(12o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

χωρίς τόν Χριστό καί νά βροῦμε τήν χαρά μας χωρίς τόν Θεό, χωρίς τόν Χριστό.Αὐτό εἶναι μεγάλη πλάνη. Χαρά χωρίς Χριστό δέν ὑπάρχει, χωρίς Ἅγιο Πνεῦμα.«Καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ χαρά, ἡ ἀγάπη, ἡ εἰρήνη» (Γαλ. 5,22).«Τά λουλούδια γιά παράδειγμα», λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, «ἔχουν τήν χάρη τους,μᾶς διδάσκουν μέ τό ἄρωμά τους, μέ τό μεγαλεῖο τους. Μᾶς μιλοῦν γιά τήν ἀγάπητοῦ Θεοῦ. Σκορποῦν τό ἄρωμά τους, τήν ὀμορφιά τους σέ ἁμαρτωλούς καίδικαίους». Μᾶς δείχνουν τόν δρόμο γιά τόν Θεό ὅλα τά ὄντα. Γι’ αὐτό ὁ δρόμος πούπήραμε εἶναι λανθασμένος. Ξέρετε ἀπό πότε πήραμε αὐτό τόν δρόμο; Ἀπό τότε πούἁμαρτήσαμε στόν Παράδεισο. Ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα πίστεψαν αὐτό τό ψέμα τοῦδιαβόλου.– Ποιό εἶναι τό ψέμα τοῦ διαβόλου;Ὅτι μπορεῖς νά γίνεις θεός, σάν θεός, χωρίς τόν Θεό. Δέν χρειάζεται νά κάνειςὑπακοή στόν Θεό, στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, στίς ὁδηγίες τοῦ Θεοῦ. Νά τρῶς τούςκαρπούς – πού εἶναι πάλι τοῦ Θεοῦ – καί νά μήν ὑπολογίζεις Αὐτόν πού ἔφτιαξε τούςκαρπούς. Αὐτό δέν κάνουμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι; Ἐμεῖς τήν φτιάξαμε τήν Δημιουργία;Ὄχι, ὁ Θεός τά ἔκανε ὅλα αὐτά, τά δέντρα, τά ζῶα, τά φυτά, ὅλα αὐτά τά ὡραῖα. Καίἐμεῖς μπαίνουμε μέσα σάν ληστές ν’ ἁρπάξουμε ὅ,τι μποροῦμε, νά ἀπολαύσουμε καίνά γίνουμε σάν θεοί, ἀλλά χωρίς τόν Θεό. Τό ἴδιο λάθος μέ τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔακάνουμε κι ἐμεῖς. Πῆρε ἡ Εὕα τόν καρπό καί ἔφαγε, παρακούοντας τήν ἐντολή τοῦΘεοῦ, ἔδωσε καί στόν Ἀδάμ, τήν ἄκουσε καί ὁ Ἀδάμ, ἀντί νά τή συνετίσει, νά τῆς πεῖτί εἶναι αὐτά πού κάνεις καί χάσανε τόν παράδεισο, τόν ἐπίγειο τότε παράδεισο, γιατίἐκεῖνος ὁ παράδεισος ἦταν στή γῆ, κάπου στή Μεσοποταμία.Τώρα, ἀδελφοί μου, ὁ Χριστός μᾶς βρῆκε πάλι, ἔγινε Ἐκεῖνος ἄνθρωπος, μᾶςἀναζήτησε καί μᾶς δείχνει τόν δρόμο γιά τόν ἀληθινό, τόν τέλειο Παράδεισο, γιά ἐκεῖπού θά ἔφταναν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἄν δέν ἁμάρταναν. Προσοχή μή χάσουμε αὐτόντόν δρόμο. Εἶναι κρίμα. Ἔκανε τόσο μεγάλη θυσία ὁ Χριστός μας, σταυρώθηκε γιάμᾶς, γιά νά μᾶς ἐπαναφέρει καί νά μᾶς πεῖ «παιδιά μου, κοιτάξτε, παρόλο πού ἐσεῖςΜέ παρακούσατε, Μέ περιφρονήσατε, νομίσατε ὅτι μπορεῖτε μόνοι σας, Ἐγώ δέν σᾶςἐγκαταλείπω, ἔρχομαι πάλι καί σᾶς λέω τόν δρόμο. Ἐγώ εἶμαι ὁ δρόμος». «Ἐγώ εἰμιἡ ὁδός» (Ἰω. 14,6). Θέλεις νά βρεῖς τήν χαρά καί τήν εὐτυχία; Ἐγώ εἶμαι ἡ ὁδός.Δηλαδή Ἐγώ εἶμαι ὁ τρόπος, Ἐγώ εἶμαι καί τό τέρμα, μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόἍγιο Πνεῦμα, ἡ Ἁγία Τριάδα. Χωρίς Ἐμένα δέν μπορεῖτε νά κάνετε τίποτε, «χωρίςἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. 15,5). Κι, ὅμως , ὑπάρχουν καί σήμεραἄνθρωποι, δυστυχῶς πάρα πολλοί, πού λένε, ἐγώ θά τά κάνω μόνος μου, ἐγώ μπορῶμόνος μου. Δέν μποροῦμε τίποτα νά κάνουμε μόνοι μας.Ἄς ἀγαπήσουμε, λοιπόν, ἀδελφοί μου, τόν Χριστό καί ἄς κάνουμε τήν ἀληθινήψυχαγωγία, ἄς ὁδηγοῦμε δηλαδή τήν ψυχή μας στόν Χριστό μας. Λέει πάλι ὁ ἍγιοςΠορφύριος πολύ ὡραῖα «Νά ἐκμεταλλεύεστε τίς ὡραῖες στιγμές. Οἱ ὡραῖες στιγμέςπροδιαθέτουν τή ψυχή σέ προσευχή, τήν καθιστοῦν λεπτή, εὐγενική, ποιητική.101

Ξυπνῆστε τό πρωί, νά δεῖτε τόν βασιλέα ἥλιο νά βγαίνει ὁλοπόρφυρος ἀπ’ τόπέλαγος». Θά ἔχετε δεῖ πῶς βγαίνει ὁ δίσκος τοῦ ἡλίου ἀπό τό πέλαγος. Ὡραιότατηεἰκόνα, ψυχαγωγικότατη. «Ὅταν σᾶς ἐνθουσιάζει ἕνα ὡραῖο τοπίο, ἕνα ἐκκλησάκι,κάτι ὡραῖο, νά μή μένετε ἐκεῖ, νά πηγαίνετε πέραν αὐτοῦ, νά προχωρεῖτε σέδοξολογία γιά ὅλα τά ὡραῖα, γιά νά ζεῖτε τόν μόνον Ὡραῖον». Ὁ μόνος Ὡραῖος εἶναιὁ Χριστός, ὁ «κάλλει Ὡραῖος». Ὅλα εἶναι καλά, ὅταν μᾶς ὁδηγοῦν στόν Χριστό.«Νά παρατηρεῖτε», λέει ὁ Ἅγιος καί «ὅσα ἔφτιαξε ὁ ἄνθρωπος». Προσέξτε, καί ἀπόαὐτά μποροῦμε νά ψυχαγωγηθοῦμε. Σήμερα, ἔχουμε ἄς ποῦμε τήν τεχνολογία, τήνἐπιστήμη, αὐτές τίς πόλεις, βλέπεις μία ὀμορφιά καί θαυμάζεις. Πολλοί θά ἔχετεπετάξει μέ ἀεροπλάνο, βλέπει κανείς ἀπό πάνω ὅλο αὐτό τό μεγαλεῖο… Ὡραῖο εἶναιαὐτό. Ἀλλά μή μένεις σ’ αὐτό. Μήν κάνεις θεό τόν ἑαυτό σου. Μήν πεῖς αὐτά εἶναιἔργα τῶν χειρῶν μου, ἀλλά νά πεῖς, δόξα τῷ Θεῷ. Πῶς ὁ Θεός φώτισε τόν ἄνθρωπονά φτιάξει αὐτά τά πράγματα!Γι’ αὐτό λέει ὁ Ἅγιος «Νά παρατηρεῖτε τά σπίτια, τά κτίρια, μεγάλα ἤ μικρά, τίςπόλεις, τά χωριά, τούς ἀνθρώπους, τόν πολιτισμό τους. Νά ρωτᾶτε, νά ὁλοκληρώνετετίς γνώσεις σας γιά τό καθετί, νά μή στέκεστε ἀδιάφοροι. Αὐτό σᾶς βοηθάει σέβαθύτερη μελέτη τῶν θαυμασίων τοῦ Θεοῦ». Μέσα ἀπό τά ἔργα τῶν ἀνθρώπωνβλέπει κανείς τή χάρη καί τή σοφία τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ Θεός φώτισε τούς ἀνθρώπουςκαί τά ἔκαναν ὅλα αὐτά. «Γίνονται ὅλα εὐκαιρίες νά συνδεόμαστε μέ ὅλα καί μέὅλους. Γίνονται αἰτίες εὐχαριστίας καί δεήσεως στόν Κύριο τοῦ παντός».Παρακαλεῖς τόν Θεό, δοξάζεις τόν Θεό καί λες Θεέ μου, ἐσύ πού ἐλεεῖς καί μᾶςφωτίζεις καί φτιάχνουμε αὐτά τά πράγματα, δῶσε μας καί μετάνοια, φώτισε ὅλουςαὐτούς τούς ἀνθρώπους νά ἔρθουν κοντά Σου, νά βροῦνε καί τήν πληρότητα τῆςζωῆς τους. Γιατί, ξέρετε, ὁ ἄνθρωπος σήμερα, ἔχει γίνει εἰδωλολάτρης καί ἀντί νάλατρεύει τόν Θεό, λατρεύει τόν ἑαυτό του καί ἔχει κάνει αὐτό πού λέει ὁ ΜεγάλοςΚανόνας «αὐτείδωλο». Ἔχει γίνει ὁ ἴδιος εἴδωλο καί λατρεύει καί προσκυνάει τάἔργα τῶν χειρῶν του. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι σήμερα πού εἶναι κολλημένοι σ’ αὐτά πούἔχουν καί μήν τυχόν καί χάσουν κάτι, τά χρήματα, τό αὐτοκίνητο, τό σπίτι, εἶναι ὁθεός τους. Φοβερό πράγμα, φοβερή ἁμαρτία! Θά πρέπει ὅλα αὐτά νά σέ ἀνεβάζουνστόν Θεό.«Νά ζεῖτε μέσα σέ ὅλα, στή φύση, στά πάντα. Ἡ φύση εἶναι τό μυστικό Εὐαγγέλιο».Εἶναι τό βιβλίο πού σοῦ γράφει γιά τόν Θεό. «Ὅταν, ὅμως, δέν ἔχει κανείς ἐσωτερικήχάρι, δέν τόν ὠφελεῖ ἡ φύση», γιατί μετά λατρεύει τήν φύση, γίνεται εἰδωλολάτρης.Στήν ἐποχή μας ὑπάρχει αὐτό τό κίνημα τῆς οἰκολογίας, πού μιλάει γιά τόπεριβάλλον, νά εἴμαστε οἰκολογικοί ἄνθρωποι, νά προσέχουμε τό περιβάλλον… Δένὠφελεῖ αὐτό, ἄν δέν τό συνδέσουμε μέ τόν Χριστό.– Ξέρετε ποῦ παραπέμπει αὐτό τό κίνημα χωρίς Χριστό;Παραπέμπει σ’ αὐτό πού λέει ἡ Νέα Ἐποχή: μιά θεότητα πού προωθοῦν σιγά-σιγά,τή γῆ, «γαῖα» τό λένε. Εἶναι ἡ ἀρχαία Δήμητρα. Τί ἦταν ἡ ἀρχαία Δήμητρα; Ἀπό τό:102

