คู่มือธนาคารปูม้า ปรับแก้เล่ม1 2565

คู่มอื ธนาคารปมู า้ ยกระดับเศรษฐกจิ ชมุ ชน จังหวัดนครศรีธรรมราช และ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ดผศร..สดิรรวิ.อรมรณรศักหดนิ์ูเสซวง สั ดี สนับสนุนโดย สำนกั งานการวจิ ัยแหงชาติ (วช.)

คู่มือ ธนาคารปูมา้ ยกระดบั เศรษฐกจิ ชมุ ชน จังหวัดนครศรีธรรมราช และ จังหวัดสุราษฎร์ธานี

ดผศร..สดริรวิ.อรมรณรศักหดนิ์เู สซวงัสดี สนบั สนุนโดย สำนักงานการวิจยั แหงชาติ (วช.) คู่มือธนาคารปูม้า คณะผ้จู ดั ทำ ผูช ว ยศาสตราจารย ดร. อมรศักด์ิ สวัสดี มหาวิทยาลัยวลยั ลกั ษณ ผชู ว ยศาสตราจารย ดร. รงุ รวี จิตภกั ดี มหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ ผูช ว ยศาสตราจารย ดร. ประชิต สระโมี มหาวิทยาลัยวลัยลกั ษณ ดร. สิรวิ รรณ หนเู ซง ดร. กาญจนนัฐฐา ไชยศรียา กรมประมง อาจารย ปวิธ ตันสกลุ มหาวิทยาลัยวลยั ลกั ษณ นายสุรศักดิ์ สีชุม มหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ นายเจริญ โตะ อิแต มหาวิทยาลยั วลัยลักษณ นายปยะ แซเอยี นางสาวกัญญารัตน งามเจริญ ชาวประมง นายเจษฎา ผองแผว ชาวประมง มหาวทิ ยาลัยวลยั ลกั ษณ มหาวิทยาลยั วลัยลักษณ



คำนำ ปูมา (Portunus pelagicus Linnaeus, 1758) เปนสัตวน้ำที่นิยมบริโภค และพบวาผลผลิตปูมาเกือบทั้งหมดไดมาจากผลจับในทะเล จากสถานการณทรัพยากรปูมา เสอ่ื มโทรม การหาแนวทางการฟน ฟปู มู า ซง่ึ เปน สตั วเ ศรษฐกจิ ทส่ี ำคญั จงึ เปน ประเดน็ ตอ งเรง ดำเนินการ บนพนื้ ฐานของยทุ ธศาสตรก ารพัฒนาประเทศ และตามแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และ สังคมแหงชาติฉบับที่13 ซึ่งใหความสำคัญของการพัฒนาเศรษฐกิจสังคมและสิ่งแวดลอมที่ องคก รระหวา งประเทศกำหนดขน้ึ โดยเชอ่ื มโยงกบั การพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื (Sustainable Develop- ment Goals: SDGs) การจัดการทรัพยากรปูมา โดยใชธนาคารปูมาเปนเครื่องมือในการ ฟนฟูทรัพยากรสงผลบวกทางออมตอการจัดการทรัพยากรทางทะเลและชายฝงประเภทอื่นๆ มีงานวิจัยวิชาการตางๆ รองรับวาธนาคารปูมาสามารถเพิ่มจำนวนปูมาในธรรมชาติไดโดย การนำแมปูมาไขนอกกระดองที่ติดเครื่องมือประมงเขามาเพาะฝกที่ธนาคารปูมา จากขอมูล วชิ าการพบวา ปมู า สามารถสบื พนั ธวุ างไขไ ดท ง้ั ปด งั นน้ั หากนำไขน อกกระดองประมงมาเพาะฟก กอนปลอยคืนสูทะเลจะเปนแนวทางการเพิ่มอัตราการทดแทนของปูมาในระบบธรรมชาติ และเปนการแสดงใหตางประเทศไดเห็นวาประเทศไทยมีการใชทรัพยากรประมงควบคู ไปกับการอนุรักษฟนฟูโดยการมีสวนรวมของผมู สี ว นไดส ว นเสียทุกภาคสว น สำนกั วชิ าวทิ ยาศาสตร และศนู ยบ รกิ ารวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ ในฐานะ เปนสถาบันทางการศึกษาซึ่งทำหนาที่บริการวิชาการ นำวิชาการประยุกตใชเพื่อตอบโจทย ความตองการของสังคม “เปนหลักในถิ่น” มหาวิทยาลัยวลัยลักษณมีองคความรูพรอมที่จะ ถายทอดเพื่อฟนฟูทรัพยากรทางทะเลและชายฝง โดยมีการเปดการเรียนการสอนหลักสูตร วิทยาศาสตรทางทะเล ซึ่งมีคณาจารยที่มีองคความรูทางดานวิชาการทางทะเล โดยเฉพาะ อยา งยง่ิ องคค วามรเู พอ่ื บรหิ ารจดั การธนาคารปมู า และการจดั การระบบนเิ วศทเ่ี กย่ี วขอ ง เพอ่ื เพิ่มประชากรปูมาในธรรมชาติตามบริบทของพื้นที่ ในปจจุบันนี้มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ โดยการสนบั สนนุ ของแหลง ทนุ สำนกั งานการวจิ ยั แหง ชาติ (วช.) ไดด ำเนนิ การจดั ตง้ั ธนาคาร ปูมาในพื้นที่จังหวัดนครศรีธรรมราช และจังหวัดสุราษฎรธานี จำนวน 84 แหง ดังนั้นจึงจัด ทำคูมือธนาคารปูมาเลมนี้โดยใชขอมูลวิชาการที่ยอย และเรียบเรียงโดยใชภาษาที่เขาใจงาย ซง่ึ ประกอบดวยองคความรูและแนวทางการจัดทำธนาคารปูมาเบื้องตนซึ่งจะมีประโยชน ตอการดำเนินโครงการธนาคารปมู าของชาวประมงและผูท่สี นใจ 1

คมู อื ธนาคารปมู า ฉบบั นม้ี วี ตั ถปุ ระสงคเ พอ่ื ถา ยทอดองคค วามรทู เ่ี กย่ี วขอ งกบั ปมู า รปู แบบ ของธนาคารปมู า ทด่ี ำเนนิ การโดยมหาวทิ ยาลยั วลยั ลกั ษณ แนวทางการปลอ ยปมู า ทเ่ี หมาะสมชมุ ชน ปูมาตนแบบที่ประสบความสำเร็จ กิจกรรมตอยอดเพื่อสรางรายไดใหกับชาวประมง เชน การทองเที่ยววิถีประมงปูมา เมนูปูมาอัตลักษณจังหวัดนครศรีธรรมราช พรอมยกตัวอยาง สื่อออนไลน เพิ่มเติมที่จะสามารถคนหาความรูประกอบการจัดทำธนาคารปูมา คณะผูจัดทำหวัง เปนอยางยิ่งวาคูมือธนาคารปูมาฉบับนี้จะเปนประโยชนแกชาวประมงผูดำเนินโครงการธนาคาร ปูมาและสรา งองคค วามรใู หมๆ ใหก บั ผทู ส่ี นใจ 2

สารบัญ เรือ่ ง หนา 1. คำนำ 2. รจู ักปูมา 1 3. สภาพแวดลอมและระบบนเิ วศ 6 4. แนวทางตดิ ตั้งและรปู แบบธนาคารปมู า 15 5. การผลิตลกู พันธรุ ะยะปมู า วัยออน 19 6. แนวทางการปลอยลกู ปูมา ที่เหมาะสม 32 7. แนวทางบริหารจดั การธนาคารปูมาโดยชมุ ชน 34 8. เมนูอาหารปมู าอตั ลกั ษณ 36 9. การสงเสริมการทองเท่ียววถิ ีประมงปูมา 41 10. ชอ งทางการตลาดออนไลน 58 11. ชมุ ชนตน แบบ: บทเรยี นสคู วามสำเร็จ 70 12. ส่อื เผยแพรอ อนไลน 76 13. บทสรปุ 92 14. คำขอบคุณ 99 15. บรรณานกุ รม 100 101 3

4

Portunus pelagicus 5

èٌ ¡Ñ ... »ÙÁÒŒ ชื่อวิทยาศาสตร Portunus pelagicus (Linnaeus, 1758) 46,678 ชอ่ื สามัญ Blue swimming crab, Blue crab 23,890 ชื่อไทย ปมู า สถานภาพทรัพยากรปมู า จากสถติ กิ ารประมงใน พ.ศ. 2541 ผลผลติ ปมู า จำนวน 46,678 เมตรกิ ตนั และใน พ.ศ. 2557 ลดลงเหลือเพียง 23,890 เมตริกตัน แสดงใหเห็น วา ผลจบั ปมู า ของประเทศไทยในชว ง 10 ปท ผ่ี า นมา มีแนวโนมลดลงรอ ยละ 20-30 (กรมประมง, 2559) ชี้ชัดวาทรัพยากรปูมาของประเทศไทยถูกจับใช ประโยชนเกินกำลังทดแทนตามธรรมชาติและ เสื่อมโทรมอยางตอเนื่อง ทั้งนี้อาจเกิดจากสภาวะ การประมงมากเกนิ กำลงั ผลติ (Overfishing) รวมทง้ั มีการนำปูมาที่มีขนาดเล็กที่ยังไมผานวัยเจริญพันธุ และปูมาที่มีไขนอกกระดองขึ้นมาใชประโยชน ตลอดจนระบบนิเวศที่เกี่ยวของกับการฟนฟู ทรัพยากรปูมาเสื่อมโทรมทำใหปจจุบันปูมามี จำนวนลดลง และสงผลกระทบตอรายได ของชาวประมง รวมทั้งรายไดจากการสงออก 6 ปมู ากบั คูคา ตางประเทศ

