(5o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 5ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2017 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr www.hristospanagia.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5ο Μέρος (Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)1)Τά ψυχολογικά προβλήματα [Σελ 4 εώς 21]2)Χαρακτηριστικά τοῦ ἀσθενοῦς πνευματικά ἀνθρώπου [Σελ 22 εώς 32]3)Περί ψυχῆς καὶ θεραπείας αὐτῆς - 1ο μέρος [Σελ 33 εώς 49]4)Περί ψυχῆς καί θεραπείας αὐτῆς - 2o μέρος [Σελ 50 εώς 72]5)Ἡ αἰτία τῆς κατάθλιψης [Σελ 73 εώς 89]6)Ἡ ἀντιμετώπιση τῆς κατάθλιψης [Σελ 90 εώς 104]7)Τά αἴτια δημιουργίας τῆς λύπης [Σελ 105 εώς 121]8)Γιατί χάνουμε τή χαρά μας [Σελ 122 εώς 137]9)Ἁπλοποιεῖστε τή ζωή σας γιά νά φύγει τό ἄγχος [Σελ 138 εώς 152]3

Τά ψυχολογικά προβλήματαΚαλή καί εὐλογημένη χρονιά νά ἔχουμε μέ τήν Χάρη τοῦ Κυρίου καί ὅπως ἔλεγε ὁἍγιος Παΐσιος, νά εἶναι καί θεάρεστη. Τό σημαντικό αὐτό εἶναι νά ἀξιοποιοῦμε τόνχρόνο πού μᾶς δίνει ὁ Θεός καί ἀξιοποίηση σωστή δέν εἶναι ἄλλη ἀπό τήνχρησιμοποίηση τοῦ χρόνου στό ἔργο τῆς μετανοίας. Ὅπως γνωρίζουμε τό κήρυγματοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἦταν: «μετανοεῖτε· ἤγγικε γάρ ἡ βασιλεία τῶνοὐρανῶν» (Ματθ. 3,2). Καί ὁ Χριστός μας ὅμως μέ τό ἴδιο κήρυγμα ἄρχισε:«μετανοεῖτε» (Ματθ. 4,17). Εἶναι ἕνα πολύ σπουδαῖο στοιχεῖο αὐτό καί ἔχει νά μᾶςπεῖ πολλά. Ἄν χρειαζόταν νά μᾶς πεῖ κάτι ἄλλο, θά μᾶς τό ἔλεγε ὁ Χριστός μας ἀλλάτό πρῶτο πού χρειαζόμαστε εἶναι ἡ μετάνοια. Καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε: «νάεὔχεστε νά μοῦ δίνει ὁ Θεός καλή μετάνοια», πού σημαίνει ὅτι καί ἅγιος νά εἶσαι καίπολύ προοδευμένος πνευματικά πάλι χρειάζεσαι τήν μετάνοια.Γιατί ἡ μετάνοια δέν ἔχει τέλος, ἔχει ἕνα ἄπειρο βάθος, ὅπως καί κάθε ἀρετή.Σήμερα μάλιστα πού οἱ ἄνθρωποι πάσχουν πολύ ἀπό τήν ἁμαρτία καί ἀπό τάἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας πού εἶναι τά διάφορα ψυχολογικά προβλήματα καίψυχικά νοσήματα καί τελικά ἀπό τόν ψυχικό θάνατο πού πολλές φορές ὁδηγεῖ καίστόν σωματικό θάνατο καί σέ αὐτοκτονίες κ.λ.π., χρειάζεται πολύ περισσότερο νάἐμβαθύνουμε σ’ αὐτό τό ἔργο τῆς μετανοίας.Σχολιάζουμε λοιπόν κατά δύναμην αὐτάπού ἔχει πεῖ ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἕνας σύγχρονος ἄνθρωπος, μεγάλος Πνευματικός,ἐξομολόγος πολλά χρόνια, μέ πολλή πείρα, μέ πολύ βαθιά γνώση τῆς ἀνθρώπινηςψυχῆς, ἀλλά κυρίως καί πάνω ἀπ’ ὅλα μέ τήν Χάρη πού εἶχε ἀπό τόν Θεό καίδιάβαζε ἀκόμα καί τίς ψυχές καί ἔλεγε καί τίς ἁμαρτίες πού εἶχε κανείς γραμμένεςστό χαρτί ὅταν πήγαινε νά ἐξομολογηθεῖ. Νά σᾶς πῶ ἕνα ἀνέκδοτο χαριτωμένο.Πήγαιναν μερικοί μέ τό χαρτάκι, ὅπως πᾶμε κι ἐμεῖς, καί πρίν ἀρχίσουν, τούς ἔλεγε«κοίταξε, τό 1, τό 3, τό 5, τό 8, δέν εἶναι ἀμαρτία, μήν μοῦ τά πεῖς». Τόσο μεγάλοχάρισμα εἶχε! Γι’ αὐτό ἀξίζει νά ἐμβαθύνουμε λίγο σ’ αὐτά πού ἔλεγε, διότι, ὅπως ὁἴδιος τόνιζε, ἡ μετάνοια καί ἡ ἐξομολόγηση εἶναι κάτι πού ὄχι ἁπλῶς ἀφαιρεῖ τήνἐνοχή ἀπό τήν ψυχή μας, ἀλλά μᾶς θεραπεύει κιόλας τήν ψυχή.Μιλοῦσε πολύ γιά αὐτά τά λεγόμενα «ψυχολογικά» προβλήματα καί τήν κατάθλιψηπού ἔχουν κατακλύσει καί τήν ἐποχή μας. Ἕλεγε «μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ ξέρω πολλάγύρω ἀπό αὐτό τό θέμα». Δέν τό ἔλεγε μέ ὑπερηφάνεια, ταπεινά τό ἔλεγε. Εἶχε πολλήπείρα ἀπό αὐτά καί συνιστοῦσε διάφορα πράγματα, ἀλλά πάνω ἀπό ὅλα, ἔλεγε,χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος νά ἐξομολογεῖται, νά μετανοεῖ καί νά προσπαθεῖ νά ἀγαπήσειτόν Θεό. Ὁ Θεῖος ἔρωτας -ἔτσι τό ἔλεγε- ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό δηλαδή, εἶναι αὐτήπού θεραπεύει τήν ψυχή. Κι αὐτό βέβαια μήν νομίζετε ὅτι εἶναι δικό του. Εἶναι κάτιπού μᾶς λέει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμα ἡ πρώτη ἐντολήπού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός εἶναι νά Τόν ἀγαπήσουμε: «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σουἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί ἐξ ὅλης τῆς δυνάμεώς σου»4

(Δευτ. 6,5).Οἱ ἐντολές δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά οἱ ὁδηγίες χρήσεως τῆς ψυχῆς καί τοῦσώματός μας. Πολλοί ἄνθρωποι, γιά παράδειγμα, ζοῦν καί προσπαθοῦν νά γίνουνεὐτυχισμένοι χωρίς τόν Θεό καί λέει λ.χ. μία κοπέλα «νά βρῶ ἕναν καλό νέο νά κάνωμιά καλή οἰκογένεια καί θά εἶμαι εὐτυχισμένη». Ἄν ὅμως μέσα στήν οἰκογένεια αὐτήδέν ὑπάρχει ὁ Χριστός ὡς κέντρο, ἀλλά τό κέντρο εἶναι ὁ σύζυγος ἤ τά παιδιά ἤ ὁἑαυτός μας ἤ ἔστω ἡ οἰκογένειά μας, σίγουρα δέν θά εἶναι εὐτυχισμένοι. Αὐτό εἶναινόμος. Διότι ξέρουμε ὅτι ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη -αὐτό δέν ἐννοοῦμε ὅταν λέμε εὐτυχία;-ὅλα αὐτά μᾶς λέει τό Εὐαγγέλιο ὅτι εἶναι καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δηλαδήπηγάζουν ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὄχι ἀπό ἀνθρώπους. Ὅσο καλός κι ἄν εἶναι ὁσύζυγος, ποτέ δέν θά κάνει εὐτυχισμένη τήν γυναῖκα του. Ἐκεῖνο πού θά κάνειεὐτυχισμένο τόν ὁποιοδήποτε ἄνθρωπο εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι ἡ Χάρις τοῦΘεοῦ. Ἑπομένως τό ζητούμενο σέ μᾶς εἶναι νά ἔχουμε ἕνα σωστό κριτήριο γιά τήνζωή μας κι αὐτό τό κριτήριο ἤ αὐτό τό κλειδί πού θά μποροῦμε νά κρίνουμε καί τόνἑαυτό μας καί τίς πράξεις μας καί νά ξέρουμε ὅτι βαδίζουμε σωστά ἤ δέν βαδίζουμεσωστά, εἶναι ὁ τέλειος ἄνθρωπος.– Ποιός εἶναι ὁ τέλειος ἄνθρωπος;Ὄχι αὐτός πού φανταζόμαστε ἐμεῖς, ὅπως τόν ἔχουμε φτιάξει μέσα μας. Ὁ τέλειοςἄνθρωπος εἶναι ὁ Χριστός. Ὁ τέλειος Θεός καί ἄνθρωπος. Ὁ Χριστός μας ὅ,τι ἔκανε,τό ἔκανε γιά μᾶς. Ἡ ζωή Του δηλαδή εἶναι πρότυπο γιά τήν δική μας ζωή. Ὁπότε,ὅ,τι εἶπε ὁ Χριστός καί ὅ,τι ἔκανε ὁ Χριστός, εἶναι τά κριτήρια γιά νά φτάσουμε κιἐμεῖς νά ἔχουμε τόν Χριστό μέσα μας καί νά νιώθουμε χαρά καί μακαριότητα, αὐτόπού λέμε εὐτυχία. Μόνο ἄν τηροῦμε αὐτά πού λέει ὁ Χριστός καί ζοῦμε ὅπως λέει ὁΧριστός, θά γίνουμε εὐτυχισμένοι.Ἔλεγε λοιπόν ὁ Ἅγιος Πορφύριος ὅτι: «ὅταν κανείς ἀγαπήσει τόν Χριστό, τότεφεύγουν ὅλα τά ψυχολογικά. Φεύγουν ὅλες οἱ ἀνασφάλειες, ὅλες οἱ φοβίες, ὅλα τάἄγχη καί δέν χρειάζεται ὁ ἄνθρωπος νά παίρνει χάπια καί νά τρέχει στούςψυχολόγους καί στούς ψυχιάτρους», οἱ ὁποῖοι μάλιστα κηρύττουν ἕνα «ἀντι-εὐαγγέλιο». Αὐτά πού λένε εἶναι πράγματα πού εἶναι ἀντίθετα μέ τό Εὐαγγέλιο. Νάσᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα πού ἔχω ἀκούσει ἀπό ψυχολόγο. Μία βασική τους ἀρχήεἶναι: νά ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου καί ἅμα ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου, θά εἶσαιεὐτυχισμένος. Ἔχετε δεῖ πουθενά στό Εὐαγγέλιο νά λέει ὁ Χριστός αὐτό τό πράγμα;Ὄχι, ἀλλά πολλά πράγματα τά δεχόμαστε, ὅπως μᾶς τά σερβίρουν καί τά θεωροῦμεσωστά γιατί δέν ἔχουμε τό κριτήριο. Ἄν ὅλα τά περνᾶμε μέσα ἀπό τόν Χριστό, μέκριτήριο τόν Χριστό καί ψάχνουμε νά δοῦμε ἄν αὐτό πού λέει ὁ τάδε ψυχολόγος, ὁμεγάλος τάχατες ἐπιστήμονας, τό λέει καί ὁ Χριστός, θά δοῦμε ὅτι -κατά κανόνα- δέντό λέει. Ὁ Χριστός στό συγκεκριμένο λέει τό ἀντίθετο! Ξέρετε τί λέει; Νά μισήσειςτόν ἑαυτό σου! «Ἐάν κανείς ἔρχεται πρός ἐμέ καί δέν μισεῖ τόν πατέρα του καί τήνμητέρα καί τήν γυναῖκα, ἀκόμη καί τήν ψυχή του, δέν μπορεῖ νά εἶναι μαθητής μου»(Λουκ. 14,26). Γι’ αὐτό μιλᾶμε γιά ἀντι-εὐαγγέλιο.Δέν πρέπει λοιπόν νά ἐμπιστευόμαστε αὐτά πού μᾶς λένε, ἀκόμα κι ἄν φαίνονται ἤ5

ἄν τούς διαφημίζουν γιά μεγάλους ἐπιστήμονες. Οὔτε αὐτά πού ἐπικρατοῦν γενικῶςστόν κόσμο νά ἀκολουθοῦμε. Γιατί κι αὐτά πού λέει ὁ κόσμος 99% εἶναι ἀντίθετα μέαὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Νά ποῦμε πάλι ἕνα παράδειγμα. Ἐγώ ἀπό μικρός ἄκουγαἀπό τό περιβάλλον μου ὅτι σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά κάνει μιά καλήοἰκογένεια. Ὅτι ὁ ἄνθρωπος δηλαδή εἶναι ἐπιτυχημένος ἅμα κάνει οἰκογένεια.Διαβάζοντας ὅμως τό Εὐαγγέλιο, δέν εἶδα πουθενά νά λέει αὐτό τό πράγμα ὁΧριστός.– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου;Ὁ Χριστός μας λέει ὅτι σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά γίνει θεός. Αὐτόςεἶναι ὁ σκοπός μας. Νά μοιάσουμε στόν Χριστό, νά γίνουμε ὅπως ὁ Χριστός, ὄχι νάκάνουμε μιά καλή οἰκογένεια. Τά λέμε αὐτά γιά νά καταλάβουμε πόσο ἀνάποδα εἶναιτά πράγματα καί στόν κόσμο καί στήν λεγόμενη ἐπιστήμη ̓ καί μία κοπέλα πού δένπαντρεύτηκε -ἤ ἕνας νέος- ζοῦν μέσα στό ἄγχος καί αἰσθάνονται ἀποτυχημένοι. Ὁγάμος εἶναι ἐπιτυχία; Καί μία πού παντρεύτηκε καί χώρισε, τί ἐπιτυχία ἔχουν; Ἤἀκόμα χειρότερα αὐτοί πού κάνουν τίς παράνομες σχέσεις; Γι’ αὐτό, αὐτά πού μᾶςλένε πρέπει νά τά φιλτράρουμε. Καί ὁ λόγος τῶν ἁγίων ἔχει σημασία, γιατί οἱ ἅγιοιἔχουν ζήσει τό Εὐαγγέλιο καί αὐτό πού μᾶς λένε τό ἔχουν περάσει μέσα ἀπό τόφίλτρο αὐτό πού εἴπαμε, τόν Χριστό, καί ἔχουν ἀλάνθαστα κριτήρια, γι’ αὐτό καί ὁλόγος τους μᾶς θεραπεύει τήν ψυχή.«Ὅταν ἐξομολογεῖσαι ὁ Πνευματικός πού σ’ ἀκούει κάνει προσευχή καί ἐκπέμπειἀκτίνες πού θεραπεύουν τήν ψυχή σου». Τό ἔβλεπε αὐτό ὁ Ἅγιος. Ἔβλεπε τήν Χάρητοῦ Θεοῦ πού ἔβγαινε ἀπό τήν καρδιά του καί πήγαινε στήν ψυχή τοῦἐξομολογουμένου καί θεράπευε τίς πληγές, οἱ ὁποῖες μπορεῖ νά ἦταν καί ἀπό τήνβρεφική του ἡλικία καί ἀπό τήν ἐμβρυϊκή του ἀκόμα ζωή. Νά εἶχε τραύματα δηλαδήἀπό τήν κοιλιά τῆς μάνας του, τά ὁποῖα μένουν ὡς κατάλοιπα στή ζωή καί μπορεῖ νάσπρώχνουν τόν ἄνθρωπο σέ συμπεριφορές πού δέν θέλει. Ἔλεγε ἕνα παράδειγμα ὁΓέροντας: Μπορεῖ νά ἔχεις μία λαιμαργία, νά θέλεις συνέχεια νά τρῶς καί νά θέλειςνά τό ξεπεράσεις ἀλλά νά μήν μπορεῖς. Καί αὐτό νά ὀφείλεται σέ μιά ἔλλειψη ἀγάπηςπού εἶχες στήν βρεφική σου ἡλικία ἀπό τήν μητέρα σου. Δέν πῆρες τήν ἀγάπη πούπροσδοκοῦσες καί σοῦ ἔχει μείνει ἕνα τραῦμα. Ὅλα αὐτά τά τραύματα, λέει, ὅταν ὁἄνθρωπος ἐξομολογεῖται καί λέει ὅλη του τήν ζωή καί τά περιστατικά πού τόνσημάδεψαν, θεραπεύονται. Γι’ αὐτό συνιστοῦσε μία γενική ἐξομολόγηση καί τήνὀνόμαζε «θεία ψυχανάλυση» στόν ἀντίποδα τῆς ἀνθρώπινης ψυχανάλυσης, ἡ ὁποίακάνει μεγάλη ζημιά στόν ἄνθρωπο.Ποτέ μήν κάνετε ψυχανάλυση καί μήν παρασυρθεῖτε ἀπό ψυχολόγους καίψυχιάτρους. Ἡ θεία ψυχανάλυση εἶναι ἡ γενική ἐξομολόγηση καί μ’ αὐτή τήνψυχανάλυση δέν ἀνακινεῖς ἁπλῶς τόν βοῦρκο, ὅπως κάνουν οἱ ψυχολόγοι, τό ὁποῖοδέν ἔχει κανένα ἀποτέλεσμα. Ἴσα-ἴσα ἀνακατεύοντας τόν βοῦρκο βγαίνουν καί πιόπολλές βρωμιές καί πιό πολλές δυσωδίες, ὅπως ὅταν ἀνακατέψουμε ἕναν βάλτο ἤὅταν ἀνακατέψουμε τίς ἀκαθαρσίες πιό πολύ βρωμᾶνε. Τό θέμα εἶναι πῶς θά φύγειἀπό τήν ψυχή ἡ βρωμιά καί αὐτό γίνεται μόνο διά τοῦ Χριστοῦ. Δέν γίνεται διά τοῦψυχολόγου, διά τοῦ ψυχιάτρου, διαμέσου μιᾶς ἀνθρώπινης διαδικασίας, ὅσο κι ἄν6

μᾶς τήν παρουσιάζουν ὡς δῆθεν ἐπιστήμη. Ἐν παρενθέσει σᾶς λέω ὅτι ὁ Γιούνγκ, ὁΦρόυντ καί ὅλοι αὐτοί πού προώθησαν τήν ψυχανάλυση εἶχαν σχέση μέἀποκρυφισμό. Δηλαδή μέ μαγεία, μέ μέντιουμ καί τέτοια πράγματα, μέ διαβολικάπράγματα. Γι’ αὐτό καί κηρύττουν, ὅπως σᾶς εἶπα, ἕνα «ἀντι-εὐαγγέλιο»: ἀντί νάἀγαπᾶς τόν Θεό καί τόν πλησίον, νά ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου καί θά εἶσαιεὐτυχισμένος. Τά ἀκοῦμε κι ἐμεῖς καί τά χάφτουμε. Καί δυστυχῶς αὐτά τάπροσλαμβάνουν καί τά προσφέρουν καί σταθμοί τῆς Ἐκκλησίας μερικές φορές γιατίὑπάρχει σύγχυση ἀκόμα καί μέσα στούς ἱερεῖς καί στούς ἀρχιερεῖς. Δένπροσβάλλουμε κανέναν, οὔτε μιλᾶμε συγκεκριμένα, ἀλλά ἔχουμε πολύ μπερδευτεῖκαί πολύ ἐκκοσμικευτεῖ.Ἑπομένως, ἔλεγε ὁ Ἅγιος ὅτι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν προσπαθεῖ νά ἀγαπήσει τόν Θεό,δέν ἀσχολεῖται σωστά καί ζωντανά μέ τήν πίστη. Λένε πολλοί στίς μέρες μας ὅτιπιστεύουν στόν Θεό καί δέν πᾶνε Ἐκκλησία, δέν ἐξομολογοῦνται καί εἶναι γεμάτοιμέ ἄγχος καί ψυχολογικά. Στούς ψυχολόγους ὅμως καί στούς ψυχιάτρους πᾶνε. Κατάτά ἄλλα πιστεύουν… Θά σᾶς ἀποδείξω λοιπόν ὅτι δέν πιστεύουν. Γιά παράδειγμα,ἐγώ τώρα σᾶς μιλάω καί ἐσεῖς ὑποτίθεται μέ πιστεύετε.– Τί θά πεῖ μέ πιστεύετε;Πιστεύετε ὅτι αὐτά πού σᾶς λέω εἶναι ἀλήθεια. Δηλαδή μέ θεωρεῖτε ἄξιοἐμπιστοσύνης. Μέ ἐμπιστεύεστε μέ ἄλλα λόγια. Μέ θεωρεῖτε ἀξιόπιστο, ὅτι δέν σᾶςλέω ψέματα, ἀλλά ἀλήθεια. Τό ἴδιο σημαίνει πιστεύω καί τόν Χριστό. Δηλαδή Τόνθεωρῶ ἀξιόπιστο, ὅτι αὐτά πού μᾶς λέει εἶναι ἡ ἀλήθεια. Τό εἶπε ἄλλωστε καί ὁἼδιος: «ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή» (Ἰω. 14,6). Ἄρα ὅταν λέει κανείςὅτι πιστεύει στόν Χριστό, πιστεύει τά λόγια Του. Τά θεωρεῖ σωστά καί συνεπῶς τάἐφαρμόζει. Αὐτοί πού λένε ὅτι πιστεύουν, στήν πράξη δέν τά ἐφαρμόζουν αὐτά πούεἶπε ὁ Χριστός. Ὁπότε στήν πραγματικότητα δέν πιστεύουν. Ἁπλῶς ἔχουν μίαθεωρητική πίστη ὅτι ὑπάρχει Θεός, ἀλλά τέτοια πίστη ἔχει καί ὁ διάβολος. Λέει ἡἉγία Γραφή: «Καί τά δαιμόνια πιστεύουν καί φρίττουν (Ἰακ. 2,19).– Αὐτή ἡ πίστη τά σώζει τά δαιμόνια;Ὄχι. Θά πᾶνε στήν κόλαση, γιατί δέν κάνουν ὑπακοή στόν Χριστό. Ἔτσι καί ὅλοιαὐτοί πού πιστεύουν ἀλλά δέν κάνουν ὑπακοή στόν Χριστό, δέν μποροῦν νά σωθοῦν,δέν μποροῦν νά πᾶνε στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ὄχι γιατί δέν θέλει ὁ Χριστός, ἀλλάγιατί οἱ ἴδιοι δέν τηροῦν αὐτά πού λέει, ὁπότε δέν ἀγαποῦν τόν Χριστό. Γιατί λέει ὁΧριστός:– Ποιός εἶναι ἐκεῖνος πού Μέ ἀγαπάει;«Αὐτός πού ἔχει τίς ἐντολές μου καί τίς τηρεῖ» (Ἰω. 14,21). Δέν εἶπε αὐτός πού Μέπαραδέχεται συναισθηματικά καί λέει ὅτι ὑπάρχει Θεός… Ἀλλά «αὐτός πού παίρνειτά λόγια Μου καί τά ἐφαρμόζει στήν ζωή του». Πῶς ὅμως νά τά ἐφαρμόσουμε πούδέν τά ξέρουμε; Πολλές φορές δέν ξέρουμε τί λέει ὁ Χριστός. Κάποιοι λ.χ. ἴσως νάμήν ἔχουν ἀκούσει αὐτό πού εἴπαμε ὅτι ὁ Χριστός λέει νά μισήσουμε καί τόν ἑαυτόμας. Κι ἄν ἀκόμα τό ἔχουμε ἀκούσει, ψάξαμε νά δοῦμε τί σημαίνει; Γιατί πολλά ἀπό7

τά λόγια τοῦ Χριστοῦ μας εἶναι λίγο κεκαλυμμένα… σκόπιμα, γιά νά φανεῖ καί ἡδική μας ἡ προαίρεση. Νά δεῖ δηλαδή ὁ Χριστός μας ἄν ὄντως Τόν θεωροῦμεἀξιόπιστο καί ἄν ὄντως θέλουμε νά Τόν ἀγαπήσουμε. Ἕνας πού θέλει νά Τόνἀγαπήσει, θά ψάξει νά βρεῖ τί ἐννοοῦσε στήν κάθε περίπτωση ὁ Χριστός.Τότε πού ζοῦσε ἐδῶ στήν γῆ ὁ Χριστός, πολλές φορές μιλοῦσε μέ παραβολές,δηλαδή ἔλεγε μιά ὡραία ἱστορία. Καί μετά ὁ κόσμος ἔφευγε! Δηλαδή οὔτεκαταλάβαιναν, οὔτε ρωτοῦσαν. Εἶπε π.χ. τήν παραβολή τοῦ σπορέως. Μία ὡραίαἱστορία ἀπό τήν ἀγροτική ζωή πού ἔκαναν. Ποιοί ἐνδιαφερόντουσαν; Οἱ Ἀπόστολοικαί ἴσως καί κάποιοι ἀκόμα. Πήγαιναν ὅταν τελείωνε τήν παραβολή καί ἔλεγαν:«Χριστέ μας, φράσον ἡμῖν τήν παραβολήν», ἐξήγησέ μας τί ἐννοοῦσες. Οἱ πιόπολλοί ὅμως δέν νοιάζονταν. Ἔλεγε μάλιστα ὁ Χριστός ὅτι ἐπίτηδες μιλοῦσε μέπαραβολές γιατί πολλοί ἀπό αὐτούς πού πήγαιναν νά ἀκούσουν δέν εἶχαν διάθεση νάμάθουν τήν ἀλήθεια, δέν πίστευαν πραγματικά καί δέν ἤθελαν νά ἐφαρμόσουν αὐτάπού ἔλεγε. Πήγαιναν γιά δικούς τους λόγους. Ἀπό περιέργεια, γιά νά κάνουν καλάτούς ἀρρώστους τους… ἀλλά ὄχι γιά νά πάρουν ὡς ὁδηγό στήν ζωή τους τόν Χριστό.Ἄν ἔλεγε ὁ Χριστός ξεκάθαρα τήν ἀλήθεια, θά τήν ἀπέρριπταν καί θά εἶχαν μίαἐπιπλέον ἁμαρτία. Ὁπότε τήν ἔλεγε συγκαλυμμένη καί ὅσοι εἶχαν ἐνδιαφέρονἐρευνοῦσαν νά μάθουν.Τό ἴδιο πρέπει νά κάνουμε κι ἐμεῖς. Πρέπει νά ἐρευνοῦμε τίς Γραφές καί νά τίςἑρμηνεύουμε. Ὄχι ὅμως μόνοι μας, ὅπως κάνουν οἱ Προτεστάντες καί λέει ὁ καθέναςτήν γνώμη του, γιατί ἔτσι γίνονται πολλά λάθη καί λέμε πράγματα αὐθαίρετα πού δένἰσχύουν καί οὐσιαστικά ζοῦμε οἱ ὀρθόδοξοι προτεσταντικά.Ἔτσι καλούμαστε νά ἀποκτήσουμε αὐτά τά σωστά κριτήρια, νά γνωρίσουμε τόννόμο τοῦ Θεοῦ καί στή συνέχεια νά προχωρήσουμε καί στήν ἐφαρμογή του. Γι’ αὐτόἔχει τεράστια σημασία καί τό κήρυγμα καί οἱ συνάξεις καί εἶναι ἀναγκαῖο νάσυμμετέχουμε γιατί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἔχει μέσα τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅπως καί ἡἐξομολόγηση, ὅπως καί ἡ Θεία Κοινωνία. Ὅταν λοιπόν κανείς ἀκούει τόν λόγο τοῦΘεοῦ μέ ταπείνωση καί καλή διάθεση, ἡ Χάρις περνάει στήν ψυχή του καί ἀρχίζει νάθεραπεύεται. Εἶναι τό φάρμακο.Στήν Ἐκκλησία, πού εἶναι ἕνα μεγάλο νοσοκομεῖο, ἔχουμε φάρμακα, τά ὁποῖα δένεἶναι ὅπως τά φάρμακα γιά τό σῶμα. Εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί εἶναι καί ὁἔνσαρκος Λόγος, ἡ Θεία Κοινωνία. Αὐτά εἶναι τά βασικά φάρμακα πού ἔχουμε στήνἘκκλησία. Ταυτόχρονα μέσα ἀπό τήν ἐξομολόγηση παίρνουμε τίς ὁδηγίες, ὥστε νάμπορέσουμε νά γίνουμε δεκτικοί τῶν φαρμάκων. Θά μᾶς πεῖ ὁ Πνευματικός νάκάνουμε ἕναν κανόνα, προσευχή, νηστεία κ.λ.π. ἔτσι, ὥστε, ὅταν μετέχουμε στάμυστήρια καί ὅταν κοινωνοῦμε, νά παίρνουμε ὄντως τόν Χριστό καί νά μήν λέμε:«κοινώνησα καί δέν κατάλαβα τίποτα». Χρειάζεται μία προετοιμασία. Τό κήρυγμαἐπίσης βοηθάει σ’ αὐτό, γιατί ἄν δέν ἀκούσει κανείς, πῶς θά ἐφαρμόσει; Ἀφοῦ δένθά ξέρει τί λέει ὁ Χριστός. Καί ὅταν δέν ξέρεις τί λέει ὁ Χριστός, δέν ἔχεις κριτήριογιά τίποτα. Λέει ὁ καθένας «ἐγώ νομίζω…», ὁ ἄλλος νομίζει κάτι ἄλλο καί ἄκρη δένβγάζουμε. Στήν Ἐκκλησία ὅμως δέν λέμε ὅ,τι θέλουμε, οὔτε ἐκφράζουμε τήν γνώμημας. Λέμε μόνο αὐτό πού λέει ὁ Χριστός, τό ὁποῖο πάντα εἶναι ἕνα πράγμα. Ὁ8

Χριστός δέν λέει καί ναί καί ὄχι. Λέει ἤ ναί ἤ ὄχι, ξεκάθαρα πράγματα.Ἄς συνεχίσουμε λοιπόν μέ τά ψυχολογικά πού ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: αὐτοί οἱψυχολόγοι καί οἱ ψυχίατροι δέν λένε ὅτι ὑπάρχει διάβολος. Τόν διάβολο τόν ἔχουνἐξορίσει. Γιά αὐτούς δέν ὑπάρχει διάβολος. Γιά μερικούς ἀπ’ αὐτούς δέν ὑπάρχει καίψυχή. Παρόλα αὐτά λέγονται ψυχολόγοι καί ψυχίατροι… Ἀλλά τί λένε; «Ἔχεις,φοβίες, ἔχεις ἀνασφάλειες, ἔχεις ἄγχος, ἔχεις ψύχωση, ἔχεις νεύρωση..».Χρησιμοποιοῦν ὅρους πού δέν ξέρουν καί οἱ ἴδιοι ἀκριβῶς τί εἶναι! Ἐμεῖς τί λέμε;Ὑπάρχει ὁ διάβολος τῆς ἀκηδίας, ὑπάρχει ὁ διάβολος τῆς λύπης, ὑπάρχει ὁ διάβολοςτοῦ θυμοῦ… Εἶναι αὐτοί πού ἐρεθίζουν τίς αἰτίες μέσα μας. Αἰτία τοῦ θυμοῦ εἶναι τόπάθος πού ἔχουμε μέσα μας, ἡ κακή συνήθεια. Ἐμεῖς θέλουμε καί θυμώνουμε. Δένμᾶς ἀναγκάζει ὁ διάβολος τοῦ θυμοῦ. Ὁ διάβολος τοῦ θυμοῦ ἁπλῶς μᾶς παρακινεῖ.Ἡ λύπη ἤ ἡ ἀκηδία, εἶναι δαίμονες κι αὐτοί. Ὑπάρχουν τέτοιοι δαίμονες πούφέρνουν τόν ἄνθρωπο σέ μιά κατάσταση λύπης καί ἀκηδίας. Προκαλοῦν τόνἄνθρωπο νά πέσει σ’ αὐτή τήν κατάσταση καί ὁ ἄνθρωπος, ὅταν εἶναι ἀπρόσεκτος,πέφτει. Ὁπότε ὁ ἄνθρωπος ἀντί νά χρησιμοποιήσει τήν λύπη γιά νά μετανοήσει, τήνχρησιμοποιεῖ γιά νά πέσει σέ κατάθλιψη, νά κλειστεῖ στόν ἑαυτό του, στόν ἐγωισμότου καί νά ἀρρωστήσει ψυχικά – πνευματικά. Κάνει μιά κακή χρήση τῆς δύναμηςπού ἔδωσε ὁ Θεός καί λέγεται λύπη. Ὅπως καί ἐκεῖνος πού θυμώνει γιά μή σωστόλόγο, κάνει μιά κακή χρήση τῆς δύναμης πού ἔδωσε ὁ Θεός πού λέγεται θυμός.Ὁ θυμός, ὅταν χρησιμοποιεῖται γιά τόν σωστό λόγο, εἶναι πολύ καλό πράγμα. Ποιόςεἶναι ὁ σωστός λόγος; Ὅταν χρησιμοποιεῖται ἐναντίον τοῦ διαβόλου καί ὅτανχρησιμοποιεῖται γιά νά ὑπερασπιστοῦμε τόν Χριστό μας, ἄν π.χ. βλασφημεῖται τόὄνομά Του, ἤ ὅταν χρησιμοποιεῖται γιά νά ὑπερασπιστοῦμε τόν πλησίον μας.Συνήθως δέν κάνουμε τίποτα ἀπό τά προηγούμενα, παρά θυμώνουμε μόνο ὅτανἀδικούμαστε ἐμεῖς. Αὐτό εἶναι ἁμαρτία, ἐνῶ τά ἄλλα δέν εἶναι ἁμαρτία.Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος -νά κάνουμε μιά παρένθεση- ξέρετε γιατίἐξορίστηκε, ἐνῶ ἦταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως; Ποιά ἦταν ἡ ἀφορμή; Γιατίὑπερασπίστηκε μία χήρα πού τήν ἀδικοῦσε ἡ Βασίλισσα! Τά ἔβαλε μέ τήνΒασίλισσα! Αὐτό φυσικά δέν ἦταν ἁμαρτία. Ἡ Βασίλισσα μετά βέβαια πού θύμωσεμαζί του, τόν ἐξόρισε.Γι’ αὐτό ἀναφέρεται στήν Γραφή ὅτι ὑπάρχει καί ἀναμάρτητη ὀργή: «ὀργίζεσθε καίμή ἁμαρτάνετε» (Ἐφ. 4,26). Σχεδόν πάντα συμβαίνει, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχειγνώση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, νά χρησιμοποιεῖ κακῶς τίς δυνάμεις πού τοῦ ἔχει δώσεικαί ἀντί νά προάγεται καί νά ἔχει ψυχική ὑγεία, ἀρρωσταίνει καί παθαίνει ὅλα αὐτάτά ψυχολογικά.Νά ποῦμε κι ἕνα ἄλλο παράδειγμα. Πολλές φορές μιλᾶμε γιά ἀγάπη. Μέσα στόνγάμο π.χ. ρωτάει ἡ γυναίκα τόν ἄνδρα «μ’ ἀγαπᾶς;». Εἶναι λάθος ἐρώτηση. Ἤὑπάρχει ἐπίσης ἡ ἑξῆς ἀντίληψη: «θέλω νά ἀγαπήσω καί νά ἀγαπηθῶ». Νομίζουμεὅτι, ἄν ἀγαπήσουμε καί ἀγαπηθοῦμε, θά γίνουμε εὐτυχισμένοι. Ὁ Χριστός δέν εἶπεαὐτό. Ὁ Χριστός εἶπε μόνο «νά ἀγαπᾶτε». Ὄχι νά ζητᾶμε τήν ἀγάπη τοῦ ἄλλου, τοῦσυζύγου, τοῦ παιδιοῦ ἤ ὁποιουδήποτε. Ἄν ὁ ἄλλος θέλει νά στή δώσει καλῶς. Ἄν δέν9

