หลักสูตรการศึกษาต่อเนื่อง ปีงบประมาณ 2561 ปร

หลกั สูตรการศกึ ษาตอ่ เน่อื ง ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรุง พ.ศ. 2562 ศูนย์ฝกึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อนั เน่ืองมาจากพระราชดาริ สานกั งานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย กระทรวงศกึ ษาธกิ าร เอกสารวิชาการลาดบั ที่ 3/2562

คำนำ เอกสารหลักสูตรการศึกษาต่อเน่ือง ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรุง พ.ศ. 2562 ฉบับนี้ เปน็ ผลผลิตท่ีเกดิ ขึ้นจากการทบทวน ตรวจสอบคุณภาพของหลกั สูตรการศึกษาตอ่ เน่ือง ปีงบประมาณ 2561 ของวิทยากรการศึกษาต่อเน่ืองที่ได้รับการแต่งต้ังเป็นวิทยากรในปีงบประมาณ 2561 ซึ่งวิทยากรได้ให้ ข้อคิดเห็นในการปรับปรุง แก้ไข และพัฒนาหลักสูตรหลายประการ เช่น ช่ือหลักสูตร ระยะเวลา จำนวน กล่มุ เปา้ หมาย โครงสรา้ งหลักสตู ร สอื่ การเรียนรู้ เปน็ ต้น เพื่อใหห้ ลกั สูตรมีความเหมาะสม และทันสมัยสำหรับ ใช้ในการจัดกระบวนการเรียนรู้ และเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนมากย่ิงข้ึน จำนวน 42 หลักสูตร ในวันที่ 30 เมษายน 2562 ณ ห้องประชุมบัวสวรรค์ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวราราม วรมหาวหิ าร อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ ขอขอบคุณ คณะวิทยากรการศึกษาต่อเนื่องทุกท่านที่ให้ข้อคิดเห็นที่ดีและเป็นประโยชน์ต่อ การปรบั ปรุง พัฒนาหลกั สตู รการศกึ ษาต่อเนื่องในครง้ั นี้เปน็ อย่างย่งิ งานพัฒนาหลกั สตู ร กลุ่มพฒั นาวชิ าการ ศฝก. 14 มถิ ุนายน 2562

สารบญั หนา้ คำนำ 1 สารบัญ 3 ความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการสถานศกึ ษาและอนมุ ตั ิให้ใชจ้ ากผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษา 6 หลกั สตู รการศึกษาตอ่ เนื่องปี 2561 ปรบั ปรงุ ปี 2562 8 1 การปลกู ผกั พน้ื ฐานโดยวิธเี กษตรธรรมชาติ จำนวน 3 ชว่ั โมง 10 2 การปลกู ผักด้วยวธิ เี กษตรธรรมชาตเิ บือ้ งต้น จำนวน 5 ชวั่ โมง 12 3 การปลกู ผักไมโครกรีน จำนวน 3 ชัว่ โมง 14 4 การเพาะกลา้ จำนวน 3 ชว่ั โมง 16 5 การขยายพนั ธุ์พืชด้วยวิธีควบแน่น จำนวน 3 ชวั่ โมง 18 6 การทำชาขลู่ จำนวน 3 ช่ัวโมง 20 7 การทำขนมปุยฝ้ายสมนุ ไพร-ลกู เกด จำนวน 5 ช่ัวโมง 23 8 การแปรรปู สมุนไพรน้ำวา่ นกาบหอย จำนวน 3 ช่วั โมง 25 9 การทำกมิ จิผักเกษตรธรรมชาติ จำนวน 5 ช่ัวโมง 27 10 การทำขนมเทียนสลัดงา จำนวน 5 ชว่ั โมง 29 11 การทำเค้กกล้วยหอม จำนวน 5 ชว่ั โมง 31 12 การทำเห็ดหยอง จำนวน 5 ชั่วโมง 33 13 การทำขนมเทยี น-ขนมเข่ง จำนวน 10 ช่ัวโมง 36 14 การทำยาพอกตาดว้ ยสมุนไพร จำนวน 3 ชัว่ โมง 39 15 การทำยาพอกเข่าเสอ่ื มด้วยสมุนไพร จำนวน 3 ชว่ั โมง 41 16 การทำยาหม่องตะไคร้หอม จำนวน 3 ช่วั โมง 43 17 การทำสบู่สับปะรด จำนวน 3 ช่วั โมง 45 18 การทำปยุ๋ น้ำชวี ภาพ จำนวน 3 ชว่ั โมง 47 19 สมุนไพรป้องกนั กำจัดแมลงศัตรพู ชื จำนวน 3 ชั่วโมง 49 20 การทำสบู่สมุนไพร จำนวน 10 ช่วั โมง 53 21 การสานตะกรา้ จากไม้ไผ่ จำนวน 10 ชัว่ โมง 56 22 ธรรมชาตพิ าสุข จำนวน 15 ช่วั โมง 58 23 การบริหารจดั การนำ้ แบบระบบนำ้ หยด จำนวน 6 ช่ัวโมง 60 24 เทคโนโลยีเกษตรอจั ฉริยะ จำนวน 8 ช่ัวโมง 63 25 การสรา้ งเพจเพื่อเสริมรายได้ จำนวน 5 ชวั่ โมง 65 26 การสร้างเพจจำหน่ายสนิ ค้าออนไลน์ จำนวน 6 ชั่วโมง 67 27 การผลติ จลุ นิ ทรีย์สงั เคราะห์แสง จำนวน 5 ชว่ั โมง 28 การผลติ เตากา๊ ซชวี มวล จำนวน 10 ช่วั โมง 29 การปลกู และการทำอาหารจากผกั สลดั จำนวน 40 ชัว่ โมง 30 เกษตรกรรมแบบผสมผสาน จำนวน 40 ช่วั โมง

สารบัญ (ต่อ) หนา้ 31 การเพาะเหด็ ฟางกองเต้ยี จำนวน 40 ชว่ั โมง 71 32 การทำเกษตรธรรมชาตติ ามหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง จำนวน 40 ช่วั โมง 74 33 ไผ่สรา้ งรายได้ จำนวน 40 ชวั่ โมง 34 การทำจลุ นิ ทรียแ์ ละผลิตภัณฑ์ในครวั เรอื นจากจุลินทรีย์ จำนวน 40 ช่วั โมง 78 35 การพัฒนาผลิตภัณฑ์ในครวั เรือนดว้ ยเทคโนโลยีอีเอม็ จำนวน 40 ชวั่ โมง 82 36 การทำสบู่สมุนไพรและแฟนซี จำนวน 40 ชั่วโมง 85 37 การแปรรปู สมุนไพร จำนวน 40 ช่ัวโมง 38 การแปรรูปสมนุ ไพรและผักพน้ื บ้าน จำนวน 40 ชวั่ โมง 88 39 การสกดั สมุนไพรเพ่ือสขุ ภาพและความงาม จำนวน 40 ช่ัวโมง 91 40 อญั ชญั ชวนชิม จำนวน 40 ช่ัวโมง 41 หน่อไมเ้ หมันต์ จำนวน 40 ชว่ั โมง 94 42 การแปรรูปผลผลิตทางเกษตร จำนวน 40 ชว่ั โมง 97 คณะผ้จู ัดทำ 102 107 113 125



หลักสูตรการปลกู ผักพื้นฐานโดยวธิ ีเกษตรธรรมชาติ จำนวน 3 ช่วั โมง ศูนย์ฝกึ และพฒั นาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อันเน่อื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จงั หวดั ชลบุรี ความเปน็ มา เกษตรธรรมชาติ เป็นการทำการเกษตรที่ไม่ใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีทางการเกษตรทุกชนิด ตลอดจน ไม่ใช้สิ่งขับถ่ายจากมนุษย์ แต่เน้นการปรับปรุงดินใหม้ ีความอุดมสมบรู ณ์ มพี ลังในการเพาะปลูกเหมือนกับดิน ในปา่ ที่มีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติ การปลกู ผักเกษตรธรรมชาติ จงึ เป็นผกั ท่ีผลิตโดยวธิ ีเกษตรธรรมชาติ ทมี่ ีความปลอดภยั ต่อผผู้ ลติ และผู้บรโิ ภคมากที่สดุ ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ จึงต้องมีการเรียนรู้เกี่ยวกับการเพาะปลูกเบ้ืองต้นโดยวิธีเกษตรธรรมชาติเพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจและ มีทักษะในการปลูกผักได้ และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ เป็นการสร้างรายได้และสร้างความยั่งยืน ใหเ้ กดิ แกค่ รอบครวั ชมุ ชนและสังคม จุดมงุ่ หมาย เพื่อให้ผเู้ รยี น 1. มีความรคู้ วามเข้าใจเก่ยี วกบั การปลกู ผกั พนื้ ฐานโดยวธิ ีเกษตรธรรมชาติ 2. ได้รับการฝกึ ปฏิบตั ิทำแปลงและการปลูกผกั พ้ืนฐานโดยวธิ เี กษตรธรรมชาติ กลุม่ เป้าหมาย เกษตรกรและหรือประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชวั่ โมง โครงสรา้ งหลกั สูตร เร่ือง จดุ ประสงค์ เน้อื หา การจัดกระบวน จำนวนชว่ั โมง การเรยี นรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 30 นาที - 1. ความรู้ - สามารถอธบิ าย - หลกั การทำเกษตร - อธบิ าย 30 นาที - เบือ้ งต้น ความร้ทู ว่ั ไปเกี่ยวกบั ธรรมชาติ เกยี่ วกบั การทำเกษตรโดยวธิ ี - การนำไปใชป้ ระโยชน์ เกษตร เกษตรธรรมชาติ - วสั ดุอปุ กรณ์ท่ีใชใ้ นการ ธรรมชาติ - บอกวสั ดุทใ่ี ช้ในการ ปลกู ผกั ปลูกผัก 2. ผักตาม - บอกชนิดของผัก ชนิดของผกั แต่ละฤดูกาล - อธบิ าย ฤดูกาล ที่ปลกู ในแต่ละฤดกู าล หลักสูตรการศึกษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 1

เรือ่ ง จุดประสงค์ เนื้อหา การจดั กระบวน จำนวนชว่ั โมง การเรยี นรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ 3. การปลกู ผัก - อธิบายวิธกี ารเตรียม - การเตรียมดิน/เตรยี ม - สาธิต 30 นาที 1 ช่วั โมง - ฝึกปฏิบัติ พ้ืนฐานโดยวธิ ี แปลงปลูกผักชนดิ แปลงปลกู ผกั 30 นาที เกษตร ตา่ งๆ - การเพาะเมล็ด/ ธรรมชาติ - การปลูกผักพืน้ ฐาน เพาะกล้า โดยวิธีเกษตรธรรมชาติ - การดูแลรักษา รวมจำนวนช่ัวโมง 1 ช่วั โมง 1 ช่วั โมง 30 นาที 30 นาที ส่ือการเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการอบรม 2. วสั ดุที่ใช้ในการสาธติ และฝึกปฏิบัตกิ ารทำแปลงปลกู ผัก 3. แหล่งเรียนรู้ การวดั และประเมินผล 1. สังเกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏิบตั ิ 2. สังเกตการตอบคำถามระหว่างการจดั กิจกรรม เงือ่ นไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรมไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80 2. มีความรู้และผ่านการฝึกปฏิบตั ิการปลูกผักพน้ื ฐานโดยวธิ ีเกษตรธรรมชาติ หลักสตู รการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 2

หลักสตู รการปลูกผักด้วยวธิ เี กษตรธรรมชาตเิ บอ้ื งต้น จำนวน 5 ชัว่ โมง ศูนยฝ์ กึ และพฒั นาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวหิ าร อันเนอ่ื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวดั ชลบุรี ความเป็นมา เกษตรธรรมชาติ หมายถึง การทำการเกษตรท่ีไม่ใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีทางการเกษตรทุกชนิด ตลอดจนไม่ใช้ส่ิงขับถ่ายจากมนุษย์ แต่เน้นการปรับปรุงดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ มีพลังในการเพาะปลูก เหมือนกับดินในป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติ โดยมีการนำทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดมาใช้ให้เกิด ประโยชน์สูงสุด เป็นวิธีการท่ีไม่ก่อให้เกิดผลเสียต่อสภาพแวดล้อมไม่เป็นอันตรายต่อเกษตรกรและผู้บริโภค สามารถใหผ้ ลผลติ ทั้งปรมิ าณและคุณภาพ เป็นระบบการเกษตรที่มคี วามยั่งยนื ถาวร เป็นอาชีพท่ีมคี วามม่ันคง ผักเกษตรธรรมชาติ จึงเป็นผักท่ีผลิตโดยวิธีเกษตรธรรมชาติ ไม่มีการใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมี รวมทั้งไม่ใช้สงิ่ ขับถ่ายจากมนุษยใ์ นกระบวนการผลิต จึงปลอดภัยต่อผู้ผลิตและผบู้ ริโภคมากที่สดุ ศูนย์ฝกึ และ พัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ได้ตระหนักถึง ความสำคญั ของเกษตรธรรมชาติ ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ จึงได้จัดทำหลกั สูตรการปลูกผกั ด้วยวิธีเกษตรธรรมชาตเิ บอื้ งต้นข้ึน เพื่อให้เกิดความรู้ความเข้าใจ และมีทักษะ ในการปลูกผักได้ และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ เป็นการสร้างรายได้และสร้างความยั่งยืนให้เกิดแก่ ครอบครวั ชุมชนและสังคม จุดมุง่ หมาย เพ่ือให้ผู้เรยี น 1. มคี วามร้คู วามเข้าใจเกี่ยวกับการปลกู ผกั ดว้ ยวธิ ีเกษตรธรรมชาติ 2. ได้รบั การฝึกปฏิบตั ปิ ลูกผกั ดว้ ยเกษตรธรรมชาติ กลมุ่ เป้าหมาย เกษตรกรและหรือประชาชนทส่ี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ช่ัวโมง หลักสตู รการศกึ ษาตอ่ เน่ืองของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 3

