ຈິດຕະວິທະຍາການສຶກສາ

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ອອກ ຫ ອາດກ່ີ າວໄດວົ້ ີ່ າ ໃນໄລຍະນແີ້ົ ມວບ່ີ ທນັ ສາມາດເຊີ່ ອມໂຍງ ຫ ສາ້ົ ງພນັ ທະ(Bond) ລະຫວ່ີ າງສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ (S) ກບັ ການຕອບສະໜອງ(R) ໃຫເ້ົ ກດີ ຂນຶົ້ ໄດ.ົ້ (4) ແມວ ຈະຄ່ີ ອຍໆປະຖມິ້ົ ການຕອບສະໜອງທ່ີ ບີ ີ່ ຊີ່ ວຍການແກບົ້ ນັ ຫາອອກໄປ ຫງັ ຈາກໄດທ້ົ ດົ ລອງ ຊາ້ົ ໆ ແລະ ແນີ່ ໃຈວ່ີ າບີ່ ເກດີ ມປີ ະໂຫຍດຕ່ີ ການແກໄົ້ ຂບນັ ຫານນັ້ົ . (5) ເມ່ີ ອ ແມວ ຕອບສະໜອງໄປເລອ້ົ ຍໆ, ແມວກ່ີ ຄ່ີ ອຍໆຄົນ້ົ ພບົ ວີ່ າ ຈະມຄີ ວາມສາພນັ ບາງຢ່ີ າງ ລະຫວ່ີ າງການກດົ ຄານໄມກ້ົ ບັ ການເປີດປະຕູ. ການຄນົົ້ ພບົ ເຫນັ ຈາກຕອນທາອດິ ແມວພຽງແຕ່ີ ເອາົ ຕນີ ໄປແຕະປາຍ ຄານໄມເ້ົ ບາົ ໆ ກ່ີ ພາໃຫປ້ົ ະຕູເປີດອອກ, ແມວຈີ່ ງຶ ໃຊຕົ້ ນີ ໜໝົ້ າກດົ ຄານໄມ ້ົ ແລວ້ົ ປະຕູກີ່ ເປີດອອກ, ຢ່ີ ູໃນຂນັ້ົ ຕອນນີ້ົ ຈະເຫນັ ວ່ີ າ ແມວໄດປ້ົ ະຖມີົ້ ກດິ ຈະກາອ່ີ ນໆ ເຊີ່ ນັ : ການສີ່ ງົ ສຽງ ຟໆ ແລະ ທາຕວົ ໂກ່ີ ງຂນຶ້ົ ຫ ຄວດັ ເຂີ່ ຍພນ້ົ . (6) ຜ່ີ ານການໄດທ້ົ ົດລອງ ແລະ ເຝິກເລອ້ົ ຍໆຈະມຜີ ນົ ໃຫໜ້ົ າົ້ ທີ່ ີ (Bond) ລະຫວີ່ າງສີ່ ິງກະຕຸນ້ົ (S) ແລະ ການຕອບສະໜອງ(R) ມຄີ ວາມເຂມັົ້ ແຂງເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ . ການຕອບສະໜອງກດົ ຄານໄມເ້ົ ພີ່ ອເປີດປະຕູໄດົ້ ກ່ີ ຈະມີ ຄວາມເຂມັ້ົ ແຂງເພີ່ ມີ ຂນຶ້ົ ແລະ ສາມາດແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາໄດຢົ້ ີ່ າງຖກຕອົ້ ງໄວວາຂນຶ້ົ . ຜ່ີ ານການທດົ ລອງກບັ ແມວ, Thorndike ໄດສ້ົ ງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ: ການຮຽນຮູແ້ົ ມ່ີ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ີ່ ອຍໆສະສມົ ແລະ ພູນຂນຶົ້ ເທີ່ ອລະເລກັ ລະນອົ້ ຍ ຫາຍກວ່ີ າການເກດີ ຂນຶົ້ ຢ່ີ າງໄວວາ ຫ ເວາົົ້ ອກີ ຢ່ີ າງ ໜີ່ ງຶ ວ່ີ າ: ການຮຽນຮູຈົ້ ະຄ່ີ ອຍໆ ພດັ ທະນາເທ່ີ ອລະກາ້ົ ວ ດວ້ົ ຍການລອງຜດິ ລອງຖກ ຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶົ້ ຢີ່ າງໄວວາກະທນັ ຫນັ ຫ ເກດີ ຄວາມກະຈ່ີ າງແຈງ້ົ ໂດຍທນັ ທ.ີ ຕວົ ຢີ່ າງໃນການທດົ ລອງຂາົ້ ງເທງິ ນນັົ້ ເປນັ ການສະແດງໃຫເ້ົ ຫນັ ເຖງິ ການແກບົ້ ນັ ຫາຂອງ ແມວ ທ່ີ ໃີ ຊ້ົ ເວລາໃນການແກບົ້ ນັ ຫາໜອົ້ ຍລງົ ເລອ້ົ ຍໆ ຫງັ ຈາກໃຊວົ້ ທິ ແີ ກບ້ົ ນັ ຫາແບບລອງຜດິ ລອງຖກ ສະແດງວີ່ າ ແມວ ໄດ້ົ ເກດີ ການຮຽນຮູຂ້ົ ນຶົ້ ເທີ່ ອລະຂນັ້ົ ຢ່ີ າງມລີ ະບບົ ແລະ ບ່ີ ໄດເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູຢົ້ ີ່ າງໄວວາໂດຍທນັ ທແີ ຕ່ີ ປະການໃດ. 4.2 ກດົ ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ສີ າຄນັ Thorndike ໄດອົ້ ະທິບາຍກດົ ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ສີ າຄັນ 3 ກດົ ຄ: ກດົ ຄວາມພໃຈ, ກດົ ການເຝິກຫດັ ແລະ ກດົ ຄວາມພອົ້ ມ. 1) ກດົ ຄວາມພໃຈ ກດົ ຂນົ້ ຈີົ້ ະເປນັ ກດົ ທີ່ ສີ າຄນັ ແລະໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມສນົ ໃຈຈາກທອນໄດຫາຍທ່ີ ສີ ຸດ. ກດົ ນມີົ້ ໃີ ຈຄວາມ ວ່ີ າໜາ້ົ ທີ່ ີ ຫ ຕວົ ເຊີ່ ອມລະຫ່ີ ວາງສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ແລະ ການຕອບສະໜອງຈະເຂມັົ້ ແຂງ ຫ ອ່ີ ອນກາລງັ ລງົ ຍ່ີ ອມຂນຶົ້ ກບັ ຜນົ ຕີ່ ເນີ່ ອງຫັງຈາກທ່ີ ີໄດຕ້ົ ອບສະໜອງໄປແລວ້ົ ກີ່ ຄ : ຖາ້ົ ການຕອບສະໜອງທ່ີ ກີ ະທາໄປນນັົ້ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ຄວາມ ພໃຈ, ໜາົ້ ທີ່ ີ ຫ ຕວົ ເຊ່ີ ອມລະຫວ່ີ າງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງກ່ີ ແໜນ້ົ ແຟນ້ົ ແລະ ເຂມັ້ົ ແຂງຂນຶ້ົ . ຖາົ້ ການ ຕອບສະໜອງທີ່ ກີ ະທາໄປນນັົ້ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ຄວາມບີ່ ພໃຈ, ຄວາມເຂມັ້ົ ແຂງຂອງໜາົ້ ທ່ີ ີ ຫ ຕວົ ເຊ່ີ ອມລະຫວ່ີ າງສີ່ ງິ ກະ ຕຸນ້ົ ແລະ ການຕອບສະໜອງກີ່ ຈະອີ່ ອນກາລງັ ລງົ ຫ ເວາົ້ົ ອກີ ຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ ວ່ີ າ : ຖາົ້ ການຕອບສະໜອງທ່ີ ກີ ະທາຕ່ີ ສ່ີ ງິ ກະ ຕຸນົ້ ນນັົ້ ນາໄປສີ່ ູການໄດຮົ້ ບັ ລາງວນັ ພດຶ ຕກິ າກີ່ ຈະເຂມັ້ົ ແຂງ. ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມ ຖາົ້ ການຕອບສະໜອງທ່ີ ກີ ະທາຕ່ີ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ນນັົ້ ນາໄປສ່ີ ູການລງົ ໂທດຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງກ່ີ ຈະອີ່ ອນກາລງັ ລງົ . ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກ່ີ ຕາມ Thorndike ໄດພ້ົ ບົ ໃນຕອນຫງັ ວີ່ າ: ກດົ ຄວາມພໃຈທ່ີ ໄີ ດກ້ົ ່ີ າວໄວນ້ົ ນັ້ົ ຈະເປັນ ຄວາມຈງິ ພຽງເຄີ່ ງິ ດຽວເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ເຂາົ ໄດປົ້ ບັ ປຸງກດົ ຂນ້ົ ໃີົ້ ໝ່ີ ຫງັ ຈາກປີ ຄສ 1930 ແລະ ໄດສົ້ ະຫຸບວີ່ າລາງວນັ ຈະມຜີ ນົ 46

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃຫຄ້ົ ວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງເຂມັົ້ ແຂງຂນຶ້ົ . ສີ່ ວນການລງົ ໂທດຈະບີ່ ມຜີ ນົ ໃດໆຕ່ີ ຄວາມເຂມັ້ົ ແຂງ ຫ ການອີ່ ອນກາລົັງລງົ ຂອງຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ແລະ ການຕອບສະໜອງ. ກດົ ຂນ້ົ ຈີ້ົ ະເນນັົ້ ການສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈ, ການໃຫລ້ົ າງວນັ ຫ ການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງ, Thorndike ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ການເສມີ ແຮງ ຫ ລາງວນັ , ຄວາມສາເລດັ ຈະສ່ີ ງົ ເສມີ ການສະແດງພດຶ ຕກິ າຕ່ີ າງໆ ຫ ມກີ ານຮຽນຮູເົ້ ກດີ ຂນຶົ້ . ນອກນີົ້ Thorndike ຍງັ ໄດຂົ້ ະຫຍາຍກດົ ຄວາມພໃຈນເີ້ົ ພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ອກີ ວ່ີ າ : ລາງວນັ ບີ່ ພຽງແຕີ່ ມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫົ້ ເກດີ ການຕອບສະໜອງແບບຊາ້ົ ໃນສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ຄຍີ ໄດຮົ້ ບັ ລາງວນັ ມາແລວົ້ ເທີ່ າົ ນນັົ້ ແຕີ່ ວ່ີ າລາງວນັ ຍງັ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ມກີ ານ ຕອບສະໜອງຕ່ີ າງໆທີ່ ຄີ ກນັ ຫ ໃກຄ້ົ ຽງກບັ ການຕອບສະໜອງເດມີ ອກີ ເຊີ່ ນັ : ຄນົ ທີ່ ຊີ ຕີົ້ ວົ ມາົ້ ແຂ່ີ ງໝາຍເລກທີ່ ີ 13 ໃນເມີ່ ອຊຖີົ້ ກເຂາົ ກ່ີ ໄດລ້ົ າງວນັ ຕີ່ ມາເຂາົ ກ່ີ ຈະມແີ ນວໂນມົ້ ທີ່ ຈີ ະຊຕີ້ົ ວົ ມາ້ົ ທີ່ ມີ ໝີ າຍເລກ 13 ຫ ໝາຍເລກທີ່ ໃີ ກຄົ້ ຽງ ກບັ ເລກທີ່ ີ 13 ນນັ້ົ ສະເໝ.ີ ລກັ ສະນະແບບນຈີົ້ ະເວາົົ້ ວ່ີ າ ພາວະຄວາມພໃຈຈາກການກະທາຢ່ີ າງໜ່ີ ງຶ ໄດແົ້ ຜີ່ ຂະຫຍາຍ ໄປສີ່ ູການກະທາ ຫ ວຽກງານທ່ີ ໃີ ກຄົ້ ຽງກບັ ການກະທາເດມີ ນນັ້ົ ເອງ. 2) ກດົ ການເຝກິ ຫດັ ກດົ ຂອງການເຝກິ ຫດັ ເພ່ີ ນິ ໄດແ້ົ ບ່ີ ງອອກເປນັ 2 ກດົ ຍີ່ ອຍຄ: (ກ) ກດົ ການໄດໃ້ົ ຊົ້ (Law of Use): ກດົ ນຈີົ້ ະມໃີ ຈຄວາມວ່ີ າ: ຕວົ ເຊີ່ ອມລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງ ຈະເຂມັົ້ ແຂງຂນຶ້ົ ໃນເມີ່ ອໄດກ້ົ ະທາເລອົ້ ຍໆ. (ຂ) ກດົ ທີ່ ບີ ່ີ ໄດໃ້ົ ຊົ້ (Law of Disuse): ມໃີ ຈຄວາມສາຄນັ ຄ ຕວົ ເຊ່ີ ອມລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການ ຕອບສະໜອງຈະອ່ີ ອນກາລງັ ລງົ , ຖາົ້ ບ່ີ ໄດກົ້ ະທາຢີ່ າງຕີ່ ເນີ່ ອງ ເຊ່ີ ນັ : ມກີ ານຂາດວກັ ຂາດຕອນ ຫ ບີ່ ໄດກະທາເລອົ້ ຍໆ. ຄາວ່ີ າ “ ພນັ ທະລະຫວີ່ າງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງທ່ີ ເີ ຂມັ້ົ ແຂງນນັ້ົ ” ໝາຍເຖິງ ໂອກາດທ່ີ ຈີ ະຕອບສະ ໜອງໃນເມີ່ ອພບົ ກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ຄເກີ່ າົ ອກີ ກ່ີ ຈະເພີ່ ມີ ຫາຍຂນຶ້ົ . ກງົ ກນັ ຂາົ້ ມຖາ້ົ ພນັ ທະນນັ້ົ ອ່ີ ອນກາລງັ ລງົ ໝາຍຄວາມວ່ີ າ ໂອກາດທ່ີ ຈີ ະຕອບສະໜອງຕ່ີ ກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ນນັົ້ ໃນເວລາຕີ່ ມາແມ່ີ ນຈະລຸດລງົ . Thorndike ໄດສົ້ ະຫຸບຂນ້ົ ໂີົ້ ດຍສນັ້ົ ວີ່ າ: ພວກເຮາົ ຈະຮຽນຮູ ້ົ ຫ ຈີ່ ໄດົ້ ໂດຍການກະທາ ຫ ໄດໃົ້ ຊ.້ົ ຖາ້ົ ບີ່ ໄດໃົ້ ຊ້ົ ຫ ບີ່ ໄດກົ້ ະທາຕວົ ຈງິ ການຮຽນຮູກົ້ ່ີ ຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶ້ົ ຫ ເກດີ ຂນຶົ້ ກີ່ ຈະລມ. ກ່ີ ຽວກບັ ການເຝກິ ຫດັ ນີົ້ ຈະມກີ ານສງັ ເກດເຫນັ ຫາຍໆຂ້ົ ເຊ່ີ ນັ ວ່ີ າ: ການເຝກິ ຝນົ ຫ ການກະທາທີ່ ຊີ າ້ົ ໆກນັ ຢີ່ ູໃນກດິ ຈະກາບາງຢີ່ າງກ່ີ ຈະບ່ີ ເຮດັ ໃຫກ້ົ ານຮຽນຮູມ້ົ ຄີ ວາມຈະເລນີ ກາົ້ ວໜາົ້ ສະເໝໄີ ປ ເພາະ Thorndike ຍງັ ໄດພ້ົ ບົ ວ່ີ າ: ຄູສອນໄດໃົ້ ຫນົ້ ກັ ຮຽນທ່ີ ີມກັ ຂຽນຜິດເພີ່ ອມາແກຄ້ົ ນປະໂຫຍກທີ່ ີມກັ ຜິດນນັ້ົ ຄນໃໝີ່ ເປັນຮອ້ົ ຍໆຄັງ້ົ ແຕີ່ ບີ່ ສາມາດເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ ຂຽນຖກໃນໄລຍະຕ່ີ ມາໄດ້ົ ຫ Thorndike ຍງັ ໄດພົ້ ບົ ອກີ ວ່ີ າ: ຄູບີ່ ໄດໃົ້ ຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຝກິ ເລອ້ົ ຍໆ ມບີ າງຄງັ້ົ ເຂາົ ກີ່ ຍງັ ຈີ່ ຈາສີ່ ງິ ນນັ້ົ ຢ່ີ າງຊດັ ເຈນ. ດວ້ົ ຍເຫດຜນົ ດີ່ ງັ ກ່ີ າວນນັ້ົ ປີ ຄ.ສ. 1930 Thorndike ຈ່ີ ງຶ ໄດປ້ົ ະກາດ ຍກົ ເລກີ ກດົ ການເຝກິ ທງັ ໝດົ ຂອງເຂາົ . ທີ່ ານເວາົົ້ ວ່ີ າ ການກະທາແບບຊາົ້ ໆນນັົ້ ຈະບ່ີ ໄດເົ້ ຮດັ ໃຫພົ້ ນັ ທະຫຕວົ ເຊີ່ ອມ ມຄີ ວາມເຂມັົ້ ແຂງຂນຶ້ົ . ຢີ່ ູໃນຂະນະດຽວກນັ ນນັ້ົ ການກະທາ ຫ ໄດໃົ້ ຊເ້ົ ລອົ້ ຍໆ ກ່ີ ບີ່ ໄດເ້ົ ຮດັ ໃຫພ້ົ ນັ ທະ ຫ ຕວົ ເຊ່ີ ອມ ອີ່ ອນກາລງັ ລງົ ແຕີ່ ຢ່ີ າງໃດເລຍີ . ເຖງິ ວ່ີ າ Thorndike ຈະຫຸດຄວາມສາຄນັ ຂອງກດົ ແຫ່ີ ງການເຝກິ ຫດັ ລງົ ແຕ່ີ ທ່ີ ານກີ່ ຍງັ ເຫນັ ຄຸນຄີ່ າຂອງການ ເຝກິ ຫດັ ທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫຜ້ົ ູເົ້ ຝກິ ໄດຮົ້ ບັ ຄວາມພໃຈ ຫ ມລີ າງວນັ . ສະນນັົ້ , ການທີ່ ຄີ ູໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດກົ້ ະທາແບບຊາົ້ ໆຄນ 47

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເພ່ີ ອເຮັດໃຫເົ້ ຂົາເກດີ ມກີ ານຮຽນຮູນ້ົ ນັົ້ ຈະຕອ້ົ ງແມ່ີ ນການກະທາທ່ີ ີຜູກົ້ ະທາໄດຮົ້ ັບຮູເົ້ ຖິງຜນົ ຫ ລາງວັນ. ຕວົ ຜູົ້ ກະທາເອງກີ່ ຕອ້ົ ງມແີ ຮງຈງູ ໃຈ ແລະ ເຫນັ ຄຸນຄ່ີ າໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ຕີ ນົ ກະທານນັົ້ ອກີ ການເຝກິ ຫດັ ຈີ່ ງຶ ຈະເກດີ ການຮຽນຮູ.ົ້ 3) ກດົ ຄວາມພອ້ົ ມ ກດົ ຂນົ້ ຈີ້ົ ະມໃີ ຈຄວາມສະຫຸບໄວດົ້ ່ີ ງັ ນ:ີົ້ : (ກ) ເມ່ີ ອບຸກຄນົ ພອ້ົ ມທ່ີ ຈີ ະກະທາແລວ້ົ ໄດປ້ົ ະພດຶ , ເຂາົ ກີ່ ຍອມມຄີ ວາມພໃຈ. (ຂ) ໃນເມ່ີ ອບຸກຄນົ ພອົ້ ມຈະກະທາແຕີ່ ບີ່ ໄດກ້ົ ະທາ, ເຂາົ ຍ່ີ ອມເກດີ ມຄີ ວາມບ່ີ ພໃຈ. (ຄ) ໃນເມີ່ ອບຸກຄນົ ບ່ີ ພອ້ົ ມຈະກະທາແຕີ່ ຕອົ້ ງກະທາ, ເຂາົ ຍ່ີ ອມເກດີ ມຄີ ວາມບີ່ ພໃຈ. ຄາວ່ີ າ: “ຄວາມພໃຈ”ຈະໝາຍເຖິງ ພາວະທີ່ ມີ ະນຸດ ຫ ສດັ ມຄີ ວາມຕອົ້ ງການໄດຮ້ົ ບັ ແລະ ບີ່ ພະຍາຍາມ ຫບົ ໜີ. ສ່ີ ວນຄາທີ່ ວີ ີ່ າ “ບ່ີ ພໃຈ”ແມີ່ ນພາວະທີ່ ມີ ະນຸດ ຫ ສດັ ບ່ີ ມຄີ ວາມຕອົ້ ງການໄດຮົ້ ບັ ແລະ ພະຍາຍາມຫບົ ໜີ ຫກີ ຫ່ີ ຽງ. ຄວາມພອົ້ ມຕາມຄວາມໝາຍນຈີ້ົ ະລວມເຖງິ ການມວີ ຸດທພິ າວະທາງກາຍ (Physical Maturation) ວຸດ ທພິ າວະທາງປນັ ຍາ, ຄວາມຮູພ້ົ ນົ້ ຖານ ຫ ປະສບົ ການເດມີ ແລະ ສະພາບແຮງຈງູ ໃຈເຊີ່ ນັ : ເດກັ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມພອ້ົ ມໃນ ການຮຽນອີ່ ານໜງັ ສກີ່ ຄວນມຄີ ວາມພອ້ົ ມທາງດາົ້ ນສາຍຕາ ແລະກາ້ົ ມເນອົ້ , ມຄີ ວາມພອ້ົ ມທາງສະໝອງ, ມຄີ ວາມຮູ ົ້ ທາງດາົ້ ນພາສາເວາົົ້ ໃນສີ່ ວນທີ່ ຈີ ະພວົ ພນັ ກບັ ສີ່ ງິ ທີ່ ໄີ ດອ້ົ ີ່ ານ ແລະ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈຍາວນານພສມົ ຄວນ. 4.3 ແນວຄດິ ກ່ີ ຽວກບັ ການຖ່ີ າຍທອດການຮຽນຮູ ້ົ ການຖ່ີ າຍທອດການຮຽນຮູຈ້ົ ະເກດີ ຂນຶົ້ ໄດກົ້ ່ີ ຕ່ີ ເມ່ີ ອການຮຽນຮູ ົ້ ຫ ກດິ ຈະກາຢ່ີ ູໃນສະຖານະການໜີ່ ງຶ ໄດສ້ົ ່ີ ງົ ຜນົ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ້ົ ຫ ກດິ ຈະກາຢ່ີ ູໃນອກີ ສະຖານະການໜ່ີ ງຶ . ການສີ່ ງົ ຜນົ ນນັົ້ ອາດຢີ່ ູໃນຮູບການສະໜບັ ສະໜູນ ຫ ການສ່ີ ງົ ເສມີ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສາມາດຮຽນໄດດ້ົ ຂີ ນຶ້ົ (ແມ່ີ ນການຖີ່ າຍທອດທາງບວກ) ຫ ອາດເປນັ ການຂດັ ຂວາງເຮດັ ໃຫກ້ົ ານຮຽນຮູ ້ົ ຫ ປະກອບກດິ ຈະກາອກີ ຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ຫຍຸງ້ົ ຍາກ ຫ ຊກັ ຊາ້ົ ລງົ (ແມີ່ ນການຖີ່ າຍທອດທາງລບົ ) ກ່ີ ເປັນ ໄດ,ົ້ ການຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູນ້ົ ນັົ້ ຈະເປນັ ພນ້ົ ຖານທີ່ ສີ າຄນັ ຂອງການຮຽນ - ການສອນ ແລະ ກີ່ ຈະມກີ ານອະພປິ າຍຢີ່ ູ ສະເໝວີ ີ່ າ : ຢ່ີ ູໃນພາວະແນວໃດທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫກົ້ ານຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູໄົ້ ປໃນທາງບວກຫາຍທີ່ ສີ ຸດ. ກີ່ ຽວກບັ ເລ່ີ ອງການຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູ ົ້ Thorndike ໄດສົ້ ະເໜີທດິ ສະດອີ ງົ ປະກອບຄາົ້ ຍຄເຊ່ີ ງິ ມໃີ ຈ ຄວາມວີ່ າ: ການຮຽນຮູຢ້ົ ີ່ ູໃນສະຖານະການໜີ່ ງຶ ຈະຖ່ີ າຍທອດໃນທາງບວກໄປຫາການຮຽນຮູອົ້ ກີ ສະຖານະການໜີ່ ງຶ ກ່ີ ຕີ່ ເມີ່ ອການຮຽນຮູທ້ົ ງັ 2 ສະຖານະການມອີ ງົ ປະກອບທີ່ ຄີ າ້ົ ຍຄກນັ ແລະ ຄວາມຄາົ້ ຍຄທ່ີ ກີ ີ່ າວມານອີ້ົ າດຄາ້ົ ຍຄທາງ ດາ້ົ ນເນອ້ົ ໃນ ຫ ຄາ້ົ ຍຄທາງດາ້ົ ນວທິ ກີ ານຂອງການດາເນນີ ງານຢີ່ າງໃດຢີ່ າງໜີ່ ງຶ , ທງັ 2 ຢີ່ າງຮ່ີ ວມກນັ ກ່ີ ໄດ.ົ້ ນອກຈາກ ນີ້ົ ຍງັ ມຄີ ວາມຄາ້ົ ຍຄທາງດາົ້ ນເຈຕະຄະຕຂິ ອງຜູຮົ້ ຽນຕີ່ ກບັ ສະຖານະການ, ການຮຽນຮູ ້ົ ຫ ວຽກທງັ 2 ຢີ່ າງນນັ້ົ . ດີ່ ັງນນັ້ົ , ວທິ ີຈະສ່ີ ົງເສີມການຮຽນຮູທ້ົ າງບວກກ່ີ ແມ່ີ ນທາງໂຮງຮຽນຕອົ້ ງພະຍາຍາມການດົ ຫັກ ສູດໃຫົ້ ສອດຄີ່ ອງກບັ ສະພາບຄວາມເປນັ ຈງິ ໃນສງັ ຄມົ . ຕວົ ຢີ່ າງ: ການຮຽນ - ການສອນ ວຊິ າຄະນດິ ສາດ ບີ່ ພຽງແຕ່ີ ເປັນການເຝກິ ສະໝອງໃຫແົ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນເທ່ີ ົາ ນນັົ້ ແມີ່ ນຮຽນເພ່ີ ອເອາົ ໄປນາໃຊໃົ້ ນຊວີ ດິ ຢ່ີ ູນອກໂຮງຮຽນໃຫໄ້ົ ດ.້ົ 48

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 4.4 ການປະຍຸກ ທດິ ສະດກີ ານເຊ່ີ ອມໂຍງ ເຂາົົ້ ໃນການສອນ Thorndike ຈະເນນັົ້ ສະເໝວີ ີ່ າ: ການສດິ ສອນຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນນນັົ້ ຈະຕອົ້ ງການດົ ຈດຸ ມີ່ ຸງໝາຍໃຫຊ້ົ ດັ ເຈນ ໝາຍຄວາມວີ່ າ: ການຕງັ້ົ ຈດຸ ໝາຍທ່ີ ຈີ ະຕອບສະໜອງໄດ້ົ ຄູຕອົ້ ງແບ່ີ ງເນອ້ົ ໃນບດົ ຮຽນອອກເປັນ ໜ່ີ ວຍກດິ ແລະ ໃຫເ້ົ ຂາົ ໄດຮົ້ ຽນເທ່ີ ອລະໜ່ີ ວຍກດິ ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນເກດີ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ພໃຈຕີ່ ຜນົ ການ ຮຽນໃນແຕ່ີ ລະໜີ່ ວຍ ກດິ ນນັົ້ . ພອ້ົ ມດຽວກນັ ນີ້ົ ລາວຍງັ ເນນັົ້ ອກີ ວີ່ າການສອນນນັ້ົ ຕອົ້ ງເລ່ີ ມີ ແຕີ່ ງີ່າຍຫາຍາກສະເໝ.ີ ການສາ້ົ ງແຮງຈງູ ໃຈກີ່ ຈະມຄີ ວາມສາຄນັ ຫາຍ ເພາະເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນເກດີ ມຄີ ວາມພໃຈໃນເມີ່ ອຕນົ ໄດຮົ້ ບັ ສ່ີ ິງ ທີ່ ຕີ ອ້ົ ງການ ຫ ໄດຮ້ົ ບັ ລາງວນັ . ລາງວນັ ແມີ່ ນສີ່ ິງທີ່ ຄີ ວບຄຸມພດຶ ຕກິ າຂອງຜູຮ້ົ ຽນນນັົ້ ກີ່ ແມ່ີ ນຂນັົ້ ທາອິດຄູຕອົ້ ງສາ້ົ ງ ແຮງຈງູ ໃຈພາຍນອກໃຫກົ້ ບັ ຜູຮ້ົ ຽນ. ຄຕູ ອົ້ ງໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນຮບັ ຮູເົ້ ຖງິ ຜນົ ການກະທາ ຫ ຜນົ ການຮຽນຂອງຕນົ ເພາະການ ຮບັ ຮູຜ້ົ ນົ ຈະເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນ ຮບັ ຮູວ້ົ ີ່ າການກະທານນັ້ົ ຖກຕອ້ົ ງ ຫ ບ່ີ , ດີ ຫ ບີ່ ດ,ີ ພໃຈ ຫ ບ່ີ ພໃຈ. ຖາ້ົ ການກະທານນັ້ົ ຜດິ ຫ ບ່ີ ເປນັ ສີ່ ງິ ພໃຈ ເຂາົ ກຈະແກໄ້ົ ຂປບັ ປຸງໃຫຖ້ົ ກຕອົ້ ງ ເພີ່ ອຈະໄດຮົ້ ບັ ສີ່ ງິ ທີ່ ຕີ ນົ ພໃຈຕ່ີ ໄປ. ການເຝກິ ແມີ່ ນສີ່ ງິ ທີ່ ຈີ າເປັນສາລັບການເພ່ີ ມີ ທກັ ສະໃຫແ້ົ ກ່ີ ການຮຽນຮູ ້ົ ແຕີ່ ການເຝກິ ນນັ້ົ ຈະຕອົ້ ງໃຫຜ້ົ ູົ້ ຮຽນຮບັ ຮູເ້ົ ຖງິ ຜນົ ການກະທາ ຫ ຄວາມກາົ້ ວໜາ້ົ , ຕອົ້ ງໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນ ຮູຄ້ົ ຸນຄີ່ າ ຫ ເປາົົ້ ໝາຍໃນສີ່ ງິ ທີ່ ເີ ຝກິ ໃຫຊົ້ ດັ ເຈນ, ການເຝກິ ນນັ້ົ ຈ່ີ ງຶ ຈະເກດີ ມຜີ ນົ ຢ່ີ າງສມົ ບູນໄດ.ົ້ ຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນ ຄູມກັ ຕງັ້ົ ຄາຖາມສະເໝີວີ່ າ: ຈະສາມາດສອນເດກັ ທ່ີ ຮີ ຽນຊາ້ົ ໃຫທົ້ ນັ ກບັ ໝີ່ ູເພ່ີ ອນທ່ີ ຢີ ່ີ ູໃນ ຫອົ້ ງໄດແົ້ ນວໃດ ຫ ຈະສອນວຊິ ານໃີ້ົ ຫແົ້ ກ່ີ ຈາພວກທີ່ ມີ ໄີ ອຄວິ ຕ່ີ າແນວໃດ, ຄາຖາມຕ່ີ າງໆເຫ່ີ າົ ນຢີ້ົ ີ່ າງໜອ້ົ ຍກີ່ ຈະມີ ການກ່ີ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ຄວາມພອົ້ ມ. ຫັກທ່ີ ີສາຄັນຂອງການສອນກ່ີ ແມີ່ ນຄູຈ່ີ ງົ ສອນໃນເມີ່ ອເຂາົ ມຄີ ວາມພອົ້ ມ ແລະ ຍອມຮບັ ລະດບັ ຄວາມພອ້ົ ມຂອງເດກັ ຢ່ີ ູໃນປະຈບຸ ນັ ຕອ້ົ ງພໃຈກບັ ພດັ ທະນາການ ແລະ ຄວາມກາ້ົ ວໜາ້ົ ດາົ້ ນການ ຮຽນຮູຂ້ົ ອງເດກັ ທີ່ ຮີ ຽນຊາົ້ ແລະ ແມີ່ ນໜາົ້ ທ່ີ ຂີ ອງຄູຕອົ້ ງຮູຈົ້ ກັ ປະສບົ ການ ຫ ເນອົ້ ໃນໃຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມພອົ້ ມ ຂອງນກັ ຮຽນນນັ້ົ . ນອກຈາກການສອນຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນແລວົ້ ຄູຍງັ ຕອົ້ ງສອນໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຮ້ົ ຽນຮູຕ້ົ ົວຈງິ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ຂົາໄດ້ົ ຖີ່ າຍທອດຄວາມຮູຈ້ົ າກການຮຽນຮູຢົ້ ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນໄປສ່ີ ູສງັ ຄມົ ພາຍນອກໄດເ້ົ ປນັ ຢີ່ າງດ.ີ ຈາກຂມົ້ ນູ ທ່ີ ໄີ ດນົ້ າສະເໜມີ າຂາ້ົ ງເທງີ ສາມາດສະຫຸບການນາໃຊທົ້ ດິ ສະດກີ ານເຊ່ີ ອມໂຍງຂອງ Thorndike ເຂາົົ້ ໃນການສດິ ສອນ ໄດດ້ົ ີ່ ງັ ນ:ີົ້  ໃນການຈດັ ການຮຽນຮູ ົ້ ຄູສອນຄວນໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນໄດຮົ້ ຽນຮູຈ້ົ າກການລອງຜດິ ລອງຖກ ເຊີ່ ງິ ມປີ ະໂຫຍດ ໃນການຊີ່ ວຍໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ ຮຽນຮູວົ້ ທິ ກີ ານແກບົ້ ນັ ຫາໄດຫົ້ າຍຂນົ້ , ຈ່ີ ຈາ, ເຂາົົ້ ໃຈໃນສີ່ ງິ ທີ່ ໄີ ດຮົ້ ຽນ ແລະ ມຄີ ວາມ ພາກພູມໃຈໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ຕີ ນົ ເຮດັ ໄດ.ົ້  ການສາຫວດຄວາມພອ້ົ ມຂອງນກັ ຮຽນ ວ່ີ າມຄີ ວາມຮູພົ້ ນ້ົ ຖານດາົ້ ນໃດແດີ່ , ພຽງພຫບ່ີ ເປນັ ການເຊີ່ ອມ ໂຍງຄວາມຮູເົ້ ກ່ີ າົ ກບັ ຄວາມຮູໃ້ົ ໝ່ີ .  ການເຝກິ ທກັ ສະໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ ເຈາົົ້ ເກດີ ທກັ ສະໃນເລີ່ ອງນນັ້ົ ຢ່ີ າງແທຈ້ົ ງິ ແຕີ່ ບີ່ ຄວນຝຶກ ຝນົ ຊາ້ົ ເລອ້ົ ຍໆເພາະຈະເປນັ ການສາ້ົ ງຄວາມເບ່ີ ອໜີ່ າຍໃຫແົ້ ກີ່ ນກັ ຮຽນ. 49

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ເມ່ີ ອເກດີ ການຮຽນຮູໃົ້ ນເລີ່ ອງທີ່ ີຮຽນແລວ້ົ ຄວນໃຫນົ້ າເອາົ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຮີ ຽນຮູນົ້ ນັ້ົ ໄປໃຊໃ້ົ ນສະຖານະການ ຕີ່ າງໆໄດໃົ້ ນວງົ ກວາົ້ ງ.  ສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຮົ້ ບັ ຜນົ ທີ່ ຕີ ນົ ເພີ່ ງິ ພໃຈ ຈະຊີ່ ວຍໃຫກ້ົ ານຮຽນຂອງເຂາົ ເຈາົົ້ ປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ . 5. ທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ີອນໄຂການກະທາຂອງ B. F. Skinner ຮູບທີ 6: ການທດົ ລອງຂອງ Skinner ໃນຫອ້ົ ງທດົ ລອງ ແຫີ່ ງທ່ີ ມີ າ: https://bit.ly/2SbQ9Jy Burrhus Frederic Skinner ເກດີ ໃນລດັ Pennsylvania ໃນປີ ຄ.ສ. 1904, ເປນັ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຄົນ ອາເມຣິກາ, ລາວເລີ່ ີມເຮັດວຽກສກຶ ສາກ່ີ ຽວກບັ ເລ່ີ ອງພດຶ ຕິກາມະນຸດຫງັ ຈາກຈບົ ປະລິນຍາເອກຈາກ Harvard University.4 Skinner ໃຊເ້ົ ວລາ 2 ປີ ຫງັ ຈາກຈບົ ປະລນິ ຍາຕເີ ພ່ີ ອກຽມເປນັ ນກັ ຂຽນ ແຕ່ີ ບີ່ ປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ . ຕີ່ ມາເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ຕັດສນິ ໃຈເຂາົົ້ ສຶກສາຕີ່ ທາງຈດິ ຕະວິທະຍາທ່ີ ີ Harvard University ແລະ ຮັບປະລິນຍາເອກ ປີ ຄ.ສ. 1931. Skinner ໃຊເ້ົ ວລາສກຶ ສາວໄິ ຈ ເພີ່ ອຄນົົ້ ຄດິ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ.້ົ ຫງັ ຈາກສາເລດັ ການສກຶ ສາໄດົ້ 5 ປີ ກີ່ ອນຈະເປນັ ອາຈານສອນທ່ີ ີ University of Minnesota ລະຫວີ່ າງປີ ຄ.ສ. 1936 ເຖງິ ປີ ຄ.ສ. 1945, ສດິ ສອນທີ່ ີ Indiana University ໃນຊີ່ ວງປີ ຄ.ສ. 1945 ເຖິງ ປີ ຄ.ສ.1947. ຕັງົ້ ແຕີ່ ປີ ຄ.ສ. 1947 ເປັນຕນົ້ົ ມາ ລາວໄດສ້ົ ອນທ່ີ ີ Harvard University. 5.1 ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານ ແນວຄິດທາງທິດສະດີຂອງສະກິນເນີ ເກີດຈາກການວິເຄາະການທົດລອງຂອງ Pavlov ແລະ Thorndike. ການທົດລອງຂອງທ່ີ ານພາບລອຟກີ່ ຽວກບັ ພດຶ ຕກິ ານາ້ົ ລາຍໄຫຂອງໝາ ແມ່ີ ນລກັ ສະນະພຶດຕກິ າ ລະຫວີ່ າງສີ່ ິງກະຕຸ ນ້ົ ກບັ ການຕອບສະໜອງມີຄວາມສາພັນກນັ . Skinner ເອີນ້ົ ພຶດຕິການີວ້ົ ່ີ າ: ພຶດຕິກາແບບ ປະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບໂຕົ້ (Respondent Behavior). ສີ່ ວນພດຶ ຕກິ າຂອງສດັ ໃນການທດົ ລອງຂອງ Thorndike, ການຕອບສະໜອງໄດເ້ົ ກດີ ມາຈາກອນິ ຊເີ ປັນຜູົ້ ກະທາ (Act) ຕີ່ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ເພ່ີ ອໃຫເົ້ ກດີ ຜນົ ບາງຢ່ີ າງ, ເປັນການກະທາທ່ີ ມີ ຈີ ດຸ ມ່ີ ຸງ ໝາຍ ຫ ຈງົ ໃຈ ເຊ່ີ ນັ : ຮອ້ົ ງເພງັ ເພີ່ ອໃຫໄົ້ ດຮົ້ ບັ ສຽງຕບົ ມ ຫ ໄດຮົ້ ບັ ພວງມາໄລ. ຮຽນໜງັ ສ ເພີ່ ອຈະໄດຮ້ົ ບັ ອະນຸຍາດຈາກພ່ີ ແມໃຫເ້ົ ບີ່ ງິ ໂທລະທດັ ... Skinner ໄດເ້ົ ອນີົ້ ພດຶ ຕກິ ານວີ້ົ ່ີ າ: ພດຶ ຕກິ າອນິ ຊກີ ະທາ (Operant Behavior). ພດຶ ຕກິ າແບບປະຕກິ ລິ ຍິ າໂຕຕ້ົ ອບມບີ າງຄງັ້ົ ເອນີ້ົ ວີ່ າ: ພດຶ ຕກິ າການວາງເງີ່ອນໄຂແບບ S (Type S). ສີ່ ວນ ພດຶ ຕກິ າແບບອນິ ຊກີ ະທາເອນີົ້ ວ່ີ າ: ພດຶ ຕກິ າການວາງເງີ່ອນໄຂແບບ R (Type R) ເອນີ້ົ ແບບນກີ້ົ ່ີ ເພາະວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າ 4 https://www.biography.com/scientist/bf-skinner 50

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແບບປະຕກິ ລິ ິຍາໂຕຕົ້ ອບເກີດຂນຶົ້ ຈາກສີ່ ິງກະຕຸນົ້ (Stimulus ໃຊຕົ້ ວົ ຫຍວ້ົ ່ີ າ S) ສີ່ ງິ ກະຕຸທ້ົ ີ່ ມີ ອີ ິນຊຕີ ່ີ ການຕອບ ສະໜອງ, ໃນຂະນະທ່ີ ພີ ດຶ ຕກິ າແບບອນິ ຊກີ ະທາ, ການຕອບສະໜອງເກດີ ຂນຶົ້ ແມີ່ ນເພີ່ ອຫວງັ ຜນົ ຫ ຕວົ ເສມີ ແຮງ (Reinforcement ໃຊຕົ້ ວົ ຫຍວົ້ ່ີ າ R) ຫ ການເສມີ ແຮງມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ການຕອບສະໜອງ. Skinner ຖວ່ີ າ ພດຶ ຕກິ າ ສີ່ ວນໃຫຍີ່ ຂອງມະນດຸ ນນັ້ົ . ຈະແມີ່ ນພດຶ ຕກິ າແບບອນິ ຊີ ກະທາຫາຍກວ່ີ າແບບປະຕກິ ລິ ຍິ າຕອບໂຕ.້ົ 5.2 ການທດົ ລອງຂອງ B. F. Skinner ຈາກແນວຄດິ ການທດົ ລອງໂດຍໃຊົ້ ແມວ ແກບ້ົ ນັ ຫາໃນກງົ ໄມຂ້ົ ອງ Thorndike ໄດເົ້ ຮດັ ໃຫົ້ Skinner ອອກແບບການທດົ ລອງຂອງຕົນ. ອຸປະກອນການທດົ ລອງ ຈະເປັນກີ່ ອງຊ່ີ ງຶ ເອີນ້ົ ວີ່ າ: ກ໋ອງ Skinner (Skinner Box). ກ໋ອງນຈີ້ົ ະເປັນຮູບສີ່ ຫີ ່ີ ຽມ, ຢີ່ ູຂາ້ົ ງໃນຈະມສີ ່ີ ວນປະກອບຕີ່ າງໆທ່ີ ສີ າຄນັ ຄ: ຄານທີ່ ເີ ປນັ ຕວົ ບງັ ຄບັ ໃຫອ້ົ າຫານ ຕກົ ລງົ ມາໃສ່ີີ່ ຈານທີ່ ຮີ ບັ ຮອງ ແລະ ມຫີ ອດໄຟຕີ່ ກບັ ຄານ ເວລາໃດກດົ ຖກ ຄານຈະເຮດັ ໃຫດົ້ ອກໄຟແຈງົ້ ສະຫ່ີ ວາງ ແລວົ້ ກີ່ ມອີ າຫານຕກົ ລງົ ມາ. ການທດົ ລອງ: ລາວ ໄດນ້ົ າໜຂູ າວໄວໃົ້ ນກງົ ທີ່ ສີ າົ້ ງຂນຶ້ົ , ປະໄວຈົ້ ນົ ໂຕນໜູເກດີ ຄວາມຫວິ , ທ່ີ ານສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ: ເມ່ີ ອໜຫູ ວິ , ມນັ ຈະກະວນົ ກະວາຍແລີ່ ນຕາພຸນ້ົ ຕາພີົ້ ບງັ ເອນີ ໜແູ ລ່ີ ນໄປຕາຖກຄານຢີ່ ູໃນກງົ , ເຣດັ ໃຫດ້ົ ອກໄຟ ແຈງ້ົ ຂນຶ້ົ ແລະ ມອີ າຫານຕກົ ລງົ ມາຈານວນໜ່ີ ງຶ (ແຕ່ີ ບ່ີ ພອ່ີ ມ) ໜກູ ່ີ ກນິ ອາຫານນນັ້ົ . ໃນໄລຍະທາອດິ ໜູ ຍງັ ບີ່ ຮູວ້ົ ່ີ າ ອາຫານຕກົ ລງົ ມາໄດແ້ົ ນວໃດ, ຕ່ີ ມາໜກູ ່ີ ແລ່ີ ນວຸນ້ົ ວາຍຄກບັ ຕອນທາອດິ ເປນັ ດ່ີ ງັ ນໄີ້ົ ປເລອ້ົ ຍໆ ໃນທີ່ ສີ ຸດໜກູ ີ່ ໄດເົ້ ກີດ ການຮຽນຮູວົ້ ິທີເພີ່ ອຊອກຫາອາຫານມາກນິ ເຊ່ີ ິງປະກດົ ວ່ີ າອັດຕາຕອບສະໜອງຂອງການກດົ ໄມຄ້ົ ານນັນ້ົ ຈະມີ ຄວາມຖ່ີ ີເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ ຢ່ີ າງໄວວາ. ຮູບທີ 7 : Skinner box ແຫ່ີ ງທ່ີ ມີ າ: https://www.psychestudy.com/behavioral/lear ning-memory/operant-conditioning/skinner ຈາກການທດົ ລອງ Skinner ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວີ່ າ: ການຕອບສະໜອງຂອງໜ(ູ ການກດົ ຄານ) ຈະມແີ ນວໂນມົ້ ເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ຫ ບີ່ ນນັ້ົ ຈະຂນຶົ້ ກບັ “ຕວົ ເສມີ ແຮງ ຫ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ມີ ອີ ານາດເສມີ ແຮງ” (Reinforcer ຫ reinforcing Stimulus) ເຊີ່ ງິ ຢີ່ ູໃນການທດົ ລອງນີົ້ ແຮງເສມີ ຈະແມີ່ ນອາຫານ ແລະ ສາມາດຂຽນເປັນແຜນຜງັ ສະແດງການທດົ ລອງໄດດົ້ ີ່ ງັ ນ.ີ້ົ 51

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແຜນຜງັ ທີ 2: ສະແດງການວາງເງ່ີອນໄຂການກະທາ ຂນັົ້ ຕອນທີ 1: (ກີ່ ອນການຮຽນຮູ)້ົ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ແລະ ການເຄີ່ ອນໄຫວ...........ກດົ ຄານ(ໂດຍບງັ ເອນີ ).........ອາຫານຕກົ ລງົ ໃນກ໋ອງ ຂນັົ້ ຕອນທີ 2: (ຫງັ ການຮຽນຮູ)ົ້ S ---------- R --------------- S (ຄານ) (ກດົ ຄານ) (ອາຫານ) ຈາກແຜນຜງັ ຂາ້ົ ງເທງິ ນຈີົ້ ະເຫນັ ໄດວ້ົ ີ່ າ ໃນຂນັົ້ ທີ່ ີ 1 ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ເີ ລີ່ ມີ ຕນົົ້ ທ່ີ ຈີ ະກະຕຸນົ້ ໃຫໜ້ົ ກູ ດົ ຄານນນັ້ົ ຈະ ມຫີ າຍຢີ່ າງ, ເຮາົ ບີ່ ສາມາດການດົ ໄດຢົ້ ່ີ າງແນ່ີ ນອນວ່ີ າສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ນນັົ້ ແມ່ີ ນສີ່ ງິ ໃດ. ມນັ ອາດຈະເປັນກີ່ ນີ ຂອງອາຫານ ຫ ກ່ີ ນີ ອ່ີ ນໆກີ່ ເປນັ ໄດ.ົ້ ການເຄີ່ ອນໄຫວຂອງໜູ ເປນັ ໄປແມ່ີ ນເພ່ີ ອຊອກຫາອາຫານ, ຈນົ ກະທງັ້ົ ໄດໄົ້ ປກດົ ຖກຄານດວົ້ ຍ ຄວາມບງັ ເອນີ ພາໃຫດ້ົ ອກໄຟແຈງົ້ ຂນຶ້ົ ແລວົ້ ອາຫານກີ່ ຕກົ ລງົ ມາ, ໜູກ່ີ ໄດກົ້ ນິ ອາຫານ. ເຮາົ ສາມາດເວາົ້ົ ໄດວົ້ ່ີ າ ຢ່ີ ູໃນ ຂນັົ້ ນໜີ້ົ ູຍງັ ບີ່ ທັນເກດີ ມກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ແຕີ່ ຢ່ີ ູໃນ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 ໜສູ າມາດຈາແນກໄດວົ້ ່ີ າ ຄານແມີ່ ນສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ເດ່ີ ນັ ພິເສດ (Discriminative Stimulus ຈະໃຊຕ້ົ ົວຫຍວ້ົ ີ່ າ DS) ເຊ່ີ ງິ ຈະນາໄປສ່ີ ູການເສມີ ແຮງເມີ່ ອເຫນັ ຄານ, ໜູກ່ີ ຈະກດົ ຄານ ເພາະໜຮູ ູວົ້ ່ີ າເມ່ີ ອກດົ ຄານແລວ້ົ ກີ່ ຈະໄດຮົ້ ບັ ອາຫານ ຫ ຕວົ ເສມີ ແຮງ. ເພ່ີ ອໃຫມົ້ ຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈແຈງ້ົ ຂອງຂະບວນການຮຽນຮູດົ້ ີ່ ງັ ກີ່ າວ, Skinner ໄດເ້ົ ຮດັ ການທດົ ລອງກບັ ນກົ ກງັ ແກ (Skinner, 1953: p.107 - 108) ໃນໄລຍະທາອດິ ລາວໄດສ້ົ ງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ: ນກົ ຊະນດິ ນີົ້ ຈະມກັ ເຮດັ ຄ ຢດໆ ຫດົ ໆ. Skinner ບີ່ ສາມາດຮູໄົ້ ດວ້ົ ີ່ າເບອົ້ ງຕນົົ້ ໄດມ້ົ ສີ ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ໃດແດີ່ ທ່ີ ເີ ຮັດໃຫນ້ົ ກົ ມພີ ດຶ ຕກິ າແບບນ.ີ້ົ ລາວຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ການທົດລອງ ໂດຍໃຫອົ້ າຫານນກົ ໃນທຸກຄັງ້ົ ທີ່ ີມນັ ຢດຄອອກ ແຕີ່ ລາວໄດກົ້ ານດົ ເງີ່ ອນໄຂວ່ີ າ: ຈະໃຫອ້ົ າຫານ ສະເພາະເມີ່ ອນກົ ຢດຄຕອນທ່ີ ທີ ີ່ ານເປີດໄຟແວບັ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ຫງັ ຈາກໄດເົ້ ຮດັ ການທດົ ລອງ 2 - 3 ຄງັ້ົ ກີ່ ສງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ ນກົ ຈະຢດຄທນັ ທເີ ມ່ີ ອເຫນັ ແສງໄຟຮີ່ ຸງຂນົ້ . ຈາກການທດົ ລອງນສີ້ົ າມາດອະທບິ າຍໄດວົ້ ີ່ າ: ແສງໄຟແວບັ ເປນັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ເດີ່ ນັ ພເິ ສດ ເມ່ີ ອ ນກົ ເຫນັ ມນັ ກ ຈະຢດຄເພີ່ ອຈະໄດຮົ້ ບັ ອາຫານ ຫ ຕວົ ເສມີ ແຮງ. ລກັ ສະນະຂອງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ເດ່ີ ນັ ພເິ ສດນກີ້ົ ່ີ ເຄຍີ ພບົ ຢີ່ ູໃນພດຶ ຕິກາ ຂອງມະນຸດເຊ່ີ ນັ : ຖາ້ົ ເຮາົ ຈະຂຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອຈາກຜູໃ້ົ ດຜູໜ້ົ ີ່ ງຶ ກີ່ ຕອ້ົ ງຮູລົ້ ຄອຍຈງັ ຫວະ ຫ ເວລາເຂາົ ມໜີ າ້ົ ຕາຍມີົ້ ແຍມົ້ ແຈີ່ ມໃສດເີ ທ່ີ າົ ນນັົ້ ຍອ້ົ ນເວລານໂີ້ົ ອກາດທີ່ ເີ ຮາົ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ການຕອບສະໜອງແມ່ີ ນມສີ ູງ. ເວລາໃດເຂາົ ມໃີ ບໜາ້ົ ບູດບງົ້ ອາລມົ ເສຍັ ເຮາົ ບີ່ ຄວນໄປຂຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອ ຫ ສີ່ ງິ ທ່ີ ພີ ວກເຮາົ ເຄຍີ ພບົ ຜ່ີ ານມໝາກ່ີ ຄ: ຄນົ ຂທານເຂາົ ມກັ ຈະ ຍີ່ າງໄປຂເງນິ ນາຊາຍໜີ່ ຸມທ່ີ ນີ ີ່ ງັ ກບັ ຍງີ ສາວ, ເພາະໂອກາດທີ່ ເີ ຂາົ ຈະໄດເ້ົ ງນິ ມຫີ າຍກວີ່ າໄປຂເງນິ ນາຊາຍໜ່ີ ຸມທ່ີ ກີ າລົັງ ນ່ີ ງັ ຢີ່ ູກບັ ຄນົ ປະເພດອ່ີ ນ. 5.3 ຫກັ ການ ແລະ ແນວຄດິ ທ່ີ ສີ າຄນັ 1) ການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ການວດັ ຕາມທດັ ສະນະຂອງ Skinner ການຮຽນຮູກົ້ ່ີ ແມ່ີ ນ ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ (Learning is Behavior Change) ຖາົ້ ຈະພິຈາລະນາວ່ີ າຜູທົ້ ່ີ ີຮຽນໄດເ້ົ ກີດການຮຽນຮູ ້ົ ຫ ບ່ີ ແມ່ີ ນຈະສັງເກດ ເບ່ີ ິງແນວໂນມົ້ ຂອງການ 52

