หนังสือวัดสวยงามคู่นามบางใหญ่

42 กกกกกกก5. วตั ถุ และส่งิ ก่อสรา้ งของวดั เสาธงหิน กกกกกกกกกกวตั ถขุ องวดั เสาธงหนิ ไดแ้ ก่ หลวงพ่อโต เปน็ พระพทุ ธรปู ปางป่าเลไลยก์ สรา้ งโดย พระภิกษุโต และเหรียญหลวงพ่อโต สร้างข้ึนเม่ือปี พ.ศ. 2500 และส่ิงก่อสร้างของวัดเสาธงหิน คือ พระอุโบสถหลังเก่ามีลักษณะ อิฐก่อผนัง และฐานชุกชี หรือฐานพระประธานทามาจากอิฐก้อนใหญ่ เหมอื นกบั อฐิ ทีใ่ ช้สรา้ งวดั ในสมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยา กกกกกกก6. ประเพณีสาคัญของวัดเสาธงหนิ กกกกกกกกกกวัดเสาธงหินมีประเพณีที่สาคัญ คือ ประเพณีตักบาตรพระ 108 ทางน้า เป็นประเพณี หลังวันออกพรรษาเร่ิมในวนั แรม 8 คา่ เดอื น 12 พธิ เี ร่ิมตง้ั แตช่ ว่ งบ่ายของวันแรม 7 ค่า เดือน 12 วัด ตามริมคลองจะมกี ารแห่พระพทุ ธรปู ทม่ี ีช่ือเสยี งของแต่ละวดั ไปตามลานา้ เปน็ ประเพณีท่ีปฏิบัติกันมา อย่างยาวนานในอาเภอบางกรวย และอาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี นอกจากน้ียังมีพิธีบรรพชา สามเณรภาคฤดูร้อนเป็นกิจกรรมท่ีเปิดโอกาสให้เยาวชนจานวนมาก ได้เรียนรู้หลักธรรม คาสอน ในทางพระพุทธศาสนาในช่วงปิดภาคเรยี นพร้อมกัน และพิธีวางหินหลักปักธง วัดเสาธงหินได้ร่วมจัด กจิ กรรมพิธีวางหนิ หลักปักธง ในวนั ท่ี 1 พฤศจิกายน 2561 โดยนายภานุ แย้มศรี ผู้ว่าราชการจังหวัด นนทบรุ ี เปน็ ประธานในพธิ ีตามโครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรอื ยกพลข้ึนบก สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช” เพื่อเทิดพระเกยี รติ และเผยแพร่ให้สาธารณชนทั่วไปทราบถึงประวตั ิศาสตร์ชาติไทย และทาใหว้ ัดเสาธงหนิ เป็นท่ีร้จู กั อยา่ งกว้างขวางมากยิ่งขึน้ ผลการเรยี นรทู้ คี่ าดหวัง กกกกกกก1. บอกและอธบิ ายประวตั ิความเป็นมาของวดั เสาธงหนิ ได้ กกกกกกก2. ตอบกจิ กรรมทา้ ยบทท่ี 2 วดั เสาธงหิน ได้ กกกกกกก3. ตระหนักถึงความสาคัญของวดั เสาธงหิน ได้ ขอบขา่ ยเนอ้ื หา กกกกกกกเร่ืองที่ 1 ทีต่ ้งั แผนท่ี และพกิ ดั ทางภูมิศาสตร์ กกกกกกกเรอื่ งที่ 2 ประวัติความเปน็ มาของวัดเสาธงหิน กกกกกกกเรื่องที่ 3 ความสาคัญของวัดเสาธงหนิ กกกกกกกเรอื่ งท่ี 4 บคุ คลสาคัญท่ีเกย่ี วขอ้ งกบั วัดเสาธงหิน กกกกกกกเรอ่ื งที่ 5 วตั ถุและสิง่ กอ่ สรา้ งของวัดเสาธงหิน กกกกกกกเรื่องท่ี 6 ประเพณีสาคญั ท่ีจดั ขน้ึ

43 สอ่ื ประกอบการเรยี น กกกกกกก1. วฒั นธรรมพฒั นาการทางประวัติศาสตรเ์ อกลักษณ์และภูมปิ ญั ญา จงั หวัดนนทบรุ ี กรมศิลปากร ปีทพ่ี มิ พ์ 2542 กกกกกกก2. เทยี่ วใกลก้ รุงเทพ นนทบุรี มีดีนา่ เท่ียว นางณฏั ฐริ า แพงคุณ บริษัท วาสนาดี อารต์ มีเดีย จากัด กกกกกกก3. บา้ นนามเมอื ง จงั หวัดนนทบรุ ี นางสุปราณี หลกั คา ปีท่ีพมิ พ์ 2550 บริษทั บอลพริน้ ติ้ง จากดั กกกกกกก4. ปาฏหิ ารยิ ์น้าทะเลลกึ หลวงพอ่ โต วัดเสาธงหนิ สบื ค้นจาก http//www. komchadluek.net/news/knowledge/226331 กกกกกกก5. ประเพณตี กั บาตรพระร้อยแปด สบื ค้นจาก http:// travelnonthaburi.com /?p=584 กกกกกกก6ุ . วัดเสาธงหนิ สบื ค้นจาก https://thailandtourismdirectory.go.th/th/info/ attraction/detail/itemid/23311 กกกกกกก7. พระครูกติ ติวริ ยิ าภรณ์ เจา้ คณะอาเภอบางใหญ่ ทอี่ ยู่ 63/1 รมิ คลองออ้ ม ตาบล เสาธงหนิ อาเภอบางใหญ่ นนทบุรี 11140 หมายเลขโทรศพั ท์ 02-595-1456 กกกกกกก8. พระครูปลัดไพฑรู ย์ ฐติ าวิทโู ร เจา้ อาวาสวัดเสาธงหนิ ท่ีอยู่ 38 หม่ทู ่ี 1 ตาบล เสาธงหิน อาเภอบางใหญ่ จังหวดั นนทบรุ ี หมายเลขโทรศพั ท์ 02-595-1449 กกกกกกก

44 เรอ่ื งท่ี 1 ทต่ี ้ัง แผนท่ี และพกิ ดั ทางภูมศิ าสตร์ กกกกกกก1.1 ท่ีตั้ง วดั เสาธงหนิ กกกกกกกกกกกวดั เสาธงหนิ ตั้งอยเู่ ลขที่ 38 หมู่ท่ี 1 ตาบลเสาธงหนิ อาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี มีพ้ืนทีข่ นาด 9 ไร่ 2 งาน 70 วา อาณาเขตตดิ ตอ่ ทิศเหนอื ตดิ กบั คลองเสาธงหิน ยาว 90 วา (180 เมตร) ทิศใต้ติดกับท่ีดินเอกชน ยาว 90 วา (180 เมตร) ทิศตะวันออกติดกับคลองอ้อมนนท์ ยาว 43 วา (86 เมตร) และทิศตะวันตกตดิ กับที่ธรณีสงฆข์ องวัดเสาธงหนิ ยาว 90 วา (180 เมตร)

45 กกกกกกก1.2 แผนท่ี กกกกกกก กกกกกกก1.3 พิกดั ทตี่ ง้ั ทางภมู ศิ าสตร์ ละติจูด 13.856441 ลองจจิ ดู 100.424464 เรอ่ื งท่ี 2 ประวตั คิ วามเปน็ มาของวดั เสาธงหนิ กกกกกกกวัดเสาธงหิน เป็นวัดเก่าแก่ มีมาต้งั แตส่ มยั กรุงศรอี ยุธยาเปน็ ราชธานี แตเ่ ดิมเรยี กวา่ \"วัดสัก\"เน่ืองมาจากสถานที่ต้ังของวัดเดิมมีต้นสัก และต้นยางอยู่มากในสมัยก่อน หลักฐาน รายละเอียดของ \"วัดสัก\" ยังหาไม่พบ เพียงแต่สันนิษฐาน และคาดคะเนจากวัสดุก่อสร้างที่ยังพอมี เหลอื อยใู่ นขณะน้ี และคาบอกเล่าจากผสู้ ูงอายุสบื ต่อกันมาจนกระทัง่ ถึง คุณยายยวง พินรอด อายุ 80 ปี ตั้งบา้ นเรือนอยขู่ า้ งวดั เสาธงหิน และผ้ใู หญน่ วล บญุ มี อายุ 80 ปี ชาวบ้านคลองศรีราษฏร์ที่เล่า ประวัติของวัดเสาธงหินได้ แต่ท่านทัง้ สองท่ีทราบประวัติเดมิ ของ \"วัดสกั \" หรอื \"วดั เสาธงหิน\" ไดถ้ งึ แก่กรรมไปแลว้ ในปี พ.ศ. 2510 กกกกกกกในสมัยของสมเด็จพระเจ้ากรงธนบุรี หรือสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เมื่อพระองค์ได้ เสด็จกรีฑาทพั เพอ่ื ทจ่ี ะกอบกู้เอกราชของกรุงศรอี ยุธยาจากพม่า ได้เสด็จนาทัพผ่านมาทางวัดสัก เมื่อ ทอดพระเนตรเห็นต้นสกั จานวนมากเป็นท่ีร่มรื่นจึงรับสั่งให้หยุดทัพพัก ณ ท่ีวัดสักแห่งนี้ เพื่อพักและ รวบรวมกาลังพลจากทต่ี ่าง ๆ และกองทัพยอ่ มมธี งชัยประจาทัพ หรอื ธงประจาตัวของแม่ทัพคนนัน้ ๆ สมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ ก็เช่นเดยี วกัน พระองค์ไดม้ รี ับสงั่ ใหป้ ักธงประจาทพั ของพระองค์ลงบนกอง

46 ทราย ณ ตาบลนั้น โดยให้หัวหมู่ทหารนาไพร่พลไปหาเอาหินก้อนใหญ่ ๆ มากองทับเสาธง และ ล้อมรอบธงไว้มใิ หธ้ งลม้ เพ่อื เป็นเอกลักษณ์ของทัพ และเป็นสัญลักษณ์จุดนัดหมายของทหาร แม่ทัพ นายกอง และไพร่พลทั้งหลาย จึงพากันเรียกขานจุดนัดหมายนี้ว่า \"เสาธงหิน\" จากปากต่อปากเรียก กนั มาเร่อื ย ๆ จนกระทงั่ ถึงทุกวันน้ี กกกกกกกขณะท่ีทรงประทับอยู่ ณ ท่ีแหง่ นี้ไดท้ รงสังเกตเหน็ ว่า\"วดั สกั \"น้ันมีสภาพชารดุ ทรดุ โทรมมาก องค์พระประธานก็ชารุด เมื่อทรงเสร็จสิ้นการรบจึงคิดท่ีจะบูรณะซ่อมแซมเพ่ือเป็นพุทธบูชา จึงมี รับสั่งให้ทหารเอก นามว่า \"อาดาด่ิง\" เดินทางไปที่ ตาบลกระจิว ปัจจุบันอยู่ในพ้ืนที่อาเภอภาชี จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา ซ่ึงเป็นภูมิลาเนาภริยาของท่านมีนามว่า \"อาแดงสุก\" ให้รวบรวมกาลังคน และกาลังทรัพย์เท่าท่ีจะหาได้มาก่อสร้างวัดที่ชารุดทรุดโทรมให้เป็นวัดใหม่ท่ีสมบูรณ์ พร้อมกับให้ สรา้ งพระประธานและพระสาวก คือพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะข้ึนใหม่ด้วย เพ่ือให้พระภิกษุ สงฆ์จะไดใ้ ชใ้ นกจิ พระพุทธศาสนามาจนกระทั่งถึงทกุ วันนี้ กกกกกกกประชาชนท่ีอาศัยอยูบ่ ริเวณ \"วัดสัก\" ท่ีร่วมอาสาออกรบไปในคร้ังน้ัน เมื่อเสร็จจากการรบ ไดม้ ารว่ มกนั ช่วยสรา้ งวดั และอุโบสถดว้ ย เพอื่ เปน็ อนุสรณ์ว่าคร้ังหนึ่ง ณ ที่แห่งนี้เคยเป็นจุดนัดหมาย ของกองทัพพระเจ้าตากสนิ มหาราช หรือทีเ่ รียกกันว่า \"จุดหมายเสาธงหิน\" รวมถึงชุมชนละแวกนั้นก็ ไดม้ ีสว่ นรว่ มสร้างและบรู ณะ จึงเรยี กกันตดิ ปากวา่ \"วัดเสาธงหนิ \" ตอ่ มาในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ได้มี การขดุ พบเสาธงทที่ าจากหนิ ในบรเิ วณวัดเสาธงหนิ ดว้ ย ซง่ึ นางสปุ ราณี หลกั คา ผเู้ ขียนหนังสือ “ชื่อบ้านนามเมือง” สันนิษฐานว่า เสาธงหินน้ีอาจมีมาพร้อมกับการบูรณปฏิสังขรณ์วัดในรัชสมัย สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราชก็เป็นได้ กกกกกกกกลา่ วโดยสรุป วัดเสาธงหนิ เปน็ วัดเกา่ แกว่ ดั หน่ึงมีมาแต่สมัยครง้ั กรงุ ศรีอยุธยาเป็นราชธานี แต่เดิมเรียกว่า วัดสัก ในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เม่ือพระองค์ได้นากองทัพเสด็จผ่านมา ทางวัดสัก เพื่อจะไปกอบกู้เอกราชที่กรุงศรีอยุธยา เม่ือปี พ.ศ. 2310 ขณะพักทัพได้นาธงประจา กองทพั ปักไว้โดยใชก้ อ้ นหินทับเสาธงไวเ้ พอ่ื ไม่ให้เสาธงล้ม ต่อมาหลังจากได้รับชัยชนะสามารถกอบกู้ เอกราชได้สาเร็จ พระองค์ได้เสด็จกลับมาบูรณะวัดสักให้มีความเจริญรุ่งเรืองและได้เปลี่ยนชื่อ วัดสกั มาเปน็ วดั เสาธงหนิ ในปัจจบุ นั

47 เรอื่ งท่ี 3 ความสาคญั ของวดั เสาธงหนิ กกกกกกกในสมัยของสมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช ไดม้ คี วามเกีย่ วขอ้ งกบั วัดเสาธงหิน คร้ังได้ ล่องเรือเพ่ือเคล่ือนทัพจากจันทบุรีไปยังค่ายโพธิ์สามต้น จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ได้เคล่ือนทัพมา ทางแมน่ า้ เจา้ พระยา และให้หยุดพักคา้ งแรม ณ วัดสกั หรือ วัดเสาธงหนิ ในปจั จุบัน ทรงรับสงั่ ให้ ปักธงประจาทพั ของพระองคล์ งบนกองทราย ณ ตาบลนนั้ โดยใหท้ หารนาหินก้อนใหญ่ ๆ มากองทับ เสาธงและล้อมรอบธงไว้มิให้ธงล้ม เพ่ือเป็นเอกลักษณ์ของทัพ และเป็นสัญลักษณ์จุดนัดหมายของ ทหารเมือ่ ไดช้ ัยชนะพระองคก์ ไ็ ด้กลบั มาทาการบูรณะ และเปล่ียนช่ือเป็นวัดเสาธงหิน ปัจจุบันวัดเสา ธงหนิ เป็นวัดเก่าแก่เป็นท่ยี ดึ เหนี่ยวจิตใจของชุมชนในตาบลเสาธงหิน และตาบลใกล้เคียงเป็นสถานท่ี จดั งานประเพณกี ารทาบุญต่าง ๆ กกกกกกกวัดเสาธงหิน เป็นวัดสาคัญหนึ่งในสามวัดของจังหวัดนนทบุรี ที่มีความสาคัญเก่ียวข้องกับ สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช ท้ังสามวดั สาคัญประกอบด้วย วดั บางออ้ ยชา้ ง อาเภอบางกรวย วดั เสาธงหิน อาเภอบางใหญ่ และวัดกู้ อาเภอปากเกรด็ ดังนั้นตามโครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรือ ยกพลข้ึนบกสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จากจันทบุรีสู่อยุธยา” ทั้งสามวัด จึงมีโอกาสได้ร่วมจัด กจิ กรรมเทิดพระเกยี รตสิ มเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช ในระหว่างวันที่ 1 – 4 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2561 กกกกกกกในปี พ.ศ.2561 รัฐบาลโดยกองทัพเรือ ร่วมกับมูลนิธิสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และ 10 จงั หวัดทเ่ี ปน็ เส้นทางการเดินทัพ รว่ มจดั กจิ กรรมโครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรือยกพลขึน้ บก สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช จากจันทบุรีสูอ่ ยุธยา” โดยจาลองประวตั ศิ าสตรก์ ารเดินเรอื ตาม