โครงสรา้ งหลกั สูตร เรื่อง จุดประสงค์ เนือ้ หา การจัดกระบวน จำนวนชว่ั โมง การเรียนรู้ ผักตามฤดูกาล การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 1. ความรู้ บอกผักที่ควรปลกู ใน - อธิบาย 40 - ทว่ั ไป แตล่ ะฤดูกาล - ซกั ถาม / นาที เกยี่ วกบั ผกั แลกเปล่ียนเรียนรู้ ประสบการณ์ - ให้บันทกึ ผล การเรยี นรู้ 2. การเพาะ - อธบิ ายขนั้ ตอน - ขัน้ ตอนการเพาะกลา้ ผัก - บรรยาย 30 1 เมล็ดผัก การเพาะกลา้ ผกั เช่น คะนา้ กวางตุ้ง กะเพรา - บอกข้อดี ข้อจำกดั ผักบงุ้ จีน และ โหรพา - สาธิต นาที ช่ัวโมง ของการเพาะกล้าผัก เป็นต้น - เตรยี มดิน - ขอ้ ดแี ละข้อจำกัดในการ - ฝกึ ปฏบิ ัติ - ดูแลรกั ษา และยา้ ย เพาะกล้าผัก ต้นกลา้ - การเตรยี มดนิ เพอ่ื เพาะ กลา้ ผัก 3. การทำ - ปฏบิ ัติทำปยุ๋ หมัก - การดแู ลรักษาต้นกล้า - บรรยาย 20 30 ปุย๋ หมกั และ - ปฏบิ ัติทำจุลนิ ทรยี ์ - การยา้ ยต้นกลา้ - สาธิต นาที นาที จลุ นิ ทรยี ์ สังเคราะหแ์ สง - วัสดุ อุปกรณใ์ นการทำปุ๋ย - ฝึกปฏบิ ัติ สังเคราะห์ หมัก และการทำจุลินทรยี ์ แสง สงั เคราะห์แสง - บรรยาย -2 - ข้นั ตอนการทำปยุ๋ หมกั - สาธติ ช่ัวโมง 4. การเตรยี ม - ปฏิบตั ิเตรยี มแปลง และการทำจุลินทรยี ์ - ฝกึ ปฏบิ ัติ แปลงปลูก ปลูกผัก สังเคราะห์แสง 13 และปลกู ผกั - ปฏิบตั ิปลกู ผัก - การเตรียมดิน ชว่ั โมง ชั่วโมง - การเตรียมแปลงปลูกผัก - ขั้นตอนการปลกู ผัก 30 30 นาที นาที รวมจำนวนช่ัวโมง หลักสตู รการศึกษาตอ่ เนือ่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 4

ส่ือการเรยี นรู้ 1. เอกสาร / ใบความรู้ 2. ศกึ ษาดูงานแหล่งเรียนรู้ 3. สอ่ื อิเล็กทรอนิกส์ตา่ งๆ เชน่ VCD, DVD, อินเทอร์เนต็ 4. ภมู ปิ ัญญาท้องถิน่ การวัดและประเมนิ ผล 1. การประเมินความรู้ภาคทฤษฎรี ะหวา่ งเรียนและจบหลักสูตร 2. การประเมินผลงานระหวา่ งเรยี นจากการปฏบิ ตั ิ เง่อื นไขการจบหลักสตู ร 1. มเี วลาเรยี นไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 80 2. มีความร้แู ละผา่ นการฝกึ ปฏิบตั ิการปลูกผักดว้ ยวธิ เี กษตรธรรมชาติ หลกั สตู รการศึกษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 5

หลกั สูตรการปลูกผักไมโครกรีน จำนวน 3 ชั่วโมง ศนู ย์ฝกึ และพฒั นาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวหิ าร อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวัดชลบุรี ความเปน็ มา ไมโครกรีน เป็นผกั ท่ีมีขนาดเล็กใช้ระยะเวลาในการปลูกเพียง 7-14 วัน มีความสงู อย่ทู ่ี 1.1.5 – 4 นิ้ว ซ่ึงมีความแตกต่างจากผักงอก คือต้นอ่อนที่งอกขึ้นจากเมล็ดถ่ัว โดยระยะเก็บเกี่ยวของผักงอกจะอยู่ระหว่าง 2-7 วันแล้วแต่ชนิดของถ่ัวที่นำมาเพาะ ซ่ึงไมโครกรีนอุดมไปด้วยสารอาหารต่างๆ ทางโภชนาการมากกว่าผัก ท่ีเจริญเติบโตเต็มวัย 40 เท่าในสัดส่วนท่ีเท่ากัน สามารถผลิตผักท่ีไม่มีสารพิษรับประทานได้อย่างปลอดภัย โดยไมต่ อ้ งพ่ึงพาสารเคมีได้ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้เห็นถึงความสำคัญของคุณค่าทางสารอาหารของผักไมโครกรีน จึงได้จัดทำหลักสูตรการปลูกผกั ไมโครกรีน ขนึ้ เพ่อื ผ้บู รโิ ภคท่ีต้องการดแู ลสขุ ภาพ จดุ มงุ่ หมาย เพอ่ื ให้ผูเ้ รียน 1. มีความร้คู วามเข้าใจเก่ยี วกบั การปลูกผกั ไมโครกรนี 2. ไดร้ ับการฝกึ ปฏิบตั ปิ ลูกผักไมโครกรีน กลุ่มเป้าหมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่สี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชั่วโมง โครงสร้างหลักสูตร เร่ือง จุดประสงค์ เน้ือหา การจดั กระบวน จำนวนชัว่ โมง การเรียนรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ - ลกั ษณะของผกั 30 นาที - 1. ความรูเ้ บ้ืองต้น - อธบิ ายความรู้ ไมโครกรีน - อธิบาย - เมล็ดพืช ผกั และ - วสั ดุ อุปกรณ์จริง เกยี่ วกบั ผกั ทั่วไปเกีย่ วกับ สมุนไพรทจี่ ะเพาะเป็น ผักไมโครกรีน ไมโครกรนี ผักไมโครกรนี - ประโยชน์ของ ผักไมโครกรนี หลกั สตู รการศึกษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 6

เรื่อง จดุ ประสงค์ เน้ือหา การจัดกระบวน จำนวนชว่ั โมง การเรียนรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 2. ความรู้เกี่ยวกบั - อธบิ ายความรู้ - คุณค่าทางสารอาหาร - อธิบาย 30 นาที - คณุ ค่าทาง เก่ียวกับคุณค่า ต่างๆ ของผกั ไมโครกรนี - แสดงความคดิ เหน็ สารอาหารของ สารอาหารทาง แต่ละชนดิ ผักไมโครกรีน โภชนาการของ -ประโยชน์ทาง โภชนาการ ผกั ไมโครกรนี 3. การเพาะปลกู - ผสมดินปลูกผัก - การผสมดินปลูกผัก- - บรรยาย - 1 ชว่ั โมง ผกั ไมโครกรีน ไมโครกรนี ไมโครกรนี - ฝกึ ปฏิบตั ิ 30 นาที - เลอื กชนดิ ผกั ที่ - การเลอื กชนิดผกั ทนี่ ำมา สามารถนำมาเพาะ เพาะผักไมโครกรีน กลา้ ผักไมโครกรีน - การเพาะผกั ไมโครกรนี - เพาะปลูกผัก ในภาชนะต่างๆ ไมโครกรนี ใน ภาชนะต่างๆ 4. การดูแลรักษา - บอกวิธีดูแลรักษา - การดูแลรักษาหลัง - บรรยาย 10 นาที 20 นาที หลงั เพาะปลกู หลงั การเพาะปลูก การเพาะปลกู - ฝกึ ปฏิบตั ิ - บอกวิธีการ - การเก็บเกย่ี วผลผลติ เก็บเก่ยี วผลผลิต ทเ่ี หมาะสมกับการ นำไปใชป้ ระโยชน์ รวมจำนวนช่วั โมง 1 ชัว่ โมง 1 ชัว่ โมง 10 นาที 50 นาที ส่อื การเรียนรู้ 1. เอกสาร / ใบความรู้ 2. วสั ดุทใี่ ชใ้ นการสาธิตและฝึกปฏิบัตกิ ารปลกู การวัดและประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝึกปฏิบัติ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหวา่ งการจัดกิจกรรม เง่ือนไขการจบหลกั สตู ร 1. มีเวลาเรียนไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 80 2. มคี วามรู้และผา่ นการฝึกปฏิบตั ิการปลกู ผักไมโครกรีน หลกั สตู รการศึกษาตอ่ เนอ่ื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 7

หลักสตู รการเพาะกลา้ จำนวน 3 ช่วั โมง ศูนยฝ์ ึกละพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนือ่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จงั หวัดชลบรุ ี ความเป็นมา การเพาะกล้า เป็นวิธีการขยายพันธุ์พืชอีกวิธีหนึ่งที่ได้รับความนิยมของประชาชนทั่วไปและ เกษตรกร ซ่งึ มีข้ันตอนที่งา่ ยกว่าการขยายพันธ์ุพืชดว้ ยวิธีอ่ืน สามารถทำได้ง่าย รวดเรว็ ทำได้ทุกฤดูกาลและ ได้ต้นพันธ์ุที่มีระบบรากที่แข็งแรง นอกจากนี้ยังช่วยลดต้นทุนเกษตรกรในเรื่องของเมล็ดพันธ์ุ ลดความเสี่ยง ในการงอกของเมล็ดพันธุ์ แต่ขณะเดียวกันก็พบว่ามีข้อเสีย คือสามารถกลายพันธุ์ได้ ง่ายกว่าการขยายพันธุ์ ดว้ ยวธิ ีอนื่ จึงเปน็ เรอ่ื งท่เี กษตรกรและประชาชนควรมคี วามรทู้ ถ่ี กู ต้องในการขยายพนั ธดุ์ ว้ ยการเพาะกลา้ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้เห็นถึงความสำคัญจึงได้จัดทำหลักสูตรการเพาะกล้าขึ้น เพ่ือให้เกษตรกรมีความรู้และสามารถเพาะกล้า ได้ถกู ตอ้ ง จดุ มงุ่ หมาย เพือ่ ให้ผูเ้ รยี น 1. มคี วามรู้ ความเขา้ ใจเก่ยี วกับการเตรียมดนิ เมลด็ พันธุ์ และการเพาะกล้า 2. ได้รบั การฝกึ ปฏบิ ตั เิ ตรยี มดนิ เตรยี มเมล็ดพนั ธุ์ และเพาะกล้า กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรือประชาชนทสี่ นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ช่วั โมง โครงสร้างหลกั สูตร เร่ือง จดุ ประสงค์ เน้อื หา การจัดกระบวน จำนวนช่ัวโมง การเรยี นรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ - วสั ดุท่ใี ช้ในการ 30 นาที 30 นาที 1. การเตรยี มดนิ เพื่อใหผ้ เู้ รียนมี เตรยี มดิน - อธิบาย - ขั้นตอนการ - วัสดุ อุปกรณ์ ความร้คู วามเข้าใจ เตรยี มดนิ จริง - สาธติ และสามารถฝึก - ฝึกปฏบิ ัติ ปฏิบตั ิเตรียมดนิ หลักสตู รการศึกษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 8

เรือ่ ง จดุ ประสงค์ เนื้อหา การจัดกระบวน จำนวนชั่วโมง 2. เมลด็ พันธุ์ การเรยี นรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ เพอื่ ให้ผู้เรียนแยก 20 นาที 20 นาที 3. การเพาะกล้า ประเภทเมลด็ พันธุ์ - ประเภทเมล็ดพันธ์ุ - อธิบาย ให้เหมาะสมกับ 20 นาที 40 นาที 4. การดแู ลรักษา การเพาะ ขนาดเล็ก กลาง และ - สาธิต หลงั เพาะเมลด็ พันธุ์ 20 นาที - เพ่อื ใหผ้ ูเ้ รียนมี ใหญ่ - ฝึกปฏบิ ัติ 1 ชั่วโมง 1 ชวั่ โมง ความร้เู กยี่ วกับ 30 นาที 30 นาที การเพาะกล้า - ลักษณะของผิว เพ่อื ใหผ้ ูเ้ รียนมี เมล็ดพันธุ์ทมี่ ีผล ความร้เู ก่ียวกบั การดูแลรักษา ตอ่ การงอก - ข้ันเตรียมเมล็ดพันธ์ุ - ขั้นตอนการ - อธบิ าย เพาะกล้า - วสั ดุ อุปกรณ์ - ประโยชนข์ องการ จริง เพาะกลา้ - สาธติ - ฝึกปฏิบัติ - วธิ ีการดแู ลรักษา อธิบาย หลังเพาะเมล็ดพันธุ์ รวมจำนวนชัว่ โมง ลือ่ การเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการเรยี น 2. วสั ดุ อปุ กรณ์จรงิ การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤติกรรมการฝกึ ปฏบิ ตั ิ 2. สังเกตการตอบคำถามระหว่างการอธิบาย เงือ่ นไขการจบหลกั สูตร 1. ระยะเวลาเข้ารับการอบรมไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 80 2. มคี วามรู้และผ่านการฝกึ ปฏิบตั ิการเตรยี มดิน เตรียมเมลด็ พนั ธ์ุ และการเพาะกล้า หลักสูตรการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 9