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປີ່ ຽນແປງການຕອບສະໜອງ. ຖາົ້ ການຕອບສະໜອງມທີ ່ີ າທີ ຫ ມໂີ ອກາດຈະເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ກີ່ ສະແດງວ່ີ າຜູຮ້ົ ຽນໄດເົ້ ກດີ ມກີ ານຮຽນຮູແ້ົ ລວ້ົ . ເນີ່ ອງຈາກວ່ີ າທີ່ າທີ ຫ ໂອກາດທີ່ ໄີ ດເົ້ ວາົ້ົ ມານນັ້ົ ມນັ ເປນັ ສີ່ ງິ ທີ່ ສີ ງັ ເກດເຫນັ ຍາກ. Skinner ຈີ່ ງຶ ສະເໜວີ ່ີ າການ ຮຽນຮູຈົ້ ະສາມາດວດັ ໄດຈ້ົ າກຄວາມຖີ່ ຂີ ອງການຕອບສະໜອງ ເຊີ່ ງິ ເອນີົ້ ວີ່ າ: ອດັ ຕາການຕອບສະໜອງ (Response Rate). 2) ການວາງເງ່ີອນໄຂ ແລະ ການເສມີ ແຮງ ເພີ່ ອໃຫມ້ົ ຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈການວາງເງີ່ອນໄຂງ່ີາຍຂນຶ້ົ ເຮາົ ຈີ່ ງົ ພຈິ າລະນາຕວົ ຢ່ີ າງລ່ີ ຸມນ:ີ້ົ • ໃນກລະນກີ ານທດົ ລອງກບັ ໜູ ເງ່ີອນໄຂທີ່ ກີ ານດົ ໄວກ້ົ ີ່ ແມ່ີ ນ “ຖາ້ົ ໜກູ ດົ ຄານແລວ້ົ ກີ່ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ອາຫານ”. • ໃນກລະນກີ ານທດົ ລອງກບັ ນກົ ກງັ ແກ ເງ່ີອນໄຂທ່ີ ກີ ານດົ ໄວແ້ົ ມ່ີ ນ “ຖາົ້ ນກົ ຈກິ ແປນ້ົ ສແີ ດງ ແລວົ້ ຈະ ໄດກ້ົ ນິ ເມດັ ໝາກຖີ່ ວົ ”. • ສາລບັ ຊວີ ດິ ຂອງນກັ ຮຽນ ຕວົ ຢ່ີ າງເງ່ີອນໄຂທ່ີ ກີ ານດົ ໄດແ້ົ ມີ່ ນ “ຖາົ້ ບີ່ ລມົ ກນັ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງແລວ້ົ ກີ່ ຈະໄດ້ົ ຮບັ ຄາຊມົ ເຊຍີ ຈາກຄູ ”. ຈາກກລະນຕີ ວົ ຢີ່ າງຂາ້ົ ງເທງິ ນນັ້ົ ການວາງເງ່ີອນໄຂກີ່ ຄເລ່ີ ອງ “ຖາົ້ (ກະທາ) ແລວ້ົ ຈະໄດ້ົ ຮບັ ຜນົ ” ດີ່ ງັ ນນັົ້ Skinner ຈ່ີ ງເອນີົ້ ການວາງເງ່ີອນໄຂລກັ ສະນະນວີົ້ ່ີ າ: “ການວາງເງີ່ອນໄຂການກະທາ”. Skinner ໄດອ້ົ ະທບິ າຍວີ່ າ: ການວາງເງີ່ອນໄຂຈະມຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫອົ້ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງປີ່ ຽນແປງໄປ ຫ ບ່ີ ນນັ້ົ ຈະຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ “ຜນົ ການກະທາ” ຫ “ສ່ີ ງິ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຫງັ ຈາກການກະທາສ່ີ ງິ ນນັ້ົ ” ວ່ີ າຈະເປນັ ໄປແນວໃດ. ຖາົ້ ກະທາແລວ້ົ ໄດຮ້ົ ບັ ຜນົ ກະທາທີ່ ພີ ໃຈ ອນິ ຊກີ ີ່ ຈະມແີ ນວໂນມ້ົ ຈະກະທາ ຫ ມຄີ ວາມຖ່ີ ີເພີ່ ມີ ຂນຶ້ົ , ການດາເນນີ ການ ເພ່ີ ອໃຫອົ້ ນິ ຊໄີ ດຮ້ົ ັບຜົນກະທາທ່ີ ພີ ໃຈ ແລະ ເຮດັ ໃຫອົ້ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງມແີ ນວໂນມ້ົ ຖີ່ ີ ຫ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ ນີ້ົ ຈະ ເອນີົ້ ວ່ີ າ: ການເສມີ ແຮງ(Reinforcement) ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ຫ ຜນົ ກະທາເອນີົ້ ວີ່ າ: ຕວົ ເສມີ ແຮງ(Reinforcer). ເມີ່ ອວາງເງີ່ອນໄຂແລວົ້ , ຕ່ີ ມາຖາ້ົ ອນິ ຊກີ ະທາພດຶ ຕກິ າຄເກ່ີ າົ ອກີ ແຕີ່ ບີ່ ໄດຣ້ົ ັບການເສມີ ແຮງ (ມກີ ານຢຸດໃຫ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງ) ພດຶ ຕກິ ະຫການກະທາທີ່ ຖີ ກວາງເງ່ີອນໄຂນນັົ້ , ກ່ີ ຈະຄ່ີ ອຍໆຫາຍໄປ ຫ ຖກລບຶ ໄປ. ຫກັ ການນແີ້ົ ມ່ີ ນ ຫກັ ການດຽວກບັ ທດິ ສະດກີ ານວາງເງີ່ອນໄຂແບບ Classic ດີ່ ງັ ທີ່ ກີ ່ີ າວມາແລວົ້ . 3) ປະເພດຂອງຕວົ ເສມີ ແຮງ ຕວົ ເສມີ ແຮງໄດແ້ົ ບ່ີ ງອອກເປັນ 2 ຊະນດິ ຄ: ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງບວກ (Positive Reinforcer) ແລະ ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ (Negative Reinforcer). ກ. ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງບວກ (Positive Reinforcer) ແມີ່ ນສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ເມ່ີ ອຜູຮ້ົ ຽນໄດຮົ້ ບັ ແລວົ້ ຈະເຮດັ ໃຫ້ົ ອດັ ຕາການຕອບສະໜອງມຄີ ວາມຖີ່ ີ ແລະ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ . ຕວົ ຢີ່ າງ ຂອງການເສມີ ແຮງທາງບວກໄດແ້ົ ກີ່ ອາຫານ, ຄາ ຊມົ ເຊຍີ , ຄວາມສນົ ໃຈ... ຂ. ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ (Negative Reinforcer) ແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ໃນເມີ່ ອຖກຖອນອອກໄປແລວົ້ . ຈະ ມຜີ ນົ ໃຫອ້ົ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງມຄີ ວາມຖີ່ ີ ຫ ເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ຫາຍ. ຕວົ ຢີ່ າງ ໃນຂະນະກາລງັ ມກີ ານຮຽນການສອນຢ່ີ ູ 53

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໄດມ້ົ ສີ ຽງດງັ ອກຶ ກະທກຶ ທີ່ ລີ ບົ ກວນການສອນ. ເມີ່ ອລຸດຜ່ີ ອນ ຫ ກາຈດັ ສຽງລບົ ກວນນນັົ້ ລງົ . ກ່ີ ຈະເຮດັ ໃຫກົ້ ານ ຮຽນການສອນດາເນນີ ໄປດວົ້ ຍດຂີ ນຶ້ົ . ສຽງລບົ ກວນນນັົ້ ກີ່ ແມີ່ ນຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ ຫ ເວລາໃດມຫີ ວົ ໜາົ້ ຢ່ີ ູນາ ພະນກັ ງານພມີ ດດີ ກີ່ ຈະພມິ ຊາ້ົ ແລະ ພມິ ຜດິ ຫາຍ. ເວລາໃດຫວົ ໜາົ້ ອອກຈາກຫອົ້ ງໄປພະນກັ ງານພມີ ດດີ ກີ່ ສາມາດ ພມີ ໄດໄ້ົ ວຂນຶ້ົ ແລະ ກີ່ ບີ່ ພມີ ຜດິ . ກລະນີ ນຫີົ້ ວົ ໜາ້ົ ກີ່ ເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ . ນອກຈາກຈະແບີ່ ງຕວົ ເສມີ ແຮງເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງບວກ ແລະ ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ ແລວົ້ . Skinner ຍງັ ແບ່ີ ງຕົວເສີມແຮງຕາມ ສະພາ ບກ າ ນອີກ 2 ແບບຄ: ຕົວເສີມແຮງທີ່ ີບ່ີ ເກີດຂຶົ້ນຈາກກາ ນວາ ງເ ງ່ີ ອ ນໄ ຂ (Unconditioned Reinforcer) ກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ເີ ກດີ ຈາກການວາງເງ່ີອນໄຂ (Conditioned Reinforcer). ຕວົ ເສມີ ແຮງທ່ີ ີບີ່ ໄດເົ້ ກດີ ຈາກການວາງເງີ່ອນໄຂ ມກັ ນຍິ ມົ ເອີນົ້ ວ່ີ າ: ຕົວເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທ່ີ ໜີ ີ່ ງຶ (Primary Reinforcer) ແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ມີ ຄີ ຸນສມົ ບດັ ເປນັ ຕມົ ເສມີ ແຮງທ່ີ ບີ ີ່ ຕອົ້ ງຮຽນຮູ.ົ້ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ການຕອບສະໜອງຂັນ້ົ ພນົ້ ຖານຈະແມ່ີ ນ ອາຫານ, ນາ້ົ , ຄວາມສາພນັ ທາງເພດ ເປນັ ຕນົ້ົ . ຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ີເກດີ ຈາກການວາງເງ່ີອນໄຂ ຈະນຍິ ມົ ເອນີົ້ ວ່ີ າ : ຕົວເສີມແຮງ ຂນັ້ົ ທ່ີ ີ 2 (Secondary Reinforcer) ໂດຍພນົ້ ຖານແລວ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງປະເພດນແີົ້ ມີ່ ນສ່ີ ິງກະຕຸນ້ົ ປານກາງ (Neutral Stimulus) ຈະບີ່ ມີ ຄຸນສມົ ບດັ ເປັນຕວົ ເສມີ ແຮງ, ແຕີ່ ເມ່ີ ອນາສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໄປເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂັນົ້ ທ່ີ ີ 1 ເລອົ້ ຍໆສງີ ີ່ກະຕຸ ນ້ົ ທີ່ ີ ເປນັ ກາງກີ່ ຈະກາຍເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງ ແລະ ມຄີ ຸນສມົ ບດັ ຄາ້ົ ຍຄກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັົ້ ທໜີ ີ່ ງຶ . ຕວົ ຢ່ີ າງຢີ່ ູໃນກລະນກີ ານ ທດົ ລອງຂອງ Skinner ເວລາ ໜກູ ດົ ຖກຄານກ່ີ ຈະມແີ ສງໄຟແຈງົ້ ຂນຶ້ົ ແລວ້ົ ກ່ີ ມອີ າຫານຕກົ ລງົ ມາ. ແສງໄຟນນັົ້ ໂດຍ ພນົ້ ຖານແລວ້ົ ເປັນສີ່ ງິ ກະ ຕຸນ້ົ ທີ່ ເີ ປນັ ກາງ, ເມີ່ ອນາເອາົ ໄປເຊ່ີ ອມໂຍງກບັ ອາຫານ (ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທໜີ ີ່ ງຶ ) ແລະເຮດັ ຊາ້ົ ໆ ກນັ ແສງໄຟກີ່ ຈະກາຍເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ ທີ່ ີ 2, ຖາ້ົ ໜເູ ຫນັ ແສງໄຟມນັ ກ່ີ ຈະກດົ ຄານຖີ່ ີຂນຶົ້ . ຕົວເສີມແຮງ ທ່ີ ີເກີດມາຈາກການວາງເງີ່ ອນໄຂອີກປະເພດໜ່ີ ຶງ ກີ່ ແມີ່ ນຕົວເສີມແຮງແຜ່ີ ຂະຫຍາຍ (Generalized Reinforcer) ຕວົ ເສມີ ແຮງນີ້ົ ກີ່ ແມ່ີ ນປະເພດໜີ່ ງຶ ຂອງຕວົ ເສມີ ແຮງ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 ແຕີ່ ຈະມອີ ານາດໃນ ການເສມີ ແຮງກວາ້ົ ງຂວາງກວີ່ າ. ຕວົ ເສມີ ແຮງແຜີ່ ຂະຫຍາຍເກດີ ມາຈາກການນາສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ເປນັ ກາງໄປເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທ່ີ ໜີ ີ່ ງຶ ຫາຍກວ່ີ າ 1 ຕວົ . ຫງັ ຈາກນນັົ້ , ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ເີ ປັນກາງດີ່ ງັ ກ່ີ າວກີ່ ມອີ ານາດໃນການເສມີ ແຮງ ເຊ່ີ ນັ : ເງນິ ເປນັ ຕວົ ຢີ່ າງຂອງຕວົ ເສມີ ແຮງແຜ່ີ ຂະ ຫຍາຍ, ເພາະເງນິ ຈະເກດີ ຈາກການເຊີ່ ອມໂຍງກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂັນ້ົ ທ່ີ ີ 1 ຫາຍ ຊະນດິ ຄ (ອາຫານ, ເຄີ່ ອງດີ່ ມ, ທ່ີ ພີ ກັ ພາອາໃສ ແລະ ອີ່ ນໆ) ຕວົ ຢີ່ າງຂອງຕວົ ເສມີ ແຮງແຜ່ີ ຂະຫຍາຍອ່ີ ນໆ ໄດແົ້ ກີ່ ການໃຫຄົ້ ວາມສນົ ໃຈ, ການຍອມຮບັ , ການຍມີົ້ , ການຊມົ ເຊຍີ ແລະ ອີ່ ນໆ... 4) ຕາຕະລາງການດົ ການເສມີ ແຮງ (Schedules of Reinforcement) Skinner ໄດສ້ົ ະເໜວີ ີ່ າ: ສະພາບການທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ການຄວບຄຸມອດັ ຕາການຕອບສະໜອງກີ່ ແມີ່ ນ ການການດົ ໄລຍະເວລາ (Schedules) ຂອງການເສມີ ແຮງ. ຕາຕະລາງການດົ ໄລຍະເວລາຂອງການເສມີ ແຮງໄດແົ້ ບ່ີ ງເປນັ 2 ແບບໃຫຍ່ີ ໆຄ: (ກ) ແບບໃຫຕ້ົ ວົ ເສມີ ແຮງທຸກຄງັົ້ (Continuous or 100% Reinforcement). (ຂ) ແບບໃຫຕ້ົ ວົ ເສມີ ແຮງເປັນບາງຄງັ້ົ (Intermittent or Partial Reinforcement) 54

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການໃຫຕ້ົ ວົ ເສມີ ແຮງທຸກຄງັ້ົ ຫການເສມີ ແຮງແບບ 100% ນນັົ້ . ເປນັ ການໃຫຕົ້ ວົ ເສມີ ແຮງ ທຸກຄງັົ້ ເມ່ີ ອອນິ ຊໄີ ດສົ້ ະແດງການຕອບສະໜອງຕາມທ່ີ ຕີ ອົ້ ງການ, ການເສມີ ແຮງປະເພດນຈີົ້ ະໄດຜົ້ ນົ ດໃີ ນໄລຍະທາອດິ ຂອງການ ເຝກິ , ແຕ່ີ ຕີ່ ມາໄລຍະຫງັ ເມີ່ ອອນິ ຊໄີ ດເົ້ ກດີ ການຮຽນຮູແົ້ ລວົ້ , ການເສມີ ແຮງເປນັ ບາງຄງັ້ົ ຈະມຜີ ນົ ດກີ ວີ່ າ. ໂດຍສະ- ເພາະແມີ່ ນການຕອບສະໜອງ ຫພດຶ ຕກິ ານນັ້ົ ຈະຖາວອນຫາຍຂນຶ້ົ . 5) ການລງົ ໂທດ ການລງົ ໂທດ (Punishment) ຈະແຕກຕ່ີ າງຈາກການເສມີ ແຮງ. ເພາະການລງົ ໂທດແມ່ີ ນການໃຫສ້ົ ີ່ ງິ ທ່ີ ຜີ ູ້ົ ຮບັ ບີ່ ປາຖະໜາຫຖອດຖອນສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ອີ ນິ ຊພີ ໃຈອອກໄປ, ໂດຍມຈີ ດຸ ໝາຍ ເພ່ີ ອລຸດຫຈາກດັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ບີ ່ີ ປາຖະ ໜາ. ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫ່ີ ວາງການລງົ ໂທດ ແລະ ການເສມີ ແຮງຈະເຫນັ ຢີ່ າງຊດັ ເຈນຈາກຜງັ ລີ່ ຸມນ:ີ້ົ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ປີ າຖະໜາ ສີ່ ງິ ທີ່ ບີ ່ີ ປາຖະໜາ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ ການລງົ ໂທດ (1) (2) ການລງົ ໂທດ ການເສມີ ແຮງທາງລບົ (3) (4) ຊີ່ ອງໝາຍເລກ (1) = ສ່ີ ິງກະຕຸ ນົ້ ທີ່ ີປາຖະໜາຫັງຈາກການຕອບສະໜອງ (ແມ່ີ ນການເສີມແຮງ ທາງບວກ) ຕວົ ຢ່ີ າງ ກາົ້ ປະກອບຄາເຫນັ ກ່ີ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ຄາຊມົ ເຊຍີ . ຖາົ້ ຮຽນ ໜງັ ສແລວ້ົ ກ່ີ ຈະອະນຸຍາດໃຫົ້ ເບ່ີ ງິ ໂທລະທດັ ). ຊີ່ ອງໝາຍເລກ (2) = ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ບີ ່ີ ປາຖະໜາຫງັ ຈາກການຕອບສະໜອງ (ເປນັ ການລງົ ໂທດ) ຕວົ ຢ່ີ າງລມົ ກນັ ໃນ ໂມງຮຽນໃນຫອົ້ ງກ່ີ ຖກຄຮູ າ້ົ ຍ. ຫ ກອບບດົ ລາຍງານຂອງໝີ່ ກູ ີ່ ຖກຄູຕດັ ຄະແນນ. ຊ່ີ ອງໝາຍເລກ (3) = ຖອດຖອນສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ປີ າຖະໜາອອກໄປ ຫ ຈາກການຕອບສະໜອງ (ເປນັ ການລງົ ໂທດ) ຕວົ ຢ່ີ າງ ຕນີ ອົ້ ງ ຫ ກວນນອ້ົ ງແມ່ີ ຈະຫາົ້ ມບ່ີ ໃຫເ້ົ ບີ່ ງິ ໂທລະທດັ (ປກົ ກະຕຈິ ະເບ່ີ ງິ ທຸກວນັ ) ຫ ແກວົ້ ຽກບາ້ົ ນບີ່ ແລວ້ົ ຄູບ່ີ ໃຫຫົ້ ນີ້ົ ກລີ າ 1 ວນັ . ຊີ່ ອງໝາຍເລກ (4) = ຖອດຖອນສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ບີ ີ່ ປາຖະໜາອອກໄປ ຫງັ ຈາກການຕອບສະໜອງ (ເປນັ ການເສມີ ແຮງທາງລບົ ) ຕວົ ຢ່ີ າງ: ສລີ ິ ຕງັ້ົ ໃຈຮຽນເວລາຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງ, ຄູຈີ່ ງຶ ບີ່ ໃຫເ້ົ ຮດັ ວຽກ- ບາ້ົ ນ ຕ່ີ ມາສລີ ຈິ ະຕງັ້ົ ໃຈຮຽນເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ຫ ວນັ ໄຊມາຮຽນທນັ ເວລາທຸກວນັ . ຄູຈະບີ່ ໃຫເົ້ ຮດັ ຄວາມສະອາດ (ປກົ ກະຕມິ ເຮດັ ທຸກວນັ ) ຕີ່ ມາວນັ ໄຊກີ່ ມາຮຽນເຊາົ້ົ ທຸກວນັ . ການລງົ ໂທດ ແມີ່ ນວທິ ກີ ານທ່ີ ເີ ຮາົ ເຄຍີ ພບົ ໂດຍທີ່ ວົ ໄປ, ເວລາຕອົ້ ງການລະງບັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ບີ ີ່ ປາຖະໜາ ເຊ່ີ ນັ ວ່ີ າ: ເວລານກັ ຮຽນຢອກກນັ ຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ ຄູກີ່ ຈະດ່ີ າ ຫ ຕ,ີ ຖາົ້ ເດກັ ນກັ ຮຽນມາໂຮງ ຮຽນບີ່ ທນັ ເວລາຄູກີ່ ໃຊວ້ົ ທິ ີ ກກັ ຕວົ ໄວແົ້ ລວ້ົ ໃຫເ້ົ ຂາົ ເກບັ ຂເີົ້ ຫອົ້ ຍຢີ່ ູບລເິ ວນໂຮງຮຽນ. ໃນທດັ ສະນະຂອງ Skinner ຈະບີ່ ສະໜບັ ສະໜນູ ການ ລງົ ໂທດ. ເພາະທ່ີ ານມຄີ ວາມຄດິ ວ່ີ າ ການລງົ ໂທດຈະພາໃຫເ້ົ ກດີ ມຜີ ນົ ຂາົ້ ງຄຽງຫາຍປະການຄ : 55

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (1) ການລງົ ໂທດ ເປນັ ການລະງບັ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ບີ ່ີ ປາຖະໜາໃນຊ່ີ ວົ ຂະນະໜີ່ ງຶ ເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ທີ່ ານໄດຍົ້ ກົ ຕວົ ຢີ່ າງກ- ລະນທີ ີ່ ທີ ດົ ລອງກບັ ໜໃູ ນກີ່ ອງສະກນິ ເນີ ອກີ ແບບໜີ່ ງຶ ຄ: ເມ່ີ ອໜຢູ ຽບຄານ, ຄານຈະຟາດຂາໜທູ ນັ ທ,ີ ໜກູ ີ່ ຈະຢຸດ ການຢຽບໄມຄ້ົ ານນນັ້ົ . ແຕີ່ ອກີ ບີ່ ດນົ ໜກູ ່ີ ຈະກບັ ມາຢຽບໄມຄ້ົ ານນນັົ້ ອກີ . (2) ຜູທົ້ ່ີ ລີ ງົ ໂທດ ຈະເກດີ ມຄີ ວາມຮູສົ້ ກຶ ຜດິ ຫມຄີ ວາມອາຍ ຫ ຄຽດຊງັ ຜູທ້ົ ່ີ ໃີ ສ່ີ ໂທດຕນົ . ຈະພາໃຫເົ້ ກດີ ມີ ບນັ ຫາທາງອາລມົ ໃນຂາົ້ ງໜາົ້ . (3) ຜນົ ຈາກການລງົ ໂທດ ຈະເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຖ້ົ ກລງົ ໂທດຫກີ ຫຽ່ີງການກະທາບາງຢ່ີ າງ. ຜນົ ຫກີ ຫ່ີ ຽງການກະທາ ດີ່ ງັ ກີ່ າວຈະກາຍເປັນຕວົ ເສມີ ແຮງໃຫເ້ົ ຂາົ ມພີ ຶດຕກິ າທ່ີ ີບີ່ ປາຖະໜາອີ່ ນໆ ເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ອກີ ເຊີ່ ນັ ວີ່ າ : ເວລາເດກັ ຖກ ຄູ ລງົ ໂທດເຂາົ ກ່ີ ແກງ້ົ ເຈບັ ປີ່ ວຍເພາະບ່ີ ຢາກໄປໂຮງຮຽນ. ຜນົ ສາເລດັ ຂອງການແກງົ້ ເຈບັ ປີ່ ວຍຈະເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ນກັ ຮຽນມພີ ດຶ ຕກິ າຕວົ ະພ່ີ ແມີ່ ເພ່ີ ອຈະບ່ີ ໄດໄ້ົ ປໂຮງຮຽນ. ນອກຈາກນີົ້ Skinner ຍງັ ມຄີ ວາມຄິດວ່ີ າ: ການລງົ ໂທດ ຈະບ່ີ ເຮດັ ໃຫກ້ົ ານແຜ່ີ ຂະຫຍາຍພຶດຕິກາທາງ ບວກເກີດຂຶນົ້ ຄກັບການເສີມແຮງ. ສະນັນົ້ , ແທນທີ່ ີຄູຈະໃຊວ້ົ ິທີການລົງໂທດ. ຄູຄວນໃຊວົ້ ິທີລບພຶດຕິກາ (Extension) ຕວົ ຢີ່ າງ: ເດກັ ນກັ ຮຽນສະແດງພຶດຕກິ າທີ່ ີບີ່ ປາຖະໜາ ຮາ້ົ ຍດ່ີ າໝີ່ ູ, ຄູຕອ້ົ ງສນົ ໃຈຕີ່ ການກະທານນັົ້ (ການໃຫຄົ້ ວາມສນົ ໃຈເປນັ ການເສມີ ແຮງທາງບວກ) . 5.4 ການປະຍຸກທດິ ສະດຂີ ອງ Skinner 5.4.1 ການສາ້ົ ງພດຶ ຕກິ າໃໝ່ີ (Shaping Behavior) ການສາົ້ ງພດຶ ຕກິ າໃໝີ່ ເປນັ ການດາເນີນການເພີ່ ອໃຫໄົ້ ດພ້ົ ດຶ ຕກິ າ ທີ່ ບີ ີ່ ປະກດົ ມາກ່ີ ອນ. ເນ່ີ ອງ ຈາກພດຶ ຕກິ າທີ່ ປີ າຖະໜາບາງຢີ່ າງຈະບີ່ ເກດີ ຂນຶົ້ ມາເອງ, ເຮາົ ຈ່ີ ງຶ ຄີ່ ອຍໆປບັ ຫ ດດັ (Shaping) ໂດຍມກີ ານໃຫຕ້ົ ົວ ເສມີ ແຮງຫງັ ຈາກເຂາົ ໄດສົ້ ະແດງພດຶ ຕກິ າບາງຢີ່ າງ ເຊ່ີ ງິ ມສີ ່ີ ວນຄາ້ົ ຍຄກບັ ພດຶ ຕກິ າເປົາ້ົ ໝາຍທີ່ ຕີ ອົ້ ງການ. ຕ່ີ ມາຈ່ີ ງ ຄ່ີ ອຍໃຫຕົ້ ວົ ເສມີ ແຮງເມີ່ ອເຂາົ ສະແດງພດຶ ຕກິ າທີ່ ມີ ສີ ່ີ ວນໃກຄົ້ ຽງພດຶ ຕກິ າເປົາ້ົ ໝາຍຫາຍຂນຶົ້ ຈນົ ກະທງັ້ົ ເຂາົ ສະແດງ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ເີ ຮາົ ຕອ້ົ ງການ. ➢ ຂນັ້ົ ຕອນການສາົ້ ງພດຶ ຕກິ າໃໝ່ີ ມດີ ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1) ການດົ ພດຶ ຕກິ າເປາົ້ົ ໝາຍ (Desired Behavior) ພດຶ ຕກິ າເປາົ້ົ ໝາຍແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ປີ ະສງົ ສຸດທາົ້ ຍທ່ີ ເີ ຮາົ ຕອົ້ ງການ. ຕວົ ຢີ່ າງ: ທາົ້ ວ ສນັ ຕິ ເປນັ ຄນົ ຂອີ້ົ າຍເຂາົ ບ່ີ ກາ້ົ ເວາົົ້ ນາຄູຈກັ ເທີ່ ອ, ທງັ ໆທ່ີ ຄີ ູພະຍາຍາມຈະ ໂອລົ້ ມົ ນາ. ຕວົ ຢ່ີ າງນີ້ົ ພດຶ ຕກິ າເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ຕີ ອ້ົ ງການກ່ີ ແມ່ີ ນໃຫົ້ ສນັ ຕິ ກາ້ົ ສນົ ທະນານາຄູ. 2) ເລອກພດຶ ຕກິ າເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ເນີ່ ອງຈາກພດຶ ຕກິ າເປົາ້ົ ໝາຍບີ່ ໄດເົ້ ກດີ ຂນຶົ້ ໃນຊີ່ ວງທາອດິ (ສນັ ຕິ ບີ່ ເຄຍີ ເວາົົ້ ນາຄູເລຍີ ) ແຕ່ີ ສນັ ຕິ ຈະມກັ ເວາົົ້ ກບັ ເພ່ີ ອນພຽງແຕີ່ 2 - 3 ຄາກບັ ເພ່ີ ອນທີ່ ສີ ະໜດິ . ສະນນັົ້ , ຄູອາດການດົ ພດຶ ຕກິ າ ການເວໝົົ້ າ ກບັ ເພ່ີ ອນສະໜດິ 2 - 3 ຄາເປນັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ເີ ລີ່ ມີ ຕນົົ້ (Starting Behavior). 3) ການການດົ ພດຶ ຕກິ າຍ່ີ ອຍລະຫີ່ ວາງພດຶ ຕກິ າເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ກບັ ພດຶ ຕກິ າເປາົ້ົ ໝາຍ 56

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ກ່ີ ອນການດາເນນີ ການສາ້ົ ງພດຶ ຕກິ າໄໝີ່ ເຮາົ ຕອ້ົ ງການດົ ພດຶ ຕກິ າຍ່ີ ອຍລະຫີ່ ວາງພດຶ ຕກິ າ ເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ກບັ ພດຶ ຕກິ າເປາົົ້ ໝາຍໃຫຊ້ົ ດັ ເຈນ. ຕວົ ຢ່ີ າງກລະນີ ສນັ ຕິ ພວກເຮາົ ອາດການດົ ພດຶ ຕກິ າຍ່ີ ອຍດ່ີ ງັ ນີົ້ : ເປນັ ຜູເົ້ ລີ່ ມີ ຕນົົ້ ລມົ ກບັ ຄູ 6 ເປນັ ຜູເົ້ ລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ເວາົົ້ ກບັ ຜູໃົ້ ຫຍ່ີ ທີ່ ຄີ ຸຍົ້ ເຄຍີ 5 ເປນັ ຜູເົ້ ລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ລມົ ກບັ ໝີ່ ຫູ າຍກວ່ີ າ ໜ່ີ ງຄາ 4 ເປນັ ຜູເ້ົ ລີ່ ມີ ຕນົ້ົ ລມົ ກບັ ໝີ່ ແູ ຕີ່ ເວາົົ້ ພຽງຄາດຽວ 3 ເວາົົ້ (ເມີ່ ອເວລາໝ່ີ ຖູ າມ) 2 ຄາຂນ້ົ ໄປ 2 ເວາົົ້ (ເມ່ີ ອເວລາໝ່ີ ຖູ າມ) ພຽງຄາດຽວ 1 ເລກອນັ ດບັ ທ່ີ ີ 6 ແມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າເປາົ້ົ ໝາຍ. ເລກອນັ ດບັ ທ່ີ ີ 1 ແມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າເລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ . 4) ດາເນນີ ໃຫກ້ົ ານເສມີ ແຮງໃນພດຶ ຕກິ າຍີ່ ອຍແຕີ່ ລະຂນັົ້ ທີ່ ໄີ ດແ້ົ ບ່ີ ງໄວ້ົ ຫງັ ຈາກໄດກ້ົ ານດົ ພຶດຕິກາຍີ່ ອຍແລວົ້ ຂນັົ້ ຕ່ີ ໄປກີ່ ແມີ່ ນໃຫກ້ົ ານເສີມແຮງ. ເມີ່ ອສູນ ທອນໄດສ້ົ ະແດງພຶດຕກິ າໃນແຕີ່ ລະຂນັ້ົ ທ່ີ ີການດົ ໄວົ້ ເຊີ່ ັນ: ການລວມກີ່ ຸມກບັ ເພີ່ ອນ, ເມີ່ ອເຂາົ ເຈາົ້ົ ເວົາົ້ (ຫັງຈາກ ເພີ່ ອນຖາມ) 1 ຄາ ກີ່ ໃຫກ້ົ ານເສມີ ແຮງ. ຕ່ີ ມາເຂກົ ່ີ ມແີ ນວໂນມ້ົ ຕອບຄາຖາມເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ . ເມີ່ ອເຂາົ ທາຂນັ້ົ ນໄີົ້ ດແ້ົ ລວ້ົ , ຖາ້ົ ເຂາົ ເວາົ້ົ ພຽງຄາດຽວຈະບີ່ ໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງ. ແຕ່ີ ຈະເລີ່ ມີ ໃຫກ້ົ ານເສມີ ແຮງ ສະເພາະເວລາເຂາົ ຕອບຄາຖາມໝີ່ ູແຕີ່ 2 ຄາຂນຶ້ົ ໄປ. ຕີ່ ມາເມ່ີ ອສູນທອນຕອບຄາຖາມຫາຍ ກວ່ີ າ 2 ຄາເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ ເລອ້ົ ຍໆແມ່ີ ນເຮາົ ຈີ່ ງົ ຢຸດຕໃິ ຫກ້ົ ານເສມີ ແຮງ ດີ່ ງັ ກີ່ າວ ແລະ ເລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ດວົ້ ຍຕວົ ເສມີ ແຮງສະເພາະເວລາເຂາົ ເປນັ ຜູເົ້ ລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ສນົ ທະນາກບັ ໝ່ີ ູ 1 ຄາຊ່ີ ງຶ ເປນັ ຂັນ້ົ ຕ່ີ ໄປ ແລະ ດາເນນີ ການເຊີ່ ນັ ນຈີ້ົ ນົ ກະທງັ້ົ ເຖງິ ຂນັົ້ ສຸດທາ້ົ ຍຊ່ີ ງຶ ແມີ່ ນພດຶ ຕກິ າເປາົົ້ ໝາຍທ່ີ ຕີ ອົ້ ງການ. ນອກຈາກການສາົ້ ງພດຶ ຕກິ າໄໝ່ີ ແລວົ້ , ຫກັ ການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງໃນເມີ່ ອເດກັ ນກັ ຮຽນໄດມ້ົ ພີ ດຶ ຕິກາທີ່ ີ ປາຖະໜານີົ້ ແລະ ສາມາດນາເອາົ ໄປໃຊປົ້ ັບພດຶ ຕກິ າທີ່ ມີ ບີ ັນຫາຕ່ີ າງໆໃນຫອົ້ ງຮຽນໄດຢ້ົ ີ່ າງມປີ ະສິດທພິ າບ ເຊີ່ ນັ : ການໃຊຕ້ົ ວົ ເສມີ ແຮງເພີ່ ອລຸດພດຶ ຕກິ າການລມົ ກນັ ຂອງນກັ ຮຽນເວລາຮຽນຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງ ຫ ພດຶ ຕກິ າລບົ ກວນເພ່ີ ອນ ເປນັ ຕນົ້ົ . 5.4.2 ການປະຍຸກໃຊເົ້ ຂາົົ້ ໃນການສອນ Skinner ໄດໃ້ົ ຫຂ້ົ ຄົ້ ດິ ກ່ີ ຽວກບັ ການປະຍຸກຫກັ ການທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ີ ອນໄຂການກະ ທາ ໄປໃຊເ້ົ ຂາົ້ົ ໃນການສອນໜາ້ົ ສນົ ໃຈ ມດີ ີ່ ງັ ນ:ີ້ົ ກ່ີ ອນອ່ີ ນຄຕູ ອ້ົ ງເຂາົ້ົ ໃຈວ່ີ າ : ເດກັ ນກັ ຮຽນ ຈະບ່ີ ໄດເ້ົ ກດີ ມກີ ານຮຽນຮູໄົ້ ດງ້ົ ີ່າຍໆ ດວ້ົ ຍການທີ່ ຄີ ູ ເປນັ ຜູບົ້ ອກ ຫ ຄໃູ ຫເົ້ ດກັ ເຫນັ ໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ ະໃຫເ້ົ ຂາົ ຮຽນຮູ,ົ້ ແຕີ່ ການຮຽນຮູຈ້ົ ະເກດີ ຂນຶ້ົ ກ່ີ ຕີ່ ເມີ່ ອເຂາົ ມຄີ ວາມຢາກຮູ,ົ້ ແລະ ຮູວົ້ ່ີ າຜນົ ການກະທາ ຫ ຄຸນຄ່ີ າທ່ີ ຈີ ະເກດີ ຂນຶ້ົ ຈາກການຮຽນນນັົ້ ແມີ່ ນສີ່ ງິ ໃດ. ເມີ່ ອເຂາົ ຟງັ ຄເູ ວາົົ້ ຫ ເບີ່ ງິ ໃນສີ່ ງິ ທີ່ ີ ຄູກະກຽມໃຫນ້ົ ນັ້ົ ແລວ້ົ ເຂາົ ຈະໄດຮ້ົ ບັ ຜນົ ຫຍງັ ຈາກການກະທານນັ້ົ . ຖາົ້ ເຂາົ ເຮດັ ແລວ້ົ ໄດ.້ົ ຖາົ້ ເຂາົ ກະທາແລວົ້ ໄດຕ້ົ ົວ ເສມີ ແຮງເຂາົ ກີ່ ຈະກະທາເລອົ້ ຍໆ. ຖາ້ົ ຄພູ ຽງແຕ່ີ ບອກ ຫ ໃຫເ້ົ ບ່ີ ງິ , ແຕີ່ ບ່ີ ມກີ ານເສມີ ແຮງທາງບວກ, ການກະທາທີ່ ຄີ ູ ປາຖະໜານນັ ກີ່ ຈະບີ່ ເກດີ ຂນຶົ້ ມາ. 57

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແນວທາງການປະຍຸກຫກັ ການຂອງ Skinner ຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນກີ່ ແມີ່ ນການວິເຄາະພດຶ ຕິກາທ່ີ ປີ າຖະໜາ ອອກມາເປນັ ພດຶ ຕກິ າຍ່ີ ອຍ ທ່ີ ສີ າມາດສງັ ເກດເຫນັ ໄດຢົ້ ີ່ າງຊດັ ເຈນ ເຊ່ີ ນັ ວີ່ າ : ໃນບດົ ຮຽນ ວຊິ າວທິ ະຍາສາດ ຄູຕອົ້ ງ ລະບຸໃຫໄ້ົ ດວ້ົ ່ີ າ : ນກັ ຮຽນສາມາດເຮດັ ສ່ີ ງິ ໃດໄດເ້ົ ມ່ີ ອເຂາົ ໄດຮ້ົ ຽນ ບດົ ນນັ້ົ ຈບົ ແລວົ້ , ຖາ້ົ ຄູບ່ີ ສາມາດລະບຸໄດຄົ້ ູກ່ີ ບີ່ ອາດປະເມນີ ຜນົ ການສອນແລະຄວາມກາົ້ ວໜາ້ົ ຂອງພດຶ ຕກິ າທີ່ ຕີ ອົ້ ງການໄດ.ົ້ ສີ່ ງິ ສາຄນັ ແມ່ີ ນການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງ ອາດຈະບີ່ ເໝາະສມົ , ເພາະຄູບ່ີ ຮູວ້ົ ່ີ າຈະໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງຫງັ ຈາກຜູຮົ້ ຽນມພີ ດຶ ຕກິ າແບບໃດ. ໃນທດິ ສະດຂີ ອງ Skinner ສນົ ໃຈເລ່ີ ອງແຮງຈງູ ໃຈເພ່ີ ອຈະໃຫຕົ້ ວົ ເສມີ ແຮງເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ຍອົ້ ນວີ່ າ ອາຫານຈະ ເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງກ່ີ ຕີ່ ເມ່ີ ອຜູໄົ້ ດຮ້ົ ບັ ເກດີ ຄວາມຫວິ ເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ຫ ນາົ້ ຈະເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງກີ່ ຕີ່ ເມ່ີ ອຜູທ້ົ ່ີ ຮີ ບັ ເກດີ ອາການ ກະຫາຍເປນັ ຕນົ້ົ ... ສາລບັ ຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນນນັົ້ ຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດກີ່ ແມ່ີ ນຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັົ້ ທ່ີ ີ 2 ແລະ ຕວົ ເສມີ ແຮງແຜີ່ ຂະຫຍາຍເຊ່ີ ນັ ໄດແ້ົ ກີ່ ການສະແດງ ໃບໜາົ້ ຍມີ້ົ ແຍມົ້ ຈາກຄ,ູ ການຊມົ ເຊຍີ ຈາກຄ,ູ ຄະແນນ ຫ ອີ່ ນໆ ທີ່ ຢີ ີ່ ູໃນການຮຽນ ການສອນຄູຕອ້ົ ງໃຫຕົ້ ວົ ເສມີ ແຮງເຫີ່ າົ ນຢີົ້ ່ີ າງມຄີ ວາມເໝາະສມົ . ຄູທ່ີ ຢີ ຶດຫກັ ການຂອງສະກນິ ເນີ ຈະຕອົ້ ງຫກີ ຫີ່ ຽງການລງົ ໂທດ. ມແີ ຕ່ີ ລາງວນັ ເທີ່ າົ ນນັົ້ ທ່ີ ຈີ ະພາໃຫເ້ົ ກດີ ພດຶ ຕິ ກາທີ່ ປີ າຖະໜາໄດ.້ົ ເມີ່ ອຜູຮ້ົ ຽນຫາກມພີ ດຶ ຕກິ າບ່ີ ເໝາະສມົ ຄູຕອ້ົ ງທາທ່ີ າເສຍີ ເມຍີ ບ່ີ ສນົ ໃຈ (Ignored) ຕາມຄວາມ ຄດິ ຂອງ Skinner, ລາວຖວ່ີ າ ບນັ ຫາຕ່ີ າງໆຢ່ີ ູໃນໂຮງຮຽນນນັ້ົ ເປັນຜນົ ມາຈາກຄວາມລມົ້ົ ເຫວຕ່ີ າງໆຂອງຄູ ເຊ່ີ ນັ : ລມົົ້ ເຫວຈາກການສີ່ ງົ ເສມີ ສະເພາະຄວາມກາ້ົ ວໜາ້ົ ຂອງບຸກຄນົ , ແລະ ຈາກການໃຊຕົ້ ວົ ເສມີ ແຮງທ່ີ ບີ ່ີ ເໝາະສມົ , ລມົົ້ ເຫວເນີ່ ອງມາຈາກການລງົ ໂທດ ຫ ການບງັ ຄບັ ໃຫຢົ້ ີ່ ູໃນລະບຽບວໃິ ນຢີ່ າງເຄ່ີ ງັ ຄດັ ເກນີ ໄປ. 6. ສະຫຸບບດົ ຮຽນ ຄານຍິ າມຂອງ ການຮຽນຮູ ້ົ ທ່ີ ນີ ກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາສ່ີ ວນຫາຍ ໄດຍ້ົ ອມຮບັ ກນັ ຫາຍທີ່ ສີ ຸດກ່ີ ແມີ່ ນ: ການຮຽນ ຮູ ້ົ ໝາຍເຖງິ ການປີ່ ຽນແປງພດຶ ຕກິ າ ຫ ສກັ ກາຍຍະພາບຂອງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ຂີ ອ້ົ ງຂາ້ົ ງຖາວອນອນັ ເປນັ ຜນົ ມາຈາກ ປະສບົ ການ. ເຖງິ ວ່ີ າ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຈະຍອມຮບັ ຄານຍິ າມດີ່ ງັ ກີ່ າວ. ແຕີ່ ກີ່ ມແີ ນວຄດິ ກີ່ ຽວກບັ ການຮຽນຮູຕົ້ ່ີ າງໆທີ່ ີ ແຕກຕ່ີ າງກນັ ຢີ່ າງຫວງຫາຍ. ໃນຈານວນນີົ້ ເພີ່ ນີ ອາດຈາແນກອອກເປັນ 3 ກ່ີ ຸມຄ : ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການຮຽນຮູກົ້ ີ່ ຸມ ພຶດຕິການິຍົມ (Behavior Learning Theory), ຈດິ ຕະວິທະຍາການຮຽນຮູ ກ້ົ ່ີ ຸມພຶດຕິການິຍມົ (Cognitive Learning Theory), ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການຮຽນຮູທ້ົ າງສງັ ຄມົ (Interactionist Approach) ຢີ່ ູໃນບດົ ນຈີົ້ ະໄດເົ້ ວາົ້ົ ສະເພາະທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູໃົ້ ນກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ີອນໄຂແບບ Classic ເປນັ ທດິ ສະດດີ ່ີ ງັ ເດມີ ຂອງກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ທ່ີ ມີ ີ ຄວາມສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດໃນທດິ ສະດໜີ ີ່ ງຶ . ຜູທ້ົ ່ີ ຄີ ດິ ຄນົ້ົ ທດິ ສະດນີ ກີ້ົ ່ີ ແມີ່ ນ Ivan Pavlov, ໂດຍເຮດັ ການທດົ ລອງວາງເງ່ີອນໄຂປະຕກິ ລິ ິ ຍາສະທອ້ົ ນຂອງໂຕໝາ, ແລວົ້ John B. Watson ໄດນ້ົ າຫກັ ການດ່ີ ງັ ກີ່ າວໄປທດົ ລອງວາງເງີ່ອນໄຂທາງອາລມົ ກບັ ມະນຸດ. ຫກັ ການສາຄນັ ຂອງທດິ ສະດນີ ກີົ້ ່ີ ແມ່ີ ນ: ຖາົ້ ນາສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ວີ າງເງ່ີອນໄຂ (Cs) ໄປຄຽງຄ່ີ ູກບັ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ທີ ່ີ ີ ບ່ີ ວາງເງີ່ອນໄຂ (UCS) ເຊີ່ ງິ ມອີ ານາດພາໃຫເົ້ ກດີ ມກີ ານຕອບສະໜອງຢ່ີ າງໜີ່ ງຶ (UCR)ໄດ.ົ້ ຕ່ີ ມາສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ວີ າງ ເງີ່ ອນໄຂນນັົ້ ກ່ີ ຈະພາໃຫເົ້ ກດີ ມກີ ານຕອບສະໜອງໄດຄົ້ ກບັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ບີ ່ີ ວາງເງ່ີ ອນໄຂ ເຊີ່ ັນ: ຖາົ້ ນາເອົາໜູຂາວ (CS) ໄປເຂາົົ້ ຄີ່ ູກບັ ສຽງດງັ (UCS) ສຽງນຈີ້ົ ະເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ມກີ ານຕກົ ໃຈ, ຢາ້ົ ນກວົ , ຮອົ້ ງໄຫ.ົ້ ຕີ່ ມາພຽງແຕີ່ ເຫນັ ໜູ ຂາວເດກັ ກີ່ ຈະຢາ້ົ ນກວົ ຄກນັ ກບັ ເວລາໄດຍົ້ ນິ ສຽງດງັ . 58