γῆ – μήτηρ, ἡ μητέρα γῆ. Γῆ – μήτηρ: Δήμητρα. Ἦταν ἡ λατρεία τῆς γῆς. Ἡ θεότητατῆς γῆς. Ἐκεῖ θέλουν νά μᾶς πᾶνε κάποιοι σήμερα, νά λατρέψουμε πάλι τήν φύση.Δέν ὠφελεῖ ἡ φύση, ἄν δέν μᾶς ὁδηγεῖ στόν Θεό. Τήν κάνουμε εἴδωλο καί νομίζουμεὅτι ὅλα εἶναι ἀπό ἐκεῖ. Ὄχι! Ἡ φύση καί ὅλα εἶναι ἀπό τόν Θεό. Ἄν λοιπόν κανείςδέν ἔχει ἐσωτερική χάρη, λέει, δέν τόν ὠφελεῖ ἡ φύση. «Ἡ φύση μᾶς ξυπνάει, ἀλλάδέν μπορεῖ νά μᾶς πάει στόν Παράδεισο». Μᾶς ξυπνάει… βλέπεις κάτι ὡραῖο καίσοῦ λέει κοίταξε, ἄν ἐγώ εἶμαι τόσο ὡραῖο, ὁ οὐρανός, ἡ θάλασσα… πόσο πιόὡραῖος εἶναι Αὐτός πού μέ ἔφτιαξε. Ξύπνα! ʾ. Ἀλλά, βλέπετε, ἐμεῖς τόσοδιαστραφήκαμε πού λατρέψαμε αὐτά καθαυτά τά πράγματα, τά κτίσματα καίξεχάσαμε τόν Δημιουργό.«Ὁ πνευματέμφορος, αὐτός πού ἔχει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, προσέχει ὅπου περνάει,εἶναι ὅλα μάτια, ὅλο ὄσφρηση». Χαίρεται δηλαδή τά πάντα, γιατί πίσω ἀπό ὅλαβλέπει τόν Θεό. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἀγαπάει τόν Θεό, δέν χαίρεται τίποτε. Δένχαίρεται μ’ αὐτά τά ἁπλά, τά καθημερινά πού λέμε καί ζεῖ μιά ρουτίνα. Βαριέται… Ὁἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ τά προσέχει ὅλα. «Ὅλες του οἱ αἰσθήσεις ζοῦνε, ἀλλά ζοῦνε μέτό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἀλλιώτικος. Ὅλα τά βλέπει κι ὅλα τά ἀκούει. Βλέπει τάπουλιά τήν πέτρα, τήν πεταλούδα… Περνάει ἀπό κάπου, αἰσθάνεται τό καθετί, ἕναἄρωμα γιά παράδειγμα. Ζεῖ μέσα σέ ὅλα, στίς πεταλοῦδες, στίς μέλισσες κ.λ.π. Ἡχάρις τόν κάνει νά εἶναι προσεκτικός. Θέλει νά εἶναι μαζί μέ ὅλα» καί προπάντωνβέβαια μέ τούς ἀνθρώπους. Χαίρεται τήν παρουσία τῶν ἀνθρώπων. Χαίρεταιἀληθινά τήν κοινωνία μέ τούς ἄλλους. Ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι μακριά ἀπό τόνΘεό, δέν χαίρεται τίποτε. Ἔλεγε ἕνας ἄθεος φιλόσοφος, ὁ Σάρτρ «ὁ ἄλλος εἶναι ἡκόλασή μου»… φανταστεῖτε ποῦ μπορεῖ νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος! Νά βλέπει τόνσυνάνθρωπο σάν κόλαση. Καί τοῦ ἀπάντησε ἕνας χριστιανός «ὁ ἄλλος εἶναι ὁἀδελφός μου».– Βλέπετε, πόσο μᾶς ἀλλάζει ὁ Χριστός;Γιά ἕναν ἄθεο, γιά ἕναν ἄπιστο, ὁ ἄλλος εἶναι ἡ κόλαση. Δέν θέλει νά κοινωνήσει μέκανέναν, γιατί δέν ἀγαπάει κανέναν. Ἀφοῦ δέν ἀγαπάει τόν Θεό, δέν μπορεῖ ν’ἀγαπήσει κανέναν. Γιατί, γιά ν’ ἀγαπήσεις τόν ἄλλον, θά πρέπει ν’ ἀδειάσεις ἀπό τόἐγώ σου. Ἀλλά δέν μπορεῖς ν’ ἀδειάσεις ἀπό τό ἐγώ σου χωρίς νά σέ βοηθήσει ὁΧριστός. Μόνοι μας δέν μποροῦμε νά πατήσουμε τόν ἐγωισμό μας. Γι’ αὐτό ὁἄνθρωπος, πού εἶναι μακριά ἀπό τόν Θεό, βιώνει μιά ἀπέραντη μοναξιά. Θά ἔχετεἀκούσει ἀνθρώπους πού λένε «δέν μ’ ἀγαπάει κανένας, εἶμαι μόνος μου» καί τούςπιάνει κατάθλιψη καί ἀπελπισία. Γιατί τό βιώνουν αὐτό; Διότι οἱ ἴδιοι δέν ἀγαπᾶνεπρῶτα τόν Θεό, ὁπότε δέν μποροῦν ν’ ἀγαπήσουν καί κανέναν ἄλλο. Ἔλεγε ὁ ἍγιοςΠορφύριος, πίσω ἀπό τήν κατάθλιψη καί ἀπό ὅλα αὐτά τά λεγόμενα ψυχολογικά,πού τόσο ἔχουν αὐξηθεῖ στίς μέρες μας, εἶναι δαιμόνια. Εἶναι δαίμονες. Καί πῶςἔρχονται οἱ δαίμονες; Ἀπό τίς ἁμαρτίες, ἀπό τήν κακή ψυχαγωγία, γιατί, εἴπαμε, ὅλαεἶναι ψυχαγωγία. Ὁδηγοῦμε προφανῶς τήν ψυχή μας κακῶς.103

– Μπορεῖ ἡ ἐργασία σου νά εἶναι ψυχαγωγία καλή;Βέβαια, μπορεῖ. Ὅταν ἐκεῖ πού ἐργάζεσαι -ὄχι δουλεύεις, ὄχι εἶσαι δοῦλος- δείχνειςἀγάπη στούς ἄλλους, τό κάνεις ὠς ἕνα διακόνημα, δέν τό κάνεις ὡς ἕνα καθῆκονστυγνό, πού κοιτᾶς τό ρολόι συνέχεια πότε νά τελειώσω, νά ἀπαλλαγῶ. Τό κάνεις μέἀγάπη γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον. Ἐκεῖ ψυχαγωγεῖσαι. Γι’ αὐτό ὁχριστιανός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἐκτόνωση. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι εἶναι σκασμένοι καίθέλουν νά ἐκτονωθοῦν. Πολλοί πᾶνε καί στά γήπεδα καί κάνουν καί βιαιοπραγίες καίκαταστρέφουν, γιατί λένε, θέλω νά ἐκτονωθῶ. Ἀπό τί νά ἐκτονωθεῖς; Γιατί ἔχειςαὐτή τήν πίεση; Πολύ ἁπλά, ἐπειδή δέν ζεῖς τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Καρπός τοῦΠνεύματος ἐστι εἰρήνη, χαρά, ἀγάπη..» (Γαλ. 5,22). Σοῦ λείπουν αὐτά καί νιώθειςσκασμένος σάν ἕναν ἄνθρωπο πού τοῦ ἔχεις κλείσει τό στόμα καί τή μύτη καί δένμπορεῖ νά πάρει ἀνάσα.– Ποιά εἶναι ἡ ἀνάσα τῆς ψυχῆς μας;Δέν εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα; Δέν εἶναι ἡ προσευχή; Δέν εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία; Αὐτήεἶναι ἡ ἀνάσα τῆς ψυχῆς μας. Ἄν δέν τά κάνεις αὐτά, θά νιώθεις σκασμένος καί θάλές θέλω νά ἐκτονωθῶ. Καί τί ἔγινε μετά τήν ἐκτόνωση; Μετά θρηνεῖς πάνω στάσυντρίμμια τοῦ ἐαυτοῦ σου καί αὐτῶν πού προκαλεῖς καί στούς ἄλλους. Γιατί ἕναςἄνθρωπος πού δέν ζεῖ τόν Χριστό καί τόν ἑαυτό του βλάπτει καί τούς ἄλλουςβλάπτει.Κοιτάξτε πάλι τί λέει ὁ ἅγιος Πορφύριος. «Τί νά σᾶς πῶ! Αὐτό τό ἔζησα,ὅταν μέ ἐπισκέφθηκε ἡ Θεία Χάρις στό Ἅγιον Ὄρος. Θυμᾶμαι τ’ ἀηδόνι νάξελαρυγγιάζεται μές στά δέντρα μέ τά φτερά του κατά πίσω, γιά νά ἔχει δύναμη».Παρατηροῦσε τά πάντα… πῶς κελαηδοῦσε τό ἀηδόνι μέσα στή ρεματιά! «Νά εἶχαἕνα ποτηράκι μέ νερό, νά τοῦ ἔδινα νά πίνει κάθε τόσο, νά ξεδιψάει… Γιατί νάξελαρυγγιάζεται τό ἀηδόνι, γιατί;». Κοιτάξτε τώρα ἡ ἀγωγή. Παίρνει ἀγωγή ἀπό τόἀηδόνι.– Τό ἀκούει κανείς τό ἀηδόνι; Παίρνει χειροκρότημα; Τοῦ λέει κανένας: μπράβο, τίὡραῖα πού κελαηδᾶς; Γιατί κελαηδάει τό ἀηδόνι;Γιά τόν Θεό! Μοναχικά! Σάν νά λέει, νά κι ἐγώ ἔτσι πρέπει νά ζῶ, νά δοξάζω τόνΘεό. Δέν ἔχει σημασία, ἄν μοῦ λένε μπράβο οἱ ἄνθρωποι ἤ ὄχι. Ὅ,τι κάνω νά εἶναιἕνα κελάηδημα γιά τόν Θεό. «Κι αὐτό τό χαίρεται τό κελάηδημά του, τό αἰσθάνεται.Μ’ ἐνέπνεαν πολύ τά πουλάκια στό δάσος. Νά πᾶτε καμιά μέρα στά Καλλίσια ν’ἀκούσετε τ’ ἀηδόνια». Καλλίσια εἶναι ἕνα μέρος κοντά στήν Ἀθήνα, πού ἔμενεπολλά χρόνια ὁ Ἅγιος Πορφύριος. «Πέτρινη καρδιά νά ἔχεις, θά συγκινηθεῖς».Ὁπουδήποτε… Ὁ Θεός ἔχει βάλει τά πουλάκια παντοῦ. Ποιός τά ἀκούει; Ποιόςβλέπει τόν οὐρανό; Δέν χαιρόμαστε μέ αὐτά τά ὡραῖα καί πολύ ἁπλά πράγματα πούμᾶς ἔχει χαρίσει ὁ Θεός.Δέν θέλω νά πῶ περισσότερα, γιατί βλέπω συμπληρώθηκε ἡὥρα. Ἄν θέλετε νά ρωτήσετε κάποια πράγματα πάνω σ’ αὐτά ἤ καί ὄχι ἀκριβῶς πάνωσ’ αὐτά. Νά ἔχουμε λίγο χρόνο, μέ τήν εὐχή τοῦ Γέροντα.104

