สนทนาธรรมกับ อ.วศิน 1

๕52๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ทุกขเพราะกรรมชั่วของเขาเอง สำหรับคนทั่วไปเราแผเมตตาไปใหบาง แผมุทิตาไปใหบาง สำหรับคนท่ีกำลังรับผลแหงกรรมช่ัวเพราะการกระ ทำของเขาเองเราแผอุเบกขาบาง แผกรุณาบาง เรามีจิตอยูกับพรหม วหิ าร ๔ กจ็ ะเปน พรหมอยใู นโลก รา งกายเปน มนษุ ยแ ตจ ติ ใจเปน พรหม พรหมวิหารแปลวา ธรรมเปน เครอ่ื งอยูของพรหมหรอื ของผปู ระเสรฐิ คำถามท่ี ๘๗๗ ผทู ที่ ำใจไดเ หมอื นแผน ดนิ หมายถงึ คนทมี่ คี ณุ ลกั ษณะอยา งไร คะ ตอบ คนทไ่ี มห วน่ั ไหวตอ สมบตั แิ ละวบิ ตั ิ ตอ คำยกยอ งและคำตเิ ตยี น เหมือนแผนดินรับไดทั้งส่ิงที่ดีและส่ิงที่ไมดี ทั้งสิ่งที่โสโครกและสิ่งที่ สะอาด อีกอยางหนึ่งทานสอนใหมีจิตใจกวางขวางเหมือนแผนดินซ่ึง ใครจะขดุ ใหห มด ไมไ ด เหมอื นทอ งฟา ซงึ่ ใครจะเผาใหไ หมไ มไ ด เหมอื น แมน้ำซ่งึ ใครจะเอาไฟไปจุดใหติดไมได ก็จะมชี ีวติ อยูอยางสงบสขุ เมอ่ื คนท้ังหลายมีเวรกันอยู เราไมมีเวรตอใคร เม่ือคนท้ังหลายทะเลาะกัน อยู เราไมทะเลาะกับใคร เรามีชวี ิตอยูเปนสุขดีหนอ คำถามท่ี ๘๗๘ การกลา ววา มรรคแทมเี พยี งหนงึ่ เดยี ว คอื สัมมาทิฏฐิ สว น องคมรรคอนื่ ๆ อีก ๗ องคเ ปน บรวิ ารของสมั มาทิฏฐิ ถือไดว า ถูกตอง ไหมคะ

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ๕53๑ ตอบ ทจี่ รงิ ทง้ั ๘ประการเปน องคข องมรรคเรยี กวา อฏั ฐงั คกิ มรรคสว น ตัวอริยมรรคนนั้ คอื สมั มาญาณ แปลวา ความรชู อบ เกิดจากองคข อง มรรคทง้ั ๘ รวมกนั เปรยี บเหมอื นหิน ทราย ปูน นำ้ รวมกนั เปนซีเมนต ตวั อริยมรรคคอื สมั มาญาณ นอกนัน้ เปนองคประกอบ คำถามที่ ๘๗๙ ตามที่ทานอาจารยเคยกลาวในเร่ืองอนุสาสนีปาฏิหาริยไววา “พระพทุ ธศาสนาทีย่ ัง่ ยืนมาไดจ นทุกวนั น้ี กเ็ พราะความอศั จรรยแ หง คำสง่ั สอนนี่เอง” นัน้ ขอความกรณุ าทานอาจารยขยายความวา คำสง่ั สอนของพระพุทธองค มีความอศั จรรย อยางไรบา งคะ ตอบ คือผูปฏิบัติตามยอมไดรับประโยชนตามสมควรแกการปฏิบัติ ปฏิบตั ถิ ูกตองแลว ไมเ ปนหมัน คอื ไมสูญเปลา สมตามพระพุทธพจนท ี่ วา “ธรรมยอ มรกั ษาผูป ระพฤติธรรม ธรรมท่ีบุคคลประพฤติดีแลวยอ ม นำสขุ มาให” นคี่ ือความอัศจรรยข องอนุสาสนปี าฏหิ าริย คำถามที่ ๘๘๐ หากเราไมป รารถนาทจี่ ะเกิดอกี เลย ดว ยเหตุทเ่ี หน็ วา ทุก ส่งิ ลว นเปน ทุกข หรือจบลงดว ยความทุกข และสน้ิ ชวี ิตไปดว ยความ ปรารถนานน้ั ตลอดชีวติ ไมเ คยทำบาปอกุศลทเ่ี ปนกรรมหนัก เรามหี วัง ทีจ่ ะไมตอ งเกิดอกี ไหมคะ

๕5๒4 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ตอบ ขอความในสังขารูปปต ติสูตร พระพทุ ธเจา ตรัสไววา ”บคุ ลลผู พรั่งพรอมดวยธรรม ๕ อยาง คือ ศรทั ธา ศลี การไดส ดบั ตรับฟง มาก จาคะและปญ ญา ปรารถนาจะเกิดในท่ีใดยอมได ปรารถนาจะไมเกิดก็ ยอ มได” สังขารปู ปตตสิ ูตรแปลวาเกดิ ไดตามทตี่ ้ังใจหวัง คำถามท่ี ๘๘๑ ผมบอกกบั พี่ๆ ทท่ี ำงานวาบุญเปนอุปธิ ไมว าเรายึดถอื ในส่งิ ใด บุญ-บาป ดี-ช่วั ถาเรายดึ ถือแลว เราจะตอ งเปนทกุ ขท งั้ สน้ิ (โดนดา หูชา เลย) ผมเลยพอจะเขาใจท่ีพระพทุ ธเจา ทรงทอพระทัยที่จะโปรดสงั่ สอน ธรรมแกผ คู น แตผมกเ็ ขาใจวาปญ ญาในการเขาใจธรรมแตล ะคนไม เทากนั อยา ไดย ึดถือวาเขาจะตองเช่อื เรา แคบอกสอนธรรมะกพ็ อแลว นะครับ ของอยา งน้ตี อ งพัฒนากันไปใชไหมครับ ตอบ ตองคอยๆ พัฒนากนั ไปนนั้ ถูกแลว คณุ คดิ ดีแลว พูดถึงอุปธิ แปลวา ขันธก ไ็ ด แปลวากเิ ลสกไ็ ด บุญที่เปนอุปธกิ ม็ ี (โอปธกิ ังปุญญงั ) คือบญุ ท่ีสง ผลให เปนขนั ธหรือเปนกิเลส เชน ทำบุญ แลว อยากเกิดเปนน่ันเปนนี่ บญุ ท่ี ไมเปนอุปธิก็มี(อโนปธิกังปุญญัง)คือ ทำบญุ แลว ไมป รารถนาสิง่ อ่นื นอกจาก ความสน้ิ กิเลส

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๕5๓5 คำถามที่ ๘๘๒ ไดอา นหนังสือ “อิทัปปจจยตา” ของทา นพทุ ธทาส วา ทกุ ๆสงิ่ เกิดมาจากเหตปุ จจยั อยา งนัน้ ทุกๆส่ิงท่คี นในโลกบอกวามนั มหัศจรรย แปลก ไมนาเปน ไปได มันกเ็ ปนของธรรมดา เพราะวามนั มเี หตอุ ยางนี้ จงึ เกดิ ข้นึ อยา งนี้ ผมเขาใจถูกไหมครบั อาจารยช วยอธบิ ายดวยครบั ตอบ ถกู ตอ งแลว สิง่ ใดสิ่งหน่ึงเม่อื มีเหตปุ จ จยั ใหเ กดิ กเ็ กิด เม่อื ไมมี เหตปุ จจยั ก็ไมเกิดขน้ึ คำสอนทางพระพทุ ธศาสนาเนน ที่เหตปุ จ จัยของ ส่ิงตางๆ มคี วามสัมพันธต อเน่อื งกนั ท่ีเรยี กวา อิทปั ปจ จยตา แปลวา เมอื่ มีสง่ิ น้ีเปน ปจ จยั ส่งิ น้ีจึงมี เชน ฝนตกถนนเปย ก รถชนกันเพราะถนน ลน่ื บา ง เพราะความประมาทบาง เพราะเครอื่ งเสยี บาง ฯลฯ ถาเขาใจ เรื่องอิทัปปจ ยตาจะทำใหเ ขาใจเรอื่ งอน่ื ๆอีกเยอะเลย ขอใหท ำความ เขาใจใหด ี เหตกุ ารณบานเมอื งก็เปนเชน เดียวกนั คำถามที่ ๘๘๓ มคี นเอาหนังสือ เปรียบเทียบความเปนโสดาบัน มาใหผ ม ผมก็ บอกเขาวาไมเ อาหรอก ถามนั จะเปนกใ็ หม นั เปน สน รองเทามันสกึ ก็ไม จำเปนตองไปรูมันหรอก เขาโกรธผมเฉยเลย ของอยางน้ีมันเปนปตจัต ตัง อวดกบั ใครกไ็ มมใี ครรู เราควรแนะนำเขาไมใ หยึดติดกบั สงิ่ บัญญตั ิ อยางไรดคี รับ ตอบ ความเปนพระอรยิ บุคคลเปนสิ่งทรี่ ูยากเหน็ ยากเขา ใจยาก เปน ของเฉพาะตนอยา งทคี่ ณุ วา มานนั่ แหละ มพี ระบวชใหมร ปู หนงึ่ ถามทา น

๕5๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ อาจารยของตนวา พระอริยบุคคลเปนอยางไร ทานอาจารยไดตอบวา บางคนแปลกนะคุณ อยูกับพระอริยะแตไมรูจักพระอริยะไมเห็นพระ อรยิ ะ ทานอาจารยร ปู นน้ั เปน พระอรยิ ะ การเห็นพระอริยะมี ๒ แบบคอื เห็นดวยตาธรรมดาและเห็นดวยญาณท่ีเรียกวาญาณจักษุหรือปญญา จกั ษุ คำถามท่ี ๘๘๔ เด๋ียวน้ีผมเห็นคนเรียนธรรมะกันมาก แตดูเหมือนพวกเขาก็ยัง จะทกุ ขเหมอื นเดมิ บางคนจะมากกวาเดิมดว ยซ้ำ ผมไดลองไปซกั ถาม พวกเขาบางคน เลยทราบวา เขาเรียนดวยความจำ แตไมเคยปฏิบัติ เปนแคค วามรเู ฉยๆ เปน ความรูบรสิ ุทธิ์ ศัพทบาลีนักธรรมยากๆ รหู มด แตไมร ูถงึ (รูอารมณ)ตวั ศัพทนั้นจริง เหน็ แลวกเ็ ศราครับ พอแนะนำเขา กบ็ อกวา เรารูนอ ย อยางเรียนปริยตั พิ ษิ ใชไหมครับอาจารย ตอบ ปริยัติที่เปรียบเหมือนงูพิษน้ันคือเรียนแลวรูแลวไมไดปฏิบัติ ตามที่รู ไดแตยกตนขมผูอื่นวาเรียนมามากเรียนมาสูง ทานเปรียบวา เหมือนคนจับงูพิษท่ีหาง งูมันเอี้ยวตัวมากัดเอาถึงตายบางเกือบตาย บา งเรยี กเปน คำศพั ทบาลวี า อลคัททปู มปริยัติ แปลวา การเลาเรียนที่ เปรยี บเหมอื นงพู ษิ มนี ยั ดงั กลา วมาแลว บางพวกเรยี นรดู ว ยปฏบิ ตั ดิ ว ย เพ่ือสละตนออกจากภพ ทานเรียกเปนศัพทบาลีวา นสิ สรณตั ถปรยิ ัติ อกี พวกหนง่ึ เรยี นเพอื่ เปน คลงั แหง ปรยิ ตั เิ พอ่ื ประโยชนแ กผ อู น่ื ไดแ กก าร ศกึ ษาเลา เรยี นของพระอรหนั ต การศึกษาธรรมตอ งใหร จู รงิ และแมน ยำ จึงจะไดป ระโยชนทั้งแกต นเองและผูอ่ืน

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๕5๕7 คำถามท่ี ๘๘๕ อาจารยครับ นิทานในหนังสือทางแหงความดี เปนนิทานจาก พระไตรปฎ กหรือเปลาครบั ขอบคณุ ครบั ตอบ สว นมากเปน เรอ่ื งในอรรถกถา คอื หนงั สอื ทอ่ี ธบิ ายพระไตรปฎ ก ทที่ า นดึงมาจากพระไตรปฎ กก็มอี ยบู าง คำถาม ที่ ๘๘๖ พระพุทธองคทรงสั่งสอนสาวกเก่ียวกับเร่ืองการแสดงธรรมตอ พุทธบรษิ ัทไวอยางไรบาง คะ ทรงกลาวถงึ คณุ สมบัติของผแู สดงธรรมท่ี ดไี วอ ยา งไรบา งคะ ตอบ พระพุทธเจาตรัสกับพระอานนทวา “ดูกอนอานนท การแสดง ธรรมแกผูอื่นไมใชส่ิงที่จะทำไดโดยงาย (คือทำไดยากนั่นเอง) ผูแสดง ธรรมจะตอ งตงั้ ตนไวในธรรม ๕ อยา งเสียกอน คอื ๑. แสดงธรรมไปโดยลำดับ ไมต ัดลดั ใหขาดความ ๒. อางเหตุผลและแนะนำใหผฟู ง เขา ใจ ๓. ตัง้ จติ เมตตา ปรารถนาใหเปนประโยชนแกผูฟ ง จริงๆ ๔. ไมแ สดงธรรมเพราะเห็นแกลาภ ๕. ไมแ สดงธรรมกระทบตนและผอู ืน่ คือไมย กตนเสยี ดสผี ูอน่ื จะเห็นไดวาผูท่ีมีคุณสมบัติเชนน้ีคอนขางหาไดยาก ในเร่ือง ความฝนของพระเจาปเสนทิโกศลมีอยูขอหน่ึงวา ทรงฝนเห็นบุคคลผู

