The Visionary

พัฒนา อีกหนึ่งปัญหาใหญ่ที่เกษตรกรชาวเขาต้องเผชิญมาโดยตลอดคือถูกพอ่ ค้าคนกลางกดราคา เน่อื งจากสมัยนั้นการขนสง่ ผลผลิตลงจากดอยนั้นยากล�ำบาก และบางคร้ังผลผลิตก็ล้นตลาดจนต้องยอมขายผลผลิตให้พอ่ คา้ คนกลางไปในราคาถกู จนไม่คุ้มทนุ เพ่ือแก้ปัญหาความยากจนให้ถูกจุด โครงการหลวงจึงต้องรับซื้อผลิต และจดั หาตลาดให้เกษตรกร น่ันจึงเป็นที่มาของ ‘โรงงานดอยค�ำ’ หรือโรงงานหลวงอาหารส�ำเร็จรูปแห่งแรก ท่ีต้ังอยู่บริเวณเชิงดอยอ่างขาง มีหน้าที่รับซ้ือผลผลิตใกล้พื้นที่ปลูก ท�ำให้สามารถขายได้ในราคายุติธรรมและคงความสดใหม่ไว้ได้ และหากสินค้าล้นตลาดก็ยังสามารถแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ๆได้อีกด้วย อย่างครั้งหนึ่งที่สตรอเบอร์รี่พันธุ์พื้นเมืองถูกกดราคาจากโรงงานอน่ื ๆ อยา่ งหนกั ทางโครงการหลวงจงึ รบั ซอ้ื มาเพอื่ แปรรปู เปน็ ซอสและแยม แลกกับราคาท่ีสมเหตุสมผล โดยเจ้าหน้าท่ียังพยายามส่งเสริมใหช้ าวเขารวมกลมุ่ กนั เปน็ สหกรณเ์ พอื่ รวบรวมผลผลติ สง่ ใหโ้ รงงานไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอื่ งอกี ดว้ ย ถงึ จดุ นชี้ าวบา้ นเรม่ิ ปลกู พชื อนื่ ทดแทนการปลกู ฝน่ิ กนั หมดแล้ว แตใ่ นหลวงไมท่ รงหยดุ อย่เู พียงเท่านี้ห้ามจำ�หน่าย 151



เพราะการได้ช่วยเหลือประชาชนไม่น่าภูมิใจเท่ากับการท�ำให้ชาวบ้านเหล่านี้สามารถยืนหยัดได้ด้วยตัวเอง เพราะน่ันแปลว่าพระองค์ได้ช่วยพฒั นาชีวิตของชาวบา้ นใหด้ ีข้นึ ไดอ้ ย่างยั่งยืน “เราต้องให้เขาช่วยตัวเอง เพราะถ้าคอยเลี้ยงดูอยู่จะเคยตัว”ในหลวงรบั สั่งไวเ้ ชน่ นี้ นนั่ ทำ� ใหท้ กุ ๆ การชว่ ยเหลอื ของในหลวง ลว้ นแลว้ แตเ่ ปน็ การสร้างระบบและสร้างคนเพอ่ื ความย่งั ยืนในอนาคตท้ังสิน้ อาทิ ระบบยืมข้าวท่ีต้องกู้เมล็ดข้าวไปแล้วคืนพร้อมดอกเบ้ียเป็นข้าวเพิ่มเติม ก็พัฒนามาเป็นโครงการธนาคารข้าว ที่ชุมชนสามารถร่วมกันดูแลและกู้ยืมข้าวไปปลูกกันได้ จนหลายหมู่บ้านหมดปัญหาข้าวขาดแคลนอย่างสนิ้ เชงิ หรือการส่งเสริมให้ปลูกไม้ยืนต้นไปพร้อมกับไม้เศรษฐกิจ ที่ต้องเผชญิ กบั ความไมเ่ ขา้ ใจของชาวบา้ น เพราะไมย้ นื ตน้ ไมอ่ าจใหผ้ ลตอบแทนเป็นรายได้ได้ทันทีเหมือนพืชเศรษฐกิจ แต่ทีมโครงการหลวงก็พยายามห้ามจำ�หน่าย 153

ให้ข้อมูลว่าไม้ยืนต้นมีประโยชน์มาก เช่น เมื่อโตถึงระดับหน่ึงก็สามารถลดิ กงิ่ เอาไปทำ� ฟนื ได้ ครนั้ ชาวบา้ นปลกู ไมย้ นื ตน้ มากเขา้ ปา่ กก็ ลบั มาเขยี วขจี นำ�้ ทเ่ี คยแหง้ กไ็ หลรนิ อกี ครง้ั สดุ ทา้ ย ชาวบา้ นกไ็ ดป้ ระโยชนจ์ ากปา่ ปา่ก็ได้ประโยชนจ์ ากชาวบา้ น พ่งึ พากนั ไดอ้ ยา่ งย่ังยนื นอกจากนี้ ในหลวงยังทรงจัดหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ และโรงเรียนข้ึนเพื่อดูแลสุขภาพและให้การศึกษาแก่ชาวบ้าน เพราะทรงตระหนักดีว่าเม่ือครอบครัวท่ีดีและสภาพแวดล้อมท่ีดี ก่อให้เกิดสังคมที่ดีแล้ว การมีสขุ ภาพทด่ี แี ละการศกึ ษาทด่ี ี ยอ่ มทำ� ใหค้ นรนุ่ ใหมเ่ ตบิ โตขนึ้ เปน็ กำ� ลงั สำ� คญัของประเทศไดใ้ นอนาคต และที่ส�ำคัญคือ ความย่ังยืนน้ีได้ลบล้างความยากจนออกไปจากสังคมชาวเขา และจะท�ำให้ชาวบ้านไม่กลับไปปลูกฝิ่นอีกอย่างแนน่ อน154 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ตอ่ ยอด เมื่อระบบท่ีเซ็ตไว้ให้ชาวบ้านเร่ิมอยู่ตัวทั้งพืชพันธุ์การเกษตรและโรงงานแปรรูปอาหาร สถานีต่อไปท่ีต้องพัฒนาคือตัวโครงการหลวงเองทีต่ อ้ งดำ� เนินงานต่อไปได้อย่างย่ังยืน ทีมงานโครงการหลวงจึงท�ำงานอย่างหนักเพ่ือต่อยอดกิจกรรมโครงการหลวงใหก้ ว้างไกลและมีคุณภาพมากท่ีสดุ ท้งั ระบบการตรวจสอบสินค้าและการจัดเก็บพืชผักผลไม้ที่ได้มาตรฐานสากล รวมไปถึงการประชาสัมพันธ์อย่างเป็นระบบ ท�ำให้ชื่อเสียงของสินค้าจากโครงการหลวงไดร้ บั การยอมรับทง้ั ในระดับชาติและระดบั นานาชาติ อย่างถั่วแดงนั้นก็มีการเปลี่ยนชื่อใหม่ จากเดิมท่ีมีชื่อน่ากลัวว่าถวั่ ไตแดง กลายเปน็ ถวั่ แดงหลวง เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ถงึ ประชาชนไดง้ า่ ยขนึ้ มกี ารนำ�ไปออกโทรทัศน์สาธิตการท�ำเป็นเมนูต่างๆ และเชิญบรรดาส่ือมวลชนมาชิม ท�ำให้ถ่วั แดงหลวงกลายเปน็ ที่รูจ้ กั ไปทัว่ ประเทศ หรืออย่างเรื่องราวของสตรอเบอร์รี่ท่ีก็มีการพัฒนาสายพันธุ์จากพนั ธพ์ุ นื้ เมอื งเดมิ ทผ่ี ลนมิ่ มาก เละงา่ ยเวลาขนสง่ ทางทมี โครงการหลวงจึงคัดเลือกสายพันธุ์ต่างประเทศเข้ามาปลูกแทน จนได้สตรอเบอร์ร่ีพันธุ์ห้ามจำ�หน่าย 155