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງຮຽນຄູກີ່ ສາມາດວາງເງ່ີອນໄຂ ໃຫເົ້ ດກັ ນກັ ຮຽນເກດີ ອາລມົ ທາງບວກ ແລະ ທາງລບົ ໄດ້ົ ເຊີ່ ນັ : ເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ ຮກັ ຫ ຢາົ້ ນຄູກ່ີ ໄດ.ົ້ ໃນທາງການປະຕບິ ດັ ຄູອາດວາງເງ່ີອນໄຂໃຫເົ້ ດກັ ຢາົ້ ນຄູໂດຍບີ່ ໄດຕົ້ ງັ້ົ ໃຈ, ຫ ເດກັ ອາດມຄີ ວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ຕ່ີ ການສອບເສງັ ໂດຍຄູບ່ີ ໄດຈ້ົ ງົ ໃຈໃຫເົ້ ດກັ ເກດີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ແບບນນັົ້ . ເມີ່ ອເປນັ ເຊີ່ ນັ ນນັົ້ ຄູຕອົ້ ງພະຍາຍາມລບການວາງເງີ່ອນໄຂດ່ີ ັງກີ່ າວ. ອາດເຮດັ ໄດໂ້ົ ດຍບ່ີ ໃຫມົ້ ສີ ່ີ ິງກະຕຸນົ້ ທ່ີ ພີ າໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມວິຕກົ ກງັ ວນົ ຫ ຄວາມຢາ້ົ ນກວົ ເກດີ ຂນຶ້ົ ຫ ອາດໃຊເົ້ ທກັ ນກິ ການວາງເງີ່ອນໄຂກບັ . ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກ້ົ ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ໃນໄລຍະທາອດິ ອກີ ທດິ ສະດໜີ ່ີ ງຶ ກ່ີ ແມີ່ ນທດິ ສະດີ ຄວາມສາພນັ ເຊ່ີ ອມໂຍງຂອງ Thorndike. ທດິ ສະດນີ ເີ້ົ ຊ່ີ ອວີ່ າ : ການຮຽນຮູເ້ົ ກດີ ມາຈາກການເຊ່ີ ອມຕີ່ ລະຫີ່ ວາງສ່ີ ງິ ກະຕຸນົ້ ກບັ ການຕອບສະໜອງ. ພາວະທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫພົ້ ນັ ທະ ຫ ການເຊ່ີ ອມໂຍງລະຫ່ີ ວາງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ກບັ ການຕອບສະໜອງເກດີ ຂນຶ້ົ ມຫີ າຍປະ ການ. Thorndike ໄດອົ້ ະທບິ າຍພາວະດີ່ ັງກີ່ າວໃນຮູບປະກດົ ການຮຽນຮູເ້ົ ຊ່ີ ງິ ມກີ ດົ ທີ່ ສີ າຄັນ 3 ປະການ ຄ: ກດົ ຄວາມພໃຈ, ກດົ ການເຝກິ ຫດັ ແລະ ກດົ ຄວາມພອ້ົ ມ. - ກດົ ຄວາມພໃຈ ຈະມໃີ ຈຄວາມວີ່ າ: ຖາ້ົ ການຕອບສະໜອງພາກີ່ ໃຫເົ້ ກດີ ການພໃຈ, ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ກບັ ການ ຕອບສະໜອງຈະເຂມັ້ົ ແຂງແໜນົ້ ແຟນົ້ ຂນຶົ້ , ຫ ເວາົົ້ ອກີ ຢີ່ າງໜີ່ ງຶ ແມ່ີ ນຄວາມພໃຈ ຫ ລາງວນັ ຈະພາໃຫກົ້ ານຕອບ ສະໜອງເກດີ ຊາົ້ ໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ຄຍີ ໄດຮ້ົ ບັ ລາງວນັ ມາແລວ້ົ . - ກດົ ການເຝກິ ນນັົ້ ມໃີ ຈຄວາມວີ່ າ: ຖາ້ົ ໄດກົ້ ະທາເລອ້ົ ຍໆພນັ ທະລະຫ່ີ ວາງສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ກບັ ການຕອບສະໜອງ ຈະແໜນ້ົ ແຟນົ້ ຂນຶົ້ , ຕີ່ ມາກດົ ນຈີົ້ ະປບັ ປຸງໄໝ່ີ ໂດຍເນນັົ້ ວີ່ າການເຝກິ ຈະບ່ີ ມຜີ ນົ ຕີ່ ຄວາມແໜນ້ົ ແຟນົ້ ຂອງພນັ ທະ, ຖາົ້ ຜູ້ົ ເຝກິ ບີ່ ໄດຮ້ົ ບັ ຮູຜ້ົ ນົ ຂອງການເຝກິ ແລະ ຜູເ້ົ ຝກິ ບີ່ ມແີ ຮງຈງູ ໃຈໃນການເຝກິ . - ກດົ ຄາວມພອ້ົ ມນນັົ້ ຈະສະລຸບໄດວ້ົ ີ່ າ: ຖາົ້ ບຸກຄນົ ພອ້ົ ມທ່ີ ີຈະກະທາຍີ່ ອມຈະເກດີ ມຄີ ວາມພໃຈ, ຖາົ້ ບີ່ ພອ້ົ ມກ່ີ ຈະບ່ີ ເກດີ ມຄີ ວາມພໃຈ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ເວລາສອນຄູຄວນຄານງຶ ເຖງິ ຫກັ ການທງັ 3 ຂອງທອນໄດທີ່ ກີ ່ີ າວມານນັ້ົ . ນອກຈາກນີ້ົ ການສອນ ຕອ້ົ ງໃຫສົ້ ອດຄີ່ ອງ ກບັ ຊວີ ດິ ຈງິ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນເພ່ີ ອຈະຖ່ີ າຍໂອນການຮຽນຮູ ົ້ ຈາກສີ່ ງິ ທ່ີ ຮີ ຽນໃນຫອົ້ ງຮຽນໄປສ່ີ ູການ ດາລງົ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ . ທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ີ ອນໄຂການກະທາຂອງ Skinner ໄດຖົ້ ວ່ີ າແມ່ີ ນທິດສະດີການຮຽນຮູ ້ົ ກີ່ ຸມພຶດຕກິ າ ນຍິ ມົ ທີ່ ໄີ ດຮົ້ ບັ ຄວາມສນົ ໃຈຫາຍໃນປະຈບຸ ນັ . ຕາມທດັ ສະນະຂອງ Skinner ການຮຽນຮູ ້ົ ກ່ີ ແມີ່ ນການປ່ີ ຽນແປງ ພດຶ ຕກິ າ. ການພຈິ າລະນາວ່ີ າ ຜູຮົ້ ຽນ ໄດເ້ົ ກດີ ມກີ ານຮຽນຮູ ້ົ ຫ ບີ່ ກ່ີ ສງັ ເກດເບີ່ ງິ ການປ່ີ ຽນແປງອດັ ຕາການຕອບສະໜ ອງ ແລະ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ການປີ່ ຽນແປງອດັ ຕາການຕອບສະໜອງ ເຊ່ີ ນັ : ຜນົ ຂອງການປະພດຶ ຫ ສ່ີ ງິ ທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຫງັ ຈາການກະທານນັ້ົ ວ່ີ າເປັນແນວໃດ. ຖາົ້ ຜນົ ທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ມຄີ ວາມພໃຈອນິ ຊກີ ີ່ ຈະມແີ ນວໂນມົ້ ກະທາພດຶ ຕິ ການນັົ້ ຖ່ີ ີ ຫ ເພີ່ ມີ ຂນຶົ້ . ການດາເນນີ ງານເພີ່ ອໃຫອ້ົ ນິ ຊໄີ ດຮົ້ ບັ ຜນົ ທີ່ ເີ ພງີ ພໃຈ ແລະ ເຮດັ ໃຫອ້ົ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງ ມແີ ນວໂນມ້ົ ຖີ່ ີ ຫ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ ນນັົ້ ຈະເອນີົ້ ວີ່ າ: ການເສມີ ແຮງ (Reinforcement) ແລະ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ຫ ຜນົ ການກະທາ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຫງັ ຈາກການຕອບສະໜອງດ່ີ ງັ ກ່ີ າວຈະຮຽກວ່ີ າ : ຕວົ ເສມີ ແຮງ (Reinforcer) 59

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຕວົ ເສມີ ແຮງອາດແບີ່ ງອອກເປນັ 2 ແບບຄ : ແບີ່ ງອອກຕາມຊະນດິ ແລະ ແບ່ີ ງຕາມແຫີ່ ງທ່ີ ມີ າ. ຖາົ້ ແບ່ີ ງຕາມ ຊະນດິ ກີ່ ຈະແບີ່ ງເປນັ 2 ປະເພດຄ : ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງບວກກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ . ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງບວກເປນັ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໃນເມ່ີ ອໄດຮົ້ ບັ ແລວ້ົ ຈະພາໃຫອົ້ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງຖ່ີ ີ ຫ ເພີ່ ມີ ຂນຶ້ົ . ສ່ີ ວນຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ ແມ່ີ ນ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໃນເມີ່ ອນາອອກໄປແລວ້ົ ຈະເຣັດໃຫອ້ົ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງມແີ ນວໂນມເພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ . ຕວົ ເສມີ ແຮງທາງລບົ ນຈີ້ົ ະແຕກຕີ່ າງຈາກການລງົ ໂທດ. ເພາະການລງົ ໂທດແມີ່ ນການໃຫສົ້ ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ບີ ່ີ ປາຖະໜາ (ສີ່ ງິ ທ່ີ ຄີ ນົ ບ່ີ ມກັ ) ຫ ນາ ເອາົ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທີ່ ພີ ໃຈອອກໄປ. ໂດຍມຈີ ດຸ ປະສງົ ເຮດັ ໃຫພ້ົ ດຶ ຕກິ າທີ່ ບີ ີ່ ປາຖະໜາຍຸຕລິ ງົ . ຖາົ້ ແບີ່ ງຕວົ ເສມີ ແຮງອອກຕາມແຫີ່ ງທີ່ ມີ ໝາກີ່ ແບີ່ ງອອກເປນັ 2 ປະເພດຄ: ຕວົ ເສມີ ແຮງທ່ີ ບີ ່ີ ໄດເົ້ ກດີ ມາຈາກ ການວາງເງີ່ອນໄຂ, ແລະ ເກດີ ມາຈາກການວາງເງ່ີອນໄຂ. - ຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ເີ ກດີ ມາຈາກການບີ່ ໄດວ້ົ າງເງ່ີ ອນໄຂ ຈະແມີ່ ນຕວົ ເສມີ ແຮງທີ່ ມີ ຄີ ຸນສມົ ບັດເປັນຕົວເສີມ ແຮງໃນຕວົ ມນັ ເອງຢ່ີ ູແລວ້ົ ເຊີ່ ນັ : ອາຫານແມ່ີ ນຕວົ ເສມີ ແຮງຂອງບຸກຄນົ ກາລງັ ຫວິ , ນາ້ົ ຈະເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂອງຄນົ ກາລົັງກະຫາຍ, ການນອນເປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງສາລບັ ຜູທົ້ ່ີ ກີ າລງັ ເຫງາົ ນອນ.... ແລະ ກ່ີ ມກັ ເອນີ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງນວີົ້ ່ີ າ: ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັ້ົ ທາອດິ . ສີ່ ວນຕວົ ເສມີ ແຮງອກີ ປະເພດໜີ່ ງຶ ແມ່ີ ນສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ບີ ີ່ ໄດເ້ົ ປນັ ຕວົ ເສມີ ແຮງໃນຕນົ ເອງ. ແຕີ່ ຖາ້ົ ນາເອາົ ໄປຄີ່ ູກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງ ຂນັ້ົ ທາອດິ ເລອ້ົ ຍໆກີ່ ຈະມອີ ານາດໃນການເສມີ ແຮງ ແລະ ເອນີ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງປະເພດ ນວີ້ົ ີ່ າ : ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັົ້ ທີ່ ີ 2. ຖາ້ົ ຕວົ ເສມີ ແຮງທ່ີ ີ 2 ໄດໄົ້ ປເຊ່ີ ອມໂຍງກບັ ຕວົ ເສມີ ແຮງຂນັົ້ ທີ່ ໜີ ີ່ ງຶ ຫາຍໆຕວົ ເຮົາຈະ ເອນີົ້ ວີ່ າ: ຕວົ ເສມີ ແຮງແຜ່ີ ຂະຫຍາຍ ເຊ່ີ ນັ : ເງນີ , ການຍມີົ້ , ການຊມົ ເຊຍີ ແລະ ອີ່່ີ ນໆ. ສະພາບການທ່ີ ີ Skinner ໄດພົ້ ບົ ວ່ີ າ: ມຄີ ວາມສາຄັນຕ່ີ ການຄວບຄຸມຕ່ີ ອດັ ຕາການຕອບສະໜອງກີ່ ແມ່ີ ນ ການການດົ ໄລຍະເວລາຂອງການເສມີ ແຮງປົກກະຕິ ຢ່ີ ູໃນໄລຍະທາອດິ ຂອງການວາງເງີ່ ອນໄຂນນັົ້ ຈາເປັນຕອົ້ ງໃຊ ການເສມີ ແຮງທຸກຄງັ້ົ ທີ່ ເີ ຂາົ ກະທາໃນສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ຮາົ ຕອ້ົ ງການ. ຫງັ ຈາກເຂາົ ໄດເ້ົ ກດີ ການຮຽນຮູແ້ົ ລວ້ົ ກີ່ ຈະປີ່ ຽນມາເປັນ ການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງບາງຄງັ້ົ . ການໃຫກົ້ ານເສມີ ແຮງບາງຄງັ້ົ ທີ່ ມີ ຜີ ນົ ເຮດັ ໃຫອ້ົ ດັ ຕາການຕອບສະໜອງເກດີ ຂຶນົ້ ສູງ ແລະ ສະເໝີຕນົົ້ ສະເໝີປາຍກ່ີ ແມີ່ ນແບບການການດົ ອດັ ຕຈານວນຄງັ້ົ ບີ່ ຕາຍຕວົ ແລະ ແບບການດົ ການເສມີ ແຮງ ຕາມເວລາ ແບບບີ່ ຕາຍຕວົ . ທດິ ສະດກີ ານວາງເງ່ີອນໄຂການກະທາຂອງ Skinner ຈະສາມາດປະຍຸກໃຊໄົ້ ດຫົ້ າຍ ລກັ ສະນະນບັ ທງັ ການ ປບັ ພດຶ ຕກິ າໃນການຮຽນ - ການສອນ ແລະ ການພດັ ທະນາການຮຽນແບບອ່ີ ນໆອກີ ດວ້ົ ຍ. 60

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 5 ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກົ້ ີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ (Cognitive Psychology) ທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ຈະສງັ ເກດການຮຽນຮູໃ້ົ ນຮູບການເຊ່ີ ອມໂຍງລະຫີ່ ວາງ ສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ກບັ ການ ຕອບສະໜອງ, ໂດຍມີ ການເສີມແຮງ ເປັນປັດໄຈຄວບຄຸມ. ແຕ່ີ ທິດສະດີການຮຽນຮູ ້ົ ຂອງກ່ີ ຸມນີົ້ ຈະເນັນ້ົ ອົງ ປະກອບຂອງການສາົ້ ງຄວາມຄິດ(Conceptual Aspects). ຫາຍກວ່ີ າອົງປະກອບດາົ້ ນພຶດຕິກາ(Behavioral Aspects) ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກ່ີ ຸມນີົ້ ໄດອ້ົ ະທບິ າຍ ການຮຽນຮູ ົ້ ໂດຍມີ່ ຸງເນນັ້ົ ໃສີ່ ຄວາມສນົ ໃຈຂະບວນການພາຍໃນ ຂອງສະໝອງ ໂດຍສະເພາະແມ່ີ ນ ການຮບັ ຮູ(ົ້ Perception), ການຈດັ ລະບຽບຄວາມຮູ ົ້ (Reorganization) ການ ເກບັ ສາລະຄວາມຮູ ົ້ (Stored) ແລະ ລວມເຖິງ ການຮຽກສາລະຄວາມຮູທົ້ ີ່ ເີ ກບັ ໄວອ້ົ ອກມາໃຊ້ົ (Retrieval). ທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມນກີົ້ ່ີ ແມ່ີ ນ ທດິ ສະດປີ ນັ ຍານຍິ ມົ (Cognitive Psychology) ຢ່ີ ູໃນບົດນີຈ້ົ ະໄດກົ້ ່ີ າວເຖິງທິດສະດີການຮຽນຮູ ກ້ົ ່ີ ຸມ Gestalt (Gestalt Psychology) ເຊີ່ ິງຖເປັນ ພນ້ົ ຖານສາຄນັ ຂອງທດິ ສະດຢີ ່ີ ູໃນກີ່ ຸມນ,ີົ້ ແລວ້ົ ຍງັ ຈະກີ່ າວເຖິງທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ (Information Processing Approach) ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ທດິ ສະດກີ ີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ທ່ີ ໃີ ໝີ່ ທີ່ ສີ ຸດ ແລະ ກາລງັ ໄດຮົ້ ບັ ຄວາມສນົ ໃຈຫາຍໃນ ປະຈບຸ ນັ ນ.ີ້ົ 1. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູ ້ົ Gestalt Psychology ໃນຊ່ີ ວງ 30 ປີທາອດິ ຂອງສດັ ຕະວດັ ທ່ີ ີ XX ເຊີ່ ງິ ແມ່ີ ນໄລຍະທີ່ ີ ກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ກາລງັ ໄດ້ົ ຮບັ ຄວາມນຍິ ມົ ຢ່ີ າງຫວງຫາຍຢ່ີ ູໃນສາະຫະລດັ ອາເມລກິ ານນັົ້ ກ່ີ ໄດມົ້ ກີ ່ີ ຸມຈດິ ຕະວທິ ະຍາກ່ີ ຸມອ່ີ ນໆເກດີ ຂນຶົ້ ຢີ່ ູທາງ ຢູໂລບ ເຊີ່ ນັ : ກ່ີ ຸມ ຈດິ ວເິ ຄາະໄດເ້ົ ກດີ ຂນຶົ້ ຢີ່ ູກຸງວຽນນາ, ທດິ ສະດຂີ ອງ Piaget ເກດີ ຂນຶ້ົ ຢີ່ ູກຸງເຈນວີ າ. ການວດັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາເກດີ ຂນຶ້ົ ຢີ່ ູ France ແລະ England, ແລະ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາປນັ ຍານຍິ ມົ ເກດີ ຂນຶ້ົ ຢີ່ ູ ເຢຍລະມນັ . ຜູ້ົນາຂອງກີ່ ຸມປັນຍານິຍົມໃນໄລຍະທາອິດໄດແ້ົ ກ່ີ : Max Wertheimer(1880-1943), Kurt Koffka (1886- 1941), Wolfgang Klohler (1887-1963) ທງັ ໝດົ ບນັ ດາທີ່ ານເຫີ່ ົານີ້ົ ໄດຮ້ົ ຽກຕນົ ເອງວ່ີ າ: Gestalt Psychology. ຄາວີ່ າ “ Gestalt ” ຄວາມໝາຍວີ່ າ ການຈກັ ລະບຽບອງົ ປະກອບຕີ່ າງໆ ຫ ສ່ີ ວນຍ່ີ ອຍໆ ເຂາົ້ົ ກນັ ໃຫເົ້ ປັນໂຄງ ສາົ້ ງລວມທ່ີ ມີ ຄີ ວາມໝາຍນນັົ້ ເອງ. 1.1 ແນວຄດິ ພນ້ົ ຖານ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກ່ີ ຸມນຈີົ້ ະມຄີ ວາມເຊ່ີ ອວີ່ າ : ຄນົ ເຮາົ ຈະຮບັ ຮູສົ້ ີ່ ງິ ອອ້ົ ມຕວົ ໃນລກັ ສະນະທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ ໃນຮູບລວມທງັ້ົ ໝດົ ຈະບ່ີ ຮບັ ຮູພ້ົ ຽງແຕ່ີ ສະເພາະສີ່ ວນໃດໜີ່ ງຶ ຫ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ແີ ຍກອອກຈາກກນັ , ເຮາົ ຈະຮບັ ຮູໃົ້ ນ ລກັ ສະນະທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍທງັ ໝດົ ຮູບຮ່ີ າງ, ຈະບ່ີ ເລອກຮບັ ຮູສົ້ ະເພາະເສນັົ້ , ສສີ ນັ ຫ ສ່ີ ວນໃດສ່ີ ວນໜ່ີ ງຶ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ຈດິ ຕະວທິ ະຍາພະຍາຍາມຈະປະຍຸກທດິ ສະດີໃນສະໜາມວິຊາຟີຊກິ ມາອະທບິ າຍປະກດົ ການທາງຈດິ . ດີ່ ັງນນັ້ົ ເພີ່ ນິ ຈ່ີ ງຶ ຮຽກທດິ ສະດນີ ວີົ້ ີ່ າ: “ ທິດສະດີສະໜາມ (Field Theory) ”. ຄາວີ່ າ ສະໜາມ(Field) ຈະມີ ຄວາມໝາຍວີ່ າ ເປນັ ລະບບົ ຫ ໂຄງສາົ້ ງຂອງຄວາມສາພນັ ທາງໃນທ່ີ ບີ ີ່ ຢຸດນງີ້ົ . ຜນົ ກະທບົ ສີ່ ວນໃດສ່ີ ວນໜີ່ ງຶ ພາຍໃນ ລະບບົ ຍ່ີ ອມຈະສ່ີ ງົ ຜນົ ກະທບົ ໄປເຖງິ ສ່ີ ວນອ່ີ ນໆ ທງັ ໝດົ ລະບບົ ດຽວກນັ ນນັ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ເຮາົ ຈະຖວີ່ າ ຕວົ ຂອງເຮາົ ກ່ີ ເປນັ ສະ ໜາມ ຫ ເປນັ ລະບບົ ຂອງຄວາມສາພນັ ລະບບົ ໜ່ີ ງຶ . ເຮາົ ຈະເຫນັ ວ່ີ າ ຖາ້ົ ຕນົ ມອີ າການເຈບັ ປວດຢີ່ ູນວີ້ົ ຕນີ 61

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຫ ມອີ າການຖອກທອົ້ ງ, ມນັ ກີ່ ຈະສີ່ ົງຜນົ ສະທອ້ົ ນໄປທຸກສ່ີ ວນໃນຮ່ີ າງກາຍ. ສະນນັົ້ , ການສກຶ ສາ ລະບົບຂອງ ຮີ່ າງກາຍ ຈ່ີ ງຶ ຈາເປນັ ຕອ້ົ ງສກຶ ສາເຖິງລກັ ສະນະທີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ົ ງພວົ ພນັ ກນັ ແບບທງັ ໝດົ . ເຮາົ ຈະບ່ີ ສກຶ ສາໃນລກັ ສະນະທີ່ ີ ແຍກແຕ່ີ ລະສ່ີ ວນອອກຈາກກນັ ຢີ່ າງອດິ ສະຫະ. 1.2 ຫກັ ການຮບັ ຮູ ້ົ ກ າ ນຮັບຮູ ົ້ (Perception) ຖວີ່ າ ແມ່ີ ນພົ້ນຖາ ນທ່ີ ີສາ ຄັນຂ ອງທິດສ ະດີກ າ ນຮຽ ນ ຮູ ົ້ຂອ ງGestalt Psychology . ເຂາົ ເຈາົົ້ ໄດສ້ົ ກຶ ສາ ແລະ ຄນົ້ົ ຄວ້ົ າກ່ີ ຽວກບັ ກດົ ຂອງການຮບັ ຮູຢົ້ ່ີ າງຫວງຫາຍ. ແຕ່ີ ກດົ ທ່ີ ຄີ ວບຄຸມກດົ ອີ່ ນໆ ກີ່ ແມ່ີ ນ ກດົ ຄວາມແນີ່ ນອນ ຫ ຊດັ ເຈນ(Law of Pragnanz), Kurt Koffka ໄດອົ້ ະທບິ າຍ ກດົ ຂນົ້ ວີ້ົ ່ີ າ: ການຮບັ ຮູຈົ້ ະມກີ ານຈດັ ໝວດໝີ່ ູ ຫ ຈດັ ຢີ່ ູໃນຮູບທ່ີ ດີ ີ ໝາຍວ່ີ າການເບ່ີ ງິ ພາບນນັ້ົ ໃຫເົ້ ປັນ ຮູບທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ, ມີ ຄວາມສົມບູນ, ມລີ ະບຽບກດົ ເກນ. ເຖິງວີ່ າພາບນນັ້ົ ຈະບ່ີ ມຄີ ວາມໝາຍ, ຂາດລະບຽບກດົ ເກນ ຫ ຂາດຄວາມ ສມົ ບູນກ່ີ ຕາມ. ພນົ້ ຖານຂອງການຈດັ ລະບຽບໝວດໝ່ີ ູ ຫ ຮູບຮ່ີ າງຂອງສີ່ ງິ ທີ່ ຮີ ບັ ຮູກົ້ ່ີ ແມີ່ ນ ການແຍກສະໜາມ ການຮບັ ຮູ ້ົ ອອກເປນັ 2 ສີ່ ວນຄ: ສີ່ ວນທ່ີ ເີ ປນັ ພາບ (Figure) ເຊ່ີ ງິ ແມ່ີ ນສ່ີ ວນທີ່ ເີ ດ່ີ ນັ ເປັນຈດຸ ສູນລວມ ຂອງສ່ີ ງິ ທີ່ ສີ ນົ ໃຈ ແລະ ອກີ ສີ່ ວນໜ່ີ ງຶ ກີ່ ແມ່ີ ນພນ້ົ (Ground) ເຊ່ີ ງິ ເປັນສີ່ ວນປະກອບຂອງພາບ, ເປນັ ສ່ີ ວນທີ່ ຮີ ບັ ຮອງພນ້ົ . ຕວົ ຢ່ີ າງ: ຖາົ້ ເຮາົ ສນົ ໃຈຜູໃ້ົ ດຜູໜົ້ ່ີ ງຶ ທ່ີ ຢີ ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນດຽວກນັ , ບຸກຄນົ ທີ່ ເີ ຮາົ ສນົ ໃຈນນັ້ົ ກີ່ ຈະເປນັ ພາບ, ສີ່ ວນຄນົ ອ່ີ ນໆ ຫ ສ່ີ ງິ ອ່ີ ນໆທ່ີ ີ ເຮາົ ບີ່ ສົນໃຈກີ່ ຈະເປັນພນ້ົ . ຫ ເວາົ້ົ ຢ່ີ າງງີ່າຍໆວີ່ າສີ່ ິງທີ່ ເີ ຮາົ ຮບັ ຮູນ້ົ ນັ້ົ ກີ່ ແມີ່ ນພາບ ແລະ ສີ່ ວນທີ່ ີເຮາົ ຮັບຮູແົ້ ຕີ່ ບີ່ ທັນ ປະກດົ ເປນັ ຮູບຮີ່ າງກ່ີ ຈະແມີ່ ນພນ້ົ . ຮູບພາບທີ 8: ພາບ ແລະ ພນ້ົ ແຫ່ີ ງທ່ີ ມີ າ: https://www.baanjomyut.com/library_2/extension- 2/gestalt_theory/01.html Gestalt Psychology ໄດອົ້ ະທບິ າຍວ່ີ າຄວາມແຕກຕ່ີ າງຂອງພນ້ົ ຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ກບັ ການຮບັ ຮູພ້ົ າບຂອງ ບຸກຄນົ . ຕວົ ຢີ່ າງຈດຸ ສເີ ທາົ ຖາ້ົ ນອນຢີ່ ູໃນພນ້ົ ສດີ າມນັ ຈະເປນັ ສເີ ທາົ ອ່ີ ອນ. ແຕີ່ ຖາ້ົ ນອນຢ່ີ ູພນົ້ ສຈີ າງມນັ ກ່ີ ຈະກາຍເປັນ ສເີ ທາົ ແກີ່ . ນັກຈດິ ຕະວິທະຍາກ່ີ ຸມນີມົ້ ຄີ ວາມສົນໃຈໃນຄວາມສາພັນລະຫ່ີ ວາງພນ້ົ ແລະ ພາບເຊ່ີ ິງໄດຕ້ົ ັງົ້ ກດົ ຈດັ ລະບຽບ, ໝວດໝ່ີ ູ ຫ ຮູບຮີ່ າງຂອງສ່ີ ງິ ທີ່ ຮີ ບັ ຮູໄົ້ ວຢົ້ ່ີ າງຫວງຫາຍ. ແຕ່ີ ກດົ ທີ່ ສີ າຄນັ ທ່ີ ມີ ກັ ກີ່ າວເຖງິ ຢີ່ ູສະເໜີ ມດີ ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ (1). ກດົ ຄວາມໃກຊ້ົ ດິ (Principle of Proximity). ກດົ ນໄີົ້ ດເ້ົ ວາົົ້ ວີ່ າ: ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ໃດທີ່ ຢີ ່ີ ູໃກໆ້ົ ກນັ ພວກເຮາົ ຈະມກັ ຄດິ ວີ່ າເປນັ ພວກດຽວກນັ . 62

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ OO OO OO O O OOO OO OOO OOOO OOOO ແມີ່ ນຕົວຢີ່ າງຂອງການຈດັ ໝວດໝ່ີ ູຂອງສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ຕາມກດົ ຄວາມໃກສ້ົ ດິ . ແຖວທີ່ ີ 1 ເຮາົ ສງັ ເກດ ເຫນັ ວງົ ກມົ ເປນັ 4 ກ່ີ ຸມ. ແຖວທີ່ ີ 2 ຈະເຫນັ ວງົ ກມົ 3 ກີ່ ຸມ. ແລະແຖວທ່ີ ີ 3 ຈະເຫນັ ວງົ ກມົ ເປນັ 2 ກ່ີ ຸມອງີ ຕາມຫກັ ສີ່ ງິ ໃກຊົ້ ດິ ກນັ ແມີ່ ນຈດັ ເປນັ ພວກດຽວກນັ . (2). ກດົ ຄວາມຄາ້ົ ຍຄກນັ (Principle of Similarity) ກດົ ນຈີົ້ ະມໃີ ຈຄວາມວີ່ າສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໃດໆ ກ່ີ ຕາມທີ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະຮູບຮ່ີ າງ, ຂະໜາດ ຫ ສຄີ າ້ົ ຍໆ ຄກນັ ເຮາົ ມກັ ຮບັ ຮູວົ້ ີ່ າເປນັ ພວກດຽວກນັ . ຮູບພາບທີ 9: ຮູບພາບຄວາມຄາ້ົ ຍຄກນັ ຂອງຕນົົ້ ໄມ ້ົ ແຫ່ີ ງທ່ີ ມີ າ: https://www.photoschoolthailand.com/gestalt- theory/ ຕວົ ຢີ່ າງຂອງການຈດັ ໝວດໝ່ີ ູຂອງສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ຕາມກດົ ຄາົ້ ຍຄກນັ . ຢີ່ ູໃນພາບນເີົ້ ຮາົ ຮບັ ຮູກົ້ ີ່ ຸມຂອງຕນົົ້ ໄມທ້ົ ່ີ ມີ ີ ຄວາມຄາ້ົ ຍຄກນັ ໝດົ . (3). ກດົ ຂອງຄວາມຕ່ີ ເນ່ີ ອງ (Principle of Continuity) ບາງຄງັ້ົ ຮຽກກດົ ນວີ້ົ ່ີ າ: ກດົ ທດິ ທາງ (Principle of Direction) ໃຈຄວາມສາຄນັ ຂອງກດົ ນກີ້ົ ີ່ ແມີ່ ນ ບຸກຄນົ ທ່ີ ມີ ແີ ນວໂນມ້ົ ຈະຮບັ ຮູສົ້ ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆໃນລກັ ສະນະທ່ີ ມີ ຄີ ວາມຕີ່ ເນີ່ ອງ ຫ ມທີ ດິ ທາງໄປທາງດຽວກນັ . ຮູບພາບທີ 10: ການຖີ່ າບຮູບພາບຕ່ີ ເນ່ີ ອງ ແຫ່ີ ງທ່ີ ມີ າ: https://www.techxcite.com/mobile/topic.html? id=9035 ຕວົ ຢ່ີ າງ: ການຮບັ ຮູຕົ້ າມກດົ ຕີ່ ເນ່ີ ອງ. ຈາກພາບນເີ້ົ ຮາົ ມກັ ຈະເຫນັ ເປັນຮູບໃນລກັ ສະນະຄວາມຕີ່ ເນີ່ ອງຂອງ ການຂີ່ ລີ ດົ ຖບີ ກະໂດດ, ກີ່ ຍອ້ົ ນເຮາົ ໄດຮ້ົ ບັ ຮູພົ້ າບໃນລກັ ສະນະຕີ່ ເນ່ີ ອງ ຫ ໄປໃນທດິ ທາງດຽວກນັ . 63

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (4). ກດົ ຄວາມງ່ີາຍ (Principle of Simplicity). ໃນການຮບັ ຮູພ້ົ ວກເຮາົ ມກັ ຮບັ ຮູພົ້ າບຕ່ີ າງໆໃນລກັ ສະນະທີ່ ເີ ປັນຮູບຊງົ ງ່ີາຍໆຫາຍກວ່ີ າຈະຮບັ ຮູໃ້ົ ນ ລກັ ສະນະທ່ີ ເີ ປນັ ຮູບຊບັ ຊອ້ົ ນ. ຮູບພາບທີ 10: ຮູບພາບທບັ ຊອ້ົ ນກນັ ຕົວຢ່ີ າງຂອງການຮັບຮູ ຂົ້ ອງກົດຄວາມງີ່ າຍໆ. ພາບທ່ີ ີເຮົາມກັ ຮັບຮູ ແົ້ ມ່ີ ນພາບ ສ່ີ ີຫ່ີ ຽມທັບຮູບ ສາມຫ່ີ ຽມ ຫາຍກວ່ີ າທີ່ ຈີ ະຮບັ ຮູເົ້ ປນັ ຮູບຊງົ ເລຂາຄະນດິ ທີ່ ຊີ ບັ ຊອົ້ ນ. (5). ກດົ ການປດິ (Principle of Closure) ບາງຄງັົ້ ກີ່ ເອນີ້ົ ກດົ ນີວ້ົ ່ີ າ ກດົ ຄວາມສມົ ບູນ ເພາະພວກເຮາົ ຈະເຫນັ ພາບທີ່ ຂີ າດຄວາມສົມບູນໃຫົ້ ເປນັ ພາບທ່ີ ສີ ມົ ບູນ ຫ ເບີ່ ງິ ເສນັົ້ ທີ່ ຂີ າດຕອນໃຫຕ້ົ ດິ ຫ ຕີ່ ກນັ ເປນັ ຮູບຂນຶົ້ ມາໄດ.ົ້ ຮູບພາບທີ 11: ຮູບພາບຄວາມສມົ ບູນ ແຫີ່ ງທີ່ ມີ າ: https://www.techxcite.com/mobile/topic.html? id=9035 ພາບສະແດງການຮບັ ຮູຕ້ົ າມກດົ ການປິດ. ເຮາົ ຈະເຫນັ ພາບທ່ີ ບີ ີ່ ສມົ ບູນເປັນຮູບຮ່ີ າງສມົ ບູນຂນຶົ້ ມາ ຕາມກດົ ຂນ້ົ .ີ້ົ ໄດມົ້ ກີ ານສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ: ກດົ ການຮບັ ຮູທົ້ ງັ 5 ຂນ້ົ ີ້ົ ລວ້ົ ນແຕີ່ ເປນັ ໄປຕາມກດົ ແປັກແນີ່ ນ (Law of Pragnanz) ທງັ ສນິ້ົ . ການຈດັ ລະບຽບໝວດໝ່ີ ູ ຫ ຮູບຮ່ີ າງຂອງສີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆນນັ້ົ ມກັ ຢີ່ ູໃນຮູບທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ, ມີ ຄວາມສມົ ບູນ ແລະ ເປນັ ຮູບຮ່ີ າງທ່ີ ງີ ີ່າຍໆນນັ້ົ ເອງ. 1.3. ການຮຽນຮູໃົ້ ນທດັ ສະນະຂອງ Gestalt Psychology. ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມນີົ້ ຈະມຄີ ວາມເຫນັ ວີ່ າ: ເມ່ີ ອເຮາົ ປະເຊນີ ກບັ ສະຖານະການ ທີ່ ມີ ບີ ນັ ຫາ ພາວະຂອງ ຄວາມຮູ,ົ້ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ ກີ່ ຈະຢ່ີ ູໃນລກັ ສະນະທ່ີ ບີ ີ່ ສມົ ດູນ ແລະ ຄວາມບ່ີ ສມົ ດູນດ່ີ ງັ ກ່ີ າວກ່ີ ປະກດົ ຢ່ີ ູຈນົ ສາມາດແກ ົ້ ໄຂບນັ ຫາໄດ.ົ້ ສະນນັົ້ , ຕາມແນວຄວາມຄດິ ນີົ້ ພາວະຄວາມບີ່ ສມົ ດູນຂອງຄວາມຮູ,ົ້ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຈະມລີ ກັ ສະນະ ເປັນແຮງຈງູ ໃຈທ່ີ ຊີ ຸກຍູໃ້ົ ຫອົ້ ນິ ຊມີິ ກີ ດິ ຈະກາເພີ່ ອຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ມພີ າວະສມົ ດູນຂອງຄວາມຮູ,້ົ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຂນຶົ້ ມາ. ໃນທດັ ສະນະຂອງ Gestalt Psychology, ເພ່ີ ິນໄດຖົ້ ວ່ີ າ : ການຮຽນຮູ ົ້ ແມີ່ ນປະກດົ ການທີ່ ີພົວພນັ ກບັ ຄວາມຮູຄົ້ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈ, ເວາົ້ົ ອກີ ຢ່ີ າງໜ່ີ ງຶ ກ່ີ ແມ່ີ ນ ການຮຽນຮູ ້ົ ຈະເປນັ ເລີ່ ອງຂອງການຈດັ ລະບຽບໝວດໝີ່ ູ ຫ ຮູບຮ່ີ າງ 64

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂອງປະກດົ ການໃຫເ້ົ ປັນໂຄງສາົ້ ງຂອງຄວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົົ້ ໃຈ. ໃນເມ່ີ ອຄນົ ເຮາົ ປະເຊນີ ກບັ ບນັ ຫາກ່ີ ຈະຮຽນຮູກ້ົ ານ ແກບົ້ ນັ ຫາດວົ້ ຍການຮັບຮູບ້ົ ນັ ຫາແບບທງັ ໝດົ ແລະ ພະຍາຍາມຈດັ ຮູບແບບຂອງສ່ີ ງິ ທີ່ ີຮັບຮູນົ້ ນັົ້ ຂນຶົ້ ມາໃໝີ່ , ໃນ ຂະນະທີ່ ກີ າລງັ ຊອກຫາຊ່ີ ອງທາງເພີ່ ອແກບ້ົ ນັ ຫາ. ຖາ້ົ ພວກເຮາົ ເບີ່ ງິ ເຫນັ ສະຖານະການ ຫ ບນັ ຫານນັ້ົ ໃນວຖິ ີທາງ ຫ ຮູບແບບໃໝ່ີ ກີ່ ສະແດງວີ່ າເຮາົ ໄດຄົ້ ນົ້ົ ພບົ ຫ ເກດີ ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈໃນຊ່ີ ອງທາງທີ່ ຈີ ະແກໄ້ົ ຂບນັ ຫານນນັົ້ . ການປ່ີ ຽນຮູບຂອງສ່ີ ງິ ຮບັ ຮູ ້ົ ຫ ການສງັ ເກດເຫນັ ວຖິ ີທາງໃໝີ່ ນນັ້ົ ຈະເກດີ ຂນຶົ້ ພາຍຫງັ ເຮາົ ຄດິ ມກີ ານໄຕ່ີ ຕອງ ແລວ້ົ ແລະ ເປັນສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ຢ່ີ າງກະທນັ ຫນັ , ການປີ່ ຽນແປງຮູບແບບຂອງສ່ີ ງິ ທ່ີ ຮີ ບັ ຮູໃ້ົ ນລກັ ສະນະທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຢ່ີ າງກະຈີ່ າງແຈງົ້ ຈະຮຽກວ່ີ າ: “ ການຢີ່ ງັ ເຫນັ ” ຫ “ ການຢ່ີ ງັ ຮູ ້ົ (Insight) ”. Gestalt Psychology ໄດສົ້ ະຫຸບແນວຄດິ ວ່ີ າ: ການຮຽນຮູ ້ົ ເກດີ ຂນຶົ້ ເມ່ີ ອເຮາົ ສາມາດ ແກໄົ້ ຂບນັ ຫາທີ່ ປີ ະ ເຊນີ ຢີ່ ູໂດຍນາເອາົ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຢ່ີ າງຈະແຈງ້ົ ຫ ການຢ່ີ ງັ ເຫນັ ເຫດການທ່ີ ປີ ະກອບເປນັ ຮູບບນັ ຫານນັົ້ . ການຢ່ີ ງັ ເຫນັ ດີ່ ງັ ກີ່ າວ ແມີ່ ນເກດີ ມາຈາກຜູຮ້ົ ຽນສາມາດສງັ ເກດ ຫ ຮບັ ຮູຄົ້ ວາມສາພນັ ຂອງເຫດການ ຫ ບນັ ຫາທ່ີ ປີ ະກດົ ຢ່ີ ູ ຈະ ບ່ີ ເກດີ ມາຈາກການເຊີ່ ອມໂຍງລະຫີ່ ວາງ ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ແລະ ການຕອບສະໜອງຄ່ີ ູໃດຄີ່ ູໜ່ີ ງຶ . ເຮາົ ສງັ ເກດເຫນັ ວີ່ າ: ແນວຄດິ ນຈີົ້ ະຕ່ີ າງການຮຽນຮູໃ້ົ ນທັດສະນະຂອງ Thorndike ເຊີ່ ງິ ລາວຖວ່ີ າ ການ ຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ ຈະຄີ່ ອຍໆເກດີ ຂນຶົ້ ເທີ່ ອລະນອົ້ ຍຢ່ີ າງຕີ່ ເນ່ີ ອງກນັ ດວົ້ ຍການລອງຜດິ ລອງຖກແບບສ່ີ ຸມເດາົ , ແຕີ່ ການຮຽນ ຮູຈ້ົ າກການຢ່ີ ງັ ເຫນັ ນີ້ົ ຈະເກດີ ຂນຶ້ົ ຢີ່ າງທນັ ທທີ ນັ ໃດຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶົ້ ແບບສະສມົ ເທີ່ ອລະນອົ້ ຍ. ຜົນງານການທົດລອງກ່ີ ຽວກັບການຮຽນຮູ ແົ້ ບບຢ່ີ ັງເຫັນທ່ີ ີມີຊີ່ ສຽງທ່ີ ີສຸ ດກ່ີ ແມ່ີ ນການສຶກສາ ຂອງ Wolfgang Klohler, ລາວໄດທົ້ ດົ ລອງຢ່ີ ູ Free University of Berlin ໃນປີ ຄ.ສ. 1913 ເຖງິ ປີ ຄ.ສ. 1917. Klohler ໄດເ້ົ ຮດັ ການທດົ ລອງຫາຍຢ່ີ າງ, ການທດົ ທ່ີ ສີ າຄນັ ທີ່ ສີ ຸດກີ່ ແມີ່ ນການທດົ ລອງກບັ “ ລງີ ” ລາວໄດ້ົ ເອົາໝາກກວົ້ ຍແຂວນໄວເົ້ ທິງເພດານທ່ີ ສີ ູງເກນີ ກວ່ີ າລງີ ຈະຢມ້ົ ເຖິງໄດ.ົ້ ຢີ່ ູໃນບລເິ ວນນນັ້ົ ຈະມລີ ງັ ໄມວົ້ າງໄວ້ົ 2 ທ່ີ ອນ. ທ່ີ ານສງັ ເກດເຫນັ ວ່ີ າ ລງີ ໄດທົ້ ດົ ລອງຢນຂນຶົ້ ແລວົ້ ຢມົ້ ເພ່ີ ອຈະຈບັ ເອາົ ໝາກກວ້ົ ຍມາກນິ ແຕ່ີ ເຂາົ ບີ່ ສາມາດຢົ້ ເຖິງໄດ.້ົ ຫງັ ຈາກນນັົ້ ລງີ ໄດງ້ົ ຽບໄປໜອົ້ ຍໜ່ີ ງຶ ແລວ້ົ ກ່ີ ຫຽວເບີ່ ງິ ຮອບຕວົ ມນັ ແລວ້ົ ກ່ີ ຟາົ້ ວຟ່ີ ງັ ຍກົ ລງັ ໄມອົ້ ນັ ໜີ່ ຶງມາ ຊອ້ົ ນລງັ ໄມອ້ົ ກີ ອນັ ໜ່ີ ງຶ ລງີ ກີ່ ໂດດຂນຶ້ົ ຢນຢີ່ ູເທງິ ລງັ ໄມເົ້ ຂາົ ກີ່ ຈບັ ໝາກກວ້ົ ຍມາກນິ ໄດ.້ົ Klohler ໄດອ້ົ ະທບິ າຍພດຶ ຕກິ າຂອງລງີ ວີ່ າ: ເມີ່ ອ ລງີ ບີ່ ສາມາດຢມ້ົ ໄປຈບັ ກວ້ົ ຍມາກນິ ໄດ,ົ້ ມນັ ກີ່ ເກດີ ມີ ບນັ ຫາ ຫງັ ຈາກຄດິ ໜອົ້ ຍໜ່ີ ງຶ ມນັ ກີ່ ຫຽວເຫນັ ຊີ່ ອງທາງແກໄົ້ ຂບນັ ຫາໄດົ້ (ເກດີ ການຢ່ີ ງັ ເຫນັ ) ເປນັ ການເຫນັ ແນວທາງ ແກໄ້ົ ຂບນັ ຫາໂດຍບີ່ ໄດອົ້ າໄສໃສີ່ ການ ລອງຜດິ ລອງຖກ ແຕີ່ ຢ່ີ າງໃດເລຍີ . ເຖງິ ຢີ່ າງໃດກ່ີ ຕາມ Klohler ໄດທົ້ ດົ ລອງໂດຍສະເໜີບນັ ຫາໃໝີ່ ໆ ກີ່ ຈະເຫນັ ວ່ີ າ ລງີ ບີ່ ໄດແົ້ ກບົ້ ນັ ຫາໄດສົ້ ະ ເໝີໄປ. ລາວພບົ ວີ່ າ: ລງີ ແກບົ້ ນັ ຫາໄດກ້ົ ີ່ ຕ່ີ ເມີ່ ອມກີ ານກະກຽມອຸປະກອນ ຫ ອງົ ປະກອບທ່ີ ເີ ອອົ້ ອານວຍໃຫແົ້ ກ່ີ ການແກບົ້ ນັ ຫາຢີ່ າງເປນັ ລະບຽບ ເຊ່ີ ນັ : ລາວທດົ ລອງໂດຍນາເອາົ ລງີ ໄປຂງັ ໄວໃົ້ ນກງົ , ຂາົ້ ງນອກກງົ ຈະມີ ໝາກກວ້ົ ຍ ວາງໄວໄົ້ ກເກນີ ກວ່ີ າລງີ ຈະຢມົ້ ຈບັ ກນິ ໄດົ້ ແຕ່ີ ຢີ່ ູໃກກົ້ ງົ ຈະມໄີ ມທ້ົ ີ່ ອນສນັ້ົ ແລະ ທ່ີ ອນຍາວວາງໄວ.ົ້ ຖາົ້ ວີ່ າລາວວາງໄມ ົ້ ໄວຂົ້ າົ້ ງດຽວກບັ ໝາກກວ້ົ ຍ ລງີ ກີ່ ຈະແກບ້ົ ນັ ຫາໄດໄົ້ ວ(ຍອົ້ ນເກດີ ການຢີ່ ງັ ຮູ)ົ້ ແຕີ່ ທີ່ ານໄດທົ້ ດົ ລອງເອາົ ໄມວົ້ າງໄວ້ົ ຕີ່ າງທດິ ທາງກບັ ກວົ້ ຍ ແມີ່ ນລງີ ຈະເກດີ ການຢ່ີ ງັ ເຫນັ ໄດຊ້ົ າົ້ ຫ ບ່ີ ສາມາດເກດີ ການຢີ່ ງັ ຮູເົ້ ລຍີ ກີ່ ເປນັ ໄດ.້ົ ຢີ່ ູໃນການທດົ ລອງນີ້ົ ເບອ້ົ ງຕນົົ້ ລງີ ເອາົ ໄມສ້ົ ນັ້ົ ເຂີ່ ຍເອາົ ໝາກກວ້ົ ຍແຕ່ີ ບ່ີ ເຖິງລງີ ຈ່ີ ງຶ ເອາົ ໄມສົ້ ນັົ້ ເຂ່ີ ຍເອາົ ໄມຍ້ົ າວ ແລວ້ົ ລງີ ກ່ີ ເອາົ ໄມຍົ້ າວ ເຂ່ີ ຍເອາົ ກວ້ົ ຍ ໃນທ່ີ ສີ ຸດລງີ ກ່ີ ໄດກ້ົ ນິ ກວ້ົ ຍ. 65

