(6o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

Συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών Άρχ.Σάββα Αγιορείτου 6ο Μέρος Σειρά pdf σε συνέχειες - 2017 Μια δωρεάν διαδυκτιακή συλλογή,απομαγνητοφωνημένων ομιλιών, του π.Σάββα Αγιορείτη,που έχουν αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα: (hristospanagia3.blogspot.gr) Κατεβάστε τις συνέχειες της σειράς,όπως και μελλοντικά pdf με νέες απομαγνητοφωνημένες ομιλίες που θα αναρτούνται ανα διαστήματα,στην ανωτέρω ηλεκτρονική διεύθηνση,στην επίσημη ιστοσελίδα,στην στήλη του blog (πάνω-δεξιά).1

Για περισσότερες ψυχοφελείς ομιλίες για πλήθος θέματων,καθώς και για μελέτη πλήθους κειμένων Λόγων και Διδαχών Αγίων Πατέρων,επισκεφτείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες.Καθημερινή Ενημέρωση & Αναρτήσεις. (Επίσημες Ιστοσελίδες) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Παλαιότερες Αναρτήσεις] hristospanagia3.blogspot.gr www.hristospanagia.gr agiapsychanalysi.blogspot.gr Η παρούσα συλλογή απομαγνητοφωνημένων ομιλιών,αποτελεί ένα πάρα πολύ μικρό μέρος,απο το σύνολο ομιλιών του π.Σάββα.Ακούστε τις ομιλίες της παρούσας συλλογής καθώς και τις συνεχειές τους (ανα θεματική κατηγορία) καθώς και πλήθος άλλων ομιλιών πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα,στις παρακάτω ιστοσελίδες με καθημερινή & εβδομαδιαία ενημέρωση: (Συλλογή ομιλιών - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/videos (Playlists Ομιλιών ανα θεματική Κατηγορία - Youtube) [Στο τέλος της ιστοσελίδας κάτω κάτω πατήστε Φόρτωση Περισσοτέρων] https://www.youtube.com/channel/UCEtOr176QWbyqK_H3ZZoJJw/playlists (Θεματικές Ενότητες Blog – Ετικέτες ανα κατηγορία) http://hristospanagia3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html Γιά ενημέρωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για τις καθημερινές λίστες θεμάτων που αναρτούνται καθημερινά στην ιστοσελίδα - στείλτε τό e-mail σας στό:[email protected]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6ο Μέρος (Ψυχοφελείς ομιλίες πάνω σε ποικίλα πνευματικά θέματα)1)Πῶς μετέχουμε στήν λύτρωση πού μᾶς χαρίζει ὁ Κύριος [Σελ 4 εώς 24]2)Ἡ παρακολούθηση καί ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας [Σελ 25 εώς 40]3)Ἡ κακή χρήση τῶν μέσων πού μᾶς δίνει ὁ Θεός γιά τήν σωτηρία μας [Σελ 41 εώς 57]4)Προέλευση καί ἀντιμετώπιση λογισμῶν - 1ο μέρος [Σελ 58 εώς 77]5)Περί φιλαυτίας - 1ο μέρος [Σελ 78 εώς 90]6)Περί φιλαυτίας - 2ο μέρος [Σελ 91 εώς 102]7)Περί φιλαυτίας - 3ο μέρος [Σελ 103 εώς 115]3

Πῶς μετέχουμε στήν λύτρωση πού μᾶς χαρίζει ὁ ΚύριοςΞέρουμε ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ἀπό τό βιβλίο τῆς Γένεσης ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τόνἄνθρωπο καί τοῦ ἔδωσε σῶμα καί ψυχή. Ἐπίσης, σύμφωνα μέ τούς Πατέρες, τοῦἔδωσε μέ τήν πνοή Του καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Πολλοί κάνουν λάθος σ’ αὐτό τόσημεῖο καί θεωροῦν ὅτι πνοή τοῦ Θεοῦ ἦταν ἡ ψυχή. Τήν ψυχή τήν εἶχε δώσει ἤδηκαί μετά λέει: «ὁ Θεός ἐνεφύσησεν εἰς τόν Ἀδάμ καί ἐγένετο εἰς ψυχήν ζῶσαν» (Γεν.2,7). Δηλαδή ὑπῆρχε ἡ ψυχή ἀλλά ἔγινε ζωντανή μέ τό ἐμφύσημα αὐτό τοῦ Θεοῦ, τόὁποῖο δέν εἶναι ἄλλο παρά τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁπότε ὁ ἄνθρωπος, ὅπως πλάστηκε ἀπότόν Θεό, εἶχε θά λέγαμε τρία στοιχεῖα: σῶμα, ψυχή καί τήν πνοή τοῦ Θεοῦ πού εἶναιτό Ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτή, λένε οἱ Πατέρες, εἶναι ἡ σωστή ἑρμηνεία τοῦ χωρίου. Ὅτανἔγινε ἡ πτώση τῶν Πρωτοπλάστων, δηλαδή ἡ παρακοή, ἡ ἀνταρσία -πρῶτα ἡ Εὔακαί μετά καί ὁ Ἀδάμ παρήκουσαν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ- ἔνιωσαν γυμνοί.– Γιατί ἔνιωσαν γυμνοί, ἐνῶ μέχρι τότε δέν τό ἔνιωθαν;Διότι ἔφυγε αὐτό τό τρίτο στοιχεῖο, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία ἦταν ὡςἔνδυμα στούς Πρωτόπλαστους. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ τούς φύλαγε καί τούς ἐνέδυε μέἀποτέλεσμα νά μήν ντρέπονται. Ὅταν, ὅμως, ἁμάρτησαν ἀπενεργοποιήθηκε, ἔφυγε ἡΧάρις, ὁπότε ἔνιωσαν γυμνοί καί προσπάθησαν πρόχειρα νά καλύψουν τήν γύμνιατους. Ἐπίσης, μπῆκε μέσα καί ὁ φόβος, γι’ αὐτό κρύφτηκαν. Γνωρίζουμε ἀπό τόκείμενο τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὅτι ὁ Θεός προσπάθησε νά τούς ὁδηγήσει σέ μετάνοια καίτούς ρωτάει: «Γιατί κρύβεστε; Ποιός σᾶς εἶπε ὅτι εἶστε γυμνοί; Μήπως φάγατε τόνκαρπό πού σᾶς εἶπα νά μήν φᾶτε;» (Γεν. 3,9-11).– Δέν ἤξερε ὁ Θεός τί εἶχε συμβεῖ;Βεβαίως τό ἤξερε. Ὡς Παντογνώστης, ὅλα τάγνωρίζει. Τούς ρωτάει, ὅμως, μέ σκοπό νά Τοῦ ποῦν: «ναί, Κύριε κάναμε αὐτό τόλάθος, συγχώρεσέ μας», νά τούς ὁδηγήσει σέ μετάνοια. Γι’ αὐτό κάνει αὐτή τήνσυζήτηση. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα ὅμως πέφτουν στό ἁμάρτημα τῆς δικαιολογίας, ἀντί νάζητήσουν συγνώμη, νά ποῦν τό ἥμαρτον. Καί τί λέει ὁ Ἀδάμ; «Ἡ γυναίκα πού μοῦἔδωσες, αὐτή μοῦ ἔδωσε τόν καρπό καί ἔφαγα» (Γεν. 3,12). Φοβερό! Ἄν τόμεταφράσουμε λίγο, τί ἐννοοῦσε ὁ Ἀδάμ; Ὅτι «Ἐσύ φταῖς. Ἄν δέν μοῦ ἔδινες αὐτήτήν γυναῖκα, ἐγώ δέν θά ἁμάρτανα». Δέν λέει: «Θεέ μου συγχώρεσέ με, ἔκαναλάθος». Ἀλλά «Ἐσύ φταῖς πού μοῦ ἔδωσες αὐτή τήν γυναῖκα». Ἀπευθύνεται μετάστήν γυναῖκα. Βλέπουμε καί τήν ἀγάπη καί τήν μακροθυμία τοῦ Θεοῦ, πούπροσπαθεῖ ἔστω καί τώρα νά τούς κρατήσει στόν Παράδεισο. Ἡ γυναίκα πάλι πέφτειστό ἴδιο ἁμάρτημα καί λέει: «ὁ ὄφις» (Γεν. 3,13). Τό φίδι μέ παρέσυρε, δέν φταίωἐγώ. Μετά πάει στό φίδι, τό ὁποῖο καί καταριέται, γιατί ὁ διάβολος ἦταν κρυμμένοςμέσα στό φίδι, πού συνέλαβε τό κακό ἀπό μόνος του. Δέν τοῦ τό ὑπέδειξε κάποιοςἄλλος, γι’ αὐτό δέν ἔχει ἐλαφρυντικά. Ἐνῶ ἐμεῖς ἔχουμε ἕνα ἐλαφρυντικό, γιατί τόκακό δέν τό συλλάβαμε μόνοι μας ἀλλά μέ τήν ὑπόδειξη τοῦ ὄφεως, ὁ ὁποῖος πῆγεστήν Εὔα καί δέν πῆγε στόν Ἀδάμ καί ἔχει σημασία αὐτό, γιατί προφανῶς ἤξερε πώςἡ Εὔα ἦταν πιό εὐάλωτη καί ἀποδείχτηκε αὐτό, γιατί πρώτη αὐτή ἔπεσε στό4

ἁμάρτημα τῆς παρακοῆς.– Τί εἶπε στήν Εὔα ὁ ὄφις;Μιά ἐρώτηση, θά λέγαμε, παραπειστική; Πονηρή πολύ; Οὐσιαστικά ἔβαλε μέσα τόδηλητήριο τῆς συκοφαντίας, τῆς διαβολῆς. Λέγεται διάβολος γιατί διαβάλλει.Διέβαλλε τόν Θεό καί τί τῆς εἶπε; «Σᾶς εἶπε ὁ Θεός νά μήν φᾶτε ἀπό κανέναδέντρο;». Τάχατες τόν ἔπιασε ὁ πόνος γιά τούς ἀνθρώπους… Προσέξτε, εἶναι τεχνικήπού καί σήμερα γίνεται ἀπό τά ὄργανα τοῦ διαβόλου. «Τί πᾶτε στήν Ἐκκλησία πούσᾶς λένε ὅλο ὄχι καί μή καί δέν θά ζήσεις τήν ζωή σου….». Τά ἴδια πράγματα πούἔλεγε τότε στήν Εὔα, λέει καί τώρα μέ τά ὄργανά του. Ἡ Εὔα βέβαια κάνει τόθεμελιῶδες λάθος -πού κάνουμε καί ἐμεῖς- νά συζητήσει μαζί του, νά ἀπαντήσει.Ἐνῶ στόν διάβολο δέν πρέπει νά ἀπαντᾶμε.Δέν ἐπιτρέπεται νά συζητάει κανείς μέ τόν διάβολο, ἀκόμα κι ἄν ξέρει τήν ἀπάντηση.Γιατί; Γιατί πρῶτα-πρῶτα χάνεις χρόνο. Δεύτερον τοῦ δίνεις ἀξία καί εἶναι αὐτό πούθέλει, νά τόν προσέξεις ἔστω καί ἀρνητικά ἀντικρούοντάς τον. Τοῦ ἀρέσει αὐτό,γιατί εἶναι πολύ ἐγωιστής. Βλέπετε καί σήμερα οἱ ἄνθρωποι τί τρέλες κάνουν,παίζουν τήν ζωή τους κορώνα – γράμματα γιά νά τραβήξουν τήν προσοχή! Κρεμιέταικάποιος ἄς ποῦμε ἀπό ἕνα σχοινί πάνω ἀπό ἔναν καταρράκτη καί περνάει καί τόνχειροκροτοῦν. Εἶναι κατόρθωμα αὐτό; Τό νά τραβᾶμε τήν προσοχή τῶν ἄλλων εἶναιἐκδήλωση ἐγωισμοῦ, σύμπτωμα ὑπερηφάνειας καί κενοδοξίας. Ὁ κατεξοχήνκενόδοξος καί ὑπερήφανος εἶναι ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος ὑποβάλλει καί στούςἀνθρώπους αὐτά τά πάθη.Ὁπότε τό πρῶτο λάθος πού κάνει ἡ Εὔα εἶναι ὅτι πιάνει συζήτηση, τοῦ ἀπαντάει καίλέει: «Τί λές τώρα; Δέν μᾶς εἶπε τέτοιο πράγμα ὁ Θεός. Μᾶς εἶπε νά μήν φᾶμε ἀπόἕνα δέντρο. Ἀπό τά ἄλλα μποροῦμε νά φᾶμε». Λές καί ὁ διάβολος δέν τό ἤξερε.Ἀλλά διαβάλλει διαστρέφοντας τά λόγια τοῦ Θεοῦ. Καί σήμερα οἱ ἄνθρωποι, οἱἐκτός Ἐκκλησίας, διαστρέφουν τά λόγια τοῦ Θεοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας πολύ πονηρά.Γι’ αὐτό λένε: «μήν πᾶς ἐκεῖ, ζῆσε πρῶτα τήν ζωή σου καί ἅμα γεράσεις πᾶς καίστήν Ἐκκλησία, ἔχεις καιρό». Αὐτή εἶναι ἡ ἀπάτη τοῦ διαβόλου: «ἔχεις καιρό».Ἕνας ἅγιος εἶχε δεῖ ἕνα ὅραμα μέ τούς δαίμονες καί τόν ἀρχηγό τους τόν Ἑωσφόροπού ἔκαναν ἕνα συνέδριο γιά τό τί θά λένε στούς ἀνθρώπους. Ἕνας-ἕνας ἔβγαινεμπροστά στόν Ἑωσφόρο καί ἔκανε προτάσεις τί νά λένε, ἀλλά τούς ἀπέρριπτε. Στότέλος ἕνας μικρός διαβολάκος λέει: «Δέν θά λέμε στούς ἀνθρώπους μήν πᾶς στήνἘκκλησία. Θά λέμε: ὄχι ἀκόμα, ἔχεις καιρό». Ἡ ἀπάτη τοῦ «ἔχεις καιρό». Ἡἀναβολή πού σημαίνει ματαίωση. Τό ἄλλο ὅπλο βεβαίως εἶναι ἡ διαστροφή.Διαβάλλει, διαστρέφει τά λόγια τοῦ Θεοῦ.Νά θυμήσουμε παρενθετικά, τί πόλεμος γίνεται σήμερα μέ τήν λεγόμενη‘Μεταπατερική Θεολογία’, ὅπου θέλουν νά ἐμφανίσουν τούς Ἁγίους Πατέρες ὅτιεἶναι ξεπερασμένοι καί ὅ,τι λένε καί γράφουν, ἀφοροῦσαν τήν ἐποχή ἐκείνη καί ὄχιἐμᾶς σήμερα. Ὅτι γιά μᾶς ἰσχύουν ἄλλα πράγματα. Ὅταν, ὅμως, διαβάζει κανείςτούς Ἁγίους Πατέρες, οὐσιαστικά διαβάζει τόν ἴδιο τόν Θεό, γιατί ἐκεῖνοι μίλησαν μέτόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί τά λόγια τους εἶναι λόγια τοῦ Ἁγίου5

Πνεύματος.Ἀπαντάει, λοιπόν, ἡ Εὔα καί ὁ διάβολος μετά προχωράει στό ἑπόμενο βῆμα. Τῆςλέει: «Ὁ Θεός σᾶς εἶπε νά μήν φᾶτε ἀπό αὐτό τό δέντρο, γιά νά μήν γίνετε σάν κιΑὐτόν. Ἄν φᾶτε ἀπό αὐτό τό δέντρο, θά γίνετε σάν κι Αὐτόν». Μέ ἄλλα λόγια τούςεἶπε ὅτι ὁ Θεός εἶναι φθονερός καί δέν θέλει νά Τοῦ πάρετε τήν ἐξουσία, γι’ αὐτό σᾶςεἶπε νά μήν φᾶτε ἀπό αὐτό τό δέντρο. Εἰσάγει μέ πολύ πονηρία πρῶτον τήν ἰδέα ὅτι ὁΘεός δέν μᾶς ἀγαπάει, τό ὁποῖο καί σήμερα κυκλοφορεῖ πολύ καί ἐμφανίζουν τόνΘεό σάν ἕναν ἀστυνομικό, πού μᾶς περιμένει στή γωνία νά μᾶς κατακεραυνώσει,ἕναν Θεό ἐκδικητικό, ἕναν Θεό ὀργισμένο, πού θά πρέπει νά Τόν ἐξευμενίσουμε.Εἶναι ἡ ἴδια συνταγή τοῦ διαβόλου καί οὐσιαστικά ὅλοι αὐτοί διαβάλλουν καίσυκοφαντοῦν τόν Θεό μέ αὐτά πού διαδίδουν καί ἀπό πίσω κρύβεται ὁ διάβολος.Ἐνῶ ὁ Θεός εἶναι ἀπαθής. Δέν ἐχθρεύεται, δέν μισεῖ ποτέ κανέναν, δέν ἀλλοιώνεται.Ὁ Θεός εἶναι ἀναλλοίωτος. Δέν θυμώνει, δέν ὀργίζεται, δέν ἐκδικεῖται, δέν τιμωρεῖ.Μόνοι μας αὐτοτιμωρούμαστε, γιατί παραβαίνουμε τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖεςεἶναι οἱ ὁδηγίες χρήσεως τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς μας. Ὅπως, ὅταν δέν τηρεῖς τίςὁδηγίες τοῦ κατασκευαστή τοῦ αὐτοκινήτου σου, δέν σέ τιμωρεῖ ὁ κατασκευαστήςΜόνος σου τιμωρεῖσαι, γιατί καταστρέφεις τό αὐτοκίνητό σου. Τό ἴδιο τό λάθος σουεἶναι ἡ τιμωρία σου. Δέν θά ἔχεις τό ὄχημα πού θά ἤθελες νά ἔχεις. Τό ἴδιο καί μέτόν ἄνθρωπο. Δέν τηροῦμε τήν προδιαγραφή τοῦ Θεοῦ πού λέει «φύλαξε καθαρή τήνψυχή σου, τό σῶμα σου κλπ», ἑπομένως μετά θά ἔχουμε τίς συνέπειες. Δέν θά ἔρθειὁ Θεός ἤ ἡ Ἐκκλησία νά μᾶς πεῖ «σᾶς ἀφορίζω». Ὁ ἀφορισμός γίνεται ἀπό μᾶς τούςἴδιους.– Πόσοι ἀπό τούς συνανθρώπους μας εἶναι αὐτοαφορισμένοι;Ἀφορίζομαι θά πεῖ δέν μετέχω στήν Θεία Κοινωνία, στεροῦμαι τήν Θεία Κοινωνία.Πόσοι ἄνθρωποι στεροῦνται σήμερα τήν Θεία Κοινωνία ἀπό τούς βαπτισμένους; Οἱπλεῖστοι. Τούς εἶπε ἡ Ἐκκλησία ὅτι εἶστε ἀφορισμένοι; Ὄχι. Μόνοι τους ἔχουναὐτοαφοριστεῖ, ἀφοῦ δέν πᾶνε κἄν στήν Ἐκκλησία. Αὐτός εἶναι ὁ ἀφορισμός. Οὔτε ἡἘκκλησία θά ἀσχοληθεῖ μέ τόν καθένα πού κάνει μοιχεία ἤ πορνεία, νά τοῦ πεῖ εἶσαιἀφορισμένος τώρα. Μόνος του ἔχει ξεκοπεῖ μ’ αὐτό πού κάνει καί τό ὁποῖο στήσυνέχεια ἔχει καί ὅλες τίς συνέπειες. Οὔτε Ἐκκλησία πρόκειται νά πηγαίνει, οὔτε,οὔτε… Κι ἄν κοινωνήσει, φυσικά δέν θά πάρει ὠφέλεια, γιατί δέν πηγαίνει μέ τήνδέουσα πίστη, φόβο Θεοῦ καί ἀγάπη, ὅπως λέει ὁ ἱερέας.Λέει λοιπόν ὁ διάβολος στήν Εὔα ὅτι «ὁ Θεός εἶναι φθονερός καί δέν θέλει νάγίνεται κι ἐσεῖς θεοί». Βλέπετε, πῶς διαβάλλει ὁ διάβολος τά κίνητρα! Ὅπως λένε:«μήν πᾶτε στούς παπᾶδες, γιατί αὐτοί τά λεφτά θέλουν νά σᾶς πάρουν». Διαβολή,συκοφαντία. Ὁ διάβολος καί σήμερα ὁ ἴδιος εἶναι, ὅπως καί οἱ ρήσεις του. Ἀκόματῆς λέει καί κάτι ἄλλο: νά γίνει θεός χωρίς τόν Θεό.Εἶναι ἡ συνταγή τῆς αὐτοθέωσης, τό ὁποῖο εἶναι πολύ διαδεδομένο στίς μέρες μαςκαί ἀπό τίς λεγόμενες ἀνατολικές θρησκεῖες, οἱ ὁποῖες λένε κάνε γιόγκα, κάνεPilates, ὅλες αὐτές τίς τεχνικές. «Ἔλα σέ μᾶς καί εἶσαι θεός, μέσα σου εἶσαι θεός.Δέν ὑπάρχει κάτι ἄλλο. Ἄς πιστεύεις στόν Χριστό, στόν Βούδα, στόν Μωάμεθ, ὅλοι6

τό ἴδιο εἶναι. Ἐσύ εἶσαι ὁ θεός. Αὐτοθέωση». Ἔχουμε ἀκόμα μία θεότητα, ὄχι ἀπότίς ἀνατολικές θρησκεῖες, ἀλλά ἀπό τήν Δύση. Τήν θεότητα τῆς ἐπιστήμης-τεχνολογίας. Πού λέει: σπούδασε, νά ἔχεις ἐφόδια, νά ἔχεις γνώσεις καί μέ τήνἐπιστήμη θά τά ἐξηγήσεις ὅλα καί μπορεῖς τά πάντα. Ἡ ἐπιστήμη κάνει θαύματα…Θυμᾶμαι τήν περίπτωση τοῦ Ὠνάση, πού τό παιδί του εἶχε πέσει μέ τό ἀεροπλάνο καίἔλεγε: «δίνω τήν μισή μου περιουσία σέ ὅποιον γιατρό κάνει καλά τό παιδί μου».Ὀρίστε ἡ ἐπιστήμη. Κανένας γιατρός δέν μπόρεσε νά κάνει καλά τό παιδί του. Ποῦεἶναι ἡ ἐπιστήμη πού κάνει θαύματα; Μᾶς κοροϊδεύουν. Εἶναι τό ψέμα τοῦ διαβόλουμέ ἄλλο τρόπο. Σοῦ λέει: «θά γίνεις θεός μέ τήν ἐπιστήμη, μέ τήν τεχνολογία καί μέτήν πληθώρα τῶν συσκευῶν», οἱ ὁποῖες κάνουν τόν ἄνθρωπο νά νιώθει κυρίαρχος,μέ τό διαδίκτυο κ.λ.π. καί νομίζει ὅτι κυβερνάει τό σύμπαν καί ἐπικοινωνεῖ μέ τούςπάντες. Σιγά τό πράγμα. Μιά εἰκονική πραγματικότητα εἶναι, ἕνα ψέμα οὐσιαστικά,μιά φαντασία.Ἡ Εὔα λοιπόν τί κάνει; Ἀκούει ὅτι μπορεῖ νά γίνει θεός χωρίς τόν θεό. «Ἄσε», τῆςλέει, «τίς ὑπακοές τώρα, κάνε ὑπακοή σέ μένα καί ἀμέσως θά γίνεις θεός. Τί νάπεριμένεις; Ποῦ εἶπε ὁ Θεός νά ἐργάζεστε καί νά φυλάσσετε τόν Παράδεισο καί νάκάνετε ὑπακοή καί θά γίνετε θεοί;». Ὄντως θά γινόντουσαν θεοί! Ἀπό τό «λίανκαλῶς», θά πήγαιναν στό «ἄριστα». Ἀπό τό κατ’ εἰκόνα στό καθ’ ὁμοίωσιν.– Πότε θά γινόντουσαν θεοί;Ἄν ἔκαναν ὑπακοή σ’ αὐτό πού τούς εἶπε. Ἦταν δύσκολο; Τόσα δέντρα εἶχαν νάφᾶνε καί ἕνα νά μήν φᾶνε. Σιγά τό δύσκολο πράγμα. Πανεύκολο. Καί ἄν τό ἔκαναναὐτό, θά γινόντουσαν θεοί, θεοί κατά χάριν. Τόσο εὔκολο πράγμα καί δέν τό ἔκαναν.Ἀκούσαμε τόν διάβολο, ὁ ὁποῖος μᾶς εἶπε νά κάνουμε αὐτό πού ὁ Θεός εἶπε νά μήνκάνουμε καί πέσαμε στήν παγίδα. Καί ἀντί νά γίνουμε θεοί, χάσαμε τήν Χάρη τοῦΘεοῦ καί τόν Παράδεισο καί ὅλη αὐτή τήν μακαριότητα καί τήν προοπτική καί τήνδυνατότητα τῆς θεώσεως. Γιατί πιστέψαμε τό ψέμα, ὅτι μποροῦμε νά γίνουμε θεοίἀπό μόνοι μας. Σήμερα ἐπαναλαμβάνεται πάλι τό ἴδιο ψέμα καί στίς ἀνατολικέςθρησκεῖες καί στήν Δύση μέ ἄλλο ἔνδυμα. Οὐσιαστικά μᾶς λένε τό ἴδιο πράγμα:μπορεῖς νά γίνεις θεός μόνος σου. Φοβερό πράγμα. «Μήν ἀκοῦτε τήν Ἐκκλησία πούλέει δέν μπορεῖς νά σωθεῖς μόνος σου, πρέπει νά μπεῖς μέσα στό σῶμα τοῦ Χριστοῦκαί νά ζήσεις ἐκκλησιαστικά». Πάρα πολλοί σήμερα πού εἶναι βαφτισμένοι, εἶναινεκρωμένοι. Ὅπως καί σ’ ἕνα δέντρο πού ἔχει καί ξερά κλαδιά, μέ λίγο ἀέρα αὐτά τάκλαδιά θά κοποῦν. Ἔτσι καί πάρα πολλοί χριστιανοί σήμερα. Δέν εἶναι ζωντανάκλαδιά στό δέντρο πού λέγεται Ἐκκλησία.Αὐτή λοιπόν ἡ αὐτοθέωση εἶναι ἡ μεγάλη πλάνη τοῦ διαβόλου πού τήν ἔχει φυτέψειστούς ἀνθρώπους καί βέβαια ὅσοι τήν πιστεύουν μένουν μακριά ἀπό τήν πηγή τῆςζωῆς, τόν Χριστό. «Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω» (Ἰω. 7,37) εἶπε ὁΚύριος καί ὅποιος ἔρθει «ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ῥεύσουσιν ὕδατος ζῶντος»,πού σημαίνει ὅτι θά βγοῦν ποτάμια χάρης ἀπό τόν ἄνθρωπο ἐκεῖνο πού θά ἑνωθεῖ μέτόν Χριστό. Γίνεται μετά ὁ ἴδιος πηγή ζωντανοῦ νεροῦ, ὅπου μέ τήν χάρη αὐτήξεδιψάει καί ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος καί πολλούς ἄλλους.7

Ἕνας χαριτωμένος ἄνθρωπος λ.χ. ἅγιος, ξεκουράζει τούς πάντες. Ἕνας ἍγιοςΠαΐσιος ἔ; Θυμᾶμαι, ὅταν ἤμασταν ἐκεῖ, ὅλο τό λεωφορεῖο πού κατέβαινε στίςΚαρυές πήγαινε στόν Ἅγιο Παΐσιο. Γιατί; Τόσους μοναχούς εἶχε ἡ περιοχή ἐκεῖ.Γιατί ἀναπαυόντουσαν στήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος ἦταν, σχεδόνἀγράμματος κι ὅμως εἵλκυε τόσο κόσμο. Ἦταν τά ποτάμια τῆς χάρης πού ἔβγαινανἀπό τήν καρδιά του καί ἀκόμα βγαίνουν, γιατί διαβάζουμε τά βιβλία του καίξεκουραζόμαστε καί θά μᾶς ξεκουράζει στήν αἰωνιότητα. Δέχθηκε τήν θεία χάρη καίἔγινε κι αὐτός μιά δεύτερη πηγή ἀντλώντας ἀπό τήν μεγάλη πηγή πού εἶναι ὁ Θεός.Ὁπότε μᾶς λέει ἡ Γραφή ὅτι ἡ Εὔα «πρῶτα εἶδε τόν καρπό», πού σημαίνει ὅτι μέχριτότε δέν τόν εἶχε δεῖ τόν καρπό. Ἔχει σημασία κάθε λέξη τῆς Ἁγίας Γραφῆς.Ἀκούγοντας τόν διάβολο ρίχνει τό βλέμμα της στόν ἀπαγορευμένο καρπό. Μέχριτότε -καί πολύ καλά ἔκανε- προφανῶς θά σκεφτόταν «ἀφοῦ ὁ Θεός εἶπε νά μήνφᾶμε, γιατί νά κοιτάξω;». «Έκ τοῦ ὁρᾶν τίκτεται τό ἐρᾶν», ἔλεγαν καί οἱ ἀρχαῖοι.Ἀπό τό νά βλέπεις, μετά γεννιέται τό νά ἐπιθυμεῖς αὐτό πού βλέπεις. Ὅ,τι βλέπει ὁἄνθρωπος καί σκέφτεται, αὐτό καί ἀγαπάει, αὐτό καί ἐπιθυμεῖ. Γι’ αὐτό ἔχει τεράστιασημασία ὁ ἄνθρωπος νά ἐλέγχει τίς αἰσθήσεις του καί κατεξοχήν τά μάτια του, τό τίβλέπει. Γιατί, μέσα ἀπό τά μάτια καί γενικῶς ἀπό ὅλες τίς αἰσθήσεις, λέει πάλι στήνΓραφή, εἰσέρχεται ὁ θάνατος. «Ἀνέβη θάνατος διά τῶν θυρίδων» (Ἱερ. 9,21). Οἱθυρίδες εἶναι τά παράθυρα. Τά παράθυρα τῆς ψυχῆς, μέ τά ὁποῖα θά λέγαμεἐπικοινωνεῖ μέ τόν ἔξω κόσμο, εἶναι οἱ αἰσθήσεις. Ἄν δέν προσέξει λοιπόν ὁἄνθρωπος τίς θυρίδες μπαίνει μέσα ἀπό αὐτές ὁ θάνατος. Ὅπως καί στήν καθημερινήζωή μας, ἄν ἀφήσεις στό σπίτι σου ἀνοιχτές πόρτες καί παράθυρα, ἀργά ἤ γρήγοραθά μποῦν οἱ κλέφτες. Ἔτσι καί στήν ψυχή, ἄν δέν βάλουμε φύλακες καί δένἐλέγχουμε τίς θυρίδες, μπαίνουν οἱ κλέφτες πού εἶναι οἱ δαίμονες καί μᾶςἀπογυμνώνουν ἀπό κάθε καλό.Ἀφοῦ λοιπόν ἡ Εὔα εἶδε τόν καρπό, εἶδε ὅτι ἦταν ὡραῖος στήν ὄψη, τόν δοκίμασε καίἦταν ὡραῖος καί στήν γεύση. Τό δεύτερο λάθος. Ἀπό τό νά δεῖ, μετά ἦρθε καί στό νάδοκιμάσει καί ἀφοῦ ἔπεσε στήν παγίδα ἔδωσε καί στόν Ἀδάμ. Στή συνέχεια ἔγινε ἡσυνομιλία μέ τόν Θεό καί δέν ζήτησαν συγγνώμη, ἀλλά φέρθηκαν ἐγωιστικά.– Ποιά εἶναι ἡ αἰτία πού φύγαμε ἀπό τόν Παράδεισο;Ὁ ἐγωισμός, ἡ ὑπερηφάνεια. Ὁ Θεός τούς ἔδωσε τήν εὐκαιρία καί αὐτοί ἀντί νά ποῦνἥμαρτον, τελικά εἶπαν: «Ἐσύ φταῖς. Ἄν δέν μοῦ ἔδινες τήν γυναῖκα, ἐγώ δέν θά τόἔκανα αὐτό τό λάθος». Ἡ Εὔα πάλι λέει τό φίδι. «Ἄν δέν εἶχες φτιάξει τό φίδι..». Τόφίδι στόν Παράδεισο ἦταν τό ὡραιότερο ζῶο. Προφανῶς τότε εἶχε καί πόδια, δένἦταν ὅπως στή σημερινή του ἄσχημη κατάσταση. Ἄρα Ἐσύ φταῖς πάλι. «Ἄν δένεἶχες κάνει τό φίδι, νά μπεῖ μέσα ὁ διάβολος, δέν θά πλανιόμουν κι ἐγώ». Φοβερόπράγμα! Καί σήμερα τό ἴδιο λέμε μέ τρόπο ἐπιστημονικοφανή.Εἶχε ἔρθει μιά ὁμάδα παιδιῶν στό μοναστήρι μας πρίν λίγες μέρες καί ἀνάμεσα στάἄλλα τέθηκε ἀπό τά παιδιά καί τό θέμα τῆς ὁμοφυλοφιλίας. Τά παιδιά πρέπει νάξέρετε ἔχουν πολύ μεγάλη ἀρνητική ἐπιρροή. Αὐτά πού ἐνδεχομένως ἐμεῖς ἀκοῦμεκαί γελᾶμε, στά παιδιά λόγω εὐαισθησίας γίνονται πολύ εὔκολα παγίδα. Λένε π.χ. γιά8