สแี ดง ผิวแข็ง จนสง่ ไดส้ บาย แต่รสชาติกลบั เปร้ียวจนต้องจิ้มพรกิ เกลอื กนิเลยทเี ดยี ว เวลาผา่ นไป 17 ปี ก็มกี ารพัฒนาสายพนั ธุส์ ตรอเบอรร์ ี่โดยใช้พนั ธุ์ญี่ปุ่นเป็นต้นแบบ จนได้สตรอเบอร์รี่พระราชทานพันธุ์ 70 ท่ีมีรูปร่างเปน็ ทรงกรวย รสชาตหิ วาน กลนิ่ หอม เนอ้ื ผลแขง็ ขนสง่ สะดวก กแ็ ลว้ เสรจ็ในช่วงเดยี วกับทใี่ นหลวงทรงมพี ระชนมพรรษาครบ 70 ปีพอดี หลังจากนั้น ทีมโครงการหลวงก็ยังวิจัยพัฒนาพันธุ์สตรอเบอร์ร่ีอย่างต่อเนื่องออกมาอีกหลายสายพันธุ์ ทั้งพันธุ์ 72, 60, 80 จนมาถึงสายพันธุ์ล่าสุด คือ พันธุ์พระราชทาน 88 ที่มีขนาดผลใหญ่ สีแดงส้มถงึ แดงสด เนอื้ แนน่ ละเอยี ด รสชาตหิ วานเปน็ พเิ ศษ และแทบไมม่ รี สเปรย้ี วติดเลย เรอื่ งนเ้ี ปน็ ขอ้ พสิ จู นถ์ งึ การพฒั นาอยา่ งไมห่ ยดุ ยงั้ ของทมี โครงการ-หลวงได้เป็นอยา่ งดี เปน็ เวลาเกอื บครงึ่ ศตวรรษแลว้ ทโ่ี ครงการหลวงไดพ้ ลกิ สถานการณ์ในดินแดนท่ีเคยรายล้อมไปด้วยยาเสพติดให้กลายเป็นแหล่งผลิตพืชผักผลไมเ้ มอื งหนาวรสชาตดิ ที สี่ ง่ ขายไปทว่ั ประเทศ พรอ้ มกบั ขยายศนู ยพ์ ฒั นาไปตามดอยต่างๆ รวมแลว้ 39 ศูนย์ ผลจากการด�ำเนินงานอย่างครบวงจรนี้เอง ท�ำให้ทุกวันน้ีชาวเขา156 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ต่างมีฐานะท่ีดีกว่าเดิม สามารถตัดฝิ่นออกไปจากวงจรชีวิตได้อย่างถาวรและยังได้พืชผักสดสะอาด ผลิตภัณฑ์แปรรูปต่างๆ จากโครงการหลวงทเี่ ดนิ ทางจากดอยมาถงึ มือเราทกุ วนั อีกดว้ ย บทสรุปการต่อสู้กับฝิ่นของในหลวงน่าจะสามารถสรุปได้จากบทสัมภาษณ์ของพระองค์กับส�ำนักข่าว BBC เมื่อครั้งเสด็จฯ ไปทรงงานทีภ่ าคอสี านเมอ่ื ปี 2522 วา่ “เราไมไ่ ดต้ ่อสูก้ บั ประชาชน เราตอ่ สู้กับความอดอยากหิวโหยของประชาชนต่างหาก” จงมองหาศัตรูทแ่ี ท้จรงิ และเม่อื พบแลว้ เรากจ็ ะรวู้ า่ ต้องแก้ปญั หาท่ีตรงไหน ถึงตรงน้ี ส�ำหรับผู้ที่ชอบสตรอเบอร์รี่ เราก็หวังว่าคุณจะกินสตรอเบอรร์ ่ที ี่อย่ใู นมือไดอ้ ร่อยข้นึ กว่าเดมิ และส�ำหรบั ผู้ที่ยังไมเ่ คยกนิ สตรอเบอรร์ ี่ของโครงการหลวง ทีป่ ลูกบนยอดดอยในภาคเหนือ บนผืนดินของประเทศไทย ด้วยนึกเกรงว่าคุณภาพจะสู้ของน�ำเข้าไม่ได้ เราก็หวังว่าคุณจะลองชิมความหวานหอมของมันดสู ักครั้ง ให้รวู้ ่ารสชาตขิ องชัยชนะท่ยี งั่ ยนื นน้ั เป็นอย่างไรห้ามจำ�หน่าย 157



KEYS OF SUCCESS� มองหาตน้ ตอทแี่ ทจ้ ริงของปญั หา ตน้ เหตทุ แ่ี ท้ อาจไมใ่ ชส่ ง่ิ ทเี่ ราเหน็ ไดจ้ ากการมองสถานการณ์ เพยี งผวิ เผนิ� คิดหนทางแกไ้ ขใหค้ รบทง้ั ระบบ อดุ รอยรวั่ ให้หมด จะได้ไมต่ อ้ งวนกลับมาปวดหัวกบั เรอื่ งเดมิ ๆ ซำ้� แล้วซ�้ำอกี� เนน้ พัฒนาคุณภาพคน ถ้าคนมีคุณภาพ อนาคตกม็ ีคณุ ภาพไปด้วยเปน็ เงาตามตวั