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຜ່ີ ານການທດົ ລອງ Klohler ໄດສົ້ ະຫຸບວີ່ າ: ການຮຽນຮູແົ້ ມ່ີ ນພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ກດີ ຂນຶົ້ ຈາກການຄດິ , ແລວົ້ ເຫນັ ຄວາມສາພນັ ຢີ່ າງກະຈີ່ າງແຈງ້ົ ລະຫີ່ ວາງອງົ ປະກອບຂອງບນັ ຫາດ ແມ່ີ ນການແກບ້ົ ນັ ຫາດວ້ົ ຍການກະທາພຽງຄັງົ້ ດຽວ ຈະບ່ີ ໄດເ້ົ ກດີ ຂນຶ້ົ ດວ້ົ ຍວທິ ສີ ່ີ ຸມເດາົ ຫ ລອງຜດິ ລອງຖກຫາຍໆຄງັົ້ , ເມ່ີ ອແກບົ້ ນັ ຫາໄດແົ້ ລວົ້ ຄງັົ້ ຕີ່ ໄປກີ່ ຈະແກບ້ົ ນັ ຫາ ນນັ້ົ ໄດທົ້ ນັ ທໂີ ດຍບີ່ ຕອ້ົ ງເສຍັ ເວລາຄດິ ກີ່ ເພາະວີ່ າການ ຮຽນຮູເົ້ ດມີ ນນັົ້ ຍງັ ມຢີ ີ່ ູ. 1.4. ຫກັ ການຂອງຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມເກສຕລັ ກບັ ການສອນ. Gestalt Psychology ຖວີ່ າ: ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈແມ່ີ ນສີ່ ງິ ສາຄນັ ຂອງການຮຽນຮູ.້ົ ສ່ີ ວນ ຍ່ີ ອຍໆຈະຕອົ້ ງລວມກນັ ເປນັ ສ່ີ ວນລວມເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ຈ່ີ ງຈະມຄີ ວາມໝາຍ ເຊ່ີ ນັ : ຊ່ີ ຂອງບຸກຄນົ , ວນັ ປະຫວດັ ສາດຕ່ີ າງໆ ຈະມຄີ ວາມໝາຍໜອົ້ ຍຖາົ້ ບ່ີ ພວົ ພນັ ກບັ ເຫດການປະຈບຸ ນັ ທ່ີ ກີ ີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ປະຫວດັ ສາດ. ສະນນັົ້ , ຢີ່ ູໃນການຮຽນ ການສອນຄູຈີ່ ງຶ ຕອົ້ ງເປນັ ຜູຊ້ົ ່ີ ວຍແນະແນວເພີ່ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນ ຄນົ້ົ ພບົ ຄວາມໝາຍ ແລະ ເກດີ ມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈເລີ່ ອງທ່ີ ີ ຕນົ ຈະສອນ. ການຮຽນ-ການສອນ ຄວນເປັນໄປໃນລກັ ສະນະທ່ີ ຜີ ູຮົ້ ຽນໄດເ້ົ ຫນັ ຮູບຮີ່ າງທງັ ໝດົ ຫ ໂຄງສາົ້ ງລວມຂອງ ສີ່ ງິ ທ່ີ ຈີ ະຮຽນ ແລວ້ົ ຈີ່ ງຶ ໄປຮຽນໃນສີ່ ວນຍີ່ ອຍໆ. ການຮຽນແຕີ່ ລະວຊິ າຄູອາດແບ່ີ ງອອກເປັນຫວົ ຂຍ້ົ ີ່ ອຍໆ, ແຕີ່ ລະ ຫວົ ຂຈົ້ ະມຄີ ວາມໝາຍທີ່ ີສມົ ບູນ ແລະ ມຄີ ວາມສາພນັ ເຊີ່ ອມໂຍງກນັ ເຊີ່ ນັ : ຄູສອນວຊິ າກີ່ ຽວກບັ ພູມມປີ ະເທດ ລາວ ຄູສອນອາດເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ດວົ້ ຍແຜນທີ່ ທີ ີ່ ວົ ປະເທດ ແລວົ້ ກີ່ ແບີ່ ງອອກເປັນພາກຕ່ີ າງໆ. ໃນແຕ່ີ ລະພາກຈະຖເປັນ ສີ່ ວນຍີ່ ອຍທີ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ ແລະ ມຄີ ວາມສາພນັ ກບັ ພາກອ່ີ ນໆ. ຫກັ ການ ເລ່ີ ອງພາບ ແລະ ພນົ້ ກ່ີ ສາມາດນາມາປະຍຸກເຂາົ້ົ ໃນການສອນໄດຢ້ົ ີ່ າງດ.ີ ໃນເວລາບນັ ຍາຍຄູບ່ີ ຄວນໃຫສ້ົ ຽງຂອງຕົນດັງແບບສະໝ່ີ າສະເໝີ. ແຕີ່ ຄວນໃຫມົ້ ສີ ຽງຂນຶົ້ ສຽງລງົ ຫ ເວົາ້ົ ຊາ້ົ ໆ ສະຫັບກນັ ໄປ.ໂດຍ ສະເພາະແມ່ີ ນຈດຸ ທີ່ ສີ າຄນັ ຄູຕອົ້ ງການເນນັ້ົ ກີ່ ຕອ້ົ ງເວາົ້ົ ດງັ ແລະ ເວາົ້ົ ໃຫຊົ້ າົ້ ລງົ ຫ ເວາົົ້ ຊາົ້ ໆກນັ ຫາຍເທີ່ ອ. ທງັ ນກີົ້ ່ີ ເພີ່ ອ ໃຫສ້ົ ຽງຂອງຄູເປນັ ພາບທີ່ ສີ ນົ ໃຈ, ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມຕງັ້ົ ໃຈແລະ ຮບັ ຮູໃ້ົ ນສ່ີ ງິ ທ່ີ ຄີ ູກາລງັ ເວາົ້ົ . ຫກັ ການນເີົ້ ພີ່ ນິ ຍງັ ນາໃຊເົ້ ຂາົ້ົ ໃນການຜະລດິ ສີ່ ການສອນ ເຊ່ີ ນັ : ການໃຊສົ້ ສີ ນັ , ການຂດີ ເສນັ້ົ ໃສີ່ ກອົ້ ງຄວາມສາຄນັ . ການໃຊຂ້ົ ອບ ເພ່ີ ອເນນັົ້ ບ່ີ ອນເປນັ ຈດຸ ໃຈກາງຂອງເລີ່ ອງ, ການໃຊຕ້ົ ວົ ໜງັ ສທ່ີ ມີ ຂີ ະໜາດໃຫຍ່ີ ຫ ໃຊຕົ້ ວົ ເນງີ້ົ ໃນເວລາຕອ້ົ ງການເນນັົ້ ເປນັ ພເິ ສດ ແລະ ອ່ີ ນໆ... 2. ທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ (Information Processing Approach) ທິດສະດີກ່ີ ຸມປັນຍານິຍມົ ແມີ່ ນທິດສະດີທີ່ ີສົນໃຈຫາຍທີ່ ີສຸ ດໃນຍຸ ກປະຈຸບັນໂດຍສະເພາະແມ່ີ ນທິດສະດີ ຂະບວນການປະມວນສານ. ທດິ ສະດນີ ໄີົ້ ດເ້ົ ກດີ ມາຈາກຜນົ ການວໄິ ຈກີ່ ຽວກບັ ຂະບວນ ການ ຮບັ ສານຂມົ້ ູນ, ການ ໃສີ່ ໃຈ, ການຮບັ ຮູ,ົ້ ການເຂາົ້ົ ລະຫດັ ເພີ່ ອຈີ່ ຈາ, ການຮຽກສາລະຂມ້ົ ູນຕ່ີ າງໆທີ່ ໄີ ດເົ້ ກບັ ໄວອົ້ ອກມາໃຊ.ົ້ ຜນົ ຂອງການ ສກຶ ສາເຫີ່ າົ ນໄີ້ົ ດນົ້ າມາພດັ ທະນາແລະຈດັ ລະບຽບເປັນອງົ ຄວາມຮູ ້ົ ແລະ ເປນັ ທດິ ສະດຂີ ນຶ້ົ ມາ. ສະນນັົ້ , ທດິ ສະດນີ ີ້ົ ຈ່ີ ງຶ ບ່ີ ໄດມ້ົ ໃີ ຜຜູໜົ້ ່ີ ງຶ ເປນັ ເຈາົ້ົ ຂອງຄກບັ ຫາຍໆທດິ ສະດທີ ີ່ ໄີ ດກ້ົ ີ່ າວມາແລວົ້ ນນັົ້ . 2.1 ເນອ້ົ ໃນສາຄນັ ໂດຍຫຍ້ົ ທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ ໄດອ້ົ ະທບິ າຍການຮຽນຮູຂ້ົ ອງມະນຸດໃນຮູບແບບການທາງານຂອງ ຄອມພວິ ເຕກີ ີ່ ຄ : ຂະບວນການທາງານຂອງຄອມພວິ ເຕີຈະເລ່ີ ມີ ຕົນ້ົ ດວົ້ ຍການຮັບຂີ່ າວສານຂມົ້ ູນ, ການຈດັ ການ ກະທາ ຫ ການປີ່ ຽນແປງຮູບແບບຂອງສາລະຂມົ້ ູນທ່ີ ີໄດຮ້ົ ບັ ເຂາົ້ົ ມາ, ການເກບັ ຈາຂມົ້ ູນ ແລະ ການຮຽກຂມົ້ ູນທ່ີ ີ 66

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເກບັ ໄວອ້ົ ອກມາໃຊເົ້ ມີ່ ອຕອ້ົ ງການ. ຂະບວນການທງັ ໝດົ ນຈີ້ົ ະຖກຄວບຄຸມໂດຍໂປແກມ ຫ ຄາສີ່ ງັ ທີ່ ກີ ານດົ ໄວວົ້ ່ີ າຂ້ົ ມູນທງັ ຫາຍຈະຖກດາເນນີ ການແນວໃດ, ເວລາໃດ ຢ່ີ າງເປນັ ລະບບົ . ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ມບີ າງທ່ີ ານມຄີ ວາມຄດິ ວີ່ າ : ຮູບແບບການທາງານຂອງຄອມພວິ ເຕເີ ປັນ ພຽງການອຸປະມາການທາງານຂອງສະໝອງເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕີ່ ມບີ າງທ່ີ ານກ່ີ ສກຶ ສາໃນຮູບແບບທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ພາບທ່ີ ແີ ທຈ້ົ ງິ ວ່ີ າ: ຂະບວນການຄດິ ຂອງຄອມພວິ ເຕນີ ນັົ້ ເປນັ ຈງິ ຄກບັ ສະໝອງຂອງມະນດຸ ເຊີ່ ນັ : ໄດມົ້ ກີ ານສກຶ ສາຄອມພວິ ເຕໃີ ນ ຮູບປດັ ຊະຍາການປະດດິ ( Artificial Intelligence ຫ AI) ເຊ່ີ ງິ ເປັນການອອກແບບ ແລະ ຂຽນໂປແກມໃຫ້ົ ຄອມພວິ ເຕຄີ ດິ ແລະ ແກບົ້ ນັ ຫາທ່ີ ຄີ າ້ົ ຍຄກບັ ມະນດຸ ທ່ີ ກີ ະທາຢ່ີ ູ. ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາຂະບວນການທາງປນັ ຍາໄດສ້ົ ກຶ ສາການຮຽນຮູໂົ້ ດຍເນນັົ້ ໃສ່ີ ຄວາມຈາເປັນພນົ້ ຖານ. Permanent Storage Temporary Storage Encoding ແຜນຜງັ ທີ 3: ທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ ຢີ່ ູໃນແຜນຜັງຈະປະກອບດວ້ົ ຍ 3 ພາກສີ່ ວນ. ສ່ີ ວນທາອດິ ແມີ່ ນຂະບວນການເຂາົ້ົ ລະຫດັ ສານຂມ້ົ ູນ (Encoding) . ປຽບດ່ີ ງັ ຂະບວນການຮບັ ຂມົ້ ູນຈາກແປນ້ົ ພມິ ຂອງເຄີ່ ອງຄອມພວິ ເຕ.ີ ສ່ີ ວນທີ່ ີ 2 ແມີ່ ນສີ່ ວນຂອງ ການເກບັ ກາຄວາມຈາສານຂມ້ົ ູນໄວຊົ້ ີ່ ວົ ຄາວ, ປຽບດ່ີ ງັ ຂມົ້ ູນທີ່ ປີ ະກດົ ຢີ່ ູເທງິ ຈພາບ.ເວລາໃດເຮາົ ປດິ ເຄ່ີ ອງ ຫ ໄຟຟາ້ົ ດບັ ຂມົ້ ນູ ນນັ້ົ ກ່ີ ຫາຍໄປ. ສ່ີ ວນທ່ີ ີ 3 ແມ່ີ ນສ່ີ ວນທ່ີ ເີ ກບັ ຈາຖາວອນ. ສີ່ ວນນີົ້ ປຽບດ່ີ ງັ ການບນັ ທກຶ ຂມົ້ ູນໄວໃົ້ ນ (Hard Disk ຫ HDD) ຫ ຈານບນັ ທກຶ ຂອງເຄີ່ ອງ Micro Computer. ແຕີ່ ລະສີ່ ວນຂອງຂະບວນການດ່ີ ງັ ກີ່ າວຈະເຊ່ີ ອມ ໂຍງດວ້ົ ຍພາບລູກສອນທ່ີ ສີ ະແດງເຖິງການຖີ່ າຍທອດສານຂມົ້ ູນຈາກສ່ີ ວນໜີ່ ງຶ ໄປຫາອກີ ສ່ີ ວນໜີ່ ງຶ ແລະ ທງັ ໝດົ ນີ້ົ ຈະຢີ່ ູໃຕກ້ົ ານຄວບຄຸມຂອງກອງອານວຍການຄວບຄຸມຂະບວນການທງັ ລະບບົ ເຊ່ີ ງິ ຈະສະແດງໄວຢົ້ ່ີ ູໃນຂອບສ່ີ ີຫຽ່ີມ ຂາ້ົ ງເທງິ ສຸດຂອງພາບ.ເພ່ີ ນິ ໄດອ້ົ ະທບິ າຍແຕ່ີ ລະສີ່ ວນຄດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ ສີ່ ວນທ່ີ ີ 1: ການເຂາົ້ົ ລະຫດັ (Encoding) ໃນການຮຽນຮູ ຂ້ົ ອງມະນຸດ, ຂັນົ້ ທາອິດທ່ີ ີສຸ ດຂອງຂະບວນການປະມວນສານກີ່ ແມີ່ ນ ການຮັບຂມ້ົ ູນ ຂີ່ າວສານດວົ້ ຍອະໄວຍະວະສາພດັ ຢ່ີ າງໃດຢີ່ າງໜ່ີ ງຶ ຫ ຫາຍໆຢ່ີ າງ ເຊ່ີ ນັ : ໂດຍການໄດຍ້ົ ນິ , ການເຫນັ , ການສາພັດ ແລະ ອ່ີ ນໆ... ຈາກສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ພາຍນອກ. ອະໄວຍະວະສາພດັ ຈະເກບັ ຂມ້ົ ູນບາງສີ່ ວນໄວຢ້ົ ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍບນັ ທກຶ ເຊີ່ ງິ ຢ່ີ ູ ໃນຮູບທີ່ ມີ ສີ ຽງດງັ ກອ້ົ ງຫູ ຫ ພາບຕດິ ຕາ. ຖາ້ົ ວີ່ າສານຂມົ້ ນູ ນນັ້ົ ຫາກມຫີ າຍແມ່ີ ນອນິ ຊກີ ີ່ ຈະເລອກຮບັ ຮູ ້ົ ແລະ ໃສ່ີ ໃຈ ຂມ້ົ ນູ ບາງຢີ່ າງ. ສີ່ ວນທີ່ ີ 2: ການເກບັ ຈາໄລຍະສນັ້ົ (Temporary Storage) 67

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຫງັ ຈາກຮັບຮູ ້ົ ແລະ ໃສີ່ ໃຈຕີ່ ກບັ ສານຂມ້ົ ູນຢ່ີ າງໃດຢ່ີ າງໜ່ີ ງຶ ແລວົ້ , ສາລະຕ່ີ າງໆນນັ້ົ ກ່ີ ຈະສ່ີ ົງໄປຫາໜີ່ ວຍ ຄວາມຈາໄລຍະສນັົ້ ເຊີ່ ງິ ແມີ່ ນໜີ່ ວຍຄວາມຈາທີ່ ຈີ າກດັ . ການເກບັ ກາສານຂມົ້ ູນນີົ້ ສະໝອງ ຈະເກບັ ຫ ບນັ ທກຶ ໄວົ້ ໃນເວລາສນັ້ົ ໆຢີ່ ູຊີ່ ວງເວລານນັ້ົ ແລະ ແມີ່ ນສານຂມ້ົ ູນຈະຖກນາມາປະຕບິ ດັ ຫ ໃຊເົ້ ປນັ ປະໂຫຍດ. ສ່ີ ວນທ່ີ ີ 3: ການເກບັ ຈາແບບຖາວອນ (Permanent storage) ຂມົ້ ູນ ຈາກໜີ່ ວຍການຈາໄລຍະສັນ້ົ ທີ່ ີມຄີ ຸນປະໂຫຍດບາງສ່ີ ວນ ຈະສີ່ ົງໄປຫາໜີ່ ວຍເກບັ ຈາຖາວອນ ຫ ໜີ່ ວຍເກບັ ຈາໄລຍະຍາວ ເຊ່ີ ງິ ມສີ ກັ ກາຍຍະພາບທີ່ ຈີ ະເກບັ ຈາຂມ້ົ ູນໄວໄ້ົ ດຢົ້ ີ່ າງຫວງຫາຍ ເຖງິ ການເກບັ ຈະຢ່ີ ູຜດິ ກີ່ ຸມ ຜດິ ບີ່ ອນກ່ີ ຕາມ. ໃນເມີ່ ອເຮາົ ຕອ້ົ ງການໃຊຂົ້ ມ້ົ ູນນນັົ້ , ເຮາົ ກີ່ ຈະຄນົ້ົ ຫາມນັ ມບີ າງຄງັົ້ ກ່ີ ພບົ ວີ່ າ: ມນັ ໄດຢ້ົ ່ີ ູໃນລະດັບ ເທງິ ຂອງຈດິ , ແມີ່ ນຈະລະນກຶ ໄດທົ້ ນັ ທ.ີ ແຕ່ີ ມຂີ ມົ້ ູນບາງຢ່ີ າງແມີ່ ນຈະຢີ່ ູໃນລະດບັ ລ່ີ ຸມຂອງຈດິ ເຊ່ີ ງິ ເປັນການຍາກທີ່ ີ ເຮາົ ຈະລະນກຶ ຫ ຮຟົ້ ນ້ົ ອອກມາໄດ.້ົ ຂມ້ົ ນູ ຈາກໜີ່ ວຍການຈານຈີົ້ ະຖກຮຽກອອກມາໃຊໂ້ົ ດຍຢອົ້ ນໄປຫາຄວາມຈາ ໄລຍະສນັົ້ ແລະ ເກດີ ມປີ ະຕບິ ດັ ການໃນໜ່ີ ວຍຄວາມຈານຂີົ້ ນຶົ້ ນນັົ້ ກ່ີ ແມີ່ ນການປະສມົ ປະສານກນັ ລະຫ່ີ ວາງສານຂ້ົ ມູນໃໝ່ີ ທ່ີ ຫີ າກີ່ ຮບັ ເຂາົ້ົ ມາກບັ ສານຂມ້ົ ູນເກີ່ າົ ທີ່ ຮີ ຽກອອກມາໃຊເົ້ ພ່ີ ອຊ່ີ ວຍໃຫເ້ົ ກດີ ມຄີ ວາມຮູ ້ົ ຫ ເຂາົົ້ ໃຈສະຖານະ ການທ່ີ ກີ າລງັ ປະເຊນີ ຢີ່ ູ. ຕວົ ຢ່ີ າງ: ໃນເມີ່ ອທີ່ ານໄດອົ້ ່ີ ານຂຄ້ົ ວາມທີ່ ວີ ີ່ າ: “ ຂະບວນການປະມວນສານ ” ທ່ີ ມີ ລີ ກັ ສະນະທີ່ ຄີ າົ້ ຍຄກບັ ການປະຕບິ ດັ ງານຂອງຄອມພິວເຕີ. ເຮາົ ກ່ີ ຈະລະນກຶ ຫ ຟນົ້ ຄວາມຮູກົ້ ີ່ ຽວກບັ ຄອມພວິ ເຕີຈາກໜ່ີ ວຍຄວາມຈາ ຖາວອນ, ເພີ່ ອທາຄວາມເຂາົົ້ ໃຈຄວາມໝາຍຂອງຂຄ້ົ ວາມດ່ີ ງັ ກີ່ າວ. 2.1.1 ການເຂາົ້ົ ລະຫດັ (Encoding) 1. ການບນັ ທກຶ ຂມ້ົ ູນດວ້ົ ຍປະສາດສາພດັ (Sensory register). ການເກບັ ສານຂມົ້ ນູ ດວ້ົ ຍປະສາດສາພດັ ແມີ່ ນການເກບັ ສານຂມ້ົ ູນທ່ີ ຍີ ງັ ເປນັ ຂມ້ົ ູນດບິ ໝາຍວ່ີ າ (ຍງັ ບ່ີ ທນັ ໄດໃົ້ ຈແົ້ ຍກເປັນປະເພດ ແລະ ແປຄວາມໝາຍເທີ່ ອ) ໄວຊ້ົ ີ່ ວົ ຄາວກ່ີ ອນຈະຄດັ ເລອກສານຂມົ້ ູນທີ່ ີສາຄນັ ເພ່ີ ອສ່ີ ງົ ຜ່ີ ານໄປຍງັ ຄະບວນການຮບັ ຮູແ້ົ ລະການຈາຕີ່ ໄປ. ການສກຶ ສາກ່ີ ຽວກບັ ເລ່ີ ອງນີ້ົ ສີ່ ວນຫາຍຈະເນນັ້ົ ສະເພາະ ການບນັ ທຶກຂມົ້ ູນດວ້ົ ຍປະສາດ “ ຕາ ” (Iconic Memory) ແລະ ການບນັ ທຶກສານຂມົ້ ູນດວ້ົ ຍປະສາດ “ ຫູ ” (Echoic Memory) ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ການສກຶ ສາກີ່ ຽວກບັ ການບນັ ທກຶ ສານຂມ້ົ ນູ ໂດຍການສາພດັ , ການດມົ ກ່ີ ນິ ແລະ ຕວົ ຢີ່ າງຂອງການບນັ ທກຶ ສານຂມ້ົ ູນດວົ້ ຍປະສາດສາພດັ . 1. ການບນັ ທກຶ ຂມ້ົ ນູ ໂດຍປະສາດຕາ (Iconic Memory). ທີ່ ານຈີ່ ງົ ເອາົ ໄຟສາຍເຍອງໃສີ່ ຝາທີ່ ມີ ຄີ ວາມມດແລວ້ົ ເຄ່ີ ອນແສງໄຟນນັົ້ ໃຫເົ້ ປນັ ວງົ ມນົ ໂດຍໄວ. ເຮາົ ກີ່ ສາມາດເຫນັ ພາບແສງໄຟປະກດົ ເປັນວົງມນົ ຢີ່ ູ ( ແຕ່ີ ຄວາມເປັນຈງິ ແລວົ້ ພາບຂອງແສງໄຟສາຍຢີ່ ູເທງິ ຝານນັົ້ ມນັ ໄດຫ້ົ າຍໄປແຕີ່ ຕອນທາອດິ ພຸນົ້ . ແຕີ່ ທີ່ ານຍງັ ເຫນັ ຕດິ ຕາຢ່ີ ູ, ຈີ່ ງຶ ສາມາດຮບັ ຮູເົ້ ປນັ ວງົ ມນົ ໄດົ້ ). 2. ການບນັ ທກຶ ສານຂມ້ົ ນູ ດວ້ົ ຍປະສາດຫູ (Echoic Memory). ເຮາົ ເຄາະໂຕະໃຫເ້ົ ປັນຈງັ ວະທີ່ ຕີ ດິ ຕີ່ ກນັ ໄປ.ໂດຍຄວາມເປັນຈງິ ແລວົ້ ສຽງເຄາະໂຕະ ຕອນທາອດິ ໄດຫ້ົ າຍໄປແລວົ້ . ແຕີ່ ຍງັ ໄດຍົ້ ນິ ສຽງຢີ່ ູ, ເພາະສຽງນນັ້ົ ກອ້ົ ງຢ່ີ ູໃນຫູ. 3. ການບນັ ທກຶ ສານຂມົ້ ູນໂດຍຜວິ ໜງັ (Tactile ຫ Touch Memory). 68

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການສາພັດນັນົ້ ຈະ ທີ່ ານຈ່ີ ງົ ເອາົ ໃບຕານ 1 ໃບວາງເບອ້ົ ງຄມົ ໄວຂ້ົ ອບໂຕະ, ແລວ້ົ ໃຊມົ້ ລບູ ຄວາມຄມົ ຂອງ ບ່ີ ປະກດົ ໃຫເ້ົ ຫນັ . ໃບຕານໄປຕາມຂອບໂຕະນນັົ້ . ທີ່ ານຈະຮູສ້ົ ກຶ ເຖິງຄວາມຄມົ ຂອງໃບຕານຢີ່ ູ. ເຖງິ ວ່ີ າມຈະ ພນົ້ົ ຂອບໂຕະແລວົ້ ກ່ີ ຕາມ. ກີ່ ຍອ້ົ ນວີ່ າ ໄດມົ້ ກີ ານບນັ ທຶກສານຂມົ້ ູນນນັ ໄວໂ້ົ ດຍຜິວໜັງ ຂອງທ່ີ ານ. 2. ການແປຄວາມໝາຍຂມົ້ ູນ. ຂມ້ົ ນູ ທີ່ ສີ ່ີ ງົ ຜ່ີ ານປະສາດສາພດັ ທ່ີ ບີ ່ີ ທນັ ແປຄວາມໝາຍນນັ້ົ ຈະເອນີ້ົ ວ່ີ າ: “ ຂມົ້ ນູ ດບິ ”. ຂົ້ ມນູ ດບິ ເຫີ່ າົ ນີົ້ ຈະຖກແປຄວາມໝາຍຢີ່ ູໃນຂະບວນການຮບັ ຮູ.້ົ ການໄດຄົ້ ວາມໝາຍສ່ີ ວນໜີ່ ງຶ ແມ່ີ ນ ແປມາຈາກຄວາມຈງິ ທ່ີ ີ ໄດຮົ້ ບັ ໂດຍກງົ . ແຕີ່ ມບີ າງສີ່ ວນອາດແປຄວາມໝາຍມາຈາກການ ຈດັ ລະບຽບ ສານຂມ້ົ ູນໂດຍອາໄສພນ້ົ ຖານຄວາມ ຮູເົ້ ດີມທີ່ ີແຕ່ີ ລະຄນົ ມຢີ ີ່ ູ. ເຊ່ີ ັນ: “ I3 “ ຖາົ້ ມຄີ ົນຖາມວ່ີ າ: ສີ່ ງິ ທ່ີ ີເຫັນນນັົ້ ແມ່ີ ນຕວົ ອັກສອນໃດ, ເຮາົ ກ່ີ ຈະຕອບວີ່ າ ເປນັ ຕວົ ອກັ ສອນ B. ແຕ່ີ ຖາົ້ ຖາມວີ່ າສີ່ ງິ ທີ່ ເີ ຫນັ ແມ່ີ ນເລກໃດ, ເຮາົ ກ່ີ ຈະຕອບວ່ີ າເປນັ ເລກ ສບິ ສາມ ທງັ້ົ ໆສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ຫນັ ເປນັ ສີ່ ງິ ດຽວກນັ . ຈາກຕວົ ຢີ່ າງຂາ້ົ ງເທງິ ຈະເຫນັ ວີ່ າ: ການແປຄວາມໝາຍສານຂມົ້ ນູ ຈະແຕກຕີ່ າງກນັ ໄປຕາມການ ຈດັ ລະບຽບສານຂມ້ົ ູນຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ . ມກີ ານຈດັ ລະບຽບສານຂມ້ົ ູນແນວໃດນນັ້ົ ຍີ່ ອມຂຶນ້ົ ກບັ ຄວາມຮູ ທົ້ ່ີ ີ ບຸກຄນົ ມຢີ ີ່ ູ. ການແປຂມ້ົ ູນຕາມຄວາມຮູນ້ົ ຈີ້ົ ະແບີ່ ງອອກເປນັ 2 ແນວຄວາມຄດິ ຄ: (1). ການແປຂມົ້ ູນທ່ີ ເີ ລ່ີ ີມຈາກສ່ີ ວນຍ່ີ ອຍໄປຫານສ່ີ ວນລວມຫຈາກລີ່ ຸມຂຶນົ້ ເທິງ. ຫ ການ ວເິ ຄາະລກັ ສະນະຕີ່ າງໆ. ການທີ່ ເີ ຮາົ ເຫນັ ໂຕໝາແລວົ້ ຮບັ ຮູມົ້ ນັ ວ່ີ າ: ແມີ່ ນ ໝາ ກີ່ ຍອ້ົ ນວ່ີ າເຮາົ ໄດເ້ົ ລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ການຮບັ ຮູ ົ້ ວ່ີ າ: ໝາ ຈະມຂີ ນົ , ມີ ສີ່ ຂີ າ, ມຫີ ູ , ມຕີ າ... ເຊ່ີ ງິ ເປັນການເລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ດວົ້ ຍສີ່ ວນຍີ່ ອຍໆແລວົ້ ຈ່ີ ງຶ ສະຫຸບວີ່ າມນັ ແມີ່ ນສີ່ ງິ ໃດ. ສະນນັົ້ ,ການແປຄວາມໝາຍໃນລກັ ສະນະນແີ້ົ ມ່ີ ນເປັນການເລ່ີ ມີ ພຈິ າລະນາລາຍລະອຽດ ຫ ຈາກສີ່ ວນຍ່ີ ອຍ ແລວ້ົ ຈ່ີ ງຶ ສະຫຸບເປນັ ພາບລວມທ່ີ ຮີ ຽກວ່ີ າ: ເປນັ ຂະບວນການແປຄວາມໝາຍສານຂມ້ົ ູນຈາກລີ່ ຸມຂນຶົ້ ເທງິ ນນັົ້ ກ່ີ ປຽບ ໄດກົ້ ບັ ການສາົ້ ງຕກຶ ອາຄານຫາຍຊັນົ້ . ເພີ່ ິນຈະກີ່ ພນົ້ ຖານຈາກລີ່ ຸມຂຶນົ້້ົ ໄປເທີ່ ອລະສ່ີ ວນກີ່ ອນ ຈີ່ ງຶ ຈະເປັນຕຶກທີ່ ີມີ ຄວາມໝາຍໄດ.້ົ (2). ການແປສານຂມ້ົ ູນໂດຍພິຈາລະນາຈາກພາບລວມໄປສີ່ ູສີ່ ວນຍ່ີ ອຍ ຫ ພຈິ າລະນາຈາກ ເທງິ ລງົ ລີ່ ຸມ. ການທ່ີ ພີ ວກເຮາົ ຮັບຮູວ້ົ ່ີ າ: ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຕີ ນົ ໄດພົ້ ົບເຫັນນນັົ້ ແມ່ີ ນສ່ີ ິງໃດ. ເຮາົ ບ່ີ ຈາເປັນຕອ້ົ ງໄດ້ົ ວເິ ຄາະລກັ ສະນະຍ່ີ ອຍທຸກຢ່ີ າງຂອງສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ນນັ້ົ . ແຕ່ີ ຈະອງີ ໃສີ່ ຄວາມຮູທ້ົ ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູປະກອບກບັ ສ່ີ ງິ ຮອບຂາ້ົ ງ ຂອງສ່ີ ງິ ນນັົ້ ມາຊີ່ ວຍແປຄວາມໝາຍເປັນສີ່ ວນລວມ ກ່ີ ອນທ່ີ ຈີ ະພຈິ າລະນາລາຍລະອຽດເຊ່ີ ນັ : ນາຍພານເຂາົົ້ ປີ່ າເພ່ີ ອລີ່ າສດັ , ໃນເມີ່ ອເຂາົ ເຫນັ ສດັ ຕວົ ໜີ່ ງຶ ກະໂດດຢ່ີ ູຫງັ ພີ່ ຸມໄມ.ົ້ ເຂາົ ຈະແນມເຫນັ ພຽງແຕີ່ ແວບໜອົ້ ຍດຽວກີ່ ສາມາດຮບັ ຮູ ົ້ ວີ່ າມນັ ແມ່ີ ນໂຕກະຕີ່ າຍ ຫ ເວລາເຮາົ ເບີ່ ງິ ແຜນທ່ີ ໂີ ລກເຮາົ ຫຽວເບ່ີ ງີ ກ່ີ ຮູວ້ົ ີ່ າ: ບລເິ ວນໃດແມ່ີ ນທີ່ ຕີ ງັ້ົ ຂອງປະເທດເຮາົ . ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ໄດມ້ົ ຄີ າເຫນັ ວ່ີ າ : ກີ່ ອນທ່ີ ພີ ວກເຮາົ ຈະຮບັ ຮູວ້ົ ີ່ າສີ່ ງີ ກະ ຕຸນົ້ ນນັົ້ ແມີ່ ນສີ່ ງິ ໃດ ຈາເປນັ ຈະຕອົ້ ງໄດອົ້ າໄສຂະບວນການແປສານຂມ້ົ ູນ. ໂດຍຂະບວນການຈາກລ່ີ ຸມຂນຶ້ົ ເທງິ ແລະ 69

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂະບວນການຈາກເທງິ ລງົ ລີ່ ຸມ ຫ ເວາົ້ົ ອກີ ຢີ່ າງໜ່ີ ງຶ ການທ່ີ ຈີ ະຮບັ ຮູສົ້ ່ີ ງິ ໃດໜີ່ ງຶ ວ່ີ າແມີ່ ນສ່ີ ງິ ໃດຈະຕອ້ົ ງອງີ ໃສີ່ ທງັ ຄວາມ ເຂາົ້ ໃຈ ລກັ ສະນະສະເພາະທ່ີ ໂີ ຮມກນັ ເຂາົົ້ ເປນັ ສ່ີ ວນລວມ ແລະ ມຄີ ວາມຮູໃົ້ ນສ່ີ ງິ ນນັົ້ ໂດຍພາບລວມມາກີ່ ອນແລວົ້ . 3. ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ (Attention). ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ທ່ີ ເີ ຮາົ ຮບັ ສາພດັ ໂດຍປະສາດສາພັດທ່ີ ເີ ປັນພາບ, ເປັນສຽງ, ກ່ີ ນິ , ລດົ ຊາດ, ແລະ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຈາກການສາພດັ ດວ້ົ ຍຜວິ ໜງັ ຈະມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ຢີ່ າງຫວງຫາຍ ເຊ່ີ ງິ ເຮາົ ບີ່ ສາມາດ ຮບັ ຮູໄົ້ ດໃົ້ ນ ເວລາດຽວກນັ ໄດທົ້ ງັ ໝດົ . ສະນນັ້ົ , ຈ່ີ ງຶ ຕອ້ົ ງເລອກໃສ່ີ ໃຈສະເພາະສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ບາງຢີ່ າງແລະປະປີ່ ອຍສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ອີ່ ນໆ . ສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທ່ີ ເີ ຮາົ ໃສີ່ ໃຈເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ທ່ີ ຈີ ະນາມາຄນົົ້ ຄດິ ແລະ ຈດົ ຈາ. ການໃສ່ີ ໃຈຂອງຄນົ ເຮາົ ຈະມຂີ ອບເຂດຈາກດັ . ເຮາົ ຈີ່ ງຶ ບີ່ ສາມາດໃສີ່ ໃຈໂດຍແຍກສ່ີ ວນທີ່ ຮີ ບັ ສາພດັ ແຕີ່ ລະ ສີ່ ວນອອກຈາກກນັ ໄດໝົ້ ົດເຊ່ີ ັນ: ຕາເບ່ີ ງິ , ຫູຟງັ , ດງັ ດມົ ກ່ີ ນິ ...ໃນຄະນະທີ່ ມີ ບີ ຸກຄົນໜີ່ ງກາລງັ ເຝກິ ຂັບລົດ, ເຂາົ ບ່ີ ສາມາດຟງັ ວທິ ະຍຸໃນຄະນະທີ່ ກີ າລງັ ຂບັ ລດົ . ແຕ່ີ ຖາ້ົ ເຂາົ ຫາກຂບັ ລດົ ມຄີ ວາມຊານານແລວ້ົ , ເຂາົ ສາມາດຂບັ ລດົ ແລະ ຟງັ ວທິ ະຍຸໄປພອ້ົ ມໆກນັ ໄດ.ົ້ ແຕີ່ ເຖງິ ເຂາົ ຈະຊານານກ່ີ ຕາມ ຖາົ້ ຂບັ ລດົ ຢີ່ ູໃນພາວະສບັ ສນົ ການຈາລະຈອນຕດິ ຄດັ ເວລານຄີົ້ ວາມໃສີ່ ໃຈກີ່ ຈະສຸມໃສີ່ ສະເພາະການຂບັ ລດົ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ . ສີ່ ງິ ດີ່ ງັ ກ່ີ າວສະແດງໃຫເົ້ ຫນັ ວ່ີ າ ເຮາົ ສາມາດໃສ່ີ ໃຈໃນ ສີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆໄດົ້ 2 ຢ່ີ າງພອ້ົ ມກນັ ຢ່ີ ູໃນວຽກງານທີ່ ຕີ ນົ ຊານານຈນົ ສາມາດເຮດັ ແບບອດັ ຕະໂນມດັ ໄດ.້ົ ຂອບເຂດຄວາມໃສີ່ ໃຈກບັ ການຮຽນການສອນ. ອງົ ປະກອບທ່ີ ສີ າຄນັ ທາອດິ ຂອງການຮຽນຮູກ້ົ ີ່ ແມີ່ ນການໃສ່ີ ໃຈ. ຖາົ້ ຜູຮ້ົ ຽນຂາດການ ໃສ່ີ ໃຈຈະບ່ີ ສາມາດດາເນນີ ການຄດິ ແລະຈດົ ຈາໄດ.້ົ ສະນນັົ້ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຄີ ູຄວນຕອົ້ ງຄານງຄກນັ ຄູຈະເຮດັ ແນວໃດຈີ່ ງຶ ສາມາດເຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເກດີ ມຄີ ວາມໃສີ່ ໃຈຕ່ີ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຄີ ສູ ອນນນັ້ົ . ມອີ ງົ ປະກອບຫາຍຢີ່ າງທ່ີ ມີ ອີ ດິ ທພິ ນົ ຕ່ີ ຄວາມໃສີ່ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນຢ່ີ ູໃນຫອ້ົ ງ ຮຽນເຊ່ີ ງິ ໄດແົ້ ກີ່ ຮູບພາບສະດຸດຕາ, ຫ ມກີ ານກະທາທ່ີ ຕີ ີ່ ນເຕນັ້ົ ສາລບັ ເດກັ ນກັ ຮຽນເຊີ່ ນັ : ຄູສອນເລີ່ ອງຄວາມດັນຂອງອາກາດ. ກ່ີ ອນການສອນຖາົ້ ຄູເປ່ີ ົາ ໝາກປູມເປາົົ້ ຈນົ ໃຫ້ົ ມນັ ແຕກມສີ ຽງດງັ ໂປ່ີ ງ, ຫ ອາດໃຫເົ້ ດກັ ເຫນັ ສສີ ນັ ຂຄົ້ ວາມທີ່ ຄີ ຕູ ອ້ົ ງການເນນັົ້ ໜກັ , ຫ ຄູ ສາົ້ ງເຫດການຈາລອງທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນແປກປະຫາດໃຈ. ການເວາົົ້ ຂອງຄູມລີ ະດບັ ສຽງ ສູງ ສຽງຕີ່ າ , ການໃຊແ້ົ ສງສີ ຫ ການສະແດງທ່ີ າທາງແບບການເຄ່ີ ອນໄຫວໄປມາຂອງ ຄູ. ທງັ ໝດົ ລວົ້ ນແຕີ່ ເປນັ ສ່ີ ງິ ຊກັ ຊວນໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເກດີ ມຄີ ວາມໃສ່ີ ໃຈໄດທົ້ ງັ ນນັົ້ . Woolfolk (1993: p. 24) ທ່ີ ານໄດສ້ົ ະຫຸບແນວທາງໃນການສອນທີ່ ີກະຕຸ ນົ້ ໃຫ້ົ ນກັ ຮຽນເກດີ ຄວາມໃສີ່ ໃຈໄດດ້ົ ີ່ ງັ ນ:ີ້ົ 1. ຄບູ ອກຈດຸ ມີ່ ຸງໝາຍຂອງບດົ ຮຽນ ເພີ່ ອໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນຮູເ້ົ ປາົົ້ ໝາຍຂອງບດົ ຮຽນນນັ້ົ . 2. ຄູເລ່ີ ມີ ການສອນ ໂດຍມປີ ິດສະໜາໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຄ້ົ ດິ ວີ່ າ: ບດົ ຮຽນທີ່ ຈີ ະ ຮຽນມີ ຄຸນຄ່ີ າ ຫ ຄວາມສາຄນັ ຕ່ີ ກບັ ຕນົ ເອງແນວໃດ. 3. ກະຕຸນ້ົ ຄວາມຢາກຮູຢ້ົ າກເຫນັ ຂອງນກັ ຮຽນ ດວ້ົ ຍການຖາມເຊ່ີ ນັ : ສີ່ ງິ ໃດຈະເກີດ ຂນຶ້ົ ຖາົ້ ...? 70

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 4. ສາ້ົ ງສະຖານະການທີ່ ີເຮັດໃຫເ້ົ ກີດຄວາມຕ່ີ ນເຕັນົ້ ທ່ີ ີບ່ີ ຄາດຝັນມາກີ່ ອນເຊ່ີ ັນຄູ ສນົ ທະນາດວ້ົ ຍນາົ້ ສຽງດງັ ກບັ ນກັ ຮຽນກີ່ ອນການສອນ. 5. ປ່ີ ຽນແປງສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມທາງກາຍຍະພາບເຊ່ີ ນັ : ຈດັ ຫອົ້ ງຮຽນໃໝ່ີ , ຫ ເຄີ່ ອນຍາ້ົ ຍ ສ່ີ ງິ ຂອງພາຍໃນຫອົ້ ງຮຽນ. 6. ໃຫເ້ົ ດກັ ນກັ ຮຽນໄດສົ້ າພດັ ໃນສ່ີ ງິ ທີ່ ີຈະຮຽນດວົ້ ຍປະສາດສາພດັ ຫາຍໆທາງ ເຊ່ີ ນັ : ໄດດົ້ ມົ , ໄດຊ້ົ ມີ ນອກຈາກການໄດຍ້ົ ນິ ແລະ ໄດເ້ົ ຫນັ . 7. ຄູຄວນມກີ ານເຄ່ີ ອນໄຫວ, ມກີ ານສະແດງທ່ີ າທາງ ແລະ ເວາົ້ົ ຈາດວ້ົ ຍລະ ດບັ ສຽງ ຂນຶົ້ , ສຽງລງົ ສະລບັ ກນັ ຕະລອດເວລາ. 8. ຫກີ ລຽົ້ ງການກະທາທີ່ ລີ ບົ ກວນ ຫ ຫນັ ເຫຄວາມໃສີ່ ໃຈຂອງນກັ ຮຽນ. 2.1.2 ການເກບັ ຈາຊ່ີ ວົ ຄາວ (Temporary Storage) ສານຂມົ້ ູນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ຈະສີ່ ງົ ໄປເກບັ ໄວ້ົ ໜີ່ ວຍເກບັ ຄວາມຈະຊີ່ ວົ ຄາວ ຫ ຄວາມຈາໄລຍະ ສນັ້ົ . ນອກຈາກເກບັ ສານຂມ້ົ ູນແລວົ້ ຍງັ ດາເນນີ ການທາງສະໝອງຄວບຄ່ີ ູກນັ ໄປ. 1) ການບນັ ຈຸ ແລະ ໄລຍະເວລາໃນການເກບັ ຈາ. ການບນັ ຈໃຸ ນໜ່ີ ວຍເກບັ ຈາໄລຍະສນັ້ົ ນຈີົ້ ະມຂີ ຈົ້ າກດັ . ຖາ້ົ ທຽບໃສ່ີ ການບນັ ທກຶ ຂມົ້ ູນດວົ້ ຍ ປະ ສາດສາພດັ ແມີ່ ນຈະນອົ້ ຍກວ່ີ າ. ຜ່ີ ານການທດົ ລອງກີ່ ພບົ ວ່ີ າ: ຄນົ ສາມາດເກບັ ສານຂມ້ົ ູນໄວໃົ້ ນໜີ່ ວຍ ຄວາມຈາ ໄລຍະສນັ້ົ ນຈີົ້ ະໄດປ້ົ ະມານ 7 ໜີ່ ວຍຂຄ້ົ ວາມເທ່ີ າົ ນນັ້ົ . ເຊ່ີ ນັ ຢີ່ ູໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ພວກເຮາົ ບີ່ ສາມາດຈີ່ ຈາເລກໝາຍ ໂທລະສບັ ຈາກປມຶົ້ ບນັ ທກຶ ເພີ່ ອຈະຍີ່ າງໄປໂທລະສບັ ຢີ່ ູອກີ ຫອ້ົ ງໜີ່ ງຶ ໄດຄ້ົ ງັົ້ ລະ 2 ເລກໝາຍໃນເວລາດຽວກນັ . ເຖິງຢີ່ າງໃດກີ່ ຕາມຂຈ້ົ າກດັ ເຫ່ີ ົານີອ້ົ າດຈະລຸ ດລົງໄດດ້ົ ວົ້ ຍວິທກີ ານຈດັ ກ່ີ ຸມເພ່ີ ອຈ່ີ ເຊ່ີ ັນ : ໃນເລກໝາຍ ໂທລະສັບ ທີ່ ີມເີ ລກ 7 ຕົວຄ 7210913 ເຮົາກ່ີ ຈ່ີ ດວ້ົ ຍການແບ່ີ ງເປັນ 2 ໜີ່ ວຍຄ : 7210913 . (ໜ່ີ ວຍທ່ີ ີ 1 ປະກອບດວົ້ ຍເລກ 3 ຫກັ . ໜ່ີ ວຍທ່ີ ີ 2 ປະກອບດວົ້ ຍເລກ 4 ຫກັ ) ດວ້ົ ຍວທິ ນີ ີ້ົ ເຮາົ ກີ່ ສາມາດເກບັ ກາສານຂມົ້ ູນ ໄດຫົ້ າຍຂນຶ້ົ . 2) ຂະບວນການເກບັ ຈາ ເນ່ີ ອງຈາກສານຂມ້ົ ນູ ເກບັ ຈາໄລຍະສນັ້ົ ຍງັ ກະແຈກກະຈາຍບ່ີ ທນັ ເປັນລະບຽບຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫລົ້ ມ ງີ່າຍ. ສະນນັ້ົ ວທິ ກີ ານທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫສ້ົ ານຂມົ້ ູນຢ່ີ ູໄດດ້ົ ນົ ນານຂນຶ້ົ ຈະຕອ້ົ ງມກີ ານຈາດວ້ົ ຍການທີ່ ອງໃນໃຈ ຫເຊີ່ ອມໂຍງ ສານຂມົ້ ູນທີ່ ກີ າລງັ ຈາຢີ່ ູໃນໜີ່ ວຍຄວາມຈາໄລຍະສນັົ້ ເຂາົ້ົ ກບັ ສານຂມົ້ ູນຈາກໜ່ີ ວຍເກບັ ຈາຖາວອນທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູແລວ້ົ . ເຖງິ ຢີ່ າງໃດກ່ີ ຕາມການລມອາດເກີດຂຶນ້ົ ໄດຖົ້ າົ້ ມສີ ່ີ ິງມາແຊກຊອ້ົ ນຂະບວນການເກບັ ຈາໄລຍະສັນົ້ ຈະມຂີ ທົ້ ່ີ ີຄວນ ພຈິ າລະນາ 2 ຢ່ີ າງຄ : ວທິ ກີ ານເກບັ ສານຂມ້ົ ນູ ໄວໃ້ົ ຫດົ້ ນົ ແລະ ການລມ. 3) ການເກບັ ສານຂມ້ົ ນູ ໄວໃ້ົ ຫດົ້ ນົ ຂນຶ້ົ ເພ່ີ ອເຮດັ ໃຫສົ້ ານຂມ້ົ ູນມຄີ ວາມຄງົ ທນົ ຢີ່ ູ. ຄນົ ຈານວນຫາຍຈະໃຊວ້ົ ທິ ກີ ານ 2 ຢ່ີ າງ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ (1). ການທ່ີ ອງຈາໃນໃຈ ການທ່ີ ອງຈາໃນໃຈນີ້ົ ຖາ້ົ ທ່ີ ອງດນົ ເທີ່ ົາໃດ ກ່ີ ຈະສາມາດເກບັ ສານຂມ້ົ ູນໄວໃ້ົ ນໜ່ີ ວຍ ການຈາໄລຍະສນັ້ົ ໄດດ້ົ ນົ ເທ່ີ າົ ນນັົ້ . ຄນົ ສ່ີ ວນຫາຍຈະທ່ີ ອງຈາແຕີ່ ເມີ່ ອໃຊປ້ົ ະໂຫຍດແລວົ້ ກີ່ ປະຖມີ້ົ ໄປເຊ່ີ ນັ : ການ ຈາ ເລກໝາຍໂທລະສບັ ເມີ່ ອໂທສາເລດັ ແລວ້ົ ກີ່ ລມໄປ. 71

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ (2). ການເຊີ່ ອມໂຍງສານຂມົ້ ນູ ກບັ ຄວາມຮູເ້ົ ກ່ີ າົ ແມ່ີ ນວທິ ເີ ຊີ່ ອມໂຍງຂມ້ົ ູນທີ່ ພີ ະຍາຍາມຈດົ ຈາເຂາົ້ົ ກບັ ສານຂມົ້ ູນທ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູແລວ້ົ ໃນໜີ່ ວຍ ການຈາຖາວອນ ເຊ່ີ ນັ : ຖາ້ົ ເຮາົ ພບົ ຊາຍຄນົ ໜີ່ ງຶ ຢີ່ ູໃນງານລຽ້ົ ງ, ຊີ່ ຂອງຊາຍຜູນົ້ ນັ້ົ ຄກບັ ຊ່ີ ຂອງນອົ້ ງຊາຍຂອງຕນົ ເຮາົ ກ່ີ ບ່ີ ຈາເປນັ ຕອົ້ ງທ່ີ ອງຈາຊ່ີ ຂອງຊາຍຄນົ ນນັ້ົ ອກີ ພຽງແຕີ່ ສາ້ົ ງຄວາມເຊີ່ ອມໂຍງສາພນັ ລະຫວີ່ າງສານຂມົ້ ນູ ທງັ ສອງເຂາົົ້ ນາ ກນັ ກີ່ ຈ່ີ ຈາໄດແ້ົ ລວ້ົ . ການປະຕບິ ດັ ແບບນີົ້ ບີ່ ພຽງແຕ່ີ ຈະເກບັ ສານຂມ້ົ ູນໄວຢົ້ ່ີ ູໃນໜວ່ີ ຍປະຕບິ ດັ ການຈີ່ ຈາເທ່ີ າົ ນນັ້ົ ແຕ່ີ ຍງັ ຊ່ີ ວຍໃຫສ້ົ ານຂມົ້ ນູ ຈາກໜີ່ ວຍການຈາໄລຍະສນັົ້ ສ່ີ ງົ ຜ່ີ ານໄປຫາໜ່ີ ວຍການຈີ່ ຈາຖາວອນຫາຍຂນ້ົ ຕ່ີ ມ. 4) ການລມ (Forgetting) ຂມົ້ ູນໃນໜ່ີ ວຍຄວາມຈາໄລຍະສນັ້ົ ອາດຈະສູນຫາຍໄປ, ຖາົ້ ມສີ ີ່ ງິ ມາແຊກຊອົ້ ນ. ການແຊກ ຊອ້ົ ນອາດຢ່ີ ູໃນຮູບແບບທີ່ ສີ ານຂມົ້ ູນໃໝ່ີ ເຂາົ້ົ ມາແຊກຊອ້ົ ນເຂາົົ້ ກບັ ສານຂມົ້ ູນເກີ່ າົ ຫ ຄວາມຮູໃ້ົ ໝີ່ ເຂາົ້ົ ມາແຊກຊອ້ົ ນ ຄວາມຮູເ້ົ ກ່ີ າົ ເຮດັ ໃຫຄົ້ ວາມຮູເ້ົ ກີ່ າົ ສູນຫາຍໄປ. ການເຊ່ີ ອມຫາຍໄປນນັົ້ ແມີ່ ນການລມເກດີ ມາຈາກການເວລາ ຫ ເກດີ ມາຈາກການບີ່ ໄດນົ້ າໃຊໃົ້ ນເລ່ີ ອງນນັ້ົ . ເນ່ີ ອງຈາກເນອົ້ ທ່ີ ີຂອງການເກບັ ສານຂມ້ົ ູນຢ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈີ່ ຈາໄລຍະສັນ້ົ ມຄີ ວາມຈາກດັ . ການລມຈ່ີ ງຶ ມີ ປະໂຫຍດ ເພາະວີ່ າ ຖາ້ົ ບີ່ ມກີ ານລມ, ສານຂມົ້ ູນກ່ີ ຈະລນົ້ົ ຈາກແຫີ່ ງທ່ີ ເີ ກບັ ສານຂມ້ົ ູນໃນເວລາທີ່ ໄີ ວວາ. ສະນນັົ້ ການ ຮຽນຮູສົ້ ່ີ ງິ ໃໝີ່ ກີ່ ຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶົ້ . 2.1.3 ການເກບັ ຈາແບບຖາວອນ (Permanent storage) ການເກບັ ຈາໃນໄລຍະສນັົ້ ຈະແມ່ີ ນການເກບັ ສານຂມ້ົ ູນທ່ີ ປີ ະຕບິ ດັ ການໃນຊີ່ ວົ ຄາວນນັ້ົ ເທີ່ າົ ນນັ້ົ ຕວົ ຢ່ີ າງ ການຈ່ີ ຈາເລກໝາຍໂທລະສບັ ຈາກປມຶ້ົ ບນັ ທກຶ ເພີ່ ອໃຊໂົ້ ທໃນຂະນະນນັ້ົ ແຕີ່ ຖາ້ົ ເລກໝາຍໂທລະສບັ ນນັ້ົ ມຄີ ວາມ ສາຄນັ ທ່ີ ຈີ ະໃຊຕ້ົ ີ່ ໄປອກີ . ສານຂມ້ົ ູນນກີ້ົ ີ່ ຈະຖກສ່ີ ງົ ເກບັ ໄວໃົ້ ນໜ່ີ ວຍຄວາມຈ່ີ ຈາຖາວອນເຊ່ີ ິງສາມາດຈດົ ຈາໄດດົ້ ົນ ນານ. 1) ການບນັ ຈຸ ແລະ ໄລຍະເວລາໃນການເກບັ ກາ. ໜີ່ ວຍການເກບັ ຄວາມຈາຖາວອນຈະມກີ ານບນັ ຈຸ ແລະ ໄລຍະເວລາໃນການເກບັ ຄວາມຈາແຕກ ຕີ່ າງກບັ ໜ່ີ ວຍເກບັ ຄວາມຈາໄລຍະສນັົ້ ຄ : ໜ່ີ ວຍເກບັ ຄວາມຈາໄລຍະສນັ້ົ ຈະຈ່ີ ຈາສານຂມົ້ ນູ ໄດປ້ົ ະມານ 7 ໜີ່ ວຍ. ແຕີ່ ໜວີ່ ຍເກບັ ກາຄວາມຈາຖາວອນສາມາດເກບັ ສານຂມົ້ ູນໄດເ້ົ ປັນຈານວນຫາຍແລະບີ່ ມຂີ ອບເຂດຈາກດັ , ໄລຍະ ເວລາຂອງການຈ່ີ ຈາກ່ີ ຍາວນານ ແລະ ຖາວອນ. ນອກຈາກໜີ່ ວຍການຈີ່ ຈາແບບໄລຍະສນັົ້ ຈະມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງໜີ່ ວຍການຈີ່ ຈາຖາວອນໃນດາ້ົ ນການບນັ ຈຸ ແລະ ໄລຍະເວລາການເກບັ ກາ ແລວ້ົ ຍງັ ມຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງດາ້ົ ນອ່ີ ນໆອກີ ເຊ່ີ ັນ: ການ ຮບັ ສານຂມົ້ ູນ, ການບັນຈຸ, ໄລຍະເວລາເກບັ ກາເນອົ້ ໃນ ແລະ ການຮຽກສານຂມົ້ ູນອອກມາໃຊ້ົ ຄດ່ີ ງັ ສະແດງໄວໃົ້ ນຕາຕະລາງລີ່ ຸມນ.ີົ້ ການຮບັ ສານ ການບນັ ຈຸ ໄລຍະເວລາ ເນອ້ົ ໃນ ຊະນດິ ການຈາ ຂມົ້ ູນ ເກບັ ກາ ການຮຽກມາໃຊ ້ົ 72