สญั ลักษณป ูมา เพศผู การจำแนกเพศ ลกั ษณะภายนอกของปมู าเพศผู ปูมาเพศเมียมีลักษณะขาและกระดองเปน 7 ตุมขรุขระสีน้ำตาลออนบริเวณปลายขามีสีแดงมวง สวนปูมาเพศผูมีลักษณะมีกามยาวเรียวมีสีฟาออนและ มีจุดขาวทั่วไปบนกระดองและกาม พื้นทองเปนสีขาว จับปงเปนรูปสามเหลี่ยมเรียวสูง และเมื่อเจริญเปน ตวั เตม็ วยั สว นของกา มจะยาวกวา ความยาวของกระดอง ประมาณ 3 เทา และพบวากามของปูมาเพศผูจะยาว กวาปูมาเพศเมีย โดยกามดานซายและดานขวามีขนาด ตางกันเล็กนอย ความแตกตางของปูมาเพศผูและ ปูมาเพศเมียจะสังเกตเห็นไดจาก บริเวณจับปง (Abdomen) โดยปมู า เพศผจู ะมจี บั ปง เปน รปู สามเหลย่ี ม

สญั ลักษณปมู าเพศเมยี (ก) ดานหลัง ปูมาเพศเมียสมบูรณเพศมีลักษณะจับปงจะแผกวาง และทกุ ปลองมีขนขนาดเลก็ บรเิ วณขอบดา นขา งของจบั ปง ในขณะทป่ี มู า เพศเมยี ในระยะไมส มบรู ณเ พศหรอื ปกู ระเทย จับปงจะเปนรูปสามเหลี่ยมคลายเพศผูและไมมีขนขนาด เลก็ อยบู ริเวณจบั ปง (ข) ดา นทอ ง (ค) ไมสมบรู ณเ พศ ลกั ษณะภายนอกปมู าเพศเมีย (ก) ดานหลัง (ข) ดา นทอง (ค) ไมส มบรู ณเพศ 8

วงจรชวี ติ ปมู า แมป มู า พอ แมพ นั ธุ มากกวา 10 เซนตเิ มตร นอกไขกป รมู ะาด อง 4-6 เดอื น ใเชมื่เอวรละายปะซระูเอมี้ยาณถูก4ปล-อย6สูธเดรือรนมชาติ 1-10 วนั ระยะซเู อย้ี ระยะวยั รนุ (young crab) 15-19 วนั 10-15 วนั ระยะเมกะโลปา วงจรชวี ิตปูมา และทอ่ี ยูอ าศัย ปูมาวัยออนอาศัยอยูบริเวณใกลชายฝง และจะเคลื่อนยายไปอาศัย ในบริเวณน้ำลึกขึ้นเมื่อมีขนาดโตขึ้น โดยสามารถสังเกตไดจากขนาดตัวของ ปูมาที่จับไดในบริเวณใกลฝงจะมีขนาดเล็กกวาที่จับไดหางจากฝง วงจรชีวิตของปูมาวัยออนไดออกเปน 2 ระยะหลักๆ คือ ระยะซูเอี้ย และระยะเมกะโลปา จากนั้นจะพัฒนาเปนลูกปูมาวัยออนระยะแรก หลัง จากนั้นเขาสูระยะวัยรุน และเปนปูมาตัวเต็มวัยโดยใชเวลาในการเจริญ เติบโตถึงขนาดพอแมพันธที่สามารถติดเครื่องมือประมงประมาณ 3-5 เดือน สุดารัตนและคณะ (2562) 9

ขนาดตวั และฤดกู าลสบื พันธุ ชว งเดือนทพี่ บปูมาไขนอกกระดองสูงสุดในแตล ะพน้ื ที่ของอาวไทย ปูมาสามารถเริ่มผสมพันธุไดเมื่อมีอายุประมาณ 3 เดือน ขนาดความกวางกระดองดานนอกประมาณ พ้นื ท่ีศึกษา ชวงเดอื น ท่มี า 6.5 เซนติเมตร แตหากตองการใหปูมาวางไขอยาง อาวไทยตอนบน พ.ค. - ก.ค. และ ธ.ค. ขวัญไชย (2521) นอย1ครั้ง กอนถูกจับมาใชประโยชน ควรจับปูมาที่มี อา วไทยฝงตะวนั ออก ความกวางกระดองดานนอก 10 เซนติเมตรขึ้นไป ตอนใตของอาวไทย ม.ค. , พ.ค. , ก.ย. , ธ.ค. ขวัญไชย (2521) ปูมาสามารถวางไขไดตลอดป โดยบรเิ วณอา วไทยตอน อาวไทยตอนบน บนพบปูมาไขนอกกระดองมากในชว งเดอื นกุมภาพนั ธ อาวไทยฝง ตะวนั ออก พ.ค. - ส.ค. ขวญั ไชย (2523) ถึงพฤษภาคม และเดอื นพฤศจิกายนถึงธันวาคม ขณะ ตอนใตข องอา วไทย ทง้ั อาวไทย ม.ี ค. - มิ.ย. , ก.ย. - ธ.ค. ขวัญไชย (2523) อา วไทยตอนบน อา วบานดอน ม.ย. - พ.ค. , พ.ย. - ม.ค. จินตนา (2554) ก.พ. - พ.ค. เขียน (2527) ม.ี ค. , ม.ิ ย. , ส.ค. จนิ ตนา (2554) ก.พ. - พ.ค. , ก.ย. - ธ.ค. จินตนา (2554) เม.ย. , ส.ค. และ ก.ย. สดุ ารัตน (2562) ทอ่ี า วไทยตอนลา งพบปมู า ไขน อกกระดองมากระหวา ง เดือนมกราคม ถึงกรกฎาคม ¹Í¡à˹Í× ¨Ò¡ ขนาดแรกสบื พนั ธขุ องปมู า ตามพื้นทส่ี ำรวจ ¡ÒùӻÙ䢋¹Í¡¡Ãдͧ·µÕè ´Ô à¤Ãè×ͧÁ×Í »ÃÐÁ§ÁÒà¾Í×è ¨Ñ´·Ó¸¹Ò¤ÒûÁÙ ŒÒ พ้ืนที่ศึกษา ขนาดแรกสืบพันธ(ุ เซนติเมตร)* ทม่ี า “ ¤×¹»ÁÙ ÒŒ Ê·‹Ù ÐàÅä·Â ” อา วไทย 9.75 จินตนา (2544) ¡ÒèѺ»ÁÙ ŒÒÁÒ㪌»ÃÐ⪹ã¹¢¹Ò´ อา วไทยตอนบน 9.47 จินตนา (2551) ·àèÕ ËÁÒÐÊÁ »ÅÍ‹ ÂãËŒ»ÙÁÒŒ Êº× ¾Ñ¹¸ÇØ Ò§ä¢‹ อา วไทยฝงตะวนั ออก 9.84 กมลรตั น (2555) ¡Í‹ ¹¨ÑºÁÒ㪻Œ ÃÐ⪹¹ºÑ ໚¹»ÃÐà´ç¹ อา วคงุ กระเบน 8.00 กศุ ล (2552) ÊÓ¤ÞÑ ÊÓËÃºÑ ¡Òÿœ„¹¿Ù จงั หวดั ตรงั 8.40 Songrak et al. (2014) à¾èÔÁ»ÃЪҡûÁÙ ŒÒã¹·ÐàÅ อาวบา นดอน 9.79 สุดารตั น (2562) หมายเหตุ * ความกวา งกระดองดา นนอก 10

การจำแนกเพศ พัฒนาการของไขใ นกระดอง 1 2 รงั ไขม ีขนาดเลก็ และบาง ลักษณะเล็กเปน เสนเรียวยาว สีขาวขุน รังไขจะมสี ีสม สวา งมีความยาวเพ่มิ ขึ้นจนสดุ ขอบกระดอง ขนาดรงั ไขเพิม่ ขึ้นแตไ มเ ต็มชอ งวางของขอบกระดอง ยังเหน็ ไขลกั ษณะเปนเมด็ ไดไ มชัดเจน 3 4 รงั ไขจ ะมีสเี หลอื งออนถึงสีสมออนและมีขนาดและความยาว รงั ไขจ ะมีสีสม เขม ถึงสีสมแก มีขนาดและความยาวเต็มชอ ง เพิม่ ข้นึ แตไ มเ ต็มชองวางของขอบกระดอง วา งของขอบกระดอง เห็นไขล กั ษณะเปนเมด็ ไดช ดั เจน 11

พัฒนาการของไขน อกกระดอง เหลอื ง-สม 4-7 วนั กอ นฟก 1 น้ำตาล 3-4 วนั กอนฟก 2 เทา 2-3 วนั กอ นฟก 3 ดำ 1-2 วันกอ นฟก 4 จินตนา และคณะ (2553) 12

ความดกของไข ความดกไขข องปมู า มคี วามสมั พนั ธก บั ขนาดความกวา งกระดองของปมู า ความสมบรู ณ ของปมู า เพศเมีย และที่อยอู าศยั ซ่ึงหมายถึงปริมาณอาหารในระบบนเิ วศทีม่ คี วามแตกตา ง กันในแตละพื้นที่ โดยพบวาปูมามีความดกไขต่ำสุดประมาณ 229,538 ฟอง สูงสุด 2,859,061 ฟอง และมีจำนวนไขเฉลยี่ 998,292 ฟอง (ธงชยั และคณะ, 2548; วารินทร, 2556; Sudtongkong, 2006; อภิรักษ, 2558) ความดกไขข องปมู าจำแนกตามพื้นทีส่ ำรวจ พืน้ ที่ศึกษา ความดกไข (ฟอง) ที่มา ชมุ พร 120,000-1,360,000 สเุ มธ (2527) สงขลา 300,000-1,900,000 สุเมธ (2527) อาวไทย 2,340,000 (สงู สดุ ); 710,000 (เฉล่ีย) สุเมธ (2527) อา วไทย 33,268-2,340,652; 731,790 (เฉล่ยี ) เขยี น (2520) อา วไทย 46,895-1,867,235; 789,423 (เฉลยี่ ) ขวัญไชย (2521) อาวไทย 99,384-1,457,981; 724,396 (เฉล่ยี ) ขวญั ไชย (2520) อา วไทยตอนบน 1,413,150 (สูงสดุ ); 712,684 (เฉลีย่ ) จินตนา (2554) อาวบานดอน 254,612-1,872,023; 928,973 (เฉลยี่ ) สดุ ารัตน (2562) 13