48 เส้นทางยาตรากาลังทางเรือยกพลข้ึนบก สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เพ่ือเผยแพร่ให้ประชาชน ท่ัวไปได้รับทราบถึงประวัติศาสตร์ชาติไทย ระหว่างวันที่ 24 ตุลาคม – 11 พฤศจิกายน 2561 โดยมี จังหวัดที่ร่วมจัดกิจกรรมดังนี้ จังหวัดจันทบุรี จังหวัดตราด จังหวัดระยอง จังหวัดชลบุรี จังหวัด ฉะเชิงเทรา จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดนนทบุรี จังหวัดปทุมธานี จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และ กรงุ เทพมหานคร กกกกกกกส่วนอาเภอบางใหญ่ทงั้ ภาครัฐ และภาคเอกชน ได้ร่วมจัดกิจกรรม “โครงการ 250 ปี ตาม รอยกองเรือยกพลข้ึนบก สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เนื่องในโอกาสครบรอบ 250 ปี เส้นทาง อสิ รภาพ สมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช” ณ วดั เสาธงหนิ อาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบรุ ี ในระหว่าง วันที่ 1 - 4 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2561 โดยมนี ายชุ้น ณัฐเดช กังสุกุล นายอาเภอบางใหญ่ เป็นผู้อัญเชิญ ธงมหาเดช เพ่ือเข้ารว่ มพิธีวางหินหลักปักธง และมนี ายภานุ แย้มศรี ผู้ว่าราชการจังหวัดนนทบุรี เป็น ประธานในพิธีวางหินหลักปักธง จานวน 250 ก้อน และมีการจัดนิทรรศการสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช พร้อมจัดมหรสพเฉลิมฉลองตลอดระยะเวลา 4 วัน ทาให้ประชาชนอาเภอบางใหญ่ได้รู้จัก ความเป็นมา และความสาคญั ของวดั เสาธงหนิ มากยิ่งขึ้น กกกกกกกกลา่ วโดยสรปุ วัดเสาธงหนิ เปน็ วดั สาคญั หนึ่งในสามวัดของจังหวัดนนทบุรี ที่มีความสาคัญ เกี่ยวขอ้ งกับสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช คือ ในสมัยของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้มีรับส่ัง ให้ปักธงประจาทพั ของพระองค์ลงบนกองทราย ณ ตาบลน้ัน โดยให้ทหารนาหินก้อนใหญ่ ๆ มากอง ทับเสาธง และล้อมรอบธงไวม้ ิให้ธงล้ม เพอ่ื เป็นเอกลักษณข์ องกองทพั และเป็นสัญลักษณ์จุดนัดหมาย ของทหาร และเมือ่ ได้ชัยชนะกไ็ ด้กลับมาทาการบรู ณะ และเปลย่ี นชือ่ จากวัดสกั เปน็ วัดเสาธงหินและ เปน็ วดั ท่ีไดร้ ว่ มจัดกิจกรรมสาคญั เน่ืองในโอกาสครบรอบ 250 ปี เสน้ ทางอิสรภาพ “สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช” รฐั บาลได้จดั งาน 250 ปี ตามรอยกองเรือยกพลขึน้ บก สมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช จากจันทบุรีสู่อยุธยาเพ่ือเทิดพระเกียรติ และเผยแพร่ให้สาธารณชนท่ัวไปให้ได้รับทราบถึง ประวัติศาสตรช์ าติไทย

49 เรือ่ งที่ 4 บคุ คลสาคญั ที่เกยี่ วข้องกับวดั เสาธงหนิ กกกกกกก4.1 สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช กกกกกกกกกกกหลงั จากเสียกรงุ ศรีอยุธยาครั้งที่ 2 สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช ได้นากองทพั ไป กอบกูเ้ อกราชทก่ี รงุ ศรีอยธุ ยา พ.ศ. 2310 และได้มาพักทพั พร้อมท้งั รวบรวมไพรพ่ ลที่ วัดสัก ต่อมา เม่อื สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราชได้ชยั ชนะ ก็ได้กลบั มาทาการบูรณะ และเปลี่ยนชือ่ จาก วดั สัก เป็น วัดเสาธงหิน

50 กกกกกกก4.2 พระครูปลัดไพฑรู ย์ ฐติ าวิทูโร กกกกกกกกกกกพระครปู ลดั ไพฑูรย์ ฐิตาวทิ ูโร ฐานานุกรม พระราชาคณะชน้ั เทพ ภูมลิ าเนา จังหวัด นนทบรุ ี อาเภอบางใหญ่ เกิดวนั ที่ 19 มกราคม 2520 ปมี ะเสง็ อปุ สมบท 3 กรกฎาคม 2544 วิทยฐานะ นักธรรมช้ันเอก พธ.บ. เดิมดารงตาแหน่ง เจ้าอาวาสวัดราษฎร์ประคองธรรม ถึงปี พ.ศ. 2552 ปัจจุบันดารงตาแหนง่ เจา้ อาวาสวดั เสาธงหิน ตาบลเสาธงหิน อาเภอบางใหญ่ กกกกกกกกกกกกล่าวโดยสรุป วัดเสาธงหินมีบุคคลสาคัญที่เก่ียวข้อง คือ สมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช พระองค์ได้นากองทัพมาพักทัพ และรวบรวมไพร่พลที่ วดั สกั เพ่อื เดินทางไปกอบกู้เอกราชท่ี กรงุ ศรอี ยธุ ยา พ.ศ. 2310 เม่ือได้รับชัยชนะก็ได้กลับมาทาการบูรณะ และเปลี่ยนชื่อจาก วัดสัก เป็น วดั เสาธงหนิ และพระครูปลัดไพฑูรย์ ฐติ าวิทูโร เกิดเมือ่ วันท่ี 19 มกราคม 2520 ปีมะเส็ง อุปสมบท 3 กรกฎาคม 2544 เจ้าอาวาสวัดเสาธงหินรูปปัจจุบัน ผลงานที่สาคัญ สร้างพระอุโบสถ์หลังใหม่ และ สร้างจดุ วางหินหลักปักธง ตามโครงการ 250 ปี ตามรอยกองเรือยกพลขึ้นบกสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช

51 เรอื่ งท่ี 5 วตั ถแุ ละสิ่งกอ่ สรา้ งของวดั เสาธงหนิ กกกกกกก5.1 วัตถขุ องวดั เสาธงหิน กกกกกกกกกกก5.1.1 หลวงพอ่ โต วัดเสาธงหนิ กกกกกกกกกกกกกกกกพระภกิ ษโุ ต เปน็ ผ้สู ร้างหลวงพอ่ โต วัดเสาธงหิน โดยเดิมทีท่านเป็นบุตรท่ีเกิด ในราชนกิ ูลสมยั กรุงศรีอยุธยาตอนกลาง เมือ่ เปน็ เดก็ ท่านเปน็ คนสุขภาพไมแ่ ข็งแรง ต่อมาจึงเปลยี่ นช่ือ ใหม่ว่า “โต” เม่ืออายุครบ 20 ปี ก็ได้บวชเป็นพระในสานักปฏิบัติกรรมฐาน พระภิกษุโตพยายาม ค้นควา้ ศึกษาเลา่ เรยี นพระกรรมฐานกับพระอาจารยจ์ นเชย่ี วชาญ แลว้ ก็ลาพระอาจารย์ออกเดินธุดงค์ ไปตามจังหวดั ตา่ ง ๆ ถึงจังหวัดสุพรรณบุรี และปักกรดอยู่ข้างวัดป่าเลไลยก์ จึงเกิดมีความศรัทธาใน องคพ์ ระปฏิมาปางป่าเลไลยก์ ต่อมาทา่ นกอ็ อกเดนิ ธดุ งคล์ งมาทางทิศใตจ้ นถึงจังหวดั นนทบุรี กม็ า ปักกรดลง ณ บริเวณป่าสัก เม่ือปักกรดอยู่ที่น่ีสักระยะหน่ึง ก็ชักชวนญาติโยมโค่นต้นสัก 1 ต้น แล้ว เปดิ ปกี เป็นส่เี หลีย่ มทาเป็นลิ้นชกั ท่านไดท้ าตะกรุดข้ึน 3 ดอก คือ ตะกรดุ ทองคา 1 ดอก นาก 1 ดอก และเงิน 1 ดอก เรียกวา่ ตะกรุดสามกษัตรยิ ์ เสรจ็ แล้วทา่ นไดน้ าไปบรรจุไว้ในล้ินชักน้ัน โดยให้ช่างปูน พอกปนู ปิดไว้ กกกกกกกกกกกกกกกกพระภิกษุโต ได้ทาการปั้นพระพุทธรูปปางป่าเลไลย์ด้วยมือของท่านเอง เม่ือ ปน้ั เสร็จแล้วทา่ นไดไ้ ปนมิ นต์พระอาจารยข์ องทา่ น และพระอาจารย์ต่าง ๆ สายวิปัสสนากรรมฐานมา ช่วยกันปลุกเสก และแผพ่ ลงั จิตลงไปในพระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์อยู่หลายวนั หลายคืนจนสาเร็จ เพ่ือ

52 เป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชาในองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสืบต่อไป และตัวท่านเองเมื่อ พระพุทธรปู ปางปา่ เลไลย์เสรจ็ ตามปรารถนาแลว้ ท่านกห็ ยุดธดุ งค์ และจาพรรษาอยู่ ณ ทนี่ ต้ี ลอดมา กกกกกกกกกกกกกกกกนอกจากนี้ มเี รือ่ งเลา่ ถงึ ความศกั ดส์ิ ิทธิ์ของหลวงพอ่ โตว่า เม่อื คร้ังหนงึ่ น้าทะเลไดห้ นุนสงู ถงึ จังหวดั นนทบรุ ี จนชาวบา้ นแถบนั้นเดอื ดร้อนเพราะไม่สามารถใช้น้าเพอื่ ด่ืมกนิ ได้ แตเ่ ป็นที่หนา้ แปลกใจวา่ น้าบริเวณหน้าวัดเสาธงหินแห่งน้กี ลับจืดสนทิ และสามารถใช้ด่ืมกินได้ ทาให้ ประชาชนในบริเวณวัดเสาธงหิน และใกล้เคียงเชื่อว่าสาเหตุที่น้าบริเวณด้านหน้าของวัดเสาธงหิน น้นั จืด ก็เพราะวา่ อานุภาพความศักดส์ิ ิทธิข์ องหลวงพ่อโตนั่นเอง กกกกกกกกกกก5.1.2 เหรยี ญหลวงพ่อโต วัดเสาธงหิน กก กกกกกกกกกกกกกกกกเหรียญรุ่นแรกหลวงพ่อโต วัดเสาธงหินสร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2500 ซึ่งในการ สร้างเหรียญรุ่นแรกน้ีถือว่าเป็นการสร้างคร้ังใหญ่ โดยมีเกจิอาจารย์ผู้โด่งดังในยุคนั้นร่วมพิธีพุทธา ภิเษกมากมายทั้งเกจิอาจารย์ในจังหวัดนนทบุรีและพ้ืนท่ีใกล้เคียง อาทิเช่น หลวงปู่เผือก วัดโมลี (หลวงพอ่ พระราชปรมี ุนี ฉายา ติสสถิโร) เป็นต้น เหรียญรุ่นน้ีเป็นเหรียญที่หายากมาก มีพุทธคุณจน เป็นที่กล่าวขานมากมาย และเป็นที่ต้องการของเหล่าบรรดาเซียนพระจังหวัดนนทบุรี และผู้ท่ีทราบ เกย่ี วกบั กติ ิศพั ทข์ องหลวงพอ่ โต วัดเสาธงหนิ

53 กกกกกกก5.2 สิ่งกอ่ สร้างของวดั เสาธงหนิ กกกกกกกกกกก5.2.1 พระอโุ บสถหลังเก่า วัดเสาธงหนิ กกกกกกกกกกกกกกกกพระอุโบสถหลังเก่าเป็นเครื่องยืนยันได้ว่าเป็นวัดเก่าแก่ วัสดุที่ใช้ในการ ก่อสร้าง เช่น อิฐก่อผนัง และฐานชุกชี หรือฐานพระประธาน ทาจากอิฐก้อนใหญ่ ๆ เหมือนกับท่ีใช้ ก่อสรา้ งวดั ในสมยั กรุงศรอี ยุธยา ปูนท่ีใชก้ ่อสร้าง และปนู ทใ่ี ชฉ้ าบมีส่วนผสมตามแบบชา่ งในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา หน้าบันทงั้ ด้านหน้า และด้านหลังพระอโุ บสถประดับตกแตง่ ดว้ ยเครื่องใชถ้ ้วยชาม สมัยเกา่ กกกกกกกกกกกกกกกกกลา่ วโดยสรปุ วดั เสาธงหินมีวตั ถทุ ่สี าคัญ ได้แก่ หลวงพ่อโต เป็นพระพุทธรูป ปางป่าเลไลยก์ สร้างโดยพระภิกษุโต และเหรียญหลวงพ่อโต สร้างข้ึนเมื่อปี พ.ศ. 2500 และมี สิ่งก่อสร้าง คือ พระอุโบสถหลังเก่ามีลักษณะ อิฐก่อผนัง และฐานชุกชี หรือฐานพระประธานทามา จากอฐิ กอ้ นใหญเ่ หมอื นกับอิฐทใี่ ช้สรา้ งวัดในสมยั กรงุ ศรอี ยุธยา

54 เร่อื งที่ 6 ประเพณีสาคญั กกกกกกก6ุ .1 ประเพณีตกั บาตพระ 108 ทางนา้ กกก กกกกกกกกกกกประเพณกี ารทาบญุ ตกั บาตรพระ 108 ทางนา้ เป็นประเพณหี ลังวันออกพรรษาเรม่ิ ใน วนั แรม 8 คา่ เดอื น 12 ซ่ึงถอื ว่าเป็นวันทาบญุ ท่แี ทจ้ รงิ พิธีจะเริ่มตง้ั แต่ช่วงบา่ ยในวันแรม 7 ค่า เดือน 12 วัดตามริมคลองจะมีการแห่พระพุทธรูปท่ีมีชื่อเสียงของแต่ละวัด เช่น หลวงพ่ออาคมจากวัดไทย เจรญิ และหลวงพ่อโตจากวัดอุทยานไปตามลาน้า เป็นต้น จุดประสงค์ของการแห่ขบวนพระน้ีก็เพ่ือ ประกาศให้ประชาชนได้ทราบทั่วกันว่าจะมีพิธีทาบุญตักบาตรพระ 108 ข้ึนอีกครั้งหนึ่งในวันรุ่งข้ึน การแห่ขบวนพระนี้จะแหพ่ รอ้ มกนั หมด เพือ่ ประกาศใหป้ ระชาชนไดร้ ับรู้โดยทั่วกัน กกกกกกกกกกกประเพณีการทาบุญตกั บาตรพระ 108 ทางน้า เปน็ ประเพณีท่ีปฏบิ ตั ิกันมาอย่าง ชา้ นานในอาเภอบางกรวย และอาเภอบางใหญ่ โดยจดั ข้นึ ตามวดั รมิ น้าในคลองบางกอกน้อย คือ วดั ไทยเจรญิ วัดอทุ ยาน วดั บางไกรนอก วัดโบสถ์ วัดบางไกรใน วดั ปรางคห์ ลวง วัดเสาธงหิน และ วัดบางโค เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้ร่วมกิจกรรมทางพุทธศาสนา ขณะเดียวกันแต่ละวัดจะแห่ พระพุทธรูปสาคญั ประดับตกแตง่ สวยงามไปรับบิณฑบาต ชาวบ้านจะแต่งกายเลียนแบบฤาษี โดยนา ผ้าเหลืองมาหม่ ตวั และใชข้ ันครอบศรี ษะ สมมตุ ติ นเปน็ พระสงฆม์ ารว่ มบิณฑบาตด้วย เป็นประเพณีท่ี สรา้ งความเปน็ สิรมิ งคล และเกิดความสามคั คขี องประชาชนในชมุ ชน