หลกั สูตรการขยายพันธ์พุ ืชดว้ ยวธิ กี ารควบแน่น จำนวน 3 ช่วั โมง ศูนยฝ์ กึ ละพฒั นาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี ความเปน็ มา การขยายพันธุพ์ ืชด้วยวิธีการควบแน่น เปน็ วิธีการขยายพันธุ์พืชอีกวิธีหนึง่ ทไี่ ดร้ ับความนยิ มของ ประชาชนทั่วไปและเกษตรกร ซึ่งมีขั้นตอนที่ง่ายและสามารถขยายพันธ์ุได้คร้ังละมากๆ สามารถลดเวลา ตน้ ทุนและการดูแลรกั ษา วธิ ีการนี้สามารถอนุรกั ษ์พนั ธพ์ุ ืชได้ดี เนื่องจากพันธท์ุ ไ่ี ดจ้ ะเหมือนต้นพอ่ พนั ธุ์แมพ่ ันธ์ุ ทำให้ไม่มีการกลายพันธุ์ วิธีการนีส้ ามารถใช้กับพชื ผักและผลไม้กว่า 30 ชนดิ แตข่ ณะเดยี วกันกพ็ บว่ามขี ้อเสีย คือระบบรากจะเป็นรากฝอย เส่ยี งกบั การล้มเสยี หายจากลมพัดแรง การปลูกต้องมีการปักไม้ยึดลำตน้ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ได้เหน็ ถึงความสำคัญจงึ ได้จดั ทำหลักสูตรการขยายพันธุ์ดว้ ยวิธีการควบแน่นขึ้น เพ่ือให้เกษตรกรมคี วามรูแ้ ละ สามารถขยายพันธุ์พืชด้วยวธิ กี ารควบแน่นได้ถูกต้อง จดุ มุง่ หมาย เพือ่ ให้ผเู้ รยี น 1. มีความร้คู วามเข้าใจเกีย่ วกับการเลือกใช้วัสดุ การเตรียมดนิ การคัดเลือกกง่ิ พนั ธุ์ การขยายพนั ธ์ุ ดว้ ยวิธีการควบแน่น และการดแู ลรกั ษา 2. ได้รับการฝึกปฏิบัติขยายพนั ธุพ์ ืชดว้ ยวธิ กี ารควบแน่น กลุ่มเป้าหมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนทีส่ นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชัว่ โมง โครงสรา้ งหลักสูตร เรือ่ ง จุดประสงค์ เนอื้ หา การจัดกระบวน จำนวนชั่วโมง การเรยี นรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 10 นาที - 1. การเลอื กใช้วัสดุ เพอื่ ให้ผู้เรยี นมี - วสั ดุทใ่ี ช้ในการ - อธิบาย ความรูค้ วามเข้าใจ ขยายพนั ธพุ์ ืชดว้ ยวิธีการ - วสั ดุ อุปกรณจ์ ริง เกีย่ วกบั การ ควบแน่น เลอื กใช้วัสดุ หลกั สตู รการศกึ ษาต่อเน่อื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 10

เร่ือง จดุ ประสงค์ เนื้อหา การจดั กระบวน จำนวนช่วั โมง 2. การเตรียมดนิ การเรียนรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ 20 นาที 40 นาที 3. การคดั เลือก เพื่อให้ผู้เรยี นมี - การเตรียมดนิ - อธิบาย กงิ่ พันธ์ุ 10 นาที 20 นาที ความรู้ความเข้าใจ - การกรอกดิน - สาธติ 4. การขยายพนั ธ์ุ 20 นาที 30 นาที พชื ดว้ ยวธิ ีการ เกยี่ วกบั การ ในวัสดุปลูก - ฝกึ ปฏบิ ัติ ควบแน่น 30 นาที - เตรียมดนิ 5. การดูแลรกั ษา 1 ช่ัวโมง 1 ชว่ั โมง เพื่อให้ผเู้ รยี นมี - ลกั ษณะของกิ่งพันธุ์ทด่ี ี - อธบิ าย 30 นาที 30 นาที ความรคู้ วามเข้าใจ - ประโยชนข์ องกง่ิ พนั ธ์ุ - สาธิต เกยี่ วกบั การเลือก ท่ดี ี - ฝกึ ปฏิบัติ กง่ิ พนั ธุ์ เพอ่ื ให้ผู้เรียนมี - ขน้ั ตอนการขยายพันธุ์ - อธิบาย ความรู้ความเข้าใจ พชื ดว้ ยวธิ ีการควบแนน่ - สาธิต เก่ยี วกับการ - ฝึกปฏบิ ัติ ขยายพนั ธ์ุดว้ ย วิธกี ารควบแน่น เพอื่ ใหผ้ เู้ รยี นมี - วิธกี ารดูแลรักษาหลงั - อธิบาย ความรู้เกย่ี วกบั การ การขยายพนั ธุ์ด้วย ดแู ลรักษา วิธกี ารควบแนน่ - วิธีการนำตน้ พันธไ์ุ ปปลูก รวมจำนวนชัว่ โมง ลื่อการเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรยี น 2. วสั ดุ อปุ กรณ์จรงิ การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการอธบิ าย 2. สงั เกตพฤติกรรมการฝึกปฏบิ ตั ิ เง่อื นไขการจบหลกั สตู ร 1. ระยะเวลาเขา้ รับการอบรมไมน่ อ้ ยกว่าร้อยละ 80 2. มีความรแู้ ละผา่ นการปฏบิ ัติการขยายพันธุ์พืชด้วยวธิ ีการควบแนน่ หลักสตู รการศกึ ษาต่อเนือ่ งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 11

หลกั สูตรการทำชาขลู่ จำนวน 3 ช่วั โมง ศูนยฝ์ ึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เนือ่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จงั หวัดชลบรุ ี ความเปน็ มา ขลู่ เป็นพืชท่ีพบมากในภาคตะวันนอก ชอบข้ึนตามพ้ืนท่ีช้ืนแฉะ ขยายพันธุ์โดยการปักชำ เป็นพืชที่ปลูกค่อนข้างง่าย ขึ้นได้ในดินแทบจะทุกชนิด ซ่ึงมีประโยชน์มากมาย สามารถรับประทานได้ทั้งใบ ยอดอ่อนและดอก โดยใบสามารถนำไปตามแห้งใช้ทำใบชา เพ่ือดื่มแก้กระหายน้ำ ช่วยลดน้ำหนัก ตลอดจน ฤทธ์ิทางยาท่ีต้นของขลู่ ใชต้ ้มเป็นยาช่วยขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะพิการ เบาหวาน เมื่อนำไปต้มอาบ สามารถ แก้ผื่นคันและโรคผิวหนัง ใบและราก สามารถใชแ้ ก้ไข้ พอกแก้แผลอักเสบ ส่วนใบกับต้นอ่อน ใช้รักษาอาการ ปวดตามข้อ ใบช่วยรักษาโรคริดสีดวงทวาร โดยคั้นน้ำจากใบสด แก้กระษัย เป็นยาอายุวัฒนะ นอกจากน้ี รากสด สามารถนำไปรบั ประทาน สำหรบั เปน็ ยาฝาดสมาน เพื่อแก้บิด และไขห้ วัด ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ได้เห็นถึงความสำคัญจึงได้จัดทำหลักสูตรการทำชาขลู่ขึ้น เพ่ือให้เกษตรกรเห็นความสำคัญของสมุนไพร พนื้ บา้ นและทำชาขลไู่ ดถ้ ูกต้อง จุดมงุ่ หมาย เพอื่ ใหผ้ เู้ รยี น 1. มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับขลู่ และการทำชาขลู่ 2. ไดร้ บั การฝกึ ปฏิบตั ทิ ำชาขลู่ กล่มุ เป้าหมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนที่สนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชวั่ โมง โครงสร้างหลักสูตร เรื่อง จุดประสงค์การ เนือ้ หา การจัดกระบวน จำนวนช่ัวโมง เรยี นรู้ การเรียนรู้ - ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 1. ความรู้ เพือ่ ให้ผู้เรยี น เชน่ ชือ่ พื้นบา้ น ลักษณะของ - อธิบาย 20 นาที - ต้นขลู่ และใบขลู่ - ชมคลปิ เบอ้ื งตน้ มคี วามรู้เกี่ยวกบั - สรรพคณุ และประโยชนข์ อง ขลู่ เกยี่ วกบั ตน้ ขลู่ ตน้ ขลู่ หลักสูตรการศึกษาต่อเน่อื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 12

เรอ่ื ง จดุ ประสงค์ เนือ้ หา การจดั กระบวน จำนวนช่วั โมง 2. สรรพคณุ การเรียนรู้ การเรยี นรู้ ของชาขลู่ - ประโยชน์ของชาขลู่ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ เพ่ือใหผ้ ้เู รียน - ฤทธิท์ างยาของชาขลู่ - อธิบาย 50 นาที - 3. วัสดุ มีความรเู้ รื่อง - ตัวอยา่ งผลดีที่เกิดจาก - ชมคลปิ อปุ กรณ์ในการ ประโยชนแ์ ละ การดม่ื ชาขลู่ ทำชาขลู่ ฤทธิ์ทางยาของ - อธบิ าย 10 นาที - 4. ขนั้ ตอนการ ใบชาขลู่ วัสดุ อุปกรณ์และวัตถุดิบทใี่ ช้ใน - วัสดุ อุปกรณ์ 30 นาที ทำชาขลู่ เพื่อให้ผู้เรยี น การทำชาขลู่ จรงิ 10 นาที 1 เลือกใช้วัสดุ - อธบิ าย ชั่วโมง อปุ กรณ์ - ข้นั ตอนการทำชาขลู่ - วัสดุ อุปกรณ์ เพอ่ื ให้ผู้เรยี น - ขน้ั ตอนการชงชาขลู่ จรงิ - สามารถทำชาขลู่ - อธิบาย 1. 5. ข้อควรระวัง เพอื่ ให้ผู้เรยี น - ขอ้ ควรระวงั ในการดม่ื ชาขลู่ ในการดม่ื ชา เลอื กดืม่ ชา สมุนไพร สมุนไพรได้ อย่างเหมาะสม รวมจำนวนชวั่ โมง 21 ชั่วโมง ช่วั โมง สอ่ื การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. วสั ดุ อุปกรณ์จริง 3. คลปิ การวดั และประเมินผล 1. สงั เกตพฤติกรรมการฝึกปฏิบัติ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการจัดกจิ กรรม เง่อื นไขการจบหลักสตู ร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรมไมน่ ้อยกวา่ ร้อยละ 80 2. มคี วามรู้และผา่ นการฝกึ ปฏิบตั ิการทำชาขลู่ หลกั สตู รการศกึ ษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 13

หลกั สตู รการทำชาเตย-ตะไคร้ จำนวน 3 ช่ัวโมง ศนู ย์ฝกึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อันเน่อื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบรุ ี ความเปน็ มา ชาเป็นเคร่ืองด่ืมที่คุ้นเคยกันเป็นอย่างดี ท้ังประเภทชาใบ ชาฝรั่งประเภทถุง ชาพร้อมดื่ม นอกจากน้ียังมีชาที่ผลิตมาจากสมุนไพร ซ่ึงมีหลากหลายชนิด ท้ังสมุนไพรไทย และ สมุนไพรจีน ทีม่ ีข้อแตกต่าง ทีเ่ ห็นได้ชัด คอื เปน็ ชาท่ีไรซ้ ง่ึ คาเฟอนี ส่วนคุณประโยชนก์ ห็ ลากหลายตามชนดิ และประเภทของชา ซ่งึ เตยและ ตะไคร้ เป็นพืชที่ปลูกง่าย และหาง่ายในทุกครัวเรือน จึงมีการนำเตยและตะไคร้มาทำเป็นชา ซึ่งมีสรรพคุณ มากมาย โดยชาใบเตย บำรุงหัวใจ ขับปัสสาวะ ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ชาใบเตยจึงเหมาะกับคนที่ เป็นโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง คนธรรมดาทั่วไปก็ดื่มได้กลิ่นหอมของใบเตยช่ืนใจ คลายเครียดได้ดี เป็น Aroma therapy อีกรูปแบบหนึ่ง ส่วน ชาตะไคร้ สามารถช่วยขับลม ช่วยย่อยอาหาร แก้ลมวิงเวียน แก้ปวดเกร็งในท้อง ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ และมีรายงานการทดลองพบว่า ตะไคร้นั้นมีคุณสมบัติต้านมะเร็ง ได้อกี ด้วย จึงไดม้ กี ารนำเตยและตะไคร้มาผสมกนั เพื่อทำเป็นชา เพอ่ื ใหม้ สี รรพคณุ เพมิ่ มากขน้ึ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ได้เห็นถึงความสำคัญจึงได้จัดทำหลักสูตรการทำชาเตย-ตะไคร้ข้ึน เพื่อให้เกษตรกรมีความรู้และสามารถทำ ชาเตย-ตะไคร้ได้ จุดมุ่งหมาย เพ่อื ให้ผูเ้ รยี น 1. มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกับเตย ตะไคร้ และชาเตย-ตะไคร้ 2. ได้รบั การฝึกปฏบิ ัตทิ ำชาเตยตะไคร้ กลุ่มเป้าหมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่สี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชวั่ โมง โครงสร้างหลักสูตร เรื่อง จุดประสงค์การเรยี นรู้ เนื้อหา การจัดกระบวน จำนวนชั่วโมง การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ 1. ความรู้ เพอื่ ใหผ้ ูเ้ รียนมี - ชนิดของเตยและตะไคร้ 1 ชว่ั โมง - เก่ียวกบั เตย ความร้เู กีย่ วกบั เตย - สรรพคุณและ - อธบิ าย และตะไคร้ และตะไคร้ ประโยชน์ของเตยและ - ชมคลิป หน้า 14 ตะไคร้ หลกั สตู รการศึกษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562