ความสัมพันธระหวางความดกไข ปูมา้และความกวา งกระดองดานในของ กรณีศึกษาความดกไขของปูมาเพศเมีย โดยสุม ตวั อยา งปมู า เพศเมยี ทม่ี กี ารพฒั นาไขน อกกระดองในระยะท่ี 3 (ไขสนี ำ้ ตาล) และระยะท่ี 4 (ไขสดี ำ) เกบ็ ตวั อยางในชว ง เดือนตุลาคม พ.ศ. 2560 ถึงเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2561 จำนวนทั้งหมด 99 ตัว ครอบคลุมขนาดปูมาที่จับไดจาก ชาวประมงซึ่งมีความกวางกระดองดานในอยูในชวง 7.41- 13.79 เซนติเมตร และมีน้ำหนักตัวระหวาง 51.56 - 153.89 กรมั พบวา รงั ไขข องปมู า เพศเมยี มนี ำ้ หนกั อยรู ะหวา ง 8.40-69.30 กรมั มพี สิ ยั ความดกไขอ ยใู นชว ง 254,612 - 1,872,023 ฟอง และคา เฉลย่ี ของความดกไข 928,973±383,409 ฟอง ผลการวเิ คราะหก ารถดถอยแบบ ไกมวเาชงิงกเสระน ดไอดงส ดมา กนาใรนคควือามFสeมั =พ2นั 0ธ4ข 2อ.ง7คxวาICมWด2.ก66ไ4ข4กับความ จำนวนไข(ฟอง) Fe = 2042.7 x ICW2.6644 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 0 0 2 4 6 8 10 12 14 Fe : จำนวนไข ความกวางกระดองดานใน (เซนตเิ มตร) 14 ICW : ความกวางกระดองดา นใน

สภาพแวดลอ้ มและระบบนเิ วศ 15

ปูมาสามารถอาศยั อยใู นบรเิ วณกวา งตง้ั แตบ รเิ วณพน้ื ทอ งทะเลทเ่ี ปน ทราย โคลนปนทราย หรือแมกระทั่งพื้นที่โคลน อยางไรก็ตามจากปริมาณผลจับของ ชาวประมงและวงจรชีวิตของปูมาที่จะฝงตัวในพื้นที่ทรายในตอนกลางวัน ชี้ให เห็นวาปูมาชอบอาศัยอยูบริเวณทรายหรือโคลนปนทราย โดนเฉพาะบริเวณ สันดอนทรายมากกวาบริเวณที่เปนโคลนเลน โดยสามารถพบกระจายอยูทั่วไป ทง้ั ฝง อา วไทยและอนั ดามันในระดบั ความลกึ ไมเกนิ 50 เมตร จากการสำรวจพบลกู ปมู า จำนวนมากฝง ตวั อยใู นพน้ื ทรายชว งกลางวนั แหลง หญา ทะเล เปน แหลง ทอ่ี ยอู าศยั และแหลง หลบภยั ของปมู า วยั ออ นทส่ี ำคญั หากมแี หลง หญา ทะเลในพน้ื ทใ่ี กลเ คยี งกบั จดุ ปลอ ยปมู า จะทำใหส ามารถเพม่ิ อตั รา การรอดของปมู า วยั ออ นมากขน้ึ ดงั นน้ั การสำรวจระบบนเิ วศเพอ่ื รองรบั การปลอ ยปมู า จึงมีความสำคัญไมนอยกวาการปลอยปูมาวัยออนคืนสูทะเล 16

ปจั จัยคุณภาพน้ำที่เหมาะสม ต่อการจัดทำธนาคาร ปมู ้าและอัตราการรอดของ ปูมาอาศัยอยูแมกระทั่งบริเวณน้ำขึ้นน้ำลง หรือบริเวณน้ำกรอย บรเิ วณชายฝง และตามแนวปากแมน ำ้ ทร่ี ะดบั ความเคม็ ระหวา ง 28-32 สว นในพนั และอุณหภูมิที่มากกวา 20 องศาเซลเซียส โดยปกติพบอาศัยในบริเวณที่ มีอุณหภูมิระหวาง 28-30 องศาเซลเซียส โดยในชวงขนาดตัวเล็กปูมาอาศัย อยูบริเวณชายฝง และเคลื่อนยายไปอาศัยในบริเวณน้ำลึกหรือไกลฝงมากขึ้น เมื่อมีขนาดโตขึ้น ผลการสำรวจความหนาแนนของปูมาในทะเลในพื้นที่ ซึ่งมีความเค็มตางกัน พบปูมาจำนวนมากที่ชวงความเค็ม 27-32 สวนในพัน สุดารัตน และคณะ (2562) 17

อุณหภูมิของนำ้ ความเคม็ ของน้ำ µèÓ¡Ç‹Ò 25 ͧÈÒà«Åà«ÕÂÊ ª‹Ç§Ä´Ù¡ÒÅÊ׺¾Ñ¹¸ØáÁ‹»ÙÁŒÒ¨ÐÇ‹Ò¹éÓË‹Ò§ÍÍ¡¨Ò¡½˜›§ä» Å¡Ù »ÁÙ ¾Õ ²Ñ ¹Ò¡ÒêҌ àËÁÒÐÊÁ 处 ¤ÇÒÁà¤Áç 30-35 ÊÇ‹ ¹ã¹¾¹Ñ à¾Íè× ¿¡˜ ä¢Ë‹ Å§Ñ ¨Ò¡¹¹éÑ ä¢¨‹ ж¡Ù ·ªèÕ Ç‹ § 28-33 ͧÈÒà«Åà«ÂÕ Ê â´Â¾ºÇ‹ÒÍѵÃÒ¡ÒÃÃÍ´ ¡ÃÐáʹéӾѴ¾ÒÁÒÂѧ µÒ¢ͧÅÙ¡»ÙÁŒÒ¨Ò¡ÃÐÂÐ ¾¹é× ·ãèÕ ¡Å½Œ §›˜ «§èÖ ÁÍÕ ÒËÒà «ÙàÍÕé¶֧ÃÐÂеÑÇàµçÁÇѨҡ ÊÓËÃѺµÑÇ͋͹áÅÐÁÕ ¡ÒÃà¾ÁÔè Í³Ø ËÀÁÙ Ô·ÊÕè Ù§¢éÖ¹ ¤ÇÒÁà¤Áç 㹪Nj § 25-27 ÊÇ‹ ¹ã¹¾¹Ñ «§èÖ àËÁÒÐÊÁ¡ºÑ ความลึก ¡ÒÃ͹غÒÅÇÑÂÍÍ‹ ¹ »ÙÁŒÒªÍº´ÓçªÕÇÔµÍÂÙ‹ºÃÔàdz ปริมาณออกซเิ จนละลายในน้ำ ·Õèµ×é¹ÁÒ¡¡Ç‹Ò·ÕèÅÖ¡ ÍѵÃÒ¡Òà ¨Ñº»ÙÁŒÒã¹ÃдѺ¹éÓµ×é¹ 7- 20 ¡ÒôÓçªÇÕ Ôµ¢Í§»ÙÁÒŒ àÁµÃ ÁÕÍѵÃÒ¡ÒèѺÊÙ§ÊØ´ ¾ºÇ‹Ò»ÃÔÁÒ³ÍÍ¡«Ôਹ áÅзÕè¤ÇÒÁÅÖ¡à¾ÔèÁ¢Öé¹ã¹ÃдѺ ·ÕèÅÐÅÒÂÍÂÙ‹ã¹¹éÓÁÒ¡¡Ç‹Ò 20-30 àÁµÃ ¾ºÇ‹ÒÍѵÃÒ¡Òà 4 Á¡./ÅԵà ÁÕ¤ÇÒÁàËÁÒÐÊÁ ¨ºÑ Ŵŧ ÊÓËÃѺ»ÙÁŒÒÁÒ¡»ÃÔÁÒ³ ÍÍ¡«Ôਹ·ÕèµèÓ¡Ç‹Ò ความเปน กรดดาง (pH) 2.5 Á¡./ÅԵà ¾ºÇ‹ÒäÁ‹àËÁÒÐÊÁ ความเปนดา ง (Alkalinity) 8.0-8.5 àËÁÒÐÊÁµ‹Í¡ÒÃà¾ÒÐáÅÐ͹غÒÅ»ÁÙ ÒŒ ¤ÇÃÍÂã‹Ù ¹ª‹Ç§ 150-250 CaCo3/ÅµÔ Ã ปรมิ าณแอมโมเนียรวม äÁ‹¤ÇÃÊÙ§¡ÇÒ‹ 1 NH3/ÅԵà 18

แนวทางติดต้ังและรูปแบบธนาคารปมู า้ การคัดเลอื กพื้นท่เี หมาะสมเพ่อื ติดตง้ั ธนาคารปูมา พื้นที่จัดตั้งธนาคารปูมาตองมีชาวประมงที่ใชเครื่องมือ ประมงจบั ปูมา และหากมีผูประกอบการแพปูมา อยูดวย พื้นที่จัดตั้งธนาคารปูมาควรเปนพื้นที่ซึ่งอยูใกลชายฝง ควรพิจารณาเปนพิเศษเพราะเปนดัชนชี ีว้ า พ้นื ท่ีดงั กลาว ไมหางจากทะเลมากเกินไปเนื่องจากมีความจำเปนตองใชน้ำ มปี มู าในพน้ื ท่จี ำนวนมาก จะมีความเปน ไปไดทป่ี มู าไข ทะเลสำหรับการเพาะฟกรวมทั้งเพื่อใหงายตอการปลอย นอกกระดองจะเขา ธนาคารเยอะและสามารถดำเนนิ การ ลูกปูมา และควรเปนพื้นที่ซึ่งน้ำทะเลควรมีความเค็มมากกวา ธนาคารปูมาไดอยางตอ เนือ่ ง 27 และไมมีการผันแปรของความเค็มมาก ไมมีรอยตอติดกับ การรวมกลมุ ของชาวประมงปูมาอยางนอ ย 5 ถงึ 10 คน คลองท่จี ะระบายนำ้ จืดลงทะเล และมีนักวิชาการจากกรมประมง อาจารยม หาวิทยาลยั กลุมที่มีประสบการณการจัดทำธนาคารปูมา หรือกิจกรรม รวมทง้ั ผนู ำสว นปกครองทอ งถน่ิ เปน ทมี ทป่ี รกึ ษา เพอ่ื จดั ตง้ั อนุรักษอื่นๆที่อดีตเคยประสบความสำเร็จหรือเคยลมเหลว กลุมธนาคารปูมา อาสาสมัครขับเคลื่อนกิจกรรมธนาคาร เพราะไมวาประสบความสำเร็จหรือลมเหลวกลุมเหลานั้น ปมู าในระยะแรก และขยายผลเพิม่ เติมสมาชิกมากข้นึ เม่ือ ไดเรียนรแู นวทางการจดั ทำกิจกรรมอนุรกั ษและความเสียสละ กลุมมปี ระสบการณม ากข้นึ โดยมีเปาหมายแมพันธอุ ยา ง ซ่ึงสามารถนำบทเรียนในอดีตทั้งท่สี ำเรจ็ หรือไมสำเรจ็ นอย 100 ตวั ท่ีจะเขาธนาคารปูมา ตอระยะเวลา 1 เดอื น มาปรบั ปรุงตอยอดได 19

