(9o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Ἕνα ἄλλο θέμα, πού θά ἤθελα νά σᾶς πῶ, εἶναι ὅτι δυστυχῶς πολλοί νέοι ἔχουνἄγνοια. Καί σ’ αὐτό εἶμαι βέβαιος ὅτι φταῖνε οἱ μεγάλοι. Τό εἶπα λίγο προηγουμένως,ὅτι δέν μιλᾶμε, δέν λέμε στούς νέους τήν ἀλήθεια· ἀντιθέτως, τούς λέμε πάρα πολλάψέματα.Ἔρχονται νέοι καί οὔτε κἄν τούς περνάει ἀπό τόν νοῦ τους νά μοῦ ποῦν ὅτι ἔχουνἐλεύθερη σχέση. Μοῦ λένε ὅτι μαλώνουν, ξέρω ’γώ, μέ τήν μαμά τους, μέ τόνμπαμπά τους… καί ἐξαντλεῖται ἐκεῖ, ἄς τό ποῦμε, ἡ ἐξομολόγησή τους μπροστά στόνΘεό. Θά μοῦ πεῖς: «τώρα Πάτερ τί κάνεις, ἀποκαλύπτεις τήν ἐξομολόγηση;» Ὄχι δένἀποκαλύπτω, ἀλλά ἀνώνυμα καί γενικά λέω αὐτό πού ζῶ πάρα πολλές φορές. Καί ἄνδέν σκεφτῶ νά τούς ρωτήσω ἐγώ «Μήπως ἔχεις ἐλεύθερη σχέση;», μπορεῖ καί νάμήν τό ἀναφέρουν καθόλου. Ἄν τόν/τήν ρωτήσω, μοῦ λέει: «Βέβαια ἔχω». Τό θεωρεῖἐντελῶς φυσιολογικό. Καί ὄχι μόνο τό θεωρεῖ αὐτό φυσιολογικό, ἀλλά θεωρεῖ καί τάπαρά φύσιν πράγματα φυσιολογικά· ἀκόμα καί τίς διαστροφές μέσα στήν σχέση τίςθεωρεῖ φυσιολογικές.Καί λέει κανείς «Γιατί; Πῶς φτάσαμε ἐκεῖ πέρα;»Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό: τά παιδιά δέν ἔχουν τήν σωστή πληροφόρηση· ἀντίθετα, ἔχουνεπαραπληροφόρηση. Καί τώρα, βέβαια, θά τήν ἔχουνε ἀπό πολύ μικρά, ἀπό τήνηπιακή ἡλικία.Γιατί ἔτσι εἶναι τά νέα παιδαγωγικά μοντέλα: ἀπό τά νήπια νά διδάσκουμε τά παιδιάγιά τό σέξ καί ὄχι μόνο τό φυσιολογικό ἀλλά καί τίς διαστροφές! Διότι ὅλαθεωροῦνται ὅτι εἶναι φυσιολογικά πλέον. Καί πῶς νά τό ποῦμε;... πονάω, διότι κανείςδέν διαμαρτύρεται καί δέν ἀντιστέκεται ἤ εἶναι πολύ λίγοι αὐτοί πούἀντιστέκονται. Καί ἀφήνουμε ὅλους αὐτούς, γιά τούς ὁποίους μίλησε καί ὁ Γέρονταςστό κήρυγμα, τούς ἄθεους, νά μᾶς κάνουνε κουμάντο καί ἐμεῖς ἀβασάνιστα τάδεχόμαστε...Ἀλλοῦ ὅμως οἱ ἄνθρωποι ἀντιδροῦν. Στήν Ἀμερική, διάβαζα, ἤδη ὑπάρχει ἕνασχέδιο, τό ὁποῖο ἔχει ὑλοποιηθεῖ: τῆς κατ’ οἶκον ἐκπαίδευσης (h o m e s c h o o l i n g ).Ἀρκετοί ἄνθρωποι τό ἔχουν ὑιοθετήσει. Εὐχῆς ἔργο εἶναι, ἀλλά καί ἀπό ἐμᾶςἐξαρτᾶται, νά ἔρθει καί στήν Ἐλλάδα αὐτό. Ὅπως εἶναι τά σχολεῖα σήμερα, εἶναιτελείως ἀπαράδεκτα περιβάλλοντα, γιά νά στείλεις τά παιδιά σου. Τό χάρηκα πάραπολύ αὐτό τό πρόγραμμα τῆς κατ’ οἶκον ἐκπαίδευσης. Μάλιστα εἶναι συνδεδεμένοκαί μέ μοναστήρια (ὀρθόδοξα μοναστήρια στήν Ἀμερική), ὅπου τά παιδιά πᾶνε καίκάνουν μάθημα ἐκεῖ. Καί εἶναι μιά χαρά, φυλαγμένα.Θά πεῖς «Τί, σέ θερμοκήπιο θά τά βάλουμε τά παιδιά; Θά τά κλείσουμε σέ γυάλες»;Ὄχι· ἀλλά τουλάχιστον στήν ἀρχή χρειάζεται λίγο προστασία καί περιορισμό καί ἕναὑγιές μαθησιακό περιβάλλον. Ὅπως στό μωράκι σου· θά βάλεις κάγκελα στήνκούνια του, δέν θά τό ἀφήσεις νά κάνει ὅ,τι θέλει. Ἄν μεγαλώσει μετά καί ἔχει τίςἀντιστάσεις του, τότε τοῦ βγάζεις τά κάγκελα, δέν τό φοβᾶσαι.101

«Τήν ἡμέρα τοῦ γάμου τους, οἱ νέοι πού ἀγωνίστηκαν νά ἐγκρατευθοῦν καί τόπέτυχαν, καθώς ἠδύναντο, ἀκοῦνε τίς εὐχές καί βιώνουν τό Μυστήριο ὡς τό πρῶτομεγαλειῶδες θαῦμα στήν ζωή τους». Ναί, πολύ ὡραία φράση αὐτή: «Τό πρῶτομεγαλειῶδες θαῦμα», τό θαῦμα τοῦ γάμου, διότι ὁ γ ά μ ο ς ε ἶ ν α ι Μ υ σ τ ή ρ ι ο .Δέν εἶναι μία κουλτουριάρικη τελετή. Δέν εἶναι μιά φολκλορική παράσταση, ὅπου θάκαλέσουμε καί τούς κινηματογραφιστές, νά «πάρουνε» τήν θεατρική αὐτήνπαράσταση. Εἶναι Μυστήριο, δηλαδή ἔ ρ χ ε τ α ι τ ό Ἅ γ ι ο Π ν ε ῦ μ α . Ἔρχεται,ἀλλά τό δεχόμαστε; Τό αἰσθανόμαστε; Αὐτό εἶναι ἕνα ἐρώτημα. Πόσοι καί πόσες τόαἰσθάνονται; Πόσοι προσεύχονται τήν ὥρα πού γίνεται τό Μυστήριο; Πόσοι ζοῦν τόΜυστήριο καί πόσοι βεβηλώνουν τό Μυστήριο, ἀπό τήν ἄλλη μεριά;Ἔλεγα καί ἄλλη φορά, δέν εἶναι ἀνάγκη νά ’ρθοῦν οἱ Τοῦρκοι νά μᾶς βεβηλώσουντίς ἐκκλησίες μας· τό κάνουμε μόνοι μας πιά (μέ τό πῶς ντύνονται ἤ –καλύτερα– πῶςδέν ντύνονται οἱ ἄνθρωποι καί πάνε ἐκεῖ, νά προσευχηθοῦνε τάχατες). Ἔχεικαταντήσει μιά κ ο ι ν ω ν ι κ ή ἐ κ δ ή λ ω σ η . Καί αὐτό τό ἀκοῦς πολλές φορέςδυστυχῶς καί ἀπό ἀνθρώπους πού ὑποτίθεται ὅτι εἶναι τῆς ἐκκλησίας. Καί ἕναςτέτοιος, λοιπόν, ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία, ὅπου μόλις εἶχε τελειώσει τό μυστήριο τοῦΓάμου, ἔλεγε: «τί νά κάνω Πάτερ;… κοινωνικές ὑποχρεώσεις». «Ἔχω γάμο», σοῦλέει. «Ἔχω νά πάω σέ γάμο». Τό ’χουμε κάνει κοινωνική ὑποχρέωση. Μά δέν εἶναικοινωνική ὑποχρέωση. Εἶναι Μυστήριο, ὅπως Μυστήριο εἶναι καί ἡ Θεία Κοινωνία·ὅπως Μυστήριο εἶναι καί τό Ἅγιο Βάπτισμα, δηλαδή εἶναι τρόπος –προσέξτε– νάπάρεις τό Ἅγιο Πνεῦμα!Αὐτό θά πεῖ Μυστήριο: νά ἔχεις μ ε τ ο χ ή σ τ ή ν ζ ω ή τ ο ῦ Θ ε ο ῦ . Πόσοι, ἀπόαὐτούς πού πᾶνε στό Μυστήριο, θά τό αἰσθανθοῦνε αὐτό; Ἄν δέν ἔχεις τήνστοιχειώδη καθαρότητα, τί Θεό θά πάρεις; Ὅσο Θεό παίρνει καί ἕνας πού πάει νάκοινωνήσει ἀνεξομολόγητος, ἀναίσθητος... Ἐπειδή τοῦ τό ’πε ἡ μάνα του, πού δένξέρει καί αὐτή τί τῆς γίνεται... ἤ ἐπειδή εἶναι Μεγάλη Πέμπτη καί εἶναι γιά τό«καλό»... ἤ ἐπειδή εἶναι τό Μεγάλο Σάββατο τό βράδυ, πού ἐπιτρέπεται γιά ὅλους(!)Ποιός σοῦ εἶπε ὅτι ἐπιτρέπεται γιά ὅλους; Μεγάλο λάθος καί αὐτό.Ὅσοι ὅμως ἔχουν λίγο φόβο Θεοῦ ἄς ἐπιδιώξουν μιά καθαρότητα, ἔστω –θά ‘λεγα–στοιχειώδη. Ἀκόμη καί ἄν παρασύρθηκαν σ’ αὐτές τίς σχέσεις, τουλάχιστον ἄ ςἐ ξ ο μ ο λ ο γ η θ ο ῦ ν π ρ ί ν π ᾶ ν ε σ τ ό μ υ σ τ ή ρ ι ο τ ο ῦ γ ά μ ο υ . Ἄς πᾶνεμετανοιωμένοι, συντετριμμένοι. Σήμερα, βλέπεις ταπείνωση; Πού νά δεῖς ταπείνωση.Πᾶμε ἐκεῖ καί κοκορευόμαστε σάν τά πετειναράκια. Στηνόμαστε μπροστά στήνκάμερα, σάν νά εἴμαστε καί κάτι πολύ σπουδαῖο. Ὅταν οἱ νέοι φτάσουν ἁγνοί ἤ,τέλος πάντων, μετανοημένοι, ἔχουν τίς προϋποθέσεις νά κατανοήσουν ὅτι «ὁΧριστός εἶναι ὁ τοῦ μυστικοῦ καί ἀχράντου γάμου ἱερουργός καί τοῦ σωματικοῦνομοθέτης».Προσέξτε τώρα, ὁ γάμος εἶναι μυστικός, ἄχραντος καί σωματικός. Εἶναι ἕνα102

Μυστήριο μέγα ὁ γάμος. «Ἐγὼ δὲ λέγω εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν». Φοβερήλέξη, φοβερή φράση! Καλοῦνται δηλαδή οἱ σύζυγοι νά εἰκονίσουν τήν σχέσηΧριστοῦ καί Ἐκκλησίας. Ὁ μ έ ν ἄ ν τ ρ α ς ν ά ε ἰ κ ο ν ί σ ε ι τ ό ν Χ ρ ι σ τ ό , ἡ δ έγυναίκα τήν Ἐκκλησία.Καλοῦνται οἱ σύζυγοι νά ἔρθουνε σ’ αὐτήν τήν σχέση, τήν ὁποία ἔχει καί στήν ὁποίαβρίσκεται ὁ Χριστός μέ τήν Ἐκκλησία, τοῦτ’ ἔστιν σέ μιάν ἀδιάσπαστη, τέλειαἀγαπητική σχέση. Παρ’ ὅλο πού ἐμεῖς, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, πολλέςφορές ἀποσκιρτοῦμε ἤ τέλος πάντων παρεκτρεπόμαστε, ὁ Χριστός δέν παύει νά εἶναιμαζί μας, νά εἶναι ἡ Κεφαλή μας. Δέν μᾶς ἀποβάλλει ἀπ’ τό σῶμα Του. Ἐκτός καί ἄνἐμεῖς μόνοι μας φύγουμε. Τό ἴδιο πρέπει νά γίνει καί στήν περίπτωση τοῦ ἄντρα μέτήν γυναίκα. Ἀκόμα κι ἄν ὁ ἕνας ἀπ’ τούς δύο ἀποσκιρτήσει ἤ τέλος πάντωνπαρεκτραπεῖ, καλεῖται ὁ ἄλλος νά μήν παύσει νά εἶναι ἑνωμένος μαζί του, νάσυνεχίσει νά εἶναι ἑνωμένος μαζί του, νά συνεχίσει νά τόν ἀγαπάει. Νάγιατί ὁ Γ ά μ ο ς ε ἶ ν α ι δ ρ ό μ ο ς γ ι ά τ ή ν θ έ ω σ η .Πολύ ὡραῖα τό λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅτι ἡ οἰκογένεια εἶναι μίακατ’ οἶκον Ἐκκλησία. Γι’ αυτό στοχεύουν οἱ ἄθεοι στήν οἰκογένεια· θέλουνε νά τήνδιαλύσουνε. Ἡ ο ἰ κ ο γ έ ν ε ι α π α ρ ά γ ε ι π ρ ό σ ω π α . Ὅταν λειτουργεῖ σωστά ἡοἰκογένεια, ἐν Χριστῷ δηλαδή, παράγει πρόσωπα, ἀνεξάρτητους χαρακτήρες,ἀνθρώπους ἀληθινά ἐλεύθερους. Δέν παράγει πρόβατα. Δέν παράγει μάζα. Δένπαράγει ἄτομα. Δέν παράγει δηλαδή ὑποτακτικούς τῆς νέας τάξης πραγμάτων, πούμπορεῖς νά τούς κάνεις ὅ,τι θέλεις. Καί αὐτό δέν τό θέλουνε οἱ ἰνστρούχτορες(ἐντολοδότες) τῆς νέας ἐποχῆς, δέν τούς ἀρέσει καί σοῦ λένε: «θά διαλύσουμε τήνοἰκογένεια». Γι’ αὐτό καί λανσάρουνε τά ἐκτρώματα ἔτσι, ὅ,τιδήποτε: ἐλεύθερησυμβίωση, αὐτόματο διαζύγιο, γάμος ὁμοφυλοφίλων καί χίλια δύο τέτοια,διεστραμμένα καί διαστροφικά πράγματα. Νομίζω, κοινή λογική νά διαθέτει κάποιος,θά τό καταλάβει.Πῶς ἐξηγεῖται ὅτι οἱ πάντες στά μέσα μαζικῆς ἐνημέρωσης εἶναι ὑπέρ τῶνἐλεύθερων σχέσεων, ὑπέρ τῆς ὁμοφυλοφιλίας. Δέν ὑπάρχει κανένας νά πεῖ τόἀντίθετο. Ἡ κοινή λογική τό λέει: ὅλοι αὐτοί εἶναι κατευθυνόμενοι. Καί πρόσφαταδιάβαζα ὅτι εἶναι μετρημένες στά δάκτυλα τῶν δυό χεριῶν (ὀχτώ μέ δέκα) οἱπολυεθνικές, οἱ ὁποῖες ἔχουνε τά ΜΜΕ ὅλου τοῦ κόσμου. Κι ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι μᾶςλένε «νέα» πράγματα (ὤ! τῆς παραπλάνησης!) ἤ ὅτι μαθαίνουμε«εἰδήσεις»... Μαθαίνουμε αὐτά πού θέλουνε νά μᾶς «περάσουνε», τήν προπαγάνδατους δηλαδή.Ὅταν ἀμνηστεύουμε τίς προγαμιαῖες σχέσεις –ἐμεῖς οἱ ἴδιοι οἱ ὀρθόδοξοι πιστοί καίπολύ περισσότερο οἱ Πνευματικοί– φτάνουμε στήν ἀ σ υ γ χ ώ ρ η τ η ἁ μ α ρ τ ί α ,πού ἰσοδυναμεῖ μέ τήν βλασφημία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Προσέξτε, καί αὐτό εἶναιπολύ σημαντικό: ἀναφέρεται ὡς ἐπιχείρημα γι’ αὐτήν τήν ἁμαρτία, ἀλλά καίγενικότερα χρησιμοποεῖται γιά νά ἀμνηστεύσει ὅλες τίς ἁμαρτίες.103

Τί ἐννοῶ; Τί λεέι αὐτό τό ἐπιχείρημα; «Δέν μποροῦμε» λέει, «νά ζήσουμεχριστιανική ζωή· δέν γίνεται. Δέν εἶναι δυνατόν νά μείνει ἁγνός ὁ νέος σήμερα. Πῶςμπορεῖ; Εἶναι ἀδύνατον, ἀποκλείεται, μέ τέτοια κατάσταση πού ὑπάρχει στήνκοινωνία σήμερα». Αὐτό, εἶναι β λ α σ φ η μ ί α κ α τ ά τ ο ῦ Ἁ γ ί ο υ Π ν ε ύ μ α τ ο ς .Ξέρετε γιατί; Διότι εἶναι σάν νά λέμε ὅτι «Τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν ἐνεργεῖ σήμερα, δένβοηθάει τούς ἀνθρώπους, ἄρα δέν μποροῦν οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι νά τηρήσουν τίςἐντολές».Αὐτή εἶναι ἡ ἁμαρτία πού δέν συγχωρεῖται ποτέ ἀπό τόν Θεό.Γιατί; Διότι ὁ ἄνθρωπος πού πιστεύει καί ὁμιλεῖ κατ’ αὐτόν τόν τρόποἀ π ο κ λ ε ί ε τ α ι ν ά μ ε τ α ν ο ή σ ε ι ! Ἀντίθετα, θ ε ω ρ ε ῖ φ υ σ ι ο λ ο γ ι κ ό τ όν ά ἁ μ α ρ τ ά ν ε ι . Σοῦ λέει: «Ἐλεύθερη σχέση: Εἶναι φυσιολογικό στήν ἐποχή μας…Πού ζεῖς; Ἐσύ εἶσαι καλόγερος καί τά λές. Γιά ρῶτα κι ἐμᾶς... Δέν γίνεται αὐτό πούλές». Αὐτή εἶναι ἡ βλασφημία κατά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτός ὁ ἄνθρωπος δένὑπάρχει ποτέ περίπτωση νά πεῖ στόν Θεό συγγνώμη. Ἴσα-ἴσα θά τοῦ πεῖ: «Θεέ μου,τί ζητᾶς; Ἐκεῖ πού μέ ἔβαλες νά ζήσω δέν μποροῦσα νά κάνω ἀλλιῶς».Ἀμνηστεύοντας –σκεπτόμενοι κοσμικά καί ἁμαρτωλά– τίς προγαμιαῖες σχέσεις,φτάνουμε στήν ὕβρη, τήν ὁποία ἀκόμα καί οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας στηλίτευαν καίκατηγοροῦσαν. Πράγματι, εἶναι μία ὕ β ρ ι ς ὅλη αὐτή ἡ στάση ἀπέναντι στόν Θεό·εἶναι δηλαδή μιά μεγάλη ὑπερηφάνεια. Ἐνῶ ὁ Θεός μᾶς λέει «οὐ μή σέ ἀνῷ οὐδ΄ οὐμή σέ ἐγκαταλείπω», δέν θά σέ ἀφήσω. Μόνο νά Μέ ἐπικαλεσθεῖς καί «ἰδούπάρειμι», εἶμαι δίπλα σου. Μόνο νά φωνάξεις, ἕνα «Κύριε, ἐλέησον» νά πεῖς, καί θάδεῖς ἀμέσως τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ.Ιδίως στήν ἐποχή μας, ξέρετε, ἔχουμε συγκλονιστικές φανερώσεις τῆς Χάρης τοῦΘεοῦ. Ξέρω δύο περιστατικά. Τό ἕνα εἶχε γίνει σέ ἀγόρι καί τό ἄλλο σέκορίτσι. Ἑλληνόπουλα, νέα παιδιά, ἔφηβοι δεκαεννιά-εἰκοσι χρονῶν, τά ὁποῖαἀ ν τ ι σ τ ά θ η κ α ν σ τ ή ν σ α ρ κ ι κ ή ἁ μ α ρ τ ί α . Δέχθηκαν μία πολύ ἰσχυρήπρόκληση ἀπό τό ἀντίθετο φύλο νά ἁμαρτήσουν σαρκικά καί ἀντιστάθη-καν. Σύγχρονα περιστατικά. Τούς ἐμφανίστηκε ὁ Χριστός, μέ μόνο πού κράτησαναὐτή τήν στάση, τήν ἀντίσταση γιά χάρη τοῦ Θεοῦ! Εἶναι πολύ μεγάλη τιμή, τό νάδεῖς τόν Χριστό ὀφθαλμοφανῶς, ὄχι στόν ὕπνο σου... Μέ αὐτό τό θαῦμα ἔδειξε ὁΧριστός μας πόσο ἐκτιμᾶ αὐτήν τήν ἀντίσταση καί τήν ἐνισχύει καί τήνἐπιβραβεύει. Ἄν αὐτά τά παιδιά, τά σύγχρονα παιδιά τῆς ἐποχῆς μας, ἔ μ ε ι ν α νἁ γ ν ά , τότε –μέ τήν Θεία Χάρη– ὅλα τά παιδιά μποροῦνε, ὅλοι μποροῦμε νά τόκαταφέρουμε.Δέν εἶναι καθόλου λίγες οἱ φορές πού βρισκόμαστε μπροστά σέ ναυάγια νέωνἀνθρώπων, στά ὁποῖα ὀδηγήθηκαν ἐξ αἰτίας αὐτῶν τῶν σχέσεων. Πολλοί δέν ἔχουνἐξ ἀρχῆς σκοπό τήν σαρκική ἁμαρτία. Ὅμως τελικά ἐνδίδουν στίς πιέσεις τοῦσυντρόφου ἤ τό ἐπιδιώκουν καί οἱ ἴδιοι, μέ τήν ἐλπίδα ὅτι οἱ προγαμιαῖες104

σεξουαλικές σχέσεις θά διευκολύνουν τήν διαδικασία πρός τόν γάμο. Ἄλλη ἀπάτηκαί αὐτό. Ἀφοῦ δέν τά βρίσκουμε, ἄς κάνουμε μιά σ α ρ κ ι κ ή σ χ έ σ η , μήπως καίβρεθοῦμε πιό κοντά... Καί ἀντί νά βρεθεῖς πιό κοντά βρίσκεσαι ἀκόμα πιό μακριά.–Γιατί;–Διότι ἀκριβῶς ἡ σαρκική σχέση ἔξω ἀπό τόν γάμο, χωρίς τήν εὐλογία τοῦ Χριστοῦδηλαδή, εἶναι μία ἐγωιστική πράξη, πού ὁδηγεῖ σέ μία ἐγωιστική σχέση!–Καί γιατί εἶναι ἐγωιστική;–Διότι στοχεύει σέ σένα, στό ἄτομό σου· σ τ ο χ ε ύ ε ι σ τ ή ν ἡ δ ο ν ή π ο ύ θ άγ ε υ τ ε ῖ ς ἐ σ ύ , «χρησιμοποιώντας» τόν ἄλλον, τόν ὁποῖον τόν βλέπεις πλέον σάνἕνα ἐργαλεῖο ἡδονῆς.Τόν χρησιμοποιεῖς γιά νά προσπορίσεις ἡδονή γιά τό ἄτομό σου κι ἐκεῖνος βέβαιαχρησιμοποιεῖ ἐσένα. Αὐτό φυσικά δέν εἶναι ἀγάπη. Γι’ αὐτό ἡ σχέση ὄχι μόνο δένπροάγεται ἀλλά καί καταβαραθρώνεται.Ἐπίσης, εὐτελίζεται ἡ θεόσδοτη αὐτή λειτουργία, ἡ σεξουαλική, πού δίνει τήνδυνατότητα στόν ἄνθρωπο νά γίνεται συνδημιουργός μέ τόν Θεό! Τόσο μᾶς τιμᾶ ὁΘεός, ὥστε μᾶς καθιστᾶ συνεργάτες Του κι ἐμεῖς, φερόμενοι τόσο ἐγωιστικά καίδιεστραμμένα, καταπατοῦμε ἀναιδῶς τίς ἐντολές Του, χάριν εὐτελοῦς ἡδονῆς.Λέει πολύ ὄμορφα ὁ Γέρων Παΐσιος: «Δίνουν οἱ γονείς τό σῶμα καί ὁ Θεός τήνψυχή. Δημιουργεῖται ἔτσι ἕνας καινούργιος ἄνθρωπος. Ἀπό τήν στιγμή τῆςσυλλήψεως ἐμψυχώνεται ὁ ἄνθρωπος»... καί μοῦ κάνει ἐντύπωση πού οἱ ἄνθρωποισήμερα πεισματικά τό ἀρνοῦνται αὐτό. Τώρα, πρόσφατα, πού κάηκαν αὐτοί οἱἄνθρωποι στήν Τράπεζα μέ τά ἐπεισόδια, σχεδόν κανείς δέν εἶπε ὅτι ἦταντέσσερις ἄνθρωποι. Ἐλάχιστοι τό εἶπαν. Ὅλοι μιλάγανε γιά τρεῖς ἀνθρώπους. Εἶναιαἶσχος αὐτό. Αἶσχος γιά ὅλους αὐτούς τούς ἐπίσημους, πού ἴσως τό παίζουν καίἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας. Δέν ἦταν τρεῖς, ἀφοῦ ἡ μία γυναῖκα ἦταν ἔγγυος, τέσσεριςἦταν! Καί αὐτό τό μωράκι, πού πῆγε στόν παράδεισο ἔτσι ἀγγελάκι, ἴσως νά ἦταν τόπιό ἀθῶο ἀπό ὅλους.Ἀλλά μέσα στήν γενικότερη ἀπαξίωση τοῦ ἀνθρώπου εἶναι καί αὐτό: ἡ ἀ π α ξ ί ω σ ητ ῆ ς ἐ ν δ ο μ ή τ ρ ι α ς ζ ω ῆ ς , τοῦ ἀγέννητου ἀνθρώπου, τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης,πού εἶναι κατ’ εἰκόνα Θεοῦ φτιαγμένη ἀπό τήν στιγμή τῆς σύλληψης. Μέ τίςπρογαμιαῖες καί γενικά τίς «ἐλεύθερες» σχέσεις ἀπομυθοποιεῖται καίεὐτελίζεται πολύ γρήγορα ὁλόκληρη ἡ ἐρωτική λειτουργία. Γίνεται σάν ἕνα τίποταστήν συνείδηση καί τοῦ ἑνός καί τοῦ ἄλλου ἐρωτικοῦ συντρόφου, μέ ἀποτέλεσμα –δίχως ἄλλο– τήν σταδιακή ψυχρότητα καί τελικά τόν θάνατο τῆς προγαμιαίας καίχωρίς εὐλογία ἐρωτικῆς ὁμιλίας (σχέσης).Τελικά, τό βαριοῦνται καί αὐτό· τό πετᾶνε καί χωρίζουνε. Ποτέ, μά ποτέ, δέν105

συναντήσαμε νέους, πού νά σεβάστηκαν καί νά τήρησαν προγαμιαῖα τίς ἐντολές τοῦΧριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας καί νά ἔγιναν δυστυχισμένοι. Αὐτό μπορῶ νά τόἐπιβεβαιώσω καί προσωπικά. Ἔρχονται μεγάλοι ἄνθρωποι καί μοῦ λένε: «Πάτερ,ἐγώ παντρεύτηκα μικρός, δεκαεφτά-δεκαοχτῶ χρονῶν, καί ἔχουμε μία ἀγάπη ἀπότότε... καθόλου δέν ἔχουμε χωρίσει, τίποτε. Κανένα πρόβλημα». Εἶναι πολύ σοφόαὐτό πού λέει ὁ λαός, νά παντρευτεῖς μικρός ἤ νά καλογερέψεις μικρός. Γιατί καί ἡκαλογερική εἶναι δύσκολη. Ἄν πᾶς μεγάλος, εἶναι δυσκολότερο νά κόψεις τό θέλημάσου, νά κάνεις ὑπακοή. Τό ἴδιο καί στόν γάμο· γιατί καί σ τ ό ν γ ά μ ο κ α λ ε ῖ σ α ινά κάνεις ὑπακοή.Ὅσο πιό μεγάλη ἡλικία ἔχουνε οἱ σύζυγοι, τόσο πιό δύσκολο εἶναι νάταπεινωθεῖ ὁ ἕνας στόν ἄλλον καί νά κάνουν ὑπακοή, ὅπως ἀπαιτεῖ τό μυστήριο τοῦΓάμου. Ἔχουν πλέον κατασταλαγμένες τίς ἀπόψεις τους, ἔχουν τήν προσωπικότητάτους, ἔχουν τά θελήματά τους ὁ καθένας, καί ἐκεῖ εἶναι τό δύσκολο: Πῶς θάἐπιτευχθεῖ νά ἔ χ ε ι ς τ ό ἴ δ ι ο θ έ λ η μ α μ έ τ ό ν ἄ λ λ ο ν .Γιά νά πετύχει ὁ γάμος, δέν ἀπαιτεῖται νά γίνεις ἁπλῶς μία σάρκα μέ τόνἄλλον. Αὐτό εἶναι πολύ εὔκολο (καί στά ζῶα γίνεται), εἶναι τό μόνο εὔκολο.Ἐπιτυχία, ἐπίσης, δέν εἶναι νά γίνεις μιά ψυχή μέ τόν ἄλλον, τό νά ταιριάξεις δηλαδήσυναισθηματικά, σάν χαρακτῆρες, νά «τά βροῦμε» πού λένε. Γίνεται κι αὐτό, κάπωςπιό δύσκολα ἀπό τό πρῶτο (τό «μία σάρκα»), ἀλλά γίνεται. Ἐκεῖνο πού δέν γίνεταιπαρά σπάνια, καί τότε εἶναι ἐπιτυχημένος ὁ γάμος, εἶναι τό νά γίνεις ἕνα πνεῦμα, ἕναθέλημα μέ τόν ἄλλον, νά ἔχεις τό ἴδιο θέλημα.Ὅ,τι θέλει ὁ ἕνας, νά τό θέλει καί ἡ ἄλλη καί τό ἀντίστροφο. Αὐτό ὅμως δένμπορεῖ νά γίνει ποτέ ἔξω ἀπό τόν Χριστό. Διότι, ἄν εἶναι ἔξω ἀπό τόν Χριστό οἱσύζυγοι, τότε ὁ καθένας ἔχει τό δικό του θέλημα. Ὅταν εἶσαι μέσα στόν Χριστό, καίτό ἕτερον ἥμισυ ἐπίσης, τότε ἔ χ ο υ ν ε κ α ί ο ἱ δ υ ό τ ό θ έ λ η μ ατ ο ῦ Χ ρ ι σ τ ο ῦ , ἄ ρ α ἔ χ ο υ ν ε τ ό ἴ δ ι ο θ έ λ η μ α ! Τότε εἶναι παράδεισος. Τότεεἶναι πρόγευση τοῦ παραδείσου ἡ οἰκογένεια. Εἶναι κάτι πολύ εὐλογημένο.Καί, ἐπειδή βλέπω ὅτι σχεδόν ὁλοκληρώθηκε ἡ ὥρα, δέν θέλω νά πῶπερισσότερα. Νομίζω, τά βασικά, πού ἤθελα νά σᾶς πῶ, σᾶς τά εἶπα. Ἄν θέλετε νάσυζητήσουμε πάνω σ’ αὐτά, πολύ εὐχαρίστως νά πεῖτε ὅ,τι ἔχετε.Πάντως, θέλω νά σᾶς πῶ ἀπ’ τήν καρδιά μου ὅτι σκόπιμα σᾶς μίλησα γι’ αὐτό τόθέμα καί ὅτι πολύ πονάω. Συνέχεια βλέπω τά ἴδια καί τά ἴδια πράγματα στούς νέουςἀνθρώπους. Ἀπό τήν μιά τήν π ε ρ ι φ ρ ό ν η σ η σ τ ί ς ἐ ν τ ο λ έ ς τ ο ῦ Θ ε ο ῦ καί ἀπότήν ἄλλη τά ὀδυνηρά ἀποτελέσματα αὐτῆς τῆς περιφρόνησης: τήν καταστροφή, τήνκατάθλιψη, τήν καταρράκωση, τήν ἀχρήστευση τῶν ἀνθρώπων.Δυστυχῶς τήν βλέπω πολύ συχνά (καί ὅλο καί νά αὐξάνεται) τήν κ α τ ά θ λ ι ψ ησ τ ο ύ ς ν έ ο υ ς ἀ ν θ ρ ώ π ο υ ς . Συνεχῶς βλέπω νέους ἀνθρώπους, πού μοῦ λένε106

«παίρνω ψυχοφάρμακα»... καί μερικοί θά τά παίρνουνε γιά ὅλη τους τήν ζωή, ἐνπολλοῖς, ἐξ αἰτίας αὐτῶν τῶν ἐλεύθερων σχέσεων. Καί λές: «Γιατί δέν βάζουμεμυαλό, ἐνῶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς τά ἔχουνε πεῖ ἐδῶ καί χίλια ἐξακόσια χρόνια, ὁἍγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, γιά παράδειγμα, καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί ὁ Χριστός μαςπρό πάντων;»Σοῦ λέει: «Ἄν δεῖς πονηρά, ἤδη κάνεις μοιχεία στήν καρδιά σου». Καί ἐμεῖς λέμετώρα: «Εἶναι ἁμαρτία;... ἤ μήπως δέν εἶναι ἁμαρτία, ἀφοῦ ἀγαπιόμαστε… Νά τόσυζητήσουμε».–Τί νά συζητήσεις; Ἀφοῦ εἶναι ξεκάθαρα τά πράγματα.–«Μά», λέει, «ὁ τάδε Δεσπότης εἶπε ὅτι δέν εἶναι ἁμαρτία».–Ἔ! Ἀκόμη καί ὁ Πατριάρχης νά τό πεῖ, εἶναι λάθος. Τό θέμα εἶναι τ ί λ έ ε ι ἡἘ κ κ λ η σ ί α . Τί λέει διαχρονικά ἡ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας.Λοιπόν δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει κάτι, κάποιο ἐρώτημα; Χριστιανοί ὀρθόδοξοι ἤ «Ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας»Ἐρώτηση:(Δέν ἀκούγεται καθαρά ἡ ἐρώτηση. Ἀφοροῦσε τό πῶς καί γιατί κάποια παιδιάδέν ἀκολουθοῦν τούς χριστιανούς γονεῖς στήν ἐν Χριστῷ ζωή).Ἀπάντηση π. Σάββα:–Ἐμεῖς θά ποῦμε τήν ἀλήθεια, θά ποῦμε τό σωστό καί ἀπό ἐκεῖ καί μετά τό παιδίεἶναι ἐλεύθερο. Δέν μπορεῖς νά τό ἀναγκάσεις νά ἀκολουθήσει αὐτό πού λέει ὁΧριστός. Οὔτε ὁ Χριστός μᾶς ἀναγκάζει. Ὅ , τ ι κ ά ν ο υ μ ε , π ρ έ π ε ι ν ά τ όκάνουμε ἐλεύθερα.Ἀλλά πολύ φοβᾶμαι ὅτι ὅταν ἕνα παιδί δέν θέλει νά πάει στήν Ἐκκλησία σ΄αὐτό φταῖμε καί ἐμεῖς (δηλ. οἱ γονεῖς, οἱ μεγάλοι). Φταῖμε, διότι δέν εἴμαστε σωστοίἀπ’ τήν ἀρχή. Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀρχίζει ἀπό πολύ νωρίς: ἀπό τήν ἐκλογή ἀκόμητοῦ/τῆς συζύγου.Ὅταν ἐμεῖς δέν εἴμαστε σωστοί ἀπ’ τήν ἀρχή· ὅταν στήν ρίζα τῆς ὕπαρξήςμας ὑπάρχει ἡ ὑπερηφάνεια, ὑπάρχει ὁ ἐγωισμός, τόν ὁποῖο ἐμεῖς τόν μεταδίδουμεκαί στά νεαρά βλαστάρια μας, τότε ἤδη ἔχει συντελεστεῖ μία μεγάλη καταστροφή.Ὅταν οἱ γονεῖς δέν γνωρίζουν ἀπό τήν ἀρχή τῆς συζυγικῆς τους ζωῆς τούς τρεῖςμεγάλους ἐχθρούς (τήν κενοδοξία, τήν φιλαργυρία καί τήν φιληδονία) καί δέν τούςκαταπολεμοῦν πρῶτα στόν ἑαυτό τους, τότε μεταδίδουν τά μικρόβιά τους καί στάπαιδιά.Ἔτσι ἔχουμε πολλά μετανοημένα ζευγάρια πού τά πρῶτα χρόνια τῶν παιδιῶν τουςκύλησαν μέσα στήν ὑπερηφάνεια, μέσα στήν κενοδοξία. Μετά οἱ γονεῖς107

βέβαια μετάνιωσαν, ἄλλαξαν ζωή, ἀλλά ἡ ζημιά ἔχει ἤδη γίνει. Θά πρέπει μετά νάπαλέψεις γιά τήν ζημιά πού ἔχει γίνει στήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ. Θά πεῖς, βέβαια, καίστό παιδί τήν ἀλήθεια. Θά παραδεχθεῖς ὅτι ἔκανες λάθος ὥς τώρα. Καί ὁ Θεόςβοηθός... Θά κάνεις καί π ρ ο σ ε υ χ ή πολλή. Τίποτε δέν εἶναι ἀδύνατον στόν Θεό. ἩἉγία Μόνικα τριάντα χρόνια προσευχότανε καί «ἔβγαλε» τελικά ἕναν Ἅγιο. Πρέπεινά λιώσεις στήν προσευχή. Θέλει γόνατα. Ν ά μ α τ ώ σ ο υ ν τ ά γ ό ν α τ α , ἀ π ’τ ή ν π ρ ο σ ε υ χ ή . Καί αὐτό θά ἁγιάσει καί ἐσένα καί τό παιδί. Ἡ προσευχήδημιουργεῖ μιάν ἅγια ἀτμόσφαιρα στό σπίτι.Κάποτε ἦταν ἕνας Σουλτάνος, ὁ ὁποῖος εἶχε στό σπίτι του, στό Χαρέμι του, ἕνανἍγιο, ἕναν Ὀρθόδοξο, μέ τό παιδάκι του. Αὐτός ἔκανε συνέχεια προσευχή γιά τόνΣουλτάνο. Τελικά, κατάφερε καί ἔγινε Χριστιανός ὁ Σουλτάνος. Εἶναι πάρα πολύμεγάλη ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς. Ἄν μπορεῖ νά ἀλλάξει ἕναν Τοῦρκο μουσουλμάνο,πόσο μᾶλλον τά παιδιά μας, πού εἶναι καί βαπτισμένα. Μήν ἀπογοητευόμαστε.Σᾶς ἔλεγα καί γιά τήν μητέρα, πού ξεπορτίζανε οἱ κόρες της καί τῆς λέγανε: «μάνναμήν κάνεις προσευχή, γιατί μᾶς τά χαλᾶς ὅλα». Μέ τήν προσευχή της τά χαλοῦσεὅλα τά ἄσχημα πού σχεδίαζαν νά κάνουν οἱ κόρες της. Πήγαιναν νά γλεντήσουνε καίδέν χαιρόντουσαν τίποτα. Ἔ χ ε ι π ο λ ύ δ ύ ν α μ η ἡ π ρ ο σ ε υ χ ή . Ὁπότε μήν τόβάζουμε κάτω. Ἁπλῶς νά εἴμαστε σταθεροί καί –θά ἔλεγα– ἄψογοι ἀπέναντι στόνΘεό, ὅσο μποροῦμε... Νά εἴμαστε ἄψογοι καί μεταξύ μας.Καταλυτική ἐπίδραση στά παιδιά ἀσκοῦν οἱ γονεῖς, ὅταν μέ τήν μεταξύ τους ἀγάπηεἰκονίζουν τήν Ἁγία Τριάδα, ὅταν ὑπάρχει αὐτή ἡ ἑνότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Ἄν στόν ἄντρα καί τήν γυναῖκα ὑπάρχει αὐτή ἡ ταύτιση τοῦ θελήματος, ὅπωςὑπάρχει καί στήν Ἁγία Τριάδα, ὅπου καί τά Τρία Πρόσωπα ἔχουν τό ἴδιο θέλημα,τότε δημιουργεῖται μιά π α ρ α δ ε ί σ ι α ἀ τ μ ό σ φ α ι ρ α σ τ ό σ π ί τ ι . Τότε καί τόπαιδί ἤ τά παιδάκια θά χαίρονται καί δέν θά ξέρουν γιατί χαίρονται. Θά ἀναπαύονταιστό σπίτι, διότι ἀκριβῶς αὐτή ἡ ἀγαπητική κοινωνία τῶν μεγάλων θά δημιουργεῖαὐτήν τήν ἀληθινά χαρούμενη ἀτμόσφαιρα. Τότε τά παιδάκια θά ἔχουν τό σπίτι τουςσάν τήν καλή τους τήν φωλιά καί δέν θά θέλουν νά πάνε ἔξω οὔτε καί ἀλλοῦ, γιά νάδοῦν τηλεόραση, οὔτε τίποτα. Ὅταν ὅμως τό σπίτι δέν εἶναι ἔτσι, ἔ μετά σοῦ λέει«πότε νά φύγω, νά πάω νά δῶ τήν ξένη τηλεόραση, μπᾶς καί παρηγορηθῶ λίγο καί»–προσέξτε– «γεμίσει τό κενό μου». Γιατί τά παιδιά ἔχουν κενό.Ὅ λ ο ι ο ἱ ἄ ν θ ρ ω π ο ι ἔ χ ο υ ν κ ε ν ό . Ὅσο δέν ἔχουν τόν Θεό, εἶναι κενοί καί θάψάξουν ἕναν τρόπο νά τό γεμίσουν αὐτό τό κενό. Ἄν δέν τό γεμίσει ὁ πατέρας καί ἡμάνα μέ τόν Θεό, ἔ θά ψάξουν νά βροῦν τά ὑποκατάστατα, τά εὔκολα, αὐτά πού τούςλανσάρει ἡ σύγχρονη, δαιμονοποιημένη καί εἰδωλολατρικήπραγματικότητα. Φυσικά, πάλι δέν γεμίζουνε καί πάλι ἀναζητοῦν κάτι ἄλλο καίπέφτουν ἀπό τήν μιά διαστροφή στήν ἄλλη. Πονᾶμε πάρα πολύ καί πονᾶνε καίτά παιδιά... Μέχρι νά καταλάβουμε ὅτι πρέπει νά μετανοήσουμε καί νά ποῦμε: «ὅλοιπίσω», ὅπως ἔλεγε ὁ Γέροντας Πορφύριος, «ὅλοι πίσω» νά φωνάξουμε καί νά108

γυρίσουμε ὅλοι πίσω, δηλαδή στόν Θεό.Ἐρώτηση:–Ναί (Δέν ἀκούγετε καθαρά ἡ ἐρώτηση. Ἀφορᾶ τό τί μᾶς ἐμποδίζει γιά νά ζήσουμε «ἐνΧριστῷ»).Ἀπάντηση π. Σάββα:–Οἱ Πατέρες μίλησαν γιά τρεῖς μεγάλους ἐχθρούς: τήν ραθυμία, τήν λήθη καί τήνἄγνοια. Αὐτά εἶναι τά τρία πού μᾶς ἐμποδίζουνε.Ρ α θ υ μ ί α. Εἴμαστε βαρεῖς, τεμπέληδες, ράθυμοι· δέν ξεκινᾶμε. Ἐνῶ τό βλέπεις τόσωστό, ὑπάρχει αὐτό πού λέγαμε πρίν δύο Κυριακές, νομίζω, ἡ δύναμη τῆςσυνήθειας. Φοβερή δύναμη αὐτή. Καί, ἐνῶ τό βλέπεις ὅτι πρέπει νά τό κάνεις, δένσηκώνεσαι νά τό κάνεις. Μένεις ἐκεῖ, ἀγκυλωμένος στήν συνήθεια. Εἶναι φοβερή ἡδύναμη τῆς συνήθειας καί θά πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ξεκινήσει κάποια στιγμή. Πῶςθά ξεκινήσει; Πρέπει νά πιστέψει. Γι’ αὐτό ὁ Χριστός πάντα ζητοῦσε τήν πίστη, πρίνκάνει καλά τούς ἀνθρώπους, κι ἔλεγε: «Πιστεύεις;»Ἄν πιστέψεις στόν Χριστό, μετά θά πιστέψεις καί στήν κόλαση, ὅτι ὑπάρχεικόλαση. Εἶναι αὐτό τό πρῶτο ἔναυσμα, γιά νά ξεκινήσει ὁ ἄνθρωπος: τό νάφοβηθεῖ τήν κόλαση! Ἀπό ἐκεῖ ξεκινᾶμε... ὁ πρῶτος φόβος, αὐτός πού κάνει νάξεπαγώσουν τά λάδια, νά πάρει μπρός, κράκ- κράκ, ἔτσι σιγά- σιγά, ὁ κινητήρας, καίνά ἀρχίσεις νά περπατᾶς. Αὐτός ὁ φόβος, γιά νά μήν κολαστοῦμε, προϋποθέτειβέβαια τήν πίστη. Ἄν δέν ὑπάρχει ἡ πίστη, δέν ξεκινᾶς νά κάνεις πνευματικόἀγῶνα… Τί νά ξεκινήσεις; Δέν ἔχει ἔννοια… «Γιατί νά ξεκινήσω»; σοῦ λέει ὁ ἄλλος,«Καλά εἶμαι· ζῶ ἔτσι καί μ’ ἀρέσει».Λ ή θ η. Τό δεύτερο ἐμπόδιο εἶναι ἡ λήθη. Τό ξεχνᾶμε, τό ξεχνᾶμε καί ἐμεῖς οἱ ἴδιοι…Παρατηρῆστε τόν ἑαυτό σας, νά δεῖτε… Μιά μέρα νά μήν κάνετε τόν κανόνα σας,τήν προσευχή σας, τίς μετάνοιές σας, τό κομποσκοίνι σας, τήν μελέτη σας τήνπνευματική…, νά δεῖτε. Πῶς θά εἴσαστε τήν ἄλλη μέρα; Ἐρείπια! Ναί· εἶναι σάν νάμήν ἔφαγες μιά μέρα. Ἄν τό κάνεις καί δεύτερη μέρα, τήν τρίτη, μετά, θά εἶσαιπτῶμα. Ἔρχεται ἡ λήθη, τά ξεχνᾶμε. Καί ὅταν λέμε λήθη, ἐννοοῦμε κυρίως καί πρόπάντων τόν Χριστό. Ξεχνᾶμε τόν Χριστό.Δέν εἶναι –πῶς νά τό ποῦμε;– ὅτι ξεχνᾶμε κάτι, μιά ἰδέα, ἀλλά ὅτι δέν ἔχουμεκοινωνία μέ τόν Χριστό. Χάνουμε τήν κοινωνία, τήν ἕνωση μέ τόν Χριστό. Γιατί ὅλααὐτά πού λέμε: ὁ κανόνας μας, οἱ μετάνοιές μας, τό κομποσχοίνι μας, τό «Κύριε,Ἰησοῦ, Χριστέ, ἐλέησόν με», ὅλος αὐτός ὁ πνευματικός ἀγώνας, εἶναι αὐτό πού σέκρατάει σέ κοινωνία μέ τόν Θεό. Μπορεῖς ἔτσι καί παίρνεις, μετέχεις στήνἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Ἡ λήθη τώρα τί εἶναι; Εἶναι τό νά μήν ἔχεις αὐτήν τήν κοινωνία.Καί μετά εἶσαι πιά στήν ἀναλήθεια, στό ἄρρωστο, στό ψέμμα. Δέν ζεῖς στήν ἀλήθεια,δηλαδή στόν Χριστό.109

Βλέπετε; Ἀλήθεια τί σημαίνει; Προέρχεται ἀπό τό α τό στερητικό καί τή λέξη λήθη·δηλαδή ἡ ἀλήθεια εἶναι τό ἀντίθετο τῆς λήθης. Ε ἶ σ α ι σ τ ή ν ἀ λ ή θ ε ι α , δ η λ α δ ήἀ λ η θ ε ύ ε ι ς , ὅ τ α ν ε ἶ σ α ι σ έ κ ο ι ν ω ν ί α μ έ τ ό ν Χ ρ ι σ τ ό . Ὁ Χριστός εἶναι ἡἈλήθεια. Ὅταν πέσουμε στήν λήθη, πέφτουμε στήν ἀκοινωνησία.Καί τό ἄλλο ἐμπόδιο, τό τρίτο, εἶναι ἡ ἄ γ ν ο ι α. Δέν γνωρίζεις τόν Θεό. Δηλαδή,πάλι δέν ἔχεις κοινωνία. Διότι γνωρίζω τόν Θεό σημαίνει ἔχω ἐμπειρία, βιώνω τήνζωή τοῦ Θεοῦ· ὄχι ἁπλῶς ἔχω κάποιες ἐγκεφαλικές γνώσεις· τέτοιες ἔχουνε ἀκόμηκαί οἱ δαίμονες. Τό ὅτι ὑπάρχει Θεός –ἄς ποῦμε– τό ξέρουνε πολύ καλά (οἱδαίμονες), γιατί κάποτε Τόν ὑπερετοῦσαν, Τόν λάτρευαν. Ξέρουν πολύ καλά τί εἶναιὁ Χριστός, τί εἶναι ἡ Ἁγία Τριάδα, τί εἶναι οἱ Ἄγγελοι κ.λπ. Δέν μιλᾶμε γιά αὐτήν τήνγνώση. Μιλᾶμε γιά τήν βιωματική γνώση, τήν κοινωνία δηλαδή. Μιλᾶμε γιά τήνἀληθινή γνώση, αὐτήν πού ἔρχεται μέσα ἀπό τήν κοινωνία μέ τόν Θεό καί πηγάζειἀπό τόν Θεό. Ὅταν λοιπόν κάποια στιγμή δέν φροντίζεις νά ἔχεις αὐτήν τήνκοινωνία, ἔ μετά τά χάνεις καί ἀντιστέκεσαι στό καλό, στό φῶς. Πέφτειςστό σκοτάδι. Δέν μπορεῖς νά εἶσαι κάπου ἐνδιάμεσα.Ἄν φύγεις ἀπ’ τό φῶς, πᾶς στό σκοτάδι...Εἴδατε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τί λέει: «Ἤρθε τό φῶς καί οἱ ἄνθρωποι ἀγαπήσανε τόσκοτάδι».–Γιατί;–Γιατί «ἦταν πονηρά τά ἔργα τους». Εἴχανε συνηθίσει σέ μιά κατάσταση σκοταδιοῦ,σκοτεινῶν ἔργων. Τό φῶς τό μίσησαν…–Γιατί; Τό φῶς τί κάνει;–Τούς προδίδει. Προδίδει τά κακά τους ἔργα καί σοῦ λένε «δέν θέλω νά πάω στόφῶς· δέν θέλω νά ἐξομολογηθῶ· δέν θέλω νά πάω στόν παπά· δέν θέλω νά πάωἐκκλησία».–Καί γιατί δέν θέλουν; Γιά ποιόν λόγο δέν ἀντέχουν;–Γιατί στό φῶς προδίδονται τά ἔργα τους, πού εἶναι σκοτεινά καί στό σκοτάδι δένφαίνονται. Κάποτε ὅμως θά φανοῦν τά πάντα…Ἐρώτηση:–Ναί (δέν ἀκούγεται καθαρά ἡ ἐρώτηση. Ἀφοροῦσε στό πόσο μποροῦμε νά πιέσουμε τάπαιδιά νά ζήσουν ἐν Χριστῷ).Ἀπάντηση π. Σάββα:–Τό πόσο θά πιέσουμε;... Ναί. Ἀνάλογα μέ τήν ἡλικία. Βεβαίως, πάνταμέ τήν προσευχή σου, νά σέ φωτίσει ὁ Θεός, καί μέ τήν συμβουλή ἑνόςπνευματικοῦ. Ἕνα παιδί πού ἔχει μπεῖ στήν ἐφηβεία, δέν μπορεῖς νά τό πιέσειςπολύ. Εἶναι πολύ δύσκολο καί θά πρέπει νά τό πιέσεις μέ πολλή διάκριση, πολύ λίγο.110

Τά πιό πολύτιμα χρόνια, κατά τήν διάρκεια τῶν ὁποίων μπορεῖ νά ἀσκήσει ἀγωγή ὁγονιός, εἶναι τά πρῶτα δέκα... Τ ά π ρ ῶ τ α ἐ ν ν ι ά μ έ δ έ κ α χ ρ ό ν ι α : τά πιόπολύτιμα χρόνια γιά τήν ἀγωγή. Κατ’ ἐξοχήν δέ ἀκόμη πιό βασική χρονική περίοδοςεἶναι ὁ χρόνος τῆς ἐνδομήτριας ζωῆς καί τά δύο-τρία πρῶτα χρόνια τῆς ζωής τοῦπαιδιοῦ. Ἀπό ἐκεῖ καί μετά τό παιδάκι ἔχει σχεδόν διαμορφωθεῖ. Ὄχι ὅτι δέν γίνεταιπάλι τίποτα, ἀλλά ἔχεις χάσει πολύ βασικό χρόνο, ἄν τότε ξεκινήσεις νά δίνεις ἀγωγήστό παιδί.Γι’ αὐτό λέω καί στίς μητέρες πού εἶναι ἔγκυες: νά προσεύχονται πάρα πολύ· νά εἶναιπάντα ἤρεμες· νά διαβάζουνε ἕναν ψαλμό κάθε μέρα· νά ἔχουνε αὐτήν τήν κοινωνίαμέ τόν Χριστό. Αὐτή εἶναι ὅλη ἡ οὐσία. Νά κρατοῦν αὐτήν τήν ζωντανή σχέση μέτόν Χριστό μας. Νά μήν θυμώνουν, νά μήν ταράζονται ποτέ καί λοιπά. Αὐτό θάπεράσει στό παιδί.Τί νομίζετε, ἡ Παναγία γιατί εἶναι ἡ «Παναγία»; Ἦταν τυχαῖο αὐτό; Ἤ ἦτανἀναγκασμένη νά εἶναι «Παναγία»; Κάθε ἄλλο. Ὁ Χριστός δέν ἀναγκάζει κανέναν νάεἶναι Ἅγιος. Ἀλλά ἦταν οἱ γονείς Της Ἅγιοι, θά ἔλεγα «Πανάγιοι». Καί ἄν ἦρθαν σέσαρκική σχέση, ἀπό ὑπακοή ἦρθαν. Εἶχαν μιά πολύ μεγάλη ἁ γ ν ό τ η τ α καίἐ γ κ ρ ά τ ε ι α μεταξύ τους. Πήρανε μήνυμα ἀπό τόν Θεό καί ἔγινε ἡ σ ύ λ λ η ψ η μ έἀ π ά θ ε ι α . Καί ἡ σύλληψη ἀκόμα ἔγινε μέ ἀπάθεια! Κατόπιν ἡ Ἁγία Ἄννα, ὅσοκυοφοροῦσε τήν Παναγία μας, πῶς θά ἤτανε, λέτε; Μέ π ο λ ύ π ρ ο σ ε υ χ ή , μέ π ο λ ύε ὐ λ ά β ε ι α , μέ π ο λ ύ ε ὐ χ α ρ ι σ τ ί α σ τ ό Θ ε ό , εὐγνωμοσύνη κ.λπ. καί ὁ ἍγιοςἸωακείμ ἐπίσης. Ἔτσι προέκυψε ἡ Παναγία. Τήν βλέπει κανείς κοριτσάκι τριῶνχρονῶν καί Τήν θαυμάζει. Δέν ξέρω ἄν ἔχετε δεῖ, μιά ὡραία εἰκόνα ἀπό τό Πρωτᾶτοστό Ἅγιο Ὄρος. Εἶναι πολύ γνωστή, τοῦ Πανσέληνου: πῶς πάει, πῶς εἰσέρχεται ἡΠαναγία μας στά Ἅγια τῶν Ἁγίων... τριῶν χρονῶν... καί εἶναι ἕνα κοριτσάκι καί λέςὅτι εἶναι ὥριμη γυναῖκα. Ἔτσι, μέ μιά σοβαρότητα, μέ μιάν ἀρχοντιά, μέ τήν ἥρεμη,σεμνή, μεγαλοπρέπεια, πού σέ ἀφήνει ἔκθαμβο.–Εἶναι δυνατόν, τριῶν χρονῶν κοριτσάκι, νά ἔχει αὐτήν τήν ὡριμότητα νά ἀφιερωθεῖστόν Θεό;–Εἶναι δυνατόν. Ἡ Παναγία μας. Καί πάει ἔτσι σταθερά καί μπαίνει στά Ἅγια τῶνἉγίων καί κλείνεται ἐκεῖ γιά δώδεκα χρόνια.Ὅλο αὐτό ὀφείλεται στούς γονείς. Καί στήν Ἴδια βέβαια, ἀλλα κατά μέγα μέροςστήν ἅγια ρίζα της –τήν πνευματική καί τήν σωματική–, στόν Ἅγιο Ἰωακείμ καί στήνἉγία Ἄννα.Γι’ αὐτό, ἄν δέν θέλετε νά ἔχετε προβλήματα, καλλιεργῆστε πνευματικά τόν ἑαυτόσας.Ἔλεγε ὁ Πάτερ Πορφύριος:«ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν παιδιῶν, εἶναι ὁ ἐξαγιασμός τῶν γονέων».Νά μείνουμε σ’ αὐτά;Ἐλᾶτε νά κάνουμε προσευχή.111

Δόξα Πατρί, καί Υἱῷ, καί Ἁγίω Πνεύματι,καί νῦν καί ἀεί, καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰῶνων. Ἀμήν.Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν,θανάτῳ θάνατον πατήσαςκαί τοῖς ἐν τοῖς μνήμασιζωήν χαρισάμενος.ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ Τῼ ΘΕῼ ΔΟΞΑ![1] Βλ. Τιτ. 2.5.3, ἵνα σωφρονίζωσιν τὰς νέας φιλάνδρους εἶναι͵ φιλοτέκνους͵σώφρονας͵ ἁγνάς͵ οἰκουρούς͵ ἀγαθάς͵ ὑποτασσομένας τοῖς ἰδίοις ἀνδράσιν͵ ἵνα μὴ ὁλόγος τοῦ Θεοῦ βλασφημῆται.Ἱερομόναχος Σάββας Ἁγιορείτης112

Ἡ συμβολή τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῆς συζύγου καί τῶν παιδιῶνἜχουμε ἀναφερθεῖ κι ἄλλη φορά στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο βλέπει ὁ ἱερόςΧρυσόστομος τήν οἰκογένεια καί τήν σημασία πού δίνει στήν εἰρηνική συμβίωσηἐξαιτίας τῆς ὁποίας ἔχουμε πολύ καλά ἀποτελέσματα στά παιδιά. Εἶναι μία ἰδιαίτερητιμή τό γεγονός ὅτι ὁ Θεός ἐμπιστεύτηκε τά παιδιά στούς γονεῖς, μέ σκοπό νά τούςδώσουν ἀγωγή καί νά τά ὁδηγήσουν σ’ Αὐτόν. Συγχρόνως, λέει ὁ ἱερόςΧρυσόστομος, εἶναι καί αἰτία ἀπολαύσεως πολλῶν ἀγαθῶν. Αὐτή δηλαδή ἡχριστιανική ἀγωγή πού θά δώσουν στά παιδιά τους, θά φέρει στή συνέχεια πολλάἀγαθά στούς γονεῖς, πού εἶναι κατά κάποιο τρόπο μιά ἀποζημίωση ἀπό τά παιδιάτους.Σήμερα συνάντησα ἕναν πατέρα, ὁ ὁποῖος μοῦ εἶπε: «τό παιδί μου ἔχει πολύ καλήστροφή, πηγαίνει τρίτη γυμνασίου καί κάνει ἀκολουθίες μόνος του, εἶναι πολύφιλακόλουθος». Σκεφτεῖτε ἕνα τέτοιο παιδί νά κάνει μόνο του Ἑσπερινό, Ὄρθρο…κάποια στιγμή πού δέν μπορεῖ ὁ πατέρας ἤ ἡ μητέρα, νά τά κάνει ἕνα παιδί τρίτηςγυμνασίου, πού ξέρουμε τί γίνεται σ’ αὐτή τήν ἡλικία. Ὅλο αὐτό βέβαια εἶναι τόἀποτέλεσμα τῆς καλῆς ἀγωγῆς πού πῆρε ἀπό τόν πατέρα, τόν ὁποῖο γνωρίζωπροσωπικά καί εἶναι ἄνθρωπος φιλακόλουθος, φιλαγιορείτης, ἐξομολογεῖται συχνάκαί εἶναι πολύτεκνος. Τί εὐλογία καί τί χαρά εἶναι νά ἔχεις ἕνα τέτοιο παιδί στό σπίτι!Ὅλη ἡ ἀτμόσφαιρα ἀλλάζει, ὅταν ὑπάρχει ἕνα τέτοιο πρόσωπο στό σπίτι. Αὐτή εἶναιἡ ἀποζημίωση.Αὐτό ἀσφαλῶς συμβαίνει ὅταν τό παιδαγωγικό ἔργο ἔχει τήν ἀναφοράτου στόν Θεό. Δηλαδή αὐτό πού κάνει ὁ γονιός γιά τό παιδί του, οὐσιαστικά τόλογαριάζει ὁ Θεός σάν νά τό κάνουμε στόν Ἴδιο. Εἶναι αὐτό πού εἶπε ὅτι: «ὁ ἐλεῶνπτωχόν δανείζει Θεῷ» (Παρ. 19,17). Τό ἔλεος δέν εἶναι μόνο χρηματικό καί ὑλικό,εἶναι καί πνευματικό, τό ὁποῖο εἶναι καί ἀνώτερο. Ὁ γονιός πού κάνει ἔλεος στό παιδίτου, οὐσιαστικά τό κάνει στόν Θεό. Εἶναι μιά πράξη ἐλεημοσύνης τό νά δώσειςσωστή ἀγωγή στά παιδιά. Γι’ αὐτό καί δικαιοῦται τήν ἀνταπόδοση καί τήνἀποζημίωση ἀπό τόν Θεό.Ἐπίσης εἶναι ὁ καλλωπισμός τοῦ ἀνθρώπου, τῆς εἰκόνας τοῦ Θεοῦ καί ἡ ἀπόδοσηστόν Θεό τοῦ ζητουμένου καθ’ ὁμοίωση. Ἡ ἀγωγή πού ἀσκεῖ ὁ πατέρας καί ἡ μητέραστό παιδί εἶναι ὁ καλλωπισμός τοῦ κατ’ εἰκόνα, δηλαδή ἡ ὀμορφοποίηση τοῦἀμαυρωμένου κατ’ εἰκόνα. Γιατί ὅλοι γεννιόμαστε μ’ αὐτό τό μισο-κατεστραμμένοκατ’ εἰκόνα καί τό ἔργο τῆς ἀγωγῆς εἶναι νά ξαναποκαταστήσει, μέ τήν χάρη τοῦΘεοῦ βέβαια, τήν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ στό παιδί. Τί ὡραῖο ἔργο! Γι’ αὐτό, λέει, ὅτι ἀσκεῖἀνάλογο ἔργο μ’ αὐτό πού κάνουν οἱ ζωγράφοι καί οἱ γλύπτες, πού ἀπ’ τή μιάἀφαιροῦν τό περιττό κι ἀπ’ τήν ἄλλη προσθέτουν ὅ,τι χρειάζεται. Βάζει χρῶμα ἄς113

ποῦμε καί συμπληρώνει ὅ,τι λείπει. Ἔτσι λέει καί ὁ γονιός ἀφαιρεῖ ἀπό τό παιδί τάἐλαττώματα, αὐτά πού εἶναι περιττά κι ἀπ’ τήν ἄλλη προσθέτει τίς ἀρετές. Προσθέτειαὐτό πού δέν ἔχει τό παιδί καί τό φωτίζει μέ τήν γνώση τοῦ Θεοῦ.Αὐτό λοιπόν τό ἔργο εἶναι οὐσιαστικά τό ἔργο πού κάνουμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γιά τήνσωτηρία μας. Στήν ἀρχή ὅμως πρέπει νά τό κάνει ὁ γονιός γιά τό παιδί, γιατί τό παιδίεἶναι ἀνώριμο καί μικρό καί δέν ἔχει τήν γνώση πού ἀπαιτεῖται γιά νά τό κάνει. Θάπρέπει ὁ γονιός νά ἀρχίσει νά ἀσκεῖ αὐτή τήν ἀποκατάσταση τοῦ κατ’ εἰκόνα, νάπραγματώνει τήν ἀποκατάσταση τοῦ κατ’ εἰκόνα καί νά τό κάνει νά ὁμοιάσει μέ τόνΘεό γιά νά φτάσει τό παιδί στό καθ’ ὁμοίωση. Ὁπότε γίνεται ὁ γονέαςσυναντιλήπτωρας, σύμμαχος καί συνεργάτης τοῦ Θεοῦ στήν ἀποκατάσταση τῆςεἰκόνας Του στό παιδί, πού εἶναι πάρα πολύ ὡραῖο πράγμα καί ἔχει μεγάλο μισθόἀπό τόν Θεό.Ἡ παρακολούθηση τῶν παιδιῶν ἀπό τούς γονεῖς θά πρέπει νά συμπεριλαμβάνει τόσύνολο τῶν ἐκδηλώσεων τῆς ζωῆς τῶν παιδιῶν. Θά πρέπει νά ἔχει ἕνα ἄγρυπνο μάτι,χωρίς νά ἔχει τήν ἔννοια τοῦ ‘μεγάλου ἀδερφοῦ’ καί χωρίς νά νιώθει τό παιδί μίαστενή παρακολούθηση πού τό καταπιέζει. Ἀλλά θά πρέπει ὁ γονιός νά μήν‘κοιμᾶται’, νά παρακολουθεῖ κάθε ἐκδήλωση τοῦ παιδιοῦ καί βεβαίως νά διορθώνειτά πιό σημαντικά, τά πιό σοβαρά ἀπό τά λάθη. Ἄν τά διορθώνει ὅλα, θά γίνειἀηδιαστικός κάποια στιγμή στό παιδί καί σίγουρα θά ἀντιδράσει. Ἐδῶ χρειάζεται ἡδιάκριση καί ἡ τέχνη στό νά ἐντοπίσει ὁ γονιός τά σοβαρά. Δυστυχῶς πολλοί γονεῖςδέν μποροῦν νά ἐντοπίσουν τά σοβαρά καί μένοντας στά δευτερεύοντα κουράζουνχωρίς λόγο τό παιδί. Ἐνῶ ἀφήνουν τά οὐσιαστικά χωρίς παρατήρηση, χωρίς ἔλεγχο,χωρίς διόρθωση καί τό παιδάκι καταστρέφεται, γιατί ὁ μπαμπάς καί ἡ μαμάπροσέχουν μόνο τίς παρωνυχίδες. Θά πρέπει λοιπόν νά παρακολουθεῖται τό σύνολοτῆς ζωῆς καί νά διορθώνονται τά σπουδαιότερα.Εἰδικότερα οἱ γονεῖς θά πρέπει νά ἐλέγχουν μέ ἀκρίβεια, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος,τόν χρόνο τῶν εἰσόδων καί τῶν ἐξόδων τῶν παιδιῶν ἀπό τό σπίτι, τούς τόπουςπαραμονῆς τους καί τίς συναναστροφές τους. Αὐτά εἶναι καθήκοντα τῶν γονέων μέτεράστια σημασία. Εἶναι ἀδιανόητο νά μήν ξέρει ὁ γονιός ποῦ εἶναι τό παιδί. Πρέπεινά ἐλέγχει πότε φεύγει καί πότε γυρίζει. Δέν εἶναι σωστό αὐτό πού λένε: «ἄσε τόπαιδί νά κάνει ὅ,τι θέλει, θά μάθει ἀπό αὐτά πού θά πάθει». Βέβαια θά μάθει, ἀλλά τίθά πάθει ὅμως! Γιατί νά τά πάθει, ἐφόσον μπορεῖς νά τό προφυλάξεις νά μήν τάπάθει; Πρέπει νά τό ξέρεις καί τό ποῦ πηγαίνει καί μέ ποιούς συναναστρέφεται. Γιατίτί λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ; «Ἄν κάποιος σέ σκανδαλίζει, πρέπει νά τόν κόβεις». Τόπαιδί πρέπει νά τό μάθει αὐτό τό μάθημα, εἶναι πολύ βασικό. Ἄν κάποιος μᾶςσπρώχνει σέ ἁμαρτία, πρέπει νά τόν κόβουμε ἀπό τήν ζωή μας κι ἄς εἶναι παιδικόςμας φίλος κι ἄς εἴμαστε μαζί ἀπό τά νήπια. Θά πρέπει νά ἔχει τήν ὡριμότητα νάσταματήσει μιά κακή συναναστροφή. Κι αὐτό θά τό μάθει ἀπό τούς γονεῖς του, οἱὁποῖοι θά πρέπει νά ξέρουν μέ ποιόν κάνει παρέα.Ἡ ἐπιτήρηση αὐτή ἀποτελεῖ κατά τόν Ἅγιο παιδαγωγό, ἠθική ὑποχρέωση τῶνγονέων. Εἶναι καθῆκον. Ἀντίθετα ἡ παραμέληση τῆς ὑποχρέωσης αὐτῆς θά ἔχεισυνέπειες γία τήν σωτηρία τῶν ἴδιων τῶν γονέων, ἐπειδή ἀποτελεῖ ἀσυγχώρητη114

συμπεριφορά. Δυστυχῶς, ὑπάρχουν γονεῖς πού δέν γνωρίζουν οὔτε πού εἶναι τάπαιδιά τους, οὔτε πόσο χρόνο λείπουν, οὔτε μέ ποιούς εἶναι. Αὐτή ἡ ἀδιαφορία εἶναι,λέει ὁ Ἅγιος, ἀσυγχώρητη.Τά παραπάνω κατανοοῦνται πάντοτε μέσα στήν προοπτική τῆς προετοιμασίας τῶνπαιδαγωγουμένων νά καταστοῦν ἀθλητές τοῦ Χριστοῦ καί πολίτες τῆς οὐράνιαςΒασιλείας τοῦ Θεοῦ. Γιατί θά τά κάνεις ὅλα αὐτά; Γιατί θά ἐλέγχεις τό παιδί πότεφεύγει, πότε ἔρχεται καί μέ ποιούς εἶναι; Διότι θέλεις νά τό βάλεις στή Βασιλεία τοῦΘεοῦ, ὄχι γιά ἄλλο λόγο. Κι αὐτό ἐπίσης εἶναι πολύ σημαντικό. Πολλοί γονεῖςπροβάλλουν ἄλλους λόγους στό παιδί τους, γιά νά εἶναι σωστό. Προβάλλουν τόνἑαυτό τους σάν αἰτία, γιά νά κάνει τό παιδί αὐτό πού πρέπει: «Ἀφοῦ στό εἶπα ἐγώ,γιατί δέν τό ἔκανες;». Ἐνῶ ἡ αἰτία πρέπει νά εἶναι ὁ Χριστός καί ὁ Παράδεισος, ἡπροοπτική τοῦ ἀνθρώπου πού εἶναι ἡ σωτηρία. «Γιατί στό λέω αὐτό παιδί μου; Γιατίαὐτό εἶναι πού θά σέ σώσει. Αὐτό θά σέ πάει στόν Παράδεισο. Αὐτό θά σοῦ δώσειτήν αἰώνια χαρά καί εὐτυχία». Ὄχι ἐπειδή τό εἶπα ἐγώ καί πρόσβαλλες ἐμένα καίἔκανες ρεζίλι τό σπίτι μας -τό ὁποῖο εἶναι πάλι ἕνας διευρυμένος ἐγωισμός- ἀλλάγιατί μ’ αὐτό πού κάνεις, χάνεις τόν Χριστό, χάνεις τήν σωτηρία.Κατά τήν ἄσκηση τῆς ἀγωγῆς αὐτῆς οἱ γονεῖς ἐνεργοῦν μέ κριτήριο τήν πνευματικήὠφέλεια τῶν παιδιῶν τους, ἔστω κι ἄν μερικές ἐνέργειές τους φαίνονται νά εἶναιβλαπτικές γι’ αὐτά. Βασικό ὅμως πλεονέκτημα τῶν γονέων πού ἀσκοῦν τήνχριστιανική αὐτή ἀγωγή ἀποτελεῖ τό γεγονός ὅτι τά παιδιά ὅταν εἶναι μικρά δένζητοῦν νά μάθουν τήν αἰτία τῆς συμπεριφορᾶς αὐτῆς. Γι’ αὐτό καί ἡ ἀγωγήπεριορίζεται στό νά ὑποταχθοῦν τά παιδιά στίς συμβουλές τῶν γονέων τους καί νάμήν ζητοῦν τίποτε περισσότερο. Ἰδίως ὅταν εἶναι μικρά τά παιδιά εἶναι πιό εὔκολο νάὑπακούσουν, γιατί δέν ρωτᾶνε καί δέν χρειάζεται νά τούς πεῖς τόν λόγο. Ἡ τέλειαὑπακοή αὐτή εἶναι νά μήν ρωτᾶς «γιά ποιό λόγο νά κάνω ὑπακοή», νά εἶναιἀδιάκριτη καί ἀνυπόκριτη, ὅπως λένε καί στά μοναχικά θέσμια. Κάποιες ἐνέργειεςμπορεῖ φαινομενικά νά βλάπτουν τά παιδιά, ἔχουν ὅμως πνευματική ὠφέλεια καί,ὅταν τό παιδί πειστεῖ γι’ αὐτό, τότε δέν θά φέρει ἀντίρρηση, ἀκόμα καί λίγο νάβλαφτεῖ, στά ὑλικά ἄς ποῦμε, προκειμένου νά προχωρήσει στά πνευματικά.Ἰδιαίτερο παιδαγωγικό ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡ θέση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου γιάτήν στάση τῶν γονέων ἔναντι τῶν παιδιῶν τους, ὅταν αὐτά κάνουν τίς συνήθειςμικροζημιές ἤ ἀταξίες. Πῶς πρέπει ὁ γονιός νά σταθεῖ σ’ αὐτή τήν περίπτωση; Θάπρέπει, λέει, νά ἔχει ἀοργησία, συγκατάβαση καί συγχώρηση. Τρία πράγματα.Ἀοργησία, δέν πρέπει νά ὀργιστεῖς. Ἡ ὀργή εἶναι πάντοτε ἀντιπαιδαγωγική. Ὅτανλοιπόν συμβουλεύεις τό παιδί σου ὀργισμένος, δέν τό βοηθᾶς. Ἐπίσης νά ἔχειςσυγκατάβαση, γιατί καί τό παιδί σου εἶναι ἀδύναμος ἄνθρωπος καί πρέπει νά δείχνειςἐπιείκεια καί νά εἶσαι ἕτοιμος νά τό συγχωρήσεις, δηλαδή νά προχωρήσεις μαζί του.Γιατί ὄντως εἶναι ἀτελές, ἀλλά αὐτό εἶναι, μ’ αὐτό θά δουλέψεις, μ’ αὐτό τό παιδίπού ἔχεις. Νά μήν λές: «τί παιδί εἶναι αὐτό πού μοῦ ’δωσες Θεέ μου καί καλύτερα νάμή γεννιόταν», ὅπως λένε μερικοί γονεῖς. Ἀπαράδεκτα πράγματα. Θά πρέπει νάσυγχωρήσεις, δηλαδή νά προχωρήσεις μαζί μ’ αὐτό τό παιδί πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός,γιατί σημαίνει ὅτι αὐτό τό παιδί χρειαζόταν σέ ἐσένα. Γιατί καί ὁ γονιός115

τελειοποιεῖται μέσω τοῦ παιδιοῦ. Προχωράει καί ὁ γονιός πνευματικά.Αὐτή ἡ παιδαγωγική σύσταση ἔχει τήν ἀνθρωπολογική της θεμελίωση. Κατά τόνἍγιο παιδαγωγό, ὁ Θεός ἔθεσε στούς γονεῖς τήν ἀγάπη πρός τά παιδιά, ὥστε νά τάσυμπεριφέρονται μέ μετριοπάθεια καί νά τά συγχωροῦν ὅταν σφάλλουν. Εἶναιεὔκολο αὐτό, ὅσο κι ἄν ἀκούγεται δύσκολο τό νά συγκαταβεῖ, νά συγχωρήσει καί νάμήν ὀργιστεῖ. Εἶναι εὔκολο γιατί, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἔχει βάλει ὁ Θεός στούςγονεῖς αὐτή τήν συμπάθεια πρός τά παιδιά καί αὐτή τήν διάθεση νά τά ὑπομείνουν.Ἕνας πού τό βλέπει ἀπ’ ἔξω, λέει «πῶς ἀντέχει τώρα;». Κι ἐγώ πολλές φορές πούβλέπω τούς γονεῖς, ἀναρωτιέμαι πῶς τά ἀντέχουν τά παιδιά. Ἀλλά εἶναι δῶρο Θεοῦ.Τά δίνει ὁ Θεός στόν πατέρα καί στήν μητέρα, ἀλλά θά τά κάνουν ὑπομονή. Γι’ αὐτόλέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος νά τά συγχωρέσετε, νά συγκαταβαίνετε καί νά μήνὀργίζεστε. Μπορεῖτε νά τό κάνετε.Ἀκόμα κι ὅταν οἱ γονεῖς ἔχουν διαφθαρεῖ, ἡ γονική τους συνείδηση λειτουργεῖ καίτούς ἐλέγχει, ὥστε νά μήν ὁδηγοῦν τά παιδιά τους πρός τό κακό. Ἐνῶ ὁ γονέαςμπορεῖ νά εἶναι διεφθαρμένος, ὅμως στό παιδί κατά κανόνα λέει τά σωστά πράγματαγιατί λειτουργεῖ αὐτή ἡ συνείδηση πού ἔχει βάλει ὁ Θεός μέσα του.Ὅμως οἱ ἐπιμελεῖς στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους γονεῖς δέν εὐθύνονται γιά τίςἀταξίες τῶν ἀνυπάκουων παιδιῶν τους. Αὐτό εἶναι λυτρωτικό καί γιά τούς γονεῖς,τούς ὁποίους μερικές φορές τούς πιάνουν τύψεις γιά τά παιδιά τους. Δέν πρέπει, γιατίκαί τό παιδί ἔχει ἐλευθερία. Ἄν τοῦ τό εἶπες μιά φορά, δέν ἄκουσε, τοῦ τό εἶπεςδεύτερη, δέν ἄκουσε, μετά δέν ἔχεις εὐθύνη. Ἔχει εὐθύνη τό παιδί. Ἔχει καί τό παιδίεὐθύνη. Δέν εὐθύνονται οἱ γονεῖς γιά τίς ἀταξίες τῶν ἀνυπάκουων παιδιῶν. Βλέπετεπόσο αὐτό ἀνακουφίζει τούς γονεῖς; Γιατί ἔρχονται πολλοί γονεῖς καί λένε: «πάτερ,ἐγώ φταίω». Ἐντάξει μέχρι ἑνός σημείου. Ὄχι νά τά φορτώνονται ὅλα οἱ γονεῖς, ὅταντό παιδί εἶναι ἀνυπάκουο. Μέ τό ζόρι δέν γίνεται.– Ποιά εἶναι ἡ συμβολή τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν;Παρά τό γεγονός ὅτι ὁ ἱερός Χρυσόστομος θεωρεῖ καί τούς δυό γονεῖς ὑπεύθυνουςγιά τήν χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν τους, τήν κύρια εὐθύνη τήν ἐπιρρίπτει στόνπατέρα. Προσέξτε, ἀντίθετα μέ αὐτό πού ἐπικρατεῖ ὅτι ἡ μητέρα παίζει τόν κύριορόλο στήν χριστιανική ἀγωγή. Τήν κύρια εὐθύνη τήν ἔχει ὁ πατέρας. Ὁ πατέραςὁρίστηκε ἀπό τόν Θεό νά ρυθμίζει τήν θέληση τῶν παιδιῶν του μέ λόγια, μέπροτροπές καί μέ συμβουλές. Εἶναι πολύ σημαντική ἡ ἔκφραση «νά ρυθμίζει τήνθέληση», γιατί ὅλο τό πρόβλημα στόν ἄνθρωπο εἶναι στή θέληση.Τό πρόβλημα τῆς ἁμαρτίας, λόγου χάρη, εἶναι στή θέλησή μας. Ἐκεῖ εἶναι τόβαθύτερο πρόβλημα. Γιατί ἁμαρτάνουμε; Γιατί τό θέλουμε. Ἄν τό ψάξετε, θά δεῖτε,στό βάθος τήν θέλουμε τήν ἁμαρτία, γι’ αὐτό τήν κάνουμε. Δέν συμβαίνει κάτι ἄλλο.Δέν εἶναι στή φύση μας. Εἶναι στή θέλησή μας. Δηλαδή τήν ἔχουμε ἀγαπήσει. Καίὅσο δέν διορθώνουμε τήν θέλησή μας, ἁμαρτάνουμε. Αὐτό ἀκριβῶς καλεῖται νάκάνει ὁ γονιός στό παιδί, νά τό μάθει νά θέλει τά σωστά πράγματα. Ἔτσι τό βοηθᾶςτό παιδί. Ἔτσι κάνεις σωστή ἀγωγή, ὅταν τό μάθεις νά διορθώνει τήν θέλησή του.Ὁπότε ἐλεύθερα μετά νά ἐπιλέγει τό καλό, τό ἀγαθό καί τό θεάρεστο. Ἄν τοῦ116

διορθώσεις κάποιες ἐξωτερικές συμπεριφορές καί συνεχίσει μέσα του νά θέλει τάἀντίθετα, δέν κάνεις τίποτα. Ὅταν ἀργότερα φύγει ἀπό σένα, ἀπό τό ὀπτικό σουπεδίο, θά κάνει αὐτά πού θέλει, τά ἁμαρτωλά. Τό θέμα εἶναι πῶς θά τοῦ διορθώσειςτήν θέληση, ὥστε νά θέλει τά ἀγαθά.Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά μᾶς βέβαια. Αὐτό εἶναι ἡ μετάνοια, νά διορθώσει ὁ ἄνθρωποςτήν θέλησή του, νά μήν θέλει αὐτά πού ἤθελε, νά μισήσει τό κακό, νά μήν ἐπιθυμεῖπλέον τό κακό καί τήν ἁμαρτία. Ὁ πατέρας λοιπόν θά ρυθμίσει τήν θέληση τῶνπαιδιῶν του μέ λόγια, μέ προτροπές καί μέ συμβουλές. Καί θά τό προτρέψεις καί θάτό συμβουλεύσεις καί θά τοῦ μιλήσεις. Γι’ αὐτό εἶναι ἀπαράδεκτο ὁ γονιός καίμάλιστα ὁ πατέρας νά λείπει ἀπ’ τό πρωί μέχρι τό βράδυ καί νά μήν τόν βλέπουνποτέ τά παιδιά ἐκτός ἀπό τό Σαββατοκύριακο. Ἤ ὅταν φεύγει νά κοιμοῦνται κι ὅτανγυρίζει πάλι νά κοιμοῦνται καί νά τά βλέπει μόνο τό Σαββατοκύριακο γιά λίγο. Αὐτόεἶναι ἀπαράδεκτο. Θά πρέπει νά βρίσκει χρόνο ὁ πατέρας νά μιλάει μέ τό παιδίκαθημερινά, νά τό συμβουλεύει καί νά τό προτρέπει. Ἔχει τεράστια σημασία. Λέμε:«εἶναι ἡ μάνα». Δέν φτάνει, χρειάζεται κι ὁ πατέρας.Ἀκόμα περισσότερο ὁ πατέρας ἔχει τήν εὐθύνη γιά ὅλη τήν οἰκογένεια. Αὐτόςὀφείλει νά ἀσκεῖ τήν ἀγωγή σέ ὅλα τά μέλη της. Δηλαδή καί στή μητέρα, στήνγυναίκα, θά πρέπει νά ἀσκήσει ἀγωγή ὁ πατέρας. Πόσο ἐνάρετος πρέπει νά εἶναι ὁἄνδρας γιά νά προχωρήσει σέ γάμο καί νά πετύχει ὁ γάμος! Δέν θά πρέπει νάκαθοδηγηθεῖ ἀπό τήν γυναῖκα του, ὅπως γίνεται συνήθως δυστυχῶς, στά περί τῆςθρησκείας καί παλεύουν χρόνια νά πείσουν τούς ἄνδρες τους νά πᾶνε Ἐκκλησία καίνά ἐξομολογηθοῦν. Θά πρέπει ὁ ἄνδρας νά εἶναι σέ θέση νά ὁδηγήσει τήν γυναῖκα,νά τή συμβουλεύσει καί νά τήν διορθώσει σέ ὅ,τι σφάλλει ἀπέναντι στόν Θεό. Εἶναιὑπεύθυνος λοιπόν, κατά τόν ἱερό παιδαγωγό, ὄχι μόνο γιά τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶνἀλλά καί τῆς συζύγου.Ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἔχει ἐμπιστευθεῖ στόν πατέρα αὐτόν τόν ρόλο, λέει ὁ Ἅγιος. Ὁ ἄνδραςὡς σύζυγος καί πατέρας εἶναι ὑπεύθυνος καί ὑπόλογος ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ γιά τήνσωτηρία τῆς γυναῖκας, τῶν παιδιῶν καί τῶν ὑπηρετῶν, ὅταν ὑπάρχει βοηθητικόπροσωπικό. Ἡ εὐθύνη τοῦ πατέρα γιά τήν σωτηρία ὁλόκληρης τῆς οἰκογένειάς τουεἶναι ἀντίστοιχη μέ τήν εὐθύνη τοῦ ἱερέα γιά τό ποίμνιό του. Ὅπως καί ὁ ἱερέας θάδώσει λόγο γιά τήν σωτηρία τοῦ ποιμνίου του, τά πνευματικά του παιδιά, ἔτσι καί ὁσαρκικός πατέρας θά δώσει λόγο γιά τά σαρκικά του παιδιά καί γιά τήν σύζυγό του.Γιά νά πραγματοποιηθεῖ ὅμως ὁ παραπάνω ἀπώτερος σκοπός τῆς θρησκευτικῆςἀγωγῆς, θά πρέπει προηγουμένως ὁ ἄνδρας ὡς πατέρας, νά ἐκκλησιαστικοποιήσει τόσπίτι του. Τό σπίτι πλέον θά πρέπει νά εἶναι ἐκκλησία. «Ἐκκλησίαν ποίησόν σου τήνοἰκίαν», κάνε ἐκκλησία τό σπίτι σου. «Καί γάρ ὑπεύθυνος εἶ καί τῆς τῶν παίδων καίτῆς τῶν οἰκετῶν σωτηρίας», γιατί εἶσαι ὑπεύθυνος γιά τήν σωτηρία καί τῶν παιδιῶνκαί τῶν ὑπηρετῶν. «Καί καθάπερ ἡμεῖς ὑμῶν ἀπαιτούμεθα λόγον, οὕτω καί ἕκαστοςὑμῶν καί ὑπέρ οἰκέτου καί ὑπέρ γυναικός καί ὑπέρ παιδός ἀπαιτεῖται εὐθύνας», καίὅπως ἀκριβῶς λέει ἐμᾶς, τούς ἱερεῖς δηλαδή καί τούς ἐπίσκοπους, θά μᾶς ζητηθεῖλόγος γιά σᾶς, ἔτσι καί ἀπό τόν καθένα ἀπό σᾶς θά σᾶς ζητηθεῖ εὐθύνη γιά τόνὑπηρέτη καί γιά τήν γυναῖκα καί γιά τό παιδί.117

Ἔτσι ὁ πατέρας ὀφείλει νά λογοδοτεῖ στούς ἱερεῖς γιά τήν ψυχή τῶν παιδιῶν πού τοῦἐμπιστεύτηκε ὁ Θεός παρέχοντας σ’ αὐτόν τήν γέννηση, τήν ἀγωγή καί τήν κοινήζωή μαζί τους. Ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε τά παιδιά. Τοῦ ἔκανε αὐτή τήν τιμή νά τοῦἐμπιστευθεῖ κάποιες ψυχές καί τοῦ δίνει καί τήν δυνατότητα νά Τοῦ τά ὁδηγήσει, νάἀσκήσει ἀγωγή δηλαδή καί νά ἔχει κοινή ζωή μαζί τους. Αὐτά ὅλα εἶναι δῶρα Θεοῦ,δέν εἶναι αὐτονόητα. Ἀποδεικνύεται αὐτό στίς μέρες μας πού εἶναι σπάνια ἡ κοινήζωή. Ἀκόμα καί αὐτῶν τῶν οἰκογενειῶν πού δέν ἔχουν διαλυθεῖ, πόσο κοινή εἶναι ἡζωή; Πολλές φορές τό σπίτι ἔχει γίνει ξενοδοχεῖο ὕπνου καί φαγητοῦ. Ὁ καθέναςτρώει ὅποτε θέλει, κοιμᾶται ὅποτε θέλει, φεύγει κι ἔρχεται ὅποτε θέλει.. Δέν εἶναιαὐτονόητα λοιπόν. Εἶναι δῶρα Θεοῦ καί, ὅταν ὑπάρχουν, θά πρέπει νά εὐχαριστοῦμετόν Θεό. Κι ἄν δέν ὑπάρχουν, θά πρέπει νά ὑπάρξουν γιά νά λειτουργήσει σωστά ἡοἰκογένεια.Ἀλλά γιά νά εἶναι πραγματικά κοινή ἡ ζωή μέ τά παιδιά, θά πρέπει ὁ πατέρας-προσέξτε αὐτό τό σημεῖο- νά βρίσκεται ὅσο γίνεται περισσότερο στό σπίτι, ὥστε νάφροντίζει μαζί μέ τήν μητέρα γιά τήν σωστή ἀγωγή τους. Βλέπετε, ἀπό τότε, 1600χρόνια πρίν, ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἔχει ἐπισημάνει τό πρόβλημα. «Ἔσο ἐν τῇοἰκίᾳ», νά εἶσαι στό σπίτι σημειώνει, «μετά τῆς γυναικός, μετά τῶν παίδων καί αὐτάταῦτα διάπλαττε» καί νά διαπλάττεις αὐτά τά παιδιά. Νά εἶσαι μαζί μέ τήν γυναῖκακαί μέ τά παιδιά, ὄχι στό καφενεῖο, στό γήπεδο, στό γραφεῖο ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ.Στήν κατεύθυνση αὐτή καί εἰδικότερα στά πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικοποιημένηςοἰκογενειακῆς ζωῆς, ὁ Ἅγιος παιδαγωγός ζητᾶ τήν ἀφιέρωση ὅλης τῆς Κυριακῆςστήν ἀκρόαση καί τήν ἐμβάθυνση στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἕναςπολύ εὐλαβής ἄνθρωπος λέει: «πάτερ εὐχαριστοῦμε πολύ γιά τίς ὁμιλίες σας, τίςἀκοῦμε ὅλοι μαζί, ὅλη ἡ οἰκογένεια καί τά παιδιά καί ἡ γυναίκα μέσω διαδικτύου».Μοῦ λέει μάλιστα αὐτός ὁ ἄνθρωπος «ἔχω παιδιά στήν ἐφηβεία καί δέν ἔχω κανέναπρόβλημα, δόξα τῷ Θεῷ». Ξέρετε τί κάνουν συνήθως τά παδιά στήν ἐφηβεία…Ἐπειδή ὅμως ἀκριβῶς λειτουργεῖ σωστά ἀπέναντι στόν Θεό, δέν ἔχει προβλήματα.Πολύ σημαντικό νά ἀφιερώνεται ὁλόκληρη ἡ Κυριακή στήν ἀκρόαση καί στήνἐμβάθυνση τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Πόσο σημαντικός εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, νά τόνἀκοῦμε, νά τόν ἐμβαθύνουμε κιόλας καί νά τόν μελετᾶμε! Οὐσιαστικά γι’ αὐτόλέγεται καί Κυριακή, εἶναι ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου. Αὐτή τήν ἡμέρα δέν θά πρέπει νάκάνεις ἄλλα πράγματα. «Εὐκαιρία γιά ποδόσφαιρο, γιά κυνήγι», γιά χίλια δυό. Τόκυριότερο πού ἔχεις νά κάνεις εἶναι νά ἐμβαθύνεις στόν λόγο τοῦ Θεοῦ, νά κοιτάξειςπῶς θά σωθεῖς ἐσύ καί ὅλη ἡ οἰκογένεια καί νά διδάξεις, νά συμβουλεύσεις καί νάπαρακινήσεις τήν σύζυγο καί τά παιδιά.Ἄλλωστε παραμένοντας στό σπίτι ἐπαρκῶς ὁ πατέρας ἔχει τήν δυνατότητα νά βλέπεικαθημερινῶς τήν γυναῖκα καί τά παιδιά του, ὥστε νά διαπιστώνει καί νά ἐλέγχει τάλάθη τους. Ἄν λείπει ὁ πατέρας, πῶς θά δεῖ τά λάθη; Πῶς θά δεῖ ποῦ παρεκτρέπεταιἡ γυναίκα καί τά παιδιά, γιά νά τά διορθώσει;Ἡ παρουσία καί ἡ παρέμβαση τοῦ πατέρα στήν οἰκογενειακή ζωή, ἀπό παιδαγωγικήἄποψη, εἶναι ἀναντικατάστατη. Ὑπάρχει τό πρότυπο τοῦ πατέρα, τό ἀνδρικό118

πρότυπο πού εἶναι ἀπαραίτητο γιά τά παιδιά, γιατί ἐμπνέει στά παιδιά μιά σιγουριάκαί μιά βεβαιότητα.Τό παιδαγωγικό ἔργο τοῦ πατέρα δέν μποροῦν νά ὑποκαταστήσουν στόν ἴδιο βαθμόοὔτε οἱ δάσκαλοι, οὔτε ἀκόμα καί οἱ πνευματικοί πατέρες. Τόν ρόλο τοῦ πατέρα δένμπορεῖ νά τόν ὑποκαταστήσει κανένας. Σκεφτεῖτε πόσο ἄσχημα εἶναι τά πράγματαστίς οἰκογένειες πού δέν ὑπάρχει πατέρας λόγω διαζυγίου. Πόσο στεροῦνται αὐτά τάπαιδιά.. Οἱ μητέρες προσπαθοῦν οἱ καημένες νά ὑποκαταστήσουν τόν πατέρα μέ τόνπνευματικό πατέρα, ἀλλά δέν γίνεται. Γιατί πόσο θά μποροῦσε νά βοηθήσει καί ὁπνευματικός; Ἔχει τόσα πνευματικοπαίδια. Δέν μπορεῖ ἐκ τῶν πραγμάτων συνέχειανά σέ διορθώνει καί νά ἀπαντάει σέ ἐρωτήσεις, ἀπό τήν στιγμή κιόλας πού δένβρίσκεστε στόν ἴδιο χῶρο.Οἱ πνευματικοί πατέρες ἐποπτεύουν πολλούς καί δέν ἔχουν τήν δυνατότητα νάἀσχολοῦνται μέ τόν καθένα χωριστά. Ὁ πατέρας ὅμως ὁ σαρκικός γνωρίζειἐπακριβῶς τίς ἀδυναμίες τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειάς του, γι’ αὐτό μπορεῖ καίεὐκολότερα νά διορθώνει τά λάθη τους. Θά ἔλεγα μάλιστα ὅτι μπορεῖ νά βοηθήσειστό σημεῖο αὐτό τόν πνευματικό πατέρα γιατί τούς βλέπει συνέχεια, 24 ὧρες τό24ωρο, ἐνῶ ὁ πνευματικός τούς βλέπει μιά φορά στίς 15-20 μέρες -ἄν τούς δεῖ- γιάἐξομολόγηση.Βασική προϋπόθεση γιά τήν παροχή χριστιανικῆς ἀγωγῆς στά παιδιά ἀπό τόν πατέρατους ἀποτελεῖ ἡ ἐμφυτη ἀγάπη πρός αὐτά, τήν ὁποία ἔθεσε ὁ Θεός σ’ αὐτόν ἀλλά καίτό διδασκαλικό προσόν μέ τό ὁποῖο τόν πλούτισε. Βλέπετε πόσο φιλόστοργος εἶναι ὁΘεός; Ζητάει ἀπό τόν πατέρα τήν ἀγωγή, ἀλλά τοῦ δίνει καί τά προσόντα καί τόδιδασκαλικό προσόν, γιά νά μπορεῖ νά μιλάει στά παιδιά καί τήν ἀγάπη, γιά νά τάκάνει ὑπομονή, νά τά συγχωρεῖ, νά συγκαταβαίνει καί νά θυσιάζεται γι’ αὐτά. Αὐτάτά βάζει ὁ Θεός, δέν εἶναι τυχαῖα.«Ὁ Θεός σοι τούς παῖδας ἔδωκεν», λέει ὁ Χρυσόστομος. Ὁ Θεός ἔδωσε τά παιδιά«ἵνα τήν ἀρετήν μανθάνωσι παρά σοῦ», νά μαθαίνουν ἀπό σένα τήν ἀρετή, ὄχι τόκακό καί τήν ἁμαρτία. Πόσες φορές ὁ πατέρας διδάσκει τήν ἁμαρτία στό παιδί ἤ τάπροτρέπει στήν ἁμαρτία καί δυστυχῶς τά ἀκούω καί ντρέπομαι καί λέω τί πατέραςεἶναι αὐτός! Νά σπρώχνει τόν γιό του, γιά παράδειγμα, νά κάνει ἐλεύθερες σχέσεις.Εἶναι φοβερό, τραγικό. Τί λόγο θά δώσει αὐτός στόν Θεό; Δέν μπορῶ νά καταλάβωτόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο λειτουργοῦν.Τήν ἀρετήν πρέπει νά μαθαίνουν ἀπό σένα τά παιδιά «διά γάρ τοῦτο, τό τόνἀνθρώπων γένος οὕτως ἠθέλησε συνεστάναι». Γι’ αὐτό λέει, θέλησε τό ἀνθρώπινογένος νά σχηματίζεται ἔτσι, μ’ αὐτό τόν τρόπο. «Δύο τά μέγιστα κατασκευάζων, ἕνμέν διδασκάλους ἐφιστῶν τούς πατέρας, ἕτερον δέ πολύν ἀγάπην ἐντίκτων». Καίἔδωσε δυό μεγάλα πράγματα, ἀφενός μέν τήν ἀγάπη στούς πατέρες καί ἀφετέρου τόδιδασκαλικό χάρισμα. Γι’ αὐτό καί εὔλογα ρωτάει τόν πατέρα: «Τί παίδωνγλυκύτερον, εἰπέ μοι», πές μου ὑπάρχει κάτι πιό γλυκό ἀπό τό παιδί σου;Ἀπό αὐτά γίνεται φανερό ὅτι ἡ παιδαγωγική ἀπαίτηση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου τοῦπατέρα γιά τά παιδιά του δέν στηρίζεται σέ μιά αὐθαίρετη θεωρητική ἤ ἠθική ἀρχή.119

Ὄχι ἐπειδή εἶσαι πατέρας, πρέπει νά φροντίζεις τά παιδιά σου. Δέν στηρίζεται ἐκεῖ ὁΧρυσόστομος, ἀλλά σέ στέρεη χριστιανική ἀνθρωπολογική βάση. Μπορεῖς νά ἔχειςἀγάπη καί διδασκαλικό χάρισμα γιατί ὁ Θεός στά ἔχει ἐμφυτεύσει καί καί πρέπει νάτά πολλαπλασιάσεις, ὅπως ἐκεῖνος μέ τά τάλαντα. Σοῦ ἔδωσε τά τάλαντα γιά νά τάπολλαπλασιάσεις, ὄχι γιά νά τά κρύψεις στήν γῆ. Σέ ἔκανε πατέρα καί σοῦ ἔδωσε τόχάρισμα νά μιλᾶς, πρέπει νά μιλᾶς. Σοῦ ἔδωσε τό χάρισμα ν’ ἀγαπᾶς, νά δείξεις τήνἀγάπη σου, ὄχι νά εἶσαι ἀπών. Πολλές φορές ὁ πατέρας εἶναι ὁ μεγάλος ἀπών ἀπότήν οἰκογένεια.Ἔτσι στήν πράξη ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ άγάπη καί ἡ ὑπομονή τοῦ πατέρα γιά τά παιδιάτου εἶναι ἀνεξάντλητη. Συγκαταβαίνει στίς ἀδυναμίες τους καί τά σκεπάζει στίςπτώσεις τους. Πότε ἀποδεικνύεται; Ὅταν ὁ πατέρας εἶναι κοντά, εἶναι παρών καίἐνεργοποιεῖται ὡς πατέρας. Σάν παράδειγμα ὁ Ἱερός παιδαγωγός ἀναφέρει τήνπερίπτωση διακεκριμένων γιά τήν μόρφωσή τους πατέρων, οἱ ὁποῖοι δέν αἰσθάνονταιντροπή, ὅταν συλλαβίζουν μαζί μέ τά παιδιά τους. Εἶσαι μορφωμένος, ἴσως ἔχεις καίδιδακτορικό, θά κάτσεις νά μάθεις συλλαβισμό μέ τό παιδί σου, νά τό βοηθήσεις.Οὔτε καί ἀποθαρρύνονται, ὅταν αὐτά παρεκτρέπονται πρός τό κακό. Δένἀπελπίζονται, γιατί ξέρουν τήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Αὐτή, ἐπαναλαμβάνω, εἶναι ἡἀρρώστια τῆς θέλησής μας, ἡ ὁποία ὑπάρχει καί στό παιδί. Ἔχει ἄρρωστη θέληση.Θέλει τά κακά καί τά κάνει. Ἀλλά καί ὁ πατέρας πού τό γνωρίζει, τό συγχωρεῖ. Τόδιορθώνει βέβαια, ἀλλά δέν ὀργίζεται. Συγκαταβαίνει χωρίς νά ἀποθαρρύνεται καίχωρίς νά ἀπελπίζεται, ἀλλά ἐπιμένει στήν διόρθωσή του μέ ἐπιμέλεια καί σκεπάζειμέ ἀγάπη τίς ἀξιοκατάκριτες πράξεις του. Δέν τό διαπομπεύει τό παιδί. Εἶναιτεράστιο λάθος αὐτό. Λέει: «παιδί εἶναι». Καί ἐπειδή εἶναι παιδί; Πρέπει νά τόσεβαστεῖς, νά σκεπάσεις τό λάθος του. Θά τό διορθώσεις ἰδιαιτέρως χωρίς νά τόδιαπομπεύσεις. Νά σεβαστεῖς τήν προσωπικότητα τοῦ παιδιοῦ.Χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς γνησιότητας τῆς ἀγάπης τοῦ πατέρα πρός τά παιδιάτου κατά τήν ἄσκηση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τους εἶναι, κατά τόν ἱερόΧρυσόστομο καί ἡ παραίνεση τοῦ πατέρα πρός τά παιδιά του, ὄχι μόνο σέ ὅσαὁλοφάνερα τούς χαροποιοῦν καί τούς ὠφελοῦν, ἀλλά καί σέ ὅσα τούς φαίνονταιφορτικά, πού ὅμως, ὅταν πραγματοποιηθοῦν, ἀποδεικνύονται πώς εἶναι σωτήρια.Τότε ἀγαπᾶς. Ὄχι ὅταν τούς λές μόνο αὐτά πού τά εὐχαριστοῦν, αὐτά τά δέχονταιεὔκολα. Ἀλλά νά τούς λές καί αὐτά πού εἶναι λίγο φορτικά. Πρέπει νά τούς τά πεῖς,γιατί εἶναι ἀλήθεια καί πρέπει νά διορθωθοῦν.Γενικότερα πρέπει νά λειτουργοῦμε ἔτσι. Ἄς ποῦμε τώρα στήν Κύπρο θά ἔρθει ὁΠάπας καί ὅλοι ξέρουμε ὅτι εἶναι αἱρετικός. Δηλαδή εἶναι στήν πλάνη. Δηλαδή εἶναιἐκτός Ἐκκλησίας, δηλαδή δέν σώζεται. Γιατί ἐκτός Ἐκκλησίας δέν ὑπάρχει σωτηρία.Ἔρχονται ὡστόσο κάποιοι καί σοῦ λένε «μήν τά λές αὐτά τά πράγματα, αὐτά εἶναιφανατικά. Αὐτό δέν ἔχει ἀγάπη, νά τοῦ πεῖς ὅτι εἶσαι αἱρετικός». Μά ἀκριβῶς αὐτόεἶναι πού ἔχει ἀγάπη. Ὅταν τοῦ πεῖς «καλά εἶσαι», κάνεις αὐτό πού κάνει καί ἕναςγιατρός μπροστά στόν καρκινοπαθή πού τοῦ λέει: «Καλά εἶσαι, δέν ἔχεις τίποτα.Πάρε ἀπό καμιά ἀσπιρίνη γιά νά μήν πονᾶς, κατά τά ἄλλα συνέχισε τήν ζωούλασου». Τί τόν κάνει; Τόν ἐμπαίζει. Ἔτσι κάνουμε κι ἐμεῖς μέ τόν Πάπα καί τούς120

Παπικούς, ὅταν τούς λέμε καλά εἶστε.Τόν ὑποδεχόμαστε μάλιστα τώρα σάν ἐπίσκοπο, σάν κανονικό ἐπίσκοπο. Ἐμεῖς, οἱἱερεῖς καί οἱ ἀρχιερεῖς. Πολύ μεγάλο λάθος. Αὐτό δέν ἔχει ἀγάπη. Κι ὅμως αὐτό τόβαφτίσαν οἱ νεοεποχίτες ‘ἀγάπη’ καί τό νά τούς πεῖς τήν ἀλήθεια τό λένε φανατισμό.Αὐτή εἶναι ἡ ἀντιστροφή τῶν ὅρων, πού ἔχει ξεκινήσει ἀπό τόν Σατανᾶ, γιατί ἡ νέαἐποχή ἀπό ἐκεῖ ξεκίνησε. Οἱ θεμελιωτές τῆς νέας ἐποχῆς ἦταν κάποια μέντιουμ,σατανιστές δηλαδή, καί περάσαν αὐτό τό μήνυμα, ὅτι ἡ ἀλήθεια εἶναι φανατισμόςκαί ὅτι δέν πρέπει νά λές τήν ἀλήθεια. Ἀλλά ἀγάπη χωρίς ἀλήθεια, δέν εἶναι ἀγάπη.Ὅταν βλέπεις τόν ἄλλον νά πηγαίνει στόν γκρεμό καί τοῦ λές «καλά πᾶς», γιά νάμήν τοῦ ταράξεις τά νερά, δέν ἔχει ἀγάπη. Τόν ἐμπαίζεις, τόν κοροϊδεύεις. Ἐμεῖςδηλαδή τώρα τόν ἐμπαίζουμε τόν Πάπα, ὅταν τόν ὑποδεχόμαστε σάν ἐπίσκοποΡώμης. Τοῦ λέμε καλά εἶσαι, ἐνῶ ἔχει καρκίνο καί πεθαίνει. Γιατί ὅλοι οἱ Παπικοίεἶναι ἤδη νεκροί καί ἐκτός Ἐκκλησίας.Λένε ἐπίσης: «ἄν τούς ποῦμε τήν ἀλήθεια, θά ἀλλάξουν;». Ἐγώ λέω ὅτι κάποιοι θάἀλλάξουν. Εἶναι ἕνα δισεκατομμύριο διακόσια ἑκατομμύρια οἱ Παπικοί. Ἄν βρεθεῖκάποιος νά τούς πεῖ: «εἶστε λάθος, ἄς εἶστε τόσο πολλοί, δέν σώζεστε εἶστε ἐκτόςἘκκλησίας, εἶστε στήν αἵρεση», κάποιοι θά ἀλλάξουν. Ἄν πάρουμε στατιστικά, ἀπότήν παραβολή τοῦ σπορέως, ἄλλος σπόρος ἔπεσε στήν καλή γῆ, ἄλλος στόν δρόμο,ἄλλος στίς πέτρες καί ἄλλος στά ἀγκάθια. Ἕνας στούς τέσσερις καρποφόρησε. Ἕναςστούς τέσσερις θά ἀκούσει, ἄν τό πάρουμε ἀναλογικά. Τέλος πάντων κάποιοι θάἀκούσουν καί κάποιος πρέπει νά μιλήσει. Εἶναι λάθος αὐτό πού λένε: «Ὄχι ἀφῆστετους. Νά μείνουν στήν ‘ἐκκλησία’ τους». Καί τό λένε καί ἱερωμένοι, δικοί μας,ὀρθόδοξοι ὑποτίθεται. Δέν εἶναι ἐκκλησία. «Παπική ἐκκλησία» εἶναι λάθος ὅρος. ὉΠαπισμός εἶναι αἵρεση.Τό εἶπα αὐτό σάν παράδειγμα, ὅπου στήν περίπτωση μέ τούς γονεῖς καί τά παιδιά,ὀφείλουν οἱ γονεῖς νά ποῦνε τό λάθος, γιατί αὐτό ἔχει ἀγάπη. Ἄν ποῦνε «παιδάκι μουκαλά εἶσαι ἐντάξει» καί ἀπό μέσα του «ὅταν μεγαλώσει θά μάθει», τότε ὁ ἄλλος δένθά μάθει. Θά ἔχει καταστραφεῖ καί θά φταῖς ἐσύ. Ὅσα λοιπόν τούς φαίνονταιφορτικά, θά πρέπει νά τά ἐπισημαίνει, γιατί, ὅταν πραγματοποιηθοῦν,ἀποδεικνύονται πώς εἶναι σωτήρια. Μπορεῖ τό παιδί ἐκείνη τήν ὥρα νά κλάψει, νάστενοχωρηθεῖ, ἀλλά μετά ἀπό χρόνια θά σοῦ πεῖ «Μπαμπά τότε μέ ἔσωσες, σ’εὐχαριστῶ πού ἐπέμενες καί π.χ. δέν μ’ ἄφησες νά πάω ἐκεῖ πού ἤθελα. Μοῦ ἔκανεςπολύ μεγάλο καλό».Αὐτό ὑπαγορεύει ἡ ἔμμετρη ἀγάπη τοῦ πατέρα, γιατί ὁ Θεός, κατά τόν ἱερόΧρυσόστομο, δέν χάρισε στόν πατέρα τήν φυσική φιλοστοργία γιά νά βλάψει, ἀλλάγιά νά ὠφελήσει τά παιδιά του. Μέσα στό πνεῦμα αὐτό ἡ γνήσια ἀλλά διακριτικήἀγάπη τοῦ πατέρα τοῦ ὑποδεικνύει νά μήν ἐκπληρώνει πάντοτε ὅλα τά αἰτήματα τῶνπαιδιῶν του. Τεράστιο λάθος ἄν ὅ,τι ζητάει τό παιδί, τοῦ τό κάνουμε ἀμέσως. Αὐτόδέν ἔχει ἀγάπη. Ἀντίθετα τρέφει τόν ἄκρατο ἐγωισμό, γιατί τό παιδί μαθαίνει ὅτι ὅλοιπρέπει νά τό ὑπηρετοῦν καί ὅ,τι σκέφτεται εἶναι σωστό. Δέν μαθαίνει ὅτι κάνει καίλάθη καί ὅτι κάποια ἀπό αὐτά πού σκέφτεται δέν πρέπει νά τά πραγματοποιήσει.121

Ἀποβλέποντας ὁ πατέρας στήν χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν του εἶναι πολύπροσεκτικός στήν χρήση τῶν παιδαγωγικῶν του μεθόδων. Δέν φροντίζει τόσο νάκολακεύει τά παιδιά του, ὅσο νά τά ταπεινώνει, ἐπειδή φοβᾶται μήπως τά βλάψεικάπως ἡ κολακεία. Μεγάλη ἀλήθεια αὐτή. Ξέρετε τό ἀπόφθεγμα στό Γεροντικό πούλέει: «Ὁ ἐπαινῶν μοναχόν παραδίδει αὐτόν στόν Σατανᾶ». Ἄν τέτοια ζημιά παθαίνειὁ μοναχός, σκεφτεῖτε τί ζημιά παθαίνει ἕνα μικρό παιδί, ὅταν τό ἐπαινεῖς! Σάν νά τόκάνεις πακέτο καί νά τό παραδίδεις στόν Σατανᾶ. Δέν εἶναι παιδαγωγικῶς σωστόαὐτό. Ὁ Γέροντας Πορφύριος ἔλεγε: «Ὄχι μπράβο στά παιδιά, ὄχι ἐπαίνους». Γιατίαὐτό ἀκριβῶς τρέφει τήν μεγάλη ἀρρώστια, τήν σατανική ἀρρώστια, πού λέγεταιὑπερηφάνεια. Ὄχι κολακεῖες στά παιδιά.Τό δόλωμα τῆς κολακείας φέρνει μεγαλύτερη βλάβη, λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἀπόἐκείνη πού προκαλεῖ ἡ προσβολή σ’ ἐκείνους πού δέν προσέχουν τήν πνευματικήκατάστασή τους. Καί τοῦτο ἐπειδή εἶναι δυσκολότερο νά νικήσει κανείς τό πάθοςπού προκαλεῖ ἡ κολακεία, παρά ἐκεῖνο τό πάθος πού προκαλεῖ ἡ προσβολή ἀπό τούςἄλλους. Λιγότερο πληγώνεται δηλαδή ἀπό τίς προσβολές σέ σχέση μέ τήν κολακεία.Πιό μεγάλο κακό παθαίνει ἀπ’ τήν κολακεία παρά ἀπ’ τίς προσβολές. Οἱ προσβολέςσέ τελική ἀνάλυση τό ταπεινώνουν καί τό ὠφελοῦν. Ἄν ἔχει καί καλή καθοδήγηση,κάνει λίγη ὑπομονή καί δέν ἀγανακτήσει τό παιδί, ὠφελεῖται ἀπό τίς προσβολές καίτίς ταπεινώσεις. Ὅλοι ὠφελούμαστε. Ἀλλά ἀπό τήν κολακεία ὅλοι μας βλαπτόμαστε,ἰδίως τά παιδιά.Ὁ πατέρας πού θεωρεῖ ὡς πάρεργο τήν ἀπασχόλησή του μέ τήν σωστή ἀγωγή τῶνπαιδιῶν του εἶναι, κατά τόν Ἅγιο παιδαγωγό, ἀνάξιος τοῦ ὀνόματός του. Δέν πρέπεινά ὀνομάζεται πατέρας, ἄν αὐτό τό ἔργο νά ἀσχοληθεῖ μέ τά παιδιά του, τό θεωρεῖπάρεργο. Βλέπετε σήμερα -πῶς χρησιμοποιοῦν κι αὐτή τήν ἔκφραση- «τά παρκάρουντά παιδιά τους μπροστά ἀπό τήν τηλεόραση». Γονεῖς εἶναι αὐτοί; Ἀντί νά τάμιλήσουν, νά τά συμβουλεύσουν, νά τά διδάξουν, νά δώσουν χρόνο. Βέβαιαχρειάζεται νά δώσεις καί χρόνο καί ἐνέργεια καί φαιά οὐσία θά καταναλώσεις καίψυχική ἐνέργεια θά δώσεις καί τά πάντα. Ὁ ρόλος τοῦ γονέα αὐτός εἶναι.Ἡ χριστιανική ἀγωγή τῶν παιδιῶν ἀποτελεῖ ἀναγκαιότητα πού συνέχει τήν ζωή μας.Συνέχει θά πεῖ συγκροτεῖ. Δηλαδή, ἄν δέν ὑπάρξει παιδαγωγία, ἀγωγή τῶν παιδιῶν,θά διαλυθεῖ ἡ ζωή, ὅπως τό βλέπουμε. Σιγά-σιγά διαλύεται ὁ κοινωνικός ἱστός γιατίδέν ὑπάρχει σωστή ἀγωγή στά παιδιά. Πιό πολύ γίνεται φανερό αὐτό στίς μεγάλεςπόλεις ὅπου ὑπάρχει μεγάλη ἐγκληματικότητα, μεγάλη ἀναρχία καί ὅλα αὐτά πούξέρετε. Δηλαδή δέν ὑπάρχει σωστή ἀγωγή.Εἰδικότερα ὁ πατέρας πού δέν φροντίζει γιά τήν πνευματική καί ἠθική ἀγωγή τῶνπαιδιῶν του χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἱερό Χρυσόστομο ὡς παιδοκτόνος. Δηλαδήφονιάς. Γίνεται φονιάς τοῦ παιδιοῦ του, ὅταν δέν φροντίζει γιά τήν πνευματική καίἠθική ἀγωγή. Συνήθως οἱ πατεράδες για τί φροντίζουν; Νά φέρουν γεμάτες σακοῦλεςμέ φαγητά στό σπίτι. Καί νομίζουν ὅτι ἔκαναν τό καθῆκον τους. Δέν τό ἔκανες. Τήνπνευματική καί ἠθική ἀγωγή τήν ἔδωσες;Στήν πραγματικότητα γίνεται χειρότερος ἀπό τόν κοινό παιδοκτόνο, ἐπειδή στήν122

προκείμενη περίπτωση ἡ ἀπώλεια καί ὁ θάνατος ἀφορᾶ τήν ἴδια τήν ψυχή τῶνπαιδιῶν ὄχι τό σῶμα. Ἐνῶ ὁ φονιάς σκοτώνει τό σῶμα. Ὁ πατέρας πού δέν φροντίζειγιά τά παιδιά, ἠθική καί πνευματική συγκρότηση, φονεύει τήν ψυχή πού εἶναι ἀκόμαχειρότερο, γιά αὐτό τόν λόγο δέν εἶναι σωστό αὐτός ὁ γονέας νά ὀνομάζεται πατέρας.Οἱ παιδοκτόνοι, παρατηρεῖ, μέ τόν φόνο χωρίζουν τό σῶμα ἀπό τήν ψυχή. Ἐνῶ οἱἀμελεῖς πατέρες ρίχνουν τήν ψυχή μαζί μέ τό σῶμα στήν φωτιά τῆς κόλασης. Τόνθάνατο ἐκεῖνο πού προκαλεῖ τό φονικό χέρι, τόν ὑφίσταται κανείς ἀναγκαστικά. Τόνθάνατο ὅμως τῆς ψυχῆς θά μποροῦσαν νά τόν διαφύγουν τά παιδιά, ἄν δέν τάὁδηγοῦσε σ’ αὐτόν ἡ ἀμέλεια τοῦ πατέρα τους. Δέν εἶναι κάτι πού δέν μπορεῖς νά τόἀποφύγεις. Μπορεῖς νά τό ἀποφύγεις, ἄν δουλέψεις σωστά στά παιδιά.Δέν εἶναι τόσο φοβερό τό νά ἀκονίσει κανείς τό ξίφος καί νά τό βυθίσει στόν λαιμότοῦ παιδιοῦ, ὅσο τό νά διαφθείρει τήν ψυχή του. Φοβερή φράση κι ὅμως τόσοἀληθινή. Γιατί πόσο διαφέρει ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα; Ὡς αἰτία μάλιστα γιά τήνπαραπάνω κατάσταση θεωρεῖ ὁ Ἅγιος παιδαγωγός τό ἔντονο ἐνδιαφέρον, τή μανίατῶν πατέρων γιά τά βιοτικά. Αὐτή εἶναι ἡ αἰτία. Γιατί οἱ πατεράδες εἶναι ἀδιάφοροι;Γιατί ἔχουν τρελαθεῖ μέ τά βιοτικά, μέ τό φαγητό, μέ τά χρήματα καί ὅλη ἡ φροντίδατους ἐκδαπανᾶται σ’ αὐτό. Τίποτα ἄλλο δέν τούς νοιάζει.Ἐπειδή οἱ πατέρες στηρίζουν τίς ἐλπίδες τους μόνο στά βιοτικά καί δέν θέλουν ν’ἀσχολοῦνται μέ τίποτα ἄλλο, ἀναγκάζονται νά ἀμελοῦν καί τά παιδιά τους καί τήνψυχική καλλιέργειά τους. Τέλος, ἰδιαίτερο παιδαγωγικό ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ἡἐπισήμανση τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου, ὅτι μερικοί πατέρες ὄχι μόνο παρέχουν στάπαιδιά τους τό κακό, ἀλλά καί τούς καλλιεργοῦν τήν αἰτία ὅλων τῶν κακῶν τήνκενοδοξία. Στά πλαίσια τῆς οἰκογένειας τά παιδιά ἐκπαιδεύονται στήν κενοδοξίαεὐθύς ἐξ ἀρχῆς ἀπό τήν πρώτη ἡλικία τους. Ἀμέσως μόλις γεννηθεῖ τό παιδί,παρατηρεῖ ὁ ἱερός παιδαγωγός, ὁ πατέρας ἐνδιαφέρεται γιά τόν καλλωπισμό τοῦπαιδιοῦ του μέ χρυσό καί πολυτελή ροῦχα καί ὄχι γιά τήν ρύθμιση τῆς ζωῆς του. Τόπαιδί ὅμως ἔχει ἀνάγκη ἀπό καλό παιδαγωγό καί ὄχι ἀσφαλῶς ἀπό τόν χρυσό, ὁὁποῖος δημιουργεῖ μεγάλη ἀγάπη γιά τά χρήματα. Ἀγάπη πού εἶναι βέβαια περιττήκαί ψυχοφθόρα.Ἄν τό μωρό ἀγαπήσει τόν χρυσό, καταστράφηκε. Γιατί τί εἶπε ὁ Χριστός; «Ὁ χρυσόςεἶναι ὁ μαμμωνᾶς. Δέν μπορεῖς νά δουλεύεις καί στόν Χριστό καί στόν μαμμωνᾶ. Ἤθά ἀγαπήσεις τόν ἕνα καί θά μισήσεις τόν ἄλλον ἢ ἑνός ἀνθέξεται καί τοῦ ἑτέρουκαταφρονήσει» (Ματθ. 6,24). Πόσο κακό κάνουν λοιπόν ὁ πατέρας καί ἡ μητέρα πούκρεμᾶνε τά χρυσαφικά στά παιδιά. Τά διαφθείρουν ὅταν τά ὁδηγοῦν ἀντί στόνΧριστό, ν’ ἀγαπᾶνε τόν χρυσό. Γιατί εἶπε ὁ Χριστός μας δέν μπορεῖτε νά δουλεύετεσέ δύο κυρίους, ἤ στόν ἕναν θά δουλεύετε ἤ στόν ἄλλον. Βλέπετε ὅτι καί ὁμαμμωνᾶς εἶναι κύριος, δηλαδή ἐξουσιαστής καί φυσικά εἶναι ὁ ἀντίθετος τοῦΧριστοῦ, ὁ Ἀντίχριστος. Ὅλη αὐτή ἡ κίνηση στήν ἐποχή μας οὐσιαστικά εἶναικίνηση τοῦ μαμμωνᾶ. Ὅλοι αὐτοί πού προωθοῦν τό χάραγμα, τό τσιπάκι καί τάσχετικά, ποιοί εἶναι; Αὐτοί πού δουλεύουν στόν μαμμωνᾶ. Οἱ μεγαλοτραπεζίτες, οἱμασόνοι, ἡ λέσχη Μπίλντερμπεργκ, αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν καί λατρεύουν τό χρῆμακαί εἶναι δοῦλοι τοῦ μαμμωνᾶ.123

Τό παιδί λοιπόν δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό χρυσό, ἀλλά ἀπό καλό παιδαγωγό. Στήν ἐποχήμας κύριο μέλημα ὅσων σκοπεύουν συνάψουν γάμο εἶναι ἡ πλούσια κατοικία.«Πῶς», λένε, «δέν θά ἔχω σπίτι καί μέ πλήρη ἐξοπλισμό;». Αὐτό δέν βοηθάει οὔτετούς γονεῖς, οὔτε τά παιδιά. Ἡ φτώχεια βοηθάει. Παλιά τά νιόπαντρα ζευγάριαζοῦσαν σ’ ἕνα δωμάτιο στήν αὐλή. Κι ὅμως ἀπό αὐτές τίς αὐλές καί τά δωμάτιαβγῆκαν πολύ μεγάλοι ἄνθρωποι μέσα ἀπό τήν φτώχεια καί τήν ταπείνωση. Τώραθέλουμε νά τά ἔχουμε ὅλα ἕτοιμα καί μπαίνουμε στούς πειρασμούς καί στίς πορνεῖεςπροκειμένου νά φτιάξουμε τό σπίτι μας γιατί δέν ἔχουμε τά ἀπαραίτητα χρήματα καίμένουμε χρόνια ἀνύπαντροι μέσα στήν ἁμαρτία. Καί μετά πού τό φτιάχνουν τό σπίτιπολλοί χωρίζουν, γιατί φυσικά ὅλο αὐτό δέν ἔχει εὐλογία. Εἶναι μιά δουλεία στόνσατανᾶ καί ὄχι στόν Χριστό. Ἄλλοι κάνουν πρῶτα πολιτικό γάμο, γιά νά πάρουνκάποια χρήματα ἀπό τό κράτος. Πάλι δηλαδή δουλεία στόν μαμμωνᾶ. Μετά λένε θάκάνουμε καί θρησκευτικό σάν νά εἶναι κάτι τυπικό. Ἐνῶ αὐτό εἶναι τό οὐσιαστικόκαί τό ἄλλο, ὀ πολιτικός γάμος, εἶναι τό σατανικό.Τά πολυτελή ροῦχα, τό ὑπηρετικό προσωπικό, ἡ πλούσια κατοικία -τό καλόαὐτοκίνητο θά λέγαμε σήμερα, τότε δέν εἶχαν αὐτοκίνητα- τά πολυτελή οἰκιακάσκεύη συνιστοῦν, κατά τόν Ἅγιο Ἱεράρχη, περιττή πολυτέλεια, πού γίνεται γιά χάρητῆς κενοδοξίας. Ἡ κενοδοξία εἶναι ἡ αἰτία τῆς κτήσεως περιττῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν.Καί βάζεις σ’ αὐτό τό λούκι καί τό παιδί. Γιατί τό παιδί δέν διδάσκεται μόνο ἀπόαὐτά πού τοῦ λές, διδάσκεται καί ἀπό αὐτά πού σέ βλέπει νά κάνεις καί ἀπό τό σπίτιπού μένεις καί ἀπό τό αὐτοκίνητο πού ἔχεις, ἀπό ὅλα διδάσκεται τό παιδί. Ἄν λοιπόνεἶσαι δοῦλος στήν κενοδοξία, αὐτό ἐνφυσεῖς καί στό παιδί, τήν κενοδοξία.Ἡ στενή σύνδεση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν στήν οἰκογένεια μέ τήνκενοδοξία δέν ἀποτελεῖ τυχαία ἐπιλογή τοῦ Ἅγίου παιδαγωγοῦ. Ἡ κενοδοξία εἶναιδιασπαστική τῆς ἑνοποιοῦ ἀγάπης καί οἱ συνέπειές της εἶναι καταστροφικές στόσῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ ἱερός Πατέρας θεωρεῖ τήν κενοδοξία φωτιά πού λυμαίνεταιτήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἐκείνη πού διαμελίζει τό ἑνιαῖο σῶμα καί τό διαιρεῖ. Ἀποτελεῖαἱμοβόρο θηρίο πού δαγκώνει μέ τά βρωμερά καί δηλητηριώδη δόντια του τόεὐγενικό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας καί τό γεμίζει μέ πολλή δυσωδία. Εἶναι μιά ἀρρώστιαδυστυχῶς πού πιάνει ὅλους τούς χριστιανούς, γιατί γιά τούς χριστιανούς μιλᾶμε, τούςἔξω τούς ἔχει σίγουρους δούλους. Ἐμᾶς ὅμως τούς χριστιανούς ἐνῶ δέν θά ἔπρεπε νάμᾶς κυριεύει, μᾶς κυριεύει πάρα πολύ αὐτό τό πάθος. «Τί θά πεῖ ὁ κόσμος;», ὅλοαὐτό ἀκοῦς. «Τί θά πεῖ ὁ Θεός;» δέν ἀκοῦς. Δέν μᾶς νοιάζει τί θά πεῖ ὁ Θεός ὅτανκάνουμε κάτι. Μόνο τί θά πεῖ ὁ κόσμος, τί ἀντίκτυπο θά ἔχει. Καί δυστυχῶς δένντρέπομαι νά τό πῶ, οἱ ἱεράρχες καί οἱ ἱερεῖς, ὅλοι πέφτουμε σ’ αὐτή τήν παγίδα τῆςκενοδοξίας. Πῶς θά ἀρέσουμε στόν κόσμο. Πῶς θά ποῦμε στόν κόσμο αὐτά πού τοῦἀρέσει. «Ὄχι», λένε, «γι’ αὐτά μήν μιλᾶς γιατί δέν ἀρέσουν στόν κόσμο». Καί ἐπειδήδέν ἀρέσουν; Ἀκριβῶς αὐτό εἶναι πού δέν ἔχει ἀγάπη.Ὁ ἱερός Πατέρας τήν θεωρεῖ φωτιά καί αἱμοβόρο θηρίο πού κατατρώει τό σῶμα τῆςἘκκλησίας. Τό βλέπεις καί στά ἄμφια. Τό βλέπεις καί στίς τουαλέτες καί στάκοστούμια τῶν ἐκκλησιαζομένων καί στά αὐτοκίνητα τῶν χριστιανῶν κ.λ.π.Ἐδῶ πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι στό γνωστό πόνημά του «περί κενοδοξίας καί124

πῶς πρέπει οἱ γονεῖς νά ἀνατρέφουν τά τέκνα», ἔχει κάνει τέτοια ἐργασία ὁΧρυσόστομος, πολύ ὡραία ὁμιλία, συνδέει τήν κενοδοξία ἀπό παιδαγωγική ἄποψημέ τήν χριστιανική ἀγωγή πού ἀσκεῖται στά πλαίσια τῆς οἰκογένειας. Καί ἐπειδή ἡχριστιανική οἰκογένεια ἀποτελεῖ εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας, ἰσχύουν γι’ αὐτήν καί ὅσαλέγονται γιά τίς διασπαστικές καί φθοροποιές συνέπειες τῆς κενοδοξίας στό σῶματῆς Ἐκκλησίας. Ὅ,τι ἰσχύει γιά τήν Ἐκκλησία, ἰσχύει καί γιά τήν οἰκογένεια. Δηλαδήἄν δέν προσέξεις τήν κενοδοξία, θά διασπαστεῖ ἡ οἰκογένειά σου.Αὐτό προσδίδει τεράστια εὐθύνη στόν πατέρα γιά τήν ἀγωγή πού ἀσκεῖ στά παιδιάτου. Μιά εὐθύνη πού δέν ἐξαντλεῖται στά στενά πλαίσια τῆς οἰκογένειάς του, ἀλλάἀνάγεται σέ εὐρύτερες κοινωνικές καί ἐκκλησιαστικές διαστάσεις. Κατεξοχήν οἱγυναῖκες εἶναι κενόδοξες. Εἶναι καί οἱ ἄνδρες, ἀλλά ἴσως λίγο περισσότερο οἱγυναῖκες καί θά πρέπει ὁ ἄνδρας νά συγκρατεῖ τήν γυναῖκα. Ὄχι κάθε τόσο νάἀλλάξουμε τά ἔπιπλα, νά ἀλλάξουμε τίς κουρτίνες… Αὐτά εἶναι περιττά πράγματα.Γίνονται, γιατί ἀπό πίσω ὑπάρχει κενοδοξία. Γι’ αὐτό ἔχουμε τριάντα τουαλέτες,τριάντα κοστούμια κ.λ.π. Αὐτό σέ τελευταία ἀνάλυση διασπᾶ τήν οἰκογένεια. Ἔτσιλέει ἐδῶ ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο, καλλιεργώντας τήν κενοδοξίαστά μέλη, τήν διαλύεις τήν οἰκογένεια. Κι ἐδῶ ὁ πατέρας παίζει τόν κύριο ρόλο καίπρέπει νά συγκρατήσει τήν ἑνότητα τῆς οἰκογένειας.Ἡ ἄσκηση τῆς χριστιανικῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν ἀπό τόν πατέρα τους ἔχειεὐεργετική ἐπίδραση καί στόν ἴδιο, ἐπειδή φιλοτιμεῖται τότε εἰδικότερα νά διορθώνειτόν τρόπο τῆς ζωῆς του γιά νά μήν δίνει κακό παράδειγμα στά παιδιά του. Πρῶτα ὁἴδιος παίρνει τό μήνυμα. Ὅταν δουλεύει σωστά στά παιδιά, πρῶτα ἐκεῖνος τά ἀκούει.Πρέπει μᾶλλον νά τά ἀκούει καί νά τά ἐφαρμόζει. Γιατί μετά τό παιδί θά τόν ἐλέγξει:«Μπαμπά τί μᾶς ἔλεγες; Ἐσύ πού μᾶς τά ἔλεγες, γιατί δέν τά κάνεις;». Θά φανεῖἀνακόλουθος. Ὁπότε κι αὐτός ἀναγκάζεται νά μείνει στόν σωστό δρόμο.Βέβαια αὐτή καθαυτή ἡ πνευματική κατάσταση τοῦ πατέρα δέν προσκτᾶται ἀπό τάπαιδιά του μηχανικά καί αὐτόματα. Δέν εἶναι μαγικό. Γίνεται μέ πολύ κόπο, μέ πολύἐργασία καί πάντοτε μέ ἐλευθερία. Ἐάν θέλουν. Τό ἴδιο καί ἡ γυναίκα, ἐάν θέλει. Δένμπορεῖς νά τῆς τό ἐπιβάλλεις. Ἀλλά πρέπει νά φροντίσεις ὅμως νά τῆς μιλήσεις, νάτήν συμβουλεύσεις καί νά τήν προτρέψεις. Ἄν μετά δέν σ’ ἀκούσει ἔχει αὐτή τήνεὐθύνη καί τό κατάκριμα. Ἀλλά ἄν δέν τό κάνεις, ἔχεις ἐσύ τό κατάκριμα.Ἡ συγγένεια στά πνευματικά δέν παρέχεται, ἀλλά κατακτᾶται. Μπορεῖ νά εἶναι ἅγιοςὁ πατέρας, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι καί ἡ γυναίκα καί τά παιδιά θά εἶναι ἅγιοι, ἄνδέν παλέψουν μέ τά πάθη τους νά μιμηθοῦν τόν πατέρα καί νά κάνουν ὑπακοή. Στήνπροκείμενη περίπτωση, γιά νά ὑπάρξει ὁμοιότητα τῶν παιδιῶν μέ τόν γεννήτοράτους ἀπαιτεῖται ἡ ἐλεύθερη καί ἐπίπονη μίμηση τοῦ τρόπου τῆς ζωῆς του. Αὐτά γιάτόν ρόλο τοῦ πατέρα στήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Πάτερ σ’ αὐτό πού εἴπατε, σχετικά μέ τήν κολακεία καί τήν προσβολή, δένπρέπει νά ὑπάρχει καί ἡ ἐπιβράβευση γιά τόν σωστό τρόπο καί ἡ αὐστηρότητα παράἡ προσβολή;125

Ἀπ. : Ἡ ἐπιβράβευση πρέπει νά γίνεται μέ σωστό τρόπο. Γιά παράδειγμα, ἔκανε κάτισωστό τό παιδί, πῶς θά τό ἐπιβραβεύσεις; Θά τοῦ πεῖς: «Μπράβο, εἶσαι ὁ πρῶτος,τούς πάτησες ὅλους, ἔτσι σέ θέλω… μέ ἔβγαλες ἀσπροπρόσωπο», ὅπως λένε κάποιοιγονεῖς; Λάθος. Ὅλα λάθος. Προβάλλεις τόν ἑαυτό σου καί τόν ἐγωισμό σου καίτρέφεις τόν ἐγωισμό τοῦ παιδιοῦ σου. Πρέπει νά τοῦ πεῖς ἄλλα πράγματα. Νά τοῦπεῖς: «Πᾶμε νά ποῦμε ἕνα εὐχαριστῶ στόν Θεό, στήν Παναγία μας πού σέ βοήθησεκαί ἔκανες αὐτό τό πράγμα. Γιατί μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ τό ἔκανες. Χωρίς τόν Θεόδέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα». Αὐτό εἶναι θεμελιῶδες. Δέν τό μαθαίνουμε οἱἴδιοι καί δέν τό μαθαίνουμε καί στά παιδιά μας. «Ἄνευ ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖνοὐδέν» (Ἰω. 15,5). Οὐδέν. Ὅταν μᾶς λέει οὐδέν, ἐννοεῖ οὐδέν. Ὅταν ἐσύ λές στόπαιδί «Μπράβο τά κατάφερες», τοῦ λές ψέματα, τό ἐμπαίζεις, αὐτό πού λέγαμεπροηγουμένως. Δέν τοῦ λές τήν ἀλήθεια. Γιατί ἡ ἀλήθεια ποιά εἶναι; Ὅτι δέν τόἔκανε αὐτός, ὁ Θεός τό ἔκανε. Τίμησε τόν ἄνθρωπο, τό παιδί σου, ὥστε νά ἐνεργήσειμέσα ἀπό τό παιδί σου. Ὅταν λοιπόν δέν τοῦ τό πεῖς αὐτό καί τοῦ πεῖς μπράβο, εἶσαιὁ πρῶτος, τοῦ λές ψέματα, τό διαστρέφεις, τό σπρώχνεις στόν γκρεμό. Γιατί ὁἐγωισμός εἶναι ὁ μεγαλύτερος γκρεμός. Αὐτό εἶναι τό πιό μεγάλο ἁμάρτημα, στόὁποῖο πρῶτος ἔπεσε ὁ ἑωσφόρος καί μετά ὅλες οἱ ἑπόμενες πτώσεις αὐτόν ἔχουν σάναἰτία. Δηλαδή εἶναι θεμελιῶδες νά μάθουμε καί στά παιδιά τήν ταπείνωση, ὅτι χωρίςτόν Θεό δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα.Ἐρ. : Μήπως εἶναι καλύτερα οἱ γονεῖς πρίν ἔλθουν εἰς γάμου κοινωνίαν, νάπροσπαθήσουν πρῶτα νά καθαρίσουν τόν ἑαυτό τους, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καίμετά νά προχωρήσουν στόν γάμο;Ἀπ. : Βέβαια. Αὐτό εἶναι προϋπόθεση. Γιατί καί τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματοςδίνονται ἀλλά δέν λαμβάνονται ἀπό ὅλους. Λαμβάνονται ἀπό τούς δεκτικούς. Ἀπόαὐτούς δηλαδή πού ἔχουν καθαρότητα. Ἔχουν δημιουργήσει χῶρο στήν ψυχή τουςγιά νά ἔρθει τό χάρισμα. Ἄν ἐσύ δέν ἔχεις δουλέψει στόν ἑαυτό σου, βέβαια δέν θάἔχεις χάρισμα. Δηλαδή ὁ Θεός θά στό δώσει, ἀλλά δέν θά τό πάρεις καί θά μείνεις μέτά δικά σου τά διεστραμμένα. Πόσοι ἔχουν τέτοιους διεστραμμένους γονεῖς σήμερα;Ἔφτασαν νά θέλουν γάμο γιά ὁμοφυλόφιλους, νά υἱοθετοῦν καί παιδιά, νάφτιάχνουν παιδιά στόν σωλήνα κ.λ.π. Καί λένε «κι ἐμεῖς οἰκογένεια εἴμαστε»… Τί θάπεῖ αὐτός ὁ γονιός στό παιδί του, τί γονιός θά εἶναι αὐτός καί τί παιδί θά εἶναι αὐτό;Τελείως διεστραμμένα πράγματα. Ἅμα δέν καθαριστεῖ ὁ ἄνθρωπος διεστραμμένα θάζεῖ, διεστραμμένα θά λαλεῖ καί στά παιδιά του.Φυσικά πρέπει νά καθαριστοῦμε. Γι’ αὐτό δέν εἶναι ἁπλό πράγμα νά κάνουμεοἰκογένεια. Ὁ κόσμος τό λέει ἀβασάνιστα «παντρευτεῖτε, παντρευτεῖτε», σπρώχνειτούς νέους, χωρίς νά τούς βοηθάει νά ἑτοιμαστοῦνε, νά ἀποκτήσουν τίςπροϋποθέσεις. Κανένας δέν τούς λέει τίς προϋποθέσεις. Μᾶλλον τά ἀντίθετα τούςλένε, τίς ἀρνητικές προϋποθέσεις δηλαδή γιά νά ἀποτύχουν. Καί κατά κανόνα οἱγάμοι ἀποτυγχάνουν. Καί μετά λέει ὁ γονιός: «χώρισε τό παιδί μου». Ἔ, βέβαιαχώρισε. Τί περίμενες νά πάει καλά; Ἀφοῦ δέν τοῦ ἔδωσες τίς προϋποθέσεις γιά νάφτιάξει οἰκογένεια. Μετά τά λούζονται τίς συνέπειες καί μένουν στό σπίτι μέ τούςχωρισμένους καί τά παιδιά τους.126

Ἐρ. : Μήπως τό κλειδί εἶναι ἡ νοερά προσευχή γιά τήν ἔλευση τοῦ Παρακλήτου;Δηλαδή εἶναι μία προϋπόθεση προτοῦ ἔρθουν εἰς γάμου κοινωνίαν ἡ χορήγηση τοῦἉγίου Πνεύματος στούς ἀνθρώπους πού πρόκειται νά παντρευτοῦν, ὥστε νάπροχωρήσουν στόν γάμο; Ἤ νά προχωρήσουν στόν γάμο πρίν βιώσουν μέσα τουςτόν Παράκλητο;Ἀπ. : Τουλάχιστον νά ζοῦν ἐν μετανοία. Ἡ ἀρχή τῆς κάθαρσης, ἡ μετάνοια. Νάἔχουν ἀρχίσει νά ἐξομολογοῦνται καί νά ἐργάζονται τήν μετάνοια, τήν κάθαρση.Δηλαδή νά κόβουν τό κακό καί νά κάνουν τό καλό, αὐτό σημαίνει μετάνοια. Νάἔχουν ἀρχίσει. Νά ἔχουν φτάσει σέ ὑψηλά πνευματικά ἐπίπεδα ἴσως εἶναι λίγοδύσκολο. Ἀλλά τουλάχιστον νά ζοῦν ἐν μετανοία καί μέ εὐλάβεια. Κάποιαστοιχειώδη πράγματα δηλαδή, νά ἐξομολογοῦνται, νά κοινωνᾶνε, νά ἐκκλησιάζονται,νά ἔχουν φόβο Θεοῦ. Αὐτές εἶναι πολύ ἀναγκαῖες προϋποθέσεις, γιά νά πετύχει ὁγάμος. Ἀπό κεῖ καί μετά ἡ ἴδια οἰκογένεια θά τούς τελειοποιήσει. Γιατί ὁ Θεόςἐνεργεῖ. Ὅπως καί σ’ ἕνα μοναστήρι. Πάει ἕνας νά γίνει μοναχός. Τί θά ζητήσειςτώρα ἀπό τόν δόκιμο; Νά ἔχει φτάσει σέ θεωρία, στή θέωση; Δέν μπορεῖς. Ἀλλά μιάστοιχειώδη μετάνοια εἶναι ἀπαραίτητη. Ἅμα δέν ἔχει ὑπακοή, δέν ἔχει εὐλάβεια, δένἔχει ἀγάπη γιά τίς ἀκολουθίες, νά ἀγωνίζεται ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἀδυναμιῶντου, πῶς θά τόν πάρεις στό μοναστήρι; Δέν μπορεῖς. Δέν θά σταθεῖ δηλαδή καί μόνοςτου. Τό ἴδιο καί στόν γάμο, πού εἴπαμε εἶναι ἕνα μικρό μοναστήρι.Ἐρ. : Καί κάτι ἀκόμα. Ὁ Παράκλητος εἶναι πού ὁδηγεῖ τούς δύο ἀνθρώπους σέἕνωση; Δηλαδή ὁ Κύριος ὁδηγεῖ τήν γυναῖκα στόν ἄνδρα;Ἀπ. : Βέβαια. Ὅταν εἴμαστε μέσα στόν Παράκλητο. Ὅταν λειτουργοῦμε σωστά.Ὅταν εἴμαστε μέσα στήν Ἐκκλησία, ἐκκλησιαστικοποιημένοι. Ἀλλιῶς μπορεῖ καί νάεἶναι δικό μας θέλημα. Ὅπως καί μέ τήν χειροτονία. Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «οὐπάντας χειροτονεῖ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον». Δέν τούς χειροτονεῖ ὅλους τό Ἅγιο Πνεῦμα,ἀλλά «διά πάντων ἐνεργεῖ», ἀλλά ἐνεργεῖ διά μέσω ὅλων. Ἐδῶ γίνονται παπάδες καίδεσποτάδες οἱ ὁμοφυλόφιλοι. Νά τά λέμε, νά μήν κρυβόμαστε. Αὐτούς τούςχειροτονεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα; Ὄχι. Ἀλλά καί μέσα ἀπό αὐτούς ἐνεργεῖ.Ἐρ. : Ὑπάρχει κώλυμα ὅμως.Ἀπ. : Τά καταπατᾶμε ὅλα! Δυστυχῶς τά καταπατᾶμε. Ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅτανἔγινε Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, ἔκανε μιά περιοδεία. Ξέρετε πόσουςκαθαίρεσε; Πάρα πολλούς. Δεσποτάδες. Γιατί τούς καθαίρεσε; Γιατί εἶχαν πέσει στήνσιμωνία , εἶχαν πληρώσει γιά νά γίνουν δεσποτάδες. Κι αὐτό δυστυχῶς γίνεται καίσήμερα. Αὐτούς τούς χειροτόνησε τό Ἅγιο Πνεῦμα; Ὄχι. Τούς χειροτόνησε τόθέλημά τους, ἀλλά ἐνεργεῖ ὁ Θεός καί μέσα ἀπ’ αὐτούς, γιατί ὁ Θεός εἶναι πού κάνειτά μυστήρια. Ἀλλοίμονο ἄν ἐξαρτᾶται τό μυστήριο ἀπό τήν ἀξιοσύνη τήν δική μας!Τό ἴδιο καί στόν γάμο. Δέν τούς συνάπτει ὅλους εἰς γάμου κοινωνίαν τό ἍγιοΠνεῦμα. Τούς συνάπτει καί τό θέλημά τους. Ἀλλά ἀπό κεῖ καί ὕστερα, ἄν αὐτοίμετανοήσουν καί ἐξομολογηθοῦν, ἔρχεται ἡ χάρις καί τούς εὐλογεῖ κι αὐτούς.Ἐνεργεῖ δηλαδή τό μυστήριο καί μετά, ἀρκεῖ νά μποῦνε σ’ αὐτόν τόν δρόμο.Ἐρ. : …………………127

Ἀπ. : Φαίνεται τό πράγμα πιά… Πρῶτα-πρῶτα ἀναπαύεται ἐσωτερικά. Ἀναπαύεται,τό κάνει μέ χαρά, δέν κοπιάζει, δέν διστάζει. Ἔπειτα μέ τήν βοήθεια τοῦΠνευματικοῦ, μέ τήν προσευχή προχωράει. Ὁ Θεός μιλάει! Ἐδῶ λέει: «ἔχω μετρήσεικαί τίς τρίχες σας» (Ματθ. 10,30), δέν θά μᾶς δείξει μέ ποιόν ἤ μέ ποιά θάσυνδεθοῦμε; Ἀφοῦ μᾶς λέει ὅτι γιά τά ἐλάχιστα ἔχω ἐνδιαφέρον καί μέριμνα, πόσομᾶλλον γιά τά μεγάλα. Ἀρκεῖ βέβαια νά ἀφεθεῖς, γιά νά βλέπεις. Λένε κάποιοι: «ποῦεἶναι ὁ Θεός;». Δέν τόν βλέπουν γιατί ἔχουν τό δικό τους θέλημα. Πρέπει νάἐλευθερωθοῦμε τελείως ἀπό τά δικά μας θελήματα, γιά νά δοῦμε τό θέλημα τοῦΘεοῦ. Ἀλλιῶς τό θέλημά μας λειτουργεῖ σάν τεῖχος, ὁπότε μετά δέν βλέπεις ποῦ εἶναιὁ Θεός καί ποῦ σέ καθοδηγεῖ, γιατί ἔχεις τά δικά σου «θέλω». Αὐτό πού λέμε στόΠάτερ ἡμῶν «γενηθήτω τό θέλημά Σου», νά τό ἐννοοῦμε κιόλας. Δηλαδή νά εἴμαστεἀνοιχτοί σέ ὅλα, σέ κάθε ἐνδεχόμενο.Ἐρ. : …………………Ἀπ. : Ἀκόμα κι αὐτό. Μπορεῖ ὁ Θεός νά σέ ἔχει νά πᾶς στήν Βενεζουέλα! Γιατί νάμπαίνεις σέ καλούπια; Αὐτό εἶναι καί ἡ δυστυχία μας. Ὅτι βάζουμε τόν ἑαυτό μας σέσιδηροτροχιές. Θά κάνω ἔτσι, ἔτσι, θά πάω φαντάρος, μετά θά κάνω οἰκογένεια…Ἄσε τόν ἑαυτό σου ἐλεύθερο καί νά ἔχεις ἕνα καλούπι: τίς ἐντολές. Τηρεῖς τίςἐντολές; Εἶσαι στήν ἀδιάλειπτη προσευχή; Εἶσαι στό ἄφημα; Φροντίζεις τήνκαθαρότητα, τήν ἁγνότητα, τήν ἐξομολόγηση, τήν ταπείνωση; Μετά μήν φοβᾶσαι,θά σέ πάρει ὁ Θεός ἀπ’ τό χέρι καί θά σέ πάει ἐκεῖ πού εἶναι, ὄχι τό καλό σου ἁπλῶς,τό καλύτερό σου.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης128

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀπευθυνόμενος στίς γυναῖκες συζύγουςὉ Ἀβραάμ, ἕνας ἀπό τούς μεγάλους Πατριᾶρχες, εἶχε ἕνα μονάκριβο παιδί πού τόἔλεγαν Ἰσαάκ. Ὀ Θεός τόν εὐλόγησε σέ μεγάλη ἡλικία καί ἀπέκτησε αὐτό τό παιδίκαί φρόντισε νά τό παντρέψει. Ἔδωσε λοιπόν ὁδηγίες στόν δοῦλο του, γιά νά πάει νάβρεῖ νύφη γιά τόν Ἰσαάκ. Μέ ὅρκο μάλιστα δέσμευσε τόν δοῦλο του ὡς ἑξῆς: «Δένθά πάρεις γυναῖκα γιά τόν γιό μου τόν Ἰσαάκ ἀπό τίς θυγατέρες τῶν Χαναναίων πούστή χώρα τους κατοικῶ, ἀλλά θά πᾶς στό σπίτι τοῦ πατέρα μου, στούς συγγενεῖς μου,νά πάρεις γυναῖκα γιά τόν γιό μου» (Γεν. 24,3).Λέει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «Πρόσεξε τί ἐντολή ἔδωσε ὁ Πατριάρχης στόν δοῦλοτου». Νά μήν τό προσπεράσεις, ἀλλά νά καταλάβεις τόν σκοπό καί νά σκεφτεῖς τίἦταν αὐτό πού φρόντιζαν τόν παλαιό καιρό οἱ Ἅγιοι. Δέν φρόντιζαν νά ἀποκτήσουνοὔτε χρήματα, οὔτε μεγάλο πλοῦτο καί ζῶα καί τόσα στρέμματα γῆς, ἀλλά ζητοῦσαντήν ὀμορφιά τῆς ψυχῆς καί τόν εὐγενικό χαρακτήρα». Καί εὐγενικός χαρακτήραςεἶναι ὁ Ἅγιος. Αὐτός εἶναι ὁ ἀληθινά εὐγενής.«Εἶδε λοιπόν ὁ Ἀβραάμ τήν πονηρία τῶν γυναικῶν τῆς Χαναάν καί ἐπειδή γνώριζεἀκόμα πόσο καλό πράγμα εἶναι νά ἔχει ἡ γυναίκα τούς τρόπους πού εἶχε καί ὁ ἴδιος,θέλησε νά ἔχει καί τό παιδί του μία ἀντίστοιχη γυναίκα, γι’ αὐτό φροντίζει νά τοῦβρεῖ γυναῖκα ἀπό τό δικό του ἔθνος, ἀπό τούς ἀνθρώπους πού ζοῦσαν στήνΜεσοποταμία».Κι ἐνῶ ἡ Χαναάν βρίσκεται στό σημερινό Ἰσραήλ καί ἡΜεσοποταμία στό σημερινό Ἰράκ, οὔτε ἡ ἀπόσταση τοῦ τόπου, οὔτε οἱ δυσκολίεςτόν ἔκαναν νά ἀδιαφορήσει γι’ αὐτό. Ἐπρόκειτο δηλαδή γιά μεγάλη ἀπόσταση,εἰδικά ἐκείνη τήν ἐποχή, πού οἱ ἄνθρωποι μετακινοῦνταν μέ τά πόδια ἤ μέ τά ζῶα.Εἶχε καί πολλούς κινδύνους, στερήσεις καί θλίψεις ἕνα τέτοιο μεγάλο ταξίδι, ἀλλάχωρίς νά λογαριάσει τίποτα ἀπό αὐτά ὁ Ἀβραάμ, ἔστειλε τόν δοῦλο του ἐκεῖ γιατίἤθελε νά φέρει μία κοπέλα πού νά ἔχει ὀμορφιά ψυχῆς καί ὄχι πλούτη ἤ δόξα, τάὁποῖα συνοδεύονται συνήθως ἀπό ἐγωισμό.«Ὁ Πατριάρχης λοιπόν κάνει αὐτό ἐπειδή φροντίζει γιά τήν ἀρετή τῆς ψυχῆς καίἐπειδή ἀπέφευγε τήν πονηρία τῶν ντόπιων, ἐνῶ ὅλοι οἱ σύγχρονοι δέν θά μποροῦσαννά σκεφτοῦν κάτι τέτοιο». Πόσο μιμοῦνται σήμερα οἱ ἄνθρωποι τόν Ἅγιο Ἀβραάμ;Συνήθως παρασυρόμαστε ἀπό τήν ἐξωτερική ὀμορφιά καί ἀπό τά πλούτη. Πολλέςφορές ὅμως μέ αὐτά τά κριτήρια ὁ γάμος γίνεται σάν μία ἐμπορική πράξη. Δένἀναζητᾶμε τό σπουδαιότερο, πού εἶναι ἡ ὀμορφιά τῆς ψυχῆς, ἠ ἀληθινή εὐγένεια, ἡεὐλάβεια καί ἡ ἀγάπη στόν Θεό.Συνεχίζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος: «ἀλλά κι ἄν ἀκόμα ἡ γυναίκα εἶναι γεμάτη ἀπόἀμέτρητα κακά, οἱ ἄνθρωποι κοιτάζουν ἕνα πράγμα, τήν ἀπόκτηση χρημάτων καίὅλα τά ἄλλα τά θεωροῦν δευτερεύοντα». Αὐτό ἰσχύει καί σήμερα. Οἱ ἄνθρωποιἐνδιαφέρονται γιά τά χρήματα πού ἔχει ὁ ἄλλος, τήν περιουσία του, ἐνῶ εἶναι129

τιποτένιο καί ἄθλιο πράγμα, τό νά προσπαθεῖ κάποιος νά πλουτίσει μέσα ἀπό αὐτό τόμέγα μυστήριο τοῦ γάμου. Τό μυστήριο τοῦ γάμου εἶναι «εἰς Χριστόν καί εἰς τήνἐκκλησίαν» (Ἐφ. 5,32). Δηλαδή ἡ σχέση πού ἔχει ὁ ἄνδρας μέ τήν γυναῖκαφανερώνει τήν σχέση πού ἔχει ὁ Χριστός μέ τήν Ἐκκλησία.«Ὅταν ὁ νοῦς εἶναι διεφθαρμένος, ἀκόμα κι ἄν ὑπάρχει ἀπερίγραπτος πλοῦτος,γρήγορα θά φτάσει στήν ἔσχατη φτώχεια». Ἕνας ἄνθρωπος πού δέν ἔχει ἀρετήδηλαδή καί χρήματα πολλά νά ἔχει, θά τά χάσει, θά τά σκορπίσει, γιατί δέν ξέρει νάτά χρησιμοποιεῖ σωστά.«Δέν θά ἔχει κανένα ὤφελος ἀπό τήν περιουσία, ἀφοῦ δέν θά ὑπάρχει ἡ ψυχή πού νάμπορεῖ νά τά διαχειριστεῖ ὅπως πρέπει». Γι’ αὐτό ἔλεγε καί ὁ μακαριστός π.Πορφύριος ὅτι οἱ γονεῖς δέν θά πρέπει νά ἀγωνιοῦν νά ἀφήσουν περιουσία στάπαιδιά τους, ἀλλά νά φροντίζουν γιά τήν πνευματική τους περιουσία. Ἄν τούςἀφήσουν ὑλική περιουσία χωρίς πνευματική, τά κάνουν ἐγκληματίες, γιατί τά παιδιάχωρίς πνευματική περιουσία δέν μποροῦν νά ἀξιοποιήσουν σωστά τά χρήματα. Ἀπότήν ἄλλη, τά χρήματα εἶναι μία δύναμη, σάν ἕνα πιστόλι, πού ἐπειδή δέν ξέρουν πῶςνά τό χρησιμοποιήσουν, τό κατευθύνουν ἐναντίον τους.«Εἴδατε πόσο φρόντιζαν τήν παλαιά ἐποχή οἱ ἄνθρωποι γιά νά δώσουν γυναῖκες στάπαιδιά τους;». Τό 1800 π.Χ., πού ζοῦσε ὁ Ἅγιος Ἀβραάμ καί ὑπῆρχε τέτοια ἀρετή!Ἐμεῖς σήμερα, 2000 χρόνια μετά τόν Χριστό καί βαφτισμένοι, δέν ἔχουμε διδαχθεῖἀπό αὐτούς τούς Ἁγίους καί κάνουμε φοβερά λάθη. Κινούμαστε πολύ ἐπιπόλαιακάνοντας παρορμητικές σχέσεις, πού ὅσο εὔκολα τίς συνάπτουμε, τόσο εὔκολα τίςδιαλύουμε. Αὐτό ὅμως εἶναι ἕνας συγκλονισμός γιά τήν ψυχή, ἡ ὁποία τελικάκαταντάει ἀνάπηρη, γιατί κάθε φορά πού πετᾶμε μία σχέση, πετᾶμε καί ἕνα κομμάτιτῆς καρδιᾶς μας.«Βλέπεις πῶς φρόντιζαν πρίν ἀπό τά χρήματα γιά τήν καλοσύνη τῆς ψυχῆς; Πουθενάσυμβόλαια, πουθενά συμφωνίες». Πουθενά ὅλα ὅσα γίνονται σήμερα καί εἶναι ἄξιαγιά γέλια, ὅπως οἱ ὅροι στά συμβόλαια! Σήμερα ὁ καθένας θέλει νά ἔχει τήν δική τουπεριουσία μετά τόν γάμο ἀντί νά εἶναι ὅλα κοινά. Ἔτσι μπαίνει ἕνα ἐμπορικόστοιχεῖο μέσα στήν οἰκογένεια καί ψυχραίνεται ἡ ἀγάπη.«Σέ κεῖνους ὅμως δέν συνέβαινε τίποτα ἀπό αὐτά. Ἀλλά καί τό μεγαλύτερο καίσιγουρότερο συμβόλαιο ἦταν ὁ χαρακτήρας τῆς κόρης. Πουθενά τύμπανα καίχοροί». Πῶς ἔγινε ὁ γάμος τοῦ Ἰσαάκ μέ τήν Ρεβέκκα, τήν γυναῖκα πού βρῆκε ὁἘλιέζερ τελικά πηγαίνοντας στήν πατρίδα τοῦ Ἀβραάμ τήν Μεσοποταμία; Τήν ἔφερεστή Χαναάν καί ἡ Ρεβέκκα βλέποντας ἀπό μακριά τόν Ἰσαάκ, κατάλαβε ὅτι αὐτόςεἶναι ὁ μέλλων σύζυγός της. Ζήτησε νά τό ἐξακριβώσει καί ὅταν ἔμαθε ὅτι αὐτόςεἶναι πού ἐπρόκειτο νά νυμφευθεῖ, ἔβαλε τήν καλύπτρα της, τό μαντήλι μέ τό ὁποῖοσκέπαζε τό κεφάλι της. Τότε ὁ ὑπηρέτης πλησίασε καί διηγήθηκε στόν Ἰσαάκ τόκαθετί μέ ἀκρίβεια καί τοῦ ἔδωσε ἀναφορά σχετικά μέ τήν Ρεβέκκα. Βλέπετε μέπόση σεμνότητα γίνεται αὐτή ἡ πρώτη ἐπικοινωνία τῆς Ρεβέκκας μέ τόν Ἰσαάκ!Σχολιάζει ὁ Ἰερός Χρυσόστομος: «Ἐδῶ σκέψου ἀγαπητέ ὅτι πουθενά δέν συνέβηκανἐκεῖνα τά περιττά καί ἀνόητα πράγματα», πού γίνονται στούς ἀραββῶνες καί στούς130

γάμους. «Πουθενά διαβολική πομπή, πουθενά τύμπανα καί χοροί, πουθενά τάδιαβολικά ἐκεῖνα συμπόσια καί οἱ ὕβρεις, πού εἶναι γεμάτα ἀπό κάθε ἀσχήμια. Ἀλλάκάθε σεμνότητα, κάθε σοφία, κάθε σύνεσις».Ἀναφέρει τό κείμενο: «Τότε ὁ Ἰσαάκ ὁδήγησε τήν Ρεβέκκα στήν σκηνή τῆς μητέραςτου, τῆς Σάρας. Τήν πῆρε γιά γυναίκα του καί τήν ἀγάπησε καί ἔτσι παρηγορήθηκεγιά τόν θάνατο τῆς μητέρας του» (Γεν. 24,67). Ἡ Σάρα ὅταν γέννησε τόν Ίσαάκ ἦτανπερίπου 90 ἐτῶν καί μετά ἀπό λίγο βέβαια κοιμήθηκε.Λέει ὁ Ἅγιος: «Αὐτήν τήν Ρεβέκκα, ἄς τήν μιμηθοῦν καί οἱ ἄλλες γυναῖκες. Αὐτόντόν Ἰσαάκ ἄς τόν μιμηθοῦν καί οἱ ἄνδρες. Ἔτσι ἄς φροντίζουν νά νυμφεύονται».Βλέπετε μέ πόση σεμνότητα καί πόση περίσκεψη ἔγινε ἡ ἐκλογή, ἡ εὔρεση τῆςγυναῖκας, ἀλλά καί ἡ συνάντηση. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ λέει ὅτι «ἀπό τόν Θεό ταιριάζειἡ γυναίκα στόν ἄνδρα καί ὁ ἄνδρας στήν γυναῖκα» (Παρ. 19,14). Ἄν θέλουμε λοιπόνἕνα πρότυπο, δέν θά τό ἀναζητήσουμε στό τί γίνεται στήν σημερινή κοινωνία. Θά τόἀναζητήσουμε στό τί ἔκαναν οἱ Ἅγιοι. Πῶς νυμφεύονται οἱ Ἅγιοι; Γιατί καί ὁ ἍγιοςἸσαάκ γίνεται μετά Πατριάρχης καί αὐτός φωτισμένος Ἅγιος. Καί οἱ γυναῖκες τουςεἶναι Ἅγιες, ἡ Ἁγία Σάρα, ἡ Ἀγία Ρεβέκκα. Αὐτούς πρέπει νά μιμούμαστε.«Γιά ποιο λόγο πές μου, ἀφήνεις ἀπό τήν ἀρχή νά μολυνθεῖ ἡ ἀκοή τῆς κόρης μέ τάαἰσχρά τραγούδια, μέ τήν ἀκατάλληλη ἐκείνη πομπή;». Ἐννοεῖ τά γλέντια πούγίνονταν ἐκείνη τήν ἡμέρα τοῦ ἀραββώνα καί τοῦ γάμου. Δυστυχῶς αὐτά πούγίνονται σήμερα, γίνονταν καί τότε. Βέβαια σήμερα ἔχει φροντίσει ὁ διάβολος καίἔχει μολύνει τήν κόρη νωρίτερα. Ἀλλά μιλᾶμε γιά τίς κόρες αὐτές πού εἶναιφυλαγμένες καί καθαρές, ὅπως ἡ Ἀγία Ρεβέκκα καί ὅπως πρέπει νά εἶναι καί ἡγυναίκα καί ὁ ἄνδρας.«Γιατί ἀπό τήν πρώτη στιγμή φροντίζεις νά μολύνεις τήν παρθενική ψυχή; Δένγνωρίζεις ὅτι ἡ νεότητα εὔκολα κλίνει πρός τό κακό; Γιατί διαπομπεύεις τά σεμνάμυστήρια τοῦ γάμου»; Πηγαίνουν οἱ ἄνθρωποι στήν Ἐκκλησία, ἀκοῦνε τόσο ὡραῖαἅγια λόγια καί δέχονται τήν ἐπίσκεψη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, γιατί μετά διαπομπεύειςτό σεμνό μυστήριο τοῦ γάμου; Βέβαια πολλοί δέν οἰκειοποιοῦνται τήν ἐπίσκεψηαὐτή τοῦ Θεοῦ, γιατί πηγαίνουν στό μυστήριο τοῦ γάμου ἀνέτοιμοι. Ἄν ὅμωςκάποιος τό κάνει σωστά, γιατί μετά νά χαλάει αὐτήν τήν ὡραία ἀτμόσφαιρα καίοὐσιαστικά νά προσβάλλει τό μυστήριο μέ τό γλέντι;«Διαπομπεύεις τό σεμνό μυστήριο τοῦ γάμου. Πρέπει ὅλα αὐτά νά τά ἀπομακρύνειςκαί νά διδάξεις ἀπό τήν ἀρχή -ἀπευθύνεται στόν ἄνδρα, πού ὡς κεφαλή τῆςοἰκογένειας, εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν ἀγωγή τῆς γυναῖκας καί τῶν παιδιῶν- τήνσεμνότητα τοῦ γάμου καί νά φωνάξεις ἱερεῖς καί νά σφραγίσεις τήν ὁμόνοια τοῦσυνοικεσίου μέ εὐχές καί εὐλογίες, γιά νά δυναμώσει ἡ σωφροσύνη τῆς κόρης». Ἡγυναίκα ὡς ἀσθενές σκεῦοςʾ, ὅπως τήν χαρακτηρίζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, πιόεὔκολα κλίνει στήν ἁμαρτία, εἶναι πιό ἀδύναμη. Ὁπότε θέλει περισσότερη ἐνίσχυση,ὥστε νά φυλαχθεῖ σταθερά στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ἔλεγε ἕνας σὐγχρονος Γέρονταςὅτι σέ αὐτά τά κέντρα διασκεδάσεως οἰ γυναῖκες γίνονται πιό αἰσχρές ἀπό τούςἄνδρες. Γιατί ξεγελιοῦνται πιό εὔκολα ἀπό τόν πονηρό, ὅπως ἐξηγεῖ ἐδῶ, ὡς ἀσθενές131

σκεῦος. Γι’ αὐτό καί ὁ διάβολος πῆγε πρῶτα καί ξεγέλασε τήν Εὔα.«Γιατί δέν φροντίζεις νά τῆς δώσεις πρόσθετη χάρη; Καί μέ ὅλα αὐτά πού κάνεις,ἀντί νά εἰσέλθουν στό σπίτι τά ἔργα τῆς ἀρετῆς, εἰσέρχονται ὅλες οἱ πονηριές τοῦδιαβόλου, οἱ ὁποῖες πρέπει νά ἀπομακρυνθοῦν». Θά πρέπει τό ἀνδρόγυνο νά περάσειτήν ζωή του ἑνωμένο μέ τήν δύναμη τοῦ Θεοῦ. Ἄν ἕνα σπίτι δέν ἔχει γερά θεμέλια,μέ τόν πρῶτο σεισμό πέφτει. Ἔτσι καί ἡ οἰκογένεια, πού εἶναι ἕνα σπίτι πνευματικό,ἕνα μικρό μοναστήρι, ἄν δέν ἔχει γερά θεμέλια, δηλαδή τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, πολύεὔκολα πέφτει, διαλύεται. Γι’ αὐτό ἔχουμε ὅλον αὐτό τόν κατακλυσμό ἀπό τάδιαζύγια στήν ἐποχή μας.Συνεχίζει γιά τίς συνέπειες τῶν σατανικῶν πομπῶν: «Τότε ὁ Λάβαν -ὁ άνηψιός τοῦἈβραάμ- συγκέντρωσε ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ τόπου καί ὀργάνωσε συμπόσιο.Ὅταν ὅμως νύχτωσε πῆρε τήν κόρη του τήν Λεία καί τήν ὁδήγησε στόνἸακώβ»( Γέν. 29,22-23).Σχολιάζει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Εἶδες μέ πόση σεμνότητα ἔκαναν τούςγάμους τους ἐκεῖνο τόν παλαιό καιρό; Ἀκοῦστε αὐτό ἐσεῖς πού συγκινεῖστε ἀπό τίςσατανικές πομπές καί καταστρέφετε τήν ἱερότητα τοῦ γάμου ἀπό τήν πρώτη κιόλαςστιγμή. Μήπως εἶχαν τότε αὐλούς; Μήπως εἶχαν κύμβαλα; Μήπως χόρευαν τούςσατανικούς χορούς; Πές μου, γιατί βάζεις στό σπίτι σου τόση καταστροφή καί καλεῖςστό σπίτι σου τούς θεατρίνους καί τούς χορευτές, ὥστε μαζί μέ τήν ἄσκοπη δαπάνη,νά καταστρέψεις καί τήν σύνεση τῆς κόρης σου καί νά κάνεις καί τόν γιό σουπερισσότερο ἀναίσχυντο;». Τώρα ὁ Ἅγιος ἀπευθύνεται στούς γονεῖς καί λέει τίγίνεται μέ τά γλέντια τῶν γάμων.«Γιατί ἀρκετό εἶναι οἱ ἄνθρωποι αὐτῆς τῆς ἡλικίας νά μπορέσουν νά ὑποφέρουνἤρεμα τήν ταραχή τῶν παθῶν, χωρίς νά ὑπάρχουν καί αὐτές οἱ προκλήσεις». Ξέρει ὁἍγιος Ἰωάννης πόσο δύσκολα εἶναι τά πράγματα στήν ἐφηβεία καί στήν νεότητα καίπόσο δύσκολα χαλιναγωγεῖται αὐτό τό σαρκικό πάθος.«Γιατί ἐσὐ ὁ γονιός δέν φροντίζεις νά διευκολύνεις τό παιδί σου, ἀντίθετα τόσπρώχνεις στήν ἁμαρτία καί τήν ἀκολασία»; Μάλιστα τό κάνουν αὐτό οἰ γονεῖς τήνπιό σημαντική ἴσως ἡμέρα τῆς ζωῆς τῶν παιδιῶν τους, τήν ἡμέρα τοῦ γάμου.Δυστυχῶς ὑπάρχουν γονεῖς πού ἐμποδίζουν τά παιδιά τους νά κάνουν γάμο, μέχρι νάμαζέψουν χρήματα γιά νά κάνουν γλέντι. Πόσο ἀλλοτριωθήκαμε ὡς Χριστιανοί! Δένπρέπει νά κάνουμε καθόλου γλέντι καί οἱ γονεῖς πρέπει νά ὡθοῦν τά παιδιά νάπαντρευτοῦν, ὅσο γίνεται νωρίτερα, μέ σκοπό νά εἶναι πιό εὔκολος ὁ ἀγώνας τουςκαί νά φτάσουν μέ μεγαλύτερη καθαρότητα στό μυστήριο.«Ὅταν εἶναι τόσο πολλά αὐτά πού ἀνάβουν τήν φλόγα τῆς ἐπιθυμίας τήν ὥρα πούβλέπουμε καί ἀκοῦμε αὐτά, καί ἀνάβουν περισσότερο τό καμίνι τῶν παθῶν, τότε πῶςδέν θά καταποντιστεῖ ἡ ψυχή τοῦ νέου ἀνθρώπου;». Ἡ φωτιά σβήνει ποτέ μέβενζίνη; Ὄχι μόνο δέν σβήνει, ἀλλά γίνεται πολύ χειρότερη. Ἡ φωτιά ὑπάρχει ἤδηστήν ψυχή τοῦ νέου, εἶναι ἡ σαρκική ἐπιθυμία. Γιατί ἐσύ ρίχνεις βενζίνη καί τήνἀνάβεις πολύ περισσότερο;132

«Ἐξαιτίας τῶν παθῶν αὐτῶν χάνονται καί ἐξαφανίζονται ὅλα, ἐπειδή ἀπό τήν ἀρχήἀκόμα ὑποσκάπτεται ἡ σωφροσύνη ἡ ὁποία θά τούς ἑνώνει στό μέλλον». Βλέπετε; Ἡσωφροσύνη μᾶς ἑνώνει. Γι’ αὐτό καί ὅταν κανείς φυλάξει, ὅχι μόνο μέχρι τήν ἡμέρατοῦ γάμου, ἀλλά καί μετά τόν γάμο τήν σωφροσύνη, τήν ἁγνότητα, τήν καθαρότητα,αὐτό θά λειτουργήσει σάν ἑνωτικός κρίκος ἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τήν γυναῖκα,ἀλλιῶς ὁ γάμος θά διαλυθεῖ. Οἱ γάμοι πού στεριώνουν εἶναι αὐτοί στούς ὁποίους οἱνέοι φτάνουν ἁγνοί στόν γάμο καί μετά συνεχίζουν ἔτσι. Γιατί καί μέσα στόν γάμοπρέπει νά ὑπάρχει σωφροσύνη πού εἶναι ἀντίστοιχη ἀρετή τῆς ἁγνότητας. Καί μέσαστόν γάμο πρέπει νά ἀγωνίζεσαι νά χαλιναγωγεῖς τό σαρκικό στοιχεῖο, τό σαρκικόπάθος. Τό γεγονός ὅτι παντρεύτηκες, δέν σημαίνει ὅτι θά ἀφεθεῖς ἀχαλίνωτα στίςσαρκικές ὁρμές. Σκοπός τοῦ γάμου δέν εἶναι νά ἱκανοποιηθοῦν οἱ σαρκικές ὁρμές,ἀλλά ὁ ἁγιασμός καί ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου μέσα ἀπό τήν συζυγία, ὅπου οἱ δύογίνονται ἕνα, ὅχι μία σάρκα, μία ψυχή, ἀλλά ἕνα πνεῦμα καί βιώνουν αὐτό τόμυστήριο τῆς Ἐκκλησίας. Μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία σωζόμαστε καί ὁ γάμος εἶναιμία μικρή κατ’ οἶκον Ἐκκλησία. Ὅταν λοιπόν γίνεσαι ἕνα μέ τόν ἄλλον, τότελειτουργεῖ σωστά ὁ γάμος καί τότε σώζεσαι. Ἄν δέν γίνει ἕνα πνεῦμα τό ἀνδρόγυνοκαί διαχωρίζουν τήν θέση τους, λειτουργώντας ὁ καθένας ἀναλογα μέ τό τί θέλει,τότε ὁ γάμος γίνεται ἤ μία συμβατική συνοίκηση ἤ τό πιό σύνηθες διαλύεται. Γιατίδέν φροντίζουμε ἀπό τήν ἀρχή γιά την σωφροσύνη, τήν καθαρότητα καί τήνἁγνότητα.«Καί πολλές φορές ἀπό τήν πρώτη ἀκόμα μέρα ὁ νέος δέχτηκε τό σατανικό ἐκεῖνοβέλος στήν ψυχή του γιατί κοίταξε μέ ἁμαρτωλό βλέμμα καί ἡ κόρη αἰχμαλωτίζεταιἀπό ὅσα ἀκούει καί βλέπει. Καί ἔτσι ἀπό αὐτήν τήν πρώτη μέρα μεγαλώνουν τάτραύματα καί κάνουν πολύ μεγαλύτερο κακό». Ὅταν πορνεύεις μέ τά μάτιακάνοντας αὐτήν τήν πολύ μεγάλη ἁμαρτία, ὑποσκάπτεις τόν γάμο. Ἄν λοιπόν ἀπότήν πρώτη στιγμή δέν προσέξεις νά δημιουργήσεις τέτοιες συνθῆκες μέσα στό σπίτι,ὥστε νά διευκολυνθεῖ ὁ ἀγώνας, πολύ εὔκολα ὑποσκάπτεται ὁ γάμος, ἔρχονται τάδιαζύγια, μπαίνουν τά τρίτα πρόσωπα καί διαλύεται ἡ ἑνότητα πού φτιάχνει τό ἍγιοΠνεῦμα.«Αὐτά τά πράγματα ὑπονομεύουν τήν ὁμόνοια πού ὑπάρχει μεταξύ τους καί ἔτσιμαραίνεται ὁ πόθος τοῦ ἑνός πρός τον ἄλλον. Διότι ὅταν ὁ ἄνδρας σκέπτεται ἄλληγυναίκα καί τό μυαλό του σκορπίζεται ἐδῶ κι ἐκεῖ καί καθοδηγεῖται ἀπό τόν διάβολο,τότε τό σπίτι θά γεμίσει ἀπό στεναχώριες». Στά γλέντια ἔχουμε τέτοιες προκλήσεις,ὅπως πορνεία μέ τά μάτια καί πολύ εὔκολα μπαίνει τρίτο πρόσωπο.«Ἄν πάλι πάθει κάτι τέτοιο ἡ γυναίκα, τότε μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι τά πάντακαταστρέφονται ἐκ θεμελίων καί ὑποψιάζονται ὁ ἄνδρας τήν γυναῖκα καί ἡ γυναίκατόν ἄνδρα». Εἶναι φοβερό αὐτό, νά ὑποψιάζεται ὁ ἕνας τόν ἄλλον ὅτι τόν ἀπατάει,ὅτι δέν τηρεῖ τήν συζυγική πίστη. Γίνεται γάμος χωρίς συζυγική πίστη; Δέν γίνεται.«Ἀλλά γιατί τοῦ δημιουργεῖς ὅλες αὐτές τίς συνθῆκες πού ὁδηγοῦν στήν ἀπιστία;».Εἶναι πολύ λογικό αὐτό πού λέει ὁ Ἅγιος, γιατί τά γλέντια δημιουργοῦν τίς συνθῆκες,ὥστε νά πέσει εἴτε ὁ ἕνας, εἴτε ἡ ἄλλη στήν ἀπιστία. Γιατί ἐκεῖ χορεύει ὁ σατανᾶςπού ἔχει σκοπό του νά διαλύει τήν ὁμόνοια καί τήν ἀγάπη. Ὅπου μπαίνει ὁ σατανᾶς,133

ὑπάρχει χωρισμός, ὑπάρχει διχόνοια, ὑπάρχει πόλεμος. Σκοπός καί ἔργο τοῦ σατανᾶεἶναι νά χωρίζει, νά διασπᾶ. Ἐνῶ τό ἔργο τοῦ Χριστοῦ εἶναι νά ἑνώνει. Αὐτή εἶναι ἡθεμελιώδης διαφορά. Ὁ Χριστός λέει θά μπεῖτε στήν Ἐκκλησία καί θά γίνετε ἕνα.Αὐτό προσευχήθηκε καί στήν Ἀρχιερατική Του προσευχή, νά γίνουμε ὅλοι ἕνα.«Ἐκεῖ λοιπόν πού ἔπρεπε νά ὑπάρχει ὁμόνοια καί ἀγάπη, γιατί «ἔσονται οἱ δύο εἰςσάρκα μίαν» (Μαρκ. 10,7), ὅπως λέει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, αὐτοί εἶναι τόσο χωρισμένοιὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον σάν νά εἶναι ἐχθροί. Μπῆκε στήν ζωή τους ὁ διάβολος καί τούςπροξενεῖ τέτοια ζημιά, ὥστε νά γίνονται καθημερινά πόλεμοι καί διαμάχες καί νάμήν ἡσυχάζουν ἀπό αὐτά τά κακά». Φυσικά, πῶς νά μήν ὑπάρχουν διαμάχες σέ ἕνασπίτι πού ὁ ἕνας ὑποπτεύεται τόν ἄλλον! Ἡ ζωή μετά γίνεται κόλαση.«Τί θά μποροῦσε νά πεῖ κανείς γιά τίς περιφονήσεις τῶν ὑπηρετῶν, γιά τίς κοροϊδίεςτῶν γειτόνων καί γιά τίς διάφορες ἀσχημοσύνες;». Τότε ἦταν νόμιμο νά ἔχει κανείςἕναν ὑπηρέτη. Ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι θά τόν κατεξουσιάζεις, θά τόνἐκμεταλλεύεσαι καί θά τόν περιφρονεῖς.«Γιατί, ὅπως ἀκριβῶς, ὅταν ἐπαναστατοῦν οἱ κυβερνήσεις, κινδυνεύουν νάκαταστραφοῦν κι αὐτοί πού ταξιδεύουν μαζί τους καί τό πλοῖο βυθίζεταιἀναγκαστικά αὔτανδρο, μέ τόν ἴδιο τρόπο ἀκριβῶς κι ἐδῶ ὅταν ὑπάρχει διαμάχηἀνάμεσα στόν ἄνδρα καί τήν γυναῖκα, φυσικό εἶναι τά κακά αὐτῆς τῆς διχόνοιας νάτά ὑπομένουν καί οἱ ἄλλοι». Στήν ἐποχή μας ἐπαληθεύεται πάρα πολύ αὐτό. Πόσοπληγώνονται τά παιδιά ἀπό ἕνα διαζύγιο ἤ ἀπό μία κακή συμβίωση; Τά περισσότεραπαιδιά σήμερα ἔχουν τραύματα ἀπό τούς τσακωμούς πού βλέπουν νά κάνουνκαθημερινά οἱ γονεῖς τους. Ἔχουν τραυματιστεῖ οἱ ψυχές τῶν παιδιῶν. Ἐμεῖς ὅμως ἡνέα γενιά ὅχι μόνο δέν διορθώνουμε αὐτά τά λάθη, ἀλλά κάνουμε ἀκόμα χειρότερα.Κάνουμε αὐτές τίς ἐπιπόλαιες σχέσεις καί τίς συμβιώσεις, οἱ ὁποῖες εἶναι τελείως ἔξωἀπό τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί ἀντί νά βροῦμε τόν σωστό σκοπό τοῦ γάμου καί τόνσωστό τρόπο, ὅπως μᾶς τόν διδάσκουν οἱ Ἅγιοι, πηγαίνουμε σέ μία πιό βαθιάκόλαση ἀπό αὐτήν πού ζοῦν οἱ γονεῖς μας. Ὑποφέρουν ἔτσι καί τά παιδιά ἀπό τάδιαζύγια καί οἱ παπποῦδες, οἱ γιαγιάδες οἱ ὁποῖοι ἀναλαμβάνουν οἰκονομικά καίψυχολογικά νά στηρίξουν τό παιδί καί τό ἐγγόνι τους, γιατί κάθε διαζύγιο ἔχειτεράστιο ψυχολογικό κόστος.«Γι’ αὐτό σᾶς παρακαλῶ, ἔχοντας ὑπόψη σας ὅλα αὐτά, μήν ἀκολουθεῖτε αὐτήν τήνκακή συνήθεια». Ἐννοεῖ τά γλέντια καί τίς διασκεδάσεις πού διώχνουν τήνσωφροσύνη. «Πολλοί προβάλλουν τήν δικαιολογία τοῦ ἐθίμου καί δέν ἀνέχονται νάἀκούσουν αὐτά πού λέω». Ἔτσι καί σήμερα ὅταν τά λέμε αὐτά στόν κόσμο, τούςφαίνονται πολύ ἐξωπραγματικά καί ἀντιδροῦν. Τό ὄνειρό τους εἶναι νά κάνουν ἕναγλέντι, νά τό μάθουν ὅλοι καί νά τούς θαυμάσουν γιά τόν γάμο τόν μεγαλειώδη πούἔκαναν, ἀπό τό ὀποῖο δέν βγαίνει τίποτα. Ὅλα αὐτά εἶναι μία φούσκα πού θά σκάσεικαί μάλιστα προκαλοῦν καί κακό, γιατί σέ ὁδηγοῦν στήν κόλαση.Ὅταν καλέσεις τόν σατανᾶ ποῦ θά πᾶς; Στόν Παράδεισο; Σαφῶς τό λένε οἰ Ἅγιοι ὅτιὅπου ὑπάρχουν αὐτά τά σατανικά τραγούδια, ἐκεῖ δέν μπορεῖ νά εἶναι ὁ Χριστός,ἀλλά ὁ σατανᾶς. Εἶναι ἕνα διαβολικό ἔθιμο καί κάποιος θά πρέπει νά πεῖ ὄχι σ’ αὐτό134

τό ἔθιμο. Θά πρέπει νά ἐπωμιστεῖ ὅλο τό κοινωνικό κόστος, ἄς τόν εἰρωνευτοῦν κι ἄςτόν πολεμήσουν. Ἄν θέλει νά λέγεται Χριστιανός καί νά εἶναι μέ τόν Χριστό, θάπρέπει νά τό κάνει.Ὁ Χριστιανός εἶναι μεγάλος ἐπαναστάτης. Πρέπει νά κάνουμε αὐτήν τήνἐπανάσταση. Νά ἔχουμε αὐτήν τήν ἐπαναστατικότητα, ἀλλά γιά καλό, ὄχι γιά νάσπάζουμε, νά ρημάζουμε καί νά γινόμαστε ὑποχείριοι τῶν διεστραμμένων. Ὅλααὐτά τά παιδιά πού ἔσπαζαν καί ἔβαζαν φωτιές στήν Ἀθήνα, οὐσιαστικά ἦτανθύματα. Ἦταν θύματα αὐτῶν πού θέλουν νά καταστρέψουν τήν Ἑλλάδα καίἐκμεταλλεύονται τήν ἐπαναστατικότητα αὐτῶν τῶν νέων ἐξυπηρετώντας τά δικάτους συμφέροντα. Καρποφροῦνται τά ἀγαθά τῆς Ἑλλάδας πρός ἴδιον ὤφελος. Βέβαιακι αὐτοί ματαιοπονοῦν, γιατί ἡ χαρά δέν εἶναι σ’ αὐτά, ἀλλά γιατί νά πέσουμε στήνπαγίδα τους; Γιατί νά μήν δώσουμε τήν ἐπαναστατικότητά μας γιά νάὐπερασπιστοῦμε τόν νόμο τοῦ Θεοῦ;Ὁ Θεός εἶναι ἀπόλυτος καί λέει ὅτι μᾶς θέλει ἑκατό τοῖς ἑκατό δικούς Του. Ὅσο κιἄν αὐτό πάει κόντρα στό ἔθιμο, στό κοινωνικό κατεστημένο, αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. ὉΧριστιανός σπάει αὐτό τό κατεστημένο. Ἄς λένε οἱ ψευτοκουλτουριάρηδες ὅτι ἐμεῖςεἴμαστε ὀπισθοδρομικοί. Αὐτό δέν ἱσχύει. Ὁ πιό προοδευτικός καί ἐπαναστατικόςἄνθρωπος εἶναι ὁ Χριστιανός, ἀρκεῖ νά ἐπαναστατήσει σωστά, γιά τόν Θεό. Νά κάνειἐπανάσταστη τῶν ψυχῶν, ἐσωτερική, ἐπανάσταση τῆς ἐξουσίας πού ἔχουμε μέσαμας. Ἡ ἀληθινή ἐπανάσταση εἶναι νά πολεμήσουμε αὐτήν τήν ἐξουσία πού ἔχουμεμέσα μας καί αὐτή εἶναι τά πάθη. Τότε θεωρούμαστε πραγματικά ἀναρχικοίʾ.Χτυπᾶμε τόν δαίμονα πού ἔχουμε μέσα μας καί ὅταν τό πετύχουμε αὐτό, παίρνουμετό κουράγιο νά βοηθήσουμε καί τό κοινωνικό σύνολο. Κάποιος πού δέν ἔχειἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν κενοδοξία γιά παράδειγμα καί δέν ντύνεται σωστά καί σεμνάγιατί δίνει σημασία στό τί λέει ὁ κόσμος, δέν μπορεῖ νά βοηθήσει οὔτε τόν ἑαυτό του,οὔτε τούς ἄλλους. Ἡ Παναγία φοροῦσε ροῦχα ὥστε νά μήν φαίνεται τίποτα ἀπό τόσῶμα της. Πρέπει κι ἐμεῖς νά μιμοῦμαστε τούς Ἁγίους καί νά σκεφτόμαστε τί θά πεῖὁ Οὐρανός γιά μᾶς, ὄχι ὁ κόσμος.«Μήν ἀκολουθεῖς τήν κακή συνήθεια, μήν λές ὅτι εἶναι ἔθιμο». Ἄς εἶναι ἔθιμο.«Ἀφοῦ ὑπάρχει τόση διαφθορά τῆς ψυχῆς, γιατί ἀκολουθεῖς τό ἔθιμο;». Ἀφοῦ τόἔθιμο διαφθείρει. Τό ἀκολουθοῦμε ἀκριβῶς γιατί ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐξουσία μέσα μας,ἡ κενοδοξία καί δέν τολμᾶμε νά πᾶμε κόντρα σέ ὅσα κάνει ἤ λέει ὁ κόσμος. Κι ὅμωςπρέπει νά πᾶμε κόντρα.«Νά σοῦ παρουσιάσω ἐγώ καλύτερη συνήθεια. Αὐτήν πού εἶχαν οἱ παλαιότεροι.Τότε ἀκόμα πού δέν γνώριζαν καλά τήν Θεία Διδασκαλία». Ἐνῶ δηλαδή ἦταν 1800χρόνια πρό Χριστοῦ, ἔκαναν πράγματα πού μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός μας μετά ἀπό τόσαχρόνια!Γι’ αὐτό λοιπόν κι ἐγώ ἀπευθύνομαι τόσο στούς μελλόνυμφους, ὅσο καί στούςγονεῖς. Ἄρχισα τόν λόγο ὄχι ἀπευθυνόμενος τόσο στούς μελλόνυμφους, ὅσο στούςγονεῖς γιατί ὅλα αὐτά τά ἔθιμα δυστυχῶς οἱ γονεῖς τά ἀκολουθοῦν κατά κύριο λόγο.Γι’ αὐτό ἐσεῖς νά ἐναντιωθεῖτε στούς γονεῖς σας καί νά ἀρνηθεῖτε νά κάνετε γλέντι135

στόν γάμο. Πολλές φορές μαλώνουμε μέ τούς γονεῖς μας γιά ἀνούσια πράγματα, γιάτά ὁποῖα δέν πρέπει νά μαλώσουμε. Γιά αὐτό ὅμως πρέπει νά μαλώσετε, γιατί εἶναισάν νά καλεῖς τόν σατανᾶ γιά νά θεμελιώσεις τό σπίτι σου. Ἔτσι ὅμως τινάζεις τόσπίτι σου στόν ἀέρα.Ποιό εἶναι τό μέτρο καί τό πρότυπο τῆς συζυγικῆς ἀγάπης; «Ὅπως ἡ Ἐκκλησίαὑποτάσσεται στόν Χριστό, ἔτσι καί οἱ γυναῖκες νά ὑποτάσσονται στούς ἄνδρες σέὅλα». Ὅπως γυναῖκες καί ἄνδρες ὐποτασσόμαστε στόν Χριστό, ἔτσι θά πρέπει καί νάὑποτάσσεται ὁ ἕνας στόν ἄλλον. «Εἶδες τό μέγεθος τῆς ὑπακοῆς;», ἀπευθύνεται στίςγυναῖκες. «Ἄκουσε καί τό μέγεθος τῆς ἀγάπης», λέει στούς ἄνδρες. Γιά τούς ἄνδρεςἰσχύει καί κάτι πιό δύσκολο: «Οἱ ἄνδρες νά ἀγαπᾶτε τίς γυναῖκες, ὅπως ὁ Χριστόςἀγάπησε τήν Ἐκκλησία. Θέλεις νά σέ ἀκούει ἡ γυναίκα σου, ὅπως ἡ Ἐκκλησίαὑπακούει στόν Χριστό; Φρόντιζέ τήν κι ἐσύ, ὅπως ὁ Χριστός φροντίζει τήνἘκκλησία. Εἴτε πρέπει νά δώσεις τήν ψυχή σου γιά τήν γυναῖκα, εἴτε πρέπει νάπληγωθεῖς χιλιάδες φορές, εἴτε πρέπει νά ὑπομένεις καί νά πάθεις ὁτιδήποτε, νά μήντό ἀποφύγεις. Κι ἄν ἀκόμα πάθεις αὐτά, τίποτα ἀκόμα δέν κατόρθωσες ὅπως ὁΧριστός. Γιατί ἐσύ τά κάνεις αὐτά, ἐπειδή συνδέθηκες μέ τόν γάμο, ἐνῶ Ἐκεῖνος γιάἐκείνη πού Τόν άποφεύγει καί Τόν μισεῖ». Κοιτᾶξτε πόσο σοφό εἶναι αὐτό: ὉΧριστός θυσιάστηκε γιά τήν Ἐκκλησία, ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία δέν Τόν ἀγαποῦσε! ΠρίνΤόν ἀγαπήσει ἡ ἀνθρωπότητα δηλαδή, ἦρθε ὁ Χριστός καί σταυρώθηκε. Καί τώραἀκόμα παρόλο πού λέμε ὅτι Τόν ἀγαπᾶμε, πόσο πραγματικά Τόν ἀγαπᾶμε; Ἐδῶ εἶναιἡ μεγάλη διαφορά. Καλεῖσαι νά ἀγαπήσεις τόν σύζυγό σου, ὁ ἄνδρας τήν γυναίκακαί ἡ γυναίκα τόν ἄνδρα, ἀφοῦ ξέρεις ὅτι σέ ἔχει ἀγαπήσει κι ὁ ἄλλος, ὅτι ὑπάρχειἀμοιβαία ἀγάπη καί ἀνταπόδοση τῆς ἀγάπης συνήθως. Αὐτό δέν εἶναι κάτι σπουδαῖο.Τό πολύ σπουδαῖο τό ἔκανε ὁ Χριστός πού μᾶς ἀγάπησε πρίν Τόν ἀγαπήσουμε.«Κι ἄν ὁ Χριστός δέν λογάριασε τίποτα, ἔδωσε τά πάντα γιά χάρη τῆς Ἐκκλησίας,πόσο μᾶλλον ἐσύ γιά τόν σύζυγό σου». Δηλαδή ἄν ὁ Χριστός θυσιάστηκε καίσταυρώθηκε, ἔτσι πρέπει κι ἐσύ, ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλον.«Ἡ γυναίκα νά σέβεται τόν ἄνδρα της καί ἀκόμα ἴνα φοβῆται τόν ἄνδρα της». «Ἡγυνή ἴνα φοβῆται τόν ἄνδρα» (Ἐφ. 5,33) λέει ὁ Ἀπόστολος καί δέν ἐννοεῖ νάφοβᾶται, ἀλλά νά σέβεται. Γιατί ἡ γυναίκα εἶναι δεύτερη ἐξουσία. Ἡ πρώτη εἶναι ὁἄνδρας. Αὐτό τό ἔχει ὁρίσει ὁ Θεός γιά νά ὑπάρχει ὁμόνοια μέσα στήν οἰκογένεια.Γιατί ὅταν ὑπάρχουν δύο ἀρχές, ὑπάρχει διχόνοια γιά τό ποιός θά εἶναι πρῶτος. Γι΄αὐτό ὁ Θεός ἔδωσε μία ἱεραρχία στήν οἰκογένεια.«Ἀς μήν λοιπόν ζητᾶ ἡ γυναίκα τήν ἰσοτιμία, τήν ἰσότητα». Αὐτό τό πνεῦμα τοῦφεμινισμοῦ πού καλλιεργεῖται σήμερα ξεκίνησε ἀπό τόν σατανισμό. Αὐτές πού ἦτανφεμινίστριες, ἦταν καί σατανίστριες, μέντιουμ, καθοδηγημένες ἀπό τόν σατανᾶ.Διαμόρφωσαν αὐτό τό κίνημα τοῦ φεμινισμοῦ πού σκόπευε νά διαλύσει τήνοἰκογένεια. Αὐτό τό δράμα ζοῦμε καί σήμερα, νά ἔχει διαλυθεῖ σχεδόν ἡ οἰκογένειαπού εἶναι ὅ,τι ὡραιότερο σάν θεσμός μέσα στήν κοινωνία. Ἄν καταφέρουν τελείωςνά διαλυθεῖ ἠ οἰκογένεια, τότε διαλύονται τά πάντα. Γι’ αὐτό καί προβάλλουν τούςγάμους τῶν ὁμοφυλοφίλων, τήν ἐλεύθερη συμβίωση κ.λ.π. Δέν εἶναι τυχαῖα παιδιάμου αὐτά, οὔτε τά ζητάει ὁ κόσμος. Αὐτοί οἱ σατανιστές τά πρωθοῦν σκόπιμα γιά νά136

μήν ὑπάρχει πλέον αὐτό τό κύτταρο. Σκεφεῖτε ἕνα σῶμα τοῦ ὁποίου τά κύτταρα εἶναιδιαλυμένα. Τότε πεθαίνει τό σῶμα. Ἡ κοινωνία πεθαίνει, ὅταν διαλυθοῦν τά κύτταραπού εἶναι οἱ οἰκογένειες. Αὐτό θέλουν κι αὐτοί. νά ὑπάρξει μία διάλυση τοῦκοινωνικοῦ ἱστοῦ, ὁπότε μετά νομίζουν ὅτι θα κυριαρχήσουν. Αὐτή ὅμως θά εἶναικαί δική τους ἀπώλεια.Ἡ γυναίκα δέν πρέπει νά προσπαθεῖ νά πάρει τήν θέση τοῦ ἄνδρα. Ὁ Θεός πού ὅρισενά ἔχει δεύτερη ἐξουσία δέν τήν ἔχει ὑποτιμήσει. Ἀντίθετα, ὑπάρχει ἰσοτιμία, ἀλλάὄχι ἰσότητα, γιατί ἄλλος εἶναι ὁ ρόλος τῆς γυναίκας καί ἄλλος τοῦ ἄνδρα. Λέει κάπουὁ Ἅγιος Ἰωάννης: «Ὑπάρχουν ἔργα πού δέν μπορεῖ νά τά κάνει ἡ γυναίκα, γιατί δένἔχει τήν σωματική δύναμη. Αὐτό ὅμως δέν τήν ὑποτιμάει, ἁπλά εἶναι ἄλλος ὁ ρόλοςτης».«Οὔτε καί ὁ ἄνδρας νά τήν περιφρονεῖ σάν πρόσωπο πού βρίσκεται σέ ὑποταγή, γιατίεἶναι σῶμα καί ἄν ἡ κεφαλή περιφρονεῖ τό σῶμα, θά καταστραφεῖ μαζί του. Ἀλλάσάν ἀντίρροπο τῆς ὑπακοῆς, ἄς προβάλλει τήν ἀγάπη. Ὅπως ἀκριβῶς ἡ κεφαλή, ἔτσιπρέπει νά συμπεριφέρεται καί τό σῶμα. Τό σῶμα νά τῆς δίνει τά χέρια, τά πόδια καίὅλα τά ὑπόλοιπα μέλη, γιά νά τήν ὑπηρετοῦν. Καί κείνη πάλι νά φροντίσει τό σῶμαμέ κάθε αἴσθηση πού ἔχει. Τίποτα δέν εἶναι καλύτερο ἀπό αὐτήν τήν συζυγία».ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Συμφωνῶ μέ ὅσα λέει ὁ Ἅγιος, ἁπλῶς ἀναρωτιέμαι γιατί ὁ Χριστός πῆγε στόνγάμο τῆς Κανά;Ἀπ. : Δέν εἴπα ὅτι εἶναι κακό ὁ γάμος. Ἀντίθετα εἶναι πολύ καλό. Ὁ Χριστός μετάπῆγε καί στό τραπέζι. Δέν ἀναφέρεται πουθενά ὅτι εἶχε γλέντι. Ἄλλο τό τραπέζι καίἄλλο τό γλέντι, τό σατανικό γλέντι. Ἕνα τραπέζι σεμνό μπορεῖς νά τό κάνεις. Δέντρῶμε κάθε μέρα; Τρῶμε. Εἶναι σατανικό τό τραπέζι; Δέν εἶναι. Σατανικό εἶναι τό νάξεφύγει κανείς καί νά πέσει στίς ἁμαρτίες, στήν πορνεία μέ τά μάτια καί σ’ ὅλουςαὐτούς τούς σατανικούς χορούς. Αὐτά δέν θέλει ὁ Χριστός.Ἐρ. : Ἀκόμα καί σέ ἕνα τέτοιο ἁπλό τραπέζι δέν πιστεύω ὅτι ὅλοι θά εἶναι σεμνάντυμένοι ἤ ὅτι δέν θά πέσουν σέ ἁμαρτίες, ὅπως τό κουτσομπολιό, ἡ κατάκριση κλπ.Ἀπ. : Ἄν γίνει αὐτό, τότε φταῖμε ἐμεῖς. Ἄν ἐμεῖς γίνουμε σεμνοί, θά μᾶςἀκολουθήσουν καί οἱ ἄλλοι. Ἄν ἐμεῖς γίνουμε αὐστηροί, μέ τήν καλή ἔννοια, ὅπωςλέει ὁ Θεός, μετά θά μᾶς ἀκολουθήσουν καί οἱ ἄλλοι. Ἄν δέν εἴμαστε ἐμεῖς σωστοίμετά θά παρασύρουμε κι ἕναν πού θά ἔχει κάποια καλή διάθεση. Ἄν τά ροῦχα καί ἡσυμπεριφορά μας εἶναι σεμνά καί ταπεινά, ὁ ἄλλος πού μᾶς ξέρει, θά ἔρθει. Ἄνἀντιδράει σέ αὐτό πού ἐκπέμπουμε καί εἴμαστε καί δέν θέλει, δέν θά ἔρθει. Ἄς μήνἔρθει. Ἐμεῖς δέν ἔχουμε στόχο νά μαζέψουμε πολύ κόσμο. Καί ὁ Χριστός δέν ἤθελενά μαζέψει πολύ κόσμο, γι’ αὐτό ὅταν Τοῦ εἶπαν ὅτι μέ αὐτά πού ἄκουσε ὁ κόσμοςἔφυγε καί τό εἶδε κι Ἐκεῖνος, εἶπε στούς Ἀποστόλους: «Μήπως κι ἐσεῖς θέλετε νάφύγετε; (Ἰω. 6,67). Ἐλεύθεροι εἶστε. Ἐγώ δέν θά σᾶς πῶ κάτι ἄλλο γιά νά ἔρθετε».Γιατί στήν Ἐκκλησία δέν πᾶμε ὅπως εἴμαστε, ἀλλά ἐν μετανοία καί ἐξομολογήσει.Ἐμεῖς τούς ἀγαπᾶμε καί τούς καλοῦμε ὅλους, ἀλλά μέ κάποιες προϋποθέσεις. Δέν θά137

ἀνεχτοῦμε νά κάνουμε πορνεῖο τό σπίτι μας, γιά νά ἔρθει πολύς κόσμος. Καί αὐτόπού γίνεται σήμερα στήν Ἐκκλησία πού πηγαίνουν ἄσεμνα ντυμένοι οἰ ἄνθρωποι,εἶναι ἀπαράδεκτο. Μοῦ ἔλεγε μία μοναχή, πώς ὅταν λέει σέ κάποια πού εἶναι ἄσεμναντυμένη νά βάλει κάτι πάνω της, θυμώνει. Δέν τό καταλαβαίνει ἤ κάνει πώς δέν τόκαταλαβαίνει. Εἶναι μερικές τόσο διεφθαρμένες πού δέν τό καταλαβαίνουν.Θυμᾶστε, ὅταν ὁ Χριστός ἔκανε τό θαῦμα σέ δύο δαιμονισμένους πού ἦταν γυμνοίκαί ὅταν θεραπεύτηκαν, ντύθηκαν ἀμέσως; Γιατί; Γιατί στό μέτρο πού κανείς βγάζειτά ροῦχα του, δαιμονίζεται, ἀνοίγεται στίς δαιμονικές ἐνέργειες. Ὅλες οἱσατανιστικές τελετές ἔχουν καί αὐτό τό στοιχεῖο τῆς γύμνιας μέσα τους. Ἐπειδή ἀπόπίσω εἶναι ἡ τέχνη τοῦ σατανᾶ, προβάλλεται τόσο πολύ ἡ γύμνια. Ὅσο κανείς ἔχειεὐλάβεια στόν Θεό, τόσο ντύνεται, τόσο φυλάει τόν ἑαυτό του καί μιμεῖται τούςἉγίους καί τήν Παναγία. Ἄν αὐτό πού γίνεται στίς μέρες μας ἦταν σωστό, θά τόἔκαναν καί οἱ Ἅγιοι καί ὁ Χριστός. Ἀλλά καί ὁ Χριστός ἦταν ντυμένος καί ἡΠαναγία καί οἱ Ἅγιοι. Γνωρίζει ὀ Χριστός τήν ἀδυναμία μας σ’ αὐτό τό θέμα καίπόσο εὔκολα παρασυρόμαστε στήν ἁμαρτία.138

Ἐκκοσμικευμένα Χριστούγεννα καί ἡ βλασφημία στό πρόσωπο τοῦ Μεγάλου ΒασιλείουΜέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ θά κάνουμε μία σύναξη προπαρασκευαστική γιά τάΧριστούγεννα καί σκέφθηκα ν’ ἀρχίσουμε ἀπό κάτι σύγχρονο, μία πρόκληση τῶνἀθέων στήν Ἀμερική πού διαδραματίζεται αὐτές τίς ἡμέρες πρίν ἀπό τάΧριστούγεννα καί συνίσταται στό γεγονός ὅτι ἀποκαλοῦν παραμύθια τήν γέννησητοῦ Θεανθρώπου. Αὐτός εἶναι ὁ τίτλος τῆς εἴδησης. Μία προπέρσινη ἀφίσα, πάλι ἀπόαὐτούς, ἀποκαλοῦσε μύθο τά Χριστούγεννα καί διάφορες πινακίδες κατά τήνδιάρκεια τῶν Χριστουγέννων ἔλεγαν ποιός χρειάζεται τόν Χριστό; .Φέτος ἐπανέρχονται μέ μιά νέα καμπάνια μέ πινακίδες πού γράφουν: «ἈγαπητέΣάντα, -ὁ Santa Claus, ὁ ὑποτιθέμενος Ἅγιος Βασίλειος- τό μόνο πού θέλω γιά τάΧριστούγεννα εἶναι νά παρακάμψετε τήν Ἐκκλησία». Τοῦ γράφει γράμμα ἕνα μικρόκοριτσάκι, δείχνουν τήν φωτογραφία του καί παρακαλεῖ τόν ὑποτιθέμενο ἍγιοΒασίλη, τόν Santa Claus νά παρακάμψει τήν Ἐκκλησία. Προσέξτε καί τήν συνέχειαπού λέει «εἶμαι πολύ μεγάλη γιά παραμύθια». Ἔχει μεγαλώσει πιά τό κοριτσάκι καίδέν μπορεῖ ν’ ἀκούει παραμύθια, γιά Χριστό δηλαδή καί γιά Ἐκκλησία.Αὐτό βέβαια δέν εἶναι κάτι ἁπλό. Ἔχει καί προϊστορία, ἔχει καί τήν ρίζα του. Ἡ ρίζαεἶναι ὅτι στή Δύση, ὅπως καί σέ μᾶς -ἴσως σέ μικρότερο βαθμό- οἱ ἄθεοι καί οἱἄπιστοι δέν θέλουν νά γιορτάζονται Χριστούγεννα. Ἡ κατεξοχήν γιορτή στή Δύσηδέν εἶναι τό Πάσχα, εἶναι τά Χριστούγεννα. Ὅ,τι ἔχει ἀπομείνει ἀπό τόν Χριστόδηλαδή… γιατί δυστυχῶς ἡ Δύση ἔχει πέσει στήν αἵρεση εἴτε τοῦ Παπισμοῦ, εἴτε τοῦΠροτεσταντισμοῦ μέ τίς πολλές λεγόμενες «ἐκκλησίες».Πέρυσι τά Χριστούγεννα εἶχαν ξαναπροκαλέσει οἱ ἄθεοι μέ μία ἀφίσα πού ἀνέβασε ἡἈμερικανική Ὀργάνωση American Atheists σέ ἕνα κτίριο τῆς Times Square, ἡ ὁποία«ἔπαιζε» μέ τήν εὐχή «merry christmas» λέγοντας: «Keep the merry», κρατήστε τόεὔθυμο, τήν χαρά, μέ μιά εἰκόνα τοῦ ‘’ἁϊ-βασίλη’’, τῆς διαστροφῆς δηλαδή τῆςεἰκόνας τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ἐνῶ ἀκριβῶς ἀπό κάτω ἔγραφε «Dump the myth»,πετᾶξτε τόν μύθο μέ τόν Ἰησοῦ. Κρατήστε μόνο τήν χαρά -ὑποτίθεται- καί πετᾶξτετόν Χριστό. Αὐτά λοιπόν γίνονται στήν Ἀμερική καί λέει ἐδῶ ἡ εἴδηση ὅτι αὐτές οἱπινακίδες, πού λέγαμε προηγουμένως, ἔχουν ἐμφανιστεῖ ἤδη σέ περιοχές ὅπως τόΜέμφις, τό Νάσβιλ, τό Σαίντ Λούις, τό Φόρτ Σμίθ τοῦ Ἀρκάνσας, τό Μιλγουόκικ.λ.π.Ἐπίσης μιά ἄλλη εἴδηση λέει: Στό Καπιτώλιο τῆς Φλώριδας θά στηθεῖ μιά ὀθόνη πούθά προβάλλει σατανιστικά μηνύματα δίπλα ἀπό τίς χριστουγεννιάτικες φάτνες.Ἐκτός ἀπό τούς ἄθεους, ἔχουμε καί τούς σατανιστές, οἱ ὁποῖοι ἀπαίτησαν νά ἔχουνδική τους ὀθόνη μέ τό μήνυμα τῶν χειμερινῶν διακοπῶν στήν αἴθουσα ὑποδοχῆς τοῦΚαπιτωλίου τοῦ Tallahassee στήν Φλώριδα τῶν ΗΠΑ. Καί τί θά προβάλλουν οἱ139

σατανιστές, ἄν δέν τό ἔχουν κάνει ἤδη; Ἕναν ἔκπτωτο ἄγγελο πού πηγαίνει στήνκόλαση μέ τό μήνυμα «Ὁ σατανικός ναός σᾶς εὔχεται καλές διακοπές». Σωθήκαμε!Γελᾶμε, ἀλλά βλέπετε πῶς ἐργάζονται αὐτοί, μέ τί θράσος! Ἀπροκάλυπτα πλέονπροβάλλουν τόν Σατανισμό. Τά λέω αὐτά γιατί θά ἔρθουν καί σέ μᾶς. Σέ μᾶςἔρχονται μέ μιά καθυστέρηση, μέ διαφορά φάσης, ὅπως καί οἱ διάφορεςἀμερικάνικες γιορτές πού σιγά-σιγά τίς εἰσάγουμε, τοῦ ἁγίου Βαλεντίνου ἤ τήν ἄλληπού λέγεται Halloween. Τελευταῖα ἔμαθα ὅτι ὑπάρχει καί μιά μόδα στούς γάμους,τούς ὁποίους δέν κάνουν σέ Ἐκκλησία, ἀλλά στήν ὕπαιθρο καί ὄχι μέ παπά. Τώρα τίγάμος εἶναι αὐτός…. καί μιλᾶμε γιά τούς Ὀρθόδοξους Ἕλληνες, ὄχι γιά τούς ξένους.Ἤδη στά σχολεῖα, τό ἀντιμετωπίζω πολλές φορές, γιατί ἐξομολογῶ παιδιά καί γονεῖςπού εἶναι προβληματισμένοι, ὀργανώνονται σχολικές γιορτές ὅπου συστηματικά δένὑπάρχει Χριστός. Ὑπάρχει ὁ Χοντροβασίλης, τό ἔκτρωμα αὐτό γιά τό ὁποῖο θάμιλήσουμε καί οἱ καλικάντζαροι. Καθολικά σέ ὅλες τίς γιορτές ἀκούω γιάκαλικάντζαρους καί φυσικά τίποτα πού νά ἀναφέρει Θεία Λειτουργία ἤ νά θυμίζειχριστιανική γιορτή. Εἶναι ἁπλῶς μία κοσμική γιορτή κατανάλωσης. Ἐξ οὕ καί τόἴνδαλμα τῶν Χριστουγέννων γιά τόν κόσμο εἶναι αὐτός ὁ Χοντροβασίλης πούκουβαλάει τήν σακούλα μέ τά ὑλικά ἀγαθά.Ὁπότε πλέον μιλᾶμε γιά μία ἐκκοσμίκευση ἤ ἀλλιῶς, ἄν θέλετε, γιά Χριστούγενναπαγκοσμιοποιημένα καί ἐκκοσμικευμένα. Πληροφοριακά νά ποῦμε ὅτι πολλές φορέςστό πάρελθον ἐπιχειρήθηκε νά καταργηθεῖ ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων διά τῆς βίας.Τό 1644 στήν Βρεττανία, ὁ Ὄλιβερ Κρόμγουελ καί τό κόμμα τῶν πουριτανῶν,θέλησαν νά καταργήσουν μέ νόμο τά Χριστούγεννα. Ἔτσι ἡ ἡμέρα ἀπαγορεύθηκε νάεἶναι ἀργία καί ἡ βουλή συνεδρίαζε κάθε χρόνο τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων γιάπερισσότερο ἀπό μία δεκαετία.Δυστυχῶς τό ἴδιο συμβαίνει καί στίς μέρες μας πού τό Κράτος μᾶς βάζει νάἀσχολούμαστε μέ τίς προεδρικές ἐκλογές, ἐνῶ εἴμαστε στήν νηστεία καί στήν τελικήεὐθεία γιά τήν κορυφαία αὐτή γιορτή τῆς χριστιανοσύνης, τά Χριστούγεννα. Φυσικάκαταργήσανε καί τήν ἀργία τῆς Κυριακῆς καί διάφορα ἄλλα μέ τούςἀντιχριστιανικούς νόμους πού κάνουν. Ἐνδεχομένως νά δοῦμε τούς πολιτικούς μαςνά πηγαίνουν Ἐκκλησία, ὅπως πηγαίνουν καί στό Ἅγιο Ὄρος, ἀνάβουν καί κεριά,προσκυνοῦν καί εἰκόνες, γιατί; Γιά ψηφοθηρία. Δέν πρέπει νά κρυβόμαστε πίσω ἀπ’τό δάχτυλό μας οὔτε νά δεχόμαστε τήν βιτρίνα πού μᾶς προβάλλουν.Πρόσφατα εἶχα βρεθεῖ στήν Πελοπόννησο καί ἐκεῖ μοῦ εἶπαν γιά κάποιον πολιτικό, ὁὁποῖος πάει στήν Ἐκκλησία καί μοῦ εἶπαν καί τόν λόγο. Γιά κοινωνικούς λόγους! Γιάνά τόν δοῦν ὅτι εἶναι τῆς Ἐκκλησίας καί νά τόν ψηφίσουν γιά νά ξαναβγεῖ στίςἐκλογές. Νά πάρει καί τίς ψήφους τῶν χριστιανῶν. Δυστυχῶς φταῖμε κι ἐμεῖς γιατίεἴμαστε πολύ ἐπιπόλαιοι, βλέπουμε ἐπιφανειακά τά πράγματα καί πέφτουμε στήνπαγίδα.Στήν Ρωσία τόν περασμένο αἰῶνα εἶχαν ἀπαγορευθεῖ τά Χριστούγεννα ἀπό τό 1917ὡς τό 1990 ὁπότε καί κατέρρευσε τό καθεστώς. Μάλιστα ὅταν κυβερνοῦσε ὁ Στάλινεἶχαν ἀντικατασταθεῖ τά Χριστούγεννα ἀπό τά σταλινούγεννα! Δηλαδή γιορτάζαν140

ἐπίσημα τήν γέννηση τοῦ Στάλιν. Μέσα στήν κομμουνιστική Ρωσία δηλαδή ὑπῆρχεεἰδωλολατρεία καί προσωπολατρεία. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει ἀνάγκη ἀπό τόν Θεό καί ἄνδιώξει τόν ἀληθινό Θεό, πέφτει στά εἴδωλα. Λατρεύει ἀνθρώπους, λατρεύει δαίμονεςκαί λατρεύει τά πάθη του.Ἡ χειρότερη ὅμως πολεμική τῶν Σιωνιστῶν, τῶν Ἀντιχρίστων γενικά, εἶναι αὐτή τῆςἐκκοσμίκευσης τῶν Χριστουγέννων, ἡ ὁποία ἔρχεται ἁπαλά, θά λέγαμε, ὕπουλα καίὑπόγεια, προσβάλλει τήν ζωή μας καί μεταβάλλει τό ὑπερκόσμιο αὐτό γεγονός, τόὁποῖο εἶναι τομή στήν ἀνθρώπινη ἱστορία, δηλαδή τήν Σάρκωση τοῦ Λόγου, τόγεγονός ὅτι ὁ Θεός γίνεται ἄνθρωπος, παίρνει τήν ἀνθρώπινη φύση, ταπεινώνεται καίσυναναστρέφεται μαζί μας, πεθαίνει καί ἀνίσταται. Ὑποβαθμίζεται τό ὅλο γεγονός,μπαίνει στήν ἄκρη, περιθωριοποιεῖται καί στό τέλος βέβαια τούς πειράζει ἀκόμα καίἡ λέξη Christmas , ἡ ὁποία γιά νά μήν ἀκούγεται, εὔχονται καλές γιορτές καί ὄχικαλά Χριστούγεννα. Ἑπομένως μετατρέπουν τά Χριστούγεννα σέ κάτι ἐγκόσμιο καίὑλιστικό καί φθάσαμε σήμερα στήν Ἑλλάδα νά ζοῦμε στά σπίτια μας μία ἐντελῶςεἰδωλολατρική ἀτμόσφαιρα οἱ περισσότεροι καί ὡς ἐκ τούτου καί στήν κοινωνία καίἔτσι νά γινόμαστε ἀρεστοί στό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς, δηλαδή στό πνεῦμα τῆςπαγκοσμιοποίησης καί τῆς νέας ἐποχῆς.Στίς ΗΠΑ οἱ λεγόμενοι «πολιτικά ὀρθοί Ἀμερικανοί», ὑπό τό πρόσχημα τῆς μήπροσβολῆς τάχα τῶν ἀλλοθρήσκων ἔχουν ἐπιδοθεῖ σ’ ἕναν ἀγῶνα ἀπάλειψης κάθεἀναφορᾶς στά Χριστούγεννα. Στίς μέρες μας δυστυχῶς αὐτό περνάει πολύ καί στήνἙλλάδα καί λένε: «μήν ἐκδηλώνεσαι πολύ γιά νά μήν θιγοῦν οἱ μουσουλμάνοι».Έπειδή εἶναι καί ἄνθρωποι ἀπό ἄλλες θρησκεῖες λοιπόν νά μή μιλᾶμε, νά μήνφαίνεται ὁ Σταυρός μας, νά μήν κάνουμε τόν σταυρό μας, νά μήν λέμε ὅτι εἶναιἀργία καί πρέπει νά πᾶμε στήν Ἐκκλησία κ.λ.π. Ὑπάρχει μιά τέτοια διδασκαλία καίθεωρία περί «πολιτικῆς ὀρθότητας» ἐν ὀνόματι δῆθεν τοῦ ἀλληλοσεβασμοῦ καί τῆςΠολυπολιτισμικότητας καί ἐνάντια στόν ρατσισμό. Ὅ,τι θέλουμε νά προωθήσουμετό λέμε προοδευτικό καί ὅ,τι θέλουμε νά ἀποσιωπήσουμε καί νά θάψουμε τό λέμερατσιστικό. Ἀκόμη καί στήν Ἀττική Ὁδό στήν Ἀθήνα δέν γράφουν «ΚαλάΧριστούγεννα» στά μηνύματα πού βάζουν στίς φωτεινές ἐπιγραφές, ἀλλά «καλέςγιορτές». Ἀλλά καί εὐχετήριες κάρτες πού νά γράφουν Καλά Χριστούγεννα δύσκολαβρίσκεις πλέον ἀκόμα καί στήν Ἑλλάδα.Ἐπιπλέον ἔχουμε καί τό δένδρο, τό χριστουγεννιάτικο δένδρο, τό ὁποῖο κατέληξε νάεἶναι τό παγκόσμιο σύμβολο τῶν Χριστουγέννων καί νά βρίσκεται στό ἐπίκεντρο τῆςἑορτῆς, μετατοπίζοντας τήν προσοχή μας καί ἀπό αὐτό τό Θεῖο Βρέφος. Ξεχάσαμε τόΘεῖο Βρέφος, τόν Χριστό, καί οὐσιαστικά φθάσαμε σέ μία εἰδωλολατρεία τοῦδένδρου. Ἔδειξαν μάλιστα στίς εἰδήσεις καί ἕναν Πατριάρχη πού πηγαίνει καίἀνάβει τό χριστουγεννιάτικο δένδρο μαζί μέ τούς προσκόπους, σάν νά εἶναι κανέναπολύ μεγάλο γεγονός αὐτό! Ἔτσι θά γιορτάσουμε τά Χριστούγεννα μέ τό ἄναμματῶν φώτων; Αὐτό εἶναι τό μέγα γεγονός;Πρέπει νά ξέρουμε ὅτι αὐτό τό ἔθιμο δέν ἔχει καμία σχέση μέ τίς ἑλληνορθόδοξεςπαραδόσεις. Πρίν ἀπό δύο αἰῶνες ἦταν τελείως ἄγνωστο σέ ὅλο τόν κόσμο πλήν τῆςΓερμανίας καί ἔχει παντελῶς παγανιστικές, εἰδωλολατρικές ρίζες. Στήν Εὐρώπη141

ὑπῆρχε θρησκεία πού λάτρευε τά δένδρα, τά ‘ἱερά’ δένδρα, τά ὁποῖα στόλιζαν καί τάλάτρευαν ὡς θεότητες. Ὅπως λέει ὁ π. Θ. Ζήσης: «Ἀπό τίς πληροφορίες τῶν πηγῶν,τῆς βιβλιογραφίας καί τῆς ζωντανῆς ἐμπειρίας καί πραδόσεως δέν ἀπομένει ἴχνοςἀμφιβολίας περί τοῦ ὅτι τό χριστουγεννιάτικο δένδρο εἶναι ξενόφερτο ἔθιμο.Ἀποτελεῖ αὐτό κατασταλλαγμένη καί ἀμάχητη γνώση». Ὁ καθηγητής λαογραφίας Δ.Λουκάτος λέει ὅτι «ἐμφανίστηκε γιά πρώτη φόρα τό 1833 στό Ναύπλιο ἐπίὌθωνος», ὁ ὁποῖος ἦταν Βαυαρός, Γερμανός. Αὐτοί μᾶς τό ἔφεραν. «Ἀπό τότεἐπεκτάθηκε στίς λίγες ἀριστοκρατικές οἰκογένειες τῶν Ἀθηνῶν. Ἕναν αἰῶνα μετά,κατά τήν γερμανική κατοχή, ἐπεκτάθηκε καί στά εὐρύτερα λαϊκά στρώματα. Μετάτήν ἀπελευθέρωση καί μάλιστα μετά τό 1950 διεδόθηκε περισσότερο ἀπό τούςἌγγλους καί τούς Ἀμερικανούς πού παρέμειναν στήν Ἑλλάδα».Κι ἄν δέν νοοῦνται Χριστούγεννα χωρίς δένδρο, ὁμοίως δέν νοοῦνται Χριστούγενναχωρίς «ἁϊ-Βασίλη»! Τό γνωστό «ἁϊ-Βασίλη», ὄχι Ἅγιος Βασίλειος. Ἀκόμη καί ὡςπρός τό ὄνομά του ἡ παγκοσμιοποιημένη ἐκδοχή τοῦ ἁϊ-Βασίλη προκαλεῖ σύγχυση.«Σάντα Κλάους» τόν λένε οἱ Δυτικοί, ὄνομα ποῦ παραπέμπει στόν Ἅγιο Νικόλαο, ὁὁποῖος Ἅγιος Νικόλαος δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τά Χριστούγεννα καί τόν ἍγιοΒασίλειο. Ἐπίσης ὁ ἕνας ἔρχεται ἀπό τήν Ἑσπερία-Σκανδιναβία-Λαπωνία καί ὁἍγιος Βασίλειος ξέρουμε ὅτι εἶναι Καππαδόκης. Βέβαια τά σχετικά μέ τόν «ἁϊ-Βασίλη» φέρνουν πάρα πολλά ἔσοδα.Θά διαβάσουμε καί θά σχολιάσουμε κάποια πράγματα πού γράφει ὁ π. ἹερόθεοςΒλάχος, Ἐπίσκοπος Ναυπάκτου στό κείμενο: Ἡ μορφή τοῦ ἁϊ-Βασίλη. Ἐνῶ ἡἘκκλησία μέ τήν λατρεία της, τήν θεολογία της, τήν εἰκονογραφία της καί τόσυναξάριό της, τιμᾶ τήν μεγάλη προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ἐντούτοις ἡλαϊκή παράδοση ἡ δυτική, εὐρωπαϊκή καί ἀμερικάνικη, τόν παρουσιάζει κατάἰδιαίτερο τρόπο, δηλαδή ἀπό Μέγα Βασίλειο τόν ἔκανε ἁϊ-Βασίλη μέ πολλέςπαραλλαγές.Ὅταν διαβάσει κανείς σχετικά κείμενα καί ἀναλύσεις θά διαπιστώσει ὅτι ἡ μορφήτοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἀλλοιώθηκε στήν Εὐρώπη καί τόν Νέο Κόσμο (Ἀμερική).Βεβαίως, ἐδῶ πρέπει νά σημειωθεῖ ὄτι αὐτός ὁ “τύπος”, πού στήν Εὐρώπη καί τήνΑμερική ὀνομάσθηκε Saint Nick, Santa Claus καί Father Christmas, ἀπό μᾶςὀνομάζεται “ἁϊ -Βασίλης”, ἀφοῦ ἐξοβελίσαμε τόν δικό μας Ἅγιο Βασίλειο. Αὐτός ὁδυτικός τύπος ἦρθε σέ μᾶς «μέ πρωτοβουλία τῶν ἀστικῶν τάξεων» καί ὀνομάσθηκε“ἁϊ -Βασίλης”. Ἔτσι θά τόν λέμε κι ἐμεῖς ἀπό δῶ καί ἐμπρός γιά νά συνεννοούμαστε.Εἶναι δημιούργημα τοῦ ἀγγλοσαξωνικοῦ κόσμου καί ἀπηχεῖ τήν νοοτροπία του.Προσέξτε εἶναι μιά ὁλόκληρη νοοτροπία πίσω ἀπ’ αὐτόν τόν ἁϊ-Βασίλη. Ὁ ἁϊ-Βασίλης αὐτός γεννήθηκε στίς ἀρχές τοῦ 19ου αἰῶνα ἀπό ἕναν ἀστό προτεστάντηκαθηγητή, τόν Κλημέντιο Κλάρκ Μούρ, πού ἔγραψε γιά τά παιδιά του μιά ἱστορία μέτίτλο The Night Before Christmas (ἡ νύχτα πρίν τά Χριστούγεννα), μέ ἥρωα ἕναν ἁϊ-Βασίλη καί δημοσιεύθηκε στίς 23 Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1823 στήν ἐφημερίδα«Sentinel». Ἡ ἱστορία αὐτή εἰκονογραφήθηκε ἀπό τόν πατέρα τοῦ χιουμοριστικοῦἀμερικανικοῦ σχεδίου Τόμας Νάστ. Ἦταν εἰκονογραφημένη ἱστορία αὐτή δηλαδήπού δημοσιεύτηκε. Ὁ Νάστ ἦταν γερμανικῆς καταγωγῆς καί «δανείστηκε στοιχεῖα142

ἀπό τήν γερμανική λαϊκή παράδοση τῶν Χριστουγέννων ἀλλά καί τήν παραδομένημορφή τοῦ πλανόδιου γερμανοῦ ἐμπόρου». Δηλαδή ὁ ἁϊ -Βασίλης μοιάζει μέ ἕνανπλανόδιο ἔμπορο.Στίς ἀρχές τοῦ αἰῶνα μας ὁ ἁϊ-Βασίλης ἄλλαξε κάπως μορφή καί ἔγινε ὅπως τόνγνωρίζουμε σήμερα. Σέ αὐτό συνετέλεσε ἡ Κόκα-Κόλα. «Κι ἄν ἦταν ὁ σκιτσογράφοςΤόμας Νάστ πού τόν φαντάστηκε πρῶτος, περίπου ὅπως εἶναι σήμερα, ἡ Κόκα-Κόλαἀποτέλεσε τήν ἀφορμή γιά νά γίνει ἡ μορφή του τόσο δημοφιλής».Στά 1931, πού ἡ Κόκα Κόλα ἀποφάσισε νά χρησιμοποιήσει τόν Σάντα Κλάους στήχειμωνιάτικη διαφημιστική τῆς ἐκστρατεία, ἀνέθεσε σέ ἕναν ἄλλο Ἀμερικανόκαλλιτέχνη, τόν Χάντον Σάνμπλομ, νά τόν σχεδιάσει. Ἐκεῖνος διάλεξε γιά τόν Ἅγιοτά χρώματα τῆς Κόκα Κόλα καί… νά ’τος, μέ τίς μαῦρες μπότες του, τό μακρύσκουφί του, τό κόκκινο κοστούμι του καί τήν ἄσπρη του γούνα, ὅπως τόν ξέρουμεσήμερα.Ἡ παράδοση σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὁ ἁϊ-Βασίλης περνᾶ μέσα ἀπό καμινάδες γιά νάδώσει δῶρα στά παιδιά προέρχεται ἀπό τό ποίημα τοῦ Κλέμεντ Μούρ μέ τίτλο «μιάἐπίσκεψη τοῦ Ἁγίου Νικόλα», ὁ ὁποῖος «δανείστηκε τήν ἰδέα τῆς καμινάδας, μαζί μέτήν ἰδέα τοῦ ἕλκηθρου καί τῶν ὀκτώ ἐλαφιῶν πού τό σέρνουν ἀπό ἕνα φινλανδικόπαραμύθι». Βλέπετε ὑπάρχει ἐξήγηση γιά ὅλα αὐτά!Ἑπομένως ὁ Ἅγιος Βασίλειος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας πού εἶναι ἐγγράμματος καί δίδει ὡςδῶρο τήν γνώση -εἶναι ὁ ἅγιος τῆς παιδείας μας μαζί μέ τόν ἅγιο Γρηγόριο τόνΘεολόγο καί τόν ἅγιο Ἰωάννη Χρυσόστομο- μετατρέπεται στόν Σάντα Κλάους πούδίδει «τήν ἐφήμερη ἡδονή τῆς κατανάλωσης» καί ἔρχεται σέ μᾶς μετονομαζόμενοςσέ ἁϊ-Βασίλη. Δέν εἶναι ἕνα πρόσωπο μέ ἁγιότητα, δέν φανερώνει τήν πίστη τουστόν Θεό οὔτε ἔχει λυμένα τά ὑπαρξιακά του ἐρωτήματα καί τίς ἀγωνίες. Ἐνῶξέρουμε πώς ὁ ἅγιος Βασίλειος εἶναι ἀσκητικότατος, αὐτός δέν παρουσιάζει τήνἀσκητική του διάσταση, ἀλλά διακρίνεται γιά τήν «προτεταμένη κοιλιά, τάροδοκόκκινα μάγουλα» καί εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς «καλοπέρασης καί τῆς αἰσιοδοξίας».Εἶναι δέ γνωστό ἀπό τίς διάφορες μελέτες ὅτι ὅλη ἡ νοοτροπία τῆς Δύσης, τῆςἈμερικανικῆς κοινωνίας εἶναι καταναλωτική, ὑλιστική, χρησιμοθηρική,χρηματοκρατική, πλουτοκρατική καί ἀντιπνευματική. Αὐτή ἡ καρικατούρα δηλαδήἐκφράζει ἀκριβῶς τήν Δύση. Οἱ ἄνθρωποι στή Δύση ἀπωθοῦν τά μεγάλα ὑπαρξιακάἐρωτήματα γιατί δέν μποροῦν νά τά ἀπαντήσουν. Λένε: – Ἄστο αὐτό μήν τό ψάχνεις.– Ποιός εἶμαι; Δέν ξέρουν. – Ποιός εἶναι ὁ προορισμός μου; Δέν ξέρουν. – Πῶς ἦλθαστήν ὕπαρξη; Σιωπή.Κατά κάποιο τρόπο ὁ ἀμερικανικός ἁϊ-Βασίλης εἶναι ἔκφραση αὐτοῦ τοῦ πνεύματος.Αὐτό δέ τό πνεῦμα δημιούργησε διάφορα προβλήματα, μέ τά ὁποῖα θέλησαν ν’ἀσχοληθοῦν οἱ λεγόμενες ψυχοεπιστῆμες, γιατί βέβαια ἀφήνοντας τόν Πνευματικόκαί τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, ψάχνουμε μέσω τῆς ἐπιστήμης (ψυχολογίας, ψυχιατρικῆς) νάλύσουμε τά ὑπαρξιακά μας προβλήματα, μιᾶς καί ἡ ἀπώθησή τους δημιουργεῖποικίλες ἀρρώστιες, σωματικές καί ψυχολογικές. Αὐτά ὅμως δέν λύνονται ἔτσι, γι’αὐτό ὅλη ἡ Δύση οὐσιαστικά εἶναι ἄρρωστη ψυχικά.143

Ἡ πορεία τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Μέγα Βασίλειο τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως στόνἁϊ-Βασίλη ἀγγλοσαξωνικοῦ τύπου δείχνει τήν ὑποβάθμιση καί τήν ἀλλοτρίωση τοῦπολιτισμοῦ. Εἶναι ἡ πορεία ἀπό τήν Ὀντολογία καί τήν Θεολογία πού χαρακτηρίζειτήν καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολή στήν χρησιμοθηρία, στήν ἐκμετάλλευση, στή χρησιμοποίησητοῦ ἄλλου, στήν καταλήστευση τοῦ περιβάλλοντος καί οὐσιαστικά σέ μία ζωήκτηνώδη καί ἐμπαθή. «Φάγωμεν, πίωμεν αὔριον γάρ ἀποθνήσκομεν» (Α΄Κορ.15,32). Καλοπέραση καί τίποτα ἄλλο. Ἀπώθηση ὅλων τῶν ὑπαρξιακῶν ἐρωτημάτων.Φανερὠνει λοιπόν ὁ ἁϊ-Βασίλης τήν ἐκκοσμίκευση καί τήν πορεία ἀπό τήνἀνιδιοτελή ἀγάπη πού χαρακτηρίζει τήν Ὀρθοδοξία στόν ὠφελιμισμό καί τήν πορείατης ἀπό τήν ἀσκητική ζωή -πού φορέας της καί ἀληθινό πρότυπο εἶναι ὁ ΜέγαςΒασίλειος- καί τήν ἐλευθερία ἀπό τά πάθη στήν ὑποδούλωση, στόν εὐδαιμονισμό καίστήν καλοπέραση πού ἀρρωσταίνει ψυχικά καί σωματικά τόν ἄνθρωπο.Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδή πιστεύουν ὀρθά γιά τόν Θεό, ἀσχολήθηκαν μέ τόνόημα τοῦ κόσμου, ἀλλά κυρίως ἀπαντοῦσαν στό ἐρώτημα -Ποιός ἔκανε τόν κόσμοκαί φυσικά καί μᾶς καί – Ποιός εἶναι ὁ σκοπός του καί ὁ σκοπός μας, «γιατίὑπάρχουμε».Οἱ δυτικοί ὅμως, ἀντίθετα ἀπό τήν προηγούμενη παράδοση, ἐπειδή θεοποίησαν τόνἑαυτό τους καί ἔχασαν τήν ὀρθή πίστη γιά τόν Θεό, ἐρωτοῦν ὄχι ποιός ἔκανε τόνκόσμο, ἀλλά – Τί μπορεῖ νά μᾶς χρησιμεύσει ὁ κόσμος. – Τί μπορῶ νά πάρω ἀπ’ τόνκόσμο. Μάλιστα ὄχι μόνο νά πάρω, ἀλλά νά ἁρπάξω. Αὐτός εἶναι καί ὁ λόγοςἐμφάνισης τοῦ λεγόμενου οἰκολογικοῦ προβλήματος, γιατί ὁ ἄνθρωπος πλέον βλέπειτόν κόσμο χρησιμοθηρικά καί δέν τόν βλέπει ὡς ἕνα δῶρο τοῦ Θεοῦ, γιά τό ὁποῖοκαλεῖται νά εὐχαριστήσει τόν Θεό καί νά τό ἀντιπροσφέρει στόν Θεό. Ἡ ΘείαΛειτουργία εἶναι ἀκριβῶς ἡ εὐχαριστία στόν Θεό διά τῆς προσφορᾶς τῆς κτίσεωςστόν Θεό, τῆς ἀντιπροσφορᾶς. «Τά σά ἐκ τῶν σῶν Σοί προσφέρομεν». Τά δικά ΣουΚύριε, πού μᾶς δίνεις, τόν σίτο καί τόν οἶνο καί προπάντων τόν ἴδιο μας τόν ἑαυτό,Σοῦ τά προσφέρουμε στήν Θεία Λειτουργία. Αὐτή εἶναι ἡ σωστή στάση ἀπέναντιστήν κτίση. Ὅταν ὅμως ὁ ἄνθρωπος χάσει αὐτή τήν θεραπευτική, τήν Ὀρθοδοξία,μένει στά πάθη του, ὁπότε καταστρέφει καί τήν κτίση. Τήν χρησιμοποιεῖ γιά νάἱκανοποιήσει τά πάθη του καί μπαίνει ὄχι ὡς ἕνας διακονητής καί διαχειριστής, ἀλλάὡς ἕνας ληστής. Ἔτσι λοιπόν οἱ Δυτικοί θεοποίησαν τόν ἑαυτό τους ἐπειδή ἔδιωξαντόν Θεό. Ἀρνήθηκαν τόν Θεό. Ποιόν θά κάνουν τώρα θεό; Τόν ἑαυτό τους. Αὐτόγίνεται καί μέ μᾶς τούς Ὀρθοδόξους, γιά νά μή νομίζουμε ὅτι ἐμεῖς εἴμαστεκαλύτεροι, ὅταν δέν ζοῦμε τήν Ὀρθόδοξη παράδοση.Δέν ληστεύουν ὅμως μόνο τήν κτίση ἀλλά καί τόν συνάνθρωπο. Καί ὁ ἄνθρωποςεἶναι μία ἀξία πρός χρήση. Εἶναι κάτι πού νομίζουν ὅτι μποροῦν νάχρησιμοποιήσουν. Ἔτσι ἀναπτύχθηκε ἡ χρησιμοθηρία καί ὁ ὠφελιμισμός πούὁδήγησε στήν καταλήστευση τοῦ κόσμου, στήν οἰκολογική καταστροφή, ἀλλά καίστήν ἀνθρώπινη, θά λέγαμε ὀντολογική, καταστροφή.Εἶχε γίνει πρίν λίγα χρόνια ἕνα Συνέδριο μέ μεγάλους καί κορυφαίους ἐπιστήμονες,οἱ ὁποῖοι μιλοῦσαν γιά τά μεταλλαγμένα τρόφιμα. Ἔλεγαν λοιπόν ὅτι σέ λίγα χρόνιααὐτή ἡ ἀλλοίωση τῆς φύσης μέσω τῶν μεταλλάξεων καί τῶν μεταλλαγμένων144

τροφίμων, θά ἔχει ἐπιπτώσεις στήν ἀνθρωπότητα. Θά ἔχει δηλαδή πολύ ἄσχημαἀποτελέσματα γιά τούς ἀνθρώπους πού θά ζοῦν μετά ἀπό 50-60-70 χρόνια. Καί τίεἶπαν αὐτοί οἱ μεγάλοι ἐπιστήμονες; «No problem…. ἐμεῖς δέν θά ζοῦμε τότε»!Ἀφοῦ ἐμεῖς δέν θά ζοῦμε τότε, δέν ὑπάρχει πρόβλημα! Δέν τούς νοιάζει γιά τά παιδιάτους… Αὐτός εἶναι ὁ δυτικός ἄνθρωπος.Ἡ πορεία ἀπό τόν Μεγάλο Βασίλειο στόν ἁϊ-Βασίλη δείχνει τήν ἐπιπεδοποίηση τοῦἀνθρώπου, ἀλλά καί τήν ὑποβάθμισή του. Ὁ ἄνθρωπος ἀντί νά θρώσκει ἄνω, –ἄνω+θρώσκω εἶναι ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξης ἄνθρωπος – ἀντί νά κοιτάζει δηλαδήπρός τά πάνω, κινεῖται μόνο στό ὁριζόντιο ἐπίπεδο, στά ὑλικά ἀγαθά. Γι’ αὐτό καί ὁΧοντροβασίλης εἶναι εὐτραφής, εἶναι χαρούμενος κ.λ.π. Ἐκφράζει ἀκριβῶς αὐτό τόπνεῦμα. Δέν ἔχεις νά περιμένεις ἄλλη χαρά. Αὐτή εἶναι ἡ χαρά: νά φᾶς, νά πιεῖς καίνά ἔχεις ὑλικά ἀγαθά.Ἡ ἀντίστροφη πορεία ἀπό τόν ἁϊ-Βασίλη τοῦ καταναλωτισμοῦ καί τοῦεὐδαιμονισμοῦ στόν Μέγα Βασίλειο τῆς Ἐκκλησίας δείχνει τήν ἀναβάθμιση τοῦἀνθρώπου, τήν ἀνύψωσή του, τήν πορεία του δηλαδή ἀπό τό πράγμα στήν ὑπόσταση,ἀπό τό ἄτομο στό πρόσωπο. Ὁ ἄνθρωπος ἀπό πράγμα γίνεται πρόσωπο. Ἀπόἀντικείμενο γίνεται ὑποκείμενο. Ἀλλά ποῦ; Μόνο μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησίαἀπό ἄτομο γίνεται πρόσωπο καί ἀπό τήν κτίση περνᾶμε στόν Κτίστη καί δένλατρεύουμε πλέον τά κτίσματα, ἀλλά τόν Δημιουργό τῶν κτισμάτων. Αὐτό εἶναι τόνόημα τῶν ἑορτῶν καί τότε ζοῦμε σωστά Χριστούγεννα, ἀλλιῶς ζοῦμεἐκκοσμικευμένα Χριστούγεννα.Πρέπει νά καταλάβουμε ὅτι αὐτή ἡ φιγούρα, ἡ καρικατούρα πιό σωστά, εἶναι καί μιάβλασφημία στόν Ἅγιο. Εἶναι βλασφημία καί δέν ἐπιτρέπεται σέ καμιά περίπτωσηβέβαια νά τήν βάζουμε στό σπίτι μας. Ἀλλά καί νά ἀποτρέπουμε τά παιδιά μας ἀπότή συμμετοχή μέ ὁποιονδήποτε τρόπο σ’ ὅλη αὐτή τήν βλασφημία. Ἐγώ συνιστῶστούς γονεῖς νά μήν πηγαίνουν κἄν τά παιδιά τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς στό σχολεῖο.Δυστυχῶς εἶναι βλάσφημες αὐτές οἱ γιορτές. Ἤ θά ἔχουν δαίμονες, σατανάδες καίκαλικάντζαρους ἤ τόν ἁϊ-Βασίλη, πού εἴπαμε εἶναι βλασφημία τοῦ Ἁγίου.Ἴσως ὅμως τό ἀκόμα χειρότερο τῆς ἐκκοσμίκευσης τῶν Χριστουγέννων δέν τόεἴπαμε. Ποιό εἶναι αὐτό; Ὅτι ἡ παραδοσιακή Θεία Λειτουργία, πού κατά παράδοσηἀρχίζει καί νωρίτερα, ἀντικαθίσταται ἀπό τά ξενύχτια, τά λεγόμενα ρεβεγιόν καί τήνχαρτοπαιξία. Μάλιστα ἔχω ἀκούσει καί ἀπό ἀνθρώπους πού ἐξομολογοῦνται νάζητοῦν εὐλογία νά φᾶνε τήν παραμονή. Τήν παραμονή πού εἶναι αὐστηρή νηστείακαί κανονικά δέν ἔπρεπε νά πίνουμε οὔτε νερό -στό Ἅγιο Ὄρος ἔτσι κάνουν- κάποιοιθέλουν νά καταλύσουν, νά φᾶνε κρέας. Καλά λέω γιατί; Γιατί λέει θά ἔχουμεοἰκογενειακή συγκέντρωση, θά ἔρθουν ὅλοι οἱ συγγενεῖς. Τό πᾶν εἶναι τό φαγητό!Δηλαδή πρίν τά Χριστούγεννα, αὐτοί θά κάνουν τό τραπέζι καί τά ὑπόλοιπα,ρεβεγιόν, χαρτοπαιξία κ.λ.π. Κι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ὑποτίθεται ὅτι εἶναι χρριστιανοί,ἦρθαν νά πάρουν εὐλογία, νά ἐξομολογηθοῦν κιόλας καί νά τούς πῶ ‘’Μπράβο’’. Νάπάρουν καί εὐλογία νά καταλύσουν τήν παραμονή! Γιατί ἀλλιῶς «θά σκανδαλίσουμετούς συγγενεῖς μας πάτερ» λένε. Καταλάβατε πόσο ἔχουμε διαστρέψει τήν ἔννοιατῶν λέξεων; Μά θά σκανδαλίσεις ἄν θά φᾶς, ὄχι ἄν δέν φᾶς. Θά ποῦνε «νά κι αὐτός145

πού ἐξομολογεῖται, καταλύει τήν νηστεία κι οὔτε κἄν πατάει στή Θεία Λειτουργία».Γιατί φυσικά, ἄν φᾶς τό βράδυ, θά πᾶς ξημερώματα νά λειτουργηθεῖς; Θά κοιμᾶσαι.Ἔτσι λοιπόν, τόσο ὁ 43ος Κανόνας τῶν Ἀποστόλων, ὅσο καί ὁ 50ος τῆς ἕκτηςΟἰκουμενικῆς Συνόδου, καθώς καί ὁ 89ος τῆς Πενθέκτης παραβιάζονται. Ἄςἐξετάσουμε τί λέει ὁ καθένας. Οἱ δύο πρῶτοι, 43ος τῶν Ἀποστόλων καί 50ος τῆςἕκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καταδικάζουν μέ ἀφορισμό τούς πιστούς πούχαρτοπαίζουν καί μάλιστα μέ χρήματα, πού παίζουν τυχερά παιχνίδια. Ἀπαγορεύεταινά σχολάζεις κύβοις, λέει ὁ Κανόνας. Κύβοις εἶναι τά ζάρια. Δέν πρέπει ὁ χριστιανόςνά ἀσχολεῖται μέ τέτοια τυχερά παιχνίδια. Οὔτε «γιά τό καλό». Ποιό καλό; Γιά τόκακό εἶναι. Γιατί πίσω ἀπό τήν τύχη καί ὅλα αὐτά κρύβεται ὁ πονηρός. Τά καζίνο καίὄλα αὐτά εἶναι ναοί τοῦ διαβόλου. Ὁ δέ 89ος Κανόνας τῆς Πενθέκτης ΟἰκουμενικῆςΣυνόδου λέει ὅτι «ὅποιος γιά τρεῖς συνεχεῖς Κυριακές ἀπουσιάσει ἀπό τήν ΘείαΛειτουργία, ἄν εἶναι κληρικός καθαιρεῖται, ἄν εἶναι λαϊκός ἀφορίζεται». Αὐτό ἔχειτήν ἔννοια ὅτι δέν θά κοινωνήσει, ὄχι ἁπλῶς δέν θά πάει. Πρέπει νά πάει καί νάκοινωνήσει, ἐκτός ἄν ἔχει ἐπιτίμιο ἀπ’ τόν Πνευματικό του, ὁπότε εἶναι καλυμμένος.Ἄν ὅμως πάει, ὅπως πᾶμε σ’ ἕνα θέατρο, μέ ἀδιαφορία δηλαδή, ἤ δέν ἔχει πάρειεὐλογία νά κοινωνήσει ἀπό ἀμέλεια, οὐσιαστικά εἶναι κι αὐτός σάν νά μήν πῆγε.Σκοπός τῆς Θείας Λειτουργίας δέν εἶναι νά δοῦμε ἤ νά ἀκούσουμε κάτι, ἀλλά νάπάρουμε τόν Χριστό. Νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Χριστό, νά κοινωνήσουμε.Μιλοῦν ἐπίσης γιά μαγεία τῶν Χριστουγέννων – βλέπετε πῶς καί ὁ διάβολος βάζειτό ποδαράκι του; Μαγεία ἔχουν τά Χριστούγεννα; Τήν χάρη τοῦ Χριστοῦ ἔχουν τάΧριστούγεννα. Μαγεία εἶναι ἡ δαιμονική «χάρη», εἶναι ἡ χάρη τοῦ διαβόλου. Ἀλλάβλέπετε πῶς κατάφερε ὁ διάβολος ἀπό χριστιανική γιορτή νά τήν κάνει δαιμονικήγιορτή καί νά μιλάει γιά μαγεία τῶν Χριστουγέννων! Βέβαια ὅταν φύγεις ἀπό τόνΧριστό, πέφτεις στά νύχια τοῦ ἔξω ἀπό δῶ. Ὅλη αὐτή ἡ λεγόμενη μαγεία τῶνΧριστουγέννων καί τά σχετικά μ’ αὐτή, τυχερά παιχνίδια κ.λ.π. εἶναι ἐνταγμένα σ’αὐτό τό παιχνίδι τῆς παγκοσμιοποίησης, πράγματα δηλαδή ἀντίθετα μέ τήνὈρθόδοξη χριστιανική παράδοση.Νά σᾶς πῶ καί ἕνα πραγματικό καί θαυμαστό περιστατικό, γιά νά δεῖτε πῶς μπορεῖ ὁἀληθινός χριστιανός νά γιορτάσει τά Χριστούγεννα. Τό διηγεῖται ὀρθόδοξοςκληρικός σέ κήρυγμά του. «Μία κυρία μοῦ διηγῆτο ὅταν ἦτο ἑπτά χρονῶν περίπουσυνέβη κάτι τό συνταρακτικό τήν παραμονή τῶν Χριστουγέννων. Σέ μία ἐπαρχιακήπόλη τῆς Μακεδονίας, στή μαύρη καί φοβερή Κατοχή τοῦ ’41 μέ ’42, ὅπου οἱἐκτελέσεις καί οἱ σφαγές τῶν ἀθώων ἀνθρώπων ἦσαν ἀνελέητες καί ἀθρόες, οἱφυλακίσεις καί οἱ ἐξορίες φοβερές, τό ξύλο καί τά βασανιστήρια τρομακτικά καί ἡπείνα ὡς γνωστόν θέριζε τούς πάντες. Σέ ὅλα αὐτά δυστυχῶς ἔχω καί γώ προσωπικήπείρα», λέει ὁ κληρικός.«Ἡ οἰκογένεια τῆς κυρίας αὐτῆς ὅταν ἦτο παιδούλα, ἦτο πολύ εὐσεβής καί ἀκόμαεὐσεβέστεροι ὁ παππούς καί ἡ γιαγιά. Ἄνθρωποι τῆς πολλῆς προσευχῆς καί τῆςπολλῆς ἐλεημοσύνης. Τό βράδυ πού ξημέρωνε Χριστούγεννα, ἡ πεντάχρονη ἀδελφή146

της ξύπνησε καί τῆς ζήτησε νά βγοῦν ἔξω στήν αὐλή, γιά νά πάει στήν τουαλέτα.Δυστυχῶς ἐκείνη τήν ἐποχή οἱ τουαλέτες ἦσαν ἔξω στίς αὐλές. Ἕξι παιδιάκοιμόντουσαν ὅλα κάτω στό πάτωμα, στρωματσάδα, δέν ὑπῆρχαν κρεβάτια καίπούπουλα καί παπλώματα σάν τά σημερινά.Σιγά-σιγά βγῆκαν ἔξω στόν μικρό διάδρομο. Ἀπέναντί τους ἦταν τό δωμάτιο τοῦπαπποῦ καί τῆς γιαγιᾶς. Ξαφνιάστηκαν ὅμως γιατί εἶδαν ἔντονο φῶς νά βγαίνει ἀπότίς χαραμάδες καί ἀπό τά πολλά ἀνοίγματα τῆς σαραβαλιασμένης πόρτας.Πλησίασαν πιό κοντά καί εἶδαν ἔντρομοι τήν γιαγιά τους τυλιγμένη στίς φλόγες.Ἄρχισαν νά τσιρίζουν δυνατά καί ἡ μεγάλη νά φωνάζει:– Φωτιά, φωτιά, ἡ γιαγιά καίγεται!Ξύπνησαν βέβαια, ὅπως ἦταν ἑπόμενο, ὅλοι καί πρῶτοι ἔτρεξαν οἱ γονεῖς, οἱ ὁποῖοιἄνοιξαν τήν πόρτα, κοίταξαν μέσα καί ὕστερα τήν ἔκλεισαν ἁπαλά καί σιγά-σιγά.Γύρισαν στά παιδιά καί τούς εἶπαν:– Μή φοβάστε, δέν εἶναι φωτιά.Καί μέ σιγανή φωνή εἶπε ὁ πατέρας στά παιδιά του:– Αὐτό πού εἴδατε παιδιά μου, δέν εἶναι φωτιές. Εἶναι οἱ φλόγες τοῦ ἉγίουΠνεύματος πού μοιάζουν μέ φωτιές. Γιά κοιτᾶξτε τώρα… Σιγά-σιγά σβήνουν. Ἔτσιγίνεται πάντοτε ὅταν ἡ γιαγιά καί ὁ παππούς προσεύχονται καί μάλιστα τίς πιόπολλές φορές ὅλη τή νύχτα. Διότι, ἄν δέν προσηύχονταν τόσο πολύ, ὁ παππούς καί ἡγιαγιά, ὅπως καί ποιός ξέρει, πόσοι ἄλλοι ἄγνωστοι χριστιανοί, θά μᾶς εἶχανπετσοκόψει ὅλους τά Βουλγαρικά τότε στρατεύματα κατοχῆς. Ἀπό τέτοιεςπροσευχές καί ἀγρυπνίες δέν θά ἀφήσει νά χαθεῖ ποτέ ἡ Ἑλλάδα ἡ πατρίδα μας, οὔτεκαί ἡ Ὀρθοδοξία.«Αὐτά ἦσαν τά λόγια τοῦ πατέρα μας, τήν ἀξέχαστη ἐκείνη νύχτα τῶνΧριστουγέννων», μοῦ εἶπε ἡ κυρία καί συνέχισε λέγοντας: «Πολλές φορές ἀπό τότε,εἶδα τόν παππού καί τή γιαγιά νά προσεύχονται ὅλη τήν νύχτα. Καί ὅσες φορέςἐπέτρεψε ὁ Θεός, στήν παιδική μου τότε ἀθωότητα, ἔβλεπα νά καίγονται σάνλαμπάδες ἀπό τίς φλόγες τῆς Πεντηκοστῆς. Ἔτσι μᾶς ἔμαθαν νά γιορτάζουμε τάΧριστούγεννα οἱ γονεῖς μας. Μέ προσευχή καί μέ Δοξολογία. Μέ ἐκκλησιασμό καίΘεία Κοινωνία». Καί ἡ κυρία ἀναλύθηκε σέ λυγμούς.Καί τώρα νά σᾶς ρωτήσω χριστιανοί μου:– Ποιός ἄραγε ἀπό μᾶς τούς σημερινούς χριστιανούς, περιμένει τά Χριστούγεννα καίτήν Πρωτοχρονιά τό βράδυ μέ προσευχή;– Πόσοι καί πόσοι ἀπό τούς σημερινούς παπποῦδες καί γιαγιάδες, σηκώνονται γιά νάπροσευχηθοῦν κατά τήν διάρκεια τῆς νύχτας; Νά ἀνάψουν τό καντήλι καί νάθυμιατίσουν;– Πόσοι γονεῖς καί πόσοι πατέρες καί μητέρες ἀγρυπνοῦν τήν νύχτα γιά νά κάνουνμετάνοιες, σταυρωτά κομποσκοίνια, νά κλάψουν, νά συντριβοῦν καί νάπροσευχηθοῦν πολύ;147

– Ἀλήθεια, πόσοι ἀπό τούς σημερινούς Νεοέλληνες Ὀρθοδόξους Χριστιανούς πούἔχουν ἄλλοι παιδιά καί ἄλλοι παιδιά καί ἐγγόνια, πονᾶνε, κλαίνε καί ἀγρυπνοῦν,ἔστω γιά μιά ὥρα, γιά τό ἠθικό κατρακύλισμα τῶν παιδιῶν μας, γιά τήν διαφθορά καίτίς ἐκτρώσεις, γιά τήν ἀναρχία καί τά ναρκωτικά, γιά τά εὔκολα διαζύγια, καί τάνόθα παιδιά, γιά τίς αἱρέσεις καί τά σκάνδαλα, πού κλονίζουν κάθε τόσο χιλιάδεςἀδύνατες ψυχοῦλες;– Πόσοι ἀλήθεια χριστιανοί ἀγρυπνοῦν σήμερα;Ὄχι, ἀδελφοί μου. Δυστυχῶς σήμερα οἱ Νεοέλληνες Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί δένπροσεύχονται. Καί ὅμως περνοῦν ἀτέλειωτες ὧρες μπροστά στήν τηλεόραση.Ἄντρες, γυναῖκες καί παιδιά, παπποῦδες καί γιαγιάδες, ὅλοι χαζεύουν καίἀποβλακώνονται καί διαστρέφονται μπροστά σ’ αὐτό τό διαβολοκούτι. Ἔτσι ὄχιμόνον δέν προσεύχονται καί δέν ἀγρυπνοῦν οἱ Νεοέλληνες σήμερα Ὀρθόδοξοιχριστιανοί, ἀλλά οὔτε καί ἐγκρατεύονται. Δέν νηστεύουν. Καί ἄν δέν μποροῦν λόγωὑγείας, δέν νηστεύουν τουλάχιστον στίς αἰσθήσεις τους. Δέν νηστεύουν μέ τήνγλώσσα τους. Δέν θυμιατίζουν τό σπίτι πρωί καί βράδυ, δέν μελετᾶνε Ἁγία Γραφή,δέν κάνουν προσευχή στό τραπέζι, δέν ἐκκλησιάζονται κάθε Κυριακή τουλάχιστονἕνας ἀπό κάθε οἰκογένεια. Δέν ἐξομολογοῦνται. Δέν συμμετέχουν στήν ΘείαΚοινωνία. Δέν σέβονται τίς παραδόσεις. Δέν τηροῦν τίς Εὐαγγελικές ἐντολές καί δένπολεμοῦν τά πάθη καί τόσα ἄλλα».Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει μία μελέτη γιά τά Χριστούγεννα καί ἐκεῖ λέειὅτι ὁ Χριστός μέ τήν γέννησή Του μᾶς θεραπεύει ἀπό τά τρία κυρίαρχα πάθη. Νικάειτήν φιλαργυρία, τήν φιληδονία καί τήν φιλοδοξία, ὅταν κανείς μελετήσει τήνγέννηση τοῦ Χριστοῦ καί φυσικά προχωρήσει καί στήν πράξη. Ὄχι μόνο νά τάμελετήσει, ἀλλά τά ἐφαρμόσει καί στή ζωή του αὐτά πού θά συνάγει ἀπό τήν μελέτη.Βλέποντας τήν γέννηση τοῦ Χριστοῦ, πόσο ὁ Χριστός μας ταπεινώθηκε, πόσοὑπέφερε μέσα στήν κρύα ἐκείνη παγωμένη σπηλιά, πόσο ἐξευτελίστηκε μέ τήνφτώχεια, μᾶς δείχνει κι ἐμᾶς τόν δρόμο νά καταφρονήσουμε τήν ὕλη, τήνφιλαργυρία, νά καταφρονήσουμε τήν καλοπέραση, τήν φιληδονία καί νάκαταφρονήσουμε τήν μάταιη δόξα τοῦ κόσμου. Γιατί ἐνῶ εἶναι ὁ ΠαντοδύναμοςΘεός πού δημιούργησε τά πάντα καί θά μποροῦσε κάλλιστα νά γεννηθεῖ σ’ ἕναπαλάτι, γεννιέται ὡς ὁ τελευταῖος τῶν τελευταίων σ’ ἕναν στάβλο.Αὐτά τά λέμε γιά νά μπορέσουμε κι ἐμεῖς νά γιορτάσουμε ἀληθινά Χριστούγεννατουλάχιστον μετανοώντας καί κλαίγοντας γιά τίς ἁμαρτίες μας καί πολεμώντας τάπάθη μας. Γιά νά ἔχουμε αὐτή τήν μέθεξη τοῦ Χριστοῦ, νά νιώσουμε δηλαδή τάΧριστούγεννα μέσα μας, τόν Χριστό μέσα μας. Ὅπως λένε οἱ ἅγιοι Πατέρες μπορεῖνά τό κάνει αὐτό ὁ ἄνθρωπος, δηλαδή νά γεννηθεῖ ὁ Χριστός μέσα του, γιατί ὁ Ἴδιοςμᾶς τό ἔχει πεῖ: «Ἄν τηρήσετε τίς ἐντολές Μου θά ἔρθω Ἐγώ καί θά μείνω μέσα σαςμαζί μέ τόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα καί θά σᾶς κάνω δικό Μου μοναστήρι, δικήΜου μονή» (Ἰω. 14,23).ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Πάτερ, πῶς θά πείσουμε τά παιδιά μας μετά ἀπό τόσα χρόνια πού ἐμεῖς οἱ148

γονεῖς τά μάθαμε ὅτι ὑπάρχει αὐτός ὁ Ἅγιος Βασίλης, ὅτι τώρα δέν ὑπάρχει; Καίπεριμένουν τό δῶρο… Καί τόν βλέπουν στήν τηλεόραση…Ἀπ. : Δέν ὑπάρχει ἁϊ-Βασίλης! Ὁ Ἅγιος Βασίλειος ὑπάρχει. Κατ’ ἀρχάς νάκλείσουμε τήν τηλεόραση, νά τούς δείξουμε τήν εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Βασιλείου καί νάτούς ποῦμε ποιός εἶναι ὁ Ἅγιος Βασίλειος καί ὅτι ὁ ἄλλος εἶναι βλασφημία στόνἅγιο. Ἀκόμα καλύτερα θά τούς τόν δείξουμε, ὅταν κι ἐμεῖς προσπαθήσουμε νά τοῦμοιάσουμε. Ὅπως ἐκεῖνος ἦταν ἀσκητικότατος, ἔτσι κι ἐμεῖς νά βάλουμε ἕνα φρένονά μή δίνουμε στά παιδιά ἄφθονα τά ὑλικά ἀγαθά, ὄχι ἀπό τσιγγουνιά, ἀλλά γιά νάτά μάθουμε σέ μία ἐγκράτεια καί σέ μία αὐτοκυριαρχία. Ὄχι κάθε στιγμή φαγητό καίὅ,τι θέλει τό παιδί. Νά τό βάλουμε σέ μία ἀγωγή ἀσκητική, ὅπως ἀσκητικά ζοῦσε ὁΜέγας Βασίλειος. Μέ αὐτό τόν τρόπο θά μπορέσει τό παιδί μεγαλώνοντας νάχαλιναγωγήσει καί τά ἄλλα σαρκικά πάθη, γιατί οἱ Πατέρες μᾶς εἶπαν ὅτι ἀπό αὐτάτά πρῶτα πάθη τῆς κοιλίας, τήν γαστριμαργία καί τήν λαιμαργία προχωράει ὁἄνθρωπος στά ὑπόλοιπα πάθη τά ὑπό τήν γαστέρα, τά σαρκικά πάθη. Τά ὁποῖαδυστυχῶς εἶναι τόσο διαδεδομένα στίς μέρες μας πού ἀπειλοῦν καί τήν ἴδια τήνἀνθρωπότητα. Γιατί πλέον οἱ ἄνθρωποι δέν μένουν σέ μία φυσιολογική πορεία, ἀλλάπροχωροῦν σέ διαστροφές καί καταστρέφουν καί τήν ἴδια τους τήν ὀντολογία, πᾶνεἀντίθετα στή φύση τους.Πρῶτο λοιπόν αὐτό. Μετά θά τά μάθουμε μέ τό παράδειγμά μας, ὅπως ὁ παππούς καίἡ γιαγιά, νά προσεύχονται. Αὐτό ξέρετε εἶναι ἡ παράδοσή μας. Αὐτοί οἱ παπποῦδεςἔκαναν νοερά προσευχή, ἀδιάλειπτη νοερά προσευχή. Μοῦ ἔλεγε μία κυρία γιά τήνγιαγιά της, πού ἦταν ἀπό τήν Καππαδοκία, ἡ ὁποία ἦταν σέ κῶμα, αὐτό πού οἱγιατροί λένε ἐγκεφαλικά νεκρός ὅτι ἔκανε κομποσκοίνι. Ἐνῶ ὁ ἐγκέφαλος δένλειτουργοῦσε ὅμως αὐτή ἔψαχνε τό κομποσκοίνι της. Ἀκίνητη καί τό χέρι της ἔκανεκομποσκοίνι! Προσευχόταν δηλαδή ἡ γιαγιά. Καί ἀποροῦσαν: – Μά τί κάνει; Πῶςἐξηγεῖται αὐτό τό πράγμα, ἀφοῦ εἶναι ἐγκεφαλικά νεκρή; Πῶς τό χέρι της ἔψαχνε καίμόλις τῆς ἔβαζαν τό κομποσκοίνι, ἔκανε κομποσκοίνι; Εἶναι ἀκριβῶς διότι αὐτή ἡγυναίκα εἶχε μάθει στή ζωή της νά προσεύχεται νοερά. Ἡ καρδιά εἶναι πούπροσεύχεται. Δέν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος πού προσεύχεται. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος προχωρήσειστήν εὐχή, χωρίζεται τό κέντρο τῆς καρδιᾶς ἀπό τό κέντρο τοῦ ἐγκεφάλου καίλειτουργοῦν ἀνεξάρτητα. Μπορεῖ ὁ ἐγκέφαλος νά νεκρωθεῖ, ἡ καρδιά ὅμωςλειτουργεῖ καί προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος μέ τήν καρδιά.Γι’ αὐτό εἶναι ἔγκλημα αὐτό πού μᾶς λανσάρουν σήμερα ὡς μέγιστη φιλανθρωπία νάπαίρνεις τά ὄργανα, μιλᾶμε γιά τά ζωτικά ὄργανα: καρδιά, πνεύμονες κλπ καί νάσκοτώνεις τόν ἄλλον. Κι ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος ἐνδεχομένως νά προσπαθεῖ νά μετανοήσει,ἐσύ λές εἶναι ἐγκεφαλικά νεκρός, δέν ἐπικοινωνεῖ, πάρ’ του τήν καρδιά. Τόνσκοτώνεις δηλαδή στήν πιό κρίσιμη ὥρα τῆς ζωῆς του.Αὐτή εἶναι ἡ παράδοσή μας κι αὐτή τήν παράδοση πρέπει νά τήν ξαναβροῦμε. Αὐτήδέν ἦταν μοναχή. Ἦταν μιά γυναίκα μέ παιδιά καί ἐγγόνια καί ἤξερε νά κάνει νοεράπροσευχή. «Ἐγώ καθεύδω καί ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ» (Ἄσμα 5,2). Μπορεῖ νάκοιμᾶται ὁ ἄνθρωπος καί νά προσεύχεται, γιατί ἀκριβῶς δέν τό κάνει ὁ ἐγκέφαλος,πού ἐκείνη τήν ὥρα εἶναι σέ κατάσταση ὕπνου, ἀλλά τό κάνει ἡ καρδιά, ἡ ὁποία δέν149

κοιμᾶται. Αὐτά ὅμως γιά νά τά διδάξουμε στά παιδιά μας, πρέπει τουλάχιστον νάπροσπαθοῦμε νά τά ζοῦμε κι ἐμεῖς. Τουλάχιστον νά προσπαθοῦμε… γιά νά μήν πῶὅτι πρέπει νά τά ζοῦμε, νά τά ἐπιδιώκουμε. Ἔτσι θά μάθουμε στά παιδιά νά μήνὑποτάσσονται σ’ αὐτό τό δαιμονικό πνεῦμα τῆς νέας ἐποχῆς καί τῆςπαγκοσμιοποίησης, διότι εἶναι ἀντίθετο μέ τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά δείχνοντας τόν Ἅγιο Βασίλειο καί δείχνοντας καί τήν ζωή μας,θά πρέπει νά μάθουμε στά παιδιά νά μήν κυνηγοῦν τήν ὕλη καί τά χρήματα. Αὐτόπάλι θά ξεκινήσει μέσα ἀπό τό σπίτι. Ἄν τό σπίτι εἶναι ἁπλό, τά ἔπιπλα εἶναι ἁπλά, ἡμητέρα ντύνεται ἁπλά, δέν βάζει χρυσαφικά καί στολίδια ἐπάνω της, δέν βάφεται,κάνει ὅλα αὐτά πού λέει ἡ Ἐκκλησία μας νά κάνουμε, αὐτόματα διδάσκεται τό παιδί,τό ἀγόρι καί τό κορίτσι, τήν ἁπλότητα καί τήν καταφρόνηση τῶν ὑλικῶν πραγμάτων.Μήν λέμε μόνο λόγια στά παιδιά καί στήν πράξη ἀναιροῦμε τά λόγια καί τήνδιδασκαλία μας. Τό παιδί μετά θά σοῦ πεῖ: – Ἀφοῦ ἐσύ δέν τό κάνεις οὔτε ἐγώ τόκάνω. Τί μοῦ λές νά μή βάφομαι καί νά μήν καπνίζω, ἀφοῦ ἐσύ βάφεσαι καίκαπνίζεις. Εἶσαι μιά ὑποκρίτρια. Θέλεις νά μέ κάνεις καί μένα ὑποκρίτρια; Ἐγώ δένθέλω νά ὑποκρίνομαι.Ὁπότε πρῶτα πρέπει νά ἐξετάζουμε τόν ἑαυτό μας. Ἐμεῖς τά ἐφαρμόζουμε αὐτά πούθέλουμε νά ἐφαρμόσει τό παιδί; Θά τό διδάξουμε καί μέ τά λόγια, ἀλλά κυρίως μέ τόπαράδειγμά μας. Καίρια συμβολή σ’ αὐτή τήν προσπάθεια βέβαια ἔχει ἡ προσευχή.Αὐτό νά μήν τό ξεχνᾶμε. Ὅλοι μας ἔχουμε πάθη καί ἀδυναμίες. Πῶς θά τά κόψουμε;Μόνο νά τό ἀποφασίσουμε, δέν εἶναι ἀρκετό. Τό ἀποφάσισες. Τήν ἄλλη μέρα θάπέσεις χειρότερα στά ἴδια πάθη, ἄν δέν κάνεις προσευχή. Ἄν δέν πεῖς «Θεέ μουβοήθησέ με νά κόψω τά πάθη μου». Ἄν πεῖς μόνος μου θά τά κόψω, δέν θά κάνειςτίποτα, μᾶλλον θά τά δυναμώσεις γιατί βάζεις καί τόν ἐγωισμό μέσα. Ὁ Κύριος εἶπε:«Χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. 15,5).Αὐτό εἶναι τό κακό τῆς αὐτοπεποίθησης πού τό διδάσκουν καί στά παιδιά καί τούςλένε: «μπορεῖς μόνος σου» καί δέν λένε λέξη γιά Θεό καί γιά προσευχή. Ἔτσι τόκαταστρέφουν τό παιδί, γιατί τό παιδί στήν πορεία διαπιστώνει ὅτι δέν μπορεῖ νάκάνει τίποτα, ἀπελπίζεται καί ἀπογοητεύεται. Ἐνῶ, ἄν τό εἶχες μάθει νά προσεύχεται,θά ἔβλεπε ὅτι μπορεῖ τά πάντα διά τῆς προσευχῆς γιατί γίνεσαι «παντοδύναμος»,ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ»(Φιλιπ. 4,13). Ἀπό τήν πλήρη ἀδυναμία περνᾶς στήν παντοδυναμία διά τῆςπροσευχῆς.Ἐρ. : Ἐγώ θέλω νά πῶ γιά ἕνα προσωπικό βίωμα. Ἐσεῖς τό ξέρετε Γέροντα. Πέρσι,ἄν καί ξέροντας ὅτι τό δέντρο αὐτό πού στολίζουμε εἶναι εἰδωλολατρικό ἔθιμο,ἐπειδή ἦταν καί ἕνα ἄλλο μικρό παιδάκι στό σπίτι μου, εἶπα νά στολίσω δέντρο, νάτούς κάνω τό χατίρι. Στόλισα τό δέντρο καί τό βράδυ… πέφτει τό δέντρο! Τρελάπράγματα! Τό ξαναστολίζω τήν ἄλλη μέρα. Τό βράδυ ξαναπέφτει τό δέντρο! Τοῦβάζω στηρίγματα βαριά μέ ἄμμο γιά νά μήν πέσει καί τήν τρίτη φορά ἔπεσε καί μοῦἔσπασε καί τό πλακάκι! Ἀπό κεῖ πήραμε ἕνα πολύ καλό μάθημα ὅλοι στό σπίτι.Κάτι ἄλλο πού ἤθελα νά ρωτήσω, βέβαια εἶναι ἐκτός θέματος, εἶναι σχετικά μέ τούς150