09

ออแกยจกาคกวคาวมาอมยจา�ำกเปน็

162 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ห้ามจำ�หน่าย 163

ก่อนเริ่มบทนี้เราอยากให้ทุกคนลองนึกดู ว่าตอนน้ีเราก�ำลังอยากได้อะไรมากท่สี ุด ถ้านึกได้แล้วอย่าเพง่ิ เอาไปบอกใคร ทดไวใ้ นใจกอ่ น แล้วเอาค�ำตอบน้ันไปตอบในหลวงดู ตลอด 70 ปีที่ทรงงาน ทุกคร้ังที่ในหลวงทรงลงพ้ืนท่ีเยี่ยมเยียนดทู กุ ขส์ ขุ ของชาวบา้ น คำ� ถามตดิ ปากของพระองคค์ อื “อยากไดอ้ ะไรทสี่ ดุ ” อาจเพราะทรงเหน็ วา่ ไมม่ ใี ครรคู้ วามตอ้ งการของตนดไี ปกวา่ เจา้ ตวัหมูบ่ า้ นนพ้ี ้นื ที่น้ขี าดแคลนอะไร ทุกคนยอ่ มรดู้ ีอยู่แกใ่ จ แต่ความคิดนี้ก็เปลี่ยนไป เมื่อครั้งที่พระองค์ทรงขับรถไปยังพื้นที่ต่างๆ ในจังหวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ ในปี 2495 และเกิดไปตดิ หล่มเขา้ ท่ีบ้านห้วยคต ชาวบ้านก็ตอ้ งมาช่วยกันเขน็ จนสดุ ท้ายกข็ ึน้ มาได้ ทน่ี ่ัน ในหลวงทรงถามชาวบา้ นคนหนงึ่ ชอื่ ลงุ รวย ว่าคนทีน่ ีม่ อี ะไรใหช้ ว่ ยบา้ งมย้ั ลงุ รวยกบ็ อกวา่ อยากไดถ้ นน เพราะถนนไมด่ ที ำ� ใหช้ าวบา้ นทน่ี ต่ี อ้ งใชเ้ วลาเปน็ วนั กวา่ จะขนสง่ เอาผกั ไปขายทตี่ ลาดได้ แมต้ วั ตลาดจะอยไู่ ม่ไกลจากหมู่บ้านกต็ าม หลายครง้ั ผักกเ็ น่าเสยี ซะกลางทาง พระองค์164 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

จงึ ใหต้ ำ� รวจตระเวนชายแดนมาสรา้ งถนนใหห้ มบู่ า้ นแหง่ นใี้ ช้ พระราชทานนามใหว้ า่ ‘ถนนหว้ ยมงคล’ ผลปรากฏวา่ สามารถรน่ ระยะเวลาเดนิ ทางของคนท่ีน่ีให้เหลือเพียงแค่ 20 นาทีเท่านั้น เปลี่ยนหมู่บ้านยากจนแห่งน้ีให้กลายเปน็ หม่บู า้ นทเี่ จริญทสี่ ุดในหวั หินภายในเวลาเพยี งไมน่ าน แตแ่ ลว้ เรอ่ื งราวกก็ ลบั ตาลปตั ร เมอื่ หลงั จากวนั นน้ั กม็ นี ายทนุ เขา้ ไปกว้านซื้อที่ดินในบริเวณน้ัน ท�ำให้ชาวบ้านหลายคนตัดสินใจขายท่ีดินเปล่ียนอาชีพจากเกษตรกรไปเป็นลูกจ้าง บางคนก็ออกจากพ้ืนท่ีไป หรือบางคนก็อพยพเข้าไปอยู่ในป่าลึกกว่าเดิม ท�ำให้พื้นที่ป่าต้นน้�ำปราณบุรีถูกบุกรกุ กลายเปน็ ผลเสยี ต่อสว่ นรวมมากกว่าเดมิ ถนนทสี่ รา้ งขน้ึ เพอื่ ชว่ ยชาวบา้ น กลบั ทำ� ใหช้ าวบา้ นลำ� บากกวา่ เดมิแถมยงั สง่ ผลกระทบต่อเรอ่ื งอืน่ ๆ อกี มาก นั่นท�ำให้ในหลวงรู้ว่าบางคร้ังส่ิงท่ีชาวบ้านอยากได้ อาจไม่ใช่สิ่งจ�ำเป็นจริงๆ ส�ำหรับชวี ิตของชาวบา้ นกไ็ ด้ ทนี ี้กลบั มาทข่ี องที่เราทดไว้ในหัวต้ังแต่ตอนต้น ส่ิงทเ่ี ราตอ้ งการ มันคอื สิง่ ท่ีชวี ิตเราต้องมจี ริงๆ หรือเปลา่ ?ห้ามจำ�หน่าย 165

NEED or WANT ถา้ ลองแยกแยะดดู ๆี เราจะพบว่าในชีวติ เราจะมีส่ิงที่เราตอ้ งมี กบัสิง่ ทเ่ี ราต้องการ หรือ need กับ want แบ่งเปน็ กลุม่ ของสง่ิ ตา่ งๆ ได้ 4 กลมุ่ หนง่ึ สิ่งที่เราตอ้ งมี และเรากต็ อ้ งการ สอง ส่งิ ทเ่ี ราไม่ต้องมี แต่เราตอ้ งการ สาม สิ่งทเ่ี ราต้องมี แตเ่ ราไมต่ ้องการ ส่ี สง่ิ ทีไ่ ม่ต้องมี และเราก็ไมต่ ้องการ ตามทฤษฎแี ลว้ เราควรมองหาสงิ่ ทตี่ อ้ งมเี สยี กอ่ น แลว้ จงึ คอ่ ยมองหาสิ่งที่ต้องการ ด้วยความจ�ำเป็นที่ต่างกัน ซ่ึงสิ่งที่ต้องมีในชีวิตของแตล่ ะคนก็ต่างกนั ไปตามปจั จัยในชวี ติ ทไ่ี มเ่ หมือนกนั แต่ความยากของหลักการน้ีคือเรามักสับสนระหว่างความต้องการกบั ความ ‘ต้องมี’ หลายครั้งทเ่ี รานกึ ไปวา่ สงิ่ ทเ่ี ราตอ้ งการคือของท่จี ำ� เป็นแตค่ วามจริงกลับตรงกนั ขา้ ม เมอื่ ในหลวงทรงเหน็ วา่ สง่ิ ทต่ี อ้ งมนี น้ั มกั ไมส่ มั พนั ธก์ บั สง่ิ ทช่ี าวบา้ น166 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ต้องการ พระองค์จึงพยายามแสดงให้ประชาชนเห็นความต่างระหว่างสองสิ่งน้ี อย่างเช่นครั้งหนึ่งที่พระองค์เสด็จฯ ไปยังหมู่บ้านกะเหรี่ยงท่ีป่าละอู ชาวบ้านที่นเ่ี ล้ยี งชีพดว้ ยการทำ� ไรเ่ ลื่อนลอย ถางป่า ยา้ ยหลักแหล่งไปเรื่อย คร้ันถามก็ได้ความว่าท่ีชาวบ้านไม่ท�ำไร่ท�ำนาบนที่ดินเดิมเพราะท่ดี นิ เดิมมหี ญ้าข้นึ เตม็ ไมส่ ามารถถางได้ เพราะการจะถางหญา้ ได้จ�ำเป็นต้องมีรถแทรก็ เตอร์ และพวกเขาก็ไม่มีเงินพอซ้ือรถแทร็กเตอร์ ถ้าเจ้าหน้าท่ีอยากให้พวกชาวบ้านพัฒนามากกว่าน้ี ก็ต้องหารถแทรก็ เตอรม์ าให้ จะได้ถางหญ้าได้ ในหลวงทรงได้ยินก็ตรัสกลับไปว่า มันไม่ใช่ว่าเพราะเป็นคนจนหรอกทที่ ำ� ใหถ้ อนหญา้ ไมไ่ ด้ เปน็ เพราะขเ้ี กยี จมากกวา่ ชาวบา้ นฟงั กไ็ ดแ้ ต่หัวเราะแหะๆ เพราะถา้ ถามว่ารถแทร็กเตอรช์ ว่ ยถางหญ้าได้มัย้ ก็ตอบเลยว่าได้ หรอื ถา้ ถามวา่ รถแทรก็ เตอรท์ ำ� ใหถ้ างหญา้ สะดวกมย้ั กต็ อบเลยวา่ ใช่ห้ามจำ�หน่าย 167