พ้นื ท่ีติดต้งั ธนาคารหรือพื้นท่ใี กลเ คียงควรมีระบบนิเวศ ทเ่ี กี่ยวขอ งกบั การอยูอ าศัยของปมู า โดยเฉพาะชวงปมู า วยั ออ น เชน พืน้ ทีส่ นั ดอนทราย พ้นื ท่ีแหลง หญาทะเล หรอื มีการจดั การระบบนิเวศชายฝงหนา บานโดยการจัด ทำบานปลา แหลงปะการังเทียมกำหนดพื้นที่ไมทำ ประมงใกลฝง 300-500 เมตร และกำหนดเปนแหลง อนุบาลสัตวน้ำวัยออน ไมมีการใชเครื่องมือที่ทำลาย ระบบนิเวศโดยเฉพาะบริเวณหนาดินบริเวณชายฝง รวมทั้งไมมีการระบายน้ำทิ้งน้ำเสียลงสูทะเล หากเปน ไปตามขอกำหนดดังกลาว จะทำใหลูกปูมาที่ปลอยไป โดยธนาคารปูมามีโอกาสรอดเปนตัวเต็มวัย เพิ่มผลจับและรายไดใหชาวประมงไดมากขึ้น 20

รูปแบบธนาคารปูมา้ ธนาคารปมู ้าแบบโรงเรอื นบนฝ่งั ในปจจุบันธนาคารปูมาในรูปแบบโรงเรือนบนฝงคอนขางไดรับความนิยม โดยธนาคารปูมาภายใตการสนับสนุนจากสำนักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) ในทุก จังหวัดสวนมากจะมีรูปแบบเปนแบบโรงเรือนบนฝง ทั้งนี้เนื่องจากสามารถใชธนาคารปูมา เปนเครื่องมือสรางความตระหนัก การเรียนรู และเมื่อปูมาฟกไขสำเร็จสามารถนำปูมาไป จำหนา ย เพอ่ื สรา งกลไกความเขม แขง็ ของชมุ ชน เงนิ ทเ่ี หลอื จากคา ใชจ า ยในการธนาคารปู สามารถจัดสรรเปนทุนการศึกษาของเด็กนักเรียนในพื้นที่ รวมทั้งธนาคารปูมา แบบโรงเรือนบนฝงยังสามารถขยายผลตอยอดเพิ่มรายไดดวยกิจกรรมสงเสริมเศรษฐกิจ ฐานราก (BCG Economy) เชน การทองเที่ยวเชิงอนุรักษ รานอาหารชุมชน ธรุ กจิ แปรรปู ของชมุ ชน เปน ตน ซง่ึ ในพน้ื ทจ่ี งั หวดั นครศรธี รรมราช และจงั หวสั รุ าษฎรธ านี โดยการดำเนินงานของมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ สามารถดำเนินการไดใน 2 รูปแบบ คือ แบบปลอยปูมาระยะซูเอี้ยและแบบปลอยลูกปูมาระยะแรกหรือระยะลูกปูวัยออน 21

โดยรูปแบบโครงสรางจะประกอบดวยโรงเรือนที่มีหลังคาเพื่อชวยปองกันแสงและ ความรอนในเวลากลางวัน ชุดธนาคารปูมา 1 ชุด จะประกอบดวยถังฟกจำนวน 10 ใบมีระบบ ทอออกซิเจนที่แรงพอจะใหไขในถังไมตกอยูที่กนถัง ใสแมปู 1 ตัวตอถัง และควรเติมน้ำ 20 ลิตร เพื่อใหความหนาแนนของไขและตัวออนปูมาอยูในระดับที่เหมาะสม ขอคิดที่พึงระวังในการทำ ธนาคารปูมาบนฝง เชน ควรใชความระมัดระวังในการลำเลียงแมปูไขนอกกระดองเขาธนาคาร เพราะถา ไขน อกกระดองบอบชำ้ และแมป เู กดิ ความเครยี ดจะทำใหม อี ตั ราการรอดตำ่ การลำเลยี ง แมปูใสถังแยกเปนพิเศษ ออกซิเจนมากกวา 4 มิลลิกรัมตอลิตร กรณีแมปูหลายตัวในถังควรใส ใบไมหรือกิ่งไมเพื่อลดความเครียดและการตอสู ปูมาไขนอกกระดองสีน้ำตาลหรอื สดี ำ จะงา ยตอ ชาวประมงเนอ่ื งจากปมู า จะฟก ไขภ ายใน 1-2 วนั ไมต อ งเปลย่ี นนำ้ กรณีไขนอกกระดอง สีอื่นๆจำเปนตองเปลี่ยนน้ำตามพัฒนาการของไขกอนจะฟกเปนซูเอี้ย องคประกอบ ธนาคารปูมาจะมีปายชื่อธนาคารปูมา ปายชื่อสมาชิกกลุม รวมทั้งปายความรูเบื้องตนเพื่อ ดำเนินการธนาคารปูมาและกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการฟนฟูปูมาในพื้นที่ทั้งนี้พบวาโดยทั่วไป ธนาคารปูมา แบบโรงเรือนบนฝง สวนมากจะปลอยลูกปมู า หลังจากท่ีฟกออกจากไข ในระยะซเู อยี้ 22

ขอ้ ดีและข้อเสีย ของธนาคารปมู ้าแบบโรงเรือน ขอ้ ดี ข้อเสีย 1. มีความสะดวกในการบริหารจัดการธนาคารปูมา 2. ไมเสี่ยงตอการสูญหายของแมปูมา 1. รับภาระคาสาธารณูปโภค 3. เปนศูนยเ รยี นรสู รา งความเขา ใจ ยกเวนหากมีการใชพลังงานทดแทน 4. มีความคงทน และดูแลรักษางา ย 5. เกดิ กลุม และกิจกรรมตอ ยอดตางๆ 2. ภาระในการนำลูกปูมาปลอยคืนสูทะเล 6. เปนสถานทีศ่ ึกษาดงู าน 3. ตองดูแลควบคุมสภาพแวดลอมในถังฟก 7. เกิดกิจกรรมกลุมและสรางความรวมมือของชุมชน ใหเหมาะสมตอ ปูมา ในการปลอ ยปูมา 8. ธนาคารปมู า จะเปน พน้ื ทส่ี าธารณะเพอ่ื กจิ กรรมอน่ื ๆ 23

รูปแบบธนาคารปูมา้ แบบโรงเรือน อุปกรณเ์ บื้องตน้ สำหรับการจัดทำธนาคารปมู า้ อย่างง่าย ถงั พลาสตกิ ขนาด 40-60 ลติ ร ปน กาว ปม ลม กาวรอ น เหลก็ เพอ่ื จดั ทำโครงตง้ั ถงั ผา ขาวกรองนำ้ ทอ พวี ซี ี ถงั พกั นำ้ ขนาด 500-2,000 ลติ ร สายอากาศ แกว สอ งลกู ปู หวั ทราย ออกซเิ จนแบบพกพา วาลว ปรบั ลม กลอ งจลุ ทรรศนจ ว่ิ สำหรบั สอ งลกู ปู 24

การจัดเตรยี มแม่พันธป์ุ ูม้าและระบบนิเวศในถงั ฟกั เพื่อเพิม่ อตั ราการรอด - ควรใชความระมัดระวังในการลำเลียงแมปูไขนอกกระดองกอนนำเขาธนาคาร แยกปูมา ไขนอกกระดองใสถังสำหรับนำเขาสูธนาคาร เพื่อลดความบอบซ้ำของไขนอกกระดอง และลดความเครยี ดของแมปูมา - ใหออกซเิ จนในถงั ลำเลียงแมปูมา โดยออกซเิ จนมากกวา 4 มิลลกิ รัมตอ ลติ ร ความเค็ม 27-35 สว นในพัน อณุ หภูมขิ องน้ำ 28-32 องศาเซลเซยี ส - ในกรณที จ่ี ำเปนตอ งลำเลยี งแมปมู า ไขนอกกระดองหลายตวั ในถงั ควรใสใบไมหรอื กง่ิ ไม เชน กง่ิ สน เพื่อลดความเครยี ดและการตอ สู - ปมู า ไขน อกกระดองสดี ำ ใชร ะยะเวลาในการฟก 1-2 วนั ไมจ ำเปน ตอ งเปลย่ี นนำ้ แตใ นกรณี ปูมาไขสีอื่นๆจำเปนตองเปลี่ยนน้ำตามพัฒนาการของไขกอนการฟกเปนซูเอี้ย ทั้งนี้น้ำที่เปลี่ยนควรมีคุณภาพน้ำความเค็ม และอุณหภูมิที่ใกลเคียงกันเพื่อใหแมปูมา ปรบั ตวั ไดง า ย และไมเ ครียดเขย่ี ไขท ้ิง - ออกซเิ จนทเี่ ตมิ ในถังฟก จะตอ งมแี รงมากพอทจ่ี ะทำใหไ ขหรอื ตวั ออนในถงั ฟกไมนอนกน และมีการฟงุ ท่วั ท้ังถงั ตลอดเวลา - หากพบวาแมปูมาเขี่ยไขทิ้งเปนพวง แสดงใหเห็นวาระบบนิเวศในถังฟก และนอกถังฟก ไมมีความเหมาะสม และทำใหอัตราการรอดของลูกปูมาวันออนต่ำลง ควรแกไขและ ปรับปรุงระบบการฟกในถังทันที โดยเบื้องตน พิจารณาจาก ปจจัยความเค็ม ออกซิเจน อุณหภูมิเปนการเบื้องตน - ธนาคารปมู า ควรมีหลงั คาที่สามารถปอ งกันแสงแดด และนำ้ ฝน เนื่องจากปจ จยั เหลา น้ัน จะสงผลตอ การรอดของไข และลูกปูมา วยั ออ นในถังฟก 25

