນພາບ ແລະ ສະຖານທ່ີ ີ ເຊີ່ ນັ : ການມີ ມະໂນພາບໃນການຕີ່ ຈິ໊ກິ ຊເຂົາ້ົ ກນັ , ການເຂາົົ້ ໃຈທດິ ທາງ ແລະ ທ່ີ ຕີ ັງົ້ ຂອງສະຖານທ່ີ ີ. ນກັ ຮຽນທ່ີ ີເກີ່ ງັ ໃນດາົ້ ນນີ້ົ ຄວນໄດຮົ້ ບັ ການສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫເົ້ ຮດັ ກດິ ຈະກາ ເຊ່ີ ນັ : ການເຮດັ ແຜນຜງັ , ແຜນທີ່ .ີ  ການຈດັ ຂມົ້ ນູ ທາງດາ້ົ ນເວລາ/ລາດບັ ຕີ່ ເນີ່ ອງ (Temporal-Sequential Organization) ເປນັ ຂະບວນການທ່ີ ສີ ະໝອງໃຊໃົ້ ນເລີ່ ອງການຈດັ ລະບບົ ຂມ້ົ ນູ ດາ້ົ ນເວລາ ແລະ ລາດບັ ຕີ່ ເນີ່ ອງ ນກັ ຮຽນ ທ່ີ ເີ ກ່ີ ງັ ໃນດາົ້ ນນສີົ້ າມາດຂຽນບດົ ງາຍງານຢ່ີ າງຕ່ີ ເນ່ີ ອງດວ້ົ ຍເຫດ ແລະ ຜນົ ລວມທງັ ການເຮດັ ວຽກເປນັ ກ່ີ ຸມ ຈະຊ່ີ ວຍ ໃນດາົ້ ນມາດຕະຖານເລີ່ ອງເວລາໃນການເຮດັ ວຽກ ແລະ ການຈດັ ລາດບັ ຂນັົ້ ຕອນຂອງໂຄງການ.  ການຄດິ ໃນລະດບັ ສູງ (Higher Order Thinking or Hot thing) ເປນັ ການຄດິ ທີ່ ເີ ຂາົ້ົ ໃຈຄວາມເປນັ ຈງິ , ການແຍກປະເພດ, ການເຊ່ີ ອມໂຍງຂມ້ົ ນູ ແລະ ການໃຊແົ້ ນວຄດິ ແບບຈບັ ໃຈຄວາມສາຄນັ ແລະ ນາຂມ້ົ ູນໄປສງັ ເຄາະໃໝີ່ ໃຫມົ້ ຄີ ວາມໝາຍແຕກຕ່ີ າງອອກໄປ ເພີ່ ອປະຍຸກໃຊໃ້ົ ນ ການແກໄົ້ ຂບນັ ຫາ ເຊ່ີ ງິ ບ່ີ ໃຊພົ້ ຽງແຕ່ີ ການຈ່ີ ຈາຂມົ້ ູນ ແລະ ນກັ ຮຽນຕອບກບັ ໄປຄກບັ ຄສູ ອນທີ່ ໄີ ດສ້ົ ອນໄປທຸກຢີ່ າງ. ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ການວັດຜົນການຮຽນຂອງນກັ ຮຽນ ບ່ີ ຄວນວດັ ຄວາມສາມາດໃນການທີ່ ອງຈີ່ ຈາ ແຕ່ີ ວດັ ດວ້ົ ຍການໃຊົ້ ຄວາມຄດິ ທງັ 3 ແບບຄ: ເນນັ້ົ ວເິ ຄາະ, ເນນັົ້ ປະຕບິ ດັ ແລະ ເນນັົ້ ການສາົ້ ງສນັ ເຊ່ີ ງິ ຈາເປັນຕອ້ົ ງໃຊໃ້ົ ນຊວີ ດິ ປະຈາ ວນັ .  ທກັ ສະໃນການຂຽນ (Writing Skill) ຂະບວນການໃນການຂຽນຕອ້ົ ງມກີ ານປະສານໜາ້ົ ວຽກທີ່ ີດລີ ະຫວີ່ າງເຊວປະສາດ, ມະໂນພາບແລະ ກາົ້ ມເນອ້ົ ເຊີ່ ງິ ນກັ ຮຽນບາງຄນົ ບ່ີ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈໃນການຂຽນບດົ ລາຍງານ ເພາະມບີ ນັ ຫາໃນສີ່ ວນທ່ີ ພີ ວົ ພນັ ວຽກງານ ຂອງສ່ີ ວນໃຊເົ້ ຂາົ້ົ ໃນການຄດິ ແລະ ຂຽນ. ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ຄູສອນຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງຊ່ີ ວຍເບີ່ ງິ ແຍງໃຫນົ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມພອ້ົ ມໃນເລີ່ ອງ ນີ້ົ ເຊີ່ ນັ : ເວລາທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນໄດປົ້ ະເຊນີ ກບັ ເຫດການຕວົ ຈງິ ຫ ໄດພົ້ ບົ ພກ້ົ ບັ ສະຖານທ່ີ ແີ ທຈົ້ ງິ ແລວົ້ ນາໄປຂຽນ ຈະເຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ພາບ ແລະ ສາມາດຂຽນອອກມາໄດ.້ົ  ອາລມົ (Emotions) ໃນສະພາວະທີ່ ນີ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ປອດໂປີ່ ງ, ສະຫງບົ ຈະເຮດັ ໃຫມ້ົ ຄີ ວາມພອ້ົ ມທ່ີ ເີ ປີດໃຈ ແລະ ເພີ່ ີມການຮຽນຮູ ົ້ ແຕີ່ ຖາົ້ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມຮູສົ້ ຶກຍາ້ົ ນກວົ ຫ ຄຽດ ເຮດັ ໃຫລົ້ ະບົບການຮຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນ້ົ ໄດຍ້ົ າກ. ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ຄສູ ອນຄວນລະວງັ ຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ໃນກອ້ົ ງຮຽນ ເຊ່ີ ງິ ຈະເປນັ ຕວົ ປິດກນັ້ົ ຈດິ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນທ່ີ ຈີ ະຮຽນ ຮູ.ົ້  ການຮູຈົ້ ກັ ຕນົ ເອງ (Metacognition) ການຮູຈົ້ ກັ ຕນົ ເອງ ແບີ່ ງອອກເປນັ 2 ສ່ີ ວນ: ສີ່ ວນທາອດິ ເປນັ ການຮູຈົ້ ກັ ຄວາມຄດິ ຂອງຕນົ , ຮູຈົ້ ກັ ຈດຸ ເດີ່ ນັ , ຈດຸ ດອົ້ ຍໃນເລ່ີ ອງທັກສະກດິ ຈະກາໃນຕົວເອງ ແລະ ເຂາົົ້ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ວທິ ທີ ່ີ ເີ ຮາົ ຄິດ. ສີ່ ວນທີສອງຄ ການ ຕດັ ສນິ ໃຈ ແລະ ຮູຈ້ົ ກັ ໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານ, ທກັ ສະທ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູໃນຕວົ ເຮາົ ໃຫເ້ົ ກດີ ປະສດິ ທພິ າບສູງສຸດ. 143

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນຮູຂົ້ ອງນກັ ຮຽນທງັ 9 ຂທົ້ ີ່ ໄີ ດເົ້ ວາົົ້ ມານນັົ້ ຈະເຫນັ ໄດວ້ົ ່ີ າ ຖາ້ົ ຄູສອນໄດສົ້ ກຶ ສາກີ່ ຽວ ກບັ ແຮງຈງູ ໃຈຢ່ີ າງແທຈ້ົ ງິ ຈະຮບັ ຮູເົ້ ຖງິ ແຮງຈງູ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນວ່ີ າ ຊ່ີ ວງໃດທີ່ ມີ ຄີ ວາມພອ້ົ ມສາມາດຮບັ ການຮຽນຮູ ້ົ ໄດຢ້ົ ີ່ າງເຕມັ ທີ ຫ ຊ່ີ ວງໃດທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນບ່ີ ສາມາດທີ່ ຈີ ະຮັບຂມ້ົ ູນໄດ້ົ ເຊີ່ ງິ ຄູສອນສາມາດນາແຮງຈງູ ໃຈທງັ 9 ຂ້ົ ມາ ປະຍຸກໃຊໃ້ົ ນຫອົ້ ງຮຽນໄດ.