Ἐρ. : …………………Ἀπ. : Εὐχαριστῶ. Εἶναι ὡραία ἐρώτηση. Βέβαια θά μπορούσαμε νά ποῦμε πολλάπάνω σ’ αὐτό τό θέμα: Ποιές εἶναι οἱ κατά Θεόν συναναστροφές. Οἱ πιό πολλοί νέοισήμερα ἔχουν ὡς ψυχαγωγία τήν καφετέρια. Τό πρῶτο εἴδος ψυχαγωγίας πού ἔχουνοἱ νέοι σήμερα εἶναι νά πᾶνε στήν καφετέρια. Ἐκεῖ ὑπάρχει ψυχαγωγία; Μᾶλλον ὄχι!Ὑπάρχει κακή ψυχαγωγία. Δηλαδή, δέν ὁδηγεῖς τήν ψυχή σου στόν Θεό ἀλλάμᾶλλον στήν ἁμαρτία. Καί χειρότερη ψυχαγωγία εἶναι αὐτή στά κέντρα, στά κλάμπκ.λ.π. ὅπου οἱ ἴδιοι οἱ ἰδιοκτῆτες τῶν κλάμπ ὁμολογοῦν ὅτι ὁ σκοπός τῶν ἀνθρώπωνπού πᾶνε ἐκεῖ εἶναι ἡ σάρκα, ὁ ἐρωτισμός, δηλαδή νά ἱκανοποιηθεῖ τό σαρκικόπάθος. Ἔχει ταυτιστεῖ πιά ἡ ψυχαγωγία μέ τήν ἁμαρτία. Βλέπετε, πόσο ὁ διάβολοςἔχει διαστρέψει τόν ἄνθρωπο, ὥστε νά θεωρεῖ ξεκούραση τήν ἁμαρτία! Ἐνῶ ἡἁμαρτία εἶναι κούραση. Καί ὄχι μόνο κούραση, ἀρρώστια καί θάνατος. «Τά ὀψώνιατῆς ἁμαρτίας θάνατος» (Ρωμ. 6,23), λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος.Τώρα γιά τίς κατά Θεόν συναναστροφές. Εἶναι οἱ συναναστροφές ἐκεῖνες πού μᾶςὁδηγοῦν τελικά στόν Θεό. Λένε οἱ ἅγιοι «ἀπό τήν πολυλογία δέν θά ξεφύγεις τήνἁμαρτία» (Παρ. 10,19). Μάλιστα λένε καί γιά τά πνευματικά νά μή λές πολλά λόγια.Εἴμαστε χριστιανοί, ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας… τί νά ποῦμε μεταξύ μας; Νά ποῦμεπνευματικά. Ἀλλά καί γιά αὐτά λένε νά μήν πεῖς πολλά. Πολυλογία νά ἔχεις στήνπροσευχή, ὅταν μιλᾶς στόν Θεό, νά χαίρεσαι τήν κοινωνία μέ τόν Θεό. Μέ τούςἀνθρώπους θέλει πολύ προσοχή, γιατί οἱ ἄνθρωποι ὅσο καλοί καί νά εἶναι, εἶναιτρεπτοί, εἶναι εὐμετάβλητοι… εὔκολα παίρνουμε τούμπα. Καί ἐκεῖ πού πᾶμε καλά…δέν πᾶμε καλά. Καί ἐκεῖ πού ἀγαπιόμαστε, δέχεται ὁ ἄλλος ἕναν ἀντίθετο λογισμόκαί ἀρχίζει νά ζηλεύει. Ἡ ζήλεια καί ὁ φθόνος εἶναι νόσημα τῆς φιλίας. Ἀπό τή φιλίαπολλές φορές βγαίνει φθόνος καί ζήλεια, ὅταν δέν εἶναι κατά Θεόν, ὅταν δένπροσέχουμε. Γι’ αὐτό, πάντα χρειάζεται προσοχή καί ἰδιαίτερα ὅταν συζητᾶμε, ὅτανσυνομιλοῦμε, ὅταν συναναστρεφόμαστε.Τελικά, ἡ μεγάλη ἀνάπαυση εἶναι στόν Χριστό. Ἔλεγε ἕνας γέροντας: «τελικά, ὅλοιθά μᾶς προδώσουν, μόνο ὁ Χριστός δέν μᾶς προδίδει». Δηλαδή, νά τό ἔχουμε στόπίσω μέρος τοῦ μυαλοῦ μας ὅτι δέν πρέπει νά ζητᾶμε τήν ἀνάπαυση σέ ἀνθρώπους.Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή «ἐπικατάρατος πᾶς ὁ ἐλπίζων ἐπ’ ἄνθρωπο» (Ἱερ. 17,5).Καταραμένος ὁ καθένας πού ἔχει τήν ἐλπίδα του σέ ἄνθρωπο, σέ ὁποιοδήποτεἄνθρωπο… δέν πρέπει νά ἔχεις τήν ἐλπίδα σου. Μήν ἐλπίζεις ὅτι θά βρεῖς τήν χαράμέσω ἑνός ἀνθρώπου, μέσω τοῦ συζύγου, τῆς συζύγου, μέσω τοῦ φίλου, τῆς φίληςκ.λ.π. Δέν πρόκειται νά βρεῖς τήν πληρότητα. Ἡ πληρότητα τῆς χαρᾶς θά ἔρθει ἀπότό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἀλλιῶς, λέει στήν Ἁγία Γραφή ὁ Προφήτης Ἱερεμίας, γίνεσαικαταραμένος, ἄν προσπαθεῖς νά βρεῖς τήν χαρά μέσω ἑνός ἀνθρώπου.Ἄς ποῦμε ἔνα κοινωνικό στερεότυπο. Ἐγώ τό ἄκουγα ἀπό μικρός: σκοπός τοῦἀνθρώπου εἶναι νά κάνει οἰκογένεια. Ποιός τό εἶπε αὐτό; Τώρα κάνουμε καί μιάἀνατροπή, μιά ἐπανάσταση…105

– Εἶναι σκοπός τοῦ ἀνθρώπου νά κάνει οἰκογένεια; Τί λέτε;Ὄχι! Σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση, τό εἴπαμε προηγουμένως, νά γίνεις θεός.Δηλαδή αὐτοί οἱ ἄνθρωποι πού δέν ἔκαναν οἰκογένεια εἶναι ἀποτυχημένοι; Αὐτόπερνάει μέσα ἀπό αὐτή τήν ἀντίληψη, ἀπό αὐτό τό κοινωνικό στερεότυπο. Ἔρχεται,ὅμως, ὁ Χριστός μας καί μᾶς βάζει στή σωστή πορεία. Κι ἕνας πού δέν ἔκανεοἰκογένεια, λοιπόν, δέν εἶναι ἀποτυχημένος. Οὔτε αὐτός πού ἔκανε οἰκογένεια εἶναιἐπιτυχημένος. Γιατί ἡ χαρά δέν ἔρχεται μέσα ἀπό αὐτό, ἄν δέν ὑπάρχει ὁ Χριστός.Ἄν ὑπάρχει ὁ Χριστός, θά βρεῖς τή χαρά εἴτε κάνεις οἰκογένεια εἴτε δέν κάνεις, εἴτεεἶσαι στό μοναστήρι εἴτε ἐκτός μοναστηριοῦ. Ἔχεις τόν Χριστό, ἔχεις χαρά. Δένἔχεις τόν Χριστό, δέν ἔχεις χαρά. «Οὐχ ὁ τόπος ἀλλʼ ὁ τρόπος», λένε πάλι οἱΠατέρες. Δέν εἶναι τό ποῦ εἶσαι, ἀλλά τό πῶς εἶσαι ἐκεῖ πού εἶσαι. Εἶσαι ἔγγαμος,ἐντάξει. Ὡστόσο δέν εἶναι αὐτό πού σέ σώζει. Πῶς εἶσαι ἔγγαμος; Πῶς εἶσαι ἄγαμος;Πῶς ζεῖς δηλαδή. Εἶσαι μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα; Εἶσαι μέ τόν Χριστό;Ἔχεις φίλο; Μήν τό πάρετε πονηρά.. σήμερα ἔχουμε τόσο διαστρέψει τά πράγματα,πού ἀμέσως ὁ νοῦς μας πάει στό πονηρό… Ὄχι, ἡ ἁγνή φιλία, πού λέμε κάποιονμπορῶ νά τόν ἐμπιστευτῶ. Ὄχι, δέν θά ἔχεις τήν ἐλπίδα σου σέ ἄνθρωπο. Μόνο στόνΧριστό! Ἐκεῖ εἶναι ἡ πλήρης ἀνάπαυση καί πληρότητα. «Ἐπικατάρατος πᾶς ὁἐλπίζων ἐπ’ ἄνθρωπο», νά τό θυμάστε αὐτό καί «αὐτός πού στηρίζει βραχίονααὐτοῦ», αὐτός πού ἔχει τήν ἐλπίδα τοῦ -προσέξτε- στά μπράτσα του. Κι αὐτόςκαταραμένος εἶναι. Αὐτή εἶναι ἡ ἀρρώστια μας σήμερα, πιστεύουμε στά μπράτσαμας. Τεχνολογία, ἐπιστήμη, ἰατρική.. κάνει θαύματα! Χριστός, Ἐκκλησία; Αὐτά,λένε, εἶναι γιά τούς παλιούς, τότε πού δέν εἶχαν ἐπιστήμη. Καί γινόμαστεκαταραμένοι…– Τί σημαίνει ὅτι εἶσαι καταραμένος, ὅταν ἐλπίζεις σ’ αὐτά καί ὄχι στόν Χριστό;Χωρισμένος ἀπό τήν χαρά, ἀπό τόν Χριστό. Αὐτός εἶναι ὁ καταραμένος, ὁκολασμένος. Ἑτοιμάζεις τήν κόλασή σου μόνος σου, δηλαδή, ὅταν αὐτονομεῖσαι ἤὅταν ἐλπίζεις σέ ἄλλους. Γι’ αὐτό οἱ συναναστροφές καί ὅλα αὐτά θά πρέπει πάλι νάὑπηρετοῦν τόν Χριστό. Καί πολλές φορές δέν εἶναι ἀνάγκη νά ὐπάρξει κἄνσυνομιλία. Προσέξτε! Θά σᾶς πῶ κάτι πού ἀκούγεται τρελό, γιατί ἔχουμε χάσει τήνἀληθινή πίστη, τόν ἀληθινό χριστιανισμό. Διαβάστε στό Γεροντικό, στούς ἉγίουςΠατέρες νά δεῖτε. Πήγαινε λέει ὁ ἕνας ἅγιος, ὁ ἕνας ἀσκητής στόν ἄλλο καί δένμιλοῦσαν. Καθόντουσαν καί ἁπλῶς κοιτοῦσε ὁ ἕνας τόν ἄλλο. Δέν μιλοῦσαν;Μιλοῦσαν! Ἀλλά μιλοῦσαν μέ τήν ἐσωτερική γλώσσα, τόν ἐνδιάθετο λόγο. Εἶχαν τήνἀδιάλειπτη νοερά προσευχή. Μιλοῦσαν συνεχῶς στόν Θεό καί κοινωνοῦσαν καίμεταξύ τους μυστικά. Χωρίς κἄν νά μιλᾶνε μέ λόγια. Πολλές φορές μέ τά μάτια, μέτό πρόσωπο λές πολύ περισσότερα καί μέ τήν καρδιά ἀκόμα περισσότερα. Ζεῖς μιάἀληθινή κοινωνία χωρίς νά μιλᾶς κἄν. Δέν χρειάζεται νά μιλήσεις πολλές φορές…Λοιπόν, ἄν βρεῖ κανείς τόν Θεό, μετά βρίσκει καί τόν σωστό τρόπο νά ἐπικοινωνήσεικαί μέ τόν πλησίον. Βλέπετε, σήμερα οἱ ἄνθρωποι πᾶνε νά ἐπικοινωνήσουν μέκάποιον ἄλλο καί μόλις ποῦνε τό πρόβλημά τους, π.χ. ἔχω πονοκέφαλο, ὁ ἄλλος λέει,106