55 กกกกกกก6.2 ประเพณบี รรพชาสามเณร ภาคฤดูรอ้ น กกกกกกกกกกกปจั จุบันสงั คมเปลยี่ นแปลงอย่างรวดเร็ว ทั้งยาเสพติด เกมส์ และอบายมุข เป็นเร่ือง ใกลต้ วั ของเยาวชน การเปดิ โอกาสใหเ้ ยาวชนจานวนมาก ได้เรยี นรพู้ ระพุทธศาสนาในชว่ งปิด ภาคเรียน พร้อมกันผ่านการบวช หรือการบรรพชาสามเณร ณ วัดใกล้บ้าน จึงเป็นเร่ืองสาคัญและ เร่งดว่ น ควรท่ีทุกคนจะใหก้ ารสนับสนนุ เพ่อื ปกป้องลูกหลาน และฟ้ืนฟูสังคมไทยใหร้ ม่ เย็น กกกกกกกกกกกความกตัญญูเป็นเครื่องหมายของคนดี ปู่ ย่า ตา ยาย จึงปลูกฝังวัฒนธรรมการบวช ทดแทนคุณให้แก่ลูกหลาน เนอ้ื แท้ของการบวช หรือการบรรพชานั้น คือ การยกตนของผู้บวชข้ึนเป็น สว่ นหนึ่งของพระรัตนตรยั ดงั นน้ั ผเู้ ป็นบิดามารดาจึงได้ยกฐานะข้ึนเป็นญาติของพระรัตนตรัย ดังคา โบราณวา่ “ได้เกาะชายผ้าเหลือง” เพราะบดิ ามารดาเป็นผู้ให้กาเนิดชีวิต จึงมีพระคุณอันยากจะตอบ แทนได้หมดสิ้น จึงเป็นการดีท่ีเยาวชนไทยจะได้บวช หรือบรรพชาทดแทนพระคุณ ต้ังแต่ยังเยาว์วัย ในชว่ งปิดภาคเรยี น ขน้ั ตอนการบรรพชาสามเณรภาคฤดูร้อนมี ดงั นี้ กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนท่ี 1 สมคั รบรรพชา ณ วัดทั่วประเทศ กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนที่ 2 เข้าพธิ ตี ดั ปอยผมโดยพอ่ แม่ ผปู้ กครอง และญาติ กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนท่ี 3 เข้าพธิ ีปลงผมโดยคณะพระภิกษสุ งฆ์ กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนที่ 4 เตรียมบรรพชา (เปน็ นาค รักษาศลี 8) กกกกกกกกกกกกกกกกกุข้นั ตอนท่ี 5 เข้าพิธีแห่นาค

56 กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนที่ 6 เขา้ พธิ ขี อขมา และรับผ้าไตร กกกกกกกกกกกกกกกกกุขน้ั ตอนที่ 7 เขา้ พิธีบรรพชาพร้อมกัน กกกกกกกกกกกกกกกกกุขนั้ ตอนที่ 8 บิณฑบาตโปรดญาตโิ ยม กกกกกกกกกกกกกกกกกุข้นั ตอนท่ี 9 เดนิ ธุดงค์ เรียนร้หู ลกั ธรรม คาสอน และร่วมพัฒนาวดั กกกกกกก6ุ .3 พิธวี างหนิ หลกั ปกั ธง กกกกกกกกกกกเม่อื วนั พฤหัสบดีท่ี 1 พฤศจกิ ายน 2561 เวลา 15.00 น. ณ วดั เสาธงหนิ ตาบล เสาธงหิน อาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี นายภานุ แย้มศรี ผู้ว่าราชการจังหวัดนนทบุรี ได้มาเป็น ประธานในพิธีวางหินหลักปักธง ซึ่งเป็นหน่ึงในกิจกรรมสาคัญที่อาเภอบางใหญ่ และทุกภาคส่วนท่ี เกี่ยวขอ้ งร่วมกนั จัดข้ึน ตามโครงการ “250 ปีตามรอยกองเรือยกพลขึน้ บก สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราช” โดยมีนายชุน้ ณัฐเดช กังสกุ ุล นายอาเภอบางใหญ่ เปน็ ผู้เชญิ ธงมหาเดช มีหัวหน้าสว่ น ราชการประจาจงั หวัด และหัวหน้าสว่ นราชการประจาอาเภอบางใหญ่ ผ้นู าท้องถิ่น และประชาชน เขา้ รว่ มในพิธีเป็นจานวนมาก มีการจัดแถวกองเกยี รตยิ ศต้อนรับธงมหาเดชจากกองเรือเลก็ มาถงึ วดั เสาธงหิน จึงเริม่ พิธีวางหนิ หลักปักธง โดยการนาของนายภานุ แย้มศรี ผู้ว่าราชการจังหวัดนนทบุรี เป็นประธานในการวางหินกอ้ นแรก ตอ่ ด้วยนายอาเภอบางใหญ่ พร้อมด้วยผูร้ ่วมงานได้ร่วมกันวางหิน จนครบ จานวน 250 ก้อน อาเภอบางใหญ่และทกุ ภาคส่วนทเี่ กย่ี วขอ้ งได้ร่วมกันจัดโครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรอื ยกพลข้ึนบก สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช” ขึ้น ณ วดั สาธงหนิ ซ่งึ มพี ธิ แี ละกจิ กรรม

57 ต่าง ๆ คือ พิธีบวงสรวง พิธีเจริญพระพุทธมนต์อุทิศถวายสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช พิธีปักธง มหาเดช อกี ทง้ั มีการจัดนิทรรศการเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช จัดมหรสพสมโภช เป็นตน้ กกกกกกกกกกกกลา่ วโดยสรุป วัดเสาธงหินมีประเพณีสาคัญ คือ ประเพณีตักบาตรพระ 108 ทางน้า เป็นประเพณหี ลังวนั ออกพรรษาเริ่มในวันแรม 8 ค่า เดอื น 12 พิธีเริ่มตั้งแต่ช่วงบ่ายของวันแรม 7 ค่า เดือน 12 วัดตามรมิ คลองจะมกี ารแห่พระพทุ ธรูปท่ีมีช่ือเสียงของแต่ละวัดไปตามลาน้า เป็นประเพณี ทป่ี ฏิบตั กิ นั มาอย่างยาวนานในอาเภอบางกรวย และอาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี นอกจากน้ียังมี พิธบี รรพชาสามเณร ภาคฤดูรอ้ นเป็นกจิ กรรมที่เปิดโอกาสให้เยาวชนจานวนมาก ได้เรียนรู้หลักธรรม คาสอนในทางพระพุทธศาสนาในช่วงปดิ ภาคเรียนพรอ้ มกัน และพิธีวางหินหลักปักธง วัดเสาธงหินได้ รว่ มจัดกิจกรรมพธิ วี างหนิ หลกั ปักธง ในวันที่ 1 พฤศจิกายน 2561 โดยนายภานุ แย้มศรี ผู้ว่าราชการ จังหวัดนนทบุรี เป็นประธานในพิธีตามโครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรือยกพลขึ้นบก สมเด็จพระ เจา้ ตากสินมหาราช” เพือ่ เทิดพระเกียรติ และเผยแพรใ่ หส้ าธารณชนท่ัวไปทราบถงึ ประวตั ศิ าสตร์ ชาติไทย และทาใหว้ ดั เสาธงหินเป็นท่รี จู้ ักอยา่ งกว้างขวางมากย่งิ ขน้ึ

58 กจิ กรรมทา้ ยบท กกกกกกกกิจกรรมที่ 1 กกกกกกกคาช้ีแจง ให้ผู้เรยี นศกึ ษากจิ กรรมท่ี 1 แลว้ เลือกคาตอบที่ถูกตอ้ งทส่ี ดุ เพยี งขอ้ เดยี วเขยี น คาตอบลงในกระดาษท่ีแจกให้หรือกระดาษเปล่าของผ้เู รียน กกกกกกก1. ละติจูด 13.856441 ลองจิจดู 100.424464 เปน็ ตัวเลขทแ่ี สดงถงึ สง่ิ ใด กกกกกกกกกกก. แผนที่ วดั เสาธงหนิ กกกกกกกกกกข. เลขดวงของวัดเสาธงหนิ กกกกกกกกกกค. พกิ ดั ทางภมู ศิ าสตร์ วัดเสาธงหิน กกกกกกกกกกง. เส้นทางเดนิ ทัพของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช กกกกกกก2. หลวงพอ่ โต วัดเสาธงหนิ เปน็ พระพทุ ธรปู ปางอะไร กกกกกกกกกกก. ปางสมาธิ กกกกกกกกกกข. ปางมารวชิ ยั กกกกกกกกกกค. ปางปา่ เลไลยก์ กกกกกกกกกกง. ปางห้ามญาติ หรอื หา้ มสมุทร กกกกกกก3. เกจิอาจารย์รปู ใดทเ่ี ข้ารว่ มพิธพี ทุ ธาภิเษก เหรยี ญหลวงพอ่ โตร่นุ แรก กกกกกกกกกกก. หลวงปู่เผือก วัดโมลี กกกกกกกกกกข. พระอาจารยไ์ พล (พระอธิการใพล) กกกกกกกกกกค. พระครกู ติ ตวิ ริ ิยาภรณ์ เจ้าคณะอาเภอบางใหญ่ กกกกกกกกกกง. พระครูปลัดไพฑรู ย์ ฐิตาวทิ ูโร เจา้ อาวาสวัดเสาธงหิน กกกกกกก4. วัดทีม่ คี วามสาคญั เก่ียวขอ้ งกับสมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราชในเส้นทางยาตรากาลงั ทางเรอื ยกพลขน้ึ บก ทั้งสามวัดของจงั หวัดนนทบุรี คือวัดอะไรบา้ ง กกกกกกกกกกก. วัดบางอ้อยชา้ ง วัดเสาธงหนิ วัดกู้ กกกกกกกกกกข. วดั บางออ้ ยช้าง วัดเสาธงหิน วดั บางไกรใน กกกกกกกกกกค. วดั บางอ้อยชา้ ง วัดเสาธงหนิ วดั ปรางคห์ ลวง กกกกกกกกกกง. วดั บางอ้อยช้าง วัดเสาธงหนิ วัดราษฎร์ประครองธรรม กกกกกกก5. พธิ ีบวงสรวง พธิ เี จริญพระพุทธมนตอ์ ุทศิ ถวายสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช และพิธปี กั ธง มหาเดชในปี จัดข้ึน เมื่อใด กกกกกกกกกกก. วนั ศกุ ร์ ท่ี 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 กกกกกกกกกกข. วันเสาร์ ท่ี 3 พฤศจกิ ายน พ.ศ.2561 กกกกกกกกกกค. วันอาทติ ย์ ที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561 กกกกกกกกกกง. วันพฤหัสบดที ี่ 1 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2561

59 กกกกกกกกจิ กรรมท่ี 2 กกกกกกกคาชแี้ จง ให้ผู้เรยี นศึกษากจิ กรรมท่ี 3 ด้วยการจบั ค่ขู องข้อความหลงั ตัวเลขดา้ นซ้ายมือของ กระดาษ และขอ้ ความหลงั ตวั อกั ษรขวามอื ของกระดาษทม่ี คี วามสมั พันธก์ ัน แลว้ นาคาตอบท่ีได้ไปเขียน ในกระดาษทแ่ี จกใหห้ รอื กระดาษเปลา่ ของผเู้ รียน ………...1. เหรียญรุ่นแรกหลวงพ่อโต วดั เสาธงหิน ก ปางป่าเลไลยก์ ………...2. โครงการ “250 ปี ตามรอยกองเรอื ยกพลข้นึ บก d ข กองทัพบก สมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช จากจงั หวดั จันทบรุ ี ค เจา้ อาวาส วดั ราษฎร์ประคองธรรม สูจ่ งั หวดั พระนครศรีอยุธยา ก ง วนั แรม 8 คา่ เดือน 12 ………...3. หลวงพ่อโต กก จ. กองทัพเรือ ………...4. พระครูปลดั ไพฑรู ย์ ฐิตาวทิ ูโร กก ฉ. เจ้าอาวาสวัดเสาธงหิน ………...5. ประเพณีการทาบุญตกั บาตรพระ 108 ทางน้า กกก ช. ปางลลี า กกกกกซ. 2500 กกกกกกกกิจกรรมที่ 3 กกกกกกกคาช้ีแจง ให้ผู้เรยี นเติมคาลงหรือข้อความสนั้ ๆ ลงในช่องวา่ งใหถ้ กู ตอ้ งสมบรู ณ์ ดว้ ยการเขียน คาตอบลงในกระดาษทแ่ี จกให้หรอื กระดาษเปล่าของผูเ้ ขยี น กกกกกกก1. สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช พระองคไ์ ด้นากองทัพเสดจ็ ผา่ นมาทางวัดสกั เพอ่ื จะไป กอบกเู้ อกราชที่กรงุ ศรอี ยธุ ยา เมอ่ื ปี พ.ศ................... กกกกกกก2. วดั เสาธงหนิ เป็นวัดเกา่ แก่วดั หน่งึ มีมาแตส่ มัยครัง้ กรุงศรอี ยุธยาเปน็ ราชธานี แตเ่ ดมิ ชื่อ วดั ............................. กกกกกกก3. ในปี พ.ศ. 2561 วัดเสาธงหินได้ร่วมจัดกจิ กรรมสาคญั เน่อื งในโอกาสครบรอบ............ ปี เสน้ ทางอิสรภาพ “สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราช” กกกกกกก4. พระประธานในพระอโุ บสถที่อยู่ควู่ ัดเสาธงหนิ มีนามว่า.......................................................... กกกกกกก5. ขัน้ ตอนการบรรพชาสามเณร ภาคฤดรู อ้ น มี..............................................................ขั้นตอน กกกกกกก

60 บทท่ี 3 วดั ตน้ เชอื ก สาระสาคญั กกกกกกก1. ทต่ี ั้ง แผนท่ี และพิกดั ทางภมู ิศาสตร์ กกกกกกกกกกวัดต้นเชอื ก ต้ังอยเู่ ลขท่ี 8 หมู่ที่ 4 คลองบางใหญ่ ตาบลบ้านใหม่ อาเภอบางใหญ่ จังหวดั นนทบรุ ี มพี ืน้ ที่ขนาด 25 ไร่ 2 งาน มีพิกดั ทางภูมศิ าสตร์ อยู่ที่ละติจดู 13.839231 ลองจิจดู 100.338447 กกกกกกก2. ประวัติความเปน็ มา กกกกกกกกกกวัดตน้ เชือก สร้างข้นึ เมอ่ื พ.ศ. 2324 ในสมยั สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ไม่ปรากฏ นาม และประวัติของผู้สร้าง วัดต้นเชือกมีการบูรณะ และพัฒนามาอย่างต่อเน่ือง จนมีความ เจรญิ รงุ่ เรืองเรื่อยมา ต้งั แต่ปี พ.ศ. 2490 และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ในวันท่ี 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2493 เขตวิสุงคามสีมากว้าง 15 เมตร ยาว 30 เมตร ได้ผูกผ้าพัทธสีมา เม่ือวันท่ี 15 มีนาคม พ.ศ. 2497 วัดตน้ เชอื กตงั้ อยรู่ มิ คลองบางใหญ่ ซงึ่ เป็นเส้นทางสญั จรระหวา่ งแม่น้าสองสาย คือ แม่น้า นครชัยศรี กับแม่น้าเจ้าพระยาเดิมเป็นเส้นทางที่ใช้ไปนมัสการพระปฐมเจดีย์ วัดต้นเชือกเป็นวัด เก่าแก่ ไดร้ ับการกลา่ วถงึ จนเปน็ ทร่ี จู้ กั สามารถศึกษาได้จากบทกลอนของพระบรมวงศ์เธอ กรมหลวง วงษานิราศสนิท พระศรีสุนทรโวหาร (ภู่) และ“นายมี” หรือเสมียนมี หมื่นพรหมสมพัตสรจากเร่ือง นิราศพระประธม นิราศสุพรรณ และนิราศพระแทน่ ดงรัง กกกกกกก3. ความสาคัญของวดั ต้นเชือก กกกกกกกกกกวัดต้นเชอื ก สรา้ งเม่ือปี พ.ศ. 2324 ในสมยั ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ในสมัย รัชกาลที่ 2 พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หล้านภาลัย มีกวีทัง้ 3 ทา่ นไดก้ ล่าวถงึ วดั ต้นเชือกไว้ในบท กลอน ได้แก่ พระบรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงวงษานิราศสนทิ พระสุนทรโวหาร (ภ่)ู และ“นายม”ี หรือ เสมยี นมี หม่นื พรหมสมพตั สร นอกจากน้ีมีหลวงพ่อวิหาร สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นพระพุทธรูป ศักด์สิ ิทธ์ิ มีกุฎสิ ามเจ้าอาวาส อาคารบรมครกู วีศรีสยาม หรอื พิพิธภณั ฑห์ นุ่ ขีผ้ ้งึ วดั ตน้ เชือก มีประเพณี ประมูลชะลอม ซึ่งเป็นประเพณีที่ชมุ ชนจดั ขนึ้ เพอ่ื รวบรวมปัจจยั บารุงวัด กกกกกกก4. บคุ คลสาคญั ท่เี กย่ี วข้องกับวดั ต้นเชอื ก กกกกกกกกกกวัดตน้ เชือก มีบคุ คลสาคัญที่เกยี่ วขอ้ ง ไดแ้ ก่ พระอาจารย์เพลนิ (พระครูนนทกิจพิศาล) เจา้ คณะตาบลบ้านบางแม่นาง พระอุปัชฌาย์ และเจ้าอาวาสวัดต้นเชือก ผู้ริเร่ิมให้มีการก่อสร้างเมรุ สรา้ งศาลาอเนกประสงค์ สรา้ งโรงเรียนวัดต้นเชอื ก และโรงเรียนราชวนิ ติ นนทบรุ ี พระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท ทรงนิพนธ์ “นริ าศพระประธม” ในปี พ.ศ. 2377 ขณะทรงมีพระชันษา 26 ปี กลา่ วถงึ วิถีชีวติ คน“บางเชือก” (วัดตน้ เชือก) พระสุนทรโวหาร (ภู่) หรือสุนทรภู่ เม่ือปี พ.ศ. 2374 ไดแ้ ตง่ โคลงนิราศสพุ รรณ และนริ าศพระประธม และเสมียนมี หรือหม่ืนพรหมสมพัตสร ลูกศิษย์ของ