ธนาคารปมู ้าแบบกระชงั ธนาคารปมู า ในรปู แบบกระชงั เปน ธนาคารอกี รปู แบบหนง่ึ ทม่ี กี ารจดั สรา งบรเิ วณหา งจากชมุ ชนชายฝง ประมาณ 1,000 เมตร หรืออยูพื้นที่ปากแมน้ำ เพื่อใหสะดวกในการเก็บแมปูไขในกระชังกรณีที่วิ่งเรือกลับ จากการทำประมงรวมทั้งในบางพื้นที่นิยมทำรวมกันทั้งแบบโรงเรือนและแบบกระชังในกรณีที่ไดรับ แมปูมาบริจาคจำนวนมากโดยเฉพาะในชวงฤดูกาลสืบพันธุวางไข สามารถนำแมปูมาไปเก็บไวที่กระชัง เพื่อใหฝกไขในกระชังใกลชายฝงทะเล โดยทั่วไปมีขนาด 4 x 4 x 1 ลูกบาศกเมตร ใชทุนลอย ซึ่งทำดวยถังน้ำสีฟาขนาดใหญ เพื่อใหกระชังลอยอยูกับน้ำและยึดกระชังไวกับทองทะเลดวยสมอ ดานบนของกระชังมีการจัดทำทางเดินไวขนาดพอเดินเพื่อปลอยปูมา ธนาคารปูมาในรูปแบบกระชัง เหมาะสำหรับชวงการประมงที่มีคลื่นลมปกติ ไมเหมาะกับชวงมรสุมเพราะกระชังจะเกิดการเสียหาย รวมทั้งวัสดุที่เปนเหล็กจะเปนสนิม มีอายุการใชงานประมาณ 6 เดือน หลังจากนั้นตองมีการซอมแซม หรอื จดั สรางใหมเ กือบทุกป 26

ข้อดแี ละข้อเสีย ของธนาคารปูม้าแบบกระชัง ขอ้ ดี ข้อเสีย 1. ไมมภี าระคา สาธารณูปโภค เชนคาไฟ 1. ไมคงทนอายุการใชงานประมาณ 6 เดือน 2. งบประมาณนอยไมตอ งสรางโรงเรอื น 2. ภาระในการนำลกู ปมู า ปลอ ยคืนสทู ะเล 3. ไมต อ งมีการควบคุมสภาพแวดลอ ม 3. ตอ งดูแลควบคุมสภาพแวดลอ มในถังฟก ให แตค วรมจี ดุ ตง้ั กระชงั ทม่ี คี ณุ ภาพนำ้ เหมาะสม เหมาะสมตอ ปูมา 4. ความสะดวกในการนำปมู า ใสกระชังหากวา 4. มีความยากในการจัดกิจกรรมตอยอด จดุ ตดิ ตง้ั เปน ทางผา นของเรอื ประมงตอนเขา ฝง สรางความเขาใจหรือสรางความตระหนัก 5. ตองขออนุญาตในการใชพื้นที่จากราชการ หรือหนวยงานทด่ี ูแลพื้นที่ทะเล 6. เสย่ี งตอการสูญหายของแมป ู 7. สรา งความรว มมอื หรอื กจิ กรรมความรว มมอื หรอื กจิ กรรม CSR ไดย ากกวา รปู แบบโรงเรอื น 27

แบบเพาะฟกั จนถงึ ระยะลกู ปมู า้ วยั อ่อน Young crab รวบรวมแมพ นั ธปุ มู า ไขน อกกระดองจากแพรบั ซอ้ื พนั ธปุ มู า หรอื ชาวประมง แมพันธุปูมาที่รวบรวมไดมีไขสีเหลือง เหลืองอมสม เทาหรือเทาดำลำเลยี ง โดยใสก ลอ งโฟมซึง่ มนี ำ้ ทะเลสะอาด ใหอ อกซเิ จนมากกวา 4 มิลลกิ รัมตอ ลติ ร ตลอดเวลา ลำเลียงแมพันธุปูมามายังโรงเพาะพันธุปูมาที่มีบอหรืออุปกรณ ที่พรอมสำหรับเพาะลกู ปูมาระยะซูเอีย้ หรอื ปมู าวัยออ น 28

การเพาะฟักลกู ปูมา้ วัยอ่อนระยะ Zoea การคัดแยกสีไขนอกกระดองของแมปูมาที่รวบรวมมา เพื่อฟกไขใหไดลูกปูระยะซูเอี้ย สามารถทำได 2 วิธี ดังนี้ วิธีที่ 1 แมปูมาไขสีน้ำตาล หรือสีดำ นำแมปูมาใสใน ตะกราพลาสติก 2 ชิ้น โดยนำประกบกันเปนกลองบรรจุแม พันธุปูมากลองละ 1 ตัว วางตะกราแมพันธุไวในบออนุบาล ซึ่งไดเตรียมน้ำทะเลผานการฆาเชื้อโรค ดวยคลอรีนที่มี ความเค็มอยูระหวาง 28 - 32สวนในพัน วางตะกราไว 1-2 วัน ในบอ อนบุ าล แมปูมา กจ็ ะฟก ไขอ อกเปน ตวั ออนระยะซเู อยี้ วิธีที่ 2 แมปูมาไขสีเหลืองหรือเหลืองอมสมนำมาฟกในถัง ขนาด 100-150 ลิตร โดยใชน้ำทะเลที่ผานการฆาเชื้อดวยคลอรีนถาไขเริ่มตนจากสีเหลืองใชระยะเวลาประมาณ 7-9 วนั ไขจะฟกออกเปนตัวออนระยะซูเอี้ยโดยแมพันธุปูมาจะฟกเปนตัวออน ประมาณ 80,000 - 2,000,000 ตวั /แม (ขน้ึ อยกู บั ความสมบรู ณข องไขแ ละขนาดแมพ นั ธ)ุ 29

การอนุบาลลกู ปูม้าวยั ออ่ นระยะซเู อี้ย ระยะซูเอ้ยี 1 ระยะซเู อีย้ 2 ระยะซเู อีย้ 3 ระยะซูเอยี้ 4 พัฒนาการของตัวออ่ นปมู ้าระยะซูเอีย้ 1 ถึง ซเู อี้ย 4 ลูกปูมาวัยออนระยะซูเอี้ย แบงออกเปน 4 ระยะ คือ ระยะ ซูเอี้ย 1 - 4 สามารถอนุบาลในน้ำทะเล ความเค็ม 28 - 32 สวนในพัน ที่ผานการฆาเชื้อโรคดวยคลอรีนแลว ใหโรติเฟอร และอารทีเมียและสามารถ ใชอ าหารสำเรจ็ รปู ลกู กงุ ทะเลวยั ออ นเปน อาหาร ใชเ ทคนคิ การใสส ารปรบั สภาพนำ้ หรอื สนี ำ้ เทยี มเปน ตวั ควบคมุ ความโปรงใสของน้ำ ทำการเปลี่ยนถายน้ำครั้งแรกเมื่อลูกปูมาอายุ 4 วัน จากนั้นเปลี่ยนถายน้ำแบบ 1 วัน เวน 2 วนั ประมาณ 20-30% สลบั กบั การดดู ตะกอน ปมู า วยั ออ นระยะซเู อย้ี ใชร ะยะเวลาประมาณ 10 – 12 วนั พฒั นาโดยการลอกคราบเขา สรู ะยะเมกาโลปา (Megalopa) 30

การอนุบาลปูม้าวยั อ่อนระยะเมกาโลปา (Megalopa) อนบุ าลปมู า วยั ออ นในนำ้ ทะเลทผ่ี า นการฆา เชอ้ื ทร่ี ะดบั ความเคม็ 23 – 25 สว นในพนั ใหอ าหารทง้ั แบบอาหาร ที่ยงั มีชวี ติ เชน อารทเี มยี ตวั เตม็ วยั หนอนแดง และอาหารท่ีเปนแบบไมม ีชีวิต เชน อารท ีเมียตวั เต็มวัยแชแ ข็ง, ปลาสดบด, เนื้อหอยสับ เทคนิคสำหรับการเพิ่มอัตราการรอดควรใสกิ่งสน หรืออวนสำหรับใหปูมาวัยออน เกาะและหลบซอนตัว ปองกันการกินกันเองเพราะระยะนี้ปูมาเริ่มมีพฤติกรรมเปนผูลาและมีความสามารถ ในการหาอาหารไดมากขึ้น ปูมาระยะเมกาโลปานี้ใชระยะวลาประมาณ 5 – 7 วัน กอนลอกคราบเขาสู ปูมา วยั ออนระยะ Young crab แพลงก์ตอนโรตเิ ฟอร์ อาร์ทเี มีย ตวั ออ่ นปมู า้ ระยะเมกาโลปา การอนุบาลปมู า้ วยั อ่อนระยะ Young crab อนบุ าลลกู ปมู า วยั ออ นดว ยปลาสดบดเสรมิ ดว ยอารท เี มยี ตวั เตม็ วยั จนลกู ปมู า โตไดข นาด 0.5-1 เซนตเิ มตร นำไปเล้ียงตอในบอดนิ ขนาดตงั้ แต 1 ไร ดว ยอัตราความหนาแนน 2 – 3 ตวั ตอตารางเมตร โดยใหอาหารเปน ปลาสดตดั เปน ชน้ิ ปรมิ าณอาหารทใ่ี หอ ยใู นชว ง 7 – 10% ของนำ้ หนกั ตวั ลกู ปมู า ใชร ะยะวลาเลย้ี งปมู า ระยะ Young crab ประมาณ 3 - 4 เดอื น ลกู ปูมาจะโตจนถงึ ขนาดตลาดทน่ี ้ำหนักตัวประมาณ 100 - 150 กรัม อารท์ เี มยี ตวั เต็มวัย ปลาบด หนอนแดง ปลาสดตดั เปน็ ช้ิน ปมู ้าวยั ออ่ นระยะ Young crab และก่ิงสนทะเลสำหรับให้ปูม้าลงเกาะและหลบซอ่ นตวั 31

