electricity

40ต$างประเทศอีกร!อยละ 6.67 โดยมาจากสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (สปป.ลาว)ร!อยละ 5.84 และมาจากประเทศมาเลเซียร!อยละ 0.83เอกชนรายเลก็ มาก สปป.ลาว 5.84% มาเลเซยี 0.83% การไฟฟาสว< น 3.94% ภมู ภิ าค และกรม กฟผ. พลงั งานทดแทน เอกชนรายเล็ก 41.66 %ประเภทนอนเฟiรม@ เอกชนราย และอนุรักษ@ ใหญ< 35.37% พลงั งาน 0.21% 2.36% เอกชนรายเลก็ ประเภทเฟiร@ม 9.79% แผนภมู แิ สดงกาํ ลงั ผลิตติดต้ังไฟฟาของหนว< ยงานตา< งๆ ในปT พ.ศ. 2556 การผลิตไฟฟาของประเทศไทยมีการใช!เช้ือเพลิงที่หลากหลาย ซึ่งได!มาจากแหล$งเชื้อเพลิงภายในและภายนอกประเทศ ตัวอย$างเชื้อเพลิงที่มีการรับซื้อจากต$างประเทศ เช$น ก}าซธรรมชาติถา$ นหิน เปนต!น ปn พ.ศ. 2556 มีการผลิตพลังงานไฟฟาท้ังสิ้น 177,476 ล!านหน$วย โดยส$วนใหญ$ผลิตจากก}าซธรรมชาติ ร!อยละ 67.25 รองลงมาคือ ถ$านหินนําเข!าและลิกไนต>ร!อยละ 19.16 พลังงานหมนุ เวียนร!อยละ 12.50 นํา้ มันเตาและนาํ้ มันดีเซลร!อยละ 1.01 และนาํ เข!าจากมาเลเซียรอ! ยละ 0.08แผนภมู ิแสดงสดั ส<วนเช้ือเพลิงท่ใี ชใG นการผลิตไฟฟาของประเทศไทย ปT พ.ศ. 2556

41 จากภาพสัดส$วนเชื้อเพลิงท่ีใช!ในการผลิตไฟฟาในประเทศไทย ปn พ.ศ. 2556 จะเห็นว$าประเทศไทยมีความเส่ียงต$อความมั่นคงด!านพลังงานไฟฟาค$อนข!างสูง เน่ืองจากประเทศไทยมีการพงึ่ พากา} ซธรรมชาติในการผลิตไฟฟามากเกินไป โดยก}าซธรรมชาติที่นํามาใช!มาจาก 2 แหล$งหลักๆคือ แหล$งก}าซธรรมชาติในประเทศไทยประมาณร!อยละ 60 ส$วนที่เหลืออีกประมาณร!อยละ 40นาํ เข!าจากประเทศเมยี นมาร> โดยแหล$งกา} ซธรรมของประเทศไทยมาจากอา$ วไทย ภูฮ$อม และน้ําพองส$วนท่ีนําเข!าจากประเทศเมียนมาร>มาจากแหล$งยาดานา และเยตากุน คิดเปนปริมาณวันละ 1,100ล!านลูกบาศก>ฟุต ดังนั้นหากแหล$งผลิตก}าซธรรมชาติมีป0ญหาหรือต!องหยุดการผลิตเพื่อการซ$อมบํารุง หรือในกรณีของท$อส$งก}าซธรรมชาติเกิดความเสียหาย ทําให!ไม$สามารถส$งก}าซธรรมชาติได!จะทําใหก! าํ ลงั การผลติ ไฟฟาส$วนหนึง่ หายไปแผนภมู แิ สดงสัดส<วนการใชGกeาซธรรมชาตจิ ากแหล<งตา< งๆ ท่ีใชใG นการผลิตไฟฟาในประเทศไทย ปT พ.ศ.2555 เมือ่ พจิ ารณาถงึ ความตอ! งการไฟฟาสูงสุด พบว$ามีค$าเพ่ิมขึ้นทุกปnโดยการใช!ไฟฟาสูงสุดในปnพ.ศ. 2556 เกิดข้ึนในเดือนพฤษภาคม อย$ูที่ระดับ 26,598.10 เมกะวัตต> โดยสูงกว$าการใช!ไฟฟาสูงสดุ ของปn พ.ศ. 2555 ซ่งึ เกิดข้นึ เดอื นเมษายน ที่ระดับ 26,121.10 เมกะวัตต> อยู$ 477 เมกะวัตต>หรือเพ่ิมขึ้นร!อยละ 1.8 ซึ่งความต!องการไฟฟาของประเทศไทยมีแนวโน!มเพ่ิมขึ้นทุกปn อันเปนผลมาจากการพัฒนาประเทศในหลายด!าน และเทคโนโลยีท่ีมีความก!าวหน!ามากข้ึน ซึ่งเทคโนโลยีส$วนใหญ$ตอ! งการใชพ! ลงั งานไฟฟาทั้งส้ิน

42เมกะวตั ต@ (MW) แผนภูมิแสดงการใชGไฟฟาสูงสดุ ระหว<างปT พ.ศ. 2553 - 2556 ความต!องการใช!ไฟฟาจะเปนตัวกําหนดกําลังการผลิตไฟฟาเพื่อให!มีกําลังไฟฟาเพียงพอในเวลาที่ต!องการใช!ไฟฟาสูงสุด แต$ในการวางแผนการผลิตไฟฟาน้ันจําเปนต!องให!มีกําลังการผลิตติดตั้งสูงกว$าปริมาณความต!องการใช!ไฟฟาสูงสุด โดยกําลังการผลิตที่เพ่ิมขึ้นมาน้ัน เรียกว$า กําลังผลิตไฟฟาสํารอง เพื่อเปนกําลังผลิตไฟฟาสํารองในกรณีท่ีโรงไฟฟาหลักท่ีเดินเครื่องอย$ูเกดิ อุบตั ิเหตุหรอื ตอ! งหยดุ บาํ รุงรักษาทําใหไ! มส$ ามารถจ$ายไฟฟาได! หรือมีข!อจํากัดอ่ืนๆ ในการผลิตหรือส$งไฟฟา อย$างไรกด็ ีการกําหนดระดับกาํ ลังผลติ ไฟฟาสํารองหากกําหนดไว!สงู ไปจะเปนภาระในการลงทุนซงึ่ จะมผี ลให!คา$ ไฟฟาสูงข้นึ โดยไม$จําเปน แต$ถ!ากําหนดไว!ต่ําเกินไปก็อาจทําให!เกิดป0ญหาไฟฟาดับจนก$อให!เกิดความเสียหายแก$ผ!ูใช!ไฟฟาได! ซ่ึงจากผลการศึกษาของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล!าพระนครเหนือ ปn พ.ศ. 2556 พบว$า ไฟฟาตกไฟฟาดับจะทําให!เกิดมูลค$าความเสียหายประมาณ 82 บาทต$อหน$วย ในขณะที่ค$าไฟฟาหน$วยละประมาณ 2.50 บาท ดังน้ันการกําหนดกําลังการผลิตไฟฟาสํารองให!เหมาะสมจึงเปนสิ่งจําเปนเพ่ือเปนหลักประกันการใช!ไฟฟาในอนาคต ตัวอย$างกรณีที่เกิดวิกฤตพลังงาน ในช$วงระหว$างวันท่ี 5 - 14 เมษายน พ.ศ. 2556 จากการที่ประเทศเมียนมาร>ได!หยุดทําการผลิตก}าซธรรมชาติจากแหล$งยาดานาเพ่ือบํารุงรักษาตามวาระ ซึ่งส$งผลกระทบต$อการผลิตไฟฟาของประเทศไทยเปนอย$างมาก เน่ืองจากโรงไฟฟาท่ีใช!ก}าซธรรมชาติจากประเทศเมียนมาร> เช$น โรงไฟฟาพระนครเหนือ โรงไฟฟาพระนครใต! โรงไฟฟาวังน!อย เปนต!น

43ต!องหยุดการผลิตไฟฟา ทําให!กําลังการผลิตไฟฟาของประเทศไทยหายไปประมาณ 8,200เมกะวตั ต> หรือคดิ เปนรอ! ยละ 25 ของกาํ ลงั การผลิตไฟฟาในแตล$ ะวนั ภาพพาดหัวขา< วเรื่องวกิ ฤตพลังงานระหวา< งวันท่ี 5 - 14 เมษายน พ.ศ. 2556 จะเห็นได!ว$าแนวโน!มความต!องการใช!ไฟฟาสูงสุดที่ผ$านมาจะอยู$ในช$วงเดือนเมษายนสําหรับปn พ.ศ. 2556 นี้ ได!มีการพยากรณ>ความต!องการไฟฟาสูงสุดจะเกิดขึ้นวันที่ 5 เมษายนประมาณ 26,300 เมกะวัตต> ดังนั้นเม่ือประเทศเมียนมาร>หยุดผลิตก}าซจากแหล$งผลิตก}าซธรรมชาติ ทําให!กําลังการผลิตไฟฟาหายไปประมาณ 8,200 เมกะวัตต> จากกําลังการผลิตติดต้ัง34,118 เมกะวัตต> ทําให!กําลังการผลิตเหลือเพียง 25,918 เมกะวัตต> ซ่ึงไม$เพียงพอต$อความตอ! งการไฟฟาสูงสุดท่ีได!คาดการณ>ไว! จากสถานการณ>น้ีทําให!การไฟฟาฝEายผลิตแห$งประเทศไทย (กฟผ.) ได!จัดทํามาตรการรับมือไว!หลายด!านด!วยกัน เช$น การประสานงานขอซื้อไฟฟาจากประเทศเพื่อนบ!าน การนํานํ้ามันมาใช!เปนเชื้อเพลิงสําหรับโรงไฟฟาทั้งหมดที่สามารถเดินเครือ่ งดว! ยนํ้ามนั ได! เปนต!น ซึ่งในกรณีที่นําน้ํามันมาใช!เปนเชื้อเพลิงอาจทําให!ราคาค$าไฟสูงขึ้นเพราะต!นทุนค$าเชื้อเพลิงที่นํามาใช!มีราคาสูง นอกจากน้ียังได!มีการประชาสัมพันธ>รณรงค>ให!ประชาชนประหยัดพลงั งาน เพื่อใหส! ามารถผ$านพ!นช$วงวิกฤตไปได! เหตุการณ>ข!างต!นคือตัวอย$างของความไม$ม่ันคงทางไฟฟาจากการพึ่งพาก}าซธรรมชาติมากเกินไป หากต!องการให!เกิดความมั่นคงด!านพลังงานไฟฟา ควรกระจายชนิดและแหล$งที่มาของเช้ือเพลิงให!มีสัดส$วนท่ีสมดุลกันโดยไม$พึ่งพาพลังงานอย$างใดอย$างหนึ่งมากเกินไป นอกจากน้ีปริมาณสํารองของเชื้อเพลิงภายในประเทศก็เปนอีกป0จจัยท่ีต!องคํานึงถึง และในการเลือกใช!เชอื้ เพลงิ จาํ เปนต!องคํานึงถึงความเหมาะสมในหลายด!าน ดังนี้ 1) ต!องมปี ริมาณเชื้อเพลงิ สาํ รองเพยี งพอและแน$นอนเพ่ือความม่นั คงในการจัดหา 2) ต!องมีการกระจายชนิดและแหล$งท่ีมาของเช้ือเพลิงเพ่ือลดความเสี่ยงจากการพ่ึงพาเช้ือเพลิงเพียงชนิดใดชนิดหนึ่ง หรือจากแหล$งเดียว เช$น ประเทศไทยพ่ึงพาการใช!ก}าซธรรมชาติ

44มากเกินไป เม่ือแหล$งผลิตเช้ือเพลิงมีป0ญหาทําให!กําลังไฟฟาลดลงไม$เพียงพอต$อความต!องการใช!ไฟฟาภายในประเทศ 3) ต!องเปนเชือ้ เพลิงทมี่ ีราคาเหมาะสมและมเี สถียรภาพ 4) ต!องเปนเชื้อเพลิงท่ีเม่ือนํามาผลิตไฟฟาแล!ว สามารถควบคุมมลพิษให!อยู$ในระดับมาตรฐานคณุ ภาพท่ีสะอาดและยอมรับได! 5) ต!องใช!ทรัพยากรพลงั งานภายในประเทศท่มี อี ย$ูอยา$ งจาํ กัดให!เกดิ ประโยชน>สงู สดุ นอกจากที่กล$าวมาข!างต!นแล!ว การเลือกใช!เชื้อเพลิงจะต!องพิจารณาถึงประเภทของโรงไฟฟาที่ต!องการในระบบด!วย เพ่ือให!สอดคล!องกับความต!องการใช!ไฟฟาในแต$ละช$วงเวลา เพ่ือความมีประสิทธิภาพของระบบและต!นทุนค$าไฟฟาท่ีเหมาะสม เพราะโรงไฟฟาแต$ละประเภทมีความเหมาะสมในการผลติ ไฟฟาในแตล$ ะชว$ งเวลาทตี่ $างกัน และโรงไฟฟาแต$ละประเภทก็มีการใช!เชื้อเพลิงท่ีแตกต$างกันด!วย ซึ่งลักษณะการใช!ไฟฟาในแต$ละวันจะมีลักษณะแตกต$างกันในแต$ละช$วงเวลา ภาพลักษณะการใชไG ฟฟาแตล< ะชว< งเวลาในหนง่ึ วนั จะเหน็ ไดว! า$ ความตอ! งการใช!ไฟฟาในแตล$ ะวันจะแบ$งออกเปน 3 ระดบั ดงั น้ี 1. ความต!องการไฟฟาพ้ืนฐาน เปนความต!องการใช!ไฟฟาต่ําสุดของแต$ละวัน ซึ่งในแต$ละวันจะต!องผลิตไฟฟาไม$ต่ํากว$าความต!องการในระดับน้ี โดยโรงไฟฟาท่ีใช!เดินเครื่องผลิตไฟฟาตามความต!องการไฟฟาพ้ืนฐานจะเรียกว$า โรงไฟฟาที่ผลิตพลังงานไฟฟาตามความต!องการพ้ืนฐาน ซ่ึงจะเปนโรงไฟฟาที่ต!องเดินเคร่ืองอยู$ตลอดเวลา จึงควรเปนโรงไฟฟาที่ใช!เช้ือเพลิง