້ົ 2. ການອອກແບບກດິ ຈະກາ ການຮຽນ-ການສອນ ໂດຍໃຊສົ້ ະໝອງເປນັ ແນວທາງ ຄູສອນຈະນາຄວາມຮູກົ້ ີ່ ຽວກບັ ການຮຽນຮູໂົ້ ດຍໃຊົ້ສະໝອງເປັນແນວທາງມາໃຊໃ້ົ ນການອອກແບບ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ ຄສູ ອນວນຄານງຶ ເຖງິ ຂະບວນການເຮດັ ຂອງສະໝອງນາ ເຊ່ີ ງິ ຂນັົ້ ຕອນໃນການອອກແບບ ໃຫໄ້ົ ດຮົ້ ບັ ຜນົ ສາເລດັ ນນັ້ົ ມຢີ ີ່ ູ 5 ຂນັ້ົ ຕອນ(ADDIE) ດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ (ນດັ ສຸພາງ ຍີ່ ງິ ສະຫງີ່າ,2550) 1) Assess ຄສູ ອນຕອົ້ ງສາຫວດຄວາມຮູເ້ົ ກີ່ າົ ທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນມຢີ ່ີ ູ ລວມທງັ ສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈ ແຮງກະຕຸນົ້ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ົ ກີດການຮຽນຮູເົ້ ກ່ີ າົ ນນັ້ົ ຂນ້ົ ມາ ແລະ ຫາວິທກີ ານຮຽນຮູໃ້ົ ນສ່ີ ິງໃໝ່ີ ທ່ີ ນີ ກັ ຮຽນມກັ ຫາຍກວີ່ າ ຄູສອນຄວນ ລະມດັ ລະວງັ ກ່ີ ຽວກບັ ຂມ້ົ ູນທ່ີ ສີ ູນເສຍ, ຄວາມຮູທົ້ ີ່ ບີ ່ີ ຕ່ີ ເນີ່ ອງ ແລະ ຂນັົ້ ຕອນການຮຽນຮູ ົ້ ຈະຕອົ້ ງມກີ ານວເິ ຄາະ ລະຫວີ່ າງຄວາມຮູທົ້ ີ່ ນີ ກັ ຮຽນໄດຮົ້ ບັ ກບັ ຜນົ ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ຄີ າດຫວງັ ໄວ.ົ້ 2) Design ຄູສອນສາມາດການດົ ຈດຸ ປະສງົ ຂອງການຮຽນຮູ ້ົ ໂດຍການອອກແບບໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຄ້ົ ນົ້ົ ພບົ ວທິ ກີ ານໃນການແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາ ຫາຄາຕອບທີ່ ມີ ທີ າງອອກຂອງບນັ ຫາ ເຊີ່ ງິ ຄູສອນສາມາດການດົ ໂປຣແກຣມການ ຮຽນທີ່ ີມຊີ ີ່ ວງເວລາສາລັບໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດຊ້ົ ມຊັບສ່ີ ງິ ໃໝີ່ ໆ ໂດຍການຈດັ ຊີ່ ວງເວລາໃຫພົ້ ັກຜີ່ ອນ ແລະ ມເີ ວລາ ໃຫຊົ້ ມຊບັ ລະຫວີ່ າງເນອ້ົ ໃນແຕ່ີ ລະຕອນ, ຮູບແບບການຈດັ ອາດຈະເປັນຫອ້ົ ງຮຽນ ຫ Online Programme, ການຮຽນຮູດ້ົ ວ້ົ ຍຕນົ ເອງ ຫ ການເຮດັ ວຽກຮີ່ ວມກນັ ໃນຮູບຂອງໂຄງສາົ້ ງໜາົ້ ວຽກ. 3) Develop ຄູສອນສາມາດສາົ້ ງແບບທົດສອບໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດເ້ົ ກດີ ການຄົນ້ົ ພບົ ເພີ່ ອສະໜບັ ສະໜູນ ສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫເົ້ ກີດການລວບລວມສະຫຸບເນອ້ົ ໃນຂອງນກັ ຮຽນ ເຮັດໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຄນົົ້ ພບົ ຮູບແບບຂອງການຮຽນ ສາມາດໃຊເົ້ ນອົ້ ໃນຂມ້ົ ູນມາຊີ່ ວຍເຊີ່ ອມໂຍງລະຫວ່ີ າງອາລມົ ກບັ ຄວາມຮູ ້ົ ຄູສອນຕອ້ົ ງສາົ້ ງຄວາມຊານານດາ້ົ ນເນອົ້ ໃນຫກັ ທີ່ ສີ າຄນັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ເພີ່ ອໃຫຄົ້ ວາມໝນັ້ົ ໃຈວີ່ າ ລະບບົ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ນາສະເໜີທີ່ ີເຮດັ ມານນັ້ົ ບນັ ລຸ ຜນົ ສາເລດັ ຕາມເປາົ້ົ ໝາຍຂອງລາຍວຊິ າທ່ີ ຕີ ງັົ້ ໄວ້ົ ແລະ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມຊດັ ເຈນກ່ີ ຽວກບັ ເນອົ້ ໃນອກີ ດວົ້ ຍ. 4) Implement ຄູສອນໝນັົ້ ໃຈໄດວ້ົ ່ີ າ ສະພາບແວດລອ້ົ ມສີ່ ງົ ເສມີ ການຮຽນຮູຂົ້ ອງສະໝອງສາມາດຈດັ ຫາສຽງເພງ, ກດິ ຈະກາສາົ້ ງສນັ , ການເຮດັ ວຽກຮ່ີ ວມກນັ ໃນສະພາວະແວດລອ້ົ ມທາ້ົ ທາຍ ແຕີ່ ຮູສົ້ ກຶ ປອດໄພ. ຄູ ສອນອາດຈະຈດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຢີ່ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນ ອ່ີ ານຄ່ີ ູມ, ເຮດັ ບດົ ບາດສມົ ມຸດຮຽນແບບ, ປະສບົ ການທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ , ເຮດັ ແບບທດົ ສອບ ຫ ກດິ ຈະກາຫຍງັ ກ່ີ ໄດຂ້ົ ນ້ົ ຢີ່ ູກບັ ເທກັ ນກິ ຂອງຄສູ ອນ ເພີ່ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຂາົ້ົ ໃຈຢີ່ າງເລກິ ເຊ່ີ ງິ . 5) Evaluate ຄູສອນສາມາດກວດສອບເບີ່ ງິ ວີ່ າ ນກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈ ແລະ ຕອບຄາຖາມເລອກຕວົ ເລອກໄດຖົ້ ກຕອົ້ ງ ແຕ່ີ ສາມາດນາມາອະພປິ າຍເຖິງເນອົ້ ໃນໃໝີ່ ເພ່ີ ອນາມາສີ່ ູການປະຕບິ ດັ ໄດຫົ້ ບ. ສ່ີ ວນໃຫຍີ່ ໃນ ການສອນ ຄູສອນມກັ ຈະຫວງັ ຄະແນນທີ່ ີສູງໆ ແຕ່ີ ນກັ ຮຽນໄດເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູແ້ົ ທຈ້ົ ງິ ຫບ, ຄູສອນຕອົ້ ງເບີ່ ິງໃຫົ້ ເລກິ ເຊ່ີ ງິ ກວ່ີ ານນັ້ົ , ເບ່ີ ງິ ເຖງິ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ກດີ ຈາກການຮຽນຮູວ້ົ ່ີ າບນັ ລຸຜນົ ສາເລດັ ຕາມເປາົ້ົ ໝາຍທ່ີ ຕີ ງັ້ົ ໄວຫົ້ ບີ່ . ນກັ ຮຽນ ໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມຮູ,້ົ ປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ແລະ ທດັ ສະນະຄະຕິ ຫ ໄດຮ້ົ ບັ ທກັ ສະຕາມທ່ີ ຕີ ອ້ົ ງການຫບ່ີ . 3. ກລະນສີ ກຶ ສາການຈດັ ລະບບົ ການຮຽນຮູໂົ້ ດຍໃຊສ້ົ ະໝອງເປນັ ແນວທາງ 144

