(20o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Στό Ἅγιο Ὄρος, ὅταν ἕνας γίνεται καλόγερος, δηλαδή μπαίνει στό στάδιο γιά νά σωθεῖ - αὐτό σημαίνει καλόγερος, εἶναι ἕνας χριστιανός ὁ ὁποῖος ἀποφασίζει νά ζήσει κατά Θεόν. Καί καθένας ἀπό σᾶς πού πᾶτε νά ἐξομολογηθεῖτε γιά πρώτη φορά οὐσιαστικά μοιάζετε μ’ ἕναν μοναχό, ὁ ὁποῖος κείρεται, κουρεύεται δηλαδή καί μπαίνει στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Μέχρι τότε, θά πεῖς, δέν εἴμαστε; Δέν εἴμαστε! Ὅσο ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνεξομολόγητος, εἶναι μακριά ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Εἶσαι σάν εἰδωλολάτρης. Ἀπό τή στιγμή πού μετανοεῖς καί ἐξομολογεῖσαι γιά πρώτη φορά εἶσαι σάν τόν μοναχό πού μπαίνει στό μοναστήρι καί παίρνεις τόν δρόμο γιά τή σωτηρία. Λοιπόν, τί τοῦ εὔχονται τοῦ μοναχοῦ; Ξέρετε, ὅταν κουρεύεται ἕνας μοναχός… Καλές ὑπομονές! Καλή ὑπομονή, ἀδελφέ μου! Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει ὑπομονή στά ὅποια τοῦ συμβαίνουν καί μάλιστα στά θλιβερά, αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἀποκτάει σιγά-σιγά ὅλες τίς ἀρετές. Θυμηθεῖτε καί αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός μας ἐκεῖ στήν παραβολή τοῦ σπορέως, ὅτι πέφτει ὁ σπόρος στήν καλή γῆ καί «καρποφοροῦσιν -οἱ σπόροι αὐτοί- ἐν ὑπομονῇ»[11]. Βλέπετε, σπέρνουμε τόν Σεπτέμβριο, τόν Ὀκτώβριο, πότε πέφτουν οἱ πρῶτες βροχές. Πότε θερίζουμε ὅμως; Τόν Μάιο, τόν Ἰούνιο.. Ὅλος αὐτός ὁ χρόνος εἶναι ὁ χρόνος τῆς ὑπομονῆς. Ὅλον αὐτό τόν χρόνο ὁ γεωργός κάνει ὑπομονή καί περιμένει ὅλη αὐτή τή διαδικασία, νά βλαστήσει ὁ σπόρος καί νά καρποφορήσει. Ἔτσι καί στήν πνευματική ζωή. Μήν περιμένεις ἀμέσως καρποφορία. Σπέρνεις μέ τήν μετάνοια τώρα, μέ τήν ἐξομολόγηση, μέ τήν προσευχή καί θά θερίσεις σ’ ἕναν χρόνο, σέ δύο χρόνια, σέ δέκα χρόνια.. Μήν περιμένεις ἀμέσως νά γίνεις ἅγιος καί τέλειος καί νά φύγουν ὅλα τά πάθη ἀμέσως καί νά ἠρεμήσεις τελείως. Ὄχι! Σιγά- σιγά ὅμως, ὅσο ἐπιμένεις καί παραμένεις ὑπομονετικά στόν ἀγῶνα, θά βλέπεις πώς αὐξάνει μέσα σου ἡ χαρά τοῦ Χριστοῦ, ἡ εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ, θά φεύγει τό ἄγχος, θά φεύγουν ὅλα αὐτά τά πράγματα πού μᾶς ταλαιπωροῦν. Ἑπομένως, εἶναι πολύ σημαντική αὐτή ἡ συμβουλή. Δέν ξέρεις τί νά πρωτοτηρήσεις ἀπό τό Εὐαγγέλιο; Τήρησε αὐτό, κάνε ὑπομονή σέ ὅ,τι θλιβερό σοῦ συμβαίνει καί σιγά-σιγά θά ἀποκτήσεις ὅλες τίς ἀρετές. «Γιατί ποιόν κόπο ἔχει τό νά προσεύχεσαι γιά ἐκεῖνον πού σέ λύπησε;»[12]. Λέει τώρα τίς συνέπειες γιά νά κάνεις ὑπομονή. Ὅταν κάποιος σέ λυπεῖ, μπορεῖ νά εἶναι ἡ σύζυγός σου, μπορεῖ νά εἶναι τό παιδί σου, μπορεῖ νά εἶναι ὁ πεθερός σου, ἡ πεθερά σου, δέν ξέρω ποιός ἄλλος κοντινός σου, κάποιος συνεργάτης σου, κάποιος ἐργοδότης σου.. -Πόσο κοπιαστικό εἶναι στήν προσευχή σου νά πεῖς, Θεέ μου, ἐλέησέ τόν; Τίποτα δέν εἶναι.. δέν σέ βάζει ὁ Θεός νά σκάβεις. Σοῦ λέει ἁπλῶς, κάνε μιά προσευχή γι’ αὐτόν νά τόν ἐλεήσει ὁ Θεός. Καί μάλιστα νά κάνουμε αὐτό -ξέρετε τό λένε οἱ ἅγιοι- νά ζητᾶς πρῶτα νά ἐλεήσει αὐτόν καί μετά ἐσένα. Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησε τόν δοῦλο σου τάδε -πού σοῦ κάνει τή ζωή δύσκολη- καί μέ τίς εὐχές του ἐλέησε μετά καί ἐμένα! Τόν βάζεις πρῶτον αὐτόν, παρακαλᾶς τόν Θεό νά τόν 151

ἐλεήσει, νά τόν θεραπεύσει ἐκεῖνον καί ὅταν ἐκεῖνος γίνει ὅπως θέλει ὁ Θεός, ὁπότε θά ἔχει ζωντανή καί καλή προσευχή, μετά μέ τίς δικές του προσευχές, Χριστέ μου, ἐλέησε καί ἐμένα. Αὐτή ἡ προσευχή ἀρέσει πάρα πολύ στόν Θεό καί σέ μαθαίνει καί σένα καί νά συγχωρεῖς καί νά ἀγαπᾶς, νά ἀγαπᾶς τόν ἐχθρό σου. Γιατί βασικό χαρακτηριστικό τοῦ χριστιανοῦ εἶναι ν’ ἀγαπᾶμε τούς ἐχθρούς μας. Ὄχι τούς φίλους μας. Καί οἱ γκάνγκστερ τούς ἀγαπᾶνε τούς φίλους τους… μέχρι νά φτάσουν στή μοιρασιά, ἐκεῖ τσακώνονται! Ὁ χριστιανός φαίνεται ἀπό τό ἄν ἀγαπάει τούς ἐχθρούς του. Νά ὑπομένεις λοιπόν μέ εὐχαρίστηση ὅ,τι σοῦ συμβαίνει. Νά προσεύχεσαι, πού δέν ἔχει καθόλου κόπο αὐτό, γι’ αὐτόν πού σέ λύπησε. «Μήπως εἶναι τό ἴδιο μέ τό νά σκάψεις τή γῆ;». Ὄχι, βέβαια. «Ἤ νά βαδίσεις δρόμο;», νά κάνεις χιλιόμετρα δηλαδή, νά περπατήσεις. «Ἤ νά περάσεις θάλασσα; Ἤ νά ὑποστεῖς χρηματική ζημία;»[13]. Δέν σοῦ ζητάει τίποτα. Οὔτε σοῦ ζητάει νά πληρώσεις κάτι. Ἁπλῶς νά προσευχηθεῖς γι’ αὐτόν πού σέ ἀδίκησε, γι’ αὐτόν πού αἰσθάνεσαι μέσα σου ὅτι πάει νά δημιουργηθεῖ μιά ἀντιπάθεια. Κάνε προσευχή. Εἶναι τό καλύτερο φάρμακο γιά νά ἠρεμήσει ἡ ψυχή σου καί γιά νά δεχτεῖς τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. «Νά αἰσθάνεσαι λοιπόν εὐχαρίστηση, ὅταν ἐξευτελίζεσαι καί ἔγινες μαθητής τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, πού ἐπορεύοντο μέ χαρά». Νά χαίρεσαι πού γίνεσαι μαθητής τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, «οἱ ὁποῖοι ἀξιώθηκαν νά ἀτιμασθοῦν γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ»[14] Τούς ἔδειραν τούς Ἁγίους Ἀποστόλους, ἐπειδή κήρυτταν τό Εὐαγγέλιο. Μετά τήν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου, τούς ἔπιασαν καί τούς ἔδειραν. Γιατί, λέει, μιλᾶτε γιά αὐτό τό ὄνομα;.. Βλέπετε; Ὁ διωγμός τοῦ Χριστοῦ ἀρχίζει ἀμέσως. Ἀμέσως, μέ τό πού ἀρχίζει τό κήρυγμα, ἀμέσως ἀρχίζει καί ὁ διωγμός. Δέν θέλει ὁ κόσμος νά ἀκούγεται τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Τί λέγαμε καί γιά τούς πολιτικούς; Κανένας δέν μιλάει γιά Χριστό. Καί ὅποιος τολμήσει νά μιλήσει γιά Χριστό, χλευάζεται. Ὅταν λοιπόν τό ὑποστεῖς αὐτό, ὀνειδιστεῖς, χλευαστεῖς, ντροπιαστεῖς, νά χαίρεσαι γιατί μιμεῖσαι τούς Ἁγίους Ἀποστόλους, οἱ ὁποῖοι λέει, χάρηκαν πάρα πολύ ὅταν ταλαιπωρήθηκαν ἔστω καί λίγο, ἔφαγαν λίγο ξύλο, ἐπειδή μιλοῦσαν γιά τόν Χριστό. «Καί ἐκεῖνοι μέν ὡς καθαροί ἔπασχαν γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἐνῶ ἐμεῖς χρωστοῦμε νά ἀτιμαζώμεθα γιά τίς ἁμαρτίες μας. Διότι, ἀκόμα κι ἄν κανείς δέν θίξει τήν τιμή μας, εἴμαστε ἄτιμοι καί ἐπικατάρατοι», ἐπειδή δέν τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἄν αὐτοί πού ἦταν ἄμεμπτοι, ταλαιπωρήθηκαν, πόσο μᾶλλον, λέει ὁ ἅγιος, πρέπει ἐμεῖς νά ταλαιπωρηθοῦμε, πού εἴμαστε ἁμαρτωλοί. «Γιατί λέγει εἶναι καταραμένοι ὅσοι παρεκκλίνουν ἀπό τίς ἐντολές Σου»[15]. «Ἐπικατάρατοι οἱ ἐκκλίνοντες ἀπό τῶν ἐντολῶν σου»[16]. Ὅσοι φεύγουν ἀπό τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ γίνονται καταραμένοι, δηλαδή χωρισμένοι ἀπό τόν Χριστό. 152

«Δέν εἶναι ὅλοι ἱκανοί νά ἀτιμασθοῦν γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά μόνο οἱ Ἅγιοι καί καθαροί, ὅπως εἶπα. Ἐκεῖνο δέ πού μποροῦμε νά κάνουμε ἐμεῖς εἶναι νά ὑπομένουμε μέ εὐγνωμοσύνη τίς προσβολές καί τίς ὕβρεις πού μᾶς προξενοῦν καί νά ὁμολογοῦμε ὅτι δικαίως ἐξευτελιζόμαστε γιά τά ἐλεεινά ἔργα μας»[17]. Οἱ Ἅγιοι ἔπασχαν γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, ἐμεῖς ὀφείλουμε νά πάσχουμε γιά τίς ἁμαρτίες μας. Εἶναι μεγάλη τιμή νά ἀξιωθεῖς νά πάθεις γιά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ἐμᾶς οἱ ταλαιπωρίες μας εἶναι γιά τίς ἁμαρτίες. Ὅταν ἐξαγνιστοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες, τότε θά ἔχουμε καί παθήματα γιά χάρη τοῦ Χριστοῦ. Οἱ Ἅγιοι βλέπετε, ἐνῶ δέν εἴχανε, εἴχανε ἐξαλείψει τίς ἁμαρτίες τους μέ τή μετάνοιά τους, ἔπασχαν μετά γιατί ἦταν χριστιανοί, γιατί μιλοῦσαν γιά τόν Χριστό, γιατί ἔκαναν τά ἔργα τοῦ Χριστοῦ. Καί ἀκόμα ἔδωσαν καί τή ζωή τους, πού εἶναι μέγιστη τιμή νά γίνεις μάρτυρας! Ἀλλά γιά νά φτάσεις νά γίνεις μάρτυρας, πρέπει νά μάθεις νά ὑπομένεις κάθε εἴδους ἀδικία. «Ἀλλά ἡ ἀθλία αὐτή ψυχή, ἄν καί γνωρίζει τά ἀκάθαρτα ἔργα της καί ὅτι δίκαια πάσχει, ἄν κάτι παθαίνει, ἐντούτοις κάθεται καί παραπλανᾶ τή συνείδησή της καί ἐξυφαίνει λογισμούς ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ της λέγουσα, μοῦ εἶπε καί μέ πρόσβαλε καί μέ κακολογεῖ, καί παραμένει ἀναίσθητη ἡ ἀνόητη καί ἀσύνετη, ἐχθρευομένη τόν ἑαυτό της καί ἐκτελοῦσα τά ἔργα τῶν δαιμόνων»[18]. Ὅταν ἀντιδροῦμε καί μισοῦμε καί ἀντιπαθοῦμε, εἴμαστε ἀσύνετοι. Κάνουμε τό ἔργο πού θά ἤθελε νά κάνει ὁ διάβολος πάνω στήν ψυχή μας. Τό κάνουμε μόνοι μας. Καί ἀντί νά ποῦμε, δίκαια πάσχω γιά τίς ἁμαρτίες μου, καλά παθαίνω, φτιάχνουμε λογισμούς ἐναντίον τοῦ ἀδελφοῦ μας, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ γιατρός μας, ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ Χριστοῦ. «Ὅπως δηλαδή στήν περίπτωση τῶν τεχνῶν ὁ ἀρχιτεχνίτης παραδίδει στόν μαθητή του τήν τέχνη καί τόν ἀφήνει πλέον νά ἐργάζεται μόνος του καί δέν ἔχει ἀνάγκη νά κάθεται κοντά του συνεχῶς γιά νά τόν καθοδηγεῖ, κατά διαστήματα μόνο τόν ἐπισκέπτεται γιά νά δεῖ μήπως παραμέλησε τήν ἐργασία του ἤ κάτι κατέστρεψε ἀπό τά ἔργα του, ἔτσι ἀκριβῶς κάνουν καί οἱ δαίμονες ҆ ἄν δοῦν μία ψυχή νά τούς ὑπακούει καί νά δέχεται εὔκολα πονηρούς λογισμούς, παραδίδουν σ’ αὐτή τήν σατανική τους τέχνη, δηλαδή τήν κακία τους καί τήν πονηρία τους καί δέν ἔχουν πλέον ἀνάγκη νά παραμένουν κοντά της, ἐπειδή γνωρίζουν ὅτι εἶναι ἀρκετή ἀπό μόνη της νά αὐτοκαταστραφεῖ καί νά χαθεῖ»[19]. Ὅταν δεῖ ὁ διάβολος ὅτι τοῦ κάνεις ὑπακοή, δηλαδή ἀντιδρᾶς, θυμώνεις, μισεῖς, ταράζεσαι ὅταν ἀδικεῖσαι, μετά δέν θά χάσει τόν χρόνο του μαζί σου. Σοῦ λέει, αὐτός τήν ἔμαθε τήν τέχνη.. νά πάω νά βρῶ κανέναν ἄλλον νά πειράξω. Καί θά ἔρχεται κατά διαστήματα σέ σένα, γιά νά βλέπει ἄν κάνεις τή δουλειά πού θέλει. Καταλάβατε πῶς μᾶς κοροϊδεύει ὁ διάβολος; Καί πάει στόν ἑπόμενο, ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νά ἀγωνιστεῖ, πού ἀγωνίζεται. Καί πολεμάει ἐκεῖνον, ἀσχολεῖται μέ ἐκεῖνον. Κάπου-κάπου λοιπόν ἐπισκέπτεται τήν ψυχή αὐτή μήπως παραμέλησε τήν ἐργασία πού παρέλαβε ἀπό ἐκείνους. «Ἔλεγε πάλι ὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς: Ὑπάρχει εὐκολώτερο πράγμα ἀπό τό νά ἀγαπᾶς ὅλους καί νά ἀγαπᾶσαι ἀπό ὅλους;». Κοιτάξτε, ἡ ἀρετή μᾶς φαίνεται δύσκολη, ἐνῶ εἶναι τό πιό εὔκολο. Τό δύσκολο εἶναι ἡ κακία. Ὅταν ἀγαπᾶς ὅλους καί τούς ἐχθρούς 153

σου, δέν ἔχεις μέσα σου εἰρήνη; Ἔ αὐτό δέν εἶναι τό εὔκολο καί τό ὡραῖο; Ἐνῶ, ὅταν ἔχεις γκρίνια, ἀντιπάθειες, μίση, δέν εἶσαι μέσα σέ μία διαρκῆ ταραχή, σέ ἕνα διαρκές ἄγχος, σέ μία λύπη; Τί εἶναι αὐτό, εὔκολο; Δύσκολο εἶναι. «Ποιά ἀνάπαυση δέν ἔχουν οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ;»[20]. Σέ τί μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός; Σέ ταλαιπωρία; Ὄχι, σέ ἀνάπαυση. Ἡ ταπείνωση εἶναι ἀνάπαυση. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἀνάπαυση. Ἡ πραότητα εἶναι ἀνάπαυση. Ἡ ἡσυχία, ἡ ἠρεμία εἶναι ἀνάπαυση. Σ’ αὐτό μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό λέει κάτι πολύ ὡραῖο στήν Ἁγία Γραφή «κατατρύφησον τοῦ Κυρίου καί δώσει σοι τά αἰτήματα τῆς καρδίας σου»[21]. Τρυφή εἶναι ἡ ἀπόλαυση. Κατατρυφῶ σημαίνει ἀπολαμβάνω στόν μέγιστο βαθμό. Καί τί σοῦ λέει λοιπόν ὁ Χριστός; Ἔλα νά γλεντήσεις μαζί Μου, νά ἀπολαύσεις στήν πληρότητα ὅλη τήν μακαριότητα πού Ἐγώ χορηγῶ. -Πῶς τή δίνει τήν μακαριότητα καί τήν εὐτυχία; Μέσα ἀπό τίς ἐντολές. Ἑπομένως, ὁ Χριστός δέν μᾶς καλεῖ σέ ταλαιπωρία, σέ βάσανα, ἀλλά σέ τρυφή. Καί σοῦ λέει, ὅταν τό κάνεις αὐτό, γλεντήσεις μαζί Μου, καταγλεντήσεις στή ζωή σου τηρώντας τίς ἐντολές, Ἐγώ λέει θά σοῦ δώσω ὅλα τά αἰτήματα τῆς καρδιᾶς σου. Ὅ,τι ζητάει ἡ καρδιά σου, θά στό ἱκανοποιήσω, λέει ὁ Χριστός. Βλέπετε; Δέν σοῦ λέει, ἔλα νά πληρώσεις, ἔλα νά βασανιστεῖς. Ἔλα νά γλεντήσεις! Γιατί πραγματικά οἱ ἐντολές δέν εἶναι ταλαιπωρία. Οἱ ἀρετές εἶναι τρυφή, εἶναι ἀπόλαυση. Καί βλέπετε οἱ Ἅγιοι ἄς ποῦμε εἶναι οἱ πιό χαρούμενοι ἄνθρωποι. Ἄς ποῦμε πάρτε τόν Ἅγιο Παΐσιο, συνέχεια μέ τό ἀστεῖο ἤτανε στό στόμα. Καί ὅλα ὅσα δέν μᾶς ἀρέσουνε, μᾶς τά ἔλεγε μέ τέτοιο τρόπο, τόσο χαρούμενα καί ἀνεκδοτολογικά ἄς ποῦμε, πού τά δεχόσουνα μιά χαρά ὅλα. Ξεχείλιζε ἡ χαρά ἀπό μέσα του καί μάλιστα ἔφτανε νά λέει στόν Χριστό, Χριστέ μου, μή μοῦ δίνεις ἄλλη χαρά, δέν ἀντέχω! Ἔλιωνε ἀπ’ τήν πολλή χαρά. Ἔ, αὐτή εἶναι ἡ χριστιανική ζωή, καταλάβατε; Καί μᾶς περνάει ὁ διάβολος τό ψέμα ὅτι ἡ χριστιανική ζωή εἶναι κατάθλιψη, κατσουφιά, στέρηση, θά στερηθεῖς τή χαρά τῆς ζωῆς.. Ποιά χαρά τῆς ζωῆς; Γιατί; Γιατί ἔχει ταυτίσει τή χαρά τῆς ζωῆς μέ τήν ἁμαρτία ὁ διάβολος καί σοῦ λέει, μή χάσεις τώρα τή ζωή σου πηγαίνοντας στήν ἐκκλησία.. ἄσε νά γεράσεις.. κάνε πρῶτα τή ζωή σου.. Δηλαδή κατάστρεψε τή ζωή σου. Αὐτό εἶναι οὐσιαστικά ἡ συμβουλή τοῦ διαβόλου. Κάνε τίς ἁμαρτίες πού κάνουν συνήθως οἱ νέοι καί ὅταν γεράσεις νά γυρίσεις. Μέγιστη ἀπάτη! Ἐνῶ πραγματικά γλεντάει τή ζωή του αὐτός πού τηρεῖ τίς ἐντολές, αὐτός πού ζεῖ σύμφωνα μέ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Αὐτός κατατρυφᾶ τοῦ Κυρίου. Ὁπότε παίρνει καί ὅλα τά αἰτήματα τῆς καρδιᾶς του! Πιστέψτε με, ἄν τό δοκιμάσετε αὐτό, θά δεῖτε μετά ὅτι χαίρεστε τή ζωή σας. Ἡ ἀληθινή χαρά τῆς ζωῆς εἶναι, ὅταν ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μέσα στό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἐξάλλου ὁ καρπός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι χαρά. «Ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη»[22]. Κι αὐτό στήν πράξη πολύ εὔκολα ξέρετε ποῦ μπορεῖ νά τό δεῖτε; Ὅταν ἀρχίσετε καί κάνετε κομποσκοίνι. Ὁ πρῶτος καρπός τοῦ κομποσκοινιοῦ, ὅταν τό κάνεις σωστά βέβαια, ἔτσι; Συγκεντρώνεις τόν νοῦ σου στόν Χριστό.. εἶναι ἡ χαρά. Τό λέει καί ὁ π. Ἐφραίμ ὁ 154

Κατουνακιώτης. Θά σοῦ ἔρθει μία μεγάλη χαρά μόλις ἀρχίσεις νά μιλᾶς σωστά στόν Χριστό, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με. Θά τό αἰσθανθεῖς μέσα σου. Κι ἄν ἐπιμείνεις καί συνεχίσεις, θά δεῖς πόσο αὐτή ἡ χαρά θά αὐξάνεται ὅλο καί περισσότερο. Τότε λοιπόν ἀληθινά γλεντᾶς τή ζωή σου, ὅταν ὑπακοῦς σ’ αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. «Ποιά ἀνάπαυση δέν ἔχουν οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ; Ἀλλά δέν μᾶς παρακινεῖ πρός αὐτάς ἡ προαίρεσις. Γιατί ἄν μᾶς παρακινοῦσε, τότε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά ἦταν ὅλα εὔκολα γιά τήν ψυχή καί ἡ παραμικρότερη κίνηση τῆς θελήσεώς μας θά ἔφερνε κοντά μας τόν Θεό πρός βοήθεια, ὅπως εἶπα πολλές φορές. Ἡ ἀρετή χρειάζεται μονάχα τή θέλησή μας, ὅπως εἶπε ὁ ἱερός Ἀντώνιος ҆ καί δέν ὑπάρχει ἀνάγκη κανενός κόπου, ἀφοῦ σέ ὅλα συνεργεῖ ἡ Χάρις»[23]. Ἀλλά τί γίνεται τώρα; Μέσα μας, ἐπειδή ὑπάρχει ἡ προπατορική ἄς ποῦμε ἁμαρτία καί ἔχουμε μπεῖ σ’ αὐτή τήν κατάσταση τῆς ἁμαρτωλότητας, ἡ θέλησή μας δέν μᾶς παρακινεῖ πρός τό καλό. Μᾶς παρακινεῖ δυστυχῶς πρός τό κακό. Ἔχουμε αὐτή τή ροπή πρός τό κακό, πρός τήν ἁμαρτία. Ὁπότε, ἐκεῖ χρειάζεται νά βιάσουμε λίγο τή θέλησή μας, τήν προαίρεσή μας. Καί νά πῶ, ἐγώ προαιροῦμαι, δηλαδή προεκλέγω, αὐτό θά πεῖ προαιροῦμαι. Προαιροῦμαι εἶναι ἡ πρώτη αἵρεσις. Αἱροῦμαι θά πεῖ ἐκλέγω, διαλέγω. Ἐγώ διαλέγω τόν Χριστό. Ἄς μοῦ λέει μέσα μου, πού λένε μερικοί ἀπό μέσα μου βγαίνει τό κακό - ἡ ἁμαρτία, μοῦ ἀρέσει νά βλέπω πονηρά, νά σκέφτομαι πονηρά.. μοῦ βγαίνει ἀπό μέσα μου! Ναί, ἀλλά αὐτό πού βγαίνει ἀπό μέσα σου εἶναι τό ἄρρωστο, ἐπειδή ἔχεις κληρονομήσει τήν ἀρρώστια τοῦ Ἀδάμ. Δέν εἶναι τό φυσιολογικό. Πρέπει νά ἀντισταθεῖς σ’ αὐτή τήν κακή ροπή, πού ὑπάρχει καί βγαίνει ἀπό μέσα σου καί νά διαλέξεις τό ἀντίθετο. Νά πεῖς, ἐγώ θά πάω κόντρα σ’ αὐτό πού βγαίνει ἀπό μέσα μου τό κακό. Αὐτό εἶναι τό μόνο ζόρι. Τίποτα ἄλλο. Ἀπό ἐκεῖ καί μετά ὅλα τά ὑπόλοιπα τά κάνει ὁ Χριστός. Κάνεις λοιπόν τήν πρώτη ἐκλογή. Καί εἶναι πολύ σημαντικό αὐτό, ξέρετε. Κάποια στιγμή πρέπει νά τό κάνουμε. Τώρα, ἐδῶ καί τώρα δηλαδή, νά πεῖς, ἐγώ μέ ποιόν θά εἶμαι; Μέ τόν Χριστό ἤ μέ τόν Ἀντίχριστο; Μέ τόν Θεό ἤ μέ τόν διάβολο; Εἶναι αὐτή ἡ βασική ἐκλογή πού πρέπει νά κάνει ὁποιοσδήποτε ἄνθρωπος στή ζωή του. Λοιπόν, ἡ σωστή ἐκλογή εἶναι νά πεῖς, θά εἶμαι μέ τόν Χριστό. Τί μέ τόν διάβολο θά πάω; Μά, ἀπό μέσα μου βγαίνει ὅλο τό ἀντίθετο… Θά ἀντισταθῶ! Γι’ αὐτό λέει ὁ Χριστός, «ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται»[24]. Πρέπει νά ἀσκήσεις μία βία. Σέ τί; Στή θέλησή σου καί νά πεῖς, ἐγώ δέν θέλω αὐτά πού βγαίνουν ἀπό μέσα μου, τά ἄρρωστα. Θέλω αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Τήν θεραπεία. Εἶναι ὅπως ὁ ἄρρωστος ἄς ποῦμε πού ἔχει κατάθλιψη, δέν θέλει νά φάει, κάθεται νηστικός ἐκεῖ καί ἀργοσβήνει. Καί τοῦ λέει ὁ γιατρός, πρέπει νά ζορίσεις τόν ἑαυτό σου νά φᾶς, ἀλλιῶς θά πεθάνεις. Ἔ, μέ τό ζόρι, θά πρέπει λίγο νά φάει, ἄν ἔχει λίγο νοῦ. Ἄς μήν ἔχει ὄρεξη… μέ τό ζόρι. Ἔτσι καί στά πνευματικά. Ἡ ψυχή μας δέν ἔχει ὄρεξη οὔτε νά πάει στήν ἐκκλησία οὔτε νά πάει στή Θεία Λειτουργία οὔτε νά διαβάσει Ἁγία Γραφή οὔτε νά κάνει προσευχή. Ἐκεῖ θά ζορίσεις. Γιατί ἄν δέν φᾶς πνευματικά, ἡ ψυχή σου 155

θά πεθάνει. Εἶναι ἁπλά πράγματα. Ὅπως τό ἄρρωστο σῶμα, ἄν δέν φᾶς, θά πεθάνεις. Καί ἡ ψυχή θέλει φαγητό. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός, «δέν μπορεῖ νά ζήσει ὁ ἄνθρωπος μόνο μέ ψωμί»[25]. Γιά νά ζήσεις χρειάζεσαι καί τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὅταν Τόν πείραξε ὁ διάβολος ἐκεῖ στό σαραντάρειο ὄρος, ἔ; Θυμάστε. Καί Τοῦ εἶπε, πές νά γίνουν οἱ πέτρες ψωμιά. Δῶσε ἐντολή.. Τόν δοκίμαζε ὁ διάβολος τόν Χριστό, ἔτσι; Κατά παραχώρηση.. γιά νά δεῖ τί εἶναι, γιατί δέν ἤξερε. Προβληματιζότανε.. Θεός ἤ ἄνθρωπος; Καί τοῦ ἔλεγε, κάνε αὐτό τό θαῦμα, νά πεῖς νά γίνουν οἱ πέτρες (τά κοτρώνια) ψωμιά νά φᾶς. Γιατί εἶχε πεινάσει ὁ Κύριος, σαράντα μέρες εἶχε νά φάει. Καί τί τοῦ εἶπε ὁ Χριστός; «Οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος»[26]. Δέν ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μόνο μέ ψωμί, «ἀλλ᾿ ἐπί παντί ῥήματι ἐκπορευομένῳ διά στόματος Θεοῦ»[27]. Χρειάζεσαι καί τό ρῆμα, τόν λόγο τοῦ Θεοῦ γιά νά ζήσεις. Βλέπετε, σήμερα οἱ ἄνθρωποι ὅλοι εἶναι ἄρρωστοι ψυχολογικά. Ἤ σχεδόν ὅλοι.. μέ κατάθλιψη.. μέ μιά χούφτα ψυχοφάρμακα πού παίρνουν κάθε μέρα.. Γιατί; Γιατί προσπαθοῦν νά συντηρήσουν μιά ψυχή, ἡ ὁποία δέν τρώει. Ὅπως ἕνας ἄνθρωπος ἄς ποῦμε που εἶναι σέ ἀσιτία καί προσπαθεῖς μέ τί;.. Νά τόν ξεγελάσεις μέ χάπια; Νά νιώσει καλά; Πρέπει νά φάει ὁ ἄνθρωπος γιά νά στερεωθεῖ. Ἔτσι καί ἡ ψυχή πρέπει νά φάει. Τί νά φάει; Τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, γιατί ἡ ψυχή εἶναι πνεῦμα καί τρέφεται μέ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Δέν τρέφεται μέ σκουπίδια, μέ ψυχαναλύσεις, μέ ἄρρωστα πράγματα πού προωθοῦν οἱ ψυχολόγοι καί οἱ λεγόμενοι ψυχίατροι. Ἀληθινός ψυχίατρος εἶναι ὁ Χριστός. Καί ἀληθινό ψυχοφάρμακο εἶναι ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, εἶναι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, πού ἐνισχύει καί τρέφει τό δικό σου πνεῦμα. Ἡ ψυχή εἶναι πνεῦμα, μπορεῖ νά γίνει καλά μέ χάπια; Λοιπόν, αὐτό τό πολύ ἁπλό καί δέν τό ἔχουμε καταλάβει οἱ ἄνθρωποι καί τρέχουμε ἀντί νά πᾶμε στόν Πνευματικό, στήν Ἐκκλησία, πᾶμε στούς ψυχιάτρους, στούς ψυχολόγους, ἀπό ἐγωισμό. Γιατί δέν θέλουμε νά ταπεινωθοῦμε, νά ποῦμε τά κρίματά μας. Νά ντροπιαστοῦμε λίγο μπροστά σ’ ἕναν ἄνθρωπο καί πᾶμε ἐκεῖ πού νομίζουμε ὅτι εἶναι πιό εὔκολα. Ἐκεῖ δέν θεραπεύεσαι. Ἑπομένως, ἄς βιάσουμε λίγο τήν προαίρεσή μας. Ἐκεῖ εἶναι ὅλη ἡ ἱστορία. Ἐκεῖ εἶναι ὅλη ἡ δυσκολία. Καί νά διαλέξουμε τόν Χριστό καί ὄχι τόν Ἀντίχριστο. Καί ἀπό κεῖ καί μετά ὅλα τά ὑπόλοιπα εἶναι εὔκολα. Μετά ὅλα τά κάνει ὁ Θεός. Καί τήν νηστεία θά τήν κάνεις εὔκολα. Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ γίνεται πολύ εὔκολα ἡ νηστεία. Καί τήν ἀγρυπνία καί ὅλες τίς ἀρετές. Ἀρκεῖ νά κάνεις τήν πρώτη ἐκλογή. Αὐτό τό θέλει ὁ Χριστός ἀπό μᾶς καί αὐτό εἶναι τό μόνο πού μποροῦμε νά κάνουμε, ἡ πρό- αἵρεση. Ἡ προαίρεσή μας νά εἶναι ὁ Χριστός. Προαίρεση, ξαναλέω, εἶναι ἡ πρώτη ἐκλογή, τί θά διαλέξουμε. Μέ ποιόν θέλω νά εἶμαι. Καί ὁπωσδήποτε πρέπει νά τήν κάνω αὐτή τήν ἐκλογή. -Θέλω νά εἶμαι μέ τόν Χριστό; Τελείωσε. Θά βιάσω τόν ἑαυτό μου καί θά κάνω αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Μά, δέν μοῦ ’ρχεται. Ἄς μή σοῦ ’ρχεται, θά τό κάνεις. Τήν πρωινή σου προσευχή, τή μελέτη 156

τῆς Ἁγίας Γραφῆς κάθε μέρα. Ἄν μπορεῖς νά πᾶς καί στή Λειτουργία, στήν ἐκκλησία τό πρωί, ἄν δέν ἔχεις ἐργασία. Τί πιό καλό ν’ ἀρχίσεις τή μέρα σου μέ Θεία Λειτουργία; Τώρα, ἄς ποῦμε, τήν περίοδο αὐτή τά Χριστούγεννα ἔχει κάθε μέρα Θεία Λειτουργία, εἶναι τό Σαρανταλείτουργο. -Δέν ἔχεις ἐργασία; Γιατί νά μήν ἀρχίσεις τή μέρα σου μέ Θεία Λειτουργία; Κι ἄν ἔχεις εὐλογία ἀπό τόν Πνευματικό σου, νά κοινωνήσεις κιόλας. Τρώει ἡ ψυχή, δυναμώνει, στερεώνεται, κατατρυφᾶ τοῦ Κυρίου. Τό ἀπόγευμα ἐπίσης νά πᾶς -ἄν μπορεῖς- στόν Ἑσπερινό. Ἄν δέν μπορεῖς, νά κάνεις μιά προσευχή στό σπίτι σου. Τό βράδυ πρίν κοιμηθεῖς, νά κάνεις τό Ἀπόδειπνο, μιά ἄλλη προσευχή, τί θά σοῦ πεῖ ὁ Πνευματικός σου, τόν κανόνα σου, λίγες μετάνοιες. Δέν θέλει πολύ ζόρι. Ἀλλά αὐτό τό λίγο μᾶς φαίνεται πολύ, γιατί; Γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ κακή προαίρεση, ἡ κακή κληρονομιά, πού σοῦ λέει, ὤχ τώρα.. ἄστο.. λίγο πιό μετά.. λίγο πιό μετά.. καί τελικά δέν τό κάνεις ποτέ. Θά πρέπει λοιπόν ἐκεῖ νά ἀσκήσουμε λίγο βία. «Ποιά ἀνάπαυση λοιπόν δέν ἔχει ὁ ἥσυχος καί ὁ ταπεινός; Πραγματικά «οἱ πρᾶοι θά κληρονομήσουν τήν γῆν καί ἀδιακόπως θά εὐχαριστοῦνται μέσα σέ ἀτέλειωτη εἰρήνη»[28]»[29]. Ὅλα αὐτά λοιπόν πού μᾶς καλεῖ ὁ Χριστός νά κάνουμε εἶναι χαρά, εἶναι ἀπόλαυση καί δέν εἶναι ὅπως τά παρουσιάζει ὁ διάβολος, κάτι πολύ κακό ἤ κάτι πολύ ὀδυνηρό, κάτι πού θά σοῦ στερήσει τή χαρά τῆς ζωῆς. Ἀκριβῶς τό ἀντίθετο εἶναι! Ὁ διάβολος, ξέρετε, εἶναι ὁ μεγαλύτερος ψεύστης καί ὁ μεγαλύτερος συκοφάντης τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Εὐαγγελίου. Καί δυστυχῶς πάρα πολλοί τόν πιστεύουν. Καί δέν βρίσκουν τήν ὑγεία τους ἔτσι κοντά του, ἀλλά τήν καταστροφή τους. «Ὁ ἴδιος ὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς μᾶς ἔλεγε˙ κάποιος ἀδελφός, ἀφοῦ ἔμεινε κοντά μου καί μέ πολλή προσπάθεια καταρτίστηκε στό ἀγαθό τοῦ μοναχισμοῦ, διότι ἦταν καλομαθημένος καί εἶχε ἀνάγκη ἀπό πολλή φροντίδα καί κατανόηση λόγω τῆς ἀδυναμίας του αὐτῆς, ἔλαβε ἀπό μένα τό μοναχικό σχῆμα». Τόν ἔκανε ὑπομονή ὁ Γέροντας καί τελικά κατάφερε καί ἔγινε μοναχός. «Αὐτός λοιπόν μιά μέρα μοῦ λέει: - Ἀββᾶ, σέ ἀγαπῶ πάρα πολύ». Ἀββᾶ θά πεῖ Γέροντα. «Ἐγώ τοῦ ἀπάντησα: - Ἀκόμα δέν βρῆκα κάποιον νά μέ ἀγαπᾶ, ὅπως τόν ἀγαπῶ». Δέν εἶναι ὑπερηφάνεια. Αὐτό πού λέει ὁ Γέροντας εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ἤξερε τί ἔλεγε. «Τώρα μοῦ λές σέ ἀγαπῶ καί σέ πιστεύω. Ἄν ὅμως συμβεῖ κάτι πού νά μή σοῦ ἀρέσει, δέν θά παραμείνεις ὁ ἴδιος»[30]. Κοιτάξτε πόσο ὄμορφα τοῦ μιλάει ὁ Γέροντας. Καί δεῖτε το καί στόν ἑαυτό μας. Λέμε, ἀγαπῶ τόν τάδε. Ἄν αὐτός ὁ τάδε ξαφνικά ἔρθει καί σέ βρίζει; Ἀρχίζει νά σέ κλέβει ἄς ποῦμε; Νά σέ ὑποσκάπτει; Νά λέει λόγια ἐναντίον σου; θά παραμείνεις σ’ αὐτή τήν ἀγάπη πού λές ὅτι ἔχεις γι΄ αὐτόν ἤ θά ἀλλάξεις κι ἐσύ; Αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας. Κανέναν, λέει, δέν βρῆκα πού νά μέ ἀγαπάει, ὅπως τόν ἀγαπῶ ἐγώ. Τί ἐννοοῦσε ὁ Γέροντας; Ὅ,τι καί νά μοῦ κάνει, ἐγώ θά συνεχίσω νά τόν ἀγαπῶ αὐτόν τόν κάποιον. Αὐτή εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Εἶναι ἡ ἀγάπη ἡ ὁποία «οὐδέποτε ἐκπίπτει»[31]. Βλέπετε σήμερα οἱ ἄνθρωποι, πού ἀγαπιῶνται τόσο πολύ, μέ τόσο σφοδρό ἔρωτα ἄς ποῦμε καί φτάνουν καί στόν γάμο καί μετά ἀπό λίγο, ἀπό 157

μερικούς μῆνες, μερικά χρόνια.. τί ἔγινε; Λέει, χώρισαν. Ποῦ πῆγε αὐτή ἡ ἀγάπη; Δέν ἦταν ἀληθινή ἀγάπη. Δέν ἦταν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἦταν ἀνθρώπινη ἀγάπη, ἐμπαθής καί ἀνταποδοτική. Δηλαδή ἦταν μιά ἀγάπη πού ζητοῦσε καί τήν ἀγάπη τοῦ ἄλλου, τήν ἀνταπόδοση. Ἐνῶ ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη εἶναι μία ἀγάπη ἀνιδιοτελής, δέν ζητάει ἀνταπόδοση. Εἶναι ἡ ἀγάπη πού δέν ξεπέφτει ποτέ. Ἀλλά ἐπειδή δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀγάπη, γι’ αὐτό οἱ ἄνθρωποι φτάνουν στόν χωρισμό καί στά διαζύγια καί στά μαλώματα καί στούς σκοτωμούς. Ἐνῶ προηγουμένως ὑποτίθεται ὅτι εἴχανε μεγάλη ἀγάπη. Ὁ Χριστός λοιπόν μᾶς καλεῖ ἀκριβῶς σ’ αὐτή τήν ἀγάπη τήν ἀνιδιοτελῆ, ἡ ὁποία δέν ξεπέφτει ποτέ. Ἀλλά γιά νά φτάσεις σ’ αὐτή τήν ἀγάπη, πρέπει νά εἶσαι μέσα στήν Ἐκκλησία, νά ζεῖς μέ τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί νά ἔχεις ἐνεργό μέσα σου τό Πνεῦμα τό Ἅγιο, τό Ὁποῖο ἀγαπάει καί τούς ἐχθρούς. Μπορεῖ ἡ γυναίκα σου, ἡ σύζυγός σου, αὔριο νά σέ μισήσει. Ἐσύ ὁ ἄντρας, ὡς σύζυγός της, ὀφείλεις νά τήν ἀγαπᾶς, ἄν εἶσαι χριστιανός. Νά μήν τή μισήσεις, νά μήν τῆς πεῖς, ἄντε ἀπό δῶ... φύγε ἀπό δῶ.. Ἀλλοίμονο! Τότε δέν εἶσαι χριστιανός καί ἀποδεικνύεις ὅτι δέν τήν ἀγαποῦσες πραγματικά. Τήν ἀγαποῦσες ἐμπαθῶς, ἀνθρώπινα, ἐπειδή κι αὐτή σέ ἀγαποῦσε, σοῦ ἔδινε κάποια πράγματα, σέ ἐξυπηρετοῦσε στά πάθη σου, ὁπότε σέ βόλευε. Ὅταν σταμάτησε νά σέ ὑπηρετεῖ καί σοῦ κάνει λίγο τή ζωή δύσκολη, σταματᾶς κι ἐσύ νά τήν ἀγαπᾶς. Αὐτή δέν εἶναι ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Γι’ αὐτό ἔτσι πολύ ὡραῖα τοῦ λέει ὁ Γέροντας τοῦ ὑποτακτικοῦ του, δέν βρῆκα ἄνθρωπο πού νά μέ ἀγαπάει, ὅπως τόν ἀγαπῶ. «Τώρα μοῦ λές σέ ἀγαπῶ καί σέ πιστεύω. Ἄν ὅμως συμβεῖ κάτι πού νά μή σοῦ ἀρέσει», σοῦ κάνω μιά παρατήρηση. Μπορεῖ νά εἶναι καί ἄδικη ἡ παρατήρηση. Οἱ Γεροντάδες τό κάνουν αὐτό μερικές φορές. Μπορεῖ νά σέ μαλώσει ὁ Πνευματικός σου ἄδικα. Τί θά κάνεις ἐσύ; Θά ἀρχίσεις ἀμέσως τούς λογισμούς; Αὐτό κάνουν συνήθως.. Ἐδῶ τούς πιάνουν λογισμοί γιά τόν Πνευματικό τους, ἐνῶ ὁ Πνευματικός τους κάνει καλά πράγματα! Πόσο μᾶλλον ἄν τούς κάνει καί καμιά τέτοια γυμνασία.. νά τούς ἀδικήσει λιγάκι, φαινομενικά, γιά νά δεῖ ἄν ἔχουν ἀγάπη, ἐν Χριστῷ ἀγάπη. «Ἄν ὅμως συμβεῖ -λοιπόν- κάτι πού νά μή σοῦ ἀρέσει, δέν θά παραμείνεις ὁ ἴδιος»[32]. Ἐδῶ κρινόμαστε. «Ἐγώ ὅμως, ὅ,τι κι ἄν πάθω ἀπό σένα», αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο τοῦ χριστιανοῦ, «δέν μπορεῖς νά κάνεις τίποτε..»[33] στόν χριστιανό τόν πραγματικό πού νά τόν ἀναγκάσεις νά σέ μισήσει. Ὅ,τι καί νά τοῦ κάνεις, ἐκεῖνος θά συνεχίσει νά σέ ἀγαπάει. Αὐτός εἶναι ὁ πραγματικός χριστιανός. Αὐτό εἶναι τό μεγαλεῖο. Αὐτός εἶναι ὁ θεραπευμένος ἄνθρωπος. Ὅ,τι καί νά κάνεις, δέν θά τόν καταφέρεις νά σέ μισήσει. Θά συνεχίσει νά σέ ἀγαπάει. Αὐτή εἶναι ἡ ἐκδίκηση τοῦ χριστιανοῦ. Θά παραμένει πάντα ὁ ἴδιος ἀπέναντί σου, ὅπως ὁ Χριστός. Ὅ,τι καί νά τοῦ κάνεις τοῦ Χριστοῦ, δέν θά σέ μισήσει ποτέ ὁ Χριστός. Γιατί ὁ Χριστός εἶναι ἀναλλοίωτος. Δέν ἀλλάζει ἀνάλογα μέ τίς δικές σου τίς διαθέσεις. Καί ἔτσι γίνεται καί ὁ χριστιανός. Μιμεῖται τόν Χριστό. Παραμένει ἀναλλοίωτος. Ὅ,τι καί νά τοῦ κάνεις, εἴτε τοῦ δείχνεις ἀγάπη εἴτε τοῦ δείχνεις μίσος, ἐκεῖνος συνεχίζει νά σέ 158

ἀγαπάει. Βλέπετε ποῦ μᾶς ἔχει καλέσει ὁ Χριστός; Καί πόσο ἀντίθετα ἐμεῖς λειτουργοῦμε ζώντας κοσμικά; Θά παραμείνω, ὅ,τι καί νά μοῦ κάνεις, ἀπέναντί σου ὁ ἴδιος καί «τίποτε δέν θά μπορέσει νά μέ ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἀγάπη σου»[34]. Λέει ἄς ποῦμε ὁ ἐμπαθής ἄνθρωπος στόν ἄλλον «σέ μισῶ» καί ὁ ἄλλος τοῦ ἀπαντάει «σέ ἀγαπῶ». Ἐκεῖνος τοῦ λέει, «θά σέ μισῶ πάντα» καί ὁ ἄλλος λέει «ἐγώ θά σέ ἀγαπῶ πάντα». Τί μπορεῖς νά κάνεις σ’ αὐτόν τόν ἄνθρωπο; Τίποτα. Ἐκεῖνος παραμένει ἀτάραχος, εἰρηνικός. Ἐσύ βασανίζεσαι πού μισεῖς. «Ἐπέρασε πραγματικά λίγος χρόνος», κοιτάξτε τί ἔγινε τώρα μέ αὐτόν τόν ὑποτακτικό πού εἶπε, σέ ἀγαπάω πολύ. «Λίγος χρόνος πέρασε καί δέν γνωρίζω τί τοῦ συνέβη, γιατί δέν συγκατοικοῦσε πλέον μαζί μου», πῆρε εὐλογία, ἔφυγε «καί ἄρχισε νά λέει ἐναντίον μου πολλά φοβερά, ἀκόμη καί αἰσχρά». Συκοφαντοῦσε τόν Γέροντά του, αὐτός πού ἔλεγε προηγουμένως, Γέροντα σέ ἀγαπάω τρελά.. «Ἐγώ μόλις πληροφορήθηκα ὅλα ὅσα ἔλεγε ἐναντίον μου εἶπα ἀπό μέσα μου: «Αὐτός εἶναι καυτήριον τοῦ Ἰησοῦ»[35]. Αὐτό πού μᾶς ἔλεγε προηγουμένως ὁ Γέροντας, ἔτσι; Αὐτός λέει τώρα εἶναι γιά μένα τό ἰατρικό ἐργαλεῖο τοῦ Χριστοῦ, «πού ἐστάλθηκε γιά νά θεραπεύσει τήν κενόδοξη ψυχή μου». Βλέπετε ἀντιμετώπιση τῆς ἀδικίας πού τοῦ ἔκανε ὁ πρώην ὑποτακτικός του, πού τόν βεβαίωνε ὅτι Γέροντά μου ἐγώ πεθαίνω γιά σένα.. σ’ ἀγαπάω πολύ! Τώρα τόν ἔβριζε καί τόν συκοφαντοῦσε. «Αὐτός εἶναι καυτήριον τοῦ Ἰησοῦ, πού ἐστάλθηκε γιά νά θεραπεύσει τήν κενόδοξη ψυχή μου. Αὐτός πραγματικά εἶναι εὐεργέτης μου»[36]. Δέν φτιάχνει κακούς λογισμούς, νά πεῖ, τό παλιόπαιδο δέν ντρέπεται; Δέν ἔχει τή στοιχειώδη εὐγνωμοσύνη; Τόσα ἔκανα γι’ αὐτόν, τόση ὑπομονή τοῦ ἔδειξα... Τό ἀντίθετο, εἶναι εὐεργέτης μου. «Καί τόν θεωροῦσα σάν γιατρό καί εὐεργέτη καί προσευχόμουνα εἰλικρινά γι’ αὐτόν». Νά, ἡ χριστιανική ἀντιμετώπιση τῆς ἀδικίας. «Πρός ἐκείνους δέ πού μοῦ ἀνέφεραν ὅσα ἔλεγε ἐναντίον μου», γιατί πήγαιναν διάφοροι καί ἔλεγαν, Γέροντα, αὐτός πού τόν εἶχες στό σπίτι σου καί τόν περιποιόσουνα, ξέρεις τί λέει γιά σένα; Τό καί τό.. Τί τούς ἀπαντοῦσε; «Αὐτός γνωρίζει μόνο τά φανερά ἐλαττώματά μου καί αὐτά ὄχι ὅλα, ἀλλά ἐλάχιστα καί λέγει μόνο αὐτά πού γνωρίζει, γιατί αὐτά πού διαφεύγουν τήν προσοχή του καί παραμένουν κρυφά εἶναι ἀναρίθμητα»[37]. Δηλαδή, καλά λέει καί λέει πολύ λιγότερα ἀπ’ ὅσα θά μποροῦσε νά πεῖ, γιατί δέν τά ξέρει ὅλα τά στραβά μου. Βλέπετε πόσο ταπεινά ἀπαντοῦσε ὁ Γέροντας καί κάλυπτε τόν ὑποτακτικό του. «Μετά λοιπόν ἀπό ἀρκετό καιρό μέ συναντᾶ στήν Καισάρεια». Κοιτάξτε θράσος τώρα, ἔ; Ἔρχονται πρόσωπο μέ πρόσωπο μέ τόν συκοφάντη. «Ἔρχεται καί κατά τή συνήθειά του», σάν νά μή συμβαίνει τίποτα, «μ’ ἀγκαλιάζει καί μέ φιλεῖ θερμά. Καί ἐγώ ἐπίσης τό ἴδιο ἔκανα, σάν νά μή συνέβαινε τίποτα». Δέν τοῦ εἶπε πάλι, σάν δέν ντρέπεσαι, ὑποκρίνεσαι καί μπροστά στόν κόσμο τώρα καί μ’ ἀγκαλιάζεις... νομίζεις δέν ξέρω τί λές γιά μένα.. Τίποτα ἀπ΄ αὐτά. Τόν ἀγκαλιάζει, τόν φιλάει, σάν νά μή 159

συμβαίνει τίποτα. «Καί αὐτό ὄχι μιά ἤ δυό, ἀλλά πολλές φορές ἔγινε». Κοιτάξτε τήν ἀγάπη τοῦ Γέροντα τώρα. «Ἐνῶ δηλαδή ἔλεγε τέτοια ἐναντίον μου, ὅταν μέ συναντοῦσε, μέ ἀγκάλιαζε θερμά, χωρίς ἐγώ νά τοῦ δίνω καμιά ὑποψία οὔτε ἴχνος λύπης νά τοῦ φανερώνω, ἄν καί, ὅπως εἶπα, τίποτε ἀπ’ ὅσα ἔλεγε ἐναντίον μου δέν ξέφευγε ἀπ’ τά αὐτιά μου». Τά ἤξερε ὅλα καί ἔκανε πώς δέν ξέρει τίποτα ὁ Γέροντας καί παρέμενε ἀναλλοίωτος στήν ἀγάπη του γι’ αὐτόν. «Κάποια μέρα λοιπόν, ὕστερα ἀπ’ αὐτά, ὅταν μέ συνάντησε καί ἔτρεξε ὡς συνήθως κοντά μου καί πέφτει στά πόδια μου καί ἀφοῦ τά κράτησε μοῦ ἔλεγε..». Ἔπιασε τά πόδια του ἔτσι ἱκετευτικά, ὅπως ὅταν εἶναι ἕνας συντετριμμένος πού θέλει νά παρακαλέσει τόν ἄλλον, τοῦ πιάνει τά πόδια. «- Συγχώρεσέ με ἀββᾶ, γιά τήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου, γιατί πολλά φοβερά ἐλάλησα ἐναντίον σου!»[38]. Ἦρθε σέ μετάνοια. Χωρίς ὁ Γέροντας νά τόν ἐλέγξει καθόλου. Βλέπετε τήν ἀνεξικακία καί τήν ἀγάπη τοῦ Γέροντα! Τοῦ ζητάει συγγνώμη τώρα. «Ἐγώ τότε, ἀφοῦ τόν σήκωσα καί τόν κατεφίλησα, τοῦ εἶπα χαριετιζόμενος», μέ χαρούμενη διάθεση, «- θυμᾶται ἡ θεοφιλία σου..», ἡ θεοφιλία σου, εἶσαι ἄνθρωπος πού ἀγαπᾶς τόν Θεό, φίλος τοῦ Θεοῦ. Θυμᾶσαι, λέει, τότε «πού μοῦ εἶπες, σέ ἀγαπῶ πολύ καί ἐγώ σοῦ ἀπάντησα ὅτι δέν βρῆκα ἀκόμη ἐκεῖνον πού μέ ἀγαπᾶ ὅπως τόν ἀγαπῶ;». Γιατί ὁ Γέροντας ἦταν ἅγιος ἔτσι; Εἶχε καθαρθεῖ καί εἶχε αὐτή τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ πού δέν ζητάει ἀνταπόδοση ἀπό τόν ἄλλον. Ὅ,τι καί νά τοῦ κάνανε, ἐκεῖνος συνέχιζε νά ἀγαπᾶ ὅλους. Θυμᾶσαι; τοῦ λέει. «Γνωρίζεις καί τά ὑπόλοιπα, ὅσα σοῦ εἶπα τότε, μάθε λοιπόν ὅτι τίποτε δέν μοῦ διέφυγε ἀπ’ ὅσα εἶπες ἐναντίον μου». Τά ἤξερα ὅλα. Καί ὅταν μέ ἀγκάλιαζες, τά ἤξερα... «Μάθαινα ὅλα καί τό μέρος καί σέ ποιούς τά ἔλεγες. Οὐδέποτε δέ εἶπα, ὅτι δέν εἶναι ἔτσι αὐτά πού λέει ὁ ἀδελφός μου». Αὐτά πού ἔλεγες, ἐγώ τούς ἔλεγα ὅτι δίκαιο ἔχεις. Καλά τά λές.. τέτοιος εἶμαι ὅπως λές καί χειρότερος.. «Καί οὔτε κανείς μέ ἔπεισε νά πῶ ἐναντίον σου κακό λόγο. Ἀλλά ἔλεγα σ’ αὐτούς πού μοῦ μετέφεραν τά καταλαλήματά σου ὅτι αὐτά πού λέει εἶναι ἀληθινά καί ὅτι τά λέει ἀπό ἀγάπη, γιά νά μέ ἔχει φίλο καί δέν παρέλειπα νά σέ θυμᾶμαι στίς προσευχές μου. Ἀπόδειξη τῆς ἀγάπης πού αἰσθάνομαι ἀπέναντί σου εἶναι καί αὐτό». Κοιτάξτε ἐδῶ τώρα τό πιό συγκλονιστικό ἀπ’ ὅλα. «Κάποτε πόνεσε πάρα πολύ τό μάτι μου καί ἀμέσως, ἀφοῦ σέ θυμήθηκα, ἔκανα τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ καί εἶπα: Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, μέ τίς εὐχές τοῦ ἀδελφοῦ μου τάδε», αὐτόν πού τόν ἔβριζε, τόν συκοφαντοῦσε, τοῦ πρώην εὐεργετημένου ὑποτακτικοῦ του, «κάνε με καλά, καί ἀμέσως θεραπεύτηκα»[39]! Βλέπετε; Τί κάνει ὁ Θεός, πῶς ἐνεργεῖ σ’ αὐτόν ὁ ὁποῖος ὑπομένει τή συκοφαντία καί τήν ὅποια ταλαιπωρία. Μέ τίς εὐχές αὐτοῦ τοῦ συκοφάντη ὁ Θεός.. δηλαδή μέ τήν προσευχή αὐτοῦ τοῦ Γέροντα, ὁ ὁποῖος φανέρωσε τήν ἀνεξικακία του καί ζήτησε μέ τίς εὐχές τοῦ πρώην ὑποτακτικοῦ του τοῦ τόσο ἀγνώμονος νά θεραπευτεῖ, θεραπεύτηκε. Ἔκανε ὁ Θεός καλά καί τό μάτι μου μέ τίς εὐχές σου! «Ἀπό τότε ὁ ἀδελφός ἐκεῖνος ἀπέκτησε τέλεια ἐμπιστοσύνη σέ μένα. Σταμάτησε νά μέ κατηγορεῖ, μέ ὑπερεκτιμοῦσε καί μέ ἀγαποῦσε». Νά, βλέπετε πῶς μπορεῖς νά κερδίσεις τόν ἄλλον; Ἔχουμε ἀνθρώπους πού μᾶς δυσκολεύουν τή ζωή καί θέλουμε 160

νά τούς φέρουμε κοντά στόν Χριστό, ὄχι κοντά σέ μᾶς. Εἶναι ἐγωιστικό νά θέλουμε ὅλοι νά γίνουν φίλοι μέ μᾶς. Νά γίνουν φίλοι μέ τόν Χριστό. -Πῶς μποροῦμε νά τούς κερδίσουμε γιά τόν Χριστό; Νά, αὐτός εἶναι ὁ δρόμος. Μέ τήν ὑπομονή καί μέ τήν προσευχή. Μπορεῖ αὐτοί νά εἶναι τά παιδιά μας, νά εἶναι ὁ σύζυγός μας, ὁ καθένας ξέρει. «Καί κατέληξε ὁ Γέροντας: «Ἐμεῖς δέν γνωρίζουμε οὔτε νά ἀγαπιόμαστε οὔτε νά ἐκτιμώμεθα, ἀλλά χάσαμε τή φρόνησή μας»[40]. Δέν ξέρουμε οὔτε νά ἀγαπᾶμε οὔτε νά ἀγαπιόμαστε. Αὐτή εἶναι ἡ πικρή ἀλήθεια. Ἀγαπᾶμε ἐμπαθῶς καί ζητᾶμε καί ἀπό τούς ἄλλους νά μᾶς ἀγαπᾶνε, πού εἶναι πολύ ἄρρωστο. Ρωτάει ἡ σύζυγος τόν σύζυγο, μ’ ἀγαπᾶς; Εἶναι λάθος ἐρώτηση. Ἡ σωστή ἐρώτηση εἶναι: Τόν ἀγαπῶ; Τό ἴδιο καί ὁ σύζυγος τή σύζυγο. Δέν ρωτᾶς τόν ἄλλον ἄν σ’ ἀγαπάει. Ρωτᾶς τόν ἑαυτό σου ἄν ἀγαπᾶς τόν ἄλλον. Αὐτό εἶναι τό χριστιανικό, τό ὀρθόδοξο. Καί ἐλέγχεις τόν ἑαυτό σου, ἄσχετα ἄν ὁ ἄλλος σ’ ἀγαπάει ἤ δέν σ’ ἀγαπάει. Ἐσύ ὀφείλεις νά τόν ἀγαπᾶς ὅ,τι κι ἄν εἶναι ὁ ἄλλος, ὅπως κι ἄν σοῦ φέρεται. Δέν ξέρουμε οὔτε νά ἀγαπιόμαστε οὔτε νά ἀγαπᾶμε. «Ἄν κάποιος ἀνεχθεῖ τόν ἀδελφό του ὅταν θυμώνει ἀπό σατανική ἐνέργεια καί κινηθεῖ ἐναντίον του, τότε ἐκεῖνος μετά ἀπό λίγο θά συνέλθει»[41]. Πιστέψτε με μοῦ ἔχει συμβεῖ αὐτό. Ὄχι ὅτι εἶμαι κάτι... Ὅταν ἔκανα λίγο ὑπομονή, σ’ ἕνα βρίσιμο, σέ μιά ἀδικία, μετά ἀπό λίγο αὐτός ὁ κάποιος ἦρθε καί μοῦ εἶπε συγνώμη. Γιατί καί ὁ ἄλλος ἄνθρωπος εἶναι. Ἔχει τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τή συνείδηση, πού εἶναι ἡ φωνή τοῦ Θεοῦ μέσα του. Ὅταν λοιπόν τόν κάνεις λίγο ὑπομονή, αὐτόματα μέσα του τόν ἐλέγχει ἡ συνείδησή του καί τοῦ λέει, δέν ντρέπεσαι;.. βρίζεις τόν ἄνθρωπο ἄδικα καί αὐτός δέν μιλάει, δέν λέει τίποτα.. ντροπή σου! Καί μετά ἀπό λίγο ἔρχεται, ἄν ἔχει λίγο καλή διάθεση καί δέν εἶναι πορωμένος, καί θά σοῦ πεῖ, συγχώρεσέ με. Δοκιμάστε το καί θά δεῖτε. Εἶναι αὐτό πού λέει ὁ Ἅγιος, ἄν ἀνεχθεῖς τόν ἀδελφό σου ὅταν θυμώνει ἀπό σατανική ἐνέργεια καί κινεῖται ἐναντίον σου, τότε μετά ἀπό λίγο ἐκεῖνος θά συνέλθει. Ὅταν ἀντίθετα ἀντιδρᾶς κι ἐσύ, τόν βρίσεις κι ἐσύ, μετά σκληραίνει καί ἐκεῖνος, σκληραίνεις καί ἐσύ καί γίνεται τό χάσμα μέγα. Καί ἀπό ἕνα τίποτα μπορεῖ νά μή μιλιέστε χρόνια, ὅπως γίνεται συνήθως στούς κοσμικούς ἀνθρώπους. Γιά ἕνα τίποτα ἀδέλφια, ξαδέλφια, γονεῖς μέ παιδιά, δέν μιλιοῦνται. Τραγικό πράγμα! Καί δηλώνουν χριστιανοί... Τί χριστιανός εἶσαι; Ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ λέει, μέχρι τό βράδυ τουλάχιστον πρέπει νά τά ἔχεις βρεῖ μέ τόν ἀδελφό σου[42]. Νά μήν κοιμᾶσαι μαλωμένος μέ κανέναν. «Ὅταν λοιπόν συναισθανθεῖ τήν ἀνεξικακία τοῦ ἀδελφοῦ καί μάθει ὅτι τόν ἀνέχθηκε τόν εὐχαριστεῖ πάρα πολύ», αὐτός ὁ ὁποῖος προηγουμένως ἔβρισε, ἀδίκησε. «Καί καταλαμβάνεται ἀπό τόσο ἰσχυρή ἀγάπη πρός αὐτόν, ὥστε εἶναι ἕτοιμος νά θυσιαστεῖ γιά χάρη του»[43]. Αὐτός πού ἦταν πρώην ἐχθρός σου, μέ τήν ὑπομονή πού κάνεις στήν ἀδικία του, μετά αὐτός γίνεται ὁ καλύτερος φίλος σου καί εἶναι ἕτοιμος νά πεθάνει γιά σένα. 161

«Διηγεῖτο ἀκόμη καί γιά κάποιον Γέροντα. Αὐτός ὁ Γέροντας, ἔλεγε -ὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς- ἤτανε πάρα πολύ πρᾶος καί γιά τή μεγάλη του ἀρετή καί γιά τά θαύματα πού ἔκανε τόν ἐσέβοντο ὅλοι στήν περιοχή. Κάποτε λοιπόν κάποιος ἀδελφός πού κατοικοῦσε πολύ κοντά του καί σέ πολλές περιπτώσεις τόν εἶχε σάν ὁδηγό, ἀπό σατανική ἐνέργεια τόν ἔβρισε μπροστά σέ πολλούς πού ἔτυχε νά βρίσκονται κοντά στόν Γέροντα»[44]. Βλέπετε τί κάνει ὁ διάβολος; Σᾶς ἔλεγα γιά τόν Ἅγιο Παΐσιο. Ξέρετε πόσοι καί ἐδῶ στό Ἅγιο Ὄρος καλόγεροι τόν ἔβριζαν; Τόν εἰρωνεύονταν, τόν κορόιδευαν, ἀπό σατανική ἐνέργεια, ἀπό φθόνο. Ὁ φθόνος πιάνει ἀκόμα καί τούς τέλειους. Λοιπόν, ἔτσι ἔπιασε καί αὐτόν καί ἔβρισε τόν Γέροντα μπροστά σέ πολύ κόσμο, οἱ ὁποῖοι μάλιστα ἤτανε κοντά στόν Γέροντα αὐτοί οἱ ἄνθρωποι. Καί ἀκοῦνε ξαφνικά ἕναν καλόγερο νά βρίζει τόν Γέροντά τους. «Ὁ Γέροντας στεκότανε καί μόνο τό στόμα του πρόσεχε». Κοίταζε τό στόμα τοῦ ὑβριστοῦ «καί τοῦ εἶπε: Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἰς τό στόμα σου, ἀδελφέ». Πολύ ὡραῖο στόμα ἔχεις! Βλέπω τή Χάρη τοῦ Θεοῦ νά εἶναι στό στόμα σου, ἐνῶ τόν ἔβριζε ἔ; «Ἐνῶ ἐκεῖνος ἐξεμάνη», τρελάθηκε, θύμωσε ἀκόμα περισσότερο, «καί τοῦ ἔλεγε: ναί, ἐλεεινέ καί χαραμοφάη, τά λές αὐτά γιά νά δείξεις ὅτι εἶσαι πρᾶος. Ὁ Γέροντας τοῦ ἀπάντησε: Πραγματικά ἀδελφέ, ὅσα λές εἶναι ἀληθινά»[45]. Καί αὐτό πού λές ὅτι εἶμαι ὑποκριτής. Ναί, εἶμαι ὑποκριτής! Τά δέχεται ὅλα, βλέπετε; «Μετά ἀπό αὐτά, κάποιος ἀπό ἐκείνους πού παρευρίσκοντο στό ἐπεισόδιο, λέει στόν Γέροντα: Πραγματικά δέν ταράχτηκες, καλόγερε;». Δέν σέ πείραξε πού σέ ἔβρισε μπροστά σέ ὅλους; «Ὄχι, ἀπάντησε ὁ Γέροντας, ἀλλά αἰσθανόμουνα ἔτσι τήν ψυχή μου, σάν νά μέ ἐσκέπαζε ὁ Χριστός»[46]. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει τήν καλή προαίρεση. Εἶχε κάνει τήν ἐκλογή του ὁ Γέροντας. Σοῦ λέει, ἐγώ θά εἶμαι μέ τόν Χριστό. Ὁ Χριστός ταλαιπωρήθηκε, βρίστηκε καί δέν ἔβγαζε ἄχνα, δέν ἔλεγε τίποτα. Λοιπόν; Ὅταν τό ἔχεις ἀποφασίσει αὐτό καί στέκεσαι ἔτσι ἀπέναντι στήν ἀδικία, ἔρχεται ἡ Χάρις καί σέ σκεπάζει καί τό αἰσθάνεσαι. «Πραγματικά πρέπει νά εὐχαριστεῖ κανείς αὐτούς πού τοῦ δημιουργοῦν τέτοια ἐπεισόδια, ὅπως πολλές φορές εἶπα, καί νά τούς θεωρεῖ ὡς γιατρούς πού θεραπεύουν τά τραύματα τῆς ψυχῆς του, ἄν εἶναι ἐμπαθής, ἤ πάλι, ἄν εἶναι ἀπαθής», δέν ἔχει πάθη, δέν ἔχει ἁμαρτίες μέσα του, «νά τούς θεωρεῖ ὡς εὐεργέτες του πού τόν διευκολύνουν νά κερδίσει τή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν»[47]. Γιατί ὅλοι, ξέρετε, καί ὁ μεγαλύτερος ἅγιος, ὅσο ζοῦμε σ’ αὐτή τή ζωή, κινδυνεύουμε ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἀπό τήν κενοδοξία. Κινδυνεύουμε νά χάσουμε ὅλους τούς κόπους μας καί τίς ἀρετές μας. Καί ἕνας πού ἔρχεται καί μᾶς βρίζει καί μᾶς ταπεινώνει, μᾶς βοηθάει, μᾶς κρατάει στήν κατάσταση πού πρέπει νά εἴμαστε μόνιμα, τῆς ταπείνωσης, πού εἶναι ἀσφάλεια. Αὐτά ἔτσι σχετικά μέ τόν ἀββᾶ Ζωσιμᾶ καί τή διδασκαλία του, πού εἶναι τόσο ὡραία, ψυχοφέλιμη. Συνεχίζει τώρα λίγο ἀκόμα ἀπό τό Γεροντικό καί τελειώσαμε. 162

«Ἕνας Γέροντας εἶπε˙ ἄν εἴμαστε παιδιά τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπως φωνάζει καί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «διότι μέ τή Χάρη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγώ μέ τό εὐαγγέλιο σᾶς ἐγέννησα»[48]». Εἴμαστε ὅλοι, ξέρετε, πνευματικά παιδιά τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Καί οἱ διάδοχοι τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, πού εἶναι οἱ ἱερεῖς καί οἱ ἀρχιερεῖς, πού μᾶς βάφτισαν, εἶναι οἱ πατέρες μας οἱ πνευματικοί. Οἱ πρῶτοι πατέρες εἶναι οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι, γι’ αὐτό καί ἡ Ἐκκλησία μας λέγεται Ἀποστολική. Εἶναι θεμελιωμένη στούς Ἁγίους Ἀποστόλους. «Πιστεύω εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν». Ὅλοι ἐμεῖς οἱ χριστιανοί εἴμαστε παιδιά πνευματικά τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Μᾶς γέννησαν μέ τή Χάρη τοῦ Χριστοῦ. «Ἔχουμε ὑποχρέωση καί ἐμεῖς ὡς παιδιά, νά μιμούμαστε τούς γονεῖς μας. Καί ὅπως ἐκεῖνοι -οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι- ἐδοκίμαζαν χαρά ὅταν ἐμαστιγώνοντο καί παρέμεναν ἀτάραχοι ὅταν ἐσυκοφαντοῦντο, γιατί ἄκουγαν ἀπό Ἕλληνες εἰδωλολάτρες καί ἀπό Ἰουδαίους ὅτι αὐτοί εἶναι πού ἀναστατώνουν τήν Οἰκουμένη μέ τίς μαγεῖες τους καί τίς φαρμακεῖες τους, ἔτσι καί ἐμεῖς νά αἰσθανόμαστε σέ παρόμοιες περιπτώσεις»[49]. Ὅταν ζοῦμε χριστιανικά, θά μᾶς κατηγορήσουν ὅτι ἐμεῖς φταῖμε γιά πολλά. Καί τούς χριστιανούς ἀνέκαθεν τούς κατηγοροῦσαν οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι, οἱ ἐμπαθεῖς. Μιμούμαστε τούς Ἁγίους Ἀποστόλους, πού κάνανε ὑπομονή καί παραμένανε ἀτάραχοι στίς ὅποιες ταλαιπωρίες καί συκοφαντίες. «Ὄχι μόνο δέν ἐλυποῦντο, ἀλλά ἀπεναντίας ἐδοκίμαζαν καί χαρά. Γι’ αὐτό καί ἔλεγαν μέ ἱκανοποίηση˙ «ὅταν μᾶς ἐμπαίζουν, ἐμεῖς εὐλογοῦμε˙ ὅταν μᾶς βλασφημοῦν, ἐμεῖς παρακαλοῦμε γι’ αὐτούς»[50] καί τά ὑπόλοιπα», ὅλα αὐτά πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Α΄ πρός Κορινθίους. «Λοιδορούμενοι εὐλογοῦμεν, βλασφημούμενοι παρακαλοῦμεν, διωκόμενοι ἀνεχόμεθα»[51]. Αὐτά πού ἔκαναν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι πρέπει νά τά κάνουμε καί ἐμεῖς. «Γι’ αὐτό ἐγράφηκαν ὅλα αὐτά, γιά νά τούς μιμηθοῦμε. Ὅταν λοιπόν πάθουμε κάτι τέτοιο ἤ ἀκούσουμε πικρά λόγια, πρέπει νά χαίρουμε σάν νά κερδίζουμε θησαυρό καί νά ἐπικοινωνοῦμε στίς θλίψεις καί τίς στενοχωρίες τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί τῶν Μαρτύρων». Γινόμαστε κοινωνοί στά παθήματα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅταν κι ἐμεῖς ὑπομένουμε τίς ὅποιες ἀδικίες καί ὕβρεις. «Ἀλλά καί μεγαλύτερα νά περιμένουμε», μεγαλύτερες ἀδικίες, «γιά νά δείξουμε ὅτι εἴμαστε γνησιότεροι συγγενεῖς τους καί γιά νά κερδίσουμε τά σπουδαιότερα μέ τό νά γίνουμε συμμέτοχοι τῆς ἀτέλειωτης δόξης τῶν οὐρανῶν»[52]. Δηλαδή, ὅταν σέ ἀδικεῖ κάποιος, ὅταν σέ βρίζει, λέει ἐδῶ ὁ Γέροντας, ὄχι μόνο νά μήν ἀντιδρᾶς, νά μή μισεῖς, ἀλλά νά περιμένεις ἀκόμα μεγαλύτερη ἀδικία. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Χριστός μας «ὅταν σέ ραπίζουν στό ἕνα μάγουλο, γύρισε καί τό ἄλλο»[53]. Ἐνῶ βλέπετε, ὁ ἐμπαθής ἄνθρωπος τί λέει; Τί εἶναι αὐτό;... Ὡς πότε θά μέ χτυπᾶ;... Δέν ἀνέχεται τό ἕνα ράπισμα. Ὁ Χριστός σοῦ λέει, νά περιμένεις καί δεύτερο ράπισμα. Νά μάθεις ἔτσι στήν ὑπομονή καί σταθερά νά παραμένεις στήν ὑπομονή ἀκόμα κι ἄν τά πράγματα χειροτερεύουν. «Κάποτε οἱ ἀδελφοί ἐπαίνεσαν ἕναν μοναχό στόν ἀββᾶ Ἀντώνιο». Εἶπαν στόν Γέροντα, ἄ αὐτός, Γέροντα, εἶναι πολύ καλός μοναχός! «Ὅταν λοιπόν ἦλθε πρός αὐτόν ὁ Ἀντώνιος δοκίμασε νά δεῖ ἄν ἀνέχεται ἀτιμωτική προσβολή». Τοῦ ἔκανε ἕνα 163

τέστ ὁ Ἅγιος αὐτοῦ πού οἱ ἄλλοι τόν ἐπαινοῦσαν πολύ. Γιά νά δοῦμε... «Καί ὅταν κατάλαβε ὅτι δέν ἀνέχεται..». Εἶναι αὐτό πού εἴπαμε, τοῦ ἔδωσε μία προσβολή τεχνηέντως. Προφανῶς τοῦ ἔκανε κάποια παρατήρηση καί ἀμέσως εἶδε ὅτι ὁ ἄλλος ἀντιδροῦσε, δέν τό δεχόταν. Τί τοῦ εἶπε; «Μοιάζεις μέ χωρίο, πού εἶναι στολισμένο ἀπό ἐμπρός, ἐνῶ ἀπό πίσω λεηλατεῖται ἀπό τούς ληστές»[54]. Ἕνα ὄμορφο χωριό, ἔχει ὡραία εἴσοδο, στολισμένη καί ἀπό πίσω εἶναι οἱ ληστές καί τό καταστρέφουν. Ἔτσι εἶσαι καί ἐσύ. Ἕνας ἄνθρωπος δηλαδή, πού δέν ἀνέχεται τήν ἀδικία, τήν προσβολή, ἐνῶ φαίνεται ὅτι εἶναι καλός, δέν εἶναι καλός, ληστεύεται ἀπό τόν πονηρό. «Ἔλεγαν γιά κάποιον Γέροντα πού ἔμενε στά κάτω μέρη, ὅτι ζοῦσε μέ ἀσκητική ἡσυχία. Τόν ἐξυπηρετοῦσε δέ ἕνας κοσμικός πού εἶχε καί υἱό», εἶχε καί παιδί. «Κάποτε ἀσθένησε ὁ υἱός τοῦ κοσμικοῦ καί παρακάλεσε θερμά τόν Γέροντα νά ἔρθει καί νά προσευχηθεῖ ἐπάνω στό ἄρρωστο παιδί. Μετά ἀπό αὐτά ἐξῆλθε ἀπό τό κελί του ὁ Γέροντας μαζί μέ τόν κοσμικό. Τότε ὁ κοσμικός ἔτρεξε καί πῆγε στό σπίτι του. Ἀμέσως μάζεψε ὅλους τούς συγγενεῖς καί τούς γείτονες καί τούς εἶπε: - Ἐλᾶτε νά προϋπαντήσουμε τόν ἀναχωρητή». Ἔκανε ὑποδοχή, γιά νά τιμήσει τόν Γέροντα πού θά πήγαινε νά σταυρώσει τό ἄρρωστο παιδί του. «Ἀμέσως ἔτρεξαν πολλοί», γιατί ἦταν γεγονός, νά ἔρθει ὁ ἀσκητής - ὁ ἀναχωρητής, στό χωριό τους. «Μόλις τούς εἶδε ὁ Γέροντας νά ἔρχονται ἀπό μακριά μέ λαμπάδες», γιά νά τόν ὑποδεχτοῦν, «κατάλαβε τί συμβαίνει. Τότε ξεντύθηκε τά ἐνδύματά του καί ἄρχισε νά τά πλένει στό ποτάμι παραμένοντας γυμνός. Ὅταν τόν εἶδε ὁ κοσμικός πού τόν ὑπηρετοῦσε, αἰσθάνθηκε ντροπή καί παρακάλεσε τούς ἀνθρώπους νά γυρίσουν στά σπίτια τους, διότι -τούς ἔλεγε- ὁ Γέροντας ἔχασε τά μυαλά του», τρελάθηκε. «Ἀφοῦ δέ πλησίασε τόν Γέροντα, τοῦ λέει: - Γιατί ἀββᾶ τό ἔκανες αὐτό καί τούς σκανδάλισες ὅλους; Γιατί ὅλοι πού σέ ἔβλεπαν, ἔλεγαν ὅτι ὁ Γέροντας ἔχει δαιμόνιο. Καί σ’ αὐτά τοῦ ἀπάντησε ὁ Γέροντας. - Καί ἐγώ αὐτό ἤθελα νά ἀκούσω»[55], ὅτι ἔχω δαιμόνιο. Εἶναι αὐτό πού εἴπαμε, πού λέει στόν τίτλο, οἱ ταπεινοί λυποῦνται στίς τιμές. Λέει, αὐτοί ὅλοι τώρα ἔρχονται γιά μένα, μέ λαμπάδες.. μέ θεωροῦνε ἅγιο.. Κάτσε λοιπόν καί ἐγώ νά κάνω τόν τρελό καί τόν δαιμονισμένο. Γι’ αὐτό τά ἔκανε ὅλα. Βλέπετε; Καί οἱ κοσμικοί ἀμέσως.. δέν κατάλαβαν καί φύγανε φυσικά. Ἀλλά ὁ Ἅγιος παρέμεινε αὐτό πού ἤθελε, ταπεινός. Γι’ αὐτό καί δέν πρέπει νά κατακρίνουμε κανέναν καί νά κατηγοροῦμε κανέναν, γιατί μπορεῖ νά εἶναι ἕνας διά Χριστόν σαλός καί νά θέλει νά παραμείνει ταπεινός καί νά κάνει αὐτά πού κάνει. Ἐδῶ τελειώνει τό δεύτερο κεφάλαιο, ἡ δεύτερη ὑπόθεση. Σταματοῦμε κι ἐμεῖς ἐδῶ. Ἄν θέλετε κάτι νά συζητήσουμε πάνω σ’ αὐτά. 164

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : ......... (ἄν εἶναι ὁ Ἅγιος Ζωσιμᾶς πού συνάντησε τήν Ὁσία Μαρία τήν Αἰγυπτία). Ἀπ. : Ὄχι, ἄλλος εἶναι. Δέν εἶναι, ἀλλά βλέπετε πόσο ὡραῖα πράγματα λέει καί πόσο προχωρημένα. Ὑπάρχει μία τεράστια σοφία στούς Ἁγίους Πατέρες, πού δυστυχῶς παραμένει ἀνεκμετάλλευτη ἀπό μᾶς πού σήμερα προσπαθοῦμε νά θεραπεύσουμε τήν ψυχή μας. Ἄν ἄς ποῦμε οἱ ψυχολόγοι διάβαζαν αὐτά τά κείμενα, ξέρετε τί καλή δουλειά θά ἔκαναν στούς ἀνθρώπους; Ἀλλά διδάσκουν τά ἀνάποδα. Τά ἀκριβῶς ἀνάποδα διδάσκουν, γιατί ἀκολουθοῦνε τούς ἀθέους καί τούς -ἄς τό ποῦμε ἔτσι- σατανόφρονες. Ὁ Φρόυντ καί ὁ Γιούνγκ, πάνω στούς ὁποίους εἶναι θεμελιωμένη ἡ σύγχρονη ψυχιατρική καί ψυχολογία, ἦταν ἄθεοι. Νά δεῖτε πῶς βρίζει ὁ Φρόυντ τή θρησκεία. Γενικά τήν θρησκεία. Ἀφῆστε τόν χριστιανισμό... Τελείως ἄθεοι ἄνθρωποι. Ὁ Γιούνγκ ἤτανε ἀποκρυφιστής, δηλαδή μάγος. Εἶχε ἕνα μέντιουμ, ἕνα μικρό κοριτσάκι ἦταν αὐτό, τό ὁποῖο μιλοῦσε μέ πονηρά πνεύματα. Ἄκουγε αὐτό τίς διδασκαλίες τῶν δαιμόνων καί τίς ἔλεγε στόν Γιούνγκ. Καί ὁ Γιούνγκ τά κατέγραφε αὐτά καί τά ἐμφάνιζε μετά ὡς ἐπιστήμη καί πάνω σ’ αὐτά εἶναι θεμελιωμένη ἡ σύγχρονη ψυχιατρική καί ψυχολογία. Καί ἐμεῖς οἱ ἀνόητοι ἄνθρωποι πᾶμε σ’ αὐτούς νά θεραπευτοῦμε. Νά θεραπευτεῖς ἀπό τόν διάβολο; Γι’ αὐτό ἀκριβῶς διδάσκουνε τά ἀκριβῶς ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού λέει τό Εὐαγγέλιο. Τί λέει ἄς ποῦμε ἡ ψυχιατρική καί ἡ ψυχολογία; Πάνω ἀπ’ ὅλα νά ἀγαπήσεις τόν ἑαυτό σου. Τό εἴδατε πουθενά γραμμένο στό Εὐαγγέλιο αὐτό; Τό ἀκριβῶς ἀντίθετο λέει τό Εὐαγγέλιο, νά μισήσεις λέει τόν ἑαυτό σου. Ὁ ψυχολόγος θά σοῦ πεῖ, ν’ ἀγαπᾶς τόν ἑαυτό σου προπάντων! Νά κοιτᾶς τό συμφέρον σου. Πρῶτα ἐσύ! Κάνε κάτι γιά σένα... Πρῶτα ὁ ἑαυτός σου. Μετά σοῦ λέει, θά προσέχεις τά ὄνειρα. Οἱ Πατέρες μᾶς λένε, μακριά ἀπό αὐτό, ποτέ δέν πρέπει νά προσέχουμε τά ὄνειρα. Μετά σοῦ λέει, νά ἔχεις αὐτοπεποίθηση. Ἡ Ἁγία Γραφή λέει, καταραμένος αὐτός πού ἔχει πεποίθηση στόν ἑαυτό του, πού πιστεύει στά μπράτσα του. Ὁ ψυχολόγος θά σοῦ πεῖ νά ἔχεις μάλιστα καί ὑψηλή αὐτοπεποίθηση, ὑψηλή αὐτοεκτίμηση. Ὁ Χριστός θά σοῦ πεῖ, νά εἶσαι ταπεινός, νά ἔχεις μηδενική αὐτοεκτίμηση. Βλέπετε; Εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντί-εὐαγγέλιο. Γι’ αὐτό, ὅσοι πᾶνε στούς ψυχολόγους καί στούς ψυχιάτρους, ἀρρωσταίνουνε τελικά, ἄν δέν εἶναι ὁ ψυχολόγος ἔτσι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ὑπάρχουν καί μερικοί τέτοιοι, λίγοι.. καί βοηθᾶνε ἴσως λίγο τούς ἀνθρώπους. Οἱ ἄλλοι, τρισχειρότερα γίνονται καί ὅλο καί περισσότεροι ψυχοπαθεῖς ὑπάρχουν στόν κόσμο. Ἄν λειτουργοῦσε σωστά ἡ ψυχιατρική καί ἡ ψυχολογία καί θεράπευε, θά λιγόστευαν. Σήμερα ἡ κατάθλιψη εἶναι ἡ κύρια αἰτία νόσου ἀναπηρίας καί θανάτου. Καί ὅσο περνᾶνε τά χρόνια, τόσο καί χειρότερα γίνεται. Ἡ πιό ἀνθοῦσα φαρμακοβιομηχανία εἶναι ἡ φαρμακοβιομηχανία τῶν ψυχοφαρμάκων. Πολύ χρῆμα πέφτει ἐκεῖ... 165

Ἑπομένως, προσοχή σέ ὅλα αὐτά. Μήν ἐμπιστεύεστε. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες καί οἱ σύγχρονοι, ὁ Ἅγιος Πορφύριος καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος, δέν θέλανε νά ἀκούσουνε γιά ψυχιατρική καί γιά ψυχολογία. Γιατί ἀκριβῶς εἶναι τό ἀντί-εὐαγγέλιο. Διδάσκει τά ἀκριβῶς ἀνάποδα καί ὄχι μόνο δέν θεραπεύεται ἡ ψυχή, ἀλλά ἀρρωσταίνει χειρότερα. Καί αὐτή ἡ λεγόμενη ψυχανάλυση... Οὐσιαστικά τί εἶναι ἡ ψυχανάλυση; Πού σέ βάζουν στό κρεβάτι ἐκεῖ καί βγάζεις ὅλο τόν βόθρο, ἄς ποῦμε. Εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἀνακάτεμα τοῦ βόθρου πού ἔχεις μέσα σου. Μά τό θέμα δέν εἶναι νά ἀνακατέψεις τόν βόθρο. Ἅμα ἀνακατέψουμε τόν βόθρο, θά βγάλει πιό πολλή βρωμιά. Θά σκάσεις, θά πάθεις ἀσφυξία ἀπ’ τή βρωμιά. Τό θέμα εἶναι νά φύγει ὁ βόθρος, νά ἐξυγιανθεῖ, ν’ ἀδειάσει. Κι αὐτό δέν γίνεται μέ τήν ψυχανάλυση. Γίνεται μόνο μέ τήν ἐξομολόγηση. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ἡ θεία ψυχανάλυση εἶναι ἡ ἐξομολόγηση καί σ’ αὐτή νά πηγαίνετε καί ὄχι στίς ἀνθρώπινες ψυχαναλύσεις, πού σέ ἀρρωσταίνουν τρισχειρότερα. Ἐρ. : ........................ Ἀπ. : Ἄν δέν τό καταλάβατε, σᾶς τό μεταφράζω. Πολλές φορές, λέει, στήν νοερά προσευχή μοῦ βγαίνει νά λέω, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με, ἄλλοτε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με τόν ἁμαρτωλό, ἄλλοτε, Κύριε ἐλέησον... ἄν εἶναι καλό αὐτό. Ἐφόσον μᾶς βοηθάει, εἶναι καλό. Βέβαια ἡ πρακτική τῶν Πατέρων εἶναι νά μήν ἀλλάζουμε συχνά. Νά ἔχουμε μία φράση καί νά τήν ἐπαναλαμβάνουμε. Ἀλλά καί αὐτό μπορεῖ νά βοηθήσει ὡς μία ἀνανέωση ὅπως εἶπες, ἕνα refresh, γιά νά μή λέμε μηχανικά καί σκεφτόμαστε ἄλλα πράγματα. Ὅπως βοηθιέται κανείς. Δέν ἀπολυτοποιοῦμε κάποια λόγια. Μπορεῖς νά λές καί Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ἡμᾶς. Ἤ νά ἐπικαλεῖσαι τόν Ἅγιο πού φέρεις τό ὄνομά του. Ἅγιε Μᾶρκε πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν. Ὅποιον Ἅγιο ἔχεις.. Ἅγιε Δημήτριε πρέσβευε ὑπέρ ἡμῶν. Μπορεῖς νά ἐπικαλεῖσαι ἀκόμα καί τόν ἄγγελό σου. Ἔχουμε προσευχή στόν ἄγγελό μας. Νά μιλᾶμε στόν ἄγγελό μας. Ὅλα αὐτά εἶναι προσευχές. Μπορεῖς νά λές καί, Θεέ μου σ’ εὐχαριστῶ. Ὄχι μόνο νά ζητᾶς, νά εὐχαριστεῖς κιόλας. Μπορεῖς νά δοξάζεις κιόλας, δόξα σοι ὁ Θεός. Τριάς Ἁγία δόξα σοι. Ὅλα αὐτά, οἱ εὐχές αὐτές πού εἶναι σύντομες, τίς χρησιμοποιοῦμε γιατί εἶναι πιό εὔκολο νά συγκεντωθοῦμε, παρά νά πεῖς μία μακροσκελῆ προσευχή. Ἐρ. : ........................ Ἀπ. : Καλύτερα τώρα, ὄχι κάποια στιγμή. Ἐδῶ καί τώρα, γιατί δέν ξέρουμε ἄν θά ὑπάρξει ἡ ἑπόμενη στιγμή. Ἐρ. : ........................ Ἀπ. : Κοιτάξτε, αὐτό τυπικά τό ἔχουμε κάνει ἤδη. Δηλαδή, ἤδη ἔχουμε κάνει τήν ἐκλογή μας ἀπό τή στιγμή πού βαφτιστήκαμε καί τό «συντάσσομαι μέ τόν Χριστό», τό ἔχουμε πεῖ. Τό ἔχει πεῖ δηλαδή ὁ νονός μας, γιατί ἤμαστε μωρά τότε καί δέν μπορούσαμε νά τό ποῦμε. Ὁπότε, ἔχουμε κάνει τήν ἐκλογή μας. Ἀλλά δυστυχῶς τί 166

γίνεται; Μετά τό βάφτισμα, ἔχουμε ξανακάνει τίς ἁμαρτίες μας καί ἔχουμε κατά κάποιο τρόπο προδώσει τήν ὁμολογία μας καί ἔχουμε πατήσει τόν ὅρκο μας, τήν ὑπόσχεσή μας στόν Χριστό καί χρειάζεται ἡ μετάνοια. Τήν πρώτη φορά πού ἐξομολογεῖται κανείς εἰλικρινῶς οὐσιαστικά ἀνανεώνει αὐτή τήν ὑπόσχεση πού ἔδωσε στόν Χριστό ὡς βρέφος διά τοῦ ἀναδόχου, διά τοῦ νονοῦ. Ὁπότε, φυσικά καί τό ξέρει ὁ διάβολος καί μᾶς πολεμάει. Καί ἔρχονται ἄνθρωποι καί μοῦ λένε, πάτερ, ἔχω πόλεμο, ἐνῶ προηγουμένως δέν εἶχα. Βέβαια δέν εἶχες προηγουμένως, γιατί πολεμοῦσες μόνος σου τόν ἑαυτό σου, δέν χρειαζόταν νά σέ πολεμήσει ὁ διάβολος. Εἶναι αὐτό πού ἔλεγε ὁ ἀββᾶς Ζωσιμᾶς, σοῦ δείχνει ὁ διάβολος τήν τέχνη του καί σέ ἀφήνει. Δέν θά ἀσχοληθεῖ μαζί σου, νά χάσει τόν χρόνο του. Θά πάει σέ ἄλλον. Ἀπό τή στιγμή τώρα πού ἐσύ ἄρχισες καί τόν πολεμᾶς, ἐξομολογήθηκες δηλαδή, θά ἔρθει κι αὐτός νά σέ πολεμήσει. Ἀλλά δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτα˙ νά μή δειλιάζουμε. Μπορεῖ νά μᾶς φέρει κάποιους λογισμούς... Ἐφόσον ἐμεῖς παραμένουμε σταθεροί στήν ἐκλογή μας, θά ντροπιαστεῖ καί θά φύγει. Καί μάλιστα ὅσο θερμότεροι εἴμαστε, τόσο πιό γρήγορα θά φύγει. Γι’ αὐτό ἔχει σημασία καί ἡ θέρμη, ἡ ἔνταση μέ τήν ὁποία θά ξεκινήσουμε, θά ἀνανεώσουμε τό βάφτισμα, τήν ἀπόφασή μας, τήν ἐκλογή μας νά εἴμαστε μέ τόν Χριστό. Εἶναι ὅπως ἕνα καυτερό ἄς ποῦμε σίδερο. Μπορεῖ ἐκεῖ πάνω νά πάει μιά μύγα; Σέ ἕνα σίδερο πού καίει; Δέν μπορεῖ. Ἔτσι καί ἡ ψυχή σου. Ὅταν εἶναι θερμή, δέν μπορεῖ νά πλησιάσει ὁ ἀκάθαρτος διάβολος. Φεύγει, καίγεται. Ἐρ. : ........................ Ἀπ. : Δέν τόν ἀγαποῦσε... Εἶναι ἡ ἀγάπη πού ἐκπίπτει. Δέν εἶναι ἡ ἀγάπη πού δέν ἐκπίπτει. Ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη δέν ἐκπίπτει ποτέ. Συμβαίνει πολλές φορές. Καί μέσα στά ἀνδρόγυνα.. μπορεῖ κάποιος νά πάθει κάτι καί νά μή μπορεῖ νά λειτουργήσει ὡς σύζυγος. Τί θά κάνεις; Θά τόν πετάξεις; Πρέπει νά ὑποστεῖς, νά ὑπομείνεις καί νά χαρεῖς καί μ’ αὐτή τή δοκιμασία. Εἶναι ὁ σταυρός σου, ὁ προσωπικός σου σταυρός. Εὐχαριστοῦμε πολύ, πάτερ. Ἔτσι εἶναι. Ἡ ἀγάπη δέν εἶναι δεδομένη. Ἡ ἀγάπη εἶναι ζητούμενο, ὅταν μιλᾶμε βεβαίως γιά τήν ἐν Χριστῷ ἀγάπη. Ἡ ἀνθρώπινη, ἡ φυσική ἀγάπη, ἡ ἰδιοτελής καί ἡ ἐμπαθής, αὐτή εὔκολη εἶναι. Ἀλλά αὐτή δέν εἶναι ἀγάπη ἀληθινή, εἶναι ἀγάπη στόν ἑαυτό μας. Εἶναι φιλαυτία. Γι’ αὐτό καί βλέπετε, σοῦ λέει, θέλω νά παντρευτῶ. Γιατί θέλεις νά παντρευτεῖς; Κοιτάξτε νά δεῖτε πῶς φαίνεται ὁ φίλαυτος ἄνθρωπος ἀπ’ τήν ἀπάντηση.. γιατί σοῦ λέει, θέλω νά ἔχω κάποιον δίπλα μου, δέν μπορῶ νά εἶμαι μόνος μου... καί στά γεράματά μου θέλω νά ἔχω κάποιον δίπλα μου.. Ἀλλά δέν σκέφτεται τόν ἄλλον πῶς θά τόν κάνει εὐτυχισμένο. Τόν ἑαυτό του σκέφτεται. Βλέπετε ἡ φιλαυτία, πῶς ἀμέσως σκάει μύτη; Δέν νοιάζεται γιά τόν ἄλλον, νοιάζεται γιά τόν ἑαυτό του. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ θά πεῖ, νά πάρω μιά κοπέλα νά τήν προστατέψω, νά δοξαστεῖ ὁ Θεός, ἄν θέλει ὁ Θεός νά κάνω καί κανένα παιδί, νά βγεῖ καί κανένας Ἅγιος γιά τήν Ἐκκλησία.. καί νά μέ βοηθήσει καί νά τή βοηθήσω νά πᾶμε στόν παράδεισο. Αὐτός σκέφτεται σωστά. Ἔχει τό σωστό κίνητρο γιά νά κάνει γάμο. Ὁ ἄλλος κοιτάει τήν καλοπέρασή του, ἀγαπάει 167

οὐσιαστικά τόν ἑαυτό του. Ἀγαπάει ἄρρωστα τό σῶμα του οὐσιαστικά. Αὐτό εἶναι ἡ φιλαυτία, εἶναι ἡ ἄρρωστη ἀγάπη στό σῶμα μας καί ἐπειδή καταλαβαίνει ὅτι χρειάζεται καί κάποιον ἄλλον, νά τόν ὑπηρετεῖ στό σῶμα του, θά εἶναι πιό εὔκολα παρά νά εἶναι μόνος του, σοῦ λέει, νά βρῶ καί μιά γυναίκα νά μέ ὑπηρετεῖ. Κι ὅταν αὐτή πάθει παράλυση, τί κάνεις μετά; Τήν πετᾶς καί ἀρχίζεις νά ψάχνεις γιά ἄλλη; Ἤ ἀρχίσει νά ζαρώνει καί δέν ἔχει τήν ὀμορφιά πού ἐσύ θέλεις; Ψάχνεις γιά ἄλλη; Ἀπό ἐκεῖ κρινόμαστε, καταλάβατε; Ὅτι δέν ἀγαπᾶμε πραγματικά. Ἐρ. : ........ Ἡ φιλαυτία φαίνεται καί στούς γονεῖς γιά τά παιδιά τους, πού λένε ποῦ θά πᾶς νά φύγεις; Καί ἐγώ στά γεράματα ποιόν θά ἔχω κοντά μου; Γιατί πᾶς μακριά καί μένεις; Ἔλα κοντά μου, νά μπορῶ νά σέ ἔχω..... Ἀπ. : Ἀκριβῶς. Ἡ ἀγάπη τῶν γονέων πρός τά παιδιά δέν εἶναι ἡ τέλεια ἀγάπη. Μπορεῖ καί ἡ ἀγάπη αὐτή νά κρύβει ἰδιοτέλεια. Στήν πλειοψηφία τῶν περιπτώσεων πῶς σκέφτεται ὁ γονιός; Νά ἔχω κανένα παιδί, στά γεράματά μου νά μέ φροντίσει.. Ἄρα δέν σκέφτεται τό παιδί, τόν ἑαυτό του σκέφτεται καί αὐτός. Γι’ αὐτό καί ὅταν τό παιδί στραβώσει πού λέμε καί κάνει οἰκογένεια καί δέν τοῦ πάει τά ἐγγόνια, σοῦ λέει, τί παιδί εἶναι αὐτό;.. γιατί τό ἔκανα ἐγώ τό παιδί αὐτό;.. γιά νά μή μ’ ἀφήνει νά δῶ τό ἐγγόνι μου; Καί γίνεται ἐχθρός μετά ὁ πατέρας μέ τό παιδί. Γιατί; Γιατί περιμένει μία ἀνταπόδοση. Ἐνῶ ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη δέν περιμένει ποτέ ἀνταπόδοση. Ἀγαπάει, εἴτε ὁ ἄλλος ἀνταποκρίνεται εἴτε δέν ἀνταποκρίνεται. Ἡ ἀνταποδοτική ἀγάπη οὐσιαστικά εἶναι ἕνα ἐμπόριο, παίρνεις καί δίνεις. Καί ὅταν ὁ ἄλλος σταματάει νά δίνει, σταματᾶς κι ἐσύ νά δίνεις. Αὐτό δέν εἶναι ἀγάπη, εἶναι μιά ἐμπορική σχέση. Ἐρ. : ................ (σχετικά μέ χωρίο ἀπό τήν Ἀποκάλυψη). Ἀπ. : Πολύ πιθανό, βέβαια. Αὐτή εἶναι ἡ πιό μεγάλη θλίψη. Εἶναι ὁ πόνος τῆς ψυχῆς. Δέν εἶναι τόσο οἱ φυσικές καταστροφές. Θά γίνουν κι αὐτά. Καί ἤδη γίνονται καί ὅλο καί χειρότερα φανερώνονται καί τά καιρικά φαινόμενα ἀγριεύουν, ἀλλά κυρίως εἶναι ὁ πόνος τῆς ψυχῆς. Ὁ ὁποῖος ἀπό τί ἔρχεται ὁ πόνος τῆς ψυχῆς; Ἀπό τίς πολλές ἁμαρτίες. Καί σαφέστατα τό λέει στήν Ἀποκάλυψη, ὅτι θά πληθυνθεῖ πάρα πολύ ἡ ἀνομία στούς ἐσχάτους χρόνους. Καί τό βλέπουμε στήν ἐποχή μας πού νομιμοποιοῦνται οἱ χειρότερες, οἱ βρωμερότερες ἁμαρτίες. Νομιμοποιοῦνται! Ἤδη οἱ Εὐρωπαῖοι, οἱ πολύ πολισμένοι, ἔχουν νομιμοποιήσει καί τήν κτηνοβασία καί τήν παιδοφιλία σιγά-σιγά θά δεῖτε.. τά πάντα. Καί τήν αἱμομιξία θά νομιμοποιήσουν.. Καί ἀπό αὐτά ἔρχεται ὁ μεγάλος πόνος τῆς ψυχῆς, γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι φτιαγμένος νά λειτουργεῖ ἔτσι. Μοῦ ἔλεγε ἕνας ὁ καημένος, ὁμοφυλόφιλος ἦταν αὐτός, ζοῦσε στήν Ἀμερική.. κάθε βράδυ, λέει, γυρνάω στό σπίτι μου καί φωνάζω ἀπό τόν πόνο. Μόνος του ζοῦσε... φωνάζω ἀπό τόν πόνο τῆς ψυχῆς... πονάει ἡ ψυχή μου. Δέν ἔχει σωματικό πόνο. Φωνάζω, λέει, καί ἐκτονώνομαι λίγο ἔτσι. Αὐτό εἶναι ὁ καρπός τῆς ἁμαρτίας, εἶναι ὁ ψυχικός θάνατος. 168

Ἐρ. : Μία προσωπική συμβουλή σχετικά μέ αὐτό πού εἴπατε γιά ψυχιάτρους - ψυχολόγους. Εἶμαι κατά τῆς πρακτικῆς αὐτῆς, ἀλλά μόνο πού ἄνοιξα νά πῶ τή γνώμη μου, θεωρήθηκα μαῦρο πρόβατο. Ἐπειδή εἶναι ἀνεψιός μου, τόν ἀγαπάω, πῶς μπορῶ νά βοηθήσω; Μήπως μπορῶ νά κάνω κάτι; Ἀπ. : Προσευχή νά κάνετε, πού εἶναι τό σπουδαιότερο, πολύ δυνατό ὅπλο. Τό δυνατότερο ὅπλο πού ἔχουμε εἶναι ἡ προσευχή. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, μή μιλᾶτε πολύ στά παιδιά. Τά λόγια χτυπᾶνε στά αὐτιά. Μιλῆστε στόν Θεό γιά τά παιδιά. Ὁπότε ὁ Θεός παίρνει τήν προσευχή καί μέσω τοῦ ἀγγέλου τοῦ παιδιοῦ τά λέει στό παιδί. Ὁ ἄγγελος παίρνει τά λόγια σου καί τά πάει στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ καί τό παιδί τή δέχεται αὐτή τή συμβουλή, πού θέλεις νά τοῦ τήν πεῖς καί δέν τοῦ τή λές ἄμεσα. Τή λές στήν προσευχή σου. Αὐτό εἶναι τό πιό βασικό ὅπλο. Μετά εἶναι ὁ ἐξαγιασμός ὁ δικός μας. Ὅταν ὁ ἄλλος σέ δεῖ ἐσένα νά εἶσαι ἕνας μικρός Χριστός, ὅπως μπορεῖς νά εἶσαι, ὅπως μπορεῖ νά εἶναι ὁ καθένας μας καί λάμπεις ἀπό τή Θεία Χάρη, παίρνει τό μήνυμα τί μπορεῖ νά γίνει κι αὐτός. Καί νά πεῖ, κοίταξε, ὁ θεῖος μου πῶς λάμπει ἀπό χαρά.. πῶς εἶναι πάντοτε ἤρεμος.. πῶς δέν ἔχει ἄγχος.. γιά νά τόν ρωτήσω. Τόν προβληματίζεις τόν ἄλλον. Ὅταν σοῦ κλέβει τό πάρκινγκ ἄς ποῦμε καί ἐσύ μένεις ἀτάραχος.. καί λέει, τί ἄνθρωπος εἶναι αὐτός; Ἐγώ θά γινόμουνα θηρίο. Ὅταν σέ βρίζει καί ἐσύ πάλι λές, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ στό στόμα σου ἀδελφέ μου, καί λίγα εἶπες, χειρότερα ἔπρεπε νά πεῖς.. Αὐτό τόν ἄλλον τόν συγκλονίζει. Καταλάβατε; Καί τοῦ δίνεις ἕνα σωσσίβιο, πού ἄν τό πιάσει, σώθηκε. Γιατί μετά θά ἔρθει νά σέ πιάσει, νά σοῦ πεῖ, θεῖε, πῶς τά καταφέρνεις; Τί κάνεις; Καί ἐκεῖ πολύ ὡραῖα θά τοῦ πεῖς, δέν τά κάνω ἐγώ, τά κάνει ὁ Χριστός. Καί τόν κέρδισες τόν ἄνθρωπο. Καταλάβατε; Δηλαδή ἡ προσευχή καί ὁ δικός μας ἐξαγιασμός στόν ἄλλον κάνει ἕνα πολύ ἠχηρό κήρυγμα, χωρίς νά τοῦ λές τίποτα ἄμεσα. Αὐτό εἶναι τό ὅπλο. Ἐρ. : Στό πέρασμα τοῦ χρόνου ἀποδείχθηκε ὅτι ὁ Φρόυντ ἦταν λάθος, πού ἔλεγε ὅτι ἡ ἱκανοποίηση τῶν παθῶν καί τῶν ἐνστίκτων ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο.. Ἀπ. : Ἀκριβῶς τό ἀντίθετο γίνεται! Μέ τίς ἁμαρτίες δένεσαι, δέν ἐλευθερώνεσαι! Ἐρ. : Ὁ Φρόυντ ἦταν Ἑβραῖος. Μήπως ἐξυπηρετοῦσε τήν σιωνιστική τακτική τῶν παθῶν γιά νά φτάσουμε στό σημερινό κατάντημα; Καί ἀγνοοῦσαν ἐντελῶς τή Θεία Χάρη, πού ὄχι μόνο στό συνειδητό, ἀλλά καί στό ἀσυνείδητο πού λέγανε αὐτοί, ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο καί εἶναι τό μόνο μέσον ἐλευθερίας ἀπό τά πάθη. Μήπως λοιπόν ὁ Φρόυντ πού ἐπηρέαζε τήν τότε «πολιτισμένη» δυτική Εὐρώπη ἦταν ἐνταγμένος στήν σιωνιστική τακτική; 169

Ἀπ. : Ἔ, βέβαια. Ὅλα αὐτά εἶναι μέσα στό δαιμονικό σχέδιο. Πέστε το σιωνιστικό σχέδιο, πέστε το διαβολικό σχέδιο.. Γιατί ἀγκάλιασαν τή θεωρία τῆς ἐξελίξεως καί σήμερα τήν παρουσιάζουν ὡς ἐπιστημονική γνώση στά παιδιά μας στά σχολεῖα; Γιατί ἀκριβῶς τούς ἐξυπηρετεῖ τήν σαρκολατρεία καί τή δαιμονολατρεία. Δέν ὑπάρχει δημιουργός Θεός, ὑπάρχει ἡ ἀπρόσωπη ἐξέλιξη, ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνας ἐξελιγμένος πίθηκος... μιά χαρά ταιριάζουν ὅλα αὐτά. Ἐνῶ ὁ Δαρβίνος, ξέρετε, κοιμήθηκε μέ τήν Ἁγία Γραφή στά χέρια. Αὐτοί μετά, οἱ ἐπιτήδειοι ἄθειοι, πῆραν τή θεωρία τῆς ἐξελιξεως καί τήν ἐφάρμοσαν καί στόν ἄνθρωπο καί τήν παρουσιάζουν σήμερα ὡς ἐπιστημονική γνώση. Ἐνῶ ὑπάρχουν πολλές ἀκόμα θεωρίες ἀκριβῶς ἀντίθετες. Ὑπάρχει ἀκόμα θεωρία -ἀλλά δέν τά λένε- πού λέει ὅτι ὁ πίθηκος δημιουργήθηκε ἀπό τόν ἄνθρωπο. Ἐπιστημονική θεωρία. Θεωρία τί σημαίνει; Δέν ἰσχύει, μέχρι νά τό ἐπαληθεύσεις πειραματικά κάτι. Εἶναι μιά ὑπόθεση ἡ θεωρία. Ὑποθέτω ὅτι ἔγινε ἔτσι. Αὐτό δέν εἶναι ἐπιστημονική γνώση, εἶναι μιά ὑπόθεση, ἄν δέν ἀποδειχθεῖ στήν πράξη μέ πείραμα. Λοιπόν, δέν ἔχει ἀποδειχθεῖ τίποτε, ὅτι ὑπάρχει ἐξέλιξη. Ἀντίθετα ἔχουμε πολλές ἀποδείξεις ὅτι δέν ὑπάρχει ἐξέλιξη. Ἀλλά δέν τά λένε αὐτά. Γιατί καί ἡ παιδεία, δυστυχῶς, ἔχει κυριαρχηθεῖ ἀπό τούς ἄθεους, ἀπό τούς δαιμονιώδεις ἀνθρώπους. Διάβαζα, ὅτι ὅλη τήν παιδεία τῶν Βαλκανίων τήν ἔχει ἀγοράσει ὁ Σόρος, αὐτός ὁ παγκοσμιοποιητής. Γι’ αὐτό ἔχουμε ὅλα αὐτά τά σχιζοφρενικά στά βιβλία γραμμένα, γιά τόν «συνωστισμό στή Σμύρνη».. ὅλα αὐτά γιά τά βιβλία τῶν θρησκευτικῶν, πού οὐσιαστικά εἶναι βιβλία τῆς πανθρησκείας. Θέλουν νά ἑτοιμάσουν τούς αὐριανούς πολίτες, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι οἰκουμενιστές, θά πιστεύουν στήν πανθρησκεία, ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τό ἴδιο. Μέχρι πού θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος καί θά καταργήσει κάθε θρησκεία. Λοιπόν, ὅλα αὐτά κατευθύνονται. Καί αὐτό πού λέμε σήμερα ἐπιστήμη εἶναι νοθευμένο πράγμα, δέν εἶναι ἡ ἀλήθεια. Καί ἡ λεγόμενη ἐπιστημονική ἀλήθεια πολλές φορές εἶναι ψέμα, δέν εἶναι ἀλήθεια. Ξέρετε πόσες ἐπιστημονικές ἀπάτες ἔχουν ἀποκαλυφθεῖ; Ἄς ποῦμε γιά νά στηρίξουν τή θεωρία αὐτή τῆς ἐξελίξεως, πηγαίνανε θάβανε ἕνα κρανίο, τό ἐπεξεργαζόντουσαν πρῶτα μέ ὀξύ, τό θάβανε γιά 2- 3 χρόνια, μετά τό βγάζανε καί λέγανε, ἄ νά, βρήκαμε τόν πιθηκάνθρωπο, τόν ὑποτιθέμενο ἐνδιάμεσο κρίκο ἀνθρώπου καί πιθήκου. Μετά τό παίρνανε οἱ ἐπιστήμονες οἱ πραγματικοί, τό ἐξετάζανε καί βλέπανε ὅτι ἤτανε κρανίο ἀνθρώπινο ἐπεξεργασμένο μέ ὀξύ ἄς ποῦμε καί ἀποδεικνυόταν ἡ ἐπιστημονική ἀπάτη. Ἀλλά δυστυχῶς ὁ πολύς ὁ κόσμος, ἐπειδή τά δεχόμαστε ἀβασάνιστα, δέν τά ξέρει αὐτά. Δέν ἀσχολεῖται.. καί σοῦ λέει, ἔ, αὐτό εἶναι τώρα... αὐτό ἐπικρατεῖ... Τί νά κάνουμε; Ἔτσι εἶναι... Δέν εἶναι καθόλου ἔτσι καί πρέπει νά εἴμαστε λίγο πονηροί, μέ τήν καλή ἔννοια, νά βάζουμε λίγο μιά καχυποψία, μιά καλή καχυποψία, μήπως ὅλα αὐτά πού μᾶς σερβίρουν εἶναι ψέματα. Καί αὐτά πού κατά κανόνα κυριαρχοῦν καί στά ΜΜΕ καί πρόσωπα καί γνώσεις κ.λ.π. πάντα νά βάζετε ἕνα ἐρωτηματικό ἄν εἶναι ἀληθινά. Γιατί, εἶναι γνωστό, ὅλα τά ΜΜΕ παγκοσμίως κατευθύνονται ἀπό αὐτούς τούς παγκοσμιοποιητές. Ὅλα δικά τους εἶναι καί τά μεγάλα κανάλια, τό CNN κ.λ.π. Στήν Ἀμερική -πού οὐσιαστικά παράγουν τίς εἰδήσεις, εἶναι στά χέρια τους- δέν ἀφήνουν νά περάσει κάτι πού νά μήν τούς ἐξυπηρετεῖ. Ὅποια εἴδηση εἶναι ἀντίθετη 170

μέ τούς σκοπούς τους, δέν βγαίνει στόν ἀέρα. Καί ὅ,τι βγαίνει στόν ἀέρα, εἶναι μαγειρευμένο, γιά νά γίνει ἡ προπαγάνδα πού θέλουν αὐτοί. Ἐρ. : Ὅταν μᾶς παρουσιάζουν τό ψέμα, ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ ὅταν προσέχει, νά τό καταλαβαίνει.Ὅπως τό ὅτι ὅταν ταράζεται ἡ ψυχή σημαίνει ὅτι ὑπάρχει δαιμονική ἐνέργεια. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος μέ αὐτά πού δέχεται καί βλέπει ἔχει ἀνάπαυση, σημαίνει ὅτι ὑπάρχει ὁ Θεός. Ἀλλά δέν δίνουμε σημασία σ’ αὐτά. Ἀπ. : Ἔχουμε χάσει αὐτό τό αἰσθητήριο. Εἶναι πολύ σωστό αὐτό πού λέει ὁ π. Βασίλειος, τό αἰσθητήριο τῆς εἰρήνης. Κάτι πού εἶναι σωστό, πού εἶναι ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα φέρνει εἰρήνη. Κάτι πού εἶναι ἀπό τό δαιμονικό πνεῦμα, φέρνει ταραχή. Εἶναι σημαντικότατο αὐτό. Ἀλλά προσέξτε, πρέπει λίγο καί ὁ ἄνθρωπος νά λειτουργεῖ σωστά. Γιατί ἄν εἶναι διεστραμμένη ἡ ψυχή... Βλέπετε, ὁ ἄλλος ἀκούει γιά τόν Χριστό καί τρελαίνεται, γιατί εἶναι διεστραμμένος καί ἀρχίζει καί βλαστημάει, ἀρχίζει καί βρίζει, παπάδες, δεσποτάδες.. Αὐτό δέ γίνεται; Μόλις ἀρχίζεις νά πεῖς κάτι πνευματικό, ἀμέσως ἀρχίζει, ναί, ἀλλά ὁ παπάς, ὁ δεσπότης.. Αὐτός φανερώνει ὅτι ἔχει μιά ψυχή διαταραγμένη, διεστραμμένη. Ἀλλά ὅταν ἕνας ἔχει καλή διάθεση, ἔχει αὐτό τό αἰσθητήριο πού λέει ὁ πατήρ. Κι ἄν εἶναι καί ἐξαγιασμένος, ἀκόμα περισσότερο. Καί ἀμέσως πιάνει τό πνεῦμα τοῦ πονηροῦ καί τό πνεῦμα τοῦ ἁγίου, τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅπως ἔλεγε μιά ψυχή ἁγιασμένη, ὅταν μπαίνω σ’ ἕνα σπίτι, αἰσθάνομαι τό πνεῦμα πού ὑπάρχει μέσα στό σπίτι. Γιατί τό κάθε σπίτι, ἀνάλογα μέ τό ποιοί κατοικοῦν ἐκεῖ, ἔχει καί τό πνεῦμα του, αὐτό πού ὑπάρχει μέσα καί κυκλοφορεῖ. Ἄν οἱ ἄνθρωποι πού ζοῦνε στό σπίτι εἶναι ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, μπαίνεις μέσα στό σπίτι καί εἰρηνεύεις κι ἐσύ καί λές, ἄ τί ὡραῖα ἀτμόσφαιρα ἔχει ἐδῶ! Τί ἀτμόσφαιρα ἔχει; Μήπως ψεκάσανε κανένα ἄρωμα καί μυρίζει ὡραῖα; Εἶναι τό ἄρωμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι ἡ Χάρις, ἡ εἰρήνη αὐτή πού ὑπάρχει στίς ψυχές τῶν κατοίκων τοῦ σπιτιοῦ. Καί μπαίνεις σ’ ἕνα ἄλλο σπίτι, πού οἱ ἄνθρωποι εἶναι δαιμωνιώδεις, πού ἀχολοῦνται μέ μαγεῖες, μέ ἁμαρτίες κ.λ.π. αἰσχρές καί βρωμερές καί ὅπου φύγει-φύγει.. Λές πότε νά φύγω ἀπό ’δῶ πέρα νά γλιτώσω. Κάτι σέ διώχνει. Ἐρ. : .........Κάποιο παιδί ἔχει ἐπιθετικές τάσεις πρός τούς γονεῖς του, πρός τούς ξένους... Ὅταν ὅμως πῆγε ὁ ἱερέας νά τό διαβάσει, προτοῦ ἀνέβει ὁ ἱερέας, ὅταν ἀκόμα ἦταν κάτω, αὐτός ἀπό πάνω ἄρχισε νά ὠρύεται, νά φωνάζει.. Πιστεύω ὅτι αὐτό δέν εἶναι ψυχιατρικό πρόβλημα, γιατί τό παιδί τό γνώρισα καί σέ μένα καθόταν ἥσυχα. Δηλαδή κατά κάποιο τρόπο εἶχε τή λογική, δέν ἀντέδρασε. Τί μποροῦμε νά κάνουμε; Ἀπ. : Ἔτσι εἶναι. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι εἶναι δαιμονισμένοι. Ὁ δαιμονισμένος δέν εἶναι ψυχιατρικῶς πάσχων, εἶναι πνευματικός πάσχων καί ἡ θεραπεία φυσικά εἶναι αὐτό πού δίνει ἡ Ἐκκλησία, εἶναι οἱ ἐξορκισμοί. Πῶς μπορεῖς νά καταλάβεις ἄν ἕνας εἶναι δαιμονισμένος; Τό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ἄν μπορεῖ νά προσκυνήσει Ἅγια Λείψανα. 171

Ὅλοι αὐτοί πού ἔχουν δαιμόνιο μέσα τους, δέν μποροῦν. Εἶχα δεῖ μιά περίπτωση, μιά κοπέλα σ’ ἕνα μοναστήρι στήν Ἀθήνα, ὄρθια ἦταν καί ὁ ἱερέας ὄρθιος μέ τά Ἅγια Λείψανα καί τήν πλησίαζε. Ὅσο τήν πλησίαζε, αὐτή ἔκανε πίσω, ὄρθια. Σκεφτεῖτε ἕνας ἄνθρωπος πού εἶναι ὄρθιος καί γέρνει πρός τά πίσω καί ἔλεγες, τώρα θά πέσει μέ τό κεφάλι κάτω. Δέν μποροῦσε νά ἀκουμπήσει τά Ἅγια Λείψανα. Αὐτό εἶναι τό δαιμόνιο. Πολλοί παρεξηγιοῦνται. Νομίζουμε ὅτι εἶναι δαιμονισμένοι, ἐνῶ εἶναι ψυχοπαθεῖς. Ὑπάρχει καί αὐτή ἡ περίπτωση. Ἀλλά καί πολλοί πού θεωροῦνται ψυχοπαθεῖς, τσάμπα τούς κάνουνε ἠλεκτροσόκ καί τούς βασανίζουνε στίς κλινικές. Ἔχουνε δαιμόνιο καί χρειάζονται ἐξορκισμό, χρειάζονται τή θεραπεία πού δίνει ἡ Ἐκκλησία. Τώρα αὐτό πού εἴπατε, ὅτι κατάλαβε αὐτός, ἐνῶ δέν ἔβλεπε, αὐτό σίγουρα εἶναι πνεῦμα πονηρό. Πῶς τό κατάλαβε;.. Ἀφοῦ τό δαιμόνιο ἄρχισε καί φώναζε. Θυμᾶμαι μιά περίπτωση, ἤμουνα μιά φορά στούς Ἁγίους Τόπους καί εἶχα μαζί μου μιά κοπέλα τέτοια, δαιμονισμένη. Δέν τό ἤξερα καί ἐγώ, μοῦ τό εἶπε στήν Ἀθήνα ὅταν ἦταν νά φύγουμε γιά Ἱεροσόλυμα.. ξέρεις, ἐγώ ἔχω δαιμόνιο. Ἐντάξει, λέω, τί νά κάνουμε;.. Δέν φαινόταν ὅτι ἔχει κάτι, ἦταν ἤρεμη. Μόλις πήγαμε στό πρῶτο μοναστήρι, ἤτανε στό Θαβώρ, ἐκεῖ πού ἦταν ὁ π. Ἰλαρίων. Λέει στόν π. Ἰλαρίωνα νά τή διαβάσει. Μοῦ λέει ὁ π. Ἰλαρίων, διάβασέ την ἐσύ, ἐγώ δέν προλαβαίνω τώρα.. Μόλις ἄρχισα νά τή διαβάζω, αὐτή ἄρχισε νά χτυπιέται, νά φωνάζει, νά βρίζει.. Εὐτυχῶς εἶχε φύγει ὁ κόσμος, ἤμαστε μόνοι μας μέσα στήν ἐκκλησία. Ἐγώ δέν ταράχτηκα ἰδιαίτερα, ξαφνιάστηκα λίγο.. Τῆς διάβασα τήν εὐχή, αὐτή χτυπιότανε. Ἐκδηλώθηκε δηλαδή τό δαιμόνιο. Καί μετά, ὅπου ἀλλοῦ πηγαίναμε, αὐτή χτυπιότανε. Στόν Πανάγιο Τάφο δέ ποῦ πήγαμε -ὅσοι ἔχετε πάει στά Ἱεροσόλυμα, ξέρετε, πού εἶναι αὐτή ἡ πλάκα.. κάτω ἀπ’ τήν πλάκα ἐκεῖ μπῆκε τό Σῶμα τοῦ Κυρίου- αὐτή πῆγε καί ξάπλωσε πάνω στήν πλάκα καί ἄρχισε ἐκεῖ νά χτυπιέται. Καί ἐκεῖ πάνω τή ρώτησα, μιλοῦσε τό δαιμόνιο δηλαδή, ποιά ἦταν ἡ αἰτία πού μπῆκε ὁ δαίμονας μέσα της. Καί μοῦ τό εἶπε, ἤτανε τά φοβερά σαρκικά ἁμαρτήματα πού εἶχε κάνει. Βλέπετε; Οἱ σαρκικές ἁμαρτίες δαιμονίζουν τόν ἄνθρωπο, δέν εἶναι ἁπλό πράγμα. Γι’ αὐτό σήμερα ἔχουμε πολλούς τέτοιους δαιμονισμένους, γιατί εἶναι ἀχαλίνωτη ἡ σαρκική ἁμαρτία, ἰδίως στίς μέρες μας. Καί θυμᾶμαι μία περίπτωση πού τῆς διαβάζανε ἄλλοι, ἐγώ ἤμουνα στό ἱερό, ἦταν κάποιοι ἄλλοι πατέρες, τούς συναντήσαμε ἐκεῖ στό Χοζεβᾶ.. τήν εἴχανε ἐκεῖ στήν ἐκκλησία καί τῆς διαβάζανε εὐχές, ἐξορκισμούς. Ἐγώ ἤμουνα μέσα μέ κάποιους ἄλλους πατέρες καί κάποια στιγμή γονατίσαμε. Μόλις γονατίσαμε αὐτή ἡ γυναίκα ἀπ’ ἔξω, ἐνῶ δέν μᾶς ἔβλεπε, ἄρχισε νά λέει, ἄ.. γονατίζετε.. ταπείνωση.. δέν θέλω ταπείνωση, δέν θέλω ταπείνωση.. Φώναζε τό δαιμόνιο. Εἶδε ἐμᾶς πού ἤμαστε ἀπό μέσα -δέ φαινόμαστε- πού γονατίσαμε. Βλέπετε; Εἶναι αὐτό πού εἴπατε, ὁ διάβολος βλέπει, γιατί εἶναι πνεῦμα, πίσω ἀπό τοίχους.. καί σέ ἀποστάσεις ἄς ποῦμε σχετικά μακρινές. Ἑπομένως, νά μήν κοιμόμαστε μέ τά τσαρούχια, νά ξέρουμε τί γίνεται καί 172

νά ἀγωνιζόμαστε πνευματικά. Γιατί ὁ διάβολος εἶναι σάν λιοντάρι ὠρυόμενο, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, τό ὁποῖο ζητάει ποιόν νά καταπιεῖ[56]. Δέν ἔχουμε ἀντίπαλο, ἔτσι πῶς νά ποῦμε, εὐκαταφρόνητο. Ἔχουμε ἀντίπαλο φοβερό. Σκεφτεῖτε τώρα ἐδῶ πού εἴμαστε νά μπεῖ ἕνα λιοντάρι.. πῶς θά ἤμαστε; Σέ κατάσταση ἑτοιμότητας, ἄμυνας.. τί θά κάνουμε; Ἀγριεμένο λιοντάρι.. κάποιον θά ἁρπάξει! Ἔτσι εἶναι ὁ διάβολος, λέει. Δέν τόν βλέπουμε, κατ’ οἰκονομία. Σκεφτεῖτε νά βλέπαμε τούς δαίμονες πού ἐπιβουλεύονται τήν ψυχή μας! Θά ἦταν φοβερή ἡ ζωή μας... Συνεχῶς οἱ δαίμονες προσπαθοῦν νά μᾶς ἁρπάξουν καί οἱ ἄγγελοι μᾶς προστατεύουν. Γίνονται μάχες κάθε στιγμή γύρω μας, ἀλλά δέν τά καταλαβαίνουμε. Ἀλλά πρέπει πολύ νά εὐχαριστοῦμε καί τόν ἄγγελό μας καί τόν Κύριο πού μᾶς προστατεύει. Ἀλλά νά προστατεύουμε καί ἐμεῖς τόν ἑαυτό μας. Ὅταν μόνοι μας πᾶμε καί βάζουμε μετάνοια στόν διάβολο.. Κάθε φορά πού κάνεις ἁμαρτία, αὐτό κάνεις. Ὅταν ἀνοίγεις τόν ὑπολογιστή καί στέκεσαι ἐκεῖ καί βλέπεις ὅλα τά αἰσχρά, τί κάνεις; Αὐτό κάνεις. Λές στόν διάβολο, σέ ἀγαπάω, σέ θέλω, ἔλα.. Μετά ἀδυνατίζει ἡ ἄμυνά μας πάρα πολύ, γιατί πᾶμε ἑκούσια. Ἐρ. : ........................ Ἀπ. : Αὐτή εἶναι ἡ πικρή ἀλήθεια. Οἱ παπποῦδες καί οἱ γιαγιάδες, πού θά ἔπρεπε νά εἶναι πιό συνεπεῖς στή χριστιανική ζωή ἀπό μᾶς, γίνονται ἐμπόδιο στή χριστιανική ζωή τῶν παιδιῶν τους καί τῶν ἐγγονῶν τους. Πάρα πολλές φορές τό ἀντιμετωπίζω αὐτό. Τί νά τούς ποῦμε; Θά φύγουμε μακριά, πολύ ἁπλά! Ὁ Χριστός τό λέει, ἄν σέ σκανδαλίζει τό δεξί σου μάτι, τό δεξί σου χέρι, κόψ’ το[57]. Ἀλλάζει ὁ μεγάλος ἄνθρωπος; Πολύ δύσκολα. Ἄν δέν ἔχει καί καλή διάθεση.. πῶς νά ἀλλάξει; Αὐτός μιά ζωή ἔχει μάθει αὐτό τό πράγμα. Λοιπόν, θά φύγουμε μακριά. Θά τούς ἀγαποῦμε, ἀλλά ἀπό μακριά. Ἀλλιῶς θά ζημιωθοῦνε καί τά παιδιά μας καί ἐμεῖς. Γιατί, εἴπαμε, ὑπάρχει αὐτή ἡ κακή ροπή μέσα μας. Ὅταν τό παιδάκι σου λοιπόν ἀκούει τή γιαγιά, νά σέ κατηγορεῖ ἐσένα, ἐνῶ εἶσαι κι ἐσύ παρών, καί νά λέει, δέν ντρέπεσαι;.. τό παιδί σου;.. τί θά τό κάνεις; Καλόγερο;.. καί νά τά ἀκούει τό παιδάκι, τί γίνεται; Ἀλλοιώνεται ἡ ψυχή του ἀπέναντι σέ σένα καί ἀπέναντι στό Εὐαγγέλιο. Ὄχι, δέν θά τούς τό ἐπιτρέψουμε. Δέν θά τούς δώσουμε αὐτό τό δικαίωμα. Μέ ποιό δικαίωμα θά διαστρέψεις ἐσύ τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ μου; Ἔχει πού ἔχει τό παιδί τήν κακή ροπή... Γιατί ὁ διάβολος αὐτό λέει καί στό παιδί, νά πᾶς ἐκεῖ πέρα νά ξεγυμνώνεσαι, αὐτό εἶναι ἡ χαρά τῆς ζωῆς, ἡ ἁμαρτία.. νά ζεῖς τή ζωή σου.. Ἔρχεται καί ἡ γιαγιά καί ὁ παππούς, πού ἔχουν ὑποτίθεται ὡριμότητα καί σοφία, καί ὁπότε τί γίνεται; Βγαίνεις ἐσύ ὁ μπαμπάς κακός καί ἡ μαμά κακιά. Ὄχι! Δέν ξαναπατάω σ’ αὐτό τό σπίτι! Τελειώσαμε.. Θά μοῦ διαστρέψεις ἐσύ τά παιδιά μου; Ἐγώ θά δώσω φρικτό λόγο στόν Θεό γιά τά παιδιά μου. Δέν σοῦ δίνω τό δικαίωμα, ἄς εἶσαι μάνα μου καί πατέρας μου. Δέν εἶσαι. Μάνα μου καί πατέρας μου, τί εἶπε ὁ Χριστός; Εἶναι αὐτοί πού ἔχουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί τό τηροῦν[58]. Δέν εἶσαι μάνα μου καί πατέρας μου. Τελειώσαμε. Δέν ὑπάρχει σαρκική συγγένεια, σᾶς τό εἶπα. Αὐτό εἶναι 173

σχῆμα. Αὐτό θά καταργηθεῖ. Ἡ πνευματική συγγένεια εἶναι γιά μᾶς τούς χριστιανούς, αὐτό ἰσχύει. Καί ἀρχίζει ἀπ’ αὐτή τή ζωή. Δέν λέει ὁ Κύριος; «Δέν ἦλθα νά βάλω εἰρήνη, ἀλλα μάχαιρα»[59]. Ἀκοῦτε τί λέει ὁ Χριστός; Ἦλθα στή γῆ γιά νά βάλω μαχαίρι, δηλαδή νά χωρίσω. Ποιούς; Αὐτούς πού εἶναι μαζί Μου ἀπό αὐτούς πού δέν εἶναι μαζί Μου. Ἄς εἶναι σαρκικοί συγγενεῖς. Ἦρθα νά σᾶς χωρίσω, λέει ὁ Χριστός. Ἀναγκαστικά θά χωριστεῖς, ἀλλιῶς θά διαστραφεῖς. Ὅποιος ἀνακατεύεται, λέει, μέ τά πίτουρα τόν τρῶνε οἱ κότες. Αὐτό εἶναι. Θέλεις νά ζεῖς διπλή ζωή; Δέν γίνεται αὐτό. Ἄν εἶσαι καί λίγο μέ τόν κόσμο καί λίγο μέ τόν Θεό, γιά νά τά ἔχεις καλά μέ τούς συγγενεῖς, θά χάσεις καί τά παιδιά σου, θά χάσεις καί τήν ψυχή σου. Χίλιες φορές μόνος. «Ἐξέλθετε», λέει, «ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε»[60]. Βγεῖτε ἔξω ἀπ’ αὐτούς. Εἶναι ἐντολή τοῦ Θεοῦ αὐτή. Ἀπό ποιούς νά φύγεις; Ἀπό αὐτούς πού εἶναι ὑποκριτές. Μπορεῖ νά πηγαίνουν κάθε Κυριακή στήν ἐκκλησία ὁ παππούς καί ἡ γιαγιά, ἀλλά μετά νά λένε στόν ἐγγονό, γιατί παιδάκι μου, ἀκόμα δέν ἔχεις φιλενάδα; Νά τό λέει ἡ γιαγιά στόν ἐγγονό ἤ στήν ἐγγονή! Δέν ἔχεις ἀκόμα φίλο; Πιάσε κανένα φίλο.. πῶς θά παντρευτεῖς; Κατά τά ἄλλα πάει στήν ἐκκλησία. Πάει καί στήν ἐξομολόγηση καί κοινωνάει κιόλας! Ἔ, δέν εἶναι χριστιανή αὐτή. Αὐτή εἶναι ἕνας μεγάλος ὑποκριτής.Μακριά ἀπό αὐτούς ὅλους. Ἐρ. : …………………… ὧρες-ὧρες πιάνω τόν ἑαυτό μου νά μή θέλω νά κάνω τίποτα… (γιά τούς ψεκασμούς)... Πῶς μποροῦμε ν’ ἀντισταθοῦμε σ’ αὐτά; Ἀπ. : Ναί, νά σᾶς πῶ τί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Θυμάστε στά χρόνια τοῦ Ἁγίου Παϊσίου… πότε ἦταν τό Τσέρνομπιλ; ’86.. Τότε οἱ ἄνθρωποι δέν ξέρανε τί νά φᾶνε, γιατί ἤτανε ὅλα μολυσμένα, ἔτσι; Τό ραδιενεργό νέφος μᾶς εἶχε ραντίσει ὅλους, τά πάντα. Καί τά νερά καί .. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ἐγώ τρώω ἀπ’ ὅλα, ἀφοῦ τά σταυρώσω. Κάνε τόν σταυρό σου καί μή φοβᾶσαι. Τό λέει ὁ Χριστός. Ὅπου μπαίνει ὁ σταυρός, ἐξυγιαίνονται τά πάντα. Καί ὁ ἀέρας ἐξαγιάζεται καί ὅλα. Ὑπάρχει ἕνα τρομερό θαῦμα. Ἐκεῖ στό Τσέρνομπιλ ὑπῆρχε μία ἐκκλησία. Μετροῦσαν τήν ραδιενέργεια στήν περιοχή ἐκεῖ γύρω ἀπό τόν Τσέρνομπιλ. Γύρω ἀπό τήν ἐκκλησία καί μέσα στήν ἐκκλησία μηδέν ραδιενέργεια! Μόλις ἔβγαινες ἔξω ἀπό τόν περίβολο τῆς ἐκκλησίας φούλ ραδιενέργεια! Αὐτό τί εἶναι; Τυχαῖο;! Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Ἀκριβῶς, ἔτσι εἶναι. Γι’ αὐτό, πίστη στόν Θεό, νά κάνουμε τόν σταυρό μας καί δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε τίποτα. Πάρα πολλά τρόφιμα, γιά νά μήν ποῦμε ὅλα, εἶναι νοθευμένα. Τώρα μοῦ λέγατε γιά τό πορτοκάλι, πού τό βάζουνε σ’ ἕνα φάρμακο μέσα γιά νά εἶναι γυαλιστερό καί νά κρατάει. Λοιπόν, γιά ὅλα θά κάνουμε τόν σταυρό μας καί δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε. Ἀκόμα γιά αὐτά πού λέτε πού μᾶς ραντίζουν, γιά τά ψυχοφάρμακα καί ὅλα αὐτά ἀπό τόν οὐρανό γιά νά μᾶς ἔχουν σέ καταστολή.. 174

Λοιπόν, ὑπῆρχε στά χρόνια τοῦ Κομμουνισμοῦ ὁ θεσμός τῶν ψυχιατρείων. Ὅποιοι ἦταν ἀντιφρονοῦντες, ἄλλοι τούς στέλνανε στά Γκουλάγκ, νά τούς ἐξοντώσουν ἐκεῖ μέ τήν κακοπάθεια, τήν πολλή δουλειά, τή σκληρή δουλειά καί ἄλλοι στά ψυχιατρεῖα. Τούς ἔβγαζαν τρελούς καί τούς δίνανε ψυχοφάρμακα. Ἔτσι εἶχαν πάρει καί μία πιστή γυναίκα, ἁπλή γυναίκα τοῦ λαοῦ καί τῆς δίνανε ψυχοφάρμακα. Αὐτή εἶχε μάθει νά λέει τήν νοερά προσευχή. Τῆς δίνανε, τῆς δίνανε ψυχοφάρμακα, δέν τήν ἔπιανε τίποτε. Αὐτή ἔλεγε, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με καί ἦταν μιά χαρά, γιατί δέν τήν πιάνανε τά ψυχοφάρμακα, πολύ ἁπλά! Εἶχε τόν Χριστό. Καταλάβατε; Δέν ἔχουμε νά φοβηθοῦμε, ἄν λειτουργήσουμε σωστά σάν χριστιανοί. Δέν σέ πιάνει τίποτε. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Ἡ ἐρώτηση, γιά τούς οἰκείους καί τούς συγγενεῖς μας. Ναί, κοιτάξτε, ἡ ἐντολή «τίμα τόν πατέρα σου καί τή μητέρα σου»[61] ἰσχύει ὅταν ὁ πατέρας σου καί ἡ μητέρα σου σοῦ δίνουνε ὁδηγίες κατά Θεόν. Ὅταν σοῦ δίνουνε ἐντολές ἀντίθετες, φεύγεις. Τούς τιμᾶς ἀπό μακριά. Ὅταν ὑπακοῦμε στούς οἰκείους μας… Λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «νά ὑπακούει ἡ γυναίκα στόν ἄνδρα»[62]. Δέν τό λέει; Καί ἔρχεται ὁ ἄντρας καί λέει, εἶδες τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; Ὑπακοή.. λοιπόν, κάνε αὐτή τήν ἀνωμαλία, αὐτή τήν ἁμαρτία.. θά κάνεις ὑπακοή. Θά κάνει ὑπακοή; Ποτέ! «Νά ὑπακούετε», λέει, «ἐν Κυρίῳ»[63]. Ἡ ὑπακοή εἶναι ἐν Κυρίῳ. Τό ἴδιο λέει, τά παιδιά νά ὑπακούετε στούς γονεῖς, ἀλλά ἐν Κυρίῳ. Δέν μπορεῖ νά πεῖ ὁ πατέρας, δέν θά πᾶς ἐκκλησία σήμερα, νά κάτσεις ἐδῶ νά μέ βοηθήσεις. Ὄχι, θά πάω. Εἶναι ἡ ὑπακοή στόν Θεό ἀνώτερη ἀπό τήν ὑπακοή στόν πατέρα. Ἤ θά σοῦ πεῖ ὁ πατέρας, αὔριο θά πᾶμε στό πορνεῖο νά γίνεις ἄντρας. Θά κάνεις ὑπακοή; Μέ συγχωρεῖτε, τό κάνουν αὐτό οἱ ἴδιοι οἱ γονεῖς. Εἶναι πατέρας αὐτός; Αὐτός εἶναι καταστροφέας, εἶναι διάβολος κανονικός. Ἡ ὑπακοή λοιπόν στούς γονεῖς καί ἡ τιμή στούς γονεῖς εἶναι ὅταν οἱ γονεῖς λειτουργοῦν ἐν Κυρίῳ. Αὐτό πού εἴπατε γιά τά μπάνια. Τό ξέρετε ὅτι ὑπάρχει Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας πού ἀπαγορεύει νά λούζονται μαζί ἄνδρες μέ γυναῖκες. Εἶναι εὐνόητος ὁ λόγος καί δέν χρειάζεται νά ποῦμε τό γιατί. Τί κάνουν ὅλοι αὐτοί πού πᾶνε ἐκεῖ στίς παραλίες; Ὀφθαλμοπορνεία δέν κάνουν κατά κανόνα; Γιατί πᾶνε; Εἶναι τόσο ἀθῶοι; Τόσο ἄγγελοι εἶναι πού δέν παθαίνουν τίποτα; Γι’ αὐτό τό ἀπαγορεύει ἡ Ἐκκλησία. Καί ἔρχεται ἡ γιαγιά καί σοῦ λέει, καλόγερο θά τό κάνεις τό παιδί; Δηλαδή μόνο γιά τούς καλογήρους εἶναι ὁ Κανόνας; Γιά ὅλους εἶναι. Ἡ ἐντολή κατά τῆς ὀφθαλμοπορνείας εἶναι μόνο γιά τούς καλογήρους; Οἱ ἄλλοι ἐπιτρέπεται δηλαδή νά πορνεύουν μέ τά μάτια; Ὄχι, βέβαια! Αὐτή ἡ γυναίκα - ἡ γιαγιά, ὁ παππούς, δέν λειτουργοῦν ἐν Κυρίῳ. Στήν ἄκρη. Δέν ἐρχόμαστε, ὅσο λέτε τέτοια.Ἄν εἶσαι μόνος σου... καί πάλι καί ἐκεῖ ἀκόμα πού εἶσαι μόνος σου, ἄς ποῦμε, ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος, τό παιδί σου δέν πρέπει νά σέ βλέπει 175

χωρίς ροῦχα. Νά φορᾶς ἕναν χιτῶνα. Δέν ἐπιτρέπεται. Πάλι γιά πολλούς λόγους εὐνόητους. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Χρειάζεται ἀγώνας καί προσοχή. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Δόξα τῷ Θεῷ. Σταυρός ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης. Καί σωματικά μᾶς φυλάει ὁ σταυρός καί πνευματικά. Καί ὅταν ξεκινᾶτε τό ταξίδι σας, στό αὐτοκίνητο νά τό σταυρώνετε καί τό τιμόνι σας καί τόν ἑαυτό σας καί νά λέτε μιά προσευχή ἤ μπορεῖ νά βάζετε ἕνα cd, μιά πνευματική ὁμιλία, μιά ψαλμωδία, νά ἁγιάζεται ἡ ἀτμόσφαιρα. Ἁγιάζονται τά πάντα. Καί μέσα στό σπίτι σας νά ἔχετε ἔτσι χαμηλά, χωρίς νά σᾶς ἐνοχλεῖ, μιά ψαλμωδία. Ἁγιάζεται ὅλη ἡ ἀτμόσφαιρα. Ὅπως καί μέ τό θυμίαμα. Νά θυμιάζετε τακτικά τό σπίτι. Καί ἁγιασμό νά κάνετε τακτικά στό σπίτι, νά φεύγουν οἱ πονηρές δαιμονικές ἐνέργειες. Καί νά μή βάζετε στό σπίτι σας ὁποιονδήποτε. Προσέξτε το! Κανένας δέν θά μπαίνει πού νά εἶναι ἀντίθετος μέ τόν Χριστό. Τουλάχιστον τό σπίτι νά εἶναι ὅπως ἡ Ἐκκλησία, τίποτα τό ἀκάθαρτο, τό βρώμικο. Καί ἄς σᾶς ποῦνε καί φανατικούς καί ἀκραίους καί κολλημένους καί ὅ,τι θέλουν… δέν πειράζει. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Νά σᾶς πῶ κάτι; Χαίρομαι τήν νεολαία, ἡ ὁποία ἔχει ξεσηκωθεῖ τώρα γιά τήν Μακεδονία. Αὐτό πού δέν κάνανε οἱ παπποῦδες καί οἱ γιαγιάδες, τό κάνανε τά μικρά παιδιά, τά μωρά. Βάζουνε τά γυαλιά σέ ὅλους τά μωρά τώρα. Καί ἔχουνε καί διωγμό καί ἀπό διευθυντάδες.. διάβαζα σέ ἕνα.. ἔσπασε τήν τζαμαρία, λέει, γιά νά τρομοκρατήσει τά παδιά! Διευθυντής σχολείου! Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Εἶναι ἡ τρομοκρατία τοῦ πονηροῦ. Ἤθελα νά σᾶς πῶ γιά τά νέα παιδιά πού λέτε, ἐπειδή ἀκριβῶς, κοιτάξτε, μέσα στό αἷμα μας ἔχουμε τόν Χριστό. Τά νέα παιδιά, ὅπως καί ἐμεῖς, εἶναι βαφτισμένα καί εἶναι πιό ἀδιάφθορα ἀπό τούς μεγάλους. Οἱ μεγάλοι εἶναι πιό διεφθαρμένοι ἀπό τά παιδιά, πολύ πιό διεφθαρμένοι. Λοιπόν, ὅταν λειτουργήσει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο στά παιδιά, τά παιδιά κάνουν θαύματα. Θέλουν λίγο βοήθεια. Κάτι λίγο νά τά ξυπνήσουμε καί βρίσκουν πολύ πιό εὔκολα τόν δρόμο τους πρός τόν Χριστό, παρά οἱ μεγάλοι. Καί ἐπειδή ἔχουμε ὅλους τούς Ἁγίους, ὅλο αὐτό τό ὑπόβαθρο τό πνευματικό στήν Ἑλλάδα, δέν θέλουμε πολύ, ξέρετε, γιά νά ἀναστηθοῦμε. Ἕνα κλίκ νά κάνουμε καί θά δοῦμε θαύματα καί πῶς ἡ Ἑλλάδα θά μεγαλουργήσει πάλι. Τό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος αὐτό. Καί τά λεωφορεῖα, λέει, θά ἔχουν ἀπ’ ἔξω τίς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, πού ἔχουν τώρα αὐτά τά αἰσχρά πού διαφημίζουνε. Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά ἀπελπιζόμαστε οὔτε νά ὑποχωροῦμε οὔτε νά κάνουμε συγκαταβάσεις στήν ἁμαρτία, στό κοσμικό πνεῦμα. Καθόλου! Νά εἴμαστε 100% μέ τόν Χριστό καί θά δεῖτε πάρα πολλοί θά μᾶς ἀκολουθήσουν, δηλαδή θά ἀκολουθήσουν τόν Χριστό. Σάν τό ρητό τοῦ Ἁγίου Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ, εἰρήνευσε 176

ἐσύ, εἰρήνευσε θά πεῖ βρές τήν εἰρήνη. Ἡ εἰρήνη εἶναι ὁ Χριστός, ἡ Ὑποστατική εἰρήνη. Εἶναι πρόσωπο ἡ εἰρήνη. Ὅπως καί ἡ ἀλήθεια εἶναι πρόσωπο, εἶναι ὁ Χριστός. Βρές ἐσύ τήν εἰρήνη, βρές τόν Χριστό καί θά δεῖς χιλιάδες ἀνθρώπους, λέει, νά ἔρθουν νά εἰρηνεύσουν κοντά σου. Γιατί σήμερα ὁ κόσμος αὐτό ψάχνει, νά εἰρηνεύσει καί δέν τό βρίσκει πουθενά. Καί μοῦ λένε πάρα πολλοί ἄνθρωποι, αὐτή τήν ταπεινή προσπάθεια πού κάνουμε στό διαδίκτυο, πάτερ, μέ τίς ὁμιλίες αὐτές πού ἀκοῦμε, εἰρηνεύουμε. Καί καταλαβαίνουν ἀπό αὐτό ὅτι ἐκεῖ ὑπάρχει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Δέν εἶναι ὅτι ἐγώ κάνω κάτι, ἔτσι; Εἶναι οἱ Ἅγιοι Πατέρες, ἡ Ἁγία Γραφή, πού ἐμεῖς ἁπλῶς τά ἀναπαράγουμε. Τά ἀναμεταδίδουμε. Βλέπετε τί λέμε ἐδῶ. Ὅλα αὐτά, ὅταν τά ἀκούσει μιά ψυχή, πού εἶναι καί βαφτισμένη καί καλοπροαίρετη, ἀμέσως θεραπεύεται, ἀμέσως βρίσκει τόν δρόμο. Βρίσκει χαρά καί σοῦ λέει, νά, αὐτό εἶναι τό σωστό, αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Χωρίς λογικές ἀποδείξεις, ἐπιστημονικές ἀποδείξεις. Ἀφοῦ τό ζεῖ ὁ ἄλλος. Δέν χρειάζεται μετά λογική ἀπόδειξη. Τό ζεῖ στήν ψυχή του καί σοῦ λέει, ἐδῶ εἶναι ἡ χαρά, ἐδῶ εἶναι ἡ ἀλήθεια, ἐδῶ εἶναι τό φῶς, αὐτό πρέπει νά κάνω καί ἐγώ. Ὁπότε μή διστάζετε, νά ζεῖτε πρῶτα ἐν Χριστῷ καί μετά νά μιλᾶτε. Κι ἄς φαίνεται ὅτι δέν τό κάνουνε. Θά τό κάνουνε. Ἤ ἄν μή τί ἄλλο, θά προβληματιστοῦν. Νά μιλᾶτε καί νά λέτε τό σωστό, τήν ἀλήθεια. Ὄχι μέ θυμό καί φανατισμό. Ὄχι. Μέ εὐγένεια, μέ καλοσύνη, ἀλλά καί χωρίς συντμήσεις, χωρίς περικοπές. Νά λέμε ἀκέραιο τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀπερίτμητο. Αὐτό λέει τό Εὐαγγέλιο. Ὅσο κι ἄν ἀκούγεται σήμερα τρελό ἄς ποῦμε, τό Εὐαγγέλιο αὐτό λέει, δέν ἐπιτρέπεται, λέει, νά ξεγυμνώνεσαι καί νά πηγαίνεις ἐκεῖ νά κάνεις μπάνιο μέ τούς ἄλλους καί μέ τίς ἄλλες. Αὐτό λέει. Αὐτό λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Αὐτό λέει ἡ Ἐκκλησία. Δέν ἐπιτρέπεται νά φορᾶς ἀνδρικά ροῦχα ἡ γυναίκα. Δέν ἐπιτρέπεται νά συζεῖς, ἐνῶ εἶσαι χριστιανός. Δέν ἐπιτρέπεται νά κάνεις πολιτικό γάμο. Δέν ἐπιτρέπεται νά μπαίνει στό σπίτι σου μέ τήν φιλενάδα του καί νά τούς κοιμίζεις καί νά τούς στρώνεις τό κρεβάτι. Καί σέ ὅποιον ἀρέσει. Πρέπει νά τά λέμε ὅπως εἶναι, καταλάβατε; Καί τότε λειτουργεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ἄν ἀρχίσεις νά κάνεις ἐκπτώσεις.. ναί, σήμερα τί νά κάνουμε;.. ὅλοι ἔτσι κάνουνε.. πῶς θά παντρευτεῖ τό παιδί μου;.. Μετά τό ’χασες. Ἔχεις χάσει τόν Χριστό, ὁπότε δέν γίνεται τίποτα. Οὔτε ἐσύ θεραπεύεσαι οὔτε τούς ἄλλους τούς βοηθᾶς. Τούς καταστρέφεις ὅμως. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Ἰσχύει, ἀλλά μέ πνευματικό τρόπο. Δηλαδή, ὁ Χριστός μας μᾶς ἐκπαιδεύει στόν πνευματικό πόλεμο καί μᾶς κάνει τήν καρδιά μας βράχο, δηλαδή στερεή καί σταθερή στήν πίστη στόν Χριστό. Δέν ἐννοεῖ νά πάρουμε τά ντουφέκια καί ν’ ἀρχίσουμε νά σφάζουμε. Ὄχι. Μέ πνευματικό τρόπο νά σφάξουμε τούς πνευματικούς ἐχθρούς, πού εἶναι οἱ δαίμονες. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Λέει ὁ Μᾶρκος, στήν Ἀμερική πού ζοῦσε, στό Λός Ἄντζελες, ὑπάρχουν ὀρθόδοξες ἐνορίες. Καί ἐκεῖ, δυστυχῶς, ὅπως καί ἐδῶ στήν Ἑλλάδα, οἱ γυναῖκες 177

πηγαίνουνε ὄχι ντυμένες. Ἀκόμα καί τά μικρά κοριτσάκια. Ὅπως τό βλέπουμε καί ἐδῶ στήν Ἑλλάδα. Καί λέει, ἐμεῖς δέν θά πρέπει νά κατακρίνουμε οὔτε νά σκανδαλιζόμαστε καί νά φεύγουμε ἀπ’ αὐτούς τούς τόπους. Καί εἶναι ἀλήθεια. Ἀλλά κοιτάξτε, ἐδῶ παθαίνουμε καί μία ἄς ποῦμε παρερμηνεία πολλές φορές, μία πλάνη. Ὁ Κύριος εἶπε «Μή κρίνετε, ἵνα μή κριθῆτε»[64], ἀλλά πάλι εἶπε «τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε»[65]. Τί θά πεῖ τώρα; Ὑπάρχει ἀντίφαση; Στή μιά μᾶς λέει, μήν κρίνετε, στήν ἄλλη μᾶς λέει, νά κρίνετε; Δέν εἶναι ἀντίφαση. Ὅταν λέει, μήν κρίνετε ἵνα μή κριθῆτε, ἐννοεῖ μήν κατακρίνετε, μήν καταδικάζετε. Στήν ἄλλη περίπτωση λέει, νά κρίνετε τή δίκαιη κρίση, δηλαδή νά διακρίνετε. Νά κρίνετε σωστά τό καθετί. Γιατί ἄν δέν διακρίνεις, δέν ἔχεις μετά ὁδηγό γιά τή ζωή σου. Πρέπει νά διακρίνεις τό σωστό ἀπό τό λάθος. Αὐτό πού γίνεται τώρα καί στίς ἐκκλησίες μας ἐδῶ, εἶναι λάθος, φυσικά. Δέν εἶναι κατάκριση νά πεῖς, ὅτι εἶναι λάθος. Δέν κατακρίνεις τό συγκεκριμένο πρόσωπο, τό ὁποῖο τό καημένο μπορεῖ νά ἔχει διάφορους λόγους, αὐτή ἡ γυναίκα, αὐτό τό κοριτσάκι, χίλια δυό ἐλαφρυντικά.. Ἀλλά αὐτό πού κάνει ὀφείλουμε νά τό ποῦμε, ὅτι εἶναι λάθος. Αὐτό δέν εἶναι κατάκριση στό πρόσωπο, εἶναι διάκριση. Γιατί ἄν δέν τό κατακρίνεις αὐτό, μετά αὔριο θά τό κάνεις κι ἐσύ. Θά τό κάνεις στό παιδί σου, θά τό κάνεις στή γυναίκα σου, θά τό ἀνεχθεῖς. Ὄχι, δέν τό ἀνεχόμαστε καί ὀφείλουμε, μέ ὅποιον τρόπο μποροῦμε, νά διορθωθεῖ. Θά πᾶμε στόν ἱερέα. Θά ποῦμε, πάτερ, σέ παρακαλῶ, πές κάτι.. ἐμεῖς εἴμαστε ἄνδρες, σκανδαλιζόμαστε. Καί πολλοί μοῦ τό λένε καί στήν ἐξομολόγηση, δέν ξέρουμε ποῦ νά βάλουμε τά μάτια μας. Τούς εἶπα καί ἐγώ, παιδιά, πᾶτε μπροστά- μπροστά νά μή βλέπετε κανέναν.. νά βλέπετε τίς εἰκόνες.. πίσω ἀπό καμιά κολώνα.. Ἀλλά εἶναι κατάσταση αὐτή; Ἐντάξει, θά πεῖς στόν δρόμο δέν μπορεῖς νά ἐλέγξεις τά πράγματα. Ἀλλά μέσα στήν ἐκκλησία; Πῶς κατήντησαν ἔτσι οἱ ἐκκλησίες μας; Ἄν πάρεις ἀκόμα ἕναν, ἀκόμα δύο.. καί πᾶτε στόν ἱερέα, θά δεῖτε καί ὁ ἱερέας θά πεῖ μετά, θά πάρει θάρρος καί θά πεῖ. Καί θά διορθωθοῦν, ὅσες θέλουν νά διορθωθοῦν, ὅσες ἔχουν καλή προαίρεση. Οἱ ἄλλες ἄς φύγουνε. Λέει, διώχνουμε τόν κόσμο. Δέν τόν διώχνουμε ἀπ’ τήν ἐκκλησία. Αὐτές πού ἔρχονται ἔτσι, εἶναι ἤδη φευγάτες. Δέν διώχνεις κανέναν. Αὐτές δέν ἔρχονται ἐκεῖ γιά νά ἐκκλησιαστοῦν, ἔρχονται γιά ἄλλους λόγους. Ἄν ἔχουν καλή διάθεση, μέ τό πού θά ἀκούσουν τό σωστό, ἀμέσως θά διορθωθοῦνε. Οἱ ἄλλες ἄς φύγουνε, ἄς μήν ξανάρθουνε. Ἀφοῦ ἤδη εἶναι ἐκτός. Ἑπομένως, οὔτε θά σκανδαλιζόμαστε, ἀλλά οὔτε καί θά παρασυρόμαστε σ’ αὐτή τήν παρερμηνεία. Μήν κρίνετε... δέν ἀσχολούμαστε μέ τίποτα. Ὄχι. Τό κακό τό καταδικάζουμε καί ἀγωνιζόμαστε νά διορθωθεῖ, γιατί εἴμαστε ὑπεύθυνοι γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία. Ὁ κάθε χριστιανός εἶναι ὑπεύθυνος γιά ὅλη τήν Ἐκκλησία. Ἐρ. : …… Ὅταν ἔκανα καί ἐγώ παρατηρήσεις στό ντύσιμο τῶν γυναικῶν, φώναξαν οἱ γυναῖκες καί εἶπαν, πάτερ, ὁ ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος εἶπε, ἐλᾶτε ὅπως εἶστε. Καί ἐγώ ρώτησα τόν Πνευματικό μου, τόν π. Στέφανο, καί τοῦ εἶπα, τί εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ ἀρχιεπίσκοπος; Μοῦ λέει, τό εἶπε γιά τά νέα παιδιά, πού ἔρχονται γιά πρώτη 178

φορά στήν ἐκκλησία καί θά ἀλλάξουν. Δέν θά συνεχίσουν ἔτσι. Ἀλλά γιά τούς χριστιανούς πού χρόνια εἶναι στήν ἐκκλησία, δέν ἐπιτρέπεται. Πρέπει νά κάνουν ὅπως ὁρίζει ἡ Ἐκκλησία. Ἀπ. : Ἀκριβῶς. Ἔτσι εἶναι, παρερμηνεύουμε. Ἀλλά πεῖτε, ὅτι ἀκόμα καί νά τό πεῖ.. καί ὁ Πατριάρχης… ἐλᾶτε... νά ἔρχεστε ὅπως θέλετε! Δέν σημαίνει ὅτι αὐτό τό λέει καί ὁ Χριστός. Διότι Ἐκκλησία δέν εἶναι οὔτε ὁ Πατριάρχης οὔτε ὅλοι οἱ Πατριάρχες οὔτε ὅλοι οἱ Ἐπίσκοποι. Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Ἡ Παναγία, ὁ Τίμιος Πρόδρομος, ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί οἱ ζωντανοί Ἅγιοι, οἱ σύγχρονοι Ἅγιοι Πατέρες, πού ὑπάρχουν καί σήμερα. Αὐτοί εἶναι Ἐκκλησία. Ὁ ἄλλος μπορεῖ νά εἶναι Πατριάρχης καί νά εἶναι ἐκτός Ἐκκλησίας, γιατί ἔχει μία ἄνομη ζωή καί μία ἐξίσου ἄνομη διδασκαλία. Ἄς εἶναι Πατριάρχης… Τόν ἀνέχεται ὁ Θεός, γιατί ἐμεῖς ἔχουμε τά χάλια μας καί δέν βρίσκει χειρότερο νά μᾶς δώσει. Ὄχι καλύτερο, χειρότερο! Θά μᾶς ἄξιζε ἀκόμα χειρότερος. Δέν εἶναι ὑπονοούμενο γιά τόν νῦν, ἀλλά γενικῶς. Ξέρετε, κάποτε ἕνας Ἅγιος ἔκανε προσευχή -ἐνόψει μιᾶς ἐκλογῆς ἐπισκόπου- στόν Θεό καί παρακαλοῦσε τόν Θεό καί ἔλεγε, Θεέ μου -ἦταν τρεῖς ὑποψήφιοι- νά βγεῖ ὁ καλύτερος. Ὁ ἕνας ἤτανε καλός, ὁ ἄλλος ἤτανε στά ὅρια καί ὁ ἄλλος ἤτανε μή χειρότερα. Ἔκανε προσευχή λοιπόν ὁ Ἅγιος καί πῆρε ἀπάντηση, θά βγεῖ ὁ καλύτερος. Γίνονται ἐκλογές καί βγαίνει ὁ χειρότερος! Ὁ Ἅγιος ἔκανε παράπονα καί λέει, Χριστέ μου, δέν εἶπες θά βγεῖ ὁ καλύτερος; Ναί, λέει, αὐτός ἦταν ὁ καλύτερος! Δέν βρῆκα χειρότερο νά τούς δώσω. Αὐτόν ἀξίζανε. Καταλάβατε; Κατά τόν λαό καί οἱ ἄρχοντες. Ἐρ. : …………………… Ἀπ. : Κοιτάξτε, νά κάνουμε πρῶτα τήν διάκριση κατάκριση-καταλαλιά. Κατάκριση εἶναι νά βάλεις μιά ταμπέλα: ὁ τάδε εἶναι αἱρετικός, ὁ τάδε εἶναι πόρνος, ὁ τάδε εἶναι κλέφτης. Αὐτό νά μήν τό κάνουμε ποτέ. Δέν πρέπει νά χαρακτηρίζουμε. Τό ἄν εἶναι κάποιος αἱρετικός τώρα, θά τό πεῖ ἡ Ἐκκλησία ἐν Συνόδω. Μέ Σύνοδο. Ἐμεῖς θά ποῦμε, ἔχουμε κάθε δικαίωμα νά ποῦμε, ὅτι αὐτή ἡ ἀπόφαση εἶναι αἱρετική. Ἡ ἀπόφαση ἡ συγκεκριμένη. «Ὅτι οἱ προτεστάντες», ἄς ποῦμε, «εἶναι ἐκκλησία». Αὐτό εἶναι αἵρεση, εἶναι αἱρετική ἀπόφαση. Δέν τό ὑπογράφουμε. Αὐτό δέν τό ἐγκρίνουμε. Τώρα αὐτοί πού τό ὑπογράψανε, δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι αἱρετικοί. Νά βάλουμε μιά ταμπέλα. Αὐτό θά τό πεῖ ἡ Ἐκκλησία. Ἀλλά ἡ συγκεκριμένη ἀπόφαση πού πῆραν εἶναι αἵρεση. Αὐτό μποροῦμε νά τό ποῦμε ὡς πιστοί, γιατί τό κρίνουμε μέ βάση τή διδασκαλία τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Ἤ αὐτό πού εἶπε κάποιος ἐπίσκοπος, ὅτι ἐπιτρέπονται οἱ προγαμιαῖες σχέσεις - τό εἶχε πεῖ πρίν χρόνια καί δέν τόν καθαίρεσαν, ὑπάρχει ἀκόμα ὡς ἐπίσκοπος. Ἔ, αὐτό εἶναι αἵρεση. Εἶναι αἵρεση στή ζωή. Ὄχι στήν πίστη, στή ζωή. Ἀπαγορεύεται αὐτό νά τό πεῖς, καί μάλιστα ὡς ἐπίσκοπος. Αὐτό δέν εἶναι κατάκριση στό πρόσωπο τοῦ ἐπισκόπου. Εἶναι κατάκριση στά λεγόμενα πού εἶπε, στή θέση. Αὐτό ὀφείλουμε νά τό κρίνουμε. Πάντα θά κάνουμε, κοιτάξτε, διάκριση πρόσωπο ἀπό πράξη. Τό πρόσωπο δέν εἶναι δική μας δουλειά νά τό κατακρίνουμε. Θά τό κατακρίνει, ἄν τό κατακρίνει, ὁ Χριστός, θά τό 179

καταδικάσει. Αὐτός εἶναι ὁ Κριτής τῶν προσώπων. Τίς πράξεις ὅμως ὀφείλουμε νά τίς κατακρίνουμε, γιά νά διακρίνουμε τό σωστό ἀπό τό λάθος. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὁ Κύριος «μή κρίνετε κατ᾿ ὄψιν, ἀλλά τήν δικαίαν κρίσιν κρίνατε»[66]. Κρίνουμε γιά νά διακρίνουμε καί ὄχι γιά νά κατακρίνουμε τά πρόσωπα. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com [1] Πρβλ. Εὐεργετινός, ἐκδ. Συναξαριστής, 2001 (στό ἑξῆς: Εὐεργετινός). [2] Λουκ. 23, 34. [3] Ἡσ. 50, 6. [4] Ὅ.π. [5] Ὅ.π. [6] Εὐεργετινός. [7] Ὅ.π. [8] Ὅ.π. [9] Ὅ.π. [10] Σοφ.Σολ. 4, 9. [11] Λουκ. 8, 15. [12] Εὐεργετινός. [13] Ὅ.π. [14] Ὅ.π. [15] Ὅ.π. [16] Ψαλμ. 118, 21. [17] Εὐεργετινός. [18] Ὅ.π. [19] Ὅ.π. [20] Ὅ.π. [21] Ψαλμ. 36, 4. [22] Γαλ. 5, 22. [23] Εὐεργετινός. [24] Ματθ. 11, 12. [25] Ματθ. 4, 4. [26] Ὅ.π. [27] Ὅ.π. [28] Ψαλμ. 36, 11. [29] Εὐεργετινός. [30] Ὅ.π. [31] Α΄Κορ. 13, 8. [32] Εὐεργετινός. [33] Ὅ.π. [34] Ὅ.π. [35] Ὅ.π. 180

[36] Ὅ.π. [37] Ὅ.π. [38] Ὅ.π. [39] Ὅ.π. [40] Ὅ.π. [41] Ὅ.π. [42] Πρβλ. Ἐφ. 4, 26. [43] Εὐεργετινός. [44] Ὅ.π. [45] Ὅ.π. [46] Ὅ.π. [47] Ὅ.π. [48] Α΄Κορ. 4, 15. [49] Εὐεργετινός. [50] Α΄Κορ. 4, 12-13. [51] Ὅ.π. [52] Εὐεργετινός. [53] Ματθ. 5, 39. [54] Εὐεργετινός. [55] Ὅ.π. [56] Α΄Πέτρ. 5, 8. [57] Ματθ. 5, 29. [58] Πρβλ. Ματθ. 12, 50. [59] Ματθ. 10, 34. [60] Β΄Κορ. 6, 17. [61] Ματθ. 15, 4. [62] Πρβλ. Ἐφ. 5, 22. [63] Ὅ.π. [64] Ματθ. 7, 1. [65] Ἰωάν. 7, 24. [66] Ὅ.π. 181

Προϋποθέσεις γιά τήν Θεία Κοινωνία – Α' Μέρος Σήμερα τό θέμα μας εἶναι πάρα πολύ πνευματικό καί ἴσως -θά ἔλεγα- εἶναι ἡ κορύφωση τοῦ πνευματικοῦ ἀγώνα, γιατί ἀναφέρεται στή Θεία Μετάληψη, στή Θεία Κοινωνία, ἡ ὁποία Θεία Κοινωνία εἶναι τό κατεξοχήν ὅπλο μας. Ὁ Ἅγιος Νικόδημος στόν «Ἀόρατο Πόλεμο» μιλάει γιά τέσσερα ὅπλα, πού πρέπει νά ἔχει συνεχῶς ὁ χριστιανός. Νά ἔχει, πρῶτον, λέει, τελεία ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό του. Νά μήν ἔχει καμία ἐλπίδα στίς δυνάμεις του, στήν εὐστροφία του, στήν ἐξυπνάδα του… εἴτε στή σωματική του δύναμη εἴτε στήν ἀποφασιστικότητά του.. ὁτιδήποτε.. Δέν πρέπει νά ἔχει καμία ἐλπίδα, καμία αὐτοπεποίθηση. Δεύτερο ὅπλο εἶναι νά ἔχει τελεία ἐλπίδα στόν Θεό. Ἐκεῖ πού ἔχει γκρεμίσει δηλαδή κάθε ἐλπίδα μέσα του καί δέν ἐλπίζει τίποτα καλό ἀπό τόν ἑαυτό του, ἔχει ἀπό τήν ἄλλη οἰκοδομήσει μία τέλεια ἐλπίδα στή Θεία Χάρη, στή βοήθεια πού ἔρχεται ἀπό τόν Θεό καί πλέον δέν ἔχει αὐτοπεποίθηση ἀλλά ἔχει Θεο-πεποίθηση, ἕνα τέλειο -ἄς ποῦμε- ἄφημα τοῦ ἑαυτοῦ του καί ὅλων τῶν ἄλλων στόν Θεό. Ξέρει καί πιστεύει ὅτι μπορεῖ τά πάντα «ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί αὐτόν Χριστῷ»1. Μέ τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ νά κάνει τά πάντα. Τό τρίτο ὅπλο εἶναι ὁ ἀγώνας ὁ πνευματικός, ὁ ὁποῖος, μέ δυό λόγια, εἶναι νά ἀντιστέκεσαι στήν ἁμαρτία, στό κακό, καί νά κάνεις τό ἀντίθετο καλό. Αὐτός εἶναι μέ δυό λόγια ὁ πνευματικός ἀγώνας, νά κόβεις τήν ἁμαρτία καί νά κάνεις τήν ἀντίθετη ἀρετή. Δέν εἶναι ἀρκετό νά μήν κάνεις ἁμαρτίες, ἀλλά πρέπει νά κάνεις καί τό ἀντίθετο καλό. Καί τό τέταρτο ὅπλο εἶναι νά προσεύχεσαι ἀδιάλειπτα. Αὐτά τά τέσσερα ὅπλα τά παραδίδει ὁ Ἅγιος Νικόδημος στόν «Ἀόρατο Πόλεμο» στήν ἀρχή τοῦ βιβλίου, ἄν τό διαβάσετε. Εἶναι πολύ ὡραῖο αὐτό τό βιβλίο, καί στή μέση, πρός τό τέλος τοῦ βιβλίου, παραδίδει καί τό πέμπτο ὅπλο, γιά τό ὁποῖο θά μιλήσουμε σήμερα καί αὐτό τό ὅπλο λέει ὅτι εἶναι ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία. Καί μ’ αὐτό τό ὅπλο πλέον δέν εἶναι ὅτι ἐμεῖς πολεμᾶμε, ἀλλά ὁ Χριστός ὁ Ἴδιος πολεμάει γιά χάρη μας. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό καί γι’ αὐτό εἶναι καί τό πιό ἀποτελεσματικό ἀπ’ ὅλα τά ὅπλα καί εἶναι αὐτό πού κατεξοχήν τρέμει ὁ πονηρός, ὁ διάβολος. «Πῶς, πότε καί μέ ποιά συνείδηση πρέπει νά προσερχόμαστε στή μετάληψη τῶν Τιμίων Δώρων; Ἡ συχνή Θεία Κοινωνία εἶναι πολύ ὠφέλιμη»2. Αὐτός εἶναι ὁ τίτλος ἀπό τό Κεφάλαιο τοῦ Μικροῦ Εὐεργετινοῦ. Πολλοί ἄνθρωποι κοινωνοῦνε χωρίς τήν πρέπουσα προετοιμασία καί γι’ αὐτό παθαίνουν αὐτό πού λέει ὁ Ἀπόστολος, δέν διακρίνουν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ3. Τί θά πεῖ ὅτι δέν Τό διακρίνουν; Ὅτι δέν καταλαβαίνουν τίποτα, δέν 182

ξεχωρίζουν τί εἶναι αὐτό τό κάτι πού ἔρχεται μέσα ἀπό τήν Θεία Κοινωνία σέ σχέση μέ ὁτιδήποτε ἄλλο τρῶνε. Δέν ἔχουν συναίσθηση δηλαδή τί κάνουν. Δέν ἔχουν αἴσθηση τοῦ Θεοῦ, κι αὐτό διότι ἔμαθαν ἀπό μικροί ὅτι πρέπει νά κοινωνᾶνε. Ὅμως οὔτε ἐξομολογοῦνται οὔτε μετανοοῦν οὔτε διορθώνουν τή ζωή τους καί λειτουργεῖ «εἰς κρίμα καί εἰς κατάκριμα»4 ἡ Θεία Κοινωνία. Δηλαδή, εἶναι μία κρίσις γι’ αὐτούς καί μία κατάκριση τό γεγονός ὅτι προσέρχονται στόν Θεό, χωρίς νά ἔχουν ἑτοιμάσει τόπο στήν καρδιά τους γιά Αὐτόν. Καί σοῦ λέει «εἶναι Μεγάλη Πέμπτη.. εἶναι Χριστούγεννα.. θά κοινωνήσω», χωρίς ὅμως νά ἔχει τήν ἐπαρκή προετοιμασία. Μερικοί ἀρκοῦνται στήν νηστεία. Σοῦ λέει «νήστεψα πάτερ, πότε νά κοινωνήσω;». Ἀλλά οὔτε ἡ νηστεία εἶναι ἀρκετή, ἄν δέν κάνεις νηστεία ἀπό ὅλες τίς ἁμαρτίες καί νηστεία ἀπ’ τά πάθη καί ἀπόφαση νά μήν τά ξανακάνεις ποτέ. Ὄχι μόνο στόν καιρό τῆς νηστείας δηλαδή νά μήν κάνεις ἁμαρτίες, ἀλλά καί μετά. «Τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Διαλόγου: Ὀφείλουμε νά προσφέρουμε μέ δάκρυα κάθε μέρα στόν Θεό τή θυσία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματός Του, γιατί αὐτή καί μόνο ἡ θυσία λυτρώνει τήν ψυχή ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο»5. Ὁ Χριστός μας μᾶς παρέδωσε τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τῆς Θείας Λειτουργίας, καί, ὅπως γνωρίζετε, ὁ Ἴδιος τέλεσε τήν πρώτη Θεία Λειτουργία. Πιστεύω τό γνωρίζετε αὐτό. Ἡ πρώτη Θεία Λειτουργία ἔγινε ἀπό τόν Ἴδιο τόν Χριστό μας τήν Μεγάλη Πέμπτη στό μυστικό δεῖπνο, ὅπου ἐπῆρε τό ψωμί καί εὐλόγησε, τό ἁγίασε καί τό ἐτεμάχισε καί τό παρέδωσε στούς Ἀποστόλους νά κοινωνήσουν. «Λάβετε φάγετε· τοῦτό ἐστι τό σῶμά μου»6. Δέν ἦταν πλέον ψωμί. Ἦταν τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Καί μετά τό δειπνῆσαι, πῆρε καί τό ποτήρι μέ τό κρασί, τό εὐλόγησε, τό ἁγίασε, τό μετέβαλε σέ Αἷμα Του καί τό παρέδωσε πάλι πρός πόσην στούς Ἀποστόλους. Ἔχουμε ἑπομένως καί τήν πρώτη Θεία Κοινωνία τότε. Πρώτη φορά κοινώνησαν οἱ ἄνθρωποι τήν Σάρκα τοῦ Θεανθρώπου τήν Μεγάλη Πέμπτη. Αὐτό τό μυστήριο εἶναι πάρα πολύ μεγάλο καί ἀκατάληπτο. Πῶς κάτω ἀπό τά ταπεινά εἴδη τοῦ ψωμιοῦ καί τοῦ κρασιοῦ κρύβεται ὁ Θεός, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Θεοῦ, τοῦ Χριστοῦ! Ἀλλά εἶναι μυστήριο καί γιά ἀκόμα ἕναν λόγο αὐτή ἡ πρώτη Θεία Λειτουργία: ἔγινε πρίν γίνει ἡ θυσία. Κάθε Θεία Λειτουργία εἶναι μία θυσία. Εἶναι ἡ ἴδια θυσία πού ἔγινε ἀπό τόν Χριστό στόν Γολγοθᾶ. Ξαναγίνεται ὁ Γολγοθᾶς δηλαδή σέ κάθε Θεία Λειτουργία. Ἡ μόνη διαφορά εἶναι ὅτι τώρα γίνεται ἀναίμακτα, ἐνῶ τότε ἔγινε αἱματηρά, ἔχυσε τό Αἷμα Του δηλαδή ὁ Χριστός. Τώρα πάλι θυσιάζεται ἀλλά ἀναιμάκτως. Καί τό μεγάλο μυστήριο τήν Μεγάλη Πέμπτη ποιό εἶναι; Ὅτι ἡ Θεία Λειτουργία ἔγινε πρίν γίνει ἡ θυσία! Πρόλαβε κατά κάποιο τρόπο τή θυσία Του ὁ Χριστός καί μᾶς ἔδωσε τό μυστήριο τοῦ Γολγοθᾶ πρίν γίνει ὁ Γολγοθᾶς. Δέν μποροῦμε νά τό ἐξηγήσουμε, ἀλλά γιά τόν Θεό τά πάντα εἶναι δυνατά. Καί ὅταν βγαίνει ὁ ἱερέας στή Μεγάλη Εἴσοδο -πιστεύω τό γνωρίζετε κι αὐτό- καί ψάλλουμε τό Χερουβικό «οἱ τά Χερουβείμ μυστικῶς εἰκονίζοντες.. ὡς τόν Βασιλέα τῶν ὅλων ὑποδεξόμενοι», ὑποδεχόμαστε τόν Βασιλέα τῶν ὅλων, ὁ Ὁποῖος πορεύεται στόν Γολγοθᾶ. Στήν Ἁγία Τράπεζα θά ἀκουμπήσει ὁ ἱερέας τά Τίμια Δῶρα, πού ἔχει πάρει ἀπό τήν Ἁγία Πρόθεση. Θά κάνει τή Μεγάλη Εἴσοδο, θά ἔρθει ἀνάμεσά μας καί 183

ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα θά γίνει ἡ φρικτή θυσία τοῦ Γολγοθᾶ. Γι’ αὐτό εἶναι Γολγοθᾶς ἡ Ἁγία Τράπεζα καί ἡ πορεία πού κάνει ὁ ἱερέας εἶναι ἡ πορεία πού ἔκανε ὁ Χριστός ἀπό τό Πραιτώριο μέχρι τόν Γολγοθᾶ. Ὅσοι ἔχετε πάει στούς Ἁγίους Τόπους τή ξέρετε τή διαδρομή. Εἶναι καί ἀνήφορος μάλιστα, γιατί πράγματι ὁ Γολγοθᾶς ἦταν ἕνας λόφος. Τότε ἦταν καί ἔξω ἀπό τήν πόλη καί ὁ Χριστός μας ἀνηφόρησε φορτωμένος τόν σταυρό Του. Ὀφείλουμε λοιπόν, λέει ὁ Ἅγιος Διάδοχος, κάθε μέρα νά προσφέρουμε τή θυσία τήν ἀναίμακτη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ μας, διότι αὐτή καί μόνο ἡ θυσία λυτρώνει τήν ψυχή ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο. Χαρίζει δηλαδή τή ζωή. Βλέπετε.. ἄς ποῦμε λέμε.. δουλεύω, γιά νά ζήσω. Λάθος! Τρώω, γιά νά ζήσω.. Λάθος! Γιά νά ζήσεις, σοῦ εἶπε ὁ Χριστός τί νά κάνεις. «Ἄν δέν φᾶτε τήν Σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου καί πίετε Αὐτοῦ τό Αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωήν ἐν ἑαυτοῖς»7. Γιά νά ζήσεις, πρέπει νά φᾶς αὐτή τήν βρώση καί νά πιεῖς αὐτή τήν πόση, δηλαδή τόν Ἴδιο τόν Χριστό, καί τότε ἔχεις ζωή. Τότε ζεῖς. Ἀλλά ἐπειδή λειτουργοῦμε ἔτσι βιολογικά καί κοσμικά, λέμε αὐτά πού λέμε. Δέν ἔχουμε καταλάβει τά λόγια τοῦ Χριστοῦ. Ἐνῶ οἱ Ἅγιοι πού ζούσανε σωστά, δέν μποροῦσαν νά ζήσουν χωρίς Θεία Κοινωνία. Καί μάλιστα ποθοῦσαν κάθε μέρα νά κοινωνοῦνε, κι ἄν δέν κοινωνοῦσαν μία μέρα, κάτι τούς ἔλειπε. Γιατί ἀκριβῶς ἡ ἀληθινή τροφή μας εἶναι αὐτή, ὁ Χριστός, ἡ ὁποία χαρίζει ὄχι τήν πρόσκαιρη ζωή, τή βιολογική μόνο, ἀλλά καί τήν αἰώνια ζωή. Ὁ Χριστός καί αὐτή τή ζωή χαρίζει καί τήν αἰώνια ζωή. Ἐνῶ ἡ βιολογική τροφή χαρίζει τήν προσωρινή ζωή καί ὄχι πάντα. Μπορεῖ νά δηλητηριαστεῖς κιόλας καί νά πεθάνεις, ἰδίως στήν ἐποχή μας μ’ αὐτά πού τρῶμε, πού εἶναι νοθευμένα καί ἐπεξεργασμένα τόσες φορές. Αὐτή λοιπόν τήν τροφή μᾶς τήν προσφέρει ἡ Θεία Λειτουργία, ὁ Χριστός δηλαδή πού εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, καί γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος, καλό εἶναι, πάρα πολύ καλό εἶναι, ὑποχρέωσή μας εἶναι, νά τήν τελοῦμε κάθε μέρα τήν Θεία Λειτουργία. Πόσο τώρα σφάλλουν αὐτοί πού οὔτε τήν Κυριακή δέν πᾶνε στή Θεία Λειτουργία! Πόσο σφάλλουν ἔ;… ἀπό τή στιγμή πού πρέπει νά πηγαίνεις κάθε μέρα, ἄν εἶναι δυνατόν. Καί ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού τό κάνουν, ξέρετε. Κι ἐδῶ μέσα στήν πόλη. Βρίσκουν τόν τρόπο νά πηγαίνουν κάθε μέρα. Γιατί κάθε μέρα γίνεται Θεία Λειτουργία κάπου, σέ κάποια ἐκκλησία. Τό ἔχουνε κανονίσει ἔτσι ἀπό τή Μητρόπολη κάθε μέρα μία ἐκκλησία ἐδῶ στό Κέντρο νά λειτουργεῖ. Καί ὑπάρχουν ἄνθρωποι, πού προσπαθοῦν κάθε μέρα νά πηγαίνουν στή Θεία Λειτουργία. Εἶναι πάρα πολύ ὠφέλιμο αὐτό. Τί πιό ὡραῖο πράγμα ν’ ἀρχίζεις τήν ἡμέρα σου μέ Θεία Λειτουργία! Κι ἄν ἔχεις εὐλογία καί μέ Θεία Κοινωνία. Εἶσαι σάν λιοντάρι πού βγάζεις φωτιές μετά καί τρέμει ὁ διάβολος νά σέ πλησιάσει. Ἔτσι κάνανε, ξέρετε, οἱ πρῶτοι χριστιανοί. Γι’ αὐτό, τά μοναστήρια, πού συνεχίζουν τή ζωή τῶν πρώτων χριστιανῶν, θά δεῖτε πού λειτουργοῦν κάθε μέρα. Πᾶτε στό Ἅγιο Ὄρος νά δεῖτε, κάθε μέρα ἔχει Θεία Λειτουργία. Ποῦ τό πήραμε αὐτό; Ποῦ τό βρήκαμε; Τό βρήκαμε στούς πρώτους χριστιανούς. 184

Γιατί, μόνο ἔτσι μπορεῖς νά λυτρώσεις τήν ψυχή σου ἀπό τόν αἰώνιο θάνατο. Γίνεται δηλαδή κάτι… μυστήριο εἶναι κι αὐτό ἔ… ἡ Θεία Κοινωνία μεταγγίζει μέσα σου τή ζωή. Καί χρειάζεται νά τραφοῦμε μ’ αὐτή τήν τροφή, γιά ν΄ ἀποκτήσουμε συγγένεια μέ τόν Χριστό. Γιατί παίρνεις πραγματικά τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του, ὁπότε γίνεσαι -ἄν θέλετε- ἀκόμα καί σαρκικός συγγενής… ἄν τήν τολμήσουμε τήν ἔκφραση… Ἀφοῦ παίρνεις τή σάρκα Του καί τό αἷμα Του. Ἔχεις συγγένεια ἐξ αἵματος πλέον. Δέν εἶναι ἁπλῶς πνευματική συγγένεια, εἶναι καί σαρκική συγγένεια. Καί θά ’λεγα καί μεταξύ μας τήν ἔχουμε πλέον αὐτή τή συγγένεια τή σαρκική. Βλέπετε, ἔχουμε τούς συγγενεῖς μας κατά σάρκα καί πολλοί ἀπό αὐτούς εἶναι ἄσχετοι μέ τόν Θεό. Καί λές, τώρα ἐγώ τί σχέση ἔχω μ’αὐτόν; Καί ὄντως δέν ἔχεις σχέση. Πολύ πιό μεγάλη σχέση ἔχεις μέ τόν ἐν Χριστῷ ἀδελφό σου παρά μέ τόν συγγενή σου τόν σαρκικό, ὁ ὁποῖος εἶναι μακριά ἀπό τόν Θεό. Πολύ μεγαλύτερη σχέση ἔχεις. Ὄχι μόνο πνευματική σχέση ἔχεις, γιατί ἔχεις τό ἴδιο πνεῦμα μέ τόν ἄλλον, ἀλλά καί σαρκική σχέση, ἀφοῦ παίρνεις τό ἴδιο σῶμα καί τό ἴδιο αἷμα πού παίρνει κι ἐκεῖνος, τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Ἄρα εἶστε καί ἐξ αἵματος συγγενεῖς. Ἐμεῖς ὅλοι δηλαδή, πού εἶμαστε μέσα στήν Ἐκκλησία, δέν εἴμαστε μόνο πνευματικά ἀδέλφια, εἴμαστε καί σαρκικά ἀδέλφια, ἀφοῦ παίρνουμε – κοινωνοῦμε τήν ἴδια Σάρκα καί τό ἴδιο Αἷμα, καί αὐτό, ἄν θέλετε ἐπιτρέψτε μου τήν ἔκφραση, ὅσο συσσωρεύεται μέσα μας τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ -βέβαια δέν εἶναι ἀθροιστικό, εἶναι πνευματικό, ἀλλά ἄς τό ποῦμε ἔτσι- σιγά-σιγά μορφώνει μέσα μας τόν Χριστό καί ἀποκτᾶς πλέον τήν καινούρια ζωή, ἡ ὁποία καινούρια ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Λέμε, νά πᾶμε στόν Παράδεισο. – Ποιός εἶναι ὁ Παράδεισος; Ὁ Χριστός εἶναι. Καί ἀρχίζεις νά πηγαίνεις στόν Παράδεισο καί νά ἀπό ’δῶ κοινωνώντας τόν Χριστό, κοινωνώντας… μέ τή Θεία Κοινωνία δηλαδή. Βλέπετε, πώς τά πράγματα δέν εἶναι πνευματικά καί -πῶς νά τό ποῦμε- νεφελώδη καί ἀέρινα. Εἶναι κάτι πολύ χειροπιαστό, γιατί ὁ Χριστός μᾶς ἁγιάζει καί τό σῶμα μας καί τήν ψυχή μας καί ἔρχεται μέσα μας συγκεκριμένα, μέ αὐτά τά συγκεκριμένα εἴδη, τό Σῶμα Του καί τό Αἷμα Του, τό ὁποῖο μᾶς φαίνεται ἐμᾶς σάν ψωμί καί κρασί, γιατί δέν θά μπορούσαμε νά τό πάρουμε, ἄν ἤτανε ὅπως εἶναι στήν πραγματικότητα, Αἷμα καί Σῶμα. «Εἶναι ὅμως ἀπαραίτητο», λέει ὁ Ἅγιος Διάλογος, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος, «ὅταν τήν τελοῦμε -τή Θεία Λειτουργία- νά θυσιάζουμε τούς ἴδιους τούς ἑαυτούς μας στόν Θεό μέ τήν συντριβή τῆς καρδιᾶς»8. Καί αὐτό εἶναι ἕνα τεράστιο θέμα στήν Θεία Λειτουργία. Πάω, λέει, καί δέν καταλαβαίνω τίποτα. Ἤ πάει καί κοιτάει τό ρολόι του πότε θά τελειώσει. Γιατί; Γιατί δέ συμμετέχει, ἤ συμμετέχει, ὅπως συμμετέχει σ’ ἕνα θέατρο, ἁπλῶς βλέπει καί ἀκούει. Ἀλλά ἡ Θεία Λειτουργία δέν εἶναι οὔτε ἀκρόαμα οὔτε θέαμα. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μετοχή, εἶναι μετοχή στό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ καί θά πρέπει μαζί μέ τόν Χριστό νά προσφερθεῖς κι ἐσύ. Ποῦ; Στόν Θεό Πατέρα. Γιατί, ξέρετε, σέ κάθε λειτουργία τί κάνουμε; Σέ ποιόν μιλᾶμε; 185

– Οἱ εὐχές πού λέει ὁ ἱερέας καί οἱ ψάλτες σέ ποιούς ἀπευθύνονται; Ἄν προσέξετε, θά δεῖτε ὅτι ἀπευθύνονται στόν Θεό Πατέρα. Στόν Θεό Πατέρα μιλᾶμε στήν Θεία Λειτουργία. Καί τί προσφέρουμε στόν Θεό Πατέρα; Ὅ,τι ἀνώτερο μποροῦμε νά Τοῦ δώσουμε. Ὅ,τι πιό εὐάρεστο. Τί εἶναι αὐτό; Τόν Υἱό Του. Τό πιό εὐάρεστο πού μπορεῖ νά προσφέρουμε στόν Θεό Πατέρα εἶναι ὁ Υἱός Του. Αὐτός εἶναι πού εὐαρέστησε. Δέν ὑπάρχει τίποτα ἄλλο ἀπό μᾶς τούς ἀνθρώπους. Ὁ Υἱός Του εἶναι πού εὐαρέστησε. Αὐτό λοιπόν προσφέρουμε, γιατί αὐτό μᾶς δίδαξε νά κάνουμε ὁ Χριστός μας στήν πρώτη Θεία Λειτουργία. Γι’ αὐτό λέμε «τά σά ἐκ τῶν σῶν σοί προσφέρομεν»9. Καί μαζί μέ τόν Χριστό πρέπει νά προσφερθοῦμε κι ἐμεῖς. Τό ἄλλο μεγάλο μυστήριο. Κι ἐμεῖς θυσιαζόμαστε σέ κάθε Θεία Λειτουργία. Κι ἐμεῖς προσφερόμαστε. Γι’ αὐτό θά πρέπει νά ὑπάρχει αὐτή ἡ προετοιμασία, νά καθαριστοῦμε πρίν προσφερθοῦμε. Δέν μπορεῖς νά πᾶς βρώμικος καί νά προσφερθεῖς στόν Βασιλέα τῆς Δόξης, στόν Δημιουργό τοῦ παντός. Θά πρέπει νά κάνεις κάποια κάθαρση πρῶτα. Ἐδῶ στούς ἀνθρώπους, στούς συνανθρώπους σου τούς δίνεις κάτι καί κοιτᾶς νά εἶναι καθαρό. Τό στοιχειῶδες, ἔτσι; Νά μήν τοῦ δώσεις καί κάτι βρώμικο.. Καί ὄχι μόνο καθαρό, νά εἶναι καί τέλειο, νά εἶναι καί -ἄν εἶναι δυνατόν- καί πολυτελές, γιά νά ἐκφράσεις τήν ἀγάπη σου. – Στόν Θεό τί πρέπει νά δώσεις; Τήν καρδιά σου φυσικά! – Πῶς θά εἶναι ἡ καρδιά σου ὅμως; Θά πρέπει νά εἶναι τέλεια, νά εἶναι χρυσάφι καθαρό. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος, πρέπει νά θυσιάζουμε καί τόν ἑαυτό μας, τουτέστι νά θυσιάζουμε τά πάθη μας. Νά σταυρωθοῦμε ὡς πρός τά πάθη μας, ὁπότε μετά καί ἡ δική μας ἡ προσφορά στόν Πατέρα εἶναι εὐάρεστη. Γι’ αὐτό βλέπετε, ἐπειδή ἀκριβῶς εἴμαστε ἀτελεῖς καί εἴμαστε βρώμικοι, ὅταν παρακαλᾶμε στήν ἁγία ἀναφορά καί λέμε «κατάπεμψον τό Πνεῦμά σου τό Ἅγιον», δέν λέμε «ἐπί τά δῶρα ταῦτα», ἀλλά λέμε πρῶτα «ἐφ᾿ ἡμᾶς καί ἐπί τά δῶρα ταῦτα»10. – Γιατί λέμε «ἐφ᾿ ἡμᾶς» ἀφοῦ τά Ἅγια Δῶρα θά μεταβληθοῦν σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ; Γιατί παρακαλᾶμε τό Ἅγιο Πνεῦμα νά ἔρθει πρῶτα σέ μᾶς καί μετά νά πάει καί στά Τίμια Δῶρα καί νά τά μεταβάλλει; Γιατί, ἀκριβῶς, κι ἐμεῖς προσφερόμαστε – ἀναφερόμαστε, ἐξ οὗ καί ἡ εὐχή τῆς ἀναφορᾶς, δηλαδή φερόμαστε πρός τά ἄνω. Μαζί μέ τά Τίμια Δῶρα προσφερόμαστε στόν Θεό Πατέρα καί θά πρέπει νά εἴμαστε ἅγιοι, γιά νά προσφερθοῦμε, ὅπως καί τά Τίμια Δῶρα ἁγιάζονται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, γίνονται Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ καί προσφέρονται ἀπό μᾶς, μαζί μέ μᾶς. Θά πρέπει λοιπόν τό Ἅγιο Πνεῦμα νά καθαρίσει 186

καί ἐμᾶς καί αὐτό παρακαλοῦμε. Γι’ αὐτό λέμε, πρῶτα καθάρισε ἐμᾶς ἀγαθέ Παράκλητε καί μετά μετάβαλε καί τά Τίμια Δῶρα, ὥστε ἡ προσφορά μας νά εἶναι εὐάρεστη στόν Θεό. Ἄν προσέξετε, ἐκείνη τήν ὥρα ὁ ἱερέας παίρνει τά Τίμια Δῶρα καί τά σηκώνει στόν ἀέρα, ὅταν λέει «τά σά ἐκ τῶν σῶν σοί προσφέρομεν»11, καί κάνει στόν ἀέρα σταυρό κρατώντας τό ἅγιο Δισκάριο καί τό ἅγιο Ποτήριο. Τά προσφέρει δηλαδή πρός τά ἄνω, πρός τόν Πατέρα καί συνάμα συμπροσφέρει τόν ἑαυτό του καί ὅλους τούς ἀνθρώπους πού εἶναι ἐκεῖ παρόντες στήν Θεία Λειτουργία. Καί ὅλοι μαζί -πέστε εἴμαστε πάνω σ’ ἕναν ἱπτάμενο δίσκο- ὅλοι μαζί ἀνεβαίνουμε στόν οὐρανό ἐκείνη τήν ὥρα. – Ἀλλά πόσοι εἶναι πράγματι πού ἀνεβαίνουν στόν οὐρανό; Εἶναι αὐτοί πού ἔχουν κάνει αὐτή τή διαδικασία τῆς κάθαρσης, ὥστε τό Ἅγιο Πνεῦμα πού θά ἔρθει, νά μπορεῖ μέσα τους νά μπεῖ καί νά τούς μεταβάλλει κι αὐτούς. Ὅπως μεταβάλλει τά Τίμια Δῶρα, νά μεταβάλλει καί αὐτούς! Γιατί, προσέξτε, κι ἐμεῖς μετά ἁγιαζόμαστε. Κατεξοχήν βεβαίως, ὅταν πάρουμε τή Θεία Κοινωνία. Ἀλλά καί πρίν, μέ τήν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γίνεται θά λέγαμε μιά μικρή Πεντηκοστή καί σέ μᾶς. Τό Ἅγιο Πνεῦμα μᾶς καθαρίζει, μᾶς ἁγιάζει, ὥστε νά δεχτοῦμε τή μεγαλύτερη ἐπιφάνεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τή μεγαλύτερη Πεντηκοστή στήν ὥρα τῆς Θείας Κοινωνίας. Καί θά πρέπει νά λειτουργοῦμε μέ δάκρυα, νά προσφέρουμε κάθε μέρα τή θυσία τοῦ Σώματος καί Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, καί νά προσφέρουμε τούς ἑαυτούς μας μέ συντριβή καρδίας, ὅτι εἴμαστε, ὅπως ὁ Δαβίδ, τελείως ἀνάξιοι. Καί «καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην ὁ Θεός οὐκ ἐξουδενώσει»12. Ἄν πᾶς μέ καρδία ὑπερήφανη, μέ καρδία δικαιωμένη, ὅτι εἶσαι καλός δηλαδή, ἔ τότε, ἀπορρίπτεσαι. Οἱ ἐγωιστές ἀπορρίπτονται. Οἱ ἐγωιστές βρίσκουν τόν Θεό ἀντίπαλο. Ἐκεῖνοι πού Τόν βρίσκουν φίλο καί βοηθό εἶναι οἱ συντετριμμένοι τήν καρδία. Κατεξοχήν στή Θεία Λειτουργία, λοιπόν, πρέπει νά πηγαίνουμε μέ συντετριμμένη καρδία. Γι’ αὐτό βλέπετε, οἱ Ἅγιοι Ἱεράρχες, ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, εἶχαν μία φοβερή ταπείνωση στήν ὥρα τῆς Θείας Λειτουργίας. Βλέπουμε ἔτσι καί πῶς τούς ἁγιογραφοῦμε, μέ βαθιά ὑπόκλιση, μέ σκυμμένο τό κεφάλι μπροστά στήν Ἁγία Τράπεζα. «Γιατί ἱερουργώντας τά μυστήρια τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου πρέπει νά θυμόμαστε καί νά μιμούμαστε αὐτό πού πράττουμε»13. Γιατί, εἴπαμε, ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι ἡ ἀνάμνησις, ἡ μυστηριακή ἀναβίωση τῶν παθῶν τοῦ Κυρίου καί τῆς θυσίας Του, τοῦ Γολγοθᾶ. Σέ κάθε Θεία Λειτουργία λοιπόν, θυμόμαστε τά πάθη τοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί τά μιμούμαστε. Δηλαδή πάσχουμε, συμπάσχουμε κι ἐμεῖς. Συσταυρωνόμαστε κι ἐμεῖς καί συνανιστάμεθα κι ἐμεῖς μυστηριακά. Καί εἴπαμε πῶς γίνεται αὐτό. Συσταύρωση μέ τόν Χριστό σημαίνει μετάνοια. Κόβω τά πάθη μου, κόβω τίς ἁμαρτίες. Παίρνω τήν ἀπόφαση νά μήν τά ξανακάνω. Ὁπότε αὐτό μᾶς ὁδηγεῖ καί στήν συνανάσταση μέ τόν Χριστό. 187

«Τότε λοιπόν προσφέρεται ἀληθινά θυσία στόν Θεό ὑπέρ ἡμῶν, ὅταν κάνουμε θυσία ἐμᾶς τούς ἴδιους»14. Νά, γιατί δέν καταλαβαίνουν πολλοί τίποτα ἀπ’ τή Θεία Λειτουργία. Γιατί δέν ἔχουν θυσιάσει τόν ἑαυτό τους. Δέν θέλουν ν’ ἀφήσουν τά θελήματά τους τά ἁμαρτωλά, τή σχέση τήν παράνομη ἄς ποῦμε, τήν κακή συνήθεια, τό πάθος. Ὁπότε, δέν καταλαβαίνεις ἀπό Θεία Λειτουργία τίποτα. Γιατί ἐκεῖ θά πρέπει πρῶτα ἐσύ νά προσφερθεῖς, νά θυσιαστεῖς, γιά νά μπορέσεις μετά νά μετάσχεις στά θεῖα μυστήρια. «Ἀλλά πρέπει νά προσέχουμε, ὥστε καί μετά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, μέ τή δύναμη πού μᾶς παρέχει ὁ Θεός, νά φυλάξουμε στήν ψυχή μας τόν ἴδιο θεῖο φόβο, μήν ἀφήνοντας νά τόν διαλύσει λογισμός χαυνότητας ἤ νά τόν ἁρπάξει κάποια μάταιη ἀπόλαυση καί ἔτσι ἡ ψυχή νά χάσει τό κέρδος τῆς κατάνυξης»15. Ἀφοῦ τελειώσει ἡ Θεία Λειτουργία, δέ σημαίνει ὅτι τελείωσε καί ἡ πνευματική προσπάθεια. Ὑπάρχει, ὅπως ἔλεγε κάποιος πολύ ὡραῖα, λειτουργία μετά τή λειτουργία, ἡ ὁποία συνεχίζεται ὅλη μας τή ζωή. Γιατί ὅλη μας ἡ ζωή πρέπει νά εἶναι Θεία Λειτουργία, δηλαδή μιά συνεχής θυσία εὐάρεστη στόν Θεό, ἕνας συνεχής σταυρός καί μιά συνεχής ἀνάσταση. Μιά συνεχής μετάνοια καί συντριβή καρδίας, ἡ ὁποία μᾶς βγάζει στό φῶς τῆς ἀγαλλιάσεως. Νά μή μᾶς κυριέψει λοιπόν ἡ χαυνότητα μετά τή Θεία Κοινωνία οὔτε κάποια μάταιη ἀπόλαυση ν’ ἁρπάξει τήν ψυχή. Ὄχι μετά ἀμέσως νά πᾶς νά γλεντήσεις, ἄς ποῦμε. Ἀλλά οὔτε μετά ἀπό δυό ὧρες.. Νά φυλάξεις τήν ψυχή σου ὅσο μπορεῖς περισσότερο, εἰ δυνατόν μέχρι τήν ἑπόμενη Θεία Κοινωνία, σ’ αὐτή τήν κατάσταση τῆς κατάνυξης. «Ἔτσι ἀξιώθηκε καί ἡ Ἄννα νά πετύχει αὐτό πού ζήτησε. Γιατί μετά τή δακρύρροη προσευχή της, κράτησε τόν ἑαυτό της σ’ αὐτό τό φρόνημα τοῦ νοῦ, ὅπως εἶναι γραμμένο γι’ αὐτή «καί τό πρόσωπον αὐτῆς οὐ συνέπεσεν ἔτι»16»17. Ἀναφέρεται στή μητέρα τοῦ ἁγίου Προφήτη Σαμουήλ, ἡ ὁποία δέν εἶχε παιδί καί πήγαινε στό ἱερό καί τόσο πολύ θερμά παρακαλοῦσε πού φαινόταν στούς ἄλλους σάν νά ἦταν μεθυσμένη. Ἦταν δηλαδή σέ τελείως ἄλλους κόσμους… ἦταν στόν Θεό βεβαίως αὐτή. Ὁ κόσμος καί ὁ ἀρχιερέας ἐκεῖ τή μάλωνε.. μέσ’ τό μεσημέρι εἶσαι μεθυσμένη;.. φύγε ἀπό ’δῶ.. τήν ἔδιωχνε. Ἀλλά αὐτή κρατοῦσε τήν κατάνυξη καί μετά, γι’ αὐτό λέει ἐδῶ, οὐ συνέπεπτε τό πρόσωπό της. Δέν ἄλλαζε τό πρόσωπό της. Κρατοῦσε αὐτή τήν κατάσταση καί αὐτό φαινότανε καί στό πρόσωπο. Εἶχε τήν ἴδια ἔκφραση. Ἔτσι πρέπει νά εἴμαστε κι ἐμεῖς, μετά τή Θεία Λειτουργία νά κρατᾶμε ὅσο μποροῦμε περισσότερο αὐτή τήν κατάνυξη, αὐτό τό βίωμα, καί ἔτσι πετυχαίνουμε αὐτό πού ζητᾶμε. Ἡ προφῆτις Ἄννα τελικά πέτυχε νά ἀποκτήσει παιδί καί μάλιστα τόν ἅγιο Προφήτη Σαμουήλ. «Πρέπει νά γνωρίζουμε ἐπίσης, ὅτι συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν του ζητάει σωστά ἀπό τόν Θεό ἐκεῖνος μόνο πού πρωτύτερα συγχώρεσε ὅσα κακά τοῦ ἔκαναν οἱ ἄλλοι»18. 188

Μᾶς λέει ἐδῶ τώρα, προσέξτε, τίς προϋποθέσεις γιά μιά -ἄν θέλετε- «ἐπιτυχημένη» Θεία Κοινωνία. Θά πρέπει ἡ Θεία Κοινωνία καί ἡ Θεία Λειτουργία ἀφενός μέν νά συνεχιστεῖ καί μετά τή λειτουργία, καί μετά τό δι’ εὐχῶν, ἀφετέρου δέ νά προσφερθεῖς κι ἐσύ θυσία στόν Θεό σταυρώνοντας τά πάθη σου καί τήν κακία σου, μετανοώντας, καί ἕνα τρίτο στοιχεῖο πολύ σημαντικό νά ἔχεις συγχωρεθεῖ μέ ὅλους. Ὅ,τι κακό σοῦ ἔκαναν οἱ ἄλλοι, νά τούς τό ἔχεις συγχωρήσει. «Γιατί δέν γίνεται δεκτή ἡ προσφορά κανενός, ἄν δέ διώξει πρῶτα τήν κακία, ὅπως τό λέει ἡ ἴδια ἡ ἀλήθεια»19. Δέν πρέπει νά ἔχεις κακία μέ κανέναν ἄνθρωπο. Εἶναι ἄνθρωποι πού κρατᾶνε κακία γιά χρόνια.. καί σοῦ λέει, δέν μιλάω σ’ αὐτόν .. δέν μιλάμε μ’ αὐτόν… καί τό θεωρεῖ καί μικρό. Σοῦ λέει, δέν εἶναι καί τίποτα… Μά δέν καταλαβαίνεις; Αὐτό σέ πάει στήν κόλαση! Δέν μιλᾶς;! Ναί, λέει, δέ μιλᾶμε. Πόσο; Χρόνια, λέει, δέ μιλᾶμε.. καί τό θεωρεῖ φυσιολογικό ἤ μικρό κακό. Αὐτό εἶναι κόλαση! Μόνο αὐτό εἶναι ἀρκετό νά σέ πάει στήν κόλαση, γιατί τό εἶπε ὁ Χριστός ξεκάθαρα, ἔστω καί ἕναν ἄνθρωπο νά μισεῖς, δέν ἔχεις σχέση μαζί Μου, γιατί Ἐγώ εἶμαι ὁ Θεός τῆς ἀγάπης καί τῆς εἰρήνης καί τῆς συγχώρησης. «Ἐάν προσφέρεις τό δῶρο σου ἐπί τό θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατά σοῦ..»20, αὐτά εἶναι λόγια τοῦ Χριστοῦ μας, τό ξέρετε νομίζω… Ἐάν προσφέρεις τό δῶρο σου στό θυσιαστήριο, στή Θεία Λειτουργία πᾶς τό πρόσφορό σου, πᾶς τό νάμα σου καί ἐκείνη τήν ὥρα θυμηθεῖς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει κάτι ἐναντίον σου, «ἄφες ἐκεῖ τό δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου», ἄσε ἐκεῖ τό δῶρο σου, μή τό προσφέρεις ἀκόμα, ἄστο λίγο στήν ἄκρη, «καί ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου», βρές τόν ἀδελφό σου καί διαλλάγηθι, συμφιλιώσου, «καί τότε ἐλθών πρόσφερε τό δῶρόν σου»21, καί μετά πήγαινε νά προσφέρεις τό δῶρο σου στόν Θεό τῆς εἰρήνης. Δέν μπορεῖς μέ ταραγμένη ψυχή, μέ ψυχή πού ἔχει μίση καί ἀντιπάθειες νά προσφέρεις στόν Θεό κάτι πού νά Τοῦ ἀρέσει. Γιατί εἴπαμε ὁ Θεός πρῶτα βλέπει τήν καρδιά σου καί ὄχι τό πρόσφορό σου ἄν εἶναι πετυχημένο ἤ ὄχι, ἄν τό ζύμωσες καλά ἤ ὄχι. Κοιτάει τήν καρδιά σου πρῶτα. Ἔχει ἀγάπη; Ἔχει συγχωρήσει τούς πάντες; «Ἀπό αὐτό λοιπόν πρέπει νά καταλάβουμε ὅτι ὅπως ὅλα τά πταίσματα λύνονται μέ τήν προσφορά τοῦ δώρου..»22, γιατί ὄντως τό Αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ καθαρίζει ἐμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας. Προσφέροντας λοιπόν τήν Θεία Εὐχαριστία σβήνονται ὅλες οἱ ἁμαρτίες ὄντως, ἀλλά τί γίνεται; Ἕνα μεγάλο μυστήριο: ἀνανεώνονται πάλι ὅλα τά κακά μέ τή μνησικακία, καί ἐξαιτίας της ὁ Θεός δέν ἀποδέχεται οὔτε τό δῶρο. Ὁπότε τσάμπα κοινωνᾶς, τσάμπα ἐξομολογεῖσαι, τσάμπα ὅλα ἄν δέ συγχωρέσεις. «Αὐτό τό δίδαγμα παίρνουμε καί ἀπό τήν παραβολή τοῦ δούλου πού χρωστοῦσε δέκα χιλιάδες τάλαντα καί τοῦ χαρίστηκαν. Ὕστερα ὅμως, ἐπειδή αὐτός ἀπαιτοῦσε τά ἑκατό δηνάρια πού τοῦ χρωστοῦσε ὁ σύνδουλός του, ξαναδημιούργησε τό χρέος τῶν δέκα χιλιάδων ταλάντων»23. Τά τάλαντα ἦταν νομίσματα τῆς ἐποχῆς σάν δίσκοι. Μεγάλοι δίσκοι χαλκοῦ. Τόν θεωροῦσαν πολύτιμο μέταλλο τόν χαλκό τότε. Ἔτσι εἶναι. Τά χρήματα εἶναι συμβατικά πράγματα. Σήμερα θεωροῦμε πολύτιμο μέταλλο τό χρυσάφι, ἄς ποῦμε. Ἀλλά ἅμα εἶσαι σ’ ἕνα νησί μόνος σου, τί νά τό κάνεις τό χρυσάφι; Ὅπως ἦταν αὐτός ὁ Ροβινσῶνας Κροῦσος.. Ἀλλά ἔτσι εἶναι τά πράγματα τά 189

ἀνθρώπινα, δίνουμε ἀξία σέ πράγματα πού δέν ἔχουν ἀξία. Ἡ παραβολή λοιπόν λέει αὐτό, δέκα χιλιάδες τάλαντα, δηλαδή τεράστιο ποσό, τοῦ χαρίστηκαν ὅλα! Κι αὐτός μετά ἔπνιξε τόν σύνδουλό του γιά ἑκατό δηνάρια. Ἕνα μηδέν, ἕνα τίποτα μπροστά στά δέκα χιλιάδες τάλαντα. Τό ’μαθε ὁ κύριος πού τοῦ εἶχε χαρίσει τά δέκα χιλιάδες τάλαντα καί λέει «ἔτσι εἶσαι;.. οὔτε ἑκατό δηνάρια δέν μπόρεσες νά χαρίσεις; Δέν σοῦ χαρίζω τίποτα.. σοῦ τά ζητάω πάλι ὅλα». Αὐτό γίνεται. Ἡ μνησικακία, τό ὅτι δέν συγχωρᾶμε δηλαδή τούς ἄλλους, ἀκυρώνει τήν ἐξομολόγησή μας, ἀκυρώνει τή Θεία Κοινωνία μας, τά ἀκυρώνει ὅλα. Ἀκυρώνει τή συγχώρηση. Εἶναι φοβερό μυστήριο. Καί πρέπει νά τό ξέρουμε. Νά τό λέτε στούς ἀνθρώπους, πού λένε κάτι ἀπαράδεκτα πράγματα.. οὔτε στήν κηδεία σου δέν θά ἔρθω… οὔτε στήν κηδεία μου νά μήν ἔρθεις, λέει ἡ ἄλλη ἄς ποῦμε.. ἤ ὁ ἄλλος. Φοβερά πράγματα! Καί δέν καταλαβαίνει ὅτι μ’ αὐτό πού λέει εἶναι σάν νά λέει, ἐγώ γειά σου, πάω στήν κόλαση… Αὐτό τό δίδαγμα παίρνουμε λοιπόν ἀπό τήν παραβολή τοῦ χρεώστου τῶν μυρίων ταλάντων. Μέχρι ἐδῶ δέν ξέρω ἄν θέλετε κάτι νά ρωτήσετε… νά κάνουμε καί ἕνα διάλειμμα… Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: «Ὅταν θά τό πίνω καινό μαζί σας στή βασιλεία Μου»24. Ἤθελε νά τούς πεῖ ὅτι φεύγω. Αὐτό τούς εἶπε. Εἶναι ἡ πρώτη καί ἡ τελευταία Θεία Λειτουργία πού κάνουμε μαζί. Τώρα πίνουμε μαζί, κοινωνοῦμε μαζί.. Τούς προειδοποιεῖ, τούς μιλάει σάν φίλος πρός φίλο.. παιδιά, χαίρετε, φεύγω.. τούς προετοιμάζει. Γιατί κι αὐτοί ἦταν ἄνθρωποι καί ἀκόμα καλά-καλά δέν εἶχαν καταλάβει τί γίνεται, ὅτι ὁ Χριστός πηγαίνει νά σταυρωθεῖ. Ἦταν ἀτελεῖς ἀκόμα. Δέν εἶχε γίνει ἀκόμα καί ἡ Πεντηκοστή. Τούς προετοιμάζει μέ ἔναν πολύ γλυκό τρόπο. Θά τό ξαναπιοῦμε καί θά ξαναβρεθοῦμε πάλι, τούς λέει, στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στόν Παράδεισο. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Δέν ἔχει γίνει καθαγιασμός, ἀλλά εἶναι πάλι μυστήριο. Ἐμεῖς τά θεωροῦμε δυνάμει Χριστό, γι’ αὐτό καί ὅταν βλέπουμε τή Μεγάλη Εἴσοδο εἶναι σάν νά βλέπουμε τόν Χριστό πού πορεύεται. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Ὅσο μποροῦμε μέ εὐλάβεια. «Οἱ τά Χερουβείμ μυστικῶς εἰκονίζοντες»25. Πρέπει νά εἰκονίζουμε τά Χερουβείμ. Πῶς στέκονται τά Χερουβείμ; Κατακαλύπτουν, λέει, τό πρόσωπό τους. Ἕξι πτέρυγες ἔχουνε… Ἐρ.: ………………….. 190

Ἀπ.: Ὄχι ἀπαραίτητα. Ἄν εἶναι καθημερινή, μπορεῖτε καί νά γονατίσετε, ὅταν γονατίζουν καί οἱ ἄλλοι. Ἄν δέν γονατίζει κανένας, καλύτερα μή γονατίζετε γιά νά μή δίνετε στόχο καί δημιουργεῖτε μία ἀταξία. Ἄν οἱ ἄλλοι γύρω σας γονατίζουν, γονατίστε κι ἐσεῖς. Γιατί εἶναι κι αὐτό ἕνα θέμα, ἄς ποῦμε, ἰδίως τίς Κυριακές πού ἀπαγορεύεται ἀπό τούς Κανόνες. Ἀλλά, ἔλεγε καί ὁ Γέροντας Παΐσιος, ἄν ὅλοι γύρω μου γονατίσουν, θά γονατίσω καί ἐγώ, γιατί εἴμαστε σῶμα Χριστοῦ καί δέν πρέπει νά ξεχωριζόμαστε, γιά νά μή σκανδαλίσουμε τούς ἄλλους. Ἄν ὅμως οἱ ἄλλοι δέν γονατίζουν, δέν γονατίζουμε κι ἐμεῖς. Ἐρ.: Εἶναι σάν νά βλέπουμε τόν Χριστό νά κουβαλάει τόν σταυρό Του. Ἀπ.: Ἀκριβῶς. Ὅλη ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μία, ἄν θέλετε, μυστική καί μυστηριακή ἀναπαράσταση καί βίωση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Τόν βλέπουμε τόν Χριστό μας νά γεννιέται στήν Προσκομιδή. Στόν Ὄρθρο ὁ ἱερέας κάνει μιά εἰδική ἀκολουθία, πού ἴσως δέν τή βλέπετε, γιατί τήν κάνει στό ἀριστερό μέρος πού ὑπάρχει ἡ κόγχη τῆς Προθέσεως, καί ἐκεῖ ἑτοιμάζει τά Τίμια Δῶρα. Εἶναι μία ὁλόκληρη διαδικασία πῶς κόβει τόν Ἀμνό, τή μερίδα τῆς Παναγίας, τίς μερίδες τῶν Ἁγίων, τά ἐννιά τάγματα ὅπως λέμε, τίς ἐννιά ὁμάδες Ἁγίων. Ἄν δεῖτε τό πρόσφορο, πάνω θά δεῖτε πώς ἔχει στό κέντρο τόν Ἀμνό, Ἰησοῦς Χριστός Νικᾶ. Δεξιά τοῦ Ἀμνοῦ εἶναι ἕνα τρίγωνο πού γράφει ἐπάνω Μήτηρ Θεοῦ, εἶναι ἡ μερίδα τῆς Θεοτόκου, καί ἀριστερά ὑπάρχουν ἐννιά τρίγωνα μικρά πού εἶναι ἐννιά ὁμάδες ἁγίων. Πρώτη ὁμάδα εἶναι… τέλος πάντων νά μήν τά ποῦμε τώρα, γιατί θά μᾶς πάρει χρόνο. Εἶναι ἐννιά ὁμάδες ἁγίων. Εἶναι πρῶτοι οἱ ἄγγελοι, μετά εἶναι οἱ προφῆτες, μετά εἶναι οἱ ἀπόστολοι. Μετά ἡ δεύτερη τριάδα εἶναι οἱ ἅγιοι ἱεράρχες. Ἀπό κάτω εἶναι οἱ ἅγιοι μάρτυρες, ἀπό κάτω εἶναι οἱ ὅσιοι καί ἡ τρίτη τριάδα εἶναι οἱ ἅγιοι ἀνάργυροι, οἱ ἅγιοι τῆς ἡμέρας καί ὁ ἅγιος τοῦ ὁποίου κάνουμε τή Θεία Λειτουργία. Καί ἀπό κάτω ἀπό τόν Ἀμνό, στά πόδια τοῦ Χριστοῦ, μπαίνουμε ἐμεῖς, οἱ ζῶντες ἀπό τή μιά μεριά καί οἱ κεκοιμημένοι ἀπ’ τήν ἄλλη. Πάνω στό ἅγιο Δισκάριο εἶναι ὅλη ἡ Ἐκκλησία δηλαδή, ὁ Χριστός, ἡ Παναγία, οἱ ἅγιοι ἄγγελοι, ὅλοι οἱ ἅγιοι καί ὅλοι ἐμεῖς, καί ἡ λεγομένη στρατευομένη Ἐκκλησία καί ἡ λεγομένη θριαμβεύουσα Ἐκκλησία, πού δέν εἶναι δύο ξεχωριστά πράγματα, ξέρετε. Εἶναι ἕνα πράγμα, ἀλλά ἔτσι γιά λόγους μεθοδολογικούς τό ἔχουμε διακρίνει. Ἀλλά εἴμαστε ὅλοι μαζί. Καί οἱ Ἅγιοι, πού εἶχαν καθαρά μάτια, τό θεωροῦσαν πολύ φυσιολογικό νά κοινωνοῦν μέ τούς Ἁγίους πού εἶναι στόν οὐρανό καί νά συνομιλοῦνε καί ὅλα αὐτά. Γιατί εἶναι ἕνα πράγμα ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, ξεκινάει ἀπό δῶ καί ἐπεκτείνεται στήν αἰωνιότητα. Γι’ αὐτό καί οἱ Ἅγιοι δέν φοβοῦνται τόν θάνατο. Γιατί δέν ὑπάρχει θάνατος, ἔχεις ἤδη μπεῖ στήν πραγματικότητα πού λέγεται αἰώνια ζωή ἀπό τή στιγμή πού ζεῖς τή Θεία Λειτουργία, τή ζεῖς σωστά δηλαδή. Ἐρ.: ………………….. 191

Ἀπ.: Ὅλη ἡ ἡμέρα, ἐπειδή εἶναι ἡμέρα ἀναστάσεως κανονικά δέν κάνουμε γονυκλισία. Εἶναι κανόνας, ὑπάρχει κανόνας τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά κάποιοι ἀπό πολλή εὐλάβεια τό κάνουνε ἐκείνη τήν ὥρα πού λέγεται τό «τά σά ἐκ τῶν σῶν». Δέν εἶναι ἄστοχο δηλαδή νά γονατίσουμε, δέν εἶναι κακό. Ἀλλά. ὅταν δέν γονατίζουν οἱ ἄλλοι, ἄς μή γονατίζουμε κι ἐμεῖς. Ἀφοῦ αὐτό εἶναι τό πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὄχι γιά ἄλλο λόγο, ἀλλά διότι θέλουμε νά ἐκφράσουμε τή χαρά τῆς ἀνάστασης τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: «Τά σά ἐκ τῶν σῶν» σημαίνει «τά δικά σου ἀπό τά δικά σου». Παίρνουμε ἀπό τά τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστός δέν μᾶς δίνει τά στάχυα; Τά τσαμπιά τά σταφύλια;.. Τοῦ Χριστοῦ εἶναι ὅλα. «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς»26. Ἀκόμα καί τά χρήματα τοῦ Χριστοῦ εἶναι, νά ξέρετε. Καί ἡ κρίση πού λέμε τώρα καί φοβόμαστε ἄς ποῦμε. Τά χρήματα δέν τά ’χουν οἱ τραπεζίτες, ὁ Χριστός μας τά ’χει καί ὅπου θέλει Ἐκεῖνος θά τά δώσει. Ἄς τά κρατᾶνε ὅσο θέλουν οἱ τραπεζίτες, ἄς τά φυλᾶνε ὅσο θέλουνε.. Ἅμα θέλει ὁ Χριστός, τούς τά παίρνει ὅλα, δέν εἶναι πρόβλημα! Γιατί τό λέει: «ἐμόν ἐστι τό ἀργύριον καί ἐμόν τό χρυσίον»27. Τό λέει καθαρά. Στήν Παλαιά Διαθήκη κιόλας τό λέει. Δικό Μου εἶναι, λέει, τό χρυσάφι καί τό ἀργύριο. Καί ὁ Χριστός σέ ποιούς τό δίνει; Στούς δικούς Του τό δίνει. Αὐτό εἶναι παρένθεση. Ὁπότε, δέν πρέπει νά φοβόμαστε τίποτα. Τό λέμε ἄλλωστε «οἱ ἐκζητοῦντες τόν Κύριον οὐκ ἐλαττωθήσονται παντός ἀγαθοῦ»28. Ξέρετε ποιοί πρέπει νά φοβοῦνται; Αὐτοί πού δέν ἔχουν σχέση μέ τόν Χριστό. Γιατί αὐτοί, λέει στήν Παλαιά Διαθήκη, «οὐδέ ὀβολός»29. Σ’ αὐτούς δέν δίνω οὔτε φράγκο! Τό λέει ὁ Θεός ὁ ἴδιος. Μά θά πεῖς, σήμερα πῶς γίνεται νά ὑπάρχουν καί πλούσιοι; Ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι φιλάνθρωπος. Δίνει καί σ’ αὐτούς, ὅπως ἔδωσε στόν ἄσωτο υἱό. Θυμάστε ὁ πατέρας, τοῦ τά ’δωσε καί ἐκεῖνος πῆγε καί τά ’φαγε. Τά κατασπατάλησε. Ὁ ἄλλος πού ἔμεινε στό σπίτι τά εἶχε ὅλα πάντοτε. Λοιπόν, εἴμαστε παιδιά καί ἔχουμε Πατέρα καί ὁ Πατέρας μας εἶναι πλούσιος, ὁπότε μήν ἀνησυχεῖτε. Ν’ ἀνησυχοῦν αὐτοί πού δέν ἔχουν Πατέρα, δηλαδή πού δέν πιστεύουν στόν Θεό. Αὐτοί νά ἀνησυχοῦνε.. καί πρέπει νά ἀνησυχοῦνε πολύ. Κλείνει ἡ παρένθεση. «Τά σά ἐκ τῶν σῶν» λοιπόν. Τά δικά σου εἶναι ὅλα, καί τά σταφύλια. Τά παίρνουμε ἐμεῖς, τά μεταπλάθουμε λίγο, βάζουμε καί λίγο κόπο δικό μας, τά κάνουμε μοῦστο, τά κάνουμε κρασί. Παίρνουμε τό σιτάρι, τό ἀλέθουμε, τό ζυμώνουμε, βάζουμε καί λίγο δικό μας κόπο δηλαδή, καί τό δίνουμε πάλι στόν Χριστό. Τά δικά Σου ἀπό τά δικά Σου Σοῦ προσφέρουμε. Καί κατεξοχήν ποιό εἶναι τό δικό Σου; Εἶναι ὁ Υἱός Σου. Τόν Υἱό Σου λοιπόν Σοῦ προσφέρουμε. Τό κατεξοχήν, τό πιό εὐάρεστο πράγμα πού μποροῦμε νά δώσουμε στόν Θεό Πατέρα. Γι’ αὐτό καί ἔχει τεράστια δύναμη αὐτή ἡ προσευχή. Γιατί δέν ὑπάρχει πιό εὐάρεστη θυσία, καλύτερο δῶρο πού μπορεῖς νά δώσεις στόν Θεό ἀπό τόν Χριστό. Ὁπότε μεσιτεύει Αὐτός γιά μᾶς. Βλέπετε, ἐδῶ θέλεις νά πετύχεις κάτι… λίγο νά κολακέψεις κάποιον.. τοῦ πᾶς καί δῶρο.. Κι ἄν ἔχεις χρήματα, τοῦ πᾶς καί πολυτελείας δῶρα γιά νά σοῦ κάνει τή χάρη πού θέλεις, 192

ἄς τό ποῦμε ἔτσι. Πᾶμε στόν Θεό Πατέρα, Τοῦ δίνουμε ὅ,τι πιό πολύτιμο ἔχουμε, τόν Χριστό. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Σᾶς εἶπα, τίς καθημερινές πρέπει νά γονατίζουμε. Γιά τήν Κυριακή δέν πρέπει. Ἀλλά τήν Κυριακή, ἄν οἱ ἄλλοι γονατίζουνε, γονατίστε. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Ναί, μπορεῖ κάποιος νά γονατίσει. Δέν θά τόν ἁρπάξουμε. Εἶχα δεῖ καί μιά τέτοια… τόν σήκωνε πάνω! Στάσου, ἄσε τόν ἄνθρωπο.. Εἶναι ἡ πιό ἱερή ὥρα ἐκείνη. Σήκω πάνω! Ἔ, ἄστον τόν ἄνθρωπο. Γονάτισε. Τοῦ ἀρέσει.. δέν πειράζει. Ἐρ.: ………… (γιά τήν νηστεία πρίν τή Θεία Κοινωνία)…. Ἀπ.: Εἶναι σωστό, γιατί τό Σάββατο καταλύεται τό λάδι. Καί ὑπάρχει Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας πού ἄν δέν καταλύσεις λάδι, τιμωρεῖσαι κιόλας! Τώρα θά μοῦ πεῖτε, γιατί; Διότι ἦταν κάποιοι σούπερ αὐστηροί πού δέν κατέλυαν λάδι καί ἡ Ἐκκλησία τό σταμάτησε αὐτό. Ὄχι ὅτι εἶναι ἁμαρτία νά φᾶς λάδι τό Σάββατο, ἀλλά γιατί τό κάνεις. Ἡ Ἐκκλησία θέλει νά σταματήσει τήν ὑπερηφάνεια σέ τελευταία ἀνάλυση, νά τό ποῦμε ἔτσι. Αὐτοί τό παίζουν σούπερ ἀσκητές καί σοῦ λέει δέν θά τρῶμε λάδι οὔτε τό Σάββατο. Ὄχι κύριε, τό Σάββατο θά φᾶς λάδι. Γιά ποιό λόγο; Ὄχι ὅτι εἶναι ἁμαρτία ἄν δέν φᾶς, ἀλλά γιά νά κόψεις τήν ὑπερηφάνειά σου. Νά σοῦ κοπεῖ τό θέλημα, ὁ ἐγωισμός, νά κάνεις κάτι πού εἶναι παραπάνω ἀπ’ τούς ἄλλους. Ὄχι κύριε, θά ταπεινωθεῖς καί θά φᾶς. Κι ἔτσι ὅλα τά Σάββατα καταλύονται ἐκτός ἀπό τό Μεγάλο Σάββατο, πού ἐκεῖ ὀφείλεις νά νηστέψεις καί εἶναι ἁμαρτία ἅμα δέν νηστέψεις τό Μεγάλο Σάββατο καί καταλύσεις. Τώρα, γενικότερα, δέν ὑπάρχει κανόνας συγκεκριμένος πόση νηστεία θά κάνεις πρίν κοινωνήσεις, διότι αὐτό κανονίζεται ἀπό τόν πνευματικό μας ἀνάλογα μέ τήν κράση καί τή συχνότητα πού κοινωνᾶς. Ἕνας εἶναι ἄρρωστος. Δέν μπορεῖ νά κάνει νηστεία ὅπως ἕνας πού εἶναι σιδερένιος, πού πιάνει τήν πέτρα καί τή στίβει ἄς ποῦμε… πῶς νά τό κάνουμε; Ἐκεῖνος θά κάνει πιό πολλή νηστεία. Κατ’ ἀναλογία καί ἕνας πού κοινωνεῖ συχνά. Λέγανε στό Ἅγιο Ὄρος, τριήμερος νηστεία ἄς ποῦμε. Ἕνας πού κοινωνάει κάθε μέρα; Τί τριήμερο νηστεία θά κάνει δηλαδή; Δέν πρόκειται νά φάει ποτέ του οὔτε λάδι! Ποτέ δέν πρόκειται νά φάει.. Θέλει νά κοινωνάει ὁ ἄνθρωπος κάθε μέρα. Καί εἴχαμε ἔναν τέτοιο, ἔνας ἀσκητής ἤτανε στά Καρούλια καί ὁ ἄνθρωπος ἤθελε νά κοινωνάει κάθε μέρα καί τοῦ λέγανε οἱ πνευματικοί, τριήμερος νηστεία. Ἐντάξει, λέει. Ποτέ! Καί ὅταν τοῦ κάνανε ἐκταφή, τά κόκκαλά του ἤτανε τρίμματα, γιατί δέν ἔτρωγε ποτέ του λάδι γιά νά κοινωνάει. 193

Ἦταν πολύ εὐλαβής ἄνθρωπος. Ἐντάξει.. ἀλλά αὐτό ἦταν, πῶς νά ποῦμε;… ἦταν τό γράμμα τοῦ νόμου. Ἕνας ἄνθρωπος πού κοινωνάει κάθε μέρα δέν θά κάνει νηστεία τέτοια αὐστηρή. Θά πάρει εὐλογία νά καταλύσει ἀκόμα καί κρέας. Ἒξάλλου καί ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία μας τή διακαινήσιμο ἑβδομάδα σοῦ λέει, θά τρῶς καί καί θά κοινωνᾶς. Δέν εἶναι ἡ τροφή τό ἐμπόδιο. Ποιό εἶναι τό ἐμπόδιο; Τό ἐμπόδιο εἶναι τά πάθη, εἶναι ἡ ἀμετανοησία. Ἒσύ νά ’χεις τόν πνευματικό σου καί ὅ,τι σοῦ λέει κάνε. Μετά εἶσαι καλυμμένος. Ἐννοεῖται βέβαια νά ’χεις πνευματικό πού νά σέ θεραπεύει ἔτσι; Ὄχι πού νά σοῦ χαϊδεύει τά πάθη. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Σωστό εἶναι, κανονικά ἔτσι εἶναι. Εἶναι ἀφορισμένοι. Ἀφορισμένος τί θά πεῖ; Ἔχεις φύγει ἀπ’ τήν Ἐκκλησία. Δέν εἶναι ἀφορισμένος ἕνας πού τοῦ ἦρθε τό χαρτί ἄς ποῦμε. Κι ἕνας πού δέν τοῦ ἔχει ἔρθει χαρτί ἀπό τό Πατριαρχεῖο εἶναι πάλι ἀφορισμένος ὅταν ἐμμένει στήν ἁμαρτία, σέ τέτοιες βαριές ἁμαρτίες δηλαδή. Σοῦ λέει, ναί, τό κάνω.. σάν νά μή συμβαίνει τίποτα.. καί θά ’ρθῶ νά κοινωνήσω κιόλας! Ἔχουν καί ἀπαίτηση. Γιατί δέν ξέρουν τί τούς γίνεται. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Ναί, καλά κάνει. Εἶναι σωστό, δέν γράφουμε. Ὅπως δέν γράφουμε καί τούς σχισματικούς, πού ἔχουν φύγει ἄς ποῦμε στό παλαιό ἡμερολόγιο. Δέν τούς βάζουμε. Καί φυσικά καί αὐτούς πού ἔχουνε μπλέξει μέ αἱρέσεις. Ἔχει πιάσει ἡ Ἐκκλησία τώρα νά ψάξει ποιοί ἔχουν πάει μέ τούς πεντηκοστιανούς νά τούς στείλει χαρτί νά πεῖ ὅτι εἶναι ἀφορισμένοι; Εἶναι ἀφορισμένος, τελείωσε. Ἀρνήθηκε τήν πίστη του. Δέν μπορεῖς νά τόν μνημονεύσεις, γιατί ἐκεῖ πάνω στό Δισκάριο πᾶνε αὐτοί πού ἔχουν ζωντανή σχέση μέ τόν Χριστό, εἶναι ζωντανά κύτταρα. Δέν μπορεῖς νά βάλεις πεθαμένους δίπλα στόν Χριστό. Δέν κολλάει.. πῶς νά τό κάνουμε; Εἶσαι ξερό κλαδί. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Εἴπαμε ἡ συγχωρητικότητα, νά ἔχουμε συγχωρεθεῖ μέ ὅλους, καί ἡ κάθαρση, ὁ ἀγώνας. Ἡ μετάνοια πρέπει νά εἶναι διά βίου. Δέν εἶναι ἁπλῶς νά τό ποῦμε στήν ἐξομολόγηση καί τελειώσαμε. Καί μετά ξανακάνουμε τά ἴδια καί χειρότερα.. Νά ἔχουμε αὐτή τήν προσπάθεια νά μήν τά ξανακάνουμε. Καλύτερα νά πεθάνουμε παρά 194

νά τά ξανακάνουμε. Τέτοια ἀπόφαση πρέπει νά ’χουμε μετά τήν ἐξομολόγηση. Εἶναι αὐτό πού λέμε νά κάνουμε τήν κάθαρση, νά ἔχουμε μπεῖ στήν πορεία γιά τήν κάθαρση. Ἐρ.: ………………….. Ἀπ.: Τώρα… φρικτά εἶναι γιά μᾶς. Μέ ποιά ἔννοια δηλαδή; Ἔχουν μιά ὑπερβάλλουσα καθαρότητα. Φρίττουν τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ μπροστά στόν Θεό, ἐπειδή βλέπουν τόν Θεό. Ὅσο μποροῦν κι αὐτά νά Τόν δοῦν. Γιατί καί οἱ ἄγγελοι, ξέρετε, δέν βλέπανε τόν Θεό. Τόν εἶδαν καί οἱ ἄγγελοι στόν Χριστό. Γιατί ὁ Θεός εἶναι ἀόρατος καί γιά τούς ἀγγέλους. Ἀλλά γι΄ αὐτό μᾶς ἀγαπᾶνε πολύ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, γιατί ἐξαιτίας ἡμῶν εἶδαν τόν Θεό. Ποῦ; Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Πῆρε ἀνθρώπινη φύση ὁ Χριστός καί μπόρεσαν καί Τόν εἶδαν καί οἱ ἄγγελοι. Φρίττουν καί τρέμουν μπροστά στόν Θεό ὅλοι.. καί ἀκριβῶς ἐπειδή ἔχουν εὐλάβεια, ἔχουν συναίσθηση.. Ἐμεῖς δέν φρίττουμε μπροστά στόν Θεό, γιατί; Γιατί εἴμαστε ἄσχετοι τελείως, δέν ξέρουμε τί μᾶς γίνεται.. Ἄπιστοι εἴμαστε. Ἄν καταλαβαίναμε λίγο τί γίνεται στή Θεία Λειτουργία, θά φρίτταμε κι ἐμεῖς. Θά φρίτταμε καί δέν θά κάναμε αὐτά πού κάνουμε. Βλέπεις ὁ ἄλλος, γίνεται λειτουργία καί πάει καί προσκυνάει στό τέμπλο καί ὅλοι κοιτᾶνε αὐτόν πού πάει καί προσκυνάει στό τέμπλο. Ἀπαράδεκτα πράγματα. Λειτουργία εἶναι. Ἰδίως γυναῖκες τό κάνουν αὐτό. Καί τίς βλέπει ὅλος ὁ κόσμος. Ἀφήνουν τόν παπά, ἀφήνουν τούς ψάλτες καί βλέπουν αὐτή πού προσκυνάει. Ἀλλά δέν καταλαβαίνουμε… δέν καταλαβαίνουμε τί μᾶς γίνεται. Ἐρ.: Ὅπως μᾶς λένε οἱ ἅγιοι ἡ προσευχή μετά αἱρετικοῦ ὀνομάζεται πνευματική μοιχεία. Πόσο μᾶλλον ἡ κοινωνία μετά αἱρετικοῦ. Τί ἐπίπτωση ἔχει αὐτό σ’ αὐτόν πού τό πράττει καί ἄν μπορεῖ νά συμβεῖ αὐτό μέσα στήν Ἐκκλησία. Ἀπ.: Κανονικά, ἄν εἶναι ἱερέας, καθαιρεῖται. Ἄν εἶναι λαϊκός, ἀφορίζεται. Ἄν μετανοήσει βεβαίως, μετά λύεται ὁ ἀφορισμός. Ἀλλά εἶναι βεβαίως πάρα πολύ βαρύ. Ἐρ.: Ὁ Ἀμνός εἶναι τό κέντρο στή σφραγίδα. Ἀπό τό γύρω βγαίνει τό ἀντίδωρο; Ἀπ.: Μάλιστα. Ἀπό τό ὑπόλοιπο πρόσφορο βγαίνει τό ἀντίδωρο κανονικά. Τώρα βεβαίως, ἐπειδή δέν φτάνει, κόβουμε καί ἀπό ἄλλα καί ὅλα αὐτά τά εὐλογοῦμε πάνω στήν Ἁγία Τράπεζα. Ἐρ.: Τό ὕψωμα; Ἀπ.: Τό ὕψωμα εἶναι ἀπό τό πρόσφορο πού ὑψώθηκε. Ὁ ἱερέας ὅταν ἑτοιμάζει τά Τίμια Δῶρα ὑψώνει τό πρόσφορο ἐκεῖ στήν ἁγία Πρόθεση καί τό προσφέρει στόν Θεό, καί μετά ἀρχίζει καί τό κόβει, τό τεμαχίζει καί βγάζει αὐτόν τόν κύβο, τό 195

κεντρικό κομμάτι… βγάζει ἕναν κύβο πού θά γίνει ὁ Χριστός. Γράφει πάνω -πάρτε ἕνα πρόσφορο νά τό δεῖτε- Ἰησοῦς Χριστός Νικᾶ. Αὐτό τό κόβει καί σ’ ἕνα ἀρκετό βάθος καί βγαίνει ἕνας κύβος ἀπ’ αὐτό, τό κέντρο τοῦ προσφόρου καί αὐτό θά γίνει Σῶμα Χριστοῦ. Δεξιά τοῦ Ἀμνοῦ, «παρέστη ἡ βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου»30, ὅπως λέμε στούς Ψαλμούς, ἡ βασίλισσα εἶναι ἡ Παναγία καί εἶναι στά δεξιά τοῦ Χριστοῦ πάντοτε. Δεξιά λοιπόν τοῦ Χριστοῦ ὑπάρχει αὐτό τό τριγωνάκι, μήτηρ Θεοῦ, τό βγάζει καί αὐτό καί τό βάζει στά δεξιά τοῦ Ἀμνοῦ καί στά ἀριστερά, σᾶς εἶπα, τά ἐννιά τάγματα, τίς ἐννιά ὁμάδες τῶν Ἁγίων. Ἐρ.: Τό ἀντίδωρο καί τό ὕψωμα εἶναι τό ἴδιο περίπου; Ἀπ.: Τό ἴδιο εἶναι, ἁπλῶς τό ὕψωμα εἶναι αὐστηρά ἀπό τό πρόσφορο πού ὑψώθηκε, ἐνῶ τά ἄλλα μπορεῖ νά εἶναι καί ἀπό τά ὑπόλοιπα. Οὐσιαστικά ὅλα ἔχουνε χάρη. Ὅλα ἔχουνε τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἐπάνω τους. Ἐρ.: «Τόν Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε»31 ἰσχύει μόνο γιά τούς ἀνθρώπους ἤ καί γιά τούς ἀγγέλους; Ἀπ.: Αὐτό σᾶς εἶπα, καί γιά τούς ἀγγέλους. Καί οἱ ἄγγελοι δέν τόν βλέπανε τόν Θεό καί Τόν εἶδαν στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Οὐδείς. Ἀφοῦ λέει οὐδείς… Ἐρ.: Εὐλογεῖτε. Στίς τρεῖς Θεῖες Λειτουργίες τί διαφορές ὑπάρχουν; Ἀπ.: Ἡ Θεία Λειτουργία τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου γίνεται μέ τόν ἀρχαῖο τρόπο, δηλαδή κοινωνοῦνε χωριστά τό Σῶμα καί χωριστά τό Αἷμα, ὅπως κοινωνοῦνε καί οἱ ἱερεῖς τώρα μέσα στό ἱερό. Οἱ πιστοί στούς πρώτους χρόνους κοινωνοῦσαν κι αὐτοί χωριστά. Παίρνανε πρῶτα τό Σῶμα καί μετά τό Αἷμα, ἀλλά ἐπειδή γινόντουσαν πράγματα ὄχι σωστά καί ὑπῆρχε καί φόβος νά πέσει… ἀλλά κάνανε κι ἄλλα διάφορα… λοιπόν… δυστυχῶς, ὁ διάβολος πλανάει πολύ τούς ἀνθρώπους. Ἄλλοι τό παίρνανε στό σπίτι τους κ.λ.π. Ἤ κάνανε καί μαγεῖες ἀκόμα. Πολύ ἄσχημα πράγματα.. ὁ διάβολος δουλεύει, ξέρετε, πάρα πολύ καλά. Λοιπόν, τό σταμάτησε ἡ Ἐκκλησία καί λέει, θά παίρνετε ἔτσι τή Θεία Κοινωνία. Ἐδῶ βλέπετε τώρα ἡ ἀνευλάβεια ποῦ ἔχει φτάσει, πού σοῦ λέει, φοβᾶμαι μή κολλήσω μικρόβια.. μέ τό ἴδιο κουταλάκι.. καί τό παιδί μου τί θά πάθει.. Ἄμα δέν ἔχεις τέτοια στοιχειώδη πίστη, κάτσε σπίτι σου! Τί νά κάνουμε;.. μέ τό ζόρι;.. Αὐτό εἶναι πιά στοιχειωδέστατο. Βλέπετε, ἱερεῖς πού κοινωνούσανε φυματικούς ἄς ποῦμε καί μετά καταλύανε τό Ἅγιο Ποτήριο γιά χρόνια καί δέν πάθανε ποτέ φυματίωση! Ἀφοῦ ὁ Θεός εἶναι φωτιά. Τί κοινωνᾶς; Ξέρεις τί κοινωνᾶς; Τόν Θεό κοινωνᾶς. Εἶναι δυνατόν ὁ Θεός νά σοῦ δώσει θάνατο; 196

Ἐρ.: Οὔτε μετά τήν Κρίση …. Ἀπ.: Ἄς πᾶμε μέχρι ἐκεῖ… Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com 1 Πρβλ. Φιλ. 4, 13. 2 Μικρός Εὐεργετινός, Παῦλος μοναχός Εὐεργετινός, Ἱ.Μ. Παρακλήτου, 2012 (στό ἑξῆς: Εὐεργετινός). 3 Α΄Κορ. 11, 31. 4 Ἀκολουθία τῆς Θείας Μεταλήψεως. 5 Εὐεργετινός. 6 Ματθ. 26, 26. 7 Ἰωάν. 6, 53. 8 Εὐεργετινός. 9 Ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας. 10 Ὅ.π. 11 Ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας. 12 Ψαλμ. 50, 19. 13 Εὐεργετινός. 14 Εὐεργετινός. 15 Ὅ.π. 16 Α΄Βασ. 1, 18. 17 Εὐεργετινός. 18 Ὅ.π. 19 Ὅ.π. 20 Ματθ. 5, 23. 21 Ματθ. 5, 24. 22 Εὐεργετινός. 23 Ὅ.π. 24 Μάρκ. 14, 25. 25 Ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας. 26 Ψαλμ. 23, 2. 27 Ἀγγαῖος 23, 2. 28 Ψαλμ. 33, 11. 29 Παρ.Σολ. 17, 6α. 30 Ψαλμ. 44, 10. 31 Ἰωάν. 1, 18. 197

Προϋποθέσεις γιά τήν Θεία Κοινωνία – Β΄ Μέρος Εἴχαμε ἀρχίσει τήν προηγούμενη φορά νά λέμε, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τό τελευταῖο κεφάλαιο τοῦ μικροῦ Εὐεργετινοῦ πού ἀναφέρεται στή Θεία Εὐχαριστία: «Πῶς, πότε καί μέ ποιά συνείδηση πρέπει νά προσερχόμαστε στή μετάληψη τῶν Τιμίων Δώρων; Ἡ συχνή Θεία Κοινωνία εἶναι πολύ ὠφέλιμη»[1]. Αὐτός εἶναι ὁ τίτλος. Εἴχαμε πεῖ τήν προηγούμενη φορά, ὅτι ὁ Χριστός μας εἶναι Αὐτός πού πολεμᾶ μαζί μας, ὅταν κοινωνοῦμε. Ἐνῶ τά ἄλλα τέσσερα ὅπλα, τά ὁποῖα μᾶς συνιστᾶ ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὡς ἀπαραίτητα γιά τόν πνευματικό πόλεμο, τόν πνευματικό ἀγῶνα, εἶναι αὐτά πού χρησιμοποιοῦμε ἐμεῖς καί τά εἴχαμε ἀπαριθμήσει. Εἶναι ἡ ἀπελπισία ὡς πρός τόν ἑαυτό μας, ὡς πρός τίς δυνάμεις μας καί τίς ἱκανότητές μας. Ἡ τελεία ἀπελπισία ἀπό τόν ἑαυτό μας, ὅτι δέν μποροῦμε ἀπό μόνοι μας δηλαδή νά κάνουμε τίποτα, τό πρῶτο ὅπλο, ἀπαραίτητο. Τό δεύτερο ὅπλο εἶναι ἡ τέλεια ἐλπίδα στόν Θεό, ὅτι ὅλα μποροῦμε νά τά κάνουμε μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Τό τρίτο ὅπλο εἶναι τό νά ἀγωνιζόμαστε συνεχῶς, πάντοτε, νά κόβουμε τό κακό, τήν ἁμαρτία, νά σταματᾶμε ὅ,τι γνωρίζουμε ὅτι δέν πρέπει νά κάνουμε καί νά κάνουμε τό ἀντίθετο καλό. Αὐτό εἶναι τό τρίτο ὅπλο, ὁ ἀγώνας ὁ πνευματικός. Καί τό τέταρτο ὅπλο εἶναι νά προσευχόμαστε ἀδιαλείπτως. Κοντά σ’ αὐτά τά ὅπλα μᾶς δίνει ὁ Ἅγιος Θεός τό πέμπτο ὅπλο καί τό μεγαλύτερο ἀπ’ ὅλα, τό ὁποῖο εἶναι αὐτός ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, μέσω τῆς Θείας Κοινωνίας. Γι’ αὐτό εἶναι καί τό μεγαλύτερο ὅπλο καί θά πρέπει ὁ χριστιανός νά τό χρησιμοποιεῖ συχνά, συχνά νά κοινωνεῖ, εἰ δυνατόν ὅπως κοινωνοῦσαν καί οἱ πρῶτοι χριστιανοί, καί κάθε μέρα ἄν μπορεῖ μέ τήν ἄδεια τοῦ πνευματικοῦ του βέβαια πάντοτε. Ἄς δοῦμε λοιπόν αὐτά πού δέν εἴχαμε ἀναλύσει τήν προηγούμενη φορά, τά ὁποῖα ἔχει ἀποθησαυρίσει ὁ ἅγιος συλλέκτης τῆς Μονῆς Εὐεργέτιδος, ἐξ οὗ καί τό βιβλίο «Εὐεργετινός». Ἡ Μονή τῆς Παναγίας τῆς Εὐεργέτιδος ἦταν στήν Κωνσταντινούπολη καί ὁ μοναχός Παῦλος ἦταν αὐτός ὁ ὁποῖος συγκέντρωσε ὅλα αὐτά τά ὡραῖα πράγματα πού ἀναλύσαμε καί ἀναλύουμε ἐδῶ καί δύο χρόνια – ἄν δέν κάνω λάθος. Τό θέμα μας λοιπόν εἶναι: Πῶς, πότε καί μέ ποιά συνείδηση πρέπει νά προσερχόμαστε στή μετάληψη τῶν Τιμίων Δώρων; Ἡ συχνή Θεία Κοινωνία εἶναι πολύ ὠφέλιμη, ὅταν γίνεται μέ τίς σωστές προϋποθέσεις. Γιατί, δυστυχῶς, πολλοί κοινωνοῦν ἀλλά ἀπροετοίμαστοι. Κοινωνοῦνε ἀπροϋπόθετα ἤ μέ μιά στοιχειώδη νηστεία ἀπό τροφές, ἡ ὁποία νομίζουν ὅτι τούς ἐξασφαλίζει καί τό δικαίωμα νά κοινωνήσουν. Καί τό βλέπουμε στήν ἐξομολόγηση, πού ἔρχονται καί μᾶς λένε πολλές φορές οἱ ἄνθρωποι, ἀπό ἄγνοια βέβαια, «ἔκανα νηστεία πάτερ, πότε νά κοινωνήσω;». Γιατί νομίζουν ὅτι μόνο αὐτό εἶναι ἡ προϋπόθεση γιά νά κοινωνήσουνε. Ὑπάρχουν κι ἄλλοι πού κἄν δέν πᾶνε στόν Πνευματικό καί κοινωνᾶνε ἀνεξομολόγητοι κι αὐτό βέβαια εἶναι ἀκόμα πιό μεγάλο λάθος. 198

Ἡ Θεία Κοινωνία λοιπόν, γιά νά μᾶς ὠφελήσει, θέλει νά ἔχουμε κάποιες προϋποθέσεις καί αὐτές θά δοῦμε στή συνέχεια ποιές εἶναι. Ὑπάρχουν, ἄς ποῦμε, κάποιες ἁμαρτίες πού δέν σοῦ ἐπιτρέπουν νά κοινωνήσεις. Τέτοιου εἴδους ἁμαρτίες εἶναι οἱ σαρκικές ἁμαρτίες. Ὅταν κανείς δέν μετανοεῖ γι’ αὐτές, δέν ἐπιτρέπεται νά κοινωνήσει, ὅταν δέν διορθώνεται. Ἤ μιά ἄλλη ἁμαρτία, πού δέν μᾶς ἐπιτρέπει νά κοινωνήσουμε, εἶναι τό μίσος, ἡ ἀντιπάθεια καί ἡ ἔλλειψη συγχωρητικότητας. Ὅταν ἔχεις κρατημένο δηλαδή μέσα σου ἕνα ἀρνητικό συναίσθημα καί δέν συγχωρεῖς τόν ἀδελφό σου, τόν ὁποιοδήποτε, καί τόν ἐχθρό σου δηλαδή. Ὄχι μόνο αὐτόν δηλαδή πού σοῦ ζητάει συγγνώμη, ἀλλά κι αὐτόν πού δέ σοῦ ζητάει. Κι αὐτό εἶναι πάλι ἕνα ἐμπόδιο στή Θεία Κοινωνία. Καί ἐπίσης ἕνα ἄλλο ἐμπόδιο στή Θεία Κοινωνία εἶναι ἡ αἵρεση. Ὅταν πηγαίνεις σέ αἱρετικούς καί μετέχεις στίς τελετές τους, στίς ἀκολουθίες τους, στίς προσευχές τους κ.λ.π. δέν μπορεῖς νά κοινωνήσεις. Εἶναι ἐμπόδιο αὐτό, ἄν δέν μετανοήσεις καί δέν κάνεις χρίσμα. Γιατί, κατά κανόνα, χρειάζεται χρίσμα, ὅταν μπλέξει κανείς μέ αἱρετικούς καί ἔχει συμμετοχή στίς τελετές τους. Χρειάζεται δηλαδή μία ἀνανέωση τῆς ἁγιοπνευματικῆς χάρης, γιά νά μπορέσει νά κοινωνήσει. Ἀφήνω πού νά πᾶς μέ αἱρετικούς σημαίνει ἄρνηση Χριστοῦ καί οἱ Κανόνες λένε ὅτι δέν ἐπιτρέπεται νά κοινωνήσεις παρά μόνο τήν τελευταία στιγμή τῆς ζωῆς σου. Αὐτά τά παιδιά πού πᾶνε στίς Ἰνδίες καί μπλέκουνε μέ τούς γιόγκι καί μετέχουν στίς τελετές αὐτές τίς σατανικές, ἐπιστερέφουν καί ὅταν ἐπιστρέφουν τούς κάνουμε χρίσμα. Κανονικά δέν πρέπει νά κοινωνήσουνε, ἀλλά γίνεται οἰκονομία καί τούς ἐπιτρέπουν οἱ Πνευματικοί μετά ἀπό κάποιο χρόνο, ἐφόσον ὑπάρχει αὐτή ἡ σταθερή μετάνοια. «Ἀπό τόν βίο τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου. Στόν Ἅγιο Εὐθύμιο ἐκτός ἀπό τά ἄλλα ἱερά χαρίσματα ὁ Θεός εἶχε δώσει καί τοῦτο: ἀπό τήν ἐξωτερική ὄψη τῶν ἀνθρώπων καταλάβαινε ποιές ἦταν οἱ ἐσωτερικές κινήσεις τῆς ψυχῆς τους βλέποντάς τες σάν σέ καθρέφτη». Εἶναι τό λεγόμενο διορατικό χάρισμα. «Γνώριζε ἀκριβῶς μέ τί λογισμούς παλεύει ὁ καθένας καί ἀπό αὐτούς ποιούς νικάει κι ἀπό ποιούς νικιέται μέ τή συνέργεια τοῦ πονηροῦ». Μιά πνευματική ἀκτινογραφία. «Κάποτε μάλιστα ἐμπιστεύτηκε σέ μερικούς ἀδελφούς, πού τόν βρῆκαν μόνο, ὅτι πολλές φορές εἶδε φανερά ἀγγέλους νά συλλειτουργοῦν μαζί του καί νά ἀγγίζουν τά Τίμια Δῶρα»[2]. Εἶχε τόση καθαρότητα ἡ ψυχή του πού ἔβλεπε καί τά πνεύματα, τούς ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι πάντοτε -ξέρετε- συμμετέχουν στή Θεία Λειτουργία καί βοηθοῦν καί ὑπηρετοῦν καί διακονοῦν καί στέκονται μέ φόβο καί τρόμο μπροστά στά ἅγια αὐτά μυστήρια, τά ὁποῖα ἐμεῖς πολλές φορές τά βλέπουμε μέ ἀφοβία, γιά νά μήν πῶ καί μέ ἀναίδεια. «Στήν ὥρα τῆς Μεταλήψεως τοῦ Δεσποτικοῦ Σώματος, ἔβλεπε -ὁ Ἅγιος Εὐθύμιος, ὁ ὁποῖος ἦταν μεγάλος Γέροντας στά χρόνια τοῦ 4ου– 5ου αἰῶνα στήν Παλαιστίνη καί ἦταν καί ὁ πνευματικός τοῦ Ἁγίου Σάββα καί πολλῶν ἄλλων σπουδαίων ἀνθρώπων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, ἁγίων- ἔβλεπε τήν ὥρα τῆς Μεταλήψεως «ἄλλους ἀπό τούς προσερχομένους νά φωτίζονται καί ἄλλους -ὅσους δηλαδή δέν ἦταν ἄξιοι τοῦ φωτός 199

καί τῆς λαμπρότητας τῆς Θείας Κοινωνίας νά μαυρίζουν»[3]. Βλέπετε; Τό Φῶς τοῦ Θεοῦ ἔχει δύο ἰδιότητες, ἔχει καί φῶς, φωτίζει, ἀλλά ἔχει καί φωτιά, τό ὁποῖο καίει. Καί ἡ φωτιά πού καίει μαυρίζει μετά. Αὐτό πού καίγεται, μαυρίζει. Γι’ αὐτό γινόντουσαν μαῦροι καί αὐτοί, διότι δέν εἴχανε τίς προϋποθέσεις νά δοῦνε τό Φῶς ὡς φῶς, ἀλλά νά τό αἰσθανθοῦν σάν φωτιά. «Γι’ αὐτό, φέρνοντας καί τή σχετική μαρτυρία τοῦ Ἀποστόλου, συμβούλευε τούς ἀδελφούς, ὅτι πρέπει ὁ καθένας μας νά προσέχει πάρα πολύ, νά ἐξετάζει προσεκτικά τόν ἑαυτό του, καί τότε νά μεταλαμβάνει μέ φρίκη ἀπό τόν Ἄρτο καί τό Ποτήριο»[4]. Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, πρέπει νά διακρίνει, νά ἀνακρίνει κανείς τόν ἑαυτό του πρίν πάει νά κοινωνήσει, ἄν ὄντως μπορεῖ νά κοινωνήσει, ἄν εἶναι ἄξιος. Θά μοῦ πεῖτε, δέν εἶναι κανένας ἄξιος. Ναί, ἀλλά τέλος πάντων, ἔχει κάνει αὐτές τίς προσπάθειες πού χρειάζονται κι αὐτές τίς ἐνέργειες πού χρειάζονται, ὥστε νά εἶναι ὅσο τό δυνατό λιγότερο ἀνάξιος. «Γιατί ὅποιος κοινωνεῖ ἀνάξια, πρέπει νά ξέρει καλά, ὅτι «κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καί πίνει»[5], ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος στήν πρώτη πρός Κορινθίους. Γι’ αὐτό καί πολλοί στήν Κόρινθο ἀρρώσταιναν καί πέθαιναν, διότι κοινωνοῦσαν ἀνάξια. Βλέπετε, δηλαδή, πώς ἡ Θεία Κοινωνία μπορεῖ καί νά βλάψει. Γι’ αὐτό εἶναι καί φιλανθρωπία, ὅταν ὁ Πνευματικός σου σοῦ λέει, μή κοινωνήσεις ἀκόμα. Γιατί βλέπει ὅτι δέν εἶσαι ἕτοιμος, δέν ἔχεις τίς προϋποθέσεις καί θά λειτουργήσει ὡς φωτιά καί ὄχι ὡς Φῶς ἱλαρό, ἀλλά ὡς φωτιά κολαστική. Καί πολλές φορές τό ἔχω δεῖ, ἄνθρωποι πού κοινώνησαν ἀνάξια καί ἀμέσως μετά εἶχαν φοβερές πτώσεις, φοβερούς πειρασμούς. Φοβερές πτώσεις! Γιατί δέν ἦταν ἕτοιμοι καί βιάστηκαν, ἔκαναν τοῦ κεφαλιοῦ τους, ἔκαναν παρακοή κ.λ.π. Εἶναι φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Εἶναι ὅπως ὁ γιατρός πού πᾶς καί σοῦ λέει, παιδί μου, ἐπειδή ἔχεις πάθει γαστρορραγία, δέν κάνει νά φᾶς κρέας. Δέν σέ τιμωρεῖ ἐκείνη τήν ὥρα ὁ γιατρός. Ἴσα-ἴσα σέ εὐεργετεῖ, σοῦ λέει νά μήν κάνεις κάτι πού μπορεῖ νά σοῦ κοστίσει καί τή ζωή ἀκόμα. Ἀφοῦ τό στομάχι σου εἶναι ἀδύνατο, αἱμορραγεῖ, δέν μπορεῖ νά χωνέψει κρέας. Θέλει σουπίτσες, πολύ ἐλαφρά πράγματα. Ἔτσι καί ἡ ψυχή μας, θέλει κάποιο χρόνο γιά νά συνέλθει ἀπό -ἐπιτρέψτε μου τήν ἔκφραση- τά τρακαρίσματα πού τῆς ἔχουμε κάνει, τίς ἁμαρτίες τίς βαριές μέ τίς ὁποῖες τήν ἔχουμε πληγώσει. Πῶς νά τό κάνουμε; Κι αὐτή θέλει χρόνο, ὅπως καί τό σῶμα μας. Δέν μπορεῖ ἕνας πού ἔχει μπεῖ στήν ἐντατική, νά τόν σηκώσεις τήν ἄλλη μέρα νά τρέξει κατοστάρι. Δέ γίνεται.. ὅσες ὁρμόνες κι ἄν τοῦ κάνεις, κορτιζόνη.. δέ μπορεῖ. Θά πεθάνει, ἄν τόν ζορίσεις. «Νά γιατί καί ὁ ἱερέας προσφέροντας αὐτή τήν ὑπέρτατη θυσία -τή Θεία Εὐχαριστία- πρῶτα ἀσφαλίζει κατά κάποιο τρόπο δηλαδή τό ἐκκλησίασμα ἀπευθύνοντάς τους τήν ἐκφώνηση «ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας»[6]. Προσέξτε, τούς λέει, νά ἔχετε τίς καρδιές σας ἄνω, ἐπάνω στόν Θεό. Ὁ νοῦς σας νά εἶναι στόν Χριστό. Ἡ καρδιά σας, ὅλη σας ἡ ἐπιθυμία ἐκεῖ πρέπει νά ’ναι. Πουθενά ἀλλοῦ. Γιατί, ξέρετε, μέσω τοῦ νοῦ μολυνόμαστε. Δέν εἶναι ὅτι τό σῶμα μᾶς μολύνει. Εἶναι κακό τό σῶμα… ὄχι! Πίσω ἀπό τό σῶμα καί τίς ἁμαρτίες τοῦ σώματος εἶναι ὁ ἀκάθαρτος νοῦς, ἡ ἀκάθαρτη 200