45ราคาถูกเปนลาํ ดบั แรก ไดแ! ก$ โรงไฟฟาพลงั ความรอ! นทีใ่ ช!ถ$านหินเปนเชื้อเพลิง โรงไฟฟาพลังความรอ! นรว$ มที่ใช!ก}าซธรรมชาติเปนเชื้อเพลงิ และโรงไฟฟาพลงั งานนิวเคลยี ร> เปนต!น 2. ความต!องการไฟฟาปานกลาง โรงไฟฟาท่ีผลิตพลังงานไฟฟาช$วงท่ีมีความต!องการไฟฟาปานกลางจะใช!โรงไฟฟาพลังความร!อนร$วมที่ใช!ก}าซธรรมชาติเปนเช้ือเพลิง และหากก}าซธรรมชาติไม$เพียงพอ จะต!องใช!น้ํามันดีเซล หรือพลังงานทดแทนอ่ืนๆ มาผลิตไฟฟา จึงทําให!ต!นทนุ เชือ้ เพลิงสูงขน้ึ 3. ความตอ! งการไฟฟาสงู สุด จะเปนความต!องการใชไ! ฟฟาทบี่ างช$วงเวลาเท$านั้น สําหรับโรงไฟฟาท่ีผลิตไฟฟาในช$วงที่มีความต!องการน้ีเรียกว$า โรงไฟฟาที่ผลิตไฟฟาช$วงท่ีมีความต!องการไฟฟาสูงสุด ซึ่งจะทําการเดินเครื่องผลิตไฟฟาในช$วงเวลาท่ีมีความต!องการไฟฟาสูงสุดเท$านั้น ได!แก$ โรงไฟฟากังหันก}าซท่ีใช!นํ้ามันดีเซลเปนเช้ือเพลิง โรงไฟฟาพลังนํ้า และโรงไฟฟาพลงั นา้ํ แบบสบู กลบั ป0จจุบันลักษณะการใช!ไฟฟาของระบบ แบ$งออกได!เปน 2 ช$วงเวลา คือ ช$วงเวลาท่ีมีการใช!ไฟฟาสูงสุด อยร$ู ะหว$าง 09.00 - 22.00 น. และช$วงเวลาที่มีการใช!ไฟฟาต่ําสุด อยู$ระหว$าง22.00 - 09.00 น. โดยผูใ! ชไ! ฟฟาประเภทบา! นอย$ูอาศัย ธุรกิจขนาดเล็ก และธุรกิจเฉพาะอย$าง เช$นโรงแรม จะใช!ไฟฟาสูงสุดในช$วงหัวคํ่า สําหรับอุตสาหกรรมขนาดใหญ$มีลักษณะการใช!ไฟฟาคอ$ นขา! งสม่าํ เสมอ โดยมีการใช!ไฟฟาสงู สดุ ในชว$ งบ$ายแนวโนGมการใชGไฟฟาปT พ.ศ. 2556 จากการประมาณการภาวะเศรษฐกิจของประเทศไทย โดยสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห$งชาติ (สศช.) คาดว$าในปn พ.ศ. 2557 เศรษฐกิจจะขยายตัวร!อยละ 4.0 - 5.0 สํานักงานนโยบายและแผนพลังงานจึงประมาณความต!องการพลังงานไฟฟาของประเทศภายใต!สมมติฐานดังกล$าว ซึ่งได!มีการคาดการณ>ว$า การผลิตไฟฟาในปn พ.ศ. 2557น$าจะเพ่ิมขึ้นร!อยละ 4.1 ตามภาวะเศรษฐกิจที่มีการขยายตัวอย$างต$อเน่ืองจากการฟ{zนตัวของเศรษฐกจิ โลกแผนการจัดหาไฟฟาของประเทศไทย จากแนวโน!มการใช!ไฟฟาที่เพ่ิมขึ้นในแต$ละปn ประเทศไทยจึงได!จัดทําแผนพัฒนากําลังการผลิตไฟฟาของประเทศ (Power Development Plan: PDP) ซงึ่ มสี าระสําคญั ดงั นี้ 1. เปนแผนการจัดหาไฟฟาในระยะยาว เพ่ือให!เพียงพอต$อความต!องการใช!ในการพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของประชาชน และเพอื่ การพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ

46 2. มีการทบทวนแผนดังกล$าวเปนระยะ เพื่อให!การจัดหาไฟฟาสามารถรองรับความตอ! งการไฟฟาทีเ่ พ่ิมขึน้ หรอื ลดลงได!ในระดับท่ีเหมาะสม และสอดคล!องกับสภาวะเศรษฐกิจที่เปล่ยี นแปลง 3. มกี ารพิจารณาประเภทของโรงไฟฟา การกระจายสัดส$วนการใช!เช้ือเพลิงในการผลิตไฟฟา การขยายระบบส$งไฟฟา ประมาณการเงินลงทุน ผลกระทบต$อค$าไฟฟา ปริมาณการปล$อยกา} ซเรือนกระจก ฯลฯ เพอ่ื ใหเ! ปนไปตามนโยบายทก่ี าํ หนด ในการจัดทําแผนกําลงั การผลิตไฟฟาของประเทศ จําเปนตอ! งพิจารณาปจ0 จยั ตา$ งๆ แผน PDP ส<งเสรมิ ความยัง่ ยนื ทางพลงั งาน ภาพปจo จยั ทต่ี Gองคาํ นึงถึงในการจดั ทําแผนการจดั หาไฟฟาของประเทศ (PDP)5. โรงไฟฟากบั การจดั การดาG นสงิ่ แวดลGอม การก$อสร!างโรงไฟฟาแต$ละแห$ง มีการใช!ทรัพยากรธรรมชาติและอาจก$อให!เกิดผลกระทบตอ$ ส่ิงแวดล!อม ด!วยเหตนุ ้ี จึงให!ความสําคญั กับการใช!ทรัพยากรธรรมชาติ การปองกันแก!ไขและลดผลกระทบต$อสิ่งแวดลอ! มและสงั คม เพื่อสร!างความสมดุลระหว$างโรงไฟฟากับส่ิงแวดล!อมให!ดีที่สุดและสามารถตอบสนองความต!องการของภาคเศรษฐกิจและสังคมได!อย$างย่ังยืน ขณะเดียวกันกด็ ําเนนิ การจัดการคณุ ภาพส่งิ แวดลอ! มให!มีประสทิ ธภิ าพเพอ่ื ให!เกดิ ผลกระทบน!อยทสี่ ุด

47 ภาพโรงไฟฟาโรงไฟฟาแมเ< มาะ จงั หวัดลาํ ปาง 5.1 โรงไฟฟา ไฟฟาท่ีเราใช!ตามบ!านเรือนทุกวันนี้มีต!นกําเนิดจากโรงไฟฟาที่กระจายอย$ูทั่วประเทศการผลิตไฟฟาเปนการเปล่ียนรปู พลังงานท่มี ีอยแ$ู ล!วให!เปนพลังงานไฟฟา โรงไฟฟา คืออุปกรณ>ที่ใช!เปลย่ี นพลงั งานชนดิ ต$างๆ ให!เปนพลงั งานไฟฟา ซึง่ โรงไฟฟาสามารถแบง$ ไดต! ามเทคโนโลยีที่ใช!ผลิตไฟฟา ดังน้ี 5.1.1 ประเภทใชGเช้ือเพลิง หมายถึง โรงไฟฟาที่ใช!แหล$งพลังงานซึ่งใช!แล!วหมดไปมาเปล่ียนเปนพลังงานไฟฟา แหล$งพลังงานดังกล$าว ได!แก$ พวกเช้ือเพลิงฟอสซิล เช$น นํ้ามัน ถ$านหินและกา} ซธรรมชาติ รวมทงั้ เชื้อเพลิงนิวเคลียร>ด!วย ซ่ึงมีวิธีการในการเปลี่ยนเชื้อเพลิงเหล$านี้ ให!เปนพลงั งานไฟฟา มีอย$ู 2 วิธี คอื 1) พลังงานไอนา้ํ โดยใช!เชื้อเพลิงผลิตความร!อนแล!วนําไปต!มน้ําให!กลายเปนไอไอน้ําจะไปหมนุ กังหนั ท่ตี $อกบั ขดลวดและแมเ$ หลก็ เกิดเปนกระแสไฟฟาขึ้น เชื้อเพลิงแทบทุกชนิดก็สามารถสร!างความร!อนต!มน้ําให!เดือดได! โรงไฟฟาแบบนี้จึงมีท้ังแบบที่ใช!ก}าซธรรมชาติ ถ$านหินน้ํามนั หรือเช้ือเพลิงนวิ เคลยี ร>เปนแหล$งพลังงาน 2) พลังงานความร!อน เปนการสันดาปโดยใช!ก}าซธรรมชาติหรือนํ้ามันมาสันดาปภายในเคร่ืองยนต> ทําให!เกิดพลังงานกล โรงไฟฟาท่ีอาศัยหลักการนี้แบ$งได!อีกหลายประเภทตามลักษณะของกลไกเคร่ืองยนต> เช$น โรงไฟฟาพลังงานความร!อน โรงไฟฟาพลังงานความร!อนร$วมโรงไฟฟาดเี ซล โรงไฟฟากงั หัน ขGอดี คือ สามารถควบคุมการผลิตไฟฟาได!ง$ายถ!าต!องการไฟฟาเพิ่มก็เพียงใส$เช้ือเพลิงเพ่มิ ขนึ้ ขอG เสีย คอื เชื้อเพลงิ เปนทรพั ยากรท่ีใชแ! ลว! หมดไปและบางอยา$ งยังก$อให!เกดิ มลพษิ

48 5.1.2 ประเภทไม<ใชGเชื้อเพลิง หมายถึง โรงไฟฟาท่ีใช!พลังงานจากแหล$งพลังงานที่ไม$มีวันหมด แบ$งได!ดังนี้ 1) พลังงานกลโดยใชก! ารเคล่อื นท่ีของสสาร เช$น การพัดของลม การไหลของนํ้าการเคล่ือนทขี่ องคล่ืนในทะเลเพื่อหมนุ กงั หนั ให!ผลติ กระแสไฟฟา 2) พลงั งานจากแสงอาทิตย> 3) พลงั งานความร!อนใต!พิภพ ขGอดี คือ เปนแหล$งพลังงานที่สะอาด เพราะไม$มีการเผาไหม!ของเช้ือเพลิงและแหล$งพลังงานยงั ไมห$ มดไป ขGอเสีย คือ ควบคุมกําลังการผลิตได!ยาก เพราะแหล$งพลังงานข้ึนอยู$กับธรรมชาติอีกทง้ั ปรมิ าณไฟฟาทีผ่ ลิตได!เทยี บกบั ตน! ทนุ แล!วยงั มรี าคาสงู อย$ู 5.2 สิง่ แวดลอG ม สิง่ แวดลอ! ม หมายถึง สิ่งต$างๆ ท่ีเกิดข้ึนโดยธรรมชาติและท่ีมนุษย>สร!างข้ึนอย$ูรอบๆ ตัวเรา(มนษุ ย> สตั ว> หรอื สิง่ ต$างๆ) และทัง้ มีลกั ษณะทางกายภาพทเี่ หน็ ได!และไมส$ ามารถเหน็ ได! ส่ิงแวดล!อมจะมีองค>ประกอบทีส่ าํ คัญ ดงั นี้ 1. ทุกสิ่งทุกอยา$ งท่อี ยรู$ อบตวั มนุษย> 2. เปนรูปธรรมและนามธรรม หรอื ลักษณะท่เี ปนกายภาพและชีวภาพ หรือเปนส่ิงท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติและทม่ี นุษยส> ร!างข้นึ 3. ทุกส่ิงทกี่ ลา$ วมาน้นั จะมคี วามสมั พนั ธก> ันอยา$ งเปนระบบ หรือมีอทิ ธิพลตอ$ กัน 4. สามารถอํานวยประโยชน>ท้ังทางตรงและทางอ!อมต$อส่ิงมีชีวิตท้ังหลายรวมถึงการดํารงชีวิตของมนษุ ย>ด!วย ประเภทของสิง่ แวดลอG ม การจัดประเภทของส่ิงแวดล!อม นิยมแบ$งออกเปน 2 ประเภท คือ สิ่งแวดล!อมตามธรรมชาติ และสิ่งแวดล!อมท่ีมนุษย>สร!างขน้ึ 1. ส่ิงแวดล!อมตามธรรมชาติ (Natural Environment) เปนส่ิงท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติเช$น ดิน น้ํา อากาศ ปาE ไม! สัตวป> าE ฯลฯ ส่งิ แวดล!อมตามธรรมชาติแบง$ ออกเปน 2 ประเภท ไดแ! ก$ 1.1 ส่ิงมีชีวิต (Biotic Environment) เปนสิ่งที่เกิดข้ึนโดยธรรมชาติ มีลักษณะและคุณสมบัติเฉพาะตัวของสิ่งมีชีวิต เช$น พืช สัตว>และมนุษย> เราอาจจะเรียกว$า สิ่งแวดล!อมทางชวี ภาพ (Biological Environment)

49 1.2 ส่ิงท่ีไม$มีชีวิต (Abiotic Environment) เปนส่ิงท่ีเกิดข้ึนตามธรรมชาติที่ไม$มีชีวิตอาจจะมองเห็นหรือไม$ก็ได! เช$น ดิน นํ้า อากาศ ก}าซ ควัน แร$ธาตุ เมฆ รังสี ความร!อน เสียง ฯลฯเราอาจเรียกวา$ สง่ิ แวดล!อมทางกายภาพ (Physical Environment) 2. สิ่งแวดล!อมท่ีมนุษย>สร!างขึ้น (Man-Made Environment) เปนสิ่งที่มนุษย>ใช!ความรู!ความสามารถ ท่ีได!รับการส่ังสอนสืบทอดและพัฒนากันมาตลอด สิ่งแวดล!อมท่ีมนุษย>สร!างขึ้นแบ$งออกเปน 2 ประเภท คอื 2.1 สิ่งแวดล!อมทางวัตถุหรือสิ่งแวดล!อมท่ีสามารถมองเห็นได! เช$น บ!านเรือน ถนนสะพาน เมือง เครื่องบิน วิทยุ โทรทัศน> รถไฟ ฯลฯ ส่ิงเหล$าน้ีสร!างขึ้นสําหรับอํานวยความสะดวกหรอื ตอบสนองความตอ! งการในการดํารงชีวติ 2.2 ส่งิ แวดลอ! มทางสงั คมหรือส่ิงแวดล!อมทเ่ี ปนนามธรรม (Social Environment) หรือ(Abstract Environment) เปนสิ่งที่มนุษย>สร!างขึ้นเพ่ือความเปนระเบียบสําหรับอยู$ร$วมกันอย$างมีความสุข หรือใช!ในการถ$ายทอดความร!ู ความคิดต$างๆ เพื่อเปนประโยชน>ในการดํารงชีวิตและการสร!างส่ิงแวดล!อมอื่นๆ สําหรับมนุษย>ต$อไป สิ่งแวดล!อมทางสังคม ได!แก$ ระบบการปกครองศาสนา การศึกษา อาชีพ ความเช่ือ กฎหมาย ขนบธรรมเนียมประเพณี ระเบียบข!อบังคับ ฯลฯสงิ่ แวดล!อมทีม่ องไม$เห็นจะแสดงออกทางพฤติกรรม 5.3 ผลกระทบดGานสง่ิ แวดลGอมและการจดั การ การเดนิ เคร่อื งโรงไฟฟาเพอื่ ผลิตกระแสไฟฟา อาจส$งผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมในด!านต$างๆเช$น ผลกระทบทางอากาศเกิดจากก}าซพิษจากการเผาไหม!เชื้อเพลิง ผลกระทบทางเสียงเกิดจากเสียงของการเดนิ เคร่ืองจกั ร ผลกระทบทางนํ้าเกิดจากอุณหภมู แิ ละสารเคมี เปนต!น ดังน้ันโรงไฟฟาจึงต!องมีระบบการจัดการเพ่ืออยู$ในเกณฑ>มาตรฐานหรือตามมาตรฐานท่ีกฎหมายกําหนด และไมก$ อ$ ใหเ! กิดผลกระทบต$อสิ่งแวดล!อมและสังคม 5.3.1 ผลกระทบดาG นสิ่งแวดลGอม 1) ดGานอากาศ ผลกระทบด!านอากาศถือเปนผลกระทบท่ีสําคัญที่สุดท่ีโรงไฟฟาต!องคํานึงถึง โดยความมากนอ! ยของผลกระทบข้ึนอย$ูกับชนิดของเชื้อเพลิงท่ีใช!ในโรงงานไฟฟา ถ!าเปนโรงไฟฟาพลังน้ําหรือพลังงานทดแทน เช$น พลังงานแสงอาทิตย> พลังงานลม จะไม$ก$อเกิดมลพิษถ!าเปนโรงไฟฟาท่ีมกี ารเผาไหม!ของเชือ้ เพลงิ จะกอ$ ให!เกิดมลพิษทางอากาศท่ีสําคัญ ได!แก$ ซัลเฟอร>ออกไซด> (Sulfur Oxide หรือ SOx) ไนโตรเจนออกไซด> (Nitrogen Oxide หรือ NOx) ก}าซโอโซนในระดับพ้ืนดิน(Ground Level ozone หรือ O3) คาร>บอนมอนนอกไซด> (Carbonmonoxideหรือ CO) คาร>บอนไดออกไซด> (Carbon Dioxide หรือ CO2) และฝุEนละออง

