ชุมชนเข้มแข็ง ประเทศมั่นคง

51 2) ต้องทำแผนที่ข้อมูล เพราะเครือข่ายที่ลงไปหนุนตำบลมีเป็นจ้านวนมาก ต้องเชื่อมโยง ข้อมูลเพื่อแยกตำบลที่มีความเข้มแข็งมากออกมา เพื่อที่จะได้ไม่ต้องลงไปช่วยหนุนเสริมมาก นกั 3) จะมีการจัดเวทีเสวนาประมาณเดือนเว้นเดือน โดยอาจจะเป็นการคลี่บางประเด็นหรือ เจาะลึกในบางประเด็น บางเรื่อง โดยเป็นการทำงานร่วมกันระหว่างภาคีและภาคส่วนต่าง ๆ ทีเ่ ข้ารว่ มการเสวนาในคร้ังนี้ บนั ทกึ สว. (226) 24 มยิ . 63

52 (16) พลงั ชุมชน วันนี้ (20 สค.63) เป็นประธานเปิดการเสวนา เรื่อง \"พลเมืองกัมมันตะ (Active Citizen) กับตำบลเข้มแขง็ \" ที่ พอช. ทา่ นจุติ ไกรฤกษ์ รมว.พม. และ ศ. นพ. ประเวศ วะสี ราษฎร กรณุ ามาแสดงปาฐกถานำ เสวนาแลกเปลี่ยนบทเรียนการทำงานตำบลเข้มแข็ง ของตำบลบัวใหญ่ อ.นาน้อย จ.น่าน (คุณฑิฆัมพร กองสอน ประธานสภาองคก์ รชมุ ชนตำบล), ตำบลแมท่ า อ.แมอ่ อน จ.เชยี งใหม่ (นายกอบต. กนกศักดิ์ ดวงแก้วเรือน) และตำบลเสียว อ.โพธิ์ศรีสุวรรณ จ.ศรีสะเกษ (กำนัน ประสาน ขันติวงศ์) และผเู้ ข้ารว่ มเวทีจากหลายภาคสว่ นอกี 40 คน ไดบ้ ทเรยี นรมู้ ากมาย สรุปเบื้องต้นได้ 3 ข้อ คือ หนึ่ง คนในตำบลทุกแห่งคือญาติพี่น้องกัน เผชิญสุขทุกข์ร่วมกันอยู่แล้ว มีพลเมืองตื่นรู้ กระจายตัวทั่วไป ส่วนหนึ่งเข้าไปทำงานในกลไกองค์กรต่างๆในพื้นที่เพื่อประโยชน์สุขของคน ในพน้ื ที่อยูแ่ ล้ว

53 สอง การทำงานให้ตำบลเข้มแข็ง จัดการทุกข์สุข เศรษฐกิจ ชีวิต ฯลฯ ผ่านอปท., ท้องที่, องค์กรประชาชน, องค์กรอื่นๆตามจังหวะและตามสถานการณ์ของแต่ละพื้นที่ซึ่งแตกต่างกัน แต่มีเร่อื งท่คี ลา้ ยๆกัน ไดแ้ ก่ (1) ใช้การ”ถักทอ” หรอื “สานพลัง” เปน็ แนวทางการทำงาน (แนวคดิ เชงิ บวก) (2) มุ่งที่ประโยชนข์ องคนในพนื้ ที่ แกป้ ัญหาของชาวบ้านในพืน้ ที่ (3) มีกระบวนการปฏสิ มั พนั ธ์สร้างสรรคใ์ นรูปแบบต่างๆกนั ไป (4) มีเวทีทำงานร่วมกันทีเ่ ป็นรูปธรรม หลากหลาย ตอ่ เนอื่ ง (5) มกี ารลงมอื ทำงานรว่ มกันจรงิ เกดิ ผลรว่ มกนั (6) มองทกุ อย่างเป็นโอกาสในการทำงานเรือ่ งดๆี ใหช้ มุ ชน (7) กระตือรอื ร้นเข้าไปรว่ มกับองค์กรหน่วยงานต่างๆท้ังในและนอกชุมชน (8) มกี ารนำรวมหมู่ แบบรจู้ งั หวะ (9) ใช้ขอ้ มูลและแผนเพ่ือการทำงาน (10) คิดนอกกรอบ สรา้ งสรรค์นวัตกรรม และส่ิงใหมๆ่ อยูเ่ สมอ สาม มีข้อเตือนใจหน่วยงานองค์กรสนับสนุนจากภายนอก ว่าต้องเปิดใจเรียนรู้ให้เข้าใจ ชาวบา้ น เข้าใจพืน้ ท่ี เขา้ ไปหนุนเสริมใหเ้ กิดการจัดการกันเองของชาวบา้ น “แบบหนุ้ สว่ น” ไม่ ไชเ่ อางานไปใส่ หรือเอางานของตัวไปส่ังให้ชาวบ้านทำอยา่ งเดยี ว “ต้องเป็นตัวช่วยหนุนเสริมใหช้ าวบ้านและองค์กรในพืน้ ที่ได้คิดและจัดการกันเอง ระวงั อยา่ กลายเป็นภยั คกุ คามชุมชนโดยไม่ตง้ั ใจ” บันทึก สว. (259) 20 สค. 63

54

55 (17) ความมนั่ คงหลงั โควดิ เมื่อบ่ายวานน้ี (24 สค.63) ประชุมวุฒิสภา ได้อภิปรายเสริมรายงาน “โควิด-ผลกระทบต่อ ความมั่นคง” ของ กมธ.ทหารและความม่นั คง 1. เห็นด้วยกับมุมมอง “ความมั่นคง ที่หมายถึง ความมั่นคงทางทหาร และความมั่นคงของ มนุษย์” เกี่ยวข้องกับมิติต่างๆอย่างกว้าง และมองว่าสังคมมีพัฒนาการไปมาก มีภาคส่วน ตา่ งๆเขา้ มสี ่วนร่วมมากขึ้นชัดเจน มีทัง้ state และ non-state 2. เห็นได้ชัดเจนว่า การจัดการทางสังคม หรือการอภิบาลสังคม ต้องเข้าสู่โหมด “การ อภิบาลแบบหุ้นส่วน” (governance by partnerships) ที่ต้องอาศัยการมีส่วนร่วมอย่าง สำคญั ของทัง้ ภาครฐั เอกชน ประชาสงั คม ฯลฯ การต่อสู้กับโควิด-19 แสดงให้เราเห็นความสำคัญของการจัดการแบบหุ้นส่วน ที่มีภาครัฐ เป็นแกน มีภาคส่วนต่างๆร่วมด้วยอย่างสำคัญ ทุกระดับ โดยเฉพาะในระดับพื้นที่ ชุมชน ทอ้ งถ่ิน มีการผลกึ กำลังกนั อยา่ งชัดเจน 3. เห็นด้วยกับการเสนอให้ใช้ “ตำบล” เป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์การพัฒนาเพื่อสร้างความมั่นคง ในทกุ มิติ ตำบลเป็นพื้นที่ขนาดพอเหมาะ มีองค์กรครบทุกภาคส่วน ถ้าหนุนเสริมให้ดี จะเกิดการสาน พลงั การพัฒนาได้ในทุกดา้ น เกดิ ความมัน่ คง (โดยไม่ต้องเสียเงินซอ้ื อาวุธยุทโธปกรณ์มากๆ) บันทกึ สว. (262) 25 สค. 63

56 (18) ชาวดอยรกั ษ์ป่า พาคณะเย่ยี มพี่น้องปกาเกอะญอ บนดอยบา้ นป่าแป๋ บ้านโฮง่ ลำปูน เม่อื 27 สค.63 สมทบช่วยชาวบ้านเตรียมระบบน้ำไว้ดับไฟป่า และกิจกรรมชุมชนอื่นๆ เล็กๆน้อยๆ มี ผู้ใหญ่บา้ น (ชาญชัย กลุ ะ)รบั มอบ ช่วงนี้เป็นฤดูฝน ชาวบ้านจิตอาสาขนถังเปล่าที่มีคนบริจาคให้ ขึ้นดอยพื้นที่ต้นน้ำ ทำระบบ รับน้ำฝนเก็บใส่ถังไว้ใช้ดับไฟป่าในฤดูแล้ง ด้วยภูมิปัญญาของพวกเขากันเอง มีคนหนุ่ม (บญั ชา มุแฮ) เป็นแกนนำสำคญั คนหน่ึง “ชาวดอยอยู่กบั ป่า ชาวดอยดูแลรกั ษาปา่ ” เรื่องดีๆอย่างนี้ ชาวเมอื งควรทราบ คนอยู่ทรี่ าบควรรู้ เพ่อื ส่งกำลังใจ และการสนบั สนุนไปชว่ ยเสรมิ ครับ (ขอบคณุ ภาพส่วนหนึง่ จาก บัญชา มแุ ฮ) บนั ทกึ สว. (268) 29 สค. 63