แต่ถ้าถามว่ารถแทร็กเตอร์เป็นเคร่ืองมือเดียวท่ีถางหญ้าได้หรือกต็ อบได้เลยวา่ ไม่ใช่ ถ้ามรี ายไดเ้ พยี งพอจะซ้อื รถแทรก็ เตอร์ ซ้อื ไว้ก็สะดวกดี แต่ตัวรถน้ันไม่ใช่สิ่งจ�ำเป็น ชีวิตของชาวบ้านไม่ได้ ‘ต้องมี’รถแทรก็ เตอร์ เพยี งแค่ ‘ตอ้ งการ’ เทา่ นนั้168 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

WHFAOTCYUOSUONNEED ถา้ อยา่ งนั้นทีส่ ุดแลว้ ส่ิงทีค่ นเราต้องมีอันดบั หนึง่ คอื อะไร เม่ือพิจารณาจากโครงการกว่า 4,000 โครงการที่ในหลวงทรงคิดและท�ำ จะพบว่าส่วนใหญ่เกี่ยวกับการหาน้�ำและแก้ปัญหาดินท้ังน้ันโดยมเี ปา้ หมายสงู สุดเพอื่ ให้ประชาชนสามารถเพาะปลูกและเลย้ี งสตั ว์ได้ เพราะอาหารคือส่ิงจ�ำเปน็ พ้นื ฐานทีค่ นเราตอ้ งมี ครั้นคนเรามีอาหารไว้บริโภคจนท้องอ่ิมแล้ว ก็จะมีก�ำลังและความสขุ เพยี งพอสำ� หรบั ต่อยอดไปทำ� การงานอ่นื ๆ ไดอ้ ีกมาก ในเมื่อรู้แล้วว่าปากท้องเป็นของจ�ำเป็นระดับคอขาดบาดตายในหลวงจึงทรงทุ่มสรรพก�ำลังเพื่อศึกษาเรื่องการผลิตอาหารเป็นหลักสร้างความมน่ั คงทางอาหารให้ประชาชนผลิตอาหารไดด้ ้วยตวั เอง พระองค์ถึงกับเปล่ียนสวนจิตรลดาท่ีเป็นบ้านของตัวเองให้กลายเป็นพ้ืนที่เกษตรขนาดย่อมเพื่อทดลองและวิจัยเพ่ือหาว่าวัตถุดิบอะไรคืออาหารที่ชาวบ้านจะสามารถผลิตได้ง่ายและยังมีคุณค่าทางสารอาหารในปรมิ าณทพ่ี อดีห้ามจำ�หน่าย 169

ทรงลงมือปลูกข้าว ปรับปรุงดิน และยังท�ำบ่อเพาะเลี้ยงปลานิลที่ทรงรบั มาจากจกั รพรรดอิ ากฮิ โิ ตะแห่งญ่ีป่นุ รวมถึงทำ� ฟารม์ โคนม ด้วยเหน็ วา่ เปน็ อาหารทีม่ ีคุณค่า นอกจากนน้ั ยงั ทรงวางแผนตอ่ ไปดว้ ย วา่ หากนมโคทผ่ี ลติ มปี รมิ าณมากจนเกนิ ความตอ้ งการ กย็ งั นำ� มาแปรรปู เปน็ ผลติ ภณั ฑอ์ นื่ ๆ ไดอ้ กี มากท้ังนมผง เนยแข็ง โยเกิร์ต ไปจนถึงนมอัดเม็ดจิตรลดาท่ีโด่งดังไปถึงต่างประเทศ คร้ันทดลองเร่ืองอาหารแลว้ พระองคก์ ท็ รงต่อยอดไปถึงการสรา้ งระบบสงั คมท่ีดี ดว้ ยความเชอื่ วา่ ถา้ คนรู้จักกัน ชว่ ยเหลือกัน พึง่ พาอาศยัซึ่งกนั และกัน เราก็จะสามารถใชช้ วี ติ ที่มีความสขุ ได้ ความสขุ คอื สง่ิ ทใ่ี นหลวงทรงเนน้ ยำ้� เสมอมา วา่ เปน็ เปา้ หมายสงู สดุของโปรเจกต์ต่างๆ ท่ีพระองคท์ �ำ แลว้ ความสขุ น้ันคอื อะไรกันเล่า? “ความสุขนน้ั กค็ ือ ความสะดวก” ในหลวงตรัสไว้เชน่ น้ี170 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

หลายครงั้ ทเ่ี ราตอ้ งการเงนิ มากๆ กเ็ พราะเชอื่ วา่ เงนิ จะชว่ ยอำ� นวยความสะดวกให้แก่ชีวิตเรา ไม่ว่าจะเร่ืองอาหาร เร่ืองท่ีอยู่อาศัย เส้ือผ้ายารักษาโรค แต่ความเป็นจริงก็คือไม่ใช่คนเราจะสามารถมีเงินเยอะๆกนั ไดท้ กุ คน ดงั นน้ั หากเราทำ� งานและอยรู่ ว่ มกนั ชว่ ยเหลอื กนั ระแวดระวงัภยั ให้กัน กจ็ ะกอ่ ให้เกิดความสะดวก นำ� มาซึง่ ความสุข พระองค์ทดลองสร้างเมืองในฝันขึ้นท่ี ‘หุบกะพง’ พร้อมลองออกแบบวิธีการด�ำเนินชวี ิต รวมไปถงึ จัดวางระบบต่างๆ เพื่อเปน็ ตน้ แบบจัดสรรแบ่งปันพื้นที่ให้เกษตรกรตัวอย่างกลุ่มหน่ึง ลองแบ่งที่ดินเพ่ือเพาะปลกู ตามแนวคิดของพระองค์ คือมสี ว่ นทเ่ี พาะปลกู ส่วนที่เป็นระบบชลประทาน และส่วนอย่อู าศยั พรอ้ มท้ังแนะใหช้ าวบ้านรวมกลมุ่ กันเปน็สหกรณ์ จะได้ชว่ ยเหลือซึ่งกนั และกัน โปรเจกต์หุบกะพงประสบความส�ำเร็จพอประมาณ แต่ขยายผลไปถึงสังคมวงกว้างได้ไม่มากเท่าที่ควร อาจเพราะคนไทยยังไม่ค่อยเก็ตคอนเซปตข์ องสหกรณ์สกั เทา่ ไหร่ห้ามจำ�หน่าย 171