50 2) ดGานนํ้า นํ้าท่ีใช!ในกระบวนการผลิตไฟฟาจะมีการเติมสารเคมีบางอย$างเพ่ือปรับปรุงคุณสมบัติของน้ําให!เหมาะสมสําหรับนํามาใช!กับอุปกรณ>ต$างๆ ในโรงไฟฟารวมไปถึงนาํ้ หล$อเยน็ ทใี่ ชส! ําหรับระบายความร!อนใหก! บั ระบบต$างๆ ภายในโรงไฟฟากจ็ ะมีอุณหภูมิสูงข้ึนกว$าแหล$งนํ้าในธรรมชาติ ซ่ึงหากนํ้าเหล$าน้ีถูกปล$อยออกจากโรงไฟฟาลงส$ูแหล$งน้ําธรรมชาติ เช$นแม$น้ํา ลําคลอง เปนต!น โดยไม$ผ$านกระบวนการจัดการบําบัดฟ{zนฟูนํ้าท่ีดีอาจส$งผลกระทบต$อพืชและสตั ว>นา้ํ ท่อี าศยั อยร$ู อบๆ ได! 3) ดGานเสียง ผลกระทบด!านเสียงท่ีเกิดจากกิจกรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหมอ! ไอนํา้ เคร่อื งกาํ เนิดไฟฟากงั หนั ก}าซ และพาหนะทเี่ ขา! มาในพน้ื ทโ่ี รงไฟฟา 5.3.2 การจดั การดาG นส่งิ แวดลGอม 1) ดGานอากาศ เปMนการจัดการดาG นคณุ ภาพอากาศของโรงไฟฟา เพื่อลดก}าซท่ีเปนพิษตอ$ สขุ ภาพอนามยั และชุมชน โดยมีวิธกี ารดังนี้ (1) การลดกeาซซัลเฟอร@ไดออกไซด@ ทําโดยติดต้ังเครื่องกําจัดก}าซซัลเฟอร>ไดออกไซด> ที่เรียกว$า เคร่ือง FGD (Flue Gas Desulfurization) ซึ่งวิธีการนี้จะสามารถลดก}าซซัลเฟอร>ได! 80-90% (2) การลดกeาซไนโตรเจนออกไซด@ กระบวนการทใ่ี ช!กันแพร$หลาย และมีประสิทธิภาพสูง คือ SCR (Selective Catalytic Reduction) และเลือกใช!เตาเผาที่สามารถลดการเกิดไนโตรเจนออกไซด> (Low Nitrogen Oxide Burner) (3) การลดกeาซคาร@บอนมอนออกไซด@ ทาํ โดยการเชค็ อุปกรณ>เครือ่ งเผาไหม! เปนประจาํ และควบคุมการเผาไหม!ใหม! ีปรมิ าณออกซเิ จนทเี่ หมาะสมเพ่อื ใหเ! กิดการเผาไหมท! สี่ มบูรณ> (4) การลดกาe ซคาร@บอนไดออกไซด@ โดยการรวบรวมและกักเก็บก}าซคาร>บอนไดออกไซด>ไว!ใต!ดินหรือนํ้า เช$น ในแหล$งน้ํามันหรือก}าซธรรมชาติท่ีสูบออกมาหมดแล!ว หรืออาจนําก}าซคาร>บอนไดออกไซด>ไปใช!ในกระบวนการอุตสาหกรรม (5) การลดฝYนุ ละออง โดยการใชอ! ุปกรณ>กาํ จดั ฝุEนละออง ได!แก$ เคร่ืองดักฝEุนด!วยไฟฟาสถิต (Electrostatic Precipitator) เปนการกําจัดฝุEนละอองโดยใช!หลักการไฟฟาสถิต ซึ่งระบบนี้ถือว$ามีประสิทธิภาพสูงมากในการดักจับฝEุน เคร่ืองแยกฝุEนแบบลมหมุน (CycloneSeparator) เปนการกําจัดฝEุนละอองโดยใช!หลักของแรงเหว่ียง และเครื่องกรองฝEุนแบบถุงกรอง(Bag Filter) เปนอุปกรณ>ทีม่ ถี งุ กรองเปนตัวกรองแยกฝุนE ละอองออกจากก}าซที่เกิดจากการเผาไหม!ถา$ นหนิ นอกจากนี้ในด!านคุณภาพอากาศโรงไฟฟาควรมีระบบตรวจวัดปริมาณสารเจือปนจากปล$องโรงไฟฟาแบบอัตโนมัติอย$างต$อเนื่อง (Continuous Emission Monitoring Systems:

51CEMs) เพ่ือตรวจติดตามและเฝาระวังสิ่งผิดปกติต$างๆ เช$น ปริมาณของมลพิษเกินมาตรฐานจะได!หาสาเหตุและหาทางแก!ไข เพื่อให!ค$าต$างๆ กลับมาปกติเหมือนเดิม ควรมีการจัดเก็บข!อมูลทุกวันและติดต้ังเคร่ืองตรวจวัดคุณภาพอากาศในบรรยากาศทั่วไปแบบต$อเน่ือง (Ambient Air QualityMonitoring Systems: AAQMs) เพื่อวัดคุณภาพอากาศในบริเวณพื้นที่ชุมชนรอบโรงไฟฟา โดยทําการเก็บข!อมูลอย$างต$อเน่ือง ท้ังนี้ต!องควบคุมคุณภาพอากาศที่ปล$อยออกจากปล$องโรงไฟฟาให!อย$ูในเกณฑม> าตรฐานตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม พ.ศ. 2547 เรื่อง กําหนดค$าปริมาณของสารเจือปนในอากาศท่ีระบายออกจากโรงงานผลิต ส$ง หรือจําหน$ายพลังงานไฟฟา และประกาศกระทรวงวิทยาศาสตร> เทคโนโลยีและสิ่งแวดล!อม (พ.ศ. 2539) เช$นเดียวกับคุณภาพอากาศในชั้นบรรยากาศท่ัวไปก็ต!องควบคุมให!อยู$ในเกณฑ>มาตรฐานของประกาศคณะกรรมการส่ิงแวดล!อมแห$งชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2538) ฉบับที่ 21 (พ.ศ. 2544) และฉบับท่ี 24 (พ.ศ. 2547)อย$างเคร$งครดั 2) ดGานน้ํา โรงไฟฟาต!องมีมาตรการจัดการนํ้าเสียที่มาจากกระบวนการผลิตไฟฟาและจากอาคารสํานักงานตามลักษณะหรือประเภทของน้ําเสีย โดยคุณภาพนํ้าท้ิงต!องมีการควบคุมใหค! รอบคลมุ ท้งั เร่ืองของเสยี และอุณหภูมิ ดงั นี้ (1) การควบคุมอุณหภูมิของนํ้าก$อนที่จะปล$อยส$ูแหล$งนํ้าสาธารณะ โดยน้ําจากทอ$ หล$อเย็น เม่อื นํา้ ท้งิ มีความข$นุ ในระดบั หนึง่ จะถกู ระบายออกไปส$ูบ$อพกั นาํ้ ท่ี 1 เพ่ือให!ตกตะกอนและลดอุณหภูมิลงเหลือประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซียส ท้ิงไว!เปนเวลาอย$างน!อย 24 ชั่วโมงจากน้ันจึงระบายออกสู$บ$อพักท่ี 2 เพ่ือปรับสภาพน้ําให!มีอุณหภูมิใกล!เคียงกับธรรมชาติ ซึ่งกรมชลประทานไดก! าํ หนดมาตรฐานไวท! ีร่ ะดับ 33 องศาเซลเซียส ก$อนปล$อยออกส$ูคลองระบายนํ้าธรรมชาติ (2) การจัดการสารเคมีต$างๆ ท่ีอย$ูภายในนํ้าก$อนปล$อยสู$สิ่งแวดล!อม ทําโดยการกักนํ้าไว!ในบ$อปรับสภาพนํ้าเพื่อบําบัดให!มีสภาพเปนกลางและมีการตกตะกอน หรือเติมคลอรีนเพ่ือฆ$าเชอ้ื โรค นอกจากนใี้ นโรงไฟฟาควรมรี ะบบเฝาระวงั คุณภาพนา้ํ ได!แก$ การตรวจวัดคุณภาพนํา้ ทรี่ ะบายออกจากโรงไฟฟาอย$างสมํ่าเสมอ เพ่ือให!ม่ันใจว$าคุณภาพนํ้าท่ีจะปล$อยออกสู$ธรรมชาตินั้นมีคุณภาพอย$ูในเกณฑ>มาตรฐานคุณภาพน้ําท้ิงในทางน้ําชลประทานของกรมชลประทาน ตามคําสั่งชลประทานท่ี 883/2532 มาตรฐานคุณภาพนํ้าท้ิงจากโรงงานอุตสาหกรรมและนิคมอุตสาหกรรมของกระทรวงอุตสาหกรรม ฉบับท่ี 2 (พ.ศ.2539) และมาตรฐานควบคุมการระบายน้ําท้ิงจากแหล$งกําเนิดประเภทโรงงานอุตสาหกรรมและนิคมอุตสาหกรรม และตามประกาศกระทรวงวทิ ยาศาสตร> เทคโนโลยแี ละสิ่งแวดล!อม ฉบบั ท่ี 3 (พ.ศ. 2539)

52 3) ดGานเสียง เสียงท่ีเกิดจากกิจกรรมของโรงไฟฟาที่สําคัญจะมาจากหม!อไอนํ้าเคร่ืองกาํ เนดิ ไฟฟากังหันกา} ซ และพาหนะทเ่ี ขา! มาในพนื้ ทโ่ี รงไฟฟา ด!วยเหตุนี้โรงไฟฟาควรกําหนดมาตรการควบคุมระดบั เสยี งไว! ดังน้ี (1) หยุดกิจกรรมที่ก$อให!เกิดเสียงรบกวนชุมชนในเวลากลางคืน เพ่ือไม$ให!เปนที่รบกวนต$อผู!อย$ูอาศัยโดยรอบโรงไฟฟา คือ ต!องมีระดับเสียงไม$เกิน 85 เดซิเบล ในระยะ 1 เมตรจากจดุ กาํ เนดิ เสียง ตามมาตรฐานขอ! กําหนดความดงั ของเสยี งจากโรงงานอตุ สาหกรรม (2) ใช!อุปกรณ>ควบคุมเสียงภายในโรงไฟฟาในช$วงเดินเครื่องผลิตกระแสไฟฟาด!วยการติดตัง้ วสั ดุอุปกรณ>ควบคุมเสียงท่ีเครื่องจักรหรืออุปกรณ>ที่มีความดังของเสียงอย$ูในมาตรฐานไม$เกิน 85 เดซิเบล โดยติดต้ังอุปกรณ>ดูดซับเสียง (Silencer) และติดต้ังอุปกรณ>ดูดซับเสียงแบบเคลื่อนท่ีขณะทําความสะอาดทอ$ ที่เครอ่ื งกังหนั ไอนาํ้ นอกจากน้ีในโรงไฟฟาควรทําการตรวจวัดเสียงอย$างสม่ําเสมอ โดยกําหนดจุดตรวจวัดเสียงท้ังภายในโรงไฟฟา และชุมชนรอบโรงไฟฟาไว! 3 จุด โดยตรวจวัดตามแผนที่กําหนดไว! เช$น ตรวจครั้งละ 3 วันติดต$อกันทุก 3 เดือน และทําการก$อสร!างแนวปองกันเสียงโดยการปลกู ต!นไม! (Noise Barrier) รอบพื้นท่ีโรงไฟฟา6. ขGอกาํ หนดและกฎหมายทเี่ กย่ี วขGองกบั โรงไฟฟาดGานสิง่ แวดลอG ม ประเทศไทยมีกฎหมายเพ่ือคุ!มครองส่ิงแวดล!อมมามากกว$า 30 ปnแล!ว อย$างไรก็ตามในปnพ.ศ. 2535 ท$ามกลางกระแสความต่ืนตัวทางด!านส่ิงแวดล!อม ประเทศไทยมีการปรับปรุงกฎหมายสิ่งแวดล!อมในด!านต$างๆ ครั้งใหญ$ โดยได!ออกพระราชบัญญัติต$างๆ มาแทนกฎหมายที่ใช!อยู$เดิมพระราชบญั ญัติสําคัญมีอย$างน!อย 5 ฉบบั คือ 1) พ.ร.บ. สง$ เสริมและรกั ษาคุณภาพสิง่ แวดล!อม พ.ศ. 2535 2) พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 3) พ.ร.บ. วตั ถุอันตราย พ.ศ. 2535 4) พ.ร.บ. สาธารณสขุ พ.ศ. 2535 5) พ.ร.บ. สงวนและคม!ุ ครองสตั ว>ปาE พ.ศ. 2535 พ.ร.บ. ส$งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล!อม พ.ศ. 2535 ออกมายกเลิก พ.ร.บ.ส่ิงแวดล!อมฉบับเดิม พ.ศ. 2518 โดยกําหนดให!มีการปรับปรุงโครงสร!างของหน$วยงานที่ดูแลทางด!านส่ิงแวดล!อม ลักษณะเด$นท่ีสําคัญประการหนึ่งของ พ.ร.บ. ฉบับนี้ก็คือการเปMดโอกาสให!ประชาชนมีส$วนร$วมในการจัดการสิ่งแวดล!อมมากข้ึน มาตรา 6 บัญญัติให!บุคคลอาจมีสิทธิ ในการที่จะได!รับข!อมูลข$าวสารจากทางราชการในเร่ืองท่ีเกี่ยวกับการส$งเสริมรักษาคุณภาพสิ่งแวดล!อมการได!รับการชดใช!ค$าเสียหายหรือค$าทดแทนจากรัฐในกรณีท่ีได!รับความเสียหายท่ีเกิดจากมลพิษ