νά δεῖς ἐγώ τί πονοκέφαλο ἔχω! Τελείωσε.. σταματάει κάθε συζήτηση. Ὁ ἄλλος θέλειλίγο νά σοῦ πεῖ τόν πόνο του, νά τόν ἀκούσεις καί ἐσύ ἀμέσως γυρνᾶς στόν ἑαυτόσου. Γιατί δέν σέ ἐνδιαφέρει ὁ ἄλλος. Ὁ ἑαυτός σου εἶναι τό κέντρο. Δείχνουμε ἔτσισέ ὅλη τήν τραγικότητα τόν ἐγωισμό μας. Ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά ἔχειἐπικοινωνία μέ κανέναν, ἄν δέν ἀποβάλλει τό ἐγώ του. Σήμερα ποιός ἀκούει τόνπλησίον του; Νά κάτσει λίγο νά τόν ἀκούσει; Κανένας. Πολύ δύσκολο νά βρεῖςἄνθρωπο ν’ ἀγαπάει πραγματικά τόν πλησίον. Γιατί; Γιατί ἔχουμε γίνει ὄλοι πολλοίἐγωιστές καί δέν ἔχουμε χρόνο γιά κανέναν. Καί τά παιδιά, ὅταν πᾶνε στήνκαφετέρια, εἶναι μέ τό κινητό στό χέρι καί στέλνουν συνεχῶς μηνύματα.– Εἶναι ἐπικοινωνία αὐτή σήμερα; Μέσα ἀπό τά μηχανήματα, μέσα ἀπό τά Facebookκαί αὐτά; Τί ἐπικοινωνία εἶναι αὐτή;Ἀφήνω πιά τί ἁμαρτίες καί τί σκάνδαλα γίνονται μέσα ἀπό ὅλα αὐτά… Ἑπομένως,εἶναι ἕνα πολύ μεγάλο θέμα… Λέω κάποιες πτυχές μέ βάση αὐτά πού λένε οἱ ἅγιοιΠατέρες. Μπορεῖ ἡ κατά Θεόν συναναστροφή νά μᾶς ἁγιάσει. Τί λέει τό Εὐαγγέλιο;«Ὅπου εἶναι δύο ἤ τρεῖς συνηγμένοι», ἀλλά τί λέει μετά; «Εἰς τό ἐμόν ὄνομα, ἐκεῖεἰμι ἐν μέσῳ αὐτῶν» ( Ματθ. 18,20), λέει ὁ Χριστός. Τώρα ἐδῶ, δόξα τῶ Θεῶ,εἴμαστε 50-60 συγκεντρωμένοι γιά τόν Χριστό. Ἐδῶ τώρα γίνεται ἕνα μυστήριο.Κάτι παρόμοιο μέ προσευχή, μέ Θεία Λειτουργία, καί ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα καίὅλοι παίρνουμε χάρη, τρεφόμαστε, λειτουργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅταν εἴμαστεσυγκεντρωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ δύο ἤ τρεῖς, τότε ἔχουμε ἀληθινή κοινωνίακαί μεταξύ μας καί ψυχαγωγία καί ἁγιασμό.Καί λέει ὁ Χριστός αὐτοί οἱ δύο ἤ τρεῖς ὅ,τι μοῦ ζητήσουν, ἐφόσον εἶναι ἑνωμένοιστό ὄνομά Μου ὅμως, θά τούς τό κάνω. Δηλαδή, παράγεται μιά τεράστια πνευματικήδύναμη, ὅταν εἴμαστε κάποιοι συγκεντρωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Νά, πῶςμπορεῖ νά λειτουργήσει θεωτικά ἡ συναναστροφή. Τί νά τό κάνουμε, νά πηγαίνουμεστήν καφετέρια καί νά εἴμαστε δίπλα μέ τούς ἄλλους καί νά μήν ὑπάρχει τέτοιακοινωνία; Οὐσιαστικά δέν ὑπάρχει. Οὔτε κἄν ψυχική κοινωνία ὑπάρχει, δέν μιλᾶμεγιά ἁγιοπνευματική κοινωνία, ἀφοῦ εἶναι σέ ἄλλο μῆκος κύματος, οὔτε σκέφτονταιτό Ἅγιο Πνεῦμα… Ἀλλά οὔτε καί ψυχικά ἐπικοινωνοῦν οἱ ἄνθρωποι σήμερα,ἀνθρώπινα δηλαδή. Ἀφῆστε τό θεανθρώπινο, οὔτε ἀνθρώπινα. Γιατί, ἀκριβῶς,ἔχουμε χάσει τόν Θεάνθρωπο καί ἔχουμε χάσει καί τόν ἄνθρωπο καί, ὅπως λένε οἱφιλόσοφοι, ἔχουμε γίνει ὑπάνθρωποι. Οὔτε ἄνθρωποι εἴμαστε πλέον. Γιατί, ὅτανχάσεις τόν Θεάνθρωπο, τόν Χριστό, χάνεις καί τόν ἄνθρωπο καί γίνεσαιἀπάνθρωπος, ἔλεγε ὁ ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς. Ἑπομένως, νά ἡ κατά Θεόνσυναναστροφή, νά εἶσαι συγκεντρωμένος, νά εἶσαι δίπλα στόν ἄλλο, ἀλλά γιά τόνΧριστό. Καί νά σᾶς πῶ καί κάτι πιό βαθύ;– Στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τί σημαίνει; Ὅταν λέει ὁ Χριστός νά εἶστε δύο ἤ τρεῖςσυγκεντρωμένοι στό ὄνομά μου;Νά ἔχετε τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί νά ἐπικοινωνεῖτε μαζί Μου μ’ αὐτή τήνἀδιάλειπτη προσευχή. Αὐτό σημαίνει εἶναι ἑνωμένοι στό ὄνομά Μου. Ὅ,τι ζητήσουν107

αὐτοί, θά τούς τό κάνω, λέει ὁ Χριστός. Ἀλλά αὐτοί, ἐφόσον εἶναι ἑνωμένοι μέ τόνΧριστό, δέν θά ζητήσουν -μέ συγχωρεῖτε- οὐίσκι καί τσιγάρα καί χρήματα κ.λ.π., θάζητήσουν τό Ἅγιο Πνεῦμα, τήν Χάρη, θά ζητήσουν ἕνα θαῦμα. Καί ὁ Θεός θά τούςτό κάνει τό θαῦμα. Ἔτσι γίνονται τά θαύματα. Δηλαδή ὅταν δύο-τρεῖς συναντηθοῦνκαί συμφωνήσουν σέ κάτι, ὁ Θεός τούς ἀκούει. Νά ἡ ἀληθινή συναναστροφή,συνταύτιση. Αὐτό ζοῦσαν οἱ ἅγιοι! Γι’ αὐτό σᾶς εἶπα προηγουμένως πήγαιναν νάδοῦν ὁ ἕνας τόν ἄλλον καί δέν μιλοῦσαν. Μπορεῖ μιά ὥρα νά κοιτιόντουσαν.Κι ὅμως μιλοῦσαν. Ἦταν ἑνωμένοι στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ καί οὐσιαστικά ζοῦσαντόν Παράδεισο. Ἐνῶ σήμερα οἱ ἄνθρωποι λένε: – Δέν θά πεῖς τίποτα; Πές κάτι.. γιατίχαλᾶς τήν ἀτμόσφαιρα, ἄν δέν μιλᾶς. Τί κάθεσαι ἔτσι μουγγός; Νομίζουν ὅτι ἡ χαράθά ἔρθει μέσα ἀπ’ τήν πολυλογία. Δέν ἔρχεται ἡ χαρά ἀπό ἐκεῖ. Καί νά πεῖς ἕναἀνέκδοτο, μετά ἀπό λίγο πάλι κενός, ἄδειος θά εἶσαι. Ἐνῶ, ἄν ζεῖς αὐτή τήν κοινωνίαμέ τόν Χριστό, ζεῖς αὐτή τήν πληρότητα καί τήν ἕνωση μέ τόν πλησίον καί χαίρεσαιπραγματικά τή ζωή σου.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης108

Οἱ διακοπές τοῦ χριστιανοῦΚαί πάλι Χριστός Ἀνέστη! Εὐχαριστῶ πάρα πολύ γιά τήν πρόσκληση καί πρῶταεὐχαριστῶ τόν Πανάγιό μας Τριαδικό Θεό γιά τήν Χάρη πού μοῦ δίνει νά μιλήσω γιάτόν Ἴδιο, γιά τόν λόγο Του.Εἶπε ὁ κ. Ἀβραάμ νά ποῦμε τήν θέση τῆς Ἐκκλησίας.Μά… Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι. Δόξα τῷ Θεῷ, ἀνήκουμε ὅλοι μας στήν ἁγία μαςὈρθόδοξη Ἐκκλησία καί νομίζω ὅτι δέν πρέπει νά ὑπάρχει αὐτός ὁ διαχωρισμόςμέσα μας ὅτι ἄλλο εἶναι Ἐκκλησία καί ἄλλο εἴμαστε ἐμεῖς. Φυσικά δέν τό εἶπε ἔτσι ὁκ. Ἀβραάμ. Ἀλλά καμιά φορά γίνεται αὐτό… παίρνω ἀφορμή ἀπό αὐτό πού εἶπε…Ἔχουμε τήν ἰδέα ὅτι Ἐκκλησία εἶναι οἱ ἱερεῖς, οἱ ἀρχιερεῖς καί ἐμεῖς εἴμαστε κάτιἄλλο… λίγο παραέξω… Ὄχι! Ἐκκλησία εἴμαστε ὅλοι καί πρέπει νά εὐχαριστοῦμετόν Θεό. Καί νά ποῦμε καί κάτι ἀκόμα, στήν Ἐκκλησία δέν ἔχουμε γνώμη δική μας.Οἱ Προτεστάντες -πού δέν εἶναι Ἐκκλησία, λένε ὅτι εἶναι- ἔχουν γνώμη καί ὁκαθένας λέει τήν γνώμη του… τί νομίζει γιά αὐτά πού λέει ὁ τάδε παπάς, ὁ τάδεδεσπότης ἤ τό Εὐαγγέλιο ἀκόμα ἤ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Ἐμεῖς δέν ἔχουμεγνώμη. Δέν πρέπει νά ἔχουμε γνώμη, ἀλλά θά πρέπει νά γνωρίζουμε τί διδάσκειδιαχρονικά ἡ ἁγία μας Ἐκκησία ἔτσι, ὥστε νά πορευόμαστε σωστά. Δηλαδή, ποιάεἶναι ἡ συμφωνία, ὅπως λένε οἱ θεολόγοι μας, τῶν Πατέρων, τό λεγόμενο consensusPatrum, γιά τά διάφορα θέματα τῆς ζωῆς μας.Τό ἦθος, ἡ ζωή μας, εἶναι ἡ ἄλλη ὄψη τῆς πίστης μας. Ἐφόσον ἡ πίστη μας εἶναικαθορισμένη καί μάλιστα αὐστηρότατα καθορισμένη καί δέν χωράει συγκατάβασηστά τῆς πίστεως οὔτε ἐκπτώσεις οὔτε ἡ παραμικρή ἀλλοίωση οὔτε ἕνα «καί» δένμποροῦμε νά ἀλλοιώσουμε, νά ἀφαιρέσουμε ἤ νά προσθέσουμε στό Σύμβολο τῆςΠίστεως, γιατί μετά γινόμαστε αὐτόματα αἱρετικοί, ἔτσι καί ἡ ζωή μας. Ἀλλάσήμερα, δυστυχῶς, ἔχει μπεῖ μιά μεγάλη ἀλλοίωση στή ζωή μας, ἡ ὁποία ξεκινάειἀπό τή γενικότερη ἀλλοίωση πού ὑπάρχει στή Δύση, στόν Δυτικό ἐκκλησιαστικόχῶρο, ὅπου, μέ ἁπλά λόγια νά τό ποῦμε, ἔχει μπεῖ ὁ κόσμος καί ἡ ζωή ἐκεῖ, τῶνλεγόμενων χριστιανῶν, ἔχει γίνει ἐκκοσμικευμένη. Γι’ αὐτό καί εἶναι καί τό λέω πάλιμέ ἔμφαση «λεγόμενοι», δέν εἶναι πραγματικοί χριστιανοί, ἀφοῦ δέν ἔχουν τή σωστήπίστη καί αὐτό ξεκίνησε ἀπό τό ὅτι ἔχασαν τή σωστή ζωή. Σήμερα ἐμεῖς οἱὈρθόδοξοι Ἕλληνες καί ἀνά τόν κόσμο Ὀρθόδοξοι κρατᾶμε τήν ὀρθή πίστη, τήνὀρθόδοξη πίστη θεωρητικά, ἔχουμε ἀκέραιο τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, ὅπως μᾶς τόπαρέδωσαν οἱ Οἰκουμενικές Σύνοδοι, ἀλλά στήν πράξη δέν τό τηροῦμε καί ἡ ζωήμας εἶναι ἀλλοτριωμένη, ὁπότε κινδυνεύουμε νά χάσουμε καί τήν Ὀρθόδοξη πίστη.Ὅπως τό βλέπουμε καί μέ τόν Οἰκουμενισμό σήμερα καί τίς ἀπαράδεκτες Συνόδουςπού γίνονται κ.λ.π.Ἀλλά αὐτό εἶναι ἕνα θέμα πού πῆρα ἀφορμή καί εἶπα δυό λόγια βάσει αὐτοῦ πού εἶπεὁ κ. Ἀβραάμ γιά τήν θέση τῆς Ἐκκλησίας. Οὐσιαστικά θά ποῦμε αὐτό πού πρέπει νάξέρουμε καί αὐτό πού πρέπει νά ζοῦμε, ἄν θέλουμε νά εἴμαστε συνεπεῖς μέ τό ὄνομά109