στήν δώσει, δέν θά πρέπει νά στενοχωρεθεῖς, ὅποιος κι ἄν εἶναι ὁ ἄλλος. Γιατί ἡσωστή ἀγάπη εἶναι ἀνιδιοτελής, δηλαδή δέν ζητάει ἀνταπόδοση. Δέν ζητάει ἴδιοντέλος, τά ἴσα, δηλαδή «σ’ ἀγαπῶ πρέπει νά μ’ ἀγαπᾶς κι ἐσύ». Ὁ Χριστός μας μᾶςἀγάπησε καί θυσιάστηκε χωρίς νά Τόν ἔχουμε ἀγαπήσει. Κι ἐνῶ ἐμεῖς συνεχίζουμενά μήν Τόν ἀγαπᾶμε, συνεχίζει νά θυσιάζεται καί νά προσφέρεται σέ κάθε ΘείαΛειτουργία. Ἄν καί ὁ Χριστός εἶχε αὐτό τό φρόνημα «δέν μ’ ἀγαπᾶς, κόβουμεσχέσεις», θά ἔπρεπε νά μᾶς ἔχει ἀφορίσει καί ἀποκεφαλίσει ὅλους. Ἡ σωστή ἀγάπηεἶναι νά ἀγαπᾶς χωρίς νά ζητᾶς νά σ’ ἀγαποῦν. Ξέρετε πόσα προβλήματαδημιουργοῦνται στόν γάμο ἀπό αὐτή τήν ἐπιθυμία νά ζητᾶμε τήν ἀγάπη τοῦ ἄλλου;Θά ἀναρωτιέται ὅμως κανείς:– Πῶς θά γίνουμε εὐτυχισμένοι;Μά ἡ εὐτυχία καί ἡ χαρά δέν ἐξαρτᾶται ἀπό τόν ἄλλον. Ἔρχεται ἀπό τό ἍγιοΠνεῦμα. Ἄν ἐσύ ἀγαπήσεις τόν Χριστό σωστά, εἴτε εἶσαι ἔγγαμος, εἴτε εἶσαι ἄγαμος,θά ἔχεις τήν χαρά ἀνεξάρτητα ἀπό τό ἄν ὁ ἄλλος σ’ ἀγαπάει. Βλέπετε πόσο λάθοςτοποθετούμαστε καί βασανιζόμαστε!– Τελικά ξέρετε ἀπό τί βασανιζόμαστε;Ἀπό τίς ἐπιθυμίες μας, «θέλω…. θέλω…. θέλω…».– Ὁ Χριστός εἶπε νά θέλουμε;Δέν εἶπε νά θέλουμε. Ὁ Χριστός εἶπε νά ζητᾶμε νά γίνει τό θέλημά Του στή ζωή μας.Ἐμεῖς ζητᾶμε νά γίνει τό δικό μας θέλημα. Ἔχουμε φτιάξει δικές μας ἐπιθυμίες καί,ὅταν δέν ἐκπληρώνονται, ἀρρωσταίνουμε καί γεμίζουμε ψυχολογικά. «Θέλω νά μ’ἀγαπᾶνε, θέλω νά μέ ὑπολογίζουν, θέλω ἔστω νά μέ ἀφήσουν στήν ἡσυχία μου».Γιατί νά τό θέλεις ἀκόμα κι αὐτό; Τίποτα νά μήν θέλεις. Ὁ Χριστός εἶπε νά ζητᾶς τόθέλημα τοῦ Θεοῦ καί ὄχι τό δικό σου θέλημα. Ἄν θέλει ὁ Θεός νά μήν ἔχεις ἡσυχία,νά μήν ἔχεις ἡσυχία! Πόσοι Ἅγιοι πέρασαν μέσα στίς ταλαιπωρίες μιά ζωήὁλόκληρη; Καί στό τέλος ἔδωσαν καί τήν ζωή τους. Ἐμεῖς εἴμαστε καλύτεροι ἀπόαὐτούς καί πρέπει νά περάσουμε καλύτερα; Λένε ὄμως: «Αὐτοί ἦταν ἅγιοι, ἐμεῖς δένεἴμαστε». Κι αὐτοί σᾶς λέω δέν ἦταν Ἅγιοι. Ἔγιναν Ἅγιοι, γιατί ἀγωνίστηκαν καίἔκαναν αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Κανένας δέν γεννήθηκε ἅγιος. Κι αὐτοί ἀκόμα πούγεννήθηκαν ἀπό ἅγιους γονεῖς, μετά ἀξιοποίησαν τήν ἁγιοσύνη αὐτή πού πῆραν ἀπόἐκείνους καί ἁγίασαν καί οἱ ἴδιοι.Φεύγουν λοιπόν τά ψυχολογικά, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀγαπήσει τόν Χριστό. Αὐτό εἶναιπολύ βασικό νά τό καταλάβουμε. Ἀγαπάω τόν Θεό σημαίνει κάνω τό θέλημά Του.Πολύ συγκεκριμένα πράγματα. Τηρῶ τίς ἐντολές Του. Δέν μπορεῖς λ.χ. νά πορνεύεις,νά μοιχεύεις, ἔστω μέ τά μάτια, ἔστω μέ τήν φαντασία καί μετά νά λές: γιατί ἔχωκατάθλιψη; Φυσικό εἶναι, ἀφοῦ λείπει ὁ Χριστός. Ἐμεῖς θέλουμε νά εἶναι καλά ἡψυχή μας καί νά ἁμαρτάνουμε καί ὁ Θεός νά εὐλογεῖ καί τήν ἁμαρτία μας, ἔτσι ἔλεγεὁ Ἅγιος Παΐσιος. Σ’ αὐτό τό σημεῖο ἔχουμε φτάσει σήμερα. Δηλαδή σχιζοφρένεια! ὉΘεός νά εὐλογεῖ τήν ἀκαθαρσία… Ἔ, δέν γίνεται αὐτό. Γιατί δέν μᾶς συμφέρει. Γιατίἡ ἀκαθαρσία καί ἡ ἁμαρτία εἶναι θάνατος. Καί ὁ Θεός εἶναι ἡ ζωή, δέν εἶναι ὁ10

θάνατος.Προσέξτε τώρα τί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «ἡ μετάνοια εἶναι πολύ λεπτό πράγμακαί ἡ μετάνοια ἡ ἀληθινή θά φέρει τόν ἁγιασμό. Δέν εὐθύνεται μονάχα ὁ ἄνθρωποςγιά τά παραπτώματά του». Εἶναι αὐτό πού λέγαμε ὅτι ὑπάρχουν τραύματα ἀπό τήνπολύ μικρή μας ἡλικία, τά ὁποῖα μᾶς ἐπηρεάζουν καί χρειάζονται θεραπεία. «Τάλάθη, οἱ ἁμαρτίες καί τά πάθη δέν εἶναι μόνο προσωπικά βιώματα τοῦἐξομολογουμένου. Ὁ κάθε ἄνθρωπος ἔχει πάρει μέσα του καί τά βιώματα τῶνγονέων του καί εἰδικά τῆς μητέρας. Δηλαδή τό πῶς ζοῦσε ἡ μητέρα ὅταν τόκυοφοροῦσε». Κοιτάξτε τί τεράστια σημασία ἔχει ἡ ζωή τῆς μητέρας καί μάλισταστήν περίοδο τῆς κυοφορίας. Ὅ,τι ζεῖ ἡ μητέρα τότε, τό μεταδίδει καί στό παιδί, τόζεῖ καί τό παιδί. Καταθλίβεται ἡ μητέρα, καταθλίβεται καί τό ἔμβρυο. Χαίρεται ἡμητέρα, χαίρεται καί τό ἔμβρυο. Ἁγιάζεται ἡ μητέρα, ἁγιάζεται καί τό ἔμβρυο.«Ἄν στενοχωριόταν, ἄν κουραζόταν τό νευρικό της σύστημα, ἄν εἶχε χαρά, ἄν εἶχεθλίψη, ἄν εἶχε μελαγχολία», ὅλα αὐτά πέρασαν καί στό παιδί. «Ἔ, ὅλο τό νευρικόσύστημα τό δικό της ἐπηρέασε τό νευρικό σύστημα τοῦ ἐμβρύου της. Ὁπότε, ὅτανγεννηθεῖ τό παιδί καί μεγαλώσει, παίρνει μέσα του καί τά βιώματα τῆς μητέρας του,δηλαδή ἄλλου ἀνθρώπου. Δημιουργεῖται μία κατάσταση στήν ψυχή του ἀνθρώπουἐξαιτίας τῶν γονέων του, πού τήν παίρνει μαζί του σ΄ ὅλη του τήν ζωή, ἀφήνει ἴχνημέσα του καί πολλά πράγματα πού συμβαίνουν στήν ζωή του εἶναι ἀπόρροια τῆςκαταστάσεως αὐτῆς. Τά φερσίματά του ἔχουν ἄμεση σχέση μέ τήν κατάσταση τῶνγονέων του. Μεγαλώνει, μορφώνεται», μερικές φορές παραμορφώνεται.. «ἀλλά δένδιορθώνεται. Ἐδῶ βρίσκεται μεγάλο μέρος ἀπό τήν εὐθύνη γιά τήν πνευματικήκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου».Γι’ αὐτό δέν εἶναι ἁπλό πράγμα αὐτό πού λένε συνέχεια «παντρέψου». Ξέρεις γιάποιόν λόγο θά κάνεις γάμο; Ξέρεις ποιός εἶναι ὁ σκοπός τοῦ γάμου; Ξέρεις πῶς θάμεγαλώσεις τό παιδί σου ἤ θά ἑτοιμάσεις ἀκόμα ἕναν ἄνθρωπο γιά τήν κόλαση; Λέειὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: ἄν οἱ γονεῖς δέν ὁδηγήσουν τά παιδιά τους στόνΠαράδεισο, κινδυνεύουν καί οἱ ἴδιοι νά κολαστοῦν ἐξαιτίας τῶν παιδιῶν. Γιατίβλέπετε τί λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος; Ὅ,τι ζεῖ ἡ μητέρα εἰδικά κατά τήν περίοδο τῆςκυοφορίας περνάει καί στό παιδί. Καί μπορεῖ νά ταλαιπωρεῖται τό παιδί στήν ζωήτου μετά ἐξαιτίας τῆς μητέρας. Εἶναι τεράστια ἡ εὐθύνη τῆς μητέρας, ἀλλά καί τοῦπατέρα.«Ὑπάρχει ὅμως ἕνα μυστικό». Πῶς θά τά ἀντιμετωπίσουμε ὅλα αὐτά; «Ὑπάρχεικάποιος τρόπος ν΄ ἀπαλλαγεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπ΄ αὐτό τό κακό», δηλαδή ἀπό τά ἄσχημαβιώματα πού ἔχουν περάσει μέσα του, ἀπό τούς προγόνους του καί ἰδιαίτερα ἀπό τήνμητέρα του. «Ὁ τρόπος αὐτός εἶναι ἡ γενική ἐξομολόγηση, ἡ ὁποία γίνεται μέ τήνχάρη τοῦ Θεοῦ. Μπορεῖ, δηλαδή, νά σοῦ πεῖ ὀ Πνευματικός: –Πῶς θά ἤθελα νάἤμασταν σ΄ ἕνα ἥσυχο μέρος, νά μήν εἶχα ἀσχολίες καί νά μοῦ ἔλεγες τήν ζωή σουἀπ΄ τήν ἀρχή, ἀπό τότε πού αἰσθάνθηκες τόν ἑαυτό σου, ὅλα τά γεγονότα πούθυμᾶσαι καί ποιά ἦταν ἡ ἀντιμετώπισή τους ἀπό σένα, ὄχι μόνο τά δυσάρεστα ἀλλάκαί τά εὐχάριστα, ὄχι μόνο τίς ἀμαρτίες ἀλλά καί τά καλά. Καί τίς ἐπιτυχίες καί τίςἀποτυχίες. Ὅλα. Ὅλα ὅσα ἀπαρτίζουν τήν ζωή σου. Πολλές φορές ἔχω μεταχειριστεῖ11

αὐτή τήν γενική ἐξομολόγηση καί εἶδα θαύματα πάνω σ΄ αὐτό».«Τήν ὥρα πού τά λές στόν ἐξομολόγο, ἔρχεται ἠ θεία χάρις καί σέ ἀπαλλάσσει ἀπ΄ὅλα τά ἄσχημα βιώματα καί τίς πληγές καί τά ψυχικά τραύματα καί τίς ἐνοχές, διότι,τήν ὥρα πού τά λές, ὁ ἐξομολόγος εὔχεται θερμά στόν Κύριο γιά τήν ἀπαλλαγήσου». Καί λέει μιά ἱστορία: «Εἶχε ἔλθει σ΄ ἐμένα πρό καιροῦ μιά κυρία, πού ἔκανεαὐτοῦ τοῦ εἴδους τήν ἐξομολόγηση καί βρῆκε μεγάλη ὠφέλεια». Εἶχε ψυχολογικά.«Βελτιώθηκε ἡ ψυχολογική της κατάσταση, διότι τήνε βασάνιζε κάτι. Ἔστειλε,λοιπόν, αὐτή μιά φίλη της καί πήγαμε ἔξω στό βράχο, στά Καλλίσια», ἐκεῖ πούἀσκήτευε, ἔξω ἀπό τήν Ἀθήνα. «Καθίσαμε καί ἄρχισε κι ἐκείνη νά μοῦ μιλάει. Τῆςλέω: – Νά μοῦ πεῖς ὅ,τι αἰσθάνεσαι. Ἄν σέ ρωτήσω ἐγώ γιά κάτι, νά μοῦ πεῖς. Ἄν δένσέ ρωτήσω, νά συνεχίσεις νά τά λέεις, ὅπως τά αἰσθάνεσαι».«Ὅλ’ αὐτά πού μοῦ ἔλεγε, τά παρακολουθοῦσα ὄχι ἁπλῶς μέ προσοχή, ἀλλά«ἔβλεπα» μέσα στόν ψυχικό της κόσμο τήν ἐπίδραση τῆς προσευχῆς. Τήνπαρακολουθοῦσα μέσα στήν ψυχή της κι «ἔβλεπα» ὅτι πήγαινε χάρις μέσα της, ὅπωςτήνε κοίταζα ἐγώ. Διότι στόν Πνευματικό ὑπάρχει χάρις καί στόν παπά ὑπάρχειχάρις». Ὑπάρχει δηλαδή ὁ Θεός. Ἡ θεία Χάρις εἶναι ἡ ἐνέργεια τοῦ ἉγίουΠνεύματος. «Τό καταλαβαίνετε; Δηλαδή, ἐνῶ ἐξομολογεῖται ὁ ἄνθρωπος, ὁ ἱερέαςπροσεύχεται γι’ αὐτόν. Συγχρόνως ἔρχεται ἡ χάρις καί τόν ἐλευθερώνει ἀπ΄ τάψυχικά τραύματα, πού γιά χρόνια τόν βασανίζουν, χωρίς νά γνωρίζει τήν αἰτία τους.Ὦ, αὐτά τά πιστεύω πολύ»!«Στόν ἐξομολόγο μπορεῖς νά μιλήσεις ὅπως αἰσθάνεσαι, ἀλλά δέν εἶναι αὐτό τόσοσημαντικό, ὅσο εἶναι τό ὅτι κοιτάζει μέσα στήν ψυχή σου προσευχόμενος ὁ παπάςκαί βλέπει πῶς εἶσαι καί σοῦ μεταδίδει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ». Εἶναι δηλαδή μιάθεραπευτική ἐπέμβαση ἡ ἐξομολόγηση, μιά θεραπευτική διαδικασία. Πῶς πᾶς στόχειρουργεῖο καί ὁ γιατρός σοῦ ἀφαιρεῖ τά σάπια; Ράβει, κόβει κ.λ.π. καί βγαίνειςκαθαρός; Ἔτσι εἶναι καί στήν ἐξομολόγηση.«Ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι αὐτό τό κοίταγμα εἶναι πνευματικές «ἀκτίνες» πού σέξαλαφρώνουν καί σέ θεραπεύουν, μή νομίσετε ὅτι εἶναι ἀκτίνες φυσικές. Εἶναιἀλήθεια αὐτά τά πράγματα. Καί μέ τόν Χριστό τί ἔγινε; Ἔπιασε τό χέρι τῆςαἱμορροούσης καί εἶπε: «ἐγώ γάρ ἔγνων δύναμιν ἐξελθοῦσαν ἀπ’ ἐμοῦ». Κατάλαβαὅτι ἔφυγε-βγῆκε δύναμη ἀπό Μένα, ἐνῶ Τόν συνέθλιβαν. Τόν στρίμωχνε ὁ κόσμος,ἀλλά δέν ἔπαιρναν δύναμη! Ἐκείνη μόνο λίγο ἀκούμπησε τήν ἄκρη ἀπό τό ροῦχοΤου, ἦταν αἱμορροοῦσα, θεωρεῖτο ἀκάθαρτη, πῆγε ἀπό πίσω, γιατί ντρεπόταν καί δένἐπιτρεπόταν νά ἀκουμπήσει καί ἐπειδή πῆγε μέ πίστη, ὁ Κύριος ἔνιωσε νά φεύγειἀπό Αὐτόν δύναμη. Δέν ἀκολουθοῦσε ὅπως τό πλῆθος… ἀπό περιέργεια. «Θά πεῖς:«Ναί, μά ἦταν Θεός». Ὁ Χριστός βέβαια ἦταν Θεός, ἀλλά μήπως καί οἱ Ἀπόστολοιδέν κάνανε τό ἴδιο;». Γινόταν καί μέ τούς Ἀποστόλους αὐτό καί μέ τήν Χάρη τοῦΘεοῦ θαυματουργοῦσαν καί οἱ Ἀπόστολοι. Ἀκόμα καί ὁ ἴσκιος τους… Λέει στίςΠράξεις ὅτι ἔπαιρναν τό παιδάκι καί τό ἔβαζαν ἐκεῖ πού θά περνοῦσε ὁ ἈπόστολοςΠέτρος καί θά ἔπεφτε ἡ σκιά του καί θεραπεύονταν. Φαντάζεστε πόση χάρη εἶχαν οἱἈπόστολοι; Καί οἱ διάδοχοι τῶν Ἀποστόλων εἶναι οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ ἱερεῖς, Καίεἶναι κρίμα πού σήμερα δέν ἐξομολογοῦνται οἱ ἄνθρωποι καί ἀντί αὐτοῦ πηγαίνουν12

στόν ψυχίατρο καί στόν ψυχαναλυτή καί δέν θεραπεύονται, ἁπλῶς ἀνακινοῦν τόνβοῦρκο.«Ὅλοι οἱ πνευματικοί, οἱ ἐξομολόγοι, ἔχουν αὐτήν τήν χάρη κι ὅταν εὔχονται, τήνἐκπέμπουν ὡς ἀγωγοί. Γιά παράδειγμα, θέλουμε ν΄ ἀνάψουμε ἐδῶ πέρα μιάθερμάστρα καί βάζουμε ἕνα καλώδιο, ἀλλά δέν μπορεῖ νά κάνει ἐπαφή, διότι τόκαλώδιο δέν εἶναι στήν πρίζα. Ἄν, ὅμως, τό καλώδιο μπεῖ στήν πρίζα, μόλις κάνειτήν ἐπαφή, ἔρχεται τό ρεῦμα μέσω αὐτοῦ τοῦ ἀγωγοῦ. Εἶναι πνευματικά πράγματατῆς θρησκείας μας αὐτά. Μπορεῖ νά λέμε γιά καλώδιο, ἀλλά στήν πραγματικότητααὐτή εἶναι ῾ἡ θεία ψυχανάλυση ̓ ». Δηλαδή παίρνεις χάρη, γιατί κάνεις ἕνωση διά τοῦΠνευματικοῦ μέ τόν Θεό. Εἶναι σάν νά μπαίνεις στήν πρίζα καί νά παίρνεις ἐνέργεια.Ἔλεγε πάλι ὁ Ἅγιος: «Ἄς μήν γυρίζουμε πίσω στίς ἁμαρτίες πού ἔχουμεἐξομολογηθεῖ. Ἡ ἀνάμνηση τῶν ἁμαρτιῶν κάνει κακό. Ζητήσατε συγγνώμη;Τελείωσε. Ὁ Θεός ὅλα τά συγχωρεῖ μέ τήν ἐξομολόγηση». Δέν πρέπει νά γυρίζομεπίσω καί νά κλεινόμαστε σέ ἀπελπισία. Νά εἴμαστε δοῦλοι ταπεινοί μπροστά στόνΘεό. Νά αἰσθανόμαστε χαρά καί εὐγνωμοσύνη γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας.Δέν εἶναι ὑγιές νά λυπᾶται κανείς ὑπερβολικά γιά τίς ἁμαρτίες του καί νάἐπαναστατεῖ ἐναντίον τοῦ κακοῦ ἑαυτοῦ του φθάνοντας μέχρι τήν ἀπελπισία». Αὐτόκρύβει μέσα ἐγωισμό. «Πῶς τό ἔκανα αὐτό; Πῶς τό ἔπαθα αὐτό;..». Θά ἔπρεπε νάσκεφτεῖς: Τέτοιος πού εἶμαι, τέτοια κάνω καί χειρότερα θά ἔκανα ἄν δέν μέ φύλαγε ὁΘεός. Νά ἀποδεχθεῖς αὐτό πού ἔκανες καί νά προχωρήσεις.Αὐτό πρέπει νά τό κάνουμε καί στούς ἄλλους, π.χ. ὁ σύζυγος στήν σύζυγο. Ἔκανεἕνα λάθος ἡ σύζυγος. Μετάνοιωσε, τελείωσε. Μήν τό χτυπᾶς συνέχεια, ἀφοῦ εἶπεσυγγνώμη καί ἐξομολογήθηκε. Εἶναι σάν νά σκαλίζεις τίς πληγές του ἀλλά καί τίςδικές σου πληγές, γιατί οἱ σύζυγοι εἶναι ἕνα, κι ὅταν πληγώνεις τόν ἄλλον, πληγώνειςτόν ἑαυτό σου. Ἄρα, ἐφόσον ἐξομολογήθηκες, οὔτε νά γυρνᾶς πίσω στίς δικές σουἁμαρτίες, οὔτε στίς ἁμαρτίες τῶν ἄλλων. Κάποιες γυναῖκες ἄν τούς δώσει μιάἀφορμή ὁ ἄνδρας τους, ἀρχίζει τό βίντεο ἀπό τήν πρώτη μέρα τῆς γνωριμίας, πρίν 35χρόνια καί θυμοῦνται τά πάντα…«Ἡ ἀπελπισία καί ἡ ἀπογοήτευση εἶναι τό χειρότερο πράγμα» καί αὐτά ξεκινοῦν ἀπότήν ὑπερηφάνεια. «Εἶναι παγίδα τοῦ σατανᾶ γιά νά κάνει τόν ἄνθρωπο νά χάσει τήνπροθυμία του στά πνευματικά καί νά τόν φέρει σέ ἀπελπισία, σέ ἀδράνεια καίἀκηδία». Εἶναι τέχνη τοῦ διαβόλου νά μᾶς ἀπελπίζει μέσω τῆς ἁμαρτίας. Ἐντάξεικάναμε τήν ἁμαρτία ἀλλά ἐξομολογηθήκαμε, μετανοήσαμε, τελείωσε. Τό παρελθόν,ἔλεγε μία φωτισμένη Γερόντισσα, εἶναι ἕνα πτῶμα. Μέ πτώματα δέν πρέπει νάἀσχολούμαστε. Ἄστο τό παρελθόν. Γιατί, ὅποιος ἀσχολεῖται μέ τά πτώματα, βρωμάεικαί κολλάει καί ἀρρώστιες. Οὔτε μέ τό μέλλον πρέπει νά ἀσχολούμαστε. Τό μέλλονεἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Μόνο μέ αὐτό πού ἔχουμε αὐτή τήν στιγμή, τό τώρα.Εἶναι μιά μεγάλη παγίδα αὐτή τοῦ διαβόλου. Μᾶς βάζει νά ἀσχολούμαστε εἴτε μέ τόπαρελθόν, εἴτε μέ τό μέλλον καί χάνουμε αὐτό πού ἔχουμε μπροστά μας. Ἔτσιπερνοῦν τά χρόνια μας ἄκαρπα γιατί δέν ἀξιοποιοῦμε τήν κάθε στιγμή. Τώρα εἴμαστεἐδῶ καί μπορεῖ ὁ διάβολος νά μᾶς βάλει νά σκεφτόμαστε ἄλλα πράγματα, τί θά γίνει13

μετά. Λέει κάπου ὁ Ἀπόστολος: «Ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν» (Ἐφ. 5,15). Αὐτόσημαίνει νά ἐξαγοράζουμε τήν κάθε εὐκαιρία. Καιρός στήν ἀρχαία γλώσσα, σημαίνεικαί εὐκαιρία. Κάθε στιγμή εἶναι καί μιά εὐκαιρία. Ἔρχεται κάποιος καί σέ βρίζει.Εἶναι μιά εὐκαρία. Τί εὐκαιρία; Νά συγχωρεθεῖς ἀπό τόν Θεό γιά τίς δικές σουἁμαρτίες. Ὅταν τόν συγχωρήσεις, κάνεις ὑπομονή, εὐχηθεῖς γιά αὐτόν νά τοῦ δώσειὁ Θεός μετάνοια, δέν μιλήσεις, δέν τόν ἀντιπαθήσεις, δέν τόν μισήσεις, δένἐπιχειρήσεις νά τόν ἐκδικηθεῖς, ἀντίθετα τόν συμπονέσεις, τότε ἔπιασες τήν εὐκαιρία,ἐξαγόρασες τόν καιρό. Ἀλλά ὅταν ζεῖς, ὅπως εἴπαμε προηγουμένως, στό παρελθόν ἤστό μέλλον, τότε θά τήν χάσεις τήν εὐκαιρία πού θά παρουσιαστεῖ καί θάλειτουργήσεις παρορμητικά, δηλαδή θά μισήσεις αὐτόν πού σέ ἔβρισε. Θά τόνἀντιπαθήσεις, γιατί δέν ἔχεις τόν νοῦ σου στόν Χριστό.Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὅταν πέσουμε σέ μιά ἁμαρτία, ὁ διάβολος προσπαθεῖ νά μᾶςρίξει στήν ἀπελπισία. Τάχα ὅτι ὅλο τά ἴδια κάνουμε, μάταια ἡ προσπάθεια καί τάκηρύγματα πού ἀκούσαμε κ.λ.π. Θέλει νά σταματήσουμε νά προσπαθοῦμε καί νάπηγαίνουμε στόν Χριστό. Ἡ μεγαλύτερη παγίδα τοῦ διαβόλου εἶναι ἡ ἀπελπισία.Μπορεῖ ἀκόμα νά μᾶς πεῖ κάτι ὁ Πνευματικός μας καί νά μᾶς φανεῖ βαρύ. Ὄχι, ὁΠνευματικός ἔχει τό δικαίωμα νά μᾶς πεῖ ὅ,τι θέλει. Θά μᾶς κάνει κάποιαπαρατήρηση γιά νά μᾶς βοηθήσει. Ἄν τά βάλουμε μέ τόν Πνευματικό ἤ φύγουμεκιόλας, ὑποκύπτουμε στόν διάβολο. Ἴσα-ἴσα ὁ Πνευματικός, πού σέ ἀγαπάει, θά σοῦκάνει καί μία παρατήρηση, ὅπως ὁ γιατρός θά σοῦ κάνει καυτηριασμό ἄν χρειαστεῖγιά νά ἀφαιρέσει τόν καρκίνο. Ἄν σοῦ πεῖ δέν ἔχεις τίποτα καί σέ διώξει, δέν εἶναιγιατρός, εἶναι τσαρλατάνος.Ἡ κατάθλιψη, στήν ὁποία προσπαθεῖ νά μᾶς ρίξει ὁ διάβολος, οὐσιαστικά εἶναι μιάἀπελπισία, μιά ἀδράνεια. Παραιτεῖται ὁ ἄνθρωπος ἀπό ὅλα. Εἶναι δαιμονικήκατάσταση ἡ ὁποία δέν φεύγει μέ τά φάρμακα, ἀλλά ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος,φεύγει μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη στόν Θεό. «Ὁ ἄνθρωπος τότε δέν μπορεῖ νάκάνει τίποτα. Ἀχρηστεύεται. Λέει: «εἶμαι ἁμαρτωλός, ἄθλιος, εἶμαι τοῦτο, εἶμαικεῖνο… Ἔπρεπε τότε, δέν ἔκανα τότε, τώρα τίποτα… Πᾶνε τά χρόνια μου χαμένα,δέν εἶμαι ἄξιος». Τοῦ δημιουργεῖται ἕνα αἴσθημα κατωτερότητος, ἕνας ἄκαρποςαὐτοεξευτελισμός», γιατί ὑπάρχει καί καρποφόρος αὐτοεξευτελισμός, ὅτανταπεινώνεσαι ἀλλά δέν ἀπελπίζεσαι. Ὅπως εἶπε ὁ Κύριος στόν Ἅγιο Σιλουανό:«Κράτα τόν νοῦ σου στόν ἅδη καί μήν ἀπελπίζεσαι». Ὄντως γιά τήν κόλαση εἴμαστεμέ αὐτά πού ἔχουμε κάνει ἀλλά δέν ἀπελπιζόμαστε. Ὁ Κύριος καί ἀπό τήν κόλασημπορεῖ νά μᾶς σώσει, διότι εἶναι οἰκτίρμων, ἐλεήμων, μακρόθυμος, πολυέλεος καίφιλάνθρωπος. Καί σ’ Αὐτόν καταφεύγουμε, δέν καταφεύγουμε στόν ἑαυτό μας. Οὔτεἔχουμε πίστη στά ἔργα μας. Δέν θά σωθοῦμε ἀπό τίς καλές μας πράξεις ἀλλά ἀπό τόἔλεος τοῦ Θεοῦ. Καί αὐτό θέλει ὁ διάβολος νά μᾶς στερήσει, γι’ αὐτό μᾶς λέει«παράτα τα, δέν ὑπάρχει ἔλεος γιά σένα». Ὑπάρχει ἔλεος καί στίς χειρότερεςἁμαρτίες νά πέσουμε, γιατί ὅταν κατευθυνθοῦμε στόν Θεό, μᾶς τά σβήνει ὅλα.«Ξέρετε τί βαρύ πράγμα εἶναι αὐτό;», πού λένε μερικοί γιά μένα δέν ὑπάρχεισωτηρία, «εἶναι ψευτοταπείνωση», δέν εἶναι ἀληθινή ταπείνωση. Ἡ ἀληθινήταπείνωση σοῦ λέει «προσπάθησε πάλι». Ἔχει ὁ Θεός. Καί γιά τόν Ἰούδα εἶχε, ἀλλά14