๕58๖ สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ หนง่ึ นำแกน จนั ทนไ ปแลกกบั เปรยี งเนา (เปรยี ง=ผลติ ภณั ฑน ม ชนดิ หนงึ่ ) พระพทุ ธเจา ทรงพยากรณว า ตอ ไปภายหนา จะมภี กิ ษแุ สดงธรรมเพอื่ เหน็ แกลาภ เพ่ือไดลาภ (พระธรรมของพระองคเปรียบเหมือนแกนจันทน ปจจยั ๔ เปรียบเหมือนเปรียงเนา ) ผแู สดงธรรมจะตองมีคณุ สมบัติคอื รจู ริงและแมน ยำ คำถามที่ ๘๘๗ การท่เี ราภาวนาจนวันหนง่ึ จิตมนั ต้งั คำถาม แลว ก็เฉลยใหเ อง โดยเราไมไดเ ปนคนคดิ ขึ้นมาเลย ทุกอยางเปน ไปอยา งอตั โนมตั ิ และ ความเขาใจทเี่ กดิ ขน้ึ น้นั มนั ชัดแจง เขา ไปถงึ หัวจติ หัวใจ โลงแจงจริงๆ ผิดจากทีเ่ ราเคยเขา ใจในทางโลกๆสดุ ทา ยมนั เหน็ แจง วากิเลสไมใ ช เรา กิเลสหลอกเราสารพัด เราทกุ ขเ พราะโงหลงไปเช่ือกเิ ลสเอง อยางนี้จะเรยี กวา เกิดญาณทศั นะไดหรอื ไมคะ แลวอยางน้ี ถือวา ปฏิบตั มิ าไดขั้นไหนคะ ขอบพระคณุ มากคะ ตอบ เปน ญาณทศั นะไดค รบั แปล วา รูเหน็ ตามทเี่ ปนจริง แตไ ดถ งึ ขน้ั ไหนนี่พยากรณไมไ ด

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๕5๗9 คำถามท่ี ๘๘๘ อาจารยครับ ผมไดฟ งมาวา พระสงฆถ าจะลาสกิ ขา ไมจ ำเปน ตองบอกกลา วพระเถระกไ็ ด แคบอกลากับผทู ีเ่ ปน ฆราวาส โดยผฟู ง ได ยนิ พอเขาใจก็ได จรงิ หรือเปลาครับ ชว ยขยายดว ยครับ ตอบ ตามตำราทานวา บอกลากบั ใครก็ได กบั ตนโพธ์ิกไ็ ด แตด จู ะ หละหลวมไป ท่นี ิยมทำกนั อยูเวลานบ้ี อกลากบั พระสงฆ นิยม ๔ รปู ข้นึ ไป ทีค่ ุณใชค ำวา”ลาสิกขา”นนั้ ถูกตอ งแลว มใี ชผ ดิ กนั บอยๆวา “ลา สิกขาบท” คำ “ลาสกิ ขา” วา สิกขฺ ํ ปจจฺ กฺขามิ แปลวา ขา พเจาขอลา สกิ ขา ไมม คี ำวา “บท” มใี ชผ ิดกันบอยๆ วา “ลาสกิ ขาบท” คำถามที่ ๘๘๙ วิธีปฏิบัติโดยการนำอาหาร ขาว กับขาว ไปวางไวท่ีโลงศพ (ดานศีรษะ) และจดุ ธูปไหวศพ ถามวา เปน ประเพณี หรอื ความเชอ่ื ทที่ ำ ตอ ๆ กันมา โบราณมวี ตั ถปุ ระสงคทำเพื่ออะไรคะ ถาเราไมท ราบ และ ไมไดท ำ จะเปน อยางไรคะ ตอบ เปน ความเชอ่ื และประเพณขี องคนไทยบางสว น ไมท วั่ ไป เขา ใจ วา เพอ่ื ใหว ญิ ญาณของผตู ายไดบ รโิ ภครสของอาหาร หรอื เพอ่ื บชู าศพ ยงั มองไมเ ห็นคำอธบิ ายอยา งอื่น

๕6๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามที่ ๘๙๐ เคยไดยินวา ลักษณะของพระอริยบุคคลประการหน่ึง คือ มี ความสำคญั วา ไมปฏิกลู ในสง่ิ ท่ปี ฏิกูล (อปฏกิ ูเล ปฏิกลู สัญญี- กราบ ขออภัยหากเขยี นผิดนะคะ) ในทนี่ ้ี หมายความวา อะไรคะ ตอบ คำบาลีท่ีคุณเขียนมาน้ัน แปลวา สำคัญวาปฏิกูลในสิ่งท่ีไม ปฏกิ ลู คำวา”สญั ญี”ในทน่ี ี้แปลวา พิจารณา กไ็ ด เชน อาหาเรปฏกิ กฺ ลู สญญา แปลวา พิจารณาความปฏิกูลในอาหาร พระอริยเจาทานยอม พิจารณาเห็นเปนปฏิกูลในส่ิงท่ีปฏิกูลก็ได พิจารณาเห็นสิ่งท่ีชาวโลก เห็นวาสวยงามเปนของปฏิกูลก็ได คือมีปฏิกูลสัญญาเสมอในส่ิงท้ัง ปวง ทคี่ ณุ เขยี นเปน สญั ญนี นั้ เปน คณุ ศพั ทแ ปลวา ผมู สี ญั ญาหรอื ผมู กี าร พิจารณา วา ... คำถามที่ ๘๙๑ เคยไดย นิ วา พระพทุ ธองคท รงกลา วไวว า ธรรมบางหมวดบรรลุ ไดย าก บณั ฑติ พอรไู ด แตก ร็ ไู ดโ ดยยาก ธรรมเหลา นนั้ ไดแ ก ธรรมหมวด ใดบางคะ และทรงช้ีแนะอยางไร เพ่ือใหบุคคลสามารถเขาถึงธรรมน้ัน ได ตอบ ในพระบาลีท่ีมาของพระพุทธพจนนี้ทานระบุถึงธรรมคือ อิทัป ปจ จยตา ปฏจิ จสมปุ บาท และนพิ พาน อทิ ัปปจ จยตา, ปฏจิ จสมุปบาท เปนไวพจนของกันได หมายถึง

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๕6๙1 ส่ิงท่ีอาศัยเหตุปจจัยเกิดข้ึน หรือสิ่งที่อาศัยกันเกิดข้ึน สวนนิพพานนั่น คอื การดบั กิเลส ทางแหง นพิ พานกค็ อื อรยิ มรรคประกอบดวยองค ๘ (ดู อายาจนสูตร สังยตุ ตนกิ าย สคาถวรรค) คำถามที่ ๘๙๒ อยากทราบ..เราสามารถทำบุญโดยใชชื่อคนท่ีตายไปแลวได หรอื ไม ตอบ ได คำถามที่ ๘๙๓ มีคนบอกวาใหต ามดูจิต อยาบังคับจิตไมใ หเกิดอารมณต า งๆ แตใ หร วู า มันเกิด เพยี งแคท ำเชน นี้ จะทำใหเ รากลายเปน คนทมี่ จี ติ ใจ สงบไดอยา งไร ในเมอื่ เราก็ยงั มอี ารมณต างๆ อยูในตัวของเราเอง เพียง แตเรารูวา มันมี แตม ันไมไดลดลงเลย ตอบ เลย้ี งจติ เหมือนเล้ยี งเด็ก คือ ปลอ ยใหเขาเลน ตามทอ่ี ยากจะ เลน ถาเห็นวา เปนอนั ตรายกห็ ามเสีย ถา เหน็ วา ไมเปนอนั ตรายกป็ ลอย ใหเลนตอ ไป จิตเลนกับอารมณของจิตอยูเสมอ รูวา อารมณใดเปน อกศุ ลก็หามจิตเสยี จากอารมณนน้ั รูวาอารมณใ ดเปน กศุ ล ทำใหจ ติ เจรญิ ข้นึ ก็ปลอ ยใหอ ยกู บั อารมณน ้นั ตอ ไป มพี ระพทุ ธพจนวา “ควรรีบ ทำความดี พงึ หามจิตเสียจากบาป เพราะเมือ่ ทำความดชี า ๆ จิตยอม นอ มไปในบาปหรอื ยนิ ดีในบาป” ขอตอบเทา นก้ี อ น

๖6๐2 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ คำถามท่ี ๘๙๔ พระสารีบตุ ร, พระโมคคัลลานะ และพระราหุลฟงธรรมอะไร แลว บรรลเุ ปนพระอรหันตค รับ อาจารยก รณุ ากลา วธรรมน้ันอยางยอๆ ใหด วยครบั ขอบคณุ ครบั ตอบ พระมหาโมคคัลานะไดบรรลุธรรมหลงั จากอุปสมบทแลวได ๗ วัน พระพทุ ธเจาทรงแสดงธรรมเรื่องตางๆหลายเรอ่ื ง ตัวอยางเชน ๑. เมอ่ื เขาไปในบานอยายกงวงชูงาเขาไป หมายความวา อยา ถือตวั ถอื ตน ใหอ อนนอ มถอมตนเขา ไป ๒. อยา พดู จาอะไรๆ อนั เปน เหตใุ หโ ตเ ถียงกนั กบั ใครๆ ๓. ธรรมทัง้ ปวงไมค วรยดึ มั่นถือมั่น (สพเฺ พ ธมมฺ า นาลํ อภินิ เวสาย) ขอนส้ี ืบเน่อื งมาจากพระมหาโมคคลั ลานะทลู ถามวา ดว ยขอ ปฏบิ ัติเพยี งเทาใด ภกิ ษชุ ื่อวาเปน พรหมจารอี ยา งย่งิ นอ มไปในธรรม เปน ทส่ี น้ิ ตัณหา พระมหาโมคคัลลานะไดสำเร็จอรหัตตผลดวยธรรมดังกลาว น้ี (ดรู ายละเอียดในหนงั สอื พุทธานพุ ุทธประวัติ ของสมเด็จพระมหา สมณเจา กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส) พระสารีบุตรไดสำเร็จอรหัตตผลเพราะได ฟงธรรมที่พระพุทธเจาทรงแสดงแกฑีฆนข ปรพิ พาชก ณ ถ้ำสกุ รขาตา ภูเขาคิชฌกูฏ เร่ือง ทิฏฐิตา งๆ ความไมยดึ ม่นั ถือม่นั ใน ทิฏฐติ างๆ เร่ืองเวทนา สขุ บาง ทุกขบ าง ไม ทกุ ขไมส ขุ บา ง ไมเ ทีย่ ง ไมค วรยดึ ม่นั ถอื มั่น

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๖6๑3 คำถามที่ ๘๙๕ พระพุทธพจนท ี่วา “ธรรมของสตั บุรุษไมแก....” มีทม่ี าอยา งไร และหมายความวา อะไรคะ ตอบ เร่อื งนี้มีทมี่ าอยางนี้คอื วันหนึ่งพระพุทธเจา เสด็จเขาไปใน พระราชวงั ของพระเจา ปเสนทโิ กศล ทอดพระเนตรเห็นราชรถอันวิจิตร สวยงาม จงึ ตรัสกับพระเจาปเสนทโิ กศลวา “ราชรถอนั วจิ ิตรยอ มครำ่ ครา ไป แมสรีระ(ของคน) กช็ ำรดุ ทรุดโทรมไป ชราไป แตธรรมของ สัตบรุ ษุ ยอมไมแ ก สัตบุรุษยอ มสนทนากันไดกบั สัตบุรุษ” (ชีรนฺติ เว รา ชรถา สุจิตฺตา อโถ สรรี มฺป ชรํ อุเปติ สตฺจ ธมโฺ ม น ชรํ อุเปติ สนโฺ ต หเว สพภฺ ิ ปเวทยนตฺ ิ) ทีว่ า ธรรมของสัตบุรุษยอ มไมแ กน้ันหมายความ วา ทนั สมัยอยูเสมอ ไมล า สมัยไปตามกาลเวลาเปน อกาลโิ ก เปนความ จริงอยูเ สมอ คำถามท่ี ๘๙๖ จากพระพทุ ธพจน ท่ีวา “ถาภิกษุทั้งหลาย จกั อยูโดยชอบแลว ไซร โลกกไ็ มว างจากพระอรหันต” อยา งไรจึงจะเรียกวา อยูโดยชอบคะ และขอรบกวนทราบทม่ี าของพระพุทธพจนนี้ดว ยคะ ตอบ พระพุทธพจนที่วา “ถา ภิกษเุ ปน อยโู ดยชอบ โลกจะไมว างจาก พระอรหนั ต” น้นั ปรากฏในมหาปรนิ ิพพานสตู ร ตรัสกบั สภุ ทั ทปริพพา ชก คำวา “เปน อยูโดยชอบ” อรรถกถาอธบิ ายวา เปนอยูดวยมรรคมี องค ๘ คือดำเนนิ ชวี ิตตามมรรคมีองค ๘