μας, ὅτι εἴμαστε χριστιανοί. Ἄν δηλώνουμε ἄθεοι καί ὄχι χριστιανοί, τότε βέβαιαἀλλάζει τό πράγμα ἤ ἄν δηλώνουμε κάτι ἄλλο ἐκτός ἀπό χριστιανοί. Οἱ χριστιανοί,ὅπως λέει ἔτσι καί μία ἐπστολή πρός Διόγνητον, ζοῦνε μέσα στόν κόσμο, ἀλλά δένεἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου, γιατί ὁ κόσμος εἶναι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. Δέν μποροῦμε νάἀφήσουμε τήν πόλη καί τό χωριό μας καί νά πᾶμε στά βουνά οὔτε μποροῦν ὅλοι νάγίνουν μοναχοί. Γιατί δέν μποροῦν; Γιατί δέν θέλουν. Ὁ Θεός δέν ἀναγκάζει κανέναννά γίνει μοναχός, ἀλλά ὅλοι μποροῦμε νά ἔχουμε αὐτή τήν τροπική ἀναχώρηση ἀπ’τόν κόσμο, δηλαδή νά πάρουμε ἀποστάσεις ἀπό τόν τρόπο ζωῆς, πού λέγεταικοσμικός τρόπος ζωῆς.Μιά διάσταση θά ποῦμε σήμερα πού σχετίζεται μέ τίς διακοπές καί γενικότερα μέ τόθέμα τῆς ψυχαγωγίας. Βάλαμε ἔτσι τό θέμα «Οἱ διακοπές τοῦ χριστιανοῦ» ἀλλά θάμπορούσαμε νά ποῦμε καί «ἡ ψυχαγωγία τοῦ χριστιανοῦ», ἡ ὁποία δυστυχῶς σήμεραδέν εἶναι ψυχαγωγία, ἀλλά εἶναι διασκέδαση καί ἔχει διαφορά τό ἔνα ἀπό τό ἄλλο.Θά ποῦμε ποιά εἶναι ἡ διαφορά.Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό ἀπό τό Γεροντικό, ἀπό τόν Μέγα Ἀντώνιο. Ἕναςκυνηγός, βλέποντας τόν πατριάρχη τῆς ἐρήμου, τόν Μέγα Ἀντώνιο (ὁ ὁποῖος ἔζησετό 251 – 356 μ.Χ. καί εἶναι ὁ ἡγέτης, ὁ ἱδρυτής, ὁ θεμελιωτής τοῦ ὀρθόδοξουμοναχισμοῦ στήν Αἴγυπτο, Αἰγύπτιος ἦταν), ν’ ἀστειεύεται μέ τούς μοναχούς του,τούς ὑποτακτικούς του, νά λένε χαλαρά κάποια ἀστεῖα, ὄχι φυσικά βρώμικα καίἁμαρτωλά… σκανδαλίσθηκε! Θέλοντας ὁ Ὅσιος νά τόν διδάξει ὅτι μερικές φορές ἡδιάκριση ἐπιβάλλει κάποια συγκατάβαση στήν πολλή αὐστηρότητα, τοῦ εἶπε:-Τέντωσε τό τόξο σου. Ὁ κυνηγός ὑπήκουσε. Ὁ Ὅσιος τοῦ εἶπε πάλι: – Τέντωσέ τοπερισσότερο. Ὁ κυνηγός τό τέντωσε περισσότερο, ὁπότε ὁ Ὅσιος τοῦ εἶπε ξανά: –Τέντωσέ το ἀκόμα πιό πολύ. Ὁ κυνηγός διαμαρτυρήθηκε: – Ἄν τό τεντώσωπερισσότερο, θά σπάσει. Ἔχει κάποια ὅρια. – Τό ἴδιο θά συμβεῖ, ἀποκρίθηκε ὁὌσιος, καί μέ τούς ἀδελφούς, ἐάν ἀγωνίζωνται συνεχῶς σκληρά, χωρίς καμιάἀνάπαυση καί ἀναψυχή.Αὐτά ἀπό τό Γεροντικό, πού γιά κάποιους εἶναι πολύ αὐστηρό βιβλίο, ἀφοῦπεριγράφει τήν πολύ αὐστηρή ζωή τῶν μοναχῶν! Βέβαια στήν Ὀρθοδοξία δέν εἶναιὡραία αὐτή ἡ ὁρολογία, δέν εἶναι σωστή. Δέν ὑπάρχει αὐστηρή καί ἐπιεικής ἤχαλαρή χριστιανική ζωή. Μία εἶναι ἡ χριστιανική ζωή. Ἁπλῶς ἡ διαφορά τῶνμοναχῶν μέ τούς μή μοναχούς εἶναι ὅτι οἱ μέν εἶναι ἄγαμοι, οἱ δέ εἶναι ἔγγαμοι. Κατάτά ἄλλα καί οἱ μέν καί οἱ δέ ὀφείλουμε νά τηροῦμε τό Εὐαγγέλιο, τίς ἐντολές. Δένὑπάρχουν δύο εὐαγγέλια, ἕνα ἄς ποῦμε πιό λάιτ, ἐκκοσμικευμένο, χαλαρό Εὐαγγέλιο,γιά τούς λαϊκούς, γιά τούς κοσμικούς καί ἕνα πιό αὐστηρό γιά τούς μοναχούς.Ὡστόσο, κάποιοι τό θεωροῦν αὐστηρό αὐτό τό βιβλίο. Καί νά πού βλέπουμε μέσα σ’αὐτό τό βιβλίο νά ὑπάρχει αὐτή ἡ καταχώρηση καί μάλιστα ἀπό τόν θεμελιωτή τοῦμοναχισμοῦ, τόν Ἅγιο Ἀντώνιο, ὁ ὁποῖος «χαριεντιζόταν» λέει, ἔλεγε κάποια ἀστεῖαμέ τούς μοναχούς του. Αὐτό θέλει κάτι νά μᾶς διδάξει. Τί; Ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει μιά110

τέτοια ἀνάγκη γιά χαλάρωση, γιά ξεκούραση, γιά ἕνα «παιχνίδι» θά λέγαμε, χωρίς νάεἶναι φυσικά κάτι ἁμαρτωλό. Ἐδῶ, βέβαια, μπαίνει αὐτή ἡ διάκριση, γιατί σήμερα ἡχαλάρωση, ἡ ξεκούραση καί οἱ διακοπές ἔχουν ταυτιστεῖ δυστυχῶς μέ τήνδιασκέδαση. Ἡ ὁποία διασκέδαση εἶναι ἡ ἐκκοσμίκευση τῆς ψυχαγωγίας.– Τί σημαίνει ψυχαγωγία;Ἄν ἀναλύσουμε τήν λέξη, σημαίνει ἀγωγή τῆς ψυχῆς. Ἀγωγή, δηλαδή νά ὁδηγήσω,νά πάω τήν ψυχή μου, πρός τόν Θεό. Αὐτή εἶναι ἀληθινή ψυχαγωγία, νά ὁδηγήσωτήν ψυχή μου στόν Θεό. Ὅταν ἡ ψυχαγωγία γίνεται διασκέδαση, σημαίνει ὅτι ὁχριστιανός προσπαθεῖ νά ταυτιστεῖ μέ τόν κόσμο καί νά ὁδηγήσει τήν ψυχή του ὄχιστόν Θεό. Ἡ λέξη διασκέδαση, σύνθετη λέξη, σημαίνει διά – σκεδάννυμι, διά –σκορπίζομαι, διασκορπισμός. Ψυχαγωγία εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντίθετο, νάσυγκεντρώσεις τόν ἑαυτό σου καί ὅλες σου τίς δυνάμεις καί νά τίς ὁδηγήσεις στόνΧριστό. Διασκέδαση εἶναι νά διαλυθεῖς, νά σκορπιστεῖς.Διάβαζα πρόσφατα, μιά διδακτορική διατριβή (παρακαλῶ!), ἀπό ἕναν ἐπιστήμονατῆς Παντείου, ἡ ὁποία εἶχε θέμα τήν διασκέδαση, πῶς διασκεδάζουν σήμερα οἱ νέοικαί μάλιστα σέ μιά περιοχή τῆς Ἀθήνας. Ξέρετε τί λέγανε τά παιδιά πούδιασκεδάζανε; «Θέλω τρέλα»! Αὐτό εἶναι τό σύνθημα πού ἐπικρατεῖ μέσα στάκέντρα αὐτά πού ὑποτίθεται ὁ ἄνθρωπος ξεκουράζεται. Τρέλα… νά τρελαθεῖς, νάχάσεις τόν ἑαυτό σου, νά σκορπιστεῖς, νά διαλυθεῖς… Μά αὐτό ἀκριβῶς εἶναι ἡκόλαση. Ὅταν χάσεις τόν ἑαυτό σου, τά χάνεις ὅλα. Αὐτό εἶναι πού λέει ὁ Χριστός ἡἀπώλεια. Ἐνῶ ἡ σωτηρία εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντίθετο, νά μαζέψεις τόν ἑαυτό σου, νάμαζέψεις τίς δυνάμεις σου καί νά τίς κατευθύνεις στόν Θεό. Ἑπομένως, μιλᾶμε γιάἀγωγή τῆς ψυχῆς καί ὄχι γιά σκόρπισμα καί διάλυση τῆς ψυχῆς.Σήμερα ὅμως, δυστυχῶς, ἡ χαλάρωση καί οἱ διακοπές ἔχουν ταυτιστεῖ μέ τήνἁμαρτία. Μοῦ ἔλεγε ἕνα νέο παιδί, μετά τίς ἐξετάσεις κ.λ.π. πού εἶχε στό σχολεῖο,καλοκαίρι… λέει, εἶπα λίγο πάτερ νά χαλαρώσω… κι ἀπό τά πνευματικά λίγο…καλοκαίρι εἶναι τώρα… καί ἔκανα τίς χειρότερες ἁμαρτίες. Ἔπεσε στίς χειρότερεςἁμαρτίες. Δηλαδή, δέν χωράει χαλάρωση γιά τόν χριστιανό. Αὐτό πρέπει νά τόπάρουμε ἀπόφαση.Θά σᾶς διαβάσω πάλι ἔνα περιστατικό. «Ἕνας μοναχός βρῆκε πολλούς πειρασμούςστόν τόπο πού πρωτοάρχισε νά ἀγωνίζεται. Κάποτε ἔχασε τήν ὑπομονή του καίἀποφάσισε νά φύγει μακριά, γιά νά βρεῖ τήν ἡσυχία του». Γιατί ὁ διάβολος, ἐκεῖ πούἔμενε, τόν πολεμοῦσε πολύ μέ λογισμούς κ.λ.π. ὁπότε λέει νά πάω κάπου ἀλλοῦ νάγλιτώσω ἀπό τόν διάβολο. Λίγο διακοπές! «Καθώς ἔσκυψε νά δέσει τά σανδάλια τουγιά νά ξεκινήσει», νά πάει ἐκεῖ πού ἤλπιζε ὅτι δέν θά ὑπῆρχε ὁ πονηρός «εἶδεἀντίκρυ κάποιον ἄλλον νά δένει κι ἐκεῖνος τά δικά του σανδάλια. -Ποιός εἶσαι σύ;τόν ρώτησε. – Ἐκεῖνος πού σέ βγάζει ἀπό δῶ. Καί νά ‘μαι πάλι ἕτοιμος νάπροπορευθῶ ἐκεῖ πού σκοπεύεις νά καταφύγεις». Πρίν πᾶς ἐσύ, θά εἶμαι ἐγώ ἐκεῖ, θάσέ περιμένω… «Ἦταν ὁ διάβολος πού ἐπεχείρησε νά τόν διώξει, ἀλλά δέν τό111