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ກ າ ນ ເ ກັບ ກ າ ໄວທີ່ ສີ ຸດ ມຂີ ດີ ຈາກດັ ສນັົ້ ທ່ີ ສີ ຸດ ຄາຈນີ ຕະນາການ ທນັ ທີ ໄລຍະສນັົ້ (ປະມ າ ນ 7 (ປະມານ 20-30 ແນວຄປິ ະໂຫຍດ ກ າ ນ ເ ກັ ບ ຈ າ ຂອົ້ ນຂາົ້ ງຊາ້ົ ຖາວອນ ໜີ່ ວຍ) ວນິ າທ)ີ ບ່ີ ມີ ຂີ ດ ຈ າ ບ່ີ ມຂີ ດີ ຈາກດັ ເຫດການ,ຈນີ ຕະ ຂຶ້ົນ ກັບ ເ ນົ້ອ ໃ ນ ກດັ ນາການ, ປະພດຶ ແ ລ ະ ກ າ ນ ຈັດ ລະບຽບຂມ້ົ ູນ. 2) ການເຂາົົ້ ລະຫດັ ສານຂມ້ົ ູນເພີ່ ອເກບັ ໄວໃົ້ ນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນ. ດີ່ ງັ ທ່ີ ໄີ ດກົ້ ີ່ າວມາແລວົ້ ຂມົ້ ູນທີ່ ເີ ກບັ ໄວໃ້ົ ນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນ ຈະມຈີ ານວນຫາຍຢີ່ າງທີ່ ບີ ່ີ ມຂີ ດີ ຈາກດັ ແລະ ເກບັ ໄວເ້ົ ປນັ ໄລຍະເວລາທ່ີ ດີ ນົ ນານ. ການຈະຮບັ ຂມ້ົ ູນໄວໃົ້ ນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນນ,ີ້ົ ຈະບ່ີ ເກດີ ຂນຶົ້ ຢີ່ າງໄວວາທນັ ທຄີ ກບັ ໃນໜີ່ ວຍການຈາໄລຍະສນັົ້ . ຍອົ້ ນມກີ ານເຂາົົ້ ລະຫດັ ເຊີ່ ງິ ເປນັ ຂະບວນການຖ່ີ າຍໂອນສານຂົ້ ມູນລະຫີ່ ວາງໜ່ີ ວຍການຈາ ດວ້ົ ຍການເຊ່ີ ອມໂຍງ ຫ ບູລະນາການສາລະສານຂມົ້ ູນໃໝ່ີ ຢ່ີ ູໃນໜີ່ ວຍການຈາໄລຍະ ສນັົ້ ກບັ ຂມ້ົ ນູ ເກີ່ າົ ທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນນນັ້ົ . ການເຂົາົ້ ລະຫດັ ສານຂມົ້ ູນເພີ່ ອເກບັ ໄວໃ້ົ ນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນນນັ້ົ , ຈະພາໃຫສ້ົ ານຂມ້ົ ູນມີ ຄວາມໝາຍ. ຂະບວນການເຂາົົ້ ລະຫດັ ເພີ່ ອໃຫສ້ົ າລະຂມ້ົ ູນມຄີ ວາມໝາຍຈະມຫີ າຍວທິ ທີ ີ່ ສີ າຄນັ ຄ: ການຂະຫຍາຍ ລາຍລະອຽດເນອົ້ ໃນ, ການຈດັ ລະບຽບເນອ້ົ ໃນ ແລະ ການປະຕບິ ດັ ຫການປະກອບກດິ ຈະກາ. (1) ການຂະຫຍາຍລາຍລະອຽດ (Elaboration) ຂະບວນການຂະຫຍາຍລາຍລະອຽດຂອງສາລະແມີ່ ນການເພ່ີ ມີ ເຕມີ ແລະ ຂະຫຍາຍສາລະ ສານຂມົ້ ນູ ໃໝີ່ ດວ້ົ ຍການເຊ່ີ ອມໂຍງສາລະໃໝີ່ ກບັ ສາລະທ່ີ ມີ ຢີ ີ່ ູແລວົ້ ໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນ. ຕວົ ຢ່ີ າງ: ເດກັ ຜູໜ້ົ ີ່ ງຶ ( ຊ່ີ ທາົ້ ວ ກ ) ບີ່ ເຄຍີ ເຫນັ ໂຕຫີ່ ານ ມາກ່ີ ອນ. ສະນນັ້ົ “ ຫີ່ ານ ” ຈະ ແມີ່ ນຂມ້ົ ນູ ໃໝ່ີ ທີ່ ຈີ ະເຂາົົ້ ລະຫດັ ເພີ່ ອເກບັ ໄວຢົ້ ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນ. ແຕີ່ ເດກັ ຊາຍຄນົ ນພີົ້ ດັ ເຄຍີ ເຫນັ ໂຕເປດັ ມາ ກ່ີ ອນແລວົ້ , ເຂາົ ຈ່ີ ງຶ ເຊີ່ ອມໂຍງ ໂຕຫີ່ ານ ເຂາົ້ົ ກບັ ຄຸນລກັ ສະນະສະເພາະຂອງໂຕເປັດ ເຊີ່ ນັ : ຫີ່ ານຈະມຂີ ນົ ຄກບັ ເປັດຄ ກບັ ນກົ ຊະນດິ ໜ່ີ ງຶ ແຕີ່ ມນັ ໃຫຍີ່ ກວີ່ າເປດັ , ສຽງຮອົ້ ງຈະຕ່ີ າງຈາກເປັດ...ການເຊ່ີ ອມໂຍງລະຫີ່ ວາງສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ ະຈດົ ຈາກບັ ສີ່ ງິ ທີ່ ຈີ າໄດແ້ົ ລວົ້ ນີົ້ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ຊາຍຄນົ ນນັົ້ ໄດຂົ້ ະຫຍາຍ ສະກມິ ມາ (Schema) ຂອງສດັ ປະເພດນກົ ເພ່ີ ມີ ເຕມີ ຂຶນົ້ ຢ່ີ ູໃນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນ. ຂະບວນການຂະຫຍາຍລາຍລະອຽດສາລະນີົ້ ແມ່ີ ນວິທີການເຂາົົ້ ລະຫັດທີ່ ີມີ ປະສດິ ທພິ າບທ່ີ ສີ ຸດ ແລະ ແມ່ີ ນວທິ ທີ ີ່ ສີ າມາດປະຍຸກໄດຢົ້ ີ່ າງກວາ້ົ ງຂວາງຢີ່ ູໃນການຮຽນ-ການສອນ. ຕວົ ຢີ່ າງ : ຄູສອນວຊິ າເລກຢ່ີ ູຫອົ້ ງ ປ 2 ການລບົ ເລກດວົ້ ຍ 2 ຫກັ . ຄູຈະເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍການທບົ ທວນວທິ ກີ ານລບົ ທີ່ ໄີ ດສົ້ ອນມາແລວ້ົ (ຕວົ ຕງັ້ົ ຂອງຫກັ ໜ່ີ ວຍທີ່ ີ ຫາຍກວີ່ າຕວົ ລບົ ). 65 47 34 73

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ເມ່ີ ອເດກັ ລະນກຶ ການແກບ້ົ ນັ ຫາເຂາົົ້ ລະຫດັ ໄດແ້ົ ລວົ້ , ຄູກີ່ ສອນການແກບ້ົ ນັ ຫາການລບົ ເພີ່ ມີ ເຕມີ ( ຕວົ ຕງັົ້ ຂອງຫກັ ໜ່ີ ວຍຈະນອ້ົ ຍກວີ່ າຕວົ ລບົ ) 24 8 ໃນກລະນນີ ເີ້ົ ດກັ ຈະເພ່ີ ມີ ເຕມີ ຫ ຂະຫຍາຍຫກັ ເກນການລບົ ເພ່ີ ມີ ຂນຶ້ົ , ດວ້ົ ຍການເຊີ່ ອມໂຍງ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຮີ ູໃ້ົ ໝີ່ ໃນໜ່ີ ວຍການຈາໄລຍະສນັ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຮີ ູມົ້ າກ່ີ ອນຢ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນ. (2) ການຈດັ ລະບຽບຂມ້ົ ູນ (Organization) ການຈດັ ລະບຽບສາລະແມີ່ ນການຕດັ ຕອນ, ຕດັ ຕີ່ ສາລະຂມ້ົ ູນເຂາົ້ົ ເປນັ ກກ່ີ ຸມໆ. ຢີ່ ູພາຍໃນ ກີ່ ຸມຈະມຄີ ວາມກ່ີ ຽວໂຍງສາພນັ ກນັ ທີ່ ເີ ປນັ ລະບບົ ເຂາົົ້ ລະຫດັ ທີ່ ສີ າຄນັ ຫາຍວທິ .ີ ຕວົ ຢ່ີ າງ: ຂມ້ົ ູນທ່ີ ບີ ີ່ ທນັ ໄດຈົ້ ດັ ລະບຽບ. ໝາ; ຊອ້ົ ມ; ໝາກມີ່ ວງ; ເລ່ີ ອຍ ; ໄກ່ີ ; ກວ້ົ ຍ ; ຄອ້ົ ນຕີ ; ຈານ; ແມວ ; ໝາກກຽ້ົ ງ ຄມີ ; ຖວົ້ ຍ ຂມົ້ ູນທີ່ ຈີ ດັ ລະບຽບແລວົ້ ເລ່ີ ອຍ ໝາກມ່ີ ວງ. ໝາ ຖວ້ົ ຍ ຄອົ້ ນຕີ ໝາກກວົ້ ຍ. ແມວ ຊອ້ົ ມ ຄມີ ໝາກກຽົ້ ງ. ໄກ່ີ ຈານ ຫງັ ຈາກຈດັ ລະບຽບສາລະແລວ້ົ ກີ່ ຈະມີ ຂມ້ົ ູນ 4 ກີ່ ຸມຄ : ກ່ີ ຸມສດັ ລຽົ້ ງ , ກີ່ ຸມພາສະນະ, ກີ່ ຸມເຄ່ີ ອງມ, ກ່ີ ຸມໝາກໄມ.ົ້ ການຈດັ ລະບຽບສາລະນຈີ້ົ ະເຮັດໃຫເ້ົ ຮາົ ເກບັ ໄວຢີ່ ູໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນງີ່າຍຂຶນົ້ ໃນ ເວລາເຮາົ ນກຶ ເຖງິ ຫ ຮຽກເອາົ ມາໃຊ.້ົ (3) ການປະຕບິ ດັ ຫການປະກອບກດິ ຈະກາ (Activity) ນກັ ຈດິ ຕະວິທະຍາກີ່ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ຄິດວ່ີ າ: ຜູຮົ້ ຽນບີ່ ພຽງແຕີ່ ຈະຮບັ ຮູ ້ົ ຫ ດູດຊມສາລະ ຄວາມ ຮູຄ້ົ ດີ່ ງັ ຟອງນາ້ົ . ແຕີ່ ຜູຮ້ົ ຽນຈະຕອົ້ ງຮູສົ້ າົ້ ງຄວາມຮູ ້ົ ແລະ ຈດັ ລະບຽບສາລະຂມົ້ ູນດວົ້ ຍຕນົ ເອງເພ່ີ ອເກບັ ໄວ້ົ ໃນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນ. ສະນນັົ້ , ການໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນໄດມ້ົ ບີ ດົ ບາດໃນຖານະເປນັ ຜູກ້ົ ະທາ ຫ ຜູປົ້ ະຕບິ ດັ , ກ່ີ ຍີ່ ອມເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ ສາມາດເຂາົ້ົ ລະຫດັ ສາລະຂມົ້ ນູ ໄດຢ້ົ ່ີ າງມປີ ະສດິ ທພິ າບ. ຕວົ ຢ່ີ າງ : ການເນນັົ້ ໃຫເ້ົ ດກັ ນກັ ຮຽນໄດປົ້ ະຕບິ ດັ ຫ ປະກອບກດິ ຈະກາ. ຄູພະຍາຍາມໃຫນົ້ ກັ ຮຽນໄດຄົ້ ດິ ແບບຊາົ້ ໆ ແລະ ວເິ ຄາະ. ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສະຫຸບສາລະດວ້ົ ຍ ພາສາຂອງເຂາົ ເອງຫາຍກວີ່ າການໃຫເົ້ ຂາົ ຮຽນແບບ ເອາົ ຄາເວາົົ້ ຫ ຂຄ້ົ ວາມຈາກບດົ ຮຽນ. ເນນັ້ົ ໃສີ່ ການປະຍຸກໃຫຫົ້ າຍກວ່ີ າການຈ່ີ ຈານຍິ າມ. ເນນັົ້ ໃສ່ີ ການແກບ້ົ ນັ ຫາ. 74

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃຫແ້ົ ບບເຝກິ ຫດັ ແລະວຽກບາົ້ ນ. ໃຫວົ້ ຽກຄນົ້ົ ຄວ້ົ າໃນຮູບແບບຂອງການເຮດັ ບດົ ລາຍງານ. ໃນການທດົ ລອງຄູຈີ່ ງົ ເນນັົ້ ການວດັ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ ແລະ ການຄນົ້ົ ຄດິ ຫາຍກວ່ີ າການຈີ່ ຈາ. 3) ການຮຽກສາລະຂມ້ົ ູນຈາກໜວີ່ ຍການຈາຖາວອນອອກມາໃຊ້ົ (Retrieval) ຂມົ້ ູນໃນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນຈະມຈີ ານວນຫວງຫາຍ. ເຖິງວ່ີ າສາລະຂມົ້ ູນເຫີ່ າົ ນນັ້ົ ຈະມກີ ານ ເຂາົົ້ ລະຫດັ ແລະ ຈດັ ເກບັ ໄວຢົ້ ີ່ າງເປນັ ລະບຽບ. ແຕີ່ ການຮຽກອອກມາໃຊກ້ົ ີ່ ຈະຕອົ້ ງໃຊເ້ົ ວລາໃນການລະນກຶ ອອກ ມາ, ອາດຊກັ ຊາ້ົ ຫ ໄວວາທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ໄປ. ການລະນກຶ ສານຂມ້ົ ນູ ທີ່ ມີ ຢີ ່ີ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນອອກມາໃຊ.ົ້ ມບີ າງຄງັົ້ ກ່ີ ຄາດເຄ່ີ ອນຈາກ ຄວາມເປນັ ຈງິ ເພາະວ່ີ າ: ພວກເຮາົ ມກັ ເພ່ີ ມີ ເຕມີ ຫ ສາ້ົ ງເລ່ີ ອງລາວຂນຶ້ົ ມາໃໝີ່ . ໂດຍໃຊກ້ົ ານຊງົ ຈາ, ການຄາດຫວງັ ແລະຄວາມຮູເ້ົ ດມີ ທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູ ເຊ່ີ ນັ : ຢ່ີ ູໃນການດາລງົ ຊວີ ດິ , ມຫີ າຍໆຄງັົ້ ທີ່ ພີ ວກເຮາົ ພະຍາຍາມຈະຮຽນສາລະຂມົ້ ູນອອກ ມາຈາກໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນໂດຍຮູສົ້ ກຶ ວ່ີ າຕນົ ຈ່ີ ຈາໄດແົ້ ຕ່ີ ຊາ້ົ ພັດລະນກຶ ອອກມາບີ່ ໄດ້ົ ເປັນຕົນົ້ ແມີ່ ນໃນເວລາ ສອບເສງັ ກີ່ ຄາຖາມບີ່ ຍາກ ແຕ່ີ ຕົນນກຶ ອອກມາຕອບບີ່ ໄດ,້ົ ມບີ າງຄົນກ່ີ ເວົາົ້ ວ່ີ າ ໃນເວລາສອບເສັງນນັ້ົ ພເມ່ີ ອຕົນ ລະນກຶ ໄດກົ້ ່ີ ໝດົ ເວລາສອບເສງັ ແລວ້ົ ຫ ມເີ ຫດການທ່ີ ຄີ າົ້ ຍຄ ເຊ່ີ ນັ : ເວລາເຮາົ ໄດພົ້ ບົ ເພ່ີ ອນເກ່ີ າົ ທ່ີ ຈີ າກກນັ ດົນນານ ແລວົ້ ທີ່ ເີ ຮາົ ຈ່ີ ຈາໄດແ້ົ ນ່ີ ນອນ ແຕີ່ ເຮາົ ລະນກຶ ຊີ່ ຂອງເຂາົ ບ່ີ ໄດ,ົ້ ຕນົ ຈະຮູສ້ົ ກຶ ວີ່ າ ຊ່ີ ຂອງເຂາົ ຕດິ ຢ່ີ ູຮມີ ປາກນີ້ົ ແຕີ່ ພເພ່ີ ອນ ເກີ່ າົ ຄນົ ນນັ້ົ ໄປແລວ້ົ ເຮາົ ຈ່ີ ງຶ ລະນກຶ ຊ່ີ ຂອງເຂາົ ໄດ.້ົ 4) ການລມ (Forgetting) ການລມກ່ີ ແມີ່ ນສານຂມ້ົ ນູ ທ່ີ ຢີ ີ່ ູໃນໜ່ີ ວຍຄວາມຈາໄດສົ້ ູນຫາຍ ຫ ສະຫາຍໄປໃນໜ່ີ ວຍຄວາມຈາ ໄລຍະສນັ້ົ . ຖາ້ົ ສາລະຂມ້ົ ູນຖກສູນຫາຍໄປເຮາົ ຈະບີ່ ສາມາດຮຽກອອກມາໃຊໄ້ົ ດ.ົ້ ສີ່ ງິ ດີ່ ງັ ນຈີົ້ ະຄາ້ົ ຍໆ ກບັ ຂມ້ົ ູນທີ່ ີ ຫາຍໄປຈາກຈພາບຂອງຄອມພວິ ເຕີ ເວລາໄຟຟາົ້ ດບັ ກ່ີ ອນເວລາເກບັ ສານຂມົ້ ູນນນັົ້ ໄວໃ້ົ ນຈານບນັ ທກຶ . ແຕີ່ ສາລບັ ໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາໄດໃ້ົ ຫທົ້ ດັ ສະນະທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ຄ: ມບີ າງທ່ີ ານມຄີ ວາມເຊີ່ ອວ່ີ າສາລະ ຂມ້ົ ູນຢີ່ ູໃນໜ່ີ ວຍການຈາຖາວອນນນັ້ົ ຈະບີ່ ມວີ ນັ ຈາເຊ່ີ ອມຫາຍ ພຽງແຕ່ີ ເຮາົ ບ່ີ ສາມາດລະນກຶ ອອກມາໄດເົ້ ທີ່ າົ ນັນົ້ . ແຕີ່ ມບີ າງທີ່ ານເຊ່ີ ອວີ່ າ: ສາລະຂມ້ົ ູນດີ່ ງັ ກ່ີ າວອາດສູນເສຍໄປ ຫ ອາດແທນດວ້ົ ຍຂມ້ົ ນູ ອີ່ ນ. ເຖງິ ຢ່ີ າງໃດກີ່ ຕາມຜນົ ການວໄິ ຈໃນປະຈບຸ ນັ ພບົ ຜນົ ທ່ີ ສີ ອດຄ່ີ ອງກນັ ວີ່ າ: ໃນເມີ່ ອມສີ າລະຂມ້ົ ູນອີ່ ນ ໄດເົ້ ຂາົ້ົ ມາແຊກຊອ້ົ ນ ຫ ເປນັ ເວລາດນົ ນານ, ເຮາົ ມຄີ ວາມສາມາດລະນກຶ ສານຂມ້ົ ນູ ນນັົ້ ອອກມາໄດໜົ້ ອ້ົ ຍແລະລຸດລົງ ເຊີ່ ນັ : ເວລາເຮາົ ທີ່ ອງຄາສບັ ພາສາອງັ ກດິ , ແລວົ້ ທ່ີ ອງຄາສບັ ພາສາຝ່ີ ງັ ຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ຮາົ ສບັ ສນົ ຈີ່ ຈາບ່ີ ໄດ.້ົ ຖາ້ົ ເຮາົ ຮຽນ ພາສາອງັ ກດິ ຢ່ີ າງດຽວກ່ີ ສາມາດລມໄດຖ້ົ າົ້ ຕນົ ບ່ີ ໄດໃ້ົ ຊ.້ົ ມບີ າງທ່ີ ານກີ່ ໄດອົ້ ະທບິ າຍວີ່ າ: ການທີ່ ຕີ ນົ ລະນກຶ ສານຂມົ້ ນູ ອອກມາໄດໜົ້ ອົ້ ຍນນັ້ົ ປຽບດ່ີ ງັ ກາົ້ ມຊນີ້ົ ທີ່ ຢີ ີ່ ອນຍານລງົ ຖາ້ົ ບີ່ ໄດໃົ້ ຊ.້ົ ສາລະຂມົ້ ນູ ບາງຢ່ີ າງອາດຍງັ ມຢີ ່ີ ູແຕ່ີ ມນັ ອາດຈະຢ່ີ ູ ໃນລະດບັ ເລກິ ທ່ີ ສີ ຸດຈນົ ເຮາົ ບ່ີ ສາມາດຂຸ ດຄຸຍ້ົ ອອກມາໄດົ້ ຫ ລະນກຶ ອອກມາໃຊໄົ້ ດ.ົ້ ໃນສ່ີ ວນຂອງການແຊກຊອ້ົ ນທີ່ ພີ າໃຫເ້ົ ຮາົ ເກດີ ມກີ ານລມນນັ້ົ . ອາດແບ່ີ ງອອກເປນັ ສອງແບບຄ: (1) ຄວາມຮູໃ້ົ ໝີ່ ເຂາົ້ົ ໄປແຊກຊອົ້ ນຄວາມຮູເ້ົ ກ່ີ າົ , ເຮດັ ໃຫຈົ້ ີ່ ຈາສາລະຂມ້ົ ູນຄວາມຮູເ້ົ ກ່ີ າົ ບີ່ ໄດ.ົ້ (2). ຄວາມຮູເົ້ ກ່ີ າົ ຫ ສີ່ ງິ ທ່ີ ຮີ ຽນຮູມົ້ າກ່ີ ອນໄປແຊກຊອົ້ ນກບັ ຄວາມຮູໃ້ົ ໝີ່ ຫ ສີ່ ງິ ທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ຽນຕາມຫງັ ຈະພາໃຫຈົ້ ີ່ ຈາສາລະຂມົ້ ນູ ຄວາມຮູທົ້ ່ີ ຮີ ຽນໃໝ່ີ ບີ່ ໄດ.້ົ 2.1.4 ແນວການປະຍຸກທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານຢີ່ ູໃນຫອ້ົ ງຮຽນ. 75

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 1) ກະຕຸນົ້ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມສນົ ໃຈຕ່ີ ບດົ ຮຽນ.  ໃຫສົ້ ນັ ຍານເຕອນເດກັ ນກັ ຮຽນຈ່ີ ງົ ຢຸດກະທາສ່ີ ງິ ອີ່ ນໆແລວົ້ ຫນັ ມາສນົ ໃຈ ເຊ່ີ ນັ : ໄດຍົ້ ນິ ສຽງ ໝາກວດີ ເພີ່ ອໃຫທ້ົ ຸກຄນົ ມດິ ງຽບ ຫ ມແີ ສງໄຟແວບເພີ່ ອໃຫຕົ້ ງັ້ົ ໃຈຟງັ ຄູ.  ໃນເວລາກາລງັ ສອນຄູຄວນມກີ ານເຄ່ີ ອນໄຫວ ແລະ ມທີ ີ່ າທາງປະກອບ, ອະທິບາຍດວົ້ ຍ ລະດບັ ສຽງຕ່ີ າສູງສະລບັ ກນັ , ຫກີ ເວນັ້ົ ການເວາົົ້ ສຽງໃນລະດບັ ດຽວສະເໝໄີ ປ.  ເລ່ີ ມີ ສອນບດົ ໄໝີ່ ດວ້ົ ຍການຕງັົ້ ຄາຖາມເພ່ີ ອກະຕຸນ້ົ ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສນົ ໃຈ.  ໃນເວລາເດກັ ນກັ ຮຽນຫາກສົນໃຈສີ່ ງິ ອ່ີ ນໆ, ຄູຈ່ີ ງົ ດງຶ ຄວາມໃສ່ີ ໃຈຂອງເຂາົ ໃຫກົ້ ບັ ມາ ໂດຍ ການຍີ່ າງເຂາົ້ົ ໄປໃກໆ້ົ ຫ ເອນີົ້ ຊີ່ , ຫ ຖາມເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ ຕອບ. 2) ຄູຊ່ີ ວຍເດກັ ນກັ ຮຽນແຍກລາຍລະອຽດທ່ີ ີຈາເປັນອອກຈາກສ່ີ ງິ ທີ່ ີບ່ີ ຈາເປັນ ແລະ ເນນັ້ົ ເນອ້ົ ໃນຂົ້ ມູນທ່ີ ສີ າຄນັ .  ຄູກີ່ າວຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍຂອງການສອນ ເພີ່ ອໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ພາບໂດຍລວມວີ່ າພວກເຂາົ ຈະໄດົ້ ຮຽນເລ່ີ ອງໃດ ແລະ ເຊ່ີ ອມໂຍງຄວາມສາພັນຂອງເນອ້ົ ໃນທີ່ ສີ ອນກບັ ຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍໃນເວລາສອນ ເຊີ່ ນັ : ຄູບອກ ນກັ ຮຽນວ່ີ າ “ ໃນຂະນະນີົ້ ຄູກາລງັ ອະທບິ າຍສ່ີ ວນປະກອບຂອງດອກໄມ ້ົ ເພີ່ ອເປນັ ພນ້ົ ຖານໃຫກົ້ ານເຂາົົ້ ໃຈການ ປະສມົ ພນັ ຂອງດອກໄມຕ້ົ າມຈດຸ ມ່ີ ຸງໝາຍໃນຂທົ້ ່ີ ີ 1”.  ເມີ່ ອຄູສອນເລີ່ ອງສາຄນັ ຈ່ີ ງົ ເວາົ້ົ ຊາົ້ ຈດຸ ສາຄນັ ນນັົ້ ເພ່ີ ອຈະໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນສະຫຸບດວົ້ ຍຕນົ ເອງ, ຄູ ອາດຂຽນຈດຸ ສາຄນັ ໃສ່ີ ກະດານດວ້ົ ຍສສີ ຫ ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຂດີ ກອ້ົ ງໃສ່ີ ຈດຸ ສາຄນັ ນນັົ້ . 3) ຄູຊ່ີ ວຍນກັ ຮຽນໃຫເ້ົ ຫນັ ຄວາມເຊີ່ ອມໂຍງລະຫ່ີ ວາງສາລະຂມົ້ ູນໃໝ່ີ ກບັ ສ່ີ ງິ ທ່ີ ຮີ ູຢົ້ ີ່ ູກ່ີ ອນແລວົ້  ຄູທບົ ທວນເລີ່ ອງທີ່ ນີ ກັ ຮຽນໄດຮົ້ ຽນມາກີ່ ອນແລວົ້ , ເພີ່ ອເປັນພນ້ົ ຖານໃຫແົ້ ກ່ີ ການທາຄວາມ ເຂາົ້ົ ໃຈເນອ້ົ ໃນທີ່ ຈີ ະຮຽນໃນຊີ່ ວົ ໂມງນນັ້ົ .  ຄູໃຊແ້ົ ຜີ່ ນພູມ ຫ ໂຄງຮ່ີ າງຂອງເລີ່ ອງເພີ່ ອສະແດງໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເຫນັ ຄວາມສາພນັ ລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ ະຮຽນຮູກ້ົ ບັ ຂອບຄວາມຄດິ ຂອງເຂາົ ທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູ.  ໃຫວົ້ ຽກໃນລກັ ສະນະທ່ີ ຕີ ອົ້ ງໃຊສ້ົ າລະຂມ້ົ ູນໃໝ່ີ ກບັ ຄວາມຮູເ້ົ ດມີ ຂອງນກັ ຮຽນ. 4) ໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນທີ່ ອງຈາຊາ້ົ ໆແບບຫາຍເທີ່ ອ ແລະ ທບົ ທວນສາລະຄວາມຮູເ້ົ ພ່ີ ອໃຫສົ້ ີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ຂາົ້ົ ຮຽນຮູມ້ົ ີ ຄວາມໝນັ້ົ ຄງົ  ຄູຕອົ້ ງໝີ່ ນັ ທດົ ສອບດວົ້ ຍຂສ້ົ ອບສນັົ້ ໆຢ່ີ ູສະເໝ.ີ  ໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຝກິ ຫ ເຮດັ ກດິ ຈະກາໃນເລ່ີ ອງທ່ີ ຄີ ູສອນແບບຊາົ້ ໆ.  ຄູຈະເວາົົ້ ເຖງິ ສີ່ ງິ ທ່ີ ຕີ ອ້ົ ງການໃຫນົ້ ກັ ຮຽນຈ່ີ ຢີ່ ູສະເໝ.ີ 5) ການສອນຄຕູ ອົ້ ງສະເໜເີ ນອ້ົ ໃນທ່ີ ຊີ ດັ ເຈນ ແລະ ເປນັ ລະບຽບ.  ການດົ ຈດຸ ໝາຍຂອງບດົ ຮຽນໃຫຊ້ົ ດັ ເຈນ.  ສອນເນອ້ົ ໃນບົດຮຽນໃຫຕົ້ າມລາດບັ , ຈດັ ລຽງເນອົ້ ໃນບດົ ໃຫເ້ົ ປັນລະບບົ ເວລານກັ ຮຽນ ຖາມຄູສາມາດເຊ່ີ ອມໂຍງໃຫນົ້ ກັ ຮຽນເຫນັ ສາພນັ ລະຫ່ີ ວາງຄາຖາມກບັ ໂຄງຮີ່ າງຂອງເລ່ີ ອງທີ່ ຄີ ູຈະ ສອນໃຫຊ້ົ ດັ ເຈນ.  ເວລາສອນໄປໄດເ້ົ ຄ່ີ ງີ ຕອນ ແລະ ສອນຈບົ ບດົ ຄຈູ ່ີ ງົ ສະຫຸບບດົ ຮຽນ. 6) ຄເູ ນນັ້ົ ການຈີ່ ຈາໃຫມົ້ ຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຄວາມໝາຍບີ່ ແມີ່ ນຈີ່ ແບບທ່ີ ອງຂນຶ້ົ ໃຈ. 76

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ໃນການສອນບນັ ຫາໃໝ່ີ ຈີ່ ງົ ພະຍາຍາມເຊີ່ ອມໂຍງຄວາມຮູໃົ້ ໝີ່ ກບັ ຄວາມເປັນຈງິ ທ່ີ ີກ່ີ ຽວ ຂອົ້ ງກບັ ນກັ ຮຽນ.  ການສອນເລີ່ ອງລບົ ເລກໃນວຊິ າຄະນດິ ສາດຄູອາດໃຫນົ້ ກັ ຮຽນ, ຮຽນຈາກການຫນີ້ົ ສມົ ມຸດ ຖານ ເຊີ່ ນັ : ການທອນເງນີ ເວລາເດກັ ນກັ ຮຽນຫນີ້ົ ການຂາຍເຄ່ີ ອງ. 4. ທດິ ສະດຂີ ອງ Piaget Piaget ເປັນຊາວສະວິດ ເກີດທີ່ ີເມອງ Neuchatel ປະເທດສະວິດເຊີແລນ ເມີ່ ອປີ ຄ.ສ 1986 ເປັນ ສາດສະດາຈານ ແຫ່ີ ວມະຫາວທິ ະຍາໄລເຈນວີ າ, ສນົ ໃຈທາງດາ້ົ ນຊວີ ະວທິ ະຍາຕງັົ້ ແຕີ່ ໄວເດກັ ,ບດົ ບາດຂອງ Piaget ໄດຮົ້ ບັ ການພມີ ເມ່ີ ອອາຍຸໄດພົ້ ຽງ 10 ປ.ີ Piaget ສາເລດັ ປະລນິ ຍາເອກດາ້ົ ນຊວີ ະຮກັ ສາສດັ ຈາກ The University of Lausanne ແຕີ່ ຕີ່ ມາໄດຫົ້ ນັ ມາສນົ ໃຈສກຶ ສາດາ້ົ ນຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ໂດຍໄດສົ້ ກຶ ສາຄນົົ້ ຄວາ້ົ ຮວບຮວມຫກັ ການ ທາງຊວີ ະວທິ ະຍາ ແລະ ປັດຊະຍາຍານວທິ ະຍາ (Epistemology) ເຂາົ້ົ ນາກນັ . Piaget ໄດສົ້ ກຶ ສາຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ພດັ ທະນາການ, ທດິ ສະດຈີ ດິ ວເິ ຄາະ ຂອງ Freud ແລະ Carl Jung. Piaget ໄດມົ້ ໂີ ອກາດເຮດັ ວຽກວໄິ ຈທ່ີ ີ ສະ ຖາບນັ Alfred Binet Laboratory School ໃນເມອງ Paris ໂດຍສກຶ ສາວໄິ ຈກີ່ ຽວກບັ ຄວາມຄດິ ແລະ ພາສາ ຂອງເດກັ (ກອງວຊິ າການ ສປຊ: 2535). ໃນລະຫວ່ີ າງ ປີ ຄ.ສ 1923-1948 Piaget ໄດຮົ້ ບັ ຕາແໜີ່ ງເປນັ ຜູອົ້ ານວຍການສະຖາບນັ J.J Rousseau ແຫີ່ ງ ເຈນີວາ. ຢ່ີ ູໃນສະຖາບນັ ແຫີ່ ງນີ້ົ Piaget ໄດເົ້ ຮດັ ການສກຶ ສາຄນົົ້ ຄວາ້ົ ເລ່ີ ອງພັດທະນາການແຫ່ີ ງການຮຽນຮູ ຢົ້ ່ີ າງ ກວາ້ົ ງຂວາງ ທງັ ດາ້ົ ນພາສາ ແລະ ຄວາມຄດິ ຂອງເດັກ, ຄວາມສາມາດໃນການຕັດສນິ ວິຈານະລະຍານການຫາ ເຫດຜນົ ກີ່ ຽວກບັ ສີ່ ງິ ມຕີ ວົ ຕນົ ເຊີ່ ນັ : ເລີ່ ອງປະລມິ ານ, ຄວາມກວາ້ົ ງ, ຄວາມກວາົ້ ງ, ຄວາມຍາວ, ຈານວນ, ສີ່ ງິ ທ່ີ ບີ ່ີ ມຕີ ວົ ຕນົ ເຊີ່ ນັ : ຄວາມຄດິ ກ່ີ ຽວກບັ ລກັ ສະນະຕີ່ າງໆ ແລະ ກີ່ ຽວກບັ ສນິ ທາ (ປຣະສາດ ອດິ ສະຣະປຣີຊາ: 2528) ວທິ ສີ ກຶ ສາຂອງ Piaget ເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍການສນົ ທະນາໂດຍອດິ ສະຫະເປນັ ຫກັ ແລະ ການສງັ ເກດພດຶ ຕກິ າທາງສະຕິ ປນັ ຍາ, ພດຶ ຕກິ າຂອງເດກັ ຕ່ີ ວດັ ຖຸ, ບຸກຄນົ , ສະຖານະການ ໂດຍໃຊຈົ້ ມ້ົ ູນຈາກ ລູກທງັ 3 ຂອງຕນົ ເອງມາປະກອບ ການສກຶ ສາຄນົົ້ ຄວາ້ົ ນາ ເຊີ່ ງິ ເປນັ ການສກຶ ສາພດຶ ຕກິ າຂອງເດກັ ໄລຍະຍາວ. ການວໄິ ຈນເີົ້ ຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ທດິ ສະດວີ ີ່ າດວ້ົ ຍ ການປບັ ຕວົ ແລະສາ້ົ ງບຸກຄະລກິ ະພາບຂອງເດກັ ແລະແຜ່ີ ຫາຍໃນເອຣີ ົບຕງັົ້ ແຕີ່ ປີ ຄ.ສ 1930 ແລະແຜີ່ ຫາຍໃນ ສະຫະລດັ ອາເມຣິກາຕັງ້ົ ແຕ່ີ ປີ ຄ.ສ 1960 ແມ່ີ ນ ທິດສະດີການພັດທະນາການທາງສະຕິປັນຍາຂອງ Piaget (Piaget’s Theory of Cognitive Development) (ເສາົ ວະພາ ວດັ ຊະຣະກດິ , 2537). ພະນີ ຊ. ເຈນຈດິ (2528) ເວາົ້ົ ວີ່ າ: ທດິ ສະດກີ ານພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ັນຍາຂອງ Piaget ເປັນທດິ ສະດີ ທ່ີ ສີ ກຶ ສາເຖງິ ຂະບວນການຄດິ ທາງດາົ້ ນສະຕປິ ັນຍາຂອງເດກັ ເລ່ີ ມີ ເກດີ ຈນົ ເຖງິ ໄວລຸນົ້ ເຊ່ີ ງິ ທດິ ສະດດີ ່ີ ງັ ກີ່ າວມອີ ດິ ທິ ພນົ ຕີ່ ຄວາມຮູຕ້ົ ີ່ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາພດັ ທະນາການຢີ່ າງຫວງຫາຍ. Piaget ໄດກ້ົ ະຕຸນົ້ ໃຫນ້ົ ກັ ວຊິ າການສນົ ໃຈກບັ ຂັນົ້ ຕອນຂອງພດັ ທະນາການໂດຍສະເພາະໃນສີ່ ວນທີ່ ກີ ີ່ ຽວກບັ ຄວາມຮູ,້ົ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ. Piaget ມຄີ ວາມເຊີ່ ອວ່ີ າ: ເປາົ້ົ ໝາຍຂອງພດັ ທະນາການຂອງມະນຸດຄ: 1) ຄວາມສາມາດທີ່ ຈີ ະຄິດຢີ່ າງມເີ ຫດຜົນກບັ ສີ່ ງິ ທີ່ ເີ ປັນນາມມະທາ, 2) ຄວາມສາມາດທ່ີ ຈີ ະຄດິ ຕງັ້ົ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຢ່ີ າງສມົ ເຫດສມົ ຜນົ , 3) ຄວາມສາມາດທີ່ ຈີ ະຕງັ້ົ ກດົ ເກນແລະການແກ ້ົ ບັນຫາ ໂດຍ Piaget ເວົາ້ົ ວ່ີ າ: ໂດຍທາມະຊາດແລວົ້ ມະນຸດມແີ ນວໂນມ້ົ ພນົ້ ຖານທີ່ ີຕິດຕົວມາແຕີ່ ກາເນີດ 2 ລັກສະນະຄ: 1) ການຈດັ ລະບຽບພາຍໃນ (Organization) ແລະ 2) ການປັບຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ົ ມ (Adaptation) ເຊ່ີ ງິ ມລີ າຍລະອຽດ ດ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ການຈດັ ະບຽບພາຍໃນ (Organization) ເປນັ ການຈດັ ການພາຍໃນໂດຍວທິ ຮີ ວບຮວມຂະບວນການຕ່ີ າງໆ ເຂາົ້ົ ນາກນັ ຢ່ີ າງເປນັ ລະບບົ ຢີ່ າງຕີ່ ເນ່ີ ອງ ເຊີ່ ນັ : ເດກັ ນອ້ົ ຍເຫນັ ສ່ີ ງິ ຂອງແລວ້ົ ຈບັ ເອາົ ເຊ່ີ ງິ ກດິ ຈະການປີົ້ ະກອບດວົ້ ຍ 2 ຂະບວນການ ຄ: ເຫນັ ແລະ ຈບັ ເອາົ 77

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໃນກລະນີ ເດກັ ສາມາດເຮດັ ກດິ ຈະກາ 2 ຢ່ີ າງ ໄດໃົ້ ນເວລາດຽວກນັ ເອນີ້ົ ວີ່ າ ເປັນການສງັ ລວມຂະບວນການເຂາົົ້ ເປນັ ລະບບົ ເປນັ ການຈດັ ການພາຍໃນໂດຍວທິ ລີ ວມຂະບວນການຕ່ີ າງໆ. 2) ການປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສະພາບແວດລອົ້ ມ (Adaptation) ໝາຍເຖິງ ການປັບຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມເປນັ ແນວໂນມ້ົ ທີ່ ມີ ແີ ຕີ່ ກາເນດີ ມະນຸດມກີ ານປັບຕວົ ເນ່ີ ອງ ຈາກການທ່ີ ີມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ສີ່ ິງແວດລອົ້ ມ ເຊີ່ ງິ ການປັບຕົວນປີົ້ ະກອບດວົ້ ຍ 2 ຂະບວນການ ຄ: ການດູດຊມ (assimilation) ແລະ ການປັບໃຫເ້ົ ໝາະ (accommodation) ຜນົ ຈາກການປີ່ ຽນແປງປັບປຸງຈະກ່ີ ໃຫເ້ົ ກີດ ພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ັນຍາຈາກຂນັົ້ ໜ່ີ ງຶ ໄປສີ່ ູອກີ ຂນັ້ົ ໜ່ີ ງຶ ຈນົ ໃນທີ່ ສີ ຸດເຖງິ ຂນັ້ົ ທີ່ ເີ ອນີ້ົ ວ່ີ າ Operation ເຊ່ີ ງິ ໝາຍເຖງິ ຄວາມສາມາດທີ່ ເີ ດກັ ຈະຄດິ ຍອ້ົ ນກບັ ໄດົ້ ເຊ່ີ ງິ ຖວ່ີ າເປນັ ຫວົ ໃຈສາຄນັ ຂອງພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາຕາມຄວາມ ຄດິ ຂອງ Piaget ທດິ ສະດດີ ່ີ ງັ ກີ່ າວ ເວາົົ້ ວ່ີ າ: ມະນດຸ ມປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມຕງັ້ົ ແຕ່ີ ເລ່ີ ມີ ເກດີ ອນັ ເປນັ ຜນົ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ການປ່ີ ຽນແປງເພີ່ ອປັບຕວົ ເຂາົົ້ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ົ ມນນັົ້ ໆ ເຊ່ີ ງິ ການປີ່ ຽນແປງແລະປບັ ປຸງນຕີ້ົ ອົ້ ງອາໄສ 2 ຂະບວນການ ຄ: ຂະບວນການດູດຊມ (Assimilation) ແລະ ຂະບວນການປັບໃຫເ້ົ ໝາະສົມ (Accom- modation).  ຂະບວນການດູດຊມ: ເປນັ ຂະະບວນການທີ່ ເີ ກດີ ກ່ີ ອນ ເມ່ີ ອເດກັ ເກດີ ມາແລວ້ົ (ຢງັ ບ່ີ ມປີ ະສົບການ ໃດໆ) ມປີ ຕສິ າພນັ ກບັ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມໆ ຕວົ ກຈະມກີ ານດູດຊບັ ຂມົ້ ູນຫລເຫດການຕ່ີ າງໆ ເຂາົ້ົ ໄປ (ຕາມປະສບົ ການຂອງ ແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ) ແລະຈະສະແດງພດຶ ຕກິ າຕີ່ ສ່ີ ງິ ໃໝີ່ ເໝອນປະສບົ ການທ່ີ ໄີ ດສົ້ າພດັ ມາ ເພາະຄດິ ວ່ີ າສ່ີ ງິ ໃໝ່ີ ນເີົ້ ປນັ ສ່ີ ວນ ໜີ່ ງຂອງປະສບົ ການທີ່ ມີ ແີ ລວົ້ ເຊີ່ ນັ : ເດກັ ນອ້ົ ຍອາຍຸປະມານ 1 ປີ ເມ່ີ ອໄດສົ້ ່ີ ງິ ຂອງສ່ີ ງິ ໃດມາຈະເອາົ ເຂາົົ້ ປາກກດັ ຫລ ຈບັ ຫນີົ້ ແມີ່ ນແຕ່ີ ຫາກເອາົ ແທ່ີ ງແມ່ີ ເຫກັ ໃຫເ້ົ ດກັ ກຈະສະແດງພດຶ ຕກິ າຕີ່ ແທ່ີ ງແມີ່ ເຫກັ ນນັົ້ ເໝອນດ່ີ ງັ ທີ່ ສີ ະແດງຕີ່ ສ່ີ ງິ ອ່ີ ນ ຄ ກດັ ຫລຈບັ ຫນີົ້ ນນັ້ົ ແມີ່ ນສະແດງ ພດຶ ຕກິ າຕາມປະສບົ ການທີ່ ມີ ມີ າ ສະນນັ້ົ ລກັ ສະນະທີ່ ເີ ດກັ ມປີ ະຕກິ ລິ ິຢາຕ່ີ ສີ່ ງິ ກະຕຸນ້ົ ໃດກຕາມ ຕາມປະສບົ ການເກີ່ າົົ້ ເອນີ້ົ ວ່ີ າ: ການດູດຊມ (assimilation) ການດູດຊມຈະຫາຍຫໜອ້ົ ຍ ເທ່ີ າົ ໃດນນັ້ົ ຂນຶົ້ ຢ່ີ ູກບັ ປະສບົ ການຂອງເດກັ ຍງັ ມປີ ະສບົ ການແຄບການ ຮູຈ້ົ ກັ ສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມຂອງເດກັ ຢງັ ນອ້ົ ຍ ເຊີ່ ນັ : ເດກັ ຮູຈ້ົ ກັ ແຕີ່ ແມວ ໝາ ເມ່ີ ອເດກັ ໄປເຫນັ ງວົ ເດກັ ຈະເຂາົ້ົ ໃຈ ຕາມປະສບົ ການນອົ້ ຍທີ່ ເີ ດກັ ມຢີ ່ີ ູ ໂດຍທ່ີ ຄີ ດິ ວີ່ າງວົ ຕວົ ນນັ້ົ ເປນັ ແມວ ຫ ໝາ ສະນນັ້ົ ເດກັ ຈະເອນີ້ົ ງວົ ຕວົ ນນັ້ົ ຕາມປະສບົ ການຂອງເດກັ ການທີ່ ີ ເດກັ ໄດມົ້ ປີ ະຕສິ າພນັ ກບັ ສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ເດກັ ຈະດດູ ຊມປະສບົ ການຕ່ີ າງໆ ເຂາົົ້ ໄປເປນັ ຮູບພາບ ຫ ໂຄງສາົ້ ງທາງປນັ ຍາທ່ີ ມີ ີ ຢີ່ ູໃນສະໝອງຂອງ ແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ເຊ່ີ ງິ ຮູບພາບ ຫ ໂຄງສາົ້ ງດີ່ ງັ ກ່ີ າວນຈີ້ົ ະສະສມົ ເພີ່ ມີ ພູນຂນຶ້ົ ເລອ້ົ ຍໆ ຕາມປະສບົ ການທ່ີ ໄີ ດຮົ້ ບັ .  ຂະບວນການປບັ ໃຫເ້ົ ໝາະສມົ : ເປນັ ຄວາມສາມາດໃນການປບັ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈເດມີ ໃຫເົ້ ຂາົ້ົ ກບັ ປະສົບ ການໃໝ່ີ ຫ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມໃໝີ່ ຫລເປນັ ການປ່ີ ຽນຄວາມຄດິ ເດມີ ໃຫສົ້ ອດຄ່ີ ອງກບັ ສີ່ ງິ ໃໝ່ີ ເຊີ່ ນັ : ຕວົ ຢ່ີ າງເດກັ ທ່ີ ໄີ ດ້ົ ຮບັ ແຕີ່ ງ ແມີ່ ເຫກັ ເທ່ີ ອທາອດິ ເດກັ ຈະມປີ ະຕກິ ຣິ ິຍາກບັ ແທ່ີ ງແມ່ີ ເຫກັ ເໝອນກບັ ທ່ີ ເີ ຄຍີ ສະແດງຕີ່ ຂອງຫລນິ້ົ ທີ່ ຄີ ຸນົ້ ເຄຍີ ຕີ່ າງ ໆ ຄ ກດັ ຫລ ຈບັ ສີ່ ນັ ຫອາດຈະຕຫີ ນີົ້ ຫລໂຢນຫລນິ້ົ ໃຫເົ້ ກດີ ສຽງ ແລະໂດຍບງັ ເອຍີ ເດກັ ພບົ ຄຸນສມົ ບດັ ສະເພາະຕວົ ຂອງແທີ່ ງແມີ່ ເຫກັ ຄ ສາມາດດູດເຫກັ ໄດ້ົ ສະນນັົ້ ເດກັ ຈະມກີ ານປບັ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເດມີ ທີ່ ມີ ຕີ ່ີ ເຫກັ ແທ່ີ ງ ແມີ່ ເຫກັ ນນັົ້ ວີ່ າ ບ່ີ ແມ່ີ ນມໄີ ວດົ້ ູດຫລກດັ ຫ ໂຢນຫນີ້ົ ແຕີ່ ເດກັ ຈະລອງໃຊແົ້ ທ່ີ ງແມີ່ ເຫກັ ນນັົ້ ໄປດູດສີ່ ງິ ຕີ່ າງໆ ທ່ີ ວົ ໆ ໄປ ເພ່ີ ອເບີ່ ງີ ວີ່ າເຫກັ ແທ່ີ ງນນັົ້ ຈະດູດຫຍງັ ໄດແົ້ ດີ່ ຫ ດູດຫຍງັ ບ່ີ ໄດ.້ົ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ປີ ີ່ ຽນໄປເນີ່ ອງຈາກເດກັ ມກີ ານປັບ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈທ່ີ ມີ ຢີ ່ີ ູແລວົ້ ເພີ່ ອໃຫສົ້ ອດຄ່ີ ອງກບັ ສີ່ ງິ ໃໝີ່ ນນັົ້ ແມີ່ ນ ຂະບວນການປບັ ໃຫເົ້ ໝາະສມົ . ນອກຈາກ 2 ຂະບວນການທ່ີ ໄີ ດສ້ົ ະເໜມີ າຂາ້ົ ງເທງິ Piaget ຍງັ ໄດເົ້ ວາົົ້ ເຖງິ ບາງຈດຸ ທີ່ ມີ ຕີ ີ່ ການປີ່ ຽນແປງ ເພ່ີ ອປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສະພາບແວດລອົ້ ມໃໝ່ີ ດີ່ ງັ ນ:ີົ້ - ຄວາມສົມດຸ ນ (equilibration): ເດັກມີປະຕິສາພັນກັບສີ່ ິງໃດກຕາມໃນເທີ່ ອທາອິດເດັກຈະ ພະຍາຍາມສາົ້ ງ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈປະສບົ ການໃໝີ່ ດວ້ົ ຍການໃຊຄ້ົ ວາມຄດິ ເກ່ີ າົ ຫລປະສບົ ການທີ່ ຜີ ີ່ ານມາ (ຂະບວນການ ດດູ ຊມ, assimilation) ແຕ່ີ ເມ່ີ ອປາກດົ ວ່ີ າບີ່ ປະສບົ ຄວາມສາເລດັ ເດກັ ຈະຕອົ້ ງປີ່ ຽນຄວາມຄດິ ກ່ີ ຽວກບັ ສ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆ ( ະບວນການປັບໃຫເົ້ ໝາະສມົ , accommodation) ຈນົ ກະທງັ້ົ ໃນທ່ີ ສີ ຸດເດກັ ສາມາດປະສມົ ປະສານຄວາມຄດິ ຫ 78