53ที่มีสาเหตุมาจากกิจกรรมหรือโครงการของรัฐ การร!องเรียนกล$าวโทษผ!ูกระทําผิดกฎหมายสิ่งแวดล!อม นอกจากนี้มาตรา 7 ยังรับรองฐานะขององค>กรเอกชน หรือ NGOs ให!สามารถจดทะเบียนเปนองค>กรเอกชนทางด!านการคุ!มครองส่ิงแวดล!อมได! ซ่ึงจะทําให!สามารถขอรับการช$วยเหลือจากทางราชการในกิจกรรมต$างๆ ท่ีเก่ียวกับการรักษาสิ่งแวดล!อม รวมตลอดถึงการให!ความช$วยเหลือแก$ประชาชนในคดีสิ่งแวดล!อม และการขอเงินอุดหนุน หรือเงินก!ูจากกองทุนสงิ่ แวดล!อมเพ่ือกิจกรรมต$างๆ ของตน ในการดําเนินการเพ่ือก$อสร!างโรงไฟฟา ประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล!อม เร่ือง กําหนดประเภทและขนาดของโครงการหรือกิจการซึ่งต!องจัดทํารายงานการวิเคราะห>ผลกระทบส่ิงแวดล!อม และหลักเกณฑ> วิธีการ ระเบียบปฏิบัติและแนวทางการจัดทํารายงานการวิเคราะหผ> ลกระทบส่ิงแวดลอ! มตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตGองทํารายงานการวิเคราะห@ผลกระทบส่ิงแวดลGอม (EIA: Environmental Impact Assessment) ประเภทโครงการหรอื กิจการ ขนาด หลักเกณฑ> วธิ กี ารโรงไฟฟาพลังความรอ! น ระเบียบปฏิบัติ ขนาดกาํ ลังผลติ ให!เสนอในข้ัน ขออนุญาต กระแสไฟฟารวม ตั้งแต$ ก$อสร!างเพื่อประกอบกิจการ 10 เมกะวัตต> ขึ้นไป หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กจิ การ แลว! แตก$ รณีรายงานการวิเคราะห@ผลกระทบสงิ่ แวดลGอม (EIA: Environmental Impact Assessment) EIA เปนวิธีการอย$างหนึ่งที่ใช!เพื่อจําแนกและคาดคะเนผลกระทบที่คาดว$าจะเกิดขึ้นจากโครงการหรอื กจิ กรรม ตลอดจนเสนอแนะมาตรการในการแก!ไขผลกระทบ (Mitigation Measure)และแผนการติดตามตรวจสอบคุณภาพสิ่งแวดล!อม (Monitoring) ท้ังในระหว$างการก$อสร!างและดําเนินโครงการ ตามท่ีพระราชบัญญัติส$งเสริมและรักษาคุณภาพส่ิงแวดล!อมแห$งชาติ พ.ศ. 2535กําหนดให!มีแนวทางการจัดทํารายงานการวิเคราะห>ผลกระทบส่ิงแวดล!อม สําหรับโครงการ หรือกิจการแต$ละประเภทและแต$ละขนาดขึ้น สํานักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล!อมจึงได!จัดแนวทางในการจดั ทํารายงานการวิเคราะห>ผลกระทบสิ่งแวดล!อมข้ึน เพ่ือให!กลุ$มบุคคลที่เกี่ยวข!องกับระบบการวิเคราะห>ผลกระทบสิ่งแวดล!อมเพ่ือให!บุคคลผ!ูขออนุญาต นิติบุคคลผ!ูมีสิทธิทํารายงาน

54ผ!ูพิจารณารายงานฯ หน$วยงานผู!อนุญาต ได!ใช!เปนแนวทางเดียวกันคําช้ีแจงประกอบแนวทางการจัดทํารายงานการวเิ คราะหผ> ลกระทบสิ่งแวดลอ! มน้สี ามารถใช!เปนคาํ แนะนาํ ทว่ั ไป ในการจัดทํารายงานสําหรับโครงการ หรือกิจการทุกประเภทที่อยู$ในข$ายประกาศกระทรวงวิทยาศาสตร> เทคโนโลยีและส่ิงแวดล!อม เร่ือง กําหนดประเภทและขนาดของโครงการหรือกิจการของส$วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือเอกชน ท่ีต!องจัดทํารายงานการวิเคราะห>ผลกระทบสิ่งแวดลอ! ม (EIA) อยา$ งละเอียด แต$ท้ังนี้การจัดทํารายงานประเภทต$างๆ จะต!องเสนอรายละเอียดของข!อมูลเฉพาะท่ีจะเปนประโยชน>ต$อการวิเคราะห>ผลกระทบจากแต$ละประเภทโครงการด!วยเนื่องจากผลกระทบสิ่งแวดล!อมท่ีจะเกิดขึ้นจากโครงการมีลักษณะแตกต$างกันข้ึนกับป0จจัยหลายประการ เช$น ประเภท ลักษณะท่ีต้ังและการดําเนินโครงการ ฯลฯ จึงต!องมีการนําเสนอประเภทของข!อมูล วิธีการการวิเคราะห> ขอบเขตการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข!องและอื่นๆที่แตกต$างกันออกไป องค@ประกอบของ EIA การจดั ทาํ EIA ประกอบด!วย การศึกษาครอบคลมุ ระบบส่งิ แวดลอ! ม 4 ดา! น คอื 1) ทรัพยากรกายภาพ เปนการศึกษาถึงผลกระทบ เช$น ดิน น้ํา อากาศ เสียง ว$าจะมีการเปลยี่ นแปลงไปอยา$ งไร 2) ทรัพยากรชีวภาพ การศึกษาความเปล่ียนแปลงในด!านต$างๆ ท่ีมีต$อระบบนิเวศน> เช$นปาE ไม! สตั ว>ปาE สัตวน> ํ้า ปะการัง เปนต!น 3) คุณค$าการใช!ประโยชน>ของมนุษย> เปนการศึกษาถึงการใช!ประโยชน>จากทรัพยากรทงั้ ทางกายภาพ และชวี ภาพของมนุษย> เชน$ การใชป! ระโยชนท> ี่ดนิ 4) คุณคา$ ตอ$ คุณภาพชีวิต ซ่งึ จะเปนการศึกษาถงึ ผลกระทบท่ีจะเกิดต$อมนุษย> ชุมชน ระบบเศรษฐกิจ การประกอบอาชีพ วัฒนธรรมประเพณี ความเชื่อ ค$านิยม รวมถึงทัศนียภาพ คุณค$าความสวยงาม หลกั การและวธิ กี าร EIA 1) การประเมนิ ผลกระทบสงิ่ แวดลอ! ม เปนการตดั สนิ ใจก$อนการพัฒนาโครงการ 2) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล!อม เปนการศึกษาเฉพาะกรณี เพื่อใช!สําหรับการตัดสนิ ใจพฒั นาโครงการใดโครงการหนงึ่ 3) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล!อม เปนการศึกษาป0ญหาท่ีจะเกิดข้ึนในอนาคตของโครงการพัฒนา 4) การประเมินผลกระทบส่ิงแวดล!อม เปนการศึกษาป0ญหาหลายๆ แง$มุม เพื่อวิเคราะห>หาผลกระทบทจ่ี ะเกดิ ข้ึน

55 5) การประเมินผลกระทบสิ่งแวดล!อม ต!องอาศัยหลักการปองกันส่ิงแวดล!อม 2 ประการคอื การวางแผนการใช!ทดี่ ิน และการควบคุมมลพษิ ดังนั้น ในกระบวนการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล!อม นอกจากจะแสดงให!เห็นผลกระทบอันเกิดจากการดําเนินโครงการแล!ว ยังเน!นให!มีการปองกันด!านสิ่งแวดล!อมเข!าไปทุกข้ันตอนของการวางแผนและออกแบบโครงการ ด!วยหลักการก็คือ ให!มีการปองกันไว!ก$อน นั่นคือ ให!มีการพิจารณาทางเลอื กของโครงการเพ่ือท่ีจะสามารถเปรียบเทียบ พิจารณาทางเลือกท่ีมีผลกระทบทางลบนอ! ยท่สี ุด และให!ประโยชน>หรอื ผลกระทบในทางบวกมากท่สี ดุ นอกจากที่ผู!ประสงค>จะประกอบการกิจการการผลิตไฟฟาจะต!องจัดทํารายงาน EIA ตามกฎหมายว$าด!วยสิ่งแวดล!อมแล!วนั้น ยังต!องทําการจัดทําประมวลหลักการปฏิบัติ (Code ofPractice: CoP) ตามกฎหมายว$าด!วยการประกอบกิจการพลังงาน รายงานเก่ียวกับการศึกษามาตรการปองกันและแก!ไขผลกระทบต$อคุณภาพสิ่งแวดล!อมและความปลอดภัย (EnvironmentSafety Assessment: ESA) ตามกฎหมายว$าด!วยโรงงาน และจะต!องดําเนินงานด!านการรับฟ0งความคิดเห็นและการมีส$วนร$วมของชุมชนโดยรอบ เพื่อใช!ประกอบการย่ืนขอรับใบอนุญาตตอ$ คณะกรรมการกาํ กับกิจการพลงั งาน (กกพ.) กอ$ นจะเร่มิ ดาํ เนินการตอ$ ไป ต$อมาปn 2553 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล!อม ได!ออกประกาศและข!อกําหนดท่ีเก่ียวข!องเพ่ิมเติม ในเร่ืองประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสําหรับโครงการหรือกิจการท่ีอาจก$อให!เกิดผลกระทบต$อชุมชนอย$างรุนแรง ทั้งทางด!านคุณภาพส่ิงแวดล!อม ทรัพยากรธรรมชาติ และสุขภาพ เพ่ือให!การเปนไปตามบทบัญญัติมาตรา 67 วรรคสองของรัฐธรรมนูญแห$งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 และโดยเห็นชอบของคณะรฐั มนตรี และตามมาตรา 46 และมาตรา 51 แห$งพระราชบัญญัติส$งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล!อมแห$งชาติ พ.ศ. 2555 โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการสิ่งแวดล!อมแห$งชาติ รัฐมนตรีว$าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดล!อม ได!กําหนดให!การดําเนินงานโรงไฟฟาพลังความร!อน ลําดับที่ 11 ตามประกาศกระทรวงทรพั ยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล!อม เร่ือง กําหนดประเภท ขนาด และวิธีปฏิบัติสําหรับโครงการหรือกิจการที่อาจก$อให!เกิดผลกระทบต$อชุมชนอย$างรุนแรง ทั้งทางด!านคุณภาพสิ่งแวดล!อมทรัพยากรธรรมชาติและสุขภาพ ท่ีส$วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือเอกชนจะต!องจัดทํารายงาน การวิเคราะห>ผลกระทบสิ่งแวดล!อม สังคม และสุขภาพ โดยมีรายละเอียดโครงการฯ ที่ตอ! งจดั ทํารายงานดงั น้ี

56ตารางประเภทและลักษณะโรงไฟฟาที่ตGองทํารายงานการวิเคราะห@ผลกระทบสิ่งแวดลGอมสังคม และสขุ ภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) ประเภทโครงการหรือกจิ การ ขนาด หลักเกณฑ> วธิ ีการ1. โรงไฟฟาทีใ่ ช!ถา$ นหนิ เปน ระเบียบปฏิบตั ิเชื้อเพลงิ ขนาดกาํ ลงั ผลติ ใ ห! เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต กระแสไฟฟารวม ตง้ั แต$ ก$อสร!างเพื่อประกอบกิจการ2. โรงไฟฟาท่ใี ช!เชื้อเพลิงชีวมวล 100 เมกะวัตต> ข้ึนไป หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กจิ การ แล!วแตก$ รณี3. โรงไฟฟาทีใ่ ช!กา} ซธรรมชาติเปน ขนาดกาํ ลังผลิต ใ ห! เ ส น อ ใ น ขั้ น ข อ อ นุ ญ า ตเชื้อเพลิง ซึง่ เปนระบบพลังความ กระแสไฟฟารวม ตงั้ แต$ ก$อสร!างเพื่อประกอบกิจการรอ! นรว$ ม ชนดิ combined cycle 150 เมกะวัตต> ขึ้นไป หรือข้ันขออนุญาตประกอบหรอื cogeneration กิจการ แล!วแต$กรณี4. โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลียร> ขนาดกําลังผลติ ใ ห! เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต กระแสไฟฟารวม ตั้งแต$ ก$อสร!างเพ่ือประกอบกิจการ 3,000 เมกะวตั ตข> ึ้นไป หรือข้ันขออนุญาตประกอบ กจิ การ แลว! แต$กรณี ทกุ ขนาด ใ ห! เ ส น อ ใ น ข้ั น ข อ อ นุ ญ า ต ก$อสร!างเพ่ือประกอบกิจการ หรือขั้นขออนุญาตประกอบ กิจการ แล!วแต$กรณีรายงานการวเิ คราะหผ@ ลกระทบสิง่ แวดลGอม สงั คม และสุขภาพ (EHIA : Environmental องค@ประกอบของ EHIA การจัดทํา EHIA ประกอบด!วย การศึกษาครอบคลุมระบบสิ่งแวดล!อม 4 ด!านเช$นเดียวกับการจัดทาํ รายงาน EIA แต$มขี อ! แตกต$างกัน คือ 1) เนน! เร่อื งการประเมนิ ผลกระทบสุขภาพให!ครอบคลุมป0จจัยต$างๆ ใหช! ดั เจน 2) เน!นกระบวนการรับฟ0งความคิดเห็นของประชาชนในทุกขั้นตอน ในการกําหนดขอบเขตการศึกษา ควรพิจารณาโอกาสที่จะเกิดผลกระทบต$อสุขภาพ โดยพจิ ารณาจากป0จจัย ดังนี้ 1) สง่ิ คุกคามสุขภาพ 2) ผลกระทบตอ$ ระบบสขุ ภาพ

573) ปจ0 จัยต$อการรบั สัมผัส4) ลักษณะผลกระทบตอ$ สขุ ภาพ5) ผลกระทบต$อระบบสขุ ภาพ6) ผลกระทบต$อสังคมและชีวติ ความเปนอยู$ข้นั ตอนการจัดทํารายงาน EHIA เปนดังขัน้ ตอนตอ$ ไปนี้ ภาพแผนผงั ข้ันตอนการจดั ทํารายงาน EHIA