τήν ὁμοφυλοφιλία: «Γιατί ὄχι; Κι αὐτοί ἄνθρωποι δέν εἶναι; Γιατί εἶναι κακό; Εἶναικι αὐτό κάτι ὅπως τό σύνδρομο Down». Κάτι, δηλαδή, πού κληρονομεῖται. Τόπαιδάκι πού ἔχει σύνδρομο Down δέν φταίει βέβαια. Δέν εἶναι ἁμαρτία νά ἔχειςσύνδρομο Down. Ἄρα λένε καί ἡ ὁμοφυλοφιλία δέν εἶναι ἁμαρτία, εἶναι κάτι πούκληρονομεῖται. Αὐτό τούς περνᾶνε καί μάλιστα ὡς ἐπιστημονική γνώση. Ἑπομένως,«μήν δειλιάζετε, μπορεῖτε νά τό κάνετε ἄφοβα», τό λέει καί ἡ ἐπιστήμη, ἡ ψεύτικηἐπιστήμη. Ἡ ἀληθινή ἐπιστήμη καί οἱ Ἅγιοι μᾶς λένε ἄλλα πράγματα, ὅτι εἶναιπάθος. Ἡ Ἁγία Γραφή λέει ξεκάθαρα ὅτι τό πάθος αὐτό μᾶς στερεῖ τήν αἰώνια ζωή.Καί ἔρχεται σήμερα ἡ ἐπιστήμη, ὁ πονηρός δηλαδή, νά διαψεύσει τήν Ἁγία Γραφήκαί νά μᾶς πεῖ ὅτι εἶναι ἀναπόφευκτο.Πῶς ὁ διάβολος μᾶς πλανάει καί πῶς πᾶμε νά νομιμοποιήσουμε τήν ἁμαρτία μέ ἕναντρόπο ἐπιστημονικοφανή! Τό ἴδιο θά πεῖ καί ὁ ψυχίατρος σέ ἕναν νέο-νέα πού θάπάει νά τόν συμβουλευτεῖ: «ἄφησε τόν ἑαυτό σου ἐλεύθερο… χωρίς φραγμούς…κάνε ἐλεύθερες σχέσεις.. καί θά θεραπευθεῖς ἀπό τά ψυχολογικά σου». Ἀκριβῶς τόἀντίθετο ἀπό αὐτό πού λέει ὁ Θεός καί ἡ Ἁγία Γραφή, ὅτι δηλαδή «ἄν θέλεις νά ἔχειςὑγεία ψυχνική καί σώματος, πρέπει νά ἔχεις ἐγκράτεια καί νά φτάσεις ἁγνός καίκαθαρός στήν εὐλογημένη ὥρα πού θά σέ στεφανώσει ὁ Χριστός, ἡ Ἐκκλησία».Τότε θά πετύχεις καί στόν γάμο σου. Αὐτοί ὅμως λένε: «μήν ἀκοῦς αὐτά πού λένε οἱπαπᾶδες, αὐτά σέ ἀρρωσταίνουν».– Πόσοι βρῆκαν τήν ὑγεία τους μέ τήν ἐλεύθερη ζωή;Κανένας. Ὅλοι ἔχουν γεμίσει μέ μύρια ὅσα ψυχολογικά καί οἰκογενειακάπροβλήματα (διαλυμένες οἰκογένειες). Λέει πολύ ὡραῖα ὁ Χρυσόστομος: «ἄν μάθειτό παιδί νά ζεῖ ἔτσι ἐλεύθερα πρίν τόν γάμο καί μετά τόν γάμο τό ἴδιο θά κάνει, θάσυνεχίσει». Ἴσως λίγο νά κρατηθεῖ ἀπό τήν σωματική ἁμαρτία, ἀλλά πόσο θάπροσέξει τίς αἰσθήσεις του; Γιατί εἶπε ὁ Χριστός: «ἄν βλέπεις πονηρά, ἤδη κάνειςμοιχεία στήν καρδιά σου» (Ματθ. 5,28) καί εἶναι θέμα χρόνου καί συνθηκῶν νάμπορέσεις νά τήν κάνεις καί μέ τό σῶμα σου. Ὁ ἄνθρωπος δέν θά κάνει κατά Θεόνζωή μετά τόν γάμο, ἄν δέν προσέχει πρίν τόν γάμο κι ἄν δέν κάνει αὐτή τήνσυγκλονιστική μετάνοια.– Ἀλλά γιατί νά πηγαίνουμε καί νά ἀκοῦμε αὐτούς τούς ἀνθρώπους πού μᾶςδιδάσκουν τέτοια διεστραμμένα πράγματα;Διότι ἀρέσουν καί σέ μᾶς. Ὑπάρχει αὐτή ἡ ροπή καί θέλουμε καί μιά κάλυψη. Ἀφοῦδέν μᾶς καλύπτει ἡ Ἐκκλησία, δέν πᾶμε στήν Ἐκκλησία. Θά πᾶμε στούς ψυχολόγουςκαί στούς ψυχιάτρους, οἱ ὁποῖοι μέ ἐπιστημονικό μανδύα, Φρόυντ κ.λ.π.,νομιμοποιοῦν τά πάθη μας. Φοβερό! Προσπαθοῦν νά μᾶς ἀπενεχοποιήσουν -ὅπως τόλένε- καί μᾶς τά παρουσιάζουν ὡς ξεπερασμένες ἀντιλήψεις πού δέν ἰσχύουν στήνἐποχή μας. Εἶναι ἡ ἴδια συνταγή που εἶπε ὁ διάβολος στόν Ἀδάμ καί στήν Εὔα: «Μήνἀκοῦτε τί λέει ὁ Θεός. Ἐλᾶτε σέ μένα, ἐγώ θά σᾶς ἀπελευθερώσω ἀπό τίς ὑπακοέςκαί τά μή καί τά ὄχι». Πήγαμε σ’ αὐτόν καί πηγαίνουμε σ’ αὐτόν καί τί βρίσκουμε;Τόν θάνατο. «Τά ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. 6,23).Ὁπότε φεύγουν ἀπό τόν Παράδεισο χωρίς τό τρίτο καί σπουδαιότερο στοιχεῖο, τό9

Ἅγιο Πνεῦμα, τήν θεία χάρη, τό ὁποῖο τούς εἶχε χαρίσει τήν ἕνωση μέ τόν Θεό.Χάνοντάς το ἔχασαν καί τήν δυνατότητα κοινωνίας μέ τόν Θεό καί, ἐπειδή ἔκανανὑπακοή στόν διάβολο κάνοντας τήν ἁμαρτία, πήγαιναν ὅλοι στόν Ἅδη. Ὅλοι οἱἄνθρωποι μετά τήν πτώση τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, πού πρῶτοι πῆγαν στόν Ἅδη,πήγαιναν ἐκεῖ. Ἡ προσφορά τοῦ Χριστοῦ μας εἶναι μεγάλη γιατί κατέβηκε καί στόνἍδη καί συνέτριψε ἐκεῖ τόν διάβολο καί ἔδωσε τήν δυνατότητα, ὄχι πάλιἀναγκαστικά, ἀλλά σέ ὅσους ἤθελαν ἀπό αὐτούς πού βρίσκονταν στόν Ἅδη, νάμετανοήσουν, νά πιστέψουν καί νά ἐλευθερωθοῦν. Νά τούς χαρίσει τήν ἀληθινή ζωή,αὐτή πού εἶχε δώσει μέ τό ἐμφύσημα καί στόν Ἀδάμ «καί ἐγένετο εἰς ψυχήν ζῶσαν».Αὐτή τήν ἴδια ζωή τήν ξαναδίνει ὁ Χριστός μας διά τῆς Ἐκκλησίας, διά τοῦ ἑαυτοῦΤου δηλαδή καί τήν ἔδωσε καί σ’ αὐτούς πού ἦταν στόν Ἅδη. Γι’ αὐτό κατέβηκεστόν Ἅδη. Γι’ αὐτό πέθανε. Ἔπρεπε νά πεθάνει. Πήγαιναν κάτω ἀπό τόν Σταυρό οἱγραμματεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι καί Τοῦ ἔλεγαν: «κατέβα ἀπό τόν Σταυρό, σῶσε τόνἑαυτό Σου καί θά Σέ πιστέψουμε». Δέν θά πίστευαν. Ἀλλά ὁ Χριστός ἤθελε νάπεθάνει, γιά νά πάει καί στόν Ἅδη καί νά ἐλευθερώσει ὅσους ἤθελαν ἀπό ἐκείνουςπού ἦταν ἤδη ὑποχείριοι στόν διάβολο. Ὅλη τήν ἀνθρωπότητα δηλαδή. Τρεῖς μέρεςἦταν ἀρκετές. Ἔκανε κι ἐκεῖ κήρυγμα. Εἶχε πάλι προηγηθεῖ ὁ Τίμιος Πρόδρομος,γιατί εἶχε ἀποκεφαλιστεῖ πρίν τήν Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ, εἶχε κηρύξει στόν Ἅδηκαί εἶχε προετοιμάσει τίς ψυχές.Ὁ Χριστός μας, θά λέγαμε, εἶναι πραγματικά δημοκρατικός! Δέν ἀναγκάζει κανέναν.Παρόλο πού ξέρει πολύ καλά ὅ,τι μᾶς συμφέρει, δέν θέλει ἀναγκαστικά νά πᾶμεκοντά Του. Αὐτός εἶναι ἡ Ζωή, ἀλλά σέβεται τήν ἐλευθερία. Κι αὐτό εἶναι τόμεγαλεῖο τοῦ Θεοῦ μας ὅτι σέβεται τήν ἐλευθερία μας. Ἐνῶ ὁ διάβολος μᾶς ἐξαπατᾶ,μᾶς λέει ψέματα, ὅπως εἶπε στήν Εὔα «ἔλα σέ μένα καί θά γίνεις θεός». Ἔγινε θεός ἡΕὔα μέ τό ποῦ πῆγε σ’ αὐτόν; Ἀντίθετα, ἔχασε τήν δυνατότητα τῆς θέωσης, πούεἴπαμε ἦταν τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἡ Θεία Χάρις.Νά κάνουμε μία παρένθεση, γιά νά ἐξηγήσουμε τό ἑξῆς: ἡ Θεία Χάρις εἶναι ἐνέργειατοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία κάνει τόν ἄνθρωπο θεό, γι’ αὐτό λέγεται καί θεοποιός. Αὐτή ἡΘεία Χάρις, ἡ θεοποιός, λέγεται καί Ἅγιο Πνεῦμα. Μήν τό μπερδεύουμε ὅμως μέ τόπρόσωπο. Ἄλλο εἶναι τό πρόσωπο Ἅγιο Πνεῦμα, στό ὁποῖο δέν μετέχουμε. Οὔτεστόν Πατέρα μετέχουμε, οὔτε στόν Υἱό, οὔτε στό Ἅγιο Πνεῦμα, ὡς πρόσωπα. Ἀλλάμετέχουμε στήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία λέγεται Ἅγιο Πνεῦμα ἤΘεία Χάρις καί ἡ ὁποία εἶναι ἡ κοινή ἐνέργεια καί τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦἉγίου Πνεύματος. Αὐτή ἡ κοινή ἐνέργεια εἶναι πού μᾶς κάνει θεούς. Ἡ θεοποιόςχάρις ἤ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁπότε, ὅταν ἀκοῦμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πῆρε τό Ἅγιο Πνεῦμα,δέν σημαίνει ὅτι πῆρε τό πρόσωπο, ἀλλά τήν ἐνέργεια, τήν Θεία Χάρη.Ὁπότε χρειαζόμαστε πάλι τήν Θεία Χάρη, γιά νά κοινωνήσουμε καί νά ἑνωθοῦμε μέτόν Χριστό. Ἔρχεται ὁ Χριστός μας, παίρνει τήν ἀνθρώπινη φύση, μᾶς κηρύττει καίμᾶς λέει: «ἄν θέλετε πάλι νά ἀποκτήσετε κοινωνία μέ τόν Θεό, νά ἀποκαταστήσετετίς σχέσεις σας, νά ντυθεῖτε, ὅπως ἤσασταν ντυμένοι στόν Παράδεισο, μέ τήν ΘείαΧάρη, θά ἔρθετε διά τῆς Ἐκκλησίας, διά τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος καί Χρίσματος. Γι’αὐτό ὅταν βαπτιζόμαστε λέμε: «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν10

ἐνεδύσασθε» (Γαλ. 3,27). Νά τό ροῦχο, τό ἔνδυμα πού χάσαμε. Τό ἔνδυμα εἶναι ἡΘεία Χάρις, ὁ Χριστός. Τώρα τό ξαναπαίρνουμε καί αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη δωρεά τοῦΘεοῦ. Αὐτό εἶναι τό σπουδαῖο πού κάνει ἡ Ἐκκλησία: ἀποκαθιστᾶ τήν κοινωνία μαςμέ τόν Χριστό. Αὐτό πού χάσαμε στόν Παράδεισο, τό ξαναπαίρνουμε τώρα.Ἐδῶ εἶναι ἡ δική μας τραγική θέση ὅτι αὐτό τό ἔνδυμα τό ξαναβγάζουμε μετά ἤ πιόσωστά τό λερώνουμε, τό κουρελιάζουμε καί γινόμαστε πάλι βρωμεροί μέ τίςἁμαρτίες καί τά πάθη μας. Καί πάλι ὅμως ὁ Θεός δέν μᾶς ἐγκαταλείπει καί μᾶς δίνεικαί δεύτερη εὐκαιρία, τήν διά τῆς μετανοίας ἀποκατάσταση τοῦ ἐνδύματος, τό ὁποῖοἔχουμε κουρελιάσει μετά τό Βάπτισμα μέ τίς πολλές μας ἁμαρτίες. Πρωτοπόροι σ’αὐτό τό κουρέλιασμα εἶναι οἱ γονεῖς μας. Τό πρῶτο λάθος τό κάνουν οἱ γονεῖς στάβαφτισμένα παιδιά. Κάνουν ὅ,τι μποροῦν γιά νά κουρελιάσουν αὐτό τό ἔνδυμα, τήνχάρη. Μέχρι πού λένε ὅτι μέ τό πού βαφτίζεται τό μωρό, τό πᾶνε στό κέντρο νάχορέψει. Εἰ δυνατόν νά τό ξεβαφτίσουμε ἀπό τήν πρώτη στιγμή δηλαδή! Εὐτυχῶςδέν ἐξαλείφεται τό Βάπτισμα, δέν ξεβαφτίζεται. Ἀλλά ὅσο ζεῖ ἔχει αὐτή τήν χάρη.Ἄν κάνει ὅμως καμιά πολύ μεγάλη ἁμαρτία καί ἀρνηθεῖ τόν Χριστό, πέσει σέαἵρεση, τοῦ ξανακάνουμε χρίσμα. Στίς ἄλλες περιπτώσεις μέ τά ἄλλα ἁμαρτήματα τάκάπως ἐλαφρύτερα ἀρκεῖ ἡ ἐξομολόγηση καί ἡ μετάνοια, ὁπότε ἀποκαθίσταται τόἔνδυμα. Αὐτή ἡ δεύτερη εὐκαιρία εἶναι πολλαπλή εὐκαιρία. Δέν εἶναι μόνο γιά μιάφορά. Γιατί, δυστυχῶς, πολλές φορές καί μετά τήν ἐξομολόγηση κάνουμε τά ἴδια καίτά ἴδια.. καί πάλι ἡ ἀγάπη καί ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ δέν μᾶς ἐγκαταλείπει. Αὐτή εἶναι ἡμεγαλοδωρεά τοῦ Θεοῦ! Ὁ Θεός κάνει τό πᾶν γιά νά μᾶς σώσει καί εἶναι κρίμα οἱἄνθρωποι νά κολάζονται.– Πόσο δύσκολο εἶναι νά πᾶς πέντε λεπτά νά ἐξομολογηθεῖς;Γιά πέντε λεπτά νά χάσεις μιά αἰωνιότητα ἀξίζει; Γιατί μετά θάνατον δέν μπορεῖς νάμετανοήσεις. Λένε οἱ Πατέρες: ἐν τῷ ᾽Ἄδη οὐκ ἔστι μετάνοια. Ὅ,τι κάνουμε θά τόκάνουμε ἐδῶ. Σέ πέντε λεπτά πού κρατάει μιά ἐξομολόγηση κερδίζουμε μιάαἰωνιότητα. Εἶναι πολύ σπουδαῖο πράγμα αὐτό καί πρέπει νά εὐχαριστοῦμε τόν Θεόπού μᾶς δίνει τήν δυνατότητα νά ξαναβρεθοῦμε στόν Παράδεισο, νά ζήσουμε τήνζωή τοῦ Ἀδάμ καί ὄχι μόνο. Νά φτάσουμε κι ἐκεῖ πού θά ἔφταναν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα,ἄν δέν ἔκαναν τήν παρακοή. Αὐτό εἶναι τό μέγα δῶρο τοῦ Θεοῦ. Λέει ὁ Κύριος:«Ἔχασες τόν δρόμο, δέν πῆγες ἐκεῖ πού ἔπρεπε νά πᾶς, ἔρχομαι Ἐγώ, κάνω αὐτό πούδέν ἔκανες ἐσύ». Ὁ Χριστός ὡς ἄνθρωπος ἔκανε αὐτό πού δέν κάναμε ἐμεῖς στόνΠαράδεισο: ὑπακοή. Γι’ αὐτό λέει πολύ ὡραῖα ὁ Ἀπόστολος: «γενόμενος ὑπήκοοςμέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλιπ. 2,8). Ὁ Χριστός δηλαδή ἔγινε ὑπήκοος,ὑποτακτικός στόν Θεό-Πατέρα ὡς ἄνθρωπος καί μάλιστα ἔκανε ὑπακοή μέχριθανάτου. Ποῦ εἶναι αὐτοί πού λένε ὅτι ἡ ὑπακοή εἶναι γιά τούς καλογήρους;Μοῦ τό εἶπαν καί μένα ὅταν εἶχα πρωτοβγεῖ ἀπό τό Ἅγιο Ὄρος καί πῆγα στήνΘεσσαλονίκη, σέ χριστιανικούς κύκλους ὑποτίθεται. «Πάτερ, νά ξέρεις ἐδῶ μήνψάχνεις γιά ὑπακοές καί τέτοια πράγματα». Καί νά σοῦ τό λέει ἕνας ἄνθρωπος πούὑποτίθεται ἦταν τριάντα-σαράντα χρόνια στό χριστιανικό ἔργο… Ἔκανε καίἱεραποστολή δηλαδή. Τί σημαίνει αὐτό; Ὅτι δέν ἔχουμε πιάσει τό νόημα, δέν ἔχουμεκαταλάβει τίποτα ἀπό τόν Χριστό, γιατί ἀκριβῶς ὁ Χριστός ἦταν ὁ τέλειος11

ὑποτακτικός. Ἔκανε τέλεια ὑπακοή στόν Πατέρα του ὡς ἄνθρωπος. Ὡς Θεός εἶχεπάντα τό ἴδιο θέλημα.Εἶχε δύο θελήματα ὁ Χριστός μας. Εἶχε θεῖο θέλημα, ἀφοῦ ἦταν Θεός καί εἶχε καί τόἀνθρώπινο θέλημα. Πάντοτε τό ἀνθρώπινο θέλημα ὑποτασσόταν στόν Θεό, στό θεῖοθέλημα. Καί μᾶς δίδαξε αὐτόν τόν δρόμο. Λέει: «ἐντάξει ἔχασες τόν δρόμο στόνΠαράδεισο, τώρα ἔλα μαζί Μου καί δι’ Ἐμοῦ, διά τῆς ὑπακοῆς σέ Μένα πού εἶμαι ὁδρόμος, πού εἶμαι ἡ ἀλήθεια, πού εἶμαι ἡ ζωή, θά ξαναπᾶς στόν Παράδεισο, ἀλλά ὄχιἐκεῖ πού ἦταν ὁ Ἀδάμ ὅταν ἔχασε τόν δρόμο, ἀλλά στό τέρμα στόν θρόνο τοῦ Θεοῦ.Θά γίνεις Θεός». Διά ἄλλης ὁδοῦ τώρα, διά τοῦ Χριστοῦ, διά τῆς ἑνώσεως μέ τόνΧριστό. Γι΄ αὐτό λέμε ὅτι τελικά ὁ Παράδεισος εἶναι ὁ Χριστός. Μερικοίφαντάζονται ἕναν ὡραῖο κῆπο κ.λ.π. Δέν εἶναι αὐτό. Αὐτό εἶναι πολύ λίγο. Εἶναι ἡἴδια ἡ Θεότητα πού μᾶς προσφέρεται κάθε φορά στήν Θεία Λειτουργία. Ζοῦμε τόνΠαράδεισο μέσα στήν Θεία Λειτουργία. Εἶναι ἕνα ἐρώτημα βέβαια πόσοι τόνζοῦμε…– Πόσοι καταλαβαίνουν τί γίνεται μέσα στήν Θεία Λειτουργία;Λέει ὁ ἱερέας: «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἉγίουΠνεύματος» καί κάνει τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ μέ τό ἅγιο Εὐαγγέλιο πάνω στήν ἉγίαΤράπεζα. Τί σημαίνει αὐτό; Μπαίνουμε στήν Βασιλεία. Δηλαδή ἡ Θεία Λειτουργίαοὐσιαστικά εἶναι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ στήν γῆ. Ἐκείνη τήν ὥρα σταματάει ὁ χρόνος,σταματοῦν τά πάντα. Σταματοῦν; Ἐξαρτᾶται… Ὁ νοῦς κάποιου μπορεῖ νά εἶναι στόχωράφι του… Ἐξαρτᾶται πῶς ζεῖς τό γεγονός καί ἄν ἔχεις τήν ἀγάπη πού πρέπει νάἔχεις στόν Χριστό κι ἄν κάνεις αὐτά πού λέει. Ἔτσι φανερώνουμε τήν ἀγάπη μαςκάνοντας ὅ,τι λέει. Βλέπουμε ὅτι, γιά νά μποῦμε στήν Βασιλεία, χρειάζεται ὁΣταυρός. Μπαίνουμε στήν Βασιλεία κάνοντας τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Μπαίνουμεστόν Παράδεισο μέ τόν Σταυρό. Δέν μπορεῖς νά περάσεις κατευθείαν στήνἈνάσταση, πρέπει νά περάσεις ἀπό τόν Σταυρό.Ἡ Μεταπατερική Θεολογία, πού λέγαμε προηγουμένως, λέει μεταξύ τῶν ἄλλων «μήνἀκοῦτε γιά Σταυρό, μόνο γιά Ἀνάσταση, μόνο χαρά, μόνο ἀγάπη, δέν χρειάζεταιἄσκηση, δέν χρειάζεται νηστεία». Τά λένε αὐτά ὀρθόδοξοι θεολόγοι. Τά ἀκοῦμε καίγελᾶμε τώρα, ἀλλά μετά θά δεῖτε πού θά κυριαρχήσουν, ὅπως κυριάρχησαν καί αὐτάπερί Οἰκουμενισμοῦ. Τό ΄68 – ΄70 στή Θεολογική Σχολή ὑπῆρχε ἕνας καθηγητήςΟἰκουμενιστής καί τόν ἄκουγαν οἱ φοιτητές ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τό ἴδιο κ.λ.π.καί γελοῦσαν. Τώρα, μετά ἀπό τριάντα-σαράντα χρόνια εἶναι ὅλοι καί ἕνας, τό πολύδύο πού δέν εἶναι Οἰκουμενιστές. Ἔτσι προχωράει ὁ διάβολος. Σιγά-σιγά, ὅταν ἐμεῖςδέν ἀντιδροῦμε καί δέν λέμε τό σωστό, ἐξαπλώνεται. Διαβάλλουν λοιπόν τούςἉγίους Πατέρες, διαβάλλουν τόν Χριστό καί λένε ὄχι Σταυρός, «μή λές δύσκολαπράγματα, δέν μποροῦμε, αὐτά εἶναι γιά τούς καλόγερους, ὅλοι νά κοινωνᾶνεἀπροϋπόθετα, ἄσε τόν κόσμο ἐλεύθερο…».Λέμε στήν Ἐκκλησία νά ἔλθουν ὅλοι στήν Θεία Κοινωνία ἀλλά μέ ποιά προϋπόθεση;Μέ αὐτή πού εἶχαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί. Οἱ πρῶτοι χριστιανοί κοινωνοῦσαν καίκάθε μέρα. Ἀλλά ποιοί κοινωνοῦσαν; Αὐτοί πού ἔκαναν πάρα πολύ ἄσκηση, αὐτοί12

πού ἦταν συνέχεια κρεμασμένοι ἀπό τό στόμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων γιά νά ἀκοῦνκήρυγμα, πού ἔκαναν πολλές προσευχές, πού ἔκαναν ἐλεημοσύνες, πού εἶχανκοινοκτημοσύνη, πού δέν εἶχαν τίποτα δικό τους καί ἦταν πολύ περισσότερο ἀπόκαλόγεροι. Καί, ἄν κάποιος δέν θά κοινωνοῦσε, μετά τό «Τάς θύρας, τάς θύρας ἐνσοφίᾳ πρόσχωμεν» ἔβγαινε ἔξω. Τώρα τό λέμε καί δέν γίνεται τίποτα. Τότε γινότανε.Ὅσοι δέν κοινωνοῦσαν, ἔφευγαν. Ἔκλειναν οἱ πόρτες καί ἔμεναν μέσα στήν ΘείαΛειτουργία μόνο αὐτοί πού θά κοινωνοῦσαν. Ὅποιος δέν κοινωνοῦσε καί ἔμενεμέσα, θά ἔπρεπε νά πεῖ τόν λόγο πού δέν κοινώνησε. Σήμερα ἔχουμε τόσοδιαστραφεῖ πού θά πρέπει νά δώσουν λόγο αὐτοί πού κοινώνησαν. Βλέπετε πόσοἔχουμε ἀρρωστήσει! Πόσο ἔχουμε φύγει ἀπό τό ὀρθόδοξο πνεῦμα.Ἡ Θεία Κοινωνία εἶναι ὁ Χριστός, εἶναι ἡ Ζωή, εἶναι τό πᾶν. Τί ποιό καλό νά παίρνεικανείς τήν Ζωή κάθε μέρα; Κάθε μέρα πρέπει κανονικά νά κοινωνάει ὁ χριστιανός.Οἱ πρῶτοι χριστιανοί κοινωνοῦσαν ὅλοι. Ὄχι οἱ καλόγεροι. Δέν ὑπῆρχαν καλόγεροιτότε ὅπως τούς ξέρουμε σήμερα, ἀλλά ζοῦσαν καλογερικότατα καί οἱ ἔγγαμοι καί οἱἄγαμοι. Καί σήμερα ἔχουμε φτάσει στήν διαστροφή, νά σοῦ λένε: «γιατίκοινώνησες;». Ἐνῶ ὑπάρχει Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας πού λέει: «Ὅποιος δένκοινωνεῖ, θά πρέπει νά δώσει λόγο γιατί δέν κοινώνησε, διότι ποιεῖ ἀταξία». Εἶναιἀταξία νά μήν κοινωνήσεις. «Κι ἄν ὁ λόγος εἶναι εὔλογος, ἐντάξει. Ἄν ὅμως δέν εἶναιεὔλογος ὁ λόγος, ἄν εἶναι κληρικός καθαιρεῖται, ἄν εἶναι λαϊκός ἀφορίζεται». Εἶναιβαρύ πράγμα δηλαδή νά μήν κοινωνᾶς. Ἀλλά πρέπει νά φροντίζουμε νά ἔχουμε τίςπροϋποθέσεις: φόβο Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης. Φυσικά, ἄν κάποιος εἶναι ἀδιάφοροςκαί θέλει νά φάει τό Σάββατο τό βράδυ, θέλει νά πάει στόν γάμο νά χορέψει καί λέειἄσε τήν Θεία Κοινωνία καί πάει ἀπό ἀναβολή σέ ἀναβολή, μετά ἔρχονται τάψυχολογικά, τοῦ πᾶνε ὅλα ἀνάποδα κ.λ.π. Πῶς νά ἔχει εὐλογία στό σπίτι του χωρίςτόν Χριστό;– Καί πῶς ἔρχεται ὁ Χριστός;Μέ τήν Θεία Κοινωνία. Ἕνας πού ἔχει κοινωνήσει εἶναι ὁ Χριστός καί ὅπουκυκλοφορεῖ εἶναι σάν νά κυκλοφορεῖ ὁ Χριστός. Κάποτε ὁ Ἅγιος Πορφύριοςσυζητοῦσε μέ ἕναν γιατρό, τόν Παπαζάχο, πολύ καλό γιατρό. Ἦταν ὁ καρδιολόγοςτου. Σπουδαῖος ἄνθρωπος, καθηγητής Πανεπιστημίου. Τά παιδιά τόν ἀγαποῦσανπάρα πολύ. Ἦταν πολύ καλός καθηγητής. Ἐκεῖ πού τούς ἔλεγε γιά τόκαρδιογράφημα, τούς ἔβαζε καί λίγη κλασσική μουσική καί χαιρόντουσαν. Λέειλοιπόν στόν Γέροντα: «Γέροντα πάω στό ἀμφιθέατρο καί εἶναι ἀπό κάτω ἑπτακόσια-ὀκτακόσια παιδιά καί ὅλα μ’ ἀγαποῦν πάρα πολύ καί μέ χειροκροτοῦν κιόλας. Ἐκεῖπού τούς λέω γιά τά ἰατρικά καί μ’ ἀκοῦν μέ τόση προσοχή, νά μήν τούς πῶ καί κάτιγιά τόν Χριστό;». Καί τί τοῦ ἀπαντάει ὁ Ἅγιος Πορφύριος; «Βρέ Γιωργάκη, δέν μοῦλές, δέν πᾶς τήν Κυριακή στήν Ἐκκλησία καί κοινωνᾶς;». «Πάω καί κοινωνάωπάτερ». «Ἔ, ὅταν πᾶς καί κοινωνᾶς δέν ἔχεις τόν Χριστό μέσα σου;». «Τόν ἔχω».«Ὅταν πᾶς στό ἀμφιθέατρο, δέν Τόν ἔχεις;». «Τόν ἔχω». «Ἔ, τότε ὁ Χριστόςκυκλοφορεῖ ἀνάμεσα στά παιδιά. Τίποτα δέν χρειάζεται νά τούς λές. Καί μόνο πούκυκλοφορεῖς, τά παιδιά τό παίρνουν τό μήνυμα».Δηλαδή τό σπουδαῖο δέν εἶναι νά λέμε λόγια. Κι αὐτά βοηθᾶνε. Δέν ἐννοοῦσε ὁ13

Ἅγιος Πορφύριος νά μήν μιλᾶς γιά τόν Χριστό ἀλλά κυρίως νά ἔχεις τόν Χριστόμέσα σου, νά Τόν κουβαλᾶς, νά εἶσαι ἑνωμένος μαζί Του. Νά ζεῖς τόν Χριστό καίτότε καί τά λόγια σου θά ἔχουν δύναμη. Καί μιά καλημέρα ̓ πού θά πεῖς στόν ἄλλον,θά ἔχει τόση χάρη, πού μπορεῖ νά τόν ἀλλοιώσει γιατί θά αἰσθανθεῖ τήν ἀγάπη τοῦΧριστοῦ μέ τήν ὁποία εἶναι φορτισμένες οἱ λέξεις. Ὁπότε αὐτή εἶναι ἡ μεγάληφιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ καί ὁ Θεός μᾶς δίνει πλέον αὐτό πού θά ἔδινε καί στόν Ἀδάμ,ἄν ἔμενε στήν ὑπακοή. Μᾶς τό δίνει λοιπόν καί τώρα διά τῆς Ἐκκλησίας, διά τῶνμυστηρίων, διά τοῦ βαπτίσματος καί μετά διά τοῦ δευτέρου βαπτίσματος πού εἶναι ἡἱερά ἐξομολόγησις, τό μυστήριο τῆς μετανοίας.Κάτι ἄλλο ἤθελα νά σᾶς πῶ πάνω σ’ αὐτό, γιατί εἶναι σύγχρονο θέμα καί ἴσωςπροβληματιστεῖτε. Εἴπαμε ὁ ἄνθρωπος ἔχει σῶμα καί ψυχή καί τό Ἅγιο Πνεῦμα,ὅταν εἶναι βαφτισμένος. Ὄχι ὁ ἀβάφτιστος. Ὁ ἀβάφτιστος δέν Τό ἔχει. Κι αὐτή εἶναιμιά μεγάλη δωρεά τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι ὑπερηφάνεια νά τό ξέρουμε καί νά τό λέμεὅτι διαφέρουμε πάρα-πάρα πολύ ἀπό τούς ἀβάφτιστους. Χωρίς αὐτό νά σημαίνειβέβαια ὅτι θά σωθοῦμε ὅλοι ἐπειδή ἔχουμε τό βάφτισμα. Θά σωθοῦν αὐτοί πούφύλαξαν τό βάφτισμα ἤ -ποιός τό φύλαξε; ὅλοι τό ρυπάναμε- τουλάχιστον τόἐπανενεργοποίησαμε μέ τήν μετάνοια.– Ξέρετε πόσο διαφέρουμε ἀπό τούς ἀβάφτιστους;Ὅσο διαφέρει μιά καρέκλα ἀπό ἕναν ἄνθρωπο διαφέρει ἕνας ἀβάφτιστος ἀπό ἕνανβαφτισμένο καί πάλι λίγο λέμε. Γιατί; Γιατί ὁ ἀβάφτιστος δέν ἔχει τόν ἄκτιστο Θεό.Ὁ βαφτισμένος ἔχει τόν ἄκτιστο Θεό. Πόσο διαφέρει τό κτιστό ἀπό τό ἄκτιστο; Δένμποροῦμε νά ποῦμε. Εἶναι ἄπειρη ἀπόσταση. Πόσο διαφέρει ὁ Θεός ἀπό τόνἄνθρωπο; Τελείως ἄλλο πράγμα εἶναι ὁ Θεός. Καί αὐτό τό ἔχουμε. Εἶναι πολύμεγάλη δωρεά τοῦ Θεοῦ καί αὐτή ἡ δωρεά εἶναι πού μᾶς δίνει τήν δυνατότητα τῆςθέωσης. Ἀξιοποιώντας τό Ἅγιο Πνεῦμα πού ἔχουμε πάρει μέ τό βάπτισμα,ἐργαζόμενοι τίς ἐντολές, σιγά-σιγά γίνεται ὅ,τι κάνει ἕνας ζωγράφος, λέει ἕναςπατέρας. Σιγά-σιγά, λέει, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ, ὅταν ὁ ἄνθρωπος τηρεῖ τίς ἐντολές,ζωγραφίζει στόν ἄνθρωπο τόν Χριστό. Καί ὁ ἄνθρωπος γίνεται σιγά-σιγάχριστοειδής, μοιάζει στόν Χριστό. Ὄχι τόσο στά ἐξωτερικά χαρακτηριστικά κι αὐτάεἰρηνεύουν, ὀμορφαίνει ὁ ἄνθρωπος μέ τήν χάρη, ἀλλά περισσότερο στίς ἐνέργειες.Ὅπως ὁ Χριστός ἔχει ἀγάπη – εἶναι ἀγάπη, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τηρώνταςτίς ἐντολές σιγά-σιγά γίνεται ἀγάπη. Ὅπως ὁ Χριστός εἶναι ταπείνωση καί ὁἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ γίνεται ταπεινός. Ὅπως ὁ Χριστός εἶναι πρᾶος καίσυγχωρητικός, ἔτσι γίνεται καί ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ὁ Χριστός ἀγαπάει τούςπάντες, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος τοῦ Χριστοῦ σιγά-σιγά μαθαίνει νά ἀγαπάει τούς πάντεςκαί νά μήν περιορίζεται στόν ἑαυτό του ἤ τό πολύ-πολύ στήν οἰκογένειά του, πούπάλι εἶναι ἕνας διευρημένος ἐγωισμός. Ἀλλά γίνεται ἕνας πραγματικά οἰκουμενικόςἄνθρωπος. Αὐτός πού θά μοιάσει στόν Χριστό, εἶναι πού τελικά θά σωθεῖ. Καί τόκαθ’ ὁμοίωσιν πού εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι τό νά μοιάσουμε στόν Χριστό,νά γίνουμε κι ἐμεῖς δηλαδή μικροί χριστοί μέ ἀποτέλεσμα, ὅποιος μᾶς βλέπει, νάνιώθει σάν νά βλέπει τόν Χριστό. Νά τό ζεῖ αὐτό βλέποντας τίς ἐνέργειες τοῦΧριστοῦ σέ μᾶς. Τότε πιάνει καί ἡ ἱεραποστολή μας καί τά λόγια μας. Ὅταν ὁ ἄλλος14