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃນກລະນ8ີ ສກຶ ສາກ່ີ ຽວກບັ ກດິ ຈະກາການຈດັ ຂະບວນການຮຽນຮູໂົ້ ດຍໃຊສ້ົ ະໝອງເປນັ ແນວທາງ ເພີ່ ອ ໃຫນົ້ ັກຮຽນໄດເົ້ ຂົາົ້ ໃຈຫາຍຂນົ້ ເຊ່ີ ິງຈດັ ໂດຍສະຖາບັນສີ່ ົງເສີມອັດສະລິຍະ ແລະ ນະວັດນະກາການຮຽນຮູ ້ົ (ສສອນ.) ໜີ່ ວຍງານສະເພາະດາ້ົ ນຂອງສານກັ ງານບລຫິ ານ ແລະພດັ ທະນາຄວາມຮູ(້ົ ອງົ ການມະຫາຊນົ ) ສງັ ກດັ ສາ ນກັ ນາຍກົ ລດັ ຖະມນົ ຕີ ໄດຈ້ົ ດັ ຂນົ້ ທີ່ ໂີ ຮງຮຽນສາມກັ ຄບີ າລຸງເຂດທ່ີ ຸງຄຣູ ກຸງເທບມະຫານະຄອນ(Brain-based Learning ອດັ ສະລຍິ ະສາົ້ ງໄດ,ົ້ ພ.ສ 2552). ເລີ່ ມີ ຈາກທ່ີ ີ ສສອນ. ໄດຈ້ົ ດັ ກດິ ຈະກາ “ ຄະລາວານເພີ່ ອນໜຄູ ່ີ ູສະໝອງ ” ທີ່ ເີ ນນັົ້ ການສາົ້ ງພດັ ທະນາການ ຂອງເດກັ ໄວປະຖມົ ໃນດາົ້ ນຕີ່ າງໆຄ: ການຄດິ , ສລີ ະປະແລະຈນິ ຕະນາການ, ຮ່ີ າງກາຍແລະການເຄີ່ ອນໄຫວ, ພາສາ , ອາລມົ ແລະການຢ່ີ ູຮີ່ ວມກບັ ສງັ ຄມົ ໂດຍມກີ ານແບ່ີ ງກດິ ຈະກາທີ່ ມີ ເີ ນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນທ່ີ ເີ ໝາະສມົ ກບັ ໄວ ແບ່ີ ງອອກ ເປນັ 4 ແນວທາງຄ:  ແນວທາງພດັ ທະນາການດາົ້ ນຄວາມຄດິ ເຊ່ີ ນັ : ການຕ່ີ ເລໂກ,້ົ ຝກຶ ຈດັ ລຽງຕວົ ອກັ ສອນ, ຕີ່ ທ່ີ ອນໄມ ້ົ ເພ່ີ ອຊ່ີ ວຍພດັ ທະນາການຄດິ ຢີ່ າງເປນັ ລະບບົ , ຝກຶ ການສງັ ເກດ ລວມທງັ ການໄດຝົ້ ກຶ ສາຜດັ ແລະ ປະຕບິ ດັ ກບັ ສີ່ ິງ ຂອງຕວົ ຈງິ .  ແນວທາງພດັ ທະນາການດາົ້ ນສລີ ະປະແລະສາົ້ ງສນັ : ເປນັ ການນາສີ່ ງິ ຂອງມາປະດດິ ແລະ ສາົ້ ງສນັ ສີ່ ງິ ຂອງທີ່ ມີ ສີ ລີ ະປະໃນຮູບແບບຕີ່ າງໆ ເຊ່ີ ນັ : ຮູບພາບ, ຮູບແຕມົ້ , ໝວກ, ກະຕຸນ, ເຄີ່ ອງປະດບັ ເປນັ ຕນົ້ົ ແລະ ຍງັ ເປນັ ການຊ່ີ ວຍຝກຶ ວທິ ຄີ ດິ ແລະ ຮູຈົ້ ກັ ວາງແຜນ.  