ὁ Ἰούδας δέν πῆγε στόν Χριστό. Πῆγε καί κρεμάστηκε.«Ὅλ’ αὐτά», ὅτι δέν ὑπάρχει γιά μένα σωτηρία κλπ, «εἶναι σημάδια ἀπελπισμένουἀνθρώπου, πού τόν ἔχει κυριεύσει ὁ σατανᾶς. Ὁ ἄνθρωπος φθάνει στό σημεῖο νά μήνθέλει οὔτε νά μεταλάβει, νομίζει ὅτι εἶναι ἀνάξιος γιά τά πάντα. Προσπαθεῖ νάἐξουθενώσει τήν δράση του, τόν ἑαυτό του, γίνεται ἄχρηστος. Αὐτή εἶναι ἡ παγίδαπού στήνει ὁ σατανᾶς, γιά νά χάσει ὁ ἄνθρωπος τήν ἐλπίδα του στήν ἀγάπη τοῦΘεοῦ. Αὐτά εἶναι φοβερά, ἀντίθετα πρός τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ».«Κι ἐγώ σκέπτομαι ὅτι ἁμαρτάνω. Δέν βαδίζω καλά. Ὅ,τι ὅμως μέ στενοχωρεῖ, τόκάνω προσευχή, δέν τό κλείνω μέσα μου, πάω στόν Πνευματικό, τό ἐξομολογοῦμαι,τελείωσε!». Αὐτό εἶναι! Εἶναι πολύ ἁπλά τά πράγματα. Ὅ,τι στενοχώρια ἔχουμε, τόκάνουμε προσευχή. Τό λέμε καί στόν Πνευματικό καί προχωρᾶμε. Ὅσο κάθεταικανείς καί βράζει μέ τό ζουμί του, ὅπως λέμε, τόσο τόν ἀπελπίζει ὁ σατανᾶς. «Νάμήν γυρίζομε πίσω καί νά λέμε τί δέν κάναμε. Σημασία ἔχει τί θά κάνομε τώρα, ἀπ’αὐτή τήν στιγμή κι ἔπειτα. Ὅπως λέγει ὀ Ἀπόστολος Παῦλος: «τά μέν ὀπίσωἐπιλανθανόμενος τοῖς δέ ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος» (Φιλ. 3,14)». Ξεχνᾶμε τά πίσωκαί προχωρᾶμε.Στόν Ἀπόστολο Παῦλο πήγαινε τό πνεῦμα τῆς δειλίας νά τόν ἐκκόψει ἀπό τήνπροσπάθειά του πρός τόν Χριστό, ἀλλά ἔλαβε τό θάρρος καί εἶπε: «ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ,ζῇ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. 2,20) καί τό ἄλλο «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπηςτοῦ Χριστοῦ;» (Ρωμ. 8,35). Ὑπάρχει κάτι πού θά μᾶς χωρίσει ἀπό τόν Χριστό;Τίποτα. Ὅ,τι καί νά κάνουμε, δέν μποροῦμε νά κάνουμε τόν Χριστό νά μή μᾶςἀγαπάει. Πάντα θά μᾶς ἀγαπάει ὁ Χριστός. Ἀκόμα κι ἄν κάνουμε τίς χειρότερεςἁμαρτίες, πάλι θά μᾶς ἀγαπάει. Οὔτε «θλῖψις ἤ στενοχωρία ἤ διωγμός ἤ λιμός ἤγυμνότης ἤ κίνδυνος ἤ μάχαιρα», τίποτα δέν μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Χριστό. «Καθώςγέγραπται ὅτι ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τήν ἡμέραν· ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατασφαγῆς» (Ρωμ. 8,36).Καί ὁ Ἅγιος Δαβίδ ὁ Προφήτης καί Βασιλέας ἔλεγε: «οὐκ ἀποθανοῦμαι, ἀλλάζήσομαι καί διηγήσομαι τά ἔργα Κυρίου» (Ψαλμ. 117,17). Δέν θά πεθάνουμε, θάζήσουμε καί θά δοξάσουμε τόν Θεό καί τά ἔργα Του. Νά ἐντρυφᾶτε στίς Γραφές.Θυμηθεῖτε ἐκεῖνο τό ὡραῖο: «ἐγώ τούς ἐμέ φιλοῦντας ἀγαπῶ, οἱ δέ ἐμέ ζητοῦντεςεὑρήσουσι χάριν» (Παρ. 8,17). Αὐτούς πού Μέ ἀγαποῦν τούς ἀγαπῶ καί αὐτοί πούΜέ ζητοῦν θά βροῦν χάρη. Εἶσαι ὁ χειρότερος ἁμαρτωλός; Θά βρεῖς χάρη, πήγαινεστόν Θεό!Ἄς μείνουμε σ’ αὐτά. Ὡς γενικό συμπέρασμα, εἴπαμε, πρῶτον ὅτι τά ψυχικάτραύματα -καί ὄχι μόνο οἱ ἐνοχές- θεραπεύονται μέ τήν ἐξομολόγηση καί τήνμετάνοια καί δεύτερον, μᾶς εἶπε ὁ Ἅγιος, νά μήν γυρνᾶμε πίσω. Ἐφόσονμετανοήσαμε καί ἐξομολογηθήκαμε, τό ἀφήνουμε τό παρελθόν. Γινόμαστεκαινούριοι ἄνθρωποι μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέσα στήν Ἐκκλησία.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Ἀπό ὅτι μπορῶ νά καταλάβω, τά ψυχολογικά πού ἔχει ἕνας ἄνθρωπος15

προέρχονται ἀπό τίς ἁμαρτίες, οἱ ὁποῖες δέν ἔχουν ἐξομολογηθεῖ, εἴτε γιατί δέν πάεικἄν στόν ἐξομολόγο, εἴτε γιατί πάει ἀλλά διστάζει νά τά πεῖ. Ἔτσι οἱ ἄνθρωποικαταφεύγουν, ὅπως εἴπατε, σέ ψυχολόγους, ψυχίατρους, χαρτορίχτρες, μέντιουμ κλπκαί προσπαθοῦν νά βροῦν λύση. Ἴσως προσωρινά νά βρίσκουν.Ἀπ. : Εἶναι ψευτολύση.Ἐρ. : Ναί γιατί μετά ἀπό κάποιο διάστημα χειροτερεύουν. Μήπως…Ἀπ. : Τί σημαίνει αὐτό πού λένε: «πῆγα στήν Ἐκκλησία, δέν ἔκανα τίποτα, ὁπότεμετά πῆγα καί στό μέντιουμ καί στόν ψυχίατρο καί στόν ψυχολόγο καί στόνἀστρολόγο καί στήν ξεματιάστρα» καί χίλια δυό τέτοια; Τά ὁποῖα εἶναι ὅλα ‘ποδάριατοῦ διαβόλου’, νά τό ποῦμε ἁπλά. Ἐκτός ἀπό τήν Ἐκκλησία, ὅλα τά ἄλλα πούἐπαγγέλονται θεραπεία, μέ ἐξαίρεση τήν ἐπιστημονική ἰατρική, ἔχουν μέσα λίγο ἤπολύ τόν διάβολο. Ἀκόμα καί οἱ λεγόμενες ἐναλλακτικές ἰατρικές: ὁμοιοπαθητική,βελονισμός, ρέικι, πού λένε γιά θεραπεία καί σέ ψυχικές ἀρρώστιες, ὄχι μόνο σέσωματικές, γι’ αὐτό τά ἀναφέρω.Οἱ ἄνθρωποι δέν κάνουν αὐτά πού ζητάει ὁ Χριστός, γιατί ὁ Χριστός ζητάει νάἀλλάξουν τήν ζωή τους καί δέν θέλουν νά ἀλλάξουν τήν ζωή τους, γιατί ἀγαποῦν τάπάθη τους, ἀγαποῦν τήν ἁμαρτία καί γι’ αὐτό δέν ὠφελοῦνται. Μέ τό νά πᾶς μιάφορά στόν Πνευματικό καί νά πεῖς τίς ἁμαρτίες σου, ὅπως θά τίς πεῖς, χωρίςμετάνοια καί χωρίς ἀλλαγή ζωῆς, φυσικά δέν ὠφελεῖσαι καί δέν θά βρεῖς τήν λύσητοῦ προβλήματος. Ἡ λύση τοῦ προβλήματος δέν εἶναι ἁπλῶς νά τακτοποιηθεῖ τόσυγκεκριμένο πρόβλημα. Ἡ λύση τοῦ προβλήματος εἶναι νά βρεῖς τόν Χριστό καί νάἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό. Πρέπει νά πάρεις τόν Χριστό μέσα σου, ἀλλά γιά νά Τόνπάρεις, θά πρέπει νά Τόν ἀγαπήσεις καί γιά νά Τόν ἀγαπήσεις θά πρέπει νά μπεῖςστήν διαδικασία νά ἀλλάξεις ζωή καί νά πάρεις ἀπόφαση νά ἐφαρμόσεις ὄχι αὐτάπού λέει ὁ κόσμος, οἱ ἀστρολόγοι, οἱ κουτσομπολόγοι, ἡ κοινωνία κ.λ.π. ἀλλά αὐτάπού λέει ὁ Χριστός. Αὐτό κοστίζει καί θέλει καί χρόνο. Γιατί εἴπαμε πρέπει πρῶτα νάγνωρίσεις τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί μετά νά μπεῖς στήν διαδικασία νά τόν ἐφαρμόσεις.Γι’ αὐτό λοιπόν δέν θεραπεύονται καί δέν ὠφελοῦνται αὐτοί πού πᾶνε στήνἘκκλησία λόγω ἑνός προβλήματος. Λέει, γιά παράδειγμα, ἡ Ἐκκλησία ἕνανθεραπευτικό κανόνα: τρεῖς Κυριακές ἄν δέν πᾶς στήν Ἐκκλησία χωρίς λόγο,ἀφορίζεσαι. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Δέν ἐννοεῖ νά πατήσεις τό πόδι σου στήνἘκκλησία, ἀλλά ἐννοεῖ νά κοινωνήσεις, καί μάλιστα νά κοινωνήσεις ἀξίως, ὄχιἀναξίως. Δηλαδή νά ἔχεις ἐξομολογηθεῖ, νά ἔχεις μετάνοια, νά ἔχεις τήν εὐλογία τοῦΠνευματικοῦ σου, νά ἔχεις νηστέψει, νά ἔχεις κάνει τόν κανόνα σου καί τότε νάκοινωνήσεις. Κι ἕνας ἄλλος Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας λέει: αὐτοί πού ἐνῶ πᾶνε στήνἘκκλησία, δέν κοινωνοῦν θά πρέπει νά δώσουν λόγο στόν ἱερέα γιατί δένκοινώνησαν. Σήμερα ἔχουμε τόσο πολύ διαστραφεῖ πού θά πρέπει νά δώσουν λόγοὅσοι κοινωνοῦν! Οἱ πρῶτοι χριστιανοί κοινωνοῦσαν κάθε μέρα, τό ὁποῖο εἶναι καί τόφυσιολογικό. Τώρα ὅμως θεωροῦμε φυσιολογικό νά κοινωνᾶμε δυό-τρεῖς φορές τόνχρόνο… τό ὁποῖο πάλι εἶναι ἀνώφελο, γιατί δέν γίνεται σωστά. Ἑπομένως, πρέπεικάπως νά τά ἀντιστρέψουμε ὅλα αὐτά πού ἔχουν περάσει σάν στερεότυπα μέσα μας16

καί νά βροῦμε τί λέει ὁ Χριστός.Οἱ γονεῖς, γιά παράδειγμα, πού ἔχουν ἕνα παιδί μέ πρόβλημα καί λένε «δέν γίνεταιτίποτα, ἄς δοκιμάσουμε καί τήν Ἐκκλησία..», χωρίς νά ἐξομολογοῦνται, χωρίς νάκοινωνοῦν, χωρίς νά ζοῦν κατά Χριστόν ζωή… ἔ, πῶς νά τούς βοηθήσει ὁ Χριστός;Ἤ ἔστω ἄν δέν τό ἔκαναν μέχρι τώρα, νά ἀρχίσουν τώρα νά τό κάνουν. Ἀλλάοὐσιαστικά αὐτό πού θέλουν εἶναι νά πᾶνε στήν Ἐκκλησία γιά νά τούς κάνει καλά τόπαιδί τους καί νά συνεχίσουν τήν ζωή τους, ὅπως καί πρίν. Καί μετά ἀφοῦ δέν τούςτά κάνει ὁ Χριστός, δοκιμάζουν καί μέ τόν διάβολο. Ἐκεῖ πᾶνε μετά γιά νά βροῦνελύση. Αὐτοί εἶναι ἀξιολύπητοι οἱ ἄνθρωποι καί δέν ξέρουν τί τούς γίνεται. Δέν τούςἀπασχολεῖ νά βροῦν τόν Χριστό ἀλλά νά περάσουν καλά σ’ αὐτή τήν ζωή καί θέλουντόν Χριστό σάν ἕναν ὑπηρέτη σ’ αὐτή τους τήν ἐπιθυμία. Νά μήν ἔχουν ἀρρώστιες,νά βροῦν τά κορίτσια τους καλό γαμπρό, νά ἔχουν δουλειά κ.λ.π. Ἄν τό παιδί τουςπορνεύει ἤ δέν ἐξομολογεῖται, αὐτό δέν τούς πειράζει. Τό πρόβλημα εἶναι νά βροῦνγαμπρό μέ πολλά χρήματα καί καλή δουλειά καί θέλουν ἡ Ἐκκλησία καί ὁ Χριστόςνά ὑπηρετήσουν αὐτό τό θέλημα. Ὁ Χριστός δέν ἦρθε γιά αὐτό. Ὁ Χριστός ἦρθε γιάνά μᾶς σώσει.Τί θά πεῖ σώζομαι; Θά πεῖ διασώζομαι. Διασώζω τόν ἑαυτό μου, δηλαδή τόν φυλάωγιά τήν αἰωνιότητα, γιά πάντα. Αὐτό σημαίνει σωτηρία: νά ὑπάρχω γιά πάντα. Ὄχινά ὑπάρχω γιά πενήντα χρόνια καί μετά νά πάω στόν τάφο καί στήν κόλαση. Νάεἶμαι αἰωνίως καλά, μέ τόν Χριστό δηλαδή. Αὐτό σημαίνει σώζομαι. Μπορεῖς νάσωθεῖς χωρίς τόν Χριστό; Ὄχι, δέν γίνεται, γιατί αὐτός πού ὑπάρχει γιά πάντα εἶναιμόνο ὁ Χριστός. Ἐμεῖς εἴμαστε κτίσματα, εἴμαστε δημιουργήματα, ἔχουμε ἀρχή. Καίκάθε πράγμα πού ἔχει ἀρχή, ἔχει ὁπωσδήποτε καί τέλος. Ἐκεῖνος πού δέν ἔχει τέλοςεἶναι ὁ Χριστός. Ὁπότε γιά νά σωθοῦμε ἐμεῖς πού ἔχουμε ἀρχή καί δέν πρέπει νάἔχουμε τέλος, θά πρέπει νά ἑνωθοῦμε μ’ Αὐτόν πού δέν ἔχει τέλος, δηλαδή μέ τόνΧριστό. Ἀλλά γιά νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Χριστό χρειάζεται νά κάνουμε αὐτά πού λέει.Ἄν δέν κάνουμε αὐτά πού λέει, δέν μποροῦμε νά σωθοῦμε. Ἑπομένως ὁ Χριστός δένἦρθε γιά νά μᾶς λύσει τά βιοτικά προβλήματα, τήν κρίση, τήν δουλειά, τό φαγητόμας… Αὐτό εἶναι τό μόνο εὔκολο γιά τόν Χριστό. Ἀλλά δέν θέλει αὐτό ὁ Χριστός,γιατί, ἄν μᾶς τά δώσει ὅλα αὐτά εὔκολα, μετά θά κοιμηθοῦμε τελείως πνευματικά,δέν θά κάνουμε τίποτα καί θά πᾶμε στήν κόλαση καλοπερνώντας.. Ὁ Χριστόςπροσπαθεῖ νά μᾶς διασώσει στήν αἰωνιότητα, νά μᾶς διαφυλάξει δηλαδή γιά πάντα.Νά εἴμαστε γιά πάντα εὐτυχισμένοι. Αὐτό ὅμως δέν μπορεῖ νά γίνει παρά μόνο ὅτανἑνωθοῦμε μ’ Αὐτόν. Γι’ αὐτό μᾶς φέρνει κάποιες δυσκολίες καί κάποια προβλήματαἔτσι ὥστε νά μᾶς ἐπαναφέρει καί νά μᾶς ὁδηγήσει στήν μετάνοια, στήν ἀλλαγήμυαλοῦ, στήν ἀλλαγή νοῦ, στήν ἀλλαγή τρόπου σκέψης καί θέασης τῶν πραγμάτων,στήν ἀλλαγή ζωῆς. Αὐτή εἶναι ἡ μετάνοια.Ἑπομένως δέν πρέπει νά ψάχνουμε νά λύσουμε τά συγκεκριμένα προβλήματα ἀλλάνά ψαχτοῦμε οἱ ἴδιοι, ἄν εἴμαστε σωστοί ἀπέναντι στόν Χριστό κι ἄν ἔχουμε τόνΧριστό μέσα μας. Ἄν δέν Τόν ἔχουμε, κινδυνεύει ἡ σωτηρία μας καί ἡ αἰώνια ζωή.Γι’ αὐτό ὁ Παράδεισος καί ἡ κόλαση εἶναι ὁ Χριστός. – Θά πεῖ κανείς ἡ κόλαση εἶναιὁ Χριστός; – Ναί! Πῶς ὅμως; Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία λέει – τό λέει καί ὁ κόσμος – ὅτι17

«ὅλοι θά πᾶμε στό ἴδιο μέρος». Ἀλλά ποιά θά εἶναι ἡ διαφορά; Ὅτι οἱ καλοί πούἔχουν ἀγαπήσει τόν Χριστό, θά βλέπουν τόν Χριστό – γιατί ἐκεῖ πού θά πᾶμε θάεἶναι καί ὁ Χριστός – ὡς Φῶς. Ἐνῶ οἱ ἀμετανόητοι πού δέν ἔχουν ἀγαπήσει τόνΧριστό, θά Τόν βλέπουν ὡς φωτιά καί αὐτό θά εἶναι ἡ κόλαση. Δηλαδή ἡ θέα τοῦΧριστοῦ γιά αὐτούς θά εἶναι ἡ κόλαση. Πάρε ἕναν ἄθεο καί βάλ’ τον σέ μιάἀγρυπνία, νά βρίσκεται γιά ἕξι ὧρες στήν Ἐκκλησία μέ τόν ψάλτη, τόν παπά, τόθυμίαμα… θά τρελαθεῖ! Στά πέντε λεπτά θά φύγει, δέν θά ἀντέχει. Σκεφτεῖτε λοιπόναὐτόν τόν ἄνθρωπο νά τόν βάλεις στόν Παράδεισο, πού θά εἶναι διαρκής ἀγρυπνία,μέ ψαλμωδία καί δοξολογία στόν Θεό. Δέν θά εἶναι κόλαση γιά αὐτόν; Θά βλέπει τόνΧριστό καί θά καίγεται.Ὁπότε λένε οἱ Πατέρες ὅλοι θά δοῦμε τόν Θεό ἀλλά ἡ διαφορά ἔγκειται στό πῶς θάΤόν δοῦμε! Οἱ μέν ὡς φῶς, οἱ δέ ὡς φωτιά. Ὄχι σκοτάδι, φωτιά, θά καίγονται!Ποιός εἶναι ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας; Νά μᾶς ἑτοιμάσει νά Τόν δοῦμε ὡς φῶς καί ὄχιὡς φωτιά. Δέν στέλνει ἡ Ἐκκλησία στόν Παράδεισο ἤ στήν κόλαση, οὔτε ἀφορίζει,οὔτε κολάζει. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι θεραπευτήριο, ὥστε ἐκεῖνος πού μπαίνει καίἀκολουθεῖ ὅ,τι λέει, εἶναι ἕτοιμος στήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ νά Τόν δεῖὡς Φῶς γλυκύτατο καί ὄχι ὡς φωτιά πού κατακαίει.Μᾶς λένε οἱ ἅγιοι ὅτι στήν Δευτέρα Παρουσία ἡ ἐνέργεια τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναιπῦρ, θά διαχωριστεῖ. Γνωρίζουμε πώς ἡ φωτιά ἔχει δύο ἰδιότητες: ἀφενός μένφωτίζει, ἀφετέρου θερμαίνει καί καίει. Τότε λοιπόν θά διαχωριστοῦν αὐτές οἱ δύοἰδιότητες καί γιά τούς καλούς θά εἶναι φῶς, ἐνῶ γιά τούς κακούς θά εἶναι φωτιά.Ὁπότε, ἄν ζοῦμε ὅπως λέει ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία μας, τό ἀποτέλεσμα εἶναι νάβλέπουμε ἀπό αὐτή τή ζωή τό φῶς τοῦ Χριστοῦ. Ἔστω λίγο πρέπει νά τό βλέπουμε,γιατί ἄν δέν Τόν δοῦμε ἀπό ἐδῶ ὡς φῶς, οὔτε στήν ἄλλη ζωή θά Τόν δοῦμε ὡς φῶς.Εἴπαμε τό παράδειγμα μέ τόν ἄθεο, ὁ ὁποῖος ἐπειδή δέν ἔχει ἀγαπήσει τόν Χριστό,δέν ἀντέχει. Ἀντίθετα ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τελειώνοντας τήν μία ἀγρυπνίαεὐχαρίστως θά ἄρχιζε κι ἄλλη. Καί ὅλη του ἡ ζωή εἶναι μιά ἀγρυπνία καί μιάδοξολογία τοῦ Θεοῦ.Ἄρα τό πρόβλημά μας εἶναι ὅτι δέν ἔχουμε βάλει στό κέντρο τῆς ζωῆς μας τόνΧριστό. Ἔχουμε τόν ἑαυτό μας καί τά πάθη μας. Πᾶμε καί καμιά Ἐκκλησία… Ζοῦμεδηλαδή πολύ χλιαρά, ὁπότε γι’ αὐτό δέν φτάνουμε καί στήν θεραπεία. Βλέπουμε καίτούς παπάδες καί τήν Ἐκκλησία σάν ἕνα τρόπο καί ἕνα μέσο γιά νά περάσουμε καλάσ’ αὐτή τήν ζωή. Ὁ Χριστός δέν ἦρθε γιά αὐτό. Δέν ἦρθε γιά νά φτιάξει ἕνα καλόκοινωνικό σύστημα, νά ἔχουν οἱ ἄνθρωποι μιά μέση οἰκονομική κατάσταση, ὑγεία,μέ ἕνα καλό σύστημα διοίκησης… Ὁ Χριστός ἦρθε γιά νά μᾶς δώσει τήν αἰώνια ζωή,πού εἶναι Αὐτός ὁ ἴδιος, νά μᾶς δώσει τόν ἑαυτό Του. Ὅσο ἐμεῖς εἴμαστε κολλημένοιἐδῶ, δέν πιστεύουμε στόν Θεό. Τόν ἑαυτό μας ἔχουμε κέντρο καί ζητᾶμε μιάπροσωρινή καλοπέραση, τό ὁποῖο εἶναι μία μεγάλη ἀνοησία, γιατί καί αὐτή τήνκαλοπέραση δέν τήν πετυχαίνουμε. Ἡ ψυχή μας τό μαρτυρεῖ αὐτό. Ὅπως ὁμολόγησεἡ κόρη τοῦ Ὠνάση, ἡ ὁποία εἶχε τά πάντα, πώς οὔτε μιά μέρα τῆς ζωῆς της δέν εἶχεεὐτυχία. Οὔτε μιά μέρα! Καί εἶχε τά πάντα! Ἀπό αὐτό καταλαβαίνουμε ὅτι καί ὅλααὐτά πού ζητᾶμε νά μᾶς τά ἔδινε ὁ Χριστός, πάλι δέν θά ἤμασταν ἱκανοποιημένοι.18

Λένε, γιά παράδειγμα: «πάνω ἀπ’ ὅλα ἡ ὑγεία». Ποιός τό εἶπε ὅτι πάνω ἀπό ὅλα εἶναιἡ ὑγεία; Καί μή μοῦ πεῖτε ὅτι ἐννοοῦν τήν ψυχική ὑγεία! Τήν σωματική ὑγείαἐννοοῦν. Ὁ Χριστός δέν λέει αὐτό τό πράγμα. Λέει πάνω ἀπ’ ὅλα Ἐγώ. «Ἐγώ εἶμαιτό Α καί τό Ω, ἡ ἀρχή καί τό τέλος» (Ἀποκ. 22,13). Δηλαδή «καθετί πρέπει νάξεκινάει ἀπό Ἐμένα καί νά ἔχει σκοπό Ἐμένα». Αὐτό δέν εἶναι ἐγωιστικό, εἶναι καίβλασφημία νά τό ποῦμε. Τό λέει ὁ Χριστός, γιατί αὐτό εἶναι ἡ δική μας σωτηρία, ἡθεραπεία. Αὐτό μᾶς ἑνώνει μαζί Του.Ἐρ. : …………….Ἀπ. : Ὁ Χριστός γι’ αὐτό ἦρθε στήν γῆ «ἵνα λύσῃ τά ἔργα τοῦ διαβόλου» (Ἰω. 3,8).Καί αὐτό πού εἶπατε ὅτι κάπου πρέπει νά πιστεύουμε… Δέν μᾶς θεραπεύει αὐτό.Πολλοί πιστεύουν σέ μιά ἀνώτερη δύναμη.Ἐρ. : …………….Ἀπ. : Τό ἔλεγε καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος. Πολλοί ἀπό αὐτούς πού ἔχουν τά ψυχολογικάπᾶνε στούς ψυχιάτρους καί τούς λένε: ἔχεις ἄγχος, κατάθλιψη κ.λ.π. Δέν τούς λένεὅτι ἔχεις δαιμονική ἐπήρεια. Κοιτάξτε ὅμως πῶς μᾶς θεραπεύει ἡ ἐξομολόγηση. Ἡἐξομολόγηση μᾶς θεραπεύει διότι ὁ ἄνθρωπος ἐξομολογούμενος καί παραδεχόμενοςτίς ἁμαρτίες του κόβει, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, τά δικαιώματα τοῦ διαβόλου. Ὅσο ὁἄνθρωπος ἔχει ἀνεξομολόγητες ἁμαρτίες εἶναι ἐπιρρεπής στίς δαιμονικές ἐνέργειες,οἱ ὁποῖες ἀρρωσταίνουν τόν ἄνθρωπο ψυχικά. Γι’ αὐτό, ἡ καλύτερη ἀντιμετώπισητῆς κατάθλιψης εἶναι μιά καλή γενική ἐξομολόγηση καί βέβαια μετά ὁ ἄνθρωποςπρέπει νά προσέχει. Ὄχι νά ξανακάνει πάλι τά ἴδια. Νά ἀρχίσει νά προσεύχεταιἀδιάλειπτα, νά ἔχει τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ὥστε νά ἀποκρούει τίς καινούριες ἀφορμέςγιά ἁμαρτία. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, πίσω ἀπό τά ψυχικά νοσήματα κρύβονταιδαιμόνια καί τά δαιμόνια φυσικά δέν βγαίνουν μέ τήν ψυχανάλυση. Ἁπλῶς χορεύουνἐκεῖ πέρα… Τά δαιμόνια φεύγουν μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, μέ τήν ἐξομολόγηση, πούλύνονται τά δικαιώματα τοῦ διαβόλου καί ὁ ἄνθρωπος τότε ἐλευθερώνεται καίμπορεῖ νά χτίσει τό καλό. Ἄν δέν μετανοήσει καί δέν ἐξομολογηθεῖ, δέν τόν ἀφήνει ὁδιάβολος. Ἄν μάλιστα τοῦ ἔχει δώσει πολλά δικαιώματα, τόν ἔχει δεμένο καί δέν τόνἀφήνει μέ τίποτα. Ἀπό τήν στιγμή ὅμως πού ἐξομολογεῖσαι, μετανοεῖς καί κάνειςαὐτά πού λέει ἡ Ἐκκλησία, θά πάρεις μετά τίς δυνάμεις πού χρειάζονται, ὥστε νά τόνδιώξεις. Ὅσο δέν τό κάνεις αὐτό, εἶσαι σάν ἕναν μισοπεθαμένο, ὁ ὁποῖος ἔχει νά φάειμέρες ἤ βδομάδες καί καλεῖται, ἄς ποῦμε, νά τρέξει κατοστάρι στό στάδιο, μπορεῖ;Δέν μπορεῖ. Ὅσες ὁρμόνες καί νά τοῦ βάλεις, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά φάει νάδυναμώσει. Ἔτσι καί ψυχικά-πνευματικά πρέπει ὁ ἄνθρωπος ἀφενός μέν νάἀποβάλλει τόν διάβολο καί τά δικαιώματά του καί ἀφετέρου νά ‘χορτάσει’ τήν Χάρη.Νά πάρει μέσα του τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά δυναμώσει ἡ ψυχή του.Σήμερα δέν «τρῶμε» τήν Χάρη. Οἱ ἄνθρωποι δέν ἀκοῦν λόγο Θεοῦ, δέν παίρνουνΘεία Κοινωνία, δέν προσεύχονται, εἶναι νηστικοί. Καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά ἔχουνβάλει μέσα τους ἕνα σωρό ρυπογόνα δηλητήρια, ἀπόβλητα καί βρωμιές καί ἐξαιτίαςὅλων αὐτῶν ἔχουν ἀρρωστήσει. Ὁ Χριστός μας εἶπε: «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεταιἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπί παντί ῥήματι ἐκπορευομένῳ διά στόματος Θεοῦ» (Ματθ. 4,4). Ὁ19

ἄνθρωπος δέν ζεῖ μόνο μέ ψωμί. Σήμερα ὅλα τά παιδιά εἶναι παχύσαρκα… ἀλλάΧάρη Θεοῦ δέν τρῶμε. Ὅλοι μέ ψυχολογικά… καί τά μωρά σέ λίγο θά τά πηγαίνουνστόν παιδοψυχίατρο γιά νά ἀντιμετωπίσουν τά ψυχολογικά τους, γιατί δέν παίρνουντόν Θεό μέσα τους καί ἡ ψυχή τους εἶναι νηστική. Κι ἄν εἶναι νηστική καί τούς δίνειςκι ἕνα σωρό βρώμικα πράγματα, ὅπως τηλεόραση καί χίλια δυό ἄλλα, φυσικάἀρρωσταίνει. Ὅπως ἕνας ἄνθρωπος πού δέν τρώει σωματικά, στήν ἀρχή θά ἁρπάξειἕνα κοινό κρυολόγημα, μετά θά πάθει πνευμονία, μετά φυματίωση καί μετά ἔρχεταιὁ θάνατος. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν ψυχή. Ἡ ψυχή χρειάζεται φαγητό ἀλλάἐπειδή εἶναι πνεῦμα, τό φαγητό τῆς ψυχῆς εἶναι πνευματικό, εἶναι ἡ Χάρις, εἶναι ὁΘεός.Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, θά ἔρθει καιρός πού θά τό καταλάβουν αὐτό οἱ ἄνθρωποικαί θά σέ ἀναγκάζουν νά προσεύχεσαι. Θά ἔχεις πρόστιμο, ἄν δέν προσεύχεσαι!Μακάρι νά ἔρθει αὐτό, μήπως καί βάλουμε μυαλό… Δέν εἶναι ὡραῖο βέβαια νά σέὑποχρεώνει τό κράτος νά προσεύχεσαι, ἀλλά σκεφτεῖτε σέ τί ἀδιέξοδο θάφτάσουμε…Γιατί νομίζετε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἅρπαξε τόν Χριστιανισμό καί τόν ἔβαλε μέσαστό κράτος; Ἦταν πολύ ἔξυπνος ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος. Κοσμικός ἄρχοντας ἦταν,Αὐτοκράτορας καί παρόλο πού ἦταν ἀβάπτιστος, κατάλαβε ὅτι ὁ Χριστιανισμόςπαράγει σωστούς πολίτες. Ὄχι μέ τήν ἔννοια πού λένε οἱ Ἀμερικάνοι «politicallycorrect» γιατί αὐτοί ἐννοοῦν σωστούς ἐκείνους πού παραδέχονται τήν ὁμοφυλοφιλίακαί τέτοια διεστραμμένα πράγματα. Ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι χριστιανός καί ζεῖ τόνΘεό καί ἔχει ἀδιάλειπτη προσευχή, θά κάνει καί ὑπακοή στόν νόμο τοῦ κράτους, θάεἶναι καί σωστός πολίτης, θά προάγει καί ὅλο τό κράτος. Ὁπότε λέει ὁ ΜέγαςΚωνσταντῖνος αὐτό δέν θέλω; Σταμάτησε λοιπόν τούς διωγμούς καί ἄφησεἐλεύθερους τούς χριστιανούς. Σέ πρώτη φάση ἐξασφάλισε τήν ἀνεξιθρησκεία καίκατόπιν ὁ Μέγας Θεοδόσιος ἔκανε καί ἐπίσημη θρησκεία τόν Χριστιανισμό. Ἦτανπολύ ἔξυπνοι Αὐτοκράτορες, γιατί ὁ Χριστιανισμός παράγει σωστέςπροσωπικότητες. Ἡ Ἐκκλησία θεραπεύει τήν ἀνθρώπινη προσωπικότητα πού εἶναιδιεφθαρμένη καί σκοτισμένη.Ὅλοι γεννιόμαστε σκοτισμένοι, γεννιόμαστε μέ τήν κληρονομιά τοῦ Ἀδάμ, μέ τίςσυνέπειες τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. Ἡ ἐνέργεια πού ἔχουμε μέσα μας, πούλέγεται νοερά ἐνέργεια, δέν δουλεύει γιά τόν Θεό, ὅπως θά ἔπρεπε. Δουλεύει στήνλογική καί ὑποτάσσεται στό περιβάλλον καί ὁ ἄνθρωπος ἀντί νά λατρεύει τόν Θεό,λατρεύει τά κτίσματα, τά χρήματα, τίς ἡδονές, τήν δόξα καί τήν γνώμη τοῦ κόσμου.Αὐτά καθορίζουν τήν ζωή μας. Ὅλα αὐτά ὅμως εἶναι ὑποδούλωση καί ὁ Χριστόςἦρθε νά μᾶς ἐλευθερώσει ἀπό αὐτή τήν ὑποδούλωση. Ἐπιστρέφοντας πρός Αὐτόν, νάπάψουμε νά μᾶς ἐνδιαφέρουν τά τοῦ κόσμου καί νά ἑνωθοῦμε μαζί Του, τό ὁποῖοεἶναι καί ἡ πραγματική χαρά καί μακαριότητα. Αὐτή ἡ θεραπεία γίνεται στήνἘκκλησία.Ἐρ. : Ἄν δέν δεχτοῦμε ὅτι μόνο ὁ Χριστός μπορεῖ νά νικήσει τόν διάβολο…Ἀπ. : Θά ταλαιπωρούμαστε… Φυσικά μόνο ὁ Χριστός τό κάνει καί ἡ Χάρις τοῦ20