δεῖ σέ μᾶς τόν Χριστό, αὐτή εἶναι ἡ καλύτερη ἱεραποστολή. Μπορεῖ νά μήν τοῦποῦμε τίποτα. Ὅταν, ὅμως, ζήσει τήν ἐνέργεια τοῦ Χριστοῦ πού ἐκπέμπουμε, τοῦβάζουμε μιά καλή ἀνησυχία καί ἀρχίζει νά ψάχνεται καί λέει: «Γιατί νά μήν εἶμαι κιἐγώ σάν κι αὐτόν, πρᾶος, ἤρεμος, χωρίς ἄγχος; Πῶς τά καταφέρνει αὐτός κι ἐκεῖ πούπεριμένεις νά βρίσει, χαμογελάει; Κι ἐκεῖ πού περιμένεις νά ξεσπάσει, μιλάει μέἀγάπη καί μέ γλυκύτητα;». Μπορεῖ νά σέ ρωτήσει κιόλας κι ἐκεῖ θά τοῦ πεῖς: «ὄχιἐγώ, ὁ Χριστός τό κάνει κι ἅμα μπεῖς στήν Ἐκκλησία σωστά θά τό ζήσεις κι ἐσύ».Μία πλάνη πού ἔχει σχέση μέ τόν ἄνθρωπο καί μέ τά συστατικά τοῦ ἀνθρώπου εἶναιαὐτή πού λέγεται «ἐγκεφαλικός θάνατος», μέ τήν ὁποία ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ ἄνθρωποςπεθαίνει, ὅταν ὁ ἐγκέφαλός του δέν λειτουργεῖ. Αὐτό εἶναι ψέμα, γιατί εἴπαμε ὅτι ὁἄνθρωπος εἶναι σῶμα, ψυχή καί ὅταν εἶναι βαφτισμένος ἔχει καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡψυχή δέν προϋπάρχει. Ἡ ψυχή δημιουργεῖται μαζί μέ τό σῶμα ἀπό τήν στιγμή τῆςσυλλήψεως. Σύλληψη εἶναι, ὅταν ἑνώνονται τά δύο κύτταρα καί τότε ἔχουμε ἕνανκαινούριο ἄνθρωπο. Ἐκείνη τήν ὥρα ὁ ἄνθρωπος παίρνει ἀπό τόν Θεό καί ψυχή.Πλάσσεται σιγά-σιγά, τά δύο κύτταρα γίνονται τέσσερα, πολλαπλασιάζονται καίαὐξάνονται. Φυσικά, ἄν πάρει κανείς τά ἀρχέγονα κύτταρα, ὅπως λέγονται, καί κάνειπειράματα, πάλι κάνει φόνο. Μπορεῖ νά μήν φαίνεται ὅτι εἶναι ἄνθρωπος ἀκόμα,γιατί εἶναι μιά μπαλίτσα ἀπό κύτταρα, ἀλλά ἐφόσον ἔχει γίνει ἡ σύλληψη εἶναιἄνθρωπος καί ἔχει ψυχή. Ὁπότε, ὅταν ἀκοῦμε πειράματα μέ βλαστοκύτταρα,βλαστοκύστες κ.λ.π. εἶναι φόνος, δέν ἐπιτρέπονται, γιατί φονεύουμε αὐτόν τόνκαινούριο ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος πλάσσεται καί ἡ ἀρχική του μορφή εἶναι μιά μπαλίτσαἀπό κύτταρα.Ἀλλά ὑπάρχει κι ἄλλη πλάνη πού ξεκινάει ἀπό μία ἄνομη ἰατρική. Τά ὄργανα τοῦἀνθρώπου, ἄν ὁ ἄνθρωπος πεθάνει πραγματικά, ὄχι ἐγκεφαλικά, εἶναι ἄχρηστα γιάτίς μεταμοσχεύσεις. Δέν μπορεῖ ἕναν πού ἔχει σταματήσει ἡ καρδιά του, νά τοῦπάρεις τήν καρδιά νά τήν βάλεις σέ ἕναν ζωντανό καί νά ζήσει. Δέν κολλάει τόμόσχευμα, δέν πετυχαίνει. Θά πρέπει νά εἶναι ζωντανός, νά χτυπάει ἡ καρδιά.Ἐφηύραν -ἐφεύρεση ἰατρική εἶναι ἀπό τήν Ἀμερική ξεκίνησε ἀπό ἕνα Πανεπιστήμιο-τόν λεγόμενο ἐγκεφαλικό θάνατο καί εἶπαν: «ἄς χτυπάει ἡ καρδιά, ἐφόσον ὁἐγκέφαλος δέν λειτουργεῖ, ἐμεῖς λέμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος πέθανε». Αὐτή εἶναι πλάνη,γιατί μπορεῖ νά πάει κανείς στόν ἄνθρωπο αὐτόν, ὁ ὁποῖος φαίνεται ὅτι δένἐπικοινωνεῖ μέ τό περιβάλλον καί νά τοῦ ψάλλει ἕνα τροπάριο. Ἄν εἶναι ἄνθρωποςτοῦ Θεοῦ μπορεῖ καί νά δακρύσει. Αὐτό σημαίνει ὅτι κατάλαβε πολύ καλά, ἀλλάἐπειδή ὁ ἐγκέφαλος δέν λειτουργεῖ, δέν μπορεῖ νά ἐκφράσει αὐτό πού κατάλαβε.Σημαίνει ὅμως ὅτι ἡ ψυχή εἶναι μέσα, δέν ἔχει πεθάνει. Σύμφωνα μέ τήν ὀρθόδοξηθέση καί ἀλήθεια, ὁ ἄνθρωπος πεθαίνει ὅταν ἡ ψυχή χωριστεῖ – φύγει ἀπό τό σῶμα.Τότε πεθαίνει ὁ ἄνθρωπος, ὄχι ὅταν διαλυθεῖ ὁ ἐγκέφαλος. Ἁπλούστατα, ὅτανδιαλυθεῖ ὁ ἐγκέφαλος, ἡ ψυχή δέν μπορεῖ νά ἐκφραστεῖ διά τοῦ ἐγκεφάλου. Δένμπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά κουνήσει τά χέρια του, νά ἀνοίξει τά μάτια του κλπ. Ἀλλάαὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἔχει φύγει ἡ ψυχή, γι’ αὐτό δέν ἐπιτρέπεται νά πάρεις τάὄργανα ἀπό ἕναν ἄνθρωπο πού βρίσκεται σ’ αὐτή τήν κατάσταση. Ἄς λένε οἱγιατροί. Εἶναι φόνος, γιατί ἡ ψυχή εἶναι μέσα καί μπορεῖ ἐκείνη τήν ὥρα αὐτός ὁ15

ἄνθρωπος νά κάνει μιά ὕστατη προσπάθεια νά κοινωνήσει μέ τόν Θεό, νά ζητάει τόἔλεος τοῦ Θεοῦ. Καί πάει ὁ κάθε βάρβαρος καί τοῦ τραβάει τήν καρδιά καί τόνσκοτώνει. Φοβερό πράγμα! Δέν ἔχουμε δικαίωμα νά τό κάνουμε αὐτό, γιατίἐνδεχομένως τοῦ σταματᾶμε αὐτή τήν διαδικασία. Δυστυχῶς τό παρουσιάζουν ὡς μίαμεγάλη φιλανθρωπία. Λένε ὅτι δίνουμε τά ὄργανά μας μετά θάνατον, ἐνῶ ἡ ἀλήθειαεἶναι ὅτι γιά νά σώσουμεʾ κάποιον ἄλλον τά δίνουμε πρίν τόν θάνατο, ὅσο ζοῦμε.Ὅτι εἶναι δῆθεν ἀλτρουισμός, ὅτι εἶναι μίμηση Χριστοῦ… Εἶναι πολύ λάθος ὅλααὐτά πού λένε. Εἶναι μιά ἔμμεση αὐτοκτονία, ἄν τό κάνει κάποιος, γιατί ζητοῦν καίτήν ὑπογραφή μας. Πρίν λίγα χρόνια εἶχε γίνει μεγάλο θέμα, τώρα ἔχει λίγο κοπάσει.Πρέπει νά τά ξέρουμε, γιά νά μήν πέσουμε στήν παγίδα. Γιατί ὁ διάβολος καί τάψέματά του τά διαδίδει μέ ἕναν τρόπο παρουσιάζοντάς τα ὡς φιλανθρωπία. Πολλάπαρόμοια κυκλοφοροῦν ὅτι εἶναι καλά.– Νά σᾶς πῶ ἕνα γεγονός πού συνέβη: ἦταν μία μητέρα τῆς ὁποίας ὁ γιός εἶχε μείνειφυτό, ὅπως λέμε καί κάθε μέρα οἱ γιατροί τήν παρότρυναν νά δώσει τά ὄργανα, γιατίτό παιδί δέν ἐπρόκειτο νά ζήσει. Πέρασαν δυό-τρεῖς-τέσσερις-ἕξι μῆνες καί τόν ἕκτομήνα ἀποφάσισε ἡ καημένη νά τά δώσει, ἀφοῦ δέν γινόταν τίποτα. Ἐκείνη τήν ἡμέρατό παιδί κούνησε τό χέρι του, τό δάχτυλό του, πού γιά ἕξι μῆνες δέν ἔκανε τίποτα.Αὐτή βέβαια κατάλαβε ὅτι εἶναι μήνυμα ἀπ’ τόν Θεό. Μετά ἄρχισε νά ἀνοίγει λίγοτά μάτια, νά κουνιέται καί μετά τό παιδί αὐτό ἔκανε καί οἰκογένεια! Εἶχε κάποιακινητικά προβλήματα, ἀλλά ἔζησε. Πολλές φορές λένε οἱ γιατροί ὅτι αὐτός δέν θάγίνει ποτέ καλά. Νά μήν λέμε «ποτέ» γιατί τά θαύματα γίνονται. Ὁ Θεός γνωρίζει…ἀφοῦ ἡ ψυχή δέν ἔχει βγεῖ ἀπό τό σῶμα…Νά ξέρετε ὅτι ὁ ἐφόσον ἡ ψυχή εἶναι μέσα στό σῶμα ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νάπροσεύχεται. Μπορεῖ νά μιλάει. Ἔχουμε κάνει λόγο γιά τήν νοερά προσευχή πούεἶναι προσευχή τοῦ νοῦ, μέ τόν ἐνδιάθετο λόγο, τόν ἐσωτερικό λόγο. Ἔχουμε καίμέσα μας μιά φωνούλα μέ τήν ὁποία μποροῦμε νά μιλᾶμε. Νά μιλᾶμε μέ τόν ἑαυτόμας καί νά μιλᾶμε καί στόν Θεό. Αὐτή ἡ φωνούλα εἶναι ὁ ἐνδιάθετος λόγος, ἡἐσωτερική φωνή πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος καί μ’ αὐτή τήν φωνούλα κάνουμε τήν πιόδυνατή προσευχή. Εἶναι ἡ λεγόμενη νοερά προσευχή καί αὐτή τήν προσευχή πρέπειὁ χριστιανός νά τήν ἀποκτήσει ὁπωσδήποτε. Ἑνός λοιπόν ἀνθρώπου πού δένλειτουργεῖ ὁ ἐγκέφαλος, ἡ νοερά λειτουργία καί ἡ δυνατότητα νά κάνει νοεράπροσευχή ὑπάρχει. Ἑπομένως καί ἡ δυνατότητα νά μετανοήσει ὑπάρχει καί νάἐκφραστεῖ στόν Θεό μέ τόν νοῦ του. Δέν μπορεῖ νά μιλήσει μέ τό στόμα ἀλλά μπορεῖμέ τόν νοῦ του. Γι’ αὐτό δέν ἐπιτρέπεται νά διακόψουμε αὐτή τήν διαδικασία. Εἶναιἔγκλημα. Καί πνευματικό ἔγκλημα. Ὄχι μόνο ἀφαιρεῖς τήν ζωή τοῦ ἄλλου, ἀλλάἐνδεχομένως τοῦ ἀφαιρεῖς καί τήν δυνατότητα τῆς αἰώνιας ζωῆς ἀφοῦ σταματᾶς τήνδιαδικασία τῆς μετάνοιας.Νά σᾶς πῶ ἕνα προσωπικό μου συγκλονιστικό γεγονός. Ἕνα βράδυ εἶχα πάει σέ μιάἐντατική κλινική. Μέ πῆρε ἕνας κύριος γιά νά διαβάσω, νά κάνω μιά προσευχή σέἕναν ἄνθρωπο πού ἦταν ἐκεῖ γνωστός μας. Μέ τό πού μπῆκα μέσα ξέρετε τίαἰσθάνθηκα; Ὅτι μπῆκα μέσα σ’ ἕνα μοναστήρι. Ἐπικρατοῦσε βέβαια ἄκρα σιωπή,ἀκίνητοι ὅλοι σ’ ἕναν μεγάλο θάλαμο καί σκέφτηκα εἶναι σάν νά περιμένουν ὅλοι16

τόν Χριστό. Ἔνιωθε κανείς ὅτι ὑπῆρχε μιά ἀτμόσφαιρα προσευχῆς ἐκεῖ. Δέν ἦτανκρύοι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά εἶχαν μία πολύ ὡραία προσευχητική ἀτμόσφαιρα.Μπορεῖς νά πεῖς ὅτι αὐτοί οἱ ἄνθρωποι εἶναι πεθαμένοι; Νά τούς πάρουν, νά τούςξεριζώσουν τήν καρδιά ἄς ποῦμε; Εἶναι ἔγκλημα αὐτό τό πράγμα.Ἀλλά βλέπετε μέσα σ’ ὅλα τά ἐγκλήματα πού μᾶς βάζει ὁ διάβολος εἶναι καί οἱμεταμοσχεύσεις, ἐπειδή εἶναι ἀνθρωποκτόνος. Κυριολεκτικά εἶναι ἀνθρωποκτόνος,δηλαδή ἀγαπάει νά δολοφονεῖ, ἀγαπάει τό αἷμα. Καί ὅλους αὐτούς τούς πολέμους ὁδιάβολος τούς ὑποκινεῖ σέ τελευταία ἀνάλυση. Φαίνεται ὅτι εἶναι ἀπό πίσω οἱἑταιρεῖες πού μάχονται, οἱ μασῶνοι, οἱ ἄθεοι, οἱ τραπεζίτες κ.λ.π., ἀλλά πίσω ἀπόὅλους αὐτούς εἶναι ὁ σατανᾶς. Τώρα βέβαια τό βλέπουμε καί στίς ὀθόνες, κάνουν τόσῆμα τοῦ διαβόλου γυμνῇ τῇ κεφαλῇ ὅλοι αὐτοί οἱ μεγάλοι πού ἐμφανίζονται καί ὡςφιλάνθρωποι. Ἀπό πίσω κρύβεται ὁ ἀνθρωποκτόνος.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ τήν ἐπιστήμη… βάσει καί τοῦἉγίου Λουκᾶ τοῦ ἐπισκόπου Συμφερουπόλεως πού εἶχε πεῖ τό χαρακτηριστικό ὅτι:«ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει πρόβλημα μέ τήν ἐπιστήμη». Τό πρόβλημα εἶναι ὅτι τήνἐπιστήμη τήν κυβερνοῦν ἄθεοι. Θεοποιοῦν πολλές φορές οἱ ἐπιστήμονες τόν ἑαυτότους καί αὐτό τό βλέπουμε καί πάνω στήν ἰατρική.Ἀπ. : Νά κάνουμε μιά διάκριση. Εἶναι διαφορετικοί οἱ χῶροι. Θά ἔλεγα πιό σωστά: ἡπίστη μας περιλαμβάνει τά πάντα γιατί εἶναι ὁ Θεός, ὁ Χριστός μας. Ὁ Χριστός ἔχειτά πάντα. Ἡ ἐπιστήμη τί εἶναι τώρα; Εἶναι τό προϊόν, θά λέγαμε, τῆς λογικῆς τοῦἀνθρώπου, τῆς διάνοιας. Μέ τήν διάνοια ξέρουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νάἐπεξεργἀζεται τά δεδομένα τοῦ περιβάλλοντος πού ἔρχονται μέσω τῶν αἰσθήσεων:βλέπουμε, ἀκοῦμε, πιάνουμε, ὀσφραινόμαστε, γευόμαστε, μετρᾶμε, ζυγίζουμε…Ὅλα αὐτά εἶναι ἐπιστημονικά δεδομένα, ἔτσι δέν εἶναι; Δέν πῆρε κανέναςἐπιστήμονας νά μετρήσει τήν ψυχή. Τί διαστάσεις ἔχει ἡ ψυχή; Τί βάρος ἔχει ἡ ψυχή;Δέν τά ἀκουμπάει αὐτά ἡ ἐπιστήμη. Ἤ τούς δαίμονες. Μερικοί χλευάζουν κιόλας,λένε: «Τί εἶναι αὐτά; Δέν ὑπάρχουν». Ἀλλά σ’ αὐτό δέν μπορεῖ νά δώσει ἀπάντηση ἡἐπιστήμη, νά μᾶς πεῖ ἄν ὑπάρχουν ἤ δέν ὑπάρχουν. Αὐτό θά μᾶς τό πεῖ ὁ Θεός.Τά προϊόντα τοῦ ἐγκεφάλου, τῆς λογικῆς, εἶναι θά λέγαμε ἐπιστήμη. Ἀλλά προσέξτεκάτι: ὁ τεχνικός πολιτισμός καί ἡ ἐπιστήμη εἶναι γιά τόν παρόντα αἰῶνα, τόνἀπατεῶνα, ὅπως λέμε. Καί ἀπό ὅ,τι φαίνεται, ἀπό τήν ὅλη ἐμπειρία πού ἔχουμε, δένβοηθᾶνε στή σωτηρία, ἀλλά μᾶλλον στέκονται καί λίγο ἐμπόδιο, ἄν ὁ ἄνθρωποςἀπορροφηθεῖ ἀπ’ αὐτά καί χάσει τό νόημα. Τό νόημα ποιό εἶναι; Νά κοινωνήσουμεμέ τόν Χριστό καί ὄχι μέ τά κτίσματα. Ἡ ἐπιστήμη σέ βοηθάει νά κοινωνήσεις, νάκατανοήσεις, νά μελετήσεις, νά χρησιμοποιήσεις, νά ἀξιοποιήσεις τά κτίσματα: τόνἥλιο, τό νερό, ὅλες αὐτές τίς δυνάμεις πού λέμε τῆς φύσεως κ.λ.π. Ἀλλά σέ βοηθάεινά δεῖς τόν Θεό; Μόνο ἔμμεσα, ἄν ἔχεις καί πίστη, μελετώντας ἐπιστημονικά τήνὀμορφιά τοῦ σύμπαντος, τήν δύναμη τοῦ σύμπαντος, τήν τελειότητα τῶν κτισμάτων.Ἔμμεσα κατανοεῖς ὅτι μέσα σ’ ὅλα αὐτά ὑπάρχουν οἱ λεγόμενοι «λόγοι τῶν ὄντων»,ὅπως λένε οἱ Πατέρες. Ὑπάρχει δηλαδή ἕνας λόγος γιά τόν ὁποῖο ἔγιναν ὅλα αὐτά17

καί ἕνας λόγος πρός τόν ὁποῖο κατευθύνονται ὅλα αὐτά. Μία ἀρχή καί ἕνα τέλος. Καίὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ καταλαβαίνει ὅτι ἡ ἀρχή εἶναι ὁ Χριστός καί τό τέλος εἶναιπάλι ὁ Χριστός. Καί μπορεῖς ἔτσι ἔμμεσα, διά τῆς ἐπιστήμης, μελετώντας τούςλόγους τῶν ὄντων, ὅταν τά δεῖς σωστά καί δέν τά αὐτονομήσεις, δέν τά κάνειςεἴδωλα, νά φτάσεις στόν Θεό. Ἐδῶ εἶναι ἡ ἀξία τῆς ἐπιστήμης, ὅπως λέγαμε, ὅτιμπορεῖ νά σέ βοηθήσει νά ἀνοιχτεῖς στόν Θεό, νά δεῖς τόν Θεό βλέποντας τήν σοφία,τήν τελειότητα, τή δύναμη, τήν ὀμορφιά, πού ὑπάρχει στά κτίσματα.Θαυμάζουμε, γιά παράδειγμα, τόν ἔναστρο οὐρανό τό βράδυ. Λένε μάλιστα οἱἐπιστήμονες ὅτι τά ἀστέρια πού βλέπουμε δέν εἶναι τίποτα μπροστά σ’ αὐτά πού δένβλέπουμε. Τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά ὑπάρχουν ἀστέρια καί καθένα ἀπόαὐτά εἶναι τεράστιο. Παρόλο πού ἐμεῖς τό βλέπουμε σάν μιά κουκκίδα, μπορεῖ νάεἶναι πολύ μεγαλύτερο ἀπό τήν γῆ. Καί αὐτά ὅλα κινοῦνται. Καί δέν κινοῦνται μόνοπρός μία κατεύθυνση, ἀλλά περιστρέφονται καί τό ἕνα γύρω ἀπό τό ἄλλο… κάνουνπολύπλοκες κινήσεις. Δέν ξέρω ἡ γῆ μόνο πόσες κινήσεις κάνει! Καί ὅλα αὐτά δένσυγκρούονται μεταξύ τους. Μόνο αὐτά λίγο νά τά φιλοσοφήσουμε καί νάἀναρωτηθοῦμε εἶναι δυνατόν νά γίνουν μόνα τους! Οἱ ἄθεοι ἐπιστήμονες λένε ὅτιαὐτά ἔγιναν σέ τρισεκατομμύρια χρόνια μόνα τους. Ἁπλή λογική νά βάλει κανείςἀποδεικνύεται τό ἀντίθετο.Ἕνα σπίτι εἶναι δυνατό νά γίνει ἀπό μόνο του; Νά φυσήξει ὁ ἀέρας, νά μαζευτοῦν τάμόρια τοῦ χώματος, νά ψηθοῦν, νά γίνουν τοῦβλα, νά πάει τό ἕνα πάνω στό ἄλλο, νάἑνωθοῦν μεταξύ τους… καί μόνο πού τά λέμε ἀκούγεται τρελό. Ἐάν ἕνα σπίτι δένγίνεται μόνο του, εἶναι δυνατόν ὅλο αὐτό τό σύμπαν νά ἔγινε μόνο του; Νά μήνὑπάρχει κάποιος Σοφός, Πάνσοφος μᾶλλον, Παντοδύναμος, Πανάγαθος, Παντέλειος,πού νά τά κάνει ὅλα αὐτά; Κι ὅμως ἔρχεται ὁ ἄνθρωπος καί λέει «ὄχι μόνα τουςἔγιναν». Γι’ αὐτό μερικοί λένε ἡ ἀθεΐα εἶναι καί νόσος τοῦ ἐγκεφάλου, μιά μορφήτρέλας δηλαδή, σχιζοφρένειας. Γιατί ἀντιβαίνει στήν ἴδια τήν λογική πρῶτα-πρῶτα.Πάει κάποιος στό δάσος καί βρίσκει ἕνα ρολόι. Πρέπει νά εἶναι τρελός, γιά νά πεῖ:«αὐτό τό ρολόι ἔγινε μέσα σέ τρισεκατομμύρια χρόνια μόνο του». Μαζεύτηκαν τάμόρια τοῦ πλαστικοῦ, ἔκαναν πλαστικό, τοῦ σιδήρου ἔκαναν τούς δεῖκτες, μετά οἱδεῖκτες ἑνώθηκαν μεταξύ τους, κουρδίστηκε καί ἄρχισε νά δουλεύει. Πρέπει νά εἶναιτρελός! Δέν γίνεται ποτέ. Τό σύμπαν πού δουλεύει πολύ πιό τέλεια ἀπό ἕνα ρολόιεἶναι δυνατόν νά ἔγινε ἀπό μόνο του; Φιλοσοφώντας λοιπόν μ’ αὐτή τήν ἔννοιαὄντως βοηθάει ἡ ἐπιστήμη, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν ἐγκλωβιστεῖ σ’ αὐτά. Προπάντωνξέρετε ποιός εἶναι ὁ μεγάλος κίνδυνος; Ἡ τεχνολογία. Ὄχι τόσο ἡ ἐπιστήμη ἡκαθαρή πού μελετᾶμε τούς λόγους τῶν ὄντων, ἀλλά οἱ ἐφαρμογές, ὅπου ὁ ἄνθρωποςἀρχίζει νά θαυμάζει τά ἔργα τῶν χειρῶν του καί λέει «τί σπουδαῖος εἶμαι ἐγώ,ἔφτιαξα καί αὐτό καί τό ἄλλο καί τό ἄλλο» καί ἀρχίζει νά φουσκώνει, νάὑπερηφανεύεται καί νιώθει κοσμοκράτορας καί παντοκράτορας. Καί ὁ γιατρός λέειστήν ἰατρική κάνουμε θαύματα σήμερα, ὁ τεχνοκράτης λέει ἐμεῖς μποροῦμε νάκάνουμε τά πάντα κ.λ.π. Καί ποῦ εἶναι ὁ Θεός; Στόν ὑπερήφανο ἄνθρωπο δένὑπάρχει Θεός. Ἔχει χάσει τόν Θεό. Καί τότε ὅμως ὁ Θεός δέν μᾶς ἐγκαταλείπει!Τά χρόνια πού ἤμουν φοιτητής εἶχε γίνει ἡ πτώση τοῦ διαστημικοῦ λεωφορείου18

Challenger. Challenger στά ἀγγλικά θά πεῖ ὁ προκαλῶν. Αὐτός πού προκαλεῖ τόνΘεό, ὄχι τήν φύση. Τόν Θεό! Τί κρυβόταν πίσω ἀπό τό ὄνομα; Ὅτι «Ἐμεῖς κι ἄλλοςκανένας! Τώρα Θέε μου δέν σέ ἔχουμε ἀνάγκη. Κάναμε αὐτό τό λεωφορεῖο καί θάκυκλοφοροῦμε στό διάστημα. Σέ προκαλοῦμε». Καί τί ἔγινε; Πέταξε ἕνα-δύοδευτερόλεπτα καί κάηκε, διαλύθηκε.Τιτανικός! Ἄλλο ναυάγιο στίς ἀρχές τοῦ εἰκοστοῦ αἰῶνα. Καύχηση! Τούς ἔλεγαν:«κάνετε καί μιά προσευχή στό πρῶτο ταξίδι». Καί ἀπαντοῦσαν: «Τό καράβι αὐτόεἶναι ἀβύθιστο». Εἶχε στεγανά διαμερίσματα. Εἶχαν ὑπολογίσει ὅτι καί πέντεδιαμερίσματα νά βάλουν νερό δέν θά βούλιαζε. Στό πρῶτο ταξίδι χτυπάει σέ ἕναπαγόβουνο καί πάει τό καράβι. Νά ποιά εἶναι ἡ δύναμή μας! Δέν τά κάνει αὐτά ὁΘεός. Ὁ Θεός τά παραχωρεῖ, ὁ διάβολος τά κάνει. Ὁ διάβολος βάζει τόν ἄνθρωπο νάὑπερηφανευτεῖ, τόν φουσκώνει, τόν φουσκώνει, τόν ἀνεβάζει, τόν ἀνεβάζει… καίμετά τοῦ δίνει μία καί πέφτει κάτω. Ὁ Θεός τόν ἀφήνει νά τό κάνει αὐτό, γιατί ὁδιάβολος ἔχει δικαιώματα στόν ὑπερήφανο ἄνθρωπο. Ἀποκτάει δικαιώματα. Τοῦ τάδίνει ὁ ἄνθρωπος, δηλαδή, γιατί εἶναι σάν νά τοῦ λέει «διάβολε ἐγώ μαζί σου,συνεργάτες». Καί ὁ διάβολος φυσικά τούς περιποιεῖται ἀναλόγως τούς συνεργάτεςτου…Αὐτοί πού βασανίζονται περισσότερο ἀπό ὅλους ξέρετε ποιοί εἶναι; Οἱ μάγοι, οἱὁποῖοι ἔχουν ἐκχωρήσει τήν ψυχή τους στόν διάβολο. Γιατί, γιά νά γίνεις μάγος, αὐτόκάνεις. Δίνεσαι τελείως. Κάνεις συμβόλαιο μέ τόν διάβολο. Αὐτοί βασανίζονταιχειρότερα ἀπό ὅλους. Ποῦ εἶναι αὐτοί πού λένε ὅτι εἶναι καλός ὁ διάβολος; Καί τόλανσάρουν στά μικρά παιδιά μέ τά κινούμενα σχέδια, κάτι Γιουγκιό, μέ τέρατα κ.λ.π.Ὅλα τά παιχνίδια εἶναι μέ τέρατα. Δέν εἶναι τυχαῖο αὐτό. Ὅλα αὐτά εἶναικατευθυνόμενα, γιά νά ἀγαπήσουν τόν τερατόμορφο, τόν διάβολο. Ὅτι εἶναι τάχατεςκαλός. Μάλιστα ὅτι εἶναι καί ἀδικημένος ἀπό τόν «κακό» Θεό. Γιατί ὁ διάβολοςαὐτό λέει.Κάποτε ὁ π. Παΐσιος ἔκανε προσευχή νά σωθεῖ καί ὁ διάβολος. Ἔκανε μία ἑβδομάδανηστεία. Μέσα στήν ἀγάπη πού εἶχε γιά ὅλους ὁ ἅγιος, λέει νά κάνω καί γι’ αὐτόν,πλάσμα τοῦ Θεοῦ εἶναι κι αὐτός. Πλάσμα τοῦ Θεοῦ εἶναι καί ὁ διάβολος, ἄγγελοςἦταν, πανέμορφος ἄγγελος, ὁ Ἑωσφόρος. Ἔκανε μιά ἑβδομάδα προσευχή καίνηστεία καί τότε βλέπει τόν διάβολο σάν ἕνα μεγάλο σκυλί νά τόν κοροϊδεύει, νά τοῦβγάζει τήν γλῶσσα καί νά τοῦ λέει: «Γιατί λές νά μετανοήσω; Ἐγώ νά μετανοήσω; ὉΘεός νά μετανοήσει πού γιά μιά σκέψη πού ἔκανα μέ ἔριξε στόν Ἅδη».Ὑπερηφάνεια! Τόν Θεό ἀποκαλεῖ κακό πού γιά μιά σκέψη τόν γκρέμισε.Ἔτσι τό περνᾶνε καί σήμερα. Ἰδιαίτερα στούς νέους μέ τήν ρόκ μουσική αὐτό τόμήνυμα περνᾶνε ὅτι ὁ διάβολος εἶναι ὁ ἀδικημένος θεός. Καυχιέται ὅτι εἶναι καίθεός. Δέν εἶναι θεός. Ψέμα εἶναι αὐτό. Ἕνας εἶναι ὁ Θεός. Οὔτε ἀρχηγός στόν Ἅδηθά εἶναι ὁ διάβολος. Τίποτα ἀπό αὐτά. Αὐτά εἶναι ἀνοησίες. Θά εἶναι ἐκεῖ καί θάκαίγεται αἰώνια. Ἀλλά βλέπετε πόσο πλανάει τούς ἀνθρώπους ὁ διάβολος! Καί πῶςἐμφανίζεται τάχα γιά καλός καί ἀδικημένος. Ἀλλά ἀπό πίσω κρύβει τόν θάνατο. Κιὅταν πᾶς κοντά του καί σέ μαγκώσει, σέ διαλύει. Γιατί ἐκτός πού εἶναι μισόθεος,εἶναι καί μισάνθρωπος. Σέ καμιά περίπτωση δέν θέλει ὁ ἄνθρωπος νά περνάει καλά.19