58 ป0จจุบัน ทรัพยากรธรรมชาติของประเทศไทยมีความเสื่อมโทรม และมีจํานวนลดลงอย$างต$อเนื่อง จึงจําเปนต!องมีมาตรการจัดสรรการใช!ประโยชน>จากทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีจํานวนลดลง ให!เกิดประโยชน>คุ!มค$าต$อการลงทุน และเหมาะสมกับปริมาณทรัพยากรธรรมชาติท่ีมีอย$ูในป0จจบุ นั และทีจ่ ะลดลงในอนาคต ในด!านกฎหมาย และสิทธิชุมชนตามรัฐธรรมนูญแห$งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540กําหนดให!ประชาชนเข!ามามีส$วนร$วมในการสงวนบํารุงรักษา และใช!ประโยชน>จากการส$งเสริมบํารุงรักษา และคุ!มครองคุณภาพส่ิงแวดล!อมตามหลักการพัฒนาที่ยั่งยืน ตลอดจนควบคุมและการจัดการภาวะมลพิษทางสิ่งแวดล!อม ท่ีมีผลต$อสุขภาพอนามัย สวัสดิภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชนเปนหลัก ในการพฒั นาโครงการต$างๆ สาํ หรบั โครงการหรือกิจการการผลิตไฟฟาท่ีมีขนาดต่ํากว$า 10 เมกะวัตต>นั้น แม!ว$าป0จจุบันผู!ประกอบการยังไม$ต!องจัดทํารายงาน EIA และ EHIA แต$ตามกฎหมายบังคับให!ต!องทํารายงานESA นอกจากนี้ป0จจุบันคณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน (กกพ.) อย$ูระหว$างการรวบรวมผลจากการเปMดรับฟ0งความคิดเห็นของประชาชน เพ่ือจัดทําประมวลหลักการปฏิบัติงาน (Code ofPractice: COP) ซ่ึงเปนแนวทางในการจัดการส่ิงแวดล!อมสําหรับกิจการไฟฟาท่ีมีขนาดกําลังผลิตตํ่ากว$า 10 เมกะวัตต> ซึ่งเปนโครงการหรือประเภทกิจการที่ไม$ต!องจัดทํารายงาน EIA โดยมีวัตถุประสงค>ให!การประกอบกิจการผลิตไฟฟาสําหรับประเภทและโครงการดังกล$าวมีแนวทางปฏิบตั ิที่เปนมาตรฐานเดยี วกันและเปนเครอื่ งมือสําคัญที่จะช$วยปองกันการเกิดผลกระทบท่ีอาจจะเกิดขน้ึ ต$อทรัพยากรธรรมชาติ ส่ิงแวดล!อม และสุขภาพของประชาชนท่ีอยูโ$ ดยรอบพ้นื ท่โี รงไฟฟา

59 กิจกรรมทาG ยบทที่ 1 เรอ่ื ง ความหมาย ความสาํ คัญ ประเภท และการกําเนิดของไฟฟาคําช้ีแจง ใหผ! เ!ู รียนเลือกคําตอบ โดยกากบาท (X) ข!อท่ถี ูกทส่ี ุดเพียงข!อเดยี ว1. ขอ! ใดคือไฟฟาท่เี กิดจากพลงั งานแม$เหล็กไฟฟา ก. แบตเตอรี่ ข. ถ$านไฟฉาย ค. เคร่อื งคดิ เลข ง. มอเตอรไ> ฟฟา2. ไฟฟามีความสําคัญอย$างไร ก. ใช!หมุนมอเตอร> ข. ทําให!เกดิ นํ้าข้นึ นา้ํ ลง ค. ทําให!เกิดวฏั จกั รของนา้ํ ง. ทําใหฝ! นตกต!องตามฤดกู าล3. ขอ! ใดไม<ใชไ< ฟฟาสถิต ก. พายุ ข. ฟาผ$า ค. ฟารอ! ง ง. ฟาแลบ4. ไฟฟามกี ี่ประเภท อะไรบา! ง ก. 2 ประเภท คอื ไฟฟาสถติ และไฟฟากระแส ข. 2 ประเภท คอื ไฟฟากระแสตรง และไฟฟากระแสสลบั ค. 3 ประเภท คอื ไฟฟาสถติ ไฟฟากระแสตรง และไฟฟาเหนีย่ วนํา ง. 3 ประเภท คอื ไฟฟาสถติ ไฟฟากระแสตรง และไฟฟากระแสสลับ5. ความหมายของไฟฟาท่ถี ูกต!องตามข!อใดกลา$ วไดถ! ูกตอ! ง ก. การเคล่อื นทีข่ องไฟฟา ข. การเคล่ือนทขี่ องไฟฟาสถิต ค. การเคลอ่ื นที่ของอเิ ลก็ ตรอน . การเคล่อื นที่ของไฟฟากระแส

60 กจิ กรรมทGายบทที่ 1 เร่อื ง ประวัตคิ วามเปนM มาของไฟฟาของโลก และประเทศไทยคาํ ชแ้ี จง ให!ผเ!ู รียนนาํ ตวั อักษรที่อย$หู น!าคําตอบด!านขวามือมาเตมิ ลงในช$องว$างดา! นซ!ายมอื ให!ถูกตอ! ง…..… 1. โทมัส อัลวา เอดิสัน ก. ประดษิ ฐ>คิดคน! ไดนาโม........ 2. ธาลีส ข. ประดษิ ฐห> ลอดไฟฟาขึน้ เปนคนแรก........ 3. เจ!าหม่ืนไวยวรนาถ ค. ซือ้ เครอื่ งกาํ เนดิ ไฟฟามาผลิตไฟฟาครัง้ แรกใน........ 4. การไฟฟานครหลวง ประเทศไทย........ 5. เบนจามนิ แฟรงคลนิ ง. พบแหลง$ ก}าซธรรมชาตใิ นอ$าวไทย........ 6. การไฟฟาฝาE ยผลิตแหง$ ประเทศ จ. ประดษิ ฐส> ายล$อฟาได!เปนคนแรก ฉ. จดั ตง้ั จากการรวมกิจการของการไฟฟากรงุ เทพฯ ไทย........ 7. ไมเคลิ ฟาราเดย> และกองไฟฟาหลวงสามเสน........ 8. ปn พ.ศ. 2524 ช. คน! พบไฟฟาจากการเอาแท$งอําพันถูกบั ผา! ขนสัตว>........ 9. ระหวา$ งปn พ.ศ. 2514-2525 ซ. วิกฤตการณ>นาํ้ มนั ฌ. มีการเติบโตของเศรษฐกจิ สงู มาก ทําใหต! อ! งเร$ง....... 10. หลังปn 2530 ก$อสร!างโรงไฟฟาใหม$ๆ เข!าสรู$ ะบบให!ทนั กับความ ต!องการของประชาชน ญ. จัดตัง้ จากการรวมกจิ การของการลิกไนท> การไฟฟายนั ฮี และ การไฟฟาตะวันออกเฉยี งเหนอื

61 กิจกรรมทGายบทท่ี 1 เร่ือง ประเภทพลงั งานท่ผี ลติ กระแสไฟฟาคาํ ช้ีแจง ใหผ! เู! รียนเลือกคําตอบ โดยกากบาท (X) ข!อทถี่ ูกที่สุดเพียงขอ! เดียว1. นํ้ามนั ประเภทใดสามารถนาํ มาเปนเชอ้ื เพลงิ ผลติ ไฟฟาได! ก. นํา้ มันดิบ และนาํ้ มนั ดเี ซล ข. นาํ้ มนั ดเี ซล และน้าํ มนั เตา ค. นาํ้ มันเบนซิน และน้ํามันเตา ง. นาํ้ มันดบิ และนา้ํ มันเบนซิน2. ข!อใดไมใ< ช<เชื้อเพลิงฟอสซิล ก. นา้ํ มัน ข. ถา$ นหนิ ค. ก}าซธรรมชาติ ง. พลังงานความรอ! นใต!พภิ พ3. ถ$านหินทม่ี ใี นประเทศไทยเปนถา$ นหินประเภทใด ก. ลิกไนต> ข. บิทมู ินสั ค. ซบั บิทูมินสั ง. แอนทราไซต>4. โรงไฟฟาใดบ!างทีไ่ มใ$ ช!ก}าซธรรมชาติเปนเช้อื เพลงิ ก. โรงไฟฟาวงั นอ! ย ข. โรงไฟฟาแมเ$ มาะ ค. โรงไฟฟาบางปะกง ง. โรงไฟฟาพระนครเหนือ5. โรงไฟฟาในข!อใดไมใ< ช<พลงั งานทดแทน ก. โรงไฟฟาพลังนาํ้ ข. โรงไฟฟาถา$ นหิน ค. โรงไฟฟากงั หนั ลม . โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลยี ร>

62กิจกรรมทGายบทท่ี 1 เร่อื ง สถานการณ@พลงั งานไฟฟาของโลก อาเซียน และประเทศไทยคําชี้แจง ให!ผูเ! รียนทําเคร่ืองหมาย √ หนา! ข!อความท่ีถกู และเคร่อื งหมาย X หน!าขอ! ความท่ีผดิ.......... 1. จากขอ! มลู ปn พ.ศ. 2553 แหลง$ พลังงานท่ีใช!ผลิตไฟฟาสงู สุด 3 อันดับแรก คอื ถา$ นหิน ก}าซธรรมชาติ และนิวเคลียร>.......... 2. ป0จจุบนั มีการใช!ถ$านหนิ มาเปนเชือ้ เพลิงผลิตไฟฟามากทส่ี ุดในโลก เนื่องจากเปน เชือ้ เพลิงราคาถูก.......... 3. ทวั่ โลกได!มกี ารกระต!ุนใหม! ีการใชเ! ช้ือเพลงิ ท่สี ะอาดมาผลติ ไฟฟามากขน้ึ ส$งผลให!มี การใช!เชื้อเพลงิ หมุนเวียนมากข้นึ นอกจากน้ียังมแี นวโนม! ว$าจะมีการนาํ เอาพลังงาน นวิ เคลียร>มาใชม! ากขึ้นด!วย.......... 4. แนวทางการจัดการด!านพลังงานระหวา$ งประเทศสมาชกิ อาเซียน เน!นการสร!างความ มั่นคงทางด!านพลังงาน การเสรมิ สร!างความมน่ั คงของระบบไฟฟา โดยการเลือกใช! เชอื้ เพลงิ เพยี งอย$างเดยี วในการผลติ ไฟฟา.......... 5. กลุ$มประเทศอาเซยี นมีการใชก! า} ซธรรมชาติมาเปนเช้อื เพลิงในการผลิตไฟฟามาก ทสี่ ดุ.......... 6. มีการสนับสนุนใหป! ระเทศสมาชกิ อาเซยี นสาํ รองนํา้ มนั ภายในประเทศของตน เพอื่ ความมัน่ คงทางดา! นพลังงานของแต$ละประเทศ.......... 7. ป0จจบุ ันกล$ุมประเทศอาเซียนได!มกี ารดําเนินโครงการผลติ และใช!พลังงานรว$ มกนั อยู$ 2 โครงการ คือ โครงการเชอ่ื มโยงระบบสายส$งไฟฟาอาเซยี น และโครงการเชื่อมโยง ท$อส$งกา} ซอาเซียน.......... 8. พลังงานนวิ เคลียร> เปนพลังงานทางเลอื กที่หลายประเทศในอาเซียนบรรจุไว!ในแผน พลงั งานของตน เพอื่ เตรียมรองรับความต!องการไฟฟาทมี่ ากขึน้.......... 9. จากขอ! มูลปn พ.ศ. 2555 ประเทศไทยมกี ารใช!ถา$ นหนิ มาผลิตไฟฟาสูงทส่ี ุด.........10. การผลติ ไฟฟาในประเทศไทยมาจากหนว$ ยงานของรัฐหน$วยงานเดียวเท$าน้นั คอื การไฟฟาฝาE ยผลติ แห$งประเทศไทย

63 กจิ กรรมทGายบทที่ 1 เรือ่ ง สถานการณพ@ ลงั งานไฟฟาของประเทศไทยในปจo จบุ นัคําชีแ้ จง ให!ผู!เรยี นเลือกคําตอบ โดยกากบาท (X) ข!อท่ีถกู ทีส่ ุดเพยี งขอ! เดียว1. ประเทศไทยมีการซ้ือกา} ซธรรมชาตมิ าผลติ ไฟฟาจากประเทศใด ก. ประเทศกัมพชู า ข. ประเทศเมียนมาร> ค. ประเทศเวยี ดนาม ง. ประเทศอนิ โดนเี ซยี2. ข!อใดเปนตวั กําหนดกําลงั การผลิตไฟฟา ก. ความตอ! งการไฟฟาปกติ ข. ความตอ! งการไฟฟาตํา่ สุด ค. กาํ ลงั การผลติ ไฟฟาสํารอง ง. ความต!องการใช!ไฟฟาสงู สุด3. การเลอื กใช!เชือ้ เพลิงมาผลิตไฟฟาไมจ$ าํ เปนต!องคํานงึ ถงึ ความเหมาะสมดา! นใด ก. ตอ! งเปนทรัพยากรทีม่ ีภายในประเทศเท$านั้น ข. ต!องมีปรมิ าณเชื้อเพลงิ สํารองเพียงพอและแน$นอน ค. ต!องมกี ารกระจายชนดิ และแหลง$ ท่ีมาของเชือ้ เพลิง ง. ตอ! งเปนเชือ้ เพลิงทีม่ ีราคาเหมาะสมและมเี สถยี รภาพ4. โรงไฟฟาประเภทใดท่ีเหมาะนาํ มาผลิตไฟฟาตามความต!องการไฟฟาพ้ืนฐาน ก. โรงไฟฟาถ$านหนิ ข. โรงไฟฟากังหนั ลม ค. โรงไฟฟาพลงั งานแสงอาทิตย> ง. โรงไฟฟาพลังความรอ! นใตพ! ภิ พ5. ขอ! ใดไมต< อG งนํามาพิจารณาในการจัดทาํ แผนกําลังการผลิตไฟฟาของประเทศ (PDP) ก. เปนมติ รตอ$ สง่ิ แวดลอ! ม ข. ความมน่ั คงของระบบไฟฟา ค. สอดคล!องกบั สภาวะเศรษฐกิจ . ปรบั เพม่ิ ค$าพยากรณ>ความต!องการค$าใชไ! ฟฟา