61 ท่านสุนทรภู่ ได้แตง่ นิราศพระแท่นดงรัง และนิราศสุพรรณ จากบทกลอนเหล่านี้ ทาให้สะท้อนเห็น ภาพในอดีตของชุมชนบางเชือก และวดั ตน้ เชือกไว้อย่างชดั เจน กกกกกกก5. วตั ถุ และสิ่งกอ่ สร้างวัดตน้ เชอื ก กกกกกกกกกกวตั ถขุ องวดั ต้นเชอื ก ไดแ้ ก่ หลวงพอ่ วิหาร เปน็ พระพุทธรปู ทม่ี คี ุณลักษณะพิเศษ คือ หลวงพ่อวหิ ารมีอยู่ 2 องค์ โดยประทับนัง่ เรยี งซ้อนหลังกัน เรียกรวมกันว่า หลวงพ่อวิหารทั้งคู่ สร้าง ขึ้นด้วยโลหะทองเหลืองบริสุทธิ์ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยสมัยอู่ทอง เหรียญหลวงพ่อพระวิหาร เปน็ วตั ถมุ งคลทีพ่ ระอาจารย์เพลนิ หรอื พระครนู นทกิจพศิ าลสรา้ งไว้ สง่ิ กอ่ สรา้ ง คือ กุฏสิ าม เจ้าอาวาส เป็นอาคารทรงไทยใช้สาหรับจัดแสดงหุ่นข้ีผ้ึงของอดีตเจ้าอาวาสท้ังสามองค์ ได้แก่ พระ อาจารย์ไพล หรือพระอธิการไพล พระอาจารย์ทองย้อย หรือพระครูบริหารวิสิทธ์ิ และพระอาจารย์ เพลนิ หรือพระครนู นทกิจพศิ าล อาคารบรมครกู วีศรีสยาม หรอื พพิ ิธภณั ฑห์ นุ่ ขีผ้ ึง้ วัดต้นเชือก ใช้เป็น ทีจ่ ัดแสดงหุน่ ข้ีผึง้ และเร่อื งราวการผ่านมาของกวที ัง้ 3 ทา่ น ได้แก่ พระบรมวงศเ์ ธอกรมหลวงวงษา ธิราชสนิท หรอื เจา้ ชายนวม พระสุนทรโวหาร หรือสุนทรภู่ และนายมี หมื่นพรหมสมพัตสร เสาหงส์ ที่บ่งบอกถึงความเป็นสัญลักษณ์ของวัดมอญ หอระฆัง ต้ังอยู่บริเวณท่าน้ามีลักษณะเป็นอาคารสูงมี ยอดแหลมเหมอื นเรือนยอด และหอไตรมีลกั ษณะอาคารเป็นหอสูง หอไตรหรือหอพระธรรมใช้สาหรับ เกบ็ คัมภรี ์พระไตรปิฎก หรอื หนังสือธรรมะทางพทุ ธศาสนา กกกกกกก6. ประเพณีสาคญั ของวัดต้นเชือก กกกกกกกกกกวัดต้นเชือกมีประเพณีทส่ี าคญั และถอื ปฏบิ ตั มิ าช้านาน ได้แก่ ประเพณี ประมูล ชะลอม ซ่งึ จดั ขนึ้ เป็นประจาในชว่ งข้ึน 8 ค่า เดือน 3 ของทุกปี เพื่อให้ประชาชนมาประมูลสิ่งของใน ชะลอมตามราคาทเี่ จา้ ของชะลอมต้ังขึ้น และนาเงินจากการประมูลถวายให้กับวัดต้นเชือก เพื่อนาไป บูรณปฏิสังขรณ์วัดต่อไป ผลการเรยี นรทู้ คี่ าดหวงั กกกกกกก1. บอกประวัตคิ วามเปน็ มาและอธบิ ายความสาคัญของ วดั ต้นเชอื กได้ กกกกกกก2. ตอบกิจกรรมท้ายบทที่ 3 วดั ตน้ เชอื กได้ กกกกกกก3. ตระหนกั ถึงความสาคญั ของวดั ต้นเชือก ขอบขา่ ยเนอื้ หา กกกกกกก1. ทต่ี ั้ง แผนที่ และพิกัดทางภูมิศาสตร์ วดั ต้นเชอื ก กกกกกกก2. ประวัตคิ วามเปน็ มาของวดั ต้นเชอื ก กกกกกกก3. ความสาคัญของวดั ตน้ เชอื ก กกกกกกก4. บคุ คลสาคัญที่เก่ียวข้องกับวัดต้นเชือก

62 กกกกกกก5. วัตถุและสงิ่ กอ่ สรา้ งของวดั ตน้ เชอื ก กกกกกกก6. ประเพณีสาคญั ทจี่ ดั ข้นึ ของวัดตน้ เชือก สอื่ ประกอบการเรยี น กกกกกกก1. นนทบุรีศรีมหานคร สุโขทัยธรรมธิราช ปที ี่พมิ พ์ 2561 กกกกกกก2. วฒั นธรรมพฒั นาการทางประวัตศิ าสตรเ์ อกลักษณ์ และภมู ปิ ญั ญาจังหวัดนนทบุรี กรมศลิ ปากร ปีท่ีพมิ พ์ 2542 กกกกกกก3. เที่ยวใกล้กรุงเทพฯนนทบุรีมดี ีน่าเที่ยว สานกั งานการทอ่ งเทยี่ วและกีฬาจงั หวดั นนทบุรี บริษทั วาสนาดี อาร์ตมเี ดียว จากดั ม.ป.ปกกกกกก กกกกกกก4. วัดต้นเชอื กนนทบรุ ีการทอ่ งเที่ยวแห่งประเทศไทย สานักงานกรงุ เทพฯ โทรศพั ท.์ 02-250-5500 สบื ค้นจาก http://www.tourismthailand.org/bangkok กกกกกกก5. กรมทางหลวงชนบทถนนทางหลวงชนบทนนทบุรี 3103 ตาบลบา้ นใหม่ อาเภอ บางใหญ่ จงั หวัดนนทบุรี 11140 สืบคน้ จาก www.google.com กกกกกกก6. พพิ ิธภัณฑว์ ัดตน้ เชอื ก สบื คน้ จาก www.museumthailand.com กกกกกกก7ึ . พระอธกิ ารวันชยั ธมมปชู โก เลขที่ 8 หมู่ท่ี 4 ตาบลบา้ นใหม่ อาเภอบางใหญ่ จงั หวัด นนทบุรี หมายเลขโทรศพั ท์ 083-5445-726 กกกกกกก8. นายวสุ ผันเงิน อดีตนายกองค์การบริหารสว่ นตาบลบ้านใหม่ หมายเลขโทรศพั ท์ 092-893-5650 กกกกกกก9. นายสรเดช คลังทอง ผู้จัดการพิพธิ ภัณฑว์ ัดต้นเชือก หมายเลขโทรศพั ท์ 087-532-7967

63 เรอื่ งที่ 1 ทตี่ ง้ั แผนที่ และพกิ ดั ทางภูมศิ าสตร์ วดั ตน้ เชอื ก กกกกกกก1.1 ท่ีต้งั วัดตน้ เชอื ก กกกกกกกกกกกวัดต้นเชอื ก ตัง้ อยูเ่ ลขท่ี 8 หมูท่ ี่ 4 คลองบางใหญ่ ตาบลบา้ นใหม่ อาเภอบางใหญ่ จังหวดั นนทบรุ ี สงั กดั คณะสงฆม์ หานกิ าย มีพื้นท่ขี นาด 25 ไร่ 2 งาน ต้ังอยูร่ มิ คลองบางใหญ่ ซึ่งเช่ือม ระหว่างคลองอ้อมนนท์ (คลองสาขาของแม่น้าเจ้าพระยา) กับแม่น้านครชัยศรี อาณาเขต ทิศเหนือ ยาว 5 เสน้ (200 เมตร) ทิศใต้ ยาว 5 เส้น 2 วา (200.60 เมตร) ติดกับคลองบางใหญ่ ทิศตะวันออก ยาว 5 เสน้ ตดิ กบั หมู่บ้าน ทศิ ตะวนั ตกยาว 5 เสน้ ติดต่อกบั ถนนหลวง ท่ีธรณีสงฆ์ 1 แปลง เน้ือที่ 55 ไร่ 40 ตารางวา กกกกกกก

64 กกกกกกก1.2 แผนท่ี กกกกกกกกก กกกกกกก1.3 พิกัดทางภมู ศิ าสตร์ ละตจิ ูด 13.839231 ลองจจิ ดู 100.338447 เรอื่ งท่ี 2 ประวตั คิ วามเปน็ มาของวัดตน้ เชอื ก กกกกกกกวัดต้นเชือก สร้างเม่ือปี พ.ศ. 2324 เป็นปีสุดท้ายในรัชสมัยของสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช ไม่ทราบนาม และประวัติผสู้ ร้าง วัดต้นเชือกต้ังอยู่ริมคลองบางใหญ่ ซ่ึงเป็นร่องน้าโบราณท่ี เกิดขนึ้ เองตามธรรมชาติ ทใ่ี ชเ้ ปน็ เสน้ ทางสัญจรระหว่างแม่น้าสองสาย คือ แม่น้านครชัยศรีกับแม่น้า เจ้าพระยา วัดต้นเชือกได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ในวันท่ี 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2493 เขต วิสงุ คามสมี ากว้าง 15 เมตร ยาว 30 เมตร ได้ผกู ผา้ พทั ธสมี า เมอื่ วันท่ี 15 มีนาคม พ.ศ. 2497 ภายใน วัดมอี าคารเสนาสนะต่าง ๆ ดงั น้ี อโุ บสถหลังใหม่ กว้าง 10 เมตร ยาว 22 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2492 ลกั ษณะทรงไทย พนื้ ปหู ินขดั หลงั คาลดสองชนั้ มีกฏุ ิสงฆ์ จานวน 15 หลัง เป็นอาคารไม้ และครึ่งตึก ครึ่งไมท้ รงโบราณ หอสวดมนต์สรา้ งข้ึนเมอื่ ปี พ.ศ. 2476 ศาลาการเปรียญสร้างข้ึนเม่ือปี พ.ศ. 2525 พระประธานในวิหารนามว่า “หลวงพ่อวิหาร” สร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ ในปี พ.ศ. 2377 พระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษานิราศสนิท พระราชโอรสในรัชกาลท่ี 2 พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหล้านภาลัย เสด็จพระราชดาเนินทางชลมรรคผ่านบ้านบางเชือก แขวง ตาบลบ้านใหม่ ทรงพระราชนพิ นธน์ ริ าศพระประธมเปน็ โคลงส่ีสุภาพ ในบางตอนของนิราศได้กล่าวถึง บ้านบางเชือก อีกทั้งยังมีกวีเอกท่ีผ่านบ้านบางเชือกเพื่อไปนมัสการพระปฐมเจดีย์ คือ พระสุนทร โวหาร (ภ)ู่ หรือสุนทรภู่ ไดล้ ่องเรือผ่านบ้านบางเชือกถึง 2 ครั้ง ท่านได้แต่ง โคลงนิราศสุพรรณ และ

65 นิราศพระประธม จากนนั้ ยังมีกวอี กี ท่านหน่งึ คือ “นายมี” หรือเสมียนมี หม่ืนพรหมสมพัตสรซึ่งเป็น ศษิ ย์ของท่านสนุ ทรภู่ เดินทางไปนมัสการพระแท่นดงรัง จังหวัดกาญจนบุรี ผ่านบ้านบางเชือก โดยมี บทกลอนกลา่ วถงึ บา้ นบางเชือก และวัดต้นเชอื กในนิราศพระแท่นดงรัง กกกกกกกเม่ือครั้งบูรณะพระอุโบสถปี พ.ศ. 2549 ได้ขุดพบพระผง สมเด็จหลวงพ่อวิหาร ขนาด 2 เซนติเมตร คูณ 3 เซนติเมตร และขนาด 1.5 เซนติเมตร คูณ 2 เซนติเมตร ประมาณ 500 องค์ พร้อมพระเหรียญรูปไข่ ขนาด 3 เซนติเมตร และรูปกลม ขนาด 1.5 เซนติเมตร ประมาณ 300 องค์ บรรจุอยู่ที่เกศพระ และใต้ฐานพระประธาน พระเหรียญ และพระผงที่พบจึงเป็นหลักฐานช้ิน สาคัญทบ่ี ง่ บอกว่า ตาบลบา้ นใหม่เปน็ ชุมชนเกา่ แกม่ าช้านาน ต่อมาเม่อื วันที่ 25 สิงหาคม พ.ศ. 2558 พระอุโบสถซ่ึงกาลงั อยรู่ ะหวา่ งการก่อสร้างได้พงั ถลม่ ลงมา และในวนั ท่ี 31 สิงหาคม พ.ศ. 2558 พระครูเกษมจริยคุณเจ้าอาวาสวดั ต้นเชอื ก พรอ้ มด้วยนายประเสริฐ วัดผลัด นายกเทศบาลตาบล บางใหญ่ พ.ต.ท.บรรเทงิ รุง่ มณี สวป.สภ.บางแมน่ าง นายบรรเจดิ เพชรรตั น์ วิศวกรโยธา เทศบาล ตาบลบางใหญ่ นายจรี ะศักด์ิ วัฒนะสุวรรณ อดตี กานนั ตาบลบางใหญ่ คณะกรรมการวัดและชาวบ้าน ประมาณ 300 คน รว่ มทาพิธบี วงสรวงเพอ่ื ที่จะร้ือซากอาคารทีพ่ ังลงมาจากการดีดยกพระอุโบสถ์ โดยใช้รถยกแผ่นปูนเพดาน พระอุโบสถ์ที่ทบั องค์พระประธานออก แลว้ ทาการยกองค์พระประธาน จึงได้พบพระผงสมเด็จหลวงพ่อวิหาร ขนาด 2 เซนตเิ มตร คูณ 3 เซนตเิ มตร และขนาด 1.5 เซนติเมตร คูณ 2 เซนตเิ มตร ประมาณ 500 องค์ พรอ้ มพระเหรยี ญรูปไข่ ขนาด 3 เซนตเิ มตร และ ขนาดกลม 1.5 เซนติเมตร ประมาณ 300 องค์ บรรจอุ ยทู่ ่เี กศพระ และใตฐ้ านพระประธาน ซง่ึ เปน็ พระท่ีบรรจุไวเ้ ม่ือปี พ.ศ. 2549 เมื่อครั้งบรู ณะพระอโุ บสถคณะกรรมการได้ใหป้ ระชาชนได้เชา่ บชู า พระ และเหรยี ญหลวงพอ่ วหิ าร เพอื่ นาเงนิ ไปสมทบทนุ ในสร้างก่อสรา้ งพระอโุ บสถหลังใหม่ตอ่ ไป กกกกกกกกล่าวโดยสรปุ วัดตน้ เชือก สรา้ งขึน้ เมือ่ พ.ศ. 2324 สมยั สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช ไม่ปรากฏนาม และประวตั ิของผู้สรา้ ง วัดตน้ เชือกมกี ารบูรณะ และพฒั นามาอย่างตอ่ เน่ือง จนมีความ เจรญิ รุ่งเรอื งเร่ือยมา ตง้ั แต่ปี พ.ศ. 2490 และได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ในวันท่ี 31 กรกฎาคม พ.ศ. 2493 เขตวิสุงคามสีมากว้าง 15 เมตร ยาว 30 เมตร ได้ผูกผ้าพัทธสีมา เม่ือวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2497 วัดต้นเชอื กต้ังอย่รู ิมคลองบางใหญ่ ซ่ึงเปน็ เส้นทางสัญจรระหวา่ งแมน่ ้าสองสาย คือ แม่น้า นครชัยศรีกับแม่นา้ เจ้าพระยา เดมิ เป็นเส้นทางทีใ่ ช้ไปนมัสการพระปฐมเจดีย์ วดั ต้นเชอื กเปน็ วัดเก่าแก่ ได้รับการกล่าวถึงจนเป็นที่รู้จักสามารถศึกษาได้จากบทกลอนของพระบรมวงศ์เธอ กรม หลวงวงษานริ าศสนทิ พระศรีสุนทรโวหาร (ภู่) และ“นายมี” หรือเสมียนมี หม่ืนพรหมสมพัตสรจาก นริ าศพระประธม นิราศสุพรรณ และนิราศพระแท่นดงรัง บ่งบอกว่าวัดต้นเชือก ตาบลบ้านใหม่เป็น ชุมชนเก่าแก่มาชา้ นานกก