κατόρθωσε γιατί ὁ ἀδελφός ἔμεινε, ὕστερα ἀπ’ αὐτό, στό κελί του κι ἀγωνίστηκε μέὑπομονή, ἕως ὅτου νίκησε τούς πειρασμούς». Αὐτό τό περιστατικό τί μᾶς λέει; Ὅτι ὁδιάβολος δέν κάνει διακοπές. Οὔτε ὑπάρχει κάποιος τόπος πού δέν ὑπάρχει. Δέν εἶναιπανταχοῦ παρών ὁ διάβολος. Μόνο ὁ Θεός εἶναι πανταχοῦ παρών, ἀλλά μέσω τῶνδαιμόνων, τῶν ἄλλων ὑποτακτικῶν του δηλαδή πού ἔπεσαν μαζί του λόγω τῆςὑπερηφάνειάς τους, ἔχουν διασκορπιστεῖ σ’ ὅλον τόν κόσμο καί δημιουργοῦν παντοῦπειρασμούς καί πόλεμο. Κατεξοχήν βέβαια στούς χριστιανούς. Ἑπομένως, δέν πρέπεινά περνάει ἀπό τό μυαλό κάποιου «νά χαλαρώσω λίγο», ὅπως εἶπε αὐτό τό παιδί, ἀπότόν πνευματικό ἀγῶνα, γιατί ὁ διάβολος δέν κάνει διακοπές. Ἄρα καί ὁ χριστιανόςδέν χαλαρώνει καί ὅπου θά πάει γιά νά ξεκουραστεῖ ἀνθρωπίνως, θά πρέπει νάκρατήσει ἐκεῖ τόν πνευματικό του ἀγῶνα, νά συνεχίσει τόν πνευματικό του ἀγῶνα,γιατί κι ἐκεῖ πάλι θά βρεῖ τούς πειρασμούς πού εἶχε κι ἐδῶ καί παντοῦ, τούς ὁποίουςβάζει ὁ διάβολος σ’ αὐτούς πού ἀγωνίζονται.Ὡστόσο ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀνάγκη γιά χαλάρωση. Σήμερα ἔχουμε αὐτή τήνκατάσταση… ἄλλο ψυχαγωγία καί ἄλλο διασκέδαση. Καί δυστυχῶς ἔχει ταυτιστεῖ ἡδιασκέδαση, ἡ χαλάρωση, μέ τήν ἁμαρτία. Δυστυχῶς μάλιστα, γιά νά λέμε τάπράγματα μέ τό ὄνομά τους, γιά πάρα πολλούς σήμερα διασκέδαση σημαίνειἐρωτισμός, σημαίνει ἡδονοβλεψία, σημαίνει μοιχεία καί πορνεία μέ τά μάτια, τάἀγγίγματα ἤ καί τήν πλήρη σαρκική ἁμαρτία καί τίς σαρκικές διαστροφές ἀκόμα. Κιαὐτά ὁ κόσμος τά λέει διασκέδαση. Τώρα συγγνώμη ἄν λερώνω τά αὐτιά σας, νά μέσυγχωρέσετε, ἀλλά δυστυχῶς, ὅταν λέει κάποιος νά δῶ λίγο τηλεόραση, δέν πέφτεισ’ αὐτά πού εἴπαμε λίγο ὡς πολύ; Τί δείχνει σήμερα ἡ τηλεόραση, τό διαδίκτυο..;Δέν εἶναι συνεχῶς πρόκληση γιά τίς ἁμαρτίες αὐτές πού προαναφέραμε καί μίασυνεχής παρακίνηση πρός αὐτά; Καί λέει ὁ ἄλλος τό βράδυ πού ἔρχομαι στό σπίτι νάξεκουραστῶ… Πῶς νά ξεκουραστῶ; Νά ἀνοίξω τηλεόραση. Μά ἔτσι θάξεκουραστεῖς ἄνθρωπέ μου; Ἔτσι θά κουραστεῖς χειρότερα καί θά φορτώσεις τήνψυχή σου μέ ἕνα σωρό προκλήσεις, γιά νά μήν πῶ καί συγκαταθέσεις στήν ἁμαρτία.Βέβαια οἱ ἅγιοι Πατέρες ὅλα αὐτά τά καταδικάζουν πλήρως καί τελείως. Στά χρόνιατοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, δέν ὑπῆρχαν οἱ τηλεοράσεις οὔτε τάδιαδίκτυα οὔτε τό ποδόσφαιρο οὔτε ὁ κινηματογράφος. Τά θέατρα ὑπῆρχαν.– Ξέρετε τί ἔλεγε ὁ Ἅγιος Ἰωάννης γιά τούς ἀνθρώπους πού πήγαιναν στά θέατρα τῆςἐποχῆς ἐκείνης;Τά ὁποῖα βεβαίως εἶχαν πολύ ἄσχημα θεάματα, ὅπως καί σήμερα. Ἔλεγε ὅτι «ἐσεῖςπού πᾶτε ἐκεῖ κάνετε ἀπηρτισμένη μοιχεία». Ὁλοκληρωμένη μοιχεία κάνετε, ἔλεγε,μ’ αὐτά πού βλέπετε ἐκεῖ πέρα! Ἄν διαβάσετε καί τί λέει γιά τούς ἱπποδρόμους…Σήμερα ἀντί γιά τούς ἱπποδρόμους ἔχουμε τά γήπεδα. Τό τί βωμολοχίες, τό τίἀγριότητα ἐπικρατεῖ σήμερα στά γήπεδα δέν λέγεται…. Ἐγώ κάποτε πέρασαἀναγκαστικά στήν Ἀθήνα ἀπό τό στάδιο τοῦ Παναθηναϊκοῦ στήν Λεωφόρο…ἔφριξα! Νόμιζα ὅτι γίνεται πόλεμος… ὅτι θά πέσει ὅλος ὁ κόσμος νά μέ σκοτώσει…καί ἤμουνα ἀπ’ ἔξω, ὄχι μέσα! Τρόμαξα στήν κυριολεξία! Καί λέω εἶναι δυνατόν;Αὐτοί εἶναι ἄνθρωποι τώρα ἤ ἄγρια θηρία; Καί πολύ χειρότερα ἀπό ἄγρια θηρία. Τά112

ἄγρια θηρία δέν φέρονται ἔτσι. Τώρα μπορεῖ νά πεῖ κανείς χριστιανός: – Γιατί ὄχι;Νά τό εὐλογήσουμε καί τό ποδόσφαιρο! Νά πᾶμε καί στόν Πατριάρχη νά πάρουμεμιά εὐχή νά νικήσει ἡ ἐθνική Ἑλλάδος! Ἔ, ὄχι πιά! Δέν μποροῦμε νά τά εὐλογοῦμεὅλα! Ἤ ἡ ἄλλη πάει στή Γιουροβίζιον (Eurovision) καί λέει νά πάρω ἄς ποῦμε εὐχήἀπό τόν τάδε Δεσπότη γιά νά νικήσω… Δέν τά εὐλογοῦμε ὅλα… Ὁ χριστιανός δέντά εὐλογεῖ ὅλα οὔτε ὁ Χριστός τά εὐλογεῖ ὅλα. Ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος, μέσυγχωρεῖτε «τά οὖρα δέν γίνονται ἁγιασμός». Δέν γίνεται. Πῶς νά τό κάνουμε; Δένεὐλογοῦνται ὅλα..Παρόλα αὐτά ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀνάγκη γιά χαλάρωση. Οἱ ἀρχαῖοι μας πρόγονοι ἔλεγανκαί μερικά σωστά καί ὡραῖα. Ὁ Δημόκριτος ἔλεγε: «Βίος ἀνεόρταστος μακρά ὁδόςἀπανδόκευτος». Δηλαδή ζωή πού δέν ἔχει γιορτές, δέν ἔχει μία χαλάρωση, εἶναι σάνἕναν μακρύ δρόμο πού δέν ἔχει πανδοχεῖο. Σκεφτεῖτε νά πᾶτε ἀπό δῶ στήν Ἀθήνα ἤστή Σπάρτη ἤ κάπου πιό μακριά καί νά μή σταματήσετε πουθενά. Πόσο κουραστικόεἶναι! Λές, νά πάρω μιά ἀνάσα… Στίς δυό ὧρες λένε οἱ ὁδηγοί πρέπει νά κάνειςὁπωσδήποτε μία στάση γιά νά συνεχίσεις μετά. Ἰδιαίτερα ἄν ὁδηγεῖς, εἶναι άκόμα πιόπολύ ἀναγκαῖο αὐτό. Οἱ γιορτές εἶναι πραγματικά μιά ξεκούραση, ἀλλά ὅταν εἶναιἐορτές ἐκκλησιαστικές καί δέν γίνονται κοσμικές.Νά σᾶς πῶ κάτι ἀκόμα καί μή σᾶς φανεῖ παρατραβηγμένο: ἡ σύγχρονη διασκέδασηἔχει καταντήσει βιομηχανία. Εἶναι μάλιστα ἕνας ἀπό τούς βραχίονες ἐπιβολῆς τῆςΠαγκοσμιοποίησης. Δέν εἶναι τραβηγμένο αὐτό πού σᾶς λέω. Καί ὅλα αὐτά βέβαιαξεκινᾶνε ἀπό αὐτή τήν μεγάλη αἵρεση πού λέγεται Νέα Ἐποχή. Εἶναι φοβερός αὐτόςὁ κίνδυνος καί δέν ἔχουμε συλλάβει πόσο ὕπουλα ἔχει μπεῖ μέσα στή ζωή μας αὐτή ἡαἵρεση. Ἡ Νέα Ἐποχή τί λέει; Λέει ὅτι ὅλα εἶναι θεός, ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες εἶναι τόἴδιο, ὅλες ἔχουν τόν ἴδιο θεό, τόν ἀληθινό Θεό, ὅλες εἶναι μονοπάτι γιά τόν ἴδιοθεό… νά μή λέτε ἐσεῖς οἱ ὀρθόδοξοι ὅτι μόνο ὁ δικός σας Θεός εἶναι ἀληθινός… ναί,ὑπάρχει ὁ Χριστός, ὑπάρχει καί ὁ Βούδας ὅμως καί εἶναι τό ἴδιο… ἐσεῖς τό λέτεΧριστό, ἐμεῖς τό λέμε Βούδα… νά μάθετε καί γιά τό κάρμα, νά μάθετε καί γιά τόνδιαλογισμό, νά μάθετε καί γιά τή γιόγκα.Ξέρετε σήμερα οἱ ἄνθρωποι ἔχουν φοβερή βαρεμάρα… Δέν λένε βαριέμαι, βαριέμαι,βαριέμαι;… καί τά νέα παιδιά.. Θυμᾶμαι στό Πανεπιστήμιο, ἀπό τότε, μιά φοράκοίταζα στά ἕδρανα καί τά παιδιά – οἱ φοιτητές ἔγραφαν συνέχεια αὐτή τή λέξη. Κιἄν ἀνοίξετε τό διαδίκτυο, λέει: τρόπους γιά νά ξεπεράσετε τή βαρεμάρα! Καί ξέρετετί συνιστοῦν; Νά κάνεις γιόγκα… Ἀπό ποῦ κι ὡς ποῦ ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνεςγιά νά ξεπεράσουμε τή βαρεμάρα μας νά κάνουμε γιόγκα; Καί συμβουλεύει ἐμᾶςτώρα ὀρθόδοξη Ἑλληνίδα!– Ξέρετε τί εἶναι ἡ γιόγκα;Γιά νά σᾶς πῶ πόσο μᾶς ἔχει ἐπηρεάσει ἡ Νέα Ἐποχή. Τό ἔχουν περάσει ὅτι ἡ γιόγκαεἶναι μιά ἁπλή γυμναστική. Ἡ γιόγκα παρακαλῶ εἶναι θρησκεία, εἶναι προσευχήστούς δαίμονες. Εἶναι πρακτική τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν ἡ γιόγκα. Κι ὅμως τό113