Χριστοῦ. Τίποτα ἄλλο. Ἀλλά ὁ Χριστός -προσέξτε- μᾶς ἔδωσε τήν Ἐκκλησία. Γιατίλέει κανείς «ἐντάξει ὁ Χριστός, τί θά κάνω;». Θά βρεῖς ἔναν ὁδηγό, ἕναν Πνευματικόὁδηγό πού θά σοῦ πεῖ τί θά κάνεις. Θά βρεῖς ἕναν ἄνθρωπο, θά τοῦ λές τά πάντα καίθά σοῦ λέει τί θά κάνεις. Αὐτό εἶναι ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης21

Χαρακτηριστικά τοῦ ἀσθενοῦς πνευματικά ἀνθρώπουΕἴχαμε ἀρχίσει νά ἐξετάζουμε τόν ἀσθενή πνευματικά ἄνθρωπο σύμφωνα μέ τόνἅγιο Πορφύριο καί στή συνέχεια, ἄν θέλει ὁ Θεός, θά ἀναφερθοῦμε στά θεραπευτικάμέσα, πῶς θεραπεύεται ὁ ἀσθενής πνευματικά ἄνθρωπος.Ὁ ἀσθενής πνευματικά ἄνθρωπος εἶναι μπερδεμένος, ὅπως ἔλεγε ὁ ΓέρονταςΠορφύριος, δηλαδή ἐγωιστής. Αὐτή ἡ λέξη εἶναι τεχνικός ὅρος -θά λέγαμε- γιά τόνΓέροντα καί αὐτός ὁ ἐγωισμός, ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἡ ρίζα ὅλων τῶν παθῶν.Ἐπίσης εἴχαμε ἀναφέρει, ὅτι ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά μήν ἀπωθεῖ αὐτό τό γεγονός στάβάθη τῆς ψυχῆς του, ὅπως συμβαίνει, ἀλλά νά τό βγάζει μέ τή διαδικασία τῆςμετάνοιας καί τῆς ἐξομολόγησης, πού θά ἀναλύσουμε πιό κάτω πῶς γίνεται. ὉΓέροντας ξεκάθαρα λέει πώς ἄν κανείς δέν ἀγωνίζεται νά γεμίζει μέ τόν Θεό, γεμίζειμέ τό κακό. Δηλαδή δέν μπορεῖς νά εἶσαι ἄδειος. Ἤ θά εἶσαι μέ τό ἕνα ἤ θά εἶσαι μέτό ἄλλο.Ἤ θά εἶσαι μέ τό φῶς ἤ θά εἶσαι μέ τό σκοτάδι. Ὅποιος δέν γεμίζει μέ τόφῶς, γεμίζει μέ τό κακό, γεμίζει μέ τήν μελαγχολία -εἶναι λόγια τοῦ Γέροντα αὐτά.Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν προσπαθεῖ νά ἀγαπήσει τόν Θεό, ἀρρωσταίνει.Εἴχαμε μιλήσει καί γιά τή λεγόμενη ἀνασφάλεια, ἡ ὁποία, ὁ Γέροντας ἔλεγε, εἶναιδαιμονική ἐπήρεια, καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά καί ὅλα τά ψυχολογικά. Ἔλεγεχαρακτηριστικά ὅτι πίσω ἀπ’ ὅλα αὐτά κρύβονται δαιμόνια. Ἡ κυριότερηπνευματική ἀσθένεια τοῦ ἀνθρώπου, ἡ κυριότερη ἰδιότητα -ἄν θέλετε- εἶναι ὁἐγωισμός, ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία φανερώνεται ὡς ἴδιον θέλημα. Δηλαδή ὁὑπερήφανος ἔχει ἕνα θέλημα πολύ ἰσχυρό καί θέλει νά τό ἐπιβάλλει. Νά κάνειδηλαδή τό θέλημά του καί νά τό ἐπιβάλλει καί στούς ἄλλους. Δέν μπορεῖ νά κάνειὑπακοή. Ὁ ἐγωιστής ἄνθρωπος, ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχει τό ἰσχυρό θέλημά του, δέν τόἀρνεῖται ποτέ, δέν τό κόβει ὅπως λέμε. Γιατί, γιά νά κάνεις ὑπακοή, πρέπει νά κάνειςἐκκοπή στό θέλημά σου, νά ἀρνηθεῖς τόν ἑαυτό σου, ὅπως λέει ὁ Κύριος, καί νάἐγκολπωθεῖς τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ.Ἑπομένως λέγοντας νά κόψει κανείς τό θέλημά του, δέν ἐννοοῦμε νά κάνει μίαλοβοτομή στήν ὕπαρξή του, νά κατακρεουργήσει τήν ὕπαρξή του ἤ νά τήν κάνειἀνάπηρη, νά κόψει ἕνα κομμάτι. Ὄχι. Ἀλλά νά ὑποτάξει τό θέλημά του στό θέληματοῦ Θεοῦ καί νά τό ταυτίσει.Ὁ ἐγωιστής ἄνθρωπος λοιπόν δέν μπορεῖ νά κάνει ὑπακοή, δέν ταπεινώνεται, ὁπότε,ἀφοῦ δέν ταπεινώνεται -γιατί ἡ ὑπακοή εἶναι ἐφαρμοσμένη ταπείνωση- δέν ἔρχεται ἡΧάρις καί ἀφοῦ δέν ἔρχεται ἡ Χάρις, δέν θεραπεύεται. Μένει ἀθεράπευτος. Αὐτήεἶναι ἡ ἐξήγηση πού στίς μέρες μας ἔχουμε τόσους πολλούς ψυχικά ἄρρωστουςἀνθρώπους, τό γεγονός ὅτι ὑπάρχει πολύς ἐγωισμός καί οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δένταπεινώνονται, ὁπότε δέν ἔρχεται ἡ Χάρις. Εἶναι σάν ἕναν ἄνθρωπο δηλαδή πούἀρνεῖται νά πάρει φάρμακο, ὁπότε δέν θεραπεύεται.Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι κάνουν ἀκριβῶς ὅ,τι ἔκαναν ὁ Ἀδαμ καί ἡ Εὔα στόν Παράδεισο.22

Ἡ αἰτία πού βγῆκαν ἀπό τόν Παράδεισο εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, εἶναι τό ἴδιον θέλημα,τό ὁποῖο τούς ὁδήγησε στήν παρακοή. Ἐνῶ ὁ Θεός τούς εἶχε δώσει μία συγκεκριμένηἐντολή, αὐτοί σκέφτηκαν γιατί νά μήν κάνουν καί τό ἀντίθετο. Καί τό ἔκαναν. Καίἔστω ὅτι τό ἔκαναν, ἀλλά μετά δέν ζήτησαν συγγνώμη παρόλο πού ὁ Θεός, ὅπωςφαίνεται ξεκάθαρα στό κείμενο, προσπαθεῖ νά τούς βοηθήσει νά ζητήσουνσυγγνώμη. Ὅμως δέν λένε συγγνώμη, μόνο δικαιολογοῦνται καί ὁ ἕνας ρίχνει τήνεὐθύνη στόν ἄλλον.– Πῶς ἔπεσε ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα;Ἐμπιστεύτηκαν τόν λογισμό τους καί μέ τήν ὑποβολή τοῦ πονηροῦ, διέκοψαν τήφιλία πού εἶχαν μέ τόν Θεό. Θεώρησε ὁ ἄνθρωπος -καί ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα-ἀναξιόπιστο τόν Θεό καί ἀξιόπιστο τόν πονηρό. Αὐτό εἶναι πολύ τραγικό. Δυστυχῶςαὐτό συνεχίζεται καί σήμερα. Ὅταν κάποιος παραβαίνει μιά ἐντολή τοῦ Θεοῦ, κάνειοὐσιαστικά τό ἴδιο λάθος, θεωρεῖ ἀναξιόπιστο τόν Θεό καί ἀξιόπιστους αὐτούς πούτοῦ σερβίρουν τήν ἁμαρτία, εἴτε εἶναι ἄνθρωποι, εἴτε εἶναι δαίμονες. Εἶναι φοβερό!Γιά παράδειγμα, ἐνῶ ὁ Θεός λέει δέν ἐπιτρέπεται νά κάνεις πορνεία ἤ διεστραμμέναπράγματα, ἐσύ λές «Γιατί ὄχι; Τί θά πάθω; Δέν παθαίνω τίποτα».Πίστεψαν λοιπόν στή σκέψη τους, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, καί πίστεψαν καί στίςαἰσθήσεις τους. Δέν πίστεψαν σ’ αὐτά πού τούς εἶπε ὁ Θεός ὅτι «ἐάν θά φᾶτε ἀπ᾿αὐτό τό δένδρο, θανάτῳ ἀποθανεῖσθε» (Γεν. 2,17). Δέν τό πίστεψαν, ἀλλά τίπίστεψαν; Στίς αἰσθήσεις τους.– Τί ἔγινε μέ τίς αἰσθήσεις;«Εἶδεν ἡ γυνή, ὅτι καλόν τό ξύλον εἰς βρῶσιν» (Γεν. 3,6), ἡ Εὔα δηλαδή εἶδε ὅτιὡραῖο εἶναι τό δέντρο καί ἐπιθύμησε τόν καρπό ὡς φαγητό. «Καί ὅτι ἀρεστόν τοῖςὀφθαλμοῖς ἰδεῖν καί ὡραῖόν ἐστι τοῦ κατανοῆσαι» καί ὅτι ἦταν εὐχάριστο στά μάτιακαί ὡραῖο στό νά τό περιεργάζεται. «Καί λαβοῦσα ἀπό τοῦ καρποῦ αὐτοῦ ἔφαγε»,χωρίς τίποτα ἄλλο, χωρίς νά σκεφτεῖ ὅτι ὁ Θεός εἶχε πεῖ ὅτι ἄν φᾶτε θά πεθάνετε. Τόσκέφτηκε, ἀλλά τό ἔβαλε στήν ἄκρη καί ἐμπιστεύτηκε τίς αἰσθήσεις: ‘‘Ἄ, αὐτόὡραῖο εἶναι, γιατί νά μήν τό πάρω;’’. Ἐνήργησε δηλαδή κάπως, θά λέγαμε,παρορμητικά, μόνο μέ τίς αἰσθήσεις. Ὑποδουλώθηκε στίς αἰσθήσεις καί χωρίς νάβάλει τή λογική, χωρίς νά βάλει τόν νοῦ, νά ἐξετάσει αὐτό πού λένε οἱ αἰσθήσεις,ἔπεσε στόν θάνατο.Ἀφοῦ λοιπόν ἔφαγε αὐτή «ἔδωκε καί τῷ ἀνδρί αὐτῆς μετ᾿ αὐτῆς, καί ἔφαγον» (Γεν.3,6). Νά καί τό λάθος τοῦ ἄνδρα, τό ὅτι θεώρησε τήν γυναῖκα του πιό ἀξιόπιστη ἀπότόν Θεό. Ἡ γυναίκα τοῦ τό σέρβιρε. Ἄν καί ὁ Ἀδάμ λειτουργοῦσε σωστά, θά ἔλεγε‘’Γιά στάσου, ἐσύ μοῦ τό δίνεις, ἀλλά ὁ Θεός εἶπε νά μήν τό φᾶμε. Γιατί τό τρῶς;Γιατί μοῦ τό δίνεις νά τό φάω καί ἐγώ;’’. Δέν τό ἔκανε. Ἑπομένως ἔκανε ὁ ἄνθρωποςαὐτό τό πολύ μεγάλο λάθος, ἔβαλε τήν κρίση του, τόν ἑαυτό του, πάνω ἀπό τόν Θεό,πάνω ἀπό τόν Δημιουργό. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη μας ὑπερηφάνεια. Αὐτή εἶναι ἡὑπερηφάνεια, ἡ δαιμονική, ἡ ἑωσφορική ὑπερηφάνεια νά βάζεις τήν κρίση σου πάνωἀπό τήν κρίση τοῦ Θεοῦ.23

Αὐτό γίνεται συνεχῶς. Πόσοι ἄνθρωποι λένε: ‘Κοίταξε αὐτό. Γιατί νά κάνει ὁ Θεόςἔτσι; Γιατί ἐπιτρέπει αὐτό; Γιατί ἐκεῖνο; Τί μοῦ τό δίνει αὐτό;’. Κρίνουν τόν Θεό.Θεωροῦν τή δική τους κρίση πιό σωστή ἀπό τήν κρίση τοῦ Θεοῦ!«Ὑπέκυψε ὁ ἄνθρωπος στόν πειρασμό τῆς ἄνεσης καί τῆς φιλαυτίας». Αὐτός ἦταν ὁπειρασμός. Γιατί ὁ διάβολος τί τοῦ εἶπε; ‘‘Θά γίνεις Θεός, ἐδῶ καί τώρα, μέ τό πούθά φᾶς τόν καρπό καί ἄσε τό ‘ἀβέβαιο’ τοῦ Θεοῦ πού σοῦ λέει κάνε ὑπακοή καί θάγίνεις. Ἐδῶ καί τώρα θά γίνεις μόλις φᾶς ἀπό τό δέντρο. Εἶναι ἡ κρυμμένη γνώση,πού δέν σοῦ ἔχει ἀποκαλύψει ὁ Θεός γιατί δέν θέλει τό καλό σου’’. Πόσο σατανικόἦταν αὐτό πού πρότεινε ὁ διάβολος, ὡς σατανᾶς πού εἶναι… Συκοφάντησε τόν Θεό,ὅτι ὁ Θεός δηλαδή λέει ψέματα.Καί τώρα τό ἴδιο δέν γίνεται; Λένε, λόγου χάρη, οἱ ἐντολές οἱ νέοι νά εἶναι ἁγνοί.Ἔρχεται ὁ Φρόυντ καί οἱ τάχατες ἐπιστήμονες καί λένε: ‘Ὄχι ψέματα εἶπε ὁ Θεός.Ἴσα-ἴσα ἅμα ἀπελευθερώσεις τό σεξουαλικό, θά εἶσαι εὐτυχισμένος’. Τό ἴδιοἀκριβῶς τέχνασμα τοῦ διαβόλου. Ὁ Θεός εἶπε ὄχι καί ἔρχεται ὁ διάβολος καί λέειψέματα σᾶς εἶπε ὁ Θεός, νά φᾶτε, θά γίνετε Θεοί. Πῶς ἐξακολουθοῦμε πέφτουμεστήν ἴδια παγίδα!«Ὑπέκυψε» λοιπόν «στόν πειρασμό τῆς ἄνεσης, τῆς φιλαυτίας, ὑπάκουσε στόνπονηρό, ὁ ὁποῖος τοῦ ψιθύρισε ἕναν τάχα εὐκολότερο δρόμο ἀπό τόν δρόμο τῆςὑπακοῆς στόν Θεό, τόν δρόμο τῆς αὐτονόμησης ἀπό τόν Θεό, ὁ ὁποῖος αὐτός δρόμοςτόν ὁδήγησε τελικά στήν πλάνη, στή φθορά καί στόν θάνατο».Αὐτό παθαίνουμε καί μέ τήν τεχνολογία, πού δῆθεν μᾶς ἐπαγγέλεται τήν πλήρηἄνεση καί τήν εὐτυχία κι ὅμως ὅλα αὐτά τά ἔθνη πού ἔχουν ἀναπτύξει τήντεχνολογία, εἶναι τά πιό δυστυχισμένα. Ἡ Ἀμερική ἄς ποῦμε πού θεωρεῖται ὁπαράδεισος τῆς τεχνολογίας ἔχει ἕνα ποσοστό πού πλησιάζει τό 100% τῶν ἀνθρώπωνπού παίρνουν ψυχοφάρμακα. Δηλαδή ὅλοι παίρνουν ψυχοφάρμακα. Δίοτι ἐπιλέξαμενά θεμελιώσουμε τή ζωή μας στόν ἑαυτό μας, στήν κρίση μας, στή λογική μας, στόνπολιτισμό μας, πού εἶναι ἕνας πολιτισμός τῆς πτώσης. Δέν εἶναι ἕνας πολιτισμόςσύμφωνος μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἕνας πολιτισμός, πού ὑπακούει στίςαἰσθήσεις. Ἔτσι δουλεύει ἡ ἐπιστήμη. Τί βλέπω, τί ἀκούω, τί αἰσθάνομαι, τί πιάνωκ.λ.π. Ἀλλά μόνο αὐτό ὑπάρχει;Ἔλεγε χαρακτηριστικά ὁ Γέροντας Πορφύριος: «Ἡ ἔλλειψη ὑπακοῆς ὀφείλεται στόνἐγωισμό καί τή φιλαυτία». Ἐγωισμός, τό ἰσχυρό θέλημα καί φιλαυτία ἡ ἄρρωστηἀγάπη στό σῶμα. Ἡ ὑπακοή ἀπαιτεῖ μία θυσία, μία θυσία σωματική πολλές φορές,ἕναν κόπο. Ὁ φίλαυτος ἀρνεῖται νά κάνει αὐτόν τόν κόπο. Λέει: ‘Γιατί νά κάνωὑπακοή; Ἐγώ θέλω νά εἶμαι ἀραχτός –πού λένε οἱ νέοι- γιατί νά κουραστῶ;’. Γι’αὐτό λέει ὁ Γέροντας: «ποτέ ἕνας ἐγωιστής δέν μπορεῖ νά κάνει ὑπακοή», οὔτε ἕναςφίλαυτος, γιατί ἔχει θρεμμένο τό θέλημα.«Θέλει πάντα νά ἐξετάζει αὐτό πού τοῦ λένε, ἄν εἶναι καλό ἤ ὄχι, ἄν εἶναι ἔτσι ἤἀλλιῶς, κι ἀνάλογα τό κάνει. Ἤ τό κάνει μέν, ἀλλά μέ ἀντιρρήσεις καί ἀντιλογίες,νομίζοντας ὅτι μ’ αὐτή τή στάση δείχνει τήν ἐλευθερία τήν ἀληθινή, ἐνῶ δουλείαεἶναι αὐτή πού τόν ἀναγκάζει νά μήν ὑπακούει. Ὅταν ὑπακούει, ἐντάσσεται πιά στήν24

ἐλευθερία τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ». Αὐτά διαβάζουμε στό βιβλίο ‘Βίος καί λόγοι’.Ὁ ἄνθρωπος πού ἀμφισβητεῖ, πού διστάζει ἤ καί πού ἀντιδρᾶ στήν ἀγαθότητα τοῦΘεοῦ, δέν μπορεῖ νά θεραπευτεῖ. Εἶναι αὐτός πού «πειράζει» τόν Θεό. Ἀμφισβητεῖ,διστάζει, δέν πάει μέ ὅλη του τήν καρδιά, πάει μ’ ἕναν δισταγμό στόν Θεό καί στίςἐντολές τοῦ Θεοῦ ἤ καί ἀντιδρᾶ στήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο εἶναι ἀκόμα πιόβαρύ. Ἀμφισβητεῖ τήν ἀγαθότητα, διστάζει ἄν ὁ Θεός εἶναι ἀγαθός, ἤ καί ἀντιδρᾶ.Δέν δέχεται τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἤ αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πούκρατοῦν αὐτή τή στάση ἀπέναντι στόν Θεό δέν μποροῦν νά θεραπευτοῦν καί ὁΓέροντας ἔλεγε ὅτι αὐτοί «πειράζουν» τόν Θεό καί ἄν δέν μετανοήσουν γίνονται«κομπλεξικοί».Ὁ σύγχρονος λογικοκρατούμενος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά πιστεύσει, δηλαδή νάἐμπιστευθεῖ τόν Θεό, ἄν δέν μετα-νοήσει. Δέν μπορεῖ. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός τό πρῶτοπού εἶπε ἦταν «Μετανοεῖτε». Γιά νά μπορέσουμε νά πιστέψουμε, πρέπει νάμετανοήσουμε. Γιά νά μπορέσουμε νά δοῦμε τόν Θεό διά τοῦ νοῦ καί νά Τόνἐγκολπωθοῦμε, νά Τόν ἐμπιστευθοῦμε, θά πρέπει νά καθαριστεῖ λίγο ὁ νοῦς καί αὐτήἡ κάθαρση τῶν ὀφθαλμῶν τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ὁ νοῦς, γίνεται διά τῆς μετανοίας. Γι’αὐτό τό πρῶτο καί ἀναγκαῖο πράγμα πού πρέπει νά κάνει ὁ ἄνθρωπος εἶναι νάμετανοήσει, νά προσπαθήσει δηλαδή νά καθαρίσει λίγο τά μάτια του, τά μάτια τῆςψυχῆς.Ἐκεῖνοι πού εἶναι παραδομένοι στήν ἁμαρτία καί δέν θέλουν νά μετανοήσουν, εἶναικαί ἄθεοι. Ἄλλο νά πέφτει κανείς ἀπό ἀδυναμία καί ἄλλο νά πέφτει συνειδητά. Ἄν,λοιπόν, αὐτός πού εἶναι ἐμπαθής, δέν μετανοήσει, δηλαδή ἄν δέν μεταθέσει τόν νοῦτου -αὐτό σημαίνει μετάνοια = μετακινῶ τόν νοῦ μου- ἀπό ἐκεῖ, πού δέν πρέπει νάεἶναι (δηλαδή «κολλημένος», ὑποδουλωμένος στή λογική καί στίς αἰσθήσεις, δένπρέπει νά εἶναι ἐκεῖ ὁ νοῦς μας), ἄν δέν τόν στρέψει πρός τόν Θεό, διά τῆς καρδιακῆςνοερᾶς προσευχῆς, αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἐμπιστευθεῖ τόν Θεό καίἐμπιστεύεται τήν κρίση του.Αὐτό ἔπαθε καί ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, σύμφωνα μέ τούς Ἅγιους Πατέρες, ἐνῶ εἶχαν τήνκοινωνία μέ τόν Θεό, ἔχασαν αὐτή τήν κοινωνία, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καίμπόρεσε ὁ διάβολος νά ‘σφυρίξει’ στήν Εὔα αὐτά πού τῆς ‘σφύριξε’ καί ἡ Εὔα τάδέχτηκε -ἀφοῦ ἦταν χωρίς νοερᾶ προσευχή, χωρίς κοινωνία μέ τόν Θεό- ἐπειτα ὁἈδάμ ἐπίσης δέχτηκε τό σφύριγμα τῆς Εὔας καί ἔτσι ἔγινε ἡ πτώση. Γι’ αὐτό, ὁ ἅγιοςΚύριός μας μᾶς εἶπε συνέχεια νά προσέχετε, ὥστε νά μήν βρίσκει τόπο ὁ διάβολος νάμᾶς πλανάει.Ἡ λογική, καθώς καί οἱ αἰσθήσεις, δέν εἶναι δυνάμεις μέ τίς ὁποῖες μπορεῖ κανείς νά«δεῖ» καί νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. Οὔτε μέ τή λογική βλέπεις τόν Θεό, οὔτε μέ τίςαἰσθήσεις. Τό μόνο κατάλληλο ὄργανο εἶναι ὁ νοῦς, τοῦ ὁποίου νοῦ ἡ ἔδρα εἶναιστήν καρδιά. Ὁ Θεός λοιπόν φανερώνεται στήν καθαρή καρδιά καί γιά νά φανερωθεῖπρέπει νά εἶναι καθαρή ἡ καρδιά. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «μακάριοι οἱ καθαροί τῇκαρδίᾳ, ὅτι αὐτοί τόν Θεόν ὄψονται» (Ματθ. 5,8). Ὁ Θεός δέν φανερώνεται σ’αὐτούς πού Τόν «πειράζουν», σ’ αὐτούς, ξαναλέω, πού ἔχουν δισταγμό,25

ἀμφισβήτηση ἤ ἀντίθεση στήν ἀγαθότητά Του. Ὁ σωστός δρόμος, σύμφωνα μέ τήνδιδασκαλία ὅλων τῶν ἁγίων μας, εἶναι ἡ εὐχαριστία καί ἡ δοξολογία τοῦ Θεοῦ γιάὅλα. Λέγει ὁ σοφός Σολομών ὅτι ὁ Χριστός «εὑρίσκεται τοῖς μή πειράζουσιν Αὐτόν»(Σοφ. Σολ. 1,2). Δηλαδή σ’ αὐτούς πού δέν ἐκπειράζουν τόν Θεό, πού δέν βάζουν σέπειρασμό τόν Θεό.– Ποιοί εἶναι οἱ μή «πειράζοντες» τόν Θεό;Ἀπαντάει ὁ Γέροντας «εἶναι ὅσοι ἀμφιβάλλουν, διστάζουν ἤ καί, χειρότερα ἀκόμη,ἀνθίστανται στήν παντοδυναμία Του καί πανσοφία Του», ἀντιστέκονται στήνπαντοδυναμία καί στήν πανσοφία Του. Αὐτοί πειράζουν τόν Θεό. Δέν πρέπει ἡ ψυχήμας ν’ ἀντιστέκεται καί νά λέει, ‘’γιατί τό ἔκανε ἔτσι αὐτό ὁ Θεός, γιατί τό ἄλλοἀλλιῶς, δέν μποροῦσε νά κάνει διαφορετικά;’’. Αὐτοί πειράζουν τόν Θεό. Βάζουν τήλογική καί τήν κρίση τους πάνω ἀπό τόν Θεό.«Ὅλ’ αὐτά δείχνουν μία ἐσωτερική μικροψυχία καί ἀντίδραση. Δείχνουν τήν μεγάληἰδέα πού ἔχομε γιά τόν ἑαυτό μας, τήν ὑπερηφάνειά μας καί τό μεγάλο ἐγωισμό μας.Αὐτά τά «γιατί» πολύ βασανίζουν τόν ἄνθρωπο, δημιουργοῦν αὐτά πού λέει ὁκόσμος «κόμπλεξ». Ἔτσι δημιουργοῦνται τά κόμπλεξ. Ἀπό τά πολλά ‘γιατί’ καί τόνγογγυσμό γίνονται κομπλεξικοί.Παραδείγματος χάριν, «γιατί νά εἶμαι πολύ ψηλός;» ἤ-καί τό ἀντίθετο- «πολύκοντός;». Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού ἔχουν αὐτό τό κόμπλεξ. Αὐτό δέν γίνεται ἀπό τήμία στιγμή στήν ἄλλη. Ἔχουν προηγηθεῖ αὐτοί οἱ γογγυσμοί. Στό βάθος δηλαδήὑπάρχει «πειρασμός» τοῦ Θεοῦ, δηλαδή «πειράζουν» τόν Θεό αὐτοί οἱ ἄνθρωποι καίλένε «γιατί μέ ἔκανες ἔτσι; Γιατί δέν μέ ἔκανες πιό ψηλό; Γιατί δέν μέ ἔκανες πιόκοντό; Γιατί τό ἔκανες ἔτσι;». Κι ὅλο αὐτό βέβαια πηγάζει ἀπό ἕναν πολύ μεγάλοἐγωισμό. Ποιός εἶσαι ἐσύ πού θά πεῖς στόν Θεό «γιατί;», ἀφοῦ εἶναι Πάνσοφος.Ἀμφισβητεῖς τήν πανσοφία Του καί τήν παντοδυναμία Του, σάν νά μή μποροῦσε ὁΘεός νά σέ κάνει πιό ψηλό! Δέν μποροῦσε; Μποροῦσε. Γιατί δέν σέ ἔκανε; Γιατί δένσέ συμφέρει πολύ ἁπλά. Γιατί σ’ ἀγαπάει. Γιατί ἄν ἦσουν πιό ψηλός, μπορεῖ νάἦσουν στήν κόλαση ἀπό τήν πρώτη στιγμή. Ξέρει ὁ Θεός γιατί δέν σέ ἔκανε ψηλό.«Αὐτό δέν φεύγει ἀπό μέσα», ἔλεγε ὁ Γέροντας, αὐτό τό κόμπλεξ. «Καί προσεύχεταικανείς καί κάνει ἀγρυπνίες, ἀλλά γίνεται τό ἀντίθετο. Καί ὑποφέρει καί ἀγανακτεῖχωρίς ἀποτέλεσμα». Γιατί δέν λύνεται τό πρόβλημά του! Αὐτός θέλει νά λυθεῖ τόπρόβλημά του. Θέλει νά ψηλώσει ἄς ποῦμε καί ὁ Θεός δέν τοῦ τό κάνει.«Ἐνῶ μέ τόν Χριστό, μέ τή χάρη φεύγουν ὅλα. Ὑπάρχει αὐτό τό ‘κάτι’ στό βάθος,δηλαδή τό ‘γιατί’, ἀλλ΄ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἐπισκιάζει τόν ἄνθρωπο». Πάλι μένει αὐτότό ‘κάτι’, ἀλλά ἡ χάρις τό κουκουλώνει ὅλο αὐτό τό ἄρρωστο πράγμα καί ὁἄνθρωπος ἐλευθερώνεται. «Κι ἐνῶ ἡ ρίζα εἶναι τό κόμπλεξ», αὐτά πού λέει ἡψυχολογία, συναισθήματα κατωτερότητος, πού οὐσιαστικά εἶναι κρυμμένοςἐγωισμός, «ἐκεῖ πάνω φυτρώνει τριανταφυλλιά μέ ὡραῖα τριαντάφυλλα κι ὅσοποτίζεται μέ τήν πίστη, μέ τήν ἀγάπη, μέ τήν ὑπομονή, μέ τήν ταπείνωση, τόσο παύεινά ἔχει δύναμη τό κακό, παύει νά ὑπάρχει· δηλαδή δέν ἐξαφανίζεται, ἀλλάμαραίνεται. Ὅσο δέν ποτίζεται ἡ τριανταφυλλιά, τόσο μαραίνεται, ξηραίνεται,26

χάνεται κι ἀμέσως ξεπετάγεται τό ἀγκάθι».«Δέν εἶναι, ὅμως, μόνο ἡ ἀντίδραση καί τά «γιατί», πού δείχνουν ὅτι ἐκπειράζομετόν Θεό. Ἐκπειράζομε τόν Θεό, ὅταν ζητοῦμε κάτι ἀπό Ἐκεῖνον, ἀλλά ἡ ζωή μαςεἶναι μακράν τοῦ Θεοῦ». Ἀπό τή μιά μεριά ἔχουμε ἄγχος, ἀγωνία, πού εἶναι ζωήἀντίθετη μέ τόν Θεό κι ἀπό τήν ἄλλη παρακαλᾶμε ‘κάνε μου αὐτό, κάνε μου ἐκεῖνο’.Ὁ Θεός θέλει πρῶτα νά ἐλευθερωθεῖς ἀπό αὐτό, νά θεραπευτεῖς πνευματικά δηλαδήκαί μετά θά σοῦ τά κάνει ὅλα τά ἄλλα.Ἕνα λοιπόν ἀκόμα χαρακτηριστικό αὐτοῦ τοῦ ἀσθενοῦς ἀνθρώπου εἶναι αὐτά τάδιάφορα κόμπλεξ, τό «Γιατί Θεέ μου; Γιατί σέ μένα;», καθώς ἐπίσης καί τό ὅτιζητᾶμε, ἐνῶ δέν ζοῦμε σωστά. Ἀπαιτοῦμε ἀπό τόν Θεό νά μᾶς ἐξυπηρετήσει χωρίςνά θέλουμε νά ἔχουμε σχέση μαζί Του. Τόν βλέπουμε δηλαδή καί τόν Θεό σάνὑπάλληλό μας. Πῶς πᾶς καί λές «Θά σοῦ δώσω καί παραπάνω, θά κάνω κι ἕνα τάμα,νά μοῦ κάνεις αὐτό πού θέλω. Ἀλλά μαζί Σου σχέση δέν θέλω νά ἔχω». Ἐγώ θέλω νάἔχω σχέση μέ τά πάθη μου. Ὅπως λέει ἕνας ἱεροκήρυκας: «Ἀνάβουμε μεγάλεςλαμπάδες στίς Ἐκκλησίες, ἀλλά τή φιλενάδα δέν τήν ἀφήνουμε», τήν παράνομησχέση δηλαδή.Ἕνα ἀκόμα σημεῖο τοῦ ἄρρωστου ἀνθρώπου εἶναι ὅτι ἀρνεῖται τόν Χριστό. Ἐκτόςτοῦ ὅτι ἔχει κόμπλεξ, ἐκτός τοῦ ὅτι ἔχει ἀνασφάλειες, ἐκτός τοῦ ὅτι ἔχει ἄγχος καίεἶναι μπερδεμένος -ὅλα αὐτά εἴπαμε εἶναι χαρακτηριστικά του- ἐκτός τοῦ ὅτι ἔχειμελαγχολία καί ὅλα αὐτά τά ψυχολογικά, ἔχει καί ἄρνηση. Δηλαδή οὐσιαστικά δένπιστεύει στόν Θεό, ἀρνεῖται τόν Θεό. Καί ἀφοῦ ἀρνεῖται τόν Θεό, ἡ ἀρρώστειαγίνεται χειρότερη. Εἶναι πληγωμένος, γιατί στερεῖται αὐτό πού ἔχει πραγματικάἀνάγκη γιά νά γεμίσει τήν ψυχή του. Ἀρνεῖται τόν ἴδιο τόν Χριστό «τὸ πλήρωμα τοῦτά πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου» (Ἐφ. 1,23). Αὐτό τό πλήρωμα, τό γέμισμα, πούγεμίζει τά πάντα εἶναι ὁ Χριστός. Ἡ ψυχή μας γιά νά γεμίσει θέλει τό ἄπειρο. Καί τόἄπειρο εἶναι ὁ Χριστός.Αὐτό κάνουν ὅσοι ἁμαρτάνουν, γιατί ἀκόμα καί μία κατάκριση εἶναι ἄρνηση. Ἐμεῖςθεωροῦμε ἄρνηση, τήν ἄρνηση τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ἀλλά καί μία κατάκρισηπάλι εἶναι ἄρνηση γιά τόν Χριστό. Ὅποιος λοιπόν Τόν ἀρνεῖται, βιώνει τό ὑπαρξιακόκενό. Πάρα πολλοί ἄνθρωποι σήμερα νοιώθουν ἄδειοι, χωρίς νά βρίσκουν νόημα στήζωή τους. Ἔλεγε ὁ Γέροντας «κανείς δέν μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ ὅτι τό πλήρωμα εἶναι ὁΧριστός». Τό πλήρωμα, δηλαδή τό γέμισμα πού γεμίζει τά πάντα εἶναι ὁ Χριστός.«Ὅσοι ἀρνοῦνται αὐτή τήν ἀλήθεια, εἶναι ἄρρωστοι ψυχικά, κατέχονται ἀπό τό κακόπνεῦμα. Ἀρνοῦνται αὐτό πού τούς λείπει. Βρίσκει κενή τήν ψυχή τους καί μπαίνει ὁδιάβολος μέσα τους. Κι ὅπως τό παιδί πληγώνεται πολύ βαθιά, ἄν στερηθεῖ στή ζωήτου τόν πατέρα του, τή μητέρα του, ἔτσι καί πολύ περισσότερο, ἄν στερηθεῖ ὁἄνθρωπος τόν Χριστό καί τήν Παναγία».Βλέπετε πολύ γλυκά καί μέ πολύ πόνο τό λέει ὁ Γέροντας. Βλέπει ἕναν ἁμαρτωλόκαί πονάει γιά τήν κατάσταση πού ζεῖ αὐτός ὁ ἁμαρτωλός. Ἡ πιό μεγάλητραγικότητα εἶναι ἡ ἁμαρτία καί τό νά ζεῖς μέσα στήν ἁμαρτία. Αὐτό τό βιώνει ὁΓέροντας, τό βλέπει καί ὅπως τό ἐκφράζει ἐδῶ, δέν κατακεραυνώνει τούς27