การผลติ ลูกพันธ์ุระยะปมู ้าวัยอ่อน (Young crab) คุณภาพน้ำที่ใชอนุบาลตัวปูมาระยะ Young crab มีคาความเค็มระหวาง 25 – 32 สวนในพัน ทั้งนี้น้ำทะเลตองผานการฆาเชื้อดวยคลอรีนในอัตราความเขมขน 30 กรัมตอปริมาตรน้ำ 1 ตัน อุณหภูมิน้ำที่เหมาะสม อยูในชวง 28 – 32 องศาเซลเซียสความเปนกรดเปนดาง 7.8 – 8.5 ปรมิ าณออกซเิ จนทล่ี ะลายในนำ้ ไมน อ ยกวา 4 มลิ ลกิ รมั ตอ ลติ ร และมคี า ความเปน ดา ง 150-170 มลิ ลกิ รมั ตอ ลติ ร 32

การเตรยี มอาหารสำหรบั อนุบาลลูกปูมา้ วัยออ่ น การเตรียมแพลงกตอนพืช (น้ำเขียว) แพลงกตอนพืชที่ใชมีอยู 2 ชนิด คือ Chlorella sp. และ Tetraselmis sp. เตรยี มขยายในถังไฟเบอรขนาด 500 ลิตร และขยายตอในบอขนาด 4 ตัน และ 18 ตัน โดยใชปุยสูตรกลางแจง ของ Sato เตรียมไวเปนอาหารของโรติเฟอรและใชเปนตัวควบคุมความโปรงใส ของน้ำในบออนบุ าลลกู ปมู า การเตรยี มแพลงกต์ อนพชื หรอื นำ้ เขยี วการเตรียมโรติเฟอร ใชบอซิเมนตหรือถังไฟเบอร ซึ่งผานการทำความสะอาดและฆาเชื้อ ดวยคลอรีนเรียบรอยแลว สูบน้ำเขียว (Chlorella sp. หรือ Tetraselmis sp.) ที่เตรียมไวใสในถังหรือบอ นำหัวเชอื้ โรติเฟอรม าใส โรติเฟอรเ ปน แพลงกต อนสัตวซึ่งกนิ แพลงกตอนพชื เปน อาหาร เก็บเกีย่ วโรตเิ ฟอรไ ป ใชเล้ียงลกู ปูมา โดยกรองดวยถุงกรองที่มขี นาดตาผา กรอง 60 ไมครอน และเตมิ น้ำเขียวเมอ่ื สนี ้ำเขียวจางลง หรอื ทุกครั้งหลงั เกบ็ เก่ียวโรติเฟอร การเตรยี มอาร์ทเี มีย นำไขอารทีเมียมาฟกในถังกรวย ใชน้ำทะเลความเค็ม 25-32 อัตราไขอ ารท ีเมีย 1 – 5 กรัมตอ น้ำ 1 ลิตร ใหเ ติมอากาศ ทแ่ี รงดนั สงู ใชร ะยะวลา 18 - 24 ชว่ั โมง ไขอ ารท เี มยี จะฟก เปน ตวั หลงั จากน้นั ทำการกรองเก็บตวั ออ นอารทเี มยี โดยหยุดใหอ ากาศ และพักไว 15 – 20 นาที เปลือกไขอารทีเมียจะลอยอยูผิวน้ำ ทำการแยกตัวออนอารทีเมียเพื่อใชอนุบาลลูกปูมาระยะเวลา ที่ใชฟกไขอารทีเมียขึ้นอยูกับขนาดและระยะของลูกปูมา หากเปนลูกปูมาเล็กระยะ ซูเอี้ย 1 หรือ 2 จะใชเวลาในการฟก อารทีเมยี เพอ่ื เปนอาหารประมาณ 18 – 20 ชวั่ โมง ปมู ้าใคนวกาามรหอนนาุบแานล่นลกู ทำการอนุบาลลกู ปูมาในบอ คอนกรตี ขนาดตงั้ แต 2 ตัน ปลอยลูกปมู า วัยออ น ระยะซูเอี้ยในอัตราความหนาแนน 50,000 – 100,000 ตัวตอ น้ำ 1 ตัน 33

แนวทางการปล่อยลูกปูม้าที่เหมาะสม ปจ จบุ นั ความตน่ื ตวั ตระหนกั รู และการมสี ว นรว มตอ การฟน ฟทู รพั ยากรปมู า เพม่ิ มากขน้ึ อยา งมาก อาจจะเปน ผล มาจากการประชาสมั พนั ธ สรา งการรบั รขู องหลายหนว ยงานท่รี วมมอื ดำเนนิ โครงการ “คนื ปมู า สูท ะเลไทย” สนบั สนนุ โดยสำนักงานการวิจัยแหงชาติ (วช.) จะเห็นไดวามีการจัดตั้งธนาคารจำนวนมากตลอดแนวชายฝงทั้งอาวไทยและ อันดามัน มีการบริจาคปูมาไขนอกกระดองเขาสูธนาคารปูมาและปลอยลูกปูมาในหลายพื้นที่ อยางไรก็ตามการจัดทำ ธนาคารปูเพื่อใหเกิดผลสำเร็จไดนั้นแนวทางการปลอยปูมาวัยออนที่ถูกตอง ปลอยในสถานที่และเวลาที่เหมาะสมเปน ปจ จยั สำคญั และเปน ปจ จยั ทต่ี อ งสรา งการรบั รหู ลงั จากทป่ี ระสบความสำเรจ็ ในการสรา งความตระหนกั ใหท กุ คนชว ยกนั ดำเนนิ โครงการธนาคารปมู า ทง้ั นเ้ี พอ่ื ลดอตั ราการตายจากการปลอ ย เพม่ิ อตั รารอดของลกู ปมู า ในทะเล โดยการปลอ ย ลกู ปมู า ทีพ่ บมากจะเปนการปลอ ยลูกปูมาระยะซเู อ้ีย และการปลอ ยในระยะปมู า วัยออ น (Young crab) หลกั การปล่อยปมู ้าระยะซเู อย้ี และระยะปูวยั อ่อน (Young crab) นำลูกปูมาซูเอี้ยไปปลอยคืนธรรมชาติ ในพื้นที่ซึ่ง ความเค็มไมตา งกับถังฟก และความเค็มตา งกันไดไมเ กิน 2 สว นในพันสว น แนะนำใหช าวประมงนำลกู ปมู า ปลอ ย ชวงออกทำประมงบริเวณที่ชาวประมงจับปูมาไขนอก กระดองสดี ำไดโ ดยความเคม็ ในพน้ื ทป่ี ลอ ยควรอยใู นชว ง 27-35 สวนในพัน เพราะเปนชวงที่เหมาะตอการฟก ของลูกปูมา ควรนำลกู ปมู า แรกฟก ปลอ ยทนั ทเี พราะหาก ปลอ ยไวน านนำ้ ในถงั ฟก จะเสยี งา ยเนอ่ื งจากปรมิ าณ แอมโมเนยี จะสงู และลกู ปมู า มโี อกาสจะกนิ กนั เอง 34

ขณะลำเลยี งซเู อ้ียเพอื่ ปลอยคนื สทู ะเล ควรเติมออกซิเจนในถังฟกโดยใชออกซิเจน แบบพกพา ปลอยลูกปูมาระยะซูเอี้ยโดยพิจารณากระแสน้ำ เนื่องจาก กระแสน้ำจะพัดพาตัวออนไปยังแหลงอาหารเพื่อเพิ่มอัตรา การรอด ควรปลอยหางจากฝงพอประมาณอยางนอยเลย แนวคลื่นหัวแตก เพื่อไมใหตัวออนที่ปลอยถูกคลื่นซัดขึ้นฝง คำนงึ ถงึ ความเหมาะสมของสภาพแวดลอ ม แหลงหลบภัยเชน แหลงสันดอนทราย แหลงหญาทะเล บนพน้ื ฐานของชีววิทยาปมู า และระบบนเิ วศที่เกี่ยวขอ ง แนะนำใหป ลอ ยลกู ปมู า ชว งเชา ทอ่ี อกไปทำประมง โดยปลอ ย ในแหลงทำประมงที่เจอแมปูมา หรือปลอยชวงเย็น หรือค่ำ ไมปลอยชวงแดดจัด เพราะลูกปูมาโดยเฉพาะระยะซูเอี้ยบอบบาง จะตายทันทีที่อุณภูมิน้ำในทะเลสูงกวาในถังมากๆ ควรพักลูกปูมา ในถงุ หรอื ภาชนะทใ่ี สใ นนำ้ ทะเลเตมิ นำ้ เขา ในถงั แบบชา ๆใหล กู ปมู า ไดป รับตวั และไมควรเทน้ำจากทสี่ ูงบนเรอื ลงทะเล เพราะจะทำให ลกู ปูมา ตายหรือมอี ัตราการรอดต่ำ ไมค วรปลอยทนั ทีทนั ใด ควรปลอยลูกปูมาในลักษณะหมุนเวียน ไมควรปลอยในพื้นที่เดิมบอยๆ เพราะจะ ดงึ ดูดผลู า เขา มาหาอาหารในพ้นื ทซ่ี ่ึงมีแพลงก ตอนสัตวหรอื ลกู ปขู นาดเลก็ จำนวนมาก ในกรณีที่ธนาคารปูมาตั้งอยูบริเวณปากแมน้ำ ควรปลอย 35 ลกู ปูมา ขณะที่น้ำขึน้ สงู สุดใกลจะเปน ชวงน้ำลง เนอ่ื งจากความเค็ม จะสูง และกระแสน้ำชวงนั้นจะแรงสามารถพัดพาตัวออนออกไป ชายฝง ยงั แหลง อาหารได กรณปี ลอ ยปมู า วัยออ น (Young crab) เนื่องจากปูจะหลบภัยใตพื้นทรายในเวลา กลางวัน ดังนั้นควรนำลูกปูมาไปปลอย บริเวณสันดอนทราย หรือพื้นที่หลบซอน เชน แหลงหญาทะเล

แนวทางบริหารจดั การธนาคารปูม้าโดยชมุ ชน ดำเนินโครงการภายใตเงื่อนไขของการทำงาน แบบรวมกลุม โดยมีสมาชิกกลุมอยางนอย 5 - 10 คน และมีนกั วชิ าการกรมประมง อาจารยจากมหาวทิ ยาลยั และผูนำสวนทองถ่นิ รวมเปน ทีป่ รึกษา ทำงานรวมกนั แบบบรู ณาการ 36