64 กจิ กรรมทาG ยบทท่ี 1 เร่อื ง โรงไฟฟากบั การจดั การดาG นสิง่ แวดลอG มคาํ ชี้แจง ใหผ! !ูเรยี นนําตัวอักษรทอ่ี ยหู$ น!าคําตอบด!านขวามอื มาเตมิ ลงในชอ$ งว$างดา! นซ!ายมือให!ถกู ต!อง…..…. 1. เครื่อง Flue Gas Desulfurization ก. เครื่องดักจบั ฝนEุ ละออง......... 2. Selective Catalytic Reduction ข. เปนส่ิงที่มนุษย>ใช!ความรู!ความสามารถที่ ได!รับการส่ังสอน สืบทอด และพัฒนากันมา ตลอด......... 3. เคร่อื ง Electrostatic Precipitator ค. การก$อสร!างแนวปองกันเสียงโดยการปลูก ตน! ไม!รอบพืน้ ท่โี รงไฟฟา......... 4. สงิ่ แวดล!อมท่ีมนุษย>สร!างขน้ึ ง. เคร่ืองกําจัดกา} ซซัลเฟอร>ไดออกไซด>......... 5. Silencer จ. สิ่งต$างๆ ท่ีเกิดข้ึนโดยธรรมชาติและท่ีมนุษย> สรา! งข้นึ อยรู$ อบๆ ตัวเรา......... 6. Noise Barrier ฉ. เปนสงิ่ ทเ่ี กิดข้นึ เองตามธรรมชาติ......... 7. สงิ่ แวดลอ! ม ช. เปนระบบท่ีมีการติดต้ังเคร่ืองตรวจวัด คุณภาพอากาศในบริเวณพ้ืนที่ชุมชนรอบ โรงไฟฟา......... 8. สิง่ แวดล!อมตามธรรมชาติ ซ. เปนระบบการตรวจวัดนํ้าท่ีปล$อยออกจาก โรงไฟฟา......... 9. ระบบตรวจสอบคณุ ภาพอากาศ ฌ. กระบวนการที่ใช!ลดการเกิดก}าซไนโตรเจน ออกไซด>....... 10. ระบบเฝาระวังคุณภาพนาํ้ ญ. อุปกรณ>ที่ติดตั้งไว!ดูดซับเสียง โดยติดต้ังไว!ที่ เคร่ืองจักรหรืออุปกรณ>ท่ีมีความดังของเสียง เกนิ มาตรฐาน

65 กจิ กรรมทGายบทที่ 1 เรอื่ ง ขGอกาํ หนดและกฎหมายทเี่ กย่ี วขGองกับโรงไฟฟาดGานส่งิ แวดลอG มคาํ ชแ้ี จง ใหผ! !ูเรยี นเลอื กคําตอบ โดยกากบาท (X) ข!อท่ีถูกท่สี ุดเพยี งข!อเดียว1. ข!อใดไมใ< ช<พระราชบญั ญัตทิ ใ่ี ช!เพอ่ื คมุ! ครองสง่ิ แวดล!อม ก. พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 ข. พ.ร.บ. วัตถอุ นั ตราย พ.ศ. 2535 ค. พ.ร.บ. การส$งเสริมการอนุรกั ษ>พลังงาน พ.ศ. 2535 ง. พ.ร.บ. การสง$ เสริมและรกั ษาคุณภาพส่งิ แวดล!อม พ.ศ. 25352. การก$อสรา! งโรงไฟฟาประเภทใดไม$ตอ! งทํารายงานการวิเคราะห>ผลกระทบส่ิงแวดล!อม สงั คม และ สขุ ภาพ (EHIA) ก. โรงไฟฟาพลังงานนิวเคลยี ร> ขนาดกาํ ลงั ผลติ 1,000 เมกะวตั ต> ข. โรงไฟฟาถา$ นหนิ ขนาดกาํ ลังผลิต 500 เมกะวัตต> ค. โรงไฟฟาชวี มวล ขนาดกาํ ลงั ผลติ 150 เมกะวตั ต> ง. โรงไฟฟาพลังความรอ! นร$วม ชนิด combined cycle ขนาดกาํ ลงั ผลติ 1,000 เมกะวัตต>3. หากท$านต!องการกอ$ สร!างโรงไฟฟาชีวมวลที่มีขนาดกาํ ลังการผลติ 9 เมกะวัตต> ท$านจะต!องจดั ทํา รายงานศึกษาผลกระทบส่ิงแวดลอ! มแบบใด ก. รายงานการประเมินผลกระทบดา! นสุขภาพ (HIA: Health Impact Assessment) ข. รายงานการวิเคราะห>ผลกระทบสิง่ แวดล!อม (EIA: Environmental Impact Assessment) ค. รายงานการวิเคราะห>ผลกระทบสิ่งแวดล!อม สังคม และสุขภาพ (EHIA: Environment Health Impact Assessment) ง. รายงานเก่ียวกับการศึกษามาตรการปองกันและแก!ไขผลกระทบต$อคุณภาพส่ิงแวดล!อมและ ความปลอดภัย (Environment Safety Assessment: ESA)4. การจดั ทํารายงาน EIA จะตอ! งศึกษาสงิ่ แวดล!อมก่ดี า! น อะไรบ!าง ก. 3 ดา! น คือ ทรพั ยากรกายภาพ ทรัพยากรชีวภาพ และคณุ ค$าต$อมนุษย> ข. 3 ดา! น คือ ทรพั ยากรกายภาพ ทรัพยากรชีวภาพ และคุณคา$ ต$อคุณภาพชีวติ ค. 4 ดา! น คอื ทรพั ยากรกายภาพ ทรพั ยากรชีวภาพ คุณค$าต$อมนษุ ย> และคุณค$าตอ$ คณุ ภาพชีวิต ง. 4 ด!าน คือ ทรัพยากรกายภาพ ทรัพยากรชีวภาพ คุณค$าต$อการใช!ประโยชน>ของมนุษย> และคุณค$า ต$อคุณภาพชวี ิต

665. ขอ! ใดไมใ< ช<หลักการในการจัดทํารายงาน EIA ก. การประเมินผลกระทบส่ิงแวดล!อมก$อนตดั สินใจพฒั นาโครงการ ข. การประเมินผลกระทบสิง่ แวดล!อมท่ีมกี ารศกึ ษาปญ0 หาทีอ่ าจเกดิ ขน้ึ ได!ในพัฒนาโครงการใน ป0จจุบัน ค. การประเมนิ ผลกระทบสิ่งแวดลอ! มเฉพาะกรณี เพื่อใชส! าํ หรบั การตดั สนิ ใจพฒั นาโครงการใด โครงการหน่ึง ง. ประเมินผลกระทบสิ่งแวดล!อมท่ีมกี ารศกึ ษาป0ญหาหลายๆ แง$มมุ เพ่ือวิเคราะห>ผลกระทบที่ จะเกิดขนึ้ ©©©©©©©©©

67 บทท่ี 2 ประโยชนและผลกระทบของพลงั งานไฟฟาสาระสาํ คญั พลังงานไฟฟาสามารถนํามาใชประโยชนไดหลากหลายจนกลายเปนปจจัยท่ีสําคัญต'อการดํารงชีวิตของมนุษย และมีความสําคัญต'อการพัฒนาประเทศในดานต'างๆ ไดแก' ดานคมนาคมดานเศรษฐกิจ ดานอุตสาหกรรม ดานเกษตรกรรม ดานบริการ และดานคุณภาพชีวิต เน่ืองจากปจจุบันมีการพ่ึงพาพลังงานไฟฟาอย'ูตลอดเวลา ดังนั้นหากมีพลังงานไฟฟาไม'เพียงพอย'อมส'งผลกระทบต'อประเทศชาติและเกิดความเสียหายตามมาตัวช้วี ัด 1. อธิบายประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาในดานคมนาคม เศรษฐกิจอุตสาหกรรม คุณภาพชวี ิต เกษตรกรรม และบริการ 2. วเิ คราะหประโยชนและผลกระทบจากสภาวการณขาดแคลนพลังงานไฟฟาในชมุ ชนเนอื้ หา 1. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาในดานคมนาคม เศรษฐกิจ อุตสาหกรรมคุณภาพชีวิต เกษตรกรรม และบริการ 2. การวเิ คราะหประโยชนและผลกระทบจากสภาวการณขาดแคลนพลังงานไฟฟาในชุมชน

68

69 พลงั งานไฟฟา เปนพลังงานที่สามารถนํามาเปลี่ยนรูปเปนพลังงานอ่ืน ตามที่เราตองการใชประโยชนไดอย'างทนั ที พลงั งานไฟฟาเปนพลังงานที่สะอาด ควบคุมไดง'าย มีประสิทธิภาพสูง และสะดวกในการนําไปใชงาน ปจจุบันพลังงานไฟฟามีความจําเปนอย'างมากต'อการพัฒนาประเทศและตอ' การดาํ รงชวี ิตของมวลมนษุ ยชาติ และมแี นวโนมการใชพลังงานไฟฟาเพิ่มขึ้นทุกปAตามอัตราการเพิ่มจํานวนประชากร และความเจริญเตบิ โตทางดานเศรษฐกิจ อย'างไรก็ตาม หากเกิดวิกฤตทางดานพลังงานไฟฟา ดังเช'นกรณีเหตุการณไฟฟาดับเมอ่ื วันที่ 21 พฤษภาคม พ.ศ.2556 ตั้งแต'เวลา 19.00 - 22.00 น. โดยประมาณจากสาเหตุสายส'งไฟฟาแรงสูงที่เช่ือมโยงจากภาคกลางไปสู'ภาคใตช'วงจอมบึง - บางสะพาน 2 ขัดของ ทําใหการไฟฟาฝHายผลิตแห'งประเทศไทย (กฟผ.) ไม'สามารถจ'ายไฟฟาจากภาคกลางไปสู'ภาคใตไดประกอบกับปริมาณความตองการใชไฟฟาในพื้นที่ภาคใตมีมากถึง 2,200 เมกะวัตต ในขณะที่ภาคใตมีกําลังผลิตติดตั้งอยู'ท่ี 1,620 เมกะวัตต ส'งผลใหเกิดปญหาไฟฟาดับในพื้นที่ 14 จังหวัดภาคใต จากเหตุการณที่เกิดข้ึนไดสรางความเสียหายอย'างมหาศาล ทําใหภาคอุตสาหกรรมเกิดภาวะหยุดชะงัก มีผลต'อความเชื่อมั่นของนักลงทุนที่จะเขามาลงทุนในไทย กระทบต'อการดาํ รงชวี ติ ของประชาชน และทาํ ใหสูญเสยี ภาพลักษณต'อการทอ' งเที่ยวของประเทศ พลังงานไฟฟาถูกนํามาใชประโยชนในหลากหลายดาน ซ่ึงจากสถิติการใชพลังงานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกิจในปA พ.ศ.2554 พบว'า การใชพลังงานไฟฟาในสาขาอุตสาหกรรม ซ่ึงเปนสาขาท่ีมีการใชพลังงานไฟฟามากที่สุด คิดเปนสัดส'วนรอยละ 42.7 ของการใชพลังงานไฟฟาทัง้ ประเทศ สาขาธรุ กจิ รอยละ 34.3 สาขาบานอย'อู าศยั รอยละ 22.1 สาขาเกษตรกรรมรอยละ 0.2สาขาขนส'งรอยละ 0.1 และสาขาอ่นื ๆ (การใชพลังงานไฟฟาชั่วคราว) รอยละ 0.6 ดังแสดงในภาพดานลา' ง อื่นๆ 0.6% เกษตรกรรม 0.2% ขนสง: 0.1%บ,านอย:อู าศัย 22.1% อตุ สาหกรรม 42.7%22.1% ธรุ กจิ 34.3%แผนภูมแิ สดงการใชพ, ลงั งานไฟฟาแยกตามสาขาเศรษฐกิจ ป1 พ.ศ.2554

701. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาดา, นคมนาคม การคมนาคมมคี วามสาํ คัญมากในการขนส'งผูคนและสินคาจากเมืองหน่ึงไปยังอีกเมืองหนึ่งที่อย'ูห'างไกล รถไฟความเร็วสูงเปนตัวอย'างในการประยุกตใชพลังงานไฟฟาในการขับเคล่ือนปจจุบันรถไฟความเร็วสูงสามารถทําความเร็วไดประมาณ 200–700 กิโลเมตรต'อช่ัวโมง รถไฟฟา(BTS) เปนอีกตัวอย'างหนึ่งในการขนส'งผูคนในเมืองใหญ'ที่มีจํานวนมากอย'างกรุงเทพมหานครท่ีตองการเดินทางในระยะทางไม'ไกล ซึ่งจะใชพลังงานไฟฟาเปนตนกําลังในการขับเคล่ือนมอเตอรไฟฟากระแสสลบั เพื่อขบั เคลือ่ นรถไฟฟา ในอนาคต รถขับเคล่ือนโดยใชระบบไฟฟาจะเร่ิมเขามามีบทบาทมากข้ึน เน่ืองจากไม'ก'อใหเกิดมลภาวะทางส่ิงแวดลอม และมีประสิทธิภาพสูง ปจจุบันรถขับเคล่ือนดวยไฟฟายังมีขอจํากัดหลายดาน เช'น ระยะทางทีร่ ถวง่ิ ไดนอยต'อการประจุไฟฟาหนึ่งคร้ัง อัตราความเร็วสูงสุดมีขอจํากัด อายุการใชงานของแบตเตอรี่สั้น และมีราคาแพง เปนตน ในอนาคตอันใกลประเทศไทยจะมีรถขับเคล่ือนโดยใชระบบไฟฟามากข้ึน รถประเภทน้ี ไดแก' รถยนตไฟฟา รถจักรยานยนตไฟฟา รถจักรยานไฟฟา โดยในแผนอนุรักษพลังงานปA พ.ศ.2554 - 2573 ของประเทศไทยกระทรวงพลังงานประเมินศักยภาพการเพ่ิมประสิทธภิ าพการใชพลังงานของจักรยานยนต โดยการเพิ่มสัดส'วนการใชจักรยานยนตไฟฟาแทนจักรยานยนตทั่วไป นอกจากนี้ยานพาหนะท่ีทําหนาที่เฉพาะ เช'น กระเชาไฟฟาท่ีขนส'งคนระยะทางใกลแต'มีความชันสูง ก็เปนอีกหน่ึงอุปกรณทีจ่ าํ เปนตองใชพลงั งานไฟฟาในการขับเคลื่อน เปนตน 1.1 ประโยชนของพลงั งานไฟฟาดา, นคมนาคม รถไฟความเร็วสูง หรือ ไฮสป1ดเรล (high-speed rail - HSR) เปนรถไฟโดยสารที่ใชพลังงานไฟฟาเปนตัวขับเคลื่อนมอเตอรและมีความเร็วสูงกว'าความเร็วรถไฟทั่วไป ทําใหการเดินทางมีความสะดวกรวดเร็ว ปลอดภัย และบริการผูโดยสารไดมากข้ึน อีกทั้งไม'ก'อใหเกิดมลพิษทางอากาศภาพรถไฟฟา (BTS) ท่ีใช,ใน ภาพรถไฟความเรว็ สูงทใ่ี ช,อยใู: น กรงุ เทพมหานคร ตา: งประเทศ