อกี 20 ปีตอ่ มา ในหลวงกเ็ สนอแนวคิด ‘ทฤษฎใี หม’่ ขน้ึ มาแทน ทฤษฎใี หมน่ ม้ี คี วามคลา้ ยคลงึ กบั สหกรณห์ บุ กะพงอยบู่ า้ ง เนอื่ งจากพูดถึงเรื่องเกษตรกรรมและการอยู่เป็นชุมชนเหมือนกัน แต่ทฤษฎีใหม่จะเน้นการพ่ึงพาตัวเองของปัจเจกบุคคลแทนที่จะโฟกัสท่ีการช่วยเหลือกันเปน็ อันดับแรกแบบหุบกะพง ด้วยความคิดที่ว่าถ้าหากทุกคนพึ่งตัวเองได้ การรวมกลุ่มก็จะเข้มแข็งเอง ในหลวงทรงเรมิ่ ตน้ จากแปลงทดลองกอ่ น พระองคจ์ งึ เอาพน้ื ทเี่ ฉลย่ีทเ่ี กษตรกรไทยมคี อื 15 ไร่ มาแบง่ เปน็ พน้ื ทป่ี ลกู ขา้ ว โดยคำ� นวณใหป้ รมิ าณข้าวเพยี งพอจะมีกนิ ทัง้ ป,ี พ้ืนทีป่ ลูกพืชผกั , พนื้ ทส่ี ระ สำ� รองน้�ำไว้ใชท้ ้ังปีและสดุ ทา้ ยคอื แบง่ มาปลูกบา้ นและเลย้ี งสัตว์ ปรากฏวา่ การทดลองนน้ั ไดผ้ ลดมี าก นอกจากจะพอกนิ ในครอบครวัเองแลว้ ยังเหลอื แจกให้โรงเรียน แถมยงั เหลอื พอเอาไปขายไดก้ ำ� ไรมาอีกสองหม่นื บาท172 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ดูเผินๆ แล้วเหมือนว่าทฤษฎีใหม่จะเน้นไปที่การเกษตรเป็นหลักแต่ความจริงแล้วมันคือการจัดสรรส่ิงที่จ�ำเป็นต่อการด�ำรงชีวิตของปัจเจกบคุ คลแตล่ ะคนตา่ งหาก และเมื่อไหร่ท่ีหน่วยย่อยท่ีสุดของสังคมอย่างปัจเจกบุคคลเข้มแข็ง อยู่ได้ด้วยตัวเองแล้ว การรวมกลุ่มเข้าด้วยกันก็จะเพ่ิมพลังใหก้ ารท�ำงานอื่นๆ ไดอ้ ย่างแน่นอนห้ามจำ�หน่าย 173

NEBEADL&ANWCAENT หลังเกิดวิกฤติเศรษฐกิจเมื่อปี 2540 ในหลวงทรงน�ำเสนอแนวคิดใหม่ ที่เหมือนจะสรุปแนวคิดที่พระองค์ได้จากการทรงงานตลอดชีวิตที่ผา่ นมา กลายเป็นหลักทฤษฎีชือ่ วา่ ‘ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง’ แลว้ พอเพียงคืออะไร? ใชช้ วี ติ อยา่ งพอเพยี ง อาจไมใ่ ชก่ ารทงิ้ ชวี ติ ทเ่ี คยมที เี่ คยเปน็ แลว้ ออกไปท�ำเกษตรเพื่อยังชีพเพียงอย่างเดียว แต่พูดง่ายๆ ว่าคือการพิจารณาคัดเฟ้นหาว่าอะไรคือส่ิงที่ชีวิตเราต้องมี แล้วพัฒนามันให้เราอยู่ได้อย่างสะดวก ท่ีส�ำคัญคือ พ่ึงตัวเองให้มาก และละเว้นการเบียดเบียนซ่ึงผู้อื่นและตัวเอง พัฒนาตอ่ เตมิ วิชาชีพและชีวิตไปตามโอกาสทมี่ ี หลักการนี้ไม่ได้ครอบคลุมแต่ด้านการเกษตรเท่าน้ัน แต่ทรงตั้งใจให้คนหันมาจัดการกับชีวิตของตัวเองอย่างเหมาะสม โดยทรงอธิบายว่าประเทศไทยนนั้ ตอ้ งการพฒั นา แตร่ ากฐานกลบั มปี ญั หาเพราะมวั แตส่ นใจตวั เลขทางเศรษฐกจิ มากกว่าพื้นฐานอย่างการกินอยขู่ องคนในประเทศ พระองค์ยกตัวอย่างง่ายๆ ว่าชาวนาในภาคอีสานท่ีปกติกิน174 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ข้าวเหนียว กลับตัดสินใจเลิกปลูกข้าวเหนียวเพ่ือมาปลูกข้าวหอมมะลิเพราะขายได้ พอขายข้าวหอมมะลิได้ก็ค่อยเอาเงินไปซ้ือข้าวเหนียวกินซึ่งเป็นตรรกะท่ีแปลก ถ้าคิดจากพ้ืนฐานของการใช้ชีวิตแล้ว เราควรปลูกขา้ วเหนยี วใหต้ วั เองพอกนิ ตลอดทงั้ ปกี อ่ น แลว้ หากมที ดี่ นิ เหลอื กค็ อ่ ยปลกูข้าวหอมมะลเิ พอื่ ขาย นีจ่ ึงเรยี กว่าเหมาะสม หรือลองมองกลับมาท่ีชีวติ คนที่ไม่ใช่เกษตรกรกันบา้ ง ชวี ิตการงานของบางคนอาจจ�ำเป็นต้องมีรถ บางคนไม่จำ� เป็น บางคนอาจจำ� เปน็ ตอ้ งมอี นิ เทอรเ์ นต็ แตบ่ างคนไมไ่ ดจ้ ำ� เปน็ ขนาดนนั้ บางคนอาจจำ� เปน็ ตอ้ งมเี สอื้ ผา้ สวยๆ ใหมๆ่ แตบ่ างคนกไ็ มไ่ ดจ้ ำ� เปน็ต้องมขี นาดน้นั เพราะความจ�ำเปน็ ของเราไมเ่ หมอื นกัน เราคงตัดสินแทนคนอื่นไม่ได้ ว่าสิ่งท่ีเขาอยากได้มาครอบครองเปน็ สง่ิ ทตี่ อ้ งมี หรอื แคส่ ง่ิ ทต่ี อ้ งการ เราทำ� ไดแ้ คเ่ รมิ่ มองจากหนว่ ยทางสงั คมท่ีเลก็ ท่สี ุดก่อน นั่นคือตวั เราห้ามจำ�หน่าย 175