Οὔτε σ’ αὐτή τήν ζωή, οὔτε φυσικά καί στήν αἰωνιότητα. Γι’ αὐτό ὅσοικουμπαριάζουν μαζί του, μαύρη ζωή κάνουν τελικά. Κι αὐτοί πού δῆθεν εἶναιἀπελευθερωμένοι καί ξεσαλώνουν καί… καί… καί…. ἄν τούς ρωτήσεις καίἀπαντήσουν μέ εἰλικρίνεια, θά σοῦ ποῦν: «μαύρη ζωή κάνω». Γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναιφτιαγμένος γιά τόν Θεό, γιά νά κοινωνεῖ μέ τόν Θεό, γιά νά βρεῖ τόν Θεό. Κι ἄν δένβρεῖ τόν Θεό, εἶναι μέσα στήν μιζέρια, μέσα στήν κατάθλιψη, μέσα στά ψυχολογικά,μέσα στήν ἀπελπισία καί μέσα στήν αὐτοκτονία. Μόνο ἄν βρεῖς τόν Θεό φεύγουναὐτά. Σέ καμία ἄλλη περίπτωση.Ἐρ. : Αὐτό πού μᾶς βασανίζει ὅλους εἶναι γιατί πάντα ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ τά ὅπλαμαζικῆς καταστροφῆς…. καί πρωτοστατοῦν οἱ Πατριάρχες, οἱ Δεσπότες κ.λ.π.Ἀπ. : Πρῶτα-πρῶτα νά ξεκαθαρίσουμε τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε Ἐκκλησία. Ἡ πρώτηπλάνη εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι οἱ παπᾶδες καί οἱ Δεσποτάδες. Αὐτό πιστεύουν οἱπερισσότεροι. Εἶναι λάθος αὐτό. Βλέπεις τόν τάδε παπᾶ ἤ τόν τάδε δεσπότη πούκάνει κάτι καί λές «κοίταξε ἡ Ἐκκλησία»! Ἀπό ποῦ καί ὡς ποῦ εἶναι ὁ ΔεσπότηςἘκκλησία; Καί ὁ Νεστώριος ἦταν Πατριάρχης. Ἦταν Ἐκκλησία ὁ Νεστώριος;Αἱρετικός ἦταν. Αἱρεσιάρχης. Καί ὁ Ἄρειος. Ὁ Ἄρειος ἦταν πρεσβύτερος καίμάλιστα ἀσκητικότατος. Ἔκανε πολύ ἄσκηση, νήστευε πολύ, ἀλλά ἦταν πλανεμένος,ὑποχείριο του διαβόλου, ἄκρος ἐγωιστής κι ὅταν ἀκόμα κατάλαβε ὅτι εἶχε κάνειλάθος δέν τό ὁμολόγησε, γιατί ντρεπόταν τόν κόσμο. Καί πέθανε μέ ἕναν φοβερόθάνατο μέσα στήν τουαλέτα βγῆκαν τά ἐντόσθιά του ἔξω. Ὁ διάβολος τόν ἔκανε νάπεθάνει ἔτσι. Ἄρα τό πρῶτο εἶναι ὅτι Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι.Ἡ Ἐκκλησία εἶναι: πρῶτον ἡ Ἁγία Τριάδα – Πατήρ, Υἱός καί Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡπρώτη, ἡ ἀρχέγονη Ἐκκλησία θά λέγαμε, εἶναι τά τρία Πρόσωπα. Μέσα σ’ αὐτή τήνἘκκλησία ὁ Θεός διά τοῦ Χριστοῦ ἐν Ἁγίω Πνεύματι ἐνέταξε τούς Ἀγγέλους. Ὅλοιοἱ Ἅγγελοι ἦταν λοιπόν κι αὐτοί μέλη τῆς πρώτης Ἐκκλησίας, τῆς Ἁγίας Τριάδος.Ὅταν ὁ Ἑωσφόρος καί ἡ ὁμάδα του ὑπερηφανεύτηκαν, βγῆκαν ἐκτός Ἐκκλησίας.Ὅταν μετά ὁ Θεός διά τοῦ Χριστοῦ ἐν Ἁγίω Πνεύματι ἔκανε τόν ἄνθρωπο, τόν Ἀδάμκαί τήν Εὔα, τούς ἔβαλε κι αὐτούς μέσα στήν Ἐκκλησία, νά κοινωνοῦν κι αὐτοί μέτόν Θεό. Ὅταν ἁμάρτησαν, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, βγῆκαν ἐκτός Ἐκκλησίας,.Ὅλοι οἱ ἀπόγονοί τους λοιπόν πήγαιναν στόν Ἅδη. Ἅδης σημαίνει ἀκοινωνησία μέτόν Θεό, ἐκτός Ἐκκλησίας, ἦταν τό βασίλειο τοῦ διαβόλου. Ἔρχεται ὁ Χριστός καίμᾶς δίνει τήν ἐπίγεια Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία εἴπαμε ὑπῆρχε πάντα μέ τήν ἉγίαΤριάδα καί τά ὑπόλοιπα μέλη, μᾶς βάζει ὅμως καί μᾶς ξανά διά τοῦ Βαπτίσματος.Ἑπομένως, πρέπει νά προσέχουμε ὅταν λέμε Ἐκκλησία, γιατί Ἐκκλησία εἴμαστεὅλοι. Ὅταν κάποιος κατηγορεῖ τόν παπᾶ ἤ τόν Δεσπότη, κατηγορεῖ ἐμένα, κατηγορεῖτόν ἑαυτό του, γιατί μέσα στήν Ἐκκλησία εἴμαστε ἕνα σῶμα. Μπορεῖ νά πεῖ τό ἕναμέλος στό ἄλλο «ἐσύ φταῖς». Ὄχι, ὅλοι φταῖμε. Ὅλοι φταῖμε γιά ὅλα καί ὁ ἕναςἐπηρεάζει τόν ἄλλον. Δηλαδή, ὅλοι εἴμαστε συνυπεύθυνοι καί φυσικά, ὅταν σφάλλεικάποιος, μπορεῖ νά εἶναι καί δεσπότης καί ἱερέας. Αὐτό πού πρέπει νά κάνουμε εἶναι,ὄχι νά τόν κατηγορήσουμε, ἀλλά μέ σωστό τρόπο νά φροντίσουμε νά τόνβοηθήσουμε. Πρέπει νά νιώσουμε ὅτι εἴμαστε ὅλοι ἕνα.20

Ἡ Ἐκκλησία εὔχεται νά μήν γίνει πόλεμος. Ὁ πόλεμος εἶναι μιά πάρα-πάρα πολύδύσκολη κατάσταση καί τελικά πολύ μεγάλη ἁμαρτία. Φυσικά ἄλλο εἶναι ὁἀμυντικός πόλεμος καί ἄλλο ὁ ἐπιθετικός. Ὁ ἐπιθετικός εἶναι ἁμαρτία. Ἀλλἀ καίστόν ἀμυντικό πόλεμο, ἄν κάποιος σκοτώσει ἀμυνόμενος μετά δέν μπορεῖ νά γίνειἱερέας. Ὁ φόνος γιά ὅποιον λόγο κι ἄν γίνεται εἶναι ἁμαρτία. Ἔχει βέβαια κάποτεπολλά ἐλαφρυντικά, ἀλλά εἶναι φόνος. Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε: τουφέκαγα στόνἀέρα. Δέν ἤθελε νά σκοτώσει. Κι ὅμως ἐπειδή εἶχε τόν ἀσύρματο κι ἔδινεπληροφορίες ὅτι βρισκόμαστε ἐκεῖ καί πήγαιναν τά ἀεροπλάνα καί βομβάρδιζαν,ἔλεγε: «δέν μπορῶ νά γίνω παπᾶς, ἀφοῦ σκοτώνονταν ἄνθρωποι μέ τίς ὁδηγίες πούἔδινα μέ τόν ἀσύρματο». Γι’ αὐτό δέν γινόταν ἱερέας, ἐνῶ πολλοί ἐπίσκοποι τοῦἔλεγαν νά γίνει. Βλέπετε τί λεπτή συνείδηση εἶχε!Ὁπότε σίγουρα εἶναι κακό ὁ πόλεμος. Καί τά ὅπλα βέβαια. Ἡ Ἐκκλησία δέν εὐλογεῖτό κακό σέ καμιά περίπτωση, οὔτε τόν φόνο εὐλογεῖ. Αὐτοί πού φονεύουν στόνπόλεμο θά πάρουν ἐπιτίμιο. Ἀλλά ἡ Ἐκκλησία προσεύχεται νά γίνει τό μικρότεροκακό. Κανονικά θά ἔπρεπε νά εἴμαστε σέ τέτοια πνευματική κατάσταση πού νάσταματᾶμε τούς Τούρκους, ὄχι μέ ὅπλα, ἀλλά μέ τήν προσευχή μας. Νά κάνουμεθαύματα; Ναί, νά κάνουμε θαύματα. Στήν ἐκκλησιαστική ἱστορία ἔχουν γίνει τέτοιαθαύματα. Μία γυναίκα μέ τήν προσευχή της σταμάτησε ὁλόκληρο στρατό, τούςκοκάλωσε. Δέν μποροῦσαν νά προχωρήσουν. Μιά Ἁγία! Ἕνας Ἅγιος! Αὐτή εἶναι ἡσωστή ἄμυνα. Ἀλλά ποιός θά τό κάνει αὐτό; Ὅλοι ἐκείνη τήν ὥρα λέμε νά πάρουμετό τουφέκι νά ὑπερασπιστοῦμε τήν οἰκογένειά μας. Ποιός λέει νά πάρω τόκομποσκοίνι; Γιατί δέν ἔχουμε ζωντανή σχέση μέ τόν Χριστό. Αὐτή εἶναι ἡ σπουδαίαπροσφορά ἄν θέλεις νά βοηθήσεις τήν πατρίδα σου, νά γίνεις Ἅγιος.Ξέρετε πόσα πράγματα ἔχουν ἀλλάξει μέ τήν προσευχή τους ὁ π. Παΐσιος καί ὁ π.Πορφύριος; Καί τά ἀλλάζουν καί τώρα εὐτυχῶς! Ἄν σώζεται ἡ Ἑλλάδα ἀκόμα, πούκάνουμε τό πᾶν γιά νά τήν διαλύσουμε, σώζεται ἐξαιτίας τῶν προσευχῶν τῶν ἁγίωνκαί τῶν μαρτύρων πού εἴχαμε καί ἔχουμε. Γιατί κι αὐτοί πού εἴχαμε καί τώραπροσεύχονται. Δέν προσευχόντουσαν μόνο ὅταν ἦταν ἐδῶ στήν γῆ. Ὁ π. Παΐσιος καίὁ π. Πορφύριος ἀκόμα περισσότερο προσεύχονται τώρα. Δέν εἶναι σχήματα λόγουαὐτά. Οἱ Ἅγιοι μᾶς σώζουν μέ τίς προσευχές τους, δέν μᾶς σώζουν τά τουφέκια μας.Πολλά σχετικά περιστατικά ὑπάρχουν…. Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι μέ τόν ΓέρονταΠορφύριο πού ἔβλεπε τό στρατηγεῖο τῶν Τούρκων καί ἔλεγε: «Πώ-πώ αὐτός τώραἔχει μεγάλο θυμό». Τότε πού ἔγινε ἡ εἰσβολή στήν Κύπρο. Ἔβλεπε τούς μεγάλουςστρατηγούς τούς Τούρκους πού, ἐπειδή τούς νικούσαμε στήν Κύπρο στήν ἀρχή, τάεἶχαν χάσει. Γι’ αὐτό ἔλεγε ὅτι ἔχουν πολύ θυμό. Ἔκανε φυσικά προσευχή καί τούςἔβλεπε. Σέ ἄλλη μία περίπτωση πού θυμᾶμαι, ἦταν νά μᾶς κάνουν ἐπίθεση οἱΤούρκοι καί εἶχαν μαζέψει τόν στόλο τους. Ἔκαναν προσευχή οἱ Ἅγιοι καί τούςεἶδαν. Καί τότε ἔγινε ἕνας σεισμός, πλάκωσε ὅλους τούς ἀρχηγούς καί οὐσιαστικάκαταστράφηκε ἡ ἡγεσία τους. Τότε πού εἶχε γίνει ὁ μεγάλος σεισμός στήν Τουρκία.Ἔτσι νά δοῦμε τήν Ἐκκλησία. Νά γνωρίζουμε ὅτι οἱ εὐχές τῆς Ἐκκλησίας δέν εἶναιγιά νά εὐλογήσουμε τόν φόνο καί τά ὅπλα, ἀλλά γιά νά μήν παρεκτραποῦμε, νά μήνἀγριέψουμε, γιατί ὁ πόλεμος εἶναι φοβερή κατάσταση. Κάποτε ὁ Γέροντας21

Πορφύριος εἶχε βρεθεῖ σ’ ἕνα μέρος πού εἶχε γίνει πόλεμος μεταξύ δεξιῶν καίἀριστερῶν. Ὁ ἀνταρτοπόλεμος. Στήν Πάρνηθα νομίζω. Εἶχε πάει στό σημεῖο ἐκεῖνο,στό πεδίο τῆς μάχης καί ἔζησε, μέ τό χάρισμα πού εἶχε, τήν μάχη. Ξέρετε τί εἶπε;«Καί οἱ μέν καί οἱ δέ εἶχαν γίνει θηρία ἀνήμερα». Ὁ ἕνας νά φάει τόν ἄλλον. Νάεὔχεστε νά μήν γίνει ποτέ πόλεμος, εἶναι ἀπαίσιο πράγμα, χάνεις τήν ἀνθρωπιά σου,χάνεις τά πάντα. Φρίκη! Ὁ διάβολος κυριεύει τούς ἀνθρώπους. Χαίρεται μέ τόνπόλεμο. Χαίρεται μέ τά αἷματα. Σέ καμιά περίπτωση ἡ Ἐκκλησία δέν εὐλογεῖ αὐτάτά πράγματα. Ἀλλά, ἅμα φτάσουμε -λόγω τῶν ἁμαρτιῶν μας- σέ τέτοια κατάσταση;Τί νά κάνει ἡ Ἐκκλησία; Πάλι εὔχεται. Αὐτό μπορεῖ νά κάνει. Εὔχεται τουλάχιστοντά παιδιά της νά ἔχουν ὅσο τό δυνατόν λιγότερη πνευματική ζημιά.Πάντα ὁ πόλεμος εἶναι πνευματική ζημιά. Καί γιά τόν πόλεμο τοῦ ΄21 λένε -δέν εἶναιδική μου γνώμη, πολλοί τό λένε- ὅτι ἄν δέν βιαζόμαστε νά πάρουμε τά ὅπλα, θάεἴχαμε πολύ καλύτερη ἐξέλιξη. Δηλαδή ποιά εἶναι ἡ καλύτερη ἐξέλιξη πούἐνδεχομένως νά εἴχαμε; Νά ἀνασυσταθεῖ τό λεγόμενο Βυζαντινό Κράτος, ἡ Ρωμανία.Ἐμεῖς ἁρπάξαμε τά ὅπλα, δῆθεν μέ τήν δύναμή μας καί τελικά μᾶς ἔκλεισαν σ’ αὐτότό μικρό κρατίδιο. Ἐνῶ, θυμᾶστε πολύ καλά ὅτι ἡ Ἐπανάσταση ξεκίνησε μέ τόνὙψηλάντη ἀπό τήν Ρουμανία, τήν Μολδοβλαχία, ἀπό τό Ἰάσιο. Γιατί τό ὄνειρο καίτῶν φιλικῶν ἦταν νά ἀνασυσταθεῖ τό Βυζαντινό Κράτος. Ὅλοι οἱ Βαλκανικοί λαοίἦταν Ρωμιοί, ἦταν Ὀρθόδοξοι. Σκότωσαν τόν Ὑψηλάντη, σκότωσαν τόν ΡήγαΦερραῖο οἱ «φίλοι» μας οἱ Εὐρωπαῖοι, γιά νά μᾶς κλείσουν ἐδῶ μέσα καί μᾶς ἔβαλανκάτω ἀπό τόν Σπερχειό. Τό πρῶτο Κράτος ἦταν κάτω ἀπό τόν Σπερχειό. Ἦταν ὑπέρἡμῶν; Ἀλλά κι ἐμεῖς δέν εἴχαμε τήν πνευματική ὡριμότητα. Φαγωνόμαστε μεταξύμας. Μέχρι καί τόν Κολοκοτρώνη κοντέψαμε νά τόν σκοτώσουμε. Γιατί ὅλα αὐτά;Γιά τίς ἁμαρτίες μας καί γι’ αὐτό δέν μποροῦμε νά ὀρθοποδήσουμε καί ὡς ἔθνοςἀλλά κυρίως πνευματικά. Αὐτό εἶναι τό σπουδαιότερο. Ἔτσι γίνονται ὅλες αὐτές οἱπροσευχές. Θά λέγαμε ἡ κατ’ οἰκονομία καί κατ’ ἀνοχή προσευχή. Μήπως αὐτό πούλέμε στήν Ἐκκλησία: «χριστιανά τά τέλη τῆς ζωῆς ἡμῶν, ἀνώδυνα, ἀνεπαίσχυντα,εἰρηνικά» εἶναι τό καλύτερο; Δέν εἶναι τό καλύτερο. Ὁ Χριστός εἶχε τέλη ἀνώδυνα;Μέσα στόν πόνο πέθανε. Ἀνεπαίσχυντα; Μέ ἐξευτελιστικό θάνατο, πάνω στόνΣταυρό. Εἰρηνικά; Κάθε ἄλλο! Ὁ χριστιανός δέν πρέπει νά μιμεῖται τόν Χριστό; Τάτέλη τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά εἶναι καί δικά μας τέλη, γιά νά εἴμαστε ὅπως ὁ Χριστός.Τότε γιατί ἡ Ἐκκλησία λέει: χριστιανά κ.λ.π. Γιά τήν δική μας ἀδυναμία τό λέει.Γιατί δέν τό ἀντέχουμε. «Ξέρουμε Κύριε ὅτι εἶναι ἔτσι… ἀλλά δέν μποροῦμε νά τάκάνουμε». Ὁπότε κατ’ ἀνοχή λέει ἡ Ἐκκλησία αὐτή τήν εὐχή. Ὅλα στήν Ἐκκλησίαἔχουν τήν ἑρμηνεία τους. Νά ρωτᾶμε γιά νά μάθουμε καί νά μήν παρασυρόμαστεἀπό αὐτούς πού θέλουν νά χτυπήσουν τήν Ἐκκλησία. Ἕνας πού θέλει νά διαβάλλει,ὅπως καί ὁ διάβολος, πολλά θά βρεῖ γιά νά διαβάλλει τήν Ἐκκλησία, ἐμᾶς τούς ἴδιουςδηλαδή.Ἐρ. : Ἡ Ἐκκλησία εἶναι μία. Καί Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός. Ὅταν λέμε φταίει ἡἘκκλησία, εἶναι σάν νά λέμε φταίει ὁ Χριστός.Ἀπ. : Οἱ ἄνθρωποι βέβαια εἴμαστε εὐάλωτοι καί κάνουμε λάθη. Ἡ Ἐκκλησία ὡςσῶμα Χριστοῦ εἶναι ἀλάθητη κι αὐτό φαίνεται στίς Οἰκουμενικές Συνόδους πού εἶναι22

ἀλάθητες. Καί ἔρχονται τώρα οἱ Μεταπατερικοί θεολόγοι, πού λέγαμεπροηγουμένως, πού ἀμφισβητοῦν καί αὐτό καί λένε: «Γιατί εἶναι ἀλάθητες οἱΟἰκουμενικές Σύνοδοι;». Διότι εἶναι ἀλάθητος ὁ Θεός. Οἱ Ἅγιοι πού συμμετεῖχαν σ’αὐτές εἶχαν ἐνεργό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Μιλοῦσαν μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα, γι’ αὐτό καίεἶναι ἀλάθητες οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι.Νά εὐχαριστήσουμε τόν Θεό καί νά Τόν δοξάζουμε, γιατί εἴμαστε μέσα στόν χῶροτῆς σωτηρίας. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι σῶμα Χριστοῦ καί εἶναι καί «κοινωνία θεώσεως»,ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ζώντας, δηλαδή, μέσα στήν Ἐκκλησίακοινωνοῦμε μέ τόν Θεό καί γινόμαστε θεοί κατά χάριν. Κοινωνοῦμε καί μεταξύ μαςκαί γινόμαστε ἕνα καί μεταξύ μας, ὄχι μόνο ἕνα μέ τόν Χριστό καί αὐτό εἶναι ὁΠαράδεισος. Ὅταν ζήσουμε αὐτό τό ἕνα πνεῦμα, μέσα στήν οἰκογένεια πρῶτα-πρῶτα, μέσα στήν ἐνορία, μέσα σέ μιά τοπική Ἐκκλησία, τότε ζοῦμε τόν Παράδεισο.Νά θέλω ὅ,τι θέλεις καί νά θέλεις ὅ,τι θέλω. Ἐδῶ βλέπετε σκοτώνονται τά ἀνδρόγυναμέσα στήν οἰκογένεια γιατί ἀκριβῶς ἄλλα θέλει ὁ ἕνας καί ἄλλα θέλει ὁ ἄλλος. Καίγιατί ὁ καθένας ἔχει τό θέλημά του; Γιατί δέν θέλουν αὐτό πού θέλει ὁ Χριστός. Ὁκαθένας ἔχει τό δικό του θέλημα, ἀντίθετο μέ τό θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Ὁπότε δένὑπάρχει ἕνωση. Στόν γάμο, γιά παράδειγμα, ἄν ἕνας ἀπό τούς δύο ἑνωθεῖ μέ τόνΧριστό περνάει πολύ καλά, ἀκόμα κι ἄν ὁ ἄλλος δέν ἔχει ἑνωθεῖ, γιατί ἔχει τήνπαρηγοριά τῆς ἕνωσης μέ τόν Χριστό καί τόν ἄλλον τόν ἀγαπάει, τόν πονάει, ἀλλάζειτό κοίταγμα.Τό θέμα τῶν ὅπλων πρέπει νά μᾶς πονάει ὅλους. Γιατί νά ἔχουμε ὅπλα; Ὡστόσο καίἡ Ἁγία Γραφή λέει: «δέν τήν φοράει μάταια τήν μάχαιρα αὐτός πού ἔχει τήν κοσμικήἐξουσία» (Ρωμ. 13,4). Γιατί δέν θέλουν ὅλοι νά εἶναι μέ τόν Χριστό! Σκεφτεῖτε νάμήν ὑπῆρχε Ἀστυνομία… θά ἐπικρατοῦσε ἕνα χάος καί θά τρέμαμε νά πᾶμε στήνἘκκλησία. Θά λέγαμε: «ἄν βγῶ ἀπ’ τό σπίτι μου, θά μέ σφάξουν, θά μέ ληστέψουν».Ἑπομένως χρειάζονται καί τά ὄργανα τῆς τάξης. Ὄχι ὅτι τό εὐλογοῦμε, ἀλλά ἐπειδήδέν μποροῦμε νά κάνουμε διαφορετικά. «Ἵνα ἤρεμον καί ἡσύχιον βίον διάγωμεν»(Α΄Τιμ. 2,2) εὐχόμαστε καί γιά τούς Ἄρχοντες καί γιά τούς Βασιλεῖς καί ὅλα αὐτά.Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό καί νά κλείσουμε μ’ αὐτό, στό ὁποῖο φαίνεται τόμεγαλεῖο τῆς ἀγάπης μέσα στήν Ἐκκλησία πού πρέπει νά νιώθουμε ὅλοι ἕνα. Ἦτανμία γυναίκα πού πῆρε τόν κακό δρόμο. Ὁ ἄνδρας της ἦταν εὐλαβής, ἄνθρωπος τοῦΘεοῦ, χωρίς νά πηγαίνει πολύ στήν Ἐκκλησία, ἀλλά εἶχε ἀγάπη. Αὐτή τόν ἄφηνε καίἔφευγε. Στήν ἀρχή τοῦ ἔλεγε ὅτι πάει διακοπές μέ τίς φίλες της π.χ. τό καλοκαίρι καίσιγά-σιγά κατήντησε πόρνη. Στήν Ἀμερική ζοῦσαν. Ἔμαθε κάποια στιγμή ὅτι ἡγυναίκα του βρισκόταν στόν Πειραιά καί ἀσώτευε καί κοιτᾶξτε ἡ ὀρθόδοξηἀντιμετώπιση. Δέν τῆς ἔκανε πόλεμο, νά τήν μισήσει, νά μήν θέλει νά τήν ξαναδεῖκαί νά τήν χωρίσει. Μποροῦσε βέβαια νά τήν χωρήσει, γιατί ὑπῆρχε διαπιστωμένημοιχεία καί μόνο τότε ἐπιτρέπεται στό Εὐαγγέλιο νά χωρίσει κανείς. Τώρα ἔχουνβγάλει ἕνα σωρό λόγους διαζυγίων. Ἀπαγορεύεται. Μόνο γιά λόγο μοιχείαςἐπιτρέπεται τό διαζύγιο εἶπε ὁ Χριστός, γιατί τό μυστήριο τοῦ γάμου εἶναι ἀδιάλυτο.Αὐτός λοιπόν ὁ ἄνθρωπος τήν ἀγαποῦσε καί προσευχόταν μέ πόνο, ὄχι τυπικά καίξερά. Ἔλεγε: «Θεέ μου αὐτή ἡ γυναίκα ἡ καημένη θά χάσει τήν ψυχή της μ’ αὐτό23

πού κάνει, πῶς θά σωθεῖ..;». Τήν πονοῦσε. Καί, ὅπως ἔλεγε αὐτά τά λόγια καίπροσευχόταν, ἐκεῖ πού βρισκόταν σ’ ἕναν οὐρανοξύστη εἶδε τό ταβάνι νά ἀνοίγει,μετά τό δεύτερο, τό τρίτο… ἄνοιξαν ὅλα τά πατώματα καί κατέβηκε ἕνα λαμπρότατοφῶς ἀπό τόν οὐρανό καί τόν ἔλουσε. Ἦταν τό φῶς τοῦ Θεοῦ, τό ἄκτιστο φῶς.Ἐπειδή ἀκριβῶς ἔδειξε ἀγάπη, ὑπομονή καί ἀνοχή. Νά πῶς πρέπει νάἀντιμετωπίζουμε τούς ἐχθρούς μας καί πῶς, ἄν νιώσουμε ἕνα μέ ὅλους, τότε ζοῦμεσωστά ἐκκλησιαστικά. Αὐτός ἦταν πράγματι ἕνα μέ τήν γυναῖκα του, ἄσχετα ἄνἐκείνη δέν ἤθελε νά εἶναι ἕνα μαζί του. Αὐτή εἶναι ἡ σωστή ζωή μέσα στήνἘκκλησία.Ὁ παπᾶς καί ὁ δεσπότης εἶναι ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ καί πρέπει νά τούς νιώσουμε ἕνακαί νά μήν ψάχνουμε ἀφορμή νά τούς κάνουμε κριτική. Νά ἀγαπήσουμε καί νάἀγαπηθοῦμε. Ἀλλά αὐτό δέν μπορεῖ νά γίνει μέ ἄλλον τρόπο, παρά μόνο ἄνἀγαπήσουμε τόν Χριστό. Ὅταν πέσουμε στό κέντρο καί ἑνωθοῦμε μέ τόν Χριστό,ὅπως λέει ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος, ἑνωνόμαστε καί μεταξύ μας. Τότε πετυχαίνει καί ὁγάμος καί ὅλα.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης24

Ἡ παρακολούθηση καί ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μαςἌς συνεχίσουμε σήμερα μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ τό θέμα γιά τό πῶς πρέπει νάπαρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας γιά νά φτάσουμε, σ΄ αὐτό πού λέμε, ἐπίγνωση τῆςἁμαρτωλότητάς μας. Λέγαμε ὅτι πρέπει κανείς νά φροντίζει τήν συνείδησή του, νάτήν ἀκούει καί νά τήν καθαρίζει, γιατί ὑπάρχει καί ‘καπακωμένη’ συνείδηση, καθώςκαί διεστραμμένη συνείδηση, νά νομίζεις δηλαδή ὅτι κάνεις τό καλό, ἐνῶ κάνεις τόκακό.– Πῶς πρέπει νά παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας;Καί οἱ ἀρχαῖοι τό λέγανε ὅτι τό νά γνωρίσεις τόν ἑαυτό σου εἶναι ἡ πιό σπουδαία ἀπ’ὅλες τίς γνώσεις. Ὁ ἑαυτός μας πολλές φορές εἶναι ὁ μεγάλος ἄγνωστος. Λέει κάπουκαί ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι: «ὁ ἄνθρωπος εἶναι βαθεῖα καρδία» (Ἱερ. 17,9), δηλαδή δένξέρουμε οἱ ἄνθρωποι τά βάθη τῆς ψυχῆς μας. Εἶναι τεράστια ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπουκαί ἔχει πολύ μεγάλο βάθος. Κάνουμε κατά καιρούς πράγματα καί δέν ξέρουμε γιατίτά κάνουμε.Ἀπό τόν π. Παΐσιο: Ἡ παρακολούθηση καί ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἡ μελέτη τοῦἑαυτοῦ μας: «Στόν στρατό, στίς Διαβιβάσεις, εἴχαμε δίκτυο παρακολουθήσεως καίπίνακα ἀναγνωρίσεως. Παρακολουθούσαμε καί καταλαβαίναμε ποιός σταθμός ἦτανξένος καί ποιός δικός μας, γιατί μερικές φορές ἔμπαιναν ἐνδιάμεσα καί ξένοισταθμοί. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά παρακολουθεῖ τούς λογισμούς του καί τίςἐνέργειές του, γιά νά βλέπει ἄν συμφωνοῦν μέ τίς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, νά πιάνειτά σφάλματά του καί νά ἀγωνίζεται νά τά διορθώνει. Γιατί, ἄν ἄφηνει ἕνα σφάλματου νά περνᾶ ἀπαρατήρητο ἤ ὅταν τοῦ λέει ὁ ἄλλος κάποιο ἐλάττωμά του, δένκάθεται νά τό σκεφθεῖ, δέν μπορεῖ νά προκόψει πνευματικά».Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Λέει ὁ Γέροντας ὅτι πρέπει νά παρακολουθεῖς τούςλογισμούς σου καί τίς ἐνέργειές σου καί νά τούς ἐξετάζεις μέ κάποιο κριτήριο ἄνεἶναι σωστοί ἤ ὄχι. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν σωστά κριτήρια.– Μέ ποιό κριτήριο θά κρίνουμε τούς λογισμούς μας ἄν εἶναι καλοί ἤ ὄχι;Τό κριτήριο εἶναι ἕνα: εἶναι ὁ Χριστός. Ἄν αὐτό πού σκέφτεσαι τό ἐγκρίνει ὁΧριστός ἤ ὄχι. Πρέπει νά τό γνωρίζεις. Ἄν δέν τό γνωρίζεις, πρέπει νά ρωτήσεις τόνΠνευματικό σου: «αὐτός ὁ λογισμός πού ἔχω, ἀρέσει στόν Χριστό;». Τό κριτήριοεἶναι πάντα ὁ Χριστός, τό σωστό κριτήριο. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἔχουν ἄλλακριτήρια. Ἕνα ἀπό αὐτά εἶναι συνήθως τό τί κάνει ἡ πλειοψηφία, τό τί κάνουν οἱπολλοί. Ἀλλά αὐτό εἶναι λανθασμένο κριτήριο, γιατί «οἱ πολλοί κεῖνται ἐν τῷπονηρῷ» (πρβλ. Α΄ Ἰω. 5,19). Οἱ πολλοί, ὁ κόσμος, εἶναι ὑποδουλωμένοι στόνπονηρό καί δέν κάνουν αὐτό πού ἀρέσει στόν Θεό. Ἑπομένως δέν εἶναι σωστόκριτήριο νά κάνουμε αὐτό πού κάνουν οἱ πολλοί.Στή Δημοκρατία, πού τόσο πλέον μᾶς ἔχουν πιπιλήσει τό μυαλό μ’ αὐτή τήν ἔννοια,εἶναι τί λένε οἱ πολλοί, ἀποφασίζουν οἱ πολλοί -τώρα πῶς ἀποφασίζουν καί ποιοί25

κυβερνοῦν οὐσιαστικά εἶναι ἄλλο θέμα- ἀλλά στά θέματα αὐτά τά πνευματικά δένπρέπει νά σκεφτόμαστε ἔτσι… δημοκρατικά… Καί ἡ ψυχολογία πού ἔχει καταλήξεισέ κάποια συμπεράσματα, λειτουργεῖ μέ τόν ἴδιο τρόπο, τί κάνουν οἱ πολλοί. Καίλένε: ἀφοῦ τό κάνουν οἱ πολλοί εἶναι φυσιολογικό. Δέν εἶναι φυσιολογικό. Ἐπειδή οἱπολλοί εἶναι ἄρρωστοι, θερωροῦμε φυσιολογικό τό ἄρρωστο. Γιατί ὅλοι ὅσοι εἶναιἄρρωστοι, κάνουν ἀρρωστημένα πράγματα.– Ἐπειδή, λοιπόν, ὅλοι εἴμαστε ἄρρωστοι καί κάνουμε ἀρρωστημένα πράγματα, τόἄρρωστο εἶναι φυσιολογικό;Ἄν πάρουμε σάν κριτήριο τήν πλειοψηφία, εἶναι φυσιολογικό. Ἀλλά δέν εἶναι. Τόφυσιολογικό εἶναι αὐτό πού κάνουν οἱ κατά φύσιν ἄνθρωποι.– Ποιοί εἶναι οἱ κατά φύσιν ἄνθρωποι;Ὁ Θεάνθρωπος, ὁ Χριστός καί ὅσοι Τόν μιμήθηκαν, δηλαδή οἱ Ἅγιοι. Ἄν θέλειςδηλαδή νά βρεῖς τό φυσιολογικό τοῦ ἀνθρώπου, δέν πρέπει νά τό ἀναζητήσεις στήνπλειοψηφία, στό τί κάνουν οἱ πολλοί, ἀλλά νά τό ἀναζητήσεις στόν Θεάνθρωπο,στόν Χριστό, καί στούς ἀνθρώπους πού ἔχουν θεανθρωποιηθεῖ, στούς Ἁγίουςδηλαδή. Ἔχει μεγάλη σημασία αὐτό καί αὐτά τά κριτήρια πρέπει νά δίνουμε καί στάπαιδιά, γιά νά τούς βάζουμε στήν καλή ἀγωνία νά παρακολουθοῦν τόν ἑαυτό τους,ἀλλά καί νά τόν κρίνουν μέ σωστά κριτήρια.Ἄλλο κριτήριο πού χρησιμοποιεῖ ὁ κόσμος εἶναι τί μέ κάνει ἐμένα νά νιώθω καλά.Τελείως λάθος κι αὐτό τό κριτήριο. Ἐπειδή περνάω καλά, ἄρα εἶναι καλό αὐτό πούκάνω καί πού ζῶ. Λάθος. Γιατί κι αὐτός πού παίρνει ναρκωτικά, ἐκείνη τήν στιγμήπερνάει καλά. Εἶναι καλό, ὅμως, αὐτό πού κάνει, πού καταστρέφει τόν ἑαυτό του;Καθόλου καλό. Ἤ κάποιος πού παίρνει τό αὐτοκίνητο ἤ τήν μηχανή καί τρέχει μέ250 χλμ καί παίζει κορώνα γράμματα τήν ζωή του, κάνει καλά; Φυσικά δέν κάνεικαλά, γιατί δέν πρέπει νά ἐκπειράζουμε τόν Θεό. Ἑπομένως πρέπει νά ἀποκτήσουμεσωστά κριτήρια καί νά τά δώσουμε καί στούς ἄλλους, ἰδίως στά παιδιά μας, γιά τάὁποῖα εἴμαστε ὑπεύθυνοι. Τί λένε πολλές φορές οἱ γονεῖς; «Ἐγώ τό ἔκανα αὐτό;».Δηλαδή ὁ πατέρας ἤ ἡ μάνα βάζει σάν κριτήριο τόν ἑαυτό του. Λάθος κι αὐτό. Δένἔπρεπε νά κάνει κέντρο τόν ἑαυτό του. Πρέπει νά κάνει κέντρο τόν Χριστό. Νά ξέρειτό παιδί ὅτι ὅταν κάνει κάτι λάθος, δέν προσβάλλει τόν πατέρα του ἤ τήν μάνα του,ἀλλά κυρίως προσβάλλει τόν ἴδιο τόν Θεό.Ὅπως λοιπόν, λέει, μπαίνουν ξένοι σταθμοί στίς διάφορες λειτουργίες αὐτές πούεἶχαν στόν Στρατό, στίς Διαβιβάσεις, τά ἐρτζιανά κύματα ὅπως λέγονται, τάἠλεκτρομαγνητικά κύματα, γιατί στίς τηλεπικοινωνίες μπορεῖ νά γίνουν διάφορεςπαρεμβολές, ἔτσι γίνονται παρεμβολές καί στούς λογισμούς μας ἀπό ἄλλους«σταθμούς». Ὑπάρχουν καί ἄλλοι «σταθμοί», πού εἶναι οἱ δαίμονες, ἐκτός ἀπό τούςλογισμούς πού φτιάχνουμε ἐμεῖς μόνοι μας ἤ ἀπό τούς λογισμούς πού μᾶς βάζει ὁΘεός καί ὁ Ἄγγελός μας. Ἄν λοιπόν δέν παρακολουθεῖς καί δέν ἐλέγχεις τίςπαρεμβολές καί μάλιστα μέ σωστά κριτήρια, δέν μπορεῖς νά προοδεύσεις.Ἐπίσης ἔχουμε παρεμβολές καί ἀπό ἀνθρώπους. Ἔρχεται λ.χ. ὁ ἄλλος καί σοῦ λέει:26