57

58

59 (19) พลกิ กองขยะเป็นสวนผกั คนเมอื ง เราได้ยินข่าวว่า ช่วงวิกฤตโควิดบุกไทย มีกลุ่มคนหนุ่มสาวจิตใจดี ชวนกันคิดโครงการขอใช้ พื้นที่กองขยะเก่าของเทศบาลกลางเมืองเชยี งใหม่ ที่ตำบลช้างคลาน อ.เมือง จ.เชียงใหม่ มา ทำ “สวนผกั กลางเมือง” เพ่ือเพิม่ พืน้ ทีส่ เี ขยี วในเมือง และเป็นแหลง่ อาหารใหก้ ับผู้ยากลำบาก เรื่องนี้มีประเด็นน่าสนใจทั้งเรื่องการพัฒนาชุมชนเมือง การเสริมสร้างพลังทางสังคม และ การสรา้ งชุมชนเข้มแขง็ สอดคล้องกบั ประเดน็ การปฏิรปู ดา้ นสังคม คณะอนกุ รรมาธิการติดตาม เสนอแนะ เร่งรดั การปฏิรปู ดา้ นสังคม จงึ ขอไปเรยี นรดู้ งู าน “เมื่อก่อนตรงนี้เป็นกองขยะเก่าของเทศบาล ขนาบด้วยศาสนสถาน ๒ ศาสนา ทั้งซ้ายขวา เปน็ ทศั นียภาพเมอื งทไี่ มง่ ดงาม เมื่อเกิดโควิด พวกเราที่เป็นกลุ่มสถาปนิครุ่นใหม่และเครือข่ายใจบ้านสตูดิโอ มองเห็นปัญหา เรื่องการขาดแคลนแหล่งอาหารที่ยั่งยืนของคนจนในเมือง และเห็นว่าพื้นที่สาธารณะอย่างนี้ น่าจะพลิกมาเปน็ แหลง่ อาหาร เปน็ พ้นื ทีส่ ีเขียวในเมอื งได้ เป็นการพลกิ รา้ ยให้กลายเปน็ ดี เรากค็ ดิ โครงการ คุยขออนุญาตใช้พนื้ ท่ีกับทางเทศบาล คุยกบั ท่านผู้วา่ ฯ ก็ไดร้ บั ไฟเขยี ว เรา ก็วางแผนกัน ท่านผู้ว่าและนายกเทศมนตรีช่วยจัดหาดินจากแม่น้ำปิงมาถมกองขยะ เอกชน

60 ร่วมสมทบ เราเปิดระดมทุนเบื้องต้นจากผู้สนใจซึ่งสามารถร่วมบริจาคได้ทั้งเงิน อุปกรณ์ และเมลด็ หรือกลา้ พันธุ์เร่ิมต้น กองขยะก็กลายมาเป็นพื้นที่เนินที่ออกแบบสวยงามขึ้น เราชวนชาวบา้ นมาปลกู พืชผักสวนครัว ปลูกเพื่อเก็บไปกินเอง แจกจ่ายคนที่ขัดสน ท่านผู้ว่ามาปลูกกล้วยเป็นปฐมฤกษ์ ตอนนี้พืชผัก รุ่นแรกเก็บผลผลิตไดแ้ ลว้ ” “เรากำลังช่วยกันขยายกิจกรรมเลี้ยงไก่ และอื่น ๆ มีแนวคิดจะชวนครอบครัวคน เมืองท่สี นใจมาปลูกผัก ดแู ลเอง เกบ็ ไปกิน เอง ที่เหลือก็ให้กับผู้ขัดสน โดยบริจาค เงินเล็กน้อยเป็นทนุ หมุนเวียน” “ตอนนี้ก็ให้คนไร้บ้านเข้ามาช่วยดูแลสวน ผกั ให้คา่ แรงรายวัน เกบ็ ผักไปกินไดด้ ้วย” “พื้นที่ตรงนี้ ด้านทิศตะวันตกติดคลองแม่ข่า หนึ่งในชัยภูมิประวัติศาสตร์ของเชียงใหม่ เรา กำลังชวนกันออกแบบให้สอดคล้องกับการพัฒนาสิ่งแวดล้อมของเมืองในทิศทางสีเขียว เป็น มิตร และยั่งยืน โดยต้องทำงานกับหนว่ ยงานภาครัฐทั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและอืน่ ๆ อกี มาก” “เราเริ่มคิดและทำกันด้วยใจรัก เพิ่งเริ่มต้นเท่านั้น มีปัญหาอุปสรรคพอสมควร แต่ก็ต้อง เรียนรู้ สร้างความเข้าใจและสร้างความร่วมมือท้งั กบั หนว่ ยงานภาครฐั และสังคมตอ่ ไป แต่กด็ ีใจนะครับ ที่ไดร้ ับกำลังใจและแรงสนับสนนุ อื่น ๆ คอ่ นขา้ งดี เรอื่ งทย่ี ากท่ีสุดคอื ข้อติดขัดเก่ยี วกับกฎหมายต่าง ๆ ท่ีเก่ยี วข้องเยอะครับ” คุณศภุ วุฒิ บญุ มหาธนากร หนง่ึ ในแกนนำกล่มุ “ใจบ้านสตูดโิ อ” เล่าให้เราฟัง บันทกึ สว. (270) 31 สค. 63

61

62

63 (20) 4 หนุ่ม 4 ภมู พิ ลงั ไปเรยี นรู้ดงู าน “ชุมชนเขม้ แขง็ ” 27-28 สค. 63 ลำพนู -เชยี งใหม่ ไดพ้ บคนหนุม่ แกนนำงานสำคญั 4 คน 4 งาน 4 พนื้ ทท่ี แี่ ตกต่างกัน ทำให้ได้รู้ว่า ที่ฐานของสังคมไทย มีคนรุ่นใหม่ๆ เป็น “ภูมิพลัง” หรือ “พลังของแผ่นดิน” กำลังขับเคลอื่ นงานดๆี เปน็ ทน่ี ่าประทบั ใจ และชนื่ ใจ “ถ้าฐานพระเจดีย์แข็งแรง เจดีย์ทั้งองค์ก็จะมั่นคง ถ้าชุมชนท้องถิ่นเข้มแข็ง ประเทศก็จะ มนั่ คง ย่ังยนื ” “คน” คอื ปจั จัยหนง่ึ ที่สำคัญอย่างย่ิงยวด บญั ชา มแุ ฮ หนุ่มปกาเกอะญอ แกนนำคนรุ่นใหม่แห่งบ้านป่าแป๋ บนดอยสูง ของ อ.บ้านโฮ่ง จ.ลำพูน สมาร์ท เฉลียวฉลาด เป็นมิตร ยิ้มแย้มแจ่มใส นุ่มนวล นอบน้อม จิตใจดี เรียนรู้ และพัฒนา ทั้งภูมิปัญญาท้องถิ่น วิถีวัฒนธรรม ธรรมชาติ ไม่ทิ้งรากเหง้า เชื่อมกับความรู้ เทคโนโลยี โลกสมัยใหม่ และเครือข่าย มีจิตสาธารณะ สำนึกส่วนรวมสูง ขยัน ใฝ่ดี มีความ มุ่งมนั่ ทำงานเอาจรงิ เอาจงั

64 เจนวทิ ย์ วิโสจสงคราม แกนนำคนรุ่นใหม่ของมูลนิธิพัฒนางานผู้สูงอายุภาคเหนือ เชียงใหม่ ผู้บุกเบิกและ พัฒนางาน Buddy Home Care วสิ าหกจิ เพอื่ สังคม จนสำเร็จเป็นรปู ธรรม จดุ ประกายเรื่อง ใหม่ เรื่องดีให้สังคมได้เรียนรู้และต่อยอด ร่วมกับผู้นำรุ่นใหญ่อาจารย์สว่าง แก้วกันทา เจนวิทย์มีบุคลิกนุ่มนวล นอบน้อม ยิ้มแย้ม เป็นมิตร มุ่งมั่น เรียบง่าย ทำงานจริงจัง จิตใจดี รู้งาน มีสารตั ถะ คดิ บวก กระตอื รือรน้ มจี ติ สาธารณะ บุกงานไปข้างหนา้ ไมห่ ยุดนิ่ง ศุภวฒุ ิ บญุ มหาธนากร สถาปนิกคนรุ่นใหม่ หนึ่งในแกนนำกลุ่มใจบ้าน สตูดิโอ ที่ริ่เริ่มพลิกกองขยะเก่ากลางเมืองเชียงใหม่ เป็น “สวนผักคนเมือง” เป็นคนรุ่นใหม่ที่มีใจดี มีจิตสาธารณะ เสียสละ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีเมตตา เข้าใจคน ทุกข์ยาก คิดจริง-ทำจริง ประสานเก่ง มีความรู้ เรียนรู้ไม่ หยุดนิ่ง นอบน้อม เป็นมิตร ยิ้มแย้มแจ่มใส เปี่ยมไปด้วย พลงั บวก