เรือ่ ง จุดประสงค์การเรียนรู้ เน้ือหา การจัดกระบวน จำนวนชั่วโมง การเรยี นรู้ 2. วัสดุ เพือ่ ให้ผเู้ รยี นเลือกใช้ - วัสดุ อุปกรณ์และ ทฤษฎี ปฏิบัติ - อธบิ าย 10 นาที - - วัสดุ อุปกรณ์ อุปกรณ์ วัสดอุ ปุ กรณ์ วตั ถุดบิ ในการทำชาเตย- จริง ในการจดั ทำ ตะไคร้ ชาเตย-ตะไคร้ 3. ขัน้ ตอน เพอื่ ให้ผเู้ รียนทำชา - ขน้ั ตอนการทำชาเตย- - อธิบาย 30 นาที 40 นาที - สาธิต 30 นาที - การทำ เตย-ตะไคร้ ตะไคร้ - ฝกึ ปฏิบตั ิ - อธบิ าย ชาเตย-ตะไคร้ - การชงชาเตย-ตะไคร้ - คลิป 4. ผลิตภัณฑ์ เพอ่ื ใหผ้ ้เู รียนมี - เตย เชน่ นำ้ ใบเตย อื่นของเตย ความร้เู กี่ยวกบั จักสานกระเปา๋ เปน็ ตน้ และตะไคร้ ผลิตภัณฑ์อน่ื จาก - ตะไคร้ เชน่ นำ้ ตะไคร้ เตยและตะไคร้ ยาหม่อง สบู่ เป็นต้น 40 5. ข้อควร เพื่อให้ผู้เรยี น - ข้อควรระวังในการดื่ม - อธบิ าย 10 นาที - ระวังในการ ตระหนกั ในการเลือก ชาเตย-ตะไคร้ ดื่มชาสมุนไพร ดมื่ ชาสมนุ ไพร รวมจำนวนชวั่ โมง 2 ชั่วโมง 40 นาที 20 นาที สอ่ื การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. คลิป การวัดและประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝกึ ปฏิบัติ 2. สังเกตการตอบคำถามระหว่างการจดั กจิ กรรม เงอ่ื นไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารับการอบรมไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 2. มคี วามรู้และผ่านการฝกึ ปฏิบตั ิการทำชาเตย-ตะไคร้ หลักสูตรการศกึ ษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 15

หลกั สูตรการทำขนมปยุ ฝ้ายสมุนไพร-ลูกเกด จำนวน 5 ชวั่ โมง ศนู ย์ฝกึ และพฒั นาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวัดชลบุรี ความเป็นมา ขนมปุยฝ้าย ขนมไทยสีหวาน หอม นุ่ม อร่อย ขนมปุยฝ้าย อีกหนึ่งสัญลักษณ์ที่มาคู่กับวันตรุษจีน ของไหว้เจ้าที่ขาดไม่ได้ ความหมายส่ือถึงความเฟ่ืองฟู ความเจริญงอกงามและความรุ่งเรือง ถ้าในช่วงเทศกาล จะมีราคาสงู หากเราทำเองจะประหยัดเงนิ หรอื ทำขายเป็นรายได้ในครอบครัว โดยส่วนใหญ่ การทำขนมปุยฝ้ายจะใช้สีผสมอาหาร แต่ในภาวะปัจจุบันคนส่วนใหญ่มักดูแล สุขภาพด้วยการใช้สมุนไพรมาเป็นส่วนประกอบ เชน่ อัญชัญ ซ่ึงเปน็ พืชที่ให้สีฟ้าสวยงาม ท้ังยงั มีประโยชน์ในการ ขยายหลอดเลือดฝอย ในดวงตา ทำให้การมองเห็นดขี ้ึน หรอื ใบเตย เป็นพืชที่ให้สีเขียว มีสรรพคุณ บำรงุ หัวใจ มีกล่นิ หอม ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ห็นถงึ ความสำคญั จึงได้จัดทำหลักสูตรการทำขนมปุยฝ้ายสมุนไพร-ลกู เกดขึน้ เพื่อให้เกษตรกรมีความรูแ้ ละ สามารถทำขนมปุยฝ้ายสมุนไพร-ลกู เกด ท่ีใชส้ ธี รรมชาติแทนสผี สมอาหาร จุดมงุ่ หมาย เพ่อื ใหผ้ ้เู รียน 1. มคี วามรู้ความเขา้ ใจในการใชส้ ีจากธรรมชาตใิ นการประกอบอาหาร 2. มีความรู้ ความเขา้ ใจ และได้รบั การฝึกปฏบิ ตั ิทำขนมปยุ ฝ้ายสมุนไพร-ลกู เกด กลมุ่ เปา้ หมาย ประชาชน จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ชั่วโมง โครงสร้างหลักสูตร เรื่อง จุดประสงค์การ เนอ้ื หา การจดั กระบวน จำนวนชั่วโมง เรียนรู้ การเรยี นรู้ - วิธกี ารเลือกใช้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 1. การใชส้ ี เพื่อใหผ้ ู้เรียนมี สมุนไพรท่ใี ห้สี - อธิบาย 20 นาที - - ประโยชน์และ - สาธิต จากธรรมชาติ ความรู้ความเข้าใจ สรรพคณุ ของ สมุนไพร ในการนำสีจาก ธรรมชาติมาใช้ หลักสูตรการศกึ ษาตอ่ เนือ่ งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 16

เรือ่ ง จดุ ประสงคก์ าร เนื้อหา การจดั กระบวน จำนวนช่ัวโมง เรียนรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 2. วสั ดุ เพื่อใหผ้ ู้เรียนมี - วิธีการเลือกใชว้ ัสดุ - อธบิ าย 20 นาที - อุปกรณ์ ความรเู้ ก่ียวกับวสั ดุ อุปกรณใ์ นการทำ ในการทำขนม อุปกรณใ์ นการทำ ขนมปุยฝ้ายสมุนไพร- ปยุ ฝ้าย ขนมปุยฝา้ ย ลูกเกด สมนุ ไพร- สมุนไพร-ลกู เกด ลูกเกด 3. ส่วนผสม เพื่อให้ผู้เรยี นมี - วตั ถดุ บิ ในการทำ - อธิบาย 20 นาที - การทำขนม ความรู้ ความเขา้ ใจ ขนมปุยฝา้ ยสมนุ ไพร- - วตั ถดุ บิ ปยุ ฝ้าย ในการทำขนม ลูกเกด สมนุ ไพร- ปุยฝ้ายสมุนไพร- ลกู เกด ลูกเกด 4. ทำขนม เพอื่ ให้ผเู้ รยี น - การสกดั สธี รรมชาติ - อธบิ าย 30 นาที 3 ช่วั โมง ปุยฝา้ ย ฝึกปฏิบัตกิ ารทำ จากสมุนไพร - สาธติ สมนุ ไพร- ขนมปยุ ฝ้าย - ขั้นตอนการทำขนม - ปฏิบตั ิ ลกู เกด สมุนไพร-ลูกเกด ปยุ ฝา้ ยสมนุ ไพร- ลูกเกด รวมจำนวนชวั่ โมง 1 ชวั่ โมง 3 ชว่ั โมง 30 นาที 30 นาที สือ่ การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. วตั ถดุ บิ การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏิบตั ิ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหวา่ งการจัดกิจกรรม เงื่อนไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรมไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 80 2. มคี วามรแู้ ละผา่ นการฝกึ ปฏิบัติทำขนมปุยฝ้ายสมุนไพร-ลูกเกด หลักสูตรการศกึ ษาตอ่ เนอ่ื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 17

หลักสูตรการแปรรูปสมุนไพรน้ำวา่ นกาบหอย จำนวน 3 ชวั่ โมง ศนู ยฝ์ กึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบรุ ี ความเปน็ มาของหลักสตู ร วา่ นกาบหอย เป็นสมุนไพรชนิดหน่ึง ที่เป็นพืชล้มลุกโดยจะข้ึนเป็นกอ ใบแตกตัวตามลำต้นทใ่ี หญ่ อวบโดยใบออกเรียงกัน ใบเป็นใบเด่ียว ด้านหน้าใบมีสีเขียวส่วนด้านล่างของใบมีสีม่วง ใบมีความหนา รูปร่าง คล้ายกับหอก ดอกมีสีขาวโดยจะเกิดที่ช่อดอกสีม่วงท่ีมีรูปร่างคล้ายกับหอยแครง จึงเป็นท่ีมาของช่ือ “วา่ นกาบหอย” มสี รรพคณุ ทางยามากมาย ซึ่งใบของว่านกาบหอยช่วยรักษาอาการกระหายน้ำ ร้อนใน รักษา อาการอาเจียนเป็นเลือด รักษาอาการเจ็บช้ำจากภายในท่ีมีสาเหตุจากการถูกกระแทกด้วยของแข็งหรือจากการ พลดั ตกจากทีส่ ูง รักษาอาการถ่ายหรอื ปัสสาวะออกมาเป็นเลอื ด ส่วนดอกของว่านกาบหอยมีรสชาติเยน็ จึงชว่ ย ในการรักษาอาการไอแบบแห้ง ช่วยในการขับเสมหะ รักษาอาการเลือดกำเดาไหลและช่วยในการห้ามเลือด ให้หยดุ ไหล ในขณะท่ีรากและใบใช้เป็นยาเพื่อทำให้เกิดอาการอาเจียนได้และหากใช้ในปริมาณมาก จะมีฤทธิ์ ทำใหเ้ ปน็ ยาระบายหรอื ยาถ่าย รกั ษาอาการมา้ มพกิ ารหรืออาการไตพกิ ารได้ ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจาก พระราชดำริ ได้เห็นถึงความสำคัญของสรรพคุณที่ได้จากวา่ นกาบหอย จึงได้จัดทำหลักสตู รการแปรรูปสมุนไพร น้ำวา่ นกาบหอย เพอื่ บำรงุ รักษาสุขภาพ จุดมุ่งหมาย เพอ่ื ให้ผู้เรยี น 1. มีความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับสมุนไพรวา่ นกาบหอย 2. ไดร้ ับการฝึกปฏบิ ตั ิการทำน้ำว่านกาบหอยและไอตมิ น้ำว่านกาบหอย กลมุ่ เปา้ หมาย ประชาชน จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชั่วโมง โครงสร้างหลักสตู ร เร่ือง จุดประสงค์การเรยี นรู้ เน้ือหา การจัดกระบวน จำนวนชั่วโมง - ลกั ษณะของวา่ น การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ กาบหอย 1. ความรู้ - อธบิ ายความรู้ท่วั ไป - การนำไปใช้ประโยชน์ - อธิบาย 30 นาที - เบอื้ งตน้ เกย่ี วกับว่านกาบหอย เกยี่ วกบั ว่าน - บอกวัตถดุ บิ ท่ใี ช้ใน กาบหอย การทำน้ำว่านกาบหอย หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 18

เรือ่ ง จุดประสงค์การเรยี นรู้ เนื้อหา การจัดกระบวน จำนวนช่ัวโมง การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 2. ความรู้ - อธบิ ายสรรพคุณของ - สรรพคณุ ของสมนุ ไพร 30 นาที่ - เกย่ี วกับ สมนุ ไพรน้ำว่านกาบหอย น้ำว่านกาบหอย - อธบิ าย สรรพคณุ - แลกเปลยี่ น สมนุ ไพรนำ้ เรยี นรู้ ว่านกาบหอย 3. การทำนำ้ - อธบิ ายและให้ฝกึ - วัตถุดบิ ทใี่ ช้ในการทำ - อธิบาย 30 นาที 90 นาที วา่ นกาบหอย ปฏิบตั ิการทำนำ้ และ นำ้ ว่านกาบหอย และ - สาธิต ไอตมิ นำ้ ว่านกาบหอย ไอติมนำ้ ว่านกาบหอย - ฝึกปฏบิ ัติ 1 ชว่ั โมง 1 ชัว่ โมง - การทำนำ้ วา่ นกาบหอบ 30 นาที 30 นาที - การทำไอตมิ น้ำวา่ น กาบหอย รวมจำนวนชว่ั โมง สื่อการเรียนรู้ 1. เอกสาร / ใบความรู้ 2. วสั ดุที่ใช้ในการสาธติ และฝกึ ปฏิบัตกิ ารทำนำ้ วา่ นกาบหอย การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สังเกตการตอบคำถามระหวา่ งการจัดกจิ กรรม 3. ชิ้นงาน/ผลงานจากการปฏิบัติ เงื่อนไขการจบหลกั สูตร 1. มีเวลาเรียนไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 80 2. มีความรูแ้ ละผ่านการฝึกปฏิบตั ิการนำ้ วา่ นกาบหอยและไอตมิ นำ้ วา่ นกาบหอย หลักสูตรการศกึ ษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 19