«αὐτό πού κάνεις, δέν τό κάνεις σωστά». Ἄν εἶσαι ἔξυπνος πνευματικά, δέν θά τόνἀπορρίψεις, οὔτε θά τόν ἀντιπαθήσεις, θά τόν ἀγαπήσεις. Εἶναι εὐλογία νά ἔρθεικάποιος νά σοῦ ὑποδείξει ἕνα λάθος. Θά καθίσεις νά τό ἐξετάσεις, πάλι μέ κριτήριοτόν Χριστό. Ἄν αὐτό πού σοῦ λέει, τό λέει καί ὁ Χριστός, πρέπει νά πεῖς ὅτι ἔχειδίκαιο ὁ ἄνθρωπος καί νά τόν εὐχαριστήσεις κιόλας πού σοῦ τό εἶπε. Ἄν εἶσαιἐγωιστής, θά πεῖς «γιατί μέ προσβάλλεις;» ἤ θά τό πεῖς μέσα σου καί θά τόνἀπορρίψεις ἀμέσως. Ἀλλά ἔτσι δέν πρόκειται νά προοδεύσεις. Κι αὐτός ὁ ἄλλοςμπορεῖ νά εἶναι τό παιδί σου, μπορεῖ νά εἶναι ὁ σύζυγός σου… γι’ αύτό μᾶς ἔβαλε ὁΘεός μαζί. Συνήθως αὐτοί πού εἶναι κοντά μας συνέχεια, αὐτοί μᾶς κάνουν καί τήζωή δύσκολη. Ἀλλά αὐτούς ἄν τούς ἀξιοποιήσεις σωστά, θά προοδεύσεις. Αὐτοί σέζοῦν 24 ὧρες τό 24ωρο καί σέ βλέπουν. Δέν μπορεῖς νά κρυφτεῖς. Ἐνῶ τούς ἔξω τούςξεγελᾶς καί λένε ὅλοι «τί καλός ἄνθρωπος!». Νά ρωτήσεις αὐτούς πού εἶναι δίπλασου τί γνώμη ἔχουν γιά σένα.«Ἡ μελέτη τοῦ ἑαυτοῦ μας εἶναι ἡ πιό ὠφέλιμη ἀπό ὅλες τίς μελέτες», λέει ὁΓέροντας. Διαβάζουμε πολλά βιβλία.– Τόν ἑαυτό μας τόν διαβάζουμε; Τόν ἐξετάζουμε; Τόν ἀνακρίνουμε;Κυρίως τόν ἀνακρίνουμε, τόν παρακολουθοῦμε μέ τίς σκέψεις μας καί τούςλογισμούς μας. «Τί μοῦ ἦρθε τώρα; Τί μοῦ ἤρθε μετά; Γιατί μοῦ ἤρθε αὐτό; Γιατίμοῦ ἔρχεται συνέχεια αὐτός ὁ λογισμός;». Μέ τό νά παρακολουθεῖς τούς λογισμούς,βάζεις διάγνωση στό τί πάσχεις. Ἀνάλογα μέ τήν κατάσταση πού ἔχει ἡ ψυχή,παράγει καί τούς ἀνάλογους λογισμούς. Εἶσαι ὑπερήφανος, κάνεις συνέχειαὑπερήφανους λογισμούς. Εἶσαι φιλήδονος, θά ἔχεις φιλήδονους λογισμούς. Εἶσαιγαστρίμαργος, θά σκέφτεσαι συνέχεια τό φαγητό. Ἀπό τούς λογισμούς μπορεῖ νάβάλεις διάγνωση γιά τό τί πάθη ὑπάρχουν στήν ψυχή σου. Εἶναι πολύ ὡραῖο αὐτό,πολύ σημαντικό, γιατί ἡ ἀρχή τῆς θεραπείας εἶναι ἡ διάγνωση.– Ἄν δέν ξέρεις ἀπό τί πάσχεις, πῶς θά θερεπευθεῖς;Νά πάρουμε στήν τύχη μερικά φάρμακα καί ὅ,τι πιάσει; Μερικές φορές οἱ γιατροίὅταν δέν ξέρουν ποιό μικρόβιο σέ ἔχει χτυπήσει, σοῦ δίνουν ἕνα ἀντιβιοτικό πού τόλένε «εὐρέως φάσματος» καί λένε ὅ,τι πιάσει… ἀλλά κάνουμε καί ἐξετάσεις νάβροῦμε τό μικρόβιο. Ὁπότε, μόλις βροῦν τό μικρόβιο, δίνουν ἀκριβῶς τό ἀντιβιοτικόπού χρειάζεται καί τό ἐξουδετερώνουν. Ἔτσι πρέπει νά κάνουμε κι ἐμεῖς. Νά βροῦμεἀκριβῶς ποιό εἶναι τό μικρόβιο καί νά τό χτυπήσουμε μέ τό κατάλληλο ὅπλο, τόὁποῖο πάλι θά τό βρεῖς μέ τόν Πνευματικό σου, ὄχι μόνος σου, οὔτε μέσα ἀπό τάβιβλία.Γι’ αὐτό ὁ Θεός μᾶς στέλνει σέ ἕναν ἄνθρωπο, πού ἔχει τήν διάκριση, νά μᾶςβοηθήσει νά δοῦμε τόν ἑαυτό μας. Γιατί πολλές φορές ἀπό αὐτά πού ἀκούει ὁΠνευματικός, θά σοῦ πεῖ «ἔχεις ἐγωισμό» ἤ θά σοῦ πεῖ «ἔχεις κενοδοξία» ἤ θά σοῦπεῖ «ἔχεις φιλαυτία». Πρέπει νά τό προσέξεις αὐτό. Εἶναι πολύ σημαντικό γιά νάκαταλάβεις καί νά γνωρίσεις τόν ἑαυτό σου. Γιατί βασικά αὐτός εἶναι ὁ πρῶτοςστόχος τοῦ Πνευματικοῦ: νά καταλάβεις καί νά γνωρίσεις τόν ἑαυτό σου. Πολλέςφορές οἱ ἄνθρωποι πᾶνε καί λένε κάποιους λογισμούς καί δέν ἔχουν27

συνειδητοποιήσει τί ὑποκρύπτεται ἀπό πίσω. Ἡ μεγάλη βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦεἶναι πού σοῦ ἐντοπίζει τήν ἀρρώστια. Ὅταν πᾶς στόν γιατρό, λές τά συμπτώματα,ἀλλά δέν ξέρεις ἀπό τί πάσχεις καί σοῦ λέει ὁ γιατρός: «ἔχεις αὐτό». Ἔτσι εἶναι καίστά πνευματικά. Εἶναι γιατρός ὁ Πνευματικός. Ἀπό τούς λογισμούς πού τοῦ λές ἤἀπό τίς ἐνέργειες πού κάνεις, σοῦ λέει: ἔχεις αὐτό, αὐτό καί αὐτό, πρόσεξε αὐτό καίαὐτό. Νά τί χρειάζεται ὁ Πνευματικός. Μπορεῖ νά στό κάνει αὐτό τό βιβλίο ἤ ὁὑπολογιστής, ἄν ποῦμε ὅτι μαζεύουμε τά δεδομένα στόν ὑπολογιστή;«Μπορεῖ κανείς νά μελετάει πολλά βιβλία, ἀλλά, ἄν δέν παρακολουθεῖ τόν ἑαυτότου, ὅλα ὅσα διαβάζει πᾶνε χαμένα». Γι’ αὐτό καί ὅταν διαβάζετε βιβλία, νά τάγυρίζετε στόν ἑαυτό σας. Νά λέτε: «Αὐτό πού διαβάζω, τό κάνω; Τί μπορῶ νάκερδίσω σέ αὐτά πού κάνω ἐγώ;». «Ἄν παρακολουθεῖ τόν ἑαυτό του καί λίγο νάμελετάει, πολύ ὠφελεῖται. Τότε ἡ συμπεριφορά του γίνεται λεπτή σέ ὅλες τίςἐκδηλώσεις, ἀλλιῶς κάνει χονδρά σφάλματα καί δέν τό καταλαβαίνει» καί ἔχει καίμιά ὑπεροψία ἅμα διαβάζει πολλά βιβλία ὅτι ξέρει καί πολλά πράγματα. Ὑπάρχουντέτοιοι ἄνθρωποι, πού ἔχουν «τήν μόρφωση τῆς εὐσεβείας ἀλλά τήν δύναμιν αὐτῆςἠρνημένοι» (Β΄Τιμ. 3,5), ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος. Ἔχουμε γνώση θεωρητική γιά τάπάθη, πῶς δημιουργεῖται τό ἕνα, πῶς δημιουργεῖται τό ἄλλο κ.λ.π. ἀλλά τήν δύναμητῆς εὐσεβείας τήν ἔχουμε ἀρνηθεῖ. Δηλαδή στήν ζωή μας δέν ζοῦμε αὐτά πούδιαβάζουμε. Αὐτά πού γνωρίζουμε δέν τά ζοῦμε. Τά ξέρουμε μόνο θεωρητικά καίἴσως κάνουμε καί ἐπίδειξη γνώσεων στούς ἄλλους καί κερδίζουμε ἀκόμαπερισσότερη πλάνη, γιατί αὐξάνει ἡ ὑπερηφάνειά μας καί ἡ κενοδοξία μας. Ἄν ὅμωςπαρακολουθεῖς τόν ἑαυτό σου, τότε γίνεσαι λεπτός καί ὅλες σου οἱ ἐκδηλώσεις εἶναιὄμορφες καί δέν κάνεις καί χονδρά σφάλματα.«Παρατηρῶ ἐκεῖ στό Καλύβι: Μέ βλέπουν νά κουβαλῶ τά κούτσουρα», ἐπειδή ὁΓέροντας, ἐκτός ἀπό τόν χειμώνα, τίς ἄλλες ἐποχές εἶχε στήν αὐλή τό ἀρχονταρίκιτου καί εἶχε κομμένους κορμούς γιά καθίσματα, τά ὁποῖα μετακινοῦσε ἀνάλογα μέτίς περιστάσεις. Ἦταν καί ἐξασθενημένος ἄνθρωπος καί γέροντας… Τόν ἔβλεπανλοιπόν οἱ ἄνθρωποι, οἱ προσκυνητές, νά κουβαλάει τά κούτσουρα «ἀπό τήν ἄλληἄκρη, γιά νά καθίσουν καί ὅταν σηκώνονται νά φύγουν δέν σκέφτονται ποιός θά τάπάει στήν θέση τους. Ἤ βλέπουν ὅτι φέρνω ἕνα κούτσουρο καί δέν ἔχει ἄλλα γιά νάκαθίσουν καί περιμένουν νά τούς τά κουβαλήσω ἐγώ». Δηλαδή τό αὐτονόητο. Ἀφοῦβλέπεις δέν ἔχει, πήγαινε νά βοηθήσεις λίγο τόν Γέροντα. «Ἄν σκέφτονταν λίγο, θάἔλεγαν: ‘’καλά, εἴμαστε πέντε-ἕξι ἄνθρωποι· θά κουβαλήσει μόνος του τόσακούτσουρα ἀπό τήν ἄλλη μεριά;’’, καί τάκ-τάκ θά πήγαιναν νά τά φέρουν». Φαίνεταιδηλαδή πώς δέν παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας, ἀλλιῶς θά ἔλεγε κάποιος: αὐτή τήνστιγμή τί πρέπει νά κάνω; Βλέπω ἕναν γέροντα νά κουβαλάει κούτσουρα, δέν πρέπεινά τόν βοηθήσω;– Γέροντα μέ ρώτησε μιά μικρή ἀδελφή: ‘’Ὁ Γέροντας ὅταν ἦταν ἀρχάριος μοναχόςδέν εἶχε πτώσεις στόν ἀγῶνα του; Δέν τοῦ περνοῦσε κανένας ἀριστερός λογισμός,δέν ἔπεφτε σέ κατάκριση;’’.Ἀπάντηση τοῦ Γέροντα:28

– Ἐγώ, ὅταν συνέβαινε κάτι στόν ἀγῶνα μου ἤ μοῦ ἔλεγαν μία κουβέντα, δέν τάπερνοῦσα ἀφορολόγητα.– Τί σημαίνει Γέροντα ἀφορολόγητα;– Τό νά περνάει κανείς τά σφάλματά του μέ ἀδιαφορία.Γιατί καί τά σφάλματα, σέ τελευταία ἀνάλυση, εἶναι καλά, εἶναι κατά παραχώρησηΘεοῦ. Ὁ Θεός παραχωρεῖ νά κάνουμε καί τά σφάλματα. Γιατί; Γιά νά μάθουμε μέσαἀπό αὐτά. Ἀφοῦ δέν μάθαμε μέ τό καλό, μέ τίς συμβουλές, μέ τήν Ἁγία Γραφή, μέτόν Πνευματικό μας, παραχωρεῖ ὁ Θεός νά πέσουμε, καί μέσα ἀπό τήν πτώση νάμάθουμε αὐτό πού δέν μάθαμε μέ τό καλό καί νά διορθωθοῦμε ἀπ’ αὐτό πού πάθαμε,ἐπειδή ὑποστήκαμε τίς συνέπειες. Ὅπως ἕνα παιδάκι πού τρώει ξύλο ἀπ’ τόν μπαμπάτου γιατί ἔκανε παρακοή. Πόσες φορές τοῦ εἶχε πεῖ ὁ μπαμπάς του: μήν τό κάνεις…μήν τό κάνεις… μήν τό κάνεις…. Τό ἔκανε. Ἔ, μετά ἦρθε ἡ τιμωρία. Κάπως ἔτσιγίνεται καί μέ τήν πτώση. Πόσες φορές μᾶς λέει ὁ Θεός; «Αὐτό μήν τό κάνεις».Μετά σ’ ἀφήνει. Παραχωρεῖ νά πέσεις, νά πληγωθεῖς, νά πονέσεις λίγο, γιά νάκαταλάβεις τί σημαίνει παρακοή καί τί σημαίνει νά μήν ἀκοῦς τόν Θεό.Ἀφορολόγητα ἔλεγε ὁ Γέροντας σημαίνει τό νά περνάει κανείς τά σφάλματά του μέἀδιαφορία, νά μήν τόν ἀγγίζουν, νά περνᾶνε ἀπ’ ἔξω. Αὐτό δέν εἶναι καλό πράγμα.Μπορεῖς νά διδαχθεῖς πάρα πολλά ἀπ’ τά σφάλματά σου καί ἀπό τούς πειρασμούςπού σοῦ βάζουν οἱ δαίμονες. Ξέρετε στό Ἅγιο Ὄρος ἦταν κάποιος -καί εἶναι ἀκόμανομίζω- ὁ ὁποῖος εἶναι προχωρημένος πνευματικά. Αὐτός εἶχε γνωρίσει ὅλους τούςμεγάλους Γέροντες, τόν π. Παΐσιο, τόν π. Πορφύριο κ.λ.π. καί τόν ρωτοῦσαν: Ἀπόὅλους αὐτούς τούς Γεροντάδες ἤ ἀπό τά ἄλλα πού διάβαζε τί τόν ὠφέλησεπερισσότερο; Καί λέει: «Ὅλοι αὐτοί οἱ Γεροντάδες συνέτειναν περίπου κατά 10%στήν πνευματική μου προκοπή». «Καλά καί τό ὑπόλοιπο 90%, τί ἦταν αὐτό πού σέβοήθησε;». Ξέρετε τί εἶπε; «Ὁ διάβολος!». «Ὁ διάβολος σέ βοήθησε;». τοῦ λένε.«Ναί», λέει, «μέ ὅλα αὐτά πού ἔκανε, τούς πειρασμούς, τίς δυσκολίες καίἐνδεχομένως καί κάποιες πτώσεις, ἔμαθα πολλά. Ἀπό αὐτά ἔμαθα καί προχώρησα».Γι’ αὐτό ὁ Θεός ἀφήνει τόν διάβολο νά μᾶς πειράζει καί δέν τόν καταργεῖ. Ἄν τόν‘ἀξιοποιήσουμε’ εἶναι πάρα πολύ βοηθητικός. Μέσα στήν ἀνοησία του κι αὐτός…γιατί δέν θέλει νά μᾶς βοηθάει. Ἀλλά μέσα στήν ἀνοησία του, ἅμα ἐμεῖς εἴμαστεἔξυπνοι, μᾶς βοηθάει πάρα πολύ. Γιατί, μέσα ἀπ’ αὐτά πού μᾶς κάνει καί μέσα ἀπ’τίς πτώσεις μας, μαθαίνουμε νά προχωρᾶμε καί νά μισοῦμε τό κακό καί τήν ἁμαρτία.Ἑπομένως δέν πρέπει νά περνᾶνε τά σφάλματά μας ἀφορολόγητα, χωρίς δηλαδή νάἐξετάζουμε γιατί καί πῶς ἔγινε τό καθετί καί πῶς δέν θά ξαναγίνει, πῶς δέν θά τόξαναπάθουμε.«Ὅπως ἡ γῆ, ὅταν σκληρυνθεῖ, ὅση βροχή καί νά πέσει, δέν ρουφάει νερό μέσα της,ἕνα τέτοιο πράγμα συμβαίνει καί σ’ αὐτή τήν περίπτωση», ὅταν κανείς δηλαδή δένπροσέχει τόν ἑαυτό του καί τά σφάλματά του. «Σκληρύνεται τό χωράφι τῆς καρδιᾶςἀπό τήν ἀδιαφορία καί ὅ,τι καί ἄν τοῦ ποῦν, ὅ,τι καί ἄν συμβεῖ, δέν τόν ἀγγίζει, γιάνά αἰσθανθεῖ τήν ἐνοχή του καί νά μετανοήσει. Ἐγώ, ἄν ἔλεγε λ.χ. κάποιος ὅτι εἶμαι29

ὑποκριτής, δέν ἔλεγα: ‘κακό χρόνο νά ’χει’ αὐτός πού τό εἶπε, ἀλλά ἔψαχνα νά βρῶτί ἦταν αὐτό πού τόν ἀνάγκασε νά πεῖ αὐτή τήν κουβέντα». Τόν προβλημάτιζε. Γιατίτό λέει; Μήπως ἔχει δίκαιο; «Κάτι συμβαίνει, ἔλεγα. Δέν φταίει ὁ ἄλλος, κάτι δένπρόσεξα, κάποια ἀφορμή ἔδωσα καί παρεξήγησε τήν συμπεριφορά μου. Δέν μπορεῖστά καλά καθούμενα νά τό εἶπε αὐτό. Ἄν πρόσεχα καί εἶχα κινηθεῖ μέ σύνεση, δέν θάμέ παρεξηγοῦσε. Τόν ἔβλαψα τόν ἄλλον καί θά δώσω λόγο στόν Θεό καίπροσπαθοῦσα ἀμέσως νά βρῶ τό σφάλμα μου καί νά τό διορθώσω». Βλέπετε πόσολεπτά καί βαθιά προχωρᾶς, ὅταν παρακολουθεῖς ὅλα αὐτά πού σοῦ λένε οἱ ἄλλοι καίτά ἀξιοποιεῖς σωστά; Αὐτό, δηλαδή, πού γιά τόν ἄλλον θά ἦταν ἀφορμή ἁμαρτίας, νάκαταραστεῖ, νά ἀντιπαθήσει, νά μισήσει, ἐπειδή τοῦ ἔγινε παρατήρηση -δίκαιη ἤἄδικη, δέν τό ἐξεταζουμε- γιά τόν Γέροντα Παΐσιο γίνεται ἀφορμή προόδου. Ψάχνειτόν ἑαυτό του καί λέει ‘ἐδῶ ἁμαρτία ἔκανα, κάπου δέν πρόσεξα’. Ποῦ δέν πρόσεξα,ὥστε νά κάνω τόν ἄλλον νά σκεφτεῖ ὅτι εἶμαι ὑποκριτής;«Δέν ἐξέταζα δηλαδή πῶς τό εἶπε ὁ ἄλλος». Ὅπως συνήθως κάνουμε ἐμεῖς… «Ἄν τόεἶπε ἀπό ζήλεια, ἀπό φθόνο, ἤ ἄν τό ἄκουσε ἀπό ἄλλον καί τό κατάλαβε ἀλλιῶς. Δένμέ ἀπασχολοῦσε αὐτό». Δηλαδή δέν ἔμπαινε στήν διαδικασία νά κρίνει τόν ἄλλον.Βλέπετε; Ὁ σοφός ἄνθρωπος πάντοτε τόν ἑαυτό του κρίνει. Δέν ἀσχολεῖται μέ τόνἄλλον, πῶς τό εἶπε ὁ ἄλλος. «Καί τώρα σ’ ὅλες τίς περιπτώσεις αὐτό κάνω. Ἄν μοῦπεῖ λ.χ. κάποιος μιά κουβέντα οὔτε κοιμᾶμαι». Ὄχι γιατί θίχτηκε ὁ ἐγωισμός του ἤ ἡἀξιοπρέπειά του, ἀλλά γιατί λέει, κάπου ἔφταιξα γιά νά κάνω τόν ἄλλον νά μιλήσειἔτσι. «Κι ἄν εἶναι ἔτσι ὅπως τά λέει ἐκεῖνος, θά στενοχωρηθῶ καί θά κοιτάξω νάδιορθωθῶ. Κι ἄν δέν εἶναι ἔτσι, πάλι θά στενοχωρηθῶ, γιατί σκέφτομαι ὅτι ἐγώἔφταιξα σέ κάτι», πού δέν τό βρίσκω, ἀλλά γιά νά τό πεῖ ὁ ἀδελφός μου, σημαίνει ὅτικάτι ὑπάρχει. «Κάπου δέν πρόσεξα καί τόν σκανδάλισα. Δέν ρίχνω τό βάρος στόνἄλλον. Ἐξετάζω πῶς θά κρίνει ὁ Θεός αὐτό πού ἔκανα, ὄχι πῶς θά μέ δοῦν οἱἄνθρωποι. Ἄν δέν ἐξετάζει ὁ ἄνθρωπος ἔτσι τά πράγματα, δέν ὠφελεῖται ἀπό τίποτε.Γι’ αὐτό λέμε πολλές φορές γιά κάποιον: αὐτός ἔχει χάσει τόν ἔλεγχο. Ξέρετε πότεχάνεται ὁ ἔλεγχος; Ὅταν δέν παρακολουθεῖ ὁ ἄνθρωπος τόν ἑαυτό του. Κι ὅτανκάποιος πάσχει στό μυαλό καί δέν ἐλέγχει τόν ἑαυτό του, ἔχει ἐλαφρυντικά. Ἀλλάἕνας πού ἔχει μυαλό καί δέν ἐλέγχει τίς πράξεις του, ἐπειδή δέν παρακολουθεῖ τόνἑαυτό του, αὐτός δέν ἔχει ἐλαφρυντικά».Καί βλέπετε πῶς ὁ καλός Θεός μᾶς ἔχει δώσει ἕνα ὁλόκληρο σύστημα αὐτοελέγχου.Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἕνα θαυμαστό πράγμα, πού μπορεῖ καί ἐλέγχει τόν ἑαυτό του ἀνάπᾶσα στιγμή. Εἴμαστε γεμάτοι αἰσθήσεις, μάτια, αὐτιά, ἁφή, ὅλα δίνουν πληροφορίεςστόν ἐγκέφαλο γιά μᾶς. Ὅλα αὐτά δέν εἶναι μάταια. Γιατί μᾶς τά ἔδωσε ὁ Θεός ὅλααὐτά; Γιατί μᾶς ἔδωσε τήν δυνατότητα; Ἀκριβῶς, γιά νά ἐλέγχουμε κάθε στιγμή στόνἑαυτό μας καί τούς λογισμούς μας καί τίς σκέψεις μας καί τίς κινήσεις μας καί τόπῶς καθόμαστε καί τό πῶς μιλᾶμε, τά πάντα. Μέ σκοπό νά ζοῦμε ὅπως θέλειἘκεῖνος. Νά ζοῦμε σύμφωνα μέ τίς προδιαγραφές μας, νά ζοῦμε ἄξια τῆςδημιουργίας καί τοῦ προορισμοῦ μας, πού εἶναι ἡ ὁμοίωσή μας μέ τόν Θεό.«Ἡ πείρα ἀπό τίς πτώσεις μας. Ὅταν ἐξετάζετε τόν ἑαυτό σας, πολύ βοηθάει νάπαίρνετε μερικές φορές τήν ζωή σας μέ τήν σειρά, ἀπό τήν παιδική ἡλικία, γιά νά30

βλέπετε ποῦ βρισκόσασταν, ποῦ βρίσκεστε, καί ποῦ ἔπρεπε νά βρίσκεστε. Ἄν δένσυγκρίνετε τό παρελθόν μέ τό παρόν, δέν καταλαβαίνετε ὅτι μπορεῖ μέν νά εἶστεκάπως σέ καλή κατάσταση, ἀλλά δέν βρίσκεστε ἐκεῖ πού ἔπρεπε νά βρίσκεστε καίστενοχωρεῖτε τόν Θεό». Γιατί, δέν εἶναι ἁπλῶς νά εἶμαι σέ μιά κάπως καλήκατάσταση ἀλλά καί νά προχωράω πνευματικά, νά προοδεύω. Ἔλεγε ὁ ΓέρονταςΠαΐσιος: ἅμα μποροῦσα νά κάνω δέκα θαύματα καί κάνω ἐννιά, αὐτό εἶναι ἁμαρτία,εἶναι ἔλλειψη γιά μένα.«Ὅταν εἶναι κανείς νέος καί βρίσκεται σέ μιά κατάσταση ὄχι πολύ καλή,δικαιολογεῖται ἀλλά, ὅταν μεγαλώσει, ἄν παραμένει στήν ἴδια κατάσταση ἤ ἔχειδιορθωθεῖ λίγο, δέν δικαιολογεῖται. Ὅσο περνοῦν τά χρόνια, τόσο ὡριμάζει ὁἄνθρωπος πνευματικά καί, ἄν ἀξιοποίησει τήν πείρα ἀπό τό παρελθόν, προχωρεῖ πιόσταθερά καί πιό ταπεινά. Πολλές φορές καί τά ἀνεβοκατεβάσματα στόν ἀγῶναβοηθοῦν γιά μιά θετική καί σταθερή πνευματική πορεία πρός τά ἄνω».«Τό μικρό παιδί, ὅταν ἀρχίσει νά περπατάει, ἑπόμενο εἶναι νά πάρει καί καμμιάκουτρουβάλα ἀπό τήν σκάλα, νά χτυπήσει καί τό κεφάλι στήν κουπαστή, νά ἀνεβεῖκαί στήν καρέκλα καί νά πέσει. Δέν καταλαβαίνει ὅτι, ἄν ἀνεβεῖ στήν καρέκλα καίπατήσει στήν ἄκρη, θά τουμπάρει. Ὅσο ὅμως μεγαλώνει, ἀποκτάει πείρα, ὡριμάζεικαί ἀρχίζει νά προσέχει. Τήν ἄλλη φορά, σκέφτεται, ἀνέβηκα ἐκεῖ πέρα καίτουμπάρισα, δέν θά ἀνεβῶ τώρα. Ἔτσι καί στόν ἀγῶνα μας, ὅταν ὅλα τάπαρακολουθοῦμε καί τά ἀξιοποιοῦμε γιά τό καλό, ἀποκτοῦμε πείρα, καί ἄν τήνχρησιμοποιοῦμε πολύ μᾶς βοηθάει».Ἰδιαίτερα πρέπει νά προσέχουμε, ὅταν ἔχουμε πέσει σέ κάποιες ἁμαρτίες, γιατίὑπάρχει ὁ φόβος νά τίς ἐπαναλάβουμε. Γιά νά μήν τίς ἐπαναλάβουμε, θά πρέπει νάδοῦμε τά αἴτια, πῶς πέσαμε στή συγκεκριμένη ἁμαρτία καί νά μήν τά ξανακάνουμε.Ὁ ἄνθρωπος πού ἁμαρτάνει μιά φορά, ἄς ποῦμε ἔχει μιά δικαιολογία, ἀλλά ἄν τόξανακάνει, σημαίνει πλέον ὅτι εἶναι ἀσύνετος. Δέν προσέχει τά αἴτια. Καί οἱ ἀρχαῖοιἔλεγαν: «Τό δίς ἐξαμαρτεῖν οὐκ ἀνδρός σοφοῦ». Σημαίνει ὅτι εἶσαι ἄσοφος, ἀνόητος.Ἐντάξει τό ἔπαθες μιά φορά, δέν διδάχθηκες; Γιατί τό ξανακάνεις; Τό μικρό παιδί,ἔπεσε μιά φορά, ὁπότε λέει δέν ξανανεβαίνω ἐκεῖ πέρα. Αὐτό εἶναι τό σωστό καί τόλογικό.«Θυμᾶμαι, στό σπίτι, στήν Κόνιτσα, εἴχαμε ἕξι ἄλογα, μεγάλα καί μικρά. Μιά μέραπού τά περνοῦσα ἀπό ἕνα γεφυράκι φτιαγμένο μέ κορμούς δένδρων καί σανίδια, ἕναςσαπισμένος κορμός ὑποχώρησε καί τό πόδι τοῦ πιό μικροῦ ἀλόγου, πού ἦταντεσσάρων χρόνων, πιάσθηκε ἀνάμεσα στά ξύλα. Ἀπό τότε, ἄν καί ἔφτιαξαμεγαλύτερο τό γεφυράκι καί ἔβαλα γερά ξύλα, ἐν τούτοις, ὅταν φθάναμε ἐκεῖ, τόἀλογάκι ἀντιστεκόταν, κουνοῦσε τό κεφάλι πέρα-δῶθε καί, ἤ ἔσπαζε τό καπίστρι καίἔφευγε, ἤ ἔδινε μιά καί πηδοῦσε ἀπέναντι». Δέν πατοῦσε πάνω στά ξύλα… Ἐμεῖςμερικές φορές γινόμαστε πιό ἄλογοι ἀπό τά ἄλογα! «Ἄν τό ἄλογο τῶν τεσσάρωνχρόνων, πού εἶναι ἄλογο, χρησιμοποίησε τήν πείρα καί δέν ξαναπάτησε τό πόδι τουστό γεφύρι, πόσο μᾶλλον ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά χρησιμοποιεῖ τήν πείρα ἀπό τίςπτώσεις του»! Βλέπετε, πῶς ὁ Γέροντας τά παρακολουθοῦσε ὅλα καί διδασκότανἀπό ὅλα. Ξέρετε, τίποτα δέν εἶναι τυχαῖο στήν ζωή μας καί θά πρέπει καθετί πού μᾶς31

στέλνει ἡ ἀγάπη καί ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ νά τό ἀξιοποιοῦμε πνευματικά καί νάδιδασκόμαστε ἀπό ὅλα καί ἀπό ὅλους, καί ἀπό τά καλά πού βλέπουμε καί ἀπό τάἄσχημα, ὥστε νά προχωρᾶμε πνευματικά.Ὁ κόσμος, δηλαδή, εἶναι σάν ἕνα σχολεῖο, στό ὁποῖο ὁ δάσκαλος, ὁ ἐκπαιδευτικός,εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Καί ὅλα αὐτά τά γεγονότα πού παραχωρεῖ ὁ Θεός νά ζοῦμε,εἶναι ἀκριβῶς γιά νά μᾶς τελειοποιήσει καί νά μᾶς ὁδηγήσει στήν Βασιλεία Του.Ὅπως τώρα αὐτά πού ζοῦμε στήν πατρίδα μας, πού χάνουμε τήν ἐθνική μαςκυριαρχία. Ἔμαθα πρόσφατα ὅτι μέ αὐτό πού ὑπογράψαμε τό Μεσοπρόθεσμο, θάμᾶς πάρουν σχεδόν τά πάντα καί τίς παραλίες καί ὅλα… Ὅλα αὐτά πρέπει νά μᾶςδιδάξουν κάποια πράγματα. Γιατί ὁ Θεός παραχώρησε, γιά παράδειγμα, νά μᾶςπάρουν τίς παραλίες; Γιατί ἐμεῖς πού τίς εἴχαμε, τίς ἔχουμε κάνει Σόδομα καιΓόμορρα, νά τό πῶ πολύ ἁπλά. Λέει ὁ Θεός: δέν συμμορφώνεστε, θά σᾶς τίς πάρω.Δέν τίς ἀξιοποίησαμε σωστά. Ὑπάρχει Κανόνας πού δέν ἐπιτρέπει νά συλλούεταικάποιος μέ τό ἄλλο φύλο. Ποιός τηρεῖ τόν Κανόνα τῆς Ἐκκλησίας πού τόἀπαγορεύει; Δέν τόν τηροῦμε… Κι αὐτή εἶναι μία ἁμαρτία. Πόσες ἄλλες γίνονταιπολύ χειρότερες; Ὁπότε τό παραχωρεῖ ὁ Θεός. Πρέπει νά διδαχτοῦμε ἀπ’ αὐτό. Ποιοίθά διδαχτοῦν ὅμως; Αὐτοί πού τά ἀξιοποιοῦν ὅλα αὐτά καί προβληματίζονται καίλένε: «γιατί νά τό ἀφήσει ὁ Θεός;». Γιατί ὅλα ὁ Θεός τά ἀφήνει. Μήπως ἐμεῖς τάκάνουμε..; Ἤ φταῖνε οἱ πολιτικοί πού κάνουν κακούς χειρισμούς; Ὄχι, ἀπό πίσωεἶναι ὁ Θεός. Γίνονται ὅλα κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ γιά νά ὁδηγηθοῦμε στήμετάνοια.Νά ἐντοπίζουμε καί νά χτυπᾶμε τόν ἐχθρό:– Γέροντα, δέν ἔχω ἀγαπήσει τήν ταπείνωση, τήν θυσία, τό νά δέχομαι τήν ἀδικία…– Δέν εἶναι ἀκριβῶς ἔτσι ὅπως τά λές. Ἐγώ δέν ἀνησυχῶ, γιατί βλέπω ὅτι ἔχει μπεῖμέσα σου ἡ καλή ἀνησυχία. Γρήγορα θά ἀπαλλαγεῖς ἀπό τά πάθη, γιατί ἔχεις ἀρχίσεινά πιάνεις τόν ἑαυτό σου.Ἔχεις δηλαδή ἀρχίσει νά βάζεις διάγνωση, νά παρακολουθεῖς τόν ἑαυτό σου καί,ὅπου σφάλλεις, νά τό καταλαβαίνεις. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό, νά πιάνεις τάσφάλματά σου.«Αὐτό βοηθάει περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον ἀγῶνα. Ὅποιος πιάνει τόν ἑαυτό του,ἀφήνει τόν παλαιό ἑαυτό του καί μπαίνει σέ σωστό πνευματικό δρόμο. Ὁ παλαιόςἑαυτός μας κλέβει ὅ,τι κάνει ὁ καινούργιος. Ὅταν μάθουμε νά τόν πιάνουμε,πιάνουμε ὅλους τούς κλέφτες πού μᾶς κλέβουν ὅ,τι καλό μᾶς δίνει ὁ Θεός καί μᾶςμένει ὁ πνευματικός πλοῦτος». Πρέπει νά πιάνεις τόν κλέφτη.– Ὁ πρῶτος κλέφτης ξέρετε ποιός εἶναι;Ὁ λογισμός. Ὁ πρῶτος κλέφτης πού μᾶς κλέβει εἶναι ὁ λογισμός καί ἀπό τόν λογισμόμετά πᾶμε καί στίς διάφορες ἐνέργειες πού κάνουμε τίς ἄστοχες, τίς ἁμαρτωλές.Ὅταν, λοιπόν, πιάνεις τόν κλέφτη καί μάλιστα πιάνεις τόν ἀρχικό κλέφτη, τόνλογισμό, μετά δέν ἐπιτρέπεις τήν κλοπή, τό σταματᾶς καί φυλᾶς τόν πνευματικό σουπλοῦτο. Γιά παράδειγμα, πᾶς καλά, διαβάζεις, κάνεις λίγο προσευχή… καί ἔρχεται ὁ32