สง่ิ ท่เี ราตอ้ งการ มันกค็ อื สง่ิ ท่ตี ้องมจี รงิ หรือ? ถ้าไม่ใช่ แล้วเรามีทรัพย์สินในมือเพียงพอจะฟุ่มเฟือยไปกับความต้องการทไ่ี ม่ตอ้ งมไี ดม้ ากแค่ไหน ถ้าพอจะมีใช้ได้ การตามใจความต้องการของตัวเองเสียบ้างก็ไมม่ ีปญั หาอะไร แต่ถ้าไม่มีพอจะใช้จ่ายตามความต้องการ แล้วยังซื้อของตามใจตวั เอง น่ันแหละท่ีเรยี กวา่ ไมพ่ อเพยี ง ดังทใ่ี นหลวงทรงเคยตอบไว้วา่ “...คนเราถา้ พอในความตอ้ งการ กม็ คี วามโลภนอ้ ยเมอื่ มคี วามโลภน้อย ก็เบียดเบยี นคนอ่ืนนอ้ ย ถา้ ทกุ ประเทศมีความคิด...ว่าท�ำอะไรตอ้ งพอเพยี ง หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโตง่ ไมโ่ ลภอย่างมาก คนเรากอ็ ยู่เป็นสขุ ...” “...พอเพียงน้ีอาจจะมีมาก อาจจะมีของหรูหราก็ได้ แต่ว่าต้องไมไ่ ปเบียดเบียนคนอืน่ ต้องให้พอประมาณตามอัตภาพ พดู จาก็พอเพียงทำ� อะไรกพ็ อเพยี ง ปฏบิ ตั ติ นก็พอเพียง...”176 T H E V I S I O N A R Y ห้ามจำ�หน่าย

ถงึ ตรงนี้ อยากใหท้ กุ คนกลบั ไปนกึ ถงึ สง่ิ ทที่ ดไวใ้ นหวั ตง้ั แตต่ อนตน้ของบท แล้วลองถามตวั เองดอู กี ที ว่าถา้ หากในหลวงถามเราว่า “อยากได้อะไรท่สี ุด” เราจะยังตอบเหมือนที่คิดไว้ตอนแรกอยหู่ รือเปล่าห้ามจำ�หน่าย 177



KEYS OF SUCCESS� แยกส่ิงท่ตี ้องมี ออกจากสง่ิ ที่ตอ้ งการ สงิ่ ทเ่ี ราคดิ วา่ จำ� เปน็ จรงิ ๆ อาจจะไมใ่ ชข่ นาดนน้ั� ‘ต้องม’ี ตอ้ งมากอ่ น สร้างความสะดวก ด้วยการเสาะหาของทชี่ ีวิตตอ้ งมี� ช่ังตวงความอยากให้สมดลุ ถา้ มีต้นทุนพอจะฟุ่มเฟอื ยได้ก็จัดไป แต่อยา่ เตมิ อาหารให้ความอยาก จนชวี ิตล�ำบากนกั



“...เมื่อหลายปีมาแล้ว ตอนท่ีไปสหรัฐอเมริกา มีทีวีอเมริกันมาสัมภาษณ์ เขาถามว่า ‘ในรชั กาลของท่าน ท่านตอ้ งการอะไร จดุ หมายต้องการอะไร อยากให้รัชกาลของท่านจารึกในประวัติศาสตร์อย่างไร’กต็ อ้ งตอบเขาวา่ ความปรารถนาคอื วา่ รชั กาลนขี้ อไมจ่ ารกึ ในประวตั ศิ าสตร์ไม่ให้มี “เขาก็แปลกใจ แต่ท่านท้ังหลายคงไม่แปลกใจ เพราะอธิบายแล้ววา่ ถา้ มคี วามสงบ มคี วามเรยี บรอ้ ยของประเทศชาติ จะไมเ่ ปน็ ประวตั ศิ าสตร์เราไม่ต้องการประวัติศาสตร์ เวลาไหนที่มีสงคราม มีความยุ่งยาก ตีกันนน่ั นะ่ เปน็ ประวตั ศิ าสตร์ “ฉะนนั้ ทตี่ ้องการก็คอื ตอ้ งการให้เมอื งไทยอยู่ไปอยา่ งสงบ ไมต่ อ้ งมีอะไรโลดโผนเท่าไหร่ ไม่ต้องมีชอื่ ไมต่ อ้ งดัง แล้วจะมีความสขุ และจะย่ังยนื วนั ไหนทจ่ี ะดังเรากจ็ ะดังได้ เพราะว่าเราสงบ...” พระราชด�ำรสั พระราชทานแกค่ ณะบคุ คลตา่ งๆ ที่เขา้ เฝา้ ฯ ถวายพระพรชยั มงคล เนอ่ื งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยัสวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ ณ วนั ที่ 4 ธนั วาคม 2523

บรรณานุกรมผู้เอื้อเฟ้ือขอ้ มูล- ม.จ.ภศี เดช รัชนี องค์ประธานมลู นธิ ิโครงการหลวง- คุณเกรยี งศักดิ์ หงษโ์ ต อดีตอธบิ ดีกรมพัฒนาทดี่ นิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์- คุณชัยวัฒน์ สิทธิบศุ ย์ อดตี อธบิ ดีกรมพัฒนาที่ดนิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์- ดร.ณรงคช์ ัย พิพัฒนธ์ นวงศ์ ผู้อ�ำนวยการฝา่ ยตลาดและผปู้ ระสานงานไม้ผลขนาดเล็ก มลู นิธโิ ครงการหลวง- ว่าที่ ร.ท.ดิลก ศิรวิ ลั ลภ ลา่ มภาษายาวปี ระจำ� พระองค์- คุณเทวิน จรรยาวงษ์ ช่างภาพสื่อมวลชนอิสระท่ีตามเสด็จฯ ถ่ายภาพในหลวง ร.9- คณุ ธรี พจน์ หะยีอาแว ล่ามภาษายาวีประจำ� พระองค์- คุณประดับ กลัดเข็มเพชร อดีตผู้อ�ำนวยการศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮอ่ งไครอ้ ันเน่ืองมาจากพระราชดำ� ริ- คุณประเสริฐ สมะลาภา อดตี ปลัดกรงุ เทพมหานคร- คณุ ปราโมทย์ ไมก้ ลดั อดตี อธิบดีกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์- คุณปานเทพ กล้าณรงค์ราญ อดีตเลขาธิการคณะกรรมการพิเศษเพอ่ื ประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ- พล.ต.พยงค์ สุขมา อดตี รองเจา้ กรมแผนท่ีทหาร