๖6๒4 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามที่ ๘๙๗ กอนที่อนาถปณฑิกะจะตาย พระพุทธเจาไดสงพระสารีบุตร กับพระอานนทไปสวดมนต ทำใหอ นาถปณ ฑกิ ะรอ งไห ผมเขา ใจวา ผู บรรลุธรรมข้ันโสดาบัน ยอมไมสงสัยในธรรมใดๆ ของศาสดาตน แต การท่ีทานอนาถปณฑิกะรองไห คงเปนเพราะเสียดาย ท่ีไดยินไดฟง ธรรมะข้ันนี้ชาเกินไป (ประมาทเรื่องอาย)ุ คอื เหน็ ทางแต โอเ อ ยังตดิ ใน เร่อื งกามสุขอยนู ั้นเองใชหรอื เปลาครบั อาจารย ตอบ รอ งไหเ พราะคดิ วา “ทำไมหนอพระคณุ เจา (คือพระสารบี ุตร) แสดงธรรมอันลึกซ้งึ น้ี ตอนท่ีเราจะสนิ้ ชวี ิตแลว” ธรรมทพ่ี ระสารีบุตร แสดงน้นั คือเร่ืองสตปิ ฏฐาน ๔ คำถามท่ี ๘๙๘ สวัสดีครับอาจารย จากการไดอานหนังสือ และแนวทางการ ปฏิบัติท่ี อาจารยไดเมตตาตอบ ทำใหผมไดแนวทางปฏิบัติ ซ่ึงผมนำ เอาไปใชรวมกับ ชีวิตประจำวัน จนมาวันหนึ่ง ผมรูสึกเห็นแจงแกใจ (ผมใชค ำวา จิตใจมันศิโรราบ ยอมรบั ) วา ชวี ติ ส่งิ ตา งๆ รอบตัว มนั เปน ไปตามกฏธรรมชาติมานานแลว แตตัวเราฝนธรรมชาตจิ ึงตองทุกข สิ่ง ตา งๆ ลว นเปน ไปตามเหตุปจจัย ไมวา ดีช่ัว บญุ บาป สุขทุกข มันลว น ปรงุ แตง เหวยี่ งจติ ใจของเราไมใ หเ ปน อสิ ระเลยสกั นาที จนเรายดึ ถอื มน่ั วา จติ ใจนมี้ นั คอื ตวั เรา พอผมรสู กึ แจง ในใจอยา งนน้ั ผมไมไ ดป ฏเิ สธโลก แตกลับรูวาควรจะปฏิสัมพันธกับคนรอบขางและสภาพแวดลอมอยาง เบิกบานและ เขาใจ ดวยใจท่ีเปนอิสระจริงๆครับ เหมือนคนเดินลุยปา

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ๖6๓5 มาเปน แรมเดอื นแรมป เนอ้ื ตวั เหนยี วรอ น จนวนั หนงึ่ เดนิ หลดุ พน มาจาก ปา ไดพบแมน ้ำใหญแ ลว ลงไปอาบด่ืมน้ำนนั่ จนสบายใจและตัว ผมวา ชวี ติ มนั เปน กระแสเกลยี วทม่ี นั ไหลไปตามเหตแุ ละปจ จยั คำถามหลายๆ คำถามท่ีผมไดถามอาจารยตอนนี้ ผมเขาใจดวยใจของผมจริงๆ เปน สันทิฏฐโิ กแทๆ โดยไมต องอานหนังสอื แตอานรูดว ยในใจของเราจรงิ ๆ ขอขอบคุณอาจารยม ากๆครับ ตอบ ดมี าก ขออนโุ มทนาดว ย และอยากใหใครๆเปนเชน คุณ ผมเอง ก็คงจะมชี วี ติ อยูไมนาน คงจะละโลกนี้ไป เพราะสงู อายุดว ย เพราะโรค รา ยไขเ จบ็ รมุ ลอ มเขา มาดว ย ดใี จกบั ความคดิ เหน็ และความรสู กึ ของคณุ ขออนโุ มทนาอกี คร้งั หนึ่ง คำถามท่ี ๘๙๙ ๑. ถาเราเขาสมาธิไดเร็ว ชำนาญ อยางนี้จะเรียกวา “วสี” ได หรือเปลาครับ ๒. คุณภาพของการน่ังสมาธิ ขึ้นอยูกับวาตองนั่งนานๆ หรือเปลา ๓. ลืมตาน่ังสมาธิดีกวาหลับตาจริงหรือเปลาครับ ชวยตอบ ดว ยครบั ขอบคณุ ครบั ตอบ ๑. เรียกวา ”วสี”ได ๒. คณุ ภาพของการนงั่ สมาธิ ไมต องน่งั นานก็ได ถามีวสี ๓. ไมแนเสมอไป ลืมตาหรือหลบั ตาแลว แตความเคยชิน ดที ั้ง สองอยาง

๖6๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามท่ี ๙๐๐ อาจารยครับ ทำไมพระใหมถึงตองทำ พินทุผา ดวย มีความ หมายอะไรครับ ตอบ พินทุ แปลวา เคร่ืองหมาย ตามพจนานกุ รมพทุ ธศาสตร ฉบับ ประมวลศพั ทข องทา นเจา คณุ พระพรหมคณุ าภรณ (ป.อ.ปยตุ โฺ ต) บอกวา “เพอ่ื ใหม ตี ำหนติ ามวนิ ยั บญั ญตั แิ ละเปน เครอ่ื งหมายชว ยใหจ ำไดด ว ย” เทา ทเ่ี ห็น ทานมกั จะใชด ินสอทำเปน วงกลมเลก็ ๆทีม่ มุ จีวรหรือมุมสบง หญิงอินเดียที่แตงงานแลว เขาใชพนิ ททุ ี่หนาผากดวยสีแดง เขาเรยี กวา พินทเุ หมือนกัน พระทไ่ี ดผ ามาใหม ตอ งทำพินทุทุกผืน ไมว าจะเปนพระใหม หรอื พระเกา คำถามท่ี ๙๐๑ อาจารยครับ ผมไดฟงรายการวิทยุยอนหลังของอาจารย มีอยู ตอนหนงึ่ อาจารยก ลา ววา พระพุทธเจาทรงยกยอง พระมหากสั สปมาก เพราะวา ทา นมวี หิ ารธรรมเสมอดว ยพระองค รบกวนอาจารยช ว ยอธบิ าย เพิม่ เตมิ ดวยครับ ขอบคุณครับ ตอบ วหิ ารธรรม แปลวา ธรรมเปน เครอื่ งอยู พระพทุ ธเจา อยดู ว ยธรรม ใด เชน สญุ ญตาวหิ ารธรรม อานาปานสตวิ หิ ารธรรม พระมหากสั สปกอ็ ยู ดวยวหิ ารธรรมนั้นได ในเรือ่ งฌานระดบั ตา งๆจนถึงสัญญาเวทยติ นโิ รธ กเ็ ชน เดยี วกนั

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๖6๕7 คำถามที่ ๙๐๒ ไดฟ งเรือ่ งคณุ สมบัติของพระโสดาบันมามาก จากหลายแหลง แตม ขี อสงสัยวา การท่จี ะไดโ สดาบนั นี้ นาจะตองมปี รากฏการณท ี่ อัศจรรยหรอื นาจดจำเกดิ ขน้ึ ณ ขณะทจ่ี ะมกี ารเปล่ยี นสภาพจากปุถชุ น เปน อรยิ ชน แตกไ็ มสามารถหาขอมูลในเรื่องนี้ไดเลยคะ วา จำเปนตอ ง มีเหตกุ ารณพ ิเศษเกิดข้นึ หรอื ไมอยา งไรคะ ขอบพระคุณคะ ตอบ ไมตอ งมเี หตกุ ารณพเิ ศษอะไร บางทา นเพียงแตไดฟ ง ธรรมก็ บรรลไุ ดแลว ขอ น้ีมมี ากทานดวยกนั บางทา นแสดงธรรมอยกู ไ็ ดบ รรลุ โสดาปตติผล บางทา นสาธยายธรรมอยู บางทานใครค รวญธรรมอยู ก็ไดบรรลุ บางทา นตอ งทำสมถวปิ ส สนาจงึ จะไดบ รรลุ การแปรสภาพ จากอนั ธปุถุชน (ปถุ ชุ นผูมดื บอด คือ ไมรูจกั ผดิ ชอบช่วั ด)ี ไปเปน กลั ยาณชน และการแปรสภาพจากกลั ยาณชนไปเปนอริยชน ก็เปนไป โดยยากบา ง โดยงายบาง แลวแตบ ญุ บารมแี ละอุปนิสยั ของแตล ะคน ซึง่ ไมเ หมอื นกัน เราจะดูไมค อยออก ระหวางกลั ยาณปุถุชนกบั อรยิ ชน คำถามที่ ๙๐๓ หากเรานำธรรมะท่ีไดรับฟงมาใครครวญ แลว เราเกดิ ความ เขา ใจอยางลกึ ซงึ้ เหมือนมันวาบในอก เชน คำสอนทว่ี า “ถาเราอยูกบั ปจ จุบนั ใหตลอด เราก็จะไมม คี วามทุกข” ซงึ่ ก็เปนคำสอนงา ยๆ อยางนี้ เรียกวาเปน จนิ ตามยปญญา หรือ ภาวนามยปญ ญา คะ ขอบพระคุณ มากคะ

๖6๖8 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ตอบ คิดวา เปนภาวนามยปญญา เพราะแจม แจงขึ้นในตนเอง สวา ง ขึน้ ในตนเอง อยางที่พระพุทธเจา ตรัสไวใ นธมั มจกั ฯ วา ”จักษญุ าณ ปญ ญา วิชชา แสงสวางไดเกดิ ข้นึ แลว ” นาปล้มื ใจจงั พระสารีบุตรเคยกราบทูลพระผูมีพระภาคเจาวา ขอนี้ขา พระองคไมตองเชื่อพระผูมีพระภาค เพราะไดเห็นประจักษดวยตนเอง แลว คอื ขอท่ีพระผูม พี ระภาคเจา ตรัสวา “อินทรยี  ๕ คือ ศรัทธา วริ ยิ ะ สติสมาธิปญ ญาอนั บคุ คลอบรมแลว ทำใหม ากแลว ยอ มหยง่ั ลงสอู มตะ มีอมตะเปน ทส่ี ดุ ” คำถามท่ี ๙๐๔ ท่พี ระพทุ ธองคทรงยกยองวา ทานพระอานนท เปน เอตทัคคะ ในการทีเ่ ปน ผมู สี ติ ในขณะที่ยงั มไิ ดบ รรลุอรหตั ตผล หมายความวา การเปน ผูเลศิ ดวยสติ อาจเกดิ ข้ึนไดในพระอรยิ บคุ คลชั้นตนดว ย ใช หรอื ไมค ะ เคยไดย ินวา มีแตพ ระอรหันตเทานนั้ ท่มี ีสตบิ ริบูรณ ตอบ สำหรับสติของพระอานนทนี้ เขาใจวาระลึกสิ่งท่ีไดเคยทำและ คำทเ่ี คยพดู แมน านแลว ได คอื จำพระพทุ ธพจนไ ดม าก สำหรบั พหสู ตู นนั้ ไดฟ ง มากไดศ กึ ษามาก การจำไดม ากกเ็ ปน องคห นง่ึ ของพหสู ตู อา นแลว คอ นขา งสบั สนใชไ หม ในนาถกรณธรรมสตู ร พอถงึ หวั ขอ ธรรม”สต”ิ ทา น อธบิ ายวา ระลกึ ถงึ ถอ ยคำและสงิ่ ทที่ ำแลว แมน านไดทา นวา พระอานนท แมฟ งครัง้ เดยี วแลว เวลาลวงไป ๑๐ ป ๒๐ ปกไ็ มล ืม และทา นมวี ิธีจำที่ เรียกวา มีคติ ตัวอยางเชน ทศชาตชิ าดก หรือท่เี ราเรยี กกันวา พระเจา

สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ ๖6๗9 สบิ ชาติ ยอ ไดดังนี้ เต ชะ สุ เน มะ ภู จะ นา วิ เว, เต หมายถงึ พระเตมีย เว หมายถึงพระเวสสันดร นเี่ รียกวาวธิ จี ำ คอื ยอมาจำ หรือนกิ ายทงั้ ๕ ของพระสุตตันตปฎก ยอมาจำวา ท.ี มะ. สงั . อัง. ขุ., ที. หมายถงึ ทฆี นกิ าย ขุ. หมายถึงขุททกนกิ าย เปนตน เปน ตัวอยาง สำหรับสติของพระอรหันตนั้น คือไมเผลอใหกิเลสทำอันตราย ได เพราะละกิเลสไดหมดแลว คำถามที่ ๙๐๕ พระพทุ ธพจนท กี่ ลา วถงึ ภกิ ขผุ อู ยอู ยา งมเี พอ่ื นสอง กบั อยเู พยี ง ผูเดยี ว หมายความวา อะไรคะ ตอบ เรือ่ งน้ยี ังไมไ ดอานคำอธบิ าย แตสนั นิษฐานตามแนวพระพุทธ พจนท่ีเคยผานมาวาผูไมมีกิเลสช่ือวา อยูผูเดียว ผูมีกิเลสชื่อวามีเพ่ือน ลง กันไดกับพระพุทธพจนท่ีวา “ตณฺหา ทุติโย ปุริโส” แปลวา บุคคลมีตัณหาเปน เพ่ือน พระพุทธพจนอีกแหงหนึ่งมีวา “น่ังคน เดียว นอนคนเดียว เปนผูเดียว ไมเ กียจครา นทั้ง กลางวันและกลางคืน” ทานอธิบายวา ผู ไมม ีกเิ ลสช่อื วา นัง่ คนเดยี ว นอนคน เดียว และอยคู นเดียว โดยนยั น้ี คนสว นมากมี เพ่ือนมากมาย ไมตองกลวั จะไมมีเพอ่ื น