หลักสูตรการทำกิมจผิ ักเกษตรธรรมชาติ จำนวน 5 ชั่วโมง ศูนยฝ์ กึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อนั เน่อื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบุรี ความเป็นมา การทำกิมจิเริ่มถือกำเนิดขึ้นในศตวรรษท่ี 7 แรกเรม่ิ กิมจิเป็นผักดองเค็ม พอศตวรรษที่ 12 ได้มี การทำกิมจิรูปแบบใหม่โดยมีส่วนผสมของเครื่องเทศและเครื่องปรุงรส ต่อมาศตวรรษที่ 18 ได้นำพริกป่นเผ็ด มาเป็นส่วนผสมท่ีสำคัญของกิมจิ จนถึงศตวรรษท่ี 19 ได้มกี ารเอาผักกาดขาวมาทำกิมจิ ซ่ึงเป็นท่ีทราบกันถึง ปัจจุบัน ซ่ึงการทำกิมจิเป็นการดองผัก เพ่ือถนอมอาหารไว้รับประทานในช่วงฤดูหนาว ท่ีไม่เหมาะกับการ เพาะปลูกของชาวเกาหลี และติดอันดับ 1 ใน 5 ของอาหารเพื่อสุขภาพท่ีดีท่ีสุดในโลก ซ่ึงมีประโยชน์ท้ังต่อ สุขภาพและความงาม เกิดจากการนำเอาผักต่างๆ เช่น กุยช่าย ผักกาดขาว หัวไชเท้า พริกแดง หัวหอม ขิง เกลือ และน้ำตาล มาหมักรวมกัน โดยชาวเกาหลีจะนำกิมจิไปปรุงเป็นส่วนประกอบของอาหารด้วย เช่น ใส่ในบะหม่ี ซปุ กิมจิ ข้าวผดั กิมจิ ไข่เจยี วกิมจิ หมูผดั กิมจิ เป็นตน้ กิมจิ จะมีรสเผ็ด เปรี้ยว และมีกล่ินเฉพาะตัว แต่ประกอบไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์ ตอ่ ร่างกาย ที่สำคัญไม่ทำให้อ้วน และช่วยให้ระบบการหมุนเวียนโลหิตทำงานเป็นปกติ ทำให้ผิวพรรณสดใสอีกด้วย เน่ืองจากกิมจิอุดมด้วยโปรตีน วิตามินเอ บี 1 บี 2 ซี แคลเซียมธาตุเหล็ก และสารคาโรทีน นอกจากน้ียังมี สรรพคุณช่วยยอ่ ยอาหาร สรรพคุณต่างๆ ในกมิ จิไดม้ าจากสว่ นผสมหลักท่ีทำมาจากผกั หลายชนิดซึ่งมีปริมาณ ของเส้นใยสูง มแี คลอร่ีตำ่ ในขณะที่หัวหอม พริกและกระเทียมที่เป็นเคร่อื งปรงุ ในกิมจิ กเ็ ป็นผักที่มีประโยชน์ ต่อสุขภาพ กมิ จยิ ังมีแบคทีเรยี แลคโตบาซลิ ลัส (Lactobacillus) ทใี่ ห้กรดแลคติก (Lactic Acid) ทีเ่ กดิ จากการ หมักดองกิมจิ หลังจากการดองกิมจิไปเป็นเวลา 3 อาทิตย์ ระดบั ของวิตามินบี 1 วิตามินบี 2 และวิตามินบี 12 กจ็ ะเพิม่ ถึงเป็นสองเท่า กรดแลคติกจะช่วยยับยั้งแบคทีเรียที่ไม่ดี ไม่ให้เจริญเติบโตภายในลำใส้ของมนุษย์ และยังมี หน้าท่ีป้องกันโรคต่างๆ ได้อีก เช่น โรคอ้วน โรคมะเร็งกระเพาะอาหาร นอกจากนี้ยังช่วยในเรื่องการขับถ่าย ได้เป็นอย่างดี ช่วยยับยั้งอาการท้องผูก และมะเร็งลำไส้ ส่วนในพริกกับกระเทียม จะช่วยในเรื่องของการ ป้องกันการจับตัวเป็นกอ้ นของเลอื ดและการลดไขมนั ในเลือด ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวราราม วรมหาวิหาร อันเนื่องมาจาก พระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เหน็ ความสำคัญดังกลา่ วขา้ งต้น จึงได้จดั หลกั สูตรการทำกิมจิผกั เกษตรธรรมชาติ เพอ่ื เป็น การสง่ เสริมสขุ ภาพของประชาชนในชมุ ชน จุดมุ่งหมาย เพื่อให้ผ้เู รียน 1. มีความรคู้ วามเข้าใจเกยี่ วกบั การทำกมิ จผิ ักเกษตรธรรมชาติ 2. ฝกึ ปฏบิ ัตกิ ารทำกิมจิผักเกษตรธรรมชาติ หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเนือ่ งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 20

กลมุ่ เป้าหมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ชั่วโมง โครงสร้างหลกั สูตร เรื่อง จดุ ประสงค์ เนือ้ หา การจัดกระบวน จำนวนช่วั โมง การเรียนรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ 1. ความเป็นมา - อธิบายความ - ความเปน็ มาของกมิ จิ - อธบิ าย 20 นาที - และประโยชน์ของ เปน็ มา และ - ประโยชนข์ อง กมิ จิ - ชมคลปิ กิมจิ ประโยชน์ “ร้หู รอื ไม่ : กมิ จิ” 2. วัตถุดบิ ในการ - บอกวัตถุดิบใน - วตั ถดุ บิ ในการทำกมิ จิ - อธิบาย 15 นาที - จัดทำ การทำกิมจิ - การเลอื กซ้ือหรอื เลอื กใช้ - ชมวัสดุของจริง วัตถดุ บิ 3. การทำกมิ จิ - ทำกิมจิ - การเตรยี มวัตถุดบิ - อธิบาย 20 นาที 180 - การหมกั และลา้ งเกลือ - สาธิต นาที - การทำนำ้ หมักกิมจิ - ฝึกปฏบิ ัติ 4. การเก็บรกั ษา - เกบ็ รกั ษากมิ จิ วธิ ีการเก็บรกั ษากิมจิ - อธิบาย 15 นาที - 5. การตลาดและ - อธบิ ายตลาด - ตลาดของกิมจิ - อธิบาย 20 นาที 30 นาที บรรจหุ บี ห่อ ของกมิ จิ - หลกั การเลอื กบรรจุ - ฝึกปฏบิ ัติ - อธบิ ายข้อดแี ละ หีบหอ่ ขอ้ เสยี ขอบรรจุ หีบห่อ รวมจำนวนช่ัวโมง 1 ชวั่ โมง 3 ชว่ั โมง 30 นาที 30 นาที หลกั สูตรการศกึ ษาตอ่ เนอื่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 21

สอ่ื การเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. เพาเวอร์พอยท์ และคลิป 3. วัสดขุ องจรงิ การวัดและประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝึกปฏบิ ัติ 2. ชนิ้ งาน/ผลงานทฝ่ี ึกปฏบิ ัติ 3. สงั เกตการตอบคำถามระหวา่ งการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ เงอ่ื นไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารับการอบรมไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 80 2. มคี วามรแู้ ละผ่านการฝึกปฏบิ ัติการทำกมิ จิ หลักสตู รการศกึ ษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 22

หลกั สูตรขนมเทยี นสลดั งา จำนวน 5 ชั่วโมง ศนู ยฝ์ กึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เน่อื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวดั ชลบุรี ความเปน็ มา ขนมเทียนเป็นขนมไทยพ้ืนบ้านที่เกิดจากภูมปิ ัญญาของบรรพบุรษุ ท่ีเอาพชื พื้นบ้าน แป้ง น้ำตาล มะพร้าวมาเปน็ สว่ นผสมโดยนวดแปง้ กับกะทิให้แปง้ นุ่มใส่น้ำตาลนำแป้งไปน่ึงนำวัสดุธรรมชาติประเภทใบตอง อ่อนมาห่อหุ้มอาหารให้เกิดความสะดวกในการพกพาและเพ่ิมกลิ่นหอมและยังช่วยลดมลภ าวะที่เป็นพิษ จากการใช้วัสดุสังเคราะห์ ขนมเทียน เป็นขนมที่คนไทยเช้ือสายจนี ใช้เป็นขนมประกอบพิธีการไหว้ส่ิงศักด์ิสิทธ์ิไหวบ้ รรพบุรุษ ซ่ึงแสดงถึงความรุ่งเรือง ความรุ่งโรจน์ ความสว่างไสว ความเจริญก้าวหน้าของชีวิต ขนมเทียนสลัดงาไส้ มะพร้าวงาดำ เป็นขนมเทียนที่ประยุกต์พฒั นามาจากขนมเทียนพ้นื บา้ นเพื่อให้เหมาะสมกบั ความต้องการของ ผู้บริโภค ในปัจจุบนั ทีม่ ีความรัก ห่วงใยในสุขภาพ สว่ นผสมงาดำท่ีมปี ระโยชนต์ ่อร่างกาย นำมาบดกวนเพ่ิมใน ไส้ขนมใหม้ คี ณุ คา่ ตอ่ รา่ งกาย ขนมจะมคี วามหอมทั้งไสแ้ ละแปง้ หุม้ ไส้ทค่ี ลกุ ดว้ ยงา ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เหน็ ความสำคัญดงั กล่าวข้างต้น จึงได้จัดหลักสตู รการทำขนมเทยี นสลัดงาข้ึน จดุ มุ่งหมาย เพื่อให้ผู้เรยี น 1. มคี วามร้คู วามเข้าใจเกยี่ วกับขนมเทยี นสลัดงา 2. ไดร้ บั การฝกึ ปฏิบตั ิทำขนมเทยี นสลัดงา กล่มุ เป้าหมาย เกษตรกรและหรือประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ช่วั โมง โครงสรา้ งหลกั สูตร เร่อื ง จดุ ประสงค์ เน้อื หา การจดั กระบวน จำนวนช่ัวโมง การเรียนรู้ การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ 1. ขนมเทยี น - บอกลักษณะขนม - ลกั ษณะที่ดขี องขนม อธบิ าย 20 นาที - สลดั งา เทยี นสลดั งาทีด่ ี เทยี นสลัดงา อธิบาย 20 นาที - 2. วสั ด/ุ - เตรยี มวัสดอุ ุปกรณ์ - วธิ กี ารเลือกใช้วัสด/ุ อปุ กรณ์ใน ในการทำขนมเทยี น อปุ กรณ์ในการทำขนม การทำขนม สลดั งา เทยี นสลดั งา หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 23

เรอ่ื ง จดุ ประสงค์ เนื้อหา การจัดกระบวน จำนวนช่วั โมง การเรยี นรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 3. สว่ นผสม เพื่อใหผ้ ้เู รยี นมี 20 นาที - การทำ ความรู้ ในการทำ วตั ถดุ บิ ท่ีใช้ในการทำ - อธิบาย ขนมเทยี น ขนมเทยี นสลัดงา - 4 ช่ัวโมง สลัดงา ขนมเทยี นสลดั งา - ของจริง 4. การทำขนม 1 ชั่วโมง 4 ชว่ั โมง เทียนสลดั งา ฝึกปฏบิ ตั ิทำขนม ขั้นตอนการทำ - อธบิ าย - สาธิต เทียนสลัดงา ขนมเทยี นสลดั งา - ปฏิบัติ รวมจำนวนช่วั โมง สื่อการเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. วัสดุ อุปกรณ์ การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤติกรรม การฝกึ ปฏบิ ตั ิ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการอธบิ าย 3. ช้นิ งาน/ผลงานจากการปฏบิ ตั ิ เงื่อนไขการจบหลกั สตู ร 1. ระยะเวลาเข้ารับการอบรม ไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 80 2. มีความรู้และผ่านการฝึกปฏบิ ตั ิการทำขนมเทยี นสลัดงา หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 24

หลักสูตรการทำเคก้ กลว้ ยหอม จำนวน 5 ช่ัวโมง ศนู ย์ฝกึ และพฒั นาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวัดชลบุรี ความเป็นมา กล้วยหอมเป็นพืชที่ปลูกท่ัวไปในประเทศไทย มีหลากหลายสายพันธ์ุ เป็นผลไม้ท่ีอุดมไปด้วย คุณค่า สารอาหารครบถ้วนตามหลักโภชนาการ เชน่ วิตามนิ ใยอาหารที่ช่วยขบั ถ่าย มีสารเทนนิน ช่วยยับยั้ง การเจริญของจุลินทรีย์ การนำกล้วยหอมมาทำเค้กกล้วยหอม ช่วยแปรรูปผลผลิตในช่วงท่ีมีเป็นจำนวนมาก ได้เปน็ อยา่ งดแี ละมีประโยชนต์ อ่ ร่างกาย ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ล็งเห็นความสำคัญดังกลา่ วข้างตน้ จึงได้จดั หลกั สูตรการทำเคก้ กล้วยหอมขนึ้ จุดมุ่งหมาย เพ่อื ให้ผเู้ รียน 1. มคี วามรคู้ วามเข้าใจเกี่ยวกับการทำเค้กกล้วยหอม 2. ไดร้ บั การฝกึ ปฏบิ ตั ิทำเคก้ กล้วยหอม กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ช่วั โมง โครงสรา้ งหลกั สตู ร เรือ่ ง จดุ ประสงค์ เนื้อหา การจดั กระบวน จำนวนช่ัวโมง การเรียนรู้ - ลกั ษณะของเค้กกล้วย การเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ หอมท่ดี ี 1. เคก้ - บอกลกั ษณะเค้ก - วธิ กี ารเลือกซอ้ื อปุ กรณ์ - อธิบาย 20 นาที - กล้วยหอม กลว้ ยหอมที่ดี 2. วัสด/ุ - เตรยี มอปุ กรณ์การ - อธบิ าย 20 นาที - อปุ กรณ์ใน ทำเคก้ กล้วยหอมได้ การทำขนม 3. ส่วนผสม - บอกส่วนผสม วัตถุดบิ ท่ีใชท้ ำเค้กกลว้ ยหอม - อธบิ าย 20 นาที - การทำเค้ก เค้กกล้วยหอมได้ กลว้ ยหอม หลกั สูตรการศึกษาต่อเน่ืองของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 25

เร่อื ง จุดประสงค์ เนอ้ื หา การจดั กระบวน จำนวนชัว่ โมง การเรยี นรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏิบัติ 4. การทำ ฝึกปฏิบตั ิทำเค้ก - ขัน้ ตอนการทำเคก้ เคก้ กล้วย กล้วยหอมได้ กลว้ ยหอม - อธิบาย - 4 ช่ัวโมง หอม - สาธิต - ปฏบิ ัติ 1 ช่วั โมง 4 ชว่ั โมง รวมจำนวนช่ัวโมง สอ่ื การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. วสั ด-ุ อุปกรณ์ การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤติกรรม การฝกึ ปฏิบตั ิ 2. สังเกตการตอบคำถามระหว่างการอธบิ าย 3. ชิน้ งาน/ผลงานจากการฝกึ ปฏิบัติ เง่อื นไขการจบหลกั สูตร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรม ไมน่ ้อยกวา่ ร้อยละ 80 2. มีความรู้และผ่านการฝกึ ปฏิบัตกิ ารทำเค้กกล้วยหอม หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 26