65 กนกศักดิ์ ดวงแก้วเรอื น ผูน้ ำรุ่นสองของชุมชนตำบลแม่ทา อ.แม่ออน จ.เชยี งใหม่ นายกอบต.แม่ทา “อบต.ย้ิม” หนุ่มใหญ่ผู้มีมาดผู้นำคนรุ่นใหม่เต็มตัว ยิ้มแย้ม หนักแน่น นอบน้อม คล่องแคล่ว ว่องไว คิด บวก รอบรู้งาน เรียนรู้ เชื่อมประสาน บริหารเก่ง ซื่อสัตย์ เสียสละ เป็นที่ประจักษ์ จน ได้รับการยอมรับสูง มีจิตสำนึกส่วนรวมเป็นเลิศ รอบรู้พื้นที่ รู้งาน รู้สังคม รู้โลก มี วสิ ยั ทศั น์ มคี วามกลา้ หาญ มุ่งมนั่ สงู น่ีคือ “4 หนมุ่ 4 พลงั ” ช่ืนใจจริงๆ บนั ทกึ สว. (272) 1 กย. 63

66

67 (21) ธนาคารต้นไมข้ องจรงิ ต้นไมร้ อบๆบ้าน ชาวบา้ นใช้เปน็ หลักทรพั ยค์ ้ำประกันเงนิ กู้ได้จรงิ ๆ ชาวบ้านขายคาร์บอนเครดติ ได้เงนิ กนั จริงๆ “ที่บ้าน ต้นไม้รอบๆบ้าน วัดประเมินราคาได้ 2.6 แสนบาท เอาไปเป็นหลักทรัพย์คำ้ ประกนั กู้ ธกส.ได้ 1.3 แสนบาท” “ปนี ข้ี ายคารบ์ อนเครดติ ได้ 3,900 บาท” เรยี นรู้ ดงู าน วัดขนาดต้นไม้ ประเมนิ ราคากนั จรงิ ๆ สอบถามประสบการณจ์ ากชาวบา้ นจรงิ ๆ ทบี่ ้านดอนศาลเจ้า ต.บ่อสพุ รรณ จ.สุพรรณบุรี ช่ืนใจท่เี หน็ การปฏริ ปู แก้ กม.ปลดลอ็ คตน้ ไม้ ทำต้นไมใ้ ห้เปน็ ทรพั ย์ ฯลฯ เกดิ ผลในทางปฏบิ ัติ จรงิ ๆในพืน้ ท่ี เปน็ การปฏิรูปท่กี นิ ไดจ้ รงิ ๆ จะเลา่ ละเอียดในโอกาสต่อไปครับ บนั ทกึ สว. (273) 3 กย. 63

68

69 (22) ปลูกต้นไม้ กู้เงนิ ได้จรงิ “รอบๆบ้านมีต้นไม้ยืนต้นหลายชนิด บางต้นอายุหลายสิบปี เช่น มะขาม ตะโก บางต้นก็ 10-20 ปี บางต้นก็ปลกู เสริมไม่นาน กรรมการธนาคารต้นไม้ของชุมชนเข้ามาแนะนำและร่วมสำรวจ จำแนกชนิด ติดทะเบียน วัด ขนาดคำนวณมลู คา่ ตามสูตร ท่ี ธกส.แนะนำ ไดม้ ูลค่ารวม 2.6 แสนบาท พอดีมีความเดือดร้อนเงินลงทุนทำเกษตรและดูแลคุณแม่ที่สูงอายุ ก็ขอกู้ ธกส. ใช้ต้นไม้เป็น หลกั ทรพั ยค์ ้ำประกนั เขาให้กไู้ ดไ้ ม่เกนิ 1.3 แสนบาท ครึ่งหน่งึ ของมูลค่าตน้ ไม้ เห็นบอกว่าเป็นรายแรกของประเทศ หลังจากที่รัฐกำหนดให้ใช้ไม้ยืนต้นเป็นหลักทรัพย์ค้ำ ประกันได้” พี่ชาวบา้ นคนหนง่ึ ที่ชมุ ชนดอนศาลเจ้า ต.บอ่ สพุ รรณ จ.สุพรรณบรุ ี เลา่ ให้ฟงั

70 คุณศิรริ ตั น์ สกุลวงศ์ไพบูลย์ ประธานธนาคารตน้ ไมช้ มุ ชนดอนศาลเจา้ เลา่ เพม่ิ เติมว่า “เราทำโครงการธนาคารต้นไม้กันมาตั้งแต่ปี 2555 แล้ว ต่อยอดมาจากโครงการกองทุน ชมุ ชนรบั จำนำกล้วย ใหช้ าวบ้านทเ่ี ดอื ดรอ้ นได้เงินไปลงทุนกอ่ นขายกลว้ ย มีการส่งเสริมการปลูกต้นไม้ยืนต้น เริ่มในที่สาธารณะของชุมชน แต่ไม่ค่อยได้ผล เพราะถูก ตัด ส่งเสริมให้ชาวบ้านปลูกต้นไม้ยืนต้นต่างๆ รอบๆบ้าน และตามหัวไร่ ให้เกิด “กะเมาะ” ตามแนวคิดว่า “ทำบา้ นให้เปน็ กะเมาะ ทำกะเมาะให้เป็นป่า” ไมไ่ ช่ปลกู ปา่ แปลงใหญ่ เพราะเราไม่มีพ้นื ทีแ่ บบนนั้ ส่วนใหญ่ตอ้ งใช้พืน้ ทท่ี ำเกษตรกรรม” (กะเมาะ คือพ้ืนทท่ี ีม่ ีตน้ ไมส้ ารพดั ชนิดขึ้นเป็นกล่มุ ๆ เป็นหยอ่ มๆ เปน็ คำพื้นถ่ิน)

71 “เรื่องนีพ้ ัฒนามาเรื่อยๆ ชาวบ้านส่วนใหญย่ ังไมค่ ่อยสนใจมากนัก เพราะรู้ว่าปลูกต้นไม้ยนื ต้น ต้องใช้เวลานานกว่าจะตัดขายได้เงิน ที่สำคัญคือ รู้ว่าต้นไม้บางชนิดปลูกแล้วตัดไม่ได้ ดีไม่ดี อาจติดคกุ ก็เลยไมค่ ่อยสนใจปลูกกัน” “กรรมการธนาคารไปอบรมของธกส.หลายครั้ง จนสามารถจำแนกชนิดต้นไม้ ทำทะเบียน ตน้ ไม้ วดั ขนาดต้นไม้ คำนวณมลู คา่ ต้นไม้ และไดร้ บั มอบให้เป็นศูนย์เรียนรธู้ นาคารต้นไม้ เมื่อมีการปลดล๊อคไม้ยืนต้น ปลูกได้ ตัดได้ ไม่ต้องกลัวติดคุก และทำให้ต้นไม้เป็นหลักทรัพย์ คำ้ ประกนั ได้ ก็มกี รมพัฒนาธุรกิจการค้าเขา้ มาร่วมสนบั สนนุ เพิม่ จาก ธกส. ถึงตอนนี้ เราออกค่อยๆสำรวจทำทะเบียนต้นไม้ไปแล้วมากกว่าเกือบ 30 บ้าน บางบ้านมี ต้นไม้มูลค่ารวมหลายแสนบาท เริ่มมีชาวบ้านใช้ต้นไม้เป็นหลักทรพั ย์ค้ำประกันเงินกู้กับ ธกส. ไดแ้ ลว้ ชาวบ้านเริ่มหันมาปลูกต้นไม้ยืนต้นรอบๆบ้าน และตามที่รกร้าง ทั้งผลไม้ ไม้พื้นถิ่น และไม้ มูลคา่ สงู เช่น พะยูง สัก เพ่มิ ขีน้ เร่อื ยๆ เรายังทำกันได้ไม่มากนัก เพราะกรรมการทุกคนต้องใช้เวลาทำงานอาชีพเป็นหลัก มาช่วยกัน ทำงานสำรวจต้นไม้ให้ชาวบา้ นไดเ้ ฉพาะวันอาทิตย์ ทำแบบจิตอาสาในชมุ ชน ซ่งึ ชุมชนของเรา มกี ารร่วมมอื กันพฒั นาชุมชนโดยคนในชมุ ชน เพอื่ ชมุ ชน กนั มายาวนานพอสมควร งานธนาคารตน้ ไมเ้ ปน็ เพยี งหนึ่งในกิจกรรมชุมชนของเราเท่านนั้ ” ปลูกตน้ ไมย้ นื ตน้ เพิ่มมูลคา่ ทกุ วนั เปน็ “การออมทองคำเขยี ว” ใหค้ ุณคา่ แก่ส่งิ แวดลอ้ มและโลกไปพรอ้ มๆกัน ยามเดือดร้อน ก็นำไปเป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันกู้เงินได้จริงๆแล้วด้วย แถมยังนำไปขาย คารบ์ อนเครดติ ได้เงินมาใช้เพิม่ อกี บนั ทกึ สว. (275) 4 กย. 63