๖7๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามท่ี ๙๐๖ พระพุทธพจนที่วา เตาหดอวัยวะไวในกระดองฉนั ใด ภกิ ขุพึง ต้งั มโนวิตกไวในกระดอง ฉันนน้ั หมายความวา อะไรคะ ตอบ หมายถึงใหสำรวมอินทรยี ท ั้ง ๖ หรืออายตนะภายใน ๖ คือ ตา หู จมูก ลิน้ กาย ใจ ไมใ หตกเปน เครอื่ งมือของกเิ ลส คำถามที่ ๙๐๗ การตั้งจติ ไวในกายคตาสติ กับการเจรญิ กายานุปสสนาสติปฏ ฐาน เปนส่ิงเดยี วกนั หรือ ตางกนั อยา งไรคะ ตอบ ในกายานุปสสนาสตปิ ฏฐาน มอี ยหู วั ขอ หนึง่ เรยี กวา ปฏิกูล ปพพะ ขอนร้ี ะบุถงึ กายคตาสติ คอื การพจิ ารณารา งกายโดยความเปน ของปฏิกูล จงึ เหน็ ไดวา กายคตาสตเิ ปน หน่งึ ในกายานุปส สนา คำถามที่ ๙๐๘ เมื่อญาติของเราตายวิญญาณของเขาไปเกิดในรูปใหม แลว เราทำบุญอุทิศใหบรรพบุรุษในชื่อสกุลที่เขาเปนญาติเรา แลวเขาจะได รับกุศลท่ีเราสงไปไดอยางไร ในเม่ือเขาไดใชชีวิตใหมอาจเปน คนสัตว อยางไรก็ได

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๖7๙1 ตอบ ถา พดู ตามตำรา ในชาณุสโสนสี ตู ร พระพุทธเจา สนทนากับ ชาณสุ โสนีพราหมณ พราหมณไ ดทูลถามปญหาคลา ยๆกบั ทคี่ ุณถามน้ี พระพทุ ธเจาตรสั ตอบวา “ถา ญาตผิ ูตายไปเกิดเปน เทวดาหรืออ่ืนๆ เชน สัตวเดรัจฉาน เปน ตน จะไมไดร ับผลบญุ เพราะเขามีอาหารของเขาอยู แลว แตถา ไปเกดิ เปนเปรตจำพวกหนงึ่ เรยี กวา ปรทัตตปู ชวี ี แปลวา มี ชีวิตอยูดวยสิ่งท่ผี อู ่นื อทุ ิศให พวกนีจ้ ะไดรับผลแหง การที่ญาตอิ ุทศิ ให ถาญาตทิ เี่ ขาอทุ ิศใหไ มม ี ญาตอิ ืน่ ๆก็จะไดร ับ” พราหมณทูลถามวา ถา ญาติอน่ื ๆไมม เี ลา ใครจะไดรับ พระพทุ ธเจา ตรสั ตอบวา “เปน ไปไมไ ดท ี่ ในโลกแหงเปรตจะวางจากญาติของเรา” ในพระบาลี พระพทุ ธเจา ตรัส วา “แมผ ูท ี่เราอุทศิ ใหจ ะไมไ ดรบั แตผทู ำบุญใหท านกไ็ มไ รผ ล คือ ผลดี จะตกแกผ ูทำบญุ ใหท านนนั่ เอง” ความเห็นผมวา ถา ผูตายไปเกดิ เปนเทวดาชัน้ ใดช้ันหน่งึ ทานทราบ เร่ืองท่ีเราทำบุญอุทิศให ทา นก็อนโุ มทนา อำนวยพรใหแกเราใหเ รามี ความสขุ ความเจรญิ คำถามที่ ๙๐๙ พระพุทธองคตรัสวา “สทฺธมฺมเทสนา สุขา” การแสดงพระ สัทธรรมเปนสุข ขออนุญาตกราบเรียนถามจากประสบการณของ ทานอาจารยในฐานะท่ีทานเปนแบบอยางของธรรมกถึกวา การแสดง พระสัทธรรม ทำใหเ ปน สขุ ไดอ ยางใด ตอ งมปี จจยั อยางไรบา งจึงทำให เปนสขุ เชนนัน้ คะ ตอบ พระสทั ธรรม หมายถงึ ธรรมของสัตบรุ ษุ มพี ระพทุ ธเจาเปนตน

๗72๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อินทสระ เมื่อไดฟงคำส่ังสอนของทานก็ยอมจะเปนไปเพ่ือคุณประโยชนทั้งทาง โลกและทางธรรม เปน ไปเพอ่ื ความเจรญิ เพอ่ื ความสขุ ถา ปฏบิ ตั ติ ามคำ สงั่ สอนของสตั บรุ ษุ กนั ใหท วั่ ถงึ แลว จะไมม กี ารเบยี ดเบยี นกนั มแี ตค วาม เกือ้ กลู ตอกนั ทำใหส ังคมโลกเปนสขุ พระพทุ ธภาษิตชุดนมี้ อี ยู ๔ เรอื่ งดว ยกันคือ ๑. สโุ ข พทุ ธฺ านมปุ ปฺ าโท การเกดิ ขนึ้ ของพระพทุ ธเจา เปน เหตใุ ห เกดิ สขุ ๒. สุขา สทฺธมฺมเทสนา การแสดงธรรมของสัตบุรษุ เปน เหตใุ ห เกิดสุข ๓. สขุ า สงฆฺ สสฺ สามคคฺ ี การสามคั คกี นั ของหมคู ณะเปน เหตใุ ห เกิดสขุ ๔. สมคคฺ านํ ตโป สโุ ข ความเพยี รของผพู รอ มเพรยี งกนั เปน เหตุ ใหเ กดิ สขุ (คัมภรี ธ รรมบท ขุททกนิกาย) คำถามที่ ๙๑๐ พระพุทธองคตรัสไวในท่ีใดบางหรือไมคะวา การเขาถึงธรรม น้ันยากหรืองา ย และบคุ คลตอ งปฏิบตั เิ พยี งเทา ใด จึงจะเรียกวา เขา ถงึ ธรรมคะ ตอบ ตรัสไวหลายแหงวา การรธู รรมเปน สงิ่ ท่ีทำไดยาก แมแ ตเพียง การฟง ธรรมของสตั บรุ ษุ กห็ าไดย ากเสยี แลว ไมต อ งพดู ถงึ การบรรลธุ รรม หรอื การเขา ถงึ ธรรม การเขา ถงึ ธรรมมหี ลายระดบั เชน ระดบั ปถุ ชุ นผเู ปน พหสู ูต กับระดบั ของพระอริยเจา มพี ระโสดาบัน เปน ตน

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๗73๑ ความไดอัตภาพเปนมนุษย ๑ การเกิดข้ึนของพระพุทธเจา ๑ การไดโ อกาสในการทำความดี ๑ การไดโอกาสฟง ธรรมของสตั บรุ ุษ ๑ ทั้งหมดนเี้ ปนสงิ่ ที่หาไดยาก ปฏิบัติไปตามมรรคมีองค ๘ หรือศีล สมาธิ ปญ ญา กจ็ ะเขาถึง ธรรมไปตามลำดบั ๆ คำถามที่ ๙๑๑ ท่ีกลาววา ฆราวาสก็เปนสงฆได หมายความวาอยางไรคะ ฆราวาสทเี่ ปน สงฆใ นปจจุบนั นีม้ ีอยูหรอื ไมค ะ ตอบ สงฆใ นเพศฆราวาส หมายถงึ พระอรยิ บคุ คลตง้ั แตพ ระโสดาบนั ขน้ึ ไป ดใู นสงั ฆคณุ ทว่ี า พระสงฆส าวกของพระผมู พี ระภาคเจา คอื บคุ คล ๔ คู ๘ จำพวก มีพระโสดาบนั เปน ตน สำหรับผบู วชแตยงั ไมเ ปน พระ อริยะ ทานเรียกวา สมมตสิ งฆ ฆราวาสท่เี ปน สงฆคอื เปนอริยะ คดิ วา มี อยไู มน อยในปจ จบุ นั คำถามท่ี ๙๑๒ ทานอาจารยเคยกลาวไววา การศึกษาพระพุทธศาสนาไมควร จบั ฉวยเอาเพยี งสว นใดสว นหนงึ่ (เหมอื นตาบอดคลำชา ง) แตค วรศกึ ษา ทง้ั ระบบ การศกึ ษาพระพทุ ธศาสนาทั้งระบบ หมายถึงอะไรคะ ตอบ การศึกษาทั้งระบบ หมายถึง ใหร ูท้ังหมดของสวนสำคัญของ พระพุทธศาสนา เชน ศาสนธรรม ศาสนวัตถุ ศาสนบุคคล ศาสนพิธี เหมือนเราเห็นตนมะมวงท้ังตน ไมใชเห็นสวนใดสวนหน่ึง เชนเห็นแต

๗7๒4 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ใบที่คนนำมาแสดงใหดู แลว คิดวานคี่ อื มะมวงทั้งหมด หวังวาตัวอยาง เทาน้คี งพอเขาใจ สมมติสงฆน้ันเปนสงฆโดยรูปแบบ อริยสงฆน้ันเปนสงฆโดย คุณสมบัติ มีเร่ืองแปลกอยูเร่ืองหน่ึง คือเร่ืองของพระพาหิยะ ไดสำเร็จ เปนพระอรหันตทัง้ ยังเปน ฆราวาส แลว ขอบวช พระพทุ ธเจารบั สัง่ ใหไป หาไตรจีวรมาเพื่อจะบวช แตถูกโคขวิดส้ินชีวิต พระพุทธเจาตรัสกับ ภกิ ษทุ งั้ หลายวา “เพอื่ นพรหมจารขี องเธอเสยี ชวี ติ แลว ” ไดร บั การยกยอ ง จากพระศาสดาวาเปนผูรูธรรมไดอยางรวดเร็ว และจัดอยูในหมูภิกษุ เอตทคั คะคอื ผเู ลศิ ในทางตางๆ มพี ระสารีบุตรเลิศทางปญ ญา เปนตน คำถามท่ี ๙๑๔ สัมมาทิฏฐิ คือ ความเห็นชอบ เห็นอยางไรจึงจะเรียกวา เห็น ชอบ คะ ทำอยา งไรสัมมาทฏิ ฐจิ งึ จะเจริญกาวหนา ขอบพระคุณคะ ตอบ ความเห็นชอบมี ๒ ปรยิ ายคือ ปรยิ ายเบ้ืองตำ่ หมายถึง ความ เหน็ วา ทำดไี ดด ที ำชว่ั ไดช วั่ อยา งสมั มาทฏิ ฐใิ นกศุ ลกรรมบถ สว นปรยิ าย เบื้องสงู หมายถึง ญาณคือความรใู นอรยิ สัจ ๔ เชน สมั มาทฏิ ฐใิ นมรรค มีองค ๘ ในพระไตรปฎ กทานพดู ถงึ เหตุเกิดของสัมมาทิฏฐไิ ว ๒ อยาง คอื ๑. ปรโตโฆสะ หมายถงึ สิง่ แวดลอ มทด่ี ี อาจเปน บุคคล ตำรา และอื่นๆ ๒. โยนโิ สมนสิการ ความคดิ เปน คดิ ถูกตอง คดิ อยางมีเหตุผล มปี ญ ญา การประกอบตนดวย ๒ อยางน้ีเนืองๆ ทำใหสัมมาทิฏฐิเจริญ และมนั่ คง

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๗7๓5 คำถามท่ี ๙๑๔ ขอถามเรื่องการปฎบิ ตั จิ ะไดไ หมคะ ตอบ ไดครับ ไดแนนอน ในชีวิตประจำวันใหปฏบิ ตั ิตามมรรคมอี งค ๘ มีสัมมาทฏิ ฐิ เปน ตน และปฏิบัตติ ามมงคล ๓๘ มกี ารไมค บคนพาล เปน ตน เพยี งเทานี้ก็สบายแลว คำถามที่ ๙๑๕ อาจารยค ะ จำเปนหรอื ไมค ะท่ตี อ งมญี าณทัศนะเกิดข้นึ จึงจะ มีความรูท่ีเปนภาวนามยปญญาเกิดข้ึนได ขอบพระคุณมากคะ ขอให อาจารยม สี ขุ ภาพแขง็ แรงนะคะ ตอบ ญาณทัศนะ แปลวา ความรูความเห็น ถาพูดใหเต็มตอง พูดวา ยถาภูตญาณทัศนะ แปลวา รูเห็นตามเปนจริง เกิดข้ึนเพราะ ภาวนามยปญญาในสมถะและวิปสสนา แตภาวนามยปญญามีความ หมายกวา งกวา นี้ หมายถงึ ปญ ญาหรอื ความรทู ไ่ี ดจ ากการลงมอื กระทำ ในส่ิงตางๆในการงานตางๆ เชน คนจะเขียนหนังสือเปนก็เพราะลงมือ ปฏิบัตใิ นการเขียนหนงั สอื นั้น คนจะทำอะไรเปน และชำนาญก็ดว ยการ ลงมือปฏิบตั ิในสิ่งนนั้ ๆ อันน้กี เ็ ปน ภาวนามยปญญาเหมอื นกัน

๗7๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามท่ี ๙๑๖ พกั นหี้ นมู กั ไดอ า น การทผ่ี เู ขยี นเขยี นถงึ เรอ่ื งการแทรกแซงกรรม เชน การทเ่ี พอื่ นมนษุ ยเ กดิ ในทยี่ ากไร รา งกายอวยั วะไมค รบสมบรุ ณ แม กระท่ังกำพรา ถาเรานำเขามาอุปการะเล้ียงดู หรือใหการค้ำจุน กลาย เปนวาเราแทรกแซงกรรมที่กำลังสงผลรายแกคนนั้นๆ แทนที่เขาจะได ชดใชก รรมกนั ไปใหส นิ้ จรงิ รเึ ปลา คะ ถา เชน นนั้ โลกเราคงไมต อ งมคี วาม เมตตาค้ำจนุ กนั ชว ยเหลือคนทีด่ อ ยกวาเหรอคะ มนั ดูแหงแลง มาก ยิ่ง กวา นนั้ .. เขาวา เจา กรรมนายเวรของเขาเหลา นนั้ อาจมกี ารอาฆาตมาด รา ยเราอกี หากเรากำลงั บุญเกาไมม ี ถา ไมจ ริง แลวมคี นหลงเช่ือ หนูวา เพ่ือนมนุษยคงไมมีความออนโยนกันอีกแลวละคะ อาจารยวาอยางไร คะ ตอบ กรรมก็ทำหนาท่ีของกรรมไป มนุษยผูมี มนษุ ยธรรมกท็ ำหนา ทขี่ องมนษุ ยไ ปพระพทุ ธเจา ทา น สอนใหมนุษยมีเมตตากรุณาตอกัน ชวยเหลือ กันตามฐานะ ใครจะวาแทรกแซงกรรม หรืออยางไรก็ตาม เราควรทำหนาท่ีของ เพื่อนมนุษยท่ีเก่ียวกับมนุษยธรรมให มากที่สุด ชวยเหลือตลอดลงไป ถึงสัตวเดรัจฉาน ผมมคี วามเห็น อยางน้คี รับ

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๗7๕7 คำถามที่ ๙๑๗ อาจารยคะ หนูไดยินจากพระสงฆห ลายตอ หลายรูป พูดวา การปฏบิ ตั เิ พอ่ื จะใหไปถงึ ท่สี ุดแหงทกุ ข ยากมาก ขนาดอยูในเพศของ บรรพชติ ยังยาก แลวคฤหสั ถท ี่คิดวาจะไปใหถ ึงธรรมนน้ั จะยากขนาด ไหน ใหค ิดดู .. หนูแสดงความเหน็ วา สมยั พุทธกาล อบุ าสกอบุ าสิกา ฟงธรรมยังบรรลธุ รรมไดเลย ทำไมปจ จบุ ันญาตโิ ยมทปี่ ฏิบัติดีปฏบิ ัติ ชอบจะบรรลธุ รรมไมได ทานบอกวา ยาก ๆ ๆ ในใจหนไู มเ ช่อื พระรูป น้ันเลย ไดแตค ดิ วา ทำไมทานถงึ คดิ อยา งน.ี้ .หนูบาปไหมคะ ตอบ ผมเหน็ ดวยกบั คุณ พระธรรมเปนอกาลโิ ก ปฏิบัตเิ ม่ือไรใหผล เม่อื นั้น ขอใหป ฏบิ ัติใหถ ูก ท่เี รียกวา ธมั มานธุ มั มปฏิบัติ คอื ปฏบิ ัติ สมควร เหมาะสม ถูกตอ ง สมยั พุทธกาลอบุ าสกอุบาสกิ าบรรลธุ รรม กนั ไดอยา งไร สมัยน้ีก็สามารถจะบรรลธุ รรมไดอยางน้นั ขอใหมนั่ ใจ ฆราวาสท่ีเปน พระอรยิ บคุ คลมีเยอะแยะไป แตไ มมใี ครเทีย่ วประกาศ วาตนเปน พระอรยิ บุคคล เพราะไมใชวิสยั ทจี่ ะทำเชน นน้ั ขอใหค ณุ เชื่อ พระพทุ ธพจนท วี่ า “เมอื่ ผปู ฏิบัติเปน อยโู ดยชอบ คือปฏบิ ัตติ ามมรรคมี องค ๘ อยู โลกกจ็ ะไมว า งจากพระอรหันต” เม่ือเปน เชนนีจ้ ะกลา วไยถงึ พระโสดาบัน พระสกทาคามี เปนตน คำถามท่ี ๙๑๘ เรียนถามอาจารย การเรียนบาลคี วรเรม่ิ ตน อยา งไรบาง หาก ตอ งเรยี นดว ยตนเอง กรณุ าแนะนำดวย ขอขอบพระคณุ คะ

๗78๖ สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ตอบ เทาทีผ่ มมปี ระสบการณม า เรยี นไวยากรณกอ น แลว จึงเรียน แปลประโยคงา ยๆ เชน พุทฺโธ โลเก อปุ ปฺ นโฺ น แปลวา พระพุทธเจา ทรงเกิดขน้ึ แลวในโลก ความรทู างไวยากรณจ ะบอกเราไดว า ศัพทไ หน ประกอบดวยอะไร ลงวิภตั ปิ จจัยอยา งไร แตขอบอกตรงๆวา ภาษา บาลีเรียนยากมาก ตอ งมีครแู ละพยายามดวยตนเองอยางยิง่ ยวดจึงจะ รพู อท่ีจะชว ยตวั ได ผมเองเรียนมาต้ังแตอายุ ๑๓ เร่อื ยมาจนบดั นอ้ี ายุ ๗๖ แลว ก็ยังเรียนไมจ บ ระยะ ๗ ปแ รกอทุ ศิ เวลาทง้ั หมดใหภาษาบาลี ถา คณุ อยากเรียนก็เรยี นเถอะ แตอยาหวงั อะไรมาก รไู วบางก็ยังดี คำถามที่ ๙๑๙ ผูปรารถนาความสุขความเจริญ จะมีชีวิตอยูโดยปราศจาก ศรัทธาไดไหมคะ ตอบ ศรัทธาหมายถึงความเช่ือม่ันในส่ิงที่ดีงาม เชน เช่ือม่ันในคุณ พระรัตนตรัย เชื่อมั่นในกฏแหงกรรม ประกอบดวยปญญา โดยนัยน้ี ผูที่หวังความสุขความเจริญในชีวิต ควรจะตองมีศรัทธาและปญญา ควบคูกนั ไป ศรัทธาทป่ี ราศจากปญ ญากจ็ ะงมงาย ปญ ญาท่ปี ราศจาก ศรัทธาก็จะแลน เกนิ ไป เบรคไมอยู เรอื่ งนมี้ รี ายละเอียดมาก และมขี อ ยกเวน บา ง เชน พระอรหันต ทา นเรียกวาปญญาปรปิ รุ ี แปลวามปี ญญา บรบิ ูรณ ปญญาจะเขามาแทนท่ีศรัทธาไดเอง ฯลฯ

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ๗7๗9 คำถามที่ ๙๒๐ ขอความกรุณาทานอาจารยยกตัวอยางเหตุการณในคร้ัง พทุ ธกาลที่แสดงใหเ ห็นวา พระพุทธองคทรงมคี วามเคารพในพระธรรม อยา งยง่ิ ดวยนะคะ กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ ตวั อยา งในพทุ ธกาล เชน บางคราวเสดจ็ ผา นไป ไดท รงสดบั พระ กำลงั แสดงธรรมอยู ทรงยนื ฟง จนพระรปู นนั้ เทศนจ บจงึ เสดจ็ เขา ไปและ ชมวา เทศนไดด ี ท้งั นเ้ี พราะทรงเคารพธรรม ในพระบาลีพุทธภาษิตก็มี ตรัสถึงวา “พระพุทธเจาทั้งในอดีต ปจจุบัน และอนาคต ลวนแตทรงเคารพธรรมทั้งนั้น ขอน้ีเปนธรรมดา ของพระพทุ ธเจา ท้งั หลาย” (จาก ธัมมคารวาทคิ าถา) คำถามท่ี ๙๒๑ อกาลิกบคุ คล หมายความวา อะไรคะ ตอบ ถาแปลตามตัวอักษรก็แปลวา บุคคลผูไม ประกอบดวยกาล คือ ทันสมัยอยูเสมอหรือมีช่ือ เสียงเกียรติคุณยืนนาน ไมเคยเห็นศัพทน้ีท่ีเปน คุณศัพทของบุคคล เคยเห็นแตท่ีเปนคุณศัพท ของพระธรรม อยางในพระธรรมคุณที่วา สวากขาโต ภควตา ธัมโม สันทิฏฐิโก อกาลโิ ก

๗8๘0 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ คำถามที่ ๙๒๒ พระพุทธ ศาสนา มี ทรรศนะ เก่ียว กับ ความ งาม อยางไร คะ พระพทุ ธองคท รงยกยองสิ่งใดวางามคะ ตอบ พระพุทธองคทรงยกยองพระธรรม วางามทั้งในเบื้องตน ทามกลาง และที่สุด สำหรับรางกายและวัตถุตางๆนั้น ทรงสอนให พจิ ารณาวา ไมง าม เปน ปฏกิ ูล คำถามท่ี ๙๒๓ ผมไดอานพุทธประวัติตอน พระพรหมมาทูลอาราธนาให พระพุทธเจาทรงส่ังสอนสัตวท่ีมีธุลีในดวงตานอย กับ ตอนพญามาร มาขัดขวางไมใหพระพุทธเจาตรัสรู เราสามารถตีความหมายของพุทธ ประวัตนิ เ้ี ปน ๒ อยางคือ แบบปุคคลาธิษฐาน ( มีตัวมตี น ) กบั แบบ ธรรมาธิษฐาน อยางนีก้ ม็ ีประโยชน แกผสู นใจในแบบตางๆ ตามระดบั สตปิ ญญา อาจารยชว ยอธิบายดวยครับ ตอบ ฟงคำถามดู คิดวาคุณนาจะเขาใจเร่ืองทั้งสองน้ีดี ไมทราบจะ อธิบายอยางไร ถาเช่ือตามตำราก็หมดปญหา ถาไมเช่ือตำราก็ตีความ กนั ไปตา งๆ เชน พระพรหมทมี่ าอาราธนา ตคี วามวา พระมหากรณุ าของ พระองค สวนทีม่ ารมาขัดขวางมใิ หตรัสรู ตีความวา กิเลสมารบกวนให นกึ ถงึ ความสขุ ในอดตี ทท่ี รงเคยไดร บั แตก ต็ ดั พระทยั เสยี ได จนไดต รสั รู อยางไหนถกู ตองผมไมแนใจ ผมตอบคุณไดเพยี งเทา นี้

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อินทสระ ๗8๙1 คำถามท่ี ๙๒๔ พทุ ธบรษิ ทั ถา เรยี นปฏบิ ตั ิ ไดถ กู ตอ ง กจ็ ะไดร บั ผล(ปฏเิ วธ) จาก ศาสนาท่เี ปน ผลในปจจบุ ัน อาจจะเพียงแคขณะจิต คือ ไมตอ งรอตอน ตายแลว หรอื รบั ผลเม่อื ชาตหิ นา เพยี งแตผลน้ันมากหรอื นอ ย (วิราคะ) ข้ึนอยูกับระดับของการหลุดพน ความคลายกำหนัด เปนไปตามสติ ปญญา โดยเร่มิ ตนทส่ี มั มาทฏิ ฐิกอน อาจารยค รบั สมั มาทิฏฐิ ถา เราจะ กลา วเปน ๒ อยางคอื แบบศีลธรรม กบั แบบปรมัตถ เราจะกลา วหรอื แยกกันอยา งไรครับ อาจารยชวยอธบิ ายดว ยครบั ขอบคณุ ครับ ตอบ ขอใหดูคำตอบในขอ ๙๑๓ คำถามที่ ๙๒๕ สวสั ดี ครบั อาจารย ตถาคตโพธศิ รทั ธาคอื อะไรครบั ผมไดฟ ง มา จากอาจารยอ ภธิ รรมทา นหนง่ึ ทา นบอกไวว า ถา ใครไมไ ดเ รยี นอภธิ รรม กจ็ ะไมม ที างรแู ละเขา ใจในตถาคตโพธศิ รทั ธาไดอ ยา งถกู ตอ งและลกึ ซงึ้ จริงหรอื เปลา ครับ อาจารยชว ยแนะนำดวยครับ ตอบ ตถาคตโพธิศรัทธาคือความเช่ือในพระปญญาตรัสรูของพระ ตถาคตเจา แมย งั ไมต อ งเรียนอภิธรรมกม็ ีศรทั ธาแบบน้ไี ด

๘82๐ สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ คำถามที่ ๙๒๖ “ตา เห็นรูป เกิดจกั ษวุ ญิ ญาณ สามอยา งนีเ้ รียกวา ผัสสะ พอ ผัสสะนน้ั มีคาเปน พอใจ ไมพ อใจ ก็เกิดเปน เวทนา ยดึ ม่นั เปนตณั หา อปุ าทาน ฯ จนเปน สายตลอดของปฏจิ จสมุปบาท” อาจารยครับ อยา ง นเ้ี ราก็พอจะรไู ดวา กิเลสเกดิ ขึน้ ไปตามเหตุปจ จัย เปน เหตุเปนผลของ กนั และกนั มใิ ชวา กิเลสมนั มีอยใู นใจเราอยูแ ลว เพยี งแตเ ราตดั ตอน สายแหง การเกิดของเวทนาตงั้ แตผ ัสสะได เราก็จะไมเกดิ กเิ ลสใชหรอื เปลาครบั อาจารยช วยแนะนำสภาวะเชน เรากำลงั ทานอาหาร หรอื เหตกุ ารณส กั เหตุการณหนงึ่ แหง การเกดิ และชว ยอธิบายวิธีตัดตอน ดวยครบั ขอบคณุ ครบั ตอบ ปฏจิ จสมุปบาท แปลวา อาศยั กันเกดิ ข้นึ ตาม เหตุปจจัย เมื่อมีเหตุปจจัยใหเกิดก็เกิด เมื่อมี เหตปุ จจัยใหดับกด็ ับ เชน อาศยั ตาเหน็ รปู เกิด ความพอใจเปนสุขเวทนา ตาเห็นรูปเกิดความ ไมพอใจเปนทุกขเวทนา สขุ เวทนากต็ าม ทกุ ขเวทนาก็ตาม ไมเ ท่ียง เปนทุกข เปน อนัตตา เกดิ ขนึ้ ต้งั อยูแลว กด็ บั ไป ไมค วร ยดึ มั่นถือม่นั วา เปนเราเปน ของเรา ก็ถึง ปฎิจจสมปุ บาทสายดับ ฯลฯ ปฏิจจสมุปบาทหรือปจจยาการเปน เร่ืองยากท่ีจะรูท่ีจะเขาใจ แมรูแลวเขาใจแลว จะพูดใหผ ูอืน่ รูและเขาใจก็ยาก

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ๘83๑ คำถามที่ ๙๒๗ เพราะตถาคตกลาวอยางใดก็ทำอยางน้ัน ทำอยางใดก็กลาว อยา งนนั้ ฉะนนั้ ชาวโลกจงึ เรยี กวา ‘ตถาคต’ ขอความกรณุ าทา นอาจารย ชวยเขียนเปนภาษาบาลี และรบกวนอธิบายคำวา ตถาคต ดวยคะ .. ขออนุโมทนาขอบพระคณุ คะ ตอบ ตถาคต แปลไดห ลายอยาง เชน ๑. ผูมาสคู วามจริง ๒. ผูไปอยา งน้ัน คอื ไปตามทางของพระองค ๓. ผูทำอยา งท่ีพดู พูดอยา งท่ที ำ (ยถาวาที ตถาการี ยถาการี ตถาวาท)ี ๔. ผูตรัสวาจาดี คำ “ตถาคต” น้ี พระผูม ีพระภาคมกั ตรัสเรยี กพระองคเองเม่ือ ตรสั กับภกิ ษุทัง้ หลาย คำถามท่ี ๙๒๘ ดฉิ นั ไดย นิ ไดฟ ง จากผปู ฏบิ ตั ธิ รรมบางกลมุ ทชี่ อบพดู วา ไมอ ยาก ใหครูบาอาจารยของตนเดินทางไปในท่ีชุมชนคนหมูมาก บอกวาทำให กระทบธาตขุ ันธของทา น ประมาณวาพลังจติ ของทา นจะออ นลง เรือ่ งน้ี ที่ถูกตองเปน อยางไรคะ (สวนมากมักเปนกลมุ ที่เนน เรอื่ งฌานคะ ) ตอบ เรื่องทำนองนี้เปนเร่ืองเฉพาะตนของพระภิกษุรูปนั้นๆ ไมอาจ กลา วใหช ดั ลงไปไดว า จรงิ ๆ แลว เปน อยา งไร อาจไมด สี ำหรบั บางรปู และ ดีสำหรบั บางรูปกไ็ ด

๘8๒4 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ คำถามท่ี ๙๒๙ ขอเรียนถามทัศนะของอาจารยวาบุคคลธรรมดาที่มิไดเปน นกั บวชในพระพุทธศาสนา สามารถบรรลุนิพพานไดหรือไมคะ หากเขา ผูนั้นละวางอัตตา หมดกิเลสทั้งปวงแลว ขอใหอาจารยมีสุขภาพแข็ง แรงใหแ สงสวา งทางปญ ญาตามรอยพระบาทศาสดาตอ ไปนานเทา นาน นะคะ ตอบ ไดแนนอนไมตองสงสัย ฆราวาสสามารถบรรลุธรรมไดจนถึง เปนพระอรหันต แตเม่ือเปนแลวทานจะตองนิพพานหรือบวชในวันนั้น ไมใชภ ายใน ๗ วนั อยา งทพ่ี ูดกันทว่ั ไป คำถามท่ี ๙๓๐ ภิกษุ ในธรรมวินัยน้ี “เปนผูละองคหาไดขาด, ประกอบพรอม ดว ยองคห ก, มอี ารกั ขาอยา งเดยี ว, มพี นกั พงิ สดี่ า น,เปน ผถู อนความเหน็ วา จรงิ ดงิ่ ไปคนละทางขน้ึ เสยี แลว , เปน ผลู ะการแสวงหาสนิ้ เชงิ แลว , เปน ผูมีความดำริอนั ไมข ุน มวั , เปนผมู ีกายสงั ขารอันสงบรำงบั แลว , เปน ผมู ี จติ หลุดพนดวยดี” อาจารยค รบั อธบิ ายดว ยครบั ตอบ เรอ่ื งทคี่ ณุ ถามนเี้ ปน อรยิ วาสธรรม แปลวา ธรรมเปน เครอื่ งอยู ของพระอริยะ ๑๐ ประการ ถาจะตอบท้ังหมดกย็ าวมาก ขอแนะนำให คุณไปอานพระไตรปฏกฉบับบาลีหรือฉบับแปลเปนไทยของมหาจุฬาฯ อรยิ วาสสตู ร เลม ๒๔ ขอ ๑๙ – ๒๐ ทั้งหมด ๑๐ ประการนี้เปนธรรม

สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ๘8๓5 เครื่องอยขู องพระอรยิ ะ ขอยกมาเปนตวั อยา ง ขอ ๑ ทว่ี า ละองค ๕ นัน้ หมายถึง ละนวิ รณ ๕ ขอ ๒ ทว่ี า ประกอบดว ยองค ๖ นนั้ หมายถงึ วางเฉยในอารมณ ทั้ง ๖ คอื เมอ่ื ตาเหน็ รปู หูไดฟงเสียง เปนตน คำถามท่ี ๙๓๑ สวสั ดคี รับอาจารย ผมเคยเปน หมอดูทำนายมากอน แตพ อได มาอานบาลี พระพุทธภาษิต สามัญญผลสูตร ทานบอกวาผูมีศีล ไม ควรจะเปนหมอทำนายโชคลาง , ลักษณะส่ิงของ , ทำนายการพุงรบ, โหราศาสตร, ทำนายดินฟา อากาศ, ฤกษยาม, หมอผแี ละหมอยา อยา ง นี้คนเปนหมอดูตางๆ ในปจจุบันก็เปนคนไมมีศีล เปนพวกหลอกลวง อาจารยช วยอธิบายเสริมดวยครับ ขอบคณุ ครบั ตอบ ขอความในสามัญญผลสูตร ทานหมายถึงนักบวช วาไมควร ประกอบอาชพี อยางนี้ ไมเกี่ยวกบั ฆราวาส

๘8๔6 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ คำถามที่ ๙๓๒ อาจารยค รับ พอ ของผมทา นเปนพระ แตทา นยังมีความชนื่ ชอบพระเคร่อื ง คือสมัยกอนบวชทา นชอบเก่ียวกับเครื่องรางของขลัง เคยตำหนิทา นเก่ยี วกับเรอื่ งพวกนี้ รูสกึ เปนกังวล กลัวบาป แตพ อได อา นคำถามคำตอบ ในเรือ่ งทชี่ าวบานสามารถตำหนพิ ระได แตตอ งมี ความเมตตาตอ ทา นจริง ผมรูสึกโลง ใจ ตอ งขอขอบคณุ อาจารยแ ละผู ต้ังคำถาม ทำใหค วามสงสัยบางอยา งไดห มดไป ทุกวนั นี้ผมกลาที่จะ สนทนากับหลวงพอ และพระองคอ ืน่ ๆ แบบบวั ไมใหช ้ำนำ้ ไมใ หขุนครับ ขอบคุณมากครับ ตอบ ดแี ลว ขออนโุ มทนาดวย คำถามที่ ๙๓๓ เพ่ือนพ่ีของผมท่ีทำงานไดรวมกันจัดทำหนังสือธรรมะเพ่ือที่จะ แจกลูกคาเปน ธรรมทาน พอไดรับหนงั สือมา หวั หนา ใหบทสวดกอนจะ แจกหนังสือพรอมกับธูป ๑๖ ดอก เขาบอกวาถาไมสวด บุญจะไดไม ถึง และไมสามารถอุทศิ ใหผ ูท ลี่ วงลับได ผมวา มนั เปนพิธีรตี องมากกวา แตกข็ ัดใจหัวหนาไมได (แกอายุจะ ๖๐ แลว ใกลเกษยี ณ) อาจารยช ว ย อธิบายหนอยครับ(จริงผมพอเขาใจ แตพวกพี่เขาไมคอยเช่ือมั่น) ให อาจารย ตอบดีกวา ขอบคุณครบั ตอบ ไมค วรยึดถอื เรอ่ื งเหลาน้ี ทำใหร งุ รงั ไมม ปี ระโยชน

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๘8๕7 คำถามท่ี ๙๓๔ มไี หมครบั อาจารยทบี่ คุ คลธรรมดาอา นหนงั สอื ธรรมะแลว บรรลุ คาหนังสือ หรือวาเจอทุกขในชีวิตมามาก รูสึกเอียนชีวิต เล่ียนกับชีวิต จนสามารถเห็นธรรมในขณะนั้น โดยที่ไมตองอานหรือรูบาลี หรือศัพท ธรรมะอะไรสกั ตวั (ผมวานา จะมีนะ ความรูส ึกในขณะนั้นกค็ อื ธรรมะ) ตอบ มีความเปนไปไดตามที่คุณวามา ในโลกน้ีมีอะไรแปลกๆ ซ่ึงท่ี เรารูเห็นก็มี ท่ีเราไมรูไมเห็นก็มี ความเปนไปไดมีอยูมากมาย ขอตอบ เทาน้นี ะครับ คำถามท่ี ๙๓๕ ที่วา พระสารีบุตรเปรียบขันธ ๕ วา เปนโจรที่ปลอมตัวเขามา รบั ใชใ หเจา ของบานตายใจ มาจากพระสตู รเรอ่ื งใด และเหตใุ ด ทา นจึง กลา วเชน นัน้ คะ ตอบ ขออภัยดวยตอนน้ีนึกช่ือพระสูตรไมออก เพียงแตเคยอาน ผานแลวจำไว เหตทุ ท่ี า นกลา ววา ขันธ ๕ เหมือนโจรท่ปี ลอมตวั เขามา รับใชเจาของบาน ทำใหตายใจแลวลอบฆาภายหลัง ทานตองการให พุทธบริษัทหวาดกลัวตอขันธ ๕ ไมเพลิดเพลินในขันธ ๕ เบ่ือหนายใน ขนั ธ ๕

๘88๖ สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ คำถามท่ี ๙๓๖ ความกลวั เปน กิเลสประเภทใด พระพุทธองคตรัสวา ความกลัว เกดิ จากเหตุใด และขจัดไดอยา งไรคะ ตอบ ถา กลวั ในสงิ่ ทไี่ มค วรกลวั กเ็ ปน กเิ ลสประเภทโมหะ ถา กลวั สง่ิ ท่ี ควรกลวั กเ็ ปน ปญ ญา เชน กลัวภัยในวัฎฎสงสาร กลัวความเกิด ความ แก ความเจบ็ และความตาย หรอื กลัวการเวยี นวา ยตายเกดิ เปน สง่ิ ท่ีดี ควรกลัว วธิ ีขจดั ความกลวั ในสง่ิ ท่ไี มค วรกลัวก็คอื เลีย่ งเสยี บาง เผชญิ หนาบางแลว แตกรณี พระพทุ ธเจา เคยตรสั เลาวา เม่ือพระพทุ ธองคทรง แสวงหาโมกขธรรมอยนู นั้ อยใู นปา เหว ยนื อยทู ใ่ี ดเกดิ ความกลวั ขนึ้ กจ็ ะ ยืนอยตู รงนั้นจนหายกลวั เดนิ นัง่ และนอน กเ็ หมือนกัน คำถามที่ ๙๓๗ การออนนอ มถอ มตน จัดเปน มานะ ประเภทหนึ่งดว ย หรือไมคะ (ในลกั ษณะทว่ี า ตนเสมอเขา หรือสูงกวาเขา แตเ หน็ หรือแสดงตนวา ตำ่ กวา เขา) ตอบ การออ นนอ มถอ มตนไมเ ปน มานะแต เปนมงคลขอ หนึง่ ใน ๓๘

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ ๘8๗9 คำถามท่ี ๙๓๘ อาจารยค รบั ตอนนอี้ าจารยย งั สอนธรรมะทกุ วนั อาทติ ยอ ยหู รอื เปลา ครบั ตอบ ตอนนี้ไมไดไปสอนเพราะเหตุหลายอยาง มีสุขภาพไมดี เปนตน คำถามท่ี ๙๓๙ ขอขอบคณุ อาจารยมากครบั งานเขียนของอาจารยทำใหผ ม ไดเปนพุทธศาสนิกชนเตม็ ตวั เต็มใจครบั ขอกุศลทีเ่ กิดจงบนั ดาลให ทา นไดบรรลธุ รรมตามทท่ี านปราถนาทกุ ประการครับ จะขอรบกวน อาจารยชวยแนะนำหนังสือที่อธิบายขอความใน”มหาสติปฏฐานสูตร” แบบ ละเอยี ดหนอยครับ ตอบ เทา ทนี่ กึ ไดเ วลานม้ี ใี นสวดมนตแ ปลฉบบั หลวง ของมลู นธิ มิ หา มกฏุ ราชวทิ ยาลยั หนา วดั บวรนเิ วศ บางลำพู ซง่ึ แปลมหาสตปิ ฏ ฐานสตู ร คำตอ คำ มถี งึ ๔๓ หนา หนังสือขนาด ๘ หนา ยกพเิ ศษ นอกจากมหาสติ ปฏฐานสูตรแลวยังมีพระสูตรอื่นๆอีกมาก คิดวาถาซื้อไวอานคงจะได ประโยชนม าก อีกเลมหนงึ่ คือเรื่อง อริยสจั ๔ ตอนทวี่ า ดวยสมั มาสตใิ น มรรคมอี งค ๘ เลม นเ้ี ปน ของผมเอง อธบิ ายไวค รา วๆ พอเขา ใจขอ ความ สำคญั ในสตปิ ฏ ฐาน ๔ ขออนุโมทนาดวยที่ปรารถนาจะอานมหาสติปฏฐานสูตรโดย ละเอียด ผมนึกไมอ อกวามใี ครเขียนไวบ า ง

๘9๘0 สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามท่ี ๙๔๐ ทา นอาจารยมีความเห็นวา “การทำงานดว ยจิตวาง” มคี วาม หมายตรงกบั หรอื ขยายความพุทธพจนขอใดคะ ตอบ มีพระพุทธพจนอยูบทหน่ึงซึ่งตรัสตอบปญหาของโมฆราช มาณพใจความวา “เธอจงพจิ ารณาโลกโดยความเปนสญุ ญตา คอื วา โดยความวาง มีสตทิ ุกเม่ือ ถอนความเหน็ วาเปน ตัวตนเสีย เมอื่ เปนเชน นกี้ จ็ ะขา มพน ความตายเสียได ผูท่ีมองเห็นโลกอยเู ชนนี้ มัจจุราชจะไม เห็นเขา” ทา นพทุ ธทาสไดน ำมาเผยแพรเ รือ่ ง “ใหทำงานดว ยจติ วา ง” หมายความวา วา งจากตัณหาอปุ าทาน ไมย ดึ มน่ั ถอื มัน่ วา เปน เราเปน ของเรา ทำงานไปตามหนา ที่ แตบางสำนกั การศึกษาหรอื นักเผยแผ บางคนคัดคา นวา จิตวา งไมได จติ ตองมีอารมณอยา งใดอยางหนง่ึ แตค วามหมายของทา นพทุ ธทาสหมายถึง วางจากตณั หาอุปาทาน ก็ ชดั เจนแลว คำถามท่ี ๙๔๑ ขอแสดงความยินดีและอนุโมทนากับทานอาจารยท่ีไดรับ รางวัลปูชนียบุคคลดานภาษาไทยและผูใชภาษาไทยดีเดน จาก กระทรวงวัฒนธรรมดวยคะ นอกจากทานจะถายทอดพระธรรมคำสั่ง สอนขององคสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจาไดเปนอยางดีแลว ภาษา ไทยที่ทา นใชก ็สละสลวยเหลอื เกนิ ไมวา จะหยบิ หนงั สอื เลม ใดของทาน มาอานก็ยากท่ีจะวางลงไดงายๆ หนูภูมิใจที่ไดเปนลูกศิษยของทาน อาจารยคะ

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๘9๙1 ตอบ ขอบใจมากๆ ทแี่ สดงความยนิ ดมี า ขอใหม คี วามสขุ ความเจรญิ ยง่ิ ๆ ขึ้นไป คำถามที่ ๙๔๒ พระพุทธองคทรงสอนวา เราควรทำอยางไรเม่ือไดรับคำ สรรเสรญิ หรอื ถกู นินทา ทั้งท่ีควรแกเหตุ และไมควรแกเหตุคะ ทรงสอน วิธรี ักษาใจใหเปนอเุ บกขาในสถานะตา งๆ ไวอยางไรบางคะ ตอบ พระพุทธองคทรงสอนวา นินทาและสรรเสริญเปนของประจำ โลกเรียกวาโลกธรรม คนที่ไมถูกนินทาไมมีในโลก คนที่ไมไดรับการ สรรเสริญก็ไมมีในโลกเชนกัน ถาเราทำถูกตองแลวโดยไมเขาขางตัว เอง เขานินทาก็ชางเขาเถิด บาปเปนของเขา ถา เขาสรรเสริญก็ใหใชปญญาพิจารณาดูใหดี วา เขาสรรเสรญิ ผิดหรอื ถูก ถาเขาสรรเสรญิ ผิดก็พูดใหเขาเขาใจวาคุณสมบัติเชนน้ัน เราไมมี ถาเขาสรรเสริญถูกก็เก็บไวเปน กำลังใจ ถาเขานินทาถูกก็เก็บมาแกไข รวมความวา ทั้งสรรเสริญและนินทา ถาเราใชเปนก็มีประโยชน ถาเราใช ไมเปนก็เปนโทษ ขอใหคุณตั้งใจ ทำหนาท่ใี หด ีที่สุด ใครจะสรรเสริญ บา งนนิ ทาบา งกช็ า งเขา มนั เปน ของ ประจำโลก หลีกเลี่ยงไมไ ด

๙92๐ สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ คำถามท่ี ๙๔๓ พระทไ่ี มเ ดนิ บณิ ฑบาตตามบา นเรอื นแตม ายนื รอใหช าวบา นใส บาตรตามตลาด หรอื สถานทชี่ มุ ชนตา งๆ เปน ประจำในทเ่ี ดยี วกนั ทกุ วัน เปนการทำผดิ วนิ ยั ไหมคะ ตอบ ไมผ ดิ วนิ ยั เพยี งแตอ าจดไู มเ หมาะไมค วรในสายตาของชาวพทุ ธ ท่ัวไป คิดแบบใหอภยั วา ทา นคงแกแลว เดนิ ไมไหวบาง ทานไมรูจะไป ท่ีไหนบาง ยืนอยูกับท่ีหรือบางรูปก็หาเกาอี้มานั่ง มีคนซื้อของใสบาตร กด็ ีเหมือนกัน แมค ากพ็ ลอยไดบญุ ไปดว ย ถา แมคาทำใจเปน คำถามท่ี ๙๔๔ ขอความกรุณาทานอาจารยบอกเคล็ดลับดับทุกขท่ีลัดสั้นท่ีสุด และสามารถปฏิบัติไดในชีวิตประจำวันดวยนะคะ กราบขอบพระคุณ คะ ตอบ มีอยู ๒ ปรยิ ายคือ ๑. คิดในทางยอมรับวา ทุกขเทาน้ันเกิดขึ้น ทุกขเทาน้ันตั้งอยู ทุกขเทาน้ันดับไป นอกจากทุกขไมมีอะไรเกิด นอกจากทุกขไมมีอะไร ดบั ถึงเราไมดบั มนั กด็ ับไปเอง เพราะมนั ไมเทยี่ ง ๒. คิดโดยโยนิโสมนสิการวา ทุกขน้ีเกดิ ข้ึนเพราะเหตไุ ร แลวไป ดับทเี่ หตุ ความทกุ ขก จ็ ะดบั ไป เหตแุ หง ทกุ ขม มี าก แตก ลา วโดยสรปุ ความยดึ มน่ั ถอื มนั่ ในขนั ธ ๕ เปน ทกุ ขโ ดยรวบยอด เพราะฉะนน้ั พงึ ปฎบิ ตั เิ พอ่ื ลดละความยดึ มน่ั ถอื มัน่ ในเบญจขันธเ สยี ความทกุ ขก ็จะดบั ไป ทำยากแตกท็ ำได ขอตง้ั จติ เมตตา ปรารถนาดตี อ ทกุ คน ผทู ถ่ี ามมา และผทู ไ่ี ดเ ปด อานคำถามเหลา นี้

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๙93๑ คำถามที่ ๙๔๕ เรียนพระอาจารย กระผมอยากพบทางสวางครับ เรื่องมีอยูวา ตัวของกระผมเอง ทราบวามีเลือดบวกในตัวมาไดประมาณ ๔ ปแลว ครับตอนน้นั อายุ ๒๔ กวาๆ ตอนที่ทราบก็ไดตัดสินใจบวชเลย โดยไม ไดศ กึ ษาวา ผดิ ตอ หลกั ศาสนาหรอื ไม คดิ อยา งเดยี วคอื บวชเพอื่ แทนคณุ กอ นตาย ครั้งน้ันบวชเพื่อแทนคุณ ตามประเพณีเฉยๆ มิไดบวชเพราะ ศรทั ธา บวชแค ๑๐ วนั ก็สึกมาใชชีวิตฆราวาสปกติ ชีวิตก็มสี ขุ บา ง ทกุ ข บา ง ตามชวี ติ โลก แตท งั้ หลายแหลต วั กระผมเองไมเ คยทกุ ข เพราะโรคที่ มีอยใู นตวั เขา ใจมนั เพียงวา มันเกิดขึ้นแลว แกไ ขอะไรไมไ ด และไมเ คย คิดจะฆาตัวตายเพอื่ ตัดปญหา ลวงเลยมาหลายป จๆู วันหน่ึงก็เขา ใจวา ชีวิตโลกสิ่งท่ีคนอ่ืนเขาใจวามันคือความสุข แทจริงแลวมันไมใชความ สุขจริงๆ คนเรายังว่ิงตามหาความสุขใหมๆไดตลอดเวลา และไมเคย สนิ้ สดุ จนรบั รตู วั เองไดว า มนั ไมไ ดต อ งการความสขุ แบบทเี่ คยเปน มาอกี แลว และเลอ่ื มใสในพระธรรม จนเกดิ กเิ ลสอยากทจี่ ะเอาตวั เองไปอยใู น เพศบรรพชติ แตตอนนเ้ี มอ่ื ศกึ ษาดแู ลว กเ็ ขา ใจวา เราไมพ รอม เราบวช มไิ ด ตอนนก้ี ระผมไมม คี วามสขุ กบั การใชช วี ติ ทางโลก และจะเอาตวั เอง เขา ไปเปน พระกม็ ไิ ดหรอื มนั เปน กรรมทเ่ี ราสรา งไวเรากต็ อ งยอมใชก รรม ใหหมดกอน อยากใหพระอาจารยชวยช้ีทางใหดวยครับ ขอบพระคุณ พระคุณเจา ครบั ตอบ กอ นอน่ื ผมขอชแี้ จงกอ นวา ผมเปน ฆราวาสไมไ ดเ ปน พระอยา ง ท่ีคุณเขาใจ เรื่องเลือดบวกของคุณนั้น ผมสงสัยวา เลือดบวกดวยโรค อะไร จะใชโรคเอดสหรือเปลา ถาเปนเอดสก็ไมควรบวช เพราะรักษา ใหหายไดยากหรืออาจไมหายเลย เปนภาระแกคณะสงฆในวัดน้ัน ขอ

๙9๒4 สนทนาธรรมกับ อ.วศนิ อนิ ทสระ ใหคุณตั้งหนาต้ังตาปฏิบัติธรรม ใหทาน รักษาศีลและเจริญภาวนาไป ในเพศคฤหัสถน่ีแหละ บรรลุธรรมชั้นสูงไดเหมือนกัน ผมขอเอาใจชวย ใหค ณุ มสี ขุ ภาพจิตท่ีดขี ้ึน คำถามที่ ๙๔๖ ขอความกรณุ าทา นอาจารยอธบิ ายความหมายหรอื ขยายความ พระพทุ ธพจนทีว่ า “เมื่อความหว่นั ไหวไมมี ปส สทั ธิยอ มมี เม่ือปสสัทธิ มี นติยอมไมมี เมื่อนติไมมี อาคติคติ ยอมไมมี เมื่ออาคติคติ ไมมี จุตปู ปาตะยอ มไมม ี เมื่อจตุ ูปปาตะไมมี อะไรๆก็ไมมใี นโลกนี้ และไมมี ในโลกอ่ืน ไมมีในระหวางแหงโลกท้ังสอง น่ันแหละคือที่สุดแหงทุกข” ดว ยนะคะ กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ ลีลาพระบาลีที่คุณยกขึ้นมานั้น เปนทำนองอธิบาย พระนิพพาน มีอยูศัพทหนึ่งที่ไมแนใจวาพิมพผิดหรือ ไม คือคำวา “นติ” ซึ่งผมไมเคยเจอคำน้ีในพระบาลี ท่ีมีลีลาอธิบายนิพพาน เชน ในปาฏลิคามิยวรรค พระไตรปฎกเลม ๒๕ ขอ ๑๕๘ เปนพระบาลีที่ อธบิ ายพระนพิ พานวา ไมใ ชน น่ั ไมใ ชน ่ี ไมใ ช การมา ไมใ ชก ารไป ไมม กี ารจตุ แิ ละอบุ ตั ิ นั่นคือที่สุดแหงทุกข ลองเปดดูทาง อินเตอรเนต พระไตรปฎกเลม ๒๕ ปาฏลิคามิยวรรค อยางท่ีอางถึง แลว

สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อินทสระ ๙9๓5 คำถามท่ี ๙๔๗ บคุ คลเชนไรควรเรียกไดวา เปนผูปรารภความเพียร อทุ ิศตน เพ่ือเผากิเลสอยเู นอื งนจิ คะ ตอบ ผูมีความเพยี รดว ยเรีย่ วแรงและกำลังทัง้ หมด (ถามวา อา นวา ถา-มะ-วา ไมใ ช ถามวา) มีความบากบั่นมนั่ คง (ทฬหฺ ปรกฺกโม) ไมท อด ธุระในกศุ ลธรรม (อนกิ ฺขติ ฺตธโุ ร กสุ เลสุ ธมเฺ มส)ุ อันนีเ้ ปนคำอธิบายตาม แนวพระพุทธพจนเ มื่อตรสั ถงึ ความเพียรหรอื ผูม คี วามเพยี ร คำถามที่ ๙๔๘ วสิ ุทธมิ รรคเปน คัมภีรช ้ันใด มสี าระสำคัญอยา งไรคะ เปน เร่อื ง เดียวกบั วิสทุ ธิญาณกถาหรอื ไมค ะ ตอบ วสิ ทุ ธิญาณกถาน่ีใครเปนคนเขียน เน้อื หาเปน อะไร ยงั ไมเคย ไดอา น สว นวิสทุ ธมิ รรคนัน้ เนือ้ หาวาดว ยศีล สมาธิ ปญญา พระพุทธ โฆสาจารยช าวอนิ เดยี เปนผแู ตง มาแตง ทีล่ ังกา ทางวชิ าการเรยี กวา เปน คมั ภรี ช ้ันปกรณพเิ ศษ ที่หนา ปกหนงั สอื วสิ ทุ ธมิ รรคเขียนเปน ภาษา บาลีวา วิสทุ ธฺ มิ คฺคสฺส นาม ปกรณวเิ สสสฺส ปโม ภาโค ... ทุติโย ภาโค ... ตตโิ ย ภาโค แปลวา ปกรณพเิ ศษช่ือวสิ ทุ ธิมรรค ภาค ๑ ... ภาค ๒ ... ภาค ๓ ทานจัดเปน ภาคละ ๑ เลม เปน หนงั สือขนาด ๘ หนา ยกคอน ขา งหนา หลักฐานคัมภีรทางพระพทุ ธศาสนาจดั เปนช้ันตามลำดับดงั น้ี

๙9๔6 สนทนาธรรมกบั อ.วศนิ อนิ ทสระ ๑. พระไตรปฎก ๒. อรรถกถา (คัมภรี อ ธบิ ายพระไตรปฎ ก) ๓. ฎกี า (คมั ภีรอ ธบิ ายพระไตรปฎกและอรรถกถา) ๔. อนฎุ กี า (คัมภีรอ ธบิ ายพระไตรปฎก อรรถกถา และฎีกา) ๕. ปกรณพิเศษ เชน วสิ ทุ ธิมรรค เปนตน ที่มีผแู ตง ข้นึ ภายหลัง อีกเรอื่ งหนึ่ง คือ มงั คลตั ถทีปนี อธบิ ายมงคล ๓๘ พระสริ มิ ังคลาจารย ภกิ ษุชาวเชยี งใหมเ ปน ผูแตง แตง ไดดีมาก อานเพลิน แตง เมือ่ ประมาณ ๕๐๐ ปม าแลว สวนวิสุทธมิ รรคนั้นแตงเมอื่ ประมาณ ๑,๕๐๐ ปมาแลว หนังสือ ๒ เร่ืองน้เี ปน หลกั สูตรการเรียนบาลขี องพระในเมอื งไทย โดยนัยดังกลา วมา ผทู ่ีแตง หนงั สอื เปน ภาษาไทยอธิบายพระ ไตรปฎกบา ง อธบิ ายหลักธรรมบา ง มหี ลักฐานและเหตผุ ลเชอื่ ถือได จะอนุโลมเปนอรรถกถาจารยร นุ ใหมไดห รอื ไม หรอื จัดเปน ปกรณพ ิเศษ เชน วิสุทธมิ รรคและมังคลัตถทปี นี ไดหรอื ไม ลองคิดดู คำถามที่ ๙๔๙ เมื่อจำเปนตองอยูใกลกับบุคคลท่ีมีทิฐิมานะมาก ๆ บางคร้ังก็ ทำใหเราไมมีความสุขเลย เราควรจะใชธรรมะขอไหน จึงจะชวยทำให ทุกขนอ ยลงไดคะ ขอบพระคณุ คะ ตอบ เขามีมากก็ชางเขา เราอยา มมี าก พยายามลดใหนอยลงๆ คน มีมากก็ทกุ ขม าก มนี อ ยกท็ กุ ขนอ ย คณุ รูวาเขามที ิฏฐิมานะมาก ไมด ี เขาเปนตวั อยางทางไมด ใี หเห็นอยทู ุกวันๆ

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๙9๕7 คำถามที่ ๙๕๐ หนเู ปน คนคดิ มากโดยเฉพาะกบั เรอ่ื งงาน หนไู มช อบใหห วั หนา มาดา หรอื มาวา หนแู รง ๆ แตท กุ ครงั้ หนกู จ็ ะเงยี บ ทำใหห วั หนา ไมเ คยให เกียรติ มแี ตว า แรงข้นึ เลยกลายเปน วา หนูออนแอ และตองเปล่ียนงาน บอ ย ๆ เพราะวา ไมอ ยากเจอเหตุการณแบบน้ี แตในความเปน จรงิ แลว หนูไมอยากหนี อยากจะเผชิญกับความเปนจริง เคยลองดูแลวมันมี ผลกระทบตอการทำงาน ทำใหท ำงานไมแ ลว เสรจ็ จะทำอยา งไรดีคะ ตอบ แตล ะคนกพ็ บแตล ะอยา งไมเ หมอื นกนั คณุ พบแบบน้ี คนอนื่ เขา ก็พบอีกแบบหนึ่ง ลวนแตเปนทุกขท้ังนั้น อยูในโลกนี้จะหนีไปไหนให พนทุกข อยูคนเดียวก็เปนทุกขไปอีกแบบหนึ่ง ลองดูก็ได อยูกับคนอ่ืน ก็เปนทุกขไปคนละแบบ ไมมีใครถูกใจเราไปทั้งหมด เราก็ไมใชวาจะ เปนที่ถูกใจใครไปท้ังหมด คนเรามีสวนดีบางมีสวนเสียบาง ดีไมท่ัวชั่ว ไมหมด เขามีสวนเลวบา งชา งหวั เขา จงถือเอาสวนดที ่ีมีอยู เปนประโยชนแกโลกบา งยังนา ดู สวนท่ีช่วั อยาไปรูของเขาเลย จะหาคนมดี โี ดยสว นเดียว อยา ไปเทีย่ วคนหาสหายเอย เหมือนคน หาหนวดเตา ตายเปลาเลย ฝก ใหเคยมองแตดมี ีคณุ จริง (พทุ ธทาสภิกข)ุ คำถามท่ี ๙๕๑ ปญญาทเ่ี ปน วมิ งั สา ธมั มวิจยะ และสมั ปชัญญะ มีความแตก ตางกันอยา งไรบา งคะ

๙98๖ สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ตอบ เหมอื นกัน เหมือนคนเดียวกนั ทำหนาที่หลายอยา ง เรยี กไป ตามหนาทที่ ที่ ำ คำถามท่ี ๙๕๒ พระพทุ ธองคต รสั เกย่ี วกบั ลกั ษณะของจติ อนั เปน ทร่ี วมของมรรค มีองค ๘ ไวในทใ่ี ด และอยา งไรคะ ตอบ นา จะเปนจติ ตานปุ ส สนาสติปฏ ฐาน คำถามท่ี ๙๕๓ ขอความกรุณาทานอาจารยยกตัวอยางพระอรหันตสาวกท่ี ใหความสำคัญกับการปฏิบัติ สิกขาบทท่ีพระพุทธองคบัญญัติ ดวย มุงหมายจะใหเปนแบบอยางและเปนประโยชนตอชุมชน ท้ังที่ทาน ไมจำเปนตองถือสิกขาบทใดเพ่ือขัดเกลาจิตใจและความประพฤติอีก เพราะทา นอยจู บพรหมจรรยแลวดว ยนะคะ กราบขอบพระคณุ คะ ตอบ สำหรับพระอรหันตผูอยูจบพรหมจรรยแลว ก็เปนอยางนั้น เหมือนกันทุกรูป คือเครงครัดในสิกขาบทท่ีพระพุทธเจาทรงบัญญัติไว แตถามองในแงของการถือธุดงค เชน อยูปาเปนวัตร ถือบังสุกุลจีวร เปนวัตร ก็มีพระมหากัสสปเปนตัวอยาง พระพุทธเจาเคยขอรองใหอยู ในเสนาสนะท่ีอยูในบานเมืองเสียบาง ใหรับคหบดีจีวรคือจีวรที่ผูนำ มาถวายเสียบางเพราะแกแลว ทานทูลตอบวา ทานทำเชนน้ันเพื่อเปน ตวั อยา งของภิกษุรนุ หลัง

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อนิ ทสระ ๙9๗9 คำถามที่ ๙๕๔ หากอยากจะบวช แตไ มไดบ วชควรจะทำอยา งไรดีครบั เพราะ รูสึกวาในสวนลึกของจิตใจมีความปราถนาท่ีจะออกบวชอยูตลอดครับ แตผ มก็ไมส ามารถจะไปบวชไดตามท่ีปรารถนา เพราะมอี ุปสรรคเรือ่ ง ลางานครับ หากจะลาออกจากงานก็มีพอ แม ทตี่ อ งเลยี้ งดซู ่งึ กท็ ำไมได อกี ขออนญุ าตรบกวนชีแ้ นะผมดว ยครับ หรือ ผมตองสรางเหตุปจจยั อะไรบา งครบั ตอบ การที่ไดอยูเลี้ยงแมดวยรายไดจากการงานท่ีสุจริตน้ันเปนบุญ อนั สงู อยู แลว อยาตองบวชซ่งึ ทำใหแมลำบากเลย บวชกายไมไดบ วช ใจก็ได คือตงั้ ตนอยูใ นกศุ ลสุจริต ขอใหพ อใจตามท่ีมี ยนิ ดตี ามท่ีได เทา นีค้ ุณกม็ ีความสขุ แลว ขออวยพรใหเจริญรงุ เรอื งยิง่ ๆขึ้นไป คำถามท่ี ๙๕๕ การใหอภัยทานที่ถูกตองตามหลักการของพุทธศาสนาเปน อยางไรคะ ตอบ ก็ใหอ ภัยคนท่ีควรใหอ ภยั มฉิ ะนัน้ เราจะเต็มไปดวยเวรภัย พระพทุ ธเจา ทรงแสดงวา มีคนพาลอยู ๓ จำพวก(โดยปริยายหนึ่ง) คอื ๑. ไมเหน็ โทษโดยความเปน โทษ ๒. ลว งเกนิ เขาแลวไมย อมขอโทษ ๓. เขาขอโทษแลว ไมยอมใหอภยั (ในกรณีท่ีสมควรจะใหอภัย) ในวงการพระสงฆ ผใู ดลวงเกินเขาแลวไมขอโทษ ทา นปรับ

1๙0๘0 สนทนาธรรมกับ อ.วศิน อนิ ทสระ อาบตั ิ ผูทีเ่ ขารสู กึ ผิดแลว ขอโทษ แตไ มใ หอ ภยั ทา นปรบั อาบตั ิเหมอื น กนั คำวา “ปรับอาบตั ิ” หมายความวาผิดวนิ ยั เพราะฉะนัน้ จึงตอ ง ขอโทษและใหอ ภยั กนั อยูเ สมอๆ เปนอภยั ทาน เราอยูในโลกเกยี่ วของ กับคนตองเตรียมใจไวเ สมอที่จะใหอ ภัย เพราะคนไมเ หมือนกนั ถา เราไปเจอคนตระหน่ีกค็ ิดเสียวา “เขาเปน วัวตัวผจู ะเอานมท่ไี หนใหเ รา ถึงเปน ววั ตัวเมยี ก็เถอะ ถา ไมใ ชโคนมก็ไมมีนมใหรดี ” อยา งนเ้ี ปนตน แลว ก็ใหอภัยไป อกี คำหน่งึ ทีค่ วรทอ งไวเ สมอคอื “ชา งมนั ๆ” หรือ “ดี เหมอื นกันๆ” ชว ยใหส บายใจข้ึนไดเ ยอะ คำถามที่ ๙๕๖ การทำความดขี องมุนีและนักปราชญ กบั การทำความดขี อง คนท่วั ไปตางกันอยา งไรคะ ตอบ คนโดยท่วั ไปทำความดเี พือ่ ใหผลดตี กแกต นบาง เพือ่ ใหคน ท้งั หลายยกยองวา เปน คนดีบา ง ติดดี เมาดี หลงดี แลวกเ็ ดือดรอนเม่ือ ไมไดอ ยางใจ สว นนักปราชญและมนุ ีทำความดีเพราะเหน็ แกค วามดี เพือ่ รกั ษาความดไี วในโลก ทำแลวปลอย ไมย ึดไมตดิ ไมห ลงดี ไมเมา ดี สำนึกอยเู สมอวา เปน หนา ท่ที ่ีจะตอ งทำความดี สว นผลดีจะตกแก ใครก็สดุ แลว แตเ หตปุ จจัย ไมต อ งแยงดีไมตอ งแขง ดีกบั ใคร เปนการ ปฏบิ ัติยากแตทำได ในระดบั สงู พระพุทธเจาตรสั ไวว า “แมแ ตธรรมเรากส็ อนใหละเสีย ไมต องกลา วถึงอธรรม ธรรม เหมอื นเรือหรือแพสำหรบั ขา มฝง เม่ือขา มฝงไดแลว ก็ทง้ิ เรอื หรือแพไว ทฝี่ ง น้นั เอง”

สนทนาธรรมกบั อ.วศิน อินทสระ 1๙0๙1 คำถามที่ ๙๕๗ พระพทุ ธองคต รสั ไวห รอื ไมค ะวา ธรรมใดเปน ยอดของกศุ ลธรรม และธรรมใดเปนยอดของอกุศลธรรม ตอบ ความไมประมาทเปนยอดของกุศลธรรม ความประมาทเปน ยอดของอกุศลธรรมตามพระพทุ ธพจนท ี่วา ”ธรรมที่เปนกุศลท้ังหลายมี ความไมป ระมาทเปนมูล รวมลงในความไมประมาท” ตรสั วา “ความไม ประมาทเปน เลิศ” สว นความประมาทตรสั วาเปน ไปเพื่อโทษใหญ คำถามที่ ๙๕๘ การอบรมปญ ญาใหไดรับผลดี จะตอ งทำอยา งไรคะ ตอบ รูวาส่ิงใดเปนเหตุใหเกิดปญญาก็พึงทำใหมากอบรมใหมาก ซึ่งสิ่งน้ัน มีพระพุทธพจนบทหนึ่งวา “ปญญายอมเกิดเพราะการหม่ัน ประกอบ ปญ ญายอ มสนิ้ ไปเพราะการไมป ระกอบ บณั ฑติ รวู า ทางเสอ่ื ม และทางเจริญแหงปญญาเปนอยางนี้แลวพึงตั้งตนไวโดย ประการท่ี ปญ ญาจะเจรญิ ” (พระพุทธพจนใ นธรรมบท) อกี อยา งหนึ่งพงึ สนใจใหมาก ปฏิบัติใหมากในเร่อื งปญญาวุฒิ ธรรม (ธรรมเปนเหตุใหปญญาเจรญิ ) ๔ อยา ง คอื ๑. หมั่นคบหาคนดี ๒. หมัน่ ฟง คำส่งั สอนของคนดี ๓. มโี ยนิโสมนสกิ าร ๔. ปฏบิ ตั ธิ รรมตามสมควรแกธ รรม คอื ปฏบิ ตั ธิ รรมตามสมควร แกฐ านะของตน (พระพุทธพจน ในอังคตุ ตรนกิ าย จตกุ กนิบาต)