66 เร่ืองท่ี 3 ความสาคญั ของวัดตน้ เชือก กกกกกกกวดั ตน้ เชือก สรา้ งเม่อื ปี พ.ศ. 2324 ในสมยั ของสมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช เป็นวัด ที่ต้ังอยู่ริมคลองบางใหญ่เป็นท่ีรู้จักมานาน ดังปรากฏในบทกลอนของกวีท้ัง 3 ท่าน ได้แก่ พระบรม วงศ์เธอ กรมหลวงวงษานิราศสนิท พระสุนทรโวหาร (ภู่) และ“นายมี” หรือเสมียนมี หม่ืนพรหม สมพัตสร มหี ลวงพอ่ วิหาร สรา้ งในสมัยกรุงศรีอยธุ ยาเป็นพระพุทธรูปศักดส์ิ ทิ ธิ์ วดั ต้นเชอื กได้เปิดสอน พระปริยัตธิ รรมมาต้ังแต่ พ.ศ. 2490 ภายในวดั ยงั มกี ฏุ ิสามเจ้าอาวาส อาคารบรมครูกวีศรีสยาม หรือ พพิ ธิ ภัณฑห์ นุ่ ขี้ผึง้ วดั ตน้ เชือก มโี รงเรียนวดั ตน้ เชือก มีโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลวิหารประชา ห้องสมุดประจาตาบลบ้านใหม่ และ กศน. ตาบลบ้านใหม่ และมีประเพณีท่ีสาคัญ คือ ประเพณี ประมลู ชะลอม ซ่ึงเป็นประเพณีท่ชี มุ ชนจัดข้ึนเพื่อรวบรวมปัจจัยบารงุ วดั กกกกกกกกล่าวโดยสรุป วัดต้นเชือก สร้างเม่ือปี พ.ศ. 2324 ในสมัยของสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช ในสมัยรัชกาลที่ 2 พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หล้านภาลยั มีกวีทัง้ 3 ทา่ นได้กล่าวถึงวัดต้น เชือกไว้ในบทกลอน ได้แก่ พระบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษานิราศสนิท พระสุนทรโวหาร (ภู่) และ “นายมี” หรือเสมียนมี หม่ืนพรหมสมพตั สร นอกจากนี้มีหลวงพ่อวิหาร สรา้ งในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาเปน็ พระพทุ ธรปู ศกั ดส์ิ ทิ ธ์ิ มีกุฎสิ ามเจ้าอาวาส อาคารบรมครูกวศี รีสยาม หรอื พิพธิ ภัณฑห์ นุ่ ขี้ผึง้ วดั ต้นเชือก มีประเพณปี ระมลู ชะลอม ซ่ึงเปน็ ประเพณีท่ชี มุ ชนจดั ขนึ้ เพื่อรวบรวมปจั จยั บารุงวัด เร่ืองท่ี 4 บคุ คลสาคัญทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั วดั ตน้ เชือก กกกกกกก4.1 พระอาจารย์เพลิน (พระครูนนทกิจพศิ าล)

67 กกกกกกกกกกกพระอาจารย์เพลิน (พระครูนนทกิจพิศาล) อดีตเจ้าคณะตาบลบางแม่นาง และอดีต เจา้ อาวาสวดั ตน้ เชอื ก ผรู้ เิ ริม่ ให้มกี ารกอ่ สรา้ งเมรุ สรา้ งศาลาอเนกประสงค์ สร้างโรงเรียนวัดต้นเชือก และโรงเรียนราชวินิตนนทบรุ ี ต่อมาภายหลังเมรุ และศาลาอเนกประสงค์ได้ชารุด ทรุดโทรม ท่านจึง ริเริ่มให้มีการบูรณะอีกคร้ังแต่ไม่แล้วเสร็จ มาแล้วเสร็จสมบูรณ์ในสมัยหลวงพ่อทองย้อย เนื่องจาก พระครูนนทกจิ พิศาลไดล้ ะสงั ขาร มีอายุรวม 81 ปี 10 เดือน ปัจจุบันสรีระของพระครูนนทกิจพิศาล ยงั ตง้ั อยูใ่ นโลงแกว้ ณ วัดตน้ เชือก เพอ่ื ใหพ้ ุทธศาสนิกชนได้สักการะบชู า กกกกกกก4.2 พระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท กกกกกกกกกกกพระเจา้ บรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธริ าชสนทิ ทรงเปน็ ตน้ ราชสกุลสนทิ วงศ์ พระนามเดิมวา่ พระองค์เจ้าชายนวม (สันนิษฐานวา่ น่าจะมาจากคาวา่ นวม (นะวะมะ) ซึง่ หมายความ ว่า “ท่ี 9” เนือ่ งจากพระองคป์ ระสูติใน วันท่ี 9) เป็นพระราชโอรสองค์ที่ 49 ในรัชกาลท่ี 2 พระบาท สมเด็จพระพุทธเลศิ หลา้ นภาลยั (พ.ศ. 2352 – พ.ศ. 2376) แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ กับเจ้าจอมมารดา ปรางใหญ่ แหง่ สายราชนิ ิกุลบางช้าง ประสูติเมื่อปลายรัชกาลที่ 1 เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2351 และส้ินพระชนม์ในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อวันพุธที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2414 รวมพระชันษา 63 ปี พระองค์ทรงนิพนธ์ “นิราศพระประธม” ในปี พ.ศ. 2377 ขณะทรงมีพระชันษา 26 ปี เนื่องในโอกาส เสดจ็ ไปนมสั การพระปฐมเจดียท์ างชลมารค เน้ือหาของพระนิพนธเ์ รอื่ งน้ี พรรณนาถึงสถานท่ีสาคัญ ๆ ในระหวา่ งการเดินทาง เมือ่ เสด็จถึง “วัดตน้ เชือก” ก็กล่าวถึง “บางเชอื ก” (วัดต้นเชอื ก) ไวค้ วามวา่

68 บางเชือกเดอมเชอื กคลอ้ ง คชสาร เชอื กอยดู่ า้ วใดวาน สกั นอ้ ย ช่วยพนั ธ์ผกู รักสมาน สมรม่งิ ไว้แม่ จงอย่าสร่างสวาด์ิข้อย เครา่ ถา้ คืนสม ฯ กกกกกกก4.3 พระสุนทรโวหาร (ภ)ู่ สุนทรภู่ กกกกกกกกกกกพระสนุ ทรโวหาร นามเดมิ “ภ่”ู หรอื ที่เรียกวา่ สนุ ทรภู่ (วันที่ 26 มถิ ุนายน พ.ศ. 2329 - พ.ศ. 2398) อายุรวม 69 ปี เป็นอาลักษณ์ชาวไทยท่มี ีช่ือเสยี งเชงิ กวี ได้รับการยกยอ่ งเป็น เชกสเปียร์แหง่ ประเทศไทย พระสุนทรโวหารหรอื สุนทรภ่ไู ดล้ อ่ งเรือผ่านคลองลัดบา้ นบางเชือก ตาบล บ้านใหม่ ไดแ้ ต่งโคลงนิราศสุพรรณ พรรณนาถึงสิ่งที่ท่านพบเห็นเรื่องราวต่าง ๆ กล่าวถึงสภาพความ เปน็ อยู่ วิถชี ีวิตของประชาชนในยคุ นน้ั และในปี พ.ศ. 2358 สนุ ทรภู่ ได้ลอ่ งเรือผ่านไปนมัสการ พระปฐมเจดีย์อกี ครง้ั จึงแตง่ กลอนโคลงนิราศสุพรรณ กลา่ วถึง “บางเชือก” (วดั ต้นเชอื ก) ไวค้ วามวา่ ล่วงย่านบา้ นวัดรา้ ง เรือนโรง วัดใหม่ธงทองโถง ทต่ี ิด ตนื้ แฮ่ ควายลากฝากเชอื กไขว้ เคลื่อนคล้อยลอยแลน่ ฯ

69 นิราศพระปฐม กลา่ วถงึ “บางเชอื ก” (วดั ต้นเชือก) ไวค้ วามวา่ “ถึงบ้านใหม่ธงทองรมิ คลองลดั ทีห่ นา้ วัดเห็นเขาปักเสาหงส์ ขอความรักหนักแนน่ ใหแ้ สนตรง เหมอื นคันธงแทเ้ ท่ียงอย่าเอียงเอน ไดช้ มวัดศรัทธาสาธสุ ะ ไหว้ทั้งพระปฏมิ ามหาเถร นาวาล่องคล่องแคล่วเขาแจวเจน เฟือยระเนนนา้ พรา่ งกระจ่างกระจาย ดชู าวบา้ นพรานปลาทาลามก เที่ยวดักนกยิงนกเนื้อมาเถือขาย เป็นทุง่ นาปา่ ไมร้ ่าไรราย พวกหญิงชายชาวเถ่อื นอยู่เรอื นโรง ทีร่ มิ คลองสองฝงั่ เขาตัง้ บา้ น นา่ สาราญเรยี งรันควันโขมง ถึงชวากปาช่องชอ่ื คลองโยง เป็นทงุ่ โลง่ ลิบลว่ิ หวิวหวิวใจ มบี ้านชอ่ งสองฝ่งั ช่อื บางเชอื ก ล้วนตมเปลกื เปอะปะสวะไสว ทีเ่ รือน้อยลอยล่องคอ่ ยคล่องไป ทเี่ รือใหญโ่ ปง้ โล้งตอ้ งโยงควาย เวทนากาสรส้ถู อนถีบ เขาตีรีบเรง่ ไปน่าใจหาย ถงึ แสนชาตจิ ะมาเกิดกาเนดิ กาย อย่าเปน็ ควายรับจ้างที่ทางโยง” กกกกกกก4.4 เสมียนมี หมืน่ พรหมสมพตั สร ศิษยท์ า่ นสนุ ทรภู่ กกกกกกกกกกก

70 กกกกกกกกกกกหมืน่ พรหมสมพตั สร นามเดมิ มี เกดิ ในสมัยรัชกาลท่ี 1 ปี พ.ศ. 2338 ในช่วงที่กาลัง บวชได้ฝากตัวเป็นลูกศิษย์ของพระสุนทรโวหาร หรือสุนทรภู่ ดังท่ีได้เขียนเล่าไว้ในวรรณคดีที่แต่ง หลายเรื่อง เช่น กล่าวไว้ในนิราศถลางว่า “ฉันเป็นศิษย์สุนทรยังอ่อนศักด์ิ พิไรรักมิ่งมิตรกนิษฐา” สานวนกลอนของนายมี หรือหมื่นพรหมสมพัตสรมีความไพเราะ ต่อมาในปี พ.ศ. 2387 นายมีได้รับ พระราชทานบรรดาศกั ด์เิ ป็นหม่ืนพรหมสมพัตสร นายอากรหรอื ผรู้ บั ผูกขาดภาษีอากร เมอื งสุพรรณบุรี กกกกกกกกกกกเสมียนมี หรือหม่ืนพรหมสมพัตสร ลูกศิษย์ของท่านสุนทรภู่ เมื่อคร้ังที่ท่านเดินทาง มาถงึ บริเวณวัดต้นเชือกนี้ ได้แต่งนิราศพระแท่นดงรัง ความบางตอนกล่าวถึงวิถีชีวิตของชุมชนบ้าน บางเชอื ก ในเร่ืองการลอ่ งเรอื ผา่ นลาคลอง ซึ่งมโี คลนตมตอ้ งใชเ้ ชอื กโยงควาย เพอ่ื ลากเรอื ใหผ้ า่ น ร่องนา้ ไปได้ จงึ เรยี กชุมชนน้ีวา่ ชุมชนบา้ นบางเชอื ก “มาตะบึงลุถึงหัวโยงเชอื ก เปน็ โคลนเทือกท้องนาชลาสนิ ธุ์ คลองกเ็ ลก็ น้ากต็ นื้ เห็นพ้ืนดิน ไมน่ ่ากนิ น้าท่าระอาใจ ต้องจา้ งโยงโยงเรือเหลือลาบาก ให้ควายลากเรือเล่ือนเขยือ้ นไหว ผูกระนาวยาวยืดเปน็ พืดไป ทง้ั เจ๊กไทยปนกันสน่นั องึ ไม่พักแจวพกั ถ่อใหร้ อรา เป็นราคาจ้างประจาลาละสลงึ ควายกเ็ ดินดนั ดังกันกงั กงึ พอเชือกตึงเรอื ตามกันหลามมา” นิราศสุพรรณ (พุทธศกั ราช 2378) กลา่ วถึง “บางเชอื ก” (วดั ต้นเชอื ก) ไวค้ วามว่า เปน็ โคลนตมหลม่ ถลาน้าก็แห้ง ฤดูแลง้ คลองเขนิ เดินไมไ่ หว ตอ้ งจ้างโยงโยงเรอื น่าเบ่ือใจ เอาเงินให้แตพ่ องามตามราคา เขาก็เอาเชือกหนังมาทั้งขด ผกู เข้าหมดเรือใหญ่ใหไ้ ปหน้า ดเู รยี งลาลาดบั เป็นตบั มา ควายกพ็ าเชือกหนงั ร้ังกันไป กกกกกกกกกกกกลา่ วโดยสรปุ วดั ต้นเชอื ก มบี ุคคลสาคัญทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง ได้แก่ พระอาจารย์เพลิน (พระครูนนทกิจพิศาล) เจ้าคณะตาบลบ้านบางแม่นาง พระอุปัชฌาย์ และเจ้าอาวาสวัดต้นเชือก ผู้ริเริม่ ให้มกี ารก่อสรา้ งเมรุ สรา้ งศาลาอเนกประสงค์ สร้างโรงเรียนวัดต้นเชือก และโรงเรียนราชวินิต นนทบุรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงษาธิราชสนิท ทรงนิพนธ์ “นิราศพระประธม” ในปี พ.ศ. 2377 ขณะทรงมีพระชันษา 26 ปี กล่าวถึงวิถีชีวิตคน “บางเชือก” (วัดต้นเชือก) พระสุนทรโวหาร (ภู่) สุนทรภู่ เมื่อปี พ.ศ. 2374 ได้แต่งโคลงนิราศสุพรรณ และนิราศพระประธม และเสมียนมี หรือ หม่นื พรหมสมพตั สร ลูกศิษย์ของท่านสุนทรภู่ ได้แตง่ นริ าศพระแท่นดงรัง และนริ าศสุพรรณ จาก บทกลอนเหล่าน้ี ทาให้สะทอ้ นเห็นภาพในอดีตของคนบางเชือก และวัดตน้ เชอื กไวอ้ ย่างชดั เจน