ἁμαρτωλούς, ἀλλά τούς οἰκτείρει, τούς λυπᾶται, τούς συμπονάει, γιατί εἶναι σάνπαιδιά πού χάσανε τόν πατέρα καί τήν μάνα τους. Ἔτσι εἶναι ὁ ἄνθρωπος πούἀρνεῖται τόν Θεό. Εἶναι ὀρφανός.Ἀρνεῖται αὐτό πού τοῦ λείπει! Εἶναι πολύ ὡραία φράση αὐτή. Ἐνῶ ξέρει ὅτι τοῦλείπει ὁ Χριστός, στό βάθος τό ξέρει, ὅμως ἀρνεῖται καί δέν θέλει νά Τόν βάλει μέσατου. Ἐνῶ, ἄν Τόν βάλει μέσα του, θά γεμίσει. Οἱ ἀρνητές τῆς πίστεως εἶναι οἱμπερδεμένοι», οἱ ψυχικά ἄρρωστοι, δηλαδή οἱ ἐγωιστές. Ὅποιος παρεκλίνει ἀπό τήνσωστή πίστη καί πέφτει στήν ὅποια αἵρεση, ἔχει ἤδη παρεκλίνει ἀπό τήν σωστή ζωή.Εἶναι ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας «μπερδεμένος» δηλαδή ἐγωιστής, ὑπερόπτης. Γι’ αὐτόπροσπαθεῖ μέ ὑπερηφάνεια, νά βρεῖ τήν θέωση χωρίς τόν Θεό, χωρίς τήν ταπεινήἀκολούθηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Νά τήν βρεῖ μόνος του. Νά τήν ἀνακαλύψει.Εἴδατε ὅλες αὐτές οἱ σέκτες καί οἱ ἀνατολικοῦ τύπου θρησκευτικές κινήσεις λένε νάβρεῖς τό ἐσωτερικό σου φῶς, νά τό ἀνακαλύψεις ἐσύ μόνος σου αὐτόνομα. Δέν σοῦχρειάζεται ὁ Θεός. Κανένας δέν σοῦ χρειάζεται. Μόνος σου θά τό κάνεις. Αὐτή εἶναιἡ πλάνη τοῦ ἑωσφόρου καί δέν βρίσκουν τό φῶς τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό δαιμονικό φῶς.Εἶναι ἀκριβῶς τό ἴδιο λάθος πού ἔκαναν καί οἱ πρωτόπλαστοι στόν Παράδεισο.Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ποιό εἶναι τό πιό καλό; Νά εἶσαι πρᾶος, ταπεινός, ἥσυχος, νάἔχεις μέσα σου ἀγάπη ἤ νά εἶσαι νευρικός, στενόχωρος, νά διαπληκτίζεσαι μέ τούςπάντες;». Νά σοῦ φταῖνε ὅλοι καί ὅλα; «Ἀσφαλῶς τό ἀνώτερο εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἡθρησκεία μας ἔχει ὅλ’ αὐτά τά καλά καί εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ὅμως πολλοί πᾶνε σέ κάτιἄλλο».«Ὅσοι ἀρνοῦνται αὐτή τήν ἀλήθεια, εἶναι ἄρρωστοι ψυχικά. Εἶναι σάν τά ἄρρωσταπαιδιά, πού, ἐπειδή τούς ἔλειψαν οἱ γονεῖς ἤ χώρισαν ἤ μάλωσαν, ἔγινανἀπροσάρμοστα. Καί στίς αἱρέσεις πᾶνε ὅλοι οἱ μπερδεμένοι. Μπερδεμένα παιδιάμπερδεμένων γονέων».Ἕνα λοιπόν ἀκόμα χαρακτηριστικό τοῦ ἀσθενοῦς ἀνθρώπουεἶναι ἡ ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καί τό γεγονός ὅτι παρασύρεται ἀπό αἱρέσεις, οἱ ὁποῖεςεἶναι βέβαια ἑωσφορικῆς κατασκευῆς καί γι’ αὐτό σπρώχνουν τόν ἄνθρωπο σ’ αὐτήτήν αὐτονόμηση ἀπό τόν Θεό.Ἕνα ἀκόμα γνώρισμα εἶναι ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ζοῦνε δαιμονικές καταστάσεις.Ὅσοι δηλαδή εἶναι πνευματικά ἄρρωστοι, ζοῦνε τήν δαιμονική ἐνέργεια, τίςδαιμονικές ἐπήρειες. Ὁ Γέροντας ἔλεγε ὅτι τέτοιες δαιμονικές ἐπήρειες εἶναι ἡνευρασθένεια, ἡ ψυχασθένεια καί τό αἰσθημα τῆς κατωτερότητας, τά ὁποῖα ὅλα αὐτάεἶναι ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας. Τά πραγματικά αἴτια τῶν λεγόμενων ψυχικῶνπαθήσεων εἶναι πνευματικά.Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ χωρίς Θεό, χωρίς γαλήνη, χωρίςἐμπιστοσύνη, ἀλλά μέ ἄγχος, ἀγωνία, κατάθλιψη, ἀπελπισία, ἀποκτάει ἀσθένειεςσωματικές καί ψυχικές». Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό. Τά πάθη δηλαδή δένἀρρωσταίνουν μόνο τήν ψυχή, ἀλλά καί τό σῶμα καί ἀποκτάει ὁ ἄνθρωποςἀρρώστειες. Οἱ πλεῖστες ἀρρώστειες εἶναι ἀπό τό ἄγχος. «Ἡ ψυχασθένεια, ἡνευρασθένεια, ὁ διχασμός εἶναι δαιμονικές καταστάσεις. Δαιμόνιο εἶναι ἐπίσης καί ἡταπεινολογία». Τό νά ἐμφανίζεσαι ὡς ταπεινός ἐνῶ δέν εἶσαι. «Τό λένε αἴσθημα28

κατωτερότητος. Ἡ ἀληθινή ταπείνωση δέν μιλάει», ἐνῶ ὁ ταπεινολόγος προβάλλειτόν ἑαυτό του, ἔστω μέ ἕναν τρόπο ἐξευτελιστικό, ἄς τόν ποῦμε, ἀλλά πάλιπροβάλλει τόν ἑαυτό του. Εἶναι κρυμμένος ἐγωισμός. Ἐνῶ ὁ ἀληθινά ταπεινός δένμιλάει, δέ φαίνεται, δέν κάνει ντόρο. «Δέν λέει ταπεινολογίες, δηλαδή ‘’εἶμαιἁμαρτωλός, ἀνάξιος, ἐλάχιστος πάντων…’’. Φοβᾶται ὁ ταπεινός μήπως μέ τίςταπεινολογίες πέσει στήν κενοδοξία. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ δέν πλησιάζει ἐδῶ. Ἀντίθετα,ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ βρίσκεται ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει ἀληθινή ταπείνωση, ἡ θείαταπείνωση, ἡ τέλεια ἐμπιστοσύνη στόν Θεό. Ἡ ἐξάρτηση ἀπό Ἐκεῖνον».Ὁ Γέροντας λόγω τῶν πολλῶν ἁγιοπνευματικῶν χαρισμάτων του γνώριζε πολλάπράγματα, ἐν πολλοῖς ἄγνωστα, πού τοῦ ἀποκάλυπτε ὁ Θεός. Ἔλεγε, γιάπαράδειγμα, σχετικά μέ τή νευρασθένεια: «τά ἄϋλα μικρόβια τῆς νευρασθένειαςπετᾶνε· πετᾶνε ὅπως τά κουνούπια καί προσβάλλουν τήν ψυχή» καί προσβάλλουντήν ψυχή αὐτοῦ πού βοηθάει ἕναν νευροπαθῆ. Δηλαδή μπορεῖ νά εἶσαι δίπλα σ’ ἕναννευροπαθῆ καί νά πάθεις κι ἐσύ κατάθλιψη ἅμα δέν προσέξεις, γιατί κολλάει.Ἔλεγε ἕνα πνευματικό του παιδί, σέ συγγενῆ νευροπαθοῦς ὁ Γέροντας συνιστοῦσενά προσέχει τόν ἑαυτό του μήπως «μολυνθεῖ» κι ἐκεῖνος. Σέ ἐρώτησή του πῶς μπορεῖνά συμβεῖ αὐτό, ἀφοῦ αὐτή ἡ ἀρρώστεια δέν εἶναι κολλητική, ὁ Γέροντας ἀπάντησε:«Δέν εἶναι ἔτσι ὅπως τά λές. Τά ἄϋλα μικρόβια τῆς νευρασθένειας πετᾶνε· πετᾶνεὅπως τά κουνούπια καί προσβάλλουν τήν ψυχή». Ἔκανε ἀναπαράσταση τῆς πτήσεωςτῶν μικροβίων αὐτῶν, κινώντας ἐκφραστικά τά δάχτυλα τοῦ χεριοῦ του. «Καλό εἶναινά βοηθᾶς τό νευροπαθή, ἀλλά πρέπει νά προστατεύεις καί τή δική σου ψυχή, μέ τήχάρη τοῦ Χριστοῦ».Ἔχεις δηλαδή στό σπίτι κάποιον ἄνθρωπο πού ἔχει κατάθλιψη, πρέπει νά προσέχειςπιό πολύ νά μήν κολλήσεις κι ἐσύ. Τό συναντῶ αὐτό σέ σπίτια πού ἔχουν τέτοιοπρόβλημα, πού ἐπηρεάζονται καί οἱ ἄλλοι. Θά πρέπει νά ἔχεις πλούσια χάρη, ὥστενά ἀντιστέκεσαι στή δαιμονική ἐπήρεια, γιατί εἶναι δαιμονική ἐπήρεια αὐτή πού ἔχειὁ καταθλιπτικός καί αὐτό ἐκπέμπεται καί στό περιβάλλον. Θά πρέπει δηλαδή νάκάνεις πιό πολύ νοερᾶ προσευχή, πιό πολύ νηστεία, πιό πολύ νά τηρεῖς τόν νόμο τοῦΘεοῦ, μέ ὅλη σου τήν καρδιά.Ὁ Γέροντας ἐκφραζόταν μέ ἕναν ἀπόλυτο τρόπο γιατί οἱ γνώσεις του ἦτανἐμπειρικές. Δέν σοῦ ἔλεγε «ἴσως ναί», σοῦ ἔλεγε «αὐτό εἶναι», ἦταν καρπός τοῦἉγίου Πνεύματος.Ἔλεγε ὅτι ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ζεῖ μέ τόν Χριστό, ζεῖ μέσα στή μελαγχολία, μέσαστίς σωματικές καί ψυχικές νόσους. Δηλαδή ἕνα ἄλλο χαρακτηριστικό τοῦ ἀσθενοῦςψυχικά ἀνθρώπου εἶναι αὐτά τά λεγόμενα ψυχολογικά, ἀλλά καί οἱ σωματικέςἀρρώστειες, τά λεγόμενα ψυχοσωματικά. Ἀντίθετα, ὅταν ζεῖ μέ τόν Χριστό, ζεῖἔχοντας σωματική καί πνευματική ὑγεία. Ἔλεγε: «Ὅταν… δέν ζεῖς μέ τόν Χριστό,ζεῖς μές στήν μελαγχολία, στή θλίψη, στό ἄγχος, στή στενοχώρια· δέν ζεῖς σωστά».Καί ὅλοι αὐτοί πού τούς βλέπετε νά χασκογελᾶνε καί τοῦς θεωροῦμε εὐτυχισμένους,δέν εἶναι εὐτυχισμένοι, γιατί ὁ Γέροντας εἶναι ἀπόλυτος, ἡ ἁμαρτία δίνει μιάπρόσκαιρη χαρά, πολύ σύντομη καί μετά ἀκολουθοῦν ὅλα αὐτά πού λέει ἐδῶ τό29

ἄγχος, ἡ στενοχώρια, ἡ μελαγχολία καί ἡ θλίψη.«Τότε παρουσιάζονται πολλές ἀνωμαλίες καί στόν ὀργανισμό». Δηλαδή ἐπηρεάζεταικαί τό σῶμα, γιατί ἡ ψυχή εἶναι ἄμεσα συνυφασμένη μέ τό σῶμα καί τό ἐπηρεάζεικαταλυτικά. «Ἐπηρεάζεται τό σῶμα, οἱ ἐνδοκρινεῖς ἀδένες, τό συκώτι, ἡ χολή, τόπάγκρεας, τό στομάχι».Ὅλα αὐτά τά ὄργανα ἐπηρεάζονται. Γιά παράδειγμα, ἀπό τό ἄγχος ἔχουμε μίαὑπερέκκριση ἀδρεναλίνης. Ἀδρεναλίνη εἶναι μιά ὁρμόνη ἀπό τά ἐπινεφρίδια -κάποιοιἀδένες πού εἶναι πάνω στά νεφρά- ἡ ὁποία ἀλλάζει ὅλον τόν ὀργανισμό καί τόνκινητοποιεῖ, τόν ξεσηκώνει δηλαδή, ὅταν πρόκειται νά ἀντιμετωπίσει ἕνα στρές.Ὅταν συνεχῶς γίνεται αὐτό -φανταστεῖτε τόν ὀργανισμό νά εἶναι σέ συνεχήὑπερένταση- κάποια στιγμή ἐξαντλεῖται καί ξεσπάει αὐτή ἡ πίεση πού ἀσκεῖ στάδιάφορα ὄργανα καί εἴτε θά πάθεις ἕλκος στό στομάχι, εἴτε εὐερέθιστο ἔντερο, εἴτενόσο τοῦ Crohn, χίλια δυό πράγματα, τά ὁποῖα τά λέμε ψυχοσωματικές ἀρρώστειες.Ἀλλά ἐγώ θά ἔλεγα ὅτι ὅλες οἱ ἀρρώστειες εἶναι ψυχοσωματικές. Δηλαδή πολλέςφορές, παρατηρῶ, ἄν θέλετε στόν ἑαυτό μου καί τό ἐξομολογοῦμαι, ἅμαστενοχωρεθῶ -πού εἶναι ἁμαρτία ἡ στενοχώρια- μετά ἀμέσως κρυολογῶ. Δηλαδή καίτό ἁπλό κοινό κρυολόγημα ἔρχεται μετά ἀπό μιά πτώση, ἀπό μιά ἁμαρτία. Δηλαδήἐπηρεάζεται ἄμεσα ὁ ὁργανισμός ἀπό τήν ψυχή. Γι’ αὐτό, τό πρῶτο πού πρέπει νάἐπιδιώκουμε εἶναι τήν ὑγεία τῆς ψυχῆς, τήν πνευματική ὑγεία.«Σοῦ λένε: ‘’Γιά νά εἶσαι ὑγιής, πάρε τό πρωί τό γάλα σου, τό αὐγουλάκι σου, τόβουτυράκι σου μέ δύο-τρία παξιμάδια’’. Κι ὅμως, ἄν ζεῖς σωστά, ἄν ἀγαπήσεις τόνΧριστό, μ’ ἕνα πορτοκάλι κι ἕνα μῆλο εἶσαι ἐντάξει. Τό μεγάλο φάρμακο εἶναι νάἐπιδοθεῖ κανείς στή λατρεία τοῦ Χριστοῦ». Ἐκεῖνο πού πραγματικά θεραπεύει εἶναι ἡΧάρις, δηλαδή ἡ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. «Ὅλα θεραπεύονται. Ὅλα λειτουργοῦνκανονικά», ὅταν ὁ ἄνθρωπος μπεῖ μέσα στήν Χάρη. Ἄν εἶναι δυνατόν καί κάθε μέρανά λειτουργιόμαστε καί νά μπαίνουμε μέσα σ’ αὐτή τή Χάρη τῆς Θείας Λειτουργίας,αὐτό θά ἦταν τό καλύτερο φαγητό μας. Τό καλύτερο πρωϊνό! Εἶναι δυνατό, ἄν τόἐπιδιώκουμε. Ἀλλά καί στό σπίτι, νά κάνεις μιά ὡραία, δυνατή, πρωϊνή προσευχή, νάμπαίνεις πλούσια μέσα στή Χάρη τοῦ Θεοῦ, αὐτό θά σοῦ χαρίσει ὑγεία ψυχική καίσωματική. «Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὅλα τά μεταβάλλει, τά μεταποιεῖ, τά ἁγιάζει, τάδιορθώνει, τά ἀλλάζει, τά μεταστοιχειώνει».Ἄλλο παράδειγμα τῆς φωτισμένης διάνοιας τοῦ Γέροντα εἶναι αὐτά, πού ἔλεγεσχετικά μέ τίς ἐμφανίσεις τοῦ πονηροῦ καί τούς σχιζοφρενεῖς. Δίδασκε ὅτι αὐτοί πούβλέπουν τόν διάβολο εἶναι οἱ μπερδεμένοι καί οἱ ἐπιβαρυμένοι κληρονομικά. Ἐπισηςμᾶς ἀποκάλυψε ὅτι ὁ σχιζοφρενής ἐπηρεάζεται ἀπό τά βιώματα τῶν προγόνων.Ἔλεγε: «Μερικοί βλέπουν τόν διάβολο νά παρουσιάζεται μέ διάφορες μορφές, νάκάνει θορύβους, νά τούς χτυπάει κ.ἄ. Αὐτά γίνονται, τίς πιό πολλές φορές, στούςμπερδεμένους». Καί ξέρετε πλέον ὅτι μπερδεμένος θά πεῖ ἐγωιστής, δηλαδήσυγγενής μέ τόν διάβολο γιατί ὁ διάβολος εἶναι ὁ κατεξοχήν ἐγωιστής. Ὁπότε, γι’αὐτό τούς ἐμφανίζεται.«Οἱ μεγάλοι Πατέρες, ὅπως ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ὁ Μέγας Βασίλειος καί οἱ ἄλλοι30

δέν μᾶς λένε γιά τόν διάβολο, πῶς ἐμφανίζεται κ.λ.π. Ἐκεῖνοι ἐπορεύθηκαν μ’ αὐτότόν τρόπο πού λέμε, μέ τήν ἀγάπη στόν Χριστό». Βλέπετε πόσο σοφός εἶναι ὁΓέροντας. Πράγματι οἱ μεγάλοι Πατέρες δέν μᾶς λένε γιά τόν διάβολο, τίς ἐμφανίσειςτου κ.λ.π. Βέβαια, θά πεῖτε δέν ὑπάρχει ἄλλη περίπτωση; Ὑπάρχει, ἔχουμε ἁγίουςπού τρώγανε ξύλο ἀπό τόν διάβολο, ἐπειδή ὁ Θεός ὅμως ἐπέτρεπε αὐτήν τήνδοκιμασία γιά νά τελειοποιηθοῦν. Ἀλλά ὁ πατερικός δρόμος εἶναι αὐτό πού λέει ὁΓέροντας, δηλαδή νά ταπεινώνεσαι καί ν’ ἀγαπᾶς. Ν’ ἀγαπᾶς τόν Θεό καί νάπροχωρᾶς μέ αὐτόν τόν θεῖο ἔρωτα.«Ὁ σατανᾶς, ἀνάλογα μέ τό ποιός εἶσαι, φανερώνεται», ἤ δέν φανερώνεται φυσικά.«Ὅταν κανείς δέν ἄρχισε κανονικά τήν πνευματική ζωή ἤ τόν βαραίνει κάτικληρονομικό, βλέπει τόν σατανᾶ νά παρουσιάζεται μπροστά του ἤ νά τοῦ κάνειφασαρίες. Καμιά φορά μπορεῖ νά πάθει καί σχιζοφρένεια ὁ ἄνθρωπος. Ὁσχιζοφρενής ἐπηρεάζεται ἀπ’ τά βιώματα τῆς παλιᾶς ζωῆς τῶν προγόνων».Ἡ κορυφή τῶν παθῶν καί ἡ γεννήτρια ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ φιλαυτία. Ἕνα ἄλλοχαρακτηριστικό τοῦ ἀσθενοῦς πνευματικά ἀνθρώπου εἶναι ἡ φιλαυτία. Εἴπαμε γιά τάψυχολογικά, γιά τίς ἀνασφάλειες, γιά τίς σωματικές ἀρρώστιες, γιά τίς ἐμφανίσειςτοῦ διαβόλου, εἴπαμε γιά τή σχιζοφρένεια καί τέλος τώρα λέμε ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναιἐπίσης ἕνα γνώρισμα τῶν πνευματικά ἀσθενῶν ἀνθρώπων.Οἱ γίγαντες τῶν παθῶν (οἱ ὁποῖοι γεννιοῦνται ἀπό τήν φιλαυτία) σύμφωνα μέ τούςἉγίους Πατέρες εἶναι ἡ κενοδοξία, ἡ φιληδονία καί ἡ φιλαργυρία. Ἡ κενοδοξίαμάλιστα, μᾶς κάνει κούφιους διότι μᾶς κλέβει τόν πνευματικό πλοῦτο. Ὁ κενόδοξοςδέν μπορεῖ νά ταπεινωθεῖ. Διά τῆς κενοδοξίας, πού εἶναι ἕνα σκαλοπάτι πρίν τήνὑπερηφάνεια, ὁ πονηρός μᾶς «κλέβει» ὅ,τι ἀποθησαυρίσαμε διά τῆς πνευματικῆςἐργασίας. Ὁ κενόδοξος κυνηγάει τή μάταιη δόξα τοῦ κόσμου καί γι’ αὐτό δένἀγαπάει τήν ταπείνωση. Θέλει νά φαίνεται, νά ἀγαπιέται, νά «χαίρει ἐκτιμήσεως»ἀπό τούς ἄλλους, νά δοξάζεται, νά εἶναι γνωστός, νά ἔχει «καλό ὄνομα» στήνκοινωνία, νά ἔχει κύρος καί «ἀξιοπρέπεια». Νοιάζεται πάντα γιά τό «τί θά πεῖ ὁκόσμος» καί ὄχι γιά τό τί λέγει γι’ αὐτόν ὁ Θεός. Γι’ αὐτό καί ἡ καρδιά του εἶναιπάντα γεμάτη ἄγχος, φροντίδα, ταραχή καί ἄθλια ἐκζήτηση καί ἀναζήτηση τῆςμάταιης ἀνθρώπινης δόξας. Ὅταν κάποτε καταφέρει νά τήν ἔχει, ὅπως νομίζει,«φουσκώνει», γεμίζει «φυσίωση», ὅπως λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες· τότε, πλέον, νοσεῖτήν «νόσο τοῦ διαβόλου», πού εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια.Ἔτσι ἕνα ἀκόμα χαρακτηριστικό τοῦ ἄρρωστου ἀνθρώπου εἶναι ἡ κενοδοξία, πούξεκινάει ἀπ’ τή φιλαυτία.Ἔλεγε ὁ Γέροντας: «Ἡ καρδιά τοῦ κενόδοξου δέν μπορεῖ νά ταπεινωθεῖ. Ὅταν τόνἐλέγχουν ἤ νουθετοῦν, ἀντιλέγει ἔντονα». Δέν δέχεται τόν ἔλεγχο, οὔτε καί τήννουθεσία ἀκόμα. «Ἐνῶ, ὅταν τόν ἐπαινοῦν καί τόν κολακεύουν, φέρεται ἄπρεπα»,καυχιέται, κομπάζει, φουσκώνει καί ὑπερηφανεύεται.«Ὅ,τι καί νά τοῦ πεῖς, ἐννοεῖ νά ὑπερηφανεύεται περισσότερο. Ἀσχολεῖται καίπεριστρέφεται γύρω ἀπ’ τόν ἑαυτό του. Ἀντίθετα, ὁ ἁμαρτωλός πού μετανοεῖ κιἐξομολογεῖται βγαίνει ἀπ’ τόν ἑαυτό του. Ὅταν ἐξομολογηθεῖ, δέν γυρνάει πίσω. Ὁ31

κενόδοξος τήν ψυχή του τήν ἀποξενώνει ἀπ’ τήν αἰώνια ζωή. Τελικά ὁ ἐγωισμόςεἶναι σκέτη κουταμάρα! Ἡ κενοδοξία μᾶς κάνει κούφιους. Ὅταν κάνουμε κάτι γιά νάἐπιδειχθοῦμε, καταντοῦμε ἄδειοι ψυχικά. Ὅ,τι κάνομε, νά τό κάνομε γιά νάεὐχαριστήσομε τόν Θεό· ἀνιδιοτελῶς, χωρίς κενοδοξία, χωρίς ὑπερηφάνεια, χωρίςἐγωισμό, χωρίς, χωρίς, χωρίς…».Τότε ἔρχεται ἡ πραγματική ὑγεία. Ἄν μπεῖ ἔστω καί λίγο λογισμός, χαλάει τόπράγμα, λογισμός ἀνθρωπαρέσκειας δηλαδή.Λέει ἕνα παράδειγμα ὁ Γέροντας: «Νά εἶσαι ψάλτης στήν ἐκκλησία, στό μοναστήρι.Νά ἔχεις φωνή πολύ ἀγγελική καί νά ψάλλεις στόν Θεό, χωρίς νά ξέρεις ὅτι τόσοιἄνθρωποι σ’ ἀκοῦνε, δηλαδή χωρίς νά τό σκέπτεσαι». Αὐτό ἔχει σημασία. Μή σένοιάζει πόσοι σέ ἀκοῦνε, μήν τό σκέφτεσαι κάν. «Γίνεται; Δέν γίνεται εὔκολα. Εἶναιδύσκολο αὐτό. Γι’ αὐτό πολλοί ψάλτες ἐπλανήθησαν. Κατά κανόνα, ὅλοι οἱ καλοίψάλτες ἔχουν μεγάλο ἐγωισμό. Ὄχι βέβαια ὅλοι, ἀλλά οἱ περισσότεροι».ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ– Ἐρ.: Εἴπατε προηγουμένως γιά μετάδοση μικροβίων σχετικά μέ τήν κατάθλιψη. Ἡἀντιμετώπιση ἔχει νά κάνει μέ τόν δικό μας πνευματικό ἀγῶνα; Μέ αὐτόν τόν τρόποπροσφέρουμε καί καλύτερη βοήθεια στούς ἀνθρώπους…– Ἀπ.: Ὁπωσδήποτε, γιατί ἐκπέμπουμε «καλή ἐνέργεια» -ἄν καί δέ μοῦ ἀρέσει ἡὁρολογία- δηλαδή τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γιατί ὅ,τι ἔχεις, αὐτό καί ἐκπέμπεις. Ἔχειςτόν Θεό, Τόν ἐκπέμπεις καί ὁ ἄλλος ἄν εἶναι δεκτικός, Τόν παίρνει καί οἱ δαίμονεςβέβαια φεύγουν. Γιατί, ὅταν πλησιάζανε οἱ Ἅγιοι σ’ ἕναν δαιμονισμένο, ἄρχιζε ὁδαιμονισμένος νά σκούζει. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μόλις πλησίαζε, ἄρχιζαν οἱδαιμονισμένοι νά φωνάζουν. Γιατί φωνάζουν; Γιατί ὁ δαίμονας δέν ἀντέχει τήν Χάρητοῦ Θεοῦ, τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ δηλαδή, πού ὑπάρχει σ’ ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο. Γι’αὐτό φωνάζουν καί οἱ δαιμονισμένοι στόν Ἅγιο Γεράσιμο στήν Κεφαλονιά,φωνάζουν «μ’ ἔκαψες, μ’ ἔκαψες».Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης32

Περί ψυχῆς καὶ θεραπείας αὐτῆς - 1ο μέροςΣκέφτηκα μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ μέ τίς εὐχές τοῦ Γέροντα, νά ἀναλύσουμε ἕναθέμα πού ἔχει σχέση μέ τά παιδιά καὶ τούς γονεῖς καὶ μὲ αὐτά πού λέγαμε στίςσυνάξεις περί ψυχῆς καὶ θεραπείας τῆς ψυχῆς. Ἔχω τήν αἴσθηση, ὅτι ὑπάρχει ἕναμπέρδεμα μέσα μας, μέ αὐτό πού λέγεται «ψυχολογία» καὶ μέ τούς ὅρους πούχρησιμοποιοῦμε μερικές φορές, σὰν νά εἶναι τεκμηριωμένες ἐπιστημονικές γνώσειςκαὶ ὅτι ἔχουν κάποια συγκεκριμένη ἔννοια.Ἕνα πρῶτο ἐρώτημα εἶναι ἄν μποροῦμε νά ὑιοθετήσουμε τήν ψυχολογία, ὅπως εἶναικαὶ ὅπως κυκλοφορεῖ ὡς ἐπιστήμη. Εἴχαμε πεῖ στίς συνάξεις ὅτι ἡ ψυχολογία δὲνεἶναι ἐπιστήμη καὶ ὅτι ὁ ὅρος αὐτός πού τῆς ἀποδίδεται εἶναι παραπλανητικός.Εἶναι ὅντως ἐπιστήμη ἡ ψυχολογία καὶ ἡ ψυχοθεραπεία καὶ μπορεῖ νά θεραπεύσει;Σὰν ὅρος ἡ ψυχολογία σημαίνει λόγος γιά τήν ψυχή. Λέω ὅμως ὅτι ὁ ὅρος εἶναιπαραπλανητικός, γιατί ὅταν λέω ὅτι οἱ ἄνθρωποι αὐτοί κάνουν λόγο γιά τήν ψυχή, θάδεῖτε ὅτι οὐσιαστικά κάνουν λόγο γιά τίς ἐνέργειες τῆς ψυχῆς. Ἀντίθετα, ἡ ὀρθόδοξηγνώση λέει ὅτι ἡ ψυχή ἔχει καὶ οὐσία, ὄχι μόνο ἐνέργειες. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ὅλοι, οἱλεγόμενοι ψυχολόγοι, ἀγνοοῦν αὐτό τό πράγμα καὶ μένουν μόνο στίς ἐνέργειες. Γι’αὐτό, ὅταν μελετᾶνε ἕναν ἄνθρωπο λένε γιά παράδειγμα, ὅτι αὐτός δουλεύει σέ ἕναθορυβῶδες περιβάλλον καὶ κουράζεται. Εἶναι μία παρατήρηση συμπεριφοράς, ὅχιἕνας λόγος γιά τήν ψυχή στήν οὐσία τῆς. Σκέφτονται λοιπόν τί νά κάνουν γι’ αὐτόντόν ἄνθρωπο πού κουράζεται, εἶναι στεναχωρημένος γιατί ἐργάζεται σέ τέτοιοπεριβάλλον. Σκέφτονται πώς νά βοηθήσουν καὶ πώς θά ἀλλάξουν τήν συμπεριφοράἑνός παιδιοῦ πού εἶναι νευρικό καὶ συνεχῶς θυμώνει, γιατί καὶ οἱ γονεῖς του εἶναιἔτσι καὶ τό σπίτι εἶναι ὅλο ταραγμένο. Ἑπομένως δὲν γίνεται λόγος γιά τήν οὐσία τῆςψυχῆς, ἀλλά γιά τίς ἐνέργειες, γιά τό πώς ἐκδηλώνεται ἡ ψυχή. Ἑπομένως ὁ ὅροςεἶναι παραπλανητικός, δὲν εἶναι λόγος γιά τήν ψυχή, ἀλλά γιά τίς ἐνέργειες, τήνσυμπεριφορά καὶ γιά τό πώς μποροῦμε νά βοηθήσουμε ἕναν ἄνθρωπο νά ἀλλάξεισυμπεριφορά. Αὐτό ὅμως δὲν θεραπεύει τήν ψυχή, δὲν λέει γιά τήν οὐσία τῆς ψυχῆςτίποτα.Ἐπιπλέον νά ποῦμε ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι δὲν πιστεύουν στήν ψυχή, τήν ἀρνοῦνταισάν οὐσία καὶ μιλᾶνε μόνο γι’ αὐτές τίς ἐνέργειες. Αὐτές ὅμως οἱ ἐνέργειες εἶναιμόνο τό ζωῶδες κομμάτι, ἀφοῦ τέτοιες ἐνέργειες ἔχει καὶ ἡ ψυχή τῶν ζώων, ἡ ὁποίαὅμως δὲν ἔχει οὐσία. Ὁπότε καὶ τόν ἄνθρωπο τόν βάζουν στό ἴδιο μέτρο μέ τά ζῶα,ἐνῶ ἡ διαφορά του ἀπό τά ζῶα εἶναι ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει ψυχή καὶ οὐσία. Τά ζῶαλοιπόν ἔχουν μόνο ἐνέργειες καὶ μποροῦν νά τρῶνε, νά κινοῦνται, νά πηδᾶνε,μερικές φορές νά θυμώνουν ἤ νά εἶναι μνησίκακα κτλ. Ὅταν πεθάνει τό ζῶο χάνεταικαὶ ἡ ψυχή του, ἐνῶ, ὅταν πεθάνει ὁ ἄνθρωπος δὲν χάνεται ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς.Τό, ἄν θεραπεύει αὐτή ἡ λεγόμενη ψυχοθεραπεία, φαίνεται ἀπό τά πράγματα καὶ τά33