κλέφτης. Ποιός εἶναι ὁ κλέφτης; Ἡ κενοδοξία: ‘ἄ, ἐσύ εἶσαι λίγο πιό κάτω ἀπ’ τούςἁγίους, ἕνα φωτοστέφανο σοῦ λείπει…’. Ἅμα παρακολουθεῖς τόν ἑαυτό σου, τόνπιάνεις τόν κλέφτη. Ἄν, ὅμως, δέν παρακολουθεῖς, χάνεις ἀμέσως τήν πνευματικήσου κατάσταση μόλις δεχτεῖς αὐτόν τόν λογισμό. Ἡ ἀπάντηση σ’ αὐτόν τόν λογισμόεἶναι ὅτι δέν τό ἔκανα ἐγώ, ὁ Θεός τό ἔκανε. Ἐπίσης νά λάβεις τά μέτρα σου. Νά μήφαίνεσαι καθόλου στά πνευματικά. Ὅσο γίνεται νά εἶναι κρυφά τά πνευματικά πούκάνεις καί ἡ προσευχή σου καί ἡ μελέτη σου. Νά μήν προκαλεῖς τόν ἔπαινο τῶνἄλλων.– Γέροντα, ὅταν λυπηθῶ πολύ γιά ἕνα σφάλμα μου, λ.χ. γιατί μίλησα ἄσχημα σέ μιάαδελφή, αὐτό μέ βοηθάει;Νά στενοχωρηθῶ, ἄς ποῦμε, πού κάνω ἕνα λάθος. Ἀλλά λέει πολύ νά στενοχωρηθῶ.Λέει ὁ Γέροντας:– Βοηθάει, ἀλλά νά προσέξεις νά μήν ξεπεράσεις και τά ὅρια. Νά λυπηθεῖς, ἀλλά νάχαρεῖς κιόλας, γιατί σοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά ἐκδηλωθεῖ ἡ ἀρρώστια σου καί νά τήνθεραπεύσεις.Βλέπετε; Καί νά λυπηθεῖς καί νά χαρεῖς. Νά πού ἐφαρμόζεται κι ἐδῶ τό: «πάντοτεχαίρετε» (Α΄Θεσ. 5,16). Νά χαίρεσαι ἀκόμα καί στίς πτώσεις σου. Γιατί νά χαίρεσαι;Γιατί ἀποκαλύφθηκες καί ἐπιτέλους βρῆκες ἕνα μικρόβιο. Πολύ σημαντικό. Καίὑπάρχει κι ἄλλος λόγος νά χαρεῖς, τό ὅτι θά ἀγωνιστεῖς πλέον νά σταματήσεις τόμικρόβιο, νά τό ἐξολοθρεύσεις. Κι ἄλλος λόγος νά χαρεῖς εἶναι ὅτι δέν πῆγες πιόκάτω, γιατί μποροῦσες νά πᾶς ἀκόμα πιό κάτω, νά γίνεις ἀκόμα πιό κακός.«Νά σκεφτεῖς: Γιά νά μιλήσω ἄσχημα καί νά φερθῶ ἔτσι, κάποιο πάθος ὑπῆρχε μέσαμου καί δόθηκε αὔτη ἡ εὐκαιρία νά βγεῖ, γιά νά τό δῶ καί νά τό διορθώσω». Τίπάθος; Μπορεῖ νά εἶναι ζήλια κρυμμένη. Νά μήν τό ἔχεις καταλάβει ὅτι ζηλεύεις τήνἀδελφή σου καί φανερώθηκε μ’ αὐτόν τόν ἄσχημο τρόπο πού τῆς μίλησες. Μπορεῖνά εἶναι φθόνος, μπορεῖ νά εἶναι ἐγωισμός, μπορεῖ νά εἶναι εὐθιξία, ὑπερηφάνεια,φιλαυτία. Πολλές φορές βγάζουμε ἄσχημη συμπεριφορά, γιατί μᾶς ζορίζει ὁ ἄλλοςστή φιλαυτία μας. Μᾶς ζητάει κάτι κι ἐμεῖς δέν θέλουμε νά βγοῦμε ἀπ’ τό βόλεμάμας, νά κουραστοῦμε καί θυμώνουμε, γιατί μᾶς χαλάει τήν ἡσυχία μας.«Θά ζήτησεις φυσικά καί συγχώρηση ἀπό τήν ἀδελφή. Οἱ πτώσεις σέ βοηθοῦν νάγνωρίσεις τόν ἑαυτό σου. Βγαίνουν ὅλα στήν ἐπιφάνεια καί σιγά-σιγά γίνεται ἡ καλήἐργασία. Βλέπεις, καί οἱ γιατροί μερικές φορές δίνουν στούς ἀρρώστους διάφορεςοὐσίες, γιά νά ἐκδηλωθοῦν τά συμπτώματα τῆς ἀρρώστιας καί νά κάνουν καλήδιάγνωση». Πολύ ὡραῖο εἶναι αὐτό. «Δίνουν π.χ. ζάχαρη καί κάνουν μετά ἐξέτασηαἵματος γιά νά δοῦν ἄν ἀνεβεῖ τό ζάχαρο».– Πῶς μπορεῖς νά καταλάβεις, ἄν ἕνας ἄνθρωπος εἶναι καλός;Νά δεῖς πῶς φέρεται, ὅταν τόν ἀτιμάζουν, ὅταν τόν προσβάλλουν, ὅταν τόν ἀδικοῦν.Εἶναι ἕνα τέστ ἰατρικό… Μποροῦμε νά ποῦμε τό κάνει ὁ Ἰατρός, ὁ Θεός. Σοῦστέλνει μιά ἀτιμία, μιά προσβολή, γιά νά δεῖς τήν ἀρρώστια σου, νά δεῖς πόσοἐγωισμό ἔχεις. Τότε φαίνεται ὁ ἐγωισμός. Ὅταν σέ χαϊδεύουν καί σοῦ λένε ‘τί καλή33

πού εἶσαι..’, τότε ὅλοι καλοί εἴμαστε! Ὅταν σέ βρίζουν καί σέ ἀδικοῦν καί σέζημιώνουν, πῶς συμπεριφέρεσαι; Εἶναι σάν τό γιατρό πού σοῦ δίνει ἐπίτηδες ἕναφάρμακο, γιά νά δεῖ ἄν εἶσαι ἄρρωστος ἤ ὄχι.«Στόν πνευματικό ἀγῶνα χρειάζεται νά ἐπισημαίνουμε τά ἀδύνατα σημεῖα τοῦχαρακτήρα μας, τά ἐλαττώματά μας καί ὕστερα νά προσπαθοῦμε νά χτυπᾶμε ἐκεῖ».Μήν ψάχνεις νά βρεῖς τίς ἀρετές σου. Ἄς μήν ξέρεις πόσο καλός εἶσαι. Αὐτό ἄς τόξέρει ὁ Θεός. Πού δέν εἶσαι καθόλου καλός… Γιατί ὅλη ἡ καλοσύνη -ἄν ἔχουμε-εἶναι τοῦ Θεοῦ. Ὅπως λέμε: «πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστικαταβαῖνον» (Ἰακ. 1,17). Δικά μας εἶναι τά ἐλαττώματα καί οἱ ἁμαρτίες. Αὐτάλοιπόν νά ψάχνεις καί ἀφοῦ τά βρεῖς νά τά χτυπᾶς.«Καί στόν πόλεμο, ὅταν κάνουμε ἀναγνώριση μιᾶς περιοχῆς, ἐπισημαίνουμε τάσημεῖα, ὅπου εἶναι ὁ ἐχθρός ἤ ἀπ’ ὅπου μπορεῖ νά χτυπήσει καί ἔχουμε τόν νοῦ μαςἐκεῖ. Γιατί, ὅταν ξέρεις σέ ποιά συγκεκριμένα σημεῖα βρίσκεται ὁ ἐχθρός, κινεῖσαι μέσιγουριά. Βάζεις τόν χάρτη κάτω καί λές: Ὁ ἐχθρός εἶναι ἐδῶ κι ἐδῶ. Ἐμεῖς πρέπεινά προλάβουμε νά πιάσουμε ἐκεῖνα κι ἐκεῖνα τά σημεῖα. Ἀπό ἐκεῖ θά ζητήσουμεἐνίσχυση, ἐδῶ χρειάζονται αὐτά τά ὅπλα κ.λπ.». Καί τά πάθη γιά νά καταπολεμηθοῦνχρειάζεται μιά στρατηγική. Εἶναι ἕνας πόλεμος, ὁ πνευματικός πόλεμος, ὁ ἀόρατοςπόλεμος καί θέλει ἕνα σχέδιο. Δέν μπορεῖς νά πᾶς χωρίς σχέδιο, γιατί σίγουρα θάἡττηθεῖς ἀπ’ τόν ἐχθρό.«Μπορεῖς δηλαδή νά κατάστρωσεις ἕνα σχέδιο. Ἀλλά γιά νά μάθεις ποῦ βρίσκεται ὁἐχθρός, πρέπει νά ἀνησυχεῖς καί νά ἐρευνᾶς, δέν μπορεῖς νά κοιμᾶσαι». Γιά νάἐντοπίσεις τά ἐλαττώματά σου, πρέπει νά παρακολουθεῖς τόν ἑαυτό σου. Νά ἔχειςτήν καλή ἀνησυχία νά ἐντοπίσεις τά λάθη καί τίς ἀδυναμίες σου.– Γέροντα εἶναι καλύτερα νά βρίσκει κανείς μόνος του τά ἐλαττώματά του ἤ νά τοῦτά λένε οἱ ἄλλοι;– Καλό εἶναι νά ψάχνει νά τά βρίσκει μόνος του, ἀλλά καί ὅταν τοῦ τά λένε, νά μήνἀντιδρᾶ, νά τό δέχεται μέ χαρά. Γιατί, μπορεῖ νά νομίζει ὅτι βλέπει τόν ἑαυτό του,ἀλλά νά τόν βλέπει, ὅπως θά ἤθελε νά εἶναι καί ὄχι ὅπως εἶναι στήν πραγματικότητα.Δυστυχῶς, πολλές φορές οἱ ἄλλοι μᾶς βλέπουν καλύτερα ἀπό ἐμᾶς. Ἐμεῖς ἔχουμεφτιάξει μιά ψεύτικη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας: ὅτι εἴμαστε πολύ ἔξυπνοι, πολύ ὄμορφοι,πολύ καλοί, ὅτι ἔχουμε πάρα πολλές δυνατότητες κ.λ.π. Ὁ ἄλλος εἶναι πιόἀντικειμενικός παρατηρητής. Γι’ αὐτό, ἄν ἔχετε ἀνθρώπους πολύ δικούς σας, φίλουςσας, σύζυγο, παιδιά, μέ τούς ὁποίους συναναστρέφεστε, μήν τούς ζητᾶτε νά σᾶςφέρονται κομψά καί μέ εὐγένεια. Αὐτό βέβαια θά ὠφελοῦσε τούς ἴδιους. Ἀλλά γιά νάβοηθηθεῖτε ἐσεῖς, νά τούς ζητᾶτε νά σᾶς λένε τά ἐλαττώματά σας. Ἕνας ἀπό τούςβασικούς στόχους καί τῆς φιλίας καί τῆς συζυγίας καί μιά μεγάλη ὠφέλεια πούπροκύπτει ἀπό τήν συμβίωση πού ἔχουμε μέ κάποιους ἀνθρώπους, αὐτός εἶναι, νάζητήσεις ἀπό τόν ἄλλον νά σοῦ πεῖ πῶς σέ βλέπει. Ὄχι τά καλά σου, τά ἄσχημάσου… καί νά τό θεωρεῖς μεγίστη βοήθεια.– Γέροντα, οἱ ἄλλοι τόν βλέπουν καλύτερα τόν ἑαυτό μου;34

Ἀπάντηση τοῦ Γέροντα:– Μόνος του κανείς μπορεῖ, ἄν θέλει, νά δεῖ καλύτερα τόν ἑαυτό του.Γιατί, βέβαια, ὁ πιό κοντινός στόν ἑαυτό σου εἶσαι ἐσύ ὁ ἴδιος. Ἀλλά μέ τήνπροϋπόθεση νά μήν λές ψέματα στόν ἑαυτό σου… Πολλές φορές λέμε ψέματα στόνἑαυτό μας καί ἐθελοτυφλοῦμε. Κλείνουμε τά μάτια μας καί δέν θέλουμε νάπαραδεχτοῦμε τήν ἀλήθεια.«Δηλαδή, μπορεῖ νά ἐντοπίσει καλύτερα μιά ἀντίδρασή του, ἕνα σφάλμα του», γιατίφυσικά αὐτά πού ἔχεις μέσα σου, δέν τά ξέρει κανένας, οὔτε ὁ Πνευματικός σου,οὔτε κανένας. Ἐσύ τά ξέρεις. Ἄν λοιπόν τά ἀξιοποιήσεις ὅλα αὐτά, λέει ὁ Γέροντας,βλέπεις καλύτερα ἐσύ τόν ἑαυτό σου ἀπό τούς ἄλλους. «Καί νά βρεῖ ἀπό ποιά αἰτίαπροῆλθε, ἐνῶ ὁ ἄλλος βγάζει συμπεράσματα ἀπό ὑποθέσεις πού κάνει» καίὁπωσδήποτε εἶναι πιό μακριά ἀπό σένα τόν ἴδιο.– Μπορεῖ, Γέροντα, νά προσπαθεῖ κανείς νά δεῖ τόν ἑαυτό του ὅπως εἶναι καί νά μήντόν βλέπει;– Ναί, ἄν μέσα στήν προσπάθειά του αὐτή ὑπάρχει ὑπερηφάνεια, δέν μπορεῖ νά δεῖτόν πραγματικό του ἑαυτό.Ὁ ὑπερήφανος ἄνθρωπος ἔχει φτιάξει μιά ἄλλη εἰκόνα ψεύτικη, ἕνα εἴδωλο. Καίαὐτό τό εἴδωλο, πού δέν εἶναι πραγματικό, ὑπαρκτό, αὐτό καί προσκυνάει. Ὅπωςλέει ὁ ἅγιος Ἀνδρέας Κρήτης «γέγονα αὐτείδωλον», ἔχω κάνει τόν ἑαυτό μου εἴδωλοκαί δυστυχῶς πολλοί ἄνθρωποι εἴμαστε ἔτσι. Καί ἔχουμε μιά ἰδεατή εἰκόνα καί ὄχιτήν πραγματική. Ἄν εἴχαμε πραγματική εἰκόνα, θά ἤμαστε πολύ ταπεινοί, πάρα πολύταπεινοί καί δέν θά εἴχαμε μάτια καί στόμα νά κατακρίνουμε κανέναν. Ἀλλά ἐπειδήἔχουμε ὑπερηφάνεια καί νομίζουμε ὅτι εἴμαστε καλοί, γι’ αὐτό εἴμαστε ἕτοιμοι νάκρίνουμε τούς πάντες, ἀπό τό πιό μικρό παιδάκι μέχρι καί τόν Πατριάρχη. Τούςπάντες τούς κρίνουμε καί τούς κατακρίνουμε.Νά καθρεφτίζουμε τόν ἑαυτό μας στούς ἄλλους.«Ὁ ἄνθρωπος βλέπει καλύτερα τόν ἑαυτό του, ὅταν τόν καθρεφτίζει στούς ἄλλους. ὉΘεός στόν κάθε ἄνθρωπο δίνει τό χάρισμα πού τοῦ χρειάζεται, γιά νά βοηθηθεῖ,ἄσχετα ἄν τό ἀξιοποίησει ἤ ὄχι. Ἄν τό ἀξιοποίησει, θά φθάσει στήν τελειότητα».Ὅλοι ἔχουμε κάποια χαρίσματα. Καθένας ἔχει ἰδιαίτερο χάρισμα. Εἶναι μιά εἰδικήδωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἄλλος ἔχει χάρισμα νά κάνει ἐλεημοσύνη, τοῦ ἀρέσει,εἶναι κοινωνικός. Ἄλλος ἔχει χάρισμα νά προσεύχεται, τοῦ ἀρέσει νά ἡσυχάζει, νάἀπομονώνεται. Ἄν τά καλλιεργήσει αὐτά, ὁ ἕνας τήν ἐλεημοσύνη, ὁ ἄλλος τήνπροσευχή – χωρίς νά παραθεωρεῖ καί τά ὑπόλοιπα, γιατί ὅλα χρειάζονται – θάἁγιάσει. Γι’ αὐτό ἔλεγε ἕνας Γέροντας: νά βρεῖς αὐτό στό ὁποῖο ἔχεις κλίση. Ποῦἔχεις κλίση; Κάπου σοῦ ἔχει δώσει ὁ θεός μιά ἰδιαίτερη κλίση. Μπορεῖ νά ἔχεις κλίσηστήν ἱεραποστολή. Κάνε ἱεραποστολή, ἀλλά μήν παραθεωρεῖς καί τήν ἡσυχία καίτήν προσευχή. Ἄλλος ἔχει κλίση, ὅπως εἴπαμε, στόν ἡσυχασμό. Κάνε ἡσυχασμόἀλλά μήν παραθεωρεῖς καί τήν ἀγάπη καί ἐκεῖ θά ἁγιάσεις.Λίγο ἄν παρακολουθοῦμε τόν ἑαυτό μας, θά βροῦμε τήν κλίση μας… ἔστω καί μέ35

τήν βοήθεια τοῦ Πνευματικοῦ. Τί σοῦ ἀρέσει νά κάνεις ἀπ’ τά πνευματικά; Κάνεαὐτό πού σοῦ ἀρέσει. Εἶναι ἄλλος πού τοῦ ἀρέσει νά μελετάει. Διάβαζε, διάβαζεβιβλία πνευματικά, ἀλλά μήν παραθεωρεῖς καί τήν προσευχή, μήν παραθεωρεῖς καίτήν αὐτοεξέταση. Αὐτά πού διαβάζεις νά τά περνᾶς ἀπό τόν ἑαυτό σου, νά τά κάνειςκαί πράξη, ὄχι ἁπλῶς νά μορφώνεσαι θεωρητικά. Κι ἄν ἀξιοποιήσεις αὐτή τήν ἔφεσηγιά μελέτη, θά ἁγιαστεῖς μέσα ἀπό τήν μελέτη. Γιατί καί ἡ μελέτη εἶναι μισήπροσευχή. Ὅταν μελετᾶς, ὁ νοῦς σου εἶναι σ’ αὐτά πού διαβάζεις, δέν εἶναι στάπονηρά, στά κακά καί στά ἄσχημα. Εἶναι κι αὐτός ἕνας τρόπος νά ἐλέγξεις τούςλογισμούς σου. Κατώτερος βέβαια σέ σχέση μέ τήν προσευχή, ἀλλά ὄχι πολύκατώτερος. Εἶναι πολύ σημαντικό πράγμα ἡ μελέτη. Ἄν σοῦ ἀρέσει νά πηγαίνειςστήν Ἐκκλησία, νά πηγαίνεις στήν Ἐκκλησία ἀπό τήν ἀρχή μέχρι τό τέλος καί σέὅλες τίς ἀκολουθίες. Πολύ ἁπλά, ὅ,τι πνευματικό σᾶς ἀναπαύει περισσότερο, κάντετο. Ἄλλον δέν τόν τραβάει ἡ μελέτη, τόν τραβάει νά λέει τήν εὐχή, λέγε τήν εὐχή.«Τά ἐλαττώματα πάλι εἶναι δικά μας, εἴτε τά ἀποκτήσαμε ἀπό δική μας ἀπροσεξία,εἴτε τά κληρονομήσαμε ἀπό τούς γονεῖς μας. Ὁ καθένας μας πρέπει νά κάνει τόνἀνάλογο ἀγῶνα, γιά νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό αὐτά. Μέχρι νά ἀπαλλαγοῦμε, πρέπει νάκαθρεφτίζουμε τόν ἑαυτό μας στά κουσούρια τοῦ ἄλλου καί νά ἐξετάζουμε πούβρισκόμαστε ἐμεῖς. Ἄν δοῦμε λ.χ. στόν ἄλλον ἕνα ἐλάττωμα, ἀμέσως νά ποῦμε: γιάνά δῶ, μήπως τό ἔχω κι ἐγώ;». Βλέπεις τόν ἄλλον θυμώνει, γιά νά δῶ μήπως ἔχω καίἐγώ θυμό; Βλέπεις ζήλεια. Μήπως ἔχω καί ἐγώ; «Καί ἄν τό ἔχουμε, νά ἀγωνισθοῦμενά τό κόψουμε». Γίνονται δύο καλά: ἀφενός μέν δέν κατακρίνεις τόν ἄλλον,ἀφετέρου βαθαίνει ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ σου.– Κι ἄν Γέροντα, μοῦ λέει ὁ λογισμός ὅτι δέν ἔχω αὐτό τό ἐλάττωμα, τί νά λέω;– Νά λές: ἐγώ ἔχω ἄλλα μεγαλύτερα. Αὐτό εἶναι πολύ μικρό σέ σχέση μέ τά δικάμου. Γιατί μπορεῖ καμιά φορά νά εἶναι μικρότερα τά δικά σου ἐλαττώματα, ἀλλά νάἐχεις λιγότερα ἐλαφρυντικά.Ὁ Θεός ἐξετάζει τίς εὐκαιρίες πού εἶχες στή ζωή σου. Ὁ ἄλλος ὁ καημένος δέν εἶχεεὐκαιρίες. Μεγάλωσε σ’ ἕνα σπίτι ἀθέων, ἀνήθικων, διαλυμένης οἰκογένειας κ.λ.π.Ἐσύ μεγάλωσες σ’ ἕνα χριστιανικό σπίτι, μέ τό κατηχητικό σου, μέ τήν Ἐκκλησίασου, μέ τόν Πνευματικό σου ἀπό μικρό παιδί. Εἶχες πολύ περισσότερες εὐκαιρίεςἀπό τόν ἄλλον. Ἄρα, ἄλλα θά ζητήσει ἀπό σένα ὁ Θεός. Καί μιά πτώση δική σου δένβαραίνει τό ἴδιο μέ τήν ἴδια πτώση τοῦ ἄλλου πού δέν εἶχε τίς ἴδιες εὐκαιρίες. Ἡ δικήσου ἡ πτώση εἶναι πολύ βαρύτερη, γιατί εἶχες πάρει πολλά. Καί «ἀπό αὐτόν πού πῆρεπολλά, θά ζητηθοῦν καί πολλά» (Λουκ. 12,48), εἶπε ὁ Θεός. Γι’ αὐτό λέει ἐδῶ ὁΓέροντας, μπορεῖ νά ἔχεις μικρότερα ἐλαττώματα ἀλλά νά μήν ἔχεις ἐλαφρυντικά.«Ἄν ἐξετάζει κανείς ἔτσι τόν ἑαυτό του, βλέπει ὅτι αὐτός ἔχει μεγαλύτερα κουσούριαἀπό τόν ἄλλον». Λέει κάπου ἀλλοῦ ὁ Γέροντας Παΐσιος: ἐγώ εἶμαι χειρότερος, γιατίμποροῦσα νά κάνω 10 θαύματα καί κάνω 9, ἀπό ἕναν ἐγκληματία πού μποροῦσε νάκάνει 100 φόνους καί ἔκανε 99. Γιατί, μέ ὅλα αὐτά πού μοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, τίςεὐλογίες, μποροῦσα νά κάνω 10 θαύματα καί κάνω 9, ἄρα εἶναι ἔλλειψη. Ἐνῶ ὁἄλλος πού συγκρατεῖ τόν ἑαυτό του καί δέν κάνει ἕναν φόνο, ἐνῶ θά ἔπρεπε νά τόν36

κάνει, εἶναι μεγάλη ἀρετή.«Ὕστερα βλέπει καί τίς ἀρετές τοῦ ἄλλου». Καθρεφτίζει τόν ἄλλον καί στίς ἀρετές,ὄχι μόνο στά κουσούρια. Βλέπεις τόν ἄλλον πού ἔχει μιά ταπείνωση, μιά ἀγάπη, μιάκαλοσύνη, εἶναι καλόκαρδος κ.λ.π. Γιά ψάξου. Τά ἔχεις ἐσύ αὐτά πού ἔχει ὁ ἄλλος;«Γιά νά δῶ, λέει, ὑπάρχει σ’ ἐμένα αὐτή ἡ ἀρετή; Ὄχι. Πώ πώ! Πόσο μακριά εἶμαιἀπό ἐκεῖ πού ἔπρεπε νά βρίσκομαι!». Ὁπότε, οὔτε ζηλεύεις τόν ἄλλον μέ τήν κακήἔννοια. Τόν ζηλεύεις μέ τήν καλή ἔννοια καί προχωρᾶς πνευματικά. Καλή ζήλεια νάἔχουμε. Νά θέλουμε νά φτάσουμε τόν ἄλλον στά πνευματικά.«Ὅποιος ἐργάζεται ἔτσι ἀπό ὅλα βοηθιέται, ἀλλοιώνεται μέ τήν καλή ἔννοια καίτελειοποιεῖται. Ὠφελεῖται ἀπό τούς Ἁγίους, ὠφελεῖται ἀπό τούς ἀγωνιστές,ὠφελεῖται ἀκόμα καί ἀπό τούς κοσμικούς», ἀκόμα καί ἀπό τούς ἀνθρώπους πού εἶναιδηλαδή ὑποταγμένοι στό πνεῦμα τοῦ κόσμου. «Γιατί, ἄν δεῖ ἕναν κοσμικό λ.χ. νάμήν ὑπολογίζει τόν ἑαυτό του, νά θυσιάζεται, λέει: ‘αὐτό τό φιλότιμο τό ἔχω ἐγώ; δέντό ἔχω, καί εἶμαι καί πνευματικός ἄνθρωπος!’». Πράγματι πολλές φορές οἱ κοσμικοίμᾶς βάζουν τά γυαλιά ἐμᾶς τούς χριστιανούς. Γίνεται π.χ. μπροστά σου ἕνα ἀτύχημακαί ἐνῶ ἐσύ ἀκόμα δέν ἐνεργοποιήθηκες, βλέπεις κάποιους κοσμικούς τρέχουν νάβοηθήσουν καί νά συμπαρασταθοῦν σάν νά εἶναι δικοί τους ἄνθρωποι. Καί λές: ‘ἐγώτί κάνω; Κοιτάω τόν ἑαυτό μου ἤ κοιτάω τόν Χριστό;’, πού λέει «πρέπει νά γίνειςκαλός Σαμαρείτης καί ὁ ἄλλος πλησίον σου». Αὐτό τό φιλότιμο πού ἔχει ἐκεῖνος, τόἔχω ἐγώ; «Ὁπότε προσπαθεῖ νά τόν μιμηθεῖ» ὁ πνευματικός ἄνθρωπος πού τάἀξιοποιεῖ ὅλα. «Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε νά κάνουμε πολλή δουλειά. Ὁ καλός Θεόςὅλα τά οἰκονομάει γιά τό καλό μας μέ σοφό τρόπο».Βλέπετε πόσο φωτισμένα εἶναι αὐτά πού λέει ὁ Γέροντας! Καί μᾶς βοηθάει πάραπολύ…ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : Ὅταν λές σ’ ἕναν δικό σου ἄνθρωπο, ἄς ποῦμε στό παιδί σου, μήν τό φορᾶςαὐτό, διαγράφει τό σῶμα σου καί δέν εἶναι σωστό, ἤ βάλε κάτι ἀπό πάνω σου,πέφτεις σέ κατάκριση;Ἀπ. : Ὄχι, βέβαια! Δέν κάνεις κατάκριση. Λές τό σωστό. Λές τήν ἀλήθεια.Ἐρ. : Ἔχεις τό δικαίωμα δηλαδή; Γιατί ἔρχεται ἡ ἀπάντηση… καί ἐσύ στά 70 βάφειςτό μαλλί σου, φορᾶς κόκκινα… μέ ποιό δικαίωμα κρίνεις ἐμένα;Ἀπ. : Ἔ, ναί, πρέπει κι ἐσύ νά διορθωθεῖς! «Βγάλε πρῶτα τό δοκάρι ἀπό τό μάτισου…» (Ματθ. 7,4), μή βάφεις τά μαλλιά σου… Καί μετά νά προσέξουμε καί πῶς θάτό ποῦμε. Πολλές φορές λέμε κάτι στό παιδί μας προβάλλοντας ὡς μέτρο τῶνπάντων τόν ἑαυτό μας: Ἐγώ ὁ πατέρας σου, ἡ μάνα σου, τό κάνω αὐτό τό πράγμα;Δηλαδή τό κριτήριο τῶν πάντων εἶμαι ἐγώ. Ἔ, ἄν τό πεῖς ἔτσι στό παιδί, φυσικά καίθά σέ ἀπορρίψει.Ἐρ. : Κατευθείαν θά σοῦ πεῖ τό δικό σου σφάλμα…Ἀπ. : Ἀκριβῶς, θά σοῦ πεῖ τό σφάλμα σου. Ἐνῶ τό κέντρο τῶν πάντων εἶναι ὁ37

Χριστός. Ἄν λοιπόν στό παιδάκι ἔχεις κάνει σωστή ἀγωγή ἀπό μικρό καί τοῦ ἔχειςδώσει τό σωστό κριτήριο, πού δέν εἶμαι ἐγώ -ὁ μπαμπάς, ἡ μαμά- γιατί κι ἐγώ κάνωλάθη, τότε κάνεις σωστή δουλειά. Πρέπει νά δίνουμε πάντοτε τόν Χριστό στά παιδιά.Τά καταστρέφουμε τά παιδιά ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, οἱ μεγάλοι. Γιατί οὐσιαστικάἱκανοποιοῦμε τά πάθη μας πάνω στά παιδιά. Προβάλλουμε τόν ἐγωισμό μας, τήνὑπερηφάνειά μας καί θέλουμε νά τά κάνουμε κατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωσή μας καί ὄχικατ’ εἰκόνα καί ὁμοίωση τοῦ Θεοῦ. Ἔχουμε σάν πρότυπο τόν ἑαυτό μας καί τούςδίνουμε σάν πρότυπο τόν ἑαυτό μας. Λάθος! Τελείως λάθος. Δέν εἶναι δοῦλος σου τόπαιδί οὔτε εἶναι προορισμένο νά μοιάσει σέ σένα. Εἶναι προορισμένο νά μοιάσειστόν Θεό, ὅπως καί ἐσύ εἶσαι προορισμένος νά μοιάσεις στόν Θεό. Ἐπειδή δέν ζοῦμεσωστά ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τόν προορισμό μας, περνᾶμε λάθος μηνύματα καί στά παιδιά.Ἄν αὐτή ἡ κοπέλα πού ντύνεται ἄσεμνα, φοβόταν τόν Θεό, δέν θά τό ἔκανε. Ἀλλάτῆς ἔχεις μάθει νά φοβᾶται τόν Θεό; Ἤ τῆς ἔχεις μάθει νά φοβᾶται ἐσένα; Ἐκεῖ εἶναιτό λάθος. Νά μάθει νά φοβᾶται τόν Θεό, ὁ Ὁποῖος τήν βλέπει παντοῦ, τήνπαρακολουθεῖ παντοῦ καί κάποια στιγμή θά λογοδοτήσει μπροστά στόν Θεό γιά τίςπράξεις της καί γιά τόν σκανδαλισμό πού προξένησε σέ τόσες ψυχές, πού τήν εἶδανἔτσι.Ἀλλά, δυστυχῶς, τό ἐπαναλαμβάνω, δέν λέμε αὐτά τά πράγματα στά παιδιά. Δένδίνουμε στά παιδιά τό κέντρο, τό Α καί τό Ω πού εἶναι ὁ Χριστός. Ἀλλα κέντρα τούςδίνουμε καί κυρίως τούς δίνουμε τόν ἑαυτό μας. Αὐτό εἶναι τό μεγάλο λάθος στήνἀγωγή. Καί τό δεύτερο πού τούς δίνουμε εἶναι ὁ ἑαυτός τους. Τά κάνουμε κι αὐτάκέντρο τοῦ κόσμου. Τούς τρέφουμε τόν ἐγωισμό μέ τίς κολακεῖες καί ὅλα τάσχετικά. Αὐτό εἶναι κάτι πού ἀρρωσταίνει τά παιδιά. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναιφτιαγμένος νά λειτουργεῖ ἐγωκεντρικά, νά ἔχει κέντρο τόν ἑαυτό του. Δέν μπορεῖς νάζήσεις ἔχοντας κέντρο τόν ἑαυτό σου, γιατί εἶσαι ἑτερόφωτος. Εἶσαι ἐξαρτημένος. Ὁἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος, εἶναι κτιστός, δέν ἔφτιαξε μόνος του τόν ἑαυτό του, δένεἶναι αὐθύπαρκτος. Ὅταν λοιπόν τοῦ δίνεις γιά κέντρο τόν ἑαυτό του, τοῦ δίνεις τόκενό. Γι’ αὐτό τό παιδί μετά χάνεται, δέν ξέρει ἀπό ποῦ νά πιαστεῖ, ἀφοῦ οὐσιαστικάεἶναι ἀνύπαρκτο, δέν ὑπάρχει. Ὁ ὄντως Ὤν εἶναι ὁ Θεός. Ἄν δέν πιαστεῖς ἀπό αὐτόνπού ὑπάρχει πραγματικά, χάνεσαι. Δηλαδή ὁ ἐγωκεντρισμός καί ὁ ἐγωισμός, πούκαλλιεργοῦμε, εἶναι ὁ χαμός. Αὐτή εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς ψυχῆς μας. Δέν μπορεῖ ὁἄνθρωπος νά σταθεῖ ἀπό μόνος του. Πρέπει νά τούς ἐξαρτήσεις ὅλους καί τό παιδάκισου καί τούς πάντες ἀπ’ τόν Χριστό, ἄν θέλεις πραγματικά νά τούς βοηθήσεις.Ἄν τό παιδάκι αὐτό ἀπό μικρό δεχτεῖ αὐτή τήν ἀγωγή, δέν θά φτάσει νά κάνει αὐτάτά πράγματα. Ἤ ἄν τό κάνει μιά φορά, ἄς ποῦμε, στά δώδεκα πού θά δεῖ τίς ἄλλεςσυμμαθήτριες, ἀμέσως θά τό διορθώσει. Ἄν τοῦ πεῖς: παιδί μου αὐτό ὁ Θεός δέν τόθέλει γιά αὐτόν καί γιά αὐτόν τόν λόγο, θά τό καταλάβει. Ἀλλά, ὅταν φτάσει στάτριάντα, ἔχει πετάξει τό πουλάκι, ὅπως λέει καί ὁ π. Πορφύριος. Ἔχει φτιάξει μιάδιεστραμμένη συνείδηση καί λέει: «Γιατί κάνω κακό; Δέν κάνω κανένα κακό».Ἐρ. : Σοῦ λέει καί κάτι ἄλλο, ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὅλο ἀγάπη καί ἀλλοίμονο ἄνκοιτάζει τί θά φορέσω καί αὐτά.. τήν ψυχή θά κοιτάξει ὁ Θεός.38