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ປະສບົ ການໃໝ່ີ ນນັ້ົ ໃຫເ້ົ ຂາົ້ົ ກນັ ໄດົ້ ກບັ ຄວາມຄດິ ເກີ່ າົ ສະພາບການໃນກລະນີແບບນີກ້ົ ີ່ ໃຫເ້ົ ກີດຄວາມສົມດຸ ນ (equilibration) ຊີ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫບົ້ ຸກຄົນສາມາດປັບແນວຄດິ ເຂາົ້ົ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມໄດ,ົ້ ເກດີ ການຮຽນຮູ.້ົ ບຸກຄນົ ມີ ການປບັ ປຸງປ່ີ ຽນແປງຈນົ ເກດີ ສະພາບທີ່ ສີ ມົ ດຸນໃນກລະນແີ ບບນີ້ົ ຈະນາໄປສ່ີ ູ ພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາ ຈາກ ຈດຸ ນສີ້ົ ະແດງໃຫເ້ົ ຫນັ ວີ່ າເມ່ີ ອເດກັ ມພີ ດັ ທະນາການຈາກຂນັົ້ ໜ່ີ ງຶ ໄປສີ່ ູອກີ ຂນັ້ົ ໜ່ີ ງຶ ແລະການ ປີ່ ຽນແປງນຈີົ້ ະນາໄປສ່ີ ູ ວຸດທພິ າວະທີ່ ສີ ມົ ບູນໃນທ່ີ ສີ ຸດ ສາລບັ ເດກັ ທີ່ ເີ ຕບີ ໃຫຍີ່ ຫລ ຜູໃົ້ ຫຍ່ີ ນນັົ້ ກຍງັ ເກດີ ຂະບວນການດູດຊມເຊ່ີ ນັ ກນັ . ຫາກສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ທີ່ ປີ ະເຊນີ ນນັົ້ ເປນັ ເລີ່ ອງໃໝ່ີ ຊີ່ ງບີ່ ມປີ ະສບົ ການມາກ່ີ ອນ ແລະອາດເກດີ ຂະະບວນການປບັ ໃຫເົ້ ໝາະສມົ ຫາກສ່ີ ງິ ກະຕຸນ້ົ ປະເຊນີ ນນັ້ົ ຕນົ ເອງມຂີ ມ້ົ ນູ ຫລມປີ ະສບົ ການນາແຕ່ີ ບ່ີ ສມົ ບູນ ຈນົ ກະທງັົ້ ເກດີ ສມົ ດຸນຫ ຮຽນຮູ ົ້ ເປນັ ຕນົົ້ . - ການປະຕບິ ດັ ການ (operation) ການປະຕບິ ດັ ການຫຂະບວນການປະຕບິ ດັ ເປນັ ຫວົ ໃຈສາຄນັ ຂອງ ພດັ ທະນາການທາງ ສະຕປິ ນັ ຍາຂອງ Piaget ເປນັ ສະພາບທ່ີ ສີ ະແດງໃຫເ້ົ ຫນັ ເຖິງຄວາມສາມາດທາງສະໝອງທີ່ ຄີ ິດ ແກບົ້ ນັ ຫາຕີ່ າງໆ ໄດົ້ ລກັ ສະນະສາຄນັ ຂອງການປະຕບິ ດັ ການ ຄ ຄວາມສາມາດທີ່ ເີ ດກັ ຈະຄດິ ຢອ້ົ ນກບັ ໄດ້ົ ໝາຍ ເຖງິ ຄວາມສາມາດຄດິ ທບົ ທວນ ລະຫວີ່ າງ ຈດຸ ສຸດທາ້ົ ຍ ແລະ ຈດຸ ເລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ໄດ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ເມີ່ ອເດກັ ຮູວົ້ ີ່ າ ນາ້ົ ໃນແກວ້ົ ໃບ ໜີ່ ງເມ່ີ ອໄຫໄປສີ່ ູພາຊະນະອ່ີ ນທີ່ ມີ ຮີ ູບຮີ່ າງຕ່ີ າງໆ ກນັ ນາ້ົ ຈານວນນນັ້ົ ກຢງັ ຄງົ ເທີ່ າົ ເກ່ີ າົ ບ່ີ ປີ່ ຽນແປງ ເມີ່ ເຮາົ ໄຫກບັ ມາສ່ີ ູ ແກວ້ົ ເກ່ີ າົ ຫການທີ່ ແີ ບ່ີ ງ ດນິ ນາົ້ ມນັ ອອກເປນັ 2 ກອ້ົ ນ ເດກັ ຮູວ້ົ ີ່ າດນິ ນາ້ົ ມນັ 2 ກອົ້ ນນນັົ້ ເມ່ີ ອນາມາຮວມກນັ ຈະມີ ຈານວນເທ່ີ າົ ເກີ່ າົ ເປນັ ຕນົ້ົ . 4.1 ລາດບັ ຂນັົ້ ການພດັ ທະນາທາງສະຕປິ ນັ ຍາຂອງມະນຸດຕາມທດິ ສະດຂີ ອງ Piaget ວໄິ ຊ ດສິ ະຣະ (2535) ເວາົ້ົ ວີ່ າ: Piaget ແບີ່ ງຂນັົ້ ຕອນຂອງການພັດທະນາການທາງສະຕິປັນຍາແລະ ຄວາມຄິດ 3 ຂັນ້ົ ຄ: ຂັນ້ົ ທີ 1 sensory-motor operation, 2) concrete thinking operations, 3) formal operation. ຂນັ້ົ ທ່ີ ີ 1: sensory - motor operation: ເປັນຂັນົ້ ພັດທະນາການທາງສະຕປິ ັນຍາແລະຄວາມຄດິ ກີ່ ອນ ເດກັ ຈະເວາົົ້ ໄດຕ້ົ ອນ ແຮກເກດີ ຈນົ ເຖິງ 2 ຂວບ ສຕປິ ນັ ຍາຫລຄວາມຄດິ ຈະສະແດງອອກໃນຮູບຂອງການປະພດຶ ແລະພດຶ ຕກິ າທີ່ ຄີ ີ່ ອຍ ໆ ສດະລບັ ຊບັ ຊອ້ົ ນຂນ້ົ ແລະມລີ ກັ ສະນະເປນັ ປະຕກິ ລິ ຢິ າສະທອົ້ ນນອົ້ ຍລງົ ເມີ່ ອເດກັ ມປີ ະຕິ ກຣິ ລຍິ າໂຕຕ້ົ ອບ ຫລປະຕສິ າພນັ ກບັ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ເດກັ ໃນໄລຍະນຈີ້ົ ະສນົ ໃຈສະເພາະວດັ ຖຸທີ່ ກີ ງົ ໜາົ້ ທີ່ ານເທ່ີ າົ ນນັົ້ ຖາົ້ ເອາົ ວດັ ຖຸຫລຂອງຫລນິົ້ ນນັົ້ ໄປຊີ່ ອນເດກັ ກຈະບີ່ ຄນົົ້ ຫາ ເພາະບີ່ ຮູວົ້ ່ີ າມສີ ີ່ ງິ ຂອງນນັົ້ ແຕ່ີ ເມ່ີ ອຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຂນຶ້ົ ອກີ ສກັ ໄລຍະໜ່ີ ງ ເດກັ ຈະຄີ່ ອຍເກີດຄວາມຄດິ ລວມຍອດຂອງວດັ ຖຸຫລຂອງຫລິນ້ົ ຂນຶ້ົ ຄວາມຄດິ ລວມຍອດທ່ີ ເີ ກິ ດຂນົ້ ຈະກາຍເປັນສນັ ຍະລກັ ຫລຕວົ ແທນທີ່ ຈີ ະເປັນພນົ້ ຖານຂອງຄວາມຄິດລວມຍອດຂອງສ່ີ ງິ ຂອງ ສະຖານທ່ີ ີ ເວລາ ເປນັ ຕນົ້ົ ຂນັົ້ ທີ່ ີ 2 concrete thinking operations: ຊີ່ ວງອາຍຸ 2 ເຖງິ 11 ປີ ໃນຂນັ້ົ ນແີ້ົ ບ່ີ ງອອກເປນັ 3 ຕອນ ຄ: 2.1 preconceptual phase: ອາຍຸ 2-4 ປີ ເປນັ ຕອນທີ່ ເີ ດກັ ເລີ່ ມີ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການໃຊພົ້ າສາ ແລະ ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຄວາມຫມາຍຂອງສນັ ຍະລກັ ອອ້ົ ມໆ ຕວົ ທີ່ ກີ ີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ຕນົ ເອງເທີ່ າົ ນນັ້ົ ເດກັ ຈະທງັ ຫມດົ ຄນົ ໝາ ຂອງຫນີົ້ ໄວ້ົ ໃນພວກດຽວກນັ ທງັ ນເີ້ົ ພາະເດກັ ທງັ ຫມດົ ຕາມການຮບັ ຮູຂົ້ ອງຕວົ ເອງ ເນ່ີ ອງຈາກເດກັ ເບີ່ ງິ ເຫັນໃນ ດາົ້ ນທີ່ ສີ ່ີ ງິ ເຫີ່ າົ ນກີົ້ ່ີ ຽວຂອົ້ ງກນັ ຊວີ ດິ ຢ່ີ ູເປນັ ປະຈາ ແຕີ່ ຈະບີ່ ສາມາດເຂາົ້ົ ໃຈໃນຈດຸ ອ່ີ ນໆ ໄດເົ້ ລຍີ . 2.2 intuitive phase: ອາຍຸ 4-7 ປີ ເດກັ ມພີ ດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາແລະຄວາມຄດິ ຢງັ ຄງົ ຢີ່ ູໃນລະ ດບັ preconceptual phase ເດກັ ບ່ີ ສາມາດໃຊເົ້ ຫດຜນົ ທີ່ ແີ ທຈົ້ ງິ ໄດ້ົ ການຕດັ ສນິ ໃຈຂນຶົ້ ຢີ່ ູກບັ ການຮບັ ຮູເ້ົ ປັນສ່ີ ວນ ໃຫຍ່ີ , ແຕ່ີ ເດັກຈະຕອບສະໜອງສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມຢີ່ າງກະຕລລົນົ້ ເດກັ ຈະເລີ່ ີມຮຽນແບບພດຶ ຕກິ າຂອງຜູໃົ້ ຫຍີ່ ໃຊົ້ ພາສາເປນັ ເຄີ່ ອງມແທນການຄດິ . 79

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ 2.3 concrete operation ອາຍຸ 7-11 ປີ: ເດກັ ໃນໄວນີົ້ ສາມາດສາ້ົ ງກດົ ເກນ ແລະຕງັົ້ ເກນໃນ ການໄຈ ແຍກສີ່ ງິ ຂອງອອກເປັນໝວດໝ່ີ ູ ເດກັ ເລີ່ ມີ ມຄີ ວາມສາມາດໃນການຄດິ ຢອ້ົ ນກບັ ແລະ ມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈໃນເລ່ີ ອງ ຂອງເຫດຜນົ ແລະ ສາມາດເຂາົົ້ ໃຈປຽບທຽບສີ່ ງິ ໃດ ຕີ່ າກວ່ີ າ, ສູງກວີ່ າ,ຫລາຍກວ່ີ າ ໄດຢ້ົ ີ່ າງສມົ ບູນ. ຂນັ້ົ ທີ່ ີ 3 formal operation ອາຍຸ 11 ປີຂນ້ົ ໄປ ຄວາມຄດິ ແບບເດກັ ໆ ຈະສນີົ້ ສຸດລງົ ເດກັ ສາມາດຄດິ ຫາ ເຫດຜນົ ນອກເໜອໄປຈາກສ່ີ ິງແວດລອ້ົ ມທີ່ ເີ ດກັ ສາພັດໄດົ້ ເດກັ ສາມາດຄດິ ຢ່ີ າງວທິ ະຍາສາດສາມາດຕງັົ້ ສົມມຸດຕິ ຖານ ແລະ ທດິ ສະດໄີ ດ້ົ ມຄີ ວາມພໃຈທີ່ ຈີ ະຄດິ ພຈິ າລະນາສ່ີ ງິ ທ່ີ ເີ ປັນນາມມະທາ ມຄີ ວາມເຫນັ ວີ່ າຄວາມເປນັ ຈງິ ທ່ີ ີ ປາກດົ ນນັ້ົ ບ່ີ ສາຄນັ ເທີ່ າົ ກບັ ຄວາມຄດິ ເຖງິ ສີ່ ງິ ທີ່ ອີ າດຈະເປນັ ໄປໄດ.ົ້ 4.2 ການນາທດິ ສະດີ ຂອງ Piaget ໄປໃຊໃ້ົ ນການຮຽນການສອນ ແລະ ການພດັ ທະນາຫກັ ສູດ ຈາກແນວຄວາມຄດິ ຂອງ Piaget ໃນທດິ ສະດພີ ດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາດ່ີ ງັ ທ່ີ ກີ ່ີ າວມາແລວ້ົ ອາດດະ ນາໄປໃຊໃົ້ ນການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ການພດັ ທະນາຫກັ ສູດ ໄດດົ້ ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ 1) ກ່ີ ຽວກບັ ການປະເມນີ ຜນົ ສກັ ກາຍະພາບທາງສະຕປິ ັນຍາ ຈາກເລີ່ ອງນອີ້ົ າດປຽບທຽບໄດຈົ້ າກລະດບັ ອາຍຸຂອງເດກັ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ທ່ີ ມີ ອີ າຍຸລະດບັ concrete operational ແຕ່ີ ສາມາດຄດິ ໃນສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ປນັ ນາມທາເໝອນ ເດກັ ໃນວຍັ Formal Operational Stage ໄດົ້ ກສະແດງວ່ີ າເດກັ ຄນົ ນນັົ້ ມພີ ດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາກາົ້ ວໜາ້ົ ກວ່ີ າປກົ ກະຕິ ໃນທາງກງົ ກນັ ຂາົ້ ມ ຫາກເດກັ ຄນົ ນນັົ້ ຢງັ ບ່ີ ສາມາດທ່ີ ຈີ ະບວກເລກໄດ້ົ ຫລບີ່ ສາມາດຈະຄດິ ຢອ້ົ ນກບັ ໄດເ້ົ ໝອນເດກັ ຄນົ ອີ່ ນ ໃນຊນັ້ົ ດຽວກນັ ເຮາົ ກອາດຈະສະຫລຸບໄດວ້ົ ່ີ າເດກັ ຄນົ ນມີ້ົ ພີ ດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາຊາ້ົ ກວ່ີ າປກົ ກະຕ.ິ 2) ກ່ີ ຽວກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ Piaget ເຊີ່ ອວ່ີ າມະນຸດຈະຮຽນຮູສົ້ ີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆ ໄດພ້ົ ຽງໃດນນັ້ົ ຄວນຂນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາຂອງແຕີ່ ລະຄນົ , Piaget ໄດເ້ົ ນນັ້ົ ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ຜີ ູຮົ້ ຽນຈະຮຽນດວ້ົ ຍຕນົ ເອງຫາຍທີ່ ສີ ຸດ ເນນັົ້ ທ່ີ ກີ ານປະທະສງັ ສນັ ລະຫວີ່ າງຄກູ ບັ ນກັ ຮຽນໜອ້ົ ຍ-ຫລາຍ. Piaget ເຫນັ ວີ່ າ ຄຈູ ະມຄີ ວາມສາຄນັ ແຕີ່ ພຽງເປນັ ຜູຮົ້ ່ີ ວມມ (collaborator) ໃນຂະບວນການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ເປັນຜູກ້ົ ະກຽມເນອ້ົ ໃນຫປະສບົ ການທີ່ ຈີ ະໃຫເ້ົ ດັກຄນົ້ົ ພບົ ຄວາມຮູດົ້ ວົ້ ຍຕນົ ເອງເທີ່ າົ ນນັ້ົ . 3) ກີ່ ຽວກບັ ການປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນ ໝາຍຄວາມວີ່ າ ການວດັ ຜນົ ເດກັ ໃນໄວຕ່ີ າງໆ ໃຫກ້ົ ວາ້ົ ງ ຫ ອກີ ຢີ່ າງໃດກຈາເປນັ ຕອົ້ ງຄານງຶ ເຖງິ ພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ັນຍາ ແລະ ການຄດິ ຂອງເດກັ ແຕີ່ ລະໄວ ເດກັ ເຊີ່ ງິ ຢີ່ ູໃນຂນັົ້ ຕນົົ້ ໆ ເຊ່ີ ນັ : ໄລຍະ sensory-motor ກຄວນວດັ ຜນົ ຈາກການປະພດຶ ຫ ກດິ ຈະກາທາງກນົ ໄກ ເຊີ່ ງິ ກງົ ກນັ ຂາ້ົ ມກບັ ການວດັ ຜນົ ຂອງເດກັ ໃນຂນັ້ົ formal operational ເຊ່ີ ງິ ຕອ້ົ ງວດັ ການໃຊເົ້ ຫດຜນົ ທ່ີ ເີ ລກິ ເຊີ່ ງິ ຂນຶົ້ . 4) ກີ່ ຽວກບັ ການຈດັ ລາດັບຂມ້ົ ູນໃນຫກັ ສູດ ປະໂຫຍດທີ່ ີສາຄັນຫາຍປະການໜ່ີ ງຈາກທິດສະດີຂອງ Piaget ກຄ ການນາໄປໃຊໃ້ົ ນການຈດັ ລາດັບຂມ້ົ ູນໃນຫກັ ສູດ Adler ສະເໜີແນະວ່ີ າຫກັ ສູດຂອງເດກັ ນອ້ົ ຍ ຈະ ຕອ້ົ ງຢີ່ ູໃນລກັ ສະນະທ່ີ ີ ເປນັ ກດິ ຈະກາຕ່ີ ສ່ີ ງິ ອອົ້ ມຮອບຕວົ ຂອງເດກັ ເພາະພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ນັ ຍາຂອງເດກັ ໄວ ນີຢ້ົ ີ່ ູໃນຂັນົ້ sensory-motor ສ່ີ ວນເດັກ ທີ່ ີຢ່ີ ູໃນໄວສູງຂຶນົ້ ເຊ່ີ ັນ: ໃນຂັນ້ົ concrete operational ຫ ໃນຂັນົ້ formal operational ກຄວນຈະໄດຮົ້ ຽນຮູໃົ້ ນສ່ີ ງິ ທີ່ ເີ ປັນ ຮູບປະທາໜອົ້ ຍລງົ ແລະໄດຮ້ົ ຽນຮູທົ້ ດິ ສະດໃີ ຫຫົ້ າຍຂຶນ້ົ ແນວຄດິ ຂອງ Adler ດີ່ ງັ ກ່ີ າວອາດຈະສະແດງໃຫເ້ົ ຫນັ ໄດດົ້ ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ ຕະຕາລາງທ່ີ ີ 2 ສະແດງພດຶ ຕກິ າ ລະດບັ ຂນັ້ົ ພດັ ທະນາການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ການຈດັ ຫກັ ສູດການສອນຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ພດຶ ຕກິ າ ຂນັົ້ ພດັ ທະນາການຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ການຈດັ ຫກັ ສູດການສອນ ການຮຽນຮູເົ້ ພີ່ ອໃຫເ້ົ ກີດແນວຄິດ Sensory-motor stage ເນອົ້ ໃນກີ່ ຽວກັບການປະພຶດ ຫ ແລະ ຄວາມຮູ ົ້ ກດິ ຈະກາ (concept) 80

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ Formal-operational stage ເ ນ້ົອໃນເ ນັ້ົນກ່ີ ຽ ວກັບທິດສະ ດີ ແລະ ກດົ ເກນ (Adler ອາົ້ ງອງີ ຈາກ ພະແນກວຊິ າການ: 2353) 5. ທດິ ສະດຂີ ອງ Vygotsky 1) ປະຫວດັ ຄວາມເປນັ ມາ Vygotsky ເປນັ ນກັ ຈດິ ວທິ ະຍາຊາວຣດັ ເຊຍ ເຊອ້ົ ສາຍຢິວ ເກດີ ໃນ ປີ ຄ.ສ 1896 ປີດຽວກນັ ກບັ Jean Piaget ນກັ ຈດິ ວທິ ະຍາຊາວສະວດິ ເຊແີ ລນ ຈາກການມປີ ະສບົ ການການເຮດັ ວຽກງານເປນັ ນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາພຽງ 10 ປີ ໃນຊີ່ ວງເວລານນັົ້ ນກັ ພດັ ທະນາການຊາວຣັດເຊຍທີ່ ານນໄີົ້ ດສົ້ າົ້ ງຄວາມຕີ່ ນຕວົ ໃຫແົ້ ກ່ີ ວງົ ການການສກຶ ສາໃນ ຊີ່ ວງປີ ຄ.ສ. 1920 ເຖງິ 1930 ອນັ ເປນັ ຊີ່ ວງດຽວກນັ ກບັ ທ່ີ ີ Piaget ກາລງັ ສາ້ົ ງທດິ ສະດຂີ ອງທີ່ ານຂນຶົ້ ມາ ໃນຊີ່ ວງ ບນັ ຍາກາດຫງັ ການປະຕວິ ດັ ສະຫະພາບໂຊວຽດ ເປາົົ້ ໝາຍຂອງVygotsky ຄການສາົ້ ງແນວຄດິ ທາງຈດິ ວທິ ະຍາຂນຶົ້ ມາໃໝ່ີ ຕາມແນວທາງມາກຊດິ ແລະປະຢຸກໃຊຈ້ົ ດິ ວທິ ະຍາໂດຍສະເພາະໃນສາຂາຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ ເພ່ີ ອ ປະເຊນີ ກບັ ບັນຫາຂອງປະຊາຊົນໃນສະພາບການສຸກເສີນ ໃນຊີ່ ວງເວລານັນ້ົ ລາວໄດທົ້ ່ີ ອງທ່ີ ຽວໄປຢັງທ່ີ ີຕີ່ າງໆ ຫວງຫາຍ ແລະ ເຮດັ ວຽກວໄິ ຈ ທງັ ຫມດົ ທງັ ມສີ ່ີ ວນຊ່ີ ວຍໃນການຝກຶ ອບົ ຮມົ ຄູ ໂດຍການສອນແລະຊີ່ ວຍເຫອໃນ ການວາງຮາກຖານສະຖາບນັ ຝກຶ ອບົ ຮມົ ຄແູ ຫີ່ ງໃໝ່ີ ຊວີ ດິ ທີ່ ານຂອົ້ ນຂາ້ົ ງຍາກຈນົ ເຂາົ ບ່ີ ມີ Apartment ສ່ີ ວນຕວົ ຢີ່ ູ ຫາຍປີ ແຕ່ີ ພກັ ອາໄສຢ່ີ ູໃນຫອົ້ ງໃຕຖ້ົ ຸນຕກຶ ໃນສະຖາບນັ ຈດິ ວທິ ະຍາຂະນະທ່ີ ຢີ ີ່ ູໃນ Moscow ມຫີ ກັ ຖານຢນຢັນວ່ີ າ ລາວສາົ້ ງງານຂຽນຂຶນົ້ ມາພາຍໃຕສ້ົ ະພາບແວດລອົ້ ມເຊ່ີ ນັ ນີົ້ ແຕີ່ ຜນົ ງານຂອງ Vygotsky ກບັ ຖກຄາສີ່ ັງຂອງລັດ ຖະບານຄອມມວິ ນດິ ຍຸ ກສະຕາລິນຫາົ້ ມເຜີຍແຜ່ີ ຈນົ ກະທັງ້ົ ສະຕາລນິ ເຖິງແກີ່ ມລະນະກາໃນປີ ຄ.ສ. 1953 ຜນົ ງານຂອງລາວຈີ່ ງຶ ໄດຖົ້ ກນາມາໃຊປົ້ ະໂຫຍດໃນໂລກຕະເວັນຕກົ ໃນປີ ຄ.ສ. 1962 ໄດມົ້ ກີ ານຕພີ ມິ ເຜີຍແຜີ່ ຫນງັ ສຂອງລາວໃນຮູບແບບສະບບັ ຫຍ້ົ ຊີ່ Myshlenie i rech5 (ຄວາມຄດິ ແລະການເວາົ້ົ ) ພາຍໃຕຊົ້ ່ີ ເລ່ີ ອງການ ຄິດແລະພາສາ (Thought and Language) ໂດຍ Jerome Bruner ນກັ ຈດິ ວິທະຍາແນວພຸ ດທິປັນຍາເປັນຜູົ້ ຂຽນຄານາໃຫົ້ ນບັ ຕັງົ້ ແຕ່ີ ນນັົ້ ເປັນຕນົ້ົ ມາໄດມົ້ ກີ ານແປງານຂອງ Vygotsky ນາມາໃຊປົ້ ະໂຫຍດຫາຍຂຶນົ້ ເຊີ່ ັນ “ Developmental of the Higher Mental Functions” (1 9 6 6 ) “ Play and its role in the Mental Development of the Child” (1967) “Mind in Society” (1978) ເປນັ ຕນົ້ົ . ໂຊກຮາົ້ ຍທີ່ ີ Vygotsky ເສຍຊວີ ດິ ກີ່ ອນເຖິງເວລາອນັ ຄວນດວົ້ ຍໄວພຽງ 38 ປີເທ່ີ າົ ນນັົ້ ກ່ີ ອນທີ່ ງີ ານຂອງ ລາວຈະບນັ ລຸຄວາມສາເລດັ ຈາກການປ່ີ ວຍເປນັ ພະຍາດວນັ ນະໂລກ (Daniels. 1996:1-4) ຢ່ີ າງໃດກດີ ຜນົ ງານທ່ີ ີ Vygotsky ສາ້ົ ງສັນອອກມາລວົ້ ນມີຄຸນຄ່ີ າຕ່ີ ວົງການການສຶກສາແລະຈດິ ຕະວິທະຍາຢ່ີ າງຫາຍ ໃນປີ 1978 Stephen Toulmin ໄດອ້ົ ່ີ ານແລະວຈິ ານ ໜງັ ສຂອງ Vygotsky ຊີ່ “Mind in Society” ຈີ່ ງຶ ໃຫນ້ົ າມມະຍດົ ແກ່ີ Vygotsky ວີ່ າ \"The Mozart of Psychology\". 2) ການຮຽນຮູໃົ້ ນພນ້ົ ທ່ີ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການຂອງ Vygotsky ແນວຄດິ ຂອງໄວກອັ ດສກເີ້ົ ລ່ີ ອງພນ້ົ ທ່ີ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການ ແລະ ການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ,້ົ ພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການເປັນໄລຍະຫີ່ າງລະຫວີ່ າງລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ເີ ປັນຈງິ ກບັ ລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ສີ າມາດເປັນໄປ ໄດ້ົ ເດກັ ສາມາດແກບົ້ ນັ ຫາທີ່ ີຍາກເກີນກວ່ີ າລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ແີ ທຈົ້ ງິ ຂອງເຂາົ ໄດ້ົ ຫາກໄດຮ້ົ ບັ ການແນະນາ ຊີ່ ວຍເຫອ ຫ ໄດຮົ້ ບັ ຄວາມຮ່ີ ວມມຈາກຜູທ້ົ ີ່ ຊີ ່ີ ຽວຊານທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດຫາຍກວ່ີ າ ຕ່ີ ມາຈະອະທບິ າຍແນວຄວາມ ຄດິ ເລີ່ ອງການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ,້ົ ການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ ້ົ ເປນັ ບດົ ບາດຜູສ້ົ ອນໃນການສີ່ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການຂອງຜູົ້ ຮຽນແລະຕຽມການຊແີ້ົ ນະຫໃຫຄ້ົ ວາມຊີ່ ວຍເຫລອເພ່ີ ອໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນໄປສ່ີ ູພດັ ທະນາການໃນລະດບັ ທ່ີ ສີ ູງຂນຶ້ົ ຈາກນນັົ້ ກຈະອະທບິ າຍຂສ້ົ ະເໜແີ ນະທີ່ ເີ ຮດັ ໃຫກົ້ ານເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູປົ້ ະສບົ ຄວາມສາເລດັ . 5 www.amazon.com/Myshlenie-rech-Vygotskii-Lev-Semenovich/dp/5445407233 81

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ພນ້ົ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການ (Zone of Proximal Development) ເປນັ ໜີ່ ງຶ ໃນມະໂນທດັ ຂອງ ເລຟ ເຊ ເມໂນວດິ ໄວກອັ ດສກີົ້ (Lev Semenovich Vygotsky) ທ່ີ ມີ ຊີ ີ່ ສຽງເປັນຢ່ີ າງຫາຍ ເຊ່ີ ງິ ອະທບິ າຍກີ່ ຽວກບັ ຄວາມ ສາພນັ ລະຫວີ່ າງການຮຽນຮູແ້ົ ລະພດັ ທະນາການ ແລະ ເປນັ ທີ່ ຮີ ູຈົ້ ກັ ເປນັ ຢີ່ າງດໃີ ນວງົ ການການສກຶ ສາຂອງເດກັ ໄວປະ ຖມົ ແລະພດັ ທະນາການເດກັ ວ່ີ າເດກັ ຮຽນຮູແົ້ ລະພດັ ທະນາຄວາມຄດິ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຕນົ ເອງໄດແົ້ ນວໃດ. 3) ພນ້ົ ທ່ີ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການ (Zone of Proximal Development) Vygotsky ອະທບິ າຍວ່ີ າ: ການຈດັ ການຮຽນຮູ ້ົ ຈະຕອົ້ ງຄານງຶ ເຖງິ ລະດບັ ພດັ ທະນາການ 2 ລະດບັ ຄ: ລະ ດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ເີ ປນັ ຈງິ (Actual Development Level) ແລະ ລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ສີ າມາດຈະເປັນໄປ ໄດ້ົ (Potential Development Level) ໄລຍະຫ່ີ າງລະຫວ່ີ າງລະດັບພັດທະນາການທ່ີ ີເປັນຈງິ ແລະ ລະດັບ ພັດທະນາ ກ າ ນທ່ີ ີສາ ມ າ ດຈະເ ປັນໄປໄດ້ົ ເ ອີ້ົນວີ່ າ : ພົ້ນທີ່ ີຮອຍຕ່ີ ພັດທະນາ ກ າ ນ (Zone of Proximal Development) ເຊີ່ ງິ Vygotsky ປຽບທຽບການຮຽນຮູກ້ົ ບັ ພດັ ທະນາການໄວດົ້ ີ່ ງັ ນ:ີົ້ Past Learning : Actual Development Level Present Learning : Zone of Proximal Development Future Learning : Potential Development Level (Wing & Putney. 2002:95) ພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕີ່ ພັດທະນາການ (Zone of Proximal Development) ເປັນການເຮັດໜາ້ົ ທີ່ ີຫເຮັດວຽກ ຢ່ີ າງໃດຢ່ີ າງໜ່ີ ງຶ ທ່ີ ໃີ ນປະຈບຸ ນັ ທີ່ ບີ ຸກຄນົ ຢັງບ່ີ ມຄີ ວາມສາມາດຈະເຮດັ ໄດົ້ ແຕີ່ ຢ່ີ ູໃນຂະບວນການທີ່ ຈີ ະເຮດັ ໃຫບົ້ ຸກຄນົ ມຄີ ວາມພອົ້ ມ ສາມາດເຮດັ ຫນາ້ົ ທີ່ ຫີ ເຮດັ ວຽກໄດຢົ້ ່ີ າງສມົ ບູນໃນອະນາຄດົ ເປນັ ຂະະບວນການທີ່ ຢີ ງັ ຢີ່ ູໃນລະຫວີ່ າງ ການເລີ່ ີມຕົນົ້ (Embryonic State) ເຊີ່ ິງ Vygotsky ປຽບທຽບວີ່ າເປັນ “ດອກຕູມ” (Buds) ຫ ດອກໄມ ້ົ (Flowers) ຂອງພັດທະນາການຫລາຍກວ່ີ າທີ່ ີຈະເປັນ “ຜົນ” (Fruits) ຂອງພັດທະນາການ (Vygotsky. 1978:86) ພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຄ: ບລເິ ວນທ່ີ ເີ ດກັ ກາລງັ ຈະເຂາົ້ົ ໃຈໃນບາງສີ່ ງິ ບາງຢີ່ າງ ຈາກການເປນັ ຄູແລະນກັ ວໄິ ຈຂອງເຂາົ . ທີ່ ານຄິດຢີ່ ູສະເໝີວ່ີ າ: ເດັກມຄີ ວາມສາມາດທ່ີ ຈີ ະແກບ້ົ ນັ ຫາທີ່ ສີ ູງກວີ່ າລະດບັ ພັດທະນາການທາງ ສະຕປິ ັນຍາຂອງເຂາົ ເຈາົົ້ ທ່ີ ຈີ ະເຮດັ ໄດົ້ ຫາກເຂາົ ໄດຮ້ົ ບັ ຄາແນະນາ, ຖກກະຕຸນ້ົ ຫລ ຊກັ ຈງູ ໃຈ ໂດຍໃຜບາງຄນົ ທ່ີ ມີ ີ ສະຕປິ ນັ ຍາທີ່ ດີ ກີ ວີ່ າ ບຸກຄນົ ເຫີ່ າົ ນອີົ້ າດຈະເປນັ ເພ່ີ ອນທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາມາດ ນກັ ຮຽນຄນົ ອີ່ ນໆ ພີ່ ແມີ່ , ຄູ ຫລໃຜກໄດທົ້ ີ່ ີ ມຄີ ວາມຊີ່ ຽວຊານ ໄວກອັ ດສກີໄ້ົ ດໃ້ົ ຫຄົ້ ານຍິ າມພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການນວີົ້ ່ີ າ: ໄລຍະຫ່ີ າງລະຫວີ່ າງລະດັບ ພດັ ທະນາການທີ່ ແີ ທຈ້ົ ງິ ເຊ່ີ ງິ ການດົ ໂດຍລກັ ສະນະການແກບ້ົ ນັ ຫາຂອງແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ກບັ ລະດບັ ຂອງສກັ ກາຍະພາບ ແຫີ່ ງພດັ ທະນາການທ່ີ ກີ ານດົ ໂດຍຜີ່ ານການແກບ້ົ ນັ ຫາພາຍໃຕຄົ້ າແນະນາຂອງຜຮູູບໃົ້ ຫພາຍບີ່ ທຫີ 1ໃ2ນ:ການຮ່ີ ວມມຊີ່ ວຍເຫອ ກບັ ເພີ່ ອນທ່ີ ີມຄີ ວາມສາມາດຫາຍກວ່ີ າ. ແລະ Vygotskyກາຍນັງປໄຽດບເ້ົ ບວດົ ົາົ້ ບສາະດໜຂອັບງປສະະຕໜສິ າູນພອນັ ີກທວາງີ່ າສ:ງັ ຄ“ມົພທນ້ົ ີ່ ມີທ່ີຕີຮ່ີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການໃນມນ້ົ ີ້ົ ຈະເປັນລະດບັ ຂອງພດັ ທະນາການໃນມຕົ້ ່ີ ໄປນີົ້ ເຖງິ ຢີ່ພາງດັ ໃທດະກນຕາກາມານ ທີ່ ເີ ດກັ ສາມາດເຮດັ ໄດົ້ (ແຫີ່ ງທ່ີ ມີ າ : Wing & Putney. 2002:88) 82

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ໂດຍຢີ່ ູພາຍໃຕຄົ້ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອໃນມນ້ົ ີົ້ ມຕົ້ ີ່ ໄປນເີ້ົ ຂາົ ຈະສາມາດເຮດັ ໄດດົ້ ວ້ົ ຍຕວົ ເອງ ພຽງໄດຮົ້ ບັ ການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ດີ ກີ ຈະນາມາ ເຊີ່ ງິ ພດັ ທະນາການທ່ີ ຈີ ະເລນີ ຂນຶົ້ ” (Vygotsky. 1978: p. 86-89) ພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຈະຢ່ີ ູລະຫວ່ີ າງ ລະດບັ ຂອງການສະແດງພຶດຕກິ າໂດຍໄດຮົ້ ບັ ການຊີ່ ວຍເຫອ ກບັ ການເຮດັ ວຽກງານທ່ີ ເີ ດກັ ເຮດັ ຢີ່ າງອດິ ສະຫລະຕາມລາພງັ ພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ຂອງພດັ ທະນາການນບີົ້ ີ່ ມຄີ ວາມຄງົ ທ່ີ ີ ບ່ີ ມຄີ ວາມແນີ່ ນອນ ແຕ່ີ ຈະປີ່ ຽນແປງໄປ ເຊີ່ ິງໃນຄວາມປ່ີ ຽນແປງນນັົ້ ໄດເ້ົ ຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ກາຍມາເປັນຜູທົ້ ີ່ ມີ ຄີ ວາມ ສາມາດໃນການຮຽນຮູຫົ້ ລາຍຂນຶົ້ ແລະມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈໃນຄວາມຊບັ ຊອົ້ ນຂອງມະໂນທດັ ແລະທກັ ສະຕ່ີ າງໆ ຫາຍຍີ່ ງິ ຂນຶົ້ . ເຖິງຢີ່ າງໃດກຕາມທ່ີ ເີ ດກັ ໄດຮ້ົ ບັ ການຊີ່ ວຍເຫອໃນອາດດີ ຈະກາຍມາເປນັ ການເຮດັ ວຽກງານຢີ່ າງອດິ ສະຫລະ ຕາມລາພງັ ໃນປະຈບຸ ນັ ແລະເມີ່ ອປະເຊນີ ກບັ ສະຖານນະການການຮຽນຮູໃົ້ ໝ່ີ ຈາກທ່ີ ເີ ຄຍີ ເຮດັ ວຽກຢີ່ າງອດິ ສະຫະ ຕາມລາພງັ ກຈະກບັ ມາເປນັ ການເຮດັ ວຽກງານທ່ີ ຕີ ອົ້ ງໄດຮົ້ ບັ ຄວາມຊີ່ ວຍເຫອຈາກຜູຊົ້ ີ່ ຽວຊານກວ່ີ າ: ວງົ ຈອນນກີົ້ ຈະ ເກດີ ຂນຶົ້ ຕີ່ ເນີ່ ອງຊາ້ົ ໄປຊາົ້ ມາ ເພີ່ ອເປາົົ້ ໝາຍຄໄດຄົ້ ວາມຮູ,້ົ ທກັ ສະ, ກນົ ລະຍຸດ ຫລພດຶ ຕກິ າການຮຽນຮູອ້ົ ່ີ ນໆ ທີ່ ມີ ີ ຄຸນນະພາບສູງຂນຶ້ົ . ເດກັ ໆ ແຕີ່ ລະຄນົ ອາດຈະມພີ ນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການທ່ີ ມີ ຄີ ວາມແຕກຕ່ີ າງກນັ ສາລບັ ເດກັ ບາງຄນົ ອາດ ຈະເປັນໄປໄດວົ້ ີ່ າ ເຂາົ ເຈາົ້ົ ຕອ້ົ ງການການຊີ່ ວຍເຫອໃນການເຮດັ ກດິ ຈະກາທີ່ ໄີ ດມ້ົ າຊ່ີ ງຶ ການຮຽນຮູພົ້ ຽງນອ້ົ ຍໆ ໃນ ຂະນະທີ່ ເີ ດກັ ຄນົ ອີ່ ນໆ ສາມາດຮຽນຮູແ້ົ ບບກາົ້ ວກະໂດດຕີ່ ໄປໄດດ້ົ ວ້ົ ຍການໄດຮົ້ ບັ ຄວາມຊີ່ ວຍເຫລອທ່ີ ໜີ ອົ້ ຍຫາຍ ແລະເປັນໄປໄດທົ້ ່ີ ວີ ີ່ າ ເດກັ ອາດຈະຕອົ້ ງການຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອໃນການຮຽນຮູໃ້ົ ນເລ່ີ ອງບາງເລ່ີ ອງຫລາຍກວ່ີ າເລ່ີ ອງ ອ່ີ ນໆ. ດີ່ ງັ ນນັົ້ , ເດກັ ຈະມກີ ານຕອບສະໜອງຕ່ີ ການໄດຮົ້ ບັ ຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອທ່ີ ແີ ຕກຕີ່ າງກນັ ໃນແຕີ່ ລະເທ່ີ ອທ່ີ ີເກດີ ຂະບວນການຮຽນຮູ ້ົ ເຊ່ີ ນັ : ເດກັ ທີ່ ໃີ ຊພ້ົ າສາໄດດົ້ ີ ຈະບ່ີ ມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ຫຍຸງົ້ ຍາກທີ່ ຈີ ະສະຫຸບແນວຄວາມຄດິ ທີ່ ີໄດມົ້ າ ຈາກການອີ່ ານເພີ່ ອຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ ແຕີ່ ອາດຈະຮູສົ້ ກຶ ລາບາກເຕມັ ໄປດວ້ົ ຍອຸປະສກັ ເປັນຢີ່ າງຢີ່ ິງເມີ່ ອຕອ້ົ ງຮຽນຮູກ້ົ ານ ຄດິ ໄລີ່ ຕວົ ເລກຈານວນຫລາຍ. ນອກຈາກນີົ້ ຂະນະທີ່ ຢີ ່ີ ູໃນແຕີ່ ລະຂນັ້ົ ຕອນຂອງການຮຽນຮູເົ້ ລ່ີ ອງໃດເລ່ີ ອງໜີ່ ງ ພດຶ ຕກິ າການຕອບສະໜອງ ຂອງເດກັ ທ່ີ ມີ ຕີ ີ່ ການໃຫຄົ້ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອຈະແຕກຕ່ີ າງກນັ ເຊີ່ ນັ : ໃນຊີ່ ວງອາທດິ ທາອດິ ຂອງການຝກຶ ນບັ ສີ່ ງິ ຂອງເດກັ ຕອ້ົ ງການຄວາມຊີ່ ວຍເຫອຫາຍ ໂດຍເດກັ ຈະສະແດງພດຶ ຕກິ າທ່ີ ສີ ະທອ້ົ ນໃຫເົ້ ຫນັ ເຖງິ ຄວາມຕອ້ົ ງການທ່ີ ຢີ ີ່ ູໃນຄວາມ ຄດິ ຂອງຕນົ ອອກມາຢີ່ າງຫວງຫາຍ ເປນັ ຕນົົ້ ວ່ີ າ: ການເປັນຄນົ ຊີ່ າງຊກັ ຊີ່ າງຖາມຈານວນສີ່ ງິ ຂອງກບັ ພີ່ ແມີ່ ຫ ໃຫພ້ົ ່ີ ແມ່ີ ເປັນຝີ່ າຍຕງັ້ົ ຂຄົ້ ດິ ຖາມຄາຖາມກ່ີ ຽວກບັ ຈານວນສ່ີ ງິ ຂອງ ຖາ້ົ ໃນເວລານນັົ້ ຫໃນພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການ ພີ່ ແມີ່ ໄດຈົ້ ດັ ສະພາບແວດລອ້ົ ມທີ່ ເີ ອອ້ົ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະຕອບສະໜອງຕີ່ ຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງເດກັ ເດກັ ຈະສາມາດ ນບັ ເລກໄດຖົ້ ກຕອ້ົ ງແລະໄວກວີ່ າທີ່ ເີ ດກັ ຈະຮຽນຮູແ້ົ ບບລອງຜດິ ລອງຖກຕາມລາພງັ ແຕ່ີ ເມ່ີ ອເດກັ ເກດີ ການຮຽນຮູ ້ົ 83

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ແລະມຄີ ວາມເຂາົົ້ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ການນບັ ຈານວນສ່ີ ງິ ຂອງໄດດົ້ ວົ້ ຍແລວ້ົ ພດຶ ຕກິ າການຕອົ້ ງການຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອກີ່ ຽວ ກບັ ເລ່ີ ອງນຂີ້ົ ອງເດກັ ກຈະຄີ່ ອຍໆ ຍຸຕໄິ ປໃນທີ່ ສີ ຸດ. 4) ການຮຽນຮູໃ້ົ ນພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການ Vygotsky ອະທບິ າຍວ່ີ າ: ພດັ ທະນາການ ແລະ ການຮຽນຮູ ້ົ ມລີ ກັ ສະນະທ່ີ ເີ ອອົ້ ປະໂຫຍດເຊີ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ , ການຮຽນຮູ ົ້ ນາໄປສ່ີ ູພດັ ທະນາການສະໜບັ ສະໜນູ ພດັ ທະນາການ ຫ ຜກັ ດນັ ໃຫພ້ົ ດັ ທະນາການເປນັ ໄປໃນລະ ດບັ ທ່ີ ສີ ູງຂນຶົ້ ເປນັ ການຂະຫຍາຍລະດບັ ພດັ ທະນາການອອກໄປຢ່ີ າງບ່ີ ມຂີ ດີ ຈາກດັ ໂດຍເກດີ ຈາກການຮຽນຮູມະໂນ ທດັ 2 ປະເພດຄ: ມະໂນທດັ ໂດຍທາມະຊາດ (Spontaneous or Everyday Concepts) ແລະ ມະໂນທດັ ທີ່ ີ ເປນັ ລະບບົ (Scientific or Schooled Concepts) (Wink & Putney. 2002 : 91-94). ມະໂນທັດໂດຍທາມະຊາດ (Spontaneous or Everyday Concepts) ເກີດຈາກການສງັ ເກດ ຫ ຈາກການຮບັ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ທາງປະສາດສາຜດັ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ປະສບົ ການທີ່ ເີ ຮາົ ສາົ້ ງຂນຶົ້ ມາດວົ້ ຍຕນົ ເອງຈາກເຫດການໃນ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ທີ່ ວົ ໆ ໄປ ແລະໄດຖ້ົ ກນາມາໃຊໃ້ົ ນລກັ ສະນະທ່ີ ເີ ຮາົ ເກອບບ່ີ ຮູຕ້ົ ວົ . ມະໂນທດັ ທ່ີ ເີ ປນັ ລະບບົ (Scientific or schooled concepts) ເປັນມະໂນທດັ ທີ່ ໄີ ດຖ້ົ ກພດັ ທະນາຂຶນ້ົ ມາໃນລກັ ສະນະທີ່ ເີ ປັນລະບບົ ຫາຍຂນຶົ້ ມລີ ກັ ສະນະກວາົ້ ງໆ ມຄີ ວາມເປັນນາມມະທາຫາຍ ແລະໄດຖ້ົ ກນາມາໃຊົ້ ຢ່ີ າງມລີ ະບຽບແບບແຜນແລະມຈີ ດຸ ມຸງົ້ ໝາຍ. ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ມໂນທດັ ທ່ີ ເີ ປັນລະບບົ ຈ່ີ ງຶ ປຽບໄດກ້ົ ບັ ມະໂນທດັ ທີ່ ເີ ກດີ ຈາກ ການຮຽນໃນໂຮງຮຽນຫສະຖານສກຶ ສາ. ມະໂນທດັ ທງັ 2 ປະເພດນເີ້ົ ຮດັ ວຽກປະສານກນັ ມະໂນທດັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ມຄີ ວາມຈາເປນັ ສາລັບເດກັ ທີ່ ຈີ ະເປນັ ຈດຸ ເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ຂອງການຮຽນຮູ ົ້ ເພ່ີ ອໃຫໄົ້ ດມ້ົ າເຊ່ີ ງິ ມະໂນທດັ ທີ່ ເີ ປນັ ລະບບົ , ມະໂນທດັ ທ່ີ ເີ ປນັ ລະບບົ ຈະເຮດັ ໜາ້ົ ທີ່ ຫີ ອມທງັ ໝດົ ມະໂນທດັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ດກັ ໄດນ້ົ າໄປໃຊປົ້ ະກອບການຄດິ ຊ່ີ ງຶ ກ່ີ ໃຫເົ້ ກດີ ການຮຽນ ຮູທ້ົ ່ີ ຫີ າຍຂນຶ້ົ ທງັ ໝດົ ທງັ ເປນັ ແນວທາງສາລບັ ການພດັ ທະນາແລະຂະຫຍາຍມະໂນທດັ ໂດຍທາມະຊາດໃຫກ້ົ າຍເປັນ ມະໂນທດັ ທີ່ ເີ ປນັ ລະບບົ . ການພດັ ທະນາຈາກຄວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຈາກມະໂນທດັ ໂດຍທາມະຊາດໄປສ່ີ ູມະໂນທດັ ທີ່ ເີ ປັນລະບົບ ຈະຕອົ້ ງອາໄສສີ່ ກາງທີ່ ມີ ຄີ ວາມຫມາຍ (Mediation) ດ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ  ພາສາ (Language) Vygotsky ໄດສົ້ ະແດງທັດນະໄວວ້ົ ່ີ າ: ພາສາເກດີ ຂຶນ້ົ ເທ່ີ ອທາອິດ ເປັນພາສາທ່ີ ບີ ີ່ ໄດສົ້ ະແດງເຖິງ ຄວາມຄດິ ເປນັ ຊ່ີ ວງໄລຍະເວລາທີ່ ຄີ ວາມຄດິ ກບັ ພາສາບີ່ ມຄີ ວາມສາພນັ ກນັ ແຕ່ີ ເມີ່ ອເດກັ ມພີ ດັ ທະນາການຫາຍຂນຶ້ົ ຄວາມຄດິ ກບັ ພາສາຈະເລີ່ ມີ ມຄີ ວາມສາພນັ ກນັ ຫາຍຂນຶ້ົ ຄວາມຄດິ ຖກສະແດງໃຫເົ້ ຫນັ ອອກມາຜີ່ ານທາງພາສາ ຊີ່ ງຶ ພາສາທ່ີ ີສະແດງອອກມາຈະມຄີ ວາມເປັນເຫດເປັນຜົນຫລາຍຂຶນົ້ ກເປັນຜົນສບເນ່ີ ອງຈາກການໃຊຄົ້ ວາມຄດິ ທີ່ ີ ຫລາຍຂຶນົ້ (Vygotsky. 1986 citing Dixon-Krauss. 1996:19) ດ່ີ ັງນັນົ້ , ພາສາຈີ່ ຶງເປັນເຄີ່ ອງມໃນກາ ນ ພດັ ທະນາຄວາມຄິດ ແລະໃນຂະນະດຽວກນັ ເຮົາກພດັ ທະນາພາສາໂດຍຜ່ີ ານທາງການຄດິ ດວ້ົ ຍເຊ່ີ ັນກນັ ຄວາມ ສາພນັ ທ່ີ ເີ ອອ້ົ ປະໂຫຍດເຊ່ີ ງິ ກນັ ແລະກນັ ນີົ້ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ຄວາມເຊ່ີ ອທີ່ ວີ ີ່ າ ພດຶ ຕກິ າທາງສງັ ຄມົ ຊີ່ ງຶ ກີ່ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ການ ໃຊພ້ົ າສາ ສາມາດນາໄປສ່ີ ູການເພີ່ ມີ ພດັ ທະນາການທາງຄວາມຄດິ ໄດົ້ ແລະ ນເິົ້ ປນັ ສ່ີ ງິ ສາຄນັ ທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫທົ້ ດິ ສະດີຂອງ ໄວກອັ ດສກມີ້ົ ຄີ ວາມແຕກຕີ່ າງໄປຈາກນກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາລຸນົ້ ດຽວກນັ ກບັ ລາວ 84