หลกั สูตรการทำเหด็ หยอง จำนวน 5 ชั่วโมง ศูนยฝ์ กึ และพฒั นาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบรุ ี ความเปน็ มา เห็ด มีประมาณ 30,000 กว่าชนิด มีทั้งท่ีเป็นเห็ดกินได้ เห็ดกินไม่ได้ ประกอบด้วย 2 ส่วนหลัก คือ ก้านเห็ด และ ดอกเห็ด ซ่ึงมีสรรพคุณและสารอาหารท่ีเป็นประโยชน์ รวมทั้งยังเป็นแหล่งโปรตีนจาก ธรรมชาตทิ ่ีปราศจากไขมัน สามารถนำมาปรุงเป็นอาหารลดนำ้ หนกั ได้ ดังนั้น เห็ดจงึ เป็นอาหารที่ได้รับความนิยม เปน็ อยา่ งมาก เห็ดนางฟ้า ช่วยในการไหลเวียนของเลือด สามารถบรรเทาและป้องกันโรคหวัด ทำให้ระบบ ภูมิคุ้มกันสมบูรณ์แข็งแรง รักษาโรคเลือดออกตามไรฟันหรือโรคในช่องปาก ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง ลดไขมัน ในเสน้ เลอื ด ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เหน็ ความสำคญั ของเหด็ ดงั กล่าวข้างต้น จึงได้จัดหลกั สตู รการทำเหด็ หยองขน้ึ จดุ ม่งุ หมาย เพ่อื ให้ผเู้ รียน 1. มีความรคู้ วามเข้าใจเก่ียวกบั เหด็ 2. ไดร้ บั การฝกึ ปฏบิ ตั ทิ ำเห็ดหยอง กลมุ่ เปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนทสี่ นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 5 ชั่วโมง โครงสรา้ งหลักสูตร จุดประสงค์ การจดั จำนวนช่ัวโมง การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ เรอื่ ง เนื้อหา กระบวนการ 30 นาที - เรยี นรู้ 1. ความรู้ บอกประเภท - ประเภท และลักษณะของ - อธบิ าย เบอื้ งต้น ลักษณะประโยชน์ เกีย่ วกบั ของเหด็ ได้ เหด็ - ชมวัสดุของ เห็ดหยอง - ประโยชน์ของเห็ด จริง หลกั สูตรการศกึ ษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 27

เร่อื ง จุดประสงค์ เนอ้ื หา การจัด จำนวนชั่วโมง การเรียนรู้ กระบวนการ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 10 นาที - 2. สว่ นผสม - บอกสว่ นผสม - สว่ นผสมและสดั ส่วน เรียนรู้ - อธิบาย และเครอื่ งปรงุ สัดสว่ น - เครอ่ื งปรุง - เลือกใชเ้ ครือ่ งปรุงได้ 3. การทำ ปฏิบตั ิการทำเหด็ หยอง - - วัสดุ อปุ กรณ์ และ - อธิบาย 10 นาที 4 ชวั่ โมง - สาธิต เห็ดหยอง ได้ วตั ถุดบิ ในการทำ - ฝกึ ปฏบิ ัติ เหด็ หยอง - ขัน้ ตอนการทำ เหด็ หยอง 4. การเกบ็ บอกวธิ เี ก็บเห็ดหยอง - วธิ ีเก็บเห็ดหยอง อธบิ าย 10 นาที - 1 ชั่วโมง 4 ช่ัวโมง เหด็ หยอง ไวไ้ ดน้ าน รวมจำนวนช่ัวโมง สื่อการเรียนรู้ 1. วัสดุของจริง 2. เอกสารประกอบการเรยี น การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ 3. ชน้ิ งาน/ผลงานที่ไดจ้ ากการฝึกปฏบิ ัติ เงอื่ นไขการจบหลักสตู ร 1. ระยะเวลาเขา้ รบั การอบรมไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80 2. มีความร้แู ละผ่านการฝกึ ปฏิบัติการทำเหด็ หยอง หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนอื่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 28

หลักสตู รการทำขนมเทยี น-ขนมเขง่ จำนวน 10 ชว่ั โมง ศูนย์ฝกึ และพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวดั ญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อันเนอ่ื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบรุ ี ความเป็นมา ขนมจัดเป็นอาหารท่ีคู่สำรับกับข้าวไทยมาต้ังแต่คร้ังโบราณ ใช้คำว่าสำรับกับข้าว คาว-หวาน โดยทั่วไปประชาชนจะทำขนมเฉพาะในงานเล้ียง นับตั้งแต่การทำบุญ งานมงคล เทศกาลและงานพิธีการ ขนมไทย จงึ เป็นเอกลักษณ์ด้านวัฒนธรรมประจำชาติไทยอยา่ งหนึ่งที่เป็นท่ีรู้จักกันดี เพราะเป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงความ ละเอียดอ่อน ประณตี ในการทำต้ังแตว่ ัตถดุ บิ วิธกี ารทำท่กี ลมกลนื พิถีพิถัน ในเรื่องรสชาติ สสี ัน ความสวยงาม กลิ่นหอม รูปลักษณะชวนรับประทาน ตลอดจนกรรมวิธีการรับประทานขนมแต่ละชนิด ซึ่งยังแตกต่างกันไป ตามลกั ษณะของขนมชนิดนั้นๆ แต่ในปัจจุบันมีขนมขบเค้ียวแบบใหม่ๆ ท่ีสามารถหาซ้ือได้ง่ายและมีจำหน่ายตามร้านท่ัวไป ทำให้เด็กและเยาวชนไม่รู้จักขนมไทย ดังนั้น การส่งเสริมให้มีการทำขนมไทย จึงเป็นการอนุรักษ์สืบสาน วัฒนธรรม และเอกลักษณ์ของขนมไทยใหค้ งอยู่ต่อไป ตลอดจนสามารถสรา้ งเป็นอาชพี เสริมไดอ้ กี ด้วย ศูนย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เหน็ ความสำคัญดังกล่าวข้างตน้ จงึ ไดจ้ ัดหลักสตู รการทำขนมเทยี น-ขนมเขง่ ขึน้ จดุ ม่งุ หมาย เพื่อให้ผูเ้ รยี น 1. มีความรทู้ ่วั ไปในการทำขนมเทยี น-ขนมเข่ง 2. ได้รบั การฝึกปฏบิ ัติทำขนมเทียนและขนมเขง่ ได้ 3. บอกวธิ กี ารจดั การและการตลาดได้ กลุม่ เปา้ หมาย เกษตรกรและหรือประชาชนทส่ี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 10 ชวั่ โมง หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนือ่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 29

โครงสร้างหลักสูตร การจัด จำนวนชวั่ โมง ทฤษฎี ปฏบิ ัติ เร่อื ง จุดประสงค์การเรียนรู้ เนือ้ หา กระบวนการ 30 นาที - เรียนรู้ 1 ชวั่ โมง 8 ช่ัวโมง 1. มีความรู้ท่ัวไป - อธบิ ายความเปน็ มา - ความเป็นมาของขนม - บรรยาย ในการทำขนม ของขนมเทยี น-ขนมเขง่ เทยี น-ขนมเข่ง - ชมคลิป เทยี น-ขนมเข่ง 2. การทำขนม - ปฏิบัติทำขนมเทียน - วสั ดุ อุปกรณ์ วัตถุดบิ - อธบิ าย และขนมเขง่ ขั้นตอนและเทคนิค - สาธติ - อธบิ ายเทคนคิ การทำ การทำขนมเทียน- - ฝึกปฏิบัติ ขนมเทียน-ขนมเข่ง ขนมเข่ง 3. การจดั การ - บอกวิธกี ารจดั การ - การคิดต้นทุนและ - อธบิ าย 30 นาที - และการตลาด และการตลาด การกำหนดราคาขาย - การทำบัญชีรบั จ่าย เบ้ืองตน้ รวมจำนวนชั่วโมง 2 ช่ัวโมง 8 ช่วั โมง สื่อการเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการเรยี น 2. เพาเวอร์พ้อยท์และคลิป 3. การฝึกปฏบิ ัติจริง การวดั และประเมนิ ผล 1. การสงั เกต/การซักถาม 2. ช้ินงาน/ผลงานที่ปฏบิ ัตไิ ด้ เงื่อนไขการจบหลกั สูตร 1. ระยะเวลาการเข้าเรยี นไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 2. มคี วามรู้และผ่านการฝกึ ปฏิบตั ิการทำขนมเทยี นและขนมเขง่ หลักสตู รการศกึ ษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 30

หลักสูตรการทำยาพอกตาด้วยสมนุ ไพร จำนวน 3 ชัว่ โมง ศูนยฝ์ ึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อันเน่อื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวดั ชลบรุ ี ความเปน็ มา คอมพิวเตอร์ แท๊บเล็ท หรอื สมาร์ทโฟนเข้ามามีบทบาทกับชีวิตประจำวันของคนในปจั จุบันมากข้ึน ไมว่ ่าจะเป็นทีบ่ ้าน หรือทที่ ำงาน ทำให้เกดิ อาการเหล่านี้ เชน่ ปวดเม่ือยตา ตาแห้ง แสบตา เคืองตา ตาพร่ามัว โฟกัสได้ช้าลง ตาสู้แสงไม่ได้ ปวดกระบอกตา ปวดศีรษะ หรือบางครั้งอาจมีอาการปวดหลัง ไหล่หรือต้นคอ รว่ มด้วย แม้ว่าอาการเหล่าน้ีจะไม่ได้ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรงต่อตาหรือการมองเห็น แต่มักก่อให้เกิดความ ไม่สบายตา และอาจเปน็ ปญั หารบกวนการทำงานหรือการใช้ชีวติ ประจำวันได้ ซึ่งการใชย้ าพอกตาทีท่ ำมาจาก สมุนไพร เป็นอีกวิธีหนึ่งที่สามารถช่วยให้อาการเหล่านั้นทุเลาลง และเป็นวิธีท่ีทำได้ง่าย สามารถทำใช้ได้เอง และปลอดภยั ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เห็นความสำคัญดังกลา่ วขา้ งต้น จงึ ไดจ้ ัดหลักสตู รการทำยาพอกตาด้วยสมุนไพรข้นึ จดุ ม่งุ หมาย เพือ่ ให้ผเู้ รยี น 1. มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับแนวคิดการใช้สมุนไพรด้วยวิธีการพอกยาทางศาสตร์การแพทย์ แผนไทย รักษาตา และสรรพคณุ สมนุ ไพร 2. ไดร้ ับการฝึกปฏบิ ัติทำยาพอกตาด้วยสมนุ ไพร กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรือประชาชนท่สี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชั่วโมง โครงสร้างหลักสูตร เร่ือง จดุ ประสงค์ เนือ้ หา การจัด จำนวนชัว่ โมง การเรียนรู้ กระบวนการ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ 20 นาที - เรยี นรู้ หนา้ 31 1. แนวคดิ การใช้ - อธบิ ายแนวคดิ - แนวคิดการใช้สมนุ ไพร - อธิบาย สมนุ ไพรดว้ ย การใช้สมุนไพร ดว้ ยวิธีการพอกยาทาง - ชมเพาเวอร์ วธิ กี ารพอกยาทาง ศาสตรก์ ารแพทย์แผนไทย พอยท์ ศาสตรก์ ารแพทย์ รักษาตา แผนไทย รักษาตา หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนอื่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562

เร่ือง จุดประสงค์ การจัด จำนวนชั่วโมง การเรยี นรู้ เนือ้ หา กระบวนการ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 10 นาที - เรยี นรู้ 1 ชั่วโมง - 2. วัสดุ อปุ กรณ์ - เลอื กใชว้ ัสดุ - วัสดุ อุปกรณ์ ที่ใช้ทำยา - อธิบาย 30 นาที 1 ชว่ั โมง ท่ใี ช้ทำยาพอกตา อปุ กรณ์การทำ พอกตา - วัสดุ 2 ช่ัวโมง 1 ช่วั โมง ยาพอกตา อปุ กรณ์จริง 3. สรรพคุณ - บอกสรรพคุณ สรรพคณุ สมนุ ไพร ไดแ้ ก่ - อธิบาย สมนุ ไพรท่ีนำมาใช้ ของสมุนไพร ใบสะเดา ใบฟา้ ทะลายโจร - เอกสาร ทำยาพอกตา ใบข้เี หล็ก ประกอบ 4. ขั้นตอนการทำ - ฝกึ ปฏิบัติทำและ -ขัน้ ตอนการทำยาพอกตา - อธบิ าย ยาพอกตา ใช้ยาพอกตา -การใช้ยาพอก - สาธติ - ฝึกปฏบิ ตั ิ รวมจำนวนช่ัวโมง ส่ือการเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรยี น 2. เพาเวอร์พอยท์ 3. วสั ดุ อุปกรณ์จรงิ การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการอธบิ ายและสาธิต เง่อื นไขการจบหลักสตู ร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรมไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80 2. มีความรูแ้ ละผา่ นการฝกึ ปฏิบตั กิ ารทำยาพอกตาด้วยสมุนไพร หลักสตู รการศึกษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 32

หลักสตู รการทำยาพอกเข่าเส่อื มดว้ ยสมนุ ไพร จำนวน 3 ชวั่ โมง ศนู ย์ฝกึ และพฒั นาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จังหวดั ชลบุรี ความเป็นมา ปัญหาโรคกระดูกและข้อท่ีไม่ได้เกิดจากการบาดเจ็บยังพบอยู่เป็นจำนวนมาก ซ่ึงเป็นโรคท่ีเกิด จากการสึกกร่อนขอกระดูกอ่อนผิวข้อ ซ่ึงเป็นผลมาจากอายุที่เพิ่มข้ึนและการใช้งานมาก เมื่อมีการใช้งานผิว ขอ้ ท่ีสึกจะมีการขัดสีกัน ทำให้เกิดอาการปวดข้อเข่าตามมา โดยเฉพาะโรคข้อเข่าเส่ือม เนื่องจากเป็นข้อที่รับ นำ้ หนักและใช้งานมาก การรักษาผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม นับว่ามีความสำคัญที่จะช่วยให้ผู้ป่วยมีความสามารถ ในการดูแลช่วยเหลือตนเอง ลดอาการปวด ลดอาการแทรกซ้อน ชะลอการเส่ือมของข้อ ป้องกันความพิการ และมคี ณุ ภาพชีวิตท่ีดขี ึน้ ปัจจุบันยังไม่สามารถรักษาโรคข้อเข่าเสื่อมให้หายขาดได้ แต่สามารถควบคุมอาการได้ โดยจุดมุ่งหมายในหารรักษา คือ ช่วยบรรเทาอาการปวด ช่วยให้หน้าที่การใช้งานของขอ้ กลับคืนสู่ภาวะปกติ หรือใกล้เคียงปกติมากท่ีสุด ซึ่งการใช้ยาพอกเข่าเสื่อมที่ทำด้วยสมุนไพร เป็นการรักษาอีกวิธีหน่ึง ที่ทำได้ง่าย สามารถทำใชเ้ องและปลอดภัย ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ล็งเหน็ ความสำคัญดังกล่าวข้างต้น จึงได้จัดหลักสตู รการยาพอกเขา่ เสอื่ มด้วยสมุนไพรขน้ึ จุดมุง่ หมาย เพ่อื ใหผ้ ู้เรยี น 1. มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับแนวคิดการใช้สมุนไพรด้วยวิธีการพอกยาทางศาสตร์การแพทย์ แผนไทย รักษาเข่าเสือ่ ม และสรรพคณุ สมนุ ไพร 2. ได้รบั การฝกึ ปฏบิ ตั ิทำยาพอกเขา่ เสอ่ื มดว้ ยสมนุ ไพร กล่มุ เปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชั่วโมง หลักสูตรการศกึ ษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 33