- คุณพัชรินทร์ เศวตสุทธิพันธ์ อดีตบรรณาธิการข่าวในพระราชส�ำนักชอ่ ง 9 อสมท.- ดร.พสิ ุทธ์ิ วจิ ารณส์ รณ์ ทป่ี รึกษากรมพฒั นาทด่ี นิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์- คุณมนัส ทรงแสง อดีตรองเลขาธิการส�ำนักงานคณะกรรมการโทรคมนาคมแห่งชาติ- พล.ต.อ.วสษิ ฐ เดชกุญชร อดตี หวั หนา้ นายต�ำรวจราชสำ� นกั ประจ�ำ- ดร.วรี ะชยั ณ นคร ทป่ี รกึ ษาดา้ นพฤกษศาสตรแ์ ละสงิ่ แวดลอ้ ม สำ� นกั งานทรพั ย์สินสว่ นพระมหากษัตริย์- คณุ ศรนี ติ ย์ บญุ ทอง อดตี รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการพเิ ศษเพอื่ ประสานงานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชด�ำริ- คุณสงคราม โพธิ์วไิ ล ผู้ถวายงานการใชก้ ล้องถา่ ยภาพ- คุณสมลักษณ์ วงศ์งามข�ำ ที่ปรึกษาด้านประชาสัมพันธ์ ส�ำนักงานทรัพยส์ ินสว่ นพระมหากษตั รยิ ์- ศ.ดร.สนั ทัด โรจนสนุ ทร อดีตนายกราชบณั ฑติ ยสภา- รศ.ดร.สุธี อักษรกิตติ์ ผู้สนองพระราชด�ำริในโครงการระบบส่ือสารสายอากาศและอิเล็กทรอนิกส์- ดร.สเุ มธ ตันติเวชกลุ เลขาธิการมลู นิธิชัยพัฒนา

หนังสือ- 50 ปี โครงการสว่ นพระองค์ สวนจติ รลดา โดย โครงการสว่ นพระองค์สวนจิตรลดา- 70 ปี แก้วขวัญ วัชโรทัย เลขาธกิ ารสำ� นักพระราชวงั 3 กนั ยายน 2541- 72 ปี แกว้ ขวญั วชั โรทยั เลขาธกิ ารสำ� นักพระราชวงั 3 กนั ยายน 2543- 72 พรรษา บรมราชาธิราชเจ้านักรัฐศาสตร์ สมาคมนิสิตเก่ารัฐศาสตร์จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย- 84 พรรษาราชาผูพ้ ทิ กั ษ์ ปฏบิ ัตกิ ารใต้เบอ้ื งพระยคุ ลบาท โดย สำ� นกั งานตำ� รวจแห่งชาติ- การทรงงานของพอ่ ในความทรงจ�ำ โดย ปราโมทย์ ไมก้ ลัด- ครองใจคน : หลากเหตผุ ลทค่ี นไทยรักในหลวง โดย อมติ า อริยอัชฌา- งานช่างของในหลวง โดย มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร- จดหมายเหตุ สิทธิบัตรฝนหลวง โดย กรมฝนหลวงและการบินเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์- เจ้านายเล็กๆ - ยุวกษัตริย์ พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าพ่ีนางเธอเจา้ ฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร์- เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ด้านการสื่อสาร โดยคณะกรรมการอ�ำนวยการจดั งานฉลองสริ ิราชสมบตั ิครบ 50 ปี- ตามรอยพ่อ ก - ฮ โดย สวุ ัฒน์ อัศวไชยชาญ- ตามเสด็จ จากทะเลสูท่ ีส่ งู 80 ชนั ษา โดย ม.จ.ภีศเดช รัชนี- ใต้เบื้องพระยุคลบาท โดย ดร.สุเมธ ตันติเวชกลุ- ท�ำเป็นธรรม โดย ทา่ นผูห้ ญงิ เกนหลง สนทิ วงศ์ ณ อยธุ ยา

- แนวพระราชด�ำริในมหานคร คลองลัดโพธ์ิและสะพานภูมิพล โดยส�ำนักงานทรพั ยส์ ินส่วนพระมหากษตั รยิ ์- ในหลวงกับประชาชน 45 ปี สถานีวิทยุ อส. พระราชวังดุสิต โดยสถานีวทิ ยุ อส. พระราชวงั ดุสติ- ในหลวงของเรา โดย อคั รวฒั น์ โอสถานุเคราะห์- บทความของนายขวญั แกว้ วชั โรทยั รองเลขาธกิ ารสำ� นกั พระราชวงั ฝา่ ยกจิ กรรมพเิ ศษ บรรยายเฉลมิ พระเกยี รติ ในปีพุทธศกั ราช 2533 ถงึ 2552- บันทกึ ความทรงจำ� “เร่ืองการสอื่ สารของในหลวง” โดย พล.ต.ต.สชุ าติเผือกสกนธ์- ประทีปแห่งแผน่ ดนิ โดย มนญู มกุ ข์ประดษิ ฐ์- ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชด�ำรัส ของพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั พทุ ธศกั ราช 2493-2548 โดย คณะกรรมการกองทนุ บำ� เหนจ็บำ� นาญขา้ ราชการ- ประวัติศาสตร์ศูนย์การศึกษาพัฒนาอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ โดยส�ำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดำ� ริ- ปวงประชาสขุ ศานต์ พระปรีชาชาญนำ� วถิ ี โดย กรุงเทพมหานคร- เป็นอยู่คอื โดย ท่านผูห้ ญิงเกนหลง สนทิ วงศ์ ณ อยธุ ยา- พระคณุ ธ รกั ษา ประชาเปน็ สขุ ศานต์ โดย บรษิ ทั ควอลลเี ทค จำ� กดั (มหาชน)- พระผู้ทรงเป็นครูเศรษฐศาสตร์ของแผ่นดิน โดย คณะวิทยาการจัดการสถาบนั ราชภัฏธนบุรี