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຮູບພາບທີ 13: ສະແດງຄວາມສາພນັ ລະຫວີ່ າງການຄດິ ແລະການເວາົ້ົ ຕາມ ແນວຄດິ ຂອງໄວກອັ ດສກີົ້ (ທ່ີ ມີ າ : Wing & Putney. 2002:86) ເດກັ ໃຊພ້ົ າສາໃນການສ່ີ ສານຄວາມຄດິ ລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ ແລະ ສ່ີ ສານກບັ ຄວາມຄດິ ຂອງຕນົ ເອງດວົ້ ຍການ ເວາົົ້ ກບັ ຕນົ ເອງ (Inner Speech) ຕວົ ຢ່ີ າງ: ເດກັ ອາຢຸ 4 ປີ ຜູທ້ົ ີ່ ຫີ າກ່ີ ໄດຮ້ົ ບັ ຈກິ໊ິ ຊຮູບພາບເປນັ ຂອງຂວນັ ມເົ້ ກດີ ເຂາົ ພະຍາຍາມຕີ່ ຈິ໊ກິ ຊ ແຕ່ີ ກເຮດັ ບ່ີ ສາເລດັ ໃນຂະນະທ່ີ ຕີ ່ີ ຊນິ້ົ ສີ່ ວນກຈະເວາົົ້ ກບັ ຕນົ ເອງໄປພອ້ົ ມໆ ກນັ ຄກບັ ວ່ີ າມຄີ ນົ ອີ່ ນຮີ່ ວມເຮດັ ວຽກດວ້ົ ຍ ຈນົ ກະທງັ້ົ ພ່ີ ເຂາົ້ົ ມາມສີ ່ີ ວນຮີ່ ວມ ພີ່ ນີ່ ງັ ຂາົ້ ງໆເຂາົ ແລະ ໃຫຄົ້ າແນະນາວ່ີ າຄວນຈະຕອົ້ ງວາງ ຊນິົ້ ສ່ີ ວນກງົ ສີ່ ວນທ່ີ ເີ ປນັ ມຸມກີ່ ອນ ຖາ້ົ ຊນິົ້ ສ່ີ ວນນນັ້ົ ມສີ ່ີ ວນທີ່ ເີ ປນັ ສແີ ດງກໃຫຫ້ົ າຊນິົ້ ສີ່ ວນອ່ີ ນໆ ທີ່ ມີ ສີ ແີ ດງທງັ ໝດົ ຢີ່ ູ ນາ ຖາ້ົ ເດກັ ເບີ່ ງິ ຄວີ່ າກາລງັ ມຄີ ວາມຄບັ ຂອົ້ ງໃຈ ພ່ີ ຈະສະແດງຕວົ ຢີ່ າງໂດຍການຕີ່ ຊິນ້ົ ສ່ີ ວນສອງຊິນົ້ ທີ່ ເີ ປນັ ພາບຊີນ້ົ ດຽວກນັ ພອ້ົ ມທງັ ອະທບິ າຍ ຈນົ ກະທງັົ້ ເດກັ ຕ່ີ ຈິ໊ກິ ຊຈນົ ສາເລັດ ພ່ີ ໃຫຄົ້ າເວາົ້ົ ທີ່ ທີ າ້ົ ທາຍໃຫເ້ົ ຂາົ ຕ່ີ ຈ໊ິກິ ຊພາບນີອົ້ ີກ ເທີ່ ອດວ້ົ ຍຕວົ ຂອງເຂາົ ເອງຕາມລາພງັ ເຂາົ ເລ່ີ ມີ ຕນົົ້ ດວ້ົ ຍການແບ່ີ ງຊນິ້ົ ສີ່ ວນຈ໊ິກິ ຊອອກເປນັ ກ່ີ ຸມ ສດີ ຽວກນັ ກກອງໄວ້ົ ເປນັ ພວກດຽວກນັ ຈາກນນັົ້ ພ່ີ ຄ່ີ ອຍໆ ຖອຍຫງັ ອອກມາປີ່ ອຍໃຫເົ້ ດກັ ເຮດັ ວຽກຢີ່ າງອດິ ສະຫະຫາຍຂນຶົ້ ເລອ້ົ ຍໆ. ໃນສະຖານະການທີ່ ເີ ດກັ ເວາົົ້ ໄປພອ້ົ ມກບັ ເຮດັ ກດິ ຈະກາໄປນາ Vygotsky ອະທບິ າຍວ່ີ າ: ເດກັ ເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ຈາກການ ສ່ີ ສານກບັ ບຸກຄນົ ອ່ີ ນ ແລວົ້ ກາຍມາເປນັ ການສ່ີ ສານກບັ ຄວາມຄດິ ຂອງຕນົ ເອງໂດຍການເວາົ້ົ ກບັ ຕນົ ເອງ ຕີ່ ມາເມ່ີ ອ ເດກັ ໄດສົ້ າ້ົ ງຄວາມຮູແ້ົ ລະເພີ່ ມີ ພູນຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈໃນສີ່ ງິ ຕີ່ າງໆ ຫາຍຂນຶ້ົ ສຽງທ່ີ ເີ ປ່ີ ງັ ອອກມາຈາກການເວາົ້ົ ກບັ ຕນົ ເອງ ຈີ່ ງຶ ຄ່ີ ອຍໆ ງຽບໄປ ກາຍເປັນການສ່ີ ສານພາຍໃນຂະບວນການຄິດຂອງເດກັ ເທ່ີ ົານນັົ້ ເຊີ່ ິງຂະນະທ່ີ ເີ ດກັ ກາລງັ ໃຊົ້ ຄວາມຄດິ ສະແດງວ່ີ າເດກັ ກາລງັ ສາ້ົ ງຄວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈພາຍໃນຕົນ (Internalization) ຂນຶ້ົ ອນັ ເປັນການສາ້ົ ງ ຄວາມຫມາຍໃໝ່ີ ຂນຶົ້ ຈາກພາຍໃນຕນົ ໂດຍໃຊຄ້ົ ວາມຄດິ ຂອງຕນົ ຕຄີ ວາມຫມາຍຂອງພາສາ ຫ ປາກດົ ການຕີ່ າງໆ ເພ່ີ ອເຮດັ ໃຫຄ້ົ ວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົົ້ ໃຈຂອງຕນົ ເອງມຄີ ວາມຊດັ ເຈນຢີ່ ງິ ຂນຶົ້ (Vygotsky. 1978:56-57) ຈາກຕວົ ຢີ່ າງ ທີ່ ເີ ດກັ ຕີ່ ຈ໊ິກິ ຊ ການທ່ີ ເີ ດກັ ເວາົ້ົ ອອກມາໃນຂະນະທີ່ ເີ ຮດັ ກດິ ຈະກາ ຈີ່ ງຶ ເປັນສີ່ ງິ ທີ່ ສີ ະທອ້ົ ນໃຫເ້ົ ຫນັ ວີ່ າ ໃນຂະນະນນັົ້ ເດກັ ກາລງັ ຄດິ ຫຍງັ ຢີ່ ູໃນໃຈ ຫລພະຍາຍາມສາ້ົ ງຄວາມຮູຄ້ົ ວາມເຂາົົ້ ໃຈໃຫກົ້ ບັ ຕນົ ເອງ ເຊີ່ ງິ ໄວກອັ ດສກອີ້ົ ະທບິ າຍວ່ີ າ ຂະນະນນັົ້ ເດັກກາລັງສາ້ົ ງພນົ້ ທ່ີ ີຮອຍຕີ່ ພັດທະນາການ (Zone of Proximal Development) ຂຶນ້ົ (Shaffer. 1999:260)  ປະຕສິ າພນັ ທາງສງັ ຄມົ (Social Interaction) ເດກັ ນອົ້ ຍເກດີ ມາພອ້ົ ມກບັ ພນ້ົ ຖານທາງຄວາມຄດິ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈກບັ ສ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆ ໃນລະດບັ ຕີ່ າ (Lower Mental Functions) ຄ: ມຄີ ວາມໃສ່ີ ໃຈ, ການຮູສ້ົ ກຶ , ການຮບັ ຮູ,້ົ ຄວາມຈາທີ່ ບີ ີ່ ຊບັ ຊອ້ົ ນ. ເນ່ີ ອງຈາກຂດີ ຈາກດັ ທາງຊວີ ະພາບ ການມຈີ ນິ ຕະນາການ ຫ ຈດົ ຈາປະສບົ ການບາງສີ່ ງິ ບາງຢີ່ າງໃຫຢ້ົ ີ່ ູພາຍໃນຄວາມຊງົ ຈາອາດຈະຍາກ ເກີນກວ່ີ າຄວາມສາມາດຂອງເດັກທ່ີ ີຈະສາມາດເຮັດໄດ້ົ ແຕີ່ ການທ່ີ ີເດັກມປີ ະຕິສາພັນທາງສັງຄົມ (Social Interaction) ກບັ ພີ່ ແມ່ີ , ຄູ ແລະ ຄນົ ອ່ີ ນໆ ທີ່ ໃີ ຫຄົ້ ວາມເອາົ ໃຈໃສີ່ , ເບ່ີ ງິ ແຍງ, ຊີ່ ວຍເຫລອແກີ່ ເດກັ ຈະຊ່ີ ວຍເຮດັ ໃຫເົ້ ດກັ ໄດສົ້ າ້ົ ງແລະເດກັ ສາມາດຮຽນຮູໄ້ົ ດຢ້ົ ີ່ າງບີ່ ມຂີ ດີ ຈາກດັ ຂນຶ້ົ ຢີ່ ູກບັ ບົດບາດທາງສງັ ຄມົ ທີ່ ຈີ ະເອອ້ົ ໃຫເົ້ ດກັ ເກີດ ປະຕສິ າພນັ ກບັ ບຸກຄນົ ອອົ້ ມຂາົ້ ງທ່ີ ໃີ ຫຄົ້ ວາມຊີ່ ວຍເຫອສະໜບັ ສະໜູນ ຄວາມຊ່ີ ວຍເຫອໃນພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາ 85

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການນອກຈາກຈະເປັນປະຕສິ າພນັ ລະຫວີ່ າງຜູຊ້ົ ີ່ ຽວຊານກບັ ຜູເົ້ ລີ່ ມີ ຝກຶ ຫດັ ເມີ່ ອຜູຊົ້ ີ່ ຽວຊານມຄີ ວາມສາມາດຫາຍ ກວ່ີ າໄດຊົ້ ່ີ ວຍເຫລອຜູເົ້ ລ່ີ ມີ ຝກຶ ຫດັ ການຊີ່ ວຍເຫອໃນພນົ້ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການທີ່ ໄີ ວກອັ ດສກໄີ້ົ ດອົ້ ະທບິ າຍໄວົ້ ນນັົ້ ຍງັ ກນິ ຄວາມຫມາຍທີ່ ີກວາ້ົ ງແລະເລກິ ຊີ່ ງຢ່ີ ິງກວີ່ ານີົ້ ໂດຍຂະຫຍາຍຄວາມທງັ ໝດົ ໄປເຖິງການຮ່ີ ວມມທາງ ສງັ ຄມົ ໃນການເຮດັ ກດິ ຈະກາດວ້ົ ຍ ຊີ່ ງຶ ບ່ີ ແມ່ີ ນພຽງເດກັ ຕອ້ົ ງການຜູໃ້ົ ຫຍີ່ ທີ່ ີຄອຍຖາ້ົ ໃຫຄ້ົ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອເທີ່ ົານນັ້ົ Vygotsky ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ເດກັ ສາມາດເລ່ີ ມີ ກດິ ຈະກາໃນພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການລະດບັ ທ່ີ ສີ ູງຂນຶ້ົ ໄດຈົ້ າກການມປີ ະຕິ ສາພນັ ທາງສງັ ຄມົ ກບັ ເພີ່ ອນໆ ຫ ອາດຈະກບັ ເດກັ ໆ ທ່ີ ຢີ ່ີ ູໃນລະດບັ ພດັ ທະນາການທ່ີ ຕີ ່ີ າງກນັ ຫແມີ່ ນແຕີ່ ກບັ ເພີ່ ອນ ໃນຈນິ ຕະນາການ. ສາລບັ ການສາ້ົ ງປະຕສິ າພນັ ລະຫວີ່ າງຜູສ້ົ ອນກບັ ຜູຮ້ົ ຽນນນັ້ົ ຜູສົ້ ອນອາດຈະເຮດັ ໄດຫ້ົ າຍຢີ່ າງ ເຊີ່ ນັ : ຜູ ້ົ ສອນອາດຈະສະແດງການເວາົົ້ ເປັນພຽງແຕີ່ ບອກຄາໃບ,້ົ ສາົ້ ງເງີ່ອນໄຂໃນການຮຽນຮູບົ້ າງຢີ່ າງຂນຶົ້ ມາ, ການຖາມຄາ ຖາມນາ, ການບອກໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນທບົ ທວນສີ່ ງິ ທີ່ ໄີ ດເົ້ ວາົ້ົ ອະທບິ າຍໄປແລວ້ົ ການຖາມຜູຮ້ົ ຽນວ່ີ າ: ເຂາົ້ົ ໃຈຫຍງັ ດວົ້ ຍຈາກ ການຮຽນຮູເ້ົ ປນັ ໄລຍະໆ ການສາທດິ ປະກອບການອະທບິ າຍ ເຊີ່ ງິ ບາງໜາ້ົ ວຽກອາດຈະສາທດິ ບາງສີ່ ວນ ຫ ບາງງານ ກອາຈະສາທດິ ໃຫເົ້ ຫນັ ທງັ ໝດົ ການຈດັ ສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມທ່ີ ເີ ອອົ້ ອານວຍຕ່ີ ການຮຽນຮູ ົ້ ການຝກຶ ຫດັ ທກັ ສະ ສະເພາະ ຢີ່ າງທ່ີ ຈີ າເປັນສາລບັ ຜູຮ້ົ ຽນສາລບັ ການຮຽນຮູ ້ົ ເປັນຕນົົ້ . ນອກຈາກນ,ີົ້ ພດຶ ຕກິ າການມປີ ະຕສິ າພນັ ທາງສງັ ຄມົ ຢງັ ທງັ ໝດົ ໄປເຖິງການໂຕຕົ້ ອບເວາົົ້ ຄຸຍກບັ ບຸກຄນົ ເຊ່ີ ງິ ໄດນ້ົ າສະເໜີຜນົ ງານ ຫ ແມ່ີ ນແຕີ່ ໃນຂະນະທ່ີ ເີ ດກັ ກາລງັ ຈນິ ຕະນາ ການ ແລວົ້ ກາລງັ ພະຍາຍາມຖ່ີ າຍທອດຄວາມຄດິ ອອກມາເປນັ ຄາເວາົົ້ ເພ່ີ ອອະທບິ າຍບາງສີ່ ງິ ບາງຢ່ີ າງໃຫແົ້ ກ່ີ ໝີ່ ເູ ພ່ີ ອນ.  ວດັ ທະນະທາ (Culture) Vygotsky ອະທບິ າຍວີ່ າ: ເດກັ ຈະປັບປ່ີ ຽນຄວາມຄດິ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈໄປຕາມປະສບົ ການທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ບັ ຈາກສງັ ຄມົ ແລະ ວດັ ທະນະທາຂອງທີ່ ານ ຈນົ ກະທງັົ້ ສາົ້ ງຄວາມຮູຂ້ົ ນຶົ້ ມາ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ມຂີ ະບວນການທາງປນັ ຍາໃນ ລະດບັ ທ່ີ ີສູງຂຶນົ້ (Higher Mental Functions) ຊີ່ ງຶ ແຕ່ີ ລະວດັ ທະນະທາຈະຖ່ີ າຍທອດລັກສະນະສະເພາະຂອງ ຄວາມເຊ່ີ ອແລະຄີ່ ານຍິ ມົ ໃນວດັ ທະນະທານນັົ້ ໄປສີ່ ູເດກັ ໆ ເຮດັ ໃຫທ້ົ ີ່ ານຮູວົ້ ່ີ າ ທ່ີ ານຄດິ ຫຍງັ ແລະຄວນຄດິ ຢ່ີ າງໃດຈີ່ ງຶ ຈະເໝາະສມົ (Shaffer. 1999:259-260) ເຊ່ີ ນັ ເດກັ ທີ່ ຢີ ່ີ ູນອກລະບບົ ການສກຶ ສາ ເຖງິ ວ່ີ າຈະບ່ີ ສາມາດຄດິ ຄດິ ໄລີ່ ຕວົ ເລກດວ້ົ ຍວທິ ກີ ານທີ່ ເີ ປນັ ຂນັ້ົ ຕອນ ແລະ ເປນັ ລະບບົ ເໝອນກບັ ເດກັ ທີ່ ຮີ ຽນຢີ່ ູໃນໂຮງຮຽນ ແຕ່ີ ເດກັ ເຫ່ີ າົ ນນັົ້ ກມີ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ຕວົ ເລກທ່ີ ຈີ ະຕອົ້ ງໃຊໃົ້ ນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ໃນແບບສະບບັ ຂອງເຂາົ ເຈາົົ້ , ຮູຈ້ົ ກັ ໃຊຕົ້ ວົ ເລກໃນ ການເຈລະຈາຕີ່ ຮອງຫ ການບລຫິ ານຄວາມສ່ີ ຽງ ເພີ່ ອໃຫເົ້ ຂາົ ສາມາດເອາົ ຕວົ ລອດຈາກການຖກຄຸກຄາມຕີ່ າງໆໄດົ້ ເຊ່ີ ງິ ເດກັ ທີ່ ຮີ ຽນໃນລະບບົ ການສກຶ ສາອາດຢັງບີ່ ມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈໃນເລີ່ ອງນດີ້ົ ເີ ທ່ີ າົ ກບັ ເຂາົ ນນັົ້ ເປນັ ເພາະເດກັ ທງັ ສອງ ກ່ີ ຸມຢີ່ ູຄນົ ລະບດົ ບາດດາ້ົ ນສງັ ຄມົ ວດັ ທະນະທາ.  ການຮຽນແບບ (Imitation) Vygotsky ອະທບິ າຍວີ່ າ: ບດົ ບາດຂອງການຮຽນແບບມຄີ ວາມສາຄນັ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ພດັ ທະນາ ການ ເຊີ່ ນັ : ຖາ້ົ ເດກັ ກາລງັ ເກດີ ອຸປະສກັ ໃນການແກໂົ້ ຈດບນັ ຫາທາງຄະນດິ ສາດ ຄຈູ ີ່ ງຶ ແກບົ້ ນັ ຫາໃຫເ້ົ ຫນັ ເປນັ ຕວົ ຢີ່ າງ ໃນກະດານດາ ໃນຂະນະນນັົ້ ເດກັ ອາດຈະຮຽນແບບວທິ ກີ ານແກບ້ົ ນັ ຫາຂອງຄູ ໂດຍສາົ້ ງຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຂນຶ້ົ ພາຍໃນ ຕນົ ເອງ ແຕ່ີ ຖາົ້ ຄູໃຫແົ້ ກບ້ົ ນັ ຫານດິ ສາດທ່ີ ຍີ າກຂນຶ້ົ ເປນັ ການຂະຫຍາຍສ່ີ ງິ ທີ່ ຮີ ຽນຮູແ້ົ ລວ້ົ ໄປສ່ີ ູສີ່ ງິ ທ່ີ ຮີ ຽນຮູໃົ້ ໝີ່ ເດກັ ອາດຈະຢງັ ບ່ີ ສາມາດເຂາົ້ົ ໃຈໄດໃ້ົ ນຂະນະນນັົ້ ຄູຈີ່ ງຶ ຈາເປນັ ຕອ້ົ ງແກບົ້ ນັ ຫາໂຈດຄະນດິ ສາດລກັ ສະນະນຫີົ້ າຍໆ ເທ່ີ ອ ເພີ່ ອໃຫເ້ົ ດກັ ຄີ່ ອຍໆ ຮຽນແບບວທິ ກີ ານແກບົ້ ນັ ຫາຢີ່ າງຄ່ີ ອຍເປນັ ຄ່ີ ອຍໄປ.  ການຊແີົ້ ນະຫລການຊ່ີ ວຍເຫອ (Guidance or Assistance) 86

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ການຊແີ້ົ ນະຫການຊ່ີ ວຍເຫອ ເປນັ ການຮີ່ ວມມທາງສງັ ຄມົ (Social Collaborative) ທີ່ ສີ ະໜບັ ສະໜູ ນໃຫພົ້ ດັ ທະນາການທາງຄວາມຮູຄົ້ ວາມເຂາົົ້ ໃຈເກດີ ການຈະເລນີ ງອກງາມ Vygotsky ຈະເນນັົ້ ໄປທ່ີ ກີ ານມບີ ຸກຄນົ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມຊີ່ ຽວຊານກວີ່ າອາສາທີ່ ຈີ ະມສີ ີ່ ວນຮີ່ ວມໃຫຄ້ົ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອໃນສະຖານນະການການຮຽນຮູໂ້ົ ດຍໃຫກ້ົ ານ ເບີ່ ງິ ແຍງເອາົ ໃຈໃສ່ີ ແລະປັບປຸງຜູຮົ້ ຽນທີ່ ເີ ລີ່ ມີ ຝກຶ ຫດັ ການກະກຽມສ່ີ ງິ ທີ່ ຈີ ະຊ່ີ ວຍສະໜບັ ສະໜູນເພີ່ ອໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນ ເພ່ີ ມີ ຄວາມຮູຄົ້ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈໃນການແກບົ້ ນັ ຫາ ເຊ່ີ ງິ ໄວກອັ ດສກປີົ້ ຽບທຽບວີ່ າເປນັ “ນີ່ ງັ ຮາົ້ ນ (Scaffold)” ເຊີ່ ງິ ໃນ ບດົ ບາດທີ່ ກີ ່ີ ຽວຂອ້ົ ງກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ ໝາຍເຖງິ “ການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ”ົ້ . 5) ການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ້ົ ແນວທາງທ່ີ ີ Vygotsky ສະເໜີໄວ້ົ ແລະຕ່ີ ມາ Bruner ເລ່ີ ມີ ນາມາເຜີຍແຜີ່ ຂະຫຍາຍຄວາມ ແລະ ມຊີ ີ່ ສຽງຫາຍຄ: ການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ ົ້ (Scaffolding) ເຊີ່ ງີ ອະທບິ າຍໄວດ້ົ ່ີ ງັ ນ:ີ້ົ ການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ (Scaffolding) ໝາຍເຖງິ ບດົ ບາດທ່ີ ເີ ນນັົ້ ປະຕສິ າພນັ ລະຫວີ່ າງຜູສ້ົ ອນກບັ ຜູຮົ້ ຽນ ທີ່ ໃີ ຫກ້ົ ານຊີ່ ວຍເຫອດວ້ົ ຍວທິ ກີ ານຕ່ີ າງໆ ຕາມສະພາບບນັ ຫາທ່ີ ຜີ ະເຊນີ ຢີ່ ູໃນຂະນະນນັ້ົ ເພ່ີ ອໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນສາມາດແກ ົ້ ບັນຫານນັ້ົ ດວົ້ ຍຕົນເອງໄດົ້ (Wood, Bruner & Ross. 1976: 98) ໂດຍເປັນການຈດັ ຕຽມສີ່ ງິ ທ່ີ ເີ ອອົ້ ອານວຍ ການໃຫກ້ົ ານຊ່ີ ວຍເຫອ, ແນະນາ, ສະໜບັ ສະໜູນ ຂະນະທ່ີ ຜີ ູຮົ້ ຽນກາລງັ ແກບ້ົ ນັ ຫາຫລກາລງັ ຢີ່ ູໃນລະຫວ່ີ າງການ ຮຽນຮູເົ້ ລີ່ ອງໃດເລີ່ ອງໜ່ີ ງຶ (ຜູຮ້ົ ຽນກາລງັ ຢີ່ ູໃນພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການ) ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນຕອ້ົ ງສາ້ົ ງຄວາມຮູຄົ້ ວາມ ເຂົາົ້ ໃຈເພີ່ ອໃຊໃົ້ ນການແກບ້ົ ັນຫາຢ່ີ າງເປັນຂັນົ້ ຕອນ ແລະ ປັບການສາົ້ ງຄວາມຮູ ຄົ້ ວາມເຂົາົ້ ໃຈພາຍໃນຕົນ (Internalization) ໃຫກ້ົ າຍເປັນຄວາມຮູຄົ້ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈໃໝີ່ ພາຍໃນຕນົ ເອງ ເຊ່ີ ງິ ຈະສີ່ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການຂອງຜູ້ົ ຮຽນ ໃຫກົ້ າ້ົ ວໄປສ່ີ ູຂນັົ້ ຫ ລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ສີ ູງຂນຶ້ົ ໄປ (Raymond. 2000:176) ເຊ່ີ ງິ ເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນສາມາດ ກາກບັ ຕນົ ເອງໃນການຮຽນຮູ ົ້ ແລະມຄີ ວາມເຊີ່ ອໝນັົ້ ໃນຕນົ ເອງໃນການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ເີ ພີ່ ມີ ຫາຍຂນ້ົ . Wood, Bruner & Ross (1976) ໄດສ້ົ ະເໜວີ ທິ ກີ ານຊີ່ ວຍເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູໄົ້ ວົ້ 6 ຢີ່ າງຄ: ການສາ້ົ ງຄວາມສນົ ໃຈ (Recruitment) ກະຕຸນ້ົ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນມຄີ ວາມສົນໃຈທ່ີ ີຈະຮຽນຮູດ້ົ ວ້ົ ຍຄວາມສະໝັກໃຈ ໂດຍຜູຮ້ົ ຽນຈະຕອ້ົ ງຢ່ີ ູພາຍໃຕຂ້ົ ກົ້ ານດົ ຂອງງານຫການຮຽນຮູນ້ົ ນັ້ົ . ຫຸດລະດັບການຮຽນຮູ ທົ້ ີ່ ີຂາດຫັກການ ລະບຽບ ຫ ກດົ ເກນ (Reduction in degree of freedom) ເພາະຈະເຮດັ ໃຫຍົ້ າກຕີ່ ການຈດັ ການຫລການໃຫຄົ້ ວາມຊີ່ ວຍເຫລອ. ດ່ີ ງັ ນນັົ້ , ຜູສົ້ ອນຈະຕອ້ົ ງສະທອ້ົ ນຜນົ ການຮຽນ ຮູ ົ້ (Feedback) ເປນັ ໄລຍະ ສະໝີ່ າສະເໝຕີ ີ່ ເນ່ີ ອງກນັ ເພີ່ ອໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນນາຜນົ ໄປໃຊເົ້ ພີ່ ອເພ່ີ ມີ ລະດບັ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນ ແຕີ່ ລະຂນັ້ົ ໄດຢົ້ ່ີ າງຖກຕອົ້ ງ. ຮກັ ສາທດິ ທາງການຮຽນຮູ ົ້ (Direction maintenance) ຜູສົ້ ອນຕອົ້ ງເບີ່ ງິ ແຍງກວດກາຜູຮົ້ ຽນເປນັ ພເິ ສດ ເພີ່ ອໃຫຮ້ົ ຽນຮູທົ້ ີ່ ຈີ ະມຸງົ້ ໄປສີ່ ູຈດຸ ມຸງ້ົ ໝາຍຕງັົ້ ໄວ.້ົ ການົດລັກສະນະສາຄັນທ່ີ ີຄວນພິຈາລະນາຂອງສ່ີ ິງທ່ີ ີຈະຮຽນຮູ ້ົໃຫເົ້ ດ່ີ ັນແຈງົ້ (Marking critical features) ເຊ່ີ ນັ : ຜູສົ້ ອນເມີ່ ອອະທບິ າຍເນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນບາງຢີ່ າງທ່ີ ີຕອ້ົ ງການໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮູ ້ົ ກຄວນ ເນນັົ້ ສຽງເປັນພິເສດ ຫຫາກຜູຮ້ົ ຽນເກດີ ຄວາມຂດັ ແຢງົ້ ໃນການເຮດັ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈສ່ີ ິງທ່ີ ຮີ ຽນຮູ,ົ້ ຜູສົ້ ອນຄວນແປ ຄວາມຫມາຍຂອງເລີ່ ອງທີ່ ກີ າລງັ ຮຽນຮູນົ້ ນັົ້ ໃໝ່ີ ດວ້ົ ຍພາສາທີ່ ໃີ ຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນເຂາົ້ົ ໃຈໄດງົ້ ີ່າຍໆ ແລະ ຖກຕອົ້ ງກງົ ກນັ . 87

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຄວບຄຸມຄວາມຄບັ ຂອົ້ ງໃຈຂອງຜູຮົ້ ຽນ (Frustration control) ຮບັ ຮູຕົ້ ່ີ ອາລົມຂອງຜູຮ້ົ ຽນທີ່ ີສະແດງອອກມາ ເຊ່ີ ນັ : ຜູສ້ົ ອນຕອົ້ ງຍອມຮບັ ຄວາມຮູສ້ົ ກຶ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນກລະນທີ ີ່ ເີ ຂາົ ເກດີ ຄວາມບ່ີ ເຂາົົ້ ໃຈສ່ີ ງິ ທີ່ ກີ າລງັ ຮຽນຮູ ົ້ ບີ່ ຄວນເມນີ ເສຍີ ຫປ່ີ ອຍໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມຮູສ້ົ ກຶ ທ່ີ ຄີ າົ້ ງຄາໃຈ ເພາະຈະເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມຄບັ ຂອ້ົ ງໃຈເພີ່ ມີ ຫາຍຂນຶົ້ . ຄວນມກີ ານສາທດິ (Demonstration) ຫ ມແີ ບບຢີ່ າງໃຫກ້ົ ບັ ຜູຮົ້ ຽນໃນການແກບ້ົ ນັ ຫາການຮຽນຮູ ້ົ ການໃຫຄ້ົ ວາມ ຊ່ີ ວຍເຫອແກີ່ ຜູຮ້ົ ຽນໃນການຮຽນຮູເົ້ ພີ່ ອນາໄປສີ່ ູພດັ ທະນາການຄວາມຄດິ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ ນອກຈາກຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈ ວທິ ໃີ ນການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູແົ້ ລວົ້ ຢງັ ຕອົ້ ງຄານງຶ ເຖິງປັດໄຈຫາຍຢ່ີ າງທີ່ ສີ ່ີ ງົ ຜນົ ຕ່ີ ວທິ ກີ ານເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ ເຊີ່ ນັ : ເດກັ ຊາຍມານະອາຍຸ 5 ປີ ຮຽນຢ່ີ ູຊນັົ້ ອະນຸບານ 3 ບ່ີ ສາມາດນີ່ ງັ ນ່ີ ງິ ແລວ້ົ ຟງັ ຢ່ີ າງສະຫງບົ ຂະນະນ່ີ ງັ ຟງັ ການເລີ່ າົ ເລີ່ ອງ ໄດົ້ ຄຈູ ົງຶ ຕອົ້ ງພະຍາຍາມຈດັ ກຽມການຊ່ີ ວຍເຫອຕ່ີ າງໆ ເພີ່ ອຊີ່ ວຍໃຫມົ້ ານະທງັ ຫມດົ ຄວາມສນົ ໃຈໄປຢງັ ເລ່ີ ອງທ່ີ ີຄູ ເລ່ີ າົ ໃຫໄົ້ ດ້ົ ຄູຈີ່ ງຶ ຮຽກມານະມານີ່ ງັ ໃກແ້ົ ລະໃຊມ້ົ ໂອບກອດບີ່ າໄຫີ່ ເຊ່ີ ງິ ເປັນສຍັ ຍານທີ່ ີບ່ີ ໃຊຄົ້ າເວາົົ້ (Nonverbal) ແຕ່ີ ທງັ ໆ ທີ່ ໃີ ຊຄົ້ ວາມພະຍາຍາມເຊີ່ ນັ ນີົ້ ມານະກຢງັ ດນິ້ົ ໄປມາແລະມອງໄປອອ້ົ ມຮອບຫອົ້ ງ ໃນມຕົ້ ີ່ ມາ ມານະກາລງັ ຫນີ້ົ ກບັ ກີ່ ຸມເພ່ີ ອນໆ ປຕິ ິ ເຊ່ີ ງິ ເປນັ ລຸນ້ົ ອາ້ົ ຍອາຍຸ 7 ປຮີ ຽນຢີ່ ູຊນັົ້ ປະຖມົ ສກຶ ສາປີທີ່ ີ 1 ນີ່ ງັ ຢ່ີ ູຕ່ີ ງັ ແລະ ອີ່ ານຫນງັ ສ ເຊີ່ ນັ ດຽວກນັ ກບັ ຄູ ເວລາຜ່ີ ານໄປໜອ້ົ ຍໜີ່ ງ ມານະ ກບັ ເດກັ ຄນົ ອີ່ ນໆ ກສະແດງບດົ ບາດສມົ ມຸດ ວີ່ າຕນົ ເອງເປນັ ນກັ ຮຽນ ແລະ ຟງັ ປິຕິ ເລ່ີ າົ ເລີ່ ອງ, ມານະ ນີ່ ງັ ລງົ ແລະຟັງຢີ່ າງຕັງົ້ ໃຈຢີ່ ູເກອບ 4-5 ນາທີ ຈາກນນັົ້ ກໄປຫີນ້ົ ຕ່ີ ພດຶ ຕິກາຂອງ ມານະ ທ່ີ ນີ ່ີ ງັ ຟງັ ປຕິ ິ ເລ່ີ າົ ເລີ່ ອງ ເປນັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ຄີ ມູ ຄີ ວາມປາດຖະໜາຢາກຈະໃຫພົ້ ດຶ ຕກິ ານເີົ້ ກດີ ຂນົ້ ຄ: ຄວາມຕງັ້ົ ໃຈ ເຊ່ີ ງິ ພດຶ ຕກິ າຄວາມຕງັ້ົ ໃຈນຈີ້ົ ະຢີ່ ູໃນພນ້ົ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການ ອນັ ເປນັ ພດຶ ຕກິ າທີ່ ມີ ານະກາລງັ ຝກຶ ຫດັ ແລະ ເປັນ ສີ່ ງິ ທີ່ ີ ມານະ ຈາເປນັ ຕອ້ົ ງໄດຮົ້ ບັ ຄວາມຊີ່ ວຍເຫອຈາກຜູອ້ົ ່ີ ນເປັນພເິ ສດ ຈາກຕວົ ຢີ່ າງ ມານະ ສາມາດມຄີ ວາມຕງັ້ົ ໃຈ ໄດຈ້ົ າກການຫນີ້ົ ແລະ ຈາກການຊີ່ ວຍເຫອຂອງກີ່ ຸມເພີ່ ອນ, ເພີ່ ອນເຮດັ ໃຫມ້ົ ານະສາມາດເກດີ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນພນົ້ ທີ່ ີ ຮອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການຂອງເຂາົ ໄດ້ົ ແຕ່ີ ເມີ່ ອຢີ່ ູກບັ ຄູ ເຂາົ ກບັ ບ່ີ ສາມາດເຮດັ ເຊີ່ ນັ ນນັ້ົ ໄດ້ົ ສະແດງໃຫເົ້ ຫນັ ວີ່ າບດົ ບາດ ທາງສງັ ຄມົ ວັດທະນະທາເມ່ີ ອມານະຢ່ີ ູກບັ ເພ່ີ ອນ ແລະ ມານະ ຢ່ີ ູກບັ ຄູບ່ີ ຄກນັ ເຊີ່ ງິ ສີ່ ງົ ຜນົ ຕີ່ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນພນ້ົ ທີ່ ີ ຮອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຂອງມານະ. ຂສົ້ ະເໜແີ ນະໃນການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ົ້ ມຂີ ສົ້ ະເໜີແນະຫາຍຢ່ີ າງ ເພີ່ ອໃຫກ້ົ ານເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູປ້ົ ະສບົ ຄວາມສາເລດັ ສະຫຸບໄດດ້ົ ່ີ ງັ ນ:ີົ້  ຄວນຄານງຶ ເຖງິ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວ່ີ າງບຸກຄນົ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ພນົ້ ທ່ີ ີຮອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການ ສະແດງໃຫເົ້ ຫນັ ເຖິງຂດີ ຈາກດັ ຂອງພັດທະນາການຂອງເດກັ ໃນຊ່ີ ວງ ເວລາໃດເວລາໜ່ີ ງຶ ເຮາົ ບີ່ ສາມາດສອນເດກັ ໄດຕ້ົ ະຫອດເວລາ ຫ ເຮາົ ບ່ີ ສາມາດສອນທກັ ສະ ຫ ພດຶ ຕກິ າໃຫແົ້ ກີ່ ເດກັ ຫາຍກວີ່ າ ພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຂອງພວກເຂາົ ໄດ້ົ ເຊີ່ ນັ : ເຮາົ ບີ່ ອາດຈະສອນໃຫເ້ົ ດກັ ນອົ້ ຍ ຢນດວ້ົ ຍມເທງິ ຄານຊງົ ຕວົ (Balance Beam) ໄດເົ້ ພາະວີ່ າ ທກັ ສະນນັ້ົ ຢ່ີ ູຫີ່ າງໄກລຈາກລະດັບພັດທະນາການທ່ີ ແີ ທຈົ້ ງິ ຂອງເຂາົ ຫາຍ ຖາ້ົ ທກັ ສະນນັົ້ ຢ່ີ ູພາຍນອກພນົ້ ທ່ີ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການ ໄວກອັ ດສກີົ້ ໄດບ້ົ ນັ ທກຶ ໄວວ້ົ ່ີ າ ໂດຍທີ່ ວົ ໄປເດກັ ຈະ ເມນີ ເສຍີ ບ່ີ ເອາົ ໃຈໃສ່ີ ຫ ໃຊທ້ົ ກັ ສະ ກນົ ວທິ ີ ທງັ ໝດົ ທງັ ໃຊຂົ້ ມ້ົ ູນທີ່ ບີ ່ີ ຖກຕອ້ົ ງ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ໃນແຕ່ີ ລະເທີ່ ອທີ່ ຈີ ດັ ການ ຮຽນຮູໃ້ົ ຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນ ຄວນຈະມກີ ານຕງັົ້ ຈດຸ ມຸງ້ົ ໝາຍຂອງການຮຽນຮູໃົ້ ຫເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ສກັ ກາຍະພາບຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ແລະ ສາມາດຄາດຄະເນໄດວ້ົ ່ີ າ ເມ່ີ ອຜູຮົ້ ຽນໄດຜ້ົ ີ່ ານຂະບວນການຮຽນຮູ ົ້ ຈະມຄີ ວາມຈະເລນີ ງອກງາມທາງສະຕປິ ັນຍາໃໝ່ີ ໆ ຢີ່ າງໃດທ່ີ ຈີ ະເກດີ ຂນຶ້ົ ກບັ ເຂາົ ນາ ເພີ່ ອໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນສາມາດກາ້ົ ວຂນຶ້ົ ໄປສີ່ ູຂດີ ສູງສຸດຕາມພດັ ທະນາການທ່ີ ເີ ຂາົ ສາມາດ ຈະເປນັ ໄປໄດ.ົ້ 88

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ  ການໃຫຄ້ົ ວາມຊີ່ ວຍເຫອຄວນມຄີ ວາມເໝາະສມົ ການຊ່ີ ວຍເຫລອຜູຮົ້ ຽນທີ່ ຫີ ລາຍເກນີ ໄປອາດສ່ີ ງົ ຜນົ ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນຫຸດລະດບັ ຄວາມພະຍາຍາມທີ່ ຈີ ະ ບນັ ລຸເປາົົ້ ໝາຍໃນການຮຽນຮູ ົ້ ແລະ ຫຸດລະດບັ ການຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການນາຕນົ ເອງ (Self-directed Learning) ລງົ ການຮຽນຮູດົ້ ວ້ົ ຍການນາຕນົ ເອງເປນັ ການທ່ີ ຜີ ູຮົ້ ຽນມຄີ ວາມຄດິ ລເິ ລີ່ ມີ ໃນການຮຽນຮູດ້ົ ວົ້ ຍຕນົ ເອງ ໂດຍການວາງເປາົົ້ ໝາຍ ການດົ ແຜນການຮຽນແລະແຫ່ີ ງຊບັ ພະຍາກອນການຮຽນຮູ ້ົ ສາ້ົ ງກນົ ວທິ ໃີ ນການຮຽນຮູ ້ົ ແລະ ປະເມນີ ຜນົ ສາ ເລດັ ທາງການຮຽນດວົ້ ຍຕນົ ເອງ ແຕີ່ ຖາົ້ ຊີ່ ວຍເຫອຜູຮົ້ ຽນນອົ້ ຍເກີນໄປອາດຈະເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນບີ່ ມຄີ ວາມສາມາດ ພຽງພທີ່ ຈີ ະປະສບົ ຄວາມເຣດັ ໃນການຮຽນຮູ ້ົ ນາໄປສີ່ ູຄວາມວຕິ ກົ ກງັ ວນົ ຄວາມຄບັ ຂອ້ົ ງໃຈ ແລະໃນທີ່ ສີ ຸດກຈະສູຍ ເສຍແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນຮູ.້ົ ສີ່ ິງສາຄນັ ຂອງການຈດັ ການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ້ົ ຄ ການຊີ່ ວຍເຫອຜູຮ້ົ ຽນຕອ້ົ ງມເີ ປົາ້ົ ໝາຍໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນ ສາມາດຊ່ີ ວຍເຫອຕນົ ເອງໄດົ້ ເມີ່ ອຄວາມສາມາດຂອງຜູຮົ້ ຽນມເີ ພ່ີ ມີ ຫາຍຂນຶ້ົ ບີ່ ແມ່ີ ນຕອ້ົ ງຄອຍຖາົ້ ຊີ່ ວຍເຫອ ຫ ຕອົ້ ງຊີ່ ວຍປະຄອງຜູຮ້ົ ຽນຕະຫອດ ເພາະໃນທີ່ ສີ ຸດຜູຮົ້ ຽນຕອົ້ ງສາມາດເຮດັ ວຽກໃຫສ້ົ າເລດັ ສມົ ບູນ ຫ ມຄີ ວາມອອົ້ ມ ຮູໃົ້ ນສ່ີ ງິ ຕ່ີ າງໆ ໄດດົ້ ວ້ົ ຍຕວົ ຂອງຕວົ ເອງ ນນັົ້ ແມ່ີ ນ ເມ່ີ ອຄວາມຮູຄົ້ ວາມສາມາດຂອງຜູຮົ້ ຽນມເີ ພີ່ ມີ ຫາຍຂນຶົ້ ຜູສ້ົ ອນ ຈະຕອົ້ ງຄີ່ ອຍໆ ຫຸດການໃຫຄ້ົ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອລງົ ເທີ່ ອລະນອົ້ ຍ. ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ເມ່ີ ອໃຊວົ້ ທິ ເີ ສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ ້ົ ຜູສ້ົ ອນຄວນ ຄິດວີ່ າເປົາົ້ ໝາຍທີ່ ີແທຈ້ົ ງິ ກເພ່ີ ອໃຫຜ້ົ ູ້ົຮຽນມອີ ິດສະຫະໃນການຮຽນຮູ ້ົ ແລະສາມາດກາກັບຕົນເອງ (Self- Regulating) ໃນການຮຽນຮູແົ້ ລະການແກບ້ົ ນັ ຫາດວົ້ ຍຕນົ ເອງໄດໃົ້ ນທີ່ ສີ ຸດ.  ກດິ ຈະກາແລະງານທີ່ ຈີ ດັ ກຽມໄວຕ້ົ ອ້ົ ງທາົ້ ທາຍຜູຮ້ົ ຽນ ກດິ ຈະກາ ຫ ວຽກງານທ່ີ ີຈດັ ກຽມໄວໃ້ົ ຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນ ຕອົ້ ງທາ້ົ ທາົ້ ຍ ຈງູ ໃຈ ຫ ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນມຄີ ວາມ ສນົ ໃຈ ເພີ່ ອໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນມຄີ ວາມສະໜຸກສະໜານເຮດັ ວຽກ ຫ ກດິ ຈະການນັົ້ , ແຕ່ີ ໜາົ້ ວຽກ ຫ ກດິ ຈະກາຕອົ້ ງບ່ີ ຍາກ ຫຊັບຊອ້ົ ນຫາຍກວີ່ າສັກກາຍະພາບຂອງຜູ້ົຮຽນທີ່ ີຈະສາມາດຈດັ ການ ຫ ເຮັດໃຫປ້ົ ະສົບຄວາມສາເລັດໄດ້ົ (Bransford, Brown, & Cocking. .)2000ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ໃນງານທ່ີ ຄີ ີ່ ອນຂາົ້ ງຍາກຈະຕອ້ົ ງມແີ ບບຢ່ີ າງ (Model) ຫ ມີ ການການດົ ຜນົ ການຮຽນຮູທົ້ ່ີ ຄີ າດຫວງັ ຂອງແຕີ່ ລະກດິ ຈະກາການຮຽນຮູໄ້ົ ວຢົ້ ີ່ າງຊດັ ເຈນ ເພີ່ ອໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນເຮດັ ວຽກ ຫ ກດິ ຈະກາທ່ີ ມີ ອບໝາຍໄດຢ້ົ ່ີ າງຖກຕອົ້ ງ.  ລາດບັ ຂນັ້ົ ຕອນ ແລະ ທດິ ທາງມຄີ ວາມຖກຕອົ້ ງ ຊດັ ເຈນ ຕອ້ົ ງຈດັ ລາດັບຂນັ້ົ ຕອນໃນການໃຫຄົ້ ວາມຊີ່ ວຍເຫອເດກັ ທີ່ ຖີ ກຕອົ້ ງ ໂດຍເນນັົ້ ໄປທີ່ ກີ ານບັນລຸຜົນ ຕາມເປາົ້ົ ໝາຍທ່ີ ຕີ ງັົ້ ໄວເ້ົ ປນັ ຫກັ ການຮຽນ-ການສອນ ຕອົ້ ງມທີ ດິ ທາງທີ່ ຊີ ດັ ເຈນ ແລະ ຫຸດຄວາມສບັ ສນົ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ໂດຍຜູສົ້ ອນຕອົ້ ງຄາດຄະເນລີ່ ວງໜາົ້ ໄດວົ້ ່ີ າຈະມບີ ນັ ຫາຫຍງັ ທີ່ ຜີ ູຮົ້ ຽນຈະປະເຊນີ ນາ ແລະ ຈະພດັ ທະນາການສອນ ໄປເທ່ີ ອລະຂນັ້ົ ໆໄດແ້ົ ນວໃດ ຈ່ີ ງຶ ຈະສາມາດອະທບິ າຍໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນເຂາົ້ົ ໃຈໄດ້ົ ເມ່ີ ອເຂາົ ຕອົ້ ງພບົ ກບັ ສະຖານນະການທ່ີ ີ ຄາດຄະເນໄວນົ້ ນັ້ົ .  ວດັ ຖຸປະສງົ ຫ ເປາົົ້ ໝາຍທີ່ ຊີ ດັ ເຈນ ການການດົ ຈດຸ ປະສງົ ການຮຽນຮູຕົ້ ອົ້ ງຊດັ ເຈນ ເພີ່ ອໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນເຂາົ້ົ ໃຈວ່ີ າເປນັ ຫຍງັ ຕອ້ົ ງເຮດັ ວຽກ ຫ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູນ້ົ ນັົ້ ແລະ ເປນັ ຫຍງັ ສ່ີ ງິ ທີ່ ຮີ ຽນຮູຈົ້ ່ີ ງຶ ມຄີ ວາມສາຄນັ ຜູສ້ົ ອນຕອ້ົ ງສາມາດຊໃີ້ົ ຫເ້ົ ຫນັ ນບັ ຕງັ້ົ ແຕີ່ ເລີ່ ມີ ຕນົ້ົ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູວ້ົ ີ່ າ ຄວາມແຕກຕີ່ າງລະຫວ່ີ າງສ່ີ ງິ ທ່ີ ຜີ ູຮ້ົ ຽນກາລງັ ເຮດັ ຫຮຽນຮູ ົ້ ກບັ ວທິ ກີ ານແກບ້ົ ນັ ຫາ 89