ແນວທາງພດັ ທະນາການດາົ້ ນການເຄ່ີ ອນໄຫວຮີ່ າງກາຍ ໂດຍເນນັົ້ ການເຄີ່ ອນໄຫວຮ່ີ າງກາຍຕງັົ້ ແຕີ່ ເລີ່ ມີ ຄານ, ການນີ່ ງັ , ການຢນ, ການແລ່ີ ນ, ກະໂດດຕາມຈງັ ຫວະ ໂດຍໃຊອ້ົ ຸປະກອນປະເພດຕີ່ າງໆ ມາສາ້ົ ງກດິ ຈະກາ ເຊ່ີ ນັ : ບວົ້ ງຢາງ, ເຊອກ, ຈວຍຕງັ້ົ ພນ້ົ , ໝາກບານ, ກະຕີ່ າ ແລະ ສຽງເພງ ມາຊີ່ ວຍພດັ ທະນາການກາົ້ ມຊນີົ້ ນອ້ົ ຍ, ກາົ້ ມຊນີົ້ ໃຫຍີ່ ແລະ ການປະຄອງຕວົ ຂອງເດກັ .  ແນວທາງພດັ ທະນາການດາົ້ ນພາສາ: ຈະເນນັົ້ ການເລ່ີ າົ ນທິ ານຈາກຈນິ ຕະນາການ, ການສະແດງນທິ ານ ດວົ້ ຍມ, ການສະແດງທ່ີ າທາງປະກອບນທິ ານ, ການໃຫອ້ົ ດິ ສະຫະແກ່ີ ເດກັ , ອ່ີ ານນທິ ານຈານວນກວ່ີ າ 500 ເຫມັ້ົ ຢີ່ ູ ເທງິ ລດົ ຄະລາວານ ເພີ່ ອເພ່ີ ມີ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈໂດຍສງັ ລວມເລີ່ ອງຄາສບັ ພນ້ົ ຖານທ່ີ ຈີ າເປນັ (Brain-based Learning ອດັ ສະລຍິ ະສາ້ົ ງໄດ,ົ້ ພ.ສ 2551). ຈາກການສກຶ ສາຕົວຢ່ີ າງທີ່ ໄີ ດນ້ົ າສະເໜີມາຂາົ້ ງເທິງ ຈະເຫນັ ວ່ີ າມກີ ານຈດັ ກດິ ຈະກາໃນຮູບແບບທີ່ ີໜາ້ົ ສນົ ໃຈ ແລະ ສອດຄ່ີ ອງກບັ ເດກັ ໃນຊີ່ ວງໄວອາຍຸ ເພ່ີ ອໃຫເ້ົ ດກັ ໄດມ້ົ ສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມຢ່ີ າງເຕມັ ທ່ີ ີ ກດິ ຈະກາດີ່ ງັ ກີ່ າວຄູສອນ ສາມາດນາໄປປະຍຸກໃຊໃົ້ ນຫອ້ົ ງກຮຽນ ເພ່ີ ອໃຫເ້ົ ດກັ ໄດຮ້ົ ບັ ການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ຫີ າກຫາຍ ແລະ ເປນັ ແຮງຈງູ ໃຈໃນການ ຮຽນ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ສາມາຝກຶ ທກັ ສະໃນດາົ້ ນຄວາມຄດິ , ຈນິ ຕະນາການ, ຄວາມຄດິ ສາົ້ ງສນັ ດາົ້ ນຕ່ີ າງດວ້ົ ຍຕນົ ເອງ ລວມທງັ ເພີ່ ມີ ພດັ ທະນາການໃນດາ້ົ ນພາສາ, ການເຄີີ່່ ອນໄຫວ ແລະ ການຄວບຄຸມອາລມົ ຂອງຕນົ ເອງອກີ ດວ້ົ ຍ. 4. ສະຫຸບ ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຊສົ້ ະໝອງເປນັ ແນວທາງ (Brain-based Learning) ການຈດັ ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຊສ້ົ ະໝອງເປັນແນວທາງ (Brain-based Learning) ຖເປນັ ການປະຕຮິ ູບ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ສີ າຄນັ ເປນັ ຢີ່ າງຍ່ີ ງິ , ເປນັ ການນາຄວາມຮູກົ້ ່ີ ຽວກບັ ສະໝອງມາປະຍຸກໃຊກົ້ ບັ ການຈດັ ການສກຶ ສາ ແລະ 8 ອາົ້ ງອງີ ຈາກ: ອ. ເດສຸດາ ໃຈຄາ, ການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຊສ້ົ ະໝອງເປນັ ແນວທາງ: Brain-based Learning, The far Eastern University, 2552 145