72 (23) ปลูกต้นไม้ ออมทองคาเขยี ว ขายคาร์บอนเครดติ : ได้เงนิ ใช้ ได้ช่วยโลก ปลูกต้นไม้ ออมทองคำเขียว ขายคารบ์ อนเครดติ : ได้เงนิ ใช้ ไดช้ ว่ ยโลก “ธกส.แจ้งวา่ มโี ควตารบั ซื้อคาร์บอนเครดติ 5 หมน่ื บาท จากสมาชิกธนาคารตน้ ไมข้ องเรา กไ็ ม่เคยขายกันมากอ่ น เขาอธิบายว่า โลกร้อน สภาพอากาศโลกวิปริต เปลี่ยนแปลงมาก มาจากการที่อุตสาหกรรม วิถีชีวิต คนเปลีย่ น การเผา ฯลฯ ปล่อยกา๊ ซคารบ์ อนไดอ๊อกไซด์ หรือก๊าซเรือนกระจก ทำให้ชั้นบรรยากาศมีปัญหา แสงอาทิตย์ส่องถึงโลกมาก อุณหภูมิโลกสูงขึ้น เกิด ผลเสียมากมาย อากาศแปรปรวน ร้อนรุนแรง หนาว รุนแรง แล้งรุนแรง น้ำท่วมรุนแรง แผ่นดินไหว ภัย พบิ ัติมากมาย โรคระบาด ฯลฯ การแก้ปัญหาอย่างหนึ่ง คือ การปลูกต้นไม้ รักษา ต้นไม้ ให้ปล่อยออกซิเจน เป็นเครื่องฟอกอากาศ ธรรมชาติ คือเปน็ “ปอดของโลก” มขี ้อตกลงให้ประเทศทมี่ ธี ุรกิจที่ปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกมากๆ ต้องสง่ เสรมิ การปลกู ต้นไม้ ฟอก อากาศชดเชยกันไป เมื่อที่ใดทำไม่ได้ ก็ต้องจ่ายเงินซื้อการปลูกและดูแลต้นไม้ให้กับที่อื่นที่ทำได้ จึงมีระบบซื้อขาย คาร์บอนเครดติ ขึน้ ” “ดังนั้น เมื่อเราปลูกต้นไม้ยืนต้น ตามประเภทที่เขากำหนด มีจำนวนและขนาดมากพอ ก็ขาย คาร์บอนเครดติ ได้

73 ของเรามีธนาคารต้นไม้ของชุมชน มีสมาชิกอยู่แล้ว มีการสำรวจทำทะเบียนต้นไม้อยู่แล้ว ก็ งา่ ยท่จี ะขยายงานขายคารบ์ อนเครดติ ตอ่ ยอดงานธนาคารต้นไม”้ “ชาวบ้านได้เงินเพ่ิมฟรๆี แลกกับการดูแลรักษาต้นไม้ ไว”้ กรรมการออกสำรวจร่วมกับเจ้าของ เพิ่งทำไปได้ 8 บ้าน เนื่องจากกรรมการทุกคนต้องใช้เวลาทำมาหา กนิ เลย้ี งชีพ ก็ใชว้ ันอาทติ ย์ทวี่ ่างตรงกันออกไปทำ สำรวจเพิ่มเติมจากที่สำรวจไว้เดิม เขาแบ่งต้นไมเ้ ป็น 5 กลุ่ม บางอย่างก็เอามาคิดไม่ได้ เช่น ยูคา ยางพารา เป็นต้น เมื่อได้ข้อมูลก็เอาไปเข้าโปรแกรม คำนวณขายคารบ์ อนเครดิต ได้เงินรวมกัน 3 หมื่นกว่าบาท ยังไม่ถึงโควตาที่เขา ให้ ในขณะทพี่ วกเรากไ็ ดค้ วามรแู้ ละประสบการณ์เพ่มิ ขึน้ ” “ผู้นำชุมชน กรรมการธนาคารต้นไม้ และเจ้าของต้นไม้ก็ประชุมกัน ตรงลงแบ่งเงินกันเป็น 3 สว่ น 60 % ให้เจา้ ของต้นไม้ 20 % ให้ค่าเหนื่อยกรรมการท่ีออกสำรวจ ประสานงานตา่ งๆจนสำเร็จ 20 % เขา้ กองทุนธนาคารตน้ ไม้ ใชจ้ ดั หากล้าไมแ้ จกชาวบา้ นปลกู เพ่ิม บางบ้านได้เงิน 2 พันกว่าบ้าง 3 พันกว่าบ้าง แตกต่างกันตามต้นไม้ที่มี ก็เป็นเงินส่วนที่ได้ เพ่มิ มา ท่ีเมอ่ื กอ่ นไม่เคยได”้ “ต้องสำรวจและคำนวณซ้ำทกุ 3ปี เมือ่ ตน้ ไมเ้ ตบิ โตข้ึน และทเ่ี ราปลูกเพ่ิมข้ึน ก็จะไดเ้ งนิ เพม่ิ ขึ้น ได้ออมเพิม่ ไดช้ ว่ ยโลกเพิ่ม” ไดฟ้ ัง ได้เห็นของจริง ชน่ื ใจไหมครบั ? บนั ทึก สว. (276) 5 กย. 63

74 (24) แนะนา SE เมื่อวันเสาร์ที่ 5 กย.2563 ได้รับเชิญจากคุณนำชัย เศรษฐพานิชสกุล ประธานศูนย์ส่งเสริม ความรับผิดชอบต่อสังคมของภาคธุรกิจ จ.เชียงใหม่ (CSR-CM) โดยคำแนะนำของพระ ฤทธชิ ัย อภิเมธี (ต๊อุ ้วน) ทปี่ รกึ ษาศนู ยฯ์ ให้ไปคุยเรื่อง “แนวคิดการใช้วิสาหกิจเพื่อสังคม (SE) ทำงานด้านสังคม” กับกรรมการ ศูนย์ฯ ได้ยกตัวอย่างรปู ธรรมของกจิ การเพอื่ สงั คม ได้แก่ - Buddy Home Care ที่เชียงใหม่ ทำงานพัฒนาคนด้อยโอกาสเป็นผู้ดูแลผู้สูงอายุและ ผป.เรอ้ื รงั ทบ่ี า้ น - บรษิ ัทปลาออร์กานกิ ทำกจิ กรรมจำหนา่ ยปลาและอาหารทะเลของเครอื ข่ายประมงพื้นบา้ น ครบวงจร - กิจการSEที่เคยไปดงู านทีป่ ระเทศอังกฤษอกี บางอยา่ ง