71 เรอื่ งที่ 5 วตั ถแุ ละสง่ิ กอ่ สรา้ งของวนั ตน้ เชอื ก กกกกกกก5.1 วตั ถทุ ีส่ าคญั ภายในวดั ต้นเชือก กกกกกกกกกกก5.1.1 หลวงพอ่ วิหาร กกกกกกกกกกกกกกกกหลวงพอ่ วหิ าร เปน็ พระพุทธรปู ทีม่ ีคุณลักษณะพิเศษ คือ หลวงพ่อวิหารมีอยู่ 2 องค์ โดยประทับนัง่ เรียงซ้อนหลงั กนั เรยี กรวมกนั ว่า หลวงพอ่ วหิ ารทั้งคู่ องค์ข้างหน้าเป็นองคเ์ ลก็ ลักษณะเงยพระพักตรน์ ดิ หนง่ึ สว่ นองค์ประทับขา้ งหลงั เปน็ องคใ์ หญ่ ลักษณะก้มพระเศียรโค้ง หลวงพ่อวิหาร สร้างหล่อข้ึนด้วยโลหะทองเหลืองบริสุทธิ์ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยสมัยอู่ทอง นบั ว่าเปน็ พระพุทธปฏมิ ากรทีเ่ กา่ แก่ท่ีสดุ องค์หนง่ึ องคป์ ระทบั หน้ามีขนาดยอ่ มกวา่ สันนิษฐานได้ว่ามี การสร้างขึน้ ภายหลงั เล็กน้อย ปรากฏรูปโลหะท่ีหล่อบาง เคาะดูจะได้ยินเสียงโลหะกังวาน ส่วนองค์ ประทับข้างหลังมีขนาดใหญ่กว่า รูปร่างขององค์เป็นโลหะหนาทึบมาก เป็นองค์รุ่นเก่ากว่าองค์หน้า เคาะดตู ามองคไ์ ม่ได้ยนิ เสียงกังวานของโลหะท้ัง 2 องค์ มีขนาดต่างกันดังนี้ คือ องค์ประทับข้างหน้า ขนาดหน้าตกั กวา้ ง 26 นวิ้ ฟุต สูงวดั จากฐานกน้ ดา้ นหลังจรดปลายพระเกตุ 40 นิ้วฟุต วัดจากหน้าตัก จรดปลายจมูก 20 นวิ้ ฟุต วดั โดยรอบหน้าอก 28 นิว้ ฟตุ ประทบั ข้างหนา้ มีขนาดหน้าตกั กว้าง 36 น้ิว ฟตุ สูงวัดจากฐานกน้ ดา้ นหลังจรดปลายพระเกตุ 46 น้ิวฟตุ วดั จากหน้าตกั จรดปลายจมกู 24 นิ้วฟุต วดั โดยรอบหนา้ อก 34 น้วิ ฟุต

72 กกกกกกกกกกก5.1.2 เหรียญหลวงพอ่ พระวหิ าร กกกกกกกกกกกกกกกกวตั ถุมงคลท่พี ระอาจารยเ์ พลิน หรอื พระครูนนทกิจพศิ าล สรา้ งไว้ ได้แก่ ร่นุ ท่ี 1 สรา้ งเม่ือปี พ.ศ. 2514 รนุ่ ท่ี 2 สร้างเม่อื ปี พ.ศ. 2518 และ รุ่น 3 สรา้ งเม่ือปี พ.ศ. 2525 กกกกกกก5.2 สิง่ ก่อสรา้ ง กกกกกกกกกกก5.2.1 กฎุ ิสามเจ้าอาวาส

73 กกกกกกกกกกกกกกกกกฎุ ิสามเจ้าอาวาส เดมิ เป็นอาคารร้าง ทางวัดต้นเชอื ก องคก์ ารบริหารสว่ น ตาบลบ้านใหม่ และเทศบาลตาบลบางใหญ่ ได้รว่ มกนั บรู ณะซอ่ มแซมขนึ้ มาใหม่ และได้จดั แสดง ห่นุ ขผี้ ้ึงของอดีตเจา้ อาวาสท้งั สามองค์ ได้แก่ พระอาจารยไ์ พล หรอื พระอธกิ ารไพล พระอาจารย์ ทองยอ้ ย หรือพระครบู รหิ ารวสิ ทิ ธ์ิ และพระอาจารย์เพลนิ หรอื พระครนู นทกจิ พศิ าล เพื่อให้ ประชาชนในชมุ ชนได้มาศึกษาเรยี นรู้ และกราบไหว้สักการบูชา กกกกกกกกกกก5.2.2 อาคารบรมครกู วศี รสี ยาม หรือพพิ ธิ ภัณฑห์ นุ่ ขผี้ ้ึงวดั ต้นเชอื ก กกกกกกกกกกกกกกกกอาคารบรมครูกวีศรีสยาม หรอื พพิ ธิ ภณั ฑห์ นุ่ ขี้ผง้ึ วดั ต้นเชอื ก ต้งั อยู่เลขท่ี 8 หมทู่ ่ี 4 ตาบลบ้านใหม่ อาเภอบางใหญ่ จงั หวดั นนทบุรี สรา้ งขนึ้ เมื่อปี พ.ศ. 2549 เพ่ือจัดแสดง หนุ่ จาลอง และเร่อื งราวการผ่านมาบา้ นบางเชอื กของกวที งั้ 3 ท่าน ได้แก่ พระบรมวงศ์เธอกรมหลวง วงษาธิราชสนิท หรือเจ้าชายนวม ทรงนิพนธ์เร่ืองนิราศพระประธม (พ.ศ. 2377) พระสุนทรโวหาร หรือสนุ ทรภู่ แต่งโคลงนิราศเมืองสพุ รรณ (พ.ศ. 2384) และกลอนนริ าศพระประธม (พ.ศ 2385) และ นายมี หม่ืนพรหมสมพตั สร แต่งโคลงนิราศพระแทน่ ดงรงั (พ.ศ. 2379) และโคลงนิราศสุพรรณ (พ.ศ. 2387) การดาเนินการก่อต้งั พพิ ิธภัณฑห์ ุ่นขผี้ ึง้ วดั ตน้ เชอื ก เกดิ ข้ึนจากนายกองค์การบริหารส่วนตาบล บ้านใหม่ นายวสุ ผันเงิน และนายพิภพ บุญธรรม นายอาเภอบางใหญ่ ได้ปรึกษาหารือเพ่ือสร้างให้ เปน็ สถานท่ีศกึ ษาเรยี นรู้ทางประวตั ิศาสตร์ของตาบลบ้านใหม่ ซง่ึ นายพระนาย สุวรรณรัฐ ผู้ว่าราชการ จังหวัดนนทบรุ ี ได้เห็นชอบใหส้ ร้างพิพิธภณั ฑว์ ดั ตน้ เชอื ก อาคารบรมครูกวีศรีสยามจึงได้เกิดข้ึน และ

74 เมือ่ นายกองคก์ ารบริหารส่วนตาบลบ้านใหม่ โดยนายวสุ ผนั เงนิ ปลดั นายกองค์การบริหารส่วนตาบล บ้านใหม่ นางมณฑา เจริญสุขสุวรรณ และเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการท่องเท่ียว นายสรเดช คลังทอง จึง ร่วมกนั จัดใหเ้ ปน็ สถานท่ีทอ่ งเท่ยี วทางนา้ โดยมีคาขวญั วา่ “ลอ่ งเรอื เท่ียวคลองบางใหญ่ ตามรอย กวีไทย ไหว้พระเกา้ วดั ตลาดเก่าบางคลู ดั พิพธิ ภัณฑ์วดั ตน้ เชอื ก” กกกกกกกกกกก5.2.3 เสาหงส์ กกกกกกกกกกกกกกกกเสาหงส์ ไม่พบหลกั ฐานการสรา้ งเมอื่ ใด เสาหงส์เปน็ ลกั ษณะของวัดมอญ มีลักษณะเป็นเสาต้นหน่ึงปักอยู่มองขึ้นไปบนยอดเสา จะเห็นรูปตัวหงส์ โดยคนมอญเชื่อว่า หงส์นั้น เก่ียวข้องกับ ตานานการเกิดเมืองหงสาวดี อันเป็นเมืองหลวงที่เจริญรุ่งเรืองย่ิง ของอาณาจักรมอญ กอ่ นจะสนิ้ แผน่ ดนิ ให้แกพ่ ม่าในปี พ.ศ. 2300 นอกจากนี้หงส์ในทางพุทธศาสนายังเป็นสัญลักษณ์ แห่ง ความบริสุทธ์ิ และภูมิธรรมอันสูงด้วยชาวพุทธเช่ือว่า หงส์เป็นตัวแทนพระพุทธเจ้าและพระอรหันต์ เสาหงส์ วดั ตน้ เชอื กพบหลักฐานปรากฏอย่ใู นบทกลอนของพระสุนทรโวหาร (ภ)ู่ หรอื สุนทรภู่ เมื่อครั้ง ลอ่ งเรอื ผ่านคลองลัด เม่ือปี พ.ศ. 2358 ความว่า “ถึงบ้านใหม่ธงทองริมคลองลดั ทห่ี น้าวัดเหน็ เขาปกั เสาหงส์ ขอความรกั หนกั แนน่ ใหแ้ สนตรง เหมือนคันธงแท้เที่ยงอยา่ เอยี งเอน”

75 กกกกกกกกกกก5.2.4 หอระฆงั กกกกกกกกกกกกกกกกหอระฆังวัดต้นเชือก ต้ังอยู่บริเวณท่าน้าวัดต้นเชือก ลักษณะของหอระฆัง กอ่ สรา้ งเปน็ อาคารสงู มียอดแหลมเหมือนเรอื นยอด และต้งั อย่ใู กล้โบสถ์หรือวิหาร เนื่องจากการ ตรี ะฆังเปน็ การใหส้ ญั ญาณที่ต้องการให้ได้ยินไปไกลที่สุด การตีระฆังเพื่อใช้เป็นสัญลักษณ์ในการแจ้ง หรือประกาศวาระของการทากิจกรรมต่าง ๆ ในช่วงเข้าพรรษา จะมีการตีระฆังในช่วงเช้ามืดเวลา 04.00 – 04.30 น. เพอ่ื ปลุกพระภกิ ษสุ งฆ์ สามเณร มาร่วมกันทาวตั ร คอื การสวดมนต์ การตีระฆงั จะตีในเวลา 08.00 น. และ 16.00 น. เพอ่ื สง่ สัญญาณใหพ้ ระภิกษุสงฆ์ สามเณร และประชาชน เข้ารว่ มทาวตั รเช้าและเย็น (ทาวตั ร แปลวา่ การทากจิ กรรมอนั เปน็ ปกติ หมายถงึ การสวดมนต์ เรียกว่า ทาวตั รสวดมนต์)

76 กกกกกกกกกกก5.2.5 หอพระไตรd กกกกกก กกกกกกกกกกกกกกกกหอไตรวัดต้นเชือก มีลักษณะอาคารเป็นหอสูง หอไตร หรือหอพระธรรมใช้ สาหรบั เกบ็ คัมภีร์พระไตรปิฎก หรือหนังสือธรรมะทางพุทธศาสนา หรือจารึกความรู้เร่ืองอ่ืน ๆ เช่น เรอ่ื งตารายาโบราณ วรรณคดโี บราณ เป็นต้น ซ่ึงถือว่าเป็นส่ิงศักดิ์สิทธิ์ และหาได้ยาก ส่วนใหญ่นิยม สรา้ งเพอื่ มุ่งบุญกุศลเป็นสาคัญ ด้วยถือคติว่าสร้างไว้เก็บรักษาพระธรรมคาสอนของพระพุทธเจ้า จึง นิยมสร้างอย่างวิจิตรงดงาม มีรูปทรงพิเศษโดยช่างท่ีมีฝีมือในยุคสมัยนั้น ๆ หอไตรวัดต้นเชือกเป็น แหล่งเรียนรู้ในชุมชน ให้ประชาชน นักเรียน นักศึกษา ได้มาศึกษาค้นคว้าเรียนรู้เก่ียวกับพระพุทธ ประวตั ิ คาสั่งสอนของพระพทุ ธศาสนา กกกกกกกกกกกกกกกกกลา่ วโดยสรุป วตั ถุของวดั ต้นเชือก ได้แก่ หลวงพ่อวิหาร เป็นพระพุทธรูปท่ีมี คุณลักษณะพเิ ศษ คือ หลวงพอ่ วิหารมีอยู่ 2 องค์ โดยประทับนงั่ เรียงหลงั กัน เรียกรวมกนั ว่า หลวงพ่อ วหิ ารทั้งคู่ สรา้ งขึ้นดว้ ยโลหะทองเหลอื งบริสทุ ธ์ิเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยสมัยอู่ทอง เหรียญหลวง พ่อพระวิหาร เปน็ วัตถุมงคลทพี่ ระอาจารยเ์ พลิน หรือพระครูนนทกจิ พศิ าลสร้างไว้ ส่ิงก่อสร้าง คอื กุฎิ สามเจ้าอาวาส เป็นอาคารทรงไทยใช้สาหรับจัดแสดงหุ่นข้ีผึ้งของอดีตเจ้าอาวาสท้ังสามองค์ ได้แก่ พระอาจารย์ไพล หรอื พระอธิการไพล พระอาจารย์ทองย้อย หรอื พระครบู รหิ ารวิสิทธ์ิ และ พระอาจารย์เพลิน หรือพระครนู นทกิจพศิ าล อาคารบรมครกู วศี รีสยาม หรือพพิ ธิ ภณั ฑ์หุ่นขผี้ ้งึ

77 วัดต้นเชือก ใช้เป็นท่ีจัดแสดงหุ่นข้ีผ้ึง และเร่ืองราวการผ่านมาบ้านบางเชือกของกวีทั้ง 3 ท่าน คือ พระบรมวงศเ์ ธอกรมหลวงวงษาธิราชสนิท หรอื เจา้ ชายนวม พระสุนทรโวหาร หรือสุนทรภู่ และนายมี หมน่ื พรหมสมพตั สร เสาหงส์ ทีบ่ ง่ บอกถงึ ความเป็นสญั ลักษณ์ของวัดมอญ หอระฆงั ตง้ั อยบู่ ริเวณ ท่านา้ มลี ักษณะเป็นอาคารสูงมียอดแหลมเหมือนเรือนยอด และหอไตรมีลกั ษณะอาคารเป็นหอสูง หอไตร หรือหอพระธรรมใชส้ าหรบั เกบ็ คัมภรี ์พระไตรปิฎก หรือหนังสอื ธรรมทางพุทธศาสนา เรอ่ื งที่ 6 ประเพณสี าคญั ของวดั ตน้ เชอื ก กกกกกกกการประมลู ชะลอมวัดต้นเชอื ก กกกกกกกประเพณกี ารประมูลชะลอม เปน็ ประเพณีทีจ่ ดั ขนึ้ ในช่วงข้ึน 8 ค่า เดือน 3 ของทุกปี โดยทาง วัดต้นเชือกจะให้ชาวบ้านสานชะลอม และมาแจกจ่ายให้ชาวบ้านที่ต้องการจะนาสิ่งของใส่ชะลอม เพ่ือนามาประมูล โดยเจ้าของชะลอมเป็นผู้ตั้งราคาขึ้น ถ้ามีผู้ประมูลราคาสูง และไม่มีผู้ประมูลแข่ง ราคาจะถอื ว่าชนะการประมูลในชะลอมน้นั ปจั จุบันวัสดทุ ่ใี ช้ทาชะลอมจากไม้ไผ่หายาก จึงเปล่ียนเป็น ตะกรา้ พลาสติกแทนเพ่ือความสะดวก ความแข็งแรง และประโยชน์ใชส้ อยสาหรบั ผ้ทู ่ีมาประมลู

78 กกกกกกกกล่าวโดยสรุป วัดต้นเชือกมีประเพณีท่ีสาคัญ และถือปฏิบัติมาช้านาน ได้แก่ ประเพณี ประมูลชะลอม ซ่ึงจัดขึ้นเป็นประจาในช่วงขึ้น 8 ค่า เดือน 3 ของทุกปี เพ่ือให้ประชาชนมาประมูล สงิ่ ของในชะลอมตามราคาท่ีเจ้าของชะลอมต้ังขึ้น และนาเงินจากการประมูลถวายให้กับวัดต้นเชือก เพอ่ื นาไปบรู ณปฏสิ งั ขรณว์ ดั ต่อไป