περνᾶνε ἔτσι… Ἤ ἀκοῦς γιά προηγούμενες ζωές, γιά μετεμψύχωση, γιά κάρμα..ξέρετε ἀπό ποῦ εἶναι ὅλα αὐτά; Ἀπό τίς ἀνατολικές θρησκεῖες ἦρθαν αὐτά, ἀπό τούςεἰδωλολάτρες κι ἔχουν ποτίσει τό εἶναι μας. Καί μᾶς τά πετᾶνε ἔτσι καί λέμε «ἔ, τόεἶπε κι αὐτό… καί τί ἔγινε;». Ὄχι, ὅλα αὐτά εἶναι στοχευμένα καί στό περνᾶνε ὅτιεἶναι μιά διασκέδαση, μιά ψυχαγωγία, ὅτι εἶναι μιά χαλάρωση, γιά νά ἠρεμήσεις… Ἡαἰχμή τοῦ δόρατος τῆς Νέας Ἐποχῆς καί τῆς Παγκοσμιοποίησης εἶναι αὐτή ἡβιομηχανία τοῦ θεάματος πού ξεκινάει ἀπό τό Χόλιγουντ.Ὅλες οἱ ταινίες θά δεῖτε τελικά εἶναι ὅλες οἱ ἴδιες. Ἐγώ εἶχα νά δῶ ταινία 20-25χρόνια καί μιά φορά σέ μιά κατασκήνωση λένε νά δοῦμε πάτερ αὐτή, δέν ἔχειτίποτα… ἔ, λέω νά κάτσω καί ἐγώ νά δῶ τί εἶναι αὐτό… καί λέω αὐτό παιδιά τό ἔχωδεῖ πρίν εἴκοσι χρόνια… ἴδιο πράγμα εἶναι… μπάμ, μπούμ, πιστολιές, αὐτοκίνηταπού τρέχουν, ὅλα τό ἴδιο πράγμα… καί μέσα ἐκεῖ σοῦ βάζουν καί διαλογισμό κι αὐτάτά περίεργα περί κάρμα κ.λ.π. Σοῦ περνᾶνε δηλαδή τήν προπαγάνδα τους. Καίσήμερα περνᾶνε καί τήν ὁμοφυλοφιλία. Καί τά λεγόμενα «παιδικά» προβάλλουν τήνὁμοφυλοφιλία. Καί θά δεῖτε σέ λίγο καί τήν παιδοφιλία… γιά νά μήν πῶ ὅτι ἤδηγίνεται κι αὐτό. Ὅλα αὐτά δέν εἶναι τυχαῖα. Νά σᾶς πῶ καί κάτι πού λένε οἱἐρευνητές, ὅτι τελικά ἡ ψυχαγωγία, ἡ διασκέδαση πιό σωστά, τείνει νά γίνει ἕναμέσο καταστολῆς καί ἕνα μέσο ἐπιβολῆς τῆς παγκοσμιοποίησης.– Ἡ Παγκοσμιοποίηση τί ἐπιδιώκει;Νά καταστραφοῦν οἱ ἐθνικοί πολιτισμοί καί νά ἀντικατασταθεῖ ἡ ἰδιοπροσωπία τοῦκάθε λαοῦ μέ μιά παγκόσμια καταναλωτική κουλτούρα καί μέ μιά ἀγοραία, δηλαδήπορνική, θρησκεία τῆς ἡδονῆς καί φυσικά μέ μιά ὑποταγή στό κράτος. Θά δεῖτε πώςὁ κόσμος σιγά-σιγά λόγω τῆς ἀνίας πού ὑπάρχει – κι ὅλο καί αὐξάνει ἡ ἀνία – θάζητάει ἕνα ὑποκατάστατο. Καί τό ἔχουν ἕτοιμο. Ξέρετε ποιό εἶναι τό ὑποκατάστατο;Ἡ δημόσια ψυχαγωγία, ἡ ὁποία ὡς κύριο χαρακτηριστικό θά ἔχει τήν ἡδονή. Γι’αὐτό λένε οἱ ἐρευνητές καί ἕνας ὀνόματι Ἄλντους Χάξλεϋ, θά τόν ἔχετε ἴσωςἀκούσει, ὅτι δέν θά χρειαστεῖ ὁ ‘μεγάλος ἀδελφός’, ὅπως ἔλεγε ὁ Ὄργουελ στόμυθιστόρημα αὐτό, τό ‘1984’, ἕνας παγκόσμιος δικτάτορας, γιατί οἱ ἄνθρωποι μέσωτῆς ψυχαγωγίας, τῆς βιομηχανίας αὐτῆς, πού ξεκινάει, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀπό τόΧόλιγουντ, θά ἀποδεχθοῦν τήν ψυχαγωγία ὡς τόν ἀνώτερο τρόπο ζωῆς.Καί τό κύριο χαρακτηριστικό αὐτῆς τῆς ψυχαγωγίας θά εἶναι ἡ ἡδονή, ἡ ἄκρατηἡδονή, ἡ ὁποία θά περάσει μέσα στούς λαούς μέ τή διάλυση τῆς οἰκογένειας. Ἤδηβλέπουμε ὅτι ἡ οἰκογένεια ἔχει διαλυθεῖ καί ἔχει ἀνοίξει ὁ δρόμος πλήρως γιά κάθεδιαστροφή. Τό βλέπετε καί στά σχολεῖα. Τά παιδιά μας πλέον στά σχολεῖα δένμιλᾶνε γιά ἑτερόφυλους ἔρωτες καί τέτοια, ὅπως στήν ἐποχή μας, μιλᾶνε γιάὁμοφυλοφιλία. Τά ὑπονοούμενα στά μικρά παιδιά τώρα στά σχολεῖα εἶναιὁμοφυλοφιλικά… Ἤδη τό Κράτος μας περνάει τό μήνυμα μέσα ἀπό τήν θεματικήἑβδομάδα ὅτι ὅλα εἶναι φυσιολογικά! Εἶναι ἁπλῶς διαφορετικά! Τί λέτε ὅτι εἶναιδιαστροφή ἡ ὁμοφυλοφιλία; Μή λές τέτοια πράγματα… Ἀκόμα ἴσως δέν μᾶς κάνουνκάτι, ἀλλά σέ 5-10 χρόνια θά μέ βάλουν φυλακή πού λέω αὐτά τά πράγματα… Ἄν114

ἀκούσουν τήν ὁμιλία μου μετά ἀπό 10 χρόνια… Νά λές ὅτι ἡ ὁμοφυλοφιλία εἶναιδιαστροφή;.. ὅτι εἶναι ἁμαρτία;… Ἀπαράδεκτος εἶσαι πάτερ. Σέ λίγο θά ἔρθει αὐτό…Ὅλη αὐτή ἡ διάλυση τῆς οἰκογένειας ἀφενός καί ἀφετέρου αὐτή ἡ διοχέτευση τῆςἄκρατης ἡδονοθηρίας καί φιληδονίας, πού γίνεται μέσα ἀπό τό Χόλιγουντ ξαναλέω,προσέξτε.. δέν εἶναι ἀμελητέα ποσότητα ἡ ψυχαγωγία καί ἀμελητέο θέμα… εἶναιπολύ σημαντικό. Ὄλη αὐτή ἡ φιληδονία εἶναι τρόπος νά ὑποταχτεῖ ὁ λαός. Γιατί ἕναςἄνθρωπος πού θά ὑποταχτεῖ στήν ἡδονή, μετά θά ὑποταχτεῖ καί στίς διαστροφές.Γιατί ἡ ἡδονή ἔχει αὐτό τό χαρακτηριστικό, τήν βαριέσαι, ἔχει κόρο. Ἔρχεται ἕναςκορεσμός. Κάνεις αὐτό πού σοῦ φέρνει ἡδονή, τό ξανακάνεις, τό ξανακάνεις… τότρῶς, τό ξανατρῶς… τό βαρέθηκες. Λές τό μπούχτισα. Κάτι ἄλλο… Πᾶς στό ἄλλο.Τό κάνεις καί τό ἄλλο, τό κάνεις, τό ξανακάνεις, τό μπουχτίζεις κι ἐκεῖνο. Ἔτσι ὁἄνθρωπος πάει, ἄς ποῦμε, ἀπό τά σχεδόν φυσιολογικά στά διεστραμμένα καί στάπολύ διεστραμμένα καί στά πάρα πολύ διεστραμμένα.– Ξέρετε ὅτι ὅλα αὐτά τά διεστραμμένα ὑπάρχουν στό διαδίκτυο;Τά πάντα ὑπάρχουν. Καί εἶναι ἔγκλημα αὐτό πού κάνουν οἱ γονεῖς, πού δίνουν στάμικρά παιδιά κινητά μέ ἴντερνετ καί τά ἀφήνουν ἐλεύθερα στό σπίτι, στά Wi-Fi. Τάξέρουν ὅλα αὐτά… Πολύ καλύτερα ἀπό σᾶς… τά ἔχουν δεῖ ὅλα… Καί μήν ἀκοῦτεπού λένε «τό παιδάκι μου ἐμένα εἶναι ἐντάξει»… μιά χαρά κοιμᾶσαι… δέν ξέρεις τίσοῦ γίνεται… Τό παιδάκι σου τά ἔχει δεῖ ὅλα, γιά νά μήν πῶ τά ἔχει κάνει κιόλας, τάἔχει δοκιμάσει… Τά λέω ὅλα αὐτά γιά νά ἀνησυχήσουμε λίγο…Ἔρχεται, ἑπομένως, ὄχι ὁ μεγάλος ἀδελφός, ἀλλά μιά ἑκούσια αὐτοκαταστροφή, ὁἄνθρωπος ἀπό μόνος του, ἔτσι λένε κάποιοι τουλάχιστον καί αὐτός ὁ Χάξλεϋ, θάχαίρεται νά ὑποδουλώνεται καί νά αὐτοδιαλύεται. Βλέπετε σήμερα τά παιδιά νάἔχουν ὄρεξη γιά μάθηση, γιά διάβασμα; Κανένα ἐνδιαφέρον. Ἐκτός ἀπό δυό-τρεῖς σέκάθε τμῆμα, οἱ ὑπόλοιποι πᾶνε καί ἔρχονται καί τό σχολεῖο ἔχει γίνει ἁπλῶς ἕναςτόπος ἐπιτήρησης. Παιδοφύλαξη οὐσιαστικά εἶναι. Οἱ γονεῖς ξεφορτώνονται λίγο τάπαιδιά, χαλαρώνουν τίς ὧρες πού εἶναι στό σχολεῖο καί μετά ξανά πάλι μέ τά θηρίαστό σπίτι… Ποῦ ὀφείλεται αὐτό; Ὀφείλεται σέ ἕναν μεγάλο βαθμό σ’ αὐτή τήνἄκρατη φιληδονία. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ὑποκύψει στήν ἡδονή, στά σαρκικά πάθη, μετάτόν κάνεις ὅ,τι θέλεις.Κι ἕνας λόγος πού προωθοῦν τήν ὁμοφυλοφιλία, νά τό ξέρετε, τό εἶπε κι ἔναςκαθηγητής Πανεπιστημίου, εἶναι ὅτι ἐξυπηρετοῦν τούς στρατηγικούς τους στόχους.Οἱ παγκοσμιοποιητές πού ἔχουν σάν στόχο νά ὑποτάξουν ὅλη τήν ἀνθρωπότητα καίτελικά ν’ ἀνοίξουν τόν δρόμο γιά τόν Ἀντίχριστο, θέλουν ἀνθρώπους μάζα, θέλουνἀνθρώπους εἵλωτες, θέλουν ἀνθρώπους ὑποταγμένους, σήκω-σήκω, κάτσε-κάτσε.Δέν θέλουν ἀνθρώπους πού νά σκέφτονται. Καί τί τούς προβάλλουν; Ὡς ἀνώτεροτρόπο ζωῆς τήν ψυχαγωγία, τό θέαμα. Τό θέαμα σήμερα λειτουργεῖ σάν ἕναςδικτάτορας στόν ὁποῖο ὅμως –προσέξτε- μπαίνουμε ἑκούσια, μόνοι μας. Δέν σ’ἀναγκάζει κανείς νά δεῖς τηλεόραση ἤ νά δεῖς τά βιντεάκια στό YouTube. Μπαίνειςμόνος σου καί αὐτοδιαλύεσαι καί νομίζεις ὅτι διασκεδάζεις. Καί οὐσιαστικά σέ115