75 “เดิมไม่เข้าใจเลยว่า ทำงานด้านสังคม จะทำในรูปบริษัทได้อย่างไร ทำไปทำไม คิดกำไร ขาดทุนไดอ้ ยา่ งไร เม่อื ไดฟ้ ังแลว้ เข้าใจชัดขน้ึ คอื เอาหลกั ทางธรุ กจิ มาใชจ้ ัดการ แตเ่ ป้าหมาย หลักยังคงมงุ่ ทำเพ่ือสงั คม ทำใหก้ จิ การอยไู่ ด้ยาว คนทำงานมีรายไดเ้ ล้ยี งชพี อย่ไู ด้ ไม่ต้องรอ สงเคราะหห์ รือทำแบบจติ อาสา ซง่ึ ทำได้เป็นคร้ังเป็นคราว ไมย่ ่งั ยนื ” คุณนำชยั สรุปราว ๆนี้ เรื่องวิสาหกิจเพื่อสังคม เป็นประเด็นปฎิรูปด้านสังคม ที่เราผลักดันกันมาตั้งแต่สมัยมี “สภาปฎิรูปแหง่ ชาติ” (สปช.)เมื่อปี 2557 แล้ว จนกระทั่งวันนี้ เรามี พ.ร.บส่งเสริมวิสาหกิจเพื่อสังคม พศ.2562 แล้ว เป็นกฎหมายมุ่ง ส่งเสริม ฝากงานออกกฎระเบียบลูก ตั้งองค์กรมหาชนในกำกับ นรม. และสรรหา ผจก. ใช้ เวลาปกี ว่าแลว้ เพ่ิงจะได้ ผจก.เขา้ รบั หนา้ ทีเ่ มื่อเร็วนีเ้ อง ออกตวั ช้ามาก!!! ประชาชนทั้งราชการเอง ภาคธุรกิจ และภาคสังคม ส่วนใหญ่ไม่รู้จักเรื่องนี้ ไม่เข้าใจ รอ สร้างความเข้าใจ และรอการสง่ เสริมทง้ั ประเทศ ผมกแ็ ค่ร่วมด้วยชว่ ยบอก ร่วมด้วยชว่ ยเชียร์ ตลอด 6 ปที ผี่ ่านมา “สำนักงานส่งเสรมิ วิสาหกจิ เพอ่ื สังคม” ต้องเร่งมอื หนอ่ ยนะครบั บันทกึ สว. (279) 8 กย. 63

76 (25) ไปเรยี นชุมชน 10 กย.63 ณ จังหวัดกาญจนบุรี กมธ.การพัฒนาสังคมฯ ร่วมกับ กมธ.การแก้ปัญหาความ ยากจนและลดความเหลื่อมล้ำ วุฒิสภา นำโดย นายอำพล จินดาวัฒนะ ประธานคณะ อนุกมธ.ติดตามการปฏิรูปด้านสังคมฯ และประธานคณะอนุกมธ.แก้ปัญหาความยากจนและ ลดความเหลื่อมล้ำด้านสังคมฯ นายยุทธนา ทัพเจริญ กรรมาธิการ และรองประธานคณะ อนกุ มธ.ตดิ ตามการปฏริ ปู ด้านสงั คมฯ พรอ้ มดว้ ยคณะอนุ กมธ. ลงพื้นที่เรียนรู้ดูงานการขับเคลื่อนชุมชนเข้มแข็งของ “ตำบลหนองสาหร่าย” อำเภอพนมทวน โดยมนี ายธนณัฏฐ์ ศรีสันต์ นายอำเภอพนมทวน นายชนะ สุขพรหม นายกเทศมนตรีตำบล หนองสาหร่าย และนายศิวโรฒ จิตนิยม ประธานสถาบันการเงินชุมชนตำบลหนอง สาหร่าย ให้การต้อนรับ ตำบลแห่งนี้มีแนวทางการพัฒนาให้เป็นตำบลเข้มแข็ง โดยต้องรู้ปัญหาชุมชนที่ถ่องแท้ สร้าง ความเข้าใจให้แก่ชาวบ้าน เพื่อแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ ขับเคลื่อนงานโดยสภาองค์กร ชุมชนและแผนแม่บทชุมชนอย่างต่อเนื่องจริงจัง มีผู้นำรวมหมู่ที่มีศักยภาพและมีปัญญา มี การมสี ว่ นรว่ มในชุมชน มีกระบวนการปรกึ ษาหารอื รวมตวั ร่วมคิดรว่ มทำตอ่ เน่อื ง น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้สร้างระบบเศรษฐกิจฐานรากชุมชน ส่งเสริม การสร้างเครือข่ายความร่วมมือทั้งภายในและนอกชุมชน รวมถึงการจัดตั้งสถาบันการเงิน ชมุ ชนเพือ่ เปน็ แหล่งเงินทุนให้แกช่ าวบ้านและมีกิจการธนาคารความดที ่เี ป็นรูปธรรม โดยชุมชนมกี ารทำงานอยา่ งเปน็ องค์รวม และมงุ่ เน้นความสขุ ของคนในชุมชน ฯลฯ ไดเ้ รียนรู้มากมาย สดุ ยอดจรงิ ๆครบั บนั ทกึ สว. (282) 10 กย. 63

77

78 (26) หนองสาหร่าย หนองสาหร่าย 1 ใน 100 ชุมชน ท่ีควรไปเรียนร้กู อ่ นตาย ...เรือ่ งจรงิ เรือ่ งดี คนดี อยทู่ ี่ชุมชนทอ้ งถิ่น... ...หอ้ งเรียนดี ตำราดี ครูอาจารย์ ดีๆ เก่งๆ ก็อยทู่ ี่ชุมชนท้องถ่ิน... ...เจดีย์ต้องสร้างจากฐาน ฐานเข้มแข็ง เจดีย์ม่นั คง สวยงาม... “หนองสาหร่าย พนมทวน กาญจนบุรี” คือ หนึ่งในชุมชนท้องถิ่นที่ควรไปเรียนรู้ก่อนตาย จะ ได้ฉลาดขึ้น ได้ยินชอ่ื เสียงมานาน เพงิ่ ได้ไปเรียนรมู้ าเมื่อ 10 กย. 2563 น้ีเอง เรยี น 9 เรื่อง พบ 10 หลกั ดังนี้ 9 เรอื่ งท่ีไดเ้ รียนรู้ 1) ชวนกันทำ”บัญชีครัวเรือน” รวมเป็นข้อมูลรายรับ-รายจ่าย-หนี้สินชุมชน เป็น”กระจกส่อง ตัวเอง”ให้รู้ตัวตน ไม่ไชท่ ำเลน่ ๆตามแฟชน่ั แต่ทำกนั ตอ่ เนอื่ งมาเกือบ 20 ปแี ล้ว ลา่ สดุ ทำหลัง โควดิ นีเ่ อง 2) ใชข้ ้อมูลตอ่ ยอดทำ “แผนแมบ่ ทชมุ ชน” พฒั นาอาชพี ตามจดุ แข็งของแต่ละหมบู่ า้ น บนฐาน ความจริง ทำไปเรียนรไู้ ป ปรับไป พฒั นาไป ไม่ทิ้งกัน 3) จัดตั้ง “สถาบันการเงินชุมชน” ทำมานานร่วม 20 ปี ระดมทุนให้กู้ยืมกันเองในชุมชน ดอกเบ้ยี ต่ำ นำไปใช้ลงทนุ พฒั นาอาชพี และชีวติ ไม่มคี ดโกง ไม่ต้องใช้กฎหมาย ใช้เพียง “กฎ สงั คม” งดงามมาก