γεγονότα. Σύμφωνα μέ μία μελέτη ἑνός γιατροῦ πού εἶναι ἐδῶ καὶ 25 χρόνια γιατρός,ὁμολογεῖ πώς σύμφωνα μέ τήν προσωπική του πείρα, ποτέ δὲν εἶδε ἄνθρωπο νάγίνεται καλά μέ τήν ψυχανάλυση. Ἀκριβῶς αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ξαναλέω, ἀγνοοῦν τόλογικό κομμάτι, τήν οὐσία τῆς ψυχῆς καὶ δὲν μποροῦν νά θεραπεύσουν τήν οὐσία,ἀσχολοῦνται ἁπλῶς μέ κάποιες ἐνέργειες. Καὶ ὅλη αὐτή ἡ ψυχοθεραπεία εἶναι ἁπλῶςμία φιλοσοφική προσέγγιση, δὲν βασίζεται πουθενά, δὲν εἶναι ἐπιστήμη.Σήμερα δυστυχῶς ἔχουμε φτάσει σέ ἕνα σημεῖο πού καὶ ἱερεῖς καὶ πνευματικοίἀκόμα, ἔχουν κάνει αὐτόν τόν διαχωρισμό σέ ψυχολογικά προβλήματα καὶπνευματικά. Καὶ ἔτσι στέλνουν τόν ἄνθρωπο γιά τά ψυχολογικά προβλήματα σέψυχολόγο καὶ ψυχοθεραπευτή καὶ γιά τά πνευματικά τόν στέλνουν στόν πνευματικό.Λές καὶ ὑπάρχει κάποιο στεγανό, κάποια περιοχή, ὅπου ἀπό ἐκεῖ δὲν ἐνεργεῖ ἡ χάριςτοῦ Θεοῦ. Εἶναι τελείως ἀναληθές αὐτό. Πῶς εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχει κάποιαπεριοχή πού νά μήν μπορεῖ νά ἐνεργήσει ὁ Θεός καὶ νά χρειάζεται καὶ κάποια ἄλλη«ἐπιστήμη».Ὑπάρχει καὶ μία ἀντίληψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος θά πρέπει νά πάει νά ψυχαναλυθεῖ καὶμετά νά πάει στόν πνευματικό. Ἕνας ψυχαναλυτής καὶ πάστορας, δηλαδή ὅχιὀρθόδοξος ἱερέας, ἀλλά πολύ ἀποδεκτός στόν χῶρο τῶν ψυχολόγων, ὁμολογεῖ αὐτόπού εἶναι αὐτονόητο γιά ἐμᾶς, ὅτι στήν ψυχική διαταραχή, διαλεγόμαστε μέπρόβλημα πού στήν οὐσία του εἶναι πνευματικῆς φύσεως. Τά λεγόμενα δηλαδή«ψυχολογικά προβλήματα», εἶναι οὐσιαστικά «πνευματικά προβλήματα». Ὁ πατήρΠορφύριος τό ἔλεγε ὅτι «πίσω ἀπό ὅλα τά ψυχολογικά προβλήματα, κρύβονταιπειρασμικά γεγονότα». Κρύβεται δηλαδή ὁ πειρασμός, ὁ διάβολος. Οἱ ψυχολόγοι καὶοἱ ψυχίατροι ἐπειδή δὲν πιστεύουν ὅτι ὑπάρχει διάβολος, ἔχουν ἐφεύρει αὐτούς τούςὅρους. Αὐτή εἶναι ἡ μεγαλύτερη τέχνη τοῦ διαβόλου, νά σέ πείσει ὅτι δὲν ὑπάρχει.Τούς ὅρους αὐτούς ὁ πατήρ Πορφύριος δὲν ἤθελε νά τούς ἀκούει καθόλου«ψυχοκαταναγκασμός, ἀνασφάλεια, φοβία, μειωμένη αὐτοεκτίμηση» κτλ. Ὅλα αὐτάπού κυκλοφοροῦν τόσο πολύ, πού ἔχουν μπεῖ στό καθημερινό λεξιλόγιο μας καὶνομίζουμε ὅτι ἔχουν μία ὑπόσταση καὶ ἀλήθεια, ἕνας ἅγιος καὶ θεραπευμένοςἄνθρωπος, μᾶς τό λέει ὅτι εἶναι ἐφευρέσεις τῶν ἀθέων. Ὅλη αὐτή ἡ λεγόμενηἐπιστήμη τῆς ψυχολογίας εἶναι μία θρησκεία οὐσιαστικά.Μάλιστα πρόσφατα ἕνας Ἀμερικανός ψυχολόγος ἔβγαλε ἕνα βιβλίο μέ τίτλο «ἡψυχολογία εἶναι μία σέκτα αὐτολατρείας». Σέκτα σημαίνει αἵρεση ἤ θρησκεία, ὅπωςγιά παράδειγμα εἶναι ἡ σέκτα τῆς σαϊεντολογίας, οἱ αἱρέσεις ἀπό τίς ἀνατολικέςθρησκεῖες. Ἐπομένως μιλᾶμε ὄχι γιά μία ἐπιστήμη, ἀλλά γιά μία θρησκείααὐτολατρείας, ὅπου δηλαδή ὁ ἄνθρωπος λατρεύει τόν ἑαυτό του καὶ τόν κάνει κέντροτῶν πάντων. Ἡ ψυχανάλυση οὐσιαστικά εἶναι νά γυρνᾶς γύρω ἀπό τό ἐγώ σου καὶσιγά σιγά νά χάνεσαι καὶ νά διαλύεσαι.Αὐτή ἡ λεγόμενη ἐπιστήμη τῆς ψυχῆς ἀγνοεῖ τί εἶναι ἡ ψυχή δὲν τήν παραδέχεται καὶεἶναι αὐτό σίγουρα τέχνη σατανική . Ὁ διάβολος ἔχει ἐφεύρει πλῆθος ὅρων γιά νάμᾶς παραπλανήσει. Ἀντί νά ἀναζητήσουμε τόν Θεό, μᾶς προβάλει σάν μία νέαθρησκεία τήν ψυχολογία καὶ τήν λατρεία τοῦ ἑαυτοῦ μας.34

Λέει κάπου ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος «τί ζητᾷς φάρμακα τά ὁποῖα δὲνὡφελοῦν πουθενά. Τόν ἑαυτό σου γιάτρεψε, τόν ἑαυτό σου ἐλέησε. Στόν ἑαυτό σουπρόσφερε τό σωτήριο φάρμακο». Ποιό εἶναι τό φάρμακο αὐτό; Δὲν εἶναι νάἀναλυθεῖς καὶ νά βρεῖς τίς αἰτίες τῆς συμπεριφορᾶς σου, νά βρεῖς δηλαδή καὶ νάψάξεις καὶ ἀπό τήν παιδική σου ἡλικία ἀκόμα τί προκαλεῖ μία συμπεριφορά σου.Αὐτό εἶναι πολύ δύσκολο νά γίνει, ἀλλά καὶ νά τό κάνεις, πάλι δὲν θεραπεύεσαι. Ἡθεραπεία εἶναι ἀλλοῦ. Κοιτᾶξτε τί λέει ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος «τό σωτήριοφάρμακο εἶναι ἄν πάρεις μέσα σου τόν Λόγο». Λόγος εἶναι ὁ Ὑιός τοῦ Θεοῦ, ὁΧριστός. Θυμηθεῖτε ὅτι ἡ ψυχή εἶναι λογική καὶ πρέπει νά Λογοποιηθεῖ, νά πάρειμέσα της τόν Θεό Λόγο καὶ τότε θεραπεύεται, πηγαίνει ἀπό τό «κατ’ εἰκόνα» στό«καθ’ ὁμοίωσιν». Νά τό φάρμακο τῆς ψυχῆς καὶ ἡ ἐκπλήρωση τοῦ προορισμοῦ μας.Λέει ὁ Ἅγιος «ἐάν πάρεις μέσα σου ὅλον τόν Λόγο, τόν Χριστό, θά πάρεις ὅλες τίςθεραπεῖες τοῦ Χριστοῦ στήν ψυχή σου, τίς ὁποῖες τίς χρειάζεται ὁ καθένας γιά νάθεραπευτεῖ». Ὁ Χριστός μᾶς δίνει στόν καθένα τό φάρμακο πού χρειάζεται. Δὲν εἶναιτό ζήτημα ἁπλῶς νά βροῦμε τήν αἰτία. Καὶ ξέρετε ὑπάρχουν κάπου 200-300 σχολέςψυχοθεραπευτικές πού ἡ καθεμία ἀπό αὐτές λέει μία διαφορετική αἰτία. Ἕνα χάοςδηλαδή. Ἄλλη λέει ὅτι αἰτία εἶναι ὁ σεξουαλικός παράγοντας, ἄλλη ὅτι εὐθύνεται ἡμάνα πού δὲν ἔδωσε ἀρκετή ἀγάπη στά παιδιά, ἄλλη λέει ὅτι φταίει τό τραῦμα τῆςγέννηση κτλ. Ὅλα αὐτά ἔχουν ἐπιμέρους ἀλήθεια, δὲν εἶναι ἀπορριπτέα. Δὲν λένεὅμως ὅλη τήν ἀλήθεια, εἶναι αὐτό πού λέμε «σπερματικές ἀλήθειες». Ἀκόμα ὅμωςκαὶ νά τό βρεῖ κάποιος τί φταίει, ὄχι μόνο δὲν θεραπεύεται καὶ πάλι, ἀλλά μπορεῖ νάγίνει καὶ χειρότερα.Ὅταν ἦταν ἡ ἐποχή πού μεσουρανοῦσε ὁ Φρόυντ, ὁ θεμελιωτής τῆς ψυχανάλυσης,τότε ζοῦσε καὶ ὁ Ἀϊνστάιν. Ὁ Ἀϊνστάιν τά κορόιδευε λίγο αὐτά, γιατί ἤξερε τίσημαίνει νά ἀναλύεται κάποιος. Τό λένε καὶ οἱ Πατέρες ὅτι, ὅταν ὁ ἄνθρωποςἀναλύεται πολύ, στό τέλος καταντάει σχιζοφρενής. Τό βλέπετε καὶ ἐσεῖς ὅτανσυνέχεια ψάχνετε γύρω ἀπό τόν ἑαυτό σας προσπαθώντας νά βρεῖς καὶ νάἀπαντήσεις στά ἀμέτρητα γιατί. Ἄσε τόν ἑαυτό σου, γιατί ἡ θεραπεία εἶναι ἀλλοῦ,στό νά βάλεις μέσα σου τόν Θεό Λόγο.Ὁ Ἀϊνστάιν ἔλεγε ἕναν μῦθο. Ὁ φρύνος ἔχει μόνο δύο πόδια, ἐνῶ ἡσαρανταποδαρούσα σαράντα. Κάποτε ὁ φρύνος ἔχοντας δίπλα του τήνσαρανταποδαρούσα, εἶχε μία σατανική ἰδέα. Ζήτησε λοιπόν ἀπό τήνσαρανταποδαρούσα νά τοῦ ἐξηγήσει ἀπό ὅλα της τά πόδια, ὅταν κινεῖ τό πρῶτο καὶτό δεύτερο πόδι, μετά πῶς γίνεται ἡ κίνηση γιά νά μεταφέρει τό σῶμα της. Τότε ἡσαρανταποδαρούσα ἄρχισε νά σκέφτεται ποιό πόδι κινεῖ πρῶτο, ποιό δεύτερο, ποιότρίτο ἀπό τά ἑκατό καὶ στό τέλος ἀπό τήν πολλή κίνηση, δὲν μποροῦσε νά κινηθεῖ.Ἀπό τήν πολλή ἀνάλυση διαλύθηκε.Τό ἴδιο ἔλεγε ὁ Ἀϊνστάιν καὶ γιά τόν ἄνθρωπο. Ἔλεγε ὅτι τό πόδι μας ἔχει κάπουἑκατό μύες γιά νά τό κινήσουμε. Τί θά ὡφελήσει νά ξέρεις ποιός μῦς κινεῖταιπρῶτος , δεύτερος , τρίτος κοκ.; Στό τέλος θα καταντήσεις παράλυτος.Ἔτσι καὶ τήν ψυχή δὲν ὡφελεῖ νά τήν ἀναλύουμε πολύ, ἀλλά νά τῆς δίνουμε τό35

φάρμακο, πού εἶναι ὁ Χριστός. Οἱ Πατέρες τό λένε πολύ ὡραῖα «νά κινοῦμε τήνψυχή πρός τόν Χριστό». Εἶναι ἡ θεμελιώδης θεραπευτική τομή. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁὉμολογητής καὶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς –πού εἶναι κορυφαῖοι θά λέγαμεψυχοθεραπευτές- καὶ μᾶς λένε ὅτι ἡ ψυχή μας ἔχει ἀπό τόν Θεό μέσα της, αὐτήν τήντάση νά κινηθεῖ. Δὲν πρέπει ὅμως νά κινηθεῖ ὁριζόντια, ὅπως κάνουμε συνέχεια οἱἄνθρωποι καὶ τρέχουμε δεξιά καὶ ἀριστερά σάν παλαβοί, νομίζοντας ὅτι κάνουμεκάτι σωστό. Πρέπει νά κινηθεῖ κατακόρυφα πρός τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἡ κίνηση πούθεραπεύει τήν ψυχή. Καὶ βλέπετε ἡ Ἐκκλησία λέει νά κάνουμε ἀδιάλειπτη προσευχή,νηστεία, μετάνοιες. Ὅλα αὐτά εἶναι ἡ κίνηση πρός τόν Θεό, πού θεραπεύει τήν ψυχήμας. Εἶναι καίρια θεραπευτική τομή.Μία δεύτερη θεραπεία σύμφωνα μέ τούς δύο ἁγίους εἶναι ὅτι ὁ Θεός ἔχει βάλει μέσαστήν ψυχή μας μία νοερά δύναμη πρός ἡδονή. Ἔχει μία τάση ἡ ψυχή νά ἀναζητήσειτήν ἡδονή πρός τόν Θεό, νά ἀγαπήσει τόν Θεό, νά βρεῖ τόν Θεῖο ἔρωτα. Εἶναι καίαὐτό καίριο φάρμακο. Αὐτήν τήν τάση πρός ἡδονή ὁ Θεός δὲν τήν ἔβαλε –λέει ὁἍγιος Μάξιμος- στίς αἰσθήσεις. Τήν ἔβαλε στήν ψυχή, γιά νά κινηθεῖ πρός τόν Θεόκαὶ νά ζητήσει τήν ὑπέρτατη ἡδονή. Ἄν δὲν πάει πρός τά ἐκεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἄν δὲνζητήσει τήν ἡδονή πρός τόν Θεό, τότε γεμίζει μέ ἡδονή τίς αἰσθήσεις. Τότεἀναζητάει στά ὁριζόντια μεγέθη τήν ἡδονή καὶ ἀπό ἐκεῖ ἀρχίζει ἡ ἁμαρτία. Ἀντί νάπάει πρός τόν Θεό, προσπαθώντας νά Τόν ἀγαπήσει, ἀγαπάει τά κτίσματα καὶπροσπαθεῖ ἀπό αὐτά νά πάρει αὐτό πού δὲν πῆρε σωστά ἀπό τόν Θεό. Τότε ὁἄνθρωπος γίνεται ἄνθρωπος τῆς ἡδονῆς. Τότε ἀρχίζει νά τρώει, νά ἀναζητάει τήνἡδονή ἀπό τό φαγητό, ἀπό τά θεάματα, ἀπό τήν σάρκα, ἀπό τούς ἐπαίνους τοῦκόσμου κ.ο.κ. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ὑποδουλώνεται στίς ἡδονές μέσα ἀπό τίς αἰσθήσεις.Αὐτό τοῦ συμβαίνει, γιατί δὲν κινήθηκε ὅλος ὁ ἄνθρωπος καὶ οἱ αἰσθήσεις του πρόςτόν Θεό.Λέει πολύ ὡραῖα ὁ Ἅγιος Μάξιμος, ὅτι δὲν ἔβαλε ἡδονή στίς αἰσθήσεις μας ὁ Θεός,ἀλλά ἐμεῖς. Οἱ αἰσθήσεις μας, ὅταν λειτουργοῦν σωστά, δὲν μᾶς δίνουν ἡδονή, ἀλλάστρέφονται πρός τόν Θεό καὶ ἀπό ἐκεῖ ρουφᾶνε τήν ἡδονή. Τότε ὅλος ὁ ἄνθρωπος ἐνπάσῃ αἰσθήσει παίρνει αὐτήν τήν ὑπέρτατη ἡδονή, πού προκύπτει ἀπό τήν ἀγάπηπρός τόν Θεό, ἀπό τόν Θεῖο Ἔρωτα. Αὐτός εἶναι ὁ φυσιολογικός ἄνθρωπος, πούκινεῖται σύμφωνα μέ τίς προδιαγραφές του.Ὅταν λοιπόν κάποιος ἄνθρωπος κινεῖται ὁριζόντια, ὅταν ἀναζητᾷ τίς ἡδονές στάὁριζόντια μεγέθη, εἶναι ἄνθρωπος τῆς ἁμαρτίας, ἔχει ἀστοχήσει, δὲν ἔφτασε στό«καθ’ὁμοίωσιν». Αὐτό εἶναι καίριο σημεῖο γιά τά παιδιά πού ἀναζητοῦν τήν ἡδονήμέσα ἀπό τίς αἰσθήσεις. Πρέπει νά τά βοηθήσουμε σέ αὐτό.Ἐδῶ λοιπόν ἔρχεται ὁ Θεός καὶ μᾶς δίνει τό φάρμακο τῆς ἡδονῆς, πού εἶναι ἡ ὀδύνη.Δὲν μᾶς ἐγκαταλείπει ὁ Θεός, παρόλο πού σφάλαμε ἀγαπώντας τά κτίσματα καὶ ὅχιΑὐτόν.Ἡ ὀδύνη λοιπόν, ὁ πόνος χαλιναγωγεῖ τήν λάθος ἡδονή πού περνάει μέσα ἀπό τίςαἰσθήσεις. Ὁδηγούμαστε μέσω τῆς ὀδύνης γιά παράδειγμα στήν νηστεία, ὥστε νάκαταπολεμήσουμε τό πάθος τῆς γαστριμαργίας πού ἀποκτήσαμε. Ἔτσι νηστεύουμε36

Τετάρτη, Παρασκευή, Χριστούγεννα, Μεγάλη Σαρακοστή κοκ. Αὐτό γίνεται, ὥστεμέσα ἀπό αὐτόν τόν πόνο, αὐτήν τήν στέρηση, νά καταπολεμήσουμε αὐτήν τήνλάθος ἡδονή, μέχρι νά φτάσουμε στό σημεῖο νά ἀδιαφοροῦμε γιά τήν ἡδονή πούπαίρνουμε ἀπό τό φαγητό.Ἔτσι λοιπόν θά μπορέσουμε νά ἀπελευθερωθοῦμε ἀπό τίς ἡδονές καὶ νά μᾶς γεμίζειμόνο ἡ ὑπέρτατη ἡδονή πού νιώθουμε, ὅταν κινούμαστε πρός τόν Θεό. Αὐτό πρέπεινά βοηθήσουμε καὶ τά παιδιά νά τό κάνουν. Νά μὴν τούς δίνουμε πράγματα πούτρέφουν τίς ἡδονές τῶν αἰσθήσεων. Θά πεῖτε «μά δὲν θά τούς δώσουμε ἕνα γλυκό;».Δὲν λέω νά μὴν τούς δώσουμε, ἀλλά τό πολυτελές καὶ τό τρυφηλό, αὐτό πούδημιουργεῖ ἄκρατη καλοπέραση, αὐτό δὲν πρέπει νά τό δίνουμε. Νά τά μαθαίνουμετά παιδιά στήν ἐγκράτεια καὶ τήν ἄσκηση, νά τά ἀσκοῦμε.Ὑπάρχει μία ἀντίληψη πού λέει ὅτι τά παιδιά εἶναι μικρά καὶ δὲν πρέπει νάνηστεύουν. Αὐτή ἡ ἀντίληψη εἶναι λάθος. Διαβάστε στόν Ἀγιο Νικόδημο πούἀναφέρεται ὅτι καὶ τά παιδιά πρέπει νά νηστεύουν. Αὐτό ἰσχύει, γιατί ἡ ἀγωγήἔγκειται ἀκριβῶς ἐκεῖ, στό νά μάθουμε τό παιδί νά ἀναζητᾷ τήν ἡδονή στήν ἀγάπηπρός τόν Θεό καὶ ὄχι πρός τά ὑλικά. Ἄν δὲν τό κάνουμε αὐτό, μετά θά γίνειὑποδουλωμένο, μετά ὅταν θά φτάσει στήν ἐφηβεία, θά γίνει δοῦλος στά σαρκικά.Μετά πώς θά τό βοηθήσεις τό παιδί, ἀφού ἤδη τό ἔχεις καταστρέψει. Ἀντίθεταβλέπετε ὅτι στίς ζωές τῶν ἁγίων μας τά παιδάκια ἀπό βρέφη ἀκόμα νηστεύουν.Πρέπει νά μάθουμε τό παιδί νά κινεῖται πρός τόν Θεό, νά προσεύχεται. Νά μὴν τόκινοῦμε γιά νά ἐπιβληθοῦμε στό περιβάλλον του. Μερικοί γονείς προτρέπουν τάπαιδιά τους νά ἀποκτήσουν προσόντα καὶ πτυχία, ὥστε νά ἐπιβιώσει στήνἀνταγωνιστική κοινωνία πού ὑπάρχει. Πού εἶναι ὁ Θεός σέ ὅλα αὐτά; Μέ αὐτόν τόντρόπο βάζουμε τό παιδί νά κινηθεῖ στά ὁριζόντια. Ἔτσι, ὅχι μόνο τό παιδί δὲνθεραπεύεται, ἀλλά τό καταστρέφουν. Ἄν ἀντίθετα τό μάθεις νά προσεύχεται καὶ ὅλατά λεγόμενα προβλήματα νά τά κάνει προσευχή, τότε τό θεραπεύεις. Τότε κινεῖταιπρός τόν Θεό, σύμφωνα μὲ τίς προδιαγραφές του.Πρέπει νά φτάσουμε οἱ ἄνθρωποι σέ ἕνα σημεῖο, πού ὁ Ἅγιος Μάξιμος τό λέει πολύὄμορφα σημεῖο τῆς ἀτρεψίας. Νά γίνει δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ἄτρεπτος, νά ξεφύγει ἀπότά πάθη του, νά καθαριστεῖ ἡ ψυχή του ἀπό τίς ἡδονές καὶ νά σταματήσει κατάκάποιο τρόπο. Στήν πραγματικότητα ὅμως δὲν σταματᾷ, γιατί εἶναι μέσα στόν Θεό, ὁὁποῖος εἶναι ἄπειρος. Φτάνει ὅμως ὁ ἄνθρωπος σέ αὐτό τό σημεῖο πού φαίνεται ὅτισταματᾷ, ἀλλά δὲν σταματᾷ, ἁπλῶς γίνεται ἄτρεπτος, δὲν γυρνάει δηλαδή πίσω μετά.Τότε φτάνει στήν ἔκσταση ἀπό ὅπου ὁ ἄνθρωπος δὲν θέλει νά γυρίσει πίσω καὶ εἶναιπολύ δύσκολο νά ἁμαρτήσει. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος φτάσει σέ αὐτό τό σημεῖο ἔρχεται ὁἄνθρωπος στόν φωτισμό.Ἡ Πατερική παράδοση ἔχει τρία στάδια θεραπείας τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου καὶ αὐτάεἶναι ἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καὶ ἡ θέωση. Ὅταν προχωρήσει ὁ ἄνθρωπος στήνκάθαρση κόβοντας τά πάθη του μέ τήν μετάνοια καὶ τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος,φτάνει στόν φωτισμό, ὅπου γίνεται ἄτρεπτος, εἶναι πολύ δύσκολο νά πέσει σέἁμαρτία, φτάνει στήν ἔκσταση. Εἶναι τό σημεῖο τοῦ πλήρους φωτισμοῦ ὅπου πλέον ὁ37

ἄνθρωπος δὲν προσεύχεται ὁ ἴδιος, ἀλλά ἔχοντας ἐνεργοποιήσει τήν χάρη πού πῆρεμέ τό Ἅγιο Βάπτισμα, ἀκούει τό Ἅγιο Πνεῦμα πού προσεύχεται μέσα του. Εἶναι αὐτόπού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ‘’Τό Πνεῦμα κράζει μέσα μου «Ἀββᾶ, ὁ πατήρ»’’.Τότε ὁ ἄνθρωπος συμμετέχει στίς προσευχές πού κάνει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα του.Αὐτή εἶναι ἡ κατάσταση τῆς ὑγείας τῆς ψυχῆς.Ἀπό τήν ἔκσταση συνεχίζεις νά κινεῖσαι πρός τόν Θεό, καὶ, ἄν τό ἐπιτρέψει ὁ Θεόςφτάνεις καὶ στό τρίτο στάδιο, πού τό λένε οἱ Πατέρες, θέωση.  Χρειάζεται ἡ ψυχολογία στό νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή; Ποια εἶναι ἡ θέση τῶν Πατέρων;Ὁ πατήρ Παΐσιος λέει « Αὐτοί πού δὲν εἶναι καλά πνευματικά ( εἶναι ἄρρωστοιδηλαδή πνευματικά), εἶναι μερικοί ἱερωμένοι πού σπουδάζουν ψυχολογία γιά ναβοηθήσουν τίς ψυχές μέ ἀνθρώπινες τέχνες». Κυριαρχεῖ καὶ αὐτή ἡ ἀντίληψη ὅτι, ἄνὁ Πνευματικός εἶναι καὶ ψυχολόγος, εἶναι καλύτερα. Γιατί; Τί ἔχει νά πάρει ἡὈρθοδοξία ἀπό μία αἵρεση; Ἀπολύτως τίποτα. Βλέπετε δὲν διστάζει ὁ γέροντας νάπεῖ τήν ἀλήθεια, γιατί δυστυχῶς ἡ ἀλλοτρίωση ἔχει μπεῖ καὶ μέσα στούς χώρους τῆςἘκκλησίας. Φτάσανε κάποιοι μάλιστα νά λένε πώς γιά νά γίνει κάποιος ἱερέας πρέπεινά περνάει ἀπό ἐπιτροπή ψυχιάτρων. Αὐτό προτάθηκε ἐπίσημα στήν ὈρθόδοξηἘκκλησία. Νά γνωμοδοτοῦν οἱ ψυχίατροι, ἄν κάποιος εἶναι κατάλληλος γιά ἱερέας.Αὐτή μάλιστα ἡ γνωμοδότηση πρότειναν νά ἐπαναλαμβάνεται στά τρία χρόνια.Εἴδατε πού φτάσαμε. Εὐτυχῶς δὲν ψηφίστηκε αὐτό. Ὅμως καὶ τό ὅτι ὑπάρχει σάνπρόταση καὶ ξεκίνησε μέσα στόν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, δείχνει πόσο ἔχουμεἐπηρεαστεῖ ἀπό αὐτήν τήν αἵρεση, τήν ψυχολογία.Ἡ Ἐκκλησία ἔχει πολύ συγκεκριμένη μέθοδο πού μᾶς θεραπεύει, ἄσχετα ἄν δέν τήνξέρουν οὔτε κἄν κάποιοι ἱερείς. Εἶναι δυστύχημα αὐτό, ἀλλά ὑπάρχει.Ἦτανε κάποτε κάποιος πνευματικός πού ἔκανε καρτέλες, ὅπως κάνει ἀντίστοιχαἕνας γιατρός πού κρατάει τό ἱστορικό τοῦ ἀσθενή. Ἔτσι ἔκανε καὶ ὁ Πνευματικός γιάτά πνευματικά του παιδιά. Κρατοῦσε σημειώσεις στίς καρτέλες του καθενός γιά τίςἁμαρτίες πού ἔλεγε κάθε φορά ὁ ἐξομολογούμενος, γιά το ποιές ἁμαρτίεςἐπαναλάμβανε ποιές ὄχι. Στό τέλος ὅμως ἄρχισε νά βλάπτει τούς «ἀσθενεῖς»του.Ἀντί νά κάνει καλό, ἔκανε ζημιά, γιατί δὲν θεραπεύεται ὁ ἄνθρωπος μέ ἀνθρώπινεςμεθοδολογίες καὶ τέχνες. Τό μυστήριο τῆς πνευματικῆς πατρότητας δὲν ἀναλύεται,δὲν μπαίνει μέσα σέ αὐτό ἡ ἐπιστημονική μεθοδολογία. Τόν ἄνθρωπο κάθε φορά πούἔρχεται νά ἐξομολογηθεῖ, τόν βλέπεις ἐκείνη τήν στιγμή, τό παρελθόν του δὲν πρέπεινά τό βλέπει κανείς. Οἱ Πατέρες συμβουλέυουν νά μὴν γυρίζουμε στο παρελθόν, ἐνῶἡ ψυχανάλυση λέει τό ἀντίθετο. Ἡ ψυχανάλυση προτρέπει τόν ἄνθρωπο, νά ψάξειστό παρελθόν του, νά βγάλει ἐπάνω τά ἐσώψυχά του σὰν ἀφρούς πού βγάζει ἡθάλασσα.Ἡ ἐξομολόγηση λοιπόν λέει πώς ἀπό τήν στιγμή πού ἐξομολογούμαστε μία ἁμαρτία,δὲν πρέπει νά ἀναμοχλεύουμε τό παρελθόν καὶ νά γυρνᾶμε σέ αὐτήν. Οἱ ἄνθρωποιαὐτό πού παθαίνουν μέ τήν μνησικακία καὶ θυμοῦνται τό κακό πού τούς ἔκαναν οἱἄλλοι, προκαλεῖ κακό καὶ ἀρρωσταίνει τήν ψυχή τους. Καὶ φυσικά αὐτό δὲν εἶναι38