โครงสร้างหลักสตู ร จดุ ประสงค์ การจดั จำนวนชวั่ โมง การเรียนรู้ เร่ือง เน้ือหา กระบวนการ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ เรียนรู้ 1. แนวคิดการใช้ - อธิบายแนวคิด - แนวคิดการใช้สมุนไพร - อธิบาย 15 นาที - สมุนไพรด้วยวธิ ีการ การใชส้ มุนไพร ด้วยวิธีการพอกยาทาง พอกยาทางศาสตร์ ศาสตรก์ ารแพทย์ การแพทย์แผนไทย แผนไทยรักษาเข่าเสอ่ื ม รักษาเข่าเสือ่ ม 2. วัสดุ อปุ กรณ์ท่ีใช้ - เลอื กใชว้ สั ดุ -วสั ดุ อปุ กรณ์ทใี่ ช้ทำ - อธิบาย 10 นาที - ทำยาพอกเข่าเสอื่ ม อุปกรณ์การทำ ยาพอกเขา่ เส่อื ม - วัสดุ ยาพอกเขา่ เสอื่ ม อปุ กรณจ์ รงิ 3. สรรพคุณสมุนไพร - บอกสรรพคณุ - สรรพคณุ สมนุ ไพร - อธิบาย 1 ชั่วโมง - ทนี่ ำมาใช้ทำยาพอก ของสมนุ ไพรที่ใช้ ได้แก่ เหง้าขงิ แกส่ ด - ศึกษา เข่าเสอ่ื ม ทำยาพอก เหงา้ ไพลสด น้ำมนั - เอกสาร เขา่ เสื่อม มะกอก ใบตำลึงสด ประกอบ ใบยา่ นางสด ใบรางจืด ใบฟา้ ทะลายโจรสด ดินสอพอง 4. ขัน้ ตอนการทำยา - ทำยาพอก - ข้นั ตอนการทำยาพอก - อธบิ าย 20 นาที 1 ชัว่ โมง พอกเข่าเส่อื ม เข่าเสือ่ ม เขา่ เสือ่ ม - สาธิต - การใช้ยาพอกเข่าเสอ่ื ม - ฝกึ ปฏิบัติ 5. การบรหิ ารหลัง -บริหารขาหลงั - ท่าบริหารหลงั พอกยา - อธบิ าย 5 นาที 10 นาที พอกเขา่ พอกยา - สาธติ - ฝกึ ปฏบิ ตั ิ รวมจำนวนชั่วโมง 1 ชัว่ โมง 1 ชั่วโมง 50 นาที 10 นาที หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนือ่ งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 34

สือ่ การเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการเรยี น 2. เพาเวอรพ์ อยท์ การวัดและประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สังเกตการตอบคำถามระหว่างการจดั กิจกรรม เงื่อนไขการจบหลักสตู ร 1. ระยะเวลาเขา้ รับการอบรมไม่นอ้ ยกว่ารอ้ ยละ 80 2. มีความรแู้ ละผา่ นการฝกึ ปฏิบตั ิการทำยาพอกเข่าเสอ่ื มด้วยสมนุ ไพร หลักสูตรการศึกษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 35

หลกั สูตรการทำยาหม่องตะไครห้ อม จำนวน 3 ช่ัวโมง ศูนยฝ์ กึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อันเนือ่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จงั หวดั ชลบรุ ี ความเป็นมา ยาหม่อง เป็นยาสามัญประจำบ้านของคนไทยมาอยา่ งยาวนาน มีลักษณะเปน็ ขผี้ ้ึงเน้ือเหลวอ่อน มกี ลนิ่ หอม ส่วนประกอบหลักของยาหมอ่ ง คอื สารระเหยและสารสกัดจากสมุนไพรหลายชนิด เช่น เมนทอล การบูร บางสูตรอาจมีสารอน่ื ๆ เพิ่มเติม เพื่อเพิ่มสรรพคุณบรรเทาอาการปวดให้ดียิง่ ข้ึน ใช้สำหรับทา ถู นวด บรรเทาอาการแมลงสัตว์กัดต่อย หน้ามืดวิงเวียน คัดจมูกเนื่องจากหวัด หน้ามือตาลาย ปวดเมื่อยกล้ามเน้ือ ฟกซำ้ ดำเขียว และอ่ืนๆ อีกมากมาย ทั้งนี้ผ้ใู ช้ต้องคำนึงถึง คำเตือนการใชย้ าหม่อง การใช้ ปรมิ าณการใช้และ ผลข้างเคยี งจากการใช้ยาหม่อง ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ลง็ เห็นความสำคญั ดงั กลา่ วข้างต้น จงึ ไดจ้ ัดหลักสูตรการทำยาหมอ่ งตะไคร้หอมขึ้น จดุ มงุ่ หมาย เพอ่ื ใหผ้ ู้เรยี น 1. มีความร้คู วามเขา้ ใจเกี่ยวกับยาหมอ่ ง และยาหม่องตะไคร้หอม 2. ไดร้ ับการฝึกปฏิบตั ทิ ำยาหม่องตะไครห้ อม กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่สี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชัว่ โมง โครงสรา้ งหลกั สูตร เรอ่ื ง จดุ ประสงค์ เนอ้ื หา การจัด จำนวนชว่ั โมง การเรยี นรู้ กระบวนการ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ 30 นาที - 1. ความรู้เบ้ืองต้น อธิบายประวตั ิของ - ประวตั ิของยาหมอ่ ง เรียนรู้ เกย่ี วกับยาหมอ่ ง - อธบิ าย 30 นาที - ยาหมอ่ ง - ประโยชน์และสรรพคุณ - เอกสาร 2. สรรพคณุ ของ - คลปิ ยาหมอ่ งตะไคร้ ของยาหมอ่ ง - อธบิ าย หอม - ชมคลิป บอกประโยชน์ - ประโยชน์ของยาหม่อง และฤทธท์ิ างยา ตะไคร้หอม หม่องตะไคร้หอม - ฤทธทิ์ างยาของ ยาหมอ่ งตะไครห้ อม หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 36

จดุ ประสงค์ การจัด จำนวนชั่วโมง การเรียนรู้ เรอื่ ง เนื้อหา กระบวนการ ทฤษฎี ปฏิบัติ เรยี นรู้ 3. วสั ดุ - เลอื กใชว้ สั ดุ - วสั ดุ อุปกรณ์ ได้แก่ - อธิบาย 40 นาที - อุปกรณ์ใน อปุ กรณ์การทำ นำ้ มัน-ตะไครห้ อม น้ำมัน- - วัสดุ อุปกรณ์ การทำยา ยาหมอ่ งตะไคร้ ระกำ นำ้ มนั ไพล น้ำมนั - จริง หมอ่ งตะไคร้ หอม กานพลู นำ้ มนั อบเชย หอม พมิ เสน การบรู เมนทอล น้ำมันมะพรา้ วสกัดเยน็ วาสลิน พาราฟนิ ขวด พลาสตกิ เล็ก หม้อเคลอื บ หรอื หม้อสแตนเลส ไม้พาย เขียง มดี เตา กระบวยหรือ เหยอื ก - ประโยชน์และสรรพคุณ ของนำ้ มนั ตะไคร้หอม นำ้ มันระกำ นำ้ มันไพล น้ำมันกานพลู น้ำมนั อบเชย พมิ เสน การบูร เมนทอล น้ำมันมะพรา้ วสกัดเย็น วาสลิน พาราฟิน 4. ขั้นตอนการ -ทำยาหม่อง - ข้นั ตอนการทำยาหมอ่ ง - อธิบาย 20 นาที 50 นาที ทำยาหมอ่ ง ตะไครห้ อม ตะไครห้ อม - สาธติ ตะไคร้หอม - การใชย้ าหม่องตะไครห้ อม - ฝึกปฏิบัติ 3. 5.ข้อควรระวงั - ใชย้ าหมอ่ ง - ขอ้ ควรระวงั ในการใช้ - อธบิ าย 10 นาที 10 นาที ในการใชย้ า ตะไครห้ อม ยาหมอ่ ง หมอ่ งตะไคร้ ไดถ้ กู วธิ ี - การใชแ้ ละปริมาณการใช้ หอม -ผลข้างเคียงจากการใช้ ยาหมอ่ ง รวมจำนวนชว่ั โมง 2 ชั่วโมง 50 นาที 10 นาที หลกั สตู รการศกึ ษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 37

สื่อการเรียนรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. คลิป 3. วสั ดุ อปุ กรณ์จริง การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤตกิ รรมการฝึกปฏบิ ัติ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหว่างการจัดกิจกรรม เงื่อนไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเขา้ รบั การอบรมไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 80 2. มีความรแู้ ละผา่ นการฝึกปฏิบตั ิการทำยาหม่องตะไคร้หอม หลักสตู รการศึกษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 38

หลักสตู รการทำสบสู่ ับปะรด จำนวน 3 ช่ัวโมง ศูนย์ฝกึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบุรี ความเปน็ มา สบู่ เป็นผลิตภัณฑ์สำหรับทำความสะอาดร่างกายท่ีได้จากการทำปฏิกิริยาของด่างกับไขมันจาก พืชหรือสตั ว์ ปัจจุบนั สบมู่ ีการใช้ส่วนผสมชนิดตา่ งๆเพื่อปรับปรุงคุณสมบัติของสบู่ใหม้ ีลกั ษณะพิเศษ ตรงตาม ความต้องการใช้งานท่ีหลากหลายข้ึน ปัจจบุ ันเปน็ สังคมแหง่ สขุ ภาพอนามัย จึงมกี ารนำสมุนไพรหลายชนดิ มา เป็นส่วนผสมในการทำสบู่ ซึ่งสับปะรด เป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งที่นิยมนำมาเป็นส่วนผสมการทำสบู่ เนื่องจาก สบั ปะรด ชว่ ยสรา้ งภมู ิต้านทานให้รา่ งกาย ชว่ ยชะลอความชรา และชว่ ยบำรุงผิวพรรณ ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้เล็งเหน็ ความสำคญั ดังกล่าวข้างตน้ จงึ ไดจ้ ัดหลกั สตู รการทำสบู่สบั ปะรดขนึ้ จุดม่งุ หมาย เพื่อให้ผ้เู รียน 1. มีความร้คู วามเข้าใจเกี่ยวกบั การทำสบูส่ ับปะรด 2. ได้รบั การฝึกปฏิบตั ิทำสบ่สู ับปะรด กลุม่ เปา้ หมาย เกษตรกรและประชาชนท่ัวไป จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ช่ัวโมง โครงสรา้ งหลกั สตู ร เนือ้ หา การจัด จำนวนช่วั โมง กระบวนการเรียนรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ัติ เรื่อง จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ - ความเป็นมาของสบู่ - อธิบาย 30 นาที - - ประเภทของสบู่ - เอกสารประกอบ 1. ความรู้ - บอกความเปน็ มาของ - สรรพคุณของสบั ปะรด 30 นาที - เบอ้ื งตน้ สบู่ ในการทำสบู่ - อธบิ าย เก่ยี วกับสบู่ - บอกประเภทของสบู่ - วสั ดุ อปุ กรณจ์ ริง - วสั ดุ อุปกรณ์ และ - บอกสรรพคุณของ วัตถุดิบ สับปะรดในการทำสบู่ - ลกั ษณะและประโยชน์ 2. การเตรยี ม - เลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ วตั ถุดิบ ความพร้อม และวัตถุดิบการทำสบู่ สบั ปะรด หลกั สูตรการศึกษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 39

เรือ่ ง จุดประสงค์ เนอื้ หา การจัดกระบวน จำนวนชวั่ โมง การเรยี นรู้ การเรยี นรู้ ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 3. ขนั้ ตอน 20 นาที 40 นาที การทำสบู่ - ทำสบสู่ ับปะรด -ข้ันตอนการทำสบสู่ ับปะรด - อธิบาย สับปะรด - สาธติ 30 นาที 30 นาที 3. 4. ตกแต่ง - ตกแตง่ สบู่ และ - การตกแตง่ สบู่สมนุ ไพร - ฝกึ ปฏบิ ัติ และกำหนด - อธบิ าย ราคา กำหนดราคาสบู่ - การกำหนดราคา สับปะรด สบสู่ ับปะรด รวมจำนวนชัว่ โมง 1 ช่ัวโมง 1 ช่ัวโมง 50 นาที 10 นาที ส่อื การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการเรียน 2. วสั ดุ อปุ กรณ์จริง การวัดและประเมินผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝึกปฏิบัติ 2. สังเกตการตอบคำถามระหวา่ งการจดั กจิ กรรม เงอื่ นไขการจบหลกั สตู ร 1. ระยะเวลาเขา้ รับการอบรมไม่นอ้ ยกว่าร้อยละ 80 2. มคี วามรู้และผา่ นการฝึกปฏิบัติการทำสบู่สบั ปะรด หลกั สูตรการศกึ ษาต่อเน่อื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 40