79 4) ต่อยอดทำ”ธนาคารความดี” พัฒนาองค์ประกอบและตัวชี้วัดกันเอง มีกิจกรรม มีการ ปฏิบตั ิจรงิ เป็นรูปธรรม กินได้ ไมเ่ พอ้ ฝัน 5) ชวนกันพัฒนาอาชีพตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง พึ่งพากันเอง เกษตรอินทรีย์ ใช้ วิทยาการเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้าช่วย เกษตรแปลงใหญ่ ขยายปศุสัตว์ เรียนรู้ ปรับเปลี่ยน เกษตรกรรม เช่ือมโยงตลาด ไม่หยดุ อยกู่ บั ท่ี 6) ขยายการทำงานแบบ “รวมหมู่” ในทุกด้าน มีการรวมตัวร่วมคิดร่วมทำอย่างจริงจังและ ต่อเนอ่ื ง ขยายวสิ าหกจิ ชมุ ชน ศนู ยเ์ รียนรู้เศรษฐกิจแนวใหม่ เกษตรอนิ ทรยี ์ ฯลฯ ต่อยอดเปน็ แหลง่ ทอ่ งเทย่ี ววถิ ีชมุ ชน แหลง่ เรยี นรู้ของชมุ ชนและคนภายนอก 7) เชื่อมกับภายนอก พร้อมรับการสนับสนุนจากภายนอกในลักษณะ “ตามความพร้อมและ ความต้องการของชุมชน” ไม่รับการช่วยเหลือแบบสำเร็จรูปที่ไม่เหมาะสมกับชุมชน บน แนวคิดท่วี ่า “ชมุ ชนต้องเป็นน้ำพ”ุ ระเบดิ จากข้างใน เขา้ ใจ-เขา้ ถงึ -พัฒนา-พงึ่ ตนเอง จากลา่ ง ขนึ้ บน ไมเ่ ป็นแบบ “น้ำตก” ไมร่ อให้คนอื่นคิด แล้วเทไหลลงมาอย่างเดียว 8) ชื่นชมมหาวิทยาลัยรังสิต โดยการนำของดร.อาทิตย์ อุไรรัตน์ ที่เข้าไปหนุนเสริมการ พฒั นาชมุ ชนหนองสาหร่าย ตามความจำเป็นและเหมาะสมกับชมุ ชน สนับสนุนอย่างจริงจังให้หนองสาหร่ายเป็นศูนย์เรียนรู้ของนักศึ กษาครูอาจารย์หลาย สาขาวิชา และศูนย์เรียนรู้ของสังคม ในลักษณะการเรียนรู้ชีวิตจริง เรื่องจริงของชุมชน เชื่อมโยงการพัฒนาด้วยวิทยาการเทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ากับการใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นได้อย่าง กลมกลนื มีรปู ธรรมมากมาย ได้รับประโยชน์ด้วยกันทั้งสองฝ่าย( mutual benefit หรือ win-win) งดงามมาก สถาบันการศกึ ษาทงั้ ประเทศควรเอาเปน็ เยี่ยงอยา่ ง 9) มีการพัฒนาโครงการและกิจกรรมต่างๆในทุกด้าน ทั้งด้านอาชีพเศรษฐกิจ วัฒนธรรม ประเพณี คณุ ธรรม ส่งิ แวดลอ้ ม การเรยี นรู้ จติ อาสา ความเปน็ พลเมือง ประชาธิปไตย ฯลฯ เชื่อมกันอยู่อย่างเป็นองค์รวม ไม่แยกการคิดและการทำงานแบบรายสาขา รายหน่วยงาน แบบราชการทำ

80 10 หลักทีพ่ บ (สรุปขอ้ คน้ พบ) 1) มีการทำงานแบบสานพลัง สามคั คี “ถักทอ” กันทง้ั ชุมชน (ถกั ทอ ไม่ไชด่ า่ ทอ) 2) มผี ูน้ ำรวมหมู่ ท้ังผ้นู ำธรรมชาติและทางการ เปน็ คนดี ไมเ่ ห็นแก่ตวั มปี ัญญา ทำงานหนุน เนื่องกันต่อเนอื่ ง ไม”่ เลน่ การเมือง” ไม่แตกแยก จงึ มีพลังการนำชมุ ชนท้องถน่ิ สูง 3) ใช้ข้อมูลเป็นพื้นฐานการทำงาน ต่อยอดเป็นแผนแม่บทชุมชน เป็นเครื่องมือเรียนรู้ร่วมกนั และเคร่ืองมือพฒั นาของชมุ ชน ไมไ่ ช่แผนแบบราชการหรอื แผนแบบวิชาการ 4) มีกระบวนการ “รวมตัว ร่วมคิด ร่วมทำ” มีการทำงานแบบ “สังฆะ” รวมหมู่ประชุมกัน เนอื งนิจ ทำกจิ อนั พึงกระทำร่วมกนั ต่อเนือ่ ง ยาวนาน อดึ มาก 5) มีกจิ กรรม งาน การพฒั นาร่วมกนั ต่อเนอ่ื ง หลากหลาย เก่ียวกับชวี ติ จริง กนิ ได้ บนความ เพียรท่ีเปน็ เลศิ 6) คนในชุมชนเกิดพันธสัญญาทางสังคมร่วมกัน เกิดเป็น “จิตวิญญาณของชุมชน” ที่ทำให้ “ชุมชนมชี ีวิต” และมีการพฒั นาต่อเนื่องในทศิ ทางทด่ี ี 7) มีการจดั การความรู้ สรปุ บทเรยี น เรียนรู้ ตอ่ ยอด ปัญญาของชมุ ชนเพมิ่ พูนขึ้นจากการทำ จรงิ วิจยั ดว้ ยชีวติ จริงของทุกคนในชมุ ชน 8) มกี ารสอื่ สาร มผี สู้ อ่ื สาร มีช่องทางการสอ่ื สาร ทัง้ ในและนอกชมุ ชน ไมป่ ิดตวั ไมป่ ดิ โลก 9) มีการสร้างความเข้าใจกับโลกภายนอก แสวงหาความร่วมมือ เลือกรับ เลือกไม่รับ (มภี มู คิ มุ้ กนั ตวั เอง) อยา่ งเทา่ ทนั และชาญฉลาด 10) มวี ิธีคิดบวก มงุ่ การเจริญงอกงามในทศิ ทางท่เี ลอื กเดินเอง (Growth mindset) ขอบคณุ ครูทกุ คนทีห่ นองสาหรา่ ย พนมทวน ครบั บันทกึ สว. (284) 12 กย. 63

81

82

83 (27) เขา้ ดง วันนี้ (เสาร์ 26 กย.63) ร่วมคณะ สว.พบประชาชน (ภาคเหนือตอนบน) เยี่ยมมหาวิทยาลัย แม่โจ้ เชียงใหม่ เรียนรู้ดูงานการพัฒนาเกษตรกรรมสำหรับอนาคต ตามแนวทาง BCG (Bio-Circular-Green) ซงึ่ เปน็ เศรษฐกิจสรา้ งสรรคบ์ นจดุ แขง็ ของประเทศไทย ซ่งึ อาจเรยี กว่า เป็น “Farm based economy plus” คือ เน้นการพัฒนาบนฐานเกษตรกรรม ต่อยอดไปสู่ ด้านอื่นๆตามความเหมาะสม เช่น การแพทย์ การท่องเที่ยว อุตสาหกรรมยุคชีวิตปกติใหม่ เปน็ ต้น พบเพื่อนภาคีประชาสังคมเก่าแก่ ที่เคยร่วมกันทำงานขับเคลื่อนนโยบายเกษตรอินทรีย์กันมา ตั้งแต่เกือบ 20 ปกี อ่ น สมยั ผมเป็นผอ.สำนักงานปฏิรปู ระบบสุขภาพ (สปรส.) “ดร.ชมชวน บุญระหงษ์” ที่วันนี้เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ทำงานร่วมกับ ดร.ปิยวรรณ สิริประเสริฐศิลป์ สร้างเกษตรกรอินทรีย์คนรุ่นใหม่ หลายร้อยคนกระจายใน 40 จังหวัดทั่ว ประเทศ เปน็ งานที่ดีมาก มหาวิทยาลัยแม่โจ้ มุ่งเน้นการเป็น Organic life University หรือมหาวิทยาลัยแห่งชีวิต อนิ ทรีย์ นา่ สนใจมากครบั ได้รับฟังและดูงานพัฒนาระบบปลูกพืชอินทรีย์ภายในโรงเรือนอัจฉริยะ (smart organic farming) มี ศ.ดร.อานัฐ ตันโช ผอ.ศูนย์วจิ ัยและพฒั นาเกษตรธรรมชาติ เป็นแกนคนสำคัญ ซึ่งขณะนี้กำลังวิจัยและพัฒนาการปลูกกัญชาอินทรีย์เพื่อการแพทย์ในสเกลที่น่าทึ่ง ร่วมกับ กระทรวงสาธารณสุข และเครือขา่ ยสถาบนั ต่างๆ มีองคค์ วามรแู้ ละขีดความสามารถสงู มาก บอกไดค้ ำเดียววา่ “เย่ียมมากครับ” บันทึก สว. (297) 26 กย. 63

84

85 (28) ดูแลปญั หาประชาชน เชา้ วันน้ี (15 ตค.63) ในขณะที่ กทม.กำลงั วุน่ หนัก เราไม่หยดุ ดแู ลปัญหาประชาชน พาคณะกรรมาธิการแก้จนลดเหลื่อมล้ำ/อนุกมธ.แก้จนลดเหลื่อมล้ำด้านสังคม ลงพื้นที่ชุมชน บ้านกลาง ต.บ้านดง อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง ซึ่งเป็นชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ปกากะญอในพื้นท่ี เตรยี มการประกาศเปน็ เขตอุทยานแหง่ ชาติถ้ำผาไท รับฟังข้อมูลเกี่ยวกับความขัดแย้งกรณี จนท.อุทยานฯจับยึดไม้ของกลางที่มีการตัดโคนในป่า ซง่ึ เป็นขา่ วใหญ่สดๆรอ้ นๆในช่วงปลายสัปดาหท์ ผ่ี า่ นมา ภาคบา่ ยลงพื้นทีช่ ุมชนแมโ่ ป่ง ต.แมอ่ อ้ น อ.งาว ดูพน้ื ท่ีและเกบ็ ขอ้ มูลเกีย่ วกับกรณีชาวบ้านถูก จับกุมบุกรุกป่าสงวนแห่งชาติ เมื่อหลายปีก่อน ศาลชั้นต้นยกฟ้อง ศาลอุทธรณ์พิพากษาให้ ลงโทษ ขณะนอี้ ยู่ระหว่างจำเลยยน่ื ฎีกา มีข้อมูลหลายดา้ น หลายประเด็น หลายแง่มุม ซอ้ นทับกันอย่ใู นทุกเรอื่ ง ซ่งึ กมธ./อนกุ มธ.จะต้องศกึ ษาให้รอบด้าน เพอ่ื ทำงานตามอำนาจหน้าท่ตี ่อไป บันทกึ สว. (307) 15 ตค. 63