Ἀπ. : Θά τοῦ ποῦμε πολύ ἁπλά: ὁ Θεός, ὅπως ἀγαπάει ἐσένα παιδί μου, ἀγαπάει καίτούς ἄλλους, πού σέ βλέπουν καί σκανδαλίζονται. Γιά χάρη τῶν ἄλλων, λοιπόν, θάπρέπει νά συμμαζευτεῖς. Ἔχεις δικαίωμα νά σκανδαλίζεις τούς ἄλλους; Δέν ἔχειςδικαίωμα. Τί λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; «Οὐ μή φάγω κρέα εἰς τόν αἰῶνα γιά νά μήνσκανδαλίσω τόν ἀδελφό μου» (Α΄Κορ. 8,13). Ἐνῶ δέν εἶναι κακό νά φᾶς κρέας.Ἀλλά λέει δέν θά ξαναφάω ποτέ, στόν αἰῶνα, ἀφοῦ κάποιοι πού μέ βλέπουν νά τρώωεἰδωλόθυτα, χάνουν τήν ψυχή τους ἀπό αὐτό. Κάποιοι χριστιανοί ἀπό πολύεὐαισθησία δέν ἀγόραζαν ἀπό τά κρέατα πού εἶχαν προσφερθεῖ στούς δαίμονες καίστίς θυσίες τῶν εἰδωλολατρῶν καί μετά τά πουλοῦσαν στά κρεοπωλεῖα. Κάποιοιἄλλοι ἔλεγαν: ἄς πάρουμε καί τί ἔγινε; Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἔλεγε, ἐπειδή κάποιοισκανδαλίζονται καί νομίζουν ὅτι τρῶμε τροφές δαιμονισμένες, νά μήν παίρνουμε.Ἀφοῦ λοιπόν λές κι ἐσύ ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, ἐσύ πόσο ἀγαπᾶς τόν Θεό; Ὁ Θεόςβέβαια σ’ ἀγαπάει, ἀλλά ἀγαπάει καί ὅλους τούς ἄλλους. Ἄν ἀγαπᾶς, ὅμως, κι ἐσύτόν Θεό, θά προσπαθήσεις νά τηρήσεις αὐτά πού λέει. Καί ἡ πρώτη ἐντολή, πού λέειὁ Θεός, εἶναι ν’ ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου. Τόν ἀγαπᾶς τόν πλησίον σου μ’ αὐτόπού κάνεις; Δέν τόν ἀγαπᾶς, γιατί μέ τήν προκλητική σου ἐμφάνιση τόν σπρώχνειςστήν ἁμαρτία.Ἐρ. : Πάτερ, ἀπό τίς δυσκολίες τῆς ζωῆς μας μαθαίνουμε καί προχωρᾶμε μπροστά.Ὅμως βλέπουμε σέ κάποιους ὅτι ὅταν ἔρθει μιά δυσκολία, τό παίρνουν διαφορετικάκαί φεύγουν τελείως μακριά ἀπ’ τόν Θεό. Δηλαδή ὑπάρχουν κάποιες κυρίες πούχάνουν τόν ἄνδρα τους καί δέν πατᾶνε στήν Ἐκκλησία ἤ γίνεται σέ κάποιο παιδί ἕναἀτύχημα καί φεύγουν πιό μακριά. Τούς βλέπεις καί τούς λυπᾶσαι. Πῶς μπορεῖς νάτούς βοηθήσεις;Ἀπ. : Μόνο ἄν προσευχηθεῖς καί παρακαλέσεις τόν Θεό νά τούς ἀνοίξει τήν ψυχή καίθελήσουν κι αὐτοί νά βοηθήσουν τόν ἑαυτό τους. Διότι τό πρόβλημα εἶναι ὅτι δένθέλουν. Γιατί τό παθαίνουμε αὐτό, ξέρετε; Ἐνῶ ὁ Θεός δίνει ἕνα φάρμακο, ὁ ἄλλος,ἀντί νά θεραπευτεῖ, ἀρρωσταίνει πιό πολύ. Γιατί δέν τό παίρνει τό φάρμακο τοῦΘεοῦ. Κάνει ἀκόμα μία ἁμαρτία δηλαδή. Ἔρχεται ὁ γιατρός νά σέ κάνει καλά καίτόν κλωτσᾶς. Ἔτσι, χίλιες φορές θά μείνεις ἀθεράπευτος, γιατί αὐτά εἶναι τάγιατρικά τοῦ Θεοῦ, ἕνας θάνατος, μιά καταστροφή κ.λ.π. γιά νά συνέλθεις ἀπ’ τόνμεγάλο σου ἐγωισμό, τήν μεγάλη σου ὑπερηφάνεια.Ἐρ. : Ὑπάρχουν κάποια χωριά πάνω στήν Πίνδο, πού οἱ χῆρες δέν πηγαίνουν στήνἘκκλησία… καί ἐνῶ τίς παρακαλάει ὁ ἱερέας…Ἀπ. : Μά σᾶς εἶπα πιστεύουμε τίς παραδόσεις τοῦ κόσμου καί ὄχι τόν Θεό. Λέμε ὅτιπιστεύουμε στόν Θεό, ἀλλά λέμε ψέματα. Πιστεύουμε αὐτά πού θά πεῖ ἡ κυρα-Κατίνα, αὐτά πού θά πεῖ ὁ κοινωνικός περίγυρος καί ὄχι αὐτά πού λέει ὁ Θεός.Πόσοι ἄνθρωποι κάνουν ξεματιάσματα; Πόσες φορές τό ἔχουμε πεῖ; Καί ὅλο αὐτόἀκούω. Καί μόνο ἄν τούς ρωτήσω, γιατί διαφορετικά οὔτε τούς πάει τό μυαλό ὅτιεἶναι ἁμαρτία νά κάνεις ἤ νά δέχεσαι ξεμάτιασμα. Ἀλλά, γιατί τά κάνουμε ὅλα αὐτά;Γιατί λένε: ὅλος ὁ κόσμος ἔτσι κάνει… τώρα τί λένε οἱ παπᾶδες…Ἤ νά πᾶμε στόν μάγο! Γιατί μᾶς ἔκαναν μάγια καί γιά νά λύσουμε τά μάγια, ποῦ θά39

πᾶμε; Σέ ἕναν τέτοιο πάλι… Ποῦ τό βρῆκες αὐτό; «Μοῦ τό εἶπε», λέει, «κάποια».Ἀφοῦ τῆς τό εἶπε κάποια εἶναι νόμος. Τί λέει ὁ Θεός δέν τό ἐξετάζει. Γι’ αὐτό δένἔχουμε σωστά κριτήρια.Ἐρ. : Πάτερ ὁ 69 ψαλμός εἶναι γιά πονοκεφάλους;Ἀπ. : Ἄν σᾶς λένε γιά πονοκεφάλους, γιά ξεματιάσματα καί γιά μάγια, θά τούςστέλνετε κατευθείαν στόν Πνευματικό.Ἐρ. : Στήν καθημερινότητα…Ἀπ. : Κάθε μέρα νά τούς στέλνεις στόν Πνευματικό… γιά νά τούς γίνει βίωμα. Γιατίκατά βάθος ὁ ἄνθρωπος δέν θέλει νά ταπεινωθεῖ καί ψάχνει νά βρεῖ ἄλλους τρόπους,ἀνθρώπινες παρηγοριές. Οὔτε νά τίς ἀκοῦτε νά ἐξομολογοῦνται σέ σᾶς, νά τίςστέλνετε στόν Πνευματικό. «Μή μοῦ τά λές ἐμένα, πήγαινε νά τά πεῖς στόνΠνευματικό». Ἔτσι θά βοηθηθοῦν. Ἄν θέλετε νά βοηθήσετε τούς ἀνθρώπους, νάτούς στέλνετε γιά ἐξομολόγηση. Τό πιό ἀπαραίτητο πράγμα, εἰδικά στίς μέρες μας,εἶναι οἱ ἄνθρωποι νά ἐξομολογοῦνται, γιατί ἔχει τόσο πολύ περισσέψει τό κακό καί ἡἁμαρτία, πού κολυμπᾶμε μέσα στούς δαίμονες. Στήν κυριολεξία κολυμπᾶμε μέσαστίς δαιμονικές ἐνέργειες. Ὄχι πονοκεφάλους… ἀπορίας ἄξιο πῶς ὑπάρχουμε καίδέν μᾶς ἔχουν ρημάξει ἀκόμα οἱ δαίμονες!Ἐρ. : …………………….Ἀπ. : Αὐτό πού τρέμει περισσότερο ἀπό ὅλα ὁ διάβολος εἶναι ἡ Θεία Κοινωνία καί ἡἐξομολόγηση. Αὐτά τά δύο πράγματα.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης40

Ἡ κακή χρήση τῶν μέσων πού μᾶς δίνει ὁ Θεός γιά τήν σωτηρία μαςΛέγαμε τήν προηγούμενη φορά μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ, σχετικά μέ τά μέσα, πού μᾶςδίνει ὁ Θεός, γιά νά πετύχουμε τόν τελικό μας σκοπό. Ἀρχίσαμε νά κάνουμε κάποιαθέματα, πού ἔχουν σχέση μέ τόν ἄνθρωπο, μέ ἐμᾶς δηλαδή τούς ἴδιους καί νάπροσπαθοῦμε νά ἀπαντᾶμε σ’ αὐτά τά λεγόμενα ὑπαρξιακά ἐρωτήματα: «Γιατίὑπάρχουμε», «ποιοί εἴμαστε», «ποῦ πηγαίνουμε», «ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ζωῆςμας;».Εἴχαμε πεῖ, ὅτι ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι ὁ Θεός. Πλαστήκαμε ἀπό τόν Θεό, γιάτόν Θεό καί μάλιστα ὄχι μόνο γι’ αὐτήν τήν ζωή, ἀλλά γιά νά εἴματε αἰώνια μέ τόνΘεό. Σ’ αὐτόν τόν ἀγῶνα νά εἴμαστε συνεχῶς καί πάντα μέ τόν Θεό, ἔρχεται ὁ ἴδιος ὁΘεός καί μᾶς βοηθάει μέ πάρα πολλά μέσα, μέ πνευματικά καί ὑλικά ὅπλα. Ὅλααὐτά τά ὑλικά ἀγαθά πού μᾶς δίνει, εἶναι οὐσιαστικά μέσα γιά νά πετύχουμε τήνσωτηρία μας, ἄν ἐμεῖς δέν κάναμε κακή χρήση, γιά τήν ὁποία θά μιλήσουμε σήμερα.Ἐκτός ὅμως ἀπό τά ἐξωτερικά ἀγαθά πού μᾶς δίνει ὁ Θεός, ὅπως εἶναι ἡ περιουσία,οἱ τιμές, ὁ πλοῦτος, ἡ προσωρινή εὐτυχία πού ἔχουμε καί ἀπολαμβάνουμε πολλέςφορές, μᾶς δίνει καί τά καλά τῆς φύσεως. Μᾶς δίνει τόν νοῦ, τήν κρίση, τήνἀντίληψη, τήν εὐστροφία, τήν ἀκεραιότητα στίς αἰσθήσεις μας, στά μέλη μας, στόσῶμα μας, στήν ψυχή μας.Τέλος, μᾶς δίνει, προπάντων, ὐπερφυσικά ἀγαθά. Μᾶς δίνει τό Ἅγιο Πνεῦμα, τόΒάπτισμα, τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τό Χρῖσμα. Αὐτά εἶναι τάκατεξοχήν ὅπλα μέ τά ὁποῖα μποροῦμε νά πετύχουμε τόν σκοπό μας, δηλαδή νάεἴμαστε αἰώνια μέ τόν Θεό, ξεκινώντας ἀπό ἐδῶ καί τώρα, γιατί ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦξεκινάει ἀπό ἐδῶ καί συνεχίζεται αἰώνια.Δυστυχῶς, ὅμως, ἐμεῖς αὐτά ὅλα -κατά κανόνα- δέν τά χρησιμοποιοῦμε γιά τήνσωτηρία μας. Κάνουμε κακή χρήση σέ ὅλα αὐτά τά ἀγαθά, τά μέσα, πού δίνει ἡἀγάπη τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο.Λέει λοιπόν ὁ ἅγιος: «Σκέψου ἀδελφέ μου, τήν κακή χρήση πού ἔχεις κάνει μέχριτώρα στά μέσα καί στά ὄργανα πού σοῦ χάρισε ὁ Θεός, γιά νά πετύχεις τήν σωτηρίασου. Σκέψου πῶς χρησιμοποίησες μέχρι τώρα τά ἐσωτερικά χαρίσματα τοῦπνεύματός σου». Δές πρῶτα, λέει, δηλαδή τίς πνευματικές δυνατότητές σου. Πῶςχρησιμοποίησες τήν ἐξυπνάδα σου, τό μυαλό σου, τήν κρίση πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός,ὅλη αὐτήν τήν σοφία πού ὑπάρχει στό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου, ποῦ κατεύθυνες τίςσκέψεις σου, πῶς χρησιμοποίησες τήν ἱκανότητα τῆς διακρίσεως πού ἔχεις, πῶςχρησιμοποίησες τήν συνείδησή σου, ἄν ὑπάκουσες στήν συνείδησή σου ἤ ὄχι. Θάδεῖς ὅτι, κατά κανόνα, ὅλα αὐτά δέν τά χρησιμοποίησες γιά τό καλό σου. Μήπως,41

μάλιστα, παίρνοντας ἀφορμή ἀπό αὐτά, ἐργάστηκες, ὄχι γιά τήν σωτηρία σου, ἀλλάγιά τήν ἀπώλειά σου μέ τίς κακές σκέψεις, τίς κατακρίσεις, μέ τήν κακή χρήση ὅλωντῶν πνευματικῶν σου δυνάμεων.«Καί ἀκόμα ἐκεῖνο τό φῶς πού σοῦ ἐμπιστεύτηκε ὁ Θεός στό βάπτισμα, ἐσύ τόἔθαψες κάτω ἀπό πολλά πάθη καί ἀπό πολλές ἁμαρτίες. Καί ἐνῶ θά ἔπρεπε, κάτωἀπό αὐτό τό φῶς, ἐσύ νά βρεῖς κι ἄλλο φῶς καί νά φωτίσεις καί ἄλλους ἀνθρώπους,ἐσύ ἐργάστηκες τό κακό καί μπῆκες περισσότερο στό σκοτάδι. Πολλές φορές αὐτήντήν ἐλπίδα καί τήν εὐκολία τῆς συγχώρησης καί τῆς θεραπείας πού παίρνεις κατά τήνἐξομολόγηση τήν χρησιμοποίησες κακῶς καί παρακινήθηκες σέ περισσότερες ὕβρειςκαί κακίες ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ». Κατά κάποιον τρόπο ἐκμεταλλεύτηκες τήνἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος κάθε φορά πού πήγαινες κοντά Του ζητώνταςσυγχώρεση, σέ συγχωροῦσε. Πίστεψες καί θεώρησες τότε πώς -κατά κάποιον τρόπο-εἶναι «τοῦ χεριοῦ σου» ὁ Θεός καί ὅτι εὔκολα θά πετύχεις τήν σωτηρία σου καί ἄςκάνεις πολλές ἁμαρτίες καί ἄς ἐπιμένεις στίς ἁμαρτίες... Αὐτό ὅμως εἶναι ἕναὀλέθριο τέχνασμα τοῦ διαβόλου.Ἡ εὐκολία μέ τήν ὀποία παίρνουμε τήν συγχώρεση στήν ἐξομολόγηση, πολλές φορέςμᾶς γίνεται ἀφορμή ἐξαπάτησης. Αὐτό, βέβαια, δέν συμβαίνει γιατί ὁ Θεός εἶναιἀγαθός καί μᾶς συγχωρεῖ, ἀλλά γιατί ἐμεῖς δέν ἔχουμε καταλάβει, ὅτι δέν ἀρκεῖἁπλῶς ἡ συγχώρηση ἀλλά ὁ σκοπός εἶναι νά θεραπευτεῖ ἡ ψυχή μας. Καί, ὅσοπερισσότερο ἐπιμένουμε στήν ἁμαρτία, τόσο περισσότερο ἑδραιώνεται μέσα μας ἡἁμαρτία. Ἀκόμα κι ἄν ἐξομολογεῖσαι κάθε φορά πού ἁμαρτάνεις, προχωράει μέσασου ἡ κακή συνήθεια καί τελικά μένεις ἀθεράπευτος καί δέν κάνεις τίποτα. Ἀκόμαλοιπόν κι αὐτά τά ὑπερφυσικά ἀγαθά, ἐσύ τά χρησιμοποίησες μέ κακό τρόπο.«Ἕνα εἶναι βέβαιο, ὅτι ἀνώφελα ἔλαβες τόσες ἐσωτερικές καί ἐξωτερικές βοήθειεςἀπό τήν Θεία Χάρη, τίς ὁποῖες, ἄν τίς λάμβαναν πολλοί ἄπιστοι, πολλοί αἱρετικοί καίπολλοί ἄλλοι ἁμαρτωλοί, σίγουρα θά τίς χρησιμοποιοῦσαν μέ μεγάλη ἐπιμέλεια,ὥστε μέ αὐτές νά σωθοῦν, ὅπως λέει ὁ Κύριος κατακρίνοντας τούς ἀκροατές Του».Ὁ ἄνθρωπος δέν πιάνεται πουθενά... ὅπως λέμε λαϊκά. Ἦρθε ὁ ἴδιος ὀ Χριστός μᾶςμίλησε κι ἐμεῖς Τόν περιφρονήσαμε. Καί ἔλεγε ὁ Κύριος μας: «οὐαί σοι, Χοραζίν,οὐαί σοι, Βηθσαϊδά καί σύ Καπερναούμ» (Ματθ. 11,21). Ἦταν οἱ πόλεις στίς ὁποῖεςμίλησε πολλές φορές καί αὐτές ἄλλες τόσες Τόν περιφρόνησαν. Σήμερα, ἄν πᾶτεστήν Καπερναούμ, θά δεῖτε ὅτι εἶναι ἕνας σωρός ἀπό πέτρες... Δέν ὑπάρχειΚαπερναούμ, γιατί ἀκριβῶς περιφρόνησε τόν Χριστό. Τό εἶχε προφητεύσει ὁΧριστός, ὅτι δέν θά μείνει τίποτα: «Θά κατέβεις ὡς τόν Ἅδη, ἐσύ πού ἀνέβηκες ὡςτόν Οὐρανό» (Ματθ. 11,23). Γιατί ἀνέβηκε ὡς τόν οὐρανό; Γιατί ἡ Καπερναούμἦταν τό κέντρο τῆς ἱεραποστολικῆς δράσης τοῦ Χριστοῦ μας. Ἀπό ἐκεῖ ἀνέβαινε καίπήγαινε στά γύρω χωριά καί μιλοῦσε καί κήρυττε ἀκούραστα.. μᾶλλον μέ μεγάληπροθυμία... ἀλλά καί πολύ κόπο. Κι ὅμως πόσοι Τόν πίστεψαν; Πόσοι Τόν δέχθηκαν;Πόσοι τελικά μείνανε μαζί Του; Πολλοί λίγοι. Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Χριστός μας: «Ἄναὐτά πού λέω σέ σᾶς, τά ἔλεγα στήν Τύρο καί στήν Σιδώνα, πού ἦταν πόλεις42

εἰδωλολατρικές, πολλοί θά ἐπιστρέφανε. Γιατί, οἱ ἄνθρωποι ἀπό τήν πολλή ἁμαρτίαεἶναι πολύ ταλαιπωρημένοι καί εἶναι πιό δεκτικοί.Ἀλλοίμονο καί σέ μᾶς λοιπόν σήμερα πού ἀκοῦμε πολλά πράγματα, ἀκοῦμε τόνΧριστό μας νά μᾶς μιλάει στήν Ἐκκλησία, μέ τά Ἅγια Εὐαγγέλια, μέ τούς ἅγιουςΠατέρες, πού μᾶς ἀναλύουν τό Εὐαγγέλιο κι ὅμως δέν ἀλλάζουμε ζωή. Τά ἀκοῦμεκάπως ἐγκυκλοπαιδικά, ἔτσι γιά νά ἀκούσουμε καί κάτι καινούριο καί ἔπειτασυνεχίζουμε τήν ζωή μας. Γι’ αὐτό λέει κι ἐδῶ ὁ ἅγιος: «ἀνώφελα σοῦ δόθηκαν ὅλααὐτά τά δῶρα». Ἄν ὁ Θεός τά ἔδινε σέ κάποιους ἄλλους, ἀκόμα καί μουσουλμάνους,κατατρεγμένους, εἰδωλολάτρες καί ταλαιπωρημένους ἀπό τήν ἁμαρτία, πού τέτοιοιὑπάρχουν πάρα πολλοί στόν κόσμο σήμερα, ἴσως νά μετανοοῦσαν πολύ καλύτερα,ἀπ’ ὅ,τι μετανοοῦμε ἐμεῖς.Ἡ Ἐλλάδα παρόλο πού εἶναι ὀρθόδοξη χώρα καί ὁ κάθε βαπτισμένος Ἕλληνας ἔχειμέσα του τόν ἴδιο τόν Θεό, τό Ἅγιο Πνεῦμα κι ὅμως πολλές φορές ὁ καθένας ἀπό μᾶςτούς βαπτισμένους εἶναι πολύ χειρότερος ἀπό τούς ἀβάπτιστους. Θά ἀναρωτηθεῖτεγιατί. Γιατί, ὅπως εἶπε ὀ Χριστός μας, μέ τό βάπτισμα φεύγουν τά δαιμόνια πούὑπάρχουν μέσα μας, ὅμως, ἄν ὁ ἄνθρωπος δέν προσέξει, θά γυρίσει τό καθένα ἀπόαὐτά τά δαιμόνια καί θά φέρει μαζί του ἄλλα ἑπτά δαιμόνια. Αὐτό φαίνεται, ὅτι ἔχειγίνει στόν λαό μας σήμερα. Γι’ αὐτό βλέπετε ὅτι οὐσιαστικά ὑπάρχει κι ἕνας διωγμόςστόν ὀρθόδοξο λαό, στήν Ἐκκλησία μας σήμερα ἀπό τούς ἄλλους πού ὑποτίθεται ὅτιεἶναι χριστιανοί, ἀλλά δέν εἶναι. Ἄν δεῖτε τί γίνεται στά σχολεῖα μας, στήν παιδεία,στήν κυβέρνηση… Ἐμεῖς ἐπιλέξαμε αὐτήν τήν κυβέρνηση, ἐμεῖς τούς δώσαμε τήνθέση καί τώρα μᾶς λένε ὅτι θά καταργήσουν τά θρησκευτικά ἤ ὅτι θά τά κάνουνπροαιρετικά καί τόσα ἄλλα ἀκόμα πράγματα πού προωθοῦνται. Ὅμως καί ἡ βάσηεἶναι διεφθαρμένη, δηλαδή ἐμεῖς, ὁ λαός... γιατί ἐμεῖς τούς ἐπιλέξαμε γιά νάπαίρνουν ἀποφάσεις. Καί βλέπετε, ὅταν, ἄς ποῦμε ἕνας ἐκπαδευτικός στό σχολεῖοθέλει νά πεῖ κάτι γιά τόν Χριστό, νά μήν μπορεῖ πλέον, γιατί θά βρεθεῖ κάποιοςμαθητής καί θά τόν καταγγείλει στόν σύμβουλο. Ὑπάρχει δηλαδή ἕνας διωγμός,γιατί τό κράτος μας ἔχει γίνει ἄθεο, καθώς καί ἡ παιδεία μας. Τά βιβλία μας εἶναιτελείως ἄθεα καί ἀνήθικα. Γιατί φτάσαμε νά ἔχουμε αὐτόν τόν διωγμό; Γιατί,ἀκριβῶς, δέν προσέξαμε νά ἔχουμε καί νά κρατήσουμε αὐτά τά χαρίσματα, αὐτά τάδῶρα τοῦ Θεοῦ, τά ὁποῖα μᾶς τά δίνει ὁ Θεός ἄφθονα, ἀλλά ἐμεῖς δέν τά ἀξιοποιοῦμεγιά τό καλό μας, τά χρησιμοποιοῦμε λάθος κάνοντας κακό στόν ἑαυτό μας.«Σκέψου, ἔπειτα, ὅτι τόσο τά ἐξωτερικά καλά, ὅσο καί τά καλά τῆς φύσεως, τάκακομεταχειρίστηκες». Εἴπαμε τά ἐξωτερικά καλά εἶναι ὁ πλοῦτος, τό σπίτι πούἔχουμε, τό αὐτοκίνητο, τό τηλέφωνο ἀκόμα πού ἔχουμε, ὅλα εἶναι ἀγαθά, εἶναι δῶραΘεοῦ. Πόσο καλά τά χρησιμοποιήσαμε; Μᾶλλον τά κακομεταχειριστήκαμε, ὅπως καίτά καλά τῆς φύσεως: τό σῶμα πού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός, τήν ἀρτιμέλεια, τήν εὐστροφίακ.λ.π. «Ἐνῶ θά ἔπρεπε αὐτά ὅλα τά κτίσματα νά ἦταν γιά σένα μία σκάλα γιά νάἀνεβαίνεις στόν Κτίστη». Γι’ αὐτό ἔκανε ὁ Θεός τό σύμπαν, ὅλες αὐτές τίς ὀμορφιές,γι’ αὐτό σοῦ δίνει καί ὅλα αὐτά τά ἀγαθά καί σέ ἔχει βάλει σάν ἕνα πριγκηπόπουλο43

μέσα στό σύμπαν, γιά νά ἀνεβαίνεις σάν σέ σκάλα μέσω αὐτῶν στόν Ἴδιο.«Ἀντί ὅμως ἐσύ νά τά χρησιμοποιήσεις αὐτά σάν σκάλα γιά νά ἀνέβεις στόν Θεό, τάἔκανες τοῖχο διαχωρισμοῦ σου ἀπό τόν Θεό». Τά αὐτονόμησες, τά λάτρεψες αὐτάκαθεαυτά. Ὕψωσες τείχη γύρω σου, τά ὁποῖα τά ἔχτισες ἀκριβῶς μέ αὐτά τά ἀγαθάπού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός. Σοῦ ἔδωσε χρήματα κι ἐσύ ἔγινες ἄπληστος, ἐγωιστής,ἀνελεήμων καί κενόδοξος. Σοῦ ἔδωσε καλή σύζυγο, παιδιά.. κι ἐσύ ἔγινες πάλιἐγωιστής, ὑπερηφανεύτηκες, ἔκανες κακή χρήση, ἀντί νά δοξολογήσεις τόν Θεό. Σοῦἔδωσε γνώσεις καί ἀντί νά τίς χρησιμοποιήσεις γιά νά δοξασθεῖ ὁ Θεός, ἐσύ τίςχρησιμοποίησες γιά νά ἀπολαύσεις ἐγωιστικά, γιά νά προβληθεῖς ἤ γιά νά ἐπιβληθεῖςστούς ἄλλους. Δυστυχῶς, αὐτό εἶναι τό ἐμπόδιο. Λέμε μερικές φορές: - Γιατί ὁ Θεόςδέν μέ βοηθάει; Μά, ἀκριβῶς, γιατί ἔχεις χτίσει τεῖχος γύρω σου καί ἐνῶ ἐκχέεται ἡΧάρις, δέν περνάει ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ. Συνεχῶς ὁ Θεός εὐλογεῖ τόν κόσμο. Ὁ Θεόςἀναλήφθηκε σέ στάση εὐλογίας. Ἔφυγε στόν οὐρανό εὐλογώντας μας. Ἔτσι εἶναικαί τώρα, εὐλογεῖ. Καί ἔτσι πάλι θά ἔρθει, ἀπό τόν οὐρανό καί θά εἶναι καί ἕνασημάδι γιά νά Τόν διακρίνουμε ἀπό τόν Ἀντίχριστο, πού θά ἔρθει ἀπό κάτω. ὉΧριστός μας, ὅμως, θά ἔρθει ἀπό τόν οὐρανό, ὅπως ἔφυγε. Κι ὅμως ἐμεῖς δένπαίρνουμε αὐτήν τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, γιατί ἔχουμε περιχαρακωθεῖ, ἔχουμε χτίσειγύρω μας τείχη μέ τά ἀγαθά αὐτά πού μᾶς ἔχει δώσει κάνοντας κακή χρήση. Καίἐνδιαφέρεται ὁ καθένας μόνο γιά τόν ἑαυτό του ἤ ἔστω και γιά τήν οἰκογένειά του...Ἔτσι ὅμως ἔχει φτιάξει ἕνα μεγάλο ἐγώ.«Τά χρησιμοποίησες τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ ὄχι σάν μέσο γιά νά πλησιάσεις τόν Θεό,ἀλλά σάν ὅπλα γιά νά Τόν πολεμᾶς». Αὐτό εἶναι πόλεμος πρός τόν Θεό, γιατί ὁ Θεόςεἶναι ἡ ἄπειρη ἀγάπη καί σέ ἔπλασε ἔτσι, ὥστε νά γίνεις ἕνα μαζί Του, νά κοινωνεῖςμαζί Του. Ὁπότε χτίζοντας ἐσύ τοῖχο γύρω σου, σηκώνεις πόλεμο ἐναντίον Του.«Καί θέλησες μέ τά ἴδια αὐτά τά δῶρα τοῦ Θεοῦ νά ἱκανοποιήσεις τίς αἰσθήσεις σουκαί ἔτσι νά ντροπιάσεις τόν Δημιουργό σου». Νά γίνεις ἕνας ἄνθρωπος ζωώδης, ἕναςἄνθρωπος τῶν ἐνστίκτων ντροπιάζοντας τόν Δημιουργό.«Ἄχ, ἀδελφέ μου! Αὐτή εἶναι ἡ ὑπηρεσία πού προσφέρεις στόν Θεό; Ἀλλά μέ αὐτόφαίνεται σάν νά Τοῦ λές ‘ἐγώ δέν θέλω νά Σέ ὑπηρετῶ καθόλου’». Ἐνῶ αὐτός εἶναιὁ κύριος σκοπός τῆς ζωῆς μας, νά προσφέρουμε ὑπηρεσία στόν Θεό, νά κάνουμε μίασυνεχή Θεία Λειτουργία, νά δοξολογοῦμε τόν Θεό, νά Τόν ὑπηρετοῦμε, νάμιμηθοῦμε τούς ἀγγέλους πού ὑπηρετοῦν καί δοξολογοῦν συνέχεια τόν Θεό. Κατάμίμηση τῶν ἀγγέλων πρέπει νά λειτουργοῦν καί οἰ ἄνθρωποι. Κι ὅμως! Πόσοὑπηρετοῦμε τόν Θεό; Πόσο χρόνο δίνουμε καθημερινά στόν Θεό;«Ἄχ ἀδελφέ μου! Μ’ αὐτό φαίνεται σάν νά τοῦ λές: ‘Σύντριψες τόν ζυγό σου καίἔσπασες τίς ἀλυσίδες σου καί εἶπες δέν θά σέ δουλέψω’ (Ἱερ. 2,20)». Αὐτά εἶναιλόγια ἀπό τόν προφήτη Ἱερεμία στήν Παλαιά Διαθήκη. Αὐτό ἀκριβῶς λέμε στόνΘεό. Ἐνῶ ἔχουμε πάρει ὅλα τά δῶρα Του, ἀρνούμαστε νά Τοῦ δώσουμε κάτι πίσω.Ἐνῶ βλέπετε πόσο ὡραῖα στήν Θεία Λειτουργία μᾶς δίδαξε ὁ Χριστός μας νά λέμε:44

