(20o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

καρδιά. Γι’ αὐτό καί ὁ Χριστός μας δέν εἶπε ἀπό τό σῶμα βγαίνουν οἱ κακοί λογισμοί, ἀλλά ἀπό ποῦ; Ἀπό τήν καρδιά βγαίνουν οἱ κακοί λογισμοί[7], ἀπό τήν ἀκάθαρτη καρδιά, καί οἱ πορνεῖες καί οἱ μοιχεῖες. –Μά πῶς… τό σῶμα δέν τίς κάνει τίς πορνεῖες; Ὄχι, σοῦ λέει, ἡ καρδιά εἶναι ἀπό πίσω. Εἶναι ὁ νοῦς, εἶναι τό πνευματικό εἶναι τοῦ ἀνθρώπου. Γι’ αὐτό καί ὁ ἱερέας λέει, πρόσεξε, τό εἶναι σου τό πνευματικό νά εἶναι ἄνω. Πᾶς νά κοινωνήσεις. Γιατί ἡ Θεία Λειτουργία αὐτό ἔχει σάν σκοπό, ξέρετε, νά κοινωνήσουμε. Ἄλλο πού σήμερα τά ’χουμε ξεχάσει, τά ’χουμε διαστρέψει. Εἴμαστε σέ φοβερή ἄγνοια.. καί πᾶνε πολλοί καί τό θεωροῦνε σάν ἕνα ἀκρόαμα καί σάν ἕνα θέαμα τή Θεία Λειτουργία καί ὅποτε θέλουν νά σηκωθοῦν νά φύγουνε, φεύγουνε… ἤ βγαίνουν ἔξω καί ξαναμπαίνουνε, γιατί δέν ξέρουμε τί μᾶς γίνεται. Εἴμαστε ἀκατήχητοι. Φοβερά ἀκατήχητοι εἴμαστε. Ἐνῶ οἱ πρῶτοι χριστιανοί, εἶχαν πολύ καλή κατήχηση. Ἔχω κατά νοῦ, μέ τήν εὐλογία τοῦ γέροντα, νά κάνουμε μία τέτοια προσπάθεια νά κατηχηθοῦμε.. τό ἑπόμενο πού θά ἀρχίσουμε τήν ἄλλη φορά θά εἶναι οἱ Κατηχήσεις τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου, πρῶτα ὁ Θεός, νά δοῦμε πῶς κατηχοῦντο οἱ πρῶτοι χριστιανοί. Νά δεῖτε τί πρέπει νά ξέρουμε, τά στοιχειώδη πού πρέπει νά ξέρουμε ὡς ὀρθόδοξοι χριστιανοί. Αὐτά τά ξέρανε πολύ καλά οἱ πρῶτοι χριστιανοί κι ἄν δέν τά ξέρανε δέν τούς βάφτιζαν. Ὁ ἐπίσκοπος τούς ρωτοῦσε, τούς ἔκανε ἐξετάσεις πρίν τούς βαφτίσει. Ἐπειδή ἦταν λοιπόν πολύ γνῶστες, πολύ εὔκολα ὑπάκουαν ὅταν τούς ἔλεγε ὁ ἱερέας, βγεῖτε ἔξω, «ὅσοι κατηχούμενοι, προέλθετε»[8]. –Εἶσαι κατηχούμενος; Δηλαδή ἀβάφτιστος; Ἔξω! Σήμερα ὅποιος θέλει μπαίνει, ὅποιος θέλει βγαίνει. Καί ἀβάφτιστοι καί αἱρετικοί καί ἀλλόδοξοι, οἱ πάντες. –Ἔχεις ἐπιτίμιο; Δηλαδή δέν θά κοινωνήσεις; Ἔξω! Ἀπό ἕνα σημεῖο καί μετά τούς βγάζανε ἔξω καί δέν ἔλεγε κανείς «εἶναι ρατσιστής ὁ παπάς», ὅπως θά ποῦνε σήμερα. Ἄν τό κάνει κανένας παπάς σήμερα, αὐτό θά τοῦ ποῦνε, ὅτι εἶσαι μουτζαχεντίν, εἶσαι ταλιμπάν… ὅ,τι θέλεις θά ἀκούσεις.. γιατί δέν ξέρουνε. Κάνεις ἀφορισμό.. κάνεις κοινωνικό ἀποκλεισμό.. καί ποιός εἶσαι ἐσύ πού θά μοῦ πεῖς νά βγῶ ἔξω;.. Γιατί δέν ἔχουμε στοιχειώδη γνώση τί θά πεῖ Θεία Λειτουργία, τί θά πεῖ μυστήριο, τί θά πεῖ Θεία Εὐχαριστία. Καί βγαίνανε ἔξω καί ξέρανε πολύ καλά τί κάνανε. Καί περιμένανε ὅταν θά ἔρθει καί γι’ αὐτούς ἄς ποῦμε ἡ ἄδεια νά μποῦνε καί νά παρακολουθήσουν τή Θεία Λειτουργία μέχρι τό τέλος. Δέν βγαίνανε ἀπ’ τήν ἀρχή ἔξω. Βγαίνανε ἀπό τή στιγμή πού τέλειωνε τό κήρυγμα καί ἡ προσευχή γιά τούς Κατηχουμένους, πού σήμερα δέν ἀκούγεται. Τό λένε μυστικά οἱ ἱερεῖς, πάλι λόγω συντομίας κ.λ.π. γιατί ὁ ἄλλος βιάζεται νά πιεῖ καφέ.. δέν ξέρω.. Σᾶς εἶπα, εἶναι γενική ἔκπτωση… καί αὐτό παίρνει 201

μπάλα καί τούς ἱερεῖς μας. Στό Ἅγιο Ὄρος πού τά λέμε ὅλα, θά δεῖτε ὅσοι πᾶτε στό Ἅγιο Ὄρος, ὅτι μετά τό Εὐαγγέλιο λέμε τά Κατηχούμενα. Εἶναι οἱ προσευχές γιά αὐτούς πού δέν ἔχουν βαφτιστεῖ. Καί ἀκουγόντουσαν στήν πρώτη Ἐκκλησία παντοῦ. Μόλις τέλειωναν αὐτές οἱ προσευχές βγαίνανε ἔξω ὅλοι καί μένανε μόνο οἱ πιστοί, δηλαδή μόνο οἱ βαφτισμένοι, οἱ ὁποῖοι θά κοινωνοῦσαν. Καί στό τέλος κοινωνοῦσαν ὅλοι, κι ἄν κάποιος δέν κοινωνοῦσε, ἔπρεπε νά δώσει λόγο, γιατί δέν κοινώνησε. Ὁ ἱερέας λοιπόν γιά νά προχωρήσει, ἀφοῦ φύγουν οἱ Κατηχούμενοι καί ὅσοι εἶχαν ἐπιτίμιο, ἔλεγε αὐτή τή φράση καί τή λέει καί σήμερα «ἄνω σχῶμεν τάς καρδίας»[9]. Προσέξτε: Εἶναι ἡ καρδία σας ἐπάνω; Καί ὅταν ἀκούσει ἀπό τούς πιστούς τή διαβεβαίωση «ἔχομεν πρός τόν Κύριον»[10], ναί παπά, ἡ καρδιά μας εἶναι ἐπάνω, τήν ἔχουμε στόν Θεό, μετά προχωράει, παίρνει θάρρος γιά νά προσφέρει τή θυσία στόν Θεό. Ἀρχίζει μετά δηλαδή ἡ εὐχή τῆς Ἀναφορᾶς, πού εἴπαμε εἶναι ἡ κεντρική εὐχή τῆς Θείας Λειτουργίας. Ἄν δέν διαβαστεῖ αὐτή ἡ εὐχή, δέν ὑπάρχει Θεία Λειτουργία. Ἡ Ἁναφορά εἶναι ἡ κεντρική εὐχή τοῦ μυστηρίου. Κάθε μυστήριο, θά πρέπει νά ξέρετε, ἔχει μία ἡ κεντρική εὐχή. Τό μυστήριο τοῦ γάμου, τό μυστήριο τοῦ βαπτίσματος.. Ἔτσι καί τό μυστήριο τῆς Θείας Κοινωνίας ἔχει μία κεντρική εὐχή πού εἶναι ἀπαραίτητη νά διαβαστεῖ. Κάποιες ἄλλες μπορεῖ καί κάπως νά παραληφτοῦν ἤ νά συντομευτοῦν ἤ νά εἰπωθοῦν μυστικά, ἀλλά ἡ κεντρική εὐχή πρέπει πάντα νά διαβαστεῖ γιά νά γίνει τό μυστήριο. Σ’ αὐτή τήν εὐχή λοιπόν γίνεται ἡ μεταβολή τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ καί σ’ αὐτή τήν εὐχή δέν προχωράει ὁ ἱερέας, ἄν προηγουμένως δέν βεβαιωθεῖ ὅτι τό ἐκκλησίασμα, ὅλος ὁ λαός δηλαδή, ἔχει τόν νοῦ του στόν Θεό. «Ὅταν πάλι συντελεσθεῖ ἡ θυσία», ὅταν ὁλοκληρωθεῖ ἡ εὐχή τῆς Ἀναφορᾶς, γίνει ἡ μεταβολή τῶν Τιμίων Δώρων σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ, καί πιστεύω ξέρετε πότε γίνεται αὐτό.. ὅταν γονατίζουμε καί λέμε «τά σά ἐκ τῶν σῶν» καί ὁ ἱερέας ἐπικαλεῖται τό Ἅγιο Πνεῦμα καί λέει «ποίησον τόν Ἄρτον τοῦτον, τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τό δέ Ποτήριο τούτῳ, τίμιον Αἷμα»[11]. Τότε γίνεται ἡ μεταβολή. Ἀφοῦ γίνει ἡ θυσία, «ὁ λειτουργός ὑψώνει τά χέρια στόν οὐρανό καί δείχνοντας θά λέγαμε στούς πιστούς τό Μυστήριο πού οἰκονομήθηκε γιά τή σωτηρία μας, ἀναφωνεῖ μέ ἐπισημότητα, «τά Ἅγια τοῖς ἁγίοις»[12]»[13]. Βλέπετε, πῶς καί ἡ Θεία Λειτουργία μέσα της ἔχει τή διδαχή, τή διδασκαλία τῆς προσοχῆς καί τῆς φρίκης καί τοῦ σεβασμοῦ, πού πρέπει νά ἔχει ὁ πιστός πού πρόκειται νά κοινωνήσει. «Τά Ἅγια», ἡ Θεία Κοινωνία δηλαδή «τοῖς ἁγίοις», στούς Ἅγιους. –Εἶσαι Ἅγιος; Τότε νά προσέλθεις νά πάρεις τά Ἅγια. Βλέπετε, πῶς μᾶς προειδοποιεῖ ὁ Θεός. «Εἶναι σάν νά λέει, ἐπειδή ἀκριβῶς ἐγώ εἶμαι ἄνθρωπος σάν κι ἐσᾶς καί δέν γνωρίζω τί ἔχει πράξει καθένας στή ζωή του», δέν ἔχουν ὅλοι διορατικό καί προορατικό, «γι’ αύτό, πρίν μεταλάβετε, σᾶς φανερώνω ξεκάθαρα καί τοποθετῶ μπροστά στή 202

συνείδησή σας τό γενικό αὐτό κριτήριο τῆς ἀξιότητας ἤ ἀναξιότητάς σας. Ἄν λοιπόν κανείς ἔχει νικηθεῖ –προσέξτε– ἀπό μνησικακία ἤ μίσος», θυμάστε πού εἴπαμε εἶναι ἁμάρτημα πού δέν ἐπιτρέπει νά κοινωνήσεις. Ἅμα ἔχεις νικηθεῖ, ὄχι ἁπλῶς ἄν ἔχεις λογισμό. Νά ἔχεις λογισμό καί νά τόν νίκησες, παίρνεις καί βραβεῖο, παίρνεις καί παράσημο.. ἀλλά ἄν νικήθηκες, ἄν τό ἀποδέχτηκες καί τό κρατᾶς μέσα σου, εἶσαι μνησίκακος, ἤ συντηρεῖς μίσος, δηλαδή δέ θέλεις νά δεῖς τόν ἀδελφό σου. «Ἄν ἄλλος ἔχει κυριευτεῖ ἀπό φθόνο ἤ ὀργή». Προσέξτε, ἔχει κυριευτεῖ, ὄχι ἁπλῶς ἔχει λογισμό. Σᾶς εἶπα, λογισμούς καί ὁ Κύριός μας εἶχε. Κατά παραχώρηση ὁ διάβολος τοῦ ἔβαλε λογισμούς διάφορους, φιληδονίας, φιλαργυρίας, τούς συγκεκριμένους λογισμούς πού γράφει μέσα τό εὐαγγέλιο, ἀλλά δέν τούς δέχτηκε. Τούς νίκησε καί δοξάστηκε γι’ αὐτό. Ἔτσι κι ἐμεῖς, ὅταν νικᾶμε τούς λογισμούς, δοξαζόμαστε ἀπό τόν Θεό. Γι’ αὐτό τούς παραχωρεῖ ὁ Θεός τούς λογισμούς, γιά νά δοξαστοῦμε, ὄχι γιά νά νικηθοῦμε. Γι’ αὐτό δέν πρέπει νά στενοχωριόμαστε μέ τούς λογισμούς ἐφόσον τούς νικᾶμε, καί νά μή δειλιάζουμε. Εἶναι πόλεμος, ὁ ὁποῖος γίνεται βεβαίως ἀπό τόν ἐχθρό, ἀπό τόν διάβολο, ἀλλά κατά παραχώρηση Θεοῦ πάντα. Καί ὁ Θεός ὅ,τι μᾶς παραχωρεῖ γιά τό καλό μας τό παραχωρεῖ, γιατί βλέπει ὅτι τό χρειαζόμαστε γιά νά δοξαστοῦμε, γιά νά μάθουμε νά πολεμᾶμε, γιά νά ταπεινωθοῦμε καί τελικῶς, ὅπως σᾶς εἶπα, γιά νά μοιάσουμε σ’ Αὐτόν, γιατί ὅσο νικᾶς τόν πονηρό τόσο ἑδραιώνεσαι στήν ἀγάπη, στόν Θεό. –Ἄλλωστε πῶς θά δείξεις ὅτι ἀγαπᾶς τόν Θεό; Θά τό δείξεις στόν πειρασμό πάνω, στή δυσκολία. Ὅταν εἶναι ὅλα ρόδινα καί καλά καί κανένα πρόβλημα, ἐντάξει.. εὔκολα εἶναι τότε. Τό δύσκολο εἶναι ὅταν ἔχεις πειρασμούς νά ἀρνηθεῖς τόν Χριστό, νά ἀρνηθεῖς τήν πίστη, τότε τί κάνεις. Τότε φανερώνεις, ἄν εἶσαι ὄντως τοῦ Χριστοῦ ἤ ὄχι. «Ἄν λοιπόν κανείς σας ἔχει νικηθεῖ ἀπό μνησικακία ἤ μίσος, ἔχει κυριευτεῖ ἀπό φθόνο ἤ ὀργή ἤ ὑπερηφάνεια. Ἄν ἕνας τρίτος ἔχει πέσει σέ χλευασμό ἤ αἰσχρολογία ἤ κακή ἐπιθυμία ἤ κάποιο ἄλλο πάθος» καί δέν ἔχει μετανοήσει ἐννοεῖται, «αὐτός ἄς μή πλησιάσει στά Τίμια Δῶρα, ἄν δέν καθαρίσει πρῶτα τή ψυχή του ἀπό τό μίασμα μέ τή μετάνοια»[14]. Πόσο λάθος εἶναι λοιπόν νά πεῖς, τώρα Χριστούγεννα εἶναι γιά τό καλό νά κοινωνήσεις… καί στέλνει ἡ μάνα τόν γιό, ἄς ποῦμε, νά κοινωνήσει ἀνεξομολόγητος… Ἐδῶ βλέπετε τί λέει, νά μήν τολμήσεις νά πλησιάσεις! «Γιατί τά «Ἅγια», αὐτό θέλει νά πεῖ ὁ ἱερέας, δέν εἶναι γιά τούς βέβηλους, ἀλλά μόνο γιά τούς Ἁγίους. Ὅσοι λοιπόν παίρνετε θάρρος ἀπό τή συνείδησή σας, «προσέλθετε πρός αὐτόν καί φωτίσθητε, καί τά πρόσωπα ὑμῶν οὐ μή καταισχυνθῆ»[15]»[16]. Ἐντάξει, βλέπεις ὅτι ἡ συνείδησή σου δέν σέ ἐλέγχει γιά κάτι ἔτσι σοβαρό… ἐκεῖ πρόσεξε καί θά φωτιστεῖς καί δέ θά ντροπιαστεῖ τό πρόσωπό σου, ὅπως λέει στόν 33ο Ψαλμό. Αὐτά ἦταν ἀπό τόν βίο τοῦ Ἁγίου Εὐθυμίου. Ἄς δοῦμε καί τόν Ἅγιο Ἐφραίμ. 203

«Ἄς ἀναλογιστοῦμε ἀδελφοί αὐτούς πού στέκονται μπροστά σέ ἐπίγειο βασιλιά καί ὑπηρετοῦν θρόνο φθαρτό μέ πόση προσοχή καί πόσο δέος στέκονται μπροστά στόν βασιλιά τους. Ἄν λοιπόν κάνουνε ἐκεῖνοι ἔτσι, δέν ὀφείλουμε πολύ περισσότερο ἐμεῖς νά σταθοῦμε μπροστά στόν οὐράνιο βασιλιά μέ φόβο καί τρόμο καί μεγάλο σεβασμό; Ἄς προσέχουμε λοιπόν καί ἄς μή περιεργαζόμαστε μέ ἀδιάντροπα βλέμματα τά προκείμενα μυστήρια τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Κυρίου. Γιατί, ἄν ὁ Μωΰσῆς, ὅταν τοῦ παρουσιάστηκε ὁ Κύριος «ἔντρομος γενόμενος οὐκ ἐτόλμα κατανοῆσαι»[17]», δέν τολμοῦσε ἔτσι νά περιεργαστεῖ τό μυστήριο, τόν Θεό, «πόσο περισσότερο ἐμεῖς ὀφείλουμε νά στεκόμαστε μέ συστολή καί δέος μπροστά στό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ; Γιατί εἶναι γραμμένο «τούς δοξάζοντάς με, δοξάσω καί ὁ ἐξουθενῶν με ἀτιμασθήσεται»[18]»[19]. Αὐτός πού ἐξουδενώνει τόν Θεό, Τόν περιφρονεῖ, Τόν κατεβάζει, δέν Τόν ἀντιμετωπίζει μέ τόν δέοντα σεβασμό, στέκεται μπροστά στόν Θεό μέ ἀνευλάβεια, μέ ἀναίδεια, αὐτός, λέει, ἀτιμασθήσεται. Θά ἀτιμαστεῖ. «Ἐσύ βέβαια σάν ἄνθρωπος περιεργάζεσαι, κι Αὐτός ὅμως σάν Θεός γνωρίζει τά βάθη τῆς καρδιᾶς σου καί τίς σκέψεις σου, γιατί «οὐκ ἔστι κτίσις ἀφανής ἐνώπιον αὐτοῦ»[20]»[21]. Δέν ὑπάρχει τίποτα πού νά μή γνωρίζει ὁ Θεός, πού νά μήν εἶναι φανερό μπροστά στόν Θεό. «Τοῦ Ἀββᾶ Ἡσαΐα. Τήν ὥρα πού προσφέρεται ἡ ἀναίμακτη θυσία νά ἀντιστέκεσαι στούς λογισμούς σου καί νά συγκρατεῖς τίς αἰσθήσεις σου μέ τόν φόβο τοῦ Θεοῦ γιά νά μεταλάβεις ἄξια τά Μυστήρια καί νά σέ θεραπεύσει ὁ Κύριος. Ἄν ὅμως δέν ἀποδιώξεις κάθε λογισμό, μήν πλησιάσεις στό ἅγιο Ποτήριο, γιά νά μή σοῦ προξενήσει ἡ μετάληψη τήν καταδίκη. Γιατί τή Θεία Κοινωνία τήν ὀνομάζουν ἕνωση μέ τόν Θεό. Ὅσο, λοιπόν, μᾶς νικοῦν τά πάθη -εἴτε θυμός εἴτε φθόνος εἴτε ἀνθρωπαρέσκεια εἴτε κενοδοξία εἴτε μίσος εἴτε κάποιο ἄλλο πάθος- εἴμαστε μακριά ἀπό τόν Θεό. Πῶς, τότε, θά πραγματοποιηθεῖ ἡ ἕνωσή μας μ’ Ἐκεῖνον;»[22]. Βλέπετε, ἡ ἁμαρτία εἶναι ἐμπόδιο. Αὐτό εἶναι τό ἐμπόδιο. Δέν εἶναι ὅτι ὁ Θεός δέν θέλει νά ’ρθεῖ. Ὁ Θεός, ἀντίθετα, θέλει νά ’ρθεῖ καί μᾶς τό λέει πολύ καθαρά στήν Ἀποκάλυψη ὅτι στέκομαι στήν πόρτα καί χτυπάω. Τό πρόβλημα εἴμαστε ἐμεῖς πού δέν ἀνοίγουμε τήν πόρτα, δηλαδή δέν ἀπομακρύνουμε τήν ἁμαρτία πού εἶναι τό μεσότοιχο, πού μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεό. «Ἀλίμονό μου! Ἀλίμονό μου! Ὅσο κοινωνῶ μέ τούς ἐχθρούς τοῦ Θεοῦ, ποιά εἶναι ἡ κοινωνία πού ἔχω μαζί Του;»[23]. Δέν μπορεῖς καί μέ τούς ἐχθρούς τοῦ Θεοῦ καί μέ τόν Θεό νά εἶσαι. Σήμερα βέβαια ἔχουμε φτάσει καί σ’ αὐτό τό ἐξωφρενικό, νά σοῦ λένε, γιατί ὄχι; Νά κάνεις καί τά δαιμονικά, νά κάνεις καί τά τοῦ Θεοῦ μαζί. Ἐκεῖ ἔχουμε φτάσει σήμερα καί εἶναι τελεία σχιζοφρένεια αὐτό τό πράγμα. Καί βλέπεις μιά διπλή ζωή, ἀκόμα καί σέ ἀνθρώπους τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ντρέπομαι νά τό πῶ οὔτε δειλιάζω.. ὑπάρχει δυστυχῶς. Ὑπάρχει διγλωσσία καί ὑπάρχει καί διπλή ζωή. 204

«Στή Θεία Λειτουργία λέμε τή φράση: «Τά Ἅγια τοῖς ἁγίοις». Δηλαδή τά Ἅγια νά μή δοθοῦν στούς βέβηλους, ἀλλά στούς ἁγίους. Ἄν λοιπόν εἶμαι ἅγιος, τότε ποιοί εἶναι αὐτοί πού ἐργάζονται μέσα μου; Ἀλίμονό μου! Ἀλίμονό μου! Ἔχω τό ὄνομά Σου, Κύριε, καί εἶμαι δοῦλος τῶν ἐχθρῶν Σου»[24]. Εἶναι φοβερό ἔ! Γιατί ὅταν κάνεις ἁμαρτίες, εἶσαι δοῦλος τῶν ἐχθρῶν τοῦ Θεοῦ, τῶν δαιμόνων δηλαδή. «Ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καί νεκρός εἶ»[25], θυμάστε πού εἶπε στήν Ἀποκάλυψη ὁ Θεός σέ κάποιον ἐπίσκοπο. Θεωρητικά, στόν κόσμο ἔχεις ὄνομα ὅτι ζεῖς, ὅτι εἶσαι ζωντανός, εἶσαι ἐπίσκοπος, ὅτι εἶσαι ὑποτίθεται θεωμένος, γιατί αὐτός εἶναι ὁ ἐπίσκοπος, ἔχει φτάσει στή θέωση, κι ὅμως εἶσαι νεκρός. Γιατί ὁ Θεός δέν βλέπει τό ἐξωτερικό, βλέπει τήν καρδία. Καί τό ἄλλο τό φοβερό πού εἶπε ὁ Χριστός, ὅτι θά ’ρθεῖτε μπροστά Μου καί θά Μοῦ πεῖτε, δέν φάγαμε Κύριε μπροστά Σου;.. δέν βγάλαμε δαιμόνια στό ὄνομά Σου;.. δέν κάναμε σημεῖα;.. Καί θά μᾶς πεῖ «οὐκ οἶδα ὑμᾶς»[26], δέν σᾶς ξέρω! Τό «φάγαμε μπροστά Σου» σημαίνει κοινωνήσαμε. Σκέψου νά κοινωνεῖς καί νά μήν ἔχεις σχέση μέ τόν Χριστό καί ν’ ἀκούσεις «δέν σέ ξέρω» ἀπό τόν Χριστό, γιατί ἀκριβῶς δέν ἔχεις ἁγιότητα, εἶσαι βέβηλος. «Τοῦ Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου. Τό νά κοινωνεῖ λοιπόν κανείς κάθε μέρα καί νά μεταλαμβάνει τό ἅγιο Σῶμα κι Αἷμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι καλό κι ὠφέλιμο, ἀφοῦ ὁ Ἴδιος λέει καθαρά: «ὁ τρώγων μου τήν σάρκα καί πίνων μου τό αἷμα ἔχει ζωήν αἰώνιον»[27]»[28]. Καί ἐδῶ βέβαια πάρα πολλά μποροῦμε νά ποῦμε γιά τή διαστροφή πού ζούσαμε, καί σήμερα ζοῦμε σέ λιγότερο βαθμό. Ἀλλά πάλι τή ζοῦμε κάπως. –Ποιά εἶναι ἡ διαστροφή; «Τί τήν πέρασες τή Θεία Κοινωνία;», λέει, «σούπα τήν πέρασες;.. κάθε μέρα θά κοινωνᾶς;». Καί δυστυχῶς τό ἀκοῦς ὄχι ἀπό τούς ἄσχετους, τούς ἀνθρώπους τοῦ πεζοδρομίου δηλαδή, τούς βέβηλους, ἀλλά ἀπό τούς ἀνθρώπους ὑποτίθεται τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι ἐμποδίζουνε αὐτούς πού θέλουν νά κοινωνήσουν. Καί πάρα πολλοί ἄνθρωποι μοῦ τό λένε σάν παράπονο «πάω νά κοινωνήσω καί ὅλοι μέ κοιτᾶνε σάν νά εἶμαι… τί νά πῶ;… σάν νά εἶμαι ἐγώ ὁ βέβηλος πού πάω νά βεβηλώσω τά μυστήρια»! Ὁρισμένοι ἀλλάζουν καί ἐκκλησίες ἀκόμα… τί νά κάνουν; Πᾶνε τή μία Κυριακή στή μία ἐκκλησία, τήν ἄλλη σέ ἄλλη, γιά νά μήν ἔχουν αὐτά τά βλέμματα, αὐτά τά λόγια καί αὐτές τίς συμπεριφορές. Καί ὅλο αὐτό εἶναι τό ἀποτέλεσμα τῆς διαστροφῆς μας. Οἱ πρῶτοι χριστιανοί, τό ξαναλέω, κοινωνοῦσαν κάθε μέρα. Ὁ Μέγας Βασίλειος, 370 μ.Χ. τέσσερις φορές τήν ἑβδομάδα, λέει, κάνουμε λειτουργία ἐμεῖς. Δέν μποροῦσε νά κάνει κάθε μέρα, γιατί εἶχε πολλές ὑποθέσεις ὡς ἐπίσκοπος, φιλανθρωπικές κ.λ.π. Πού σημαίνει, κοινωνοῦσαν τέσσερις φορές τήν ἑβδομάδα τουλάχιστον οἱ πιστοί. Καί σήμερα καταντήσαμε νά λέμε -τό λέγανε, τώρα νομίζω δέν τό λένε τόσο- τρεῖς φορές τόν χρόνο! Μερικοί τό κρατᾶνε μέχρι σήμερα.. καί λένε, ναί, κοινωνάω Χριστούγεννα, 205

Πάσχα καί τῆς Παναγίας καί θεωροῦν ὅτι εἶναι πολύ ἐντάξει. Κι ὅμως αὐτό εἶναι τελείως λάθος. «Γιατί ποιός ἀμφιβάλλει», κοιτάξτε τί ὡραῖα πού τό λέει ὁ Ἅγιος, «πώς τό νά μετέχει κανείς ἀδιάκοπα στή ζωή, δέν εἶναι ἄλλο παρά νά ζεῖ πολύτροπα καί πλούσια;»[29]. Ἡ ζωή εἶναι ὁ Χριστός. Γιά νά ζήσουμε, τόν Χριστό θέλουμε. Οὔτε χρήματα θέλουμε οὔτε τίποτα. Τό εἶπε «ἐγώ εἶμαι ἡ ζωή»[30]. Μή ψάχνετε ἀλλοῦ τή ζωή. Σήμερα, οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι σοῦ λένε, πρέπει νά δουλέψεις γιά νά ζήσεις. Ὄχι, δέν πρέπει νά δουλέψεις, νά γίνεις δοῦλος δηλαδή. Πρέπει νά γίνεις δοῦλος Ἰησοῦ Χριστοῦ γιά νά ζήσεις, νά παίρνεις τή Θεία Κοινωνία. Καί τί πιό καλύτερο ἀπ’ τό νά τήν παίρνεις πολλές φορές; Ὥστε νά μετέχεις τῆς ζωῆς πολλαχῶς. Στή μετάφραση δέν μποροῦμε νά τά ἀποδώσουμε, γι’ αὐτό πρέπει νά τά κάνουμε καί λίγο στά ἀρχαῖα τά κείμενα. Καί αὐτό ἔχω σκοπό, στίς Κατηχήσεις νά διαβάζουμε καί τό πρωτότυπο, τό ὁποῖο εἶναι ἄφθαστο. Τό ἀρχαῖο, τό πρωτότυπο κείμενο, σέ ὅλα τά κείμενα τῶν Πατέρων μας εἶναι ἀξεπέραστο. Τά διαβάζουμε ἀπ’ τίς μεταφράσεις ἀλλά χάνει πάρα πολύ. Καί αὐτά πού λέει ἐδῶ ὁ Μέγας Βασίλειος, ἄν τά διαβάζαμε στό πρωτότυπο, εἶναι ὑπέροχα! Καί τά καταλαβαίνουμε μιά χαρά, ξέρετε. Γιατί εἶναι μέσα στό αἷμα μας, εἴμαστε ζυμωμένοι… ἡ γλώσσα μας εἴμαστε ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Ποιός ἀμφιβάλλει, πώς τό νά μετέχεις συνεχῶς στή ζωή, δέν εἶναι ἄλλο παρά νά ζεῖς πολυτρόπως καί πλουσίως! «Ἐμεῖς, βέβαια, τέσσερις φορές κάθε ἑβδομάδα κοινωνοῦμε, τήν Κυριακή», τήν ἡμέρα Κυρίου, πού εἶναι Ἀνάσταση, τό εἴχαμε πεῖ λίγο τήν ἄλλη φορά αὐτό, «τήν Τετάρτη, τήν Παρασκευή καί τό Σάββατο, ἀλλά καί τίς ἄλλες μέρες, ἄν εἶναι ἡ μνήμη κάποιου ἁγίου»[31]. Αὐτά λέει ὁ Μέγας Βασίλειος καί αὐτή εἶναι ἡ σωστή γραμμή τῆς Ἐκκλησίας. Ὁπότε μήν ἀκοῦτε κανέναν. Θά πηγαίνετε, θά κοινωνᾶτε, ἐφόσον φυσικά ἔχετε τήν εὐλογία τοῦ Πνευματικοῦ σας, γιατί πρέπει νά ἀλλάξει αὐτή ἡ ἀντίληψη. Ἀλλά δυστυχῶς ἐδῶ φταῖμε κι ἐμεῖς, οἱ παπάδες καί οἱ δεσποτάδες, πού δέν κατηχοῦμε τόν λαό. Τό λέω.. δέν ντρέπομαι νά τό πῶ. Λείπει ἡ κατήχηση. Δέν τά λέμε στόν λαό, ἐνῶ τά ξέρουμε… βέβαια τά ξέρουμε. Καί ὑπάρχει αὐτός ὁ πνευματικός πλοῦτος, ὁ ὁποῖος πρέπει νά μοιραστεῖ. Ὅπως καί ὁ ὑλικός πλοῦτος πρέπει νά μοιράζεται, νά μήν τά καταχωνιάζεις, καί τά βάζεις στίς τράπεζες τά λεφτά σου… πρέπει νά κυκλοφορεῖ τό χρῆμα. Τώρα τά μαζεύουν τά χρήματα.. Διακόσιοι ἄνθρωποι σ΄ ὅλο τόν κόσμο ἔχουν μαζέψει τόν παγκόσμιο πλοῦτο καί ὅλοι ἔχουμε γίνει πάμφτωχοι… καί δανεισμένοι ὅλοι… Ὅλος ὁ κόσμος χρωστάει. Ὅλα τά κράτη χρωστᾶνε, ὅλοι εἴμαστε χρεωμένοι. Γιατί γίνεται αὐτό; Γιατί δέν κυκλοφορεῖ τό χρῆμα, τό καταχωνιάζουμε. Δέν θέλουμε νά τό μοιραστοῦμε. Τό ἴδιο πρέπει νά γίνεται καί μέ τά πνευματικά ἀγαθά, πρέπει νά τά μοιραστοῦμε. Κι ὅταν τά μοιράζεσαι, τότε εἶναι πού τά ἔχεις. Ὅταν τά καταχωνιάζεις, τότε τά χάνεις κι ἐσύ. Καί αὐτά πού σᾶς λέω, πρέπει νά τά λέτε κι ἐσεῖς στούς ἄλλους. Νά λειτουργήσουμε σάν ζύμη μέσα στήν κοινωνία. Ἀλλιῶς ἔτσι ὅπως πᾶμε, θά χαθεῖ ἡ πίστη, νά ξέρετε. Ἄλλωστε τό εἶπε καί ὁ Χριστός μας, δέν τό εἶπε; 206

–«Ἄραγε, ὅταν θά ’ρθεῖ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου θά βρεῖ τήν πίστη;»[32]. Θά βρεῖ χριστιανούς; Αὐτό εἶναι. Γιατί οἱ πρῶτοι χριστιανοί δούλεψαν ὡς ζύμη καί ἔκαναν ὅλο τόν κόσμο χριστιανικό, ὅλη τήν οἰκουμένη. Σήμερα ὅλη ἡ οἰκουμένη τείνει νά γίνει ἄθεη, ἀποχριστιανοποιημένη. Οἱ Ἄγγλοι φτιάχνουνε αὐτά τά πιστοποιητικά ἀθεΐας καί ἀποβάπτισης. Δηλαδή ἀρνοῦνται τό βάπτισμά τους. Καλά δέν ἔχουν βάπτισμα.. ἀλλά θέλω νά πῶ.. φαίνεται ἡ τάση. Βάπτισμα μόνο οἱ ὀρθόδοξοι ἔχουνε. Ἐκεῖνοι ἔχουνε ἄλλα πράγματα… πού δέν εἶναι φυσικά τίποτα. Ἀλλά δείχνει τήν τάση πού ὑπάρχει στόν κόσμο, νά ἀρνηθῶ ὁτιδήποτε ἔχει μείνει λείψανο πού νά θυμίζει Χριστό. Ἀκόμα καί τή λέξη Χριστούγεννα δέν θέλουν νά τή λένε. Δέν λένε πλέον merry christmas, δέν τούς ἀρέσει… ἄλλα λένε… καλές γιορτές.. δέν ξέρω τί λένε. Καί σιγά-σιγά θά γιορτάζουμε τίς γιορτές τίς μαγικές. Ἤδη τό κάνουνε οἱ Ἀμερικάνοι, κάτι Halloween.. πού εἶναι γιορτές μαγισσῶν. Δηλαδή ἀντικαθίσταται ἡ λατρεία τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ μέ τή λατρεία τοῦ δαίμονα. Καί αὐτό γιατί; Γιατί ἐμεῖς οἱ χριστιανοί δέ λειτουργοῦμε σάν ζύμη, πού νά ζυμώσουμε πρῶτα τόν ἑαυτό μας, νά γίνουμε ὅλοι φωτιά καί μετά νά ζυμώσουμε ὁ καθένας τό περιβάλλον του. Γιατί ὁ καθένας ἔχει ἕνα περιβάλλον. Ἔχει ἕναν φίλο, δυό φίλους, δυό συνεργάτες… λοιπόν, αὐτοί ποῦ εἶναι; –Δέν θά ἐνδιαφερθεῖς γι’ αὐτούς νά πᾶνε κι αὐτοί μαζί σου στόν Παράδεισο; Ποῦ εἶναι;.. Ἀλλά ἄν δέν Τόν ζοῦμε πρῶτα ἐμεῖς ὡς Φῶς τόν Χριστό, μετά τί νά δώσεις στόν ἄλλον; Τό ξεπάγιασμά σου; Αὐτά ἤθελα νά σᾶς πῶ σήμερα. Δέν ξέρω ἄν θέλετε νά ρωτήσετε… εἶναι τό κορυφαῖο θέμα βέβαια. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ.: …………………… Ἀπ.: Τρώγανε καί πράγματα μή νηστίσιμα, ἀλλά εἶχαν αὐτή τή διαρκή νηστεία, δηλαδή τήν ἐγκράτεια. Ἄν διαβάσετε τή ζωή ὅπως ἀποτυπώνεται στίς Πράξεις, θά τό δεῖτε ἐκεῖ. Βέβαια δέν τό λένε ξεκάθαρα, ἀλλά οἱ Πατέρες τό ἑρμηνεύουνε. Τό λένε συσκιασμένα οἱ Πράξεις, ὅτι ζοῦσαν μέ πολλή ἐγκράτεια, μέ πολλή λιτότητα. Τό φαγητό τους ἦταν πολύ λιτό. Ἦταν ὅλοι ἀσκητές. Ὄχι μόνο οἱ μοναχοί καί οἱ ἱερομόναχοι καί οἱ ἐπίσκοποι καί οἱ ἀπόστολοι, ἀλλά καί οἱ ἔγγαμοι. Ὅλοι. Κι αὐτό συνεχίστηκε στήν Ἐκκλησία γιά ἀρκετό χρονικό διάστημα, γιά ἀρκετούς αἰῶνες ἄν θέλετε. Βέβαια ἡ κατάπτωση ἄρχισε ἀπό τή στιγμή πού ἔγινε ἐπίσημη θρησκεία καί μετά. Ἀλλά πάλι ὑπῆρχαν ἐκεῖ ζωντανοί χριστιανοί μέσα στόν κόσμο. Λέει ὁ Ἅγιος 207

Ἐφραίμ, ὅτι περισσότερη ἄσκηση γίνεται στίς πόλεις στά χρόνια μου παρά στίς ἐρήμους. Ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ἦταν μαζί μέ τόν Μέγα Βασίλειο, 4ος αἰῶνας. Ἀλλά σιγά-σιγά ξεφτίσαμε, ξεθωριάσαμε, μπῆκε καί ἡ αἵρεση καί ἀλλοτριωθήκαμε πάρα πολύ. Ἀλλά στό χέρι μας εἶναι νά τά ξαναβροῦμε αὐτά, γιατί εὐτυχῶς ὑπάρχουν κατατεθειμένα ὡς Ἱερά Παράδοσις καί στά κείμενα τῶν Ἁγίων Πατέρων καί στή ζωή τῶν συγχρόνων Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ὑπάρχουν καί σήμερα. Ἀλλά, ἐπειδή ἐμεῖς εἴμαστε ἀνάξιοι, ὁ Θεός δέν τούς φανερώνει. Πάντα ὑπάρχουν Ἅγιοι. Ἀλλά, ἐπειδή κανένας δέν ἀκούει κανέναν, ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας Πορφύριος… Στήν ἐποχή μας κανένας δέν ἀκούει κανέναν, ὁ καθένας κάνει τό δικό του. Ἔ, καί ὁ Θεός γι’ αὐτό ἴσως δέν φανερώνει ἁγίους ἀνθρώπους πού νά λειτουργήσουν ὡς πρότυπα. Γιατί καί νά μᾶς μιλήσουν δέν θά τούς ἀκούσουμε, πολύ ἁπλά δηλαδή! Καθένας κάνει τόν λογισμό του σήμερα. Ὁπότε ἔκαναν καί νηστεία, ἀλλά φυσικά καί ἔτρωγαν. Ἀλλά εἶχαν τέτοια ζωή, ἁγία ζωή, πού ἦταν ἄξιοι. Ἦταν ὅλοι ἅγιοι τότε. Καί ἀκριβῶς Ἐκκλησία αὐτό σημαίνει. Σημαίνει κοινωνία Ἁγίων. Μή νομίζετε ὅτι Ἅγιοι εἶναι μόνο οἱ ἐπώνυμοι, αὐτοί πού ξέρουμε. Μόνο οἱ μάρτυρες εἶναι ἑκατομμύρια καί δέν τούς ξέρουμε, οὔτε τά ὀνόματά τους δέν ξέρουμε. Ὑπολόγισαν ὅτι κάθε μέρα ἔχουμε γύρω στούς 30.000 μάρτυρες. Καταλάβατε; Βάλτε ἐπί 360 ἡμέρες… πόσοι εἶναι οἱ μάρτυρες! Ἑκατομμύρια.. Ἐρ.: …………………… Ἀπ.: Νά τό βρεῖς νά μᾶς τό πεῖς ἀκριβῶς. Νά μή λέμε ἔτσι στόν ἀέρα. Ὅταν λέτε κάτι, καλό εἶναι νά τό ἔχετε γραμμένο νά τό συζητᾶμε ἀκριβῶς. Νά μή λέμε, λέει ὁ τάδε… νομίζω λέει… Δέν σέ μαλώνω τώρα. Ἁπλῶς νά τό ξέρουμε. Γιατί γίνονται πολλές φορές παρανοήσεις ἀπό αὐτό. Ἤ κάποιοι ἀπομονώνουνε μιά φράση, ὅπως προηγουμένως λέγαμε μέ τούς νέους στή σύναξη ἐκεῖ.. πᾶς νά ἀπομονώσεις μία φράση ἀπό τόν Γέροντα Πορφύριο, ἀπό τόν Γέροντα Παΐσιο -ξέρω ’γώ- καί νά βγάλεις ἀντίθετο νόημα. Αὐτή εἶναι ἡ τέχνη τοῦ διαβόλου καί ὅσων διαστρέφουν τήν ἀλήθεια καί τῶν Μέσων Μαζικῆς Ἐξαπάτησης. Ἀπομονώνουν μία φράση καί σοῦ λέει, εἶπε αὐτό. Ναί, ἀλλά δέ σοῦ λέει καί τί εἶπε προηγουμένως ἤ τί εἶπε μετά. Καί σέ πάει ἀλλοῦ, σέ πάει ἐκεῖ πού θέλει αὐτός. «Εἶπεν ἄφρων ὅτι οὐκ ἔστι Θεός»[33]. Ἀπομονώνεις τό οὐκ ἔστι Θεός καί.. Βλέπεις; Λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός!.. Ὅ,τι θέλεις μπορεῖς νά κάνεις ἔτσι.. Ἐρ.: Σχετικά μέ τήν νηστεία πρίν τή Θεία Μετάληψη.. Ἀπ.: Δέν ὑπάρχει κανόνας, γιατί ὁ κάθε ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά κάνει τήν ἴδια νηστεία μέ κάθε ἄλλον ἄνθρωπο. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού εἶναι σιδερένιοι καί 208

ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού εἶναι ἀχυρένιοι. Ἀχυρένια σώματα καί σιδερένια σώματα. Ἐκεῖνος πού ἔχει σιδερένιο, θά κάνει περισσότερη. Ἐπίσης ἐξαρτᾶται καί ἀπό τή συχνότητα πού κοινωνεῖ. Ἕνας πού ἔχει νά κοινωνήσει ἄς ποῦμε τρία χρόνια, ἀπό ἀδιαφορία, ἀπό ἀμέλεια, ἐκεῖνος θά κάνει νηστεία καί μιά βδομάδα καί δυό βδομάδες. Ἕνας πού κοινωνάει κάθε Κυριακή, θά κάνει λιγότερη νηστεία. Ἕνας πού κοινωνάει τρεῖς φορές τήν ἑβδομάδα, θά κάνει λιγότερη. Εἶναι στή διάκριση τοῦ Πνευματικοῦ. Δέν τό κανονίζουμε μόνοι μας. Καί γενικά ὅλα δέν πρέπει νά τά κανονίζουμε μόνοι μας, ἀλλά εἶναι στή διάκριση τοῦ Πνευματικοῦ. Βλέπετε, εἶναι αὐτό πού σᾶς εἶπα προηγουμένως, ὁ καθένας θέλει νά αὐτονομηθεῖ. Δέν σᾶς μαλώνω τώρα.. ἀλλά θέλω νά πῶ ἡ τάση τῆς ἐποχῆς μας, νά τό κάνουμε μόνοι μας. Νά ἀποφασίσουμε μόνοι μας πότε θά κοινωνήσω ἤ πότε δέν θά κοινωνήσω. Γιατί κι αὐτό εἶναι λάθος, ἔτσι; Σοῦ λέει ὁ Πνευματικός, θά κοινωνᾶς μιά φορά στίς εἴκοσι μέρες, καί ἐσύ λές, δέν νιώθω ἕτοιμος, ἐγώ δέν θά κοινωνήσω. Γιατί τό λές; Ρώτησες τόν Πνευματικό σου; Δέν ξέρει δηλαδή ὁ Πνευματικός σου; Πῶς ἀποφασίζεις μόνος σου ἄν θά κοινωνήσεις ἤ δέν θά κοινωνήσεις; Γιατί ἡ Θεία Κοινωνία δέν εἶναι βραβεῖο. Εἶναι φάρμακο. Δέν τό παίρνεις γιά νά σοῦ ποῦνε ‘μπράβο’. Μᾶς πιάνει κι αὐτό, τί θά πεῖ ὁ κόσμος τώρα ἄν μέ δεῖ ἐμένα νά μήν κοινωνάω.. ξέρω ’γώ.. Ὄχι, εἶναι φάρμακο, καί ἐφόσον σοῦ εἶχε πεῖ ὁ Πνευματικός σου, θά τό παίρνεις τό φάρμακο τότε. Δέν μπορεῖς νά πεῖς ἐσύ, ἐγώ δέν νιώθω καλά σήμερα, δέν θά τό πάρω τό φάρμακο. Οὔτε πάλι θά πεῖς, σήμερα ἔχω πολλή ἐπιθυμία καί θά πάρω τό φάρμακο, ἄν δέν σοῦ τό ἔχει πεῖ ὁ Πνευματικός σου. Μπορεῖ νά σοῦ τό ἔχει πεῖ, ἄν πᾶς σέ κάποια ἀγρυπνία, μπορεῖ νά μήν ἔχεις νηστέψει τό μεσημέρι, ἀλλά ἐφόσον ἔτσι σοῦ δημιουργηθεῖ αὐτή ἡ ἐπιθυμία, νά κοινωνήσεις. Ἄν ἔχεις τέτοια εὐλογία, τό κάνεις τότε. Ἀλλά ξέρει ὁ Πνευματικός σέ ποιόν θά τό πεῖ αὐτό. Δέν τό λέει σέ ὅλους. Γι’ αὐτό, δέν ἔχουμε ἕναν κανόνα γιά ὅλους. Γι’ αὐτό ὑπάρχει καί ὁ Πνευματικός. Ἀλλιῶς θά εἴχαμε ὅλοι ἀπό ἕνα Πηδάλιο στό χέρι καί θά ἀποφασίζαμε κατά τό δοκοῦν, πότε νά κοινωνήσουμε καί πότε ὄχι. Ἐρ.: «Νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες» ἡ φράση… Ἀπ.: Ἐκεῖ θεωροῦν ὅτι τό Πάσχα μποροῦν νά κοινωνήσουν ὅλοι. «Νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες τρυφήσαντες πάντες». Ἡ τρυφή εἶναι πνευματική. Ὁ μόσχος πολύς ἐννοεῖ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτός εἶναι ὁ μόσχος ὁ σιτευτός. Καί σ’ αὐτό λέει νά κοινωνήσετε ὅλοι. Δέν σημαίνει ὅτι ὅλοι μποροῦν νά κοινωνήσουν τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ, γιατί εἴπαμε αὐτό δέν εἶναι ἀπροϋπόθετο. Λειτουργεῖ ὡς Φῶς, ἀλλά λειτουργεῖ καί ὡς φωτιά, ὡς κόλαση δηλαδή, ὅταν δέν ἔχεις τίς κατάλληλες προϋποθέσεις, τήν κατάλληλη προετοιμασία. Ἐκεῖνο πού ἐννοεῖ ὁ Κατηχητικός λόγος τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου εἶναι αὐτό, νά χαρεῖς τή Χάρη τῆς Ἀνάστασης, ὅτι μπορεῖς κι ἐσύ νά μήν πεθάνεις ποτέ, νά ζήσεις αἰωνίως μέ τόν Χριστό. Τώρα, τό πῶς θά τό κάνεις, θά στό πεῖ ἡ Ἐκκλησία. Μπορεῖ μέχρι ἐκείνη τήν ὥρα νά μήν τό ’χεις ξεκινήσει κἄν. Ἔ, πῶς θά πᾶς νά κοινωνήσεις; Ξεκίνα καί μετά θά κοινωνήσεις. Θά ’ρθει ἡ ὥρα πού θά κοινωνήσεις κιόλας. 209

Ἐρ.: ……………………… Ἀπ.: Μάλιστα. Ὁ κ. Παναγόπουλος εἶναι πολύ καλός. Καί ὁμιλίες του ὑπάρχουνε καί κείμενά του καί βιβλία του. Ἐρ.: ……………………… Ἀπ.: Εἶναι κατά περίπτωση. Ἐσένα μπορεῖ νά σοῦ δώσει εὐλογία ὁ Πνευματικός σου νά τό κάνεις. Σέ ἄλλον μπορεῖ νά τοῦ ὁρίσει ἀκριβῶς. Εἶναι στή διάκριση τοῦ Πνευματικοῦ καί αὐτό, ἄν θά σοῦ δώσει μιά σχετική ἐλευθερία ἤ ἀπόλυτη ἐλευθερία ἤ θά σοῦ ὁρίσει ἀκριβῶς. Ἐξαρτᾶται ἀπό σένα δηλαδή. Γι’ αὐτό τά φάρμακα εἶναι προσωπικά. Δέν μπορεῖ νά πεῖς στόν ἄλλον, ξέρεις, ἐμένα μοῦ εἶπε τότε… ἀφοῦ σοῦ εἶπε ἐσένα, νά τό κάνω κι ἐγώ.. Ὄχι, δέν εἶναι τό ἴδιο. Ὅπως καί στό σῶμα, ἡ κ. Κατίνα πῆρε αὐτό τό φάρμακο, νά τό δώσει καί στή γειτόνισσα. Δέν εἶναι σωστό. Γιά τόν ἕναν μπορεῖ νά εἶναι θεραπευτικό καί γιά τόν ἄλλον νά εἶναι καταστρεπτικό, ἐπικίνδυνο. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com [1] Μικρός Εὐεργετινός, Παῦλος μοναχός Εὐεργετινός, Ἱ.Μ. Παρακλήτου, 2012 (στό ἑξῆς: Εὐεργετινός). [2] Εὐεργετινός. [3] Ὅ.π. [4] Ὅ.π. [5] Α΄Κορ. 11, 29. [6] Εὐεργετινός. [7] Πρβλ. Ματθ. 15, 19. [8] Ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας. [9] Ἀκολουθία τῆς Θείας Λειτουργίας. [10] Ὅ.π. [11] Ὅ.π. [12] Ὅ.π. [13] Εὐεργετινός. [14] Ὅ.π. [15] Ψαλμ. 33, 6. [16] Εὐεργετινός. [17] Πράξ. 7, 32. [18] Α΄Βασ. 2, 30. [19] Εὐεργετινός. [20] Ἑβρ. 4, 13. [21] Εὐεργετινός. 210

[22] Ὅ.π. [23] Ὅ.π. [24] Ὅ.π. [25] Ἀποκ. 3, 1. [26] Λουκ. 13, 27. [27] Ἰω. 6, 54. [28] Εὐεργετινός. [29] Ὅ.π. [30] Ἰω. 11, 25. [31] Εὐεργετινός. [32] Λουκ. 18, 8. [33] Ψαλμ. 52, 2. 211

Οἱ ταπεινόφρονες διδάσκονται καί ἀπό τούς τυχόντες Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, θά ποῦμε τή συνέχεια τῶν μαθημάτων μας πού κάνουμε ἀπό τόν Εὐεργετινό. Εἴμαστε στήν Ὑπόθεση 38η, ἡ ὁποία μᾶς λέει ὅτι μποροῦμε, ἐάν προσέχουμε τόν ἑαυτό μας καί ἔχουμε πίστη στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, νά διδασκόμαστε καί ἀπό ἁπλούς ἀνθρώπους. Λέει ἡ Ὑπόθεση αὐτή τά ἑξῆς, ἔχει τόν ἑξῆς τίτλο: «Πολλές φορές ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ μᾶς διδάσκει αὐτά πού πρέπει μέσω ἁπλῶν καί ἀγνώστων ἀνθρώπων καί ὅτι οἱ ταπεινόφρονες καταδέχονται νά διδάσκονται καί ἀπό τούς τυχόντες»[1]. Αὐτοί πού ἔχουνε ταπεινό φρόνημα, μποροῦν νά διδάσκονται καί ἀπό τούς τυχόντες. Καί ἀπό ἕνα μικρό παιδί ἀκόμα μποροῦμε νά παίρνουμε διδασκαλίες. Καί ὅλα τά ἀξιοποιεῖ ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καί διδάσκεται ἀπ’ ὅλα. Θά ποῦμε μερικά περιστατικά. Ὁ Μέγας Ἐφραίμ -ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος- ἠσχολεῖτο συνεχῶς μέ τή σκέψη τοῦ Θεοῦ καί ἐθεωροῦσε -ἔβλεπε δηλαδή- συνεχῶς μέ τόν νοῦ του τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως. Ξέρουμε ὅλοι τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου μας, ἡ ὁποία θά γίνει ὅταν Ἐκεῖνος θά ἀποφασίσει. Κανένας δέν γνωρίζει πότε θά ξανάρθει ὁ Κύριος, ὅμως θά ’ρθεῖ ὁπωσδήποτε καί ὀφείλουμε ὅλοι οἱ χριστιανοί νά σκεφτόμαστε ὅτι ὁ Κύριος θά ξανάρθει καί θά μᾶς κρίνει ὅλους. Γι΄ αὐτό πρέπει νά ἔχουμε τόν φόβο τοῦ Θεοῦ καί νά μή νομίζουμε ὅτι δέ μᾶς βλέπει τώρα ὁ Θεός. Ὁ Θεός βλέπει τούς πάντες καί τά πάντα. Γι’ αὐτό πρέπει ὅ,τι κάνουμε νά τό κάνουμε μέ φόβο Θεοῦ καί μέ τήν αἴσθηση ὅτι μᾶς βλέπει ὁ Θεός καί δέν μποροῦμε νά κρυφτοῦμε. Ἀπό ἀνθρώπους ἴσως καταφέρουμε νά κρυφτοῦμε καί νά κάνουμε πράγματα χωρίς νά μᾶς καταλάβουν ἤ ἀκόμα καί νά κοροϊδέψουμε ἀνθρώπους. Ἀλλά τόν Θεό δέν μποροῦμε νά Τόν ἀποφύγουμε οὔτε νά ποῦμε ὅτι θά κρυφτοῦμε ἀπό τόν Θεό. Οὔτε φυσικά μποροῦμε νά ἐξαπατήσουμε, νά ξεγελάσουμε τόν Θεό. Αὐτό λοιπόν ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ τό σκεφτόταν συνεχῶς, ὅτι θά γίνει ἡ κρίση, ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου καί γι’ αὐτό συνεχῶς πενθοῦσε, στενοχωριόταν, λυπότανε μέ τήν καλή ἔννοια, γιατί συναισθανότανε τίς ἁμαρτίες του καί ζοῦσε σύμφωνα μέ τόν Ψαλμωδό, στήν ἔρημο σάν νά ἦταν ἕνας φυγάς γιά νά ἀποφύγει τούς θορύβους καί τίς τρικυμίες τῆς ζωῆς. Πηγαίνοντας δέ ἀπό τόπο σέ τόπο χάριν ψυχικῆς ὠφελείας καί οἰκοδομῆς, γιατί σ΄ αὐτό ἐκινεῖτο ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐγκαταλείπει κάποτε τήν πατρίδα του διαταχθείς ἀπό τόν Θεό, ὅπως ὁ Ἀβραάμ, καί ἔρχεται εἰς τήν Ἔδεσσα. Δηλαδή πῆρε πληροφορία ἀπό τόν Θεό. Τώρα πῶς γίνεται αὐτό, εἶναι δύσκολο νά τό ἐξηγήσουμε ἔτσι μέ λίγα λόγια. Ὅμως οἱ Ἅγιοι ξέρανε πότε ὁ Θεός τούς μιλάει καί πότε δέν τούς μιλάει ὁ Θεός καί εἶναι ὁ λογισμός τους ἤ εἶναι καί ὁ διάβολος. 212

Ὁ Ἅγιος κατάλαβε ὅτι εἶναι ἀπό τόν Θεό αὐτό τό μήνυμα καί πῆγε στήν Ἔδεσσα, ὄχι αὐτή πού εἶναι στή Μακεδονία ἀλλά σέ μιά πόλη τῆς Μεσοποταμίας, στήν ὁποία ἵδρυσε καί Θεολογική Σχολή ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος τό 353 μ.Χ. Σ’ αὐτή εἶχε βασιλεύσει νωρίτερα ὁ βασιλέας Ἄβγαρος, ὁ ὁποῖος ζήτησε καί ἔλαβε τήν ἀχειροποίητη εἰκόνα τοῦ Κυρίου, τό Ἅγιον Μανδήλιον. Ὅταν ζοῦσε ὁ Χριστός μας ἀκόμα ἐκεῖ σ’ αὐτή τήν πόλη, τήν Ἔδεσσα, ζοῦσε αὐτός ὁ βασιλέας ὁ Ἄβγαρος, ὁ ὁποῖος ἔστειλε ἕνα γράμμα -ἦταν ἄρρωστος αὐτός- στόν Χριστό καί Τόν παρακαλοῦσε νά τόν θεραπεύσει. Καί ὁ Χριστός μας πῆρε μία πετσέτα, ἕνα ὕφασμα, πλύθηκε τό πρόσωπό Του καί ἀποτυπώθηκε τό πρόσωπό Του στό ὕφασμα αὐτό καί μέ τόν ἀπεσταλμένο τοῦ βασιλέα τοῦ τό ἔστειλε καί τό πῆρε ὁ βασιλεύς καί ἔγινε καλά. Εἶναι τό Ἅγιο Μανδήλιο αὐτό, ἡ ἱστορία αὐτή. Εἶναι πραγματική ἱστορία. Βλέπουμε πόσο ὁ Κύριος ἦταν ταπεινός καί θεράπευε καί ἀπό μακριά. Γιατί εἶδε τήν πίστη αὐτοῦ τοῦ βασιλέα καί τόν θεράπευσε. Στήν ἴδια πόλη λοιπόν πού ἦταν αὐτός ὁ Ἄβγαρος, μετά ἀπό 300 χρόνια πῆγε ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ὁ Σύρος -λέγεται Σύρος γιατί ἦταν ἀπ΄ τή Συρία- καί ἔφτιαξε καί Θεολογική Σχολή. Πρίν πάει ἐκεῖ ὅμως, πῆρε μήνυμα ἀπό τόν Θεό. Οἱ Ἅγιοι δέν κάνανε τίποτα μόνοι τους. Ὅ,τι κάνανε, παίρνανε πληροφορία ἀπό τόν Θεό. Σκοπός τοῦ ταξιδιοῦ του ἤτανε νά προσκυνήσει τά ἱερά λείψανα τῆς πόλης καί τόν τόπο, καί ἀφετέρου, νά συναντηθεῖ μ’ ἕναν ἀπό τούς λογίους τοῦ τόπου, ἕναν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ μορφωμένο κατά Θεόν, γιά νά πάρει πνευματική-ψυχική ὠφέλεια. Γι’ αὐτό καί προσευχήθηκε ὡς ἑξῆς στόν Θεό: «Ἰησοῦ Χριστέ, Δέσποτα καί Κύριε ὅλων, ἀξίωσέ με μόλις θά εἰσέλθω στήν πόλη Ἔδεσσα νά συναντήσω ἕναν τέτοιο ἄνδρα πού θά εἶναι ἱκανός νά συνομιλήσει μαζί μου γιά νά μέ οἰκοδομήσει ψυχικά καί νά μέ ὠφελήσει». Μέ τό πού θά μπῶ στήν πόλη νά δῶ ἕναν ἄνθρωπο δικό Σου, πού θά μοῦ πεῖ λόγια πνευματικά πού θά μέ ὠφελήσουν. Αὐτή τήν προσευχή ἔκανε. Σάν νά λέγαμε κι ἐμεῖς, θά πᾶμε στό Ἅγιο Ὄρος καί τόν πρῶτο ἄνθρωπο πού θά δοῦμε κατεβαίνοντας ἀπό τό καράβι νά ποῦμε, Θεέ μου, αὐτός νά εἶναι δικός Σου ἄνθρωπος καί νά μοῦ πεῖ αὐτά πού θέλεις νά μοῦ πεῖς Ἐσύ καί νά μέ ὠφελήσει πνευματικά. Ἀφοῦ ἔκανε λοιπόν αὐτή τήν προσευχή ὁ Ἅγιος, μόλις ἔφτασε στήν εἴσοδο τῆς πόλης, τότε οἱ πόλεις εἶχαν τείχη γύρω-γύρω καί ὑπήρχανε οἱ πύλες, οἱ εἴσοδοι τῆς πόλης. Ἔφτασε στήν πύλη καί πῆγε νά μπεῖ μέσα σκεπτικός. Ἔλεγε μέσα του, μέ μιά καλή ἄς ποῦμε ἀγωνία, ἄραγε ποιόν ἄνθρωπο θά βρῶ τώρα; Ποιόν θά συναντήσω; Ἄκουσε ὁ Θεός τήν προσευχή μου; Θά μοῦ στείλει κανέναν ἄνθρωπο δικό Του νά μοῦ πεῖ τό μήνυμά Του; Τό μήνυμα τοῦ Θεοῦ. Θά ἐκπληρωθεῖ ἡ προσευχή μου; Καί ποιά ὠφέλεια θά βγεῖ ἀπ’ αὐτή τή συνάντηση; Ἔτσι λοιπόν καθώς βάδιζε σκεπτικός καί πήγαινε νά μπεῖ στήν πόλη συναντᾶ μία γυναίκα, ἡ ὁποία μάλιστα ἦταν κακή γυναίκα, ἀνήθικη, κοινή γυναίκα. Ὅμως αὐτή ἡ συνάντηση ἦταν ἀπό τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος πολλές φορές οἰκονομεῖ ἔτσι τίς περιστάσεις, ὥστε νά πετυχαίνει ἀπό τά φαινομενικά ἀντίθετα πράγματα τά ἀντίθετα αὐτῶν γιά τή σωτηρία μας κατά τρόπο μυστηριώδη καί ἀνέκφραστο. 213

Ὑπάρχει μιά ἔκφραση «τά ἐναντία τοῖς ἐναντίοις» χρησιμοποιεῖ ὁ Θεός. Δηλαδή πολλές φορές ἐμεῖς περιμένουμε κάτι καλό καί ὁ Θεός φαινομενικά μᾶς δίνει κάτι κακό. Ἐνῶ Τόν παρακαλοῦμε νά μᾶς δώσει κάτι καλό, ὁ Θεός μᾶς δίνει τό ἀντίθετο, καί λέμε, καλά Θεέ μου, ἐγώ σοῦ εἶπα, γιά παράδειγμα, νά μέ γλιτώσεις ἀπ’ αὐτόν πού μέ συκοφαντεῖ, κι Ἐσύ ὄχι μόνο δέν μέ γλίτωσες, ἀλλά ἔστειλες ἀκόμα ἕναν καί μέ συκοφαντοῦνε δύο τώρα! Κι ὅμως ὁ Θεός μέσα ἀπό αὐτά τά φαινομενικά ἀντίθετα μᾶς κάνει καλό κι αὐτό τό βλέπουμε μετά. «Τά ἐναντία τοῖς ἐναντίοις». Πολλές φορές τά ἀντίθετα ἀπό αὐτά πού περιμένουμε μᾶς βγαίνουν σέ καλό. Ὅπως καί τό φάρμακο πού πίνουμε εἶναι πικρό, δέν μᾶς ἀρέσει. Ἐνῶ μᾶς ἀρέσουν τά γλυκά… ἀλλά πολλές φορές τά πικρά εἶναι πού μᾶς χρειάζονται. Καί μᾶς κάνει καλά ὁ Θεός μέ πικρά, ὄχι μέ γλυκά. Ἐνῶ ἄν φᾶμε γλυκό, θά πάθουμε κακό. Ἔτσι λοιπόν, αὐτή ἡ συνάντηση ἦταν ἀπό τόν Θεό. Ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ καθώς συνάντησε αὐτή τήν κακιά γυναίκα, τήν διεφθαρμένη, στάθηκε ἀπέναντί της καί τήν κοίταζε γεμάτος ἀπορία, ἐνῶ ἡ ψυχή του μέσα ταραζόταν καί ὑπέφερε, γιατί δέν πραγματοποιήθηκε αὐτό πού εἶχε ζητήσει στήν προσευχή του, ἀλλά τό ἐντελῶς ἀντίθετο. Αὐτός ζήτησε νά τοῦ δώσει ὁ Θεός ἕναν καλό ἄνθρωπο, ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο μέ τό πού θά μπεῖ στήν πόλη καί ὁ Θεός τοῦ στέλνει μία πού ἤτανε ὅ,τι νά ’ναι… γυναίκα τοῦ δρόμου. Λέει, τί γίνεται τώρα; Ἡ γυναίκα πάλι, καθώς τόν εἶδε νά τήν κοιτάζει μέ τόση περιέργεια καί ἀπορία, τοῦ ρίχνει ἕνα διαπεραστικό βλέμμα. Ἀφοῦ ἔτσι λοιπόν ὁ ἕνας κοιτοῦσε τόν ἄλλον, παρατηροῦσε ὁ ἕνας τόν ἄλλον γιά ἀρκετή ὥρα, θέλησε ὁ μεγάλος ἀσκητής νά τήν κάνει νά ντραπεῖ καί νά τήν ἐπαναφέρει στή σεμνότητα, ὅπως πρέπει νά ἔχουνε οἱ γυναῖκες καί ὅλοι μας. Τῆς λέει λοιπόν: «Τί λοιπόν; Δέν κοκκινίζεις ἀπό ντροπή κυρά μου παρά μέ βλέπεις ἔτσι μέ καρφωμένα τά μάτια σου πάνω μου;». Τί μέ κοιτᾶς ἔτσι; Δέν ντρέπεσαι;, τῆς λέει, γιά νά τήν ἐπαναφέρει. Καί τί τοῦ ἀπαντάει αὐτή τώρα; «Σέ μένα αὐτό ταιριάζει νά βλέπω πρός ἐσένα, γιατί ἀπό τή δική σου πλευρά πλάστηκα». Τοῦ κάνει θεολογία τώρα, τοῦ θυμίζει τήν πλάση τῆς Εὔας ἀπό τόν Ἀδάμ. Ἀπό ποῦ πλάστηκε ἡ Εὔα; Ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ, ἔτσι δέν εἶναι; Ἀπό τό πλευρό τοῦ Ἀδάμ πῆρε ὁ Θεός, ἐνῶ κοίμισε τόν Ἀδάμ[2], ἔτσι λέει στήν Ἁγία Γραφή. Τόν ἔφερε σέ ὕπνωση καί τοῦ πῆρε μία πλευρά καί ἀπ’ αὐτή τήν πλευρά ὠκοδόμησε, ἔφτιαξε τήν γυναίκα, τήν Εὔα, τήν πρώτη γυναίκα. Ὁπότε, τοῦ λέει αὐτή, ἐγώ ἔτσι πρέπει νά κάνω, νά σέ κοιτάω ὅπως σέ κοιτάω, γιατί πλάστηκα ἀπό ἐσένα, ἀπό τήν πλευρά σου. «Ἐσύ ὅμως δέν πρέπει νά μᾶς παρατηρεῖς ἐμᾶς τίς γυναῖκες τόσο περίεργα, ἀλλά νά βλέπεις πρός τή γῆ ἀπό τήν ὁποία πλάστηκες ἐσύ». Βλέπετε τί ὡραία ἀπάντηση τοῦ ’δωσε; Ἐνῶ ἦταν μία γυναίκα πού θά ἔλεγες, σιγά, ξέρει αὐτή ἀπό Θεό καί ἀπό Θεολογία; Κι ὅμως ἤξερε πολύ καλά. Τοῦ λέει, ἐγώ πρέπει νά κοιτάω σέ σένα. Γιατί θυμάστε καί τί εἶπε ὁ Θεός στήν Εὔα ἔ; «Πρός τόν ἄνδρα σου ἡ ἀποστροφή σου»[3]. Ἐσύ θά κοιτᾶς τόν ἄνδρα σου. Βέβαια ὁ Ἅγιος δέν τήν εἶχε γυναίκα αὐτή, ἀλλά ὅμως ἦταν γυναίκα καί ὅπως κάθε γυναίκα, ἀπό τήν πρώτη γυναίκα, τήν Εὔα, εἶχε πλαστεῖ ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ. 214

Τοῦ λέει αὐτό, ἐγώ ἐσένα πρέπει νά κοιτάω γιατί ἀπό σένα πλάστηκα. Ἐσύ ἀπό ποιόν πλάστηκες; Ἀπ’ τό χῶμα. Ἄρα πρέπει νά κοιτᾶς στό χῶμα κάτω καί νά μήν κοιτᾶς καί νά μή περιεργάζεσαι τίς γυναῖκες. Βλέπετε τί ὡραῖο μάθημα τοῦ ἔδωσε; Ἐνῶ αὐτός ἦταν ἅγιος, σοφός κ.λ.π. καί ἤξερε πάρα πολύ θεολογία καί χρόνια στήν ἄσκηση, ὅμως ἐκείνη τήν ὥρα πῆρε τό μάθημά του ἀπό μιά γυναίκα πού δέν τό περίμενε. Κι ὅμως αὐτή τοῦ τήν εἶχε στείλει ὁ Θεός γιά νά τόν ταπεινώσει, νά τοῦ δώσει ταπεινό φρόνημα καί νά τόν διδάξει κι αὐτός πῶς νά κοιτάει. Βέβαια ὁ Ἅγιος δέν κοιτοῦσε πονηρά, ἀλλά αὐτό εἶναι ἕνα δίδαγμα γιά μᾶς, γιατί πολλές φορές ἐμεῖς βλέπουμε πονηρά καί δέν κάνει νά βλέπουμε πονηρά οὔτε τίς γυναῖκες οὔτε στήν τηλεόραση οὔτε στό ἴντερνετ, πουθενά. Ἀπό τά μάτια ξεκινᾶνε πάρα πολλές ἁμαρτίες καί πάρα πολλές ἐπιθυμίες, εἰδικά στίς μέρες μας πού ἔχουμε πάρα πολλές εἰκόνες. Πληθωρισμό εἰκόνων ἔχουμε. Ὀθόνες ἀπό δῶ, ὀθόνες ἀπό κεῖ, ὄχι τό κινητό, ὄχι τό τάμπλετ, ὄχι ἡ τηλεόραση, ὄχι ὁ ὑπολογιστής, ὁτιδήποτε.. χίλιες δυό εἰκόνες ἔχουμε. Καί πολλές ἀπ’ αὐτές τίς ὀθόνες δείχνουν πολύ βρώμικα θεάματα. Δέν πρέπει νά στυλώνουμε τά μάτια μας σ’ αὐτά. Νά κάνουμε μιά συμφωνία μέ τά μάτια μας καί νά ποῦμε δέν θά ξαναδῶ βρώμικα πράγματα. Γιατί ἀπό τό νά βλέπουμε γεννιέται τό ν’ ἀγαπᾶμε. Ἔτσι λέγανε οἱ ἀρχαῖοι: «ἀπό τό ὁρᾶν τίκτεται τό ἐρᾶν». Ἀπό τό νά βλέπεις γεννιέται τό νά ἐρωτεύεσαι, νά ἀγαπᾶς. Ὅταν βλέπεις κάτι λοιπόν, τό ἐπιθυμεῖς καί μετά τό ἀγαπᾶς καί θέλεις κι ἐσύ νά κάνεις αὐτά πού βλέπεις, νά μιμηθεῖς. Εἶναι φοβερό αὐτό πού γίνεται μέ τήν αἴσθηση τῆς ὅρασης. Ὅ,τι βλέπει ὁ ἄνθρωπος, τείνει νά τό κάνει κι αὐτός. Ἔχουν γίνει καί πειράματα ἀπό ἐπιστήμονες πού ἀσχολοῦνται μέ τόν ἐγκέφαλο καί ἔχουνε βρεῖ ὅτι ἐδῶ στόν μετωπιαῖο λοβό τοῦ ἐγκεφάλου ὑπάρχουν κάποια κύτταρα πού τά λένε κύτταρα καθρέφτες. Καί τί κάνουν αὐτά τά κύτταρα; Μόλις ὁ ἄνθρωπος βλέπει κάτι, ἐνεργοποιοῦνται αὐτά καί ὁ ἄνθρωπος θέλει νά κάνει αὐτό πού βλέπει, νά μιμηθεῖ. Βλέπετε πῶς εἶναι τά πιθήκια ἔ; Μιμοῦνται, ὅ,τι κάνεις τό κάνουν κι αὐτά. Ἔτσι κι αὐτά τά κύτταρα ἐνεργοποιοῦνται, ὅταν ἐμεῖς βλέπουμε κάποιον νά τρώει ἄς ποῦμε καί μᾶς ἔρχεται κι ἐμᾶς ἡ ἴδια ἐπιθυμία. Ἀρχίζουν κι ἐμᾶς καί τρέχουν τά γαστρικά ὑγρά καί τά σάλια μας ἀπ’ αὐτό πού βλέπουμε. Εἶναι καί θέμα βιολογικό δηλαδή. Γι’ αὐτό πρέπει νά προσέχουμε νά μή βλέπουμε πράγματα πού δέν πρέπει καί ὅσο γίνεται νά εἴμαστε συγκεντρωμένοι μέ τόν νοῦ μας στόν Θεό καί ὄχι στά πράγματα γύρω μας. Σέ μένα λοιπόν, τοῦ λέει αὐτή ἡ γυναίκα, ταιριάζει νά κοιτάω ἐσένα, ἀφοῦ πλάστηκα ἀπό σένα, ἐσένα ὅμως σοῦ ταιριάζει νά κοιτᾶς στή γῆ, στό χῶμα. Γιατί τόν Ἀδάμ πῶς τόν ἔπλασε ὁ Θεός; «Χοῦν» λέει λαβών «ἀπό τῆς γῆς»[4]. Χοῦν εἶναι τό χῶμα. Πῆρε ἀπό τή γῆ καί ἔπλασε τόν Ἀδάμ. Ἄρα πρέπει νά κοιτᾶμε χαμηλά, ταπεινά, πρός τά κάτω. Νά μήν ἀφήνουμε τά μάτια μας νά πηγαίνουν ἐδῶ κι ἐκεῖ, ὁπουδήποτε, καί μπαίνουμε σέ πειρασμούς. Μόλις ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ ἄκουσε αὐτά τά λόγια χωρίς νά τό περιμένει, καί στή γυναίκα ὁμολογοῦσε πολλή χάρη. Τήν εὐχαριστοῦσε. Βλέπετε πόσο ταπεινός ἦταν ὁ Ἅγιος! 215

Δέν τῆς εἶπε, δέν ντρέπεσαι.. θά μοῦ κάνεις καί τό δάσκαλο;.. Ὄχι, τά ἄκουσε. Τό δέχτηκε. Ἦταν ταπεινός. Γιά τήν ὠφέλεια πού ἦρθε ἀπ’ τήν ἀπάντησή της. Ἀλλά καί τόν Θεό εὐχαριστοῦσε θερμῶς, πού πολλές φορές μπορεῖ νά μᾶς ὠφελήσει ἀπό κεῖ πού δέν περιμένουμε καί μᾶς προξενεῖ μεγαλύτερη ὠφέλεια ἀπ’ ὅση ἐλπίζουμε. Ὅταν ἔχουμε λοιπόν ταπεινό φρόνημα, διδασκόμαστε ἀπό ὅλα, καί ἀπό μιά μύγα πού πετάει. Στόν βίο τοῦ Ἁγίου Παχωμίου. Ἄλλη ἱστορία τώρα. Ὁ Μέγας Παχώμιος ἦταν στήν Αἴγυπτο καί ἦταν αὐτός πού ἔφτιαξε τά πρῶτα μεγάλα μοναστήρια, τά πρῶτα μεγάλα κοινόβια (κοινός βίος). Εἶχε φτάσει νά ἔχει 8.500 καλογήρους, νά τούς κατευθύνει. Θά πεῖς, πῶς ἕνας ἄνθρωπος μπορεῖ νά κάνει κουμάντο τόσες χιλιάδες; Εἶχε χωρισμένους τούς μοναχούς σέ τάγματα. 24 ὁμάδες, 24 τάγματα, ὅσα εἶναι τά γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου. Τό Α ἤτανε αὐτοί οἱ μοναχοί, τούς ἤξερε. Τό Β… καί κάθε τάγμα εἶχε ἕναν προϊστάμενο. Ὁπότε ὁ Ἅγιος ἐπικοινωνοῦσε μέ τούς προϊσταμένους καί ἔτσι κατεύθυνε χιλιάδες μοναχούς. Εἶναι ὁ Ἅγιος Παχώμιος ὁ Μέγας. Αὐτός λοιπόν εἶχε ἕναν μαθητή μικρό, νέο παιδί ἤτανε, πού τόν λέγανε Θεόδωρο, ὁ ὁποῖος ἄν καί ἤτανε νέος, στήριζε πολλούς ἀσθενέστερους στήν ἄσκηση καί πιό ἡλικιωμένους ἀπ’ αὐτόν, πιό μεγάλους στήν ἡλικία καί πιό πολλά χρόνια στήν ἄσκηση. Ἀλλά αὐτός ἦταν ταπεινός πολύ, γι’ αὐτό ἦταν καί ἁγιασμένος. Ὅσο πιό ταπεινοί εἴμαστε, τόσο πιό πολύ χάρη παίρνουμε ἀπό τόν Θεό. Γι’ αὐτό τόν ἔχουμε καί Ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ὁ Ἅγιος Θεόδωρος ὁ Ἡγιασμένος. Αὐτός λοιπόν, ἐνῶ ἦταν νέος στήν ἡλικία, ἦταν πολύ προοδευμένος πνευματικά, γιατί ἦταν ταπεινός καί ἔκανε ὑπακοή, ὅ,τι τοῦ ἔλεγε ὁ γέροντάς του, ὁ Ἅγιος Παχώμιος. Καί ὁ Ἅγιος Παχώμιος τόν ἔβλεπε καί χαιρόταν πάρα πολύ, γιατί πάντα ὁ Πνευματικός χαίρεται ὅταν ἔχει τέτοιους ταπεινούς μαθητές. Ὅλοι στό κοινόβιο, ἐκεῖ πού ἦταν ὁ Ἅγιος Παχώμιος, συνηθίζανε κάθε ἀπόγευμα νά συγκεντρώνονται σ’ ἕνα μέρος τοῦ μοναστηριοῦ καί ν’ ἀκοῦνε μέ μεγάλη προσοχή τή διδασκαλία τοῦ Μεγάλου Παχωμίου. Ὅπως καλή ὥρα κι ἐμεῖς τώρα. Μαζευόντουσαν κάθε ἀπόγευμα καί κάνανε μάθημα, τούς δίδασκε ὁ Γέροντας. Ἕνα ἀπόγευμα λοιπόν, καθώς συγκεντρώθηκαν γιά νά κάνουν τό μάθημά τους, ὁ Μέγας Παχώμιος διατάσσει τόν Θεόδωρο, ὁ ὁποῖος ὅπως ἐλέχθη ἤτανε νέος, ὄχι μεγαλύτερος τῶν εἴκοσι ἐτῶν, νά κηρύξει στούς ἀδελφούς του τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Νά κηρύξει σέ μοναχούς πού ἤτανε 40..50..60..70.. χρόνια ἕνας νέος πού δέν ἦταν πάνω ἀπό εἴκοσι χρονῶν. Ὁ Θεόδωρος ἀμέσως, χωρίς καμιά ἀντιλογία ἤ παρακοή, ἐκήρυξε στούς ἀδελφούς ἀρκετά γιά τήν ψυχική τους ὠφέλεια. Δέν εἶπε, Γέροντα.. ἔ τώρα.. ἐγώ εἶμαι νέος.. δέν κάνει.. Τίποτα ἀπ’ αὐτά! Ταπεινολογίες δηλαδή. Εἶπε ὁ Γέροντας νά κάνω κήρυγμα, θά κάνω. Αὐτός εἶναι ὁ ταπεινός ἄνθρωπος. 216

Μερικοί ἀπό τούς γεροντότερους μόλις εἴδανε νά ὁμιλεῖ ὁ νεαρός Θεόδωρος δέν θέλησαν νά τόν ἀκούσουν. Σοῦ λέει, τώρα τί;.. αὐτό τό παιδαρέλι θά μᾶς μιλήσει ἐμᾶς πού ἔχουμε ἀσπρίσει στήν ἄσκηση;.. ἄσπρισαν τά μαλλιά μας καί τά γένια μας… Τόν περιφρόνησαν. Καί τί κάνανε λοιπόν; Σηκώθηκαν καί ἔφυγαν. Ἐγκατέλειψαν τή συγκέντρωση καί πῆγε ὁ καθένας στό κελί του. Ὅταν τέλειωσε τό κήρυγμα, ἔστειλε ὁ Μέγας Παχώμιος καί τούς κάλεσε. Τούς λέει, γιά ἐλᾶτε ἐδῶ πατέρες, γιά ποιό λόγο -τούς ρωτάει- ἐγκαταλείψατε τό κήρυγμα καί φύγατε στά κελιά σας; Ἀφήσατε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ; Κι ἐκεῖνοι ἀπάντησαν: – Γιατί ὅρισες δάσκαλο ἕνα παιδί νά διδάξει ἐμᾶς τούς ἡλικιωμένους πού γεράσαμε μέσα στό μοναστήρι. Ὅταν ἄκουσε αὐτή τή δικαιολογία ὁ Μέγας Παχώμιος, ἀναστέναξε βαθιά καί μέ διάθεση μελαγχολική τούς εἶπε: – Γνωρίζετε ἀπό ποῦ προῆλθαν στόν κόσμο τά κακά; –Ἀπό ποῦ ξεκινᾶνε τά κακά πού ὑπάρχουν στόν κόσμο; – Ἀπό ποῦ; τόν ρωτοῦσαν ἐκεῖνοι. – Ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἐξαιτίας τῆς ὁποίας ἐξέπεσε ἀπό τόν οὐρανό ὁ ἑωσφόρος, πού ἀνατέλλει τό πρωί, καί συντρίφτηκε στή γῆ. Ὁ ἀρχηγός τῶν δαιμόνων ἤτανε ἀρχάγγελος καί μερικοί Πατέρες λένε -προσέξτε παιδιά- ὅτι ἦταν ὁ πιό ὡραῖος ἀπό ὅλους τούς ἀγγέλους καί ἀρχηγός ὅλων καί ὁ πιό σοφός. Κι ὅμως αὐτός, ἐπειδή ὑπερηφανεύτηκε, ἔπεσε. Καί τί σκέφτηκε; Νά κυριαρχήσει στόν οὐρανό. Ἔκανε πόλεμο στήν ἀρχή μέ τούς ἀγγέλους, μέ τούς ἄλλους ἀγγέλους. Πόλεμο κανονικό καί τό γράφει αὐτό τό πράγμα, ὅτι ἔγινε πόλεμος στόν οὐρανό[5], τό γράφει στήν Ἀποκάλυψη. Ἄν διαβάσετε τήν Ἀποκάλυψη, θά τό δεῖτε ἐκεῖ. Καί ποιός τόν νίκησε; Ξέρει κανείς; Ποιός; Ὁ Ἀρχάγγελος Μιχαήλ τόν νίκησε μαζί μέ τούς καλούς ἀγγέλους. Τόν κατατρόπωσε. Καί οἱ δαίμονες, ὁ ἑωσφόρος καί οἱ ἄλλοι δαίμονες πού τόν εἶχαν ἀκολουθήσει, τά τσιράκια του πού λέμε, πέσανε στή γῆ, γκρεμίστηκαν ἀπό τόν οὐρανό. Γι’ αὐτό τώρα ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά πάει στόν οὐρανό. Εἶναι ἐδῶ στή γῆ. Πάνω στή γῆ εἶναι τώρα οἱ δαίμονες ὅλοι, ἔχουνε πέσει ἀπό τόν οὐρανό. Καί κάτω ἀπό τή γῆ καί λίγο στόν ἀέρα. Ἀλλά κοντά στή γῆ. Δέν μποροῦν ν’ ἀνέβουν στόν οὐρανό, ἀπαγορεύεται. Ἐκεῖ νικήθηκαν. Καί τώρα προσπαθοῦν νά νικήσουν ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους ἐδῶ στή γῆ καί μᾶς κάνουν πόλεμο. Γι’ αὐτό πρέπει νά προσέχουμε. Ἄν εἴχαμε τά μάτια τῆς ψυχῆς μας ἀνοιχτά, θά βλέπαμε τί γίνεται γύρω μας καί θά φρίτταμε. Πῶς οἱ δαίμονες προσπαθοῦν νά μᾶς παγιδέψουν, νά μᾶς ρίξουν στίς διάφορες ἁμαρτίες! Ἀκόμα κι ἐδῶ, καί μέσα στό Ἅγιο Ὄρος, παντοῦ… μᾶς κυνηγᾶνε… καί σοῦ λένε, νά τώρα ἐδῶ νά κάνεις αὐτό κι αὐτό.. κακά πράγματα. Παντοῦ.. Δέν σταματᾶνε αὐτοί. Γι’ αὐτό πρέπει νά τό ξέρουμε ὅτι μᾶς πολεμᾶνε, γιά νά τούς πολεμᾶμε κι ἐμεῖς. –Καί μάλιστα ξέρετε πόσο κοντά μας εἶναι; Εἶναι μέσα μας. Εἶναι κοντά στήν καρδιά μας, γύρω-γύρω ἀπό τήν καρδιά μας. Ὅταν εἶναι κανείς ἀβάφτιστος εἶναι στό κέντρο-κέντρο τῆς καρδιᾶς. Ἐμεῖς, πού εἴμαστε βαφτισμένοι, εἶναι γύρω-γύρω, στήν περιφέρεια, καί μᾶς ρίχνουνε βέλη. 217

–Ἔχετε δεῖ αὐτούς πού ρίχνουνε τόξα – βέλη; Ἔτσι καί ὁ διάβολος μᾶς ρίχνει πειρασμούς καί προσπαθεῖ νά μᾶς κάνει νά συγκατατεθοῦμε στήν ἁμαρτία. Δέν πρέπει νά τόν ἀκοῦμε. Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι εἶναι στήν καρδιά μας, γιά νά τόν πολεμᾶμε μέ τήν προσευχή πού τή λέμε καρδιακή προσευχή, πού εἶναι μέσα στήν καρδιά μας. Ἐκεῖ νά μιλᾶμε στόν Χριστό, νά λέμε Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με μέ τήν καρδιά μας, μ’ ὅλη μας τήν ψυχή. Ἤ ὅταν πᾶμε στή Θεία Λειτουργία, μέ τήν καρδιά μας νά μιλᾶμε στόν Χριστό, ὁπότε οἱ δαίμονες πού εἶναι γύρω ἀπ’ τήν καρδιά καίγονται ἀπ’ αὐτή τήν προσευχή. Λοιπόν, τούς λέει ὁ Ἅγιος Παχώμιος αὐτούς πού φύγανε ἀπό τή σύναξη, δέν τό ξέρετε ὅτι ὁ διάβολος ἔπεσε ἀπό τήν ὑπερηφάνεια; Ἐνῶ ἦταν ὁ ἀνώτερος ἀπό ὅλους τούς ἀγγέλους, ἐπειδή σκέφτηκε.. τί σκέφτηκε; Νά πάρει τή θέση τοῦ Θεοῦ, νά μπεῖ στή θέση τοῦ Θεοῦ, νά καθίσει στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Αὐτή ἦταν ἡ σκέψη τοῦ διαβόλου, νά διώξει τόν Θεό ἀπ’ τή θέση Του καί νά πάρει αὐτός τή θέση Του. Καί ἔγινε αὐτός ὁ πόλεμος μέ τούς ἄλλους ἀγγέλους καί νικήθηκε. –Καί τώρα τί προσπαθεῖ νά κάνει; Νά πάρει ὅσες περισσότερες ψυχές στήν κόλαση μαζί του. Ἐνῶ ξέρει ὅτι θά κολαστεῖ, ξέρει ὅτι θά τιμωρηθεῖ, δέν ταπεινώνεται πάλι, νά πεῖ ἕνα ἥμαρτον στόν Θεό, νά πεῖ συγγνώμη. Ὁ Θεός, ἅμα ἔλεγε συγγνώμη, θά τόν συγχωροῦσε. Δέν θέλει νά πεῖ. Αὐτό θά πεῖ ἐγωισμός. Ἔχετε δεῖ πού μερικές φορές λές σέ ἕναν, πές συγγνώμη.. δέν λέω συγγνώμη! Καί μικρά παιδιά ἀκόμα! Πές συγγνώμη. Δέν λένε! Κλειστό τό στόμα. Αὐτό εἶναι ἐγωισμός, εἶναι ὑπερηφάνεια. Ἔτσι εἶναι ὁ διάβολος, δέν θέλει νά πεῖ συγγνώμη. Καί τί προσπαθεῖ; Νά βάλει κι ἄλλους ἀνθρώπους στήν ἴδια ἀρρώστια, στήν ἀρρώστια τῆς ὑπερηφάνειας. Νά κάνει καί τούς ἀνθρώπους ὑπερήφανους. Γι’ αὐτό καί μᾶς σφυράει στό μυαλό τέτοιες ἰδέες ὑπερηφάνειας: «ἐσύ εἶσαι ὁ πρῶτος, ὁ καλύτερος.. εἶσαι ὁ πιό ἔξυπνος.. εἶσαι ὁ πιό δυνατός… ἐσύ μπορεῖς νά κάνεις τά πάντα. Μᾶς λέει τέτοιες ἰδέες ἐπαινετικές, μᾶς φουσκώνει πού λέμε, γιά νά μᾶς ρίξει στήν ὑπερηφάνεια καί νά μᾶς χωρίσει ἀπό τόν Θεό. Γιατί ὁ ὑπερήφανος δέν ἔχει μερίδιο μέ τόν Θεό. Εἶναι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ ὁ ὑπερήφανος. Αὐτό λοιπόν τούς εἶπε ὁ Ἅγιος Παχώμιος. Ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειας ἔπεσε ὁ ἑωσφόρος ἀπό τόν οὐρανό καί συντρίφτηκε στή γῆ, καί οἱ ἄλλοι ἄγγελοι πού ἦταν μαζί του. Καί ἀπό ἄγγελοι φωτεινοί, γίνανε μαῦροι ἄγγελοι, σκοτεινοί ἄγγελοι, δαίμονες. Ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειας καί ὁ βασιλέας Ναβουχοδονόσορ -τόν ἔχετε ἀκούσει;- κατώκοισε μαζί μέ τά θηρία. Ἐπειδή ἦταν πολύ περήφανος κι αὐτός, ἔπαθε μιά ἀρρώστια σάν τρέλα. Τί ἔπαθε αὐτός; Νόμιζε ὅτι εἶναι ἄγριο ζῶο. Τή λένε αὐτή τήν ἀρρώστια λυκανθρωπία. Καί πῆγε μέσα στό δάσος καί πῶς κάνουν τά ζῶα; Ἔτσι 218

ἔκανε κι αὐτός. Ἀπό τήν πολλή του ὑπερηφάνεια ἔπαθε αὐτή τήν ἀρρώστια, τρελάθηκε. Καί ἦταν αὐτό παιδαγωγία τοῦ Θεοῦ. Γιά σκεφτεῖτε τί μπορεῖ νά πάθουμε! Ἀπό τήν πολλή ὑπερηφάνεια νά νομίζει ὅτι εἶναι ζῶο καί νά κάνει ὅπως κάνουν τά ζῶα μέσα στό δάσος! Αὐτός ὁ μεγάλος βασιλιάς ὁ Ναβουχοδονόσορας, ὁ ὁποῖος μάλιστα εἶχε καταλάβει τά Ἱεροσόλυμα. Εἶχε καταστρέψει τά Ἱεροσόλυμα καί τόν ναό τοῦ Σολομῶντος. Αὐτός ὁ βασιλιάς. Ἀπ’ τή μεγάλη του ὑπερηφάνεια μετά κατήντησε νά εἶναι σάν ζῶο. –Δέν ἀκούσατε τί λέει ἡ Ἁγία Γραφή; «Ἐνώπιον τοῦ Κυρίου κάθε ὑψηλοκάρδιος εἶναι βδέλυγμα»[6]. –Βδέλυγμα τί θά πεῖ; Βδελύσσομαι, ἀηδιάζω, σιχαίνομαι. Ὁ ὑπερήφανος μπροστά στόν Θεό εἶναι σίχαμα. Τόν ἀηδιάζει ὁ Θεός. –Γιατί ποιός εἶσαι πού κάνεις τόν καμπόσο; Ἒσύ ἔφτιαξες τόν ἑαυτό σου; Τί ἔφτιαξες; Τίποτα. Ὁ Θεός ἔφτιαξε τά πάντα, καί ἐσένα, καί ὅλο τό σύμπαν… καί εἶναι τόσο ταπεινός. –Κι ἐσύ πού δέν ἔχεις κάνει τίποτα, τί κομπορρημονεῖς καί καυχιέσαι καί κάνεις τόν μεγάλο καί τόν σπουδαῖο; Ἐνῶ τί εἶσαι; Τίποτα. Γι’ αὐτό μπροστά στόν Θεό ὁ ὑπερήφανος εἶναι βδέλυγμα, λεει ἡ Ἁγία Γραφή, καί αὐτός πού ὑψώνει τόν ἑαυτό του, θά ταπεινωθεῖ. Ἐνῶ αὐτός πού ταπεινώνει τόν ἑαυτό του, θά ὑψωθεῖ. Θυμηθεῖτε τόν τελώνη καί τόν Φαρισαῖο. Ὁ Φαρισαῖος φούσκωνε σάν μπαλόνι, ἔλεγε τίς καλές του πράξεις καί ἔλεγε ἐγώ δέν εἶμαι σάν τούς ἄλλους ἤ σάν αὐτόν ἐδῶ τόν τελώνη.. ἐγώ εἶμαι σπουδαῖος, εἶμαι καλός, εἶμαι ἅγιος.. Ὁ τελώνης ὁ καημένος ἔλεγε «ὁ Θεός ἱλάσθητι μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»[7].. δέν εἶμαι ἄξιος οὔτε στόν οὐρανό νά κοιτάξω… τίποτα δέν εἶμαι.. καί χτυποῦσε τό στῆθος του, ἔτσι ἀπό συντριβή, ἀπό ταπείνωση. Καί τί εἶπε ὁ Θεός; Αὐτουνοῦ ἡ προσευχή ἀκούγεται. Τοῦ ἄλλου; Κλείνω τά αὐτιά Μου, δέν ἀκούω τίποτε. Γιατί εἶχε ὑπερηφάνεια. Ἐνῶ ἔκανε πράγματα, καλά πράγματα ἔκανε. Καί ἐλεημοσύνες.. Αὐτά πού ἔλεγε, τά ἔκανε. Τηροῦσε τόν νόμο, ἀλλά δέν ἄρεσε στόν Θεό ἡ ζωή του, γιατί τά ἔκανε μέ ὑπερηφάνεια γιά νά φανεῖ στούς ἀνθρώπους καί ὄχι γιά νά ἀρέσει στόν Θεό. «Αὐτός πού ὑψώνει τόν ἑαυτό του, θά ταπεινωθεῖ»[8], λέει ὁ Θεός, κι αὐτός πού ταπεινώνει τόν ἑαυτό του, τόν βάζει κάτω ἀπό τούς ἄλλους, αὐτός θά ὑψωθεῖ ἀπό τόν Θεό, παιδιά. Αὐτό εἶναι μεγάλο μυστικό, ἄν τό μάθεις. –Θέλεις νά ὑψωθεῖς; Θέλεις νά γίνεις μεγάλος πραγματικά; 219

Ταπεινώσου, κατέβα. Ὅποιος κατεβαίνει, ὑψώνεται ἀπό τόν Θεό. Ὅποιος πάει νά ὑψωθεῖ, τάχατες μέ τίς δυνάμεις του καί μέ τήν ἐξυπνάδα του καί δέν ξέρω μέ τί ἄλλο, αὐτός θά ταπεινωθεῖ, θά πάρει καρπαζιά. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα. Ἤτανε ἕνα παιδί πού σπούδαζε. Καί ἦταν νά δώσει ἐξετάσεις. Στό Πανεπιστήμιο εἶχε περάσει.. καί ἦταν νά δώσει ἕνα δύσκολο μάθημα καί τοῦ ἔλεγε ἡ μάνα του, νά διαβάζεις ἀλλά νά κάνεις καί προσευχή. Λέει, δέν χρειάζεται προσευχή. Πῶς, λέει, παιδί μου, δέν χρειάζεται προσευχή; Λέει, μάνα, ἐγώ τό ξέρω ἀπ’ ἔξω τό βιβλίο. Τί προσευχή νά κάνω; Δέν χρειάζεται, ἀφοῦ τά ξέρω ὅλα ἀπ’ ἔξω. Νά κάνεις προσευχή, τοῦ ἔλεγε, γιατί ἐκείνη τήν ὥρα, ἄν δέ σέ φωτίσει ὁ Θεός, δέν θά γράψεις τίποτα. Δέν χρειάζεται προσευχή, λέει, θά δεῖς πού θά τά γράψω ὅλα. Πῆγε λοιπόν, ἔδωσε ἐξετάσεις καί πῆρε μηδέν! Δέν ἔγραψε τίποτα. Ἐνῶ τά ἤξερε ὅλα ἀπ’ ἔξω, τά ξέχασε ὅλα.. γιά νά ταπεινοφρονεῖ! Βλέπετε; Εἶχε μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του καί ἔφαγε καρπαζιά. Ὁ ὑπερήφανος, αὐτός πού ὑψώνει τόν ἑαυτό του, θά ταπεινωθεῖ. Εἶναι νόμος αὐτό. –Ὑψώθηκες; Καυχήθηκες; Περηφανεύτηκες; Θά πάρεις κατραπακιά. –Ταπεινώθηκες; Καί λές, Θέε μου, δέν ξέρω τίποτα.. εἶμαι ὁ χειρότερος, ὁ πιό ἁμαρτωλός; Δέν μπορῶ νά κάνω τίποτα χωρίς τή βοήθειά Σου; Ἐσύ θά προχωρήσεις. Ὥστε λοιπόν, τούς λέει τώρα ὁ Ἅγιος Παχώμιος, αὐτούς τούς γέροντες πού σηκώθηκαν καί ἔφυγαν καί δέν καταδέχτηκαν νά ἀκούσουν τόν νεαρό ἀλλά ἅγιο μαθητή, τόν Ἅγιο Θεόδωρο, ὥστε λοιπόν, ἐσεῖς τά ξεχάσατε, τούς λέει, αὐτά, ὅτι αὐτός πού ταπεινώνεται, θά ὑψωθεῖ καί αὐτός πού ὑψώνεται, θά ταπεινωθεῖ, νικηθήκατε ἀπό τόν διάβολο καί χάσατε ὅλη σας τήν ἀρετή. Μ’ αὐτό πού κάνατε, πού φύγατε ἀπό τή σύναξη, ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, τί κάνατε; Ὑπερηφανευτήκατε. Τά χάσατε ὅλα, γιατί δέν ἐγκαταλείψατε τόν Θεόδωρο ὅταν φύγατε, ἀλλά φύγατε ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀποχωριστήκατε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καταφρονήσατε τόν Θεό δηλαδή. Γιατί μητέρα ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, παιδιά, νά μήν ἀγαπᾶμε τά μπράβο καί τούς ἐπαίνους. Νά μή θέλουμε νά μᾶς λένε μπράβο. Οὔτε κι ἐμεῖς νά λέμε μπράβο. Καί στούς μεγάλους τό ἔλεγε αὐτό, νά μή λέτε μπράβο στά παιδιά γιατί τά κάνετε ὑπερήφανα. Ἀλλά κι ἐμεῖς, ἄν μᾶς λένε μπράβο, νά μή φουσκώνουμε, γιατί γινόμαστε ὑπερήφανοι καί ἀρρωσταίνουμε. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, τά παιδιά πού ἀκοῦνε πολλά μπράβο, γίνονται ὑπερήφανα, τούς καταλαμβάνει ὁ δαίμονας τῆς ὑπερηφάνειας. –Καί μετά αὐτός ὁ δαίμονας ξέρετε τί κάνει, παιδιά; 220

Δέν ἀφήνει τόν νέο καί τήν νέα μετά νά πᾶνε στήν ἐκκλησία. Ἀφοῦ εἶναι δαίμονας… Ὁ δαίμονας δέ θέλει ὁ ἄνθρωπος νά πηγαίνει στήν ἐκκλησία. Καί βλέπετε τά παιδιά μετά ἀπό μιά ἡλικία, 17-18 συνήθως.. λέει, δέν πάω ἐκκλησία, γιατί ἔχει τραφεῖ μέσα του ἐγωισμός, ὑπερηφάνεια ἀπό τά πολλά μπράβο πού τοῦ λέγανε καί τά δεχότανε κι αὐτός -φταίει κι αὐτός βέβαια- καί μετά γίνεται ἄθεος καί νομίζει ὅτι εἶναι καί σπουδαῖος καί ὅτι εἶναι καί στή μόδα. Μητέρα ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια. – Εἶστε πραγματικά ἄξιοι οἴκτου, γιά λύπηση δηλαδή, τούς λέει, εἶστε. – Πῶς δέν καταλάβατε ὅτι ὁ σατανᾶς σᾶς παρέσυρε νά φτάσετε στό σημεῖο αὐτό πού ἤρθατε; Πόσο μεγάλο θαῦμα λησμονήσατε; Ὁ Θεός ταπεινώθηκε καί ἔγινε ὑπήκοος πρός χάριν μας μέχρι θανάτου. Βλέπετε; Ὁ Θεός πού εἶναι Θεός, ὁ Χριστός μας, καί γίνεται ὑποτακτικός καί κάνει ὑπακοή ὡς ἄνθρωπος. Σέ ποιόν κάνει ὑπακοή; Στόν Πατέρα Του τόν οὐράνιο. Γι’ αὐτό λέει στήν Ἁγία Γραφή ὁ Χριστός «ἐγώ δέν κάνω τό δικό Μου θέλημα, ἀλλά αὐτό πού Μοῦ εἶπε ὁ Πατέρας Μου καί δέν σᾶς λέω δικά Μου λόγια, ἀλλά αὐτά πού Μοῦ εἶπε ὁ Πατέρας Μου ὁ οὐράνιος»[9]. Βλέπετε; Ὁ Θεός καί κάνει ὑπακοή, ταπεινώνεται τόσο πολύ. –Ἐάν τό κάνει ὁ Θεός λοιπόν, δέν πρέπει κι ἐμεῖς νά τό κάνουμε; Νά εἴμαστε ταπεινοί; Νά κάνουμε ὑπακοή; Ἐμεῖς, ἄν καί ἀπό τή φύση μας διδασκόμαστε τήν ταπείνωση, ὑπερηφανευόμαστε. Αὐτός πού ἀπό τή φύση Του εἶναι ὑψηλός καί ἀπέραντος -ὁ Θεός- καί παντοδύναμος καί πάνσοφος, μέ τήν ταπείνωση εὐεργέτησε τόν κόσμο. Ἐνῶ μποροῦσε μέ τό βλέμμα Του νά κατακαύσει τά σύμπαντα. Ἕνα βλέμμα νά ἔριχνε καί θά καιγόντουσαν τά πάντα. Ἐμεῖς πού εἴμαστε χῶμα καί στάχτη καί ἀκόμα πιό ἀσήμαντοι -ἀπό τό χῶμα καί τή στάχτη- ὑπερηφανευόμαστε, ἀγνοοῦντες ὅτι ἔτσι ἐξαποστέλλουμε τούς ἑαυτούς μας στά κατάβαθα τῆς γῆς. –Δέν παρατηρήσατε ἐμένα μέ πόση προσοχή ἄκουγα τήν ὁμιλία του; Ἐγώ, ὁ γέροντάς σας, κάθισα καί ἄκουσα τόν μαθητή μου, τό εἰκοσάχρονο. -Σᾶς διαβεβαιώνω ὅτι ἐγώ ὁ ἴδιος πάρα πολύ ὠφελήθηκα πού τόν ἄκουσα! Γιά σκέψου.. πόσο ταπεινός εἶναι καί ὁ Ἅγιος Παχώμιος.. Δέν τοῦ ἐπέτρεψα νά σᾶς κηρύξει γιά νά σᾶς δοκιμάσω, ἀλλά ἐπειδή ἤθελα κι ἐγώ ὁ ἴδιος νά ὠφεληθῶ. Γιατί γνώριζε καί ὁ Ἅγιος Παχώμιος πόση χάρη Θεοῦ εἶχε ὁ μαθητής του καί ἤθελε καί ὁ ἴδιος νά ὠφεληθεῖ. Δέν τό ἔκανε γιά νά ταπεινώσει τούς γέροντες μοναχούς. Πόσο μᾶλλον λοιπόν ἐσεῖς ἔπρεπε νά τόν ἀκούσετε μέ ταπεινοφροσύνη! – Σᾶς λέω ἀληθινά, ἐγώ ὁ ἐν Κυρίῳ πνευματικός σας πατέρας, ὅτι μέ τόση ἀφοσίωση τόν ἄκουγα σάν νά μή γνώριζα τήν δεξιά καί τήν ἀριστερά ὁδό. Σάν νά μήν ἤξερα τό καλό καί τό κακό. – Σᾶς λέω λοιπόν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ὅτι ἄν δέν δείξετε μεγίστη μετάνοια γι’ αὐτό τό πταῖσμα σας, ὥστε νά σᾶς συγχωρεθεῖ τό παράπτωμα, θά πᾶτε χαμένοι. Καί ἐφόσον ἔγινε σέ σᾶς αὐτή ἡ κακή ἀρχή, δέν θά 221

σταματήσετε μέχρις ὅτου καταστεῖτε ἄξιοι τῆς τελευταίας καταδικαστικῆς ἀποφάσεως. Τούς προαναγγέλλει δηλαδή τήν κόλαση, ἄν δέν μετανοήσουν. Βλέπετε πόσο σοβαρό πράγμα ἦταν αὐτό; Γιατί καταφρόνησαν τό Πνεῦμα τό Ἅγιο πού μιλοῦσε μέσα ἀπό τόν Ἅγιο Θεόδωρο. Μέ τά λόγια αὐτά ὁ Μέγας Παχώμιος καυτηρίασε ἀρκετά τήν πληγή τῆς ὑπερηφάνειας καί μέ πατρικές νουθεσίες θεράπευσε ἀποτελεσματικά τήν ἀρρώστια τους, τήν ὑπερηφάνειά τους. Γιατί ὁ Μέγας Παχώμιος ἤτανε καί ἀπότομος, ὅταν ἔπρεπε. Ἀλλά καί μαλακός πάλι, ὅταν τό καλοῦσε ἡ περίσταση. Ἄλλοτε ἐλέγχοντας τούς ἁμαρτάνοντας καί ἄλλοτε παρακινώντας τους στό ἀγαθό. Καί ἀπό ἕναν μικρό λοιπόν καί ταπεινό μοναχό μπορεῖς νά ὠφεληθεῖς. Αὐτό τούς δίδαξε ὁ Ἅγιος Παχώμιος βάζοντάς τους τόν Ἅγιο Θεόδωρο νά τούς κηρύξει. Σέ ἄλλη περίπτωση τώρα, κοιτάξτε πάλι, μέ τόν ἴδιο ἅγιο, τόν Ἅγιο Παχώμιο, πού εἴπαμε εἶχε.. πόσους εἶχε καί κατηύθυνε; Περίπου 8.500 μοναχούς! Μιά ὁλόκληρη πόλη, γιά σκεφτεῖτε.. Τότε οἱ ἄνθρωποι ἀγαποῦσαν τή σωτηρία τους καί ἀφήνανε τά σπίτια τους καί γινόντουσαν μοναχοί καί ἡ ἔρημος γινότανε σάν πόλη. Σέ μιά ἄλλη περίπτωση λοιπόν, ὁ Ἅγιος καθότανε στό ἐργαστήριο πού φτιάχνανε τά ψαθιά. Πλέκανε τά ψαθιά. Τί κάνανε δηλαδή; Παίρνανε φοινικόφυλλα -ἔχετε δεῖ τόν φοίνικα- τά σχίζανε τά φύλλα του λουρίδες καί μετά πλέκανε τή μία λουρίδα μέ τήν ἄλλη καί φτιάχνανε κάτι ταινίες τετράγωνες ἀπ’ τά φοινικόφυλλα αὐτά τά πλεγμένα. Μετά αὐτές τίς ταινίες τίς ράβανε καί φτιάχνανε καλάθια, ζεμπύλια… καί τά πουλούσανε καί παίρνανε λίγα χρήματα ἤ παίρνανε κατευθείαν στάρι, παξιμάδια κ.λ.π. αὐτά πού τρώγανε δηλαδή. Γιατί κι αὐτοί ἄνθρωποι ἦταν, ἔπρεπε κάτι νά ἔχουν γιά νά φᾶνε. Καί ὁ Ἅγιος Παχώμιος, λοιπόν, ἦταν τόσο ταπεινός, πού κι αὐτός ἔκανε αὐτό τό ἐργόχειρο. Ἔπλεκε τά ψαθιά, ἔφτιαχνε τίς ταινίες αὐτές. Ἐνῶ λοιπόν ἔπλεκε αὐτό τό ψαθί, πῆγε κοντά του ἕνα παιδάκι, ἕνα μικρό παιδί, πού εἶχε ὁριστεῖ γιά τήν ὑπηρεσία τῆς ἑβδομάδας. Βλέπει λοιπόν τόν Ὅσιο νά ἐργάζεται καί τοῦ λέει: – Μή στρίβεις ἔτσι τήν ἄκρη. Δέν τό κάνεις καλά Γέροντα… ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος μέ ἄλλο τρόπο τό κάνει. Κατάλαβες; Τόν διδάσκει τώρα τόν Γέροντα, πού εἶχε τόσα χρόνια στήν καλογερική καί ἤξερε καί γιά τό ἐργόχειρο καί γιά ὅλα. Ἄ, τοῦ λέει, Γέροντα, δέν τό κάνεις καλά, ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος ἀλλιῶς τό κάνει. Τότε μέ ταπεινοφροσύνη σηκώνεται ἀπό τό ἐργόχειρο ὁ Μέγας Παχώμιος καί λέει στό παιδί: – Παιδί μου, μάθε καί σέ μένα αὐτό τόν ἄλλο τρόπο. Δέν τοῦ εἶπε, δέν ντρέπεσαι;.. τόν Γέροντα θά κάνεις μάθημα;.. Τίποτα! Γιά πές μου παιδί μου, λέει, πῶς νά τό κάνω; Βλέπετε ταπείνωση; Νά τό μάθω κι αὐτό, πῶς τό κάνει ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος… Ἀφοῦ πράγματι ἔμαθε ἀπό τό παιδί τόν ἄλλο τρόπο ἐργασίας, κάθισε νά ἐργαστεῖ καί πάλι μέ πολλή χαρά, ταπεινώνοντας καί σ’ αὐτή ἀκόμα τήν περίπτωση τό πνεῦμα τῆς 222

ὑπερηφάνειας. Γιατί, ἐάν ἦταν κυριευμένος ἀπό τό φρόνημα τῆς σαρκός, δέν θά ἐπείθετο, ἀλλά θά μάλωνε τό παιδί διότι εἶπε περισσότερα ἀπ’ ὅσα ἔπρεπε. Ἀλλά δέν ἦταν ὑπερήφανος, παρόλο πού εἴπαμε διοικοῦσε 8.500 μοναχούς! Ἄλλο περιστατικό. Στόν βίο τοῦ Ἁγίου Ἀρσενίου. Κι αὐτός ὁ Μέγας Ἀρσένιος ἦταν ἐρημίτης. Ἤτανε πρῶτα καθηγητής στά ἀνάκτορα. Τότε τά παιδιά εἴχανε ἀτομικούς δασκάλους, τά πλούσια παιδιά. Παίρνανε ἕναν δάσκαλο στήν οἰκογένεια καί δίδασκε τά παιδιά τῆς οἰκογένειας, αὐτοί πού εἶχαν χρήματα. Ὁ Ἅγιος αὐτός ἦταν μέγας, πολύ μορφωμένος, καί τόν εἴχανε πάρει στό παλάτι οἱ βασιλεῖς καί δίδασκε τά παιδιά τοῦ βασιλιά. Σκεφτεῖτε πόσο μορφωμένος ἤτανε καί πόσο σπουδαία θέση εἶχε. Τόν ὑπηρετούσανε 1.000 δοῦλοι! Αὐτός λοιπόν τά ἄφησε ὅλα, καί τό ἀξίωμα πού εἶχε καί τά παλάτια, καί πῆγε στήν Αἴγυπτο καί ἔγινε ἐρημίτης, πάμφτωχος. Καί ἔκανε ὑπακοή σ’ ἕναν γέροντα, πού ἤτανε σχεδόν ἀγράμματος, δέν ἤξερε τίποτα… Αὐτός πού ἤτανε φιλόσοφος, πάνσοφος! Αὐτός λοιπόν, πού ἤτανε πάρα πολύ μορφωμένος, ἤξερε καί τήν ἐξωτερική, τήν κοσμική, τήν θύραθεν ὅπως λέμε παιδεία, δηλαδή τήν φιλοσοφία τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων κ.λ.π. ἤξερε καί τά χριστιανικά γράμματα, τήν Ἁγία Γραφή, τήν Παλαιά καί Καινή Διαθήκη, τούς Ἅγιους Πατέρες κ.λ.π. Αὐτός ὅμως τούς ὑπερέβαινε ὅλους στήν ἀρετή καί γι’ αὐτό ὁ βασιλέας Θεοδόσιος τόν εἶχε διαλέξει ἀπό ὅλους τούς τότε μορφωμένους ἀνθρώπους νά εἶναι παιδαγωγός στά παιδιά του, τόν Ὀνώριο καί τόν Ἀρκάδιο, οἱ ὁποῖοι μετά γίνανε βασιλεῖς κι αὐτοί. Εἶναι τά παιδιά τοῦ Μεγάλου Θεοδοσίου. Ὁ Ὀνώριος πῆγε στό δυτικό τμῆμα τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας καί ὁ Ἀρκάδιος στό ἀνατολικό, στήν Κωνσταντινούπολη. Ἄν καί ἦταν ὅμως τόσο μορφωμένος καί ἀσκήτεψε γιά πολύ χρόνο στή Σκήτη, ἀπολαύσας περισσότερη θεία γνώση, ἐντούτοις εἶχε τόσο μεγάλη ταπείνωση, πού δέν ντρεπότανε νά ρωτάει καί τούς πιό ἀμαθεῖς καί νά παίρνει ἀπό αὐτούς κάθε δυνατή ὠφέλεια. Δέν εἶχε μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του, νά πεῖ, καλά τώρα ἐγώ θά ρωτήσω τόν ἀγράμματο καλόγερο; Τόν ρωτοῦσε καί προσπαθοῦσε ἀπό ὅλους νά πάρει αὐτό πού θά τόν ὠφελοῦσε. Κάποτε τόν εἶδε κάποιος νά ρωτάει ἕναν Αἰγύπτιο μοναχό καί νά ζητεῖ ἀπ’ αὐτόν πληροφορίες γιά τούς διάφορους λογισμούς. Λογισμοί εἶναι οἱ διάφορες σκέψεις πού ἔχουμε, οἱ ὁποῖες δέν εἶναι ἁπλές σκέψεις ἀλλά ἔχουνε μέσα καί πάθος. Λέμε ἄς ποῦμε ὁ λογισμός τῆς ὑπερηφάνειας. Εἶναι μία σκέψη πού ἔχει μέσα ὅμως καί τό πάθος. Πάει νά μᾶς φουσκώσει τά μυαλά πού λέμε, νά μᾶς κάνει ὑπερήφανους. Ἤ ὁ λογισμός τῆς φιλαργυρίας. Δέν εἶναι ἁπλῶς μιά σκέψη, βλέπεις τά χρήματα καί τά σκέφτεσαι, ἀλλά τά ἐπιθυμεῖς, τά ποθεῖς, τά κάνεις θεό.. Αὐτοί οἱ λογισμοί λοιπόν εἶναι πού σπρώχνουν τούς ἀνθρώπους μετά καί στίς ἁμαρτίες. Ρώτησε λοιπόν ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος ἕναν Αἰγύπτιο μοναχό γι’ αὐτούς τούς λογισμούς. Καί τόν εἶδε ἕνας ἄλλος καί τοῦ λέει, καλά γέροντα, αὐτόν ρωτᾶς γιά τούς 223

λογισμούς; Δέν ξέρεις; Καί τί τοῦ ἀπαντάει ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος; – Δέν ἀρνοῦμαι, ὅτι γνωρίζω ἀρκετά πράγματα, ὅτι εἶμαι μορφωμένος. Δέν ἦταν ὑπερηφάνεια αὐτό, ἦταν ἡ ἀλήθεια. Ἤξερε, εἶχε διαβάσει, εἶχε σπουδάσει κ.λ.π. – Ὁμολογῶ ὅμως, ὅτι ἀκόμα δέν ἔχω μάθει οὔτε τό ἀλφάβητο αὐτοῦ τοῦ ἀμόρφωτου. Ἐννοώντας μ’ αὐτά τήν κατά Θεόν πράξη καί γνώση. Δηλαδή δέν ἔχω ζήσει αὐτά πού ἔχει ζήσει αὐτός ὁ ἀγράμματος. Δέν ἔχω τήν ἐμπειρία, τήν πείρα. Μπορεῖ θεωρητικά νά ἔχω διαβάσει πολλά βιβλία, ἀλλά αὐτός ὁ μοναχός τά ἔχει κάνει πράξη τά λίγα πού διάβασε καί μέ ξεπερνάει πάρα πολύ, γιατί ἔχει γνώση ἀπό πείρα, ἀπό βίωμα. Ἐνῶ ἐγώ ξέρω θεωρητικά κάποια πράγματα. Ἄλλοτε πάλι ὁ ἀξιοθαύμαστος Ἀρσένιος ἔφτασε στόν ποταμό κι ἐνῶ ἑτοιμαζότανε νά ἀποπλεύσει, νά μπεῖ στή βάρκα καί νά ταξιδέψει μέσα στό ποτάμι -τό ποτάμι εἶναι ὁ Νεῖλος, αὐτό τό μεγάλο ποτάμι πού εἶναι σάν θάλασσα- μιά Αἰθιόπισσα τόν ἔπιασε ἀπ’ τό πανωφόρι του. Ὅταν ὁ Μέγας Ἀρσένιος τή μάλωσε μέ αὐστηρότητα -σοῦ λέει, γιατί μέ πιάνεις;.. μοῦ κρατᾶς τό ροῦχο;..- ἡ γυναίκα τοῦ ἀπάντησε: – Ἄν εἶσαι καλόγερος Ἀρσένιε, νά φύγεις στό βουνό.. τοῦ εἶπε αὐτή ἡ ἁπλή γυναίκα. Ὁ Ἀρσένιος θεώρησε τή φράση αὐτή ὠφέλιμη. Δέν θύμωσε. Νά πεῖ, τί ἐσύ, μιά λαϊκή θά μοῦ κάνεις ἐμένα μάθημα; Μιά γυναίκα κοσμική; Τό ἄκουσε μέ προσοχή αὐτό, γιατί λέει, ποῦ ξέρεις; Μπορεῖ μέσα ἀπό αὐτή νά μιλάει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Καί καλά μοῦ λέει, τί δουλειά ἔχω ἐγώ, ἀφοῦ εἶμαι ἀσκητής, νά πηγαινοέρχομαι στόν Νεῖλο; Βέβαια δέν πήγαινε γιά τουρισμό. Κάποια ἐργασία θά εἶχε ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλά πάλι βλέπετε, κι αὐτή τήν κουβέντα πού ἄκουσε ἀπ’ αὐτή τήν ἁπλή γυναίκα, δέν τήν ἔβαλε στήν ἄκρη. Αὐτό εἶναι πού λέει στόν τίτλο ὁ Εὐεργετινός, ὅτι διδασκόμαστε καί ἀπό τούς πιό ἁπλούς, καί ἀπό τούς πιό ταπεινούς καί ἀπό τούς πιό, ἄς τό ποῦμε, ἀγράμματους ἀνθρώπους, πού ὁ κόσμος τούς θεωρεῖ τιποτένιους. Ἐνῶ κανένας ἄνθρωπος δέν εἶναι τιποτένιος. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νά μᾶς διδάξουν, ἐάν εἴμαστε ταπεινοί. Στό Γεροντικό. Ἄλλη ἱστορία. Κάποτε ὁ ἀββᾶς Ἀντώνιος πῆρε ἐπιστολές ἀπό τόν αὐτοκράτορα Κωνσταντίνο, τόν Μέγα Κωνσταντίνο, πού κατάργησε τούς διωγμούς καί ἔκανε τήν πίστη τήν ὀρθόδοξη, τή χριστιανική, νά εἶναι ἐλεύθερη. Ἔπαψαν οἱ διωγμοί μέ τόν Μέγα Κωνσταντίνο μέ τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων τό 313 μ.Χ. Αὐτός λοιπόν ὁ βασιλιάς ἔστειλε γράμμα στόν Ἅγιο Ἀντώνιο. Ἦταν ἡ ἴδια ἐποχή. Ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος, ὁ μέγας αὐτός ἀσκητής πού ἤτανε στήν Αἴγυπτο. Καί τί τοῦ ἔλεγε ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος; Τόν καλοῦσε στήν Κωνσταντινούπολη νά πάει στό παλάτι. Ποιός; Ὁ Μέγας Ἀντώνιος. Σάν νά λέγαμε, ὅταν ζοῦσε ὁ Ἅγιος Παΐσιος νά τόν καλέσει ὁ Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας νά πάει στήν Ἀθήνα νά ὠφελήσει τόν κόσμο. Καί τότε ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος σκεφτότανε τί νά κάνει. Λέει, ἐγώ εἶμαι ἀσκητής, ἀλλά μήπως αὐτά πού μοῦ λέει ὁ βασιλιάς εἶναι ἀπό τόν Θεό; Μήπως πρέπει νά πάω; Τί νά κάνω; Καί τί κάνει; Ρωτάει τόν μαθητή του, τόν ἀββᾶ Παῦλο τόν ἁπλόν. Ἁπλός, ἀγράμματος, ἀλλά ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Πολύ ταπεινός. Καί τοῦ λέει, πρέπει νά πάω; Καί ὁ ἀββᾶς Παῦλος τοῦ λέει: «Ἐάν πᾶς, λέγεσαι Ἀντώνιος. Ἐάν δέν πᾶς, ἀββᾶς 224

Ἀντώνιος». Καί δέν ἔφυγε. Βλέπετε σοφή ἀπάντηση; Τοῦ λέει, ἄν πᾶς, θά εἶσαι ἕνας ἁπλός, ὅπως ὅλοι, Ἀντώνιος.. ἦρθε καί ὁ Ἀντώνιος νά μᾶς μιλήσει, θά λέει ὁ κόσμος. Ἐάν δέν πᾶς, θά εἶσαι ὁ ἀββᾶς Ἀντώνιος, δηλαδή θά παραμείνεις ἀσκητής. Δέν πρέπει νά ἀφήσεις τή θέση σου, σάν νά τοῦ ἔλεγε.. μή φεύγεις.. κάτσε ἐδῶ. Κι αὐτοί, ἄν θέλουν νά ὠφεληθοῦν, θά ὠφεληθοῦν καί ἀπό τήν ἀπουσία σου, ἀπό τήν ταπείνωσή σου. Ἕνας ἀδελφός ρώτησε ἕναν μικρό μοναχό -δηλαδή παιδί- γιά τήν ὠφέλεια τῶν συζητήσεων καί τό παιδί ἀπάντησε: – Ἐάν οἱ λόγοι τῆς συζητήσεως εἶναι ἁπλή φλυαρία, ἄφησέ τους, ἐάν ὅμως εἶναι ὠφέλιμοι, τότε ἐπωφελήσου ἀπό τήν εὐκαιρία καί μίλησε. Ὡστόσο, ὅσο καλοί κι ἄν εἶναι, μή μιλήσεις γιά πολλή ὥρα, ἀλλά σύντομα διάκοψε τή συζήτηση καί ἀναπαύεσαι. Ἕνα ἁπλό παιδί ἔ! Καί δίνει τόσο σοφή ἀπάντηση καί μέ τόση διάκριση! Τοῦ λέει ὁ μοναχός, νά κάνω συζητήσεις; Καί τί ἀπαντάει τό παιδί; Ἐάν οἱ συζητήσεις εἶναι κουτσομπολιό, φλυαρία, περί ἀνέμων καί ὑδάτων, ἄφησέ τους. Δέν θά κάνεις τέτοιες κουβέντες.. Δέν πρέπει νά ἀργολογοῦμε, ὅπως λέει καί ὁ Χριστός μας. Δέν λέει «θά δώσετε λόγο», λέει, «γιά κάθε ἀργό λόγο»[10]; Γιά κάθε ἀργό, δηλαδή γιά κάθε λόγο πού δέν μᾶς βοηθάει στή σωτηρία μας. Αὐτός εἶναι ὁ ἀργός λόγος. Τί καιρό κάνει;… Τί φαΐ ἔχει;.. Ἀργοί λόγοι… Ἄν θέλουμε νά ποῦμε κάτι, νά ποῦμε κάτι γιά νά βοηθήσουμε στή μετάνοια, στή σωτηρία, στή διόρθωση τοῦ ἑαυτοῦ μας καί τοῦ ἄλλου. Νά ποῦμε κάτι πού διαβάσαμε πνευματικό, κάτι πού ἀκούσαμε ἀπό τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀπό ἕνα κήρυγμα. Ἐάν εἶναι ὠφέλιμα τά λόγια, τότε νά ἀκούσεις καί νά πεῖς κι ἐσύ κάτι ὠφέλιμο. Ὡστόσο, ὅσο καλά κι ἄν εἶναι τά λόγια, λέει, καί τά ἀκοῦς καί τά λές, νά μή λές πολλά, νά μή καθίσεις πολλή ὥρα στή συζήτηση, σύντομα κόψε τή συζήτηση καί ἀναπαύεσαι. Γιατί ἀπό τά πολλά λόγια, ἀκόμα καί τά πνευματικά, δέν θά ξεφύγουμε τήν ἁμαρτία. Ὅταν λές πολλά, ἀκόμα καί πνευματικά. Δέν πρέπει νά πολυλογοῦμε. Πρέπει νά λέμε πολλά, νά ἀφιερώνουμε πολύ χρόνο στήν προσευχή. Ἄλλο περιστατικό τώρα. Ὁ ἀββᾶς Ὀλύμπιος εἶπε: – Κάποτε ἕνας εἰδωλολάτρης ἱερέας κατέβηκε στή Σκήτη, ἦρθε στό κελί μου καί κοιμήθηκε. Γιατί τότε ὑπῆρχαν καί εἰδωλολάτρες. Εἶναι ἡ ἐποχή 4ος αἰῶνας πού δέν εἶναι ὅλοι χριστιανοί. Καί σήμερα θεωρητικά εἶναι χριστιανοί. Πολλοί ἔχουν μόνο βαφτιστεῖ, ἀλλά στή ζωή τους εἶναι εἰδωλολάτρες. Λοιπόν, αὐτός ἦταν εἰδωλολάτρης, ἱερέας τῶν εἰδώλων. Θυσίαζε δηλαδή στούς δαίμονες. Καί ἦρθε στή Σκήτη, λέει ὁ ἀββᾶς Ὀλύμπιος καί κοιμήθηκε στό κελί μου. Βλέπετε ὅτι οἱ Ἅγιοι δέν κάνανε διάκριση, τούς φιλοξενοῦσαν.. κι αὐτούς τούς ἄθεους, τούς ἀντίχριστους. Τούς δείχνανε ἀγάπη, γιατί σοῦ λέει, ποῦ ξέρεις; Μπορεῖ κι αὐτός κάτι νά δεῖ καί νά ὠφεληθεῖ. Βέβαια δέν κάνανε προσευχή μαζί τους. Ὄχι.. ἀφοῦ δέν πιστεύανε στόν ἀληθινό Θεό, ἀλλά ἕνα κομμάτι ψωμί, ἕνα στρῶμα τούς δίνανε, τούς φιλοξενοῦσαν. Ὅπως κι ἐδῶ στό Ἅγιο Ὄρος. Τούς δέχεται τό Ἅγιο Ὄρος καί ἀπ’ τή Κίνα, πού δέν εἶναι χριστιανοί ἔ; Τούς δέχεται ὅλους ἡ Παναγία. 225

Ὅταν λοιπόν ὁ ἱερέας τῶν εἰδώλων, πού κοιμήθηκε ἐκεῖ στό κελί τοῦ ἀββᾶ Ὀλύμπιου, εἶδε τίς σκληρές συνθῆκες ὑπό τίς ὁποῖες ζοῦσε ὁ μοναχός, λέει: – Ζώντας κατ’ αὐτό τόν τρόπο, δέν βλέπετε τίποτα ἀπό τόν Θεό σας; Δέν βλέπετε κάτι ἔτσι ὑπερφυσικό; – Ὄχι, τοῦ ἀπάντησα. – Ἐμεῖς, λέει ὁ εἰδωλολάτρης τώρα, ὅσες φορές προσφέρουμε θυσία στόν θεό μας -στούς δαίμονες δηλαδή- τίποτε δέν μᾶς κρύβει, ἀλλά μᾶς φανερώνει ὅλα τά μυστήριά του. Κι ἐσεῖς, πού κάνετε τόσους κόπους, σέ ἀγρυπνίες, σέ ἡσυχαστική ζωή, σέ ἀσκήσεις, λές ὅτι δέν βλέπετε τίποτε; – Ὁπωσδήποτε, ἐάν δέν βλέπετε τίποτε, ἔχετε στήν καρδιά σας πονηρούς λογισμούς. Ἀκοῦτε τί λέει ὁ εἰδωλολάτρης τώρα στόν χριστιανό! Ἔχετε κακούς λογισμούς πού σᾶς χωρίζουν ἀπό τόν Θεό σας καί γι’ αὐτό δέν σᾶς φανερώνει ὁ Θεός τά μυστήριά Του! Ἔχει δίκαιο. Γιατί ὁ Θεός στούς φίλους Του, τούς ἀποκαλύπτει τά μυστήριά Του, τά μυστικά Του. Ὅπως στόν Ἀβραάμ πού ἦταν φίλος τοῦ Θεοῦ. Τοῦ ἐμφανίστηκε ὁ Θεός ἐκεῖ στή βελανιδιά τή Μαμβρῆ, ἔτσι τή λέγανε καί τοῦ εἶπε καί τό μυστικό Του. –Ποιό ἦταν τό μυστικό τοῦ Θεοῦ θυμᾶστε; Ὅτι πάω νά καταστρέψω τά Σόδομα καί τά Γόμορρα. Δέν τό εἶχε πεῖ σέ ἄλλους ὁ Θεός. Τό εἶπε στόν φίλο Του τόν Ἀβραάμ. Καί τότε ἄρχισε ὁ Ἀβραάμ καί ἔλεγε, ἔ… Κύριε, κρίμα δέν εἶναι; Τόσες χιλιάδες ἄνθρωποι.. Ἄν εἶναι πενήντα ἄνθρωποι, θά τά καταστρέψεις τά Σόδομα καί τά Γόμορρα; Ἀρχίζει αὐτή ἡ κουβέντα. Καί τοῦ εἶπε ὁ Θεός ὄχι καί ἄρχισε νά κατεβάζει τό νούμερο, μέχρι πού ἔφτασε στούς δέκα. Ἄν εἶναι δέκα καλοί ἄνθρωποι θά τούς καταστρέψεις; Οὔτε. Καί δέκα νά εἶναι δέν θά τούς καταστρέψω. Δέν ἦταν οὔτε δέκα… Γι’ αὐτό καταστράφηκαν τά Σόδομα καί τά Γόμορρα, ἐπειδή ἦταν ἀνήθικοι, ἦταν ὁμοφυλόφιλοι. Ὁπότε ἐδῶ ἔχει δίκαιο ὁ εἰδωλολάτρης. Λέει, καλά ἐσεῖς τόσα κάνετε γιά τόν Θεό σας καί δέν σᾶς λέει ὁ Θεός τά μυστικά Του; Ἄρα ἔχετε κακούς λογισμούς. Δέν ἀρέσετε στόν Θεό σας. Μετά ἀπό αὐτή τήν ἐπίσκεψη, ἐπῆγα καί ἀνάφερα αὐτά τά λόγια τοῦ εἰδωλολάτρου ἱερέως στούς γέροντες, στούς ἄλλους πατέρες. Λέει, πατέρες, κοιτάξτε τί μοῦ εἶπε αὐτός ὁ εἰδωλολάτρης! Ἐθαύμασαν οἱ γέροντες καί εἶπαν· πράγματι ἔτσι εἶναι, γιατί οἱ ἀκάθαρτοι λογισμοί χωρίζουν τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν Θεό. Ἅμα δέν προσέχουμε, παιδιά, μᾶς ἔρχονται κακοί λογισμοί ἔ; Ἅμα δέν τούς δεχτοῦμε, δέν ἁμαρτάνουμε. Ἀλλά. ἅμα τούς δεχτοῦμε καί ἀρχίζουμε νά τούς σκεφτόμαστε μέσα μας καί τούς φτιάχνουμε εἰκόνες καί ἀρχίζουμε ἔτσι νά εὐχαριστιόμαστε, εἶναι αὐτό πού λένε οἱ Πατέρες, κάνουμε συγκατάθεση, κάνουμε ἁμαρτία τότε μέ τόν λογισμό, μέ τή σκέψη. Κι αὐτό δέν ἀρέσει καθόλου στόν Θεό. Κι αὐτό εἶναι πού μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεό. Δέν εἶναι μόνο νά κάνουμε κακές πράξεις. Λένε μερικοί, τί νά πάω νά ἐξομολογηθῶ; Δέν ἔχω τίποτα. Δέν σκότωσα, 226

δέν ἔκλεψα. Μά μόνο αὐτά εἶναι; Εἴδατε τί λέει ἐδῶ; Κι ἕνας κακός λογισμός πού τόν δέχεσαι καί τόν σβουρίζεις μέσα στό μυαλό σου, τόν καλλιεργεῖς πού λέμε, εἶναι ἁμαρτία, μεγάλη ἁμαρτία. Ἤ ὅταν στήνεις τά μάτια σου καί βλέπεις ὅ,τι νά ’ναι, ἤδη κάνεις ἁμαρτία στήν καρδιά σου. Ἄλλο περιστατικό. Ὁ ἀββᾶς Μακάριος ἔλεγε, ὅταν ἤμουν νεώτερος, ἐπειδή ἦρθα σέ μιά κατάσταση ἀκηδίας… ἀκηδία θά πεῖ αὐτό πού λέμε βαρεμάρα. Ἔχετε ἀκούσει πού λένε, βαριέμαι, βαριέμαι.. μερικοί τό γράφουνε καί στά θρανία πάνω, βαριέμαι, βαριέμαι.. Αὐτό οἱ Πατέρες τό λένε ἀκηδία καί εἶναι δαιμονικό. Δέν εἶναι καλό πράγμα αὐτό, νά βαριόμαστε. Εἶναι τοῦ διαβόλου πράγμα. –Γιατί ὁ χριστιανός τί νά βαρεθεῖ; Ἔχει συνέχεια ἔργο νά κάνει, νά δοξάσει τόν Θεό, νά εὐχαριστήσει τόν Θεό, νά παρακαλέσει τόν Θεό, νά διαβάσει τήν Ἁγία Γραφή.. Δέν ἔχει χρόνο νά βαρεθεῖ, νά μήν ξέρει τί νά κάνει. Λέει, δέν ξέρω τί νά κάνω. Πῶς δέν ξέρεις τί νά κάνεις; Τόσους βίους Ἁγίων ἔχουμε. Νά διαβάσεις λίγο νά δεῖς πῶς ζήσανε οἱ Ἅγιοι, νά διαβάσεις τό εὐαγγέλιο, νά ἀκούσεις μιά ὁμιλία, νά βγεῖς ἔξω νά δεῖς τήν ὡραία δημιουργία, νά δεῖς ἕνα ὡραῖο ἡλιοβασίλεμα, νά δεῖς τό πρωί πῶς ἀνατέλλει ὁ ἥλιος μέσα ἀπ’ τή θάλασσα, νά δεῖς τά λουλουδάκια, νά δεῖς ὅλη αὐτή τή ζωή πού ἔχει φτιάξει ὁ Θεός… πῶς δέν ἔχεις νά κάνεις; Καί νά δοξάσεις τόν Θεό μέσα ἀπ’ ὅλα αὐτά. Λοιπόν, κι αὐτός ὅμως ὁ ἀββᾶς Μακάριος ἔπαθε αὐτό τό πράγμα. Βλέπετε καί οἱ Ἅγιοι μερικές φορές πολεμιοῦνται ἀπό τόν διάβολο. Καί τοῦ ἔφερε ὁ διάβολος αὐτή τή βαρεμάρα, αὐτή τήν ἀκηδία. Μέσα στό κελί του ἤτανε καί κατά κάποιο τρόπο, ὅπως λέμε, «ἔσκασε».. λέει, νά βγῶ ἔξω. Καί βγῆκε ἔξω λοιπόν στήν ἔρημο. Καί λέει μέ τόν λογισμό του, ὅποιον κι ἄν συναντήσεις νά τόν ρωτήσεις γιά νά ὠφεληθεῖς. Μετά ἀπό λίγο βρῆκα ἕνα παιδί πού ἔβοσκε βόδια καί τοῦ λέω -Παιδί μου, τί νά κάνω; Γιατί πεινάω. – Νά φᾶς! τοῦ ἀπαντάει τό παιδί. Ἀφοῦ πεινᾶς, νά φᾶς. Ἁπλά. – Ἔφαγα, τοῦ λέει, καί πάλι πεινάω. – Ἔ, καί πάλι νά φᾶς, ἀπάντησε τό παιδί. – Πολλές φορές ἔφαγα καί πάλι πεινάω, ρωτάει τρίτη φορά. Καί τό παιδί ἀπάντησε μέ θαυμασμό: – Μήπως εἶσαι ὄνος, γέροντα, γαϊδούρι δηλαδή, πού θέλεις συνέχεια νά τρῷς; Βλέπετε πόσο τό μικρό παιδάκι τόν ταπεινώνει τόν γέροντα. Ὁ γέροντας εἶπε τόν λογισμό του. Καμιά φορά μᾶς βάζει πείνα ὁ διάβολος, ἐνῶ δέν πεινᾶμε καί θέλουμε νά τρῶμε, νά τρῶμε, νά τρῶμε… γιατί ἔχουμε αὐτό τό πάθος πού λέγεται λαιμαργία καί γαστριμαργία. Μᾶς τό βάζει ὁ διάβολος. Καί τοῦ λέει, γέροντα, τί εἶσαι; Γαϊδούρι εἶσαι νά θέλεις νά τρῶς συνέχεια; Τά ζῶα εἶναι πού, ὅταν δοῦνε φαΐ, ὁρμᾶνε καί δέν σταματᾶνε. 227

Ἀπό αὐτή τήν ἀπάντηση, λέει ὁ γέροντας, ὁ ἀββᾶς Μακάριος, ὠφελήθηκα καί ἔφυγα. Τόν δίδαξε ὁ Θεός μέσα ἀπό ἕνα μικρό παιδί. Καλά ἐσύ εἶσαι ἄνθρωπος, δέν ἔχεις λογικό; Δέν μπορεῖς νά βάλεις φρένο στό στομάχι σου; Καί στά μάτια σου καί στή γλώσσα σου καί στό στόμα σου; Καί βέβαια μπορεῖς. Τά ζῶα δέν μποροῦνε, γιατί δέν ἔχουνε λογική. Ἔχουνε μόνο ἔνστικτο. Βλέπουν φαγητό, ὁρμᾶνε. Δέν ἔχουνε.. νά ποῦνε, σήμερα εἶναι Τετάρτη, δέν θά φᾶμε ἄς ποῦμε… ἤ ἔφαγα αὐτό πού ἔπρεπε, δέν θά φάω παραπάνω. Ἀλλά ἐμεῖς πού εἴμαστε ἄνθρωποι ἔχουμε λογικό. Μποροῦμε νά συγκρατοῦμε τόν ἑαυτό μας καί πρέπει νά τόν συγκρατοῦμε. Ἕνας γέροντας εἶπε: Προτιμῶ νά διδαχθῶ παρά νά διδάξω. Κι αὐτό εἶναι δεῖγμα τοῦ ταπεινοῦ. Νά μήν κάνεις τόν δάσκαλο, νά θέλεις νά διδάσκεσαι. Νά θέλεις ν’ ἀκοῦς μάθημα. Αὐτός εἶναι ὁ ταπεινός. Ὁ ὑπερήφανος θέλει νά κάνει τόν δάσκαλο καί τόν ἔξυπνο. Καί τό τελευταῖο. Ὁ ἀββᾶς Μακάριος ρώτησε τόν ἀββᾶ Ζαχαρία. Εἶναι καί οἱ δυό μεγάλοι γέροντες. – Πές μου, γέροντα, ποιό εἶναι τό ἔργο τοῦ μοναχοῦ; – Ἐμένα ρωτᾶς πάτερ, ἀπάντησε μέ ταπεινοφροσύνη ὁ ἀββᾶς Ζαχαρίας. – Γιά σένα, τέκνο μου Ζαχαρία πληροφοροῦμαι ἐσωτερικά. Αἰσθάνομαι κάποιον νά μέ παρακινεῖ σ’ αὐτό. Παρ’ ὅτι ἦταν μικρότερος ὁ ἀββᾶς Ζαχαρίας. Ἤτανε παιδάκι μπροστά στόν Ἅγιο Μακάριο. Κι ὅμως τόν ρωτάει ὁ Ἅγιος Μακάριος, τοῦ λέει, πῶς θά γίνουμε καλοί μοναχοί; Ποιό εἶναι τό ἔργο μας; Καί τοῦ λέει ὁ ἀββᾶς Ζαχαρίας: – Κατά τή γνώμη μου, πάτερ, τό νά βιάζει τόν ἑαυτό του σέ ὅλα τά καλά ἔργα· αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ μοναχοῦ. Νά ἀσκεῖς βία, νά πιέζεις τόν ἑαυτό σου νά κάνει πάντα τό καλό. Νά πολεμᾶς τά πάθη σου, ὅπως εἴπαμε, τήν λαιμαργία μας, τή γαστριμαργία μας, τήν ἀπροσεξία μας πού ἔχουμε στά μάτια μας κ.λ.π. στή γλώσσα μας, στή σκέψη μας. Νά τά πολεμᾶμε ὅλα αὐτά, νά βιάζουμε τόν ἑαυτό μας. Αὐτό εἶναι τό ἔργο τοῦ μοναχοῦ καί τοῦ χριστιανοῦ γενικότερα, γιατί ὁ μοναχός δέ διαφέρει ἀπό τόν καλό χριστιανό. Ὁ καλός χριστιανός εἶναι ἕνας καλός μοναχός, καί ἀντιστρόφως. Ἔτσι λοιπόν, νά εἴμαστε παιδιά ταπεινοί καί νά διδασκόμαστε ἀπό ὅλους καί ἀπό ὅλα καί νά μήν ἔχουμε μεγάλη ἰδέα ὅτι δέν ἔχουμε ἀνάγκη διδασκαλίας. Πολλές φορές ὁ Θεός μᾶς διδάσκει μέσα ἀπό ἀσήμαντα γεγονότα καί ἀπό πρόσωπα πού δέν φανταζόμαστε ὅτι μποροῦν νά μᾶς διδάξουν. Πήραμε μιά γεύση ἀπό τούς Ἁγίους τῆς ἐρήμου. Καί αὐτοί οἱ Ἅγιοι, νά ξέρετε παιδιά, εἶναι πρότυπα γιά μᾶς καί πρέπει νά εἶναι πρότυπα, γιατί εἶναι πραγματικά αὐτοί πού ἐφάρμοσαν τό Εὐαγγέλιο. Αὐτά πού λένε οἱ Ἅγιοι τά διδάσκει ὁ Χριστός, τήν ταπείνωση, τήν ὑπακοή, τήν ἀντίσταση στά πάθη, στούς κακούς λογισμούς. Τά διδάσκει τό Εὐαγγέλιο. Λέει ἄς ποῦμε τό Εὐαγγέλιο: «ἀντίστητε τῶ Διαβόλω καί φεύξεται ἀφʼ ὑμῶν»[11]. Ἀντισταθεῖτε στόν διάβολο καί θά φύγει. Δέν πρέπει νά ἀφήνουμε τόν διάβολο νά μᾶς κάνει κουμάντο στή ζωή μας. Νά ἀντιστεκόμαστε. Ἔρχεται ὁ κακός λογισμός τώρα, σοῦ λέει, κάνε αὐτό, σκέψου αὐτό.. θυμίσου αὐτή τήν εἰκόνα πού εἶχες δεῖ, αὐτό τό περιστατικό τό κακό.. Ὄχι, δέν θά τό θυμηθῶ! Νά 228

θυμώσεις κιόλας. Δέν θά τό κάνω τό κακό. Γι’ αὐτό μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός τόν θυμό, ὄχι γιά νά τά βάζουμε μέ τούς ἄλλους. Νά τά βάζουμε μέ τόν κακό ἑαυτό μας, μέ τά πάθη μας, μέ τόν διάβολο. Κι ἔτσι θά τόν νικήσουμε. Γι’ αὐτό τά διαβάζουμε αὐτά. Καί μακάρι ὅλοι νά γίνουμε μοναχοί, ὄχι νά φορέσουμε τό ράσο, αὐτό ὅποιος θέλει θά τό κάνει, ἀλλά ὅλοι νά μιμηθοῦμε τόν τρόπο αὐτό τῆς ζωῆς. Γιατί, ὅταν ζοῦμε ἔτσι παιδιά, θεραπεύεται ἡ ψυχή μας καί φεύγουν τά ἄγχη, οἱ καταθλίψεις, οἱ φοβίες, οἱ ἀνασφάλειες. Βλέπετε οἱ ἄνθρωποι στόν κόσμο γεμάτοι ἄγχος εἶναι, γεμάτοι ταραχή, ἕτοιμοι νά ἁρπαχτοῦνε, ὁ ἕνας νά φάει τόν ἄλλον σχεδόν. Γιατί; Γιατί ὑπάρχουν ἀπό πίσω ἡ ὑπερηφάνεια καί τά ἄλλα πάθη. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἐδῶ βλέπετε πόσο ταπεινοί εἶναι καί ταπεινώνονται καί στούς πιό μικρούς, καί στά μικρά παιδιά ἀκόμα! Καί ρωτᾶνε καί ἀκοῦνε συμβουλές καί ἀπό τά μικρά παιδιά. Θυμηθεῖτε ὁ Ἅγιος Παχώμιος πού τοῦ εἶπε τό παιδάκι ἐκεῖνο, δέν τό κάνεις καλά γέροντα. Παιδί μου πῶς νά τό κάνω; λέει καί τόν δίδαξε τό μικρό παιδάκι. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ. : Εὐλογεῖτε… Ὑπάρχουν μαθήματα ζωῆς συνέχεια δίπλα μας καί δέν τά βλέπουμε ὅταν δέν εἴμαστε ταπεινοί. Ἀπ. : Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Μέ τήν ταπεινότητα, μέ τό ταπεινό φρόνημα, θά διδασκόμαστε ἀπό ὅλα, θά παίρνουμε τά μαθήματά μας. Πολλές φορές δέν ξέρουμε τί νά κάνουμε, παιδιά. Ἄν προσευχηθοῦμε καί ἀφεθοῦμε στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, θά μᾶς δείξει ὁ Θεός. Καί μέσα ἀπό «ἀσήμαντα» περιστατικά καί ἀπό «ἀσήμαντους» ἀνθρώπους θά μᾶς δείξει τόν δρόμο, ἄν δέν ἔχουμε τόν πνευματικό μας. Ἄριστο εἶναι νά συμβουλευτοῦμε τόν πνευματικό μας, ἀλλά πολλές φορές δέν τόν ἔχουμε δίπλα μας νά τόν ρωτήσουμε. Ἀλλά ἅμα εἶσαι μέ ἀνοιχτές τίς κεραῖες, θά πιάνεις τά μηνύματα. Ὁ Θεός, λέει, στούς ταπεινούς δίνει Χάρη, στούς ὑπερήφανους, τί λέει; Ἀντιτάσσεται[12]. Ἀντιτάσσομαι. Ἀντί τί θά πεῖ; Πάω κόντρα. Καί μετά σοῦ πᾶνε ὅλα ἀνάποδα. Τό ἔχετε ἀκούσει πού λένε μερικοί, μά μοῦ πᾶνε ὅλα ἀνάποδα… Ἔ, σοῦ πᾶνε ὅλα ἀνάποδα, βέβαια. Δέν σοῦ πάει τό μυαλό γιατί; γιατί εἶσαι ὑπερήφανος. Ὁ Θεός τούς ὑπερήφανους τούς πάει κόντρα. Κι ἄν σοῦ πάει κόντρα ὁ Θεός, μπορεῖς νά προχωρήσεις; Τοῖχος. Δέν πᾶς πουθενά. Χτυπιέσαι, γίνεσαι λιῶμα ἄς ποῦμε πάνω στόν τοῖχο.. δέν πᾶς πουθενά. Ἅμα ταπεινωθεῖς καί πεῖς, ἄ, γιά νά δῶ, τί λέει ὁ Θεός; Μήπως κάνω κάτι πού δέν θέλει ὁ Θεός; Ὄπ.. μετά φεύγει ὁ τοῖχος, μετά ἀνοίγει ὁ δρόμος. Καί λές, καλά τόσο καιρό δέν τό ἔβλεπα; Εἶχα ὑπερηφάνεια. Ὁ ὑπερήφανος εἶναι τυφλός. Εἶναι καί κουφός καί δέν ἀκούει οὔτε βλέπει τί τοῦ λέει ὁ Θεός καί τί τοῦ δείχνει ὁ Θεός καί συνεχῶς βασανίζεται καί βασανίζει καί τούς ἄλλους. Ταλαιπωρεῖται καί ταλαιπωρεῖ. Ἐρ. : Στήν ἐποχή μας ἄν κάποιος βλέπει ἕναν ταπεινό ἄνθρωπο, δέν τοῦ ἔχει ἐμπιστοσύνη. Κατευθείαν βάζει τό ἐρώτημα, ἀφοῦ ὁ ἄνθρωπος αὐτός δέν ἔχει ἐμπιστοσύνη στίς δυνάμεις του, γιατί νά τοῦ ἔχω ἐγώ ἐμπιστοσύνη; Αὐτός ὁ 229

ἄνθρωπος ἔχει χαλασμένο λογισμό; Εἶναι ὑπερήφανος; Δέν βλέπει σωστά; Τί γίνεται ἐκεῖ; Βλέπουμε ὅτι οἱ ταπεινοί ἄνθρωποι δέν προχωρᾶνε στήν κοινωνία μας. Ἀπ. : Καταλάβατε τήν ἐρώτηση ἔ; Ὁ κόσμος σήμερα, ἐπειδή ἔχει μεγάλη ὑπερηφάνεια, αὐτούς πού εἶναι ταπεινοί δέν τούς ἐκτιμᾶ καί δέν τούς δείχνει καί ἐμπιστοσύνη. Ξέρετε ποιοί δέν δείχνουνε ἐμπιστοσύνη στούς ταπεινούς; Αὐτοί πού δέν ξέρουν τί τούς γίνεται. Ὁ ἀληθινά σοφός τόν ἐκτιμᾶ τόν ταπεινό, γιατί ὁ ταπεινός εἶναι συνεργάσιμος καί θά τοῦ κάνει ὑπακοή. Κι ἄν θέλει, ἄς ποῦμε, στήν ἐργασία του ἕνας καλός ἐργοδότης ποιόν θά προτιμήσει; Ἕναν πού κάνει συνέχεια τόν ἔξυπνο, πού θά ἔχει μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του καί θά θέλει νά ἐπιβάλλει τή γνώμη του ἤ ἕναν ταπεινό; Ἕναν ταπεινό θά προτιμήσει ὁ ἀληθινά ἔξυπνος ἐργοδότης. Ὁ ἄλλος πού εἶναι ὑπερήφανος μέ χαλασμένο λογισμό, φυσικά θά κοιτάξει νά βρεῖ ὁμοίους του, ἀλλά μετά ἡ ἐπιχείρηση θά πάει.. ὄχι κατά Θεόν. Δέν θά προχωρήσει, θά διαλυθεῖ. Γιατί τά ἔργα τῶν ὑπερηφάνων δέν ἔχουν τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, παιδιά. Κι αὐτός πού ἔχει αὐτοπεποίθηση, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, αὐτός εἶναι καταραμένος ἀπό τόν Θεό. Αὐτός πού στηρίζεται στίς δυνάμεις του, στά μπράτσα του καί ἔχει ὑψηλή αὐτοεκτίμηση -πού λένε καί οἱ ψυχολόγοι- μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του, μεγάλη ἐκτίμηση, καί θέλει καί οἱ ἄλλοι νά τοῦ λένε συνέχεια μπράβο καί τί καλός καί τί ἔξυπνος πού εἶσαι, αὐτός λέει εἶναι καταραμένος ἀπό τόν Θεό, χωρισμένος δηλαδή ἀπό τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Τό λέει ὁ Προφήτης Ἱερεμίας στήν Παλαιά Διαθήκη «ἐπικαταρατος καθένας πού στηριζει βραχίονα αὐτοῦ»[13], στηρίζεται στά μπράτσα του. Καί ἀκόμα «κι αὐτός πού στηρίζεται σέ ἄλλους ἀνθρώπους»[14]. Βλέπετε ἄς ποῦμε τώρα ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες πού στηριχτήκαμε σέ ἀνθρώπους, ἔ; Στούς πολιτικούς. Καί λέμε, νά, αὐτοί τώρα οἱ πολιτικοί θά μᾶς βγάλουνε στόν παράδεισο.. θά φέρουν ἔτσι οἰκονομική ἄνθηση, ἀνάπτυξη, πρόοδο.. ὅλες αὐτές τίς λέξεις πού ἀκοῦμε χρόνια. Καί τί μᾶς φέρανε; Τά ἀκριβῶς ἀνάποδα. Γίναμε σκλάβοι τῶν Εὐρωπαίων, ἤμαστε δηλαδή, ἀλλά τώρα γίναμε ἀκόμα χειρότερα σκλάβοι.. καί πάμφτωχοι γινόμαστε σιγά-σιγά. Κι αὐτά τά λίγα πού βγάζουμε, ἀμέσως φεύγουνε, μᾶς τά παίρνουνε.. Γιατί; Γιατί δέν ἀκοῦμε τόν Θεό, πού λέει καταραμένος αὐτός πού στηρίζεται σέ ἄνθρωπο ἤ στά μπράτσα του. Ποιός εἶναι εὐλογημένος; Αὐτός πού ἐλπίζει στόν Θεό, ὁ ταπεινός δηλαδή. Ἑπομένως, αὐτοί πού δέν ἐκτιμοῦν τούς ταπεινούς, αὐτοί, ὅπως τό εἴπατε πολύ σωστά, δέν ἔχουν καλό λογισμό. Ἔχουν χαλασμένο λογισμό, οἱ ἴδιοι ὁδεύουν στήν καταστροφή καί διδάσκουν τήν καταστροφή καί στούς ἄλλους. Γι’ αὐτό καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος δέν θέλανε νά ἀκοῦνε γιά ψυχολόγους καί γιά ψυχολογία καί ὅλες αὐτές τίς διδασκαλίες τίς ἄθεες τῆς παιδαγωγικῆς, πού διδάσκουνε τήν αὐτοπεποίθηση καί τούς γονεῖς νά ἐμφυσοῦν στά παιδιά τους αὐτοπεποίθηση, δηλαδή ἐγωισμό, ὑπερηφάνεια. Κι ἄν ἐμπιστεύεσαι τόν ἑαυτό σου, μέ τήν ἐμπιστοσύνη στόν ἑαυτό σου τί θά καταφέρεις, στίς δυνάμεις σου; Τίποτα δέν μπορεῖς νά καταφέρεις. Τό λέει πάλι τό Πνεῦμα τό Ἅγιο. Ὁ Χριστός, δέν τό λέει «Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»[15]; Χωρίς Ἐμένα δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτε. Τελεία καί παῦλα! Τό τίποτε σημαίνει τίποτε! 230

Γι’ αὐτό εἶναι δαιμονικές αὐτές οἱ διδασκαλίες. Δέν πρέπει νά τίς ἀκοῦμε παιδιά, νά ἔχουμε ὑψηλή αὐτοπεποίθηση, αὐτοεκτίμηση κ.λ.π. Τό ἀντίθετο, πρέπει νά ἔχουμε ὑψηλή Θεοπεποίθηση, δηλαδή νά ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στόν Θεό, στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί νά μάθουμε ὄχι νά στηριζόμαστε στά μπράτσα μας, ἀλλά στόν Θεό μέ τήν προσευχή. Ὅ,τι δυσκολία ἔχουμε, ὅ,τι μᾶς ἀγχώνει, νά τό κάνουμε προσευχή. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἕνα ὡραῖο. Τοῦ ἔλεγε ἕνας, ἔχω ἄγχος γέροντα. Τοῦ λέει, ἄν χωθεῖς στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ, δέν θά ἀγχώνεσαι! Ἔκανε τέτοια λογοπαίγνια ὁ Ἅγιος. Ἀγχώνεσαι; Ἄν χώνεσαι στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ, δέν θά ἀγχώνεσαι! Καταλάβατε; Τό μυστικό ποιό εἶναι; Ὅταν ἀγχώνεσαι, νά ἀφήνεσαι στόν Χριστό. Ὄχι νά μήν κάνεις τίποτα. Θά κάνεις ὅ,τι ἐξαρτᾶται ἀπό σένα. Δέν θά πεῖς, ἐγώ θά προσευχηθῶ καί θά μέ φωτίσει ὁ Θεός καί θά γράψω στίς ἐξετάσεις.. Ὄχι, θά διαβάσεις. Ὅ,τι ἐξαρτᾶται ἀπό σένα, θά τό κάνεις, χωρίς ἄγχος ὅμως. Θά κάνεις καί τήν προσευχή σου. Θά χωθεῖς στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ καί θά πεῖς, Θεέ μου, ἐγώ ὅ,τι μποροῦσα ἔκανα.. δέν εἶμαι κανένα κομπιούτερ καί ρομπότ.. ἀνθρωπίνως ὅ,τι μποροῦσα ἔκανα. Δέν θά κάτσω κι ὅλη τή νύχτα νά διαβάζω, νά μή μπορῶ νά ἀνοίξω τά μάτια μου τό πρωί. Θά ξεκουραστῶ κιόλας. Γιατί μερικά παιδιά δέν κοιμοῦνται καθόλου.. μετά βέβαια τί νά γράψεις; Ἀφοῦ τό μυαλό σου εἶναι θολό. Θά πρέπει καί νά ξεκουραστεῖς λίγο. Θά κάνεις τό ἀνθρώπινο, θά διαβάσεις κάποιες ὧρες, θά κάνεις καί τήν προσευχή σου καί θά ἀφεθεῖς στόν Θεό. Ὅπως λέμε στήν ἐκκλησία συνέχεια. Δέν λέμε «ἑαυτούς καί ἀλλήλους Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα»; Παραθώμεθα τί θά πεῖ; Νά ἀφεθοῦμε στόν Θεό. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅ,τι σέ ἀγχώνει νά τό κάνεις προσευχή. Νά πεῖς, Χριστέ μου, ἔχω αὐτό τό ἄγχος. Τακτοποίησέ το ἐσύ. Δίνω αὔριο ἐξετάσεις κι ἔχω ἄγχος. Νά γίνει τό θέλημά Σου… μπορεῖ νά μήν εἶναι γιά τό καλό μου νά γράψω καλά.. ὅ,τι θέλεις Ἐσύ. Μπορεῖ νά μήν εἶναι γιά τό καλό μου νά περάσω σ’ αὐτή τή Σχολή πού ἐγώ νομίζω ὅτι εἶναι καλή. Ὅ,τι θέλεις Ἐσύ. Ὁπότε φεύγει τό ἄγχος καί μετά ὅ,τι κι ἄν συμβεῖ δέν στενοχωριέσαι, γιατί λές, ἐγώ ἔκανα προσευχή, ἄρα αὐτό πού ἔγινε εἶναι τό καλύτερο γιά μένα. Μπορεῖ νά μήν τό βλέπω τώρα. Θά τό δῶ ἀργότερα ὅτι εἶναι τό καλύτερο γιά μένα. Καταλάβατε; Κι ἔτσι φεύγει τό ἄγχος, φεύγει ἡ ἀγωνία καί θεραπεύεται ἡ ψυχή μας. Αὐτό μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι ἀσκητές, νά ἐμπιστευόμαστε τόν Θεό πού εἶναι πατέρας μας. Βλέπετε τά μωρά πού εἶναι στήν ἀγκαλιά τοῦ μπαμπά τους; Ἔχουν ἄγχος; Κανένα ἄγχος.. σοῦ λέει, ὁ μπαμπάς θά φροντίσει γιά ὅλα! Ἤ λέει τό μωρό στόν μπαμπά, μπαμπά κοίταξε, μή ξεχάσεις νά μοῦ δώσεις φαΐ τό μεσημέρι.. τό βράδυ.. νά μοῦ δώσεις τά παπούτσια πού θέλω, τά ροῦχα.. Ξέρει ὅτι θά φροντίσει ὁ μπαμπάς γιά ὅλα. Δέν ἀγχώνεται τό μωρό. Ἔτσι κι ἐμεῖς πρέπει νά νιώθουμε, ὅτι εἴμαστε τά μωρά στήν ἀγκαλιά τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ Θεός εἶναι πατέρας μας, ὅπως καί μᾶς τό εἶπε, καί θά φροντίσει γιά ὅλα. Ἐμεῖς ἀνθρωπίνως θά κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε καί μετά θά ἀφεθοῦμε στήν φροντίδα τοῦ Πατέρα. Ἐρ. : Εἴπατε στήν ἀρχή γιά τόν πόλεμο τοῦ ἑωσφόρου μέ τούς ἀγγέλους. Γιατί δέν παρενέβη ὁ Θεός; 231

Ἀπ. : Δέν μᾶς λέει πολλά ἡ Ἁγία Γραφή, μιά φράση εἶναι στήν Ἀποκάλυψη, ὅτι ἔγινε πόλεμος, λέει, στόν οὐρανό καί πολέμησε ὁ σατανᾶς, ὁ ἑωσφόρος μέ τούς ἀγγέλους καί νίκησαν οἱ καλοί ἄγγελοι μέ τόν ἀρχάγγελο Μιχαήλ. Ὁ Θεός, παιδιά κοιτάξτε, ἔκανε καί τούς ἀγγέλους αὐτεξούσιους. Τί θά πεῖ αὐτεξούσιους; Ἐλεύθερους. Δηλαδή καί οἱ ἄγγελοι δέν ἦταν ἀναγκασμένοι νά εἶναι καλοί, ὑποχρεωτικά νά εἶναι καλοί. Ἀπόδειξη οἱ δαίμονες, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἄγγελοι καί ἀπό καλοί ἔγιναν κακοί. Εἶχαν ἐλευθερία καί τή χρησιμοποίησαν κακῶς, μέ λάθος τρόπο καί ἀπό ἄγγελοι φωτεινοί γίνανε ἄγγελοι σκοτεινοί. Λοιπόν, ὁ Θεός ἄφησε τώρα νά φανεῖ μέσα ἀπ΄ αὐτόν τόν πειρασμό τοῦ διαβόλου, ποιοί εἶναι οἱ καλοί ἄγγελοι καί ποιοί εἶναι οἱ κακοί. Κι ἔτσι φανερώθηκε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαήλ πού ἀγαποῦσε τόν Θεό καί ὅλοι οἱ ἄγγελοι οἱ καλοί. Ὅπως καί τώρα στή γῆ, γιατί δέν τοῦ δίνει μία τοῦ διαβόλου νά τόν σκοτώσει; Δέν θά μποροῦσε ὁ Θεός νά τόν συντρίψει καί τόν ἑωσφόρο καί ὅλους τούς δαίμονες; Δέν θά μποροῦσε; Παντοδύναμος δέν εἶναι; Γιατί τόν ἀφήνει; Τόν ἀφήνει γιά νά φανοῦνε καί οἱ καλοί ἄνθρωποι, οἱ ἄνθρωποι πού ἀγαπᾶνε τόν Θεό. Γιατί πῶς θά φανοῦνε οἱ καλοί ἄνθρωποι; Ὅταν θά ἀντιστέκονται στόν διάβολο. Ἐνῶ οἱ κακοί τί κάνουνε; Ὅ,τι λέει ὁ διάβολος τό κάνουνε, τοῦ κάνουνε ὑπακοή. Λοιπόν.. Οἱ καλοί πῶς φαίνονται; Δέν κάνουν αὐτά πού λέει ὁ διάβολος, ἀντιστέκονται. Ἐρ. : Στή χώρα μας πού εἶναι γεμάτη μέ πολλά νησιά, πολλές παραθαλάσσιες πόλεις ἤ χωριά, πολλά ἐπαγγέλματα πού σχετίζονται μέ τή θάλασσα ἤ μέ τόν τουρισμό μας.. ἔρχονται κάθε χρόνο στήν Ἑλλάδα τριάντα ἑκατομμύρια τουρίστες.. τριάντα πέντε; Πόσοι εἶναι;.. Ἕνας μεγάλος ἀριθμός. Ἐπιτρέπονται σ’ ἕναν χριστιανό τά θαλάσσια μπάνια, καί ἄν ναί, ὑπό ποιές προϋποθέσεις; Ἀπ. : Νά σᾶς πῶ τί λέει ἡ Ἁγία Γραφή. Γιά νά δεῖτε ἀμέσως πῶς ξεχωρίζουμε οἱ καλοί ἀπό τούς κακούς, νά τό ποῦμε ἔτσι.. αὐτοί πού κάνουν ὑπακοή στόν Θεό καί αὐτοί πού δέν κάνουν ὑπακοή. Λοιπόν, ὑπάρχει Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας, Ἱερός Κανόνας, πού λέει ὅτι ἀπαγορεύεται νά λούζονται μαζί ἄντρες μέ γυναῖκες. Καταλαβαίνετε γιά ποιό λόγο. Ἀπαγορεύεται. Ὁπότε καταλαβαίνουμε ὅτι καί τά μπάνια δέν ἐπιτρέπονται, γιατί ἐκεῖ θά ἔχεις ἕνα σωρό ἀφορμές ν’ ἁμαρτήσεις, μέ τά μάτια σου καί ἄλλα χειρότερα, πολύ χειρότερα -πού οὔτε νά τά ποῦμε δέν κάνει- γίνονται ἐκεῖ στίς παραλίες. Σόδομα καί Γόμορρα.. φοβερές ἁμαρτίες γίνονται. Λοιπόν.. Ἐπιτρέπεται ἕνας χριστιανός τώρα νά πηγαίνει ἐκεῖ πέρα καί νά πεῖ ἐγώ δέν θά κάνω τίποτα; Πῶς δέν θά κάνεις; Μπορεῖ ἐσύ νά λές ἐγώ δέν κάνω τίποτα, ἀλλά κάνουν οἱ ἄλλοι ὅμως, ὅταν σέ βλέπουν ἔτσι χωρίς ροῦχα καί γίνεσαι σκάνδαλο στούς ἄλλους. Λοιπόν.. ἐπιτρέπεται; Κανονικά δέν ἐπιτρέπεται. Ὅσο κι ἄν λές, θά προσέχω.. Τί νά προσέξεις; Δέν προσέχεις.. Κι αὐτό πού λές, θά πάω κάπου μόνος μου, κι ἐκεῖ δέν εἶναι σίγουρο. Γιατί κι ἐκεῖ πού λές θά πᾶς μόνος σου, εἶναι κι ἄλλοι πού θέλουν νά πᾶνε μόνοι τους καί μπορεῖ νά δεῖς ἀκόμα χειρότερα πράγματα ἤ νά πέσεις σέ ἀκόμα χειρότερα πράγματα. 232

Ἔλεγε ὁ π. Ἀθανάσιος ὁ Μυτιληναῖος, ἅμα τέλος πάντων, δέν μπορεῖς νά τό ἀντέξεις αὐτό τό ἀπόλυτο, τουλάχιστον ἄν πᾶς, νά πηγαίνεις κάπου μόνος σου καί νά φορᾶς, λέει, ἕναν χιτῶνα. Νά κάνεις ἔτσι μπάνιο, ὄχι χωρίς ροῦχα. Ἄν καί τό τέλειο, θά σᾶς ἔλεγα, εἶναι νά τήν ἀποφεύγουμε τελείως. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, καί τό νερό ἔχει μιά ἡδονή καί καλλιεργεῖται ἡ φιληδονία στόν ἄνθρωπο. Οἱ Ἅγιοι οὔτε πλενόντουσαν σχεδόν… οὔτε τό πρόσωπό τους.. Ἐντάξει δέν λέμε αὐτό, νά τό πλένεις τό πρόσωπό σου, ἀλλά νά μή γίνεις δοῦλος στίς ἡδονές τίς σαρκικές, στή φιληδονία. Ἀπό αὐτό λοιπόν καί ἀπό πολλά ἄλλα ξεχωρίζουμε, ἀπό μόνοι μας, ἀπό τά ἔργα μας. Νά βλέπετε σήμερα, πῶς φαίνονται.. τό ἔλεγε ἕνας Ἅγιος, θά ξεχωρίζουν οἱ καλές γυναῖκες ἀπό τίς κακές. Πῶς θά ξεχωρίζουνε; Ἀπό τόν τρόπο πού ντύνονται. Βλέπεις οἱ γυναῖκες οἱ καλές ντύνονται σεμνά. Σπάνιες εἶναι.. κι ὅμως αὐτές εἶναι. Λίγες εἶναι οἱ καλές. Μπορεῖ νά εἶναι καί μερικές καλές καί ἀπό ἔλλειψη πληροφόρησης νά μή ντύνονται σεμνά. Ἀλλά ἄν τούς πεῖ κάποιος μιά κουβέντα, τό δέχονται. Διορθώνονται. Ἀλλά οἱ ἄλλες πού τό κάνουν ἐκ πεποιθήσεως… αὐτόματα ξεχωρίζεις, ποιά εἶναι ἡ καλή γυναίκα καί ποιά εἶναι ἡ κακή, ἀπό τόν τρόπο πού ντύνεται. Μάλιστα ἔλεγε ἕνας Ἅγιος προφητικά, ὅτι θά γίνει διωγμός καί σιγά-σιγά τίς καλές γυναῖκες θά τίς καταδιώκουνε οἱ ἀντίχριστες δυνάμεις. Καί πῶς θά τίς ξεχωρίζουν; Ἀπό τόν τρόπο πού ντύνονται. Οἱ καλές γυναῖκες, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, θά ντύνονται σεμνά καί ὁ ἀντίχριστος καί τό κράτος τοῦ ἀντιχρίστου πού θά κυριαρχήσει στά ἔσχατα, θά τίς καταδιώκει. Θά τίς ξεχωρίζει ἀπό τόν τρόπο πού ντύνονται. Γενικά, ὁ χριστιανός ξεχωρίζει ἀπό τά ἔργα του. Μπορεῖ ἕνας χριστιανός νά συμπράττει μέ ὁποιαδήποτε ἁμαρτία; Δέν μπορεῖ. Ἔ, αὐτό θά τόν κάνει ἐχθρικό, θά τόν κάνει μισητό. Γι’ αὐτό λέει ὁ Θεός, θά ἔρθει καιρός πού θά σᾶς μισήσουνε ὅλοι. Δέν θά σᾶς θέλουνε, γιατί θά κυριαρχήσει τό κακό καί ἡ ἁμαρτία καί ἡ ἀθεΐα καί ἡ ἀπιστία. Καί οἱ λίγοι πού θά μείνουνε, οἱ ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, θά εἶναι μισητοί, θά τούς μισοῦνε ὅλοι. Ἀλλά δέν μᾶς πειράζει αὐτό. Ἐμεῖς θά εἴμαστε μέ τόν Χριστό. Γιατί τελικά.. τελικά.. τελικά.. τό κράτος τοῦ ἀντιχρίστου θά συντριβεῖ καί θά νικήσει ὁ Χριστός κι ἐμεῖς θά εἴμαστε μέ τόν νικητή. Ἐρ. : Ὠφελεῖ ἕναν χριστιανό νά παρακολουθεῖ ἐπαγγελματικούς ἀγῶνες ποδοσφαίρου ἤ μπάσκετ ἤ ἄλλων ἀθλημάτων σέ ἐθνικό ἐπίπεδο μέσω τηλεόρασης ἤ μέ τήν παρουσία του σέ ἕνα γήπεδο; Ἀπ. : Νά σᾶς πῶ μία προσωπική μου ἐμπειρία. Κάποτε, φοιτητής ἤμουνα, πέρασα ἔξω ἀπό τό στάδιο μιᾶς ὁμάδας -νά μή πῶς ποιά ὁμάδα- στήν Ἀθήνα. Τρόμαξα! 233

Γινότανε ἀγώνας. Τρόμαξα μ’ αὐτά πού ἄκουγα. Λέω, καλά αὐτοί ἄνθρωποι εἶναι ἤ ἄγρια θηρία; Καί ἦταν ἀπ’ ἔξω. Ποῦ νά ἤμουνα μέσα… Τώρα λέω, θά μέ σκοτώσουν, θά μέ φᾶνε ζωντανό.. Ἔτσι νόμιζα, εἶχα τέτοια αἴσθηση. Φοβερή ἀτμόσφαιρα! Καί φυσικά δέν εἶναι ἀτμόσφαιρα τοῦ Θεοῦ. Γιατί νά πηγαίνουμε στά γήπεδα παιδιά; Ἐκεῖ εἶναι εἰδωλολατρία. Ἐκεῖ δουλεύει ὁ πονηρός. Θά πεῖς ἀπό τήν τηλεόραση κάνει; Θά ’λεγα κι ἐκεῖ χάσιμο χρόνου τό λιγότερο. Γιατί νά συμπράττουμε μέ ὅλο αὐτό τό σύστημα, τό ὁποῖο δέν εἶναι πάλι τοῦ Θεοῦ. «Ἄρτον καί θεάματα» λέγανε οἱ Ρωμαῖοι.. καί σήμερα συνεχίζονται αὐτά. Παλιά εἶχαν τίς ἱπποδρομίες, τίς μονομαχίες.. τώρα ἔχουμε τό ποδόσφαιρο. Χάνουμε τόν καιρό μας. Καί ὄχι μόνο, ἐξάπτονται παιδιά τά ἄγρια ἔνστικτα. Ὁ διάβολος τόν ἄνθρωπο τόν ἀγριεύει. Γι’ αὐτό βλέπετε μετά τούς ἀγῶνες τί ἔκτροπα γίνονται.. καί τραυματισμοί καί σκοτωμοί πολλές φορές δέν γίνονται; Φοβερά πράγματα! Καλά ἄς ἀφήσουμε τίς βλαστήμιες πού λέγονται. Νά μήν ἀλληθωρίζουμε λίγο στόν κόσμο. Μᾶς ἀρέσει καί λίγο τό κοσμικό φρόνημα.. νά μή γίνουμε -ὅπως λένε- διχασμένες προσωπικότητες, ἀλλά ὅπως ἦταν οἱ Ἅγιοι πού διαβάσαμε, ταπεινοί, ἀφοσιωμένοι 100% στόν Θεό. Ἐρ. : Μέσα στόν κόσμο πού βρισκόμαστε πῶς νά ἀντιμετωπίζουμε αὐτά τά θέματα; Καί τά μπάνια καί τά ποδόσφαιρα καί ὅλα αὐτά; Ἀπ. : Ναί, εἶναι μέσα στήν καθημερινότητα τοῦ κόσμου καί ὄχι στή δική μας τήν προσωπική καθημερινότητα, δέν πρέπει νά εἶναι. Πῶς θά τά ἀντιμετωπίζουμε; Σᾶς εἶπα, σάν ἐκτροπές, σάν ἁμαρτίες. Ἐρ. : Σάν δοκιμασία; Ἀπ. : Σάν δοκιμασία, τήν ἀφήνει ὁ Θεός, δέν τήν εὐλογεῖ.. τήν ἀνέχεται, γιατί μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους. Θά μποροῦσε νά τούς συντρίψει ὅλους αὐτούς πού πᾶνε στά γήπεδα. Δέν τό κάνει. Ἤ αὐτούς πού πᾶνε στίς παραλίες καί κάνουν τά αἴσχη. Τό ἀνέχεται. Δέν εἶναι τό κατ’ εὐδοκίαν θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι τό κατά παραχώρησιν, τό δεύτερο θέλημα. Οὐσιαστικά εἶναι τό δικό μας θέλημα, πού τό ἀφήνει ὁ Θεός νά τό κάνουμε, γιατί μᾶς ἔχει δώσει ἐλευθερία. Ὅπως ὁ πατέρας ἔχει ἕνα παιδί ἄτακτο πού δέν παίρνει ἀπό λόγια, δέν ἀκούει τίποτα, κάνει τό δικό του.. Τί νά κάνει καί ὁ πατέρας; Νά τό σκοτώσει; Δέν τό σκοτώνει, τό ἀφήνει. Τό ἀνέχεται. Ἔτσι ἀνέχεται καί ὁ Θεός μερικά πράγματα. Ἐμεῖς τώρα πού προσπαθοῦμε νά ζήσουμε χριστιανικά τί θά ποῦμε; Ἀφοῦ τό ἀνέχεται θά τό κάνω; Ὄχι, ἐγώ δέν θά τό κάνω. Τό ἀφήνει ὁ Θεός γιά νά φανεῖ ἡ δική μου ἡ ἀρετή, πού θά εἶναι ἡ ἀντίσταση. Δέν εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ τό κακό πού κάνουν κάποιοι. Εἶναι τό κατά παραχώρηση. Τό παραχωρεῖ ὁ Θεός ἐπειδή μᾶς ἔκανε ἐλεύθερους, ἀλλά δέν τό θέλει, δέν τό εὐλογεῖ. Κι ἐμεῖς θά δείξουμε ὅτι ἀγαπᾶμε τόν Θεό μέ τό νά μήν τό κάνουμε, ὄχι μέ τό νά τό κάνουμε. Κι ἄς τό κάνουν οἱ πολλοί. Ἐμεῖς δέν θά πᾶμε μέ τούς πολλούς. Ἀκόμα κι ἄν τό κάνουν 234

ὅλοι, παιδιά, δέν θά πᾶμε. Ἐμεῖς θά μείνουμε μόνοι μας, ναί. Δέν θά εἴμαστε μόνοι μας, θά εἴμαστε μέ τόν Χριστό καί μέ τούς Ἁγίους Του. Ἐρ. : Γέροντα, ἤθελα νά πῶ γι’ αὐτό πού εἴπατε γιά τόν Ἅγιο Ἐφραίμ καί τή γυναίκα. Δηλαδή ἡ γυναίκα κοιτάει τόν ἄνδρα, ὁ ἄνδρας τό χῶμα, τό χῶμα τόν Θεό καί ὁ Θεός τά δημιουργήματά Του; Ἀπ. : Τό χῶμα δέν ἔχει ψυχή γιά νά κοιτάει. Τό χῶμα εἶναι ἕνα δημιούργημα. Ἀλλά ἤθελε νά πεῖ ἡ γυναίκα πού δίδαξε τόν ἀββᾶ, νά εἶναι ταπεινός, νά μή βλέπει ἀπρόσεκτα. Τή φώτισε ὁ Θεός νά τό πεῖ αὐτό. Γιατί πλάστηκε ἀπό τό χῶμα, γι’ αὐτό τοῦ τό εἶπε. Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com [1] Μικρός Εὐεργετινός, Παῦλος μοναχός Εὐεργετινός, Ἱ.Μ. Παρακλήτου, 2012. [2] Πρβλ. Γέν. 2,21. [3] Γέν. 3,16. [4] Γέν. 2,7. [5] Ἀποκ. 12,7. [6] Παρ. 16, 5. [7] Λουκ. 18, 13. [8] Ματθ. 23, 12. [9] Πρβλ. Ἰω. 6, 40 καί 14, 24. [10] Ματθ. 12, 36. [11] Ἰακ. 4, 7. [12] Παρ. 3, 34. [13] Ἱερ. 17, 5. [14] Ὅ.π. [15] Ἰω. 15, 5. 235

Γιά τά παιδιά,τήν ἐξωσωματική καί τά παντελόνια στίς γυναῖκες Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἦταν ἀσκητής στό Ἅγιον Ὄρος ἀπό πολύ μικρή ἡλικία. Ἀπό τήν ἡλικία περίπου τῶν δώδεκα ἐτῶν πῆγε καί ἔμεινε ἐκεῖ μέχρι περίπου δεκαοχτώ – δεκαεννέα ἐτῶν, μετά ὅμως ἀναγκάστηκε νά βγεῖ, μέ εὐλογία τῶν Γεροντάδων του, γιατί ἀρρώστησε. Ἦρθε στήν Εὔβοια, πού ἦταν ἡ πατρίδα του, ἔμεινε κάποια χρόνια σέ μοναστηράκια τῆς Εὔβοιας, καί μετά, ἐπειδή εἶχε πόθο νά διακονήσει τούς ἀσθενεῖς, ἦρθε στήν Ἀθήνα καί γιά τριάντα τρία χρόνια ὑπηρέτησε στήν Πολυκλινική Ἀθηνῶν στήν Ὁμόνοια. Ἦταν ἱερέας τοῦ Νοσοκομείου, τῆς Κλινικῆς. Κάνει ἐντύπωση ἡ βαθιά του γνώση, ἡ πνευματική, γιά θέματα οἰκογενειακά καί μάλιστα ἡ σημασία πού δίνει στίς λεπτομέρειες. Ἔλεγε: «Ὅ,τι θέλουμε, γεννᾶμε. Θέλουμε Ἁγίους, γεννᾶμε Ἁγίους. Στό χέρι μας εἶναι νά γεννήσουμε Ἁγίους. Ἡ ψυχοσωματική ὑγεία τοῦ παιδιοῦ ἀρχίζει νά διαμορφώνεται ἀπό τή σύλληψη, ἐν συνεχείᾳ ἐπηρεάζεται ἀπό τή ζωή τῆς μητέρας κατά τήν κύηση καί φυσικά ἀπό τή ζωή τοῦ ζεύγους»1. Αὐτά πού θά διαβάζουμε καί θά σχολιάζουμε εἶναι ἀπό ἕνα βιβλίο μέ τίτλο «Ἕνας νά μέ ἀκούσει….. καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του!». Ὁ Ἅγιος, μέ τή φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀλλά καί μέ τήν πεῖρα πού εἶχε ἀπό τήν ἐξομολόγηση, ἤτανε ἀκράδαντα βέβαιος ὅτι, ἄν κανείς ἐφάρμοζε τίς ὁδηγίες του, θά γεννοῦσε καί θά ἔπλαθε ἕναν ἅγιο. Μιά μητέρα πού θά ἀκολουθήσει τίς ὁδηγίες τοῦ Ἁγίου, θά κάνει ἕνα ἅγιο παιδί. Ἔλεγε, ἄς ποῦμε, σέ μία μητέρα, ὅταν συνέλαβε: «Μή διαλαλεῖς ὅτι εἶσαι ἔγκυος μέχρι νά φανεῖ… Μυστικά νά χαίρεσαι, νά προσεύχεσαι γι’ αὐτό πού ἔχεις, χωρίς βλέμματα καί σκέψεις τῶν ἀνθρώπων. Μοναδικά, ἀποκλειστικά. Ὅσο πιό μυστικά, τόσο πιό δυνατά, πιό αὐθεντικά. Ὅπως ἡ Παναγία, ἔτσι καί ἡ Ἐλισάβετ, (μητέρα Ἁγίου Ἰωάννου Προδρόμου) «καί περιέκρυβεν ἑαυτήν μῆνας πέντε»2»3. Δηλαδή, τί βλέπουμε ἐδῶ; Ὅτι ὁ Ἅγιος ἔχει ὡς πρότυπο τή ζωή τῶν Ἁγίων, τό Εὐαγγέλιο. Αὐτά πού λέει βασίζονται στίς μαρτυρίες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι καταγραμμένες μέσα στό ἱερό Εὐαγγέλιο. Ἡ Παναγία μας, ὅταν συνέλαβε, δέν κοινοποίησε τή κυοφορία της. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος εἶναι ἕνας αὐθεντικός ἑρμηνευτής τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, γιατί ἔχει τή φώτιση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀλλά καί τήν ἐμπειρία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἔτσι καί οἱ ὁδηγίες πού δίνει γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν, γιά τή μητρότητα, γιά τή συζυγία, ἀλλά καί γιά τή μοναχική ζωή, εἶναι Ἁγιοπνευματικές καί σωτήριες. 236

Ἔτσι λοιπόν βλέπουμε, νά συμβουλεύει τίς ἔγκυες μητέρες νά μή κοινοποιοῦν τήν κυοφορία τους, τήν ἐγκυμοσύνη τους, μέχρι νά φανεῖ, ὅπως ἀκριβῶς καί ἡ Παναγία μας καί ἡ Ἐλισάβετ, ἡ ὁποία λέει, «περιέκρυβεν ἑαυτήν μῆνας πέντε»4. Ἔλεγε, «ὅσο πιό μυστικά, τόσο πιό δυνατά, πιό αὐθεντικά». Καί ἔλεγε «ἡ διάπλαση ἑνός Ἁγίου ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ἀγωγή πού θά πάρει τό παιδί ἀπό τήν ὥρα τῆς συλλήψεως»5. Καί φυσικά ἀπό τή ζωή τῆς μητέρας ὅσο κυοφορεῖ τό ἔμβρυο καί μετά, ἀλλά καί ἀπό τή ζωή τοῦ πατέρα. Ἔλεγε «ἡ στενοχώρια τῆς μητέρας κατά τήν κύηση προσβάλλει ψυχικά καί σωματικά τό παιδί, ὅπως ἀλλεργίες, καρκίνος, καρδιά». Ὅταν ἡ μητέρα εἶναι σέ κατάσταση ἐγκυμοσύνης, γίνεται, ἔλεγε, «πολύ λεπτή, εὐαίσθητη, εὐσυγκίνητη, συγχωρητική, ἀνεκτική». Καί συμβούλευε: «Νά κάνεις περιπάτους. Νά παρατηρεῖς εἰκόνες Ἁγίων. Νά χαίρεσαι τή φύση, τόν γήινο παράδεισο. Νά χάνεσαι στό δάσος μέ εὐτελῆ ροῦχα (ἔχει σημασία νά φορᾶς παλιόρουχα). Νά ψάλλεις, νά μελετᾶς, νά ἀποστηθίζεις. Φιλοσόφισε τή ζωή. Καμιά στενοχώρια, πίεση, ἄγχος. Ὅλες, καί οἱ πιό λεπτές κινήσεις περνᾶνε στό βρέφος. Ζῆσε ἁπλά, σάν ἀρνάκι στό λιβάδι, ἀμέριμνα! Προσευχήσου ἔνθεα, λαχταριστά, ἀβίαστα, ἐντατικά»6. Βλέπετε; Στήν προσευχή πρέπει νά βάζουμε ὅλη μας τή ψυχή. Νά μήν τή κάνουμε ἔτσι χαλαρά, ξέψυχα. «Ὅλα γύρω μᾶς διδάσκουν! Νά ’σαι ξύπνια, σέ ἐγρήγορση. Ὅλες οἱ αἰσθήσεις ἀνοιχτές. Οἱ περισσότεροι ζοῦν ὡς κουφοί καί τυφλοί. Ἕνας νωθρός δέν βλέπει καί δέν ἀκούει. Γύρω μας χιλιάδες ζωές. Ἦχοι, συχνότητες, εὐωδίες»7. Σφύζει γύρω μας ἡ ζωή στήν κυριολεξία. Ἀλλά, ὅταν ζοῦμε μ’ αὐτή τήν πλαδαρότητα, τή νωρθότητα, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος, δέν βλέπουμε καί δέν ἀκοῦμε τίποτα. «Δέν φαντάζεσαι», λέγει, «πόσο ἐπηρεάζει τό ἔμβρυο τό περιεχόμενο τῶν αἰσθήσεών μας κατά τήν ἐγκυμοσύνη, ἀκόμα καί τήν ὄψη του. Πῶς νά τό ποῦμε αὐτό, εἶναι ἀδόκιμη λέξη. Νά τό λέμε «ἰδεοπλασία». Ψάξε στό λεξικό νά δεῖς ἄν ὑπάρχει»8. Δηλαδή, ἀνάλογα μέ τίς ἰδέες πού ὑπάχουνε στή μητέρα, πλάθεται τό ἔμβρυο. Μάλιστα εἶχε καταθέσει ἕνα περιστατικό ὁ Ἅγιος, σέ ἕνα ζευγάρι πού τόν ρώτησε ἄν ἐπιτρέπεται τό κοριτσάκι τους νά φοράει παντελόνια, καί γιά νά τούς πείσει ὅτι αὐτό δέν ἐπιτρέπεται, ὅπως λέει καί ἡ Ἁγία Γραφή, ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμα, στό Δευτερονόμιο, ὅτι δέν ἐπιτρέπεται οἱ ἄνδρες νά φορᾶνε γυναικεῖα καί οἱ γυναῖκες ἀνδρικά, τούς εἶχε διηγηθεῖ ἕνα περιστατικό. Μία μητέρα ἔγκυος ἔβλεπε κάθε πρωί ἕναν νέο γείτονα, ὁ ὁποῖος εἶχε ἔτσι μία πολύ ἄσχημη παραμόρφωση στό πρόσωπό του, σάν μελιτζάνα ἦταν, ἕνα ἐξόγκωμα. Καί σκεφτόταν αὐτή ἡ κυοφοροῦσα μητέρα, πόσο δυστυχισμένη θά ἤτανε ἡ μητέρα τοῦ νέου αὐτοῦ, πού εἶχε ἕνα τέτοιο παιδί. Μ’ αὐτές τίς σκέψεις κυοφοροῦσε τό παιδί της καί φανταζόταν πόσο θά ἦταν καί ἡ ἴδια δυστυχισμένη ἄν εἶχε ἕνα τέτοιο παιδί, καί ὅταν γεννήθηκε τό παιδί της εἶχε ἀκριβῶς τήν ἴδια παραμόρφωση! Ἀνάλογα μέ τή φαντασία πού εἶχε κάνει αὐτή, καί τίς σκέψεις πού εἶχε, διαμορφώθηκε τό παιδί της. Καί ἔγινε ὁλόκληρο ἰατρικό συμβούλιο καί ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔδωσε αὐτή τή λύση στό πρόβλημα. Οἱ ἰδέες καί 237

οἱ σκέψεις καί οἱ φοβίες τῆς μητέρας ἐπηρέασαν τό ἔμβρυο. Αὐτό πού τό ὀνομάζει ὁ Ἅγιος «ἰδεοπλασία». Βλέπετε τί σημασία ἔχει τό τί σκεφτόμαστε, ποῦ εἶναι ὁ νοῦς μας. Πόσο περισσότερο, τί σημασία ἔχει τί φορᾶμε. Ποιό εἶναι τό περιβάλλον μας καί τό ἄμεσο περιβάλλον μας, πού εἶναι τά ροῦχα μας. Στό ἴδιο βιβλίο, ἐπίσης, καί μιά πού εἴμαστε σ’ αὐτό τό θέμα, μιλάει πάλι γιά τό θέμα αὐτό τῆς ἐνδυμασίας. Καί ἔλεγε, ὅτι δέν πρέπει νά φοροῦνε τά κορίτσια -ἀπό μικρά νά μή φοροῦνε- παντελόνια, διότι ὠθοῦνται στήν ὁμοφυλοφιλία. Γι’ αὐτό καί ἡ Ἁγία Γραφή ἀπαγορεύει νά φορᾶνε οἱ ἄνδρες γυναικεῖα καί οἱ γυναῖκες ἀνδρική ἐνδυμασία. Πρέπει νά ξεχωρίζουν τά φύλα, γιατί ἀλλιῶς ὁδηγούμαστε στήν ὁμοφυλοφιλία. Τό κοριτσάκι, ἄν φοράει παντελόνια, νιώθει σάν ἀγόρι. Καί μάλιστα ἔλεγε καί κάτι πολύ σπουδαῖο, ὅτι τά παντελόνια μέ τήν πίεση πού ἀσκοῦνε ἐκεῖ στήν περιοχή ἀνάμεσα στά πόδια ἀπενεργοποιοῦν κάποια κύτταρα τῆς ἡδονῆς ἤ καί τά καταστρέφουν, τά ὁποῖα εἶναι πολύ εὐαίσθητα, καί ὅταν τό παιδάκι μεγαλώσει, δέν ἱκανοποιεῖται μέ τή φυσιολογική σχέση καί πάει πρός ἀνώμαλες σχέσεις, ὁδηγεῖται δηλαδή στήν ὁμοφυλοφιλία. Βλέπετε, πόση ζημιά κάνουν τά παντελόνια! Πόση ζημιά κάνει ἡ παραβίαση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Οἱ ἐντολές τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁδηγίες χρήσεως τῆς ὕπαρξής μας καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος τίς παραβαίνει, ὁπωσδήποτε ἔχει συνέπειες. Δέν εἶναι ὅτι τόν τιμωρεῖ ὁ Θεός, ἀλλά ἡ ἴδια ἡ παρανομία, ἡ ἴδια ἡ παράβαση, ἔχει μέσα της τόν θάνατο. Ἔλεγε, λοιπόν, ὁ Ἅγιος γιά τήν «ἰδεοπλασία». «Ἡ ἰδέα ὑλοποιεῖται, παίρνει χαρακτηριστικά, ἀλλάζει ἀκόμα καί τό DNA. Ὅπως συνέβη στόν Ἰακώβ καί τόν Λάβαν ὅταν ἦταν νά χωρίσουν τή περιουσία τους. Λέει ὁ Ἰακώβ: «Θά μοῦ δώσεις τά πρόβατα πού αὐτή τή χρονιά θά βγοῦν παρδαλά» κι ὁ Ἰακώβ ἐκεῖ πού τά πρόβατα ἔπιναν νερό, ἔβοσκαν καί μετά συνευρίσκοντο, ξεφλούδισε κατά μέρη τούς φλοιούς τῶν δένδρων, κι ἐκείνη τή χρονιά ὅλα τά ζῶα γέννησαν παρδαλά νεογνά»9. Ἔλεγε πάλι πνευματικό του παιδί: «Παιδί μου, βλέπω ὅτι φορᾶς ψηλά τακούνια. Καλό θά εἶναι νά βάλεις στρωτά, γιατί δέν γίνεται καλή κυκλοφορία τοῦ αἵματος καί ἐπηρεάζεται ἀρνητικά τό μωρό»10. Ἐπίσης ἔλεγε στή μητέρα ὅταν θά εἶναι λεχώνα: «Μή δεχθεῖς ἐπισκέψεις ἐπί σαράντα ἡμέρες. Εἶναι μοναδικές γιά σᾶς. Καθορίζεται ἡ πορεία τοῦ μωροῦ. Πολύ σοφά τό καθόρισε ἡ Ἐκκλησία μας»11. «Τά παιδιά», ἐπίσης ἔλεγε, «νά μή τά παίρνεις ἀγκαλιά καί νά μήν τά χαϊδεύεις. Ὅπως τά μάθεις τίς πρῶτες ὧρες! Τό κλάμα τοῦ μωροῦ εἶναι τραγούδι ἄν τοῦ ἔχεις καλύψει τίς ἀνάγκες. Ἄν ὑποκύψεις τήν πρώτη φορά, τό ’χασες τό παιχνίδι ͘ ἄν 238

ὑπακούσεις, τό κέρδισες». Δηλαδή, ἄν δέν δώσεις σημασία στό πρῶτο κλάμα, τό ἀφήσεις νά κλάψει καί δέν τό πάρεις ἀγκαλιά, τό μαθαίνεις τό παιδί νά κάνει ὑπακοή. Ἀλλιῶς σέ χειρίζεται μέ τό κλάμα. «Μήν ἀφήνεις ἄλλους νά τά παίρνουν ἀγκαλιά, γιατί γίνονται μαλθακά, ἐξαρτημένα σωματικά, νωθρά, καί μετά τούς μεταδίδουν τά δικά τους. Τ’ ἁρπάζουν ὅλα. Οἱ ἀδυναμίες κολλᾶνε σάν τά μικρόβια»12. «Νά τά χαϊδεύεις πνευματικά, νά τά φιλᾶς νοερά, ἡ ἀγάπη σας νά εἶναι μυστική. Ὅταν προσεύχεσαι, νά τούς αἰσθάνεσαι ὅλους ἑνωμένους μέσα στήν καρδιά σου. Ἄν θέλεις νά τά φιλήσεις καμιά φορά, κάν’ το στό κεφαλάκι τους πρίν κοιμηθοῦν». Τό πολύ-πολύ, ἔλεγε, νά τά χαϊδεύεις λίγο στά μαλλιά. «Τά μωρά εἶναι πολύ εὐαίσθητα καί ἐρεθίζονται μέ τά χάδια καί διατηροῦν στή μνήμη τους τήν εὐχαρίστηση ἀπό αὐτά»13. «Νά προσεύχεσαι πάνω ἀπό τά κρεβάτια τους ὅταν κοιμοῦνται, διότι τότε τό κακό εἶναι ἀδύναμο, δέν ἀντιστέκεται. Νά ’στε προσεκτικοί, μή σᾶς βλέπουν μέ νυκτικά.. ἤ ἐσώρουχα. Τά σταυρώνουμε, σηκώνουμε τά χέρια ψηλά καί εὐχόμαστε μέ λαχτάρα. Ἡ προσευχή μας τότε ἐπιδρᾶ πιό εὔκολα καί ἡ εὐχή ἐνεργεῖ σέ βάθος»14. Βλέπετε, πόση σημασία δίνει ὁ Ἅγιος στή σεμνοπρεπή ἐμφάνιση καί μέσα στό σπίτι, γιά νά διδαχθοῦν καί τά παιδιά τή σεμνότητα. «Ἄν κάνουν ἀταξίες τά παιδιά, νά τά διορθώνεις κι ἄς μή σέ ἀκούσουν. Τό σωστό πρέπει νά λέγεται, νά φανερώνεται. Ἄν δέν χρησιμοποιεῖς τή βακτηρία σου, μισεῖς τόν σόν υἱόν15». Νά ἐδῶ πού λένε ὅτι ὁ Ἅγιος ἤτανε πολύ ἐλαστικός καί χαλαρός. Τό ἀντίθετο! Διδάσκει στούς γονεῖς τήν αὐστηρότητα, ὅπως τό λέει καί ἡ Ἁγία Γραφή. Πρέπει ὁ γονιός νά μή λυπᾶται τή μαγκούρα του, ἀλλιῶς μισεῖ τό παιδί του, ἄν δέν τό τιμωρεῖ, ἄν δέν τό παιδαγωγεῖ σωστά. «Θά ’χεις μιά βεργούλα ὥστε νά μήν τά δέρνεις μέ τό χέρι. Θά τούς λές: «πήγαινε φέρε τή βεργούλα νά σέ δείρω». Ἐν τῷ μεταξύ ὁ θυμός σου θά ἔχει ἐξατμιστεῖ καί τότε ἀπαθῶς τά δέρνεις. «Τώρα, ἄς ζητήσουμε συγγνώμη ἀπό τόν Χριστό μας. Αὐτό πού κάναμε δέν τό θέλει ὁ Χριστός»». Ἔτσι δηλαδή νά λές στό παιδί σου, νά τό παρακινεῖς σέ μετάνοια. ««Ὅς φείδεται τῆς βακτηρίας μισεῖ τόν υἱόν αὐτοῦ, ὁ δέ ἀγαπῶν ἐπιμελῶς παιδεύει»16»17. Βλέπετε; Εἶναι ἀναγκαῖο, ἀναγκαιότατο, ἡ παίδευση, ἡ παιδαγωγία. «Δέ χρειάζεται νά φορᾶς παντελόνια στά κοριτσάκια σου. Κατευθείαν φουστανάκια. Ὅταν φορᾶνε ἀντρικά παντελόνια χαλάει ὁ ψυχισμός τους. Κάτι παθαίνει καί μετά δέν ἀγαπᾶνε τούς ἄντρες τους ὅταν παντρευτοῦν. Ὑπάρχει μεγάλη προσπάθεια ἐξομοίωσης τῶν δύο φύλων καί θά τό δεῖς ἀργότερα»18. Αὐτό τό ζοῦμε σήμερα, πού βασιλεύει ἡ ὁμοφυλοφιλία καί ἔχει κυριαρχήσει παγκοσμίως. Καί βλέπετε ἐπιβάλλονται, ἐνῶ εἶναι μόνο τό 6% -ζήτημα ἄν εἶναι καί τό 6% τοῦ πληθυσμοῦ τῆς γῆς- καί ἔχουν πάρει τά πόστα στήν πολιτική, στόν καλλιτεχνικό κόσμο ἔχουν κυριαρχήσει, ἀκόμα καί μέσα στήν Ἐκκλησία σ’ ἕναν βαθμό. Θέλει λοιπόν πολλή προσπάθεια νά μή συμπλέουμε μ’ αὐτή τή τάση τοῦ λεγόμενου “unisex”, πού ἀπό 239

πίσω εἶναι ὁ διάβολος. Θέλει νά καταστρέψει τήν ἀνθρωπότητα μέ τήν ὁμοφυλοφιλία. «Οἱ ὁμοφυλοφιλικές τάσεις ἀρχίζουν ἀπό τή βρεφική ἡλικία. Ἀπόφυγε ἐντελῶς τά παντελόνια. Ἐκεῖ πού πιέζουν ἀνάμεσα στά πόδια εἶναι τά κύτταρα τῆς ἡδονῆς, τά ὁποῖα εἶναι εὐπαθῆ καί ἀδρανοποιοῦνται μέ τήν πίεση, καταστρέφονται καί δέν ἱκανοποιοῦνται μετά ἀπό τούς ἄνδρες τους καί ζητᾶνε μή φυσιολογικές διεξόδους»19. «Νά μάθουμε στήν οἰκονομία, στή στέρηση, τά παιδιά. Μή τούς παίρνεις ὅ,τι θέλουν. «Δέν ἔχουμε χρήματα», νά λές κι ἄς ἔχετε. «Θά μαζέψουμε κι ἄν μπορέσουμε θά τό πάρουμε αὐτό τό παιχνίδι». Βάλε τά παιχνίδια στό πατάρι καί κατά διαστήματα κατέβασε ἕνα. Μάζεψε τό ἄλλο, ὥστε νά ξεχαστεῖ… καί μετά ἀπό κάποιο διάστημα νά τό βγάλεις ὡς καινούριο. Ἔτσι θά ἀπασχολεῖται ὅταν εἶσαι ἔξω ἀπό τό δωμάτιο»20. «– Θά ἔρθει ἡ τάδε, νά σᾶς δεῖ». Κοιτάξτε, αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό τό περιστατικό. Λέει στή μητέρα, θά ἔρθει ἡ τάδε γυναίκα νά σᾶς δεῖ. «- Δέν πρέπει νά ἀγγίξει ἤ νά πάρει τό παιδί ἀγκαλιά. – Γέροντα, αὐτό εἶναι ἀδύνατον. Ὅ,τι ἄλλο εἶναι νά τό ὑποστῶ, ἀλλά αὐτό δέν μπορῶ νά τῆς τό πῶ, εἶναι ζεμάτισμα, δέν τό ἀντέχω, λέει ἡ μάνα. «- Παιδί μου, πάρε τό μωρό καί φύγε. Πήγαινε βόλτα στήν παιδική χαρά, κάπου. – Δέ γίνεται, Γέροντα. Δέν μπορῶ. – Κόρη μου, ὅπως ὑπάρχουν τά φυσικά μικρόβια, ὑπάρχουν καί τά πνευματικά, πού τά κολλᾶμε καί ὑποβόσκουν. Ὅμως σ’ ἔναν πειρασμό ξεπηδοῦν καί σέ ἁρπάζουν μέ ἔξαρση καί δύσκολα θεραπεύονται. Τί νά σοῦ πῶ. Τό μωρό τά ἁρπάζει ὅλα. Πάρ’ το καί φύγε»21. «Πήγαμε στόν Γέροντα. – Γέροντα, πῶς θά τό ποῦμε; Προτιμῶ νά ὑπομείνω ὁτιδήποτε, παρά νά στενοχωρήσω συγγενικό πρόσωπο». Βλέπετε, πόσο κολλημένοι εἴμαστε στή σαρκική συγγένεια. Ἐνῶ δέν ὑπάρχει πνευματική συγγένεια πολλές φορές μέ τούς σαρκικούς μας συγγενεῖς, γιατί εἶναι μακράν τοῦ Χριστοῦ καί ἔχουν ἕνα σωρό πνευματικά μικρόβια καί αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ἀπαγορεύεται νά ἔρχονται σέ στενή ἐπικοινωνία μέ τά παιδιά μας. «- Ἐγκληματεῖς ἐνώπιον τοῦ παιδιοῦ σου», λέει ὁ Γέροντας. «- Ἐγώ τί ἦλθα νά κάνω; Νά χωρίζω ἀνθρώπους; Παπάς εἶμαι, ἦρθα νά τούς εἰρηνεύω. Ἔχω δεῖ πολλά ἐγκλήματα, πολλούς χωρισμούς ἐξαιτίας τῶν γονέων τῶν συζύγων. Ἐμεῖς ὅ,τι γίναμε, γίναμε. Ἀλλά αὐτό τό μωρό δέν θέλω νά δηλητηριαστεῖ… Μίλησε στόν καθένα ἰδιαιτέρως καί μετά καί στούς δύο. Πρώτη φορά ὁ Γέροντας ἦταν τόσο αὐστηρός. – Ἄν δέν μέ ἀκούσετε, θέλω νά βρεῖτε ἄλλον πνευματικό»22. Βλέπετε; Ἀμέσως τούς διώχνει κιόλας, ἀφοῦ δέν κάνουν ὑπακοή. Πόσο αὐστηρός καί ἀπόλυτος ἦταν! Γιατί ἤθελε νά προφυλάξει τό παιδί ἀπ’ τά πνευματικά μικρόβια. «Ἀκοῦστε παιδιά μου, ὑπάρχει αὐστηρότης πού εἶναι ὅμως ἐλεημοσύνη καί ἐλεημοσύνη πού εἶναι κακούργημα»23. Φοβερός λόγος! Αὐτοί πού περνᾶνε σήμερα 240

ὡς διαλλακτικοί, ὡς ἔτσι ἀνθρώπινοι.. πού κατανοοῦν τίς δυσκολίες κ.λ.π. τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἐγκληματίες πολλές φορές. Καί αὐτοί μπορεῖ νά εἶναι καί «πνευματικοί» χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα, οἱ ὁποῖοι κάνουν ἀνεπίτρεπτες ἐκπτώσεις στόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί στούς ἱερούς Κανόνες. Ὑπάρχει αὐστηρότης πού ὅμως εἶναι ἐλεημοσύνη, γιατί εἶναι ἀληθινή ἀγάπη. Ἐξάλλου καί ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀγάπη. Καί ὑπάρχει καί ἐλεημοσύνη φαινομενική, πού εἶναι κακούργημα. «Νά βάλετε τά παιδιά νά δουλεύουν. Νά ἀπασχολοῦνται. Τό καθένα ὑπεύθυνο σέ κάποιο τομέα. Ἄλλο στίς κότες, ἄλλο στά δένδρα. Ἔτσι θά μάθουν ν’ ἀγαποῦν καί νά προσέχουν τή φύση, τόν γήινο παράδεισο, καί δέν θά τρέχουν στίς καφετέριες. Πάρε μία γίδα. Θά σέ διδάξει ἡ Γερόντισσα πῶς νά τή περιποιεῖσαι»24. Βλέπετε, πώς ὁ Ἅγιος ἦταν πρακτικός καί δίδασκε αὐτό τό τόσο αὐτονόητο, κι ὅμως δέ γίνεται, νά μάθουν τά παιδιά νά ἐργάζονται. Γιά τήν τηλεόραση. «Ὁ πόθος γιά τηλεόραση βλάπτει λιγότερο ἀπό τό νά τήν ἔχετε μέσα στό σπίτι»25. Λένε μερικοί, τί θά κάνουμε χωρίς τηλεόραση;… θά τρέχουν τά παιδιά μας σέ ξένα σπίτια κ.λ.π. Αὐτό εἶναι λιγότερο κακό ἀπό τό νά τήν ἔχεις μέσα στό σπίτι. «Οἱ κατ’ οἶκον ἀσχολίες τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας εἶναι νά ἐργαζόμαστε, νά μελετᾶμε, νά προσευχόμαστε, νά συζητᾶμε»26. «Τούς φίλους σας νά τούς κρατᾶτε σέ κάποια ἀπόσταση, ὥστε νά σᾶς ἐπισκέπτονται μόνο ὅταν τούς καλεῖτε». Βλέπετε πῶς πρέπει νά ἔχουμε τήν ἀνεξαρτησία μας; Τήν προσωπική μας ζωή. Καί νά μήν ἔχουμε παρεμβολές. «Καλό θά εἶναι νά μήν πιάνεις φιλίες μέ τούς γείτονες. Θά τούς χαιρετᾶς, θά τούς μιλᾶς γιά λίγο, ἀλλά ὄχι κάθε τόσο νά τούς βάζεις στό σπίτι σου». Γιατί δυστυχῶς, οἱ περισσότεροι σήμερα γείτονες -καί Ἕλληνες- στατιστικά εἶναι εἰδωλολάτρες, ἄν σκεφτοῦμε ὅτι μόνο τό 3% τῶν Ἑλλήνων ἐκκλησιάζεται. Καί φυσικά αὐτοί θά εἶναι καί γείτονές σου. Δέν μπορεῖς νά τούς ἔχεις στό σπίτι, οἱ ὁποῖοι, ὅταν ἔρχονται, θά ἐπηρεάσουν ἀρνητικά ὅλη τήν ἀτμόσφαιρα, καί τά παιδιά σου. Θά τούς χαιρετᾶς, θά τούς μιλᾶς γιά λίγο, ἀλλά ὄχι κάθε τόσο νά τούς βάζεις στό σπίτι σου. «Δέν ἔχουμε καιρό γιά χάσιμο. Μή χάσουμε τή στιγμή τῆς Χάριτος πού ἀναζητοῦμε μέ τή μελέτη καί τήν προσευχή. Ἄς μή χασομερᾶμε, ἀλλά νά ζοῦμε «ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν»27»28. «Μέ προτροπή τοῦ Γέροντα πῆγα σέ ἕνα συνέδριο ψυχολογίας καί ἀπηύθυνα τήν ἑξῆς ἐρώτηση: – Ποιά εἶναι ἡ φυσιολογία τῆς ψυχῆς; Στήν ἰατρική ἔχουμε ἀνατομία, φυσιολογία, ὑγιεινή, θεραπευτική ἀγωγή. Ὅταν σπάσει ἤ στραβώσει τό χέρι ἡ ἐπαναφορά του μέ γύψο ἤ νάρθηκα γίνεται μέ εὐθυγράμμιση. Μιά ἄρρωστη ψυχή πῶς θά τήν θεραπεύσει ὁ ψυχίατρος, ἀφοῦ δέν γνωρίζει τήν ἀκριβή φυσιολογία της; Ποιά εἶναι ἡ φυσιολογία τῆς ψυχῆς; 241

Ἀπάντηση μᾶς δίνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ἐπιστολή του, ὅπου γράφει γιά τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος: «Ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια»29. Ἔ, ἡ ἀγάπη, ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη κ.λ.π. εἶναι τό φυσικό». Αὐτή εἶναι ἡ φυσιολογική ζωή τῆς ψυχῆς. «Τό δύσκολο εἶναι νά θυμώνεις, νά βρίζεις, νά ὑποφέρεις. Ἡ ἁμαρτία εἶναι μιά κουταμάρα»30. Ἀκοῦστε τί λέει καί γιά τόν κόπο. «Ἀγκάλιασε τόν κόπο. Ὁ κόπος εἶναι χαρά, ἀγαλλίαση, ὑπομονή. Τί σημαίνει ὑπομονή; Μοῦ ἀξίζει αὐτό πού μοῦ συμβαίνει. Δέν θέλω νά κάνεις ὑπομονή! Ἔχει κάτι τό τεχνητό, τό τῆς προσωπικῆς θελήσεως. Ἀφέσου στόν Θεό. Μεταποίησέ τα ὅλα σέ προσευχή. Μή νομίζεις ὅτι ἐσύ κάτι κατορθώνεις. Ὅλα «ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί ἡμᾶς Χριστῷ»31. Τίποτα νά μή σέ πιέζει, νά μή σέ στενοχωρεῖ. Ὅλα μέσα στήν ἐλευθερία τοῦ «πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα». Μέ ποιά ἔννοια λέει, δέν θέλω νά κάνεις ὑπομονή; Νά μήν τό κάνεις δηλαδή κάτι ἀναγκαστικά. Ἔ, τί νά κάνουμε;.. ὑπομονή.. Ὄχι! Νά τά δέχεσαι ὅλα μέ χαρά, μέ δοξολογία. «Εὐφροσύνη, ἐνθουσιασμός, τόνωση τῆς ψυχῆς»32. «Ἡ δουλειά νά εἶναι προσευχή σου καί ἡ προσευχή νά εἶναι ἡ κατ’ ἐξοχήν δουλειά σου»33. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι λατρευτικό ὄν. Ἡ κύρια ἐργασία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό νά λατρεύει τόν Θεό, ν’ ἀγαπᾶ τόν Θεό. Ἡ πρώτη ἐντολή. Νά λειτουργεῖ. Γι’ αὐτό εἶναι κεφαλαιώδους σημασίας νά συμμετέχουμε στήν καθημερινή Θεία Λειτουργία. «Ὅσο πιό βαθιά ζεῖς αὐτά τά πράγματα, τόσο πιό ἀνέκφραστα εἶναι, πιό λεπτά, πιό μυστικά, «ἀνώτερα μαθηματικά». Μόνο ὅποιος τά ζεῖ, τά αἰσθάνεται. Ὅπως τό λέει ὁ ποιητής «τό πιό καλό δοξαστικό μου θά μένει αὐτό πού δέν εἰπώθη»34. Ἀκοῦστε τί λέει καί γιά τά παιδιά τοῦ σωλῆνα, τή λεγόμενη «ἐξωσωματική». «Τά παιδιά τοῦ σωλῆνα εἶναι οἱ ἐγκληματίες τοῦ μέλλοντος». Ἀκοῦτε τί λέει; «Ἁφοῦ ὑπάρχει ἕνα χρονικό διάστημα (κατά τό ὁποῖο καλλιεργοῦνται τά ὠάρια καί τά σπερματοζωάρια στό ἐργαστήριο) πού δέν ἐπενεργεῖ ἡ ψυχή τῆς μητέρας προστατευτικά γιά τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ». Βλέπετε; Προστατεύει ἡ ψυχή τῆς μητέρας τό ἔμβρυο. Ἀλλά ὅταν καλλιεργεῖται ἐκτός τῆς μητέρας; Τά κύτταρα εἶναι ἀπροστάτευτα, πού σημαίνει εἶναι ἀνοιχτά σέ δαιμονικές ἐπιρροές. Γι’ αὐτό, λέει, θά δημιουργηθοῦν ἀπ’ αὐτά τά παιδιά ἐγκληματίες τοῦ μέλλοντος. «Αὐτό τό χρονικό διάστημα δέν καλύπτεται μέ τίποτε. Ξεφεύγουμε ἀπό τήν ἀνθρώπινη διαδοχή, ἀπ’ τό ἀνθρώπινο γένος. Αὐτά τά παιδιά εἶναι κάτι ἄλλο! Οὔτε τά σκληρά ναρκωτικά δέν τά ἱκανοποιοῦν!»35 Ἔχουνε στέρηση ἀγάπης. «Ὁ Ἅγιος Πορφύριος σέ πάρα πολλές περιπτώσεις ὑπεστήριζε ὅτι ἡ τεχνητή γονιμοποίηση εἶναι ἐπιβλαβής γιά τό ἔμβρυο. – Κάνε, μετά εἴκοσι χρόνια, μιά σχετική ἔρευνα νά βρεῖς τί κάνουνε αὐτά τά παιδιά, σέ τί κατάσταση βρίσκονται», τά παιδιά πού ἔχουν γεννηθεῖ μέ ἐξωσωματική. «Ἕνας πολύ γνωστός γυναικολόγος, 242

πού εἶχε μετεκπαιδευθεῖ στήν Ἀμερική στό θέμα τῶν παιδιῶν τοῦ σωλῆνα, ὅταν τοῦ ἐξήγησα τίς βλάβες πού προκαλεῖ αὐτή ἡ μέθοδος συλλήψεως, τά παράτησε ἀμέσως. Μέ ἄκουσε, μωρέ, αὐτός ἀμέσως! Εἶναι σπουδαῖος. Κατάλαβε!, μοῦ ἔλεγε ὁ Γέροντας μέ ἐνθουσιασμό»36. «Ἡ ψυχική νόσος εἶναι ἡ πιό εὔκολη στό νά ἰαθεῖ». Λέει «Πῶς νά στό πῶ; Ἡ ψυχική νόσος εἶναι ἐγωισμός»37. Καί ἡ κατάθλιψη καί ὅλα αὐτά τά ψυχικά – ψυχολογικά ἔχουν ὡς ὑπόβαθρο τόν ἐγωισμό. Ἔλεγε καί γιά τίς μετάνοιες πόσο ὠφέλιμες εἶναι, οἱ γονυκλισίες. «Ὁ Γέροντας μᾶς ἔδειξε μέσα στό τροχόσπιτό του τόν τρόπο πού γίνονται οἱ μετάνοιες. Ἔκανε πολλές μετάνοιες καί τόσο γρήγορα, πού μᾶς συναγωνιζόταν στή νεότητα. Ἔκανε τίς πιό ὡραῖες μετάνοιες καί μάλιστα μέ εἰδική τέχνη: τά γόνατα νά μήν ἀκουμπᾶνε στό δάπεδο, οἱ ὠμοπλάτες νά συναντῶνται, τό κεφάλι νά γέρνει πρός τά κάτω καί πρός τό στέρνο. Οἱ μετάνοιες, μᾶς ἔλεγε ὁ Γέροντας, εἶναι ἡ πιό φιλάνθρωπη καί σοφή γυμναστική γιά τήν κανονική λειτουργία τόσο τῆς ψυχῆς ὅσο καί τοῦ σώματος. Βοηθοῦν τήν κανονική ἀναπνοή, τήν ἀνάπτυξη τοῦ στήθους, τήν ἐνδυνάμωση τῶν μυῶν τοῦ στομάχου, τήν κυκλοφορία τοῦ αἵματος καί πολλές ἄλλες λειτουργίες τοῦ ὀργανισμοῦ μας»38. «Παρακολουθώντας ὁ Γέροντας τήν τηλεοπτική ἐκπομπή «Τό Ἀρχονταρίκι» λέει: «Μωρέ, τί βάζουν αὐτούς τούς ἱερεῖς νά μιλοῦν; Αὐτοί εἶναι πολύ μπερδεμένοι. Δέν πιστεύουν οὔτε στήν ἐξομολόγηση οὔτε στή δύναμη τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας. Αὐτοί πιστεύουν στήν ψυχανάλυση, πού ἔμαθαν στήν Ἀμερική!̔ή »39. Βλέπετε; Ἁπλά, σοφά καί «Ad hoc» πού λέμε, στόν στόχο ἀκριβῶς! Δυστυχῶς , ὑπάρχουν τέτοιοι πολλοί, ἱερεῖς καί θεολόγοι, «μεταπατερικοί» λεγόμενοι, πού προσπαθοῦν νά ἑρμηνεύσουν καί νά βοηθήσουν τούς ἀνθρώπους ψυχολογικά, μέ βάση τίς θεωρίες τῶν ψυχολόγων καί τῶν ψυχαναλυτῶν, τοῦ Φρόυντ καί τοῦ Γιούνγκ, οἱ ὁποῖοι ὅσο περνᾶνε τά χρόνια ἀποδεικνύεται ὅτι ἦταν ἀποκρυφιστές, μάγοι, συνδεδεμένοι μέ τή μαγεία. Διδασκαλίες δαιμόνων εἶναι οἱ διδασκαλίες τῆς ψυχολογίας καί τῆς ψυχιατρικῆς. Κι ὅμως πάρα πολλοί γονεῖς σήμερα ἀκολουθοῦν αὐτές τίς διδασκαλίες, γι’ αὐτό καί καταστρέφουν τά παιδιά τους. «Ὁ ἔπαινος βγάζει κούφιο τόν ἄνθρωπο». Ἐνῶ, βλέπετε, ἡ ψυχολογία τί λέει; Νά τονώνεις τό παιδί μέ ἐπαίνους, μέ μπράβο, γιά νά ἔχει ὑψηλή αὐτοεκτίμηση καί αὐτοπεποίθηση! Ὁ Ἅγιος ἔλεγε τό ἀντίθετο, ὁ ἔπαινος κάνει κούφιο τόν ἄνθρωπο. «Διώχνει ἀπό πάνω του τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἡ χάρις ἔρχεται μέ τήν ἁγία ταπείνωση» καί ὄχι μέ τήν ὑπερηφάνεια καί τόν ἐγωισμό. «Οἱ ἐγωισταί δέν μποροῦν νά εἶναι χριστιανοί. Ἄν ἐπαινεῖς τά παιδιά, θά βγοῦν στή ζωή τους ἐγωιστές, ὄχι χριστιανοί»40. Γι’ αὐτό ἔχουμε χάσει ὅλα τά παιδιά ἀπ’ τήν Ἐκκλησία σήμερα. «Ὁ διάβολος εἶναι ὁ μέγας ἑωσφόρος, ὁ μέγας ἐγωιστής. Ὁ ἄνθρωπος ὁ ταπεινός εἶναι ὁ τέλειος ἄνθρωπος, ἐνῶ ὁ ἐγωιστής εἶναι ὁ πλανεμένος, ὁ ὁδηγούμενος ὑπό 243

τοῦ διαβόλου. Εἶναι ἄνθρωπος τοῦ κακοῦ πνεύματος, ἀπροσάρμοστος»41. Βλέπετε, πόσα παιδιά σήμερα δέν μποροῦν νά προσαρμοστοῦν… μέ τίποτε. «Τά παιδάκια μας, μέσα ἀπό τίς οἰκογένειές τους καί τά σχολεῖα μας, ἔγιναν ἀτίθασα, δέν ξέρουν τί κάνουν. Ὁ διάβολος κατόρθωσε νά κάνει τή γῆ βαβέλειο». Βαβέλ! Πύργος τῆς Βαβέλ.. σύγχυση. «Μᾶς ἔφερε σέ βαβέλειο ἐποχή γιά νά μή μποροῦμε νά συννενοηθοῦμε. Κατόρθωσε νά κρύψει τόν ἑαυτό του καί στή θέση του νά βάλει ἄλλα πράγματα. Γι’ αὐτό οἱ -σύγχρονοι- ψυχολόγοι, ψυχαναλυτές, οἱ ψυχίατροι, οἱ ψυχοπαθολόγοι δέν παραδέχονται τόν διάβολο». Κι ὅμως, πίσω ἀπ’ ὅλα τά ψυχικά καί τά ψυχολογικά κρύβονται δαιμόνια. «Ὅλοι αὐτοί –ψυχολόγοι κ.λ.π.– δέν λένε, λοιπόν, ὅτι αὐτό πού ἔχεις εἶναι διαβολικό, ἑωσφορικό, ἐγωιστικό… Φύγαμε ἀπό τόν Χριστό. Ἄν πᾶς σέ αὐτούς τούς γιατρούς, σοῦ γεμίζουν τίς τσέπες ναρκωτικά (ψυχοφάρμακα) καί μέ φάρμακα κοιμᾶσαι, μέ φάρμακα ξυπνᾶς, μέ φάρμακα περπατᾶς. Αὐτά τά φάρμακα τεμπελιάζουν τόν ὀργανισμό καί ἀντί νά ἀναλάβει ὁ ἴδιος τήν ἀντιμετώπιση, περιμένει βοήθεια ἀπ’ ἔξω. Νά δυό παραδείγματα ἀπροσάρμοστων καί ἐγωιστῶν, πού ἔγιναν τέτοιοι γιατί στή ζωή τους δεχόντουσαν μόνο ἐπαίνους: 1. Ἄν πεῖς σέ κάποιον ἀπό τούς ἐργάτες ἐδῶ τοῦ μοναστηριοῦ ὅτι «δέν τό ἔκανες καλά αὐτό, διόρθωσέ το, σέ παρακαλῶ», αὐτός τά παρατάει ὅλα στή μέση καί φεύγει. Ἡ δουλειά μένει πίσω. Πότε θά τελειώσει τό μοναστήρι;»42. Ἔχει τόσο ἐγωισμό, πού δέν δέχεται οὔτε μία ὑπόδειξη. «2. Δίνω ὁδηγία σέ μιά κοπέλα ἐδῶ γιά μιά δουλειά. Βλέπω πώς δέν τή κάνει σωστά καί τῆς λέω «Τί εἶναι αὐτά; Κοτζάμ γυναίκα καί δέν καταλαβαίνεις νά κάνεις σωστά τή δουλειά;». Δέν κατάλαβα ὅτι τή μάλωσα. Καί ὅμως ἔφυγε θυμωμένη στό δάσος καί κλαίουσα»43. Μόνο πού τῆς εἶπε αὐτή τήν κουβέντα. «Τί σημαίνει μονοτονικό;». Μιλάει καί γιά τή γλώσσα. «Σημαίνει μονότονο. Καί τόνους θέλει μιά γλώσσα, γιά νά εἶναι ἐκφραστική, ἀλλά βέβαια καί πλούσιο λεξιλόγιο. Ὅσο πιό πλούσιο λεξιλόγιο ἔχει μιά γλώσσα, τόσο λεπτομερέστερα μπορεῖ νά ἐκφράσει τίς ἐμπειρίες μας, τά (συν)αισθήματά μας»44. Εἶναι ἐγκληματικό αὐτό πού ἔχει γίνει στή γλώσσα μας. Ἔμαθα ὅτι σχεδιάζεται νά φτιαχτεῖ ἕνα σχολεῖο στήν Ἀριζόνα, δίπλα στό μοναστήρι τοῦ πατρός Ἐφραίμ, συγχρόνου ἁγίου, καί θά εἶναι -παρακαλῶ- μέ πολυτονικό! Θά διδάσκονται τά ἑλληνικά τά παιδιά μέ τό πολυτονικό ἀπό τήν πρώτη μέχρι τήν τελευταία τάξη. Θά πηγαίνουμε νά μάθουμε ἑλληνικά στήν Ἀμερική… αὐτά εἶναι τά χάλια μας. «Στίς πρῶτες πρόβες τῆς Πειραϊκῆς Ἐκκλησίας πῆρα τόν Σεβασμιότατο Πειραιῶς καί τοῦ λέω «ὅ,τι ἐπόθησε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος (νά κηρύττει καί νά τόν ἀκούει ὅλος ὁ κόσμος) ἐσύ τό πέτυχες μέ τό ραδιόφωνο. Χρησιμοποίησέ το!»45. Βλέπετε; Ὁ Ἅγιος ἤτανε ὑπέρ τῆς καλῆς χρήσης τῆς τεχνολογίας. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης 244

ὁ Χρυσόστομος ἔλεγε, θέλω ν’ ἀνέβω σ’ ἕνα βουνό καί νά κηρύξω σ’ ὅλο τόν κόσμο, νά μ’ ἀκούσει ὅλος ὁ κόσμος. Καί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Πορφύριος, αὐτό γίνεται τώρα μέ τήν τεχνολογία, μέ τό ραδιόφωνο καί μέ τό διαδίκτυο. Αὐτά εἶναι μερικά ἀπό αὐτά πού γράφει σ’ αὐτό τό ὡραῖο βιβλίο, «Ἕνας νά μέ ἀκούσει» τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου καί βλέπετε πόσο σοφά καί πρακτικά διδάσκει ὁ Ἅγιος καί κατευθύνει τούς γονεῖς καί ὅλους μας. Πόσο μεγάλη ἀξία ἔχει ἡ προσευχή, ἡ ταπείνωση, ἡ ἐν Χριστῷ ζωή καί πόσο πλανεμένοι γινόμαστε ὅταν ἀκολουθοῦμε ὅλα αὐτά τά σύγχρονα διδάγματα τῶν ἀθέων καί οὐσιαστικά ἀνθρώπων πού εἶναι ὄργανα τοῦ πονηροῦ: ψυχολόγων κ.λ.π. Εἴδατε πῶς λέει ὁ Ἅγιος, πίσω ἀπό αὐτές τίς θεωρίες κρύβεται ὁ διάβολος. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Ἐρ.: Μᾶς εἶπε ὁ Ἅγιος ὅτι τά παντελόνια στά κορίτσια συμβάλλουν στό νά νεκρώνουν τά κύτταρα κι ἔτσι τείνουν πρός τήν ὁμοφυλοφιλία. Στά ἀγόρια ὅμως.. γιά ποιό λόγο; Ἀπ.: Δέν μᾶς λέει γιά τά ἀγόρια. Γιά τά κορίτσια μιλάει ὅτι ὑπάρχει αὐτή ἡ φθορά ἡ βιολογική, ἡ καταστροφή στά κύτταρα αὐτά. Γιά τά ἀγόρια δέ μᾶς λέει τέτοιο πράγμα. Καί εἶναι γεγονός, μοῦ τό ἔχουνε πεῖ μητέρες, γυναῖκες γενικῶς, ὅτι ἀπό τή στιγμή πού πέταξαν τά παντελόνια, αἰσθάνονται γυναῖκες. Ἐνῶ μέχρι τότε, πού φοροῦσαν παντελόνια, δέν αἰσθανόντουσαν ἔτσι. Ἀπόδειξη ὅτι τό περιβάλλον μᾶς ἐπηρεάζει πάρα πολύ. Καί τό πιό ἄμεσο περιβάλλον, πού μᾶς περιβάλλει, εἶναι τά ροῦχα μας. Ἄν λοιπόν τά ροῦχα σου, σέ μπερδεύουν ὡς πρός τό φύλο, καί δέν ξέρεις τί εἶσαι, ἄνδρας ἤ γυναίκα, φαντάζεστε τί μεγάλη καταστροφή γίνεται στήν προσωπικότητα τοῦ ἀνθρώπου. Καί νά ξέρετε, ὅλοι αὐτοί πού προωθοῦν ὅλα αὐτά τά νομοσχέδια περί ἀλλαγῆς φύλου, ὁμοφυλοφιλίας κ.λ.π. σ’ αὐτό στοχεύουν, στό νά ἔχουν ἀνθρώπους μέ διαλυμένες προσωπικότητες. Ὁπότε, νά ἔχουν ἀνθρώπους «χρησιμοποιήσιμους», νά μποροῦν νά τούς κάνουν ὅ,τι θέλουν. Καί ὄχι ἀνθρώπους πού θά ἔχουν προσωπικότητα καί πυγμή καί ἀντίσταση στό κακό. Τά Κέντρα αὐτά Συμβουλευτικῆς τῶν Προέδρων τῶν Η.Π.Α. αὐτό συμβουλεύουν στούς Προέδρους, νά δώσουν χρήματα γιά νά προωθηθεῖ παγκοσμίως ἡ ὁμοφυλοφιλία, ἔτσι ὥστε νά ἑδραιωθεῖ ἡ κυριαρχία τῆς Ἀμερικῆς παγκοσμίως, διαλύοντας τίς ἀνθρώπινες προσωπικότητες. Γιατί, βλέπετε, ὁ πρῶτος χορηγός εἶναι ἡ Ἀμερικάνικη Πρεσβεία στά gay pride. Καί ἡ Vodafone παρακαλῶ, καί ἡ Aegean, ὅλες αὐτές οἱ ἐταιρεῖες, καί τό Ἱδρυμα Ὠνάση καί κάποια ἄλλα. Λοιπόν.. τά λέμε γιά νά μήν κοιμόμαστε. Ἐρ.: Εὑλογεῖτε πάτερ. Ἔχω διαβάσει κάπου ὅταν εἶναι ἐγκυμονοῦσες οἱ γυναῖκες καί σκέφτονται νά κάνουν ἔκτρωση, τό νιώθουν τά παιδιά καί ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι ἔχουν τάσεις αὐτοκτονίας. Τώρα, κατά πόσο ἀληθεύει, δέ γνωρίζω. Τό ἔχω διαβάσει. 245

Ἀπ.: Ὅλα τά αἰσθάνονται τά παιδιά. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε ὅτι: ὅ,τι ζεῖ ἡ μητέρα, τό ζεῖ καί τό παιδί. Γι’ αὐτό μάλιστα συνιστοῦσε ὅτι δέν πρέπει νά συνέρχονται οἱ σύζυγοι, ὅταν εἶναι κυοφοροῦσα ἡ μητέρα. Εἶναι ἀπαράδεκτο. Ἀντίθετα μ’ αὐτά πού λένε οἱ γιατροί καί οἱ ψυχολόγοι. Γιατί ὅ,τι ζεῖ ἡ μητέρα, τήν ἡδονή καί ὅλα αὐτά, τά ζεῖ καί τό ἔμβρυο. Μάλιστα ἔλεγε, καί μετά δέν πρέπει νά συνέρχονται, ὅταν ἡ μητέρα θηλάζει, γιατί χαλάει καί τό γάλα τότε. Ἐρ.: Αὐτό πού ἀνέφερε μέ τούς γείτονες τή πολλή συναναστροφή νά τήν κόβει… ἡ ἁπλότητα πού ἔχουμε στόν νοῦ μας δέν χάνεται μ’ αὐτό τόν τρόπο, γιατί ἔχουν ἀλλάξει οἱ ἄνθρωποι; Ἄς ποῦμε, παλιότερα, καί οἱ Φαρασιῶτες κάνανε ὅλοι μαζί προσευχή… δέν τούς ἔδιωχναν. Δηλαδή ἦταν ἄλλη πνευματική κατάσταση, γι’ αὐτό συμβουλεύει κάτι διαφορετικό ὁ Γέροντας; Ἀπ.: Γιατί, δυστυχῶς, σᾶς εἶπα, οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι δέν εἶναι προσευχόμενοι σήμερα. Δέν εἶναι ἀγωνιζόμενοι. Καί τί θά κάνουν; Θά μᾶς μεταφέρουν τό κοσμικό πνεῦμα καί φρόνημα, τό ὁποῖο εἶναι τό ἀντίχριστο πνεῦμα. «Ὁ κόσμος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται»46. Εἶναι πολύ λυπηρό -σήμερα ἔχουμε καί τά τηλέφωνα καί τά διαδίκτυα- νά περνάει ὁ ἄνθρωπος τήν ἡμέρα του στό τηλέφωνο καί στό διαδίκτυο. Καί τί νά λέει; Ἄρες-μάρες-κουκουνάρες, ὅπως λέει ὁ λαός… τίποτα! Ἔτσι δέν εἶναι; Ἀντί νά καθίσει νά διαβάσει ἕνα ὡραῖο βιβλίο, νά ἀκούσει μία ὁμιλία, νά κάνει μία παράκληση στήν Παναγία, χάνει τόν πολύτιμο χρόνο τῆς ζωῆς του, πού δέν θά ξαναγυρίσει. Πέρασε ἡ ἡμέρα σου, τελείωσε. Δέν ξαναγυρνάει ἡ ἡμέρα ἡ σημερινή. Χάνει τόν χρόνο τῆς ζωῆς του καί θά ἔρθει κάποια στιγμή, θά βρεθεῖ στό ξυλοκρέβατο – τό νεκροκρέβατο, καί θά πεῖ, τέρμα… τελείωσε.. αὐτό ἦταν. Γιατί πέρασα ἔτσι τή ζωή μου; Θά μετανοεῖ τότε, ἀλλά ἀνώφελα. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ Ἅγιος, μή χάνετε καιρό. Δέν ἔχουμε καιρό γιά χάσιμο… τό λιγότερο. Ἀλλά εἶναι καί πολύ ἐπικίνδυνο. Γιατί εἴδατε, πόσο αὐστηρά μιλοῦσε σέ κείνη τήν περίπτωση τῆς ἐπίσκεψης. Καί δέν ἤθελε νά καταλάβει ἡ μητέρα. Δυστυχῶς, αὐτό τό πρόβλημα ἀντιμετωπίζουμε οἱ πνευματικοί, λές καί δέ σ’ ἀκοῦνε. Στό τέλος ὁ Ἅγιος ἔφτασε νά τούς ἀπειλήσει, νά βρεῖτε ἄλλο πνευματικό! Γιά νά καταλάβουν πόσο σοβαρό εἶναι αὐτό πού λέει. Θρηνοῦμε, ὅταν τά παιδιά μας φεύγουνε στήν ἐφηβεία, καί ἀργότερα, πού ἔχουν γεμίσει μέ ψυχολογικά καί εἶναι κατεστραμμένα… ἀλλά ὅταν πρέπει ν’ ἀκούσουμε τόν πνευματικό πού μᾶς συμβουλεύει, δέν τόν ἀκοῦμε. Ἡ ἀγωγή, ἔλεγε ὁ Ἅγιος, γίνεται μέχρι τά ἑφτά. Μετά τά ἑφτά πέταξε τό πουλάκι. Μετά τό παιδί ἁπλῶς φανερώνει αὐτά πού ἔχει πάρει μέχρι τά ἑφτά χρόνια, ὅ,τι τό ἔχεις διδάξει, ὅ,τι καταγραφές εἶχε. Γι’ αὐτό ὁ Ἅγιος λέει μέ πόνο, ἕνας νά μέ ἀκούσει καί θά ἔχει πλούσια τή Xάρη τοῦ Θεοῦ! 246

Ἐρ.: Πάτερ, εὐλογεῖτε. Ὅλοι οἱ ψυχολόγοι εἶναι τό ἴδιο; Ἀνήκουν στήν κατηγορία πού εἴπατε ὅτι εἶναι ὑπό δαιμονική ἐπήρεια; Ἀπ.: Ἔχετε ἀκούσει κανένα ψυχολόγο νά μιλάει γιά διάβολο; Δέν ὑπάρχει κανένας! Κανέναν πού νά μιλάει γιά ταπείνωση; Γιά Χάρη Θεοῦ; Γιά μηδενική αὐτοεκτίμηση; Αὐτό εἶναι τό νορμάλ. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει, αὐτός εἶναι πού γνωρίζει ἀληθινά τόν ἑαυτό του, αὐτός πού πιστεύει ὅτι εἶναι τό μηδέν. Ἄν λοιπόν δέν μιλᾶς γι’ αὐτά, καί ὄχι μόνο δέν μιλᾶνε γι’ αὐτά, μιλᾶνε γιά ἀκριβῶς τά ἀντίθετα, ἔ, δέν εἶναι ὑπό δαιμονική διδασκαλία καί ἐπήρεια; Ὅταν σοῦ λέει ὅτι πρέπει νά ἔχεις ὑψηλή αὐτοπεποίθηση καί αὐτοεκτίμηση γιά νά πετύχεις στή ζωή σου; Ἀκριβῶς τό ἀντίθετο ἀπ’ αὐτό πού λέει τό Εὐαγγέλιο, πού λέει νά ἔχεις ταπείνωση γιά νά ἔρθει ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ καί νά ἔχεις τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἅγιοι ἦταν κάθετοι. Καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος τά ἴδια ἔλεγε καί ὅλοι οἱ σύγχρονοι Γεροντάδες. Γιατί αὐτό τό φροῦτο μᾶς ἦρθε τελευταῖα. Ὁ Φρόυντ καί ὁ Γιούνγκ εἶναι τόν 19ο καί τόν 20ο αἰῶνα. Οἱ Ἅγιοι εἶναι καταπέλτες. Δέν θέλουν ν’ ἀκούσουν γιά ψυχολογία καί ὅλες αὐτές τίς θεωρίες. Τούς ἀνθρώπους τούς ἀγαποῦσαν. Ὅλους τούς ἀγαποῦσαν καί τούς ψυχιάτρους καί τούς ψυχολόγους… δέν εἶχαν τίποτα προσωπικά μ’ αὐτούς. Ἀλλά δέν ἤθελαν ν΄ ἀκούσουν αὐτές τίς θεωρίες. Πηγαίνουν τά νέα παιδιά στούς ψυχιάτρους καί τί τούς λένε; Νά κάνετε σχέσεις, ν’ ἀφήσετε ἐλεύθερα τά ἔνστικτα. Νά μήν ὑπάρχουν συγκρούσεις -τάχατες- μέσα σας. Καί τί ἐννοοῦν συγκρούσεις; Τήν ἀντίσταση στή σαρκικότητα, τήν ἀντίσταση στά πάθη. Δηλαδή, ὁ ἄνθρωπος δέν πρέπει νά ἀντιστέκεται στά πάθη του, νά ἱκανοποιεῖ τά πάθη! Αὐτά λένε.. Αὐτά δέν εἶναι δαιμονικές διδασκαλίες; Ἐρ.: Ἡ δεύτερη ἐρώτηση εἶναι ἄν τά παιδιά πού πάσχουν ἀπό κατάθλιψη πρέπει νά ἔχουν εἰδική μεταχείριση ὡς πρός τήν ἀγωγή. Ἀπ.: Ὁ Ἅγιος ἔχει πεῖ πολλά γιά τήν κατάθλιψη. Ἡ θεραπεία τῆς κατάθλιψης εἶναι ἡ ταπείνωση, εἶναι ὁ θεῖος ἔρωτας, εἶναι ν’ ἀγαπήσει ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό. Ἐμεῖς τί εἰδκική ἀντιμετώπιση νά ἔχουμε στά παιδιά; Νά τά βοηθήσουμε ν’ ἀγαπήσουν τόν Θεό. Νά τούς διδάξουμε τήν ἀλήθεια, τό σωστό. Δυστυχῶς, οἱ ψυχολόγοι καί οἱ ψυχίατροι, στούς ὁποίους στέλνουμε τά παιδιά, δέν τούς λένε τό σωστό. Καί ξέρετε, γιατί δέν τούς τό λένε; Ἐκ πεποιθήσεως, γιατί λένε θά τούς δημιουργήσουμε ἐνοχές, ἄν τούς ποῦμε ὅτι αὐτό πού κάνουνε εἶναι λάθος. Καί μπορεῖ νά κάνουν φοβερές ἁμαρτίες καί νά μήν τούς λένε ὅτι εἶναι λάθος, γιατί λένε θά τούς δημιουργήσουμε ἐνοχές.. Ἀκοῦτε διαβολικές θεωρίες; Δηλαδή ὁ ἄλλος πάει ν’ αὐτοκτονήσει, αὐτοκτονεῖ, καί δέν πρέπει νά τοῦ πεῖς ὅτι κάνεις κακό! Νά τόν ἀφήσεις ν’ αὐτοκτονήσει… Ἐρ.: Ἡ τελευταία ἐρώτηση εἶναι, ἄν ἅγιος γεννιέσαι ἤ γίνεσαι. Ἄν μποροῦμε ν΄ ἀπαντήσουμε καθολικά σ’ αὐτό τό ἐρώτημα, γιατί ἀναφερθήκατε ὅτι κάποιες φορές 247

μπορεῖ νά γίνει κάποιος ἅγιος καί σέ πολύ δύσκολο περιβάλλον. Ἐνῶ ὁ Ἅγιος τόνιζε τή σημασία τῆς γέννησης τοῦ ἁγίου. Ἀπ.: Ἅγιος γεννιέσαι ἤ γίνεσαι; Καί γεννιέσαι καί γίνεσαι! Γεννιέσαι, ἄν ἡ μητέρα σου καί ὁ πατέρας σου εἶναι σωστοί. Ἅγιος ἐκ κοιλίας μητρός, δέν λέμε; Ὁ Ἅγιος Σάββας, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, ἡ Παναγία μας. Γιατί ἦταν ἅγιοι οἱ γονεῖς καί κάνανε τά σωστά ὅσο κυοφοροῦσαν τά βρέφη τους, τά παιδάκια τους. Καί ἡ Ἁγία Ἄννα πού γέννησε τήν Παναγία μας καί ἡ Ἁγία Ἐλισάβετ πού γέννησε τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο ἦταν τέλειοι, δίκαιοι, ἅγιοι, πανάγιοι! Τό ἁγιότερο, τό ἀπαθέστερο ζευγάρι στή γῆ ἦταν οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας, γι’ αὐτό καί γεννήθηκε τό ἀπαθέστερο βρέφος παγκοσμίως, ἡ Παναγία μας. Ἀλλά καί ἡ ἴδια μετά συνέχισε. Γιατί θά μποροῦσε μέ τή θέλησή της νά φύγει ἀπό τόν δρόμο αὐτό, πού τῆς ἐνεφύσησαν οἱ γονεῖς. Δέν ἔφυγε. Συνέχισε καί ἁγιάστηκε ἀκόμα περισσότερο. Καί γεννιέσαι λοιπόν καί γίνεσαι. Κι ἄν, παρ’ ἐλπίδα, δέν ἔχεις καλούς γονεῖς, καλές καταβολές, μέ τή βούλησή σου, μέ τή θέλησή σου, ξεπερνᾶς τή κακή κληρονομικότητα καί μπορεῖς νά γίνεις κορυφαῖος ἅγιος. Ἀπόδειξη τόσοι ἅγιοι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν μεγάλες ἁμαρτίες, γεννήθηκαν ἀπό εἰδωλολάτρες γονεῖς καί ὅμως ἔφτασαν σέ ὕψιστες βαθμίδες. Παραδείγματος χάριν, ἡ Ἁγία Μαρία ἡ Αἰγυπτία. Δεκαεφτά χρόνια δούλευε στήν ἀνηθικότητα καί ἔφτασε μετά νά προσεύχεται καί νά σηκώνεται δύο μέτρα στόν ἀέρα. Τόση Χάρη εἶχε! Καί νά περπατάει πάνω στό νερό σάν σέ ξηρά! Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης https://hristospanagia3.blogspot.com 1 Ἕνας νά μέ ἀκούσει…. καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του!, Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, ἐκδ. Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος (Ἱερό Γυναικεῖο Ἡσυχαστήριο), 2018, (στό ἑξῆς: Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του). 2 Λουκ. 1, 24. 3 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 4 Λουκ. 1, 24. 5 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 6 Ὅ.π. 7 Ὅ.π. 8 Ὅ.π. 9 Ὅ.π. 10 Ὅ.π. 11 Ὅ.π. 12 Ὅ.π. 13 Ὅ.π. 14 Ὅ.π. 248

15 Πρβλ. Παρ. 13, 24. 16 Ὅ.π. 17 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 18 Ὅ.π. 19 Ὅ.π. 20 Ὅ.π. 21 Ὅ.π. 22 Ὅ.π. 23 Ὅ.π. 24 Ὅ.π. 25 Ὅ.π. 26 Ὅ.π. 27 Ἐφ. 5, 16. 28 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 29 Γαλ. 5, 22. 30 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 31 Πρβλ. Φιλιπ. 4, 13. 32 Ἕνας νά μέ ἀκούσει… καί θά τοῦ στείλει ὁ Θεός πλούσια τή Xάρη Του. 33 Ὅ.π. 34 Ὅ.π. 35 Ὅ.π. 36 Ὅ.π. 37 Ὅ.π. 38 Ὅ.π. 39 Ὅ.π. 40 Ὅ.π. 41 Ὅ.π. 42 Ὅ.π. 43 Ὅ.π. 44 Ὅ.π. 45 Ὅ.π. 46 Α΄Ἰωάν. 5, 19. *************************************************************** Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά). (hristospanagia3.blogspot.gr) *************************************************************** 249

Ομιλίες Ορθόδοξης Κατήχησης - Ορθόδοξες Απαντήσεις (Ορθόδοξες ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα) (Ροή Ομιλιών-Συχνή Ανανέωση) https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Ομιλίες ανά θεματική κατηγορία) https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists Λόγοι & Διδαχές Αγίων Πατέρων - Πατερικά Κείμενα, Ωφελήματα Ψυχής - Ορθόδοξες Ομιλίες - Ιστορικά Θέματα http://hristospanagia3.blogspot.gr http://agiapsychanalysi.blogspot.com Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου (Διαβάστε Online) http://pubhtml5.com/bookcase/zxzm Βιβλία του Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου http://hristospanagiapsavvas.blogspot.com 250