86

87 (29) คนพกิ าร วันนี้ (ศุกร์ 6 พย.63) ร่วมคณะอนุกมธ.คนพิการ ที่มี อ.มณเฑียร บุญตัน เป็นประธาน ไปดู งานกจิ การคนพิการ ทเี่ ชียงราย คนพกิ ารท่ีจดทะเบยี นแลว้ มีประมาณรอ้ ยละ 3 เศษ มีองค์กรภาคีเครือข่ายคนพิการในพื้นที่มากพอสมควร ซึ่งเป็นเรื่องที่ดี ควรส่งเสริมให้มีมาก ข้ึน มกี ารดำเนนิ งานตาม พ.ร.บส่งเสรมิ คุณภาพชีวติ คนพกิ ารทก่ี ว้างขวางพอสมควร ปัญหาทจ่ี ังหวัดนำเสนอสว่ นใหญ่เปน็ ปัญหาระดบั ปฏบิ ัตกิ าร ไดเ้ พ่มิ ข้อมูลและมมุ มองประเด็นระดบั ใหญ่ 2 เร่ือง คือ หนึ่ง ในแผนการปฏิรูปด้านสังคม ที่กำลังปรับปรุงล่าสุด เน้นเรื่องสำคัญ 5 เรื่อง ที่เรียกว่า Big rock ท่เี กยี่ วกับงานคนพกิ าร 2 เรอ่ื ง คอื (1) ปฏริ ูปการขึน้ ทะเบียนคนพกิ าร เพอื่ ให้คนพิการได้รบั สทิ ธิสวัสดกิ ารและความชว่ ยเหลือได้ อยา่ งครอบคลมุ และทัว่ ถงึ (2) ผลักดันให้มีฐานข้อมูลทางสังคมและคลังความรู้ระดับพื้นที่เพื่อให้สามารถจัดสวัสดิการ และสรา้ งโอกาสในการประกอบอาชพี ทตี่ รงตามความต้องการของกล่มุ เป้าหมาย นี่เป็นแค่ตัวหนังสือในกระดาษที่คกก.ปฏิรูปเขียน ผ่านคณะกรรมการร่วมแล้ว รอผ่าน กรรมการยุทธศาสตร์ชาติก่อน จากนั้นต้องรอติดตามการดำเนินการของหน่วยงานต่างๆให้ เกิดผลจริงต่อไป สอง งานกิจการคนพิการและงานกิจการผู้สูงอายุมีส่วนคร่อมเกี่ยวกันอยู่มาก ตามคำกล่าว ทว่ี า่

88 “ผูส้ ูงอายุทกุ คน ในทส่ี ุดก็เป็นคนพิการ” แต่โครงสร้างงานของภาครัฐที่เกี่ยวกับคุณภาพชีวิตคนพิการและผู้สูงอายุ แยกส่วนเป็น 2 กรม ภายใต้กระทรวง พม. และงานยังตอ้ งเกย่ี วขอ้ งกับ กสธ.และ ก.ศกึ ษา ซ่ึงเปน็ จุดอ่อน ที่ทำให้เกิดการดูแลสนับสนุนงานแยกส่วน เป็นปัญหาเชิงโครงสร้างที่ส่งผลกระทบต่อ ระบบงานและการดำเนินงานจรงิ ในพ้นื ท่ี ทิศทางที่ควรจะเป็นสำหรับเรื่องนี้ คือ การกระจายบทบาทภารกิจ ทรัพยากรและอำนาจ จากส่วนกลางให้ อปท.อย่างจริงจัง โดยกลไกส่วนกลางทำงานส่งเสริมสนับสนุนและดูแล ดา้ นคณุ ภาพ/มาตรฐานงาน บนั ทกึ สว. (318) 6 พย. 63

89

90 (30) ซ้าซ้อน เมื่อวาน (ศุกร์ 6 พย.63) ร่วมคณะอนุกมธ.คนพิการ ไปศึกษาข้อมูลการส่งเสริมและพัฒนา คนพิการ ในพ้ืนทีส่ งู ตำบลวาวี อ.แม่สรวย จ.เชยี งราย 1) พบว่ามีคนพิการเป็นจำนวนมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เด็กพิการทางสมองมากถึง 55 คน และคนพกิ ารอนื่ ๆอกี มาก เป็นข้อมูลที่น่าประหลาดใจ วันนี้ (7 พย.63) ได้ฝากเป็นข้อมูลเบื้องต้นให้ศูนย์วิจัยสุขภาพชนชาติพันธุ์ ม.แม่ฟ้าหลวง ช่วยพิจารณาว่าจะสามารถศึกษาวิจัยเกี่ยวกับเรื่องนี้เพิ่มเติม เพื่อการป้องกันและดูแล แกป้ ญั หานี้ในอนาคตได้หรือไม่เพียงใด 2) ที่ตำบลวาวี มีเครือข่ายมหามิตรเพื่อเด็กพิการทำงานเข้มแข็งมาก ร่วมกับ อบต. รพสต. รพ.แมส่ รวย ฯลฯ แต่ก็ยงั ตอ้ งการการสนับสนนุ และพฒั นาทุกด้านอกี มาก อนุ กมธ.ได้เสนอแนะให้ อบต.เป็นเจ้าภาพเร่งขออนุมัติจัดตั้งศูนย์บริการคนพิการ ตาม พ.ร.บส่งเสรมิ และพฒั นาคนพิการ เพอื่ ทจ่ี ะไดร้ ับการช่วยเหลอื จากภาครัฐได้มากกวา่ ทกุ วันน้ี 3) อบต.วาวี กำลังจะทำโครงการพัฒนาพื้นที่เกษตรกรรมและวิสาหกิจชุมชนเพื่อคนพิการ ในพนื้ ท่ี 20 ไร่ ซง่ึ อนกุ มธ.เหน็ ดว้ ย และจะชว่ ยประสานสนบั สนนุ ในดา้ นต่างๆต่อไป บันทกึ สว. (319) 7 พย. 63

91

92 (31) เชา้ นท้ี ภี่ ูหลวง เสาร์ 14 พย. 2563 ร่วมคณะวิจัยการจัดการตำบลเข้มแข็ง ไปถอดบทเรียนที่ ต.เลยวังไสย์ อ.ภูหลวง จ.เลย ทา่ มกลางลมหนาวเยน็ สบายๆ “ชุมชนเขม้ แขง็ ” คือ คำตอบของการพฒั นาประเทศอยา่ งย่งั ยนื เจดยี ม์ นั่ คง ย่งั ยืน ฐานเจดียต์ อ้ งแข็งแรง จะนำบทเรียนรู้ไปประกอบการศึกษาข้อเสนอนโยบายส่งเสริม “การจัดการตำบลเข้มแข็ง” ซึ่งเปน็ ประเดน็ ปฏริ ปู ที่สำคัญต่อไป บันทกึ สว. (326) 14 พย. 63