μετάνοια. Ἀφήνουν αὐτό τό πάθος νά κυριαρχεῖ μέσα τους. Μά καὶ τότε δὲνκαταφέρνουν τίποτα, ἀφοῦ τό ἐξομολογήθηκαν καὶ δὲν τό σταμάτησαν. Ἡ θεραπείαεἶναι νά τό ξεχάσεις.Ἡ ψυχανάλυση ἀκόμα βάζει τούς ἀνθρώπους νά ψάχνουν τά ὄνειρά τους. Σέ αὐτούςπού δὲν ἔχουν ὄνειρα, τούς τά δημιουργεῖ αὐτή, κάνοντας τους ὕπνωση, πράγμαδαιμονικό. Οἱ πατέρες τό λένε ξεκάθαρα ὅτι τά πιό πολλά ὄνειρα εἶναι ἀπό τούςδαίμονες. Λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὅτι, ὅποιος ἀσχολεῖται μέ τά ὄνειρα,στό τέλος καταντάει τρελός, σχιζοφρενής.Συνεχίζοντας ὁ πατήρ Παΐσιος ἀναφέρει « Τό παρέξενο εἶναι πού οἱ δάσκαλοί τους οἱψυχολόγοι δὲν πιστεύουν στόν Θεό καὶ δὲν παραδέχονται οὔτε τήν ψυχή, ἤ τήνδέχονται μέ ἕναν δικό τους τρόπο. Ἀπό αὐτήν τήν πράξη τους, οἱ κληρικοί αὐτοίφανερώνουν ὅτι πραγματικά εἶναι ἅρρωστοι…». Πράγματι στήν ψυχιατρικήπηγαίνουν αὐτοί πού ἔχουν πρόβλημα, ὥστε νά αὐτοθεραπευτούν. Στήν οὐσία ὅμωςμπερδεύονται χειρότερα. Ἔχουν κατορθώσει ὅλοι αὐτοί οἱ ψυχοθεραπευτές τόἀκατόρθωτο, νά πολλαπλασιάσουν τούς ψυχικά ἀσθενεῖς, ὅχι νά τούς θεραπεύσουν.Οἱ ψυχικές γνώσεις εἶναι στήν κορυφή τῶν νοσημάτων σήμερα στήν ἀνθρωπότητα.«… καί ἔχουν ἀνάγκη ἀπό ἁγιοπατερικές ἐξετάσεις…». Βλέπετε; Ἀντιστρέφει ὁπατήρ Παΐσιος τούς ὅρους.«…Καί ἀφού θεραπευτοῦν, τότε θά διακρίνουν καὶ μόνοι τους τό ἄρρωστο αὐτόπνεῦμα καὶ θά γνωρίσουν παράλληλα καὶ τήν Θεία Χάρη, γιά νά χρησιμοποιοῦν στόἐξῆς στίς ψυχές πού πάσχουν τήν Θεία Ἐνέργεια καὶ ὄχι τίς ἀνθρώπινες τέχνες».Βλέπετε πώς ὁ πατήρ τά λέει πολύ ἁπλά καὶ ξεκάθαρα. Δὲν θεραπεύεσαι μέ τίςἀνθρώπινες ἐνέργειες οὔτε καὶ ὁ Πνευματικός θεραπεύει μέ ἀνθρώπινο τρόπο. Ἡχάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι πού θεραπεύει τόν ἄνθρωπο.Σέ τί ἔγκειται ἡ βοήθεια πού θά σοῦ δώσει ὁ Πνευματικός; Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό, τόὅτι θά σέ βοηθήσει νά πάρεις τήν χάρη καὶ νά σοῦ πεῖ πολύ ἀπλά πράγματα, νάκάνεις προσευχή. Θά σκεφτεῖς «καλά τόσο ἁπλά; Δέν θά μοῦ πεῖ κάτισυνταρακτικό;» Μά τί συνταρακτικό νά πεῖ ὁ Πνευματικός ἀφοῦ τό μόνο πού θάθεραπεύσει τήν ψυχή του εἶναι νά κινηθεῖ πρός τόν Θεό. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος ἐπιμένεινά μὴν κινεῖται πρός τόν Θεό, νά μὴν ζεῖ δηλαδή ὅπως λέει ἡ Έκκλησία, τότε θάεἶναι ἄρρωστος, γιατί πηγαίνει κόντρα στίς προδιαγραφές του.Ἀντίστοιχα, ἄν ἀγοράσει κάποιος ἕνα αὐτοκίνητο καὶ τό παρατήσει στό γκαράζ,χωρίς νά τό κινήσει, θά ἀρχίζει νά χαλάει ἡ μπαταρία του, νά σαπίζει ὁ σκελετός.Ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος νά κινεῖται, ἀλλά ὁριζόντια. Ἐμεῖςπιστεύουμε ὅτι εἶναι ὑγιής ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι δραστήριος καὶ κινεῖται μέσα σέὅλα καὶ ἅρρωστο κάποιον πού εἶναι καταθλιμμένο καὶ δὲν κινεῖται καθόλου. Στήνοὐσία ὅμως καὶ οἱ δύο ἅρρωστοι θά εἶναι ὅσο δὲν κινοῦνται πρός τόν Θεό. Αὐτόκάνει ὁ Πνευματικός, βοηθάει τόν ἄνθρωπο νά κινηθεῖ πρός τόν Θεό, ὥστε νά πάρειτό φάρμακο, πού εἶναι ἡ Θεία Χάρη. Τό δεύτερο φάρμακο πού δίνει ὁ Πνευματικόςεἶναι νά βοηθήσει τόν ἄνθρωπο νά ἁγαπήσει τόν Θεό, μέσα ἀπό τήν προσευχή πούθά τόν ὁδηγήσει νά ἀναζητήσει τόν Θεῖο Ἕρωτα. Καὶ αὐτό πάλι γίνεται μέ τήν39

ὁδύνη, τόν ἀσκητικό πόνο, ὥστε νά μπορέσει νά ἐλευθερώσει τίς αἱσθήσεις καὶ τήνψυχή του ἀπό τήν ὑποδούλωση πού ἔχει στίς ἡδονές τῶν αἰσθήσεων. Καὶ ἐκεῖ πρέπεινά πονέσει, νά ἀσκηθεῖ. Ξέρετε, γιά παράδειγμα πόσο εὔκολο εἶναι νά θεραπευτοῦνοἱ ναρκομανεῖς, μέ τά δύο αὐτά φάρμακα τῆς Ἐκκλησίας; Ἄν δὲν δώσεις σέ αὐτά τάπαιδιά αὐτήν τήν κίνηση πρός τόν Θεό, ἄν δὲν τά βοηθήσεις νά προσεύχονται καὶ τόνἀσκητικό πόνο, τότε ἀκόμα καὶ ἄν δείχνουν ὅτι εἶναι καλά, αὐτό κάποια στιγμή θάἀλλάξει καὶ θά γυρίσουν ξανά στά ἴδια. Δὲν λέω ὅτι καὶ ἡ μεθαδόνη ὅπως καὶἀντίστοιχα ἄλλα φάρμακα τῆς Ἰατρικῆς δὲν βοηθᾶνε, ἀλλά τά οὐσιαστικά φάρμακαπού θά τούς γιατρέψουν εἶναι ἡ κίνηση πρός τόν Θεό καὶ ἡ ὀδύνη. Ἡ ἀρρώστιά τουςὁφείλεται στό ὅτι κινήθηκαν στήν ἀναζήτηση τῆς ἡδονῆς σέ λάθος κατεύθυνση,ἀναζητώντας την μέσα ἀπό αὐτές τίς οὐσίες.Γιά νά ἀπελευθερωθεῖ κάποιος τώρα ἀπό αὐτήν τήν ἡδονή, πρέπει νά πονέσει, νάνηστέψει, νά ἐγκρατευτεῖ, νά μπεῖ σέ αὐτήν τήν θεραπευτική τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτόεἶναι πολύ εὔκολο. Βλέπετε ὅμως πώς καὶ ἡ Ἐκκλησία ἀκόμα ἄν φτιάξει τέτοιαἱδρύματα πολύ φοβᾶμαι πώς θά τά γεμίσει δυστυχῶς μέ ψυχολόγους. Ἔτσι κάναμεκαὶ στά σχολεῖα μας. Μέ νόμο τοῦ κράτους, διώξανε τούς Πνευματικούς,ἀπαγορεύοντάς τους νά πηγαίνουν ἐκεῖ καὶ ὄχι μόνο φέρανε στήν θέση τουςψυχολόγους, ἀλλά τους ἐπέτρεψαν καὶ νά ἐπιβάλλονται.Συνεχίζει ὁ Ἅγιος Παΐσιος : «Ὅταν ὁ ἄνθρωπος βοηθηθεῖ νά πιστέψει στόν Θεό καὶστήν μέλλουσα ζωή, τήν αἰώνια, συλλάβει δηλαδή τό βαθύτερο νόημα τῆς ζωῆς καὶμετανοήσει, ἀλλάξει ζωή, ἔρχεται ἀμέσως ἡ θεία παρηγοριά,μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡὁποία ἀλλοιώνει τόν ἄνθρωπο διώχνοντας καὶ ὅλα τά κληρονομικά του». Λένε πώς ἡκληρονομικότητα παίζει τεράστιο ρόλο. Φυσικά καὶ παίζει. Ἄλλωστε καὶ ὁ πατήρΠορφύριος ἔλεγε πώς κουβαλᾶμε μέσα μας ὅλον τόν Ἀδάμ. Κουβαλᾶμε δηλαδή ὅλατά θετικά καὶ ἀρνητικά βιώματα ἀπό τόν Ἀδάμ μέχρι σήμερα. Ὅμως, αὐτό μπορεῖ νάξεπεραστεῖ, δὲν εἴμαστε δοῦλοι τῆς κληρονομικότητας. Θά ξεπεραστεῖ μόνο ὅτανμπεῖ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, ὅταν ὁ ἄνθρωπος μπεῖ μέσα στήν Ἐκκλησία καὶ ζήσειὀρθόδοξα, ἐκκλησιαστικά.Λέει ὀ Ἅγιος Παΐσιος «Ἔτσι ἔγινε σέ πολλούς ἀνθρώπους πού μετανόησαν.Ἀγωνίστηκαν μέ φιλότιμο ταπεινά, χαριτώθηκαν καὶ ἔγιναν καὶ Ἅγιοι πού τούςπροσκυνᾶμε τώρα μέ εὐλάβεια καὶ ζητᾶμε καὶ τίς πρεσβεῖες τούς, ἐνῶ πρῶτα εἶχανπολλά πάθη καὶ κληρονομικά». Μάλιστα ὁ κατεξοχήν τρόπος νά θεραπευτοῦν τάκληρονομικά σύμφωνα μέ τόν πατήρ Πορφύριο, εἶναι «νά κάνεις μία γενικήἐξομολόγηση». Νά πεῖς ὅλη σου τήν ζωή στόν Πνευματικό πού ὅση ὥρα μιλᾶςπροσεύχεται, στέλνοντας τήν χάρη τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ψυχή σου. Ὁ πατήρΠορφύριος ἔβλεπε μάλιστα καὶ πῶς ἐνεργοῦσε ἡ χάρις. Αὐτή κατά τόν Ἅγιο εἶναι ἡΘεία, ἡ ἀληθινή ψυχανάλυση, ὁ οποία δὲν εἶναι μόνο ψυχανάλυση, ἀλλά καὶψυχοθεραπεία.Ἔτσι ἔχουμε ὅλους αὐτούς τούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, οἱ ὁποῖοι μήν νομίζετεὅτι γεννήθηκαν ἔτσι. Ἦταν ἄνθρωποι κατεστραμμένοι, ἠθικά, σωματικά καὶπνευματικά. Μετανόησαν, ἀκολουθώντας αὐτήν τήν θεραπευτική καὶ ἔγιναν ἅγιοι.«Γιά παράδειγμα» – λέει ὁ ἅγιος Παΐσιος – «ὁ Ὅσιος Μωυσῆς ὁ Αἰθίοπας ἦταν ἕνας40

‘γκάνγκστερ’ τῆς ἐποχῆς του. Ἦταν πολύ σωματώδης καὶ πολύ πονηρός. Ἦτανἀρχηγός τῶν ληστῶν, ὁ πιό αἱμοβόρος ληστής μέ κληρονομική κακία. Μόλις πίστεψεστόν Θεό, μετανόησε, ἀσκήθηκε καὶ ἔφυγαν ὄλα τά πάθη. Τόν ἐπισκέφτηκε ἡ χάριςτοῦ Θεοῦ καὶ ἀξιώθηκε νά λάβει ἀκόμα καὶ τό προφητικό χάρισμα. Πέρασε δέ στήνεὐαισθησία ἀκόμα καὶ τόν Μέγα Ἀρσένιο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἄκρως ἡσυχαστής καὶ πάραπολύ ἔκλαιγε. Ξεπέρασε τόν Μέγα Ἀρσένιο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἀπό τήν μεγαλύτερηἀρχοντική οἰκογένεια τῆς Ρώμης, μέ κληρονομικές ἀρετές καὶ ἐπιστημονική, μεγάλημόρφωση.Νά θυμηθῶ ἕνα ἄλλο περιστατικό ἀπό τόν πατέρα Παΐσιο. Λέει ὁ Ἅγιος «Ὅτανπήγαινα στήν Αὐστραλία, ἦρθε ἡ ἀεροσυνοδός καὶ μοῦ ἔδωσε καραμέλες. Μόλιςπήρα τήν καραμέλα, μοῦ εἶπε καὶ ‘εὐχαριστῶ’. Καὶ λέω μέσα μοῦ ‘Πώ, πώ αὐτή ἔχειξεπεράσει καὶ τόν Ἅγιο Ἰσαάκ τόν Σῦρο στήν εὐαισθησία’». Ὁ Ἅγιος Ἰσαάκ ἔκανεπροσευχή γιά ὅλους, ἀκόμη καὶ γιά τούς δαίμονες καὶ τά φίδια. «Μόλις πήγα στήνΑὐστραλία ἄκουσα γιά αὐτούς τούς πολιτισμένους Εὐρωπαίους ὅτι πηγαίναν σαφάριστά δάση τῆς Αὐστραλίας καὶ σκότωναν τούς ὁμογενεῖς». Δὲν σκότωναν ζῶα, ἀλλάἀνθρώπους. Αὐτοί οἱ ‘πολιτισμένοι’, ἐμεῖς δηλαδή πού εἴμαστε τόσο εὐαίσθητοι. Τίεὐαισθησία εἶναι αὐτή; Μία μεγάλη ὑποκρισία εἶναι. Εἶναι θεραπευμένος ἄνθρωποςαὐτός; Ὅχι, εἶναι ἕνας μεγάλος ὑποκριτής.Λέει ὁ γέροντας «Ἑπομένως τό πᾶν εἶναι ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καὶ τήν ψυχή μπορεῖ νάτήν βοηθήσει ΜΟΝΟ χαριτωμένος Πνευματικός καὶ κανείς ἄλλος. Μέ πίστη πούἀγαπάει τήν ψυχή καὶ τήν πονάει, γιατί γνωρίζει τήν μεγάλη της ἀξία. Τήν βοηθάειστήν μετάνοια, τήν ξελαφρώνει μέ τήν ἐξομολόγηση, τήν ἐλευθερώνει ἀπό τό ἄγχοςκαὶ τήν ὁδηγεῖ στόν Παράδεισο. Ἤ πετάει τόν λογισμό μέ τόν ὁποῖο βασανίζει τήνεὐαίσθητη ψυχή ὁ πονηρός καὶ θεραπεύεται». Πολλές φορές ἐμεῖς πνιγόμαστε μέἕναν λογισμό. Ἄλλωστε ἔλεγε καὶ ὁ πατήρ Παΐσιος ὅτι ἡ μεγαλύτερη ἀρρώστια, εἶναιοἱ λογισμοί γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο. Μᾶς κυριεύει λοιπόν αὐτό τό πράγμα. Αὐτόοἱ ψυχολόγοι τό ὀνομάζουν «ἔμμονες ἰδέες», ἀλλά οὐσιαστικά εἶναι πειρασμικάπράγματα. Πῶς θά θεραπευτεῖ αὐτό, ἄν δὲν ἐξομολογηθεῖς; Ἄν δὲν προδώσεις τόνδιάβολο, δὲν φεύγει, γιατί εἶναι πονηρό πνεῦμα. Οἱ ψυχολόγοι ἀπό τήν ἄλλη θεωροῦνὅτι δὲν εἶναι κάτι φοβερό αὐτό πού μᾶς στοιχειώνει. Λένε ὅτι εἶναι κάτι πού πηγάζειἀπό τήν παιδική μας ἡλικία καὶ πρέπει νά τό ξεπεράσουμε, νά βγάλουμε αὐτές τίςἔνοχες ἱδέες. Ἔτσι μᾶς κάνουν ἀπενοχοποίηση, ἀφήνοντας μας μετά ἐλεύθερους νάκάνουμε τά πάντα. Κι ἔτσι θεραπεύτηκες; Ὄχι, ἔτσι χειροτερεύουμε τήν κατάσταση,γιατί ὅταν ἀφήσουμε τά ἔνστικτά καὶ τά πάθη μας ἀχαλίνωτα, δηλαδή τό ζωῶδεςκομμάτι, ἡ ψυχή ὅση λογικότητα διατηρεῖ, στό τέλος θά τήν χάσει. Ἔτσι θά φτάσεισέ πλήρη διάλυση καὶ σχιζοφρένεια.Αὐτός ὁ γιατρός ἀναφέρει ἕνα περιστατικό ἀπό ἕναν θεολόγο. Ὁ θεολόγος, εἶχε μπεῖστήν θεραπευτική τῆς ψυχανάλυσης. Ὅταν μετά ἀπό χρόνο ὁ ἰατρός τόν ρώτησε, ἄνκάνει καθόλου προσευχή, ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε ὅτι πλέον δὲν μπορεῖ νά κάνεικαθόλου προσευχή. Ἀπό τήν πολλή ψυχανάλυση πού ἔκανε, διαλύθηκε τελείως ὁἄνθρωπος.Συνεχίζοντας ὁ πατήρ Παΐσιος λέει :«Δὲν ὑπάρχει μεγαλύτερη ἀρρώστια στόν κόσμο41

ἀπό τόν λογισμό. Ὅταν δηλαδή πείσει ὁ διάβολος τόν ἄνθρωπο μέ λογισμούς ὅτι δὲνεἶναι καλά. Ὅπως καὶ δὲν ὑπάρχει καὶ ἀνώτερος γιατρός σέ αὐτές τίς περιπτώσειςἀπό τόν ἔμπειρο πνευματικό, πού ἐμπνέει ἐμπιστοσύνη μέ τήν ἁγιότητά του καὶπετάει αὐτούς τούς λογισμούς ἀπό τά εὐαίσθητα πλάσματα τοῦ Θεοῦ καὶ θεραπεύειψυχές καὶ σώματα, δίχως φάρμακα, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὶς ἐξασφαλίζει στὸνΠαράδεισο». Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἡσυχάζει καὶ γιατρεύεται.Ἕνας ἄλλος Ρῶσος ἡσυχαστής, ὁ γέροντας Γαβριήλ, λέει ὅτι οἱ λογισμοί εἶναι οἱχειρότεροι ἐχθροί μας καὶ πρέπει νά τούς ἀποκαλύπτουμε, γιά νά ἀντιμετωπίσουμεἐπιτυχῶς αὐτήν τήν δαιμονική ὀρχήστρα. Βλέπετε ὅτι καὶ οἱ πατέρες τό λένεξεκάθαρα ὅτι πρέπει νά ἀποκαλύπτουμε τούς λογισμούς πού μᾶς ταλαιπωροῦν. Πούὅμως νά τούς ἀποκαλύπτουμε; Ὄχι στόν ψυχοθεραπευτή καὶ τόν ψυχίατρο. Αὐτοίδὲν μποροῦν νά μᾶς θεραπεύσουν, νά μᾶς δώσουν Χάρη. Πρέπει νά προδώσουμεστόν Πνευματικό τόν διάβολο, ὥστε νά φύγει. Ἡ μεγαλύτερη χαρά τοῦ διαβόλουεἶναι νά μὴν ἀποκαλύπτει ὁ ἄνθρωπος τούς λογισμούς του. Ἔλεγε ὁ πατήρΠορφύριος ἀπευθυνόμενος στίς γυναῖκες ( ὄχι ὅτι καὶ οἱ ἄνδρες δὲν τό κάνουναὐτό) : «Ἑσεῖς οἱ γυναῖκες ἔχετε ἕνα δωμάτιο παλιατζίδικο καὶ ἐκεῖ μέσα βάζετε ὅτιπράγμα παλαιό ἔχετε. Στό τέλος κλείνετε καὶ τήν πόρτα καὶ νομίζετε ὅτι εἶστεἐντάξει». Ἔτσι γίνεται καὶ στήν ψυχή. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἕνα παλιατζίδικο καὶ ἐκεῖμέσα συσσωρεύει ὅλα αὐτά τά λεγόμενα ἀπωθημένα. Δὲν εἶναι ἀπωθημένα αὐτά.Αὐτά ὀφείλονται στό ὅτι ὁ ἄνθρωπος ὑποτάσσεται στήν δαιμονική ντροπή καὶ δὲνἀποκαλύπτει τόν ἑαυτό του στόν Πνευματικό. Ἔχει μέσα μιά τέτοια ἀποθήκη πούκάποια στιγμή θά ἀποκαλυφθεῖ ἄν ὅχι σέ αὐτήν τήν ζωή, στήν Τελική Κρίση, στήνΔευτέρα Παρουσία. Γι’ αὐτό, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά φροντίσει νά ἀδειάσει αὐτό τόπαλιατζίδικο, ὅλες τίς ἰδέες, τίς ἐνοχές, τίς ἁμαρτίες πού ἔχει συσσωρεύσει καὶ ἀπόδαιμονική ἐπήρεια δὲν τά ἔχει πεῖ στόν Πνευματικό.Ὅλοι αὐτοί οἱ λογισμοί κάνουν μία δαιμονική ὀρχήστρα. «Αὐτό μέτά» λέει ὀ γιατρόςἐδῶ, «δημιουργεῖ καὶ ἕνα ρεσιτάλ ἀπό σωματικά ἐνοχλήματα». Ἕνας ἄνθρωποςδηλαδή πού δὲν ἔχει ἐξομολογηθεῖ σωστά, μετά ἀποκτάει καὶ σωματικά νοσήματα,τά λεγόμενα ψυχοσωματικά.Τό λένε οἱ Πατέρες ὅτι τό κυρίαρχο μέσα μᾶς εἶναι ἡ ψυχή πού ἀγκαλιάζει ὅλο τόσῶμα. Ὅταν ἡ ψυχή εἶναι ὑγιής, τότε καὶ τό σῶμα εἶναι ὑγιές. Ὅταν βλέπουμεκάποιον ἄνθρωπο ἄρρωστο σωματικά, πρέπει νά ψάξουμε τήν ψυχική του ἀρρώστια.Γι’αυτό ὅταν πήγαινε κάποιος στόν Χριστό μας γιά νά τόν κάνει καλά σωματικά,Αὐτός τόν ἔκανε πρώτα καλά ψυχικά. Τοῦ ἔλεγε «πιστεύεις ὅτι εἶμαι ὁ Θεός»; ἌνΤόν πίστευε, μετά τόν θεράπευε καὶ σωματικά. Ἀντίθετα βλέπετε στήν πατρίδα Του,τήν Ναζαρέτ, ὁ Χριστός δὲν μπόρεσε νά θεραπεύσει σωματικά κανέναν, γιατί ὅπωςλέει « εἶναι ἄπιστοι». Δὲν ἤθελαν νά ἀλλάξουν ζωή, δὲν Τόν πίστευσαν. Ζητᾶμεπράγματα ἀπό τόν Χριστό καὶ μετά Τόν ἀγνοοῦμε. Ἔτσι πολλές φορές ὁ Θεός δὲνμᾶς πραγματοποιεῖ τίς ἐπιθυμίες μας, γιατί ἔτσι δὲν θεραπευόμαστε στήν οὐσία.Ἀντίστοιχα καὶ στήν Ἐκκλησία πολλές φορές πηγαίνουν ἐκεῖ ἁπλῶς γιά νά πάρουνκάτι καὶ μετά φεύγουν. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως πρέπει νά τούς βοηθήσει, νά νοιαστεῖ γιάτό ποίμνιο, νά συμβουλεύσει σωστά τούς ἀνθρώπους ἐνημερώνοντας τους ποιό εἶναι42

τό σωστό. Παραδείγματος χάριν κάποιος πού θέλει νά παντρευτεῖ νά τοῦ πεῖ πώςπρέπει νά ἐξομολογηθεῖ πρῶτα καὶ νά κοινωνήσει. Ἄν κάποιος γίνει νονός ἤκουμπάρος νά τόν ἐνημερώσει γιά τό τί πρέπει νά κάνει, τί εὐθύνες θά ἔχει ἀπέναντιστό μωρό. Νά τοῦ πεῖ ἀναλυτικά ὅτι πρέπει αὐτό τό μωρό νά τό ἔχει ὑπό τήνπνευματική του προστασία, νά τό κατηχήσει, νά τό μάθει νά ἐξομολογεῖται, ὅτι θάδώσει λόγο γιά τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ στόν Θεό. Δὲν εἶναι νονός μόνο γιά νάχαμογελάει στό Μυστήριο. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως δυστυχῶς κινδυνεύει νά ἐκπέσει σέἕνα γραφεῖο τελετουργιῶν, κλείνοντας μυστήρια καὶ ὁρίζοντας τιμές. Ἔτσι ὅμως δὲνθεραπεύεται ὁ λαός.Ὁ πατήρ Ἱερόθεος ὁ Βλάχος σέ ἕνα πολύ ὡραῖο βιβλίο τήν «Ὀρθόδοξηψυχοθεραπεία», γράφει: «Πολλοί σήμερα διδάσκουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νά ἔρθεισέ γνώση τοῦ ἐαυτοῦ του μέ τήν αὐτοανάλυση καὶ τήν ψυχανάλυση, ἀλλά αὐτό εἶναιπλάνη καὶ μπορεῖ νά ὁδηγήσει τόν ἄνθρωπο σέ φρικτά ἀποτελέσματα. Ὅταν κανείςαὐτοαναλύεται, τότε τό πιθανότερο εἶναι νά καταλήξει στήν σχιζοφρένεια. Ἀντίθεταἡ μέθοδος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἀσκητική, εἶναι πολύ ἀπλή. Ἐπιδιώκουμε μέ τήν τήρησητοῦ νοῦ, μέ τήν κάθαρση καὶ τήν ἐπιστροφή του στήν καρδιά διά τῆς μετανοίας καίτῆς νοερᾶς προσευχῆς, μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, νά ἐλευθερώσουμετόν νοῦ μας ἀπό τίς εἰκόνες καί τήν αἰχμαλωσία στά αἰσθητά πράγματα καὶ ἀπό τίςἡδονές πού ἔρχονται ἀπό αὐτά. Καὶ ἔτσι, ἐπιστρέφοντας στήν καρδιά, νά δεῖ τήνἐρήμωσή του τήν ἐσωτερική». Αὐτό τό λέμε μετάνοια. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἔρχεται εἰςἑαυτόν, ὅπως ἔκανε καὶ ὁ ἄσωτος. Τότε ἡ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς μας, ὁ νοῦς μας παύειαὐτήν τήν περιπλάνηση πού ἔχει στά πράγματα, στό περιβάλλον καὶ ἐλευθερώνεταιἀπό αὐτήν τήν ὑποδούλωση πού ἔχει σέ αὐτό καὶ γυρνάει στήν καρδιά, ἐκεῖ πούἀνήκει. Ἡ κατοικία τοῦ νοῦ μας εἶναι ἠ καρδιά καὶ ἐκεῖ μέσα θά ἀρχίσει νά κινεῖταικυκλικά καὶ πρός τόν Θεό. Τήν κίνηση αὐτήν τήν κάνει ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου. ἩἘκκλησία ἐπαναφέρει τήν νοερά ἐνέργεια στήν φυσιολογική λειτουργία.Ξαναγυρνάει ὁ νοῦς στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου καὶ μέ τήν νοερά προσευχή, τήντήρηση τῶν ἐντολῶν καὶ τήν μετάνοια, ὁ ἄνθρωπος βλέπει τήν ἐσωτερική τουἐρήμωση, τήν καταστροφή πού ἔχει κάνει ὁ ἴδιος στόν ἑαυτό του. Αὐτή εἶναι ἡἀληθινή αὐτογνωσία. Δὲν γίνεται μέ ψυχαναλύσεις, ἀλλά μέ τήν ἐνέργεια τοῦ ἉγίουΠνεύματος. Ὅταν κανείς προσεύχεται μέ τήν καρδιά του, τότε γνωρίζει τόν ἑαυτότου, τότε βλέπει τά πάθη του, γιατί τότε ἀνοίγουν τά μάτια τῆς ψυχῆς, πού εἶναι ὁνοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἀφενός, καὶ ἀφετέρου ἐπειδή ὁ νοῦς προσεύχεται, τραβάει καὶ τόφῶς. Γιατί μπορεῖ νά ἔχεις μάτια, ἄν ὅμως δὲν ἔχουμε φῶς δὲν θά μποροῦμε νάδοῦμε. Ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος, ἔχει μάτι τόν νοῦ, ἀλλά τό μάτι αὐτό εἶναι κλειστό, ὅσοὁ ἄνθρωπος εἶναι στά πάθη καὶ στήν ἁμαρτία καὶ ὁ νοῦς του περιφέρεται ἐκτόςκαρδιάς. Ὅταν γυρίσει ὁ νοῦς στήν καρδιά ἀνοίγει τό μάτι, ἀλλά καὶ πάλι δὲν μπορεῖνά δεῖ, ἄν δὲν ὑπάρχει καὶ φῶς, ἄν ὁ νοῦς δηλαδή δὲν ἀρχίσει νά ἀναφέρεται στόνΘεό, νά προσεύχεται. Ὅταν ἔρθει καὶ τό φῶς τοῦ Θεοῦ, τότε βλέπεις τά πάθη καὶ τήνἐσωτερική σου καταστροφή. Αὐτή εἶναι ἡ αὐτογνωσία. Τότε γνωρίζεις τόν ἑαυτό σουκαὶ μπαίνεις μετά στήν διαδικασία τῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς, ὥστε νά διώξεις ὅλααὐτά τά θηρία πού ἔχουν μπεῖ μέσα στήν καρδιά σου καὶ ἔχουν κάνουν κατοχή ἐκεῖ.43

Μόνον ὅταν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μέ τήν δική μας ἐργασία, φωτίσει τήν ψυχή,γνωρίζουμε κάθε λεπτομέρεια τοῦ εἶναι μας, μέ ἀκρίβεια. Γι’ αὐτό ἡ κάθελεπτομέρεια τοῦ νοῦ μας φανερώνει τήν ὕπαρξη τῶν παθῶν. Ὁπότε, φωτιζόμενοιἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καὶ ἐνδυναμούμενοι ἀπό αὐτό, μποροῦμε νά πολεμήσουμεἑναντίον τους. Κί ἔτσι ἀρχίζει ἡ διαδικασία τῆς κάθαρσης, τό πρῶτο στάδιο τῆςΠνευματικῆς ζωῆς. Καὶ τώρα ὁ καθένας ἄς ἀναρωτηθεῖ «Ἔχω μπεῖ σέ αὐτήν τήνδιαδικασία;», «ἔχω γυρίσει τόν νοῦ μου στήν καρδιά μου;», «ἔχω δεῖ τήν ἐσωτερικήμου ἐρήμωση, ἤ ἀκόμα εἶμαι ἔξω, περιφέρομαι καὶ βλέπω τά λάθη τῶν ἄλλων καὶκατακρίνω καὶ ρίχνω τό φταίξιμο στούς ἄλλους;» Ἄν ἰσχύει αὐτό , τότε δὲν ἔχειἀρχίσει κἄν ἡ κάθαρση, δὲν ἔχουμε δεῖ τήν ἐσωτερική μας ἐρήμωση καὶ τό ὅτι ἑμεῖςφταῖμε καὶ ἔχουμε τά θηρία μέσα μας καὶ θυμώνουμε, κατακρίνουμε, ἔχουμεἀνασφάλειες, φοβίες κτλ.Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς εἶναι κυρίως καὶ προπαντώς ἡ ζωοποίηση καὶ ὁ φωτισμός τοῦνοῦ. Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἡ εὕρεση τῶν ἀπωθημένων βιωμάτων. Ὁ Ἅγιος Διάδοχος ὁΦωτικῆς τὸ λέγει σαφῶς: «νοῦν καθαρῖσαι μόνου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐστὶν» (μὲτὸν Θεὸ ἐνεργοῦντα καὶ τὸν ἄνθρωπο συνεργοῦντα). Χρειάζεται αὐτή ἡ συνεργασίαΘεοῦ καὶ ἀνθρώπου, ἀλλιῶς δὲν πρόκειται νά καθαρίσεις.Σᾶς εἶπα καὶ τό παράδειγμα τοῦ Ἀϊνστάιν πού φανερώνει σαφῶς ὅτι τό νά σκαλίζεικανείς τό ἀσυνείδητό του, ὄχι μόνο δὲν βοηθάει, ἀλλά καταντάει τόν ἄνθρωπο καὶσχιζοφρενή.Ἔλεγε ὁ πατήρ Πορφύριος, ὅτι ὅλος ὁ κόσμος καὶ αὐτοί πού πιστεύουν καὶ αὐτοί πούδὲν πιστεύουν, αὐτό τό πράγμα τούς τρώει. ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Θεό, πού φέρνειτήν μοναξιά. Ἔχουν γίνει τόσοι γιατροί, ψυχίατροι, ψυχαναλυτές, ψυχολόγοι καὶδέχονται ἀσθενεῖς. Ποιούς ἀσθενεῖς βρέ, ποιός εἶσαι ἐσύ πού δέχεσαι ἀσθενεῖς; Καὶστό τέλος πάλι «Τί βλέπεις γιατρέ μου»; «Δὲν εἶναι τίποτα, ἔχεις ἀνασφάλεια». Τι θάπεῖ ἀνασφάλεια; «Δὲν ἔχεις τίποτα πάρε ἕνα χαπάκι». Μά γίνεται καλά ἡ ψυχή μαςμέ ἕνα χαπάκι;Θυμάμαι εἶχε ἔρθει ἕνας ψυχολόγος στό κελί μας ἐπάνω καὶ μᾶς εἶπε ὅτι ἦρθε γιατίτόν ἔπιασαν τά ὑπαρξιακά του. Ἐν τῷ μεταξύ αὐτός ὁ ἄνθρωπος εἶχε γραφεῖο καὶδεχόταν ἀσθενεῖς. Πῶς θά βοηθήσει ἄλλους ἀνθρώπους, ἐνῶ ὁ ἴδιος πρῶτα δὲν ἔλυσετά ὑπαρξιακά του, δὲν ἤξερε δηλαδή γιατί ζεῖ! Μετά τί θεραπεία θά δώσει στίς ψυχέςτῶν ἀνθρώπων ἀπό τούς ὁποίους θα πάρει καὶ ἕνα σωρό λεφτά γιά τήν ὑποτιθέμενηθεραπεία.Λέει ὁ πατήρ Πορφύριος: «Ἄν δὲν δώσεις τόν ἑαυτό σου στόν Θεό, τί νά σοῦ κάνειαὐτό τό χάπι πού θά σοῦ δώσει ὁ ψυχίατρος; Θά σέ ναρκώσει σήμερα, ἀλλά αὔριομπορεῖ νά σοῦ ρθεῖ πιό μεγάλη συμφορά».Καὶ ὁ πατήρ Παΐσιος πάλι λέει: «Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τόνΠνευματικό τους καὶ τούς ἔχουν πνίξει οἱ λογισμοί καὶ τά πάθη καὶ καταλήγουν νάκάνουν ἐξομολόγηση στούς ψυχιάτρους». Αὐτή ὅμως ἡ ἐξομολόγηση, δὲν θεραπεύει.Μία τέτοιου εἶδους ἐξομολόγηση ἦταν καὶ αὐτό πού ἔκαναν οἱ γυναῖκες στα χωριά,44

τήν ρούγα. Μαζευόντουσαν καὶ ἔλεγαν τί τούς ἔκανε ὁ ἄντρας τους, τά παιδιά τουςκ.ο.κ. Ἔτσι ἔνιωθαν μία ψυχική ἀνακούφιση, ἀλλά δὲν θεραπεύονταν. Ἴσα ἴσαφορτώνονταν πιο πολύ μέ τήν καταλαλιά.Ἔτσι γεμίζουν οἱ ἄνθρωποι μέ πάθη καὶ προσπαθούν κάνοντας ἐξομολόγηση στούςψυχιάτρους νά λύσουν τό πρόβλημα πού τούς ἀπασχολεῖ. Μόλις περάσει λίγοδιάστημα καὶ ξαναεμφανιστεῖ τό πρόβλημα, κάνουν πάλι τά ἴδια. Ἡ ψυχανάλυσημπορεῖ νά κρατήσει καὶ 7 χρόνια. Μά καὶ τί θά βγεῖ ἀπό ὅλη αὐτήν τήν ἱστορία; Στότέλος πιο ἄρρωστοι βγαίνουμε. Ἐνῶ, ἄν τακτοποιηθεῖ κανείς ἐσωτερικά, κοιμᾶταιἤρεμα χωρίς χάπια.Τήν ἀδυναμία νά θεραπεύσουν τά φάρμακα τίς ψυχικές δυσκολίες, μοῦ τήν εἶχετονίσει ὁ πατέρας Πορφύριος πάρα πολλές φορές μέ τόν πιό κατηγορηματικό τρόπο:«Ε τι! Τό πιστεύεις αὐτό πού σοῦ λέω; Τό ἔχεις δεῖ; Δὲν λύνονται μέ αὐτά τάπροβλήματα τῶν ἀνθρώπων. Δὲν τά θέλω ἐγώ αὐτά! Ψυχαναλυτικές καὶ ψυχιατρικέςἑρμηνεῖες καὶ θεραπεῖες ἀνθρωποκεντρικές θεωρίες τῶν προβλημάτων μας».Βλέπετε ὅτι στό κέντρο εἶναι ὁ ἄνθρωπος καὶ ὄχι ὁ Θεός. Θυμηθεῖτε αὐτό τό βιβλίοτοῦ Ἀμερικανοῦ πού σᾶς ἔλεγα. Οὐσιαστικά εἶναι μία σέκτα αὐτολατρείας, ὁἄνθρωπος καταντάει νά λατρεύει τόν ἑαυτό του. Ὅλη αὐτή ἡ ἐνασχόληση μέ τό ἐγώκαὶ τά προβλήματά μου, εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός «ἐκεῖνος πού θά ζητήσει τήνψυχή του, θά τήν χάσει καὶ αὐτός πού θά μισήσει τήν ψυχή του, θά τήν βρεῖ». Ἐννοεῖὅτι θά χαθεῖ ἡ ψυχή πού εἶναι κλεισμένη στό ἐγώ καὶ τά προβλήματα τοῦ ἀνθρώπουκαὶ γυρνάει γύρω-γύρω ἀπό αὐτές τίς ἐνέργειες τῆς ζωώδους ψυχῆς, ἀγνοώντας τήνοὐσία τῆς, τόν λόγο, τήν λογική. Ἔτσι δὲν γίνεται τίποτα. Αὐτό πρέπει νά τόμισήσουμε, νά Λογοποιηθεῖ ἡ ψυχή μας καὶ νά ἀρνηθοῦμε αὐτήν τήν ἐγωιστικήαὐτοενασχόληση.Συνεχίζει ὁ γέροντας : «Πᾶνε καὶ χάνουν τόσες ὧρες καὶ ξοδεύουν τόσα χρήματα.Δὲν ἔρχονται στήν Ἐκκλησία μας, στόν Πνευματικό, νά τούς πεῖ τί κρύβεται πίσωἀπό ὅσα τούς κάνουν νά ὑποφέρουν καὶ νά γίνουν πραγματικά καλά». Ὁ γέρονταςὀνειρευόταν νά κάνει ἕνα μοναστήρι πού νά εἶναι ἐφημερεύον, νά λειτουργεῖ ὅλες τίςὧρες. Γιατί τό μοναστήρι εἶναι ἀκριβῶς ὁ χῶρος τῆς ψυχοθεραπείας τοῦ ἀνθρώπου.Ἐκεῖ ἔχει διασωθεῖ τό θεραπευτικό τριαδικό σχήμα κάθαρση, φωτισμός, θέωση. Στίςἐνορίες ὑπῆρχε τούς πρώτους αἰῶνες, ἀλλά τώρα ἔχει χαθεῖ. Μόνο ἄν ὐπάρχεικανένας ἱερέας πού νά εἶναι κοντά στά μοναστήρια, τότε κάπως τό ἐνεργοποιεῖ αὐτόκαὶ στήν ἐνορία . Ἐκεῖ ὅμως πού διασώζεται καὶ μπορεῖ νά λειτουργήσειἀποτελεσματικά, εἶναι στά μοναστήρια. Ὁ πατήρ Πορφύριος λοιπόν ὀνειρευόταν ἕνατέτοιο μονστήρι πού νά λειτουργεῖ 24 ὧρες τό 24ωρο. Ἔτσι, ἀνά πᾶσα στιγμή,ὅποιος ἔνιωθε τήν ἀνάγκη, θά πήγαινε ἐκεῖ γιά νά θεραπευτεῖ ψυχικά. Γιάπαράδειγμα, κάποιος στίς 2 τά ξημερώματα πού θέλει νά αὐτοκτονήσει, νά μπορεῖ νάπάει στό μοναστήρι καὶ νά σωθεῖ. Γιατί πολλές φορές εἶναι ἐπείγοντα τά ψυχικάπροβλήματα. Μόνο ἐκεῖ μπορεῖ κάποιος νά γίνει καλά.Δυστυχῶς γίνεται αὐτό τό μπέρδεμα –μετά λύπης μου τό λέω- στόν χῶρο τῆςἘκκλησίας καὶ τῶν ἱερέων καὶ λένε ὅτι, ὅποιος ἔχει ψυχολογικά προβλήματα, πρέπει45

νά πηγαίνει σέ ψυχίατρο γιατί ὁ ἱερέας εἶναι μόνο γιά τά πνευματικά. Λές καὶ εἶναιδιαφορετικά τά ψυχολογικά ἀπό τά πνευματικά! Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία τό λέει ξεκάθαραὅτι ὅλα τά προβλήματα εἶναι πνευματικά. Ὅλα συνδέονται μεταξύ τους ,ὅσακάνουμε.Ὁ παππούλης ἀπάντησε σέ μία ἐρώτηση γραπτή κάποιου γιατροῦ: «Μωρέ τί εἶναιαὐτά τά ἀπωθημένα πού γράφει; Ἄν ἔχουν σχέση μέ τό ψυχολογικό του πρόβλημα!Τί εἶναι αὐτά τά κληρονομικά ; Ὅλα αὐτά πού γράφει εἶναι ἀπό τόν παλαιό ἄνθρωποπού ἔχουμε μέσα μας». Ὅταν λέει «παλαιό ἄνθρωπο», ἐννοεῖ τά πάθη. Ἀλλά βλέπετετήν τεχνική τοῦ διαβόλου! Δὲν τά ὀνομάζει πάθη, ἀλλά ἀπωθημένα. Δίνει ἄλλοὄνομα, γιατί τά ὀνόματα ἔχουν τεράστια σημασία. Ὅταν ἀλλάξεις τό ὄνομα τόνμπερδεύεις τόν ἄνθρωπο. Βλέπετε πῶς ἔχει καταφέρει ὁ διάβολος νά μπερδέψει τούςἀνθρώπους μέ λάθος ὁρολογία! Τοῦ λέει «ψυχολογία» καὶ ἐντυπωσιάζεται ὁἄνθρωπος γιατί λέει ὅτι πρόκειται γία λόγο περί τῆς ψυχῆς. Κι ὅμως δὲν εἶναι λόγοςγιά τήν ψυχή, ἀλλά γιά τήν συμπεριφορά. Λέει «ψυχοθεραπεία», ἀλλά δὲν ἰσχύει,γιατί πρόκειται γιά μία φιλοσοφική προσέγγιση, μία θρησκεία. Ἀντίστοιχα βλέπετεὅτι καὶ οἱ δυτικοί μᾶς ἄλλαξαν ὅλη τήν ἱστορική μνήμη, φορτώνοντάς μας λάθοςὄνομα καὶ μᾶς ὀνόμασαν «Βυζαντινούς». Ἐμεῖς ὅμως δὲν εἴχαμε αὐτό τό ὄνομα.Ὀνομαζόμασταν Ρωμιοί. Ἀλλάζοντάς μας το ὄνομα, πέτυχαν νά ξεκόψουν τήνΔυτική Ρωμιοσύνη, δηλαδή ὅλους τούς Ὀρθόδοξους Εὐρωπαίους, ἀπό τήνἈνατολική Ρωμιοσύνη, τό Βυζάντιο. Τώρα αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀφομοιώθηκαν. Στήνδυτική Εὐρώπη εἴχαμε πολλούς Ὀρθοδόξους, ἀκόμα καὶ ἁγίους. Ἡ ἀλλαγή τοῦὀνόματος ὁδήγησε στό νά ἀποκοποῦμε. Ἑμεῖς ὅμως εἴμαστε οἱ Ρωμαῖοι, οἱ διάδοχοιτοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους. Βλέπετε πόσο τεράστια σημασία ἔχει ἡ ἀλλαγή τοῦὀνόματος; Γι’αὐτό κανείς πρέπει νά προσέχει καὶ τί ὁρολογία χρησιμοποιεῖ καὶ νάμὴν ὑιοθετεῖ ἀβασάνιστα αὐτήν πού τοῦ «σερβίρουν».Λέει ὁ ἄλλος τήν λέξη «ψυχιατρική», ἀφήνοντας νά καταλάβει ὁ ἄλλος πού τήνἀκούει τήν λέξη ὅτι γιατρεύει τήν ψυχή. Αὐτός ὅμως εἶναι ψευδής ὅρος. Ἡψυχιατρική γιατρεύει τό νευρικό σύστημα, τό σωματικό μέγεθος, ὅχι τήν ψυχή. Κίὅμως ἀκούγοντας κάποιος αὐτόν τόν ὅρο καὶ ἄν ἔχει κάποιο πρόβλημα ψυχολογικό,ἐπιλέγει παραπλανημένος νά πάει στόν ψυχίατρο. Ἔτσι καταλήγει νά παίρνει χάπια.Μά ἡ ψυχή εἶναι ἄυλη, πνευματική, δὲν θεραπεύεται μέ τά χάπια. Στό ἐξωτερικόμάλιστα ἀρχίζουν καὶ διορθώνουν αὐτό τό πράγμα, μιλώντας γιά mental disease, γιάθεραπευτική τῶν διανοητικῶν νόσων τοῦ ἐγκεφάλου.Σέ ἕνα πνευματικό παιδί τοῦ πατρός Πορφυρίου, πού διάβαζε πολλά τέτοιαψυχαναλυτικά, εἶπε ὁ πατήρ: «Νά πάρεις καὶ νά τά πετάξεις ὅλα αὐτά τά σχετικά μέτήν ψυχανάλυση, γιατί σέ μπερδεύουν, σοῦ κάνουν κακό, πού δὲν διορθώνεται μετάεὔκολα». Παρατηρῶ κί ἐγώ καὶ ἄλλους ἀνθρώπους πού ἀσχολοῦνται μέ αὐτά πώςμπερδεύονται, χάνονται στό χάος μίας ὁρολογίας πού στήν πραγματικότητα τίποταδὲν ἀντιπροσωπεύει. Καὶ οἱ ἴδιοι ἀκόμα οἱ γιατροί δὲν ξέρουν τί σημαίνουν ὅλοι οἱὅροι. Ἀντίθετα, οἱ πατέρες εἶναι ξεκάθαροι. Λένε ὅτι θα θεραπεύσεις αὐτήν τήννοερά ἐνέργεια, μέ συγκεκριμένο τρόπο καὶ θά ἔχεις αὐτό τό ἀποτέλεσμα καὶ ὅποιοςτό κάνει θά ἔχει πάντα τό ἴδιο ἀποτέλεσμα. Ἐδῶ μιλάμε γιά μία ἐπιστήμη. Πού εἶναι46

τό κοινό ἀποτέλεσμα πού ἔχουν ὅλες αὐτές οἱ ψυχοεπιστῆμες; Πουθενά, ἀφοῦ ἀπόμία ἀτέλειωτη κουβέντα δὲν βγαίνει κάτι. Πιό πολλή ἀρρώστια βγαίνει καὶ τάψυχιατρεῖα ὅλο καὶ αὐξάνονται.Συνεχίζει ὁ γέροντας: «Ὅταν ἀγαπήσουμε τόν Χριστό μέ ὅλη μας τήν ψυχή, ὅτανἔρθει ὁ θεῖος ἕρωτας μέσα μας, τότε ὅλα τά προβλήματα φεύγουν καὶ γεμίζουμε μέπραγματική χαρά». Θυμηθεῖτε αὐτό τό θεραπευτικό τοῦ Ἁγίου Μαξίμου, τήν κίνησηπρός τόν Θεό, πού τήν ἔχουμε μέσα μας. Ἄν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀγαπήσει τόν Θεό, θάεἶναι συνέχεια ἄρρωστος. Ἄν θέλουμε νά κάνουμε σωστή ἀγωγή στά παιδιά, πρέπεινά τούς μάθουμε νά ἀγαπήσουν τόν Θεό. Ὅσο δὲν τό κάνουμε αὐτό, κάνουμε λάθοςἤ ἐλλιπή ἀγωγή στό παιδί. Οὐσιαστικά τό ἀφήνεις στήν ἀρρώστια του καὶ τήνκαταστροφή του, τό κάνεις νά εἶναι μόνιμα ἄρρωστο, ἄν δὲν τό μάθεις νά ἀγαπήσειτόν Θεό, νά Τόν ἐρωτευτεῖ μέ τόν Θεῖο Ἔρωτα. Κατά τούς πατέρες εἴμαστε ὅλοιψυχοπαθεῖς, ἔχουμε πάθος ψυχῆς καὶ ὅλοι χρειαζόμαστε θεραπεία, γιατί ὅλοιἁμαρτάνουμε καὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτάνει, εἶναι ψυχασθενής.Λέει ὁ γέροντας ἀπευθυνόμενος στόν συγγραφέα τοῦ βιβλίου : «Ἐσύ μωρέ, τά ξέρειςαὐτά πού σοῦ τά εἶπα τόσες φορές. Οἱ ψυχίατροι καὶ ψυχολόγοι μιλᾶνε γιάἀπωθημένα καὶ κληρονομικά, γιατί δὲν γνωρίζουν τήν ἀνθρώπινη ψυχή πού μόνο μέτόν Θεῖο Ἔρωτα θεραπεύεται καὶ ζεῖ τήν ἐν Χριστῷ χαρά. Οἱ ἀσθένειες ὁφείλονταιστήν ἁμαρτία. Ὅταν ὅμως κατοικήσει μέσα σέ ὅλη τήν ψυχή ὁ Χριστός, τότε φεύγειἡ ἁμαρτία, φεύγει καὶ ἡ ἀσθένεια». Αὐτό σημαίνει πώς ὁ ἄνθρωπος φταίει πού ἔχεικαταντήσει ψυχασθενής καὶ ψυχοπαθής. Ὅλες αὐτές οἱ λεγόμενες ψυχοθεραπεῖες,βλέπετε ὅτι προσπαθοῦν νά ἀπενοχοποιήσουν τόν ἄνθρωπο, νά τόν πείσουν ὅτι δὲνφταίει αὐτός.Εἶχε πάει κάποτε κάποιος σέ ἕναν ψυχίατρο καὶ εἶχε πέσει σέ μοιχεία, εἶχε κάνει καὶδεύτερη σχέση. Ὁ ψυχαναλυτής τοῦ ἔδωσε ἄφεση, λέγοντας πώς δὲν πειράζει, καθώςμερικοί εἶναι φτιαγμένοι νά κάνουν παράλληλες σχέσεις. Φαντάζεστε τί διαστροφή!Ἄν εἶναι δυνατόν τώρα αὐτός ὁ ἄνθρωπος νά θεραπευτεῖ.«Γιατρός τῆς ψυχῆς εἶναι μόνο ὁ Χριστός καὶ μέ τήν Χάρη τοῦ Χριστοῦ εἶναι καὶ ὁἍγιος, ὁ ὁποῖος γνωρίζοντας τήν ψυχή, ἔχει ἀποκτήσει αὐτογνωσία, ἔχει πρῶταθεραπευτεῖ ὁ ἴδιος καὶ μετά ἔχει ἀποκτήσει καὶ ἐτερογνωσία». Γι’αὐτό βλέπετε ὅτιπηγαίνεις, σέ βλέπει, σέ διαβάζει, βγάζει διάγνωση καὶ σέ συμβουλεύει. Ἐνῶ εἶσαιτόσο μπερδεμένος, ἀκούγοντας αὐτά πού σοῦ λέει ἀπορεῖς μέ τό πόσο εὔκολο ἦταναὐτό πού σέ βασάνιζε χρόνια. Αὐτό συμβαίνει, γιατί πρόκειται γιά ἕνα μυστήριο. Ὁἄνθρωπος αὐτό δὲν τό ἔβλεπε, γιατί δὲν εἶχε μπεῖ στήν διαδικασία τῆς μετάνοιας,ὥστε νά μπεῖ τό Φῶς μέσα του καὶ νά ἀνοίξουν τά μάτια τῆς ψυχῆς του.«Ὁ Χριστός καὶ ὀ κατά χάριν τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἅγιος, ἀφού μπορεῖ νά πραγματοποιεῖτό δυσκολότερο, δηλαδή τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς, μπορεῖ νά πραγματοποιεῖ καὶ τόεὐκολότερο, δηλαδή τήν θεραπεία τοῦ σώματος, ὅταν ἡ δεύτερη βοηθάει τήν πρώτη.Οἱ σωματικές ἀσθένειες ἐξυπηρετοῦν πολλούς καὶ ποικίλους σκοπούς τῆς ὑπέρλογηςἀγάπης τοῦ Θεοῦ». Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος θεραπευτεῖ ψυχικά, πολλές φορέςθεραπεύεται καὶ σωματικά.47

«Ὁ Χριστός ἐνηνθρώπισε, ἵνα λύσει τά ἔργα τοῦ διαβόλου». Δηλαδή ὁ Θεός ἦρθεστήν γῆ καὶ πῆρε ἀνθρώπινη σάρκα, γιά νά καταλύσει τά ἔργα τοῦ διαβόλου.Ἔρχεται τώρα αὐτή ἡ σέκτα αὐτολατρείας, αὐτή ἡ αἵρεση, ἡ ψυχολογία καί λέει ὅτιδὲν ὑπάρχει Χριστός καὶ διάβολος, μόνος του ὁ ἄνθρωπος θά γίνει καλά.Ὁ Ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, σέ ἕνα κείμενο περί ἀσθενείας λέει: «Ἡ ψυχή εἶναικυρίαρχος στόν ἄνθρωπο. Ὅταν τό σῶμα κατατρίχεται ἀπό ἀσθένεια, αὐτό ὁφείλεταιστήν Θεία Πρόνοια». Ὁφείλεται δηλαδή σέ αὐτήν τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποίαπρονοεῖ, φροντίζει καὶ συντηρεῖ τά πάντα. Ὁ Χριστός μᾶς εἶπε ὅτι φροντίζει ἀκόμηκαὶ για τίς τρίχες τῆς κεφαλῆς μας, γιά πράγματα πού ἑμεῖς δὲν ἀσχολούμαστε,ἀκόμη καὶ γιά τά πιό ἀμελητέα.«Αὐτή ἡ Θεία Πρόνοια ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά ἀσθενήσει, γιατί μέ αὐτόν τόν τρόποἐξασθενοῦν τά πάθη καὶ ὁ ἄνθρωπος συνέρχεται». Ἡ ἀρρώστια, φέρνει ὀδύνη, πόνο.Αὐτός ὁ πόνος θεραπεύει τήν ἡδονή πού ἔβαλε μέσα του ὁ ἄνθρωπος. Γιάπαράδειγμα, βλέπετε πόσες ἀρρώστιες προκαλεῖ ἡ παχυσαρκία. Ἡ παχυσαρκία εἶναιἡ ὑποδούλωση στό πάθος τῆς γαστριμαργίας καὶ τῆς κοιλιοδουλίας πού κάνει τόνἄνθρωπο μετά νά ὑποφέρει. Παχαίνει, παθαίνει ζάχαρο, καρδιακά προβλήματα,ἀκόμα καὶ καρκίνο. Ὅλα αὐτά δὲν εἶναι τιμωρία, ἀλλά τό φάρμακο τοῦ Θεοῦ, γιά νάἀρρωστήσουμε , νά χαλιναγωγήσουμε τά πάθη μας καὶ νά θεραπευτοῦμε ἀπό τίςἡδονές πού βάλαμε μέσα μας. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος συνέρχεται. Ἀλλά ἄν δὲν μπεῖ καὶστήν πλήρη θεραπευτική τῆς ψυχῆς, στήν κίνηση πρός τόν Θεό καὶ τήν ἀναζήτησητῆς ὑπέρτατης ἡδονῆς,, τοῦ Θείου Ἔρωτος, πάλι θά ξανάρθουν αὐτά.Λέει ὁ Ἅγιος «Μερικές φορές πάλι ἡ σωματική ἀσθένεια προκαλεῖται ἀπό τά πάθη.Γιατί, ὅπως λέει καὶ ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Θεός δὲν εἶναι ἡ αἰτία τοῦ κακοῦ. Αὐτάσυμβαίνουν λόγω τῆς ἁμαρτίας. Ἀπομάκρυνε τήν ἁμαρτία καὶ οἱ ἀρρώστιες θάθεραπευτοῦν. Ἀπό πού προέρχονται οἱ ἀσθένειες, οἱ σωματικές πληγές; Ὁ Κύριοςδημιούργησε τό σῶμα, ἀλλά ὄχι τήν ἀρρώστια, τήν ψυχή, ἀλλά ὅχι τήν ἁμαρτία. Τίεἶναι πιό χρήσιμο καὶ πιό ἀπαραίτητο ἀπό ὄλα; Ἡ ἕνωση μέ τόν Θεό καὶ ἡἐπικοινωνία μέ τήν ἀγάπη». Προσέξτε το αὐτό μέ τήν ἀγάπη. Δὲν ἀξίζει νά κάνειςμία προσευχή χωρίς ἀγάπη, νά τήν κάνεις ἁπλά γιά νά τελειώνεις. Καλύτερα τότε νάμήν τήν κάνεις. Ἄν δὲν ὑπάρχει ἡ προσπάθεια νά ἀναζητήσεις τόν Θεῖο Ἔρωτα, δὲνθεραπεύεσαι, μπορεῖ καὶ νά βλάπτεσαι.«Ἄν χάσουμε αὐτήν τήν ἀγάπη, ἀπομακρυνόμαστε ἀπό τόν Θεό καὶ ἐφόσονἀπομακρυνόμαστε ἀπό Ἐκεῖνον, παθαίνουμε διάφορες ἀσθένειες».Ὁ γέροντας Πορφύριος δὲν μισοῦσε κανέναν. Τήν ψυχιατρική τήν διέκρινε ἀπό τούςγιατρούς πού τήν ὑπηρετοῦσαν. Μᾶς εἶχε μιλήσει πολύ γι’ αὐτά τά ζητήματα. Κίἔλεγε ξεκάθαρα ὅτι «τούς ψυχιάτρους τούς ἀγαπῶ, ἀλλά τήν ψυχιατρική δὲν τήνθέλω». Ἦταν ἀπόλυτα ἀρνητικός σέ αὐτήν τήν ψυχαναλυτική ἄποψη τῆς συνεχοῦςἀναφορᾶς στά ἀπωθημένα, στό νά γυρνᾶς πίσω στό παρελθόν κι ἔλεγε: «Νά κοιτᾶτεμπροστά, νά τά ξεχάσετε τά πρίν, νά χαίρεστε τήν ζωή σας. Ἡ ἀναμόχλευση τῶνπερασμένων ἐρώτων, ἁμαρτιῶν, σχέσεων, γεγονότων πού μᾶς πίκραναν, παθῶν,στοιχείων τοῦ ὑποσυνειδήτου πού φέρνουν στήν ἐπιφάνεια οἱ ἀναλυτές, εἶναι τόσο48

ἐπικίνδυνη, ὅσο δὲν φαντάζονται, οὔτε οἱ ἀναλυόμενοι, οὔτε οἱ θεραπευτές. Κάτιπολύ διαφορετικό συμβαίνει στήν ἐξομολόγηση καὶ ὄχι διαχείριση ἐνοχῶν , ὅπωςπιστεύουν κάποιοι». Δυστυχῶς αὐτό τό πιστεύουν καὶ κάποιοι ἱερεῖς. Βεβαίως καὶ ὁἄνθρωπος ἐλευθερώνεται ἀπό τίς ἐνοχές, ἀλλά τό σημαντικότερο εἶναι ὅτιθεραπεύεται καὶ ἡ ψυχή.ΣυζήτησηὍπως ἔλεγε ὁ πατήρ Παΐσιος «ἔχουμε μέσα μας ὅλα τά βιώματα». Ἔχουμε τάβιώματα τοῦ πατέρα μας, τῆς μητέρας μας καὶ ἰδίως τῆς μάνας μας ἀπό τήν κυοφορίαἀκόμα, τά βιώματα ἀπό τόν Ἀδάμ μέχρι τώρα, ὅλα τά πάθη καὶ ὅλες τίς ἀρετές. Τάκουβαλᾶμε μέσα μας. Θεραπευόμαστε μέ τήν γενική Ἐξομολόγηση, ἡ ὁποία μπορεῖνά γίνει πολλές φορές, ὄχι μόνο μία φορά. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἐλευθερώνεται ἀπό ὅλααὐτά. Ἄν δὲν τήν κάνει αὐτήν την γενική ἐξομολόγηση, μπορεῖ νά ἔχει μέσα του μίαἐνέργεια ἡ ὁποία θά ὀφείλεται σέ κάτι πού ἔγινε στό παρελθόν, πχ ἡ μάνα νά μὴνἤθελε το μωρό. Αὐτό μπορεῖ νά ἔχει περάσει στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ, νά τόκουβαλάει ὅλη τήν ζωή του σὰν ἔλλειψη ἀγάπης καὶ νά ξεσπάει στό φαγητό, χωρίςνά ξέρει γιατί. Ἄν δὲν κάνει τήν γενική ἐξομολόγηση, νά μπεῖ ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦμέσα του, δὲν θά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή του. Ὅλοι οἱ ἱερεῖς ἔχουν αὐτήν τήν χάρη. Τόπαιδί ἐπηρεάζεται πολύ ἀπό τήν μητέρα. Ὅ,τι ζεῖ ἡ μητέρα τό περνάει στό παιδί,ἰδίως τήν περίοδο τῆς κυοφορίας. Γι’ αὐτό θά πρέπει ἡ κυοφορία νά εἶναι Ἅγια. Νάμήν ἔχουν σαρκικές σχέσεις οἱ σύζυγοι ἐκείνη τήν περίοδο, οὔτε νά θυμώνει, νάμνησικακεῖ, νά πίνει, νά καπνίζει, μέ λίγα λόγια νά μήν ὑποδουλώνεται στίς ἡδονές.Ὅσο ἁγία εἶναι ἠ μητέρα, τόσο πιό ἅγιο θά εἶναι καὶ τό παιδί καὶ τόσο λιγότερο θάδυσκολευτεῖ μετά στόν ἀγώνα του.Δυστυχῶς οἱ ἴδιοι οἱ γονείς μαθαίνουν λάθος πράγματα στό παιδί. Οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς,ἀλλά καὶ τό συγγενικό περιβάλλον γιά παράδειγμα, ἀπό τήν πρώτη στιγμή πούγεννιέται τό παιδί, τό μαθαίνουν νά ἀγαπάει τά λεφτά. Χρυσώνουν τό παιδί τήνπρώτη μέρα πού θά γεννηθεῖ στό μαιευτήριο, περνώντας του τό χειρότερο πάθος, τήνρίζα τῶν παθῶν, τήν φιλαργυρία. Κάνουμε αὐτό ἀντί νά καλέσουμε τόν παπά. Ποιόςτό ξέρει αὐτό; Τήν πρώτη ἡμέρα πού θά γεννήσει ἡ γυναίκα, πρέπει νά πάει ὁ ἱερέαςνά τήν διαβάσει. Θεραπευτική τῆς ψυχῆς τῆς μητέρας καὶ τοῦ μωροῦ. Τήν πρώτημέρα καὶ τήν ὄγδοη μέρα πρέπει πάλι νά διαβάσει τό μωρό, γιά νά δώσει τό ὄνομα.Κί ὅμως δέν τό κάνουμε, ἀλλά βάζουμε λεφτά «γιά τό καλό»! Μά ποιό καλό!Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης49

Περί ψυχῆς καί θεραπείας αὐτῆς - 2o μέροςΛέγαμε μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ κάποια πράγματα σχετικά μέ τό ἐρώτημα, ἄνὑπάρχουν προβλήματα ἀμιγῶς ψυχολογικά καί ἄλλα πού τά λέμε πνευματικά καί ἄνμπορεῖ ἕνας Χριστιανός νά προσλάβει κάτι ἀπό αὐτές τίς λεγόμενεςψυχοεπιστῆμες:ψυχολογία, ψυχοθεραπεία καί ψυχιατρική.Εἴχαμε πεῖ πώς οἱ ὅροι εἶναι παραπλανητικοί. Ἡ ψυχιατρική εἶναι ἡ ἐπιστήμη πούἀσχολεῖται μέ τό νευρικό σύστημα, ἑπομένως θά ἔπρεπε νά λέγεται νευροϊατρική,νευρολογία. Οἱ ψυχίατροι ἀσχολοῦνται μέσω τῆς ἐπιστήμης τους μέ τούς ἱστούς, τάνευρικά κύτταρα, τούς νευροδιαβιβαστές καί τίς δυσλειτουργίες πού ὑπάρχουν καίπροσπαθοῦν νά τίς διορθώσουν μέ τά φάρμακα πού δίνουν. Αὐτό εἶναι σωστό. Ὁὅρος ὅμως εἶναι παραπλανητικός, γιατί, ὅταν κάποιος ἀκούει τήν λέξη «ψυχο-ιατρική», πηγαίνει ἐκεῖ γιά νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή του. Ἡ ψυχή ὅμως εἶναι ἀόρατη καίσυνεπῶς δέν μπαίνει στό μικροσκόπιο καί ὁ μόνος πού μπορεῖ νά τήν προσεγγίσειεἶναι ὁ Θεός -ὡς Ἰατρός τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων πού λέμε στίς εὐχές- καί τόσῶμα Του, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία.Ἕνας ἀκόμα παραπλανητικός ὅρος εἶναι ὁ ὅρος «ψυχολογία» πού δέν ἰσχύει, γιατίψυχολογία σημαίνει λόγος γιά ψυχή, ἀλλά οἱ ἴδιοι οἱ ψυχολόγοι ἀρνοῦνται τήνὕπαρξη τῆς ψυχῆς. Ὁπότε γιά ποιά ψυχή μιλᾶνε; Οὐσιαστικά εἶναι ἕνας λόγος γιάσυμπεριφορές, δηλαδή πῶς θά βοηθηθεῖ ἕνας ἄνθρωπος στό νά διορθώσει τήνσυμπεριφορά του.Ὁ ὅρος «ψυχοθεραπεία» εἶναι διαφορετικός ἀπό τόν ὅρο «ψυχιατρική» -ἄσχετα ἄνμερικοί ψυχίατροι κάνουν καί ψυχανάλυση- ἀλλά ὑπάρχουν πολλές ἀκόμα παρόμοιες«μέθοδοι» θεραπείας τῆς ψυχῆς. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί δηλαδή διατείνονται ὅτιθεραπεύουν τήν ψυχή, τό ὁποῖο δέν ἰσχύει, γιατί καί οἱ ἴδιοι δέν γνωρίζουν τίποτα γιάτήν ψυχή. Ἄν ψάξει κάποιος στά βιβλία τους, θά διαπιστώσει ὅτι δέν ὑπάρχεικανένας ὅρος σ’ αὐτά γιά τήν ψυχή. Ὑπάρχει μόνο ἕνας περιφερειακός ὁρισμός, πούἀναφέρεται στίς ἐκδηλώσεις καί στίς ἐνέργειες τῆς ψυχῆς. Οἱ Πατέρες ὅμως μιλᾶνεξεκάθαρα γιά τό ὅτι ἡ ψυχή ἔχει καί οὐσία. Ἄν ἤθελαν νά εἶναι ἔντιμοι αὐτοί οἱἐπιστήμονες, θά ἔπρεπε τουλάχιστον νά ἔχουν μελετήσει καί τούς Πατέρες -μίαβιβλιογραφία 2000 ἐτῶν- οἱ ὁποῖοι ἀκριβῶς ἀναφέρονται στήν ψυχή δίνονταςκαταπληκτικούς ὁρισμούς (Ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος, Ἅγιος ἸωάννηςΔαμασκηνός).Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός ἀναφέρει ὅτι ἡ ψυχή εἶναι οὐσία, ἁπλή, ἀόρατη,νοερά, ἔχει νοερά ἐνέργεια, καί πάνω σ’ αὐτήν τήν οὐσία τῆς ψυχῆς, ἔρχεται τό κατ’εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ πάνω ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, χωρίς τήν ὁποία ἡ ψυχήεἶναι ἄρρωστη. Ὅλη ἡ ἀρρώστια μας -τά λεγόμενα ψυχολογικά- ὁφείλεται στό ὅτιδέν ἔχει κοινωνία ἡ ψυχή μας μέ τήν Χάρη. Λέει ὁ π. Πορφύριος «ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦτά δίνει ὅλα». Ὅλα ὅσα χρειάζεται δηλαδή ὁ ἄνθρωπος, τά παίρνει ἀπό τήν Χάρη.50