71 รถขบั เคล่ือนโดยใช,ระบบไฟฟา เปนรถท่ีใชพลังงานไฟฟาเปนตัวขับเคล่ือนมอเตอรโดยมีหลักการทั่วไปตามแผนผงั “การทํางานของรถท่ีขับเคลอื่ นโดยใชพลังงานไฟฟา” ตัวอย'างเช'นรถยนตไฟฟา จกั รยานไฟฟา จกั รยานยนตไฟฟา เปนตน แหล'งจา' ย แบตเตอรี่ มอเตอรไฟฟา ระบบพลงั งานไฟฟา ขบั เคล่ือน รถยนต แผงผังการทํางานของรถที่ขับเคลอื่ นโดยใชพ, ลังงานไฟฟา - รถยนตไฟฟา หลักการทํางานท่วั ๆ ไปในรถยนตไฟฟา จะเริ่มตนจากพลังงานเคมีถูกเก็บไวในแบตเตอรี่ซึ่งแปรรูปเปนไฟฟา และส'งต'อไปยังชุดมอเตอรขับเคลื่อนท่ีจะเปลี่ยนไฟฟาใหเปนพลังงานกล ส'งผลใหรถยนตสามารถขับเคลื่อนไปได ซึ่งจะไม'ก'อใหเกิดมลพิษทางอากาศจากการเผาไหมเชื้อเพลิง และมลภาวะทางเสียงเหมอื นกบั รถยนตทใ่ี ชนาํ้ มันท่ัวไป ภาพรถยนตไฟฟา - จักรยานไฟฟา มีส'วนประกอบหลักๆ ในการทํางานอย'ู 3 ส'วน คือ มอเตอรกล'องควบคุม และ คันเร'ง ใชในการเดินทางระยะสั้น ทดแทนการใชนํ้ามันท่ีแพงขึ้นทุกวันและกําลงั จะหมดไป และเปนมิตรกบั สงิ่ แวดลอม ภาพจักรยานไฟฟา

72 - จักรยานยนตไฟฟา หลักการทํางานท่ัวๆ ไปจะใกลเคียงกับรถยนตไฟฟา ทําใหประหยัดค'าใชจ'ายในเรื่องของเชื้อเพลิง เม่ือเทียบกับการใชน้ํามัน ทั้งไม'ก'อใหเกิดมลพิษทางอากาศและมลภาวะทางเสยี ง ภาพจกั รยานยนตไฟฟา กระเช,าไฟฟา หลักการท่ัวไปของการขับเคล่ือนกระเชาไฟฟา จะใชพลังงานไฟฟาเปนตัวขับเคลื่อนการเคล่ือนที่ของกระเชาไปตามสายเคเบิล เพ่ืออํานวยความสะดวกในการเดินทางในพ้ืนที่ที่ยานพาหนะชนิดอ่ืนไม'สามารถไปถึง และประหยัดเวลาในการเดินทาง เช'น บนภเู ขาสูง เกาะ หรือขามแมน' าํ้ เปนตน ภาพกระเช,าไฟฟา การจัดการจราจร เปนอีกตัวอย'างหน่ึงของการประยุกตใชพลังงานไฟฟาในดานการคมนาคม สัญญาณไฟจราจร และระบบไอทีสื่อสารระหว'างสี่แยกไปยังศูนยควบคุมการจราจรจําเปนตองใชพลังงานไฟฟา ซึ่งเปนแหล'งพลังงานเดียวท่ีขับเคลื่อน การคมนาคมทางอากาศก็จําเปนตองใชไฟฟาเปนแหล'งพลังงานสําหรับหอควบคุมการจราจรสนามบินและสัญญาณไฟจราจรทรี่ นั เวย (runway)

73ภาพสัญญาณไฟจราจรทางบก ภาพสญั ญาณไฟจราจรทางน้ํา ภาพสญั ญาณไฟจราจรทางอากาศ 1.2 ผลกระทบทเี่ กิดจากพลงั งานไฟฟาด,านคมนาคม เมื่อพลังงานไฟฟาเกิดขัดของหรือไฟฟาดับ จะส'งผลกระทบต'อการคมนาคมเปนอย'างมาก ไม'ว'าจะเปนการคมนาคมทางบก ทางอากาศ และทางนํ้า ทําใหผูคนเดินทางล'าชาเกิดความวุ'นวาย อาจก'อใหเกิดอุบัติเหตุ และอาจก'อใหเกิดความเสียหายในเรื่องของการขนส'งสนิ คาไม'ทนั ตามกําหนดเวลา ภาพผลกระทบต:อการการคมนาคมเหตุการณไฟฟาดับทีเ่ มอื งนวิ ยอรก ประเทศสหรัฐอเมรกิ าเมอื่ ป1 พ.ศ.2546

74 ภาพผลกระทบต:อการการคมนาคมเหตุการณไฟฟาดับ ทาํ ให,การจราจรตดิ ขัด และเกดิ ความว:ุนวาย2. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาดา, นเศรษฐกิจ พลังงานไฟฟาเปนพลังงานที่มีประสิทธิภาพสูงในการแปลงเปนพลังงานประเภทอ่ืนพลงั งานประเภทนี้ไม'ก'อใหเกิดการปล'อยของเสีย หากสามารถผลิตพลังงานไฟฟาจากเชื้อเพลิงที่มีราคาตํ่า เช'น ถ'านหิน นิวเคลียร เปนตน จะทําใหตนทุนในการผลิตสินคารวมทั้งกระบวนการมีค'าถกู ลง ประเทศที่เปนผนู าํ ดานการผลติ ของโลก เช'น จีน สหรัฐอเมริกา เปนตน มีการใชถ'านหินเปนเชื้อเพลิงหลกั ในการผลิตไฟฟา การผลิตไฟฟาดวยเช้ือเพลิงที่มีตนทุนถูกน้ี จะทําใหตนทุนการผลิตสินคาถูกลง ส'งผลใหส'งออกสินคาไดมากขึ้น มีรายไดจากการขายมากข้ึน ทําใหผลผลิตของสินคามคี า' สงู ข้นึ อัตราการเติบโตของรายไดประชาชาติของประเทศไทยระหว'างปA พ.ศ.2524 - 2552มีค'าเฉลี่ยประมาณรอยละ 4 ต'อปA และมีอัตราการเจริญเติบโตของการใชไฟฟาเฉลี่ยรอยละ 4.2ต'อปA ดังกราฟแสดงการเติบโตของรายไดประชาชาติเฉล่ียและอัตราการเจริญเติบโตของการใชไฟฟาเฉล่ีย จะเห็นว'าการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจแปรผันโดยตรงกับการเติบโตดานการใชพลังงานไฟฟา ซ่ึงจะเปนไปในทิศทางเดียวกัน ดังนั้นหากเศรษฐกิจหรือไฟฟามีปญหา จะมีผลกระทบตอ' กนั โดยตรง กราฟแสดงการเติบโตของรายได,ประชาชาตเิ ฉลี่ยและอัตราการเจริญเตบิ โตของการใชไ, ฟฟาเฉลีย่

75 2.1 ประโยชนของพลังงานไฟฟาดา, นเศรษฐกจิ ต,นทุน พลังงานไฟฟามีผลต'อระบบการผลิตในเรื่องของตนทุน หากระบบไฟฟาไม'มีความม่ันคงและต'อเนอ่ื ง จะทําใหการเดนิ เครอ่ื งจักรในระบบการผลิตสินคาเกิดความขัดของ ความเสยี หายท่ีเกดิ ขน้ึ จะมีตนทุนการผลิตที่สูงขึ้น ดังน้ัน พลังงานไฟฟาจะตองมีความต'อเน่ือง มั่นคงท้ังในดานคณุ ภาพและราคาถกู ซ่งึ จะเปนตวั สะทอนราคาของสินคาได รายได, พลังงานไฟฟามีบทบาทต'อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ เช'น ภาคธุรกิจ หรืออุตสาหกรรมจําเปนตองมีสินคาและบริการจําหน'ายอย'างต'อเนื่อง ซ่ึงไฟฟาก็เปนปจจัยท่ีสําคัญในกระบวนการผลิต ท้ังปริมาณและคุณภาพของสินคาอย'างต'อเน่ือง ทําใหเกิดการจางงานในภาคประชาชนและมีรายไดเพิ่มขึน้ เปนตน ผลผลิต พลังงานไฟฟาทําใหกระบวนการผลิตสินคาและบริการเปนไปอย'างต'อเนื่องเช'น โรงงานอุตสาหกรรมสามารถผลิตสินคาไดอย'างต'อเนื่องไม'มีการชะงักระหว'างกระบวนการผลติ ทําใหผลติ ภัณฑที่ผลิตมีออกมาอย'างต'อเน่ืองตลอดเวลา และรวมไปถึงธุรกิจบริการท่ีมีการใชไฟฟาเปนปจจยั หลกั ก็สามารถเปด] ใหบรกิ ารไดตลอดเวลา เปนตน การเพ่มิ มูลค:าใหท, รัพยากรในท,องถ่ิน พลังงานไฟฟาช'วยพัฒนาสินคาในทองถ่ินใหมีมูลค'าและราคาเพ่ิมข้ึน เช'น การผลิตบรรจุภัณฑ การแปรรูปสินคาทางการเกษตร ซึ่งตองใชไฟฟาช'วยในการทาํ กจิ กรรมดงั กล'าว เปนตนภาพโรงงานอุตสาหกรรมท่ีมีการผลติ อย:างต:อเนือ่ ง ภาพการจา, งงานก:อให,เกิดรายได, 2.2 ผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดา, นเศรษฐกิจ ถากรณีไฟดับในวงกวาง จะทําใหทุกภาคส'วนเกิดความเสียหาย ซ่ึงส'งผลกระทบต'อดานเศรษฐกิจโดยตรง เช'น ภาคอุตสาหกรรมจะขาดความต'อเนื่องในระบบการผลิตสินคา อาจทําใหสินคาเกิดความเสียหาย ทําใหขาดแคลนสินคา สินคามีราคาสูงข้ึน มีผลกระทบต'อการจางงานและรายไดในภาคประชาชน

763. ประโยชนและผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดา, นอุตสาหกรรม พลังงานเปนหน่ึงในตนทุนการผลิตที่สําคัญของภาคอุตสาหกรรม การรูจักใชอย'างคุมค'านอกจากจะสรางความย่ังยืนใหกับองคกรแลวยังช'วยลดค'าใชจ'าย มีความหมายต'อการอนุรักษธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ปจจุบันประเทศไทยมีโรงงานขนาดใหญ' ขนาดกลางและขนาดเล็กรวมแลวกวา' 70,000 แหง' และจากสดั สว' นการใชพลังงานเมื่อแยกตามสาขาพบว'า ภาคอุตสาหกรรมมีการใชพลังงานกว'ารอยละ 40 ของกําลังการผลิตทั้งประเทศ ไดแก' อุตสาหกรรมผลิตภัณฑโลหะอุตสาหกรรมเคร่ืองนุ'งห'มและสิ่งทอ อุตสาหกรรมผลิตภัณฑพลาสติก อุตสาหกรรมสิ่งพิมพอุตสาหกรรมยานยนตและชิ้นส'วน และอุตสาหกรรมเครอ่ื งเรอื น เครอ่ื งตกแต'งในอาคาร 3.1 ประโยชนของพลงั งานไฟฟาด,านอุตสาหกรรม ปจจบุ ันการใชไฟฟาในภาคอุตสาหกรรม ไดมีการใชไฟฟาอย'ูในระดับที่สูงมาก คิดเปนรอยละ 42.7 ของการใชไฟฟาท้ังประเทศ เพราะเคร่ืองจักรที่ใชในการผลิตสินคาในโรงงานอุตสาหกรรมต'างๆ ไม'ว'าจะเปน อุตสาหกรรมสิ่งทอ อุตสาหกรรมโลหะ อุตสาหกรรมยานยนตอตุ สาหกรรมอเิ ล็กทรอนกิ ส อุตสาหกรรมอาหาร เปนตน ลวนจําเปนตองใชไฟฟาเปนปจจัยหลักในกระบวนการผลิตทงั้ สิน้ ภาพโรงงานอุตสาหกรรมส่ิงทอ ภาพโรงงานอุตสาหกรรมผลิตภณั ฑโลหะ

77 ภาพโรงงานอุตสาหกรรมยานยนตและชิน้ สว: น 3.2 ผลกระทบของพลังงานไฟฟาดา, นอุตสาหกรรม กระบวนการผลิตสินคาในภาคอุตสาหกรรมส'วนใหญ'มีการดําเนินการอย'างต'อเน่ืองเพื่อผลิตสินคาไดตามเปาหมาย และคุมค'ากับการลงทุน ดังนั้นหากเกิดกรณีไฟฟาขัดของ หรือไฟดบั อาจทําใหกระบวนการผลิตหยุดชะงัก ขาดความต'อเนื่อง และทําใหสินคาเกิดความเสียหายส'งผลใหความเช่ือมั่นของนักลงทุนต'างประเทศลดลง นอกจากนี้หากกรณีราคาค'าไฟฟาสูงขึ้นจะส'งผลใหตนทุนการผลิตสินคาสูงข้ึน ย'อมส'งผลใหราคาสนิ คาสงู ขน้ึ ตามไปดวย ทําใหการส'งออกสินคาไมส' ามารถแข'งขนั กับต'างประเทศได ภาพไฟฟาดับ (blackout)4. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาดา, นคุณภาพชวี ิต ปจจุบันในการดํารงชีวิตประจําวันของเราน้ันไม'สามารถปฏิเสธไดในเรื่องการใชเคร่ืองอํานวยความสะดวกความสบายในกิจกรรมต'างๆ ซึ่งส่ิงเหล'าน้ันก็คือ อุปกรณและเครื่องใชไฟฟาดงั นนั้ พลังงานไฟฟาจงึ เขามามบี ทบาททําใหคณุ ภาพชวี ติ ของมนษุ ยดีขึน้

78 4.1 ประโยชนของพลังงานไฟฟาด,านคุณภาพชวี ติ เคร่ืองอํานวยความสะดวกในชีวิตประจําวัน พลังงานไฟฟาเปนปจจัยหลักที่อํานวยความสะดวกในการดํารงชีวิตของมนุษย โดยมีเคร่ืองใชไฟฟา อุปกรณระบบสื่อสาร อุปกรณและเครื่องมือแพทย รวมถึงส่ิงท่ีใหความบันเทิงในชีวิตประจําวันลวนใชพลังงานไฟฟาท้ังส้ิน และมีแนวโนมในการใชพลังงานไฟฟาท่เี พม่ิ ขึน้ ทกุ ปA ตวั อยา' งเช'น - เคร่ืองใชไ, ฟฟา เชน' เตารดี หมอหงุ ขาว ตูเยน็ พัดลม หลอดไฟ เปนตน ภาพเคร่ืองใชไ, ฟฟาภายใน - ระบบสือ่ สาร ไดแก' โทรศัพทมอื ถอื โทรศพั ทบาน อินเตอรเนต็ ฯลฯ ภาพระบบส่ือสารที่จาํ เป]นตอ, งใชพ, ลังงานไฟฟา