διαμορφώνουν, σέ φτιάχνουν ὅπως θέλουν. Ὅλα αὐτά εἶναι στοχευμένα. Γιατί ἕναςἄνθρωπος πού θά γίνει διεστραμμένος ἠθικά, μετά δέν ἔχει σθένος νά ἀντισταθεῖ σέτίποτα. Γι’ αὐτό μέ τά λεγόμενα «think tank» – τά ξέρουν πολύ καλά αὐτά καί τάπροωθοῦνε καί δίνουν ἑκατομμύρια καί δισεκατομμύρια γιά νά προωθηθεῖ ἡδιαστροφή τῆς ὁμοφυλοφιλίας καί ἡ παιδοφιλία τώρα… γιατί ζητᾶνε νάνομιμοποιηθεῖ καί ἡ ὁμοφυλοφιλία – ξέρουν ὅτι ἕναν ἄνθρωπο ἄν τόν κάνεις ἔτσι,μετά τόν ἔχεις διαλύσει, ἔχεις χτυπήσει τό εἶναι του, ἔχεις χτυπήσει τήν οὐσία του,τήν ρίζα τῆς ὑπάρξεώς του.Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δέν ξέρει τί εἶναι, ἄν εἶναι ἄνδρας ἤ γυναίκα, τόν ἔχεις διαλύσειαὐτόν τόν ἄνθρωπο. Ὅταν λές στό παιδάκι τῶν ἕξι χρονῶν νά ἀποφασίσει ἄν θά εἶναιἀγόρι ἤ κορίτσι… Αὐτό διδάσκουν τώρα στά παιδιά καί δέν μιλάει κανένας! Κιἀπορῶ δηλαδή: Τί ἔχουμε πάθει…; Κοιμόμαστε; Ἐνῶ ὑπάρχει ἡ πληροφόρηση.Ὑπάρχει ἡ πληροφόρηση ἀλλά μένουμε ἀδρανεῖς, σάν κοιμισμένοι. Δέν ἀντιδρᾶκανένας. Τά τρῶμε δηλαδή ὅ,τι μᾶς λένε… Ἕνα Ὀρθόδοξο Κράτος καί ἀναθέσαμεσέ κάποιους ἄθεους -δέν κάνω πολιτική τώρα προσέξτε- οἱ ὁποῖοι ἄνθρωποι ἔχουνξεπεράσει καί τόν διάβολο. Δέν τούς κατηγορῶ σάν πρόσωπα, ἀλλά λέω γιά τήνσυμπεριφορά τους…– Ξέρετε ὅτι ὁ διάβολος πιστεύει;Ὁ διάβολος δέν δηλώνει ἄθεος. Τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή αὐτό, «πιστεύει καί φρίσσει»(Ἰακ. 2,19). Πιστεύει καί φρίττει! Ἕνας ἄθεος λοιπόν ἔχει ξεπεράσει τόν διάβολο!Εἶναι πάνω ἀπ’ τόν διάβολο , γιατί οὔτε ὁ διάβολος τό κάνει αὐτό, νά πεῖ ὅτι δένὑπάρχει Θεός. Κι ἐμεῖς αὐτούς τούς βάλαμε νά μᾶς κυβερνήσουν. Ξαναλέω, δέν ἔχωκάτι μ’ αὐτούς προσωπικά, ἀλλά μέ μᾶς, γιατί αὐτό δείχνει μιά μεγάλη διαστροφήστόν λαό μας καί μιά μεγάλη ὑποδούλωση στά πάθη μας. Φυσικά δέν τούς βάλαμεἐκεῖ ἐπειδή δήλωσαν ἄθεοι. Ἀλλά δέν τό λάβαμε κἄν ὑπόψη μας αὐτό νομίζω, ὅτιδήλωσαν ἄθεοι. Τί λάβαμε ὑπόψη μας; Μᾶς εἶπαν ὅτι «θά ἱκανοποιήσουμε τήνφιληδονία σας». «Λεφτά ὑπάρχουν»…Αὐτο δέν θέλετε; Λεφτά δέν θέλετε; Γιά νά ἱκανοποιήσετε τά πάθη σας. Θά σᾶς τάδώσουμε. Κι ἐμεῖς εἴπαμε ‘κάντε τα’, δέν μᾶς νοιάζει, ἄν εἶστε ἄθεοι ἤ ὄχι.Ξεπουλήσαμε τά πάντα δηλαδή, προκειμένου νά ἱκανοποιήσουμε τήν φιληδονία μας,ἡ ὁποία ξεκινάει ἀπό τήν ψυχαγωγία! Ὅλη ἡ ψυχαγωγία, ἄν δεῖτε, εἶναι δομημένη σ’αὐτό, στό νά ἱκανοποιηθεῖ ἡ φιληδονία. Θυμᾶμαι καί τόν Δήμαρχο τῆςΘεσσαλονίκης προεκλογικά ἔλεγε αὐτό τό πράγμα δημόσια. Τό ἄκουσα καί ἔφριξα.Δέν μπορῶ νά πῶ καί τήν λέξη πού ἔλεγε. «Θά σᾶς φέρω νά βλέπετεπορνοθεάματα». Τό ἔλεγε ἀνοιχτά στόν κόσμο. Προεκλογική ἐξαγγελία δηλαδή!Καταλάβατε; Κι αὐτόν τόν ἄνθρωπο ἀπό κάτω τόν ἀκούγανε καί τόνχειροκροτοῦσαν. Καί μετά λέμε, γιατί ἔχουμε τά χάλια πού ἔχουμε….Αὐτή λοιπόν ἡ ἡδονή, πού τόσο λανσάρεται καί διοχετεύεται στόν κόσμο, ξαναλέωμέσω τῆς ψυχαγωγίας καί μέσω τῆς ὅλης αὐτῆς κατάστασης, εἶναι στοχευμένη, δέν116

εἶναι τυχαία. Καί περνάει τό μήνυμα μέσα ἀπό ὅλα τά ΜΜΕ ὅτι ὅλη ἡ ἀνθρωπότηταεἶναι τέτοια καί ὅτι ὅλοι εἶναι διεστραμμένοι. Ἐνῶ δέν εἶναι καθόλου ἔτσι τάπράγματα. Δηλαδή μᾶς βάζουν σ’ ἕναν ψεύτικο κόσμο, γιά νά περάσουν τελικά αὐτάπού θέλουν. Τώρα τά λέω ὅλα αὐτά γιά νά προβληματιστοῦμε γιά μᾶς καί νάἀντισταθοῦμε. Καί βέβαια ἡ πρώτη ἀντίσταση εἶναι ἡ πνευματική ζωή καί στίςδιακοπές καί πάντοτε. Εἶναι ἡ συνέπεια μέ τά πιστεύω μας.Θά σᾶς πῶ κάτι ἀπό τό Εὐαγγέλιο. Εἶναι στό κατά Μάρκον, 6ο κεφάλαιο,31ος στίχο. Μιλάει ὁ Κύριος: «καί λέγει αὐτοῖς· δεῦτε ὑμεῖς αὐτοί κατ᾿ ἰδίαν εἰςἔρημον τόπον, καί ἀναπαύεσθε ὀλίγον», τό λέει στούς Ἀποστόλους. Ἐλᾶτε λέει,ὑμεῖς αὐτοί, δηλαδή μόνοι σας, ἐσεῖς, οἱ Ἀπόστολοι. Κατ᾿ ἰδίαν, ἰδιαιτέρως. Εἰςἔρημον τόπον. Ὄχι δημόσια, ὄχι σέ καμιά μεγαλούπολη μέ ὡραίους κήπους καίὡραῖα ξενοδοχεῖα. Εἰς ἔρημον τόπον, καί ἀναπαύεσθε ὀλίγον. Ἀπό αὐτάκαταλαβαίνουμε ποῦ εἶναι ἡ ἀνάπαυση.– Πῶς θά βροῦμε τήν ἀληθινή ἀνάπαυση;Μέσα ἀπό τό Εὐαγγέλιο, μέσα ἀπό τήν συμπεριφορά τοῦ Χριστοῦ. Ὁ κατεξοχήντέλειος ἄνθρωπος εἶναι ὁ Χριστός. Ἄν θέλεις νά δεῖς πῶς θά ζήσεις σωστά, γιά νάχαρεῖς τή ζωή σου, νά δεῖς πῶς ἔζησε ὁ Χριστός καί πῶς διδάσκει καί τούςἈποστόλους. Εἰς ἔρημον τόπον, λοιπόν, καί ἀναπαύεσθε ὀλίγον. Ὀλίγον, ὄχι πολύ.Γιατί ἡ πολύ ἀνάπαυση φέρνει ἄλλα πράγματα, ξεσηκώνονται τά πάθη. «Ἦσαν γάροἱ ἐρχόμενοι καί οἱ ὑπάγοντες πολλοί». Αὐτοί πού πήγαιναν καί ἔρχονταν στούςἈποστόλους ἦταν πολλοί. «Καί οὐδέ φαγεῖν εὐκαίρουν» καί δέν εὕρισκαν χρόνοοὔτε νά φᾶνε. Θά πήγαινε ὁ ἕνας ‘Κύριε, σέ παρακαλῶ τό παιδί μου… διάβασέ τουμιά εὐχή…’, δέν εὕρισκαν χρόνο καί οἱ Ἀπόστολοι νά τακτοποιήσουν τόν κόσμο,οὔτε γιά νά φᾶνε. Καί ὑπῆρχε ἀνάγκη γιά … διακοπές! Καί τούς Ἀποστόλους λοιπόντούς στέλνει ὁ Χριστός διακοπές. Ἀλλά προσέξτε τίς προϋποθέσεις. Ὑμεῖς αὐτοί,μόνοι σας. Θέλεις νά ξεκουραστεῖς; Νά ἡσυχάσεις λίγο.. νά βρεῖς τόν ἑαυτό σου, νάεἶσαι μέ τόν ἑαυτό σου. Ἔτσι θά ξεκουραστεῖς, ὄχι μέ ἄλλους. Γιατί δέν τούςἀγαπᾶμε τούς ἄλλους; Τούς ἀγαπᾶμε, ἀλλά κάποια στιγμή θέλουμε νά μείνουμεμόνοι μας.Λίγο μέ τόν ἑαυτό σου… νά δεῖς τόν ἑαυτό σου στήν ἡσυχία. Εἰς ἔρημον τόπον.Θέλεις νά ἀναπαυτεῖς; Σέ ἔρημο τόπο! Πᾶνε διακοπές στή Μύκονο, στή Σαντορίνη,στίς Μπαχάμες, δηλαδή μέσα στήν κοσμοσυρροή, ἐκεῖ πού πατάει ὁ ἕνας πάνω στόνἄλλον σχεδόν… Εἶναι ξεκούραση αὐτό; Κάθε ἄλλο… Ἀφήνω τίς ἀφορμές γιάἁμαρτία πού θά βρεῖς ἐκεῖ πέρα. Ὁ Κύριος τούς στέλνει, προσέξτε, σέ ἔρημο τόποκαί ὄχι σέ τεχνητή ἄνεση. Σήμερα νομίζουμε ὅτι ὅταν εἶναι ὅλα τέλεια ὀργανωμένα,μέ ἀνέσεις κ.λ.π. θά ξεκουραστοῦμε. Δέν ξεκουράζεσαι ἔτσι. Ἡ ἄνεση φέρνει ἀνία.Νά τό θυμάστε αὐτό. Παλιά οἱ ἄνθρωποι, πού ἦταν πιό δύσκολες καί οἱ βιοτικέςσυνθῆκες, δέν εἶχαν τόση κατάθλιψη ὅση ἔχουμε σήμερα, τόση βαρεμάρα… Γιατί;Γιατί ἤξεραν ὅτι γιά νά ζήσουν πρέπει νά παλέψουν, πρέπει νά δουλέψουν… καίπάλι ἦταν πολύ φτωχικά τά πράγματα. Σ’ ἕνα δωμάτιο μπορεῖ νά ἔμεναν καί 8-10117

ἄνθρωποι. Τώρα λίγο ἔχουν φτιάξει τά πράγματα. Ἔχει ἡσυχάσει λίγο ἀπό αὐτά ὁἄνθρωπος, ἀλλά ἡ κατάθλιψη ἔχει πάει ὡς πρώτη αἰτία νόσου. Ἡ βαρεμάρα ὡςτελικό σταθμό ἔχει τήν κατάθλιψη.– Τί εἶναι ἡ βαρεμάρα καί ἡ ἀνία;Δέν βρίσκει νόημα ὁ ἄνθρωπος νά κάνει κάτι. «Γιατί νά τό κάνω; Δέν ἔχει νόημα.Δέν ἔχω λόγο νά κάνω τίποτα…», λέει κανείς στόν ἔσχατο βαθμό τῆς ἀνίας. Αὐτόεἶναι κατάθλιψη, ἡ παραίτηση ἀπό ὅλα. Γιατί συμβαίνει αὐτό; Γιατί ὁ ἄνθρωπος ἔχειχάσει τόν προσανατολισμό του πού εἶναι ὁ Θεός καί ἀντί