79 กจิ กรรมทา้ ยบท กกกกกกกกิจกรรมที่ 1 กกกกกกกคาชแี้ จง ให้ผู้เรยี นศกึ ษากิจกรรมที่ 1 แลว้ เลอื กคาตอบท่ีถูกตอ้ งท่สี ดุ เพยี งขอ้ เดยี วเขยี น คาตอบลงในกระดาษที่แจกใหห้ รือกระดาษเปลา่ ของผเู้ รียน กกกกกกก1. ข้อใดคือความหมายของคาวา่ “ เสดจ็ ทางชลมารค” กกกกกกกกกกก. การเดนิ ทางโดยทางเรอื กกกกกกกกกกข. การเดินทางโดยทางถนน กกกกกกกกกกค. การเดนิ ทางโดยทางอากาศ กกกกกกกกกกง. การเดนิ ทางโดยใช้ช้างเปน็ พาหนะ กกกกกกก2. ขอ้ ใดคอื ความหมายของ “ การผกู ผ้าพัทธสมี า” กกกกกกกกกกก. การกาหนดเขตพระอโุ บสถ กกกกกกกกกกข. การกาหนดเขตพืน้ ท่ขี องวัด กกกกกกกกกกค. การกาหนดเขตพนื้ ทีห่ ้ามเฉพาะสตรีเท่านัน้ กกกกกกกกกกง. การกาหนดเขตพนื้ ท่ีเฉพาะผู้ที่เป็นนักบวชเท่านน้ั กกกกกกก3. หอพระไตร ของวัดตน้ เชือกจัดเป็นสิ่งใดของวดั กกกกกกกกกกก. ปชู ณยี วัตถุ กกกกกกกกกกข. โบราณวัตถุ กกกกกกกกกกค. ปูชณยี สถาน กกกกกกกกกกง. โบราณสถาน กกกกกกก4. หลวงพอ่ วิหาร ของวัดต้นเชอื กจัดเป็นสิ่งศักด์ิสิทธิป์ ระเภทใด กกกกกกกกกกก. ปชู ณียวตั ถุ กกกกกกกกกกข. โบราณวตั ถุ กกกกกกกกกกค. ปชู ณียสถาน กกกกกกกกกกง. โบราณสถาน กกกกกกก5. ข้อใดคือประเพณขี องวัดต้นเชือกที่จัดเปน็ ประจาทกุ ปี กกกกกกกกกกก. ประเพณไี หลเรอื ไฟ กกกกกกกกกกข. ประเพณีประมลู ชะลอม กกกกกกกกกกค. ประเพณตี กั บาตรพระ 108 กกกกกกกกกกง. ประเพณีสรงนา้ พระนริ นั ตราย

80 กกกกกกกกจิ กรรมท่ี 2 กกกกกกกคาชีแ้ จง ให้ผู้เรียนศกึ ษากิจกรรมท่ี 2 ดว้ ยการจบั คขู่ องขอ้ ความหลังตวั เลขด้านซ้ายมอื ของกระดาษ และข้อความหลงั ตวั อักษรขวามือของกระดาษท่ีมีความสัมพนั ธก์ ัน แล้วนาคาตอบทไ่ี ด้ ไปเขยี นในกระดาษท่ีแจกให้หรือกระดาษเปล่าของผู้เรียน กกกกกกก………………1. การสร้างวดั ต้นเชอื ก ก. พระอาจารย์ไพร กกกกกกก………………2. หลวงพอ่ วิหาร ข. สมยั อู่ทอง กกกกกกก………………3. ครกู วีสุนทรภู่ ค. พ.ศ. 2490 กกกกกกก………………4. พระครนู นทกิจพิศาล ง. โคลงนิราศสพุ รรณ กกกกกกก………………5. เขาปักเสาหงส์ จ. พระอาจารยเ์ พลิน ฉ. พ.ศ.2324 ช. นิราศพระแทน่ ดงรัง ซ. สิ่งกอ่ สร้าง กกกกกกกกิจกรรมที่ 3 กกกกกกกคาชีแ้ จง ให้ผเู้ รยี นเตมิ คาลงหรือขอ้ ความสัน้ ๆ ลงในชอ่ งวา่ งใหถ้ กู ตอ้ งสมบรู ณ์ ดว้ ยการ เขียนคาตอบลงในกระดาษทแี่ จกให้หรือกระดาษเปลา่ ของผเู้ ขียน กกกกกกก1. พระประธานในวหิ ารวดั ต้นเชอื กมี นามว่า………..………..………..…………………………………………… กกกกกกก2. ท่านบรมครกู วสี ุนทรภู่ ไดล้ อ่ งเรอื ผ่าน บา้ นบางเชือก………..ครั้ง กกกกกกก3. พระครนู นทกิจพศิ าลมนี ามเดมิ ว่า………..………..………..………..………………………………….. กกกกกกก4. หลวงพอ่ วิหารวัดตน้ เชอื ก ท้งั 2 องค์เปน็ พระพุธรปู ปาง………..………..……….………..…….. กกกกกกก5. ประเพณีท่สี าคัญของวัดต้นเชอื กคอื ………..………..………..………..………..………..………………

81 บทที่ 4 วัดท่าบนั เทงิ ธรรม สาระสาคญั กกกกกกก1. ท่ตี ั้ง แผนที่ และพิกดั ทางภมู ิศาสตร์ กกกกกกกกกวดั ท่าบนั เทงิ ธรรมตัง้ อยเู่ ลขท่ี 1 หมู่ที่ 1 ซอยเทศบาล 1 ตาบลบางใหญ่ อาเภอบางใหญ่ จังหวดั นนทบุรี และมีพิกัดทางภูมิศาสตร์ ต้งั อยู่ท่ีละติจูด 13.847674 ลองจจิ ูด 100.393984 กกกกกกก2. ประวตั ิความเป็นมาของวัดท่าบันเทิงธรรม กกกกกกกกกวัดท่าบันเทงิ ธรรม สนั นิษฐานวา่ สร้างข้ึนมาในสมัยรชั กาลท่ี 3 พระบาทสมเด็จ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประมาณปี พ.ศ. 2385 หรือประมาณปี พ.ศ. 2386 โดยผู้สร้างอยู่ในราชสกุล “ปราโมช” ชือ่ หม่อมเจ้าหญงิ คอยท่า ปราโมท จงึ ไดต้ ง้ั ช่อื วัดว่า “วัดท่า” ตอ่ มาวดั ได้รับการทานบุ ารุง ให้เจริญ ขึ้นมาตามลาดับเริ่มต้ังแต่ พ.ศ. 2491 เป็นต้นมา จึงได้เพ่ิมเติมนามวัดเป็น “วัดท่าบันเทิงธรรม” วัดนี้ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ประมาณ พ.ศ. 2389 เขตวิสุงคามสีมากว้าง 8 เมตร ยาว 22 เมตร ประกอบพิธผี ูกพัทธสมี า พ.ศ. 2389 สังกดั คณะสงฆ์ธรรมยตุ กิ นกิ าย กกกกกกก3. ความสาคัญของวดั ท่าบนั เทิงธรรม กกกกกกกกกวัดท่าบันเทิงธรรม เป็นวัดที่เก่าแก่สร้างขึ้นมาต้ังแต่สมัยพระบาทสมเด็จพระน่ังเกล้า เจ้าอยู่หัว (รัชกาลท่ี 3) สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นประมาณปี พ.ศ. 2385 หรือประมาณปี พ.ศ. 2386 จนถงึ ปัจจุบันมอี ายรุ วม 177 ปี กกกกกกก4. บุคคลสาคญั ของวัดท่าบันเทงิ ธรรม กกกกกกกกกบุคคลสาคัญของ วัดท่าบันเทิงธรรม มีดังน้ี พระวิจิตรธรรมภาณี (สิงห์ สุขปุญโญ) เป็น เจา้ อาวาสรูปแรกหลงั จากทวี่ ัดท่าบันเทิงธรรมเปน็ วัดร้างได้พฒั นาจนประชนชนกลบั มาศรัทธา และได้ ก่อตั้ง โรงเรียนวัดท่าบันเทิงธรรม ในปี พ.ศ.2498 พระครูมงคลธรรมมานุวัตร (จานงค์) ได้ซ่อมบารุง พระอุโบสถ์เก่าซ่ึงสร้างข้ึนตั้งแต่สมัยรัชกาลท่ี 4 มีลักษณะเป็นแบบพระราชนิยม และได้สร้างศาลา การเปรียญ เมรุ เข่ือนไม้สักรอบวัด เป็นต้น พระครูประสานวัตรคุณ (ประสาน พัฒนาดี) ได้กราบทูล เชิญสมเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายก ทรงเป็นประธานในพธิ วี าง ศิลาฤกษ์ พระอุโบสถหลวงพ่อหมอหลังใหม่ สร้างกุฏิไม้ทรงไทย 4 หลังติดกัน สร้างวิหารหินอ่อน ประดิษฐานหลวงพ่อขาวสร้างกุฏิเจ้าอาวาสหลังใหม่สูง 3 ช้ันสร้างเหรียญหลวงพ่อหมอท่ีโด่งดังและ พระครูวุฒิการโกศล เจ้าอาวาสรูปปจั จบุ นั

82 กกกกกกก5. วัตถุและสิ่งก่อสร้างของวดั ทา่ บันเทิงธรรม กกกกกกกกกวัดท่าบันเทิงธรรมมีวัตถุที่สาคัญ คือ หลวงพ่อหมอ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ตั้งอยู่ ภายในพระวิหารเป็นที่เคารพสักการบูชาของประชาชนในชมุ ชน และมีสงิ่ กอ่ สร้างสาคัญ ได้แกพ่ ระอุโบสถ ทรงไทย สรา้ งขนึ้ ใน พ.ศ. 2540 มีลักษณะหลงั คาลด 3 ช้นั ประดับช่อฟา้ ใบระกา และ หางหงส์ก หนา้ บนั ด้านหน่ึงประดิษฐานพระพุทธรูปปางห้ามพระแก่นจันทน์พระวิหารของ วัดท่าบันเทิงธรรม สร้าง ขึ้นในสมัยรัชกาลท่ี 3 โดยสังเกตจากการตกแต่งแบบพระราชนิยม คือ หลังคาไม่มีช่อฟ้า ใบระกา หน้าบันประดับด้วยกระเบ้ืองเคลือบเป็นรูปสัตว์ต่าง ๆ ของจีน และรอยพระพุทธบาทของวัดท่า บันเทิงธรรม มีภาพมงคล 108 ที่ส่ือความหมายถึงภาพสวรรค์ และรูปพรหมมีประมาณ 24 ภาพ ประกอบด้วย สวรรค์ 6 ช้ัน รูปพรหม 16 ชั้น รอยพระพุทธบาทนี้สร้างในสมัยปลายรัชกาลท่ี 3 แห่ง กรุงรัตนโกสินทร์ กกกกกกก6. ประเพณีสาคญั ของวัดทา่ บันเทิงธรรม กกกกกกกกกวดั ท่าบันเทงิ ธรรม มปี ระเพณีทส่ี าคญั คอื ประเพณเี ทศนม์ หาชาติ พระเวสสันดรชาดก เป็นประเพณีท่ีจัดมาแต่โบราณ จะจัดหลังฤดูทอดกฐินผ่านไปแล้วจนตลอดฤดูหนาว โดยนิยมจัดเป็น งานสองวัน คือ วันแรกเป็นวันเทศน์เวสสันดรชาดกท้ัง 13 กัณฑ์ และวันท่ีสองเป็นวันเทศน์ จตุราริยสัจจกถาท้ายเวสสันดรชาดก การเทศน์มหาชาติพระเวสสันดรชาดก มีระเบียบพิธีการเทศน์ มหาชาติ โดยเร่ิมต้นจากการตกแต่งบริเวณพิธีให้มีบรรยากาศคล้ายอยู่ในป่า ตามเนื้อเรื่องเวสสันดร ชาดก โดยนาเอาต้นกล้วย ต้นอ้อย ใบมะพร้าว และกิ่งไม้มาผูกตามเสาและบริเวณรอบ ๆ ธรรมาสน์ ประดับธงทิว และราชวัติฉัตรธง ปักไว้ตามสมควร ตั้งขันสาครใหญ่กลางบริเวณพิธีใส่น้าสะอาด สาหรับปักเทียนบูชาประจากัณฑ์ เตรียมเทียนเล็ก ๆ จานวน 1,000 เล่ม แล้วนับแยกจานวนเป็นมัด มดั หน่ึงมจี านวนเท่าคาถาของกัณฑห์ นงึ่ เมอ่ื ถงึ คราวเทศน์กณั ฑน์ ้ันก็จะเอาเทียนมัดน้ันออกจุดบูชาติด รอบ ๆ ภาชนะนา้ ต่อกันไปจนจบกัณฑใ์ หห้ มดมดั พอดี ครบ 13 กัณฑ์ จานวน 1,000 เลม่ เทา่ จานวนคาถา ผลการเรยี นรทู้ ี่คาดหวัง กกกกกกก1. บอกประวตั ิความเปน็ มาของวดั ท่าบันเทิงธรรมได้ กกกกกกก2. ตอบคาถามท้ายบทที่ 4 วัดท่าบนั เทิงธรรมได้ กกกกกกก3. ตระหนักถึงความสาคญั เห็นคุณคา่ ของวัดท่าบนั เทงิ ธรรม

83 ขอบข่ายเน้อื หา กกกกกก เรอ่ื งท่ี 1 ท่ีต้งั แผนท่ี และพิกัดทางภูมิศาสตร์ เรอ่ื งท่ี 2 ประวัติความเปน็ มาของวดั ทา่ บันเทงิ ธรรม เรอ่ื งที่ 3 ความสาคญั ของวดั ทา่ บันเทงิ ธรรม เร่ืองที่ 4 บุคคลสาคญั ทีเ่ ก่ียวขอ้ งกบั วัดท่าบนั เทิงธรรม เรอ่ื งท่ี 5 วตั ถแุ ละสิ่งก่อสรา้ งของวัดทา่ บนั เทงิ ธรรม เรอ่ื งท่ี 6 ประเพณีสาคัญที่จดั ขนึ้ สอ่ื ประกอบการเรียน กกกกกกก1. วฒั นธรรม พัฒนาการทางประวตั ศิ าสตร์ เอกลักษณแ์ ละภมู ปิ ัญญา จังหวัดนนทบุรี กรมศลิ ปกร ปีท่พี ิมพ์ 2542 กกกกกกก2. นนทบรุ ศี รมี หานคร นศิ าล บญุ ผกู ปีท่ีพิมพ์ 2561 มหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธิราช กกกกกกก3. ประเพณสี าคัญของวดั ท่าบันเทิงธรรม มาตรฐานการท่องเที่ยว กรมการท่องเทย่ี ว สืบคน้ จาก http://kanchanapisek.or.th/ kp8/culture/nbr/n3.html กกกกกกก4. วัดท่าบนั เทงิ ธรรม จังหวดั นนทบุรี สืบคน้ จาก http://wattabunteongtom 2011.blogspot.com/ กกกกกกก5. ประวัตวิ ัดท่าบันเทงิ ธรรม อาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบุรี สืบค้นจาก https://www.youtube.com /watch?v=8pVZxkMTpsw กกกกกกก6. พระคมน์ ขนฺติวโร ที่อยู่เลขที่ 41 หมู่ที่ 1 ตาบลบางใหญ่ อาเภอบางใหญ่ จังหวัด นนทบรุ ี หมายเลขโทรศพั ท์ 085-130-7270 กกกกกกก 7. วัดท่าบนั เทิงธรรม ต้งั อยู่เลขท่ี 1 หม่ทู ี่ 1 อาเภอบางใหญ่ จังหวัดนนทบรุ ี หมายเลขโทรศพั ท์ 085-130-7270

84 เรอ่ื งท่ี 1 ที่ตัง้ แผนท่ี และพกิ ดั ทางภมู ิศาสตร์ กก 1.1 ที่ต้งั วัดท่าบนั เทงิ ธรรม กกกกวดั ทา่ บันเทงิ ธรรม ตง้ั อยู่เลขที่ 1 หมู่ท่ี 1 บา้ นคลองบางโสน ตาบลบางใหญ่ อาเภอบางใหญ่ จังหวดั นนทบุรี 11140 วดั ท่าบนั เทงิ ธรรม มพี ้นื ทรี่ วม 2 งาน (800 ตารางเมตร)