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຫ ການກະທາທ່ີ ເີ ປນັ ມາດຕະຖານ ຫ ທີ່ ຕີ ອ້ົ ງການນນັ້ົ ເປນັ ແນວໃດ ທງັ ໝດົ ທງັ ມກີ ານອະທບິ າຍໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນເຂາົົ້ ໃຈ ເຖງິ ມາດຕະຖານຄວາມເປນັ ເລດີ ໃນການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ຕີ ງັົ້ ໄວນ້ົ າ.  ເນອົ້ ໃນບດົ ຮຽນເໝາະສມົ ກບັ ຜູຮ້ົ ຽນ ຜູສົ້ ອນຕອົ້ ງກວດສອບເນອ້ົ ໃນທ່ີ ຈີ ະໃຫເ້ົ ດກັ ຮຽນຮູ ົ້ ເພ່ີ ອການດົ ຂອບເຂດ ແລະ ປບັ ປຸງບດົ ຮຽນໃຫມ້ົ ີ ຄວາມເໝາະສມົ ກບັ ຜູຮ້ົ ຽນ, ນາເອາົ ອຸປະສກັ ຕ່ີ າງໆທ່ີ ຈີ ະເກດີ ຂນຶົ້ ອອກໄປ, ຫຸດຄວາມບີ່ ແນີ່ ນອນ, ຄວາມສງົ ໄສ ແລະ ຄວາມບ່ີ ພງຶ ພໃຈກີ່ ຽວກບັ ເນອ້ົ ໃນຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫກົ້ ານຮຽນຮູມ້ົ ປີ ະສດິ ທພິ າບສູງສຸດ.  ມແີ ຫີ່ ງຮຽນຮູທົ້ ່ີ ສີ ະດວກແລະຫາກຫາຍ ຜູສົ້ ອນຕອົ້ ງຊແີ້ົ ຈງໃຫຜ້ົ ູຮົ້ ຽນໄດຮົ້ ູກົ້ ່ີ ຽວກບັ ແຫ່ີ ງການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ມີ ຄີ ຸນຄີ່ າ ທ່ີ ຈີ ະຊີ່ ວຍຫຸດຄວາມສບັ ສນົ , ຄວາມຄັບຂອົ້ ງໃຈ, ຫຸດຄວາມສີ່ ຽງ ແລະ ຊີ່ ວຍຫຸດເວລາໃຫແ້ົ ກີ່ ຜູຮົ້ ຽນ ເພີ່ ອໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນໄດຕ້ົ ັດສນິ ໃຈທ່ີ ີຈະໃຊ້ົ ປະໂຫຍດຈາກແຫີ່ ງຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ີຫາກຫາຍແລະມຄີ ວາມສະດວກໃນການຮຽນຮູ ້ົ ຈະເຮດັ ໃຫຜົ້ ູຮ້ົ ຽນໄດໃ້ົ ຊເົ້ ວລາບີ່ ເທ່ີ າົ ໃດໃນການຄນົົ້ ຫາຊບັ ພະຍາກອນທີ່ ກີ ີ່ ຽວຂອົ້ ງກບັ ການຮຽນຮູ ົ້ ແຕີ່ ໄດໃ້ົ ຊເ້ົ ວລາສ່ີ ວນໃຫຍ່ີ ໃນການຮຽນຮູແົ້ ລະ ຄນົົ້ ພບົ ຄວາມຮູ ້ົ ຜນົ ໄດຮ້ົ ບັ ຈາກການມແີ ຫ່ີ ງຮຽນຮູທົ້ ່ີ ມີ ຄີ ຸນຄ່ີ າແລະຫາກຫາຍ ຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນມກີ ານຮຽນຮູທົ້ ່ີ ີ ວ່ີ ອງໄວຫາຍຂນຶ້ົ .  ເບີ່ ງິ ແຍງເອາົ ໃຈໃສີ່ ຜູຮົ້ ຽນ ຜູສົ້ ອນຕອ້ົ ງເບ່ີ ງິ ແຍງເອາົ ໃຈໃສ່ີ ຜູຮົ້ ຽນໃຫຕ້ົ ັງົ້ ໃຈເຮັດວຽກທີ່ ມີ ອບໝາຍ ໃນການຮຽນຮູແ້ົ ມີ່ ນຜູຮົ້ ຽນ ສາມາດຕດັ ສິນໃຈດວ້ົ ຍຕົນເອງໄດວ້ົ ີ່ າຈະຮຽນຮູໄົ້ ປໃນທດິ ທາງໃດ ຫ ມສີ ່ີ ງິ ໃດທີ່ ຈີ ະຕອ້ົ ງຮຽນຮູນົ້ າ ແຕ່ີ ຜູຮ້ົ ຽນບີ່ ສາມາດທີ່ ຈີ ະອອກຈາກຂອບເຂດໄດົ້ ເພາະຈະຕອົ້ ງເຮດັ ວຽກທີ່ ໄີ ດກົ້ ານດົ ໄວແ້ົ ລວົ້ .  ສີ່ ງົ ເສມີ ໃຫມົ້ ກີ ານຮຽນຮູແ້ົ ບບຮີ່ ວມມຮ່ີ ວມໃຈ ໃນບດົ ບາດຂອງການເສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູໃ້ົ ນຫອ້ົ ງຮຽນ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນ ທີ່ ຜີ ູສ້ົ ອນຈດັ ໃຫົ້ ຜູຮົ້ ຽນ ຈະຍາກເກນີ ກວ່ີ າລະດບັ ພດັ ທະນາການທາງສະຕປິ ັນຍາທ່ີ ແີ ທຈ້ົ ງິ ຂອງຜູຮ້ົ ຽນສາມາດແກບົ້ ນັ ຫາໃຫສ້ົ າເລດັ ລງົ ໄດຕ້ົ າມລາພງັ ແລະຕອ້ົ ງມປີ ະຕິສາພັນກບັ ຜູອ້ົ ີ່ ນຈ່ີ ງຶ ຈະແກບົ້ ນັ ຫາໄດ.້ົ ດີ່ ງັ ນນັ້ົ , ຄູອາດຈະຈດັ ໃຫມົ້ ກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ແບບຮີ່ ວມມຮີ່ ວມໃຈ (Cooperative Learning) ໂດຍຈດັ ບັນຍາກາດແລະສີ່ ິງແວດລອ້ົ ມທາງການຮຽນຮູ ໃົ້ ຫົ້ ນກັ ຮຽນໄດມ້ົ ກີ ານຊີ່ ວຍເຫອກນັ ໃນການເຮດັ ວຽກງານ ຫ ການແກບົ້ ນັ ຫາເປັນກ່ີ ຸມຍ່ີ ອຍ (Small Group) ໂດຍຄູ ຍງັ ຄງົ ມສີ ີ່ ວນໃນການເບີ່ ງິ ແຍງເອາົ ໃຈໃສ່ີ ໃຫຄົ້ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອຜູຮ້ົ ຽນ.  ຄວນປະເມນີ ຜູຮົ້ ຽນແບບເຄີ່ ອນໄຫວ ການປະເມນີ ແບບເຄ່ີ ອນໄຫວ (Dynamic Assessment) ເກດີ ຂນຶົ້ ມາຈາກຂຈົ້ າກດັ ຂອງການປະເມນີ ແບບເກີ່ ົາທ່ີ ີບ່ີ ມີຄວາມສົມດູນ Vygotsky ມຄີ ວາມຄິດເຫັນວ່ີ າ: ການປະເມນີ ແບບເກ່ີ ົາບ່ີ ສາມາດເຮັດໃຫົ້ຮູ ້ົ ພດັ ທະນາການທ່ີ ແີ ທຈ້ົ ງິ ຂອງຜູຮົ້ ຽນ ແລະ ບ່ີ ສາມາດນາຂມ້ົ ູນໄປໃຊໃ້ົ ນການສ່ີ ງົ ເສມີ ພດັ ທະນາການຂອງຜູຮົ້ ຽນໄດ້ົ ຢ່ີ າງເຕມັ ທ່ີ ີ ເພາະວທິ ກີ ານແບບເດມີ ມຸງົ້ ເນນັ້ົ ການວດັ ຄວາມສາມາດຂອງຜູຮົ້ ຽນທີ່ ຜີ ີ່ ານມາແລວົ້ ຫ ເກດີ ຂນຶົ້ ແລວົ້ ບີ່ ໄດປົ້ ະເມນີ ພດັ ທະນາການທີ່ ກີ າລງັ ເກດີ ຂນຶ້ົ ໃນປະຈບຸ ນັ ຫ ພດັ ທະນາການທີ່ ຈີ ະເກດີ ຂນຶົ້ ໃນອະນາຄດົ ຊີ່ ງຶ ຕີ່ ເນ່ີ ອງຈາກ ທ່ີ ເີ ປັນຢີ່ ູ ການປະເມນີ ແບບເຄ່ີ ອນໄຫວຈະປະເມນີ ພດັ ທະນາການທີ່ ເີ ພ່ີ ມີ ຂນຶົ້ ຢ່ີ າງຕ່ີ ເນ່ີ ອງ ຫງັ ຈາກທີ່ ໄີ ດຮ້ົ ຽນຮູຈ້ົ າກ ການມປີ ະຕິສາພັນທາງສັງຄົມລະຫວີ່ າງຜູສົ້ ອນກບັ ຜູຮ້ົ ຽນ ເຮັດໃຫຮ້ົ ູ ຄ້ົ ວາມແຕກຕີ່ າງດາົ້ ນຄວາມສາມາດ ຫ ພດັ ທະນາການທີ່ ເີ ກດິ ຂນົ້ ຈາກ ການຈດັ ການຮຽນ-ການສອນ ທ່ີ ເີ ນນັົ້ ປະຕສິ າພນັ ລະຫວ່ີ າງຜູຮົ້ ຽນກບັ ຜູສ້ົ ອນ ແລະ 90

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ນາໄປໃຊໃ້ົ ນການການດົ ຫລປັບປີ່ ຽນກດິ ຈະກາການຮຽນການສອນ ທງັ ຫມດົ ທງັ ງານຈາກການຮຽນໃນບດົ ບາດ ຕ່ີ າງໆ ເພີ່ ອເຮດັ ໃຫຂ້ົ ະບວນ ການຮຽນ-ການສອນສາມາດພດັ ທະນາຜູຮົ້ ຽນໄດຢົ້ ີ່ າງສູງສຸດ (ປຣີຊາ ສຣີເຮອງລິດ. 2549:42-43). ການປະເມນີ ແບບເຄ່ີ ອນໄຫວ ຈະປະເມນີ ຜນົ ອອົ້ ມດາ້ົ ນ ມເີ ກນການປະເມນີ ແລະ ມກີ ານສະທອ້ົ ນຜນົ ການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ຊີ ດັ ເຈນ ໂດຍຈະຕອ້ົ ງປະເມນີ ວີ່ າຜູໄ້ົ ດຮົ້ ຽນຮູຫົ້ ຍງັ ແລະສາມາດເຮດັ ຫຍງັ ໄດດ້ົ ວ້ົ ຍ ທງັ ຫມດົ ທັງປະ ເມນີ ດວົ້ ຍວ່ີ າຜູຮົ້ ຽນສາມາດເຮດັ ຫຍງັ ໄດໃ້ົ ນລະດບັ ການຊ່ີ ວຍເຫອທ່ີ ແີ ຕກຕ່ີ າງກນັ ດວົ້ ຍ ເຊ່ີ ງິ ຜູສ້ົ ອນຈະຕອົ້ ງບນັ ທກຶ ດວົ້ ຍວ່ີ າຜູຮ້ົ ຽນໄດນ້ົ າການຊ່ີ ວຍເຫອຂອງຜູສ້ົ ອນໄປໃຊຢົ້ ່ີ າງໃດ ແລະ ເດກັ ໃຊກົ້ ານຊ່ີ ວຍເຫອຫຍງັ ເປນັ ສີ່ ວນຫາຍ ການປະເມນີ ຜນົ ແບບເຄີ່ ອນໄຫວມຄີ ວາມສາຄນັ ຕີ່ ການສີ່ ງົ ເສມີ ສກັ ກາຍຍະພາບໃຫດົ້ ຂີ ນຶົ້ ເລອ້ົ ຍໆ ທງັ ໝດົ ທງັ ເປັນ ການຂະຫຍາຍໄປສ່ີ ູການປະເມນີ ຜນົ ຜູຮ້ົ ຽນຕາມສະພາບຈງິ . ດີ່ ງັ ນນັົ້ , ການນາຄວາມຮູຄົ້ ວາມເຂາົົ້ ໃຈພນົ້ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການໄປໃຊໃ້ົ ນການປະເມນີ ຜນົ ບ່ີ ພຽງແຕ່ີ ຈະເຮດັ ໃຫກົ້ ານປະເມນີ ຜນົ ຄວາມຮູຄ້ົ ວາມສາມາດຂອງຜູຮົ້ ຽນ ມຄີ ວາມຊດັ ເຈນເພ່ີ ມີ ຫາຍຂນຶົ້ ແຕີ່ ຢງັ ເປນັ ວທິ ກີ ານປະເມນີ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສມົ ດນູ ສາລບັ ຜູຮ້ົ ຽນນາ. ສະຫຸບທດິ ສະດີ ແນວຄິດເລ່ີ ອງພນ້ົ ທ່ີ ີຮອຍຕ່ີ ພັດທະນາການ (Zone of Proximal Development) ຂອງ Vygotsky ນາໄປໃຊປ້ົ ະໂຫຍດໃນການຈດັ ການຮຽນຮູໄ້ົ ດຢົ້ ີ່ າງຫວງຫາຍ ເຮດັ ໃຫນົ້ ກັ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ຫ ນກັ ສກຶ ສາ ມຄີ ວາມ ເຂາົ້ົ ໃຈແລະ ສາມາດວເິ ຄາະກີ່ ຽວກບັ ພດັ ທະນາການຄວາມຄດິ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈຂອງເດກັ ໄດຢ້ົ ່ີ າງຄບົ ຖວົ້ ນ. ການຮຽນຮູທົ້ ີ່ ເີ ກດິ ຂນົ້ ໃນພນົ້ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຈະເກີດຂນຶົ້ ໄດຕົ້ ອ້ົ ງອາໄສເຄີ່ ອງມ ຫ ສີ່ ກາງ ເຊ່ີ ນັ : ປະຕສິ າພນັ ທາງສງັ ຄມົ , ພາສາ, ວດັ ທະນະທາ, ວທິ ກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ການຊແີົ້ ນະ ແລະ ໃຫຄົ້ ວາມຊີ່ ວຍເຫອ ເປນັ ຕນົົ້ . ຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫເ້ົ ກດີ ການຂະຫຍາຍແນວຄດິ ໄປສີ່ ູການຄດິ ວທິ ເີ ສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ.້ົ ການເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູສົ້ າມາດເຮດັ ໄດຫົ້ າຍປະການ ເຊ່ີ ນັ : ການໃຫແ້ົ ບບຢ່ີ າງ ການໃຫຂ້ົ ສ້ົ ະເໜແີ ນະ ການ ສະທອ້ົ ນຜນົ ການຮຽນຮູ ົ້ ການກວດສອບຄວາມຮູຂົ້ ອງຜູຮ້ົ ຽນໂດຍໃຫຜົ້ ູຮົ້ ຽນເລ່ີ າົ ສີ່ ງິ ທ່ີ ໄີ ດຮ້ົ ຽນຮູ ້ົ ການຫຸດຄວາມ ຊບັ ຊອົ້ ນໃນງານ ຫ ກດິ ຈະກາການຮຽນຮູເ້ົ ພ່ີ ອໃຫຜ້ົ ູຮ້ົ ຽນມຄີ ວາມງ່ີາຍຕີ່ ການເຮດັ ຄວາມເຂາົົ້ ໃຈ ແລະອີ່ ນໆ ເຊ່ີ ງິ ການ ເສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູຈົ້ ະມປີ ະສດິ ທພິ າບໄດົ້ ຕອົ້ ງມາຈາກພນ້ົ ຖານຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈເລ່ີ ອງພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການເປັນ ສາຄນັ ນບັ ຕງັົ້ ແຕ່ີ ລະດບັ ພດັ ທະນາການທີ່ ແີ ທຈົ້ ງິ ຂອງຜູຮົ້ ຽນອນັ ເປັນຈດຸ ເລີ່ ມີ ຕນົົ້ ໃນການຮຽນຮູ ົ້ ໄປຈນົ ກະທງັົ້ ເຖິງ ພດັ ທະນາການໃນລະດບັ ສູງສຸດຂອງຜູຮ້ົ ຽນ ເຊ່ີ ງິ ເປັນພດັ ທະນາການທີ່ ຜີ ູຮ້ົ ຽນສາມາດທ່ີ ຈີ ະເປນັ ໄປໄດົ້ ຈີ່ ງຶ ຈະເຮັດ ໃຫຜົ້ ູສົ້ ອນສາມາດຈດັ ຂະບວນການຮຽນຮູໄ້ົ ດຢ້ົ ີ່ າງຖກຕອົ້ ງ ແລະ ວາງແຜນການສອນໄດເ້ົ ໝາະສມົ ກບັ ສກັ ຢພາບ ຂອງຜູຮົ້ ຽນ. Vygotsky ໄດຍົ້ ກົ ຕວົ ຢີ່ າງຂອງການຮຽນຮູ ົ້ ການສາົ້ ງຄວາມຮູໃ້ົ ນຕວົ ເດກັ ຈາກສ່ີ ິງແວດລອ້ົ ມພາຍນອກ ເຊ່ີ ນັ : ເລ່ີ ອງຂອງການຊສີ້ົ ີ່ ງິ ຂອງຕີ່ າງໆ. ການທີ່ ເີ ດກັ ຈະຊສີ້ົ ີ່ ງິ ຕ່ີ າງໆໄດ້ົ ຈະເລ່ີ ມີ ຕນົ້ົ ດວົ້ ຍເດກັ ຢົກມຂນຶ້ົ ເພີ່ ອໄປຈບັ ສ່ີ ງິ ຂອງຢູຕ່ີ ໜາ້ົ ແຕ່ີ ສ່ີ ງິ ຂອງນນັົ້ ອາດຈະຢ່ີ ູໄກເກນີ ໄປ ນວິົ້ ຈ່ີ ງຶ ຢີ່ ູກາງອາກາດ ໃນຈດຸ ນຈີົ້ ະເຮດັ ໃຫເົ້ ຫັນຂັນົ້ ຕອນຄເລີ່ ມີ ດວົ້ ຍການເຄີ່ ອນໄຫວມຂອງເດກັ ເມີ່ ອເດກັ ບີ່ ສາມາດຈບັ ສີ່ ງິ ຂອງໄດົ້ ກຈະປ່ີ ຽນເປົາົ້ ໝາຍຊ່ີ ງຶ ອາດຈະເປັນແມີ່ ທ່ີ ີຢ່ີ ູ ຂາົ້ ງໆຄ ປີ່ ຽນຈາກວດັ ຖຸມາຫາບຸກຄນົ ໂດຍມກຢັງຊໄີົ້ ປຢງັ ສ່ີ ງິ ຂອງທ່ີ ຕີ ນົ ຕອ້ົ ງການ ເຫດການນຈີົ້ ະຊ່ີ ວຍສອນເດກັ ໃຫເົ້ ຂາົ້ົ ໃຈວ່ີ າການເອອ້ົ ມມໄປຄວາ້ົ ຂອງ ຫ ຊໄີ້ົ ປທີ່ ຂີ ອງ ຈະເປັນການບອກຄວາມຕອ້ົ ງການວີ່ າຕອ້ົ ງການເຄີ່ ອງສີ່ ງິ ນີົ້ ເດັກໄດຮົ້ ຽນຮູ ຈົ້ າກການປະພຶດກ່ີ ອນ ຄ ເມ່ີ ອເຂົາກາງມ ຫ ຊີມົ້ ຂຶນ້ົ ໄປເພີ່ ອຈະຄວາົ້ ຂອງ ຫັງຈາກນນັົ້ ແມີ່ ຫ 91

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມພາຍນອກກຈະເສມີ ສາົ້ ງໃຫເ້ົ ດກັ ຮຽນຮູວົ້ ່ີ າການຊີ້ົ ຫ ກາງນວິ້ົ ໄປທີ່ ວີ ດັ ຖຸຄ ການຊີົ້ ສນັ ຍະລກັ ຕີ່ າງໆ ແບບນຈີົ້ ະມຄີ ວາມໝາຍເມ່ີ ອເດກັ ຄນົ ນນັົ້ ຫ ຜູຮົ້ ຽນກບັ ສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ ພີ່ ແມ່ີ ຍາດຕພິ ີ່ ນີ ອົ້ ງມຄີ ວາມເຂາົ້ົ ໃຈກງົ ກນັ , ຜູໃົ້ ຫຍ່ີ ເຂາົ້ົ ໃຈຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງເດກັ ເຂາົົ້ ໃຈສນັ ຍະລກັ ຂອງນວິ້ົ ທີ່ ກີ າງອອກວ່ີ ານຄີ້ົ ການຊແີ້ົ ລະ ຕອບສະໜອຶ ງ ແບບນກີົ້ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ຮູຈ້ົ ກັ ການຊີ້ົ ເປນັ ການຮຽນຮູດ້ົ ວົ້ ຍຕນົ ເອງນນັົ້ ເອງ ແຕີ່ ທດິ ສະດຂີ ອງ ວກີ ອຕດົ ກີ ກຖກນກັ ການສກຶ ສາທີ່ ານໜ່ີ ງຶ ວພິ າກວິຈານວີ່ າ: ການຮຽນຮູພົ້ າຍໃນຕົວເດກັ ເອງ ເກດີ ຂຶນ້ົ ກ່ີ ອນທີ່ ີຈະໄດສົ້ າຜດັ ກບັ ສງັ ຄມົ ສ່ີ ງິ ແວດລອ້ົ ມ ແລະ ວດັ ທະນະທາ. ສະຫຸບທດິ ສະດຂີ ອງວດັ ທະນະທາແລະສງັ ຄມົ ຂອງ Lev Vygotsky ໃຫຄ້ົ ວາມສາຄນັ ກບັ ວດັ ທະນະທາ ແລະ ສງັ ຄມົ ຫາຍ, ທດິ ສະດນີ ເີ້ົ ວາົ້ົ ວ່ີ າ: ສງັ ຄມົ ແລະ ວດັ ທະນະທາ ເປນັ ສີ່ ວນຫນ່ີ ງຶ ທ່ີ ຈີ ະສ່ີ ງົ ເສມີ ຄວາມສະຫາດ ແລະ ຂະບວນການຮຽນຮູໃ້ົ ນພດັ ທະນາການຂອງເດກັ . Vygotsky ເຊີ່ ອວີ່ າ: ຕົວເຮົາມປີ ະຕກິ ລິ ຍິ າ, ມສີ ່ີ ສາພນັ ກບັ ສັງຄົມ ແລະ ວດັ ທະນະທາ ເຊີ່ ິງຈະເຮດັ ໃຫເ້ົ ຮາົ ເປນັ ມະນດຸ ທີ່ ມີ ຄີ ວາມສະຫາດແລະແຕກຕີ່ າງຈາກສດັ ໄວກິ໊ຕດົ ກີ ໄດເ້ົ ວາົ້ົ ວ່ີ າ: ມະນດຸ ໄດຮົ້ ບັ ອດິ ທພິ ນົ ຈາກສີ່ ງິ ແວດລອົ້ ມ ຕງັ້ົ ແຕີ່ ເລີ່ ມີ ເກດີ ເຊີ່ ງິ ນອກຈາກສ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມທາງທາມະຊາດແລວົ້ ຍງັ ມສີ ່ີ ງິ ແວດລອົ້ ມທາງສງັ ຄມົ ຄວດັ ທະນະທາທີ່ ີ ສງັ ຄມົ ສາົ້ ງຂນຶ້ົ . ດ່ີ ງັ ນນັ້ົ , ສະຖາບນັ ສງັ ຄມົ ຕ່ີ າງໆ ເລີ່ ມີ ຕງັົ້ ແຕີ່ ສະຖາບນັ ຄອບຄວົ ຈະມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ພດັ ທະນາການທາງ ສະຕປິ ນັ ຍາຂອງແຕ່ີ ລະບຸກຄນົ ເດກັ ຮຽນຮູສົ້ ນັ ຍະລກັ ຕ່ີ າງໆ ແລະ ຄາເວາົ້ົ ເປນັ ເທີ່ ອທາອິດຈາກສັງຄມົ ເຊ່ີ ງິ ຄວາມ ສະຫາດຄວາມສາມາດ ໃນການສີ່ ສານດາົ້ ນພາສານເີົ້ ອງເປັນພນົ້ ຖານທ່ີ ເີ ຮດັ ໃຫເ້ົ ດກັ ແຕກຕ່ີ າງຈາກສດັ . ນອກຈາກ ນນັ້ົ ພາສາຢັງເປັນເຄ່ີ ອງມສາຄນັ ຂອງການຄດິ ແລະ ພດັ ທະນາສະຕປິ ັນຍາຂນັົ້ ສູງ ພດັ ທະນາການທາງພາສາ ແລະ ທາງຄວາມຄດິ ຂອງເດກັ ເລ່ີ ມີ ດວ້ົ ຍການພດັ ທະນາທີ່ ແີ ຢກຈາກກນັ ແຕີ່ ເມ່ີ ອອາຍຸຫາຍຂນຶົ້ ພດັ ທະນາການທງັ ສອງດາ້ົ ນ ຈະເປນັ ໄປຮີ່ ວມກນັ 6. ສະຫຸບບດົ ຮຽນ ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກົ້ ີ່ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ຈະມແີ ນວຄດິ ທີ່ ແີ ຕກຕີ່ າງກບັ ທິດສະດກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ກ່ີ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ຫາຍປະການທ່ີ ສີ າຄນັ ເຊີ່ ນັ : ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການຮຽນຮູກົ້ ່ີ ຸມປັນຍານຍິ ມົ ມຄີ ວາມເຊີ່ ອວີ່ າ: ການຮຽນຮູເ້ົ ກດີ ມາຈາກ ຂະບວນການພາຍໃນຂອງບຸກຄນົ ຫາຍກວີ່ າເກດີ ມາຈາກສີ່ ງິ ກະຕຸນົ້ ຈາກພາຍນອກຕວົ ບຸກຄນົ . Gestalt Psychology ແມີ່ ນທດິ ສະດກີ ່ີ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ກີ່ ຸມທາອດິ ທ່ີ ສີ ະແດງທດັ ສະນະຢ່ີ າງຊດັ ເຈນວີ່ າ: ການຮບັ ຮູ ້ົ ເປັນປັດໄຈສາຄນັ ຂອງການຮຽນຮູ.ົ້ ການຮຽນຮູເົ້ ກດີ ມາຈາກການຈດັ ລະບຽບໝວດໝີ່ ູ ຫ ຮູບຮ່ີ າງຂອງສີ່ ງິ ທີ່ ຮີ ບັ ຮູ ້ົ ໃຫເົ້ ປັນໂຄງສາົ້ ງຄວາມຮູຂ້ົ ນ້ົ ຢ່ີ ູໃນສະໝອງ. ເມີ່ ອຄນົ ເຮາົ ໄດປົ້ ະເຊນີ ກບັ ສະຖານະການທີ່ ີຕອ້ົ ງການຮຽນຮູ,້ົ ເຮາົ ກີ່ ເລີ່ ມີ ຮບັ ຮູສົ້ ີ່ ວນລວມທງັ ໝດົ ກ່ີ ອນຈ່ີ ງຶ ພຈິ າລະນາ ຫ ວເິ ຄາະຄວາມສາພນັ ຂອງລາຍລະອຽດ. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູກົ້ ີ່ ຸມປນັ ຍານຍິ ມົ ຈະມຫີ າຍທດິ ສະດ,ີ ແຕ່ີ ທດິ ສະດທີ ີ່ ໄີ ໝ່ີ ທີ່ ສີ ຸດ ແລະ ກາລງັ ໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມສນົ ໃຈ ຫາຍໃນຍຸກປະຈບຸ ັນກີ່ ແມີ່ ນທດິ ສະດຂີ ະບວນການປະມວນສານ (Information Processing) ທດິ ສະດີນີໄ້ົ ດົ້ ອະທບິ າຍການຮຽນຮູຂ້ົ ອງມະນຸດໃນຮູບແບບຂະບວນການ ໂດຍອຸປະມາໄດກ້ົ ບັ ຂະບວນການປະຕບິ ດັ ງານຂອງ ຄອມພວິ ເຕ.ີ ຂະບວນການດີ່ ງັ ກີ່ າວຈະແບີ່ ງອອກເປນັ 3 ສ່ີ ວນຄ : (1). ຂະບວນການຮບັ ສານຂມົ້ ູນເພ່ີ ອເຂາົ້ົ ລະຫດັ (Encoding). (2). ຂະບວນການປະຕບິ ດັ ການຈາໃນໜ່ີ ວຍການຈາໄລຍະສນັົ້ (Temporary Storage). (3). ຂະບວນການເກບັ ສາລະຂມ້ົ ູນໄວໃົ້ ນໜີ່ ວຍການຈາຖາວອນ (Permanent storage). 92

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຂະບວນການທງັ ໝົດຈະຢີ່ ູພາຍໃຕກົ້ ານຄວບຄຸມຂອງໜ່ີ ວຍຄວບຄຸມ (Executive Control) ຄວາມ ເຂາົົ້ ໃຈໃນຂະບວນການປັນຍາດ່ີ ງັ ທີ່ ກີ ່ີ າວມານຈີົ້ ະເຮດັ ໃຫຄ້ົ ູໄດຮົ້ ບັ ຮູເົ້ ຖງິ ຂະບວນການ ຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ສີ າຄນັ ຫາຍປະການ ທີ່ ສີ າມາດມາປະຍຸກໃຊເ້ົ ຂາົົ້ ໃນການຮຽນການສອນ. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຂົ້ ອງ Piaget ເຊ່ີ ງິ ລາວໄດວົ້ າົ້ົ ວີ່ າ: ມະນຸດມແີ ນວໂນມ້ົ ພນ້ົ ຖານທີ່ ຕີ ດິ ຕວົ ມາແຕີ່ ກາເນດີ 2 ລກັ ສະນະຄ: 1) ການຈດັ ລະບຽບພາຍໃນ (Organization) ແລະ 2) ການປບັ ຕວົ ເຂາົ້ົ ກບັ ສະພາບແວດລອົ້ ມ (Adaptation). Piaget ແບ່ີ ງຂັນ້ົ ຕອນຂອງການພັດທະນາການທາງສະຕິປັນຍາແລະຄວາມຄິດ 3 ຂັນົ້ ຄ: ຂັນ້ົ ທີ 1 sensory-motor operation, 2) concrete thinking operations, 3) formal operation. ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູຂ້ົ ອງ Vygotsky ມໃີ ຈຄວາມສາຄນັ ຄ: ການຮຽນຮູທ້ົ ີ່ ເີ ກດິ ຂນ້ົ ໃນພນົ້ ທີ່ ຮີ ອຍຕີ່ ພດັ ທະນາການ ຈະເກດີ ຂນຶ້ົ ໄດຕົ້ ອົ້ ງອາໄສເຄີ່ ອງມ ຫ ສີ່ ກາງ ເຊ່ີ ນັ : ປະຕສິ າພນັ ທາງສງັ ຄມົ , ພາສາ, ວດັ ທະນະທາ, ວທິ ກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ການຊແີົ້ ນະ ແລະ ໃຫຄ້ົ ວາມຊີ່ ວຍເຫອ ເປັນຕນົ້ົ . ຈີ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ການຂະຫຍາຍແນວຄດິ ໄປສີ່ ູການຄດິ ວທິ ເີ ສມີ ຕີ່ ການຮຽນຮູ.ົ້ ທດິ ສະດຂີ ອງວດັ ທະນະທາແລະສງັ ຄມົ ຂອງ Lev Vygotsky ໃຫຄົ້ ວາມສາຄນັ ກບັ ວດັ ທະນະທາ ແລະ ສງັ ຄມົ ຫາຍ, ທດິ ສະດນີ ເີົ້ ວາົົ້ ວີ່ າ: ສງັ ຄມົ ແລະ ວດັ ທະນະທາ ເປນັ ສ່ີ ວນຫນີ່ ງຶ ທີ່ ຈີ ະສ່ີ ົງເສມີ ຄວາມສະຫາດ ແລະ ຂະບວນການຮຽນຮູໃ້ົ ນພດັ ທະນາການຂອງເດກັ . ການຮຽນຮູທ້ົ ່ີ ເີ ກດິ ຂນ້ົ ໃນພນ້ົ ທີ່ ຮີ ອຍຕ່ີ ພດັ ທະນາການຈະເກດີ ຂນຶົ້ ໄດຕ້ົ ອ້ົ ງອາໄສເຄີ່ ອງມ ຫ ສີ່ ກາງ ເຊ່ີ ນັ : ປະຕສິ າພນັ ທາງສງັ ຄມົ , ພາສາ, ວດັ ທະນະທາ, ວທິ ກີ ານຮຽນຮູ ົ້ ການຊແີົ້ ນະ ແລະ ໃຫຄົ້ ວາມຊ່ີ ວຍເຫອ ເປັນຕນົົ້ . ຈ່ີ ງຶ ເຮດັ ໃຫເົ້ ກດີ ການຂະຫຍາຍແນວຄດິ ໄປສີ່ ູການຄດິ ວທິ ເີ ສມີ ຕ່ີ ການຮຽນຮູ.້ົ 93

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ບດົ ທີ 6 ທດິ ສະດກີ ານຮຽນຮູມ້ົ ະນຸດນຍິ ມົ ແນວຄດິ ດາ້ົ ນມະນຸດນຍິ ມົ ມສີ ມົ ມຸດຕຖິ ານ ແລະ ວທິ ກີ ານແຕກຕີ່ າງໄປຈາກແນວຄດິ ດາົ້ ນພຸດທນິ ຍິ ມົ ແລະ ພດຶ ຕກິ ານຍມົ , ບ່ີ ມພີ ນ້ົ ຖານມາຈາກຂມ້ົ ູນທາງດາ້ົ ນການທົດລອງ ເຊີ່ ນັ : Skinner ຫ wolfgang kohler ແຕີ່ ມີ ພນ້ົ ຖານມາຈາກການສງັ ເກດ, ພຈິ າລະນາ, ການສງ້ົ ຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈກບັ ສມົ ມຸດຕຖິ ານຂອງແນວຄວາມຄດິ ກ່ີ ຸມນີ້ົ ຄວນ ພຈິ າລະນາຈາກຂສ້ົ ະຫຸບຂອງ Maslow ແລະ Allan Combs. 1. ທດິ ສະດີ ຄວາມຕອົ້ ງການຂອງ Abraham Maslow Maslow ໄດຮົ້ ບັ ປະລນິ ຍາເອກທາງຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ກ່ີ ອນໜາ້ົ ນລີົ້ າວສນົ ໃຈຈດິ ຕະວທິ ະຍາໃນແນວພຶດຕກິ າ ນຍິ ມົ ຕີ່ ມາຫັງຈາກສາເລດັ ການສກຶ ສາໄດຕົ້ ິດຕີ່ ກບັ Gestalt Psychology ລາວມຄີ ວາມຫວັງຈະເປັນນັກຈດິ ວເິ ຄາະ ແລະ ເລ່ີ ມີ ມຄີ ວາມສນົ ໃຈໃນດາ້ົ ນມະນຸດວທິ ະຍາ ເຮດັ ໃຫໄ້ົ ດຮົ້ ບັ ອດິ ທພິ ນົ ຈາກແນວຄວາມຄດິ ຫາຍດາົ້ ນ ລາວໄດລົ້ ີ່ ງັ ເລໃຈຄວາມເຊີ່ ອຈາກຈດິ ຕະວທິ ະຍາກີ່ ຸມພດຶ ຕກິ ານຍິ ມົ ເພາະເນນັ້ົ ພຶດຕກິ າພາຍນອກ ແລະ ໃຫຄົ້ ວາມ ສນົ ໃຈກີ່ ຽວກບັ ຄວາມເປນັ ປະຈກັ ນຍິ ມົ ຫາຍເກນີ ໄປຈນົ ປະລະສີ່ ງິ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ທີ່ ສີ ຸດໃນການເປນັ ມະນຸດ, ແນວ ຄວາມຄດິ ຂອງທິດສະດຈີ ດິ ວິເຄາະ ເຊ່ີ ິງເນນັົ້ ພະລັງແຮງຂບັ ພາຍໃນຊ່ີ ງຶ ມອີ ດິ ທພິ ນົ ຕີ່ ພດຶ ຕິກາທຸກດາົ້ ນກ່ີ ມຈີ າກດັ ເພາະມພີ ນົ້ ຖານມາຈາກການສກຶ ສາຄນົ ໄຂທ້ົ ່ີ ເີ ປັນໂລກຈດິ , ໂລກປະສາດ. ເມີ່ ອລາວສງັ ເກດພດຶ ຕກິ າຂອງຄນົ ທ່ີ ີມີ ການປບັ ຕວົ ຢ່ີ າງເໝາະສມົ ລາວສະຫຸບວີ່ າ ເດກັ ທ່ີ ມີ ສີ ຸຂະພາບຈດິ ດຍີ ີ່ ອມສະແຫວງຫາເສນັົ້ ທາງທ່ີ ຈີ ະເຮດັ ໃຫປ້ົ ະສົບ ການມຄີ ວາມສມົ ບູນ, ມຄີ ວາມໝາຍ. Maslow ໄດໃ້ົ ຫທົ້ າງເລອກໃໝີ່ ໃນການສາ້ົ ງຄວາມເຂາົ້ົ ໃຈກບັ ພດຶ ຕກິ າ ແທນ ທ່ີ ຈີ ະໃຊແົ້ ນວທາງເກີ່ າົ ທີ່ ມີ ຢີ ີ່ ູ ລາວເອນີ້ົົ້ ທາງເລອໃໝ່ີ ນວີ້ົ ່ີ າ: ພະລງັ ທີ 3 (Third force). Abraham Maslow ເຊ່ີ ອວີ່ າ: ມະນຸດເປັນ “ ສດັ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມຕອົ້ ງການ (Wanting animal) ” ແລະ ຂນັ້ົ ສູງ ສຸ ດຄ ຂນັົ້ ຄວາມເພ່ີ ິງພໃຈຢ່ີ າງສົມບູນ ເປັນຂນັ້ົ ຕອນທີ່ ເີ ປັນໄປໄດໜົ້ ອ້ົ ຍທ່ີ ຄີ ົນເຮົາຈະໄປເຖິງຂັນົ້ ນີ,ົ້ ໃນທດິ ສະດີ ລາດບັ ຂນັ້ົ ຄວາມຕອ້ົ ງການ (Maslow’s Hierarchical Theory of Need) ເມ່ີ ອບຸກຄນົ ມຄີ ວາມປາຖະໜາທີ່ ຈີ ະ ໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມເພ່ີ ງິ ພໃຈໃນສ່ີ ງິ ໜີ່ ງຶ ແລວົ້ ກຍງັ ຈະຮຽກຮອ້ົ ງຄວາມເພີ່ ງິ ພໃຈສີ່ ງິ ໃໝີ່ ຕີ່ ໄປ ເຊີ່ ງິ ຖເປນັ ຄຸນລກັ ສະນະຂອງ ມະນດຸ ບຸກຄນົ ທ່ີ ມີ ຄີ ວາມຕອ້ົ ງການຈະໄດຮ້ົ ບັ ສ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆຢ່ີ ູສະເໝ.ີ Maslow ເຊີ່ ອວີ່ າ: ມະນຸດແຕ່ີ ລະຄນົ ເກດີ ມາພອົ້ ມດວົ້ ຍທາມະຊາດພາຍໃນ ເຊ່ີ ງິ ຖການດົ ໃນຮູບແບບການສະ ສມົ ຈາກປະສບົ ການ, ຄວາມຄດິ ທີ່ ຢີ ີ່ ູໃຕຈ້ົ ດິ ສານກຶ ແລະ ຄວາມຮູສົ້ ກຶ ແຕີ່ ມະນຸດບ່ີ ໄດຖ້ົ ກທາມະຊາດພາຍໃນເຫ່ີ າົ ນີ້ົ ຄອບງາ. ມະນຸດສາມາດຈະຄວບຄຸມພຶດຕກິ າສ່ີ ວນໃຫຍີ່ ຂອງຕນົ ເອງ, ຄວນໃຫໂົ້ ອກາດເດກັ ໄດຕົ້ ັດສນິ ໃຈລອກ ດວົ້ ຍຕົວເຂົາເອງ ພີ່ ແມ່ີ ແລະ ຄູເປັນບຸກຄນົ ສາຄັນທີ່ ີຈະຊ່ີ ວຍໃຫເົ້ ດກັ ມີຄວາມພອົ້ ມໃຫຕົ້ ັດສິນໃຈເລອກຢີ່ າງ ສະຫາດ ໂດຍຕອບສະ ໜອງຕ່ີ ຄວາມຕອົ້ ງການທາງດາົ້ ນຮີ່ າງກາຍ, ຄວາມໝັນົ້ ຄົງປອດໄພ, ຄວາມຮກັ , ການ 94

ຈດິ ຕະວທິ ະຍາການສກຶ ສາ: ປຕ ສມົ ແພງ ດວງປະເສດີ ຍອມຮບັ ແລະ ຄວາມພູມໃຈ. ຄວນປ່ີ ອຍໃຫເ້ົ ດກັ ມກີ ານຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຢ່ີ າງອດິ ສະຫະໂດຍມກີ ານໃຫແ້ົ ນວທາງ ຈາກຜູໃ້ົ ຫຍ່ີ ເປນັ ແກນນາ. ໃນທດິ ສະດລີ າດບັ ຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງ Maslow ໄດແ້ົ ບ່ີ ງຄວາມຕອົ້ ງຂອງມະນຸດອອກເປນັ 5 ຂນັົ້ ຈາກຕ່ີ າໄປ ຫາສູງ ດ່ີ ງັ ນ:ີົ້ 1. ຄວາມຕອ້ົ ງການທາງດາ້ົ ນຮີ່ າງກາຍ (Physiological needs) 2. ຄວາມຕອົ້ ງການຄວາມປອດໄພ (Safety needs) 3. ຄວາມຕອ້ົ ງການຄວາມຮກັ ແລະ ຄວາມເປນັ ເຈາົ້ົ ຂອງ (Belongingness and love needs) 4. ຄວາມຕອ້ົ ງການໄດຮ້ົ ບັ ຄວາມນບັ ຖຍອ້ົ ງຍ (Esteem needs) 5. ຄວາມຕອ້ົ ງການທີ່ ຈີ ະເຂາົ້ົ ໃຈຕນົ ເອງຢ່ີ າງແທຈົ້ ງິ (Self-actualization needs) ເມີ່ ອມະນດຸ ຮູສົ້ ກຶ ວ່ີ າຕນົ ເອງຂາດສ່ີ ງິ ໃດ ກຈະມຄີ ວາມຕອົ້ ງການໃນສີ່ ງິ ນນັ້ົ , ຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງມະນຸດຈະເປັນ ໄປຕາມລາດັບຂນັົ້ ນນັົ້ ແມີ່ ນມະນຸດມະນຸດຈະມຄີ ວາມຕອ້ົ ງການໃນຂັນົ້ ຕີ່ າສຸດກີ່ ອນທ່ີ ຈີ ະມຄີ ວາມຕອ້ົ ງການໃນ ຂນັ້ົ ຖດັ ໄປ ຖາ້ົ ຂນັົ້ ຕນົົ້ ບີ່ ໄດຮ້ົ ບັ ການຕອບສະໜອງ ມະນຸດກ່ີ ຈະບີ່ ຄານງຶ ເຖິງຄວາມຕອ້ົ ງການໃນຂັນ້ົ ຖັດໄປ ເມ່ີ ອ ຄວາມຕອ້ົ ງການຂນັົ້ ຕນົ້ົ ໄດຮົ້ ບັ ການຕອບສະໜອງແລວົ້ ມະນຸດຈີ່ ງຶ ຈະສະແຫວງຫາຄວາມຕອົ້ ງການໃນຂຍັົ້ ສູງຕີ່ ໄປ. ດີ່ ງັ ນນັົ້ , ຖາ້ົ ຕອ້ົ ງການໃຫນ້ົ ກັ ຮຽນເກດີ ຄວາມຕອົ້ ງການຂນັົ້ ສູງ ຄ ຂນັ້ົ ຄວາມຕອ້ົ ງການທີ່ ຈີ ະເຂາົ້ົ ໃຈຕນົ ເອງຢ່ີ າງແທຈ້ົ ງິ ຄສູ ອນຈະຕອົ້ ງສະໜອງຄວາມຕອົ້ ງການຂນັົ້ ຕນົົ້ ຫ ຂນັ້ົ ພນົ້ ຖານທີ 1-4 ກ່ີ ອນ. ການສະໜອງຄວາມຕອ້ົ ງການຂອງ ນກັ ຮຽນຈະເປັນແຮງຈງູ ໃຈທ່ີ ສີ າຄນັ ທ່ີ ຊີ ີ່ ວຍໃຫເົ້ ຂາົ ເຈາົ້ົ ເກດີ ການຮຽນຮູໄ້ົ ດເົ້ ປັນຢີ່ າງດີ ແຕີ່ ຖາົ້ ນກັ ຮຽນບ່ີ ໄດຮ້ົ ັບການ ຕອບສະໜອງຄວາມຕອົ້ ງການຂັນ້ົ ພນ້ົ ຖານ ກຈະເຮດັ ໃຫເົ້ ຂາົ ເຈາົົ້ ປີ່ ຽນຄວາມໃສ່ີ ໃຈທ່ີ ີຈະສະແຫວງຫາຄວາມ ຕອົ້ ງການໃນຂນັົ້ ສູງ ເຮດັ ໃຫຂົ້ າດແຮງຈງູ ໃຈໃນການຮຽນຮູສ້ົ ່ີ ງິ ຕີ່ າງໆ ອາດຈະເກດີ ພດຶ ຕກິ າທ່ີ ເີ ປນັ ບນັ ຫາຕີ່ າງໆທີ່ ເີ ປັນ ອຸປະສກັ ຕີ່ ການຮຽນຮູໄ້ົ ດ.ົ້ 2. ທດິ ສະດຂີ ອງ Carl Rogers Carl Rogers ມຄີ ວາມເຫນັ ວີ່ າ ທາມະຊາດຂອງມະນດຸ ເປນັ ສີ່ ງິ ທ່ີ ດີ ີ ແລະ ມຄີ ວາມສາຄນັ ຫາຍ ໂດຍພະຍາຍາມ ທີ່ ຈີ ະພດັ ທະນາຮີ່ າງກາຍໃຫມົ້ ຄີ ວາມຈະເລນີ ເຕບີ ໂຕຍ່ີ າງມສີ ກັ ກາຍະພາບສູງສຸດ. Rogers ຕງັົ້ ທດິ ສະດຂີ ນົ້ ມາຈາກ ການສກຶ ສາບນັ ຫາພດຶ ຕກິ າຂອງຄນົ ເຈບັ ຈາກຄລນີ ກິ ການຮກັ ສາຜູປ້ົ ີ່ ວຍຂອງລາວ ໂດຍໃສ່ີ ຊ່ີ ວີ່ າ: ທດິ ສະດຍີ ດຶ ບຸກຄນົ ເປນັ ສູນກາງ ແລະ ໄດໃ້ົ ຫຄົ້ ວາມສນົ ໃຈກ່ີ ຽວກບັ ບຸກຄະລກິ ະພາບທີ່ ເີ ກດີ ຈາກສຸຂະພາບເປນັ ຫກັ . ທດິ ສະດຂີ ອງເນນັົ້ ເຖງິ ສກັ ສ,ີ ກຽດຕຍິ ດົ ຂອງບຸກຄນົ ເຊ່ີ ງິ ບຸກຄນົ ມຄີ ວາມສາມາດທ່ີ ຈີ ະປະພດຶ ປັບປຸງຊວີ ດິ ຂອງຕນົ ເອງເມ່ີ ອມໂີ ອກາດ. ແຕີ່ ລະບຸກຄນົ ຈະຮູຈົ້ ກັ ການສງັ ເກດສີ່ ງິ ແວດລອ້ົ ມທີ່ ຢີ ່ີ ູອອ້ົ ມຮອບຕວົ ໂດຍມແີ ນວທາງເອກະລກັ ສະເພາະ. Rogers ເຊ່ີ ອວີ່ າ ມະນຸດທຸກຄນົ ມຕີ ວົ ຕນົ 3 ແບບ ດີ່ ງັ ນ:ີ້ົ 1. ຕນົ ຕາມທ່ີ ຕີ ນົ ເອງເບີ່ ງິ ເຫນັ ຫ ອດັ ຕະມະໂນທດັ (Self-Concept): ຮູບພາບທີ່ ຕີ ນົ ເອງເບີ່ ງິ ເຫັນວ່ີ າ ຕນົ ເອງເປັນແນວໃດ, ມຄີ ວາມຮູ,້ົ ຄວາມສາມາດ, ລກັ ສະນະຂອງຕນົ ເອງ ເຊ່ີ ນັ : ງດົ ງາມ, ລວຍ, ເກ່ີ ງັ , ຕີ່ ຕອ້ົ ຍ, ຂີົ້ ອາຍ ໆລໆ ໃນກລະນເີ ບີ່ ງີ ເຫນັ ອາດຈະແຕກຕີ່ າງກບັ ຄວາມເປນັ ຈງິ ຫ ສີ່ ງິ ທີ່ ຄີ ນົ ອີ່ ນຮບັ ຮູ.ົ້ 2. ຕນົ ຕາມທີ່ ເີ ປັນຈງິ (Real Self): ຕນົ ເອງຕາມຄວາມເປນັ ຈງິ ແຕີ່ ມຫີ າຍກລະນທີ ່ີ ຕີ ນົ ເອງເບ່ີ ງິ ບີ່ ເຫນັ ຄວາມຈງິ ເພາະອາດຈະເຮດັ ໃຫສ້ົ ່ີ ງິ ທີ່ ລີ ງົ ມປະຕບິ ດັ ເຮດັ ໃຫຮ້ົ ູສ້ົ ກຶ ນອ້ົ ຍໃຈ ບີ່ ເທ່ີ າົ ທຽມກບັ ຄນົ ອີ່ ນ ເປນັ ຕນົົ້ . 95