79- การแพทย ไดแก' อปุ กรณการแพทย เครอ่ื งมือแพทย ฯลฯ ภาพการใช,ไฟฟาสําหรับงานทางการแพทย - การบันเทิง ไดแก' โรงภาพยนตร คาราโอเกะ ฯลฯ ภาพการใช,ไฟฟาสาํ หรับการบนั เทงิ

80 4.2 ผลกระทบของพลังงานไฟฟาด,านคุณภาพชีวิต ไฟฟามีประโยชนอย'างมากมายต'อชีวิตและทรัพยสิน รวมไปถึงความเปนอยู'ของประชาชน เม่ือเกิดเหตุการณบางอย'างขึ้นกับไฟฟา เช'น ไฟฟาดับ อาจส'งผลใหขาดความสะดวกสบายในการดําเนนิ ชวี ิต รวมไปถึงความปลอดภัยในชีวิตและทรัพยสิน เพราะอาจเปนชอ' งทางใหโจรขโมยหรอื ผูราย สามารถเขามาปลนหรือทาํ รายเจาของทรพั ยสนิ ได ภาพผลกระทบของพลังงานไฟฟาดา, นการดํารงชวี ิต5. ประโยชนและผลกระทบของพลังงานไฟฟาด,านเกษตรกรรม พลังงานไฟฟาไดถูกนํามาใชประโยชนในภาคเกษตรกรรมมีแนวโนมเพิ่มขึ้น เน่ืองจากมีการเจรญิ เตบิ โตของประเทศสง' ผลใหตองมีการพฒั นาสนิ คาทางการเกษตรจํานวนมาก เช'น การแปรรูปผลผลิต การบรรจภุ ัณฑ เปนตน 5.1 ประโยชนของพลังงานไฟฟาดา, นเกษตรกรรม กระบวนการผลิตและการแปรรูปสินค,าการเกษตร ปจจุบันมีการนําเทคโนโลยีท่ีทันสมัยมาใชในกระบวนการผลิตและการแปรรูปสินคาการเกษตร ซ่ึงตองใชพลังงานไฟฟาในการขับเคลอื่ นเคร่อื งจักรกลท้ังระบบ จงึ มีความจาํ เปนอยา' งยิง่ ท่จี ะตองมีพลังงานไฟฟาใชอย'างต'อเนื่องเชน' โรงสขี าว โรงหบี ออย เปนตน ภาพโรงสีข,าว

81 ภาพการแปรรปู ผลิตภัณฑทางเกษตรกรรม การเพาะปลูก ปจจุบันมีการพัฒนาและอนุรักษพันธุพืชใหมีความตานทานโรค โดยใชเทคโนโลยีในการตัดแต'งพันธุกรรม และรักษาพันธุพืชด้ังเดิม เพ่ือเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรกรรมรวมไปถงึ การดูแลพชื ผลทางการเกษตรตา' งๆ เชน' การรดนาํ้ ดวยระบบอัตโนมัติ การใหแสงสว'างในเวลากลางคืนกับพืชที่เพาะปลูก เปนตน จึงจําเปนตองใชพลังงานไฟฟาเปนแหล'งจ'ายพลังงานใหกบั หองปฏบิ ตั กิ าร และอุปกรณตา' งๆ ทเี่ ก่ยี วของ ภาพการเพาะเลย้ี งเนื้อเย่ือเพอ่ื สร,างพันธุพืชใหม: ภาพการเพาะปลูกไม,ดอกโดยใช,พลังงานไฟฟาให,แสงสว:างเพอ่ื การเจรญิ เตบิ โตอย:างตอ: เนื่อง

82 การประมง พลังงานไฟฟาไดถูกนํามาใชในการประมง อาทิเช'น เปนแหล'งพลังงานใหกับเคร่ืองป`มออกซิเจนในบ'ออนุบาลเพาะเลี้ยงพันธุสัตวนํ้า และใชในการทําประมงชายฝaงรวมถึงอุตสาหกรรมหองเย็นท่ีใชแช'แข็งผลผลิตที่ไดมาจากการทําประมง เช'น อาหารทะเลแช'แข็งเปนตน ภาพเครอื่ งจ:ายออกซิเจนสาํ หรับเพาะเล้ยี งปลาทไ่ี ดจ, ากพลงั งานไฟฟา ภาพห,องแชแ: ข็งผลผลิตท่ไี ด,จากการประมงโดยอาศยั พลังงานไฟฟาสําหรบั ทําความเยน็ ภาพการใชแ, สงสว:างจากพลังงานไฟฟาในการทาํ ประมงทางทะเล

83 การปศสุ ตั ว เนอื่ งจากการทําฟารมเลี้ยงสัตวขนาดใหญ'เพ่ือการบริโภคภายในประเทศและการส'งออก จําเปนตองใชพลังงานไฟฟาในการใหแสงสว'างและรักษาอุณหภูมิในฟารมอยา' งต'อเนื่อง ภาพฟารมเลย้ี งหมู ภาพฟารมเลย้ี งไกแ: บบป_ด 5.2 ผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดา, นเกษตรกรรม ถาขาดพลงั งานไฟฟา อาจสง' ผลใหสินคาภาคเกษตรกรรมเสยี หาย เชน' ผลผลติเน'าเสีย พชื ทเี่ พาะเล้ียงไวอาจตายได หรืออาจทาํ ใหการบรรจุผลติ ภณั ฑลา' ชา ภาพไกต: ายเนอื่ งจากขาดพลังงานไฟฟาท่จี า: ยใหก, ับโรงเพาะเลี้ยงแบบป_ด

846. ประโยชนและผลกระทบของพลงั งานไฟฟาดา, นบริการ พลังงานไฟฟามีบทบาทสําคัญมากในดานการใหบริการทุกภาคส'วน ท้ังนี้เพ่ือสรางความสะดวกสบายในทุกๆ ดาน ทง้ั ในเร่ืองการประหยัดเวลาและค'าใชจา' ย 6.1 ประโยชนของพลังงานไฟฟาดา, นบรกิ าร ภาคธนาคาร/สถาบันการเงิน ปจจุบันภาคธนาคารและสถาบันการเงินมีการพัฒนาระบบการใหบริการ และการนําเสนอขอมูลดวยเทคโนโลยีท่ีทันสมัย เพื่อใหทันต'อสถานการณในทุกๆ ดาน ท้ังในประเทศและท่ัวโลก ซึ่งมีการเปล่ียนแปลงตลอดเวลา เช'น อัตราแลกเปล่ียนเงินตราระหว'างประเทศ ราคาทองคํา ราคาน้ํามัน และราคาหลักทรัพย เปนตน จําเปนตองใชพลังงานไฟฟาเปนแหล'งจา' ยใหกบั ระบบไอที ระบบออนไลน และอปุ กรณทีเ่ กี่ยวของ ในการอํานวยความสะดวกเพ่อื ใหบริการดานธุรกรรมของธนาคาร และการซ้ือขายหลักทรัพยในตลาดหลักทรัพยอย'างตอ' เน่อื ง ภาพห,องคา, หลกั ทรัพย ภาพการให,บรกิ ารของธนาคารโดยผา: นเคร่อื งเบิกจา: ยอัตโนมัตทิ ่ตี ,องใช,พลังงานไฟฟา

85 การท:องเท่ียวและการโรงแรม เน่ืองจากประเทศไทยเปนเมืองท'องเที่ยวทําใหอุตสาหกรรมการท'องเที่ยวเจริญเติบโตอย'างรวดเร็ว เพื่อรองรับนักท'องเท่ียวจากท่ัวโลกจํานวนมาก จึงจําเปนตองใชพลังงานไฟฟาในธุรกิจท่ีเก่ียวเน่ืองกับอุตสาหกรรมการท'องเที่ยวท่ีเติบโตตามจํานวนนักท'องเท่ียวท่ีเพ่ิมข้ึนทุกปA เช'น โรงแรม รีสอรท รานอาหาร/ภัตตาคาร หางสรรพสินคาสถานบนั เทิง ฯลฯ ภาพการใหบ, รกิ ารของโรงแรมท่ีต,องอาศัยพลงั งานไฟฟาในการใหบ, รกิ าร ภาพแหลง: ทอ: งเทย่ี วทตี่ ,องอาศัยแสงสว:างจากพลังงานไฟฟา

86 6.2 ผลกระทบของพลงั งานไฟฟาด,านบริการ ถาไฟฟาดับเพยี งชั่วขณะหรือดับเปนเวลานาน ย'อมส'งผลต'อการใหบริการขัดของ และทําใหเกิดความเสียหายในเร่ืองของรายไดลดนอยลง รวมทั้งภาพลักษณการทอ' งเทย่ี วของประเทศ ภาพเหตุการณไฟฟาดับที่เกาะสมุย และเกาะพะงันส:งผลให,เกดิ ความเสยี ในด,านการท:องเที่ยว

87 ภาพข:าวเหตกุ ารณไฟฟาดับใน 14 จังหวดั ภาคใต, กิจกรรมทา, ยบทที่ 2คําชีแ้ จง ใหผูเรียนเลือกคาํ ตอบ โดยกากบาท (X) ขอทถ่ี ูกที่สุดเพยี งขอเดยี ว1. ผลกระทบในขอใดที่เกิดข้นึ จากการใชพลงั งานไฟฟาดานคมนาคม ก. ความล'าชาจากการเดินทาง ข. การแข'งขันทางดานการผลิต ค. ความสะดวกในการดําเนนิ ชวี ิต ง. ขาดความเชือ่ มน่ั ทางดานการลงทนุ2. จากภาพเปนผลกระทบจากการนําพลงั งานไฟฟาไปใชในดานใด ก. ดานบริการ ข. ดานคมนาคม ค. ดานเกษตรกรรม ง. ดานอุตสาหกรรม3. จากภาพเปนการนําพลังงานไฟฟาไปใชในเรอื่ งใด ก. การบรกิ าร ข. การคมนาคม ค. การเกษตรกรรม ง. การอตุ สาหกรรม4. ขอใดคอื แหลง' พลงั งานไฟฟาในชุมชน ก. พลงั งานไฟฟาจากกงั หันลม ข. พลงั งานไฟฟาจากโซล'าเซลล ค. พลงั งานไฟฟาจากเขอ่ื นขนาดเล็ก ง. ถกู ทุกขอ5. แอนเดนิ ทางไปทํางานโดยรถไฟฟา เปนประโยชนจากพลงั งานไฟฟาดานใด ก. ดานบริการ ข. ดานคมนาคม ค. ดานเกษตรกรรม ง. ดานอตุ สาหกรรม

886. กจิ การใดนาํ พลงั งานไฟฟามาใชมากทส่ี ดุ ก. การบรกิ าร ข. การคมนาคม ค. การเกษตรกรรม ง. การอตุ สาหกรรม7. ขอใดต'อไปนเี้ ปนการใชพลงั งานไฟฟาท่ีเก่ยี วกับดานคณุ ภาพชวี ติ ก. การเลี้ยงไก'ระบบป]ด ข. เดินทางดวยรถไฟฟา ค. การผลิตอาหารกระปอd ง ง. การซักผาดวยเครือ่ งซักผา8. รัฐบาลประกาศและรณรงคใหคนไทยใชพลังงานอย'างมปี ระสิทธิภาพ โดยมีมาตรการอย'างไร ก. เป]ดไฟปายโฆษณาเวลา 19.00 - 21.00 น. ข. ปด] ไฟฟาภายในบานเวลา 18.00 - 19.00 น. ค. ปด] เครอ่ื งปรับอากาศเวลา 12.00 - 13.00 น. ง. เป]ดเครอ่ื งปรับอากาศที่อุณหภมู ิ 25 องศาเซลเซยี ส9. ขอใดไมใ: ช:ประโยชนที่เกดิ จากพลังงานไฟฟา ก. ตากขน้ึ รถไฟฟาไปทํางาน ข. กลวยถอนเงนิ จากตู ATM ค. ปานข้ึนดอยสุเทพดวยกระเชาไฟฟา ง. ออยเดนิ ทางไปตา' งประเทศโดยเครือ่ งบนิ10. ผลกระทบในขอใดท่ีเกดิ ขนึ้ จากการใชพลังงานไฟฟาดานเศรษฐกิจ ก. ความล'าชาจากการเดินทาง ข. การแขง' ขนั ทางดานการผลิต ค. ความสะดวกในการดําเนินชวี ิต ง. ขาดความเชื่อมน่ั ทางดานการลงทุน ©©©©©©©©©

89 บทท่ี 3 พลังงานทดแทนสาระสาํ คัญ ปจจุบันพลังงานไฟฟาเปนปจจัยสําคัญตอการดําเนินชีวิตของมนุษย&ในการพัฒนาและขับเคลื่อนกระบวนการตางๆ ทําให0มีอัตราการใช0พลังงานไฟฟามากข้ึน จึงทําให0เช้ือเพลิงที่ใช0ผลิตกระแสไฟฟาบางอยางกําลังจะหมดสิ้นไปในอนาคต พลังงานทดแทนจึงเปนพลังงานท่ีมีความสําคัญท่ีจะนํามาใช0เพ่ือทดแทนเชื้อเพลิงท่ีจะหมดส้ินไปในอนาคต พลังงานทดแทนท่ีสําคัญเชน พลังงานลม พลังงานนํ้า พลังงานแสงอาทิตย& พลังงานชีวมวล พลังงานความร0อนใต0พิภพพลังงานนิวเคลียร& เปนต0น นอกจากน้ันชุมชนสามารถท่ีจะพัฒนาพลังงานทดแทนท่ีมีศักยภาพมาใชใ0 ห0เปนประโยชนต& อชุมชนได0ตวั ช้ีวัด 1. อธิบายความหมาย ความสาํ คญั และประเภทของพลงั งานทดแทน 2. อธบิ ายหลักการทํางานของพลงั งานทดแทน 3. เปรียบเทียบต0นทนุ การผลิตพลังงานไฟฟาตอหนวย 4. เปรียบเทียบข0อดีและขอ0 จาํ กดั ของพลังงานทดแทนแตละประเภท 5. อธบิ ายพลงั งานทดแทนที่มใี นชมุ ชน 6. วิเคราะห&ศกั ยภาพของพลังงานทดแทนท่ีมีในชมุ ชนเนือ้ หา 1. ความหมาย ความสาํ คัญ และประเภทของพลังงานทดแทน 2. หลกั การทํางานของพลงั งานทดแทน 3. การเปรยี บเทียบต0นทุนการผลติ พลังงานไฟฟาตอหนวย 4. การเปรยี บเทยี บข0อดแี ละขอ0 จํากดั ของพลงั งานทดแทนแตละประเภท 5. พลังงานทดแทนทม่ี ีในชุมชน 6. การวเิ คราะหศ& กั ยภาพของพลังงานทดแทนทีม่ ีในชมุ ชน