มกี ารบรหิ ารจดั การแมป มู า ทไ่ี ดร บั การบริจาคอยางโปรงใสรวมทั้งมีการ จัดสรรรายไดจากขายแมปูเพื่อสาธารณะ เชน การมอบทนุ การศกึ ษา หรอื เพอ่ื ดำเนนิ งานสวนรวม อื่นๆตามความเหมาะสม ของแตละพื้นที่ มกี ารจดบนั ทกึ แมป มู า ทเ่ี ขา ธนาคารอยา งสมำ่ เสมอ จำนวนตวั ขนาดตัว สไี ข เปน ตน มกี ารจดบนั ทกึ ผลจบั ปมู า จากสมาชกิ เครือขา ยธนาคารปูมา เพ่อื ทราบถึงแนวโนม ของจำนวนปูมาในทะเล รวมท้งั เพื่อประเมนิ ความสำเร็จเชิงประจักษในการเพิ่มจำนวน ปูมาจากการทำธนาคารปมู า จดั กจิ กรรมฟน ฟรู ะบบนเิ วศ หญาทะเล หรือกิจกรรมอื่นๆ เชน บา นปลา แหลง ปะการงั เทยี ม เพื่อเพิ่มพื้นที่หลบซอนใหกับ ลกู ปูมาและเพมิ่ อัตราการรอด 37

รวมกำหนดเขตอนุรกั ษปูมา ของ ชมุ ชน เชน พน้ื ท่ีหา งจากฝง 300-500 เมตร เพ่ือรกั ษาพ้ืนทไี่ ขแ ดงสำหรับเปน แหลงอนุบาลลกู ปูมา วัยออ น เพอ่ื เพมิ่ ประชากรปูมา ในธรรมชาติ ไมจับปูมามีไขนอกกระดองขึ้นมาใช ประโยชน โดยเฉพาะในชวงฤดูกาลสืบพันธุ หากตดิ ขน้ึ มาควรนำไปฟก ท่ธี นาคารปูมากอน การใชประโยชน ไมท ำการประมงใกลแ หลง อนบุ าลตวั ออ น เชน แหลงหญาทะเล และแนวสันดอนทราย ไมใ ชเ ครอ่ื งมือลอบปูมา ทีม่ ี ขนาดชองตาเล็กกวา 2.5 นิ้ว ทำขอตกลงรวมชุมชนใชตาอวน ขนาดใหญจับปูมาขนาดโต กวา 10 เซนตเิ มตร 38

“ไม่จับ ไม่ซอื้ ไม่กนิ ” ปมู าขนาดเลก็ กวา 10 เซนตเิ มตร และปมู า ไขน อกกระดอง บูรณาการจัดทำธนาคารปูมา แบบมีสวนรวมของทุกภาคสวน และมีคณะกรรมการ ธนาคาร ปูมาอยางชัดเจนของกลุม เชื่อมโยงกิจกรรมธนาคารปูมา กับการทองเที่ยวเชิงนิเวศ และกิจกรรม สรางอาชีพ อื่นๆ เชน รานอาหารชุมชน เพื่อทำใหชุมชนมีชองทางรายไดเสริม และสงเสริมความยั่งยืนของกิจกรรม ธนาคารปูมา 39

ธนาคารปูม้า : ยกระดบั เศรษฐกิจชมุ ชน ในยคุ สถานการณโ รคระบาดโควดิ 19 รวมทง้ั แผนการพฒั นาประเทศในปจ จบุ นั ใหค วามสำคญั กบั ใชป ระโยชนว ชิ าการเพอ่ื ตอบโจทยก ารพฒั นาเศรษฐกจิ ชมุ ชน ธนาคารปมู า นบั เปน เครอ่ื งมอื หนง่ึ ทส่ี ามารถใชเ พอ่ื เปน ตวั ขบั เคลอ่ื นกจิ กรรม และยกระดบั การพฒั นาเศรษฐกจิ ระดบั ชมุ ชนฐานราก การฟนฟูทรัพยากรปูมา มีเปาหมายหลักเพื่อเพิ่มผลผลิตปูมาในธรรมชาติที่มีจำนวนลดลง อยา งมาก ใหม ปี รมิ าณทเ่ี พม่ิ ขน้ึ เพอ่ื ใหช าวประมงมรี ายไดท เ่ี พม่ิ ขน้ึ รวมทง้ั ประชากรของประเทศ มีอาหารทะเลโดยเฉพาะปูมาสำหรับบริโภคที่เพียงพอ และเพื่อขายไปยังตางประเทศนำรายได เขาประเทศ จึงเห็นไดวาการจัดทำธนาคารปูมา หากดำเนินการดวยความถูกตองและเนนใหมี อัตราการรอดของปูมามากที่สุด จะสามารถตอบโจทยเศรษฐกิจหมุนเวียนที่ตอบโจทย ชุมชนฐานราก และภาคอุตสาหกรรม ในลกั ษณะเศรษฐกจิ หมนุ เวยี น ธนาคารปมู า สามารถเชอ่ื มโยงกจิ กรรมตา งๆ ในพน้ื ท่ี โดยใหม กี ารจดั ตง้ั กลมุ ทเ่ีขม แขง็ ของชมุ ชน ชายฝง ทั้งกลุมอนุรักษฟนฟู กลุมสตรีแมบาน ซึ่งทำงานบูรณาการกับหนวยงานภาครัฐ เอกชน รวมท้ังองคกรมลู นธิ ิตางๆ ทำใหเกิดการทำงานความรว มมอื ของผมู ีสว นไดสวนเสียอยางเขม แข็ง พัฒนาตอยอดเพื่อสรางรายไดใหแกชุมชน เชน การแปรรูปอาหารทะเล เมนูอาหารอัตลักษณ ทองถิ่น การจัดทำเสนทางการทองเที่ยวเชิงสรางสรรควิถีประมงปูมา รวมทั้งการพัฒนา ชองทางการตลาดแบบออนไลน ซึ่งกิจกรรมตางๆเหลานี้จะกระตุนและทำใหเกิดผลดี กับเศรษฐกจิ ของชุมชนประมงชายฝง 40

เมนอู าหารปมู ้าอตั ลกั ษณ์ จงั หวดั นครศรีธรรมราช แนวคิด ปจ จบุ นั ผบู รโิ ภคสว นใหญน ยิ มทานอาหารทส่ี ามารถบอกถงึ ทม่ี าของเมนอู าหาร หรือมี เรื่องราวของเมนอู าหารชนดิ นนั้ ๆ และยังพบวา ผูบ รโิ ภคท่เี ดนิ ทางมาทอ งเทย่ี วในพน้ื ท่ี ตา งๆจะมองหาสง่ิ ทเ่ี ปน อตั ลกั ษณห รอื จดุ เดน ของแตล ะพน้ื ท่ี แมน วา ปมู า จะเปน ทน่ี ยิ ม บริโภคอยูแลว แตการสรางอัตลักษณของเมนูอาหารปูมาบนบริบทที่มีความแตกตาง ของพื้นที่จะทำใหชุมชนสามารถนำเสนอความนาสนใจของพื้นที่ และสรางแรงดึงดูด ใหผ ูบริโภคเขามาเพอ่ื รบั บริการมากยงิ่ ข้ึน วิธกี ารดำเนนิ งานโดยสงั เขป ประชุมเพื่อระดมความคิดเห็นจุดเดนบริบทของชุมชนประมงในแตละพื้นที่เชื่อมโยง วถิ แี ละเรื่องเลาของชาวประมงจากอดตี จนถึงปจ จุบนั นำเสนอวัตถุดิบที่มีความนาสนใจ โดดเดน พบเฉพาะในพื้นที่ หรือมีสรรพคุณ ที่นาสนใจทั้งที่เปนคุณคาอาหารและความเชื่อที่เกิดขึ้นในอดีต นำเมนอู าหารในอดตี ทช่ี มุ ชนเคยมกี ารทำ มาผสมประสานกบั วถิ ชี มุ ชน และวตั ถดุ บิ เดน ในชมุ ชน เชื่อมโยงพัฒนาเมนูรวมกับนักวิจัย นักโภชนาการเพื่อสรางอัตลักษณของเมนูปูมา ของชุมชน ตรวจสอบรสชาติ คณุ คา ทางอาหาร รวมทั้งออกแบบบรรจภุ ณั ฑ เชื่อมโยงการขายหนารานของรานคาชุมชน จนถึงระดับโรงแรมเพื่อสรางการรับรูใน เมนูอาหารอตั ลกั ษณนน้ั ๆ เปดการขายแบบออนไลน รวมทั้งจัดทำส่อื ประชาสัมพันธเ มนอู าหาร

เมนูอาหารปูมา้ อัตลกั ษณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช ตำรับอาหารสรา้ งสรรคธ์ นาคารปมู ้าบา้ นเขาออก (อำเภอขนอม) ขา วหนา ปูมา ชุมชนบานเขาออกตั้งอยูบริเวณพื้นที่ริมชายฝง ทะเลอาวไทยชาวบา นสว นใหญป ระกอบอาชีพ ทำประมงพื้นบาน ในอดีตเมื่อชาวประมง ออกทะเลเพื่อจับสัตวน้ำ ชาวประมงจะพกพา ขาวสารอาหารแหงติดตัวไปไวสำหรับประกอบ อาหารหนึ่งในนั้นคือ เมนู“ขาวหนาปูมา” ซึ่งถือไดวาเปนเมนูยอดนิยมของชาวประมง เนื่องจากการเตรียมวัตถุดิบ สวนผสม และเครื่องปรุงรสมีเพียงไมกี่อยาง อีกทั้งขั้นตอนการประกอบอาหารไมซับซอน วัตถุดบิ ปรมิ าณ ข้นั ตอนการทำ ขาวสาร 2 ถวยตวง 1.หุงขาวมัน โดยใสน้ำมันพืชในหมอ น้ำมันพืช 3 ชอนโตะ เมื่อน้ำมันรอนใสกระเทียมสับลงไป กระเทียมจีน 5 กลีบ ผัดจนหอม จากนั้นใสขาวสารดิบ ปูมาสด 200 กรัม ผัดพอเขากัน ปรุงรสดวยเกลือ กุงสด 100 กรัม ผัดอีกรอบ แลวเทใสหมอหุงขาว หอยสด 100 กรัม ใสน้ำซุปหรือน้ำเปลาลงไปปดฝาหมอ หมึกสด 100 กรัม หุงจนขาวสุก เกลือ ½ ชอนชา สวนผสมน้ำจิ้ม 10-15 เม็ด 2.ตมปูมา หอย หมึก กุง และหมึก พริกขี้หนู 5 กลีบ ดวยไฟแรง จนสุก พักไว กระเทียมจีน 1 ชอนโตะ น้ำตาลทราย 2 ชอนโตะ 3.ทำน้ำจิ้มซีฟูด โดยโขลก พริกขี้หนู น้ำปลา 2 ชอนโตะ กระเทยี ม ใหล ะเอยี ด จากนน้ั ตกั ใสช าม น้ำมะนาว ผสม ปรงุ รสดว ย นำ้ ตาล และนำ้ มะนาว คนใหสวนผสมเขากัน ชิมรสตามชอบ