85 1.2 แผนที่ 1.3 พกิ ัดทางภมู ศิ าสตร์ ละติจดู 13.847674 ลองจจิ ูด 100.393984 เรอ่ื งที่ 2 ประวัตคิ วามเป็นมาของวัดทา่ บันเทงิ ธรรม วัดท่าบันเทิงธรรมสร้างมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ประมาณ พ.ศ. 2385 ถงึ พ.ศ. 2586 โดยผู้สรา้ งอยใู่ นราชสกลุ “ปราโมช”ชอ่ื “คอยทา่ ” หรือหม่อมเจ้า หญิงคอยท่า ปราโมช ซึ่งเป็นพระธิดาของกรมขุนวรจักรธรานุภาพ (พระองค์เจ้าปราโมช ต้นสกุล ปราโมช ณ อยุธยา) และ หม่อมราชวงศ์ ดวงใจ ปราโมช และเป็นพระราชนัดดาของรัชกาลท่ี 2 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย หม่อมเจ้าหญิงคอยท่า ปราโมชทรงเป็นผู้ท่ีเลื่อมใสใน พระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง ท่านได้ทรงสร้างกุฏิคอยท่า ปราโมช และทรงบริจาคทรัพย์สร้าง เสนาสนะ สร้างถนนในวัดบวรนิเวศ และถวายนิตยภัต (เงินค่าอาหาร) ประจาเดือนแก่ภิกษุบางรูป สร้างหอเขียว และกุฏิของวัดบรมนิวาส สร้างกุฎิและสร้างพระพุทธรูปใหญ่ 1 องค์ของวัดราชาธิวาส สร้างวดั เสาธงทอง และ วัดท่า จังหวัดนนทบุรี ต่อมาในปี พ.ศ.2483 หม่อมเจ้าหญิงคอยท่า ปราโมช ประชวรดว้ ยพระโรคชรา และส้ินชีพติ ักษัยรวมพระชนั ษาได้ 84 ปี กกกกกกก“วดั ท่า” ได้รับการทานบุ ารุงให้เจริญขึ้นมาตามลาดับเร่ิมต้ังแต่ พ.ศ. 2491 เป็นตน้ มา

86 จงึ ได้เพิม่ เติมนามวัดเป็น “วัดท่าบันเทิงธรรม” ไดร้ ับพระราชทานวิสุงคามสีมา ประมาณ พ.ศ. 2389 เขตวิสุงคามสีมากว้าง 8 เมตร ยาว 22 เมตร ประกอบพิธีผูกพัทธสีมา พ.ศ. 2389 สังกัดคณะสงฆ์ ( ธรรมยุติกนกิ าย กกกกกกกกล่าวโดยสรุป วัดท่าบันเทิงธรรม สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นมาในสมัยรัชกาลท่ี 3 พระบาทสมเดจ็ พระนั่งเกล้าเจา้ อยู่หัว ประมาณปี พ.ศ. 2385 หรือประมาณปี พ.ศ. 2386 โดยผู้สร้าง อยู่ในราชสกุล “ปราโมช” ช่ือ หม่อมเจ้าหญิงคอยท่า ปราโมท จึงได้ต้ังชื่อวัดว่า “วัดท่า” ต่อมาวัด ได้รับการทานุบารงุ ให้เจริญขน้ึ มาตามลาดับเรมิ่ ตง้ั แต่ พ.ศ. 2491 เป็นต้นมา จึงได้เพิ่มเติมนามวัดเป็น “วัดท่าบันเทิงธรรม” วัดนี้ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา ประมาณ พ.ศ. 2389 เขตวิสุงคามสีมา กวา้ ง 8 เมตร ยาว 22 เมตร ประกอบพิธีผกู พัทธสมี า พ.ศ. 2389 สังกัดคณะสงฆธ์ รรมยุตกิ นิกายก เรอ่ื งท่ี 3 ความสาคัญของวดั ท่าบันเทิงธรรม กกกกกกกก วัดทา่ บนั เทิงธรรม เปน็ วัดเกา่ แก่ท่สี รา้ งขึน้ มาต้ังแต่สมยั รชั กาลท่ี 3 พระบาทสมเดจ็ พระน่ังเกล้าเจ้าอย่หู ัว ประมาณปี พ.ศ. 2385 หรอื ประมาณปี พ.ศ. 2386 จนถึงปัจจุบันมีอายุ 177 ปี สร้างโดยหม่อมเจ้าหญิงคอยท่า ปราโมช พระราชนัดดาในรัชกาลท่ี 2 พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หลา้ นภาลัย มีหลวงพอ่ หมอ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยท่ีศักด์ิสิทธ์ิ มีพระวิหารเก่าแก่ ท่ีสร้างข้ึนใน สมยั รชั กาลท่ี 3 พระบาทสมเดจ็ พระน่ังเกลา้ เจ้าอย่หู ัว กกกกกกก กกล่าวโดยสรุป วัดทา่ บันเทิงธรรม เป็นวดั ที่เกา่ แกส่ ร้างขน้ึ มาตง้ั แตส่ มัยพระบาทสมเดจ็ พระนัง่ เกล้าเจ้าอยู่หวั (รัชกาลท่ี 3) สนั นิษฐานว่าสรา้ งขึ้นประมาณปี พ.ศ. 2385 หรือประมาณปี พ.ศ. 2386 จนถึงปัจจุบันมีอายุรวม 177 ปี เรอ่ื งท่ี 4 บุคคลสาคัญทีเ่ กี่ยวขอ้ งกับวัดท่าบนั เทงิ ธรรม

87 4.1 พระวิจิตรธรรมภาณี (สิงห์ สุขปุญโญ) กกกกกกกกกกกกกกประวัติของพระวิจิตรธรรมภาณี (สิงห์สุขปุญโญ) เกิดเม่ือวันท่ี 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2458 มรณภาพ เม่ือวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2545 ท่านเป็นอดีตเจ้าอาวาสรูปแรก หลังจากที่ วัดท่าบันเทิงธรรมเป็นวัดร้างไม่มีเจ้าอาวาส และมีหลวงพ่อพรหม นนฺทโย ซึ่งคอยดูแลอารามแห่งนี้ เพียงรูปเดียว แต่เน่ืองจากหลวงพ่อพรหม นนฺทโยชราภาพมากแล้ว เจ้าคณะจังหวัดฝ่ายธรรมยุติ จึง ได้ทาการนิมนต์พระอาจารย์ สิงห์ หรือพระวิจิตรธรรมภาณี (สิงห์ สุขปุญโญ) มารับตาแหน่งเป็นเจ้า อาวาสวัดทา่ บนั เทิงธรรม ต่อมาภายหลังหลวงพ่อสิงห์หรือพระวิจิตรธรรมภาณี (สิงห์สุขปุญโญ) ท่าน เป็นพระสายปฏิบัติเป็นลูกศิษย์ของหลวงปู่มั่น เมื่อท่านเห็นว่าวัดท่าบันเทิงธรรมน้ี มีความเจริญขึ้น มากแล้ว ทา่ นจึงขอลาออกจากตาแหนง่ เจา้ อาวาส เพือ่ เดินธุดงคไ์ ปตามทางท่ที า่ นกาหนด กกกกกกกกกกกกกกผลงานที่สาคญั พระวิจิตรธรรมภาณี ได้พฒั นาวัดทา่ บนั เทงิ ธรรม จากสภาพวัดรา้ ง จนประชนชนศรัทธากลับมาร่วมกันทานุบารุงพระพุทธศาสนาให้มีความเจริญข้ึน และได้ก่อตั้ง โรงเรียนวัดท่าบันเทิงธรรม ในปี พ.ศ. 2498 เพ่ือเป็นสถานท่ีศึกษาหาความรู้ โดยที่ไม่มีหน่วยงานใด เข้ามาให้ความช่วยเหลือ ค่าตอบแทนของครูผู้สอน และค่าก่อสร้างอาคารเรียนได้จากจตุปัจจัยของ พระวิจิตรธรรมภาณี

88 4.2 พระครูมงคลธรรมมานวุ ัตร (จานงค)์ – กกกกกกกกกกกกกกประวตั ขิ อง พระครูมงคลธรรมมานุวัตร (จานงค์) เกิดเมื่อ พ.ศ. 2437 มรณภาพ เมื่อวันท่ี 4 มิถุนายน พ.ศ. 2533 อายุ 56 ปี ท่านเป็นเจ้าอาวาส พระอาจารย์สอนหนังสือ เจ้าคณะ อาเภอบางใหญ่ คณะสงฆ์ธรรมยุติ จงั หวดั นนทบรุ ี กกกกกกกกกกกกกกพระครมู งคลธรรมมานุวัตร (จานงค)์ ไดย้ ้ายมาจากวัดบางขวาง มาดารงตาแหน่ง เป็นเจา้ อาวาสต่อจากหลวงพ่อสิงห์ หรือพระวจิ ติ รธรรมภาณี (สิงห์ สุขปุญโญ) เน่ืองจากท่านเป็นพระ ที่มีจริยวัตรเรียบร้อย นิสัย คือ ตรง ดุ ชอบให้การศึกษา ชอบช่วยเหลือผู้ที่ตกทุกข์ได้ยาก จึงทาให้ พระอาจารยน์ งค์ หรอื พระครมู งคลธรรมมานุวัตร มีลูกศิษย์จานวนมาก ผลงานที่สาคัญ พระครูมงคล ธรรมมานุวัตร ได้ทานุบารุงพระศาสนามาเป็นลาดับ โดยได้ซ่อมบารุงพระอุโบสถ์เก่าแก่ของวัดท่า บนั เทงิ ธรรม ซึง่ สร้างขึ้นต้ังแต่สมัยรัชกาลท่ี 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีลักษณะเป็น แบบพมิ พร์ าชนยิ ม และได้สร้างวัตถุและส่ิงก่อสร้างขึ้นอีกมากมาย เช่น ศาลาการเปรียญหลังปัจจุบัน เมรุ เขือ่ นไมส้ กั รอบวัด และ โรงเรียนวดั ท่าบันเทงิ ธรรม เป็นตน้ 4.3 พระครปู ระสานวัตรคุณ (ประสาน พฒั นาดี)

89 กกกกกกกกกกกกกกประวัติของ พระครูประสานวัตรคุณ (ประสาน พัฒนาดี) ชาตะ ไม่ปรากฏข้อมูล มรณภาพวันท่ี 23 ตุลาคม พ.ศ. 2544 ท่านเป็นเจ้าอาวาส เป็นพระสอนบาลีไวยกรณ์ ผลงานได้แก่ ผลงานที่ 1 ได้กราบทูลเชิญ สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหา สังฆปริณายก ทรงเป็นประธานในพิธีวางศิลาฤกษ์ พระอุโบสถ์หลวงพ่อหมอหลังใหม่ (เป็นวัดแรกใน อาเภอบางใหญ่ ทอี่ งคส์ มเด็จพระญาณสงั วร สมเดจ็ พระสังฆราชสกลมหาสงั ฆปริณายกเสด็จมา) กกกกกกกกกกกกกกผลงานท่ี 2 เป็นผู้ขอพระบรมราชานุญาตทูลเชิญ ตราพระบรมสัญญลักษณ์ กาญจนาภิเษก ฉลองศิรริ าชสมบัติ 50 ปี ขึ้นประดิษฐาน ณ หนา้ บนั พระอุโบสถห์ ลังใหม่ กกกกกกกกกกกกกกผลงานที่ 3 เปน็ ผ้นู าการก่อสร้างอุโบสถห์ ลังใหม่ มีความงดงาม สูงโปร่ง เรยี บงา่ ย มลู ค่าประมาณ 8 ลา้ น สร้างเสร็จภายใน 3 ปี (นบั ว่าเร็วมาก) กกกกกกกกกกกกกกผลงานที่ 4 เป็นผ้นู าสรา้ งกฏุ ิไม้ทรงไทย 4 หลงั ตดิ กนั มลู คา่ ประมาณ 10 ล้าน กกกกกกกกกกกกกกผลงานท่ี 5 เปน็ ผู้นาสร้างวหิ ารหนิ อ่อนประดิษฐานหลวงพอ่ ขาว กกกกกกกกกกกกกกผลงานท่ี 6 เป็นผู้นาสรา้ งเขอื่ นปูนแทนเขอ่ื นไม้สักท่ชี ารดุ รอบพน้ื ที่ 13 ไร่ กกกกกกกกกกกกกกผลงานท่ี 7 เป็นผนู้ าสร้างถนนคอนกรีตเขา้ วัด กกกกกกกกกกกกกกผลงานที่ 8 เปน็ ผู้นาสร้างกุฏิเจา้ อาวาสหลงั ใหมส่ งู 3 ช้ัน กกกกกกกกกกกกกกผลงานท่ี 9 เป็นผ้สู รา้ งเหรยี ญหลวงพ่อหมอ ทโี่ ด่งดัง

90 กกกกกกกกกกกกกกพระครูประสานวัตรคุณ (ประสาน พัฒนาดี) มรณภาพเม่ือ วันท่ี 23 ตุลาคม พ.ศ.2544 ได้รบั พระมหากรณุ าธิคุณจากรชั กาลที่ 9 พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมพิ ล อดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร พระราชทานน้าหลวงและไฟพระราชทานเพลิงศพ พระครู ประสานวัตรคณุ (ประสาน พฒั นาด)ี เป็นเจ้าอาวาสอีกองค์ ทส่ี ร้างผลงานไวอ้ ย่างมากมาย 4.4 พระครวู ุฒิการโกศล (หลวงพ่อวฒุ ิ) กกกกกกกกกกกกกกประวัติของพระครูวุฒิการโกศล (หลวงพ่อวุฒิ) เจ้าอาวาสรูปปัจจุบัน ในปัจจุบัน อายุ 95 ปี และยงั มีสขุ ภาพทแ่ี ขง็ แรงสามารถนาพระภกิ ษุสามเณร ร่วมทากิจวัตรของสงฆ์ได้เป็นปกติ กกกกกกกกกกกกกกกลา่ วโดยสรุป วัดท่าบันเทิงธรรมมีบุคคลสาคญั คือ พระวจิ ิตรธรรมภาณี (สิงห์ สขุ ปญุ โญ) เป็นเจ้าอาวาสรูปแรก หลังจากที่วดั ท่าบันเทิงธรรมเป็นวัดร้างได้พัฒนาจน ประชาชน กลับมาศรัทธาและได้ก่อต้ัง โรงเรียนวัดท่าบันเทิงธรรม ในปี พ.ศ.2498 พระครูมงคลธรรมมานุวัตร (จานงค์) ไดซ้ ่อมบารงุ พระอุโบสถเ์ ก่าซึ่งสร้างข้นึ ตัง้ แตส่ มัยรัชกาลท่ี 4 มลี กั ษณะเป็นแบบพระราชนิยม และได้สร้างศาลาการเปรียญ เมรุ และเข่ือนไม้สักรอบวัด เป็นต้น พระครูประสานวัตรคุณ (ประสาน พัฒนาดี) ไดก้ ราบทลู เชญิ สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆ ปริณายก ทรงเป็นประธานในพิธีวางศิลาฤกษ์ พระอุโบสถหลวงพ่อหมอหลังใหม่ สร้างกุฏิไม้ทรงไทย 4 หลังติดกัน สร้างวิหารหินอ่อนประดิษฐานหลวงพ่อขาวสร้างกุฏิเจ้าอาวาสหลังใหม่ สูง 3 ช้ันสร้าง เหรยี ญหลวงพ่อหมอทีโ่ ด่งดงั และพระครวู ุฒกิ ารโกศล เจ้าอาวาสรูปปจั จุบนั

91 เร่ืองท่ี 5 วัตถแุ ละสง่ิ กอ่ สร้างของวัดทา่ บันเทงิ ธรรม 5.1 วตั ถุของวัดท่าบันเทิงธรรม ก5.1.1 หลวงพ่อหมอ กกกกกกกกกกกกกกกกกกหลวงพ่อหมอเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ตั้งอยู่ในพระวิหารของวัดท่า บันเทิงธรรม เหตุที่ท่านได้รับการขนานนามว่า หลวงพ่อหมอ ก็เพราะเม่ือชาวบ้านมาขอพรจากท่าน ใหห้ ายจากโรคภัยคาขอมกั สมั ฤทธ์ผิ ล จึงเป็นท่เี คารพสกั การบูชาของประชาชนในชมุ ชนเป็น อย่างมาก 5.2 สิ่งกอ่ สร้าง