หลักสตู รการทำป๋ยุ นำ้ ชีวภาพ จำนวน 3 ช่วั โมง ศูนยฝ์ กึ และพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมุง จงั หวัดชลบุรี ความเปน็ มา เกษตรธรรมชาติ นับว่าเป็นการทำการเกษตรที่มีความสำคัญมาก ช่วยรักษาสภาพแวดล้อม ช่วยปรับปรุงและพัฒนาดินให้มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะสมต่อการเพาะปลูก จึงช่วยคุ้มครองพ้ืนท่ีในการทำ การเกษตร ช่วยรักษาความสมดุลของระบบนิเวศและความสมดลุ ของสภาพแวดล้อมอื่นๆ ทำให้ได้ผลผลิตทาง การเกษตรท่ีบริสุทธิ์ ทั้งปริมาณและมีคณุ ภาพดี เกษตรกรสามารถพึ่งตนเองได้ โดยมีการใช้ทรัพยากรภายใน แปลงเกษตรมาหมุนเวียนใช้ให้เกิดประโยชน์มากท่ีสุด ลดการใช้ปัจจัยภายนอก จึงเป็นการลดต้นทุนการผลิต ทำให้เกษตรกรมีคณุ ภาพชวี ติ ที่ดี เกษตรกรปลอดภัยจากพษิ ภยั ของสารเคมี สามารถประกอบอาชพี ทีป่ ลอดภัย มีรายได้เลี้ยงครอบครัวได้อย่างมั่นคงและการทำเกษตรของไทยในปัจจุบันเกิดกระแสต่อต้านการใช้สารเคมี ค่อนขา้ งมาก ดังน้ัน การทำเกษตรธรรมชาติจึงต้องงดการใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีในการเพาะปลูก ซ่ึงส่ิงท่ี สามารถนำมาใช้ทดแทนการใช้ปุ๋ยเคมีได้นั้น ควรจะต้องเป็นสิ่งท่ีมาจากธรรมชาติ ซึ่งไดแ้ ก่ ปุย๋ ท่ีมาจากมูลสัตว์ ต่างๆ ก่อนท่ีจะนำมาใช้ต้องผ่านกระบวนการหมัก เพื่อให้ได้ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยน้ำทีมีประสิทธิภาพ ทำให้พืช เจริญเติบโตได้ดี ดังน้ันจึงต้องมีการศึกษาเรียนรู้การทำปุ๋ยหมัก ปุ๋ยน้ำชีวภาพขึ้นมาใช้เพื่อเป็นการลดต้นทุน การผลิตและใหป้ ระชาชน เกษตรกรมคี วามร้สู ามารถนำวัตถดุ ิบที่มีอย่ใู นทอ้ งถิ่นมาใช้ใหเ้ กิดประโยชนม์ ากท่สี ดุ ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชพี เกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ไดเ้ ล็งเห็นความสำคัญดังกล่าวข้างตน้ จงึ ไดจ้ ัดหลักสูตรการทำปุย๋ น้ำชีวภาพขน้ึ จุดม่งุ หมาย เพ่ือให้ผ้เู รียน 1. มคี วามรคู้ วามเข้าใจเกี่ยวกบั การใช้ปุย๋ นำ้ ชวี ภาพในการเพาะปลกู พชื โดยวธิ เี กษตรธรรมชาติ 2. ได้รับการฝกึ ปฏบิ ัติทำปยุ๋ นำ้ ชีวภาพ กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชว่ั โมง หลักสตู รการศึกษาตอ่ เนื่องของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หนา้ 41

โครงสร้างหลกั สูตร จดุ ประสงค์ เนอ้ื หา การจดั จำนวนช่วั โมง เรอื่ ง การเรยี นรู้ กระบวนการ ทฤษฎี ปฏิบัติ 1 ชัว่ โมง 2 ชั่วโมง การทำปุย๋ นำ้ ชวี ภาพ - อธิบายความรู้ - หลกั การทำเกษตร เรยี นรู้ - อธิบาย 1 ชวั่ โมง 2 ช่วั โมง ท่ัวไปเกีย่ วกับ ธรรมชาติ - สาธิต - ฝกึ ปฏบิ ัติ ปุ๋ยนำ้ ชีวภาพ - ประโยชน์ของปยุ๋ น้ำ ชวี ภาพ - อธิบาย - วสั ดุอุปกรณ์การทำ ประโยชน์ของ ปยุ๋ น้ำชวี ภาพ การนำป๋ยุ นำ้ - ขน้ั ตอนการทำปุ๋ยน้ำ ชีวภาพไปใช้ ชวี ภาพ - การนำไปใชป้ ระโยชน์ รวมจำนวนชั่วโมง สอื่ การเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบ 2. วัสดทุ ่ีใช้ในการสาธิตและฝึกปฏิบตั กิ ารทำปยุ๋ น้ำชีวภาพ 3. แหลง่ เรยี นรู้ การวัดและประเมนิ ผล 1. สังเกตพฤติกรรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สังเกตการณ์ตอบคำถามระหว่างการจดั กจิ กรรม เงอื่ นไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารับการอบรมไมน่ ้อยกว่ารอ้ ยละ 80 2. มคี วามร้แู ละผ่านการฝึกปฏิบตั ิการทำปุ๋ยน้ำชีวภาพ หลักสูตรการศกึ ษาต่อเน่อื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 42

หลกั สตู รสมุนไพรป้องกันกำจดั แมลงศตั รูพืช จำนวน 3 ชั่วโมง ศนู ย์ฝกึ และพฒั นาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสงั วรารามวรมหาวิหาร อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวัดชลบุรี ความเป็นมา การเกษตรของไทยในปัจจุบันมีการใช้สารเคมีในปริมาณมาก เป็นการทำลายความหลากหลาย ทางชีวภาพและสิ่งแวดล้อม การใช้สารเคมีมากๆ จะมีผลกระทบต่อพืชผักทำให้มีสารพิษตกค้างดินและ สภาพแวดลอ้ ม ทำให้ระบบนิเวศเสื่อมโทรม โรคและแมลงไม่สามารถป้องกันได้ สง่ ผลกระทบต่อมนุษยใ์ นทสี่ ุด การทำเกษตรธรรมชาติ เป็นทางเลือกหนึ่งในกรทำเกษตรท่ีไม่ใช้สารเคมีในการปลูกพืชผักเป็นการนำ สารชีวภาพจากธรรมชาติมาใช้ทดแทนการใช้สารเคมี โดยสมุนไพรเป็นตัวเลือกหนึ่งท่ีนำมาใช้ในการป้องกัน กำจัดศัตรูพืชได้ การใช้สมุนไพรไล่แมลงศัตรูพืช เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันกำจัดแมลงโรคพืช โดยเฉพาะสำหรับการปลูกพืชผัก และผลไม้ มีราคาถูก ปลอดภัย ต่อเกษตรกรผู้ใช้ ไม่มีสารพิษตกค้างใน ผลผลิต จึงปลอดภัยต่อผู้บริโภค รวมท้ังไม่เป็นอันตรายต่อแมลงที่เป็นประโยชน์และสิ่งมีชีวิตอื่นๆ ในแปลง พชื ผักไมต่ กค้างในดินและสภาพแวดลอ้ ม ศูนยฝ์ ึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อนั เน่ืองมาจากพระราชดำริ จึงไดจ้ ัดหลักสูตรสมุนไพรป้องกันกำจดั แมลงศัตรูพืชขน้ึ เพ่ือให้เกิดความรคู้ วามเข้าใจ และสามารถนำไปใช้ใน ชีวิตประจำวันได้ รวมท้ังเป็นการใช้พืชสมุนไพรที่มีประสิทธิภาพป้องกันกำจัดแมลงให้เกิดประสิทธิภาพ มากยงิ่ ข้ึน จุดมงุ่ หมาย เพ่อื ใหผ้ เู้ รียน 1. มคี วามรู้ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั การใชส้ มนุ ไพรปอ้ งกนั กำจัดแมลงศัตรพู ชื 2. ได้รบั การฝึกปฏิบตั ิการนำสมนุ ไพรปอ้ งกนั กำจดั ศตั รูพืชไปใช้ไดอ้ ย่างถูกต้อง กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรือประชาชนท่ีสนใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 3 ชั่วโมง หลักสูตรการศึกษาต่อเนอ่ื งของ ศฝก. ปงี บประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 43

โครงสร้างหลักสูตร เนอ้ื หา การจดั จำนวนชัว่ โมง กระบวนการ ทฤษฎี ปฏิบตั ิ เรอ่ื ง จุดประสงค์การเรียนรู้ - ความรู้ทัว่ ไป 30 นาที - เกีย่ วกับสมุนไพรที่ เรียนรู้ 1. สมนุ ไพรกับ - อธบิ ายหลักการทำ ปอ้ งกนั กำจดั แมลง - อธบิ าย 30 นาที 30 นาที การเกษตรไทย เกษตรธรรมชาติ ศตั รูพืช - เพาเวอร์ - ความรทู้ ่ัวไป พอยท์ 30 นาที 1 ชวั่ โมง 2. โรคและ - สำรวจแมลงศัตรพู ชื เกย่ี วกับโรคและ แมลงศัตรพู ืช - จำแนกแมลงธรรมชาติ แมลงศตั รพู ืช - อธบิ าย 1 ชว่ั โมง 1 ชั่วโมง - อธิบายลกั ษณะของ - สำรวจพน้ื ที่ 30 นาที 30 นาที 3. สมุนไพร โรคพชื - ความรู้เบอ้ื งต้นใน ปอ้ งกนั กำจดั - อธบิ ายประโยชนข์ อง การใชส้ มนุ ไพร - อธบิ าย ศตั รูพืช พืชสมุนไพรแต่ละชนดิ ปอ้ งกันกำจัดศตั รูพชื - สาธติ - การนำพชื สมุนไพรมา - ฝึกปฏิบตั ิ ใช้ป้องกนั กำจดั แมลง ศตั รพู ืช รวมจำนวนชวั่ โมง ส่ือการเรยี นรู้ 1. เอกสารประกอบการอบรม 2. วสั ดทุ ี่ใช้ในการสาธิตและฝกึ ปฏิบตั ิการใชพ้ ืชสมุนไพรปอ้ งกันกำจัดแมลงศัตรูพืช 3. แหลง่ เรียนรู้ การวัดและประเมินผล 1. สงั เกตพฤติกรรมการฝึกปฏบิ ตั ิ 2. สงั เกตการตอบคำถามระหวา่ งการจดั กจิ กรรม เงื่อนไขการจบหลักสูตร 1. ระยะเวลาเข้ารบั การอบรมไม่น้อยกวา่ ร้อยละ 80 2. มีความรู้และผา่ นการฝกึ ปฏบิ ตั ิการใชส้ มนุ ไพรปอ้ งกนั กำจดั ศัตรูพชื หลักสตู รการศึกษาตอ่ เนอ่ื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรบั ปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 44

หลกั สูตรการทำสบู่สมนุ ไพร จำนวน 10 ชั่วโมง ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวดั ญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ อำเภอบางละมงุ จงั หวดั ชลบุรี ความเป็นมา ปจั จบุ ันประชาชนให้ความสำคัญในเรอื่ งของสขุ ภาพและใชผ้ ลติ ภัณฑท์ ม่ี สี ่วนผสมของพชื สมุนไพร ที่มีผลต่อสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุขใช้สมุนไพรในการบำบัดรักษาโรคในสถานพยาบาลของรัฐมากขึ้น และยงั สง่ เสรมิ ใหป้ ระชาชนปลูกพชื สมุนไพรเพ่ือใชใ้ นการรักษาโรคและสนบั สนนุ ให้มีการใชส้ มุนไพรมากย่งิ ข้ึน สมุนไพรนอกจากใช้ในการรักษาโรคซ่ึงเป็นคุณสมบัติทางตรง แต่สมุนไพรยังสามารถใช้เป็น ส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ซ่ึงเป็นคณุ สมบัติทางออ้ ม ท่ีผู้ใช้จะได้รับจากการใช้ผลิตภัณฑ์น้ันๆ อาทิ เช่น สบสู่ มุนไพร ซึง่ สมุนไพรแตล่ ะชนดิ มีจดุ แดน่ ทแ่ี ตกตา่ งกนั ไปตามชนดิ ของสมุนไพร การทำสบูส่ มนุ ไพรนอกจาก มีการใชส้ มนุ ไพรแล้วรปู แบบและสสี ันของสบูท่ ่ผี ลิตออกมายังสามารถสร้างมลู ค่าเพ่ิมของผลิตภัณฑไ์ ด้อกี ด้วย ศนู ย์ฝึกและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ได้เลง็ เหน็ ความสำคัญดงั กลา่ วข้างต้น จึงไดจ้ ดั หลกั สตู รการทำสบสู่ มนุ ไพรข้ึน จดุ มงุ่ หมาย เพอื่ ให้ผูเ้ รียน 1. มีความรูพ้ น้ื ฐานเกยี่ วกบั สมนุ ไพรและการทำสบู่ 2. ได้รับการฝึกปฏิบตั ทิ ำสบู่สมุนไพร กลุ่มเปา้ หมาย เกษตรกรและหรอื ประชาชนทส่ี นใจ จำนวน 10 คน ระยะเวลา จำนวน 10 ชว่ั โมง โครงสรา้ งหลักสูตร การจดั จำนวนชว่ั โมง ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ เรือ่ ง จุดประสงค์การเรียนรู้ เนือ้ หา กระบวนการ 1 ชัว่ โมง - เรยี นรู้ 1. ความรู้ - อธิบายความเป็นมา - ความเป็นมาของสบู่ - บรรยาย เบอื้ งต้น ของสบู่ - วสั ดุอปุ กรณ์ท่ีใช้ในการทำสบู่ - ชมคลิป เก่ียวกบั สบู่ - อธบิ ายสรรพคณุ ของ - ประโยชน์ สรรพคุณของ สมุนไพรและวสั ดุ สมนุ ไพร เทคนคิ การทำสบู่ อุปกรณใ์ นการทำสบู่ การเก็บรักษา หลกั สูตรการศึกษาตอ่ เน่อื งของ ศฝก. ปีงบประมาณ 2561 ปรับปรงุ พ.ศ. 2562 หน้า 45