- พระทรงเป็นพลังแผ่นดิน โดย สถาบันด�ำรงราชานุภาพ กระทรวงมหาดไทย- พระบรมครชู า่ ง โดย วิทยาลยั เทคโนโลยแี ละอาชวี ศกึ ษา- พระบารมีปกเกล้าฯ ชาวอยธุ ยา โดย สถาบันราชภัฏพระนครศรีอยธุ ยา- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัวกับคณะองคมนตรี โดย คณะองคมนตรี- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับงานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีโดย ส�ำนักงานเสรมิ สร้างเอกลกั ษณ์ของชาติ สำ� นักนายกรัฐมนตรี- พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั และโครงการหลวง โดย ม.จ.ภีศเดช รชั นี- พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระผู้อยู่ในหัวใจของนักปกครอง โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย- พระมหากษตั รยิ น์ กั พัฒนาเพื่อประโยชน์สุขส่ปู วงประชา โดย สำ� นักงานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกจิ และสังคมแห่งชาติ- พระวิรยิ ะบารมีปกเกลา้ ฯ ท่กี รุงเทพมหานคร โดย กรงุ เทพมหานคร- พธิ เี ปดิ ทางคู่ขนานลอยฟา้ ถนนบรมราชชนนี โดย กรงุ เทพมหานคร- เพญ็ พระพริ ยิ ะเกนิ จะรำ� พนั โดย สมาคมภาษาและหนงั สอื แหง่ ประเทศไทย- แมอ่ ยากให้เธออยู่กับดนิ โดย ศ.ดร.สันทัด โรจนสุนทร และ ดร.พสิ ุทธิ์วจิ ารสรณ์- รอยพระยุคลบาท โดย พล.ต.อ.วสิษฐ เดชกุญชร- รอ้ ยเรอ่ื งเลา่ : เกรด็ การทรงงาน โดย สำ� นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพ่ือประสานงานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชด�ำริ

- สถาบันพระมหากษัตริย์กบั มุสลมิ ในแผ่นดินไทย โดย ศนู ย์มสุ ลิมศึกษาสถาบันเอเชียศกึ ษา จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั- สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี โดย คณะกรรมการอ�ำนวยการ“งานเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ปี วันคล้ายวันพระราชสมภพสมเด็จพระศรนี ครินทราบรมราชชนน”ี- สมเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนี โดย โครงการไทยศกึ ษา ฝา่ ยวชิ าการจุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั- สะพานพระราม 8 โครงการแกไ้ ขปญั หาจราจรตามแนวพระราชดำ� ริ โดยกรุงเทพมหานคร- สายธาราแห่งพระมหากรณุ าธิคุณ โดย คณะกรรมการสภาวจิ ยั แหง่ ชาติ- สายฝน เหนอื ปากนำ้� บางนรา โดย ชมุ ศักดิ์ นรารตั น์วงศ์- สายร้งุ 100 ปี ชาตกาล ม.ร.ว.เทพฤทธ์ิ เทวกุล โดย กรมฝนหลวงและการบนิ เกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์- สารานกุ รมพระราชกรณยี กจิ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ในรอบ 60 ปีแหง่ การครองราชย์ โดย คณะกรรมการอำ� นวยการจดั งานฉลองสริ ริ าชสมบตั ิครบ 60 ปี- หลักธรรม หลักท�ำ ตามรอยพระยคุ ลบาท โดย ดร.สเุ มธ ตันตเิ วชกลุ- อคั รมหาราชา ปนิ่ ฟา้ คมนาคม โดย กระทรวงคมนาคม

บทความ- โครงการก่อสร้างทางอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำริ โดย กรมทางหลวงกระทรวงคมนาคม- ในหลวงกบั ทนั ตกรรม โดย ศ.(พเิ ศษ) ทญ. ทา่ นผหู้ ญงิ เพช็ รา เตชะกมั พชุ- บทพระราชทานสมั ภาษณ์ ของสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ ในรายการ‘พูดจาประสาชา่ ง’ สถานวี ทิ ยจุ ฬุ าฯ ระบบ FM 101.5- พระบรมราชานุเคราะหช์ าวเขา โดย ม.จ.ภีศเดช รชั นี- พระปรีชา ‘ในหลวง’ แก้จราจรก่อนจะเกิดจลาจล นิตยสารเนชั่นสุดสปั ดาห์ วันท่ี 29 ธันวาคม 2538 - 4 มกราคม 2539- พระมหากรุณาธิคณุ ของ พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั รชั กาลท่ี 9 ตอ่ปวงชนชาวไทย โดย ดร. สเุ มธ ตนั ตเิ วชกุล- พระอจั ฉรยิ ภาพดา้ นการสอ่ื สาร และหนงั สอื บนั ทกึ ความทรงจำ� เรอ่ื งการสอ่ื สารของในหลวง โดย พล.ต.ต.สชุ าติ เผอื กสกนธ์- อาจารย์เมธา รชั ตะปตี ิ อดีตผอู้ �ำนวยการส�ำนกั งานปฏิบตั กิ ารฝนหลวงเราเปน็ ฝนหลวงนะ จงภมู ใิ จ นติ ยสารผาสกุ ปที ี่ 31 ฉบบั ท่ี 164 กรกฎาคม- กนั ยายน 2551- ศจ.พนู เกษจำ� รสั อาจารยพ์ เิ ศษ แผนกถา่ ยภาพ วทิ ยาลยั เทคโนโลยแี ละอาชวี ศกึ ษา วทิ ยาเขตเพาะชา่ ง นติ ยสารสารคดี ฉบบั ท่ี 34 เดอื นธนั วาคม2530- สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงสนทนาเรอื่ ง ‘พระราชกรณียกิจในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ’วนั ที่ 12 พฤษภาคม 2538

ส่ือวิดิทัศน์- สารคดชี ดุ ประพาสตน้ บนดอย โดยบริษัท พาโนราม่า เวลิ ดไ์ วด์ จำ� กดัร่วมกับ บริษทั อสมท.จ�ำกดั (มหาชน)- สมั ภาษณ์ คุณวุฒิ สมุ ิตร อดตี รองราชเลขาธกิ าร จากรายการมรดกแหง่ความทรงจำ� ในรัชกาลที่ 9 สถานีโทรทศั น์ Workpoint TV

ถอดรหัสกษตั ริยผ์ ู้มองเห็นอนาคตพิมพ์ครงั้ ท่ี 1 ตลุ าคม 2560จัดทำ� โดย ทมี งานสานต่อท่ีพอ่ ท�ำแยกสแี ละพมิ พ์บริษัท ยูไนเตด็ โปรดกั ชน่ั เพรส จ�ำกดั285 หมู่ 13 ซอยเพชรเกษม 93 ถนนเพชรเกษม ออ้ มนอ้ ยกระทมุ่ แบน สมุทรสาคร 74130โทรศพั ท์ 0-2813-8915