93 (32) น้าคอื ชวี ติ : โรงเรยี นอยูท่ ชี่ ุมชน วันน้ี (26 พย.63) นำคณะอนุกมธ.แก้จนลดเหลื่อมล้ำ วุฒิสภา ไปเรียนรู้ดูงาน @ บ้าน สาแพะ ต.บา้ นสา อ.แจ้ห่ม จ.ลำปาง ในอดีตนานมาแล้ว เคยอุดมสมบูรณ์ แต่หลังยุคเปิดพื้นที่ทำเกษตรกรรมเชิงเดี่ยว ตัดไม้ ทำลายป่า ความแห้งแล้งก็มาแทนท่ี ไฟป่ามาหนกั ทุกปี ขาดน้ำ ปลกู อะไรกไ็ ม่รอด หลังพลกิ ความคดิ นำโดยพระครสู ันติพนารักษ์ ชาวบ้านหนั มารกั ษาป่า ทำแนวกันไฟ ร่วมรัฐ รักษ์ป่า ทำฝายชะลอน้ำ เพิ่มน้ำใต้ดิน ปูนลำปาง (SCG) เข้าไปหนุนกระบวนการเรียนรู้ นำ ศาสตร์พระราชามาใช้ ไปดูงานพัฒนาแหล่งนำ้ ทำบ่อพวง เก็บกักน้ำ ทำเกษตรกรรมใช้น้ำ นอ้ ย ใชค้ วามร้เู ทคโนโลยเี ขา้ ชว่ ย ฯลฯ สถานการณพ์ ลกิ กลบั หน้ามือเป็นหลงั มือ วันนี้พื้นดินที่เคยแห้งแล้ง เขียวชอุ่ม เต็มไปด้วยแปลงเกษตรกรรมที่ให้รายได้ทั้งรายวัน ราย เดอื น และโบนสั คุณภาพชวี ติ เปลีย่ นไป พลิกรา้ ยกลายเป็นดี เริ่มมคี นรนุ่ ใหม่กลับคืนถนิ่ เปน็ บทเรียนรปู ธรรมทล่ี ้ำคา่ ท่คี นไทย นา่ จะได้ไปเรียนร้คู รบั บนั ทกึ สว. (337) 26 พย. 63

94

95 (33) Smart Industry : โรงเรยี นชุมชน เมื่อวาน (26 พย.63) พาคณะอนกุ มธ.แก้จนลดเหลื่อมลำ้ ด้านสงั คม เรยี นรูด้ ูงานพัฒนาธรุ กจิ ชมุ ชน และสง่ิ แวดล้อม @ ปนู ลำปาง อ.แจ้ห่ม (SCG) บนแนวทาง BCG: Bio-Circular-Green : ชวี ภาพ-หมนุ เวยี น-สเี ขียว สอดคลอ้ งกับเป้าหมายการพัฒนาอย่างยัง่ ยนื SDG หลายเป้าหมาย เน้นการเพม่ิ ผลผลติ ทใี่ ช้วตั ถดุ บิ หมนุ เวยี นเสริม เชน่ ของเหลือใช้จากการผลติ ไฟฟ้า ลดการใช้ พลังงานฟอสซิล เพิ่มการใช้พลังงานสะอาดเพิ่ม ทั้งจากพลังงานความร้อน และแสงอาทิตย์ ลดมลภาวะตลอดห่วงโซ่การผลิต ฯลฯ มีรูปธรรมมากมาย พัฒนาคนและเทคโนโลยีต่อเนื่อง อย่างมีความรบั ผิดชอบตอ่ สังคม สร้างรูปธรรมพลิกฟื้นผืนดินที่นำหินปูนไปใช้ ให้มีต้นไม้ท้องถิ่นเติบโตกลับมา คืนธรรมชาติ และส่ิงแวดลอ้ มให้แผน่ ดิน ดว้ ยวิธีการตา่ งๆ โดยนำหลักวิชาการมาปรบั ใช้ ทำไปเรียนรไู้ ป ขยายวงส่งเสริมการเรียนรู้และการพัฒนาชุมชนท้องถิ่น พัฒนาคน ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ และ พฒั นาอาชพี และสง่ิ แวดลอ้ ม ตามแนวทางการพัฒนาอย่างยง่ั ยืน ตามศาสตร์พระราชา ทุกอย่างทำอย่างมีวิสัยทัศน์ มีปัญญา ใช้วิชาการ ทำจริง มีการจัดการความรู้ตลอด กระบวนการทำงานทุกเรือ่ ง เปน็ รปู ธรรม มากกวา่ คำพดู สวยหรู โชคดที ไ่ี ด้เยี่ยมเรียนรูด้ งู านจริง ในพ้นื ทจี่ ริง เพ่ิมรอยหยกั ในสมองไดม้ ากเลย อยากชวนเพ่ือนคนไทยได้เรยี นร้กู ันครบั บนั ทึก สว. (338) 27 พย. 63

96

97 (34) ลงชุมชน ศ.4 ธค. 63 ร่วมคณะรองประธานวุฒิสภา คนที่ 1 (พล.อ.สิงห์ศึก สิงห์ไพร) และกรรมการ วุฒสิ ภาพบประชาชน (เหนือบน) ลงพื้นท่ี เยยี่ มชมุ ชน “โหลง่ ฮิมคาว” ต.สนั กลาง อ.สนั กำแพง จ.เชียงใหม่ หรือท่ีนกั ท่องเท่ยี วทว่ั ไปรู้จักกนั ในชอื่ “ฉำฉา มารเ์ กต” ทม่ี คี ณุ ชชั วาลย์ ทองดเี ลิศ เป็นแกนนำสำคญั คนหนงึ่ แลกเปลี่ยนข้อมูลและข้อคิดเห็นการพัฒนาชุมชนเข้มแข็ง เศรษฐกิจฐานราก และการ ทอ่ งเทีย่ ววถิ วี ฒั นธรรม “ชวี ติ ชา้ ๆ ต้องมาที่นี”่ ไปเชียงใหม่ หาเวลาแวะไปเยีย่ มเยือนกันนะครับ บนั ทึก สว. (342) 4 ธค. 63

98

99 (35) แรงงานหลงั โควดิ เมื่อบ่ายวันที่ 7 กพ.64 อภิปรายรายงานการขับเคลื่อนตลาดแรงงานไทยเพื่อก้าวผ่านยุค โควิด ของ กมธ.แรงงาน วุฒสิ ภา ทำรายงานดคี รับ เสนอ 4 เสาหลัก 1 แนวทาง ครบถว้ นหมดทกุ เร่อื ง ไดอ้ ภปิ รายเน้นย้ำเพมิ่ 3 ประเด็น หนึ่ง แรงงานในยุคหน้า ต้องคิดถึงคนที่อายุเกิน 60 ปี เป็นแรงงานด้วย เนื่องจากคนอายุ ยืนยาวขึ้นมาก หลัง 60 ปียังทำงานได้อีกมาก ในโลกความเป็นจริง เราไป fix อายุแรงงาน ไว้ท่ี 60 ปี ไม่ได้แล้ว คนหลัง 60 ปียังทำงานที่เหมาะสมได้อีก 5 ปี 10 ปี ลักษณะงานก็ เปลี่ยนไป ดิจิทัลเข้ามาช่วย คนอายุเกิน 60 ปี ยังทำงานได้อีกมาก ถ้าส่งเสริมการพัฒนา ทกั ษะและจดั ระบบจ้างงานใหเ้ หมาะสมกับโลกใหม่ สอง คนยุคหน้า ทำงานได้หลายอย่างพร้อมกัน มีงานหลากหลายรูปแบบ จะคิดแบบการ จ้างงานในระบบเท่านัน้ ไม่ได้แล้ว คน 1 คนในยคุ หน้า อาจทำงานได้มากกวา่ 1คนในยุคเดิม สาม ประเทศไทยเป็นฐานเกษตรกรรม ซึ่งเป็นจุดแข็ง ไม่ว่าเราจะพัฒนาอุตสาหกรรม งาน บรกิ าร และงานรูปแบบอื่นๆอยา่ งไร เราก็ต้องวางอยู่บนเกษตรกรรมและวถิ ีชีวิต

100 เราควรมุ่งพัฒนางานและพัฒนาแรงงานบนแนวคิด Farm-based economy plus คือเน้น ฐานเกษตรที่บวกกับงานอื่น เช่น อุตสาหกรรมเกษตร ท่องเที่ยว การค้าขายออนไลน์ ศลิ ปะวฒั นธรรม แปรรปู อาหาร สขุ ภาพ ฯลฯ เราจงึ ต้องสรา้ งและพัฒนาแรงงานไปในแนวทางน้ี เพ่ือตอ่ ยอดจดุ แขง็ “ไปเห็นมาแล้ว มีเกษตรกรอายุ 70 กว่าปี ทำเกษตรกรรมพันธสัญญา ผลิตสินค้าเกษตร มูลค่าสูง ใช้ระบบบริหารน้ำด้วยแอฟบนมือถือ ทำงานเที่ยวชุมชน และอื่นๆควบคู่ไปด้วย เกษตรกรทำไดห้ ลายงานในเวลาเดียวกัน พบว่ามีคนรุ่นใหม่หนีโควิดจากเมืองกลับบ้านด้วย เราจึงต้องส่งเสริมแรงงานให้เขาเดินได้ถูก ทิศทางดว้ ยครับ” บนั ทกึ สว. (382) 11 กพ. 64