ตำรับอาหารสร้างสรรค์ ธนาคารปูมา้ บา้ นฝายทา่ ( อำเภอสิชล) วัตถดุ บิ ปรมิ าณ ปูมายำสมโอ เนื้อปมู า 40 กรัม กับมะพราวคั่ว สม โอ (ขาวน้ำผึง้ ) 60 กรัม ไขต ม 1 ฟอง สมโอสายพันธุขาวน้ำผึ้ง เปนสายพันธุสมโอพื้นถิ่น น้ำตาลมะพรา ว 2 ชอนโตะ ของอำเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช มีรสชาติ นำ้ ปลา 1 ½ ชอนโตะ หวานอมเปรี้ยว เนื้อสีขาวอมเหลืองเล็กนอยคลาย น้ำตาลทราย 1 ชอนชา สีน้ำผึ้ง เปลือกผิวบาง เนื้อแนน น้ำหนักดี ไมขม หอมเจยี ว 2 ชอนโตะ สามารถนำมาประกอบอาหารไดหลายหลาย กงุ แหง 2 ชอนโตะ ประเภทโดยเฉพาะอยา งยง่ิ “ยำสม โอปมู า กบั มะพรา วคว่ั ” ถว่ั ลสิ งคว่ั 2 ชอนโตะ มะพราวคั่ว 2 ชอนโตะ ขน้ั ตอนการทำ ผกั ชี สำหรับตกแตง พรกิ ช้ีฟาแดง สำหรับตกแตง 1.แกะสมโอเปนกลีบ 2.ผสมนำ้ ยำ นำ้ มะขามเปย ก นำ้ ตาลมะพรา ว น้ำปลา น้ำตาลทราย 3.ใสสมโอลงไปคลุกกับน้ำยำ เติมกุงแหง ถว่ั ลสิ งคว่ั มะพรา วคว่ั คลกุ เคลา ใหเ ขา กนั 4.ตักใสจาน ไขตมผาซีก แบงเปนเสี้ยว กินกับยำ ตกแตงดวยผักชี และพริก- ชี้ฟาแดง พรอมเสิรฟ

ตำรบั อาหารสรา้ งสรรค์ ธนาคารปมู ้าแพเพรชปยิ ะ (อำเภอท่าศาลา) ปมู าแซนวชิ ค่วั กลิง้ เปนเมนูวางที่นารับประทาน ไดสารอาหาร ครบจากผกั สลดั โปรตนี จากไขแ ละขนมปง โฮลวที ทเ่ี หมาะสำหรบั คนรกั สขุ ภาพ รบั ประทานเขา กนั ไดดีอยางยิ่งกับคั่วกลิ้งที่มีความเผ็ดของพริก หอมเครอ่ื งเทศน อตั ลกั ษณข องเครอ่ื งแกงในพน้ื ท่ี และไดความหวานจากเนื้อปูมา วตั ถุดบิ ปรมิ าณ ขน้ั ตอนการทำ ขนมปงโฮลวีท 6 แผน 1.ปงขนมปงใหเกิดสีน้ำตาลออน ไขดาว 2 ฟอง 2.ทอดไขดาวใหสุก กรีนโอค 2 กาน 3.ทอดเฟรนไฟรด เรดโอค 2 กาน 4.ชน้ั แรกวางขนมปง ผกั สลดั กรนี โอค เรดโอค มะเขอื เทศสไลด หอมใหญ ½ ลูก หอมสไลด แตงกวาสไลด และไขดาว มะเชือเทศทอ ½ ลูก 5.วางขนมปงอีกแผน ตักคั่วกลิ้งสำเร็จรูปแลวประกบดวย แตงกวา ½ ลูก เฟรนไฟรด 1 ถวยตวง ขนมปงอีกแผน คั่วกลิ้งสำเร็จรูป 6 ชอนโตะ 6.ตัดแตง พรอมเสิรฟ คูกับเฟรนไฟรด สวนผสมคั่วกลิ้ง ขั้นตอนการทำคั่วกลิ้ง เนื้อปูมานึ่ง 4 ชอนโตะ 1.นำกระทะขึ้นตั้งไฟปานกลาง เทน้ำมันลงไป และรอจนรอน พริกแกงคั่วกลิ้ง 2 ชอนโตะ ใสเนื้อปูมาลงไปผัดจนแหง 2.ใสพริกแกงที่ทำไวลงไป ปรุงรสดวยน้ำปลาและน้ำตาลทราย ผัดใหเขากัน 3.ใสใบมะกรูดซอย และพริกไทยเม็ดลงไป ผัดใหเขากัน และยกออกจากเตา

ตำรบั อาหารสร้างสรรค์ ธนาคารปูมา้ บ้านในถงุ้ (อำเภอทา่ ศาลา) ขาวเหนียวมูนหนาปมู า ขาวเหนียวมูนหนาปูมา ขนมหวานจากขาวเหนียว ไสผัด ปูมากับน้ำกะทิพรอมกับสวนผสมที่เขมขน นำขาวเหนียว มามูนและหอใบตอง ขาวเหนียวหวานมัน หอมกลิ่น สมุนไพร วตั ถดุ ิบ ปรมิ าณ ขั้นตอนการทำ เนื้อปูมา 8 ชอนโตะ 1.แชขาวเหนียวไวกับขมิ้นที่ตำแลว 30 นาที เครื่องแกง 3 ชอนโตะ กอนนำไปนึ่ง (แชเพื่อใหเกิดความหอม หอมแดงซอย 2 ชอนโตะ และมีสีสัน) ใชเวลานึ่งประมาณ 20 นาที น้ำตาลมะพราว 4 ชอนชา 2.เมื่อขาวเหนียวสุก นำใสกะละมัง ราดน้ำกะทิ น้ำกะทิ 1 ถวยตวง แลวคลุกเคลาใหเขากันทง้ิ ไว 20 นาที ขาวเหนียวเขี้ยวงู 1 ถวยตวง เรียกวา”การมูนขา วเหนยี ว” ขมิ้น 2 ชอนชา 3.ทำใสโดยตั้งหัวกะทิ ใสน้ำตาลมะพราว สวนผสมเครื่องแกง 20 กรัม เครอ่ื งแกง เนอ้ื ปู และหอมแดงซอย ผดั จนแหง พริกหยวก 20 กรัม 4.เมื่อขาวเหนียวเย็นตักใสภาชนะ นำไส หอมแดง ที่ผัดจนแหงโรยดานบน พรอมเสิรฟ

ตำรับอาหารสรา้ งสรรค์ ธนาคารปมู ้าบา้ นแหลม (อำเภอทา่ ศาลา) กขาับวอหามจกาดปมูมะยา ม ขาวหมก เปนอาหารที่เปนเอกลักษณอยางหนึ่ง ของชาวมุสลิม ตนกำเนิดมาจากอินเดีย ขาวหมกไกเปนอาหารจานเดียวที่ประกอบไปดวย เครื่องเทศนานาชนิด กลิ่นหอมกรุน ถึงแมขาวหมก ไมใชอาหารจานเดียวสัญชาติไทยแท ๆ แตก็ผสมกลมกลืนจนกลายเปนอาหารไทยที่ไดรับ ความนิยม โดยเฉพาะพื้นที่ภาคใตสามารถหาซื้อรับประทานไดทั้งในตลาดทั่วไปและใน ภัตตาคาร วตั ถุดิบ ปรมิ าณ ขน้ั ตอนการทำ ขาวสาร 2 ถวยตวง 1.นำเครื่องปรุงผงขาวหมกทั้งหมดมาใสรวมกันใน เนื้อปู 2 ตัว ชามผสมแลวแบงเปน 2 สวน นำสวนหนึ่ง ไปหมัก ยี่หราปน 1 ชอนชา กับปูและอีกสวนไปผัดกับขาว ลูกผักชีปน 1 ชอนชา 2.นำขาวสารไปผัดกับน้ำมันและกระเทียม ใหน้ำมัน อบเชยปน 1 ชอนชา เคลือบเม็ดขาวกอนแลวใสเครื่องขาวหมกที่แบงไว ใบกระวาน 1 ใบ ผัดใหเขากัน ผงกะหรี่ 2 ชอนชา 3.ตักขาวที่ผัดไวใสลงในหมอหุงขาว เติมน้ำเปลา พริกชี้ฟาเขียว/แดง 6 ลูก เนื้อปูลงไป จากนั้นนำไปหุงในหมอหุงขาวตามปกติ แตงกวา/มะเขือเทศสไลด 2 ชอนชา จนสุก (สำหรับตกแตงหัวจาน) 2 เม็ด 4.เอาทัพพีกวนใหขาวคลุกกับน้ำแกงปูที่อยูกนหมอ สวนผสมอาจาดมะยม 6 ชอนโตะ โรยหอมเจียว ลูกมะยมสด 4 ชอนโตะ ขั้นตอนการทำอาจาดมะยม หอมแดงหั่นเตา 1.นำน้ำสมสายชูตั้งไฟออน ๆ เติมน้ำตาล พริกจินดาแดงซอย 2.หั่นมะยมเปนเตา เอาเม็ดออกใสหอมแดง และ น้ำสมสายชู พริกจินดาแดงซอย น้ำตาล