«Τά σά ἐκ τῶν σῶν Σοί προσφέρομεν κατά πάντα καί διά πάντα», δηλαδή τά δικάΣου ἀπό τά δικά Σου, στά ξαναδίνουμε πίσω. Ὁ Θεός δέν μᾶς ζητάει νά Τοῦ τάἐπιστρέψουμε ὅλα, ἀλλά κάτι ἀπό αὐτά πού μᾶς ἔδωσε, ὥστε νά Τοῦ δείξουμε τήνεὐγνωμοσύνη μας καί τήν ἀγάπη μας. Τί δίνουμε στόν Θεό; Δίνουμε λίγο ἀπό τόσιτάρι καί λίγο ἀπό τό σταφύλι πού μᾶς δίνει. Αὐτά ὁ Θεός μᾶς τά εὐλογεῖ καί τάκάνει τόν ἴδιο του τόν Ἑαυτό καί μᾶς τά δίνει πίσω μεταποιημένα σέ Σῶμα καί ΑἷμαΤου. Αὐτό γίνεται σέ κάθε Θεία Λειτουργία. Ἔτσι μᾶς ἁγιάζει. Νά, γιατί θέλει νάΤοῦ ἐπιστρέψουμε κάτι ἐνδεικτικά, γιά νά μᾶς διακονήσει, νά μᾶς ἁγιάσει καί τελικάνά μᾶς ἑνώσει τελείως μαζί Του.«Μέ αὐτό πού κάνεις, -πού λές στόν Θεό ‘δέν θέλω νά σέ δουλέψω’- φανερώνεις ὅτιθέλεις, ὄχι νά ὑπηρετήσεις τόν Θεό, ἀλλά νά σέ ὑπηρετεῖ ὁ Θεός». Νά τόν ἔχεις τόνΘεό σάν δοῦλο σου. «Καί μάλιστα ὑπηρετώντας ἐσένα, νά ἐπιβαρύνει τόν Ἑαυτό τουδίνοντάς σου δυνάμεις καί βοήθειες γιά νά κάνεις τά κακά σου θελήματα. Ὅπως λέειὁ ἴδιος ὁ Θεός μέσω τοῦ προφήτη Ἡσαΐα: «μέ τίς ἁμαρτίες σου Μέ κούρασες» (πρβλ.Ἡσ. 1,14). Ἐμεῖς θέλουμε δηλαδή νά μήν δίνουμε τίποτα στόν Θεό, ἀλλά νάσυνεχίζει ὁ Θεός νά μᾶς δίνει κι ἄλλα συνέχεια, ὥστε νά κάνουμε τά θελήματά μας.Καί, μάλιστα, ἄν σταματήσει νά μᾶς δίνει, τότε παραπονιόμαστε καί λέμε: - Μά τίΘεός εἶναι αὐτός;«Μά ὡς πότε ἀγαπητέ θά παραμείνει αὐτή ἡ διαμάχη ἀνάμεσα σέ σένα καί στόνΘεό;». Πράγματι πρόκειται γιά μία μάχη, ἀπό τήν ὁποία ὅμως ὁ Θεός δέν παθαίνεικάτι, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος παθαίνει.«Ἕως πότε ὁ Θεός νά σοῦ δίνει τά ὄργανα καί τά μέσα γιά τήν σωτηρία σου κι ἐσύνά τά χρησιμοποιεῖς ἐναντίον τῆς τιμῆς Του καί ἐναντίον τῆς σωτηρίας σου;». Μέχριπότε δηλαδή θά πηγαίνει ὁ ἄνθρωπος ἀντίθετα στό σχέδιο τοῦ Θεοῦ; «Ὁ Θεός νάσοῦ δίνει τόσο καλό καί ἐσύ νά Τοῦ ἀνταποδίδεις τόσο κακό;». Βλέπετε ὅτι μερικέςφορές ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού δέν πατᾶνε στήν Ἐκκλησία, πού δέν ἔχουν εὐλάβειακαί δέν σέβονται τόν Θεό κι ὅμως κοσμικά τούς πηγαίνουν ὅλα καλά καί ἔχουνχρήματα, σπίτια, παιδιά, ἐπιτυχίες καί χαρές. Κάποιοι ἄλλοι πάλι πού εἶναι εὐλαβεῖςκαί πηγαίνουν στήν Ἐκκλησία ὅλα τά κακά, ἀπό κοσμική πλευρά, ἔρχονται πάνωτους. Τότε λές: - Γιατί συμβαίνει αὐτό; Κατ’ ἀρχάς, τό καλό καί τό κακό καί στίς δύοπεριπτώσεις θεωρεῖται κοσμικά κακό καί καλό, γιατί ὁ Θεός δέν δίνει ποτέ τίποτακακό. Ὅ,τι δίνει ὀ Θεός στόν ἄνθρωπο εἶναι εὐλογία. Τούς ἀνθρώπους λοιπόν πούὅλα τούς πηγαίνουν καλά, πρέπει νά τούς κλαῖτε. Αὐτοί εἶναι στήν χειρότερηκατάσταση, γιατί συσσωρεύουν τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ, μέ ὅλη αὐτήν τήν ἀπαξίωσηπρός τόν Θεό ἀφενός καί ἀφετέρου μέ τήν συνεχή εὐλογία πού δέχονται ἀπό τόνΘεό.Σκεφτεῖτε, ἄς ποῦμε, ἕναν ἄνθρωπο πού σᾶς ἀγαπάει πάρα πολύ καί ἐνῶ ἐσεῖςσυνέχεια τόν περιφρονεῖτε, αὐτός συνεχίζει νά σᾶς ἀγαπάει καί νά σᾶς εὐεργετεῖπάρα πολύ. Αὐτό μάλιστα νά συνεχίζεται γιά χρόνια. Κάποια στιγμή, δέν θά ἔρθει ἡ45

ὥρα τῆς δικαιοσύνης καί τῆς κρίσεως, ὅπου μετά δέν θά μπορέσει νά ἀντικρύσει τόνἄνθρωπο πού περιφρονοῦσε τόσα χρόνια; Ἔτσι θά γίνει καί μέ τόν Θεό καί τούςἀνθρώπους, πού ἐνῶ τούς εὐεργετεῖ, ἐκεῖνοι Τόν περιφρονοῦν καί Τόν πολεμοῦν.Αὐτοί δέν θά μπορέσουν νά σταθοῦν μπροστά Του. Γιατί ὅλα αὐτά τά χρόνια τῆςζωῆς τους ὁ Θεός τούς τά δίνει ὅλα. Καί τότε θά τούς πεῖ: «Τί θέλετε τώρα ἀπόἘμένα παιδιά μου; Τά πήρατε ὅλα, ὅσο ζούσατε στήν πρόσκαιρη ζωή, τώρα δένἔχετε νά πάρετε κάτι». «Ἀπέλαβες σύ τά ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου» (Ματθ. 16,25),εἶπε ὁ Κύριος στόν ἄφρονα πλούσιο.«Ὤ ταλαίπωρος πού εἶσαι, ὅταν σέ λίγο καιρό θά δώσεις ἀπολογία γι’ αὐτό καί ὅτανὁ Κύριός μας θά συγκρίνει ἐκεῖνα πού ἔκανε Αὐτός γιά σένα μέ ἐκεῖνα πού ἔκανεςἐσύ γι’ Αὐτόν. Τώρα ἀδελφέ μου διόρθωσε αὐτές τίς ἀταξίες σου καί ζήτησεσυγχώρεση γι’ αὐτές ἀπό τόν Λυτρωτή σου, πρίν ἔρθει Αὐτός καί γίνει Κριτής σου».Ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα τῆς Κρίσεως, θά εἶναι ἀργά καί ἀλλοίμονο ἄν μᾶς κρίνει ὁ Θεός.Τό εὐχάριστο θά εἶναι νά μήν μᾶς κρίνει ὁ Θεός. Μά θά ἀναρωτηθεῖτε: - Δέν θά μᾶςκρίνει ὅλους; Τό λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι δέν θά κρίνει αὐτούς πού Τόν ἔχουνἀγαπήσει, γιατί «θά ἁρπαχθοῦν εἰς νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα»(Α΄Θεσ. 4,17). Θά τούς ἁρπάξουν τά σύννεφα, δηλαδή οἱ Ἄγγελοι καί ἡ Χάρις τοῦΘεοῦ, γιά νά προϋπαντήσουν τόν Κύριο, πού θά ἔρχεται ἀπό τόν οὐρανό καί θά γίνειἡ συνάντηση στόν ἀέρα. Τί ὡραῖο πράγμα πού θά εἶναι αὐτό! Ἀπό τήν ἄλλη, στήν γῆθά παραμείνουν ὅλοι αὐτοί πού περιφρόνησαν τόν Χριστό, ὥστε νά κριθοῦν. Αὐτοίπού εἶπαν στόν Χριστό ‘δέν θέλω νά Σέ δουλέψω’, θά κριθοῦν. Οἰ ἄλλοι δέν θάκριθοῦν. Αὐτό τό Εὐαγγέλιο στό Ἅγιο Ὄρος τό διαβάζουμε κάθε Σάββατο πούκάνουμε μνημόσυνο γιά τούς κεκοιμημένους.«Νιῶσε ντροπή ἀδελφέ μου γιά τήν μεγάλη ἀχαριστία πού Τοῦ ἔδειξες καί μέκατανυκτικά δάκρυα, προσέλκυσέ Τον στήν ἀγάπη σου. Ἀπόρησε γιά τήν ἀσωτίασου, μέ τήν ὁποία σκόρπισες τόσους θησαυρούς, πού τόσο πλουσιοπάροχα σοῦχάρισε ὁ Θεός γιά νά σέ πλουτίσει αἰώνια. Μίσησε τήν δυστυχισμένη ζωή πού τόσοτυφλός πέρασες μέχρι τώρα, σάν νά μήν ὑπῆρχε Θεός, γιά νά Τόν ὑπηρετεῖς καί νάΤόν κερδίσεις. Καί σάν νά ἤσουνα ἐσύ ὁ μόνος δεσπότης τοῦ κόσμου». Δυστυχῶς,ἔτσι ζοῦμε πολλές φορές, σάν νά μήν ὑπάρχει Θεός, σάν νά εἴμαστε ἐμεῖς οἱ κύριοιτοῦ κόσμου.«Πάρε τήν ἀπόφαση ἀπό ἐδῶ καί στό ἑξῆς νά μήν θέλεις ἄλλο πράγμα, παρά μόνο τόπῶς νά ἀρέσεις στόν Θεό καί πῶς νά ἐξασφαλίσεις τήν σωτηρία σου». Εἶναι αὐτόπού λέγαμε, νά βάλει δηλαδή ὁ ἄνθρωπος κέντρο στήν ζωή του τόν Θεό, ἀρχή καίτέλος τόν Θεό. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος τό λέει στήν Ἀπόκάλυψη: «ἐγώ εἰμι ἡ ἀρχή καί τότέλος, τό Α καί τό Ω» (Ἀποκ. 22,13). Αὐτό σημαίνει ὅτι εἶναι ἡ ἀρχή καί τό τέλος τῆςἱστορίας, ἡ ἀρχή καί τό τέλος τῶν πάντων, ἀλλά πρέπει νά εἶναι καί ἡ ἀρχή καί τότέλος τοῦ καθενός ἀπό μᾶς, ἡ ἀρχή καί τό τέλος τῆς κάθε σκέψης, πράξης, ἐπιθυμίαςκαί κίνησής μας. Ἡ αἰτία θά πρέπει νά εἶναι ὁ Χριστός καί τό τέλος, δηλαδή ὁσκοπός, γιά τόν ὁποῖο κάνουμε τό καθετί, νά εἶναι πάλι ὁ Θεός. Τότε ἀξιοποιοῦμε46

ὅλα αὐτά τά μέσα καί τίς εὐλογίες γιά τήν σωτηρία μας.«Πάρε ἀπόφαση ἀπό ἐδῶ καί στό ἑξῆς νά μήν θέλεις τίποτα ἄλλο». Ὁ κόσμος μᾶςγεμίζει ἕνα σωρό ‘θέλω’, ἕνα σωρό ἐπιθυμίες καί θελήματα. Μάλιστα θεωροῦνταιἐπιτυχημένοι οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν ἰσχυρό θέλημα καί ἕχουν κι ἕνα καπρίτσιο, ὄχιμόνο νά ἱκανοποιοῦν, ἀλλά καί νά ἐπιβάλλουν τά θελήματά τους! Γιά τόν κόσμοαὐτοί εἶναι οἱ ἐπιτυχημένοι. Γιά τόν Θεό ὅμως εἶναι ἐπιτυχημένος αὐτός πού δένθέλει τίποτα, αὐτός πού ὑποτάσσει τό θέλημά του στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἔκανεκαί ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας. Ὡς ἄνθρωπος πάντοτε ὑπέτασσε τό δικό Του θέλημα, στόθέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἔλεγε: «οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ᾿ ὡς σύ» (Ματθ. 26,39). Αὐτόπού εἶναι ἐπιτυχία γιά τόν κόσμο εἶναι ἀποτυχία γιά τόν Χριστό καί αὐτό πού εἶναιἀποτυχία γιά τόν κόσμο εἶναι ἐπιτυχία γιά τόν Χριστό. Στήν Ἐκκλησία μαθαίνουμενά μήν θέλουμε. Στόν κόσμο μαθαίνουμε νά θέλουμε. Νά θέλουμε πολλά πράγματακαί ποτέ νά μήν εἴμαστε εὐτυχισμένοι, γιατί δέν ἱκανοποιοῦνται ὅλα τά θελήματάμας, ἀλλά ἐλάχιστα.Ἔχουμε φτιάξει ἕνα σωρό ἐπιθυμίες οἱ ὁποῖες δέν ἐκπληρώνονται καί γι’ αὐτόεἴμαστε δυστυχισμένοι. Ἀντίθετα ἕνας ἁπλός ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας εἶναιἀναπαυμένος καί ἥσυχος, γιατί νιώθει ὅτι ἔχει τά πάντα καί ἄς μήν ἔχει τίποτα. Τοῦἀρκεῖ πού ἔχει τόν Χριστό. Καί ὁ Χριστός τίποτα δέν εἶχε ὑλικό, εἶχε μόνο τήν ἀγάπηπρός τόν Πατέρα καί πρός ὅλους ἐμᾶς. Ἔτσι συμβαίνει καί μέ τούς ἀνθρώπους τοῦΘεοῦ. Νιώθουν πάντοτε εὐτυχισμένοι καί ἱκανοποιημένοι. Δέν ἔχουν κανένα λόγο νάστενοχωρηθοῦν, δέν ἔχουν ἀνεκπλήρωτες ἐπιθυμίες, γιατί θέλουν ὅ,τι τούς δίνει ὁΘεός, ὁπότε ὅλα τούς γίνονται, ὅπως τά θέλουν!«Τέλος ζήτησε ἀπό Αὐτόν χάρη νά μπορέσεις νά κατορθώσεις αὐτό τό μεγάλο ἔργο,καί νά πάθεις ὅ,τι πάθεις, γιά νά ἐπιτύχεις τόν σκοπό σου, ὁ ὁποῖος εἶναι ὀ Θεός». Ὀσκοπός μας δέν εἶναι ἕνα πράγμα, ἕνα ἀντικείμενο, ἕνα νοητό ὕψος στό ὁποῖο πρέπεινά φτάσουμε, ἀλλά ἕνα πρόσωπο, ὁ Χριστός. Ὅταν φτάσουμε σέ Αὐτόν, τότεπετυχαίνουμε τόν σκοπό μας.«Καί νά τρέχεις πρός αὐτόν τόν σκοπό μέ ἐκείνη τήν προθυμία καί φροντίδα πούἁρμόζει, ὅπως ἔγραφε ὁ θεοφόρος Ἰγνάτιος στούς Ρωμαίους: ‘Φωτιά καί σταυρός καίθηρίων ἐπιθέσεις, ἀνατομές, διαιρέσεις, σκορπισμοί ὀστῶν, συγκοπή μελῶν, ἀλεσμοίὅλου τοῦ σώματος καί κόλασις τοῦ διαβόλου, ἄς ἔρθουνε ἐπάνω μου, ἀρκεῖ μόνο νάκερδίσω τόν Ἰησοῦ Χριστό’». Ἔλεγε δηλαδή ὅτι: δέν μέ φοβίζει τίποτα, ἄς μέἀλέσουν τά θηρία, ἄς ἔρθει ὅλη ἡ κόλαση ἐπάνω μου, ἐγώ θέλω μόνο νά ἑνωθῶ μέτόν Χριστό. Γι’ αὐτό ἔκανε ὁλόκληρη πορεία, γιά νά πάει στή Ρώμη νά μαρτυρήσει.Οἱ φίλοι του, πού τόν σεβόντουσαν πολύ, τοῦ ἔλεγαν νά μεσιτεύσουν στόναὐτοκράτορα, γιά νά μήν μαρτυρήσει κι ἐκεῖνος τούς παρακαλοῦσε νά μήν τό κάνουνκαί τοῦ στερήσουν τήν χαρά νά χύσει τό αἷμα του γιά τόν Χριστό. Τέτοιο πόθοπρέπει νά ἔχουμε κι ἐμεῖς!Κάναμε λοιπόν κακή χρήση τῶν μέσων πού μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Αὐτό ὅμως πρέπει νά47

τό διορθώσουμε, ὄχι ἁπλῶς νά τό διαπιστώσουμε. Πῶς θά γίνει αὐτό; «Αὐτή ἡδιόρθωση μπορεῖ νά γίνει, ὅταν μεταχειρίζεσαι τά μέσα αὐτά γιά τόν σκοπό σου καίὄχι γι’ αὐτά τά ἴδια τά μέσα. Δέν πρέπει νά ἀγαπᾶς τά μέσα αὐτά καθεαυτά, παράμόνο ἄν σέ ὁδηγοῦν στόν ποθούμενο σκοπό». Αὐτό ἔχουμε πάθει ἀδελφοί μου.Ἀγαπᾶμε τά μέσα αὐτά καθεαυτά καί ἔχουμε χάσει τόν σκοπό. Αὐτό τό ἔλεγαν καίἄνθρωποι κοσμικοί, ὅπως ὁ Ἀϊνστάιν: ‘Ἡ ἐποχή μας (ἐγώ θά ἔλεγα καί κάθε ἐποχή),εἶναι ἡ ἐποχή τῶν τέλειων μέσων καί τῶν συγκεχυμένων σκοπῶν’. Ὁ ἄνθρωπος ἔχειχάσει τόν σκοπό του, γιατί εἶναι ἀφώτιστος καί ἄπιστος. Γιατί, ἄν πιστέψει κανείςστόν Θεό, τότε φωτίζεται, καταλαβαίνει γιατί ἦρθε σέ αὐτόν τόν κόσμο, γιατί ζεῖ καίποῦ πάει. Μήν ἀγαπᾶς λοιπόν τά μέσα αὐτά καθεαυτά.Γιά παράδειγμα, σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός τά χρήματα; Μήν τά κάνεις αὐτοσκοπό, γιατίτότε γίνεσαι εἰδωλολάτρης. Σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός οἰκογένεια; Ἐντάξει, εἶναι πολύ ὡραῖοπράγμα ἡ οἰκογένεια, ἀλλά δέν πρέπει νά εἶναι αὐτοσκοπός, ἀλλά τό μέσον γιά νάφτάσεις μέσω τῆς οἰκογένειας στόν Θεό. Σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός γνώσεις; Μήν γίνεσαιεἰδωλολάτρης τῆς γνώσης. Καί τίς γνώσεις πρέπει νά τίς χρησιμοποιήσεις γιά νάφτάσεις στόν Θεό. Σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός φυσική δύναμη ἤ σωματική ὀμορφιά; Μήνγίνεσαι εἰδωλολάτρης τοῦ ἑαυτοῦ σου, μήν γίνεσαι αὐτείδωλο, ὅπως λέει ὁ ἍγιοςἈνδρέας Κρήτης στόν Κανόνα του. Μήν λατρεύεις τόν ἑαυτό σου, ἀλλά δές μέσαἀπό τήν ὀμορφιά πού ὑπάρχει πάνω σου τόν Θεό, πού σοῦ ἔδωσε αὐτήν τήν ὀμορφιάκαί σκέψου ὅτι, ἄν φτιάχνει τόσο ὡραίους ἀνθρώπους ὁ Θεός πόσο ὡραῖος θά εἶναι ὁἼδιος.. πόσο σοφός καί πόσο δυνατός, βλέποντας ὅλη αὐτήν τήν σοφία καί τήνδύναμη πού ὑπάρχει στό σύμπαν. Τά μέσα λοιπόν δέν πρέπει νά τά κάνουμεαὐτοσκοπό, ἀλλά νά τά χρησιμοποιοῦμε γιά τήν σωτηρία μας.«Γι’ αὐτό λοιπόν μοίρασε, κατάταξε, χώρισε ὅλα τά ἀγαθά, πού σοῦ χάρισε ὁ Θεόςσέ τρεῖς τάξεις, σέ τρεῖς ὁμάδες». Δηλαδή νά κάνουμε μία συστηματική κατάταξητῶν ἀγαθῶν πού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός. «Πρῶτον, σέ ἐκεῖνα τά ἀγαθά πού ὠφελοῦνπάντοτε καί συνδράμουν στό νά πετύχεις τόν σκοπό σου». Αὐτά τά ἀγαθά εἶναι τάχαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού πῆρες μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα καί τό ἍγιοΧρῖσμα. Εἶναι τά Θεῖα μυστήρια, ἡ ἱερά Ἐξομολόγηση, ἡ Θεία Κοινωνία, τόμυστήριο τοῦ Γάμου, τό μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου, ὅ,τι ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας. Εἶναι οἱἀρετές καί μάλιστα τά ἔργα τῆς ἐλεημοσύνης. Ὅλα αὐτά εἶναι τά ἀγαθά πού σοῦδίνει ὁ Θεός καί τά ὁποῖα πάντοτε συμβάλλουν στήν σωτηρία σου, ὅταν τάχρησιμοποιεῖς σωστά, ὅπως θέλει ὁ Θεός. «Αὐτά λοιπόν πρέπει νά τά χρησιμοποιεῖςμέ μεγάλη φροντίδα καί νά μήν ἀμελεῖς», οὔτε τήν συμμετοχή σου στά μυστήρια,ὅπως μερικοί πού ἔχουν νά ἐξομολογηθοῦν μῆνες ἤ χρόνια ἤ ἔχουν νά κοινωνήσουνπολύ καιρό καί καθυστεροῦν. Ἤ ἄλλοι πού δέν σκέφτονται τίς ἀρετές καί δέν κάνουνκαμία προσπάθεια νά κόψουν τά πάθη τους. Δέν κάνουν μία προσευχή νά κόψουν τόκύριο πάθος πού ἔχουν, γιατί λέει πάλι ὁ Ἅγιος Νικόδημος: βλέπεις ἕνα σωρό πάθη.Ξεκίνα ἀπό τό βασικότερο, αὐτό πού σέ βασανίζει περισσότερο. Μπές σέ μίαδιαδικασία νά κόψεις τά πάθη σου. Ἐργάσου τίς ἀρετές τίς ἀντίθετες ἀπό τό πάθοςσου. Τά πάθη ἔτσι κόβονται, μέ τίς ἀντίθετες ἀπό αὐτό ἀρετές. Ἄν ἔχω τό πάθος τῆς48

πορνείας, θά κάνω ἐγκράτεια -καί ὄχι ἐλεημοσύνη- προσέχοντας τίς αἰσθήσεις μουκαί ὅ,τι ἄλλο συνέβαλε στό νά κάνω πρίν τήν ἁμαρτία, αὐτό πού ὁνομάζουμεἀραββῶνα, πού μέ ὁδήγησε στήν ἁμαρτία. Πρέπει νά κόψω πρῶτα ὅλα αὐτά, νάἐργαστῶ τό ἔργο τῶν ἀρετῶν.«Αὐτά λοιπόν τά μέσα νά τά χρησιμοποιεῖς πάντα, τά θεῖα μυστήρια, τίς ἀρετές, τήνἐλεημοσύνη, ἔτσι ὥστε νά πετύχεις τόν σκοπό σου πού εἶναι ἡ σωτηρία σου. Καί νάξέρεις τό ἑξῆς: Ἄν ὑποθέσουμε ὅτι ἕνας πού εἶναι ἤδη κολασμένος, εἶχε τήνδυνατότητα νά ἀπολαύσει ἕνα μόνο ἀπὀ αὐτά τά μέσα πού ἐμεῖς ἀπολαμβάνουμεἄφθονα, θά προτιμοῦσε νά ὑποφέρει ὅλα τά βάσανα τῆς κόλασης γιά χιλιάδες χρόνια,μόνο καί μόνο γιά νά ἀπολαύσει ἕνα ἀπό αὐτά τά μέσα, γιά τά ὁποῖα ἐσύ τώραἀδιαφορεῖς». Ἔχουμε τόσο μεγάλη καί τόσο ἄφθονη δωρεά ἀπό τόν Θεό, ἀλλά ἐμεῖςτήν καταφρονοῦμε. Ὅταν ὅμως τήν στερηθοῦμε, τότε θά καταλάβουμε τί ἦταν αὐτόπού μᾶς ἔδινε ὁ Θεός.Πρώτη λοιπόν κατηγορία ἀγαθῶν εἶναι αὐτά πού πάντα σέ ὠφελοῦν. «Ἡ δεύτερηκατηγορία ἀγαθῶν εἶναι αὐτά τά μέσα, τά ὁποῖα πάντοτε βλάπτουν στόν σκοπό τῆςσωτηρίας σου, γιατί εἶναι ἀπαγορευμένα ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ καί διότι εἶναιπάντοτε ἑνωμένα μέ τήν ἁμαρτία». Θά σκεφτεῖτε ὅτι, ἄν ὑπάρχουν τέτοια πράγματα,τότε δέν εἶναι ἀγαθά, ἀλλά κακά. Θά ἔλεγα, ὅτι γίνεται τό ἑξῆς: εἶναι μέν ἀγαθά στήνἀρχή, ἀλλά ἐπειδή ἐμεῖς δέν τά χρησιμοποιοῦμε μέ τόν σωστό τρόπο, γίνονται κακά.Γιά παράδειγμα, τά φαγητά, εἶναι ἀγαθό καί εὐλογία ἀπό τόν Θεό. Ἄν, ὅμως, ὁἄνθρωπος ἀντί νά τρώει γιά νά ζήσει, ζεῖ γιά νά τρώει, αὐτό εἶναι κακό.Ὑποδουλώνεται στό φαγητό καί γίνεται γαστρίμαργος, λαίμαργος καί ἔχει θεό τουτήν κοιλία του (Φιλ. 3,19), ὅπως λέει καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος. Θά πρέπει λοιπόν νάἀποφεύγει ὁ ἄνθρωπος αὐτά τά τρυφηλά φαγητά καί τά ποτά καί τά ὄμορφαφορέματα καί τίς διασκεδάσεις καί τά παιχνίδια καί τίς κακές συναναστροφές καί τίςσυνομιλίες. Φυσικά δέν εἶναι κακό τό νά μιλᾶμε μέ ἕναν ἄνθρωπο, ἀλλά μπορεῖ νάγίνει κακό, ἄν δέν προσέξεις τί λές. Ἄν κατακρίνεις, λές πονηρά καί αἰσχράπράγματα, τότε εἶναι πολύ κακό καί πρέπει νά τό ἀποφύγεις. Ἄν ἔχεις μίαψυχαγωγία, μία ἀνάπαυλα, δέν εἶναι κακό. Καί οἱ Ἅγιοι τήν εἶχαν, ἀλλά ποτέ δένἔκαναν αἰσχρά καί πονηρά πράγματα. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι μέ τήν πρόφαση τῆςδιασκέδασης, πέφτουν σέ πολλές ἁμαρτίες.Τώρα διάβαζα ὅτι ἔχει ἐπικρατήσει ὁ θεσμός τῶν πολιτιστικῶν ἐκδηλώσεων καί κάθεχωριουδάκι ἔχει καί Πολιτιστικό Σύλλογο. Αὐτοί ὀργανώνουν διάφορες ἐκδηλώσειςτάχα γιά τήν ἀναβίωση τῆς παράδοσης... Αὐτή εἶναι ὅμως ἡ παράδοσή μας; Τάκουδουνίσματα τοῦ διαβόλου; Αὐτά τά τραγούδια διαφθείρουν τόν ἄνθρωπο καί τόνρίχνουν σέ μία θλίψη. Αὐτό εἶναι πού μᾶς προάγει; Αὐτό εἶναι ὁ Χριστός μας; Δένπρέπει νά συμμετέχουμε σ’ αὐτά κι ἄς μᾶς ποῦν ὅ,τι θέλουν οἱ ἄλλοι, ἄς μᾶςχαρακτηρίσουν καί ἀκοινώνητους. Ἀκοινώνητος εἶναι αὐτός πού δέν κοινωνάει τόνΧριστό, ὄχι αὐτός πού δέν συμμετέχει σ’ αὐτά. Αὐτή εἶναι ἡ ἀπάντηση πού θά τούςδώσουμε: ἐσεῖς εἶστε ἀκοινώνητοι πού δέν πατᾶτε στήν Ἐκκλησία.49

«Ἐκεῖνα τά μέσα λοιπόν πού πάντοτε βλάπτουν τόν σκοπό τῆς σωτηρίας σου, γιατίαὐτά εἶναι ἀπαγορευμένα καί εἶναι ἑνωμένα πάντοτε μέ τήν ἁμαρτία καί τάἀπαριθμήσαμε λίγο. Νά ποῦμε ἀκόμα γιά τίς περιπλανήσεις, γιά τά ἡδονικά καίἀναπαυτικά ἀντικείμενα τῶν πέντε αἰσθήσεών μας». Σήμερα μάλιστα, ἡ τεχνολογίαμᾶς ἔχει δώσει πάρα πολλά μέσω τοῦ ἴντερνετ καί τῆς τηλεόρασης. Μέσω αὐτῶνἀναπαύονται οἱ αἰσθήσεις καί χαραμίζεται ἡ καρδιά καί ἡ ἠθική. Ὁ ἄνθρωποςμοιχεύει πολλές φορές μέσα του, γιατί ὁ Χριστός μᾶς εἶπε πώς, ἄν δεῖς πονηρά, ἤδηἔχεις κάνει μοιχεία στήν καρδιά σου. Ὅταν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος στήνεται μπροστάἀπό αὐτό τό χαζοκούτι καί βλέπει ὅλα αὐτά τά αἰσχρά θεάματα, καταστρέφει τόν ἴδιοτου τόν ἑαυτό. Αὐτό πού εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ, γιατί καί ἡ τεχνολογία δῶρο εἶναι, ὁἄνθρωπος τό χρησιμοποιεῖ μέ λάθος τρόπο. Ἐπίσης τό διαδίκτυο εἶναι δῶρο τοῦΘεοῦ καί ἐνῶ μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά κάνει μέσω αὐτοῦ πολλά καλά πράγματα, τόχρησιμοποιεῖ γιά νά καταστραφεῖ.«Καί τρίτον, νά δεῖς ἐκεῖνα τά ἀγαθά, τά ὁποῖα μερικές φορές ὠφελοῦν γιά νάπετύχεις τόν σκοπό σου -πού ὅπως εἴπαμε εἶναι ὁ Θεός- καί μερικές φορές βλάπτουνκαί ἐμποδίζουν. Ἡ διόρθωσή τους γίνεται ὡς ἑξῆς: Θά πρέπει νά μήν κλίνει ἡ καρδίασου σέ κανένα, παρά μόνο τόσο, ὅσο χρειάζεται γιά νά σέ ὁδηγήσει στόν Θεό καίστόν σκοπό τῆς σωτηρίας σου». Αὐτά τά ἀγαθά πού μερικές φορές ὠφελοῦν καίἄλλες βλάπτουν καί δέν πρέπει νά κλίνει ἡ καρδιά μας σ’ αὐτά, παρά μόνο ὅσοχρειάζεται γιά νά σωθοῦμε, εἶναι, γιά παράδειγμα, ἡ ὑγεία. Πολλοί λένε: -Πάνω ἀπόὅλα ἠ ὑγεία... καί φυσικά ἐννοοῦν τήν σωματική καί ὅχι τήν πνευματική ὑγεία. Εἶναικαλό πράγμα ἡ ὑγεία; Εἶναι μέχρι ἑνός σημείου. Ἄν κολλήσει ὁ ἄνθρωπος στήνὑγεία, μπορεῖ νά πάει καί στήν κόλαση. Μπορεῖ, προκειμένου νά ἔχει ὑγεία, νά κάνειπράγματα πού νά μήν ἀρέσουν στόν Θεό. Αὐτό δέν εἶναι σωστό. Κάνει, ἄς ποῦμε,κάποιος μεταμόσχευση καρδιᾶς... γιά νά ἔχει ὑγεία, τό ὁποῖο δέν ἐπιτρέπεται, γιατίσκοτώνεις κάποιον ἄλλον γιά νά κάνεις μεταμόσχευση καρδιᾶς. Ἐπίσης ἡ μητέρα γιάνά καλοπεράσει, σκοτώνει τό παιδί πού ἔχει μέσα στήν κοιλιά της, κάνει ἔκτρωση.Ὑγεία λοιπόν μέχρι ἑνός ὁρίου. Σοῦ δίνει ὁ Θεός τό ἀγαθό αὐτό; Χρησιμοποίησέ τοσωστά. Κάνε μετάνοιες, προσευχήσου, γονάτισε. Ἄν ὁ Θεός σοῦ πάρει τήν ὑγεία, δένθά μπορεῖς νά κάνεις μετάνοιες καί νά γονατίζεις, γι’ αὐτό κάνε τώρα πού μπορεῖς.Κάνε νηστεία. Ἄν ἀρρωστήσεις, δέν θά μπορεῖς νά κάνεις νηστεία. Δούλεψε στόνΘεό μέ αὐτό τό ἀγαθό πού σοῦ ἔδωσε. Μήν χρησιμοποιεῖς τήν ὑγεία γιά νάἁμαρτάνεις. Πολλές φορές θέλουμε ἀκριβῶς γι’ αὐτό τήν ὑγεία, γιά νά μποροῦμε νάτρῶμε ἀπό ὅλα καί νά ἁμαρτάνουμε.«Ὑγεία λοιπόν ἤ ἀσθένεια;». Τί εἶναι καλύτερο; Πολλές φορές καλύτερη εἶναι ἡἀσθένεια. Κάποτε ὁ Ἅγιος Πορφύριος εἶχε ἀρρωστήσει καί κάποια πνευματικάπαιδιά του, πήγαιναν στό δάσος καί προσεύχονταν στόν Θεό νά τόν κάνει καλά. Τότεὁ γέροντας, μέ τό χάρισμα πού εἶχε, κατάλαβε τί ἔκαναν καί τούς εἶπε νά μήνπροσεύχονται νά γίνει καλά, ἀλλά νά προσεύχονται νά γίνει καλός. Γιατί, γιά νάδώσει ὁ Θεός μία ἀρρώστια, ξέρει γιατί τήν δίνει. Τήν δίνει γιά νά μετανοήσουμε, νάἐξομολογηθοῦμε καί νά βοηθηθοῦμε πνευματικά. Οἱ πιό πολλές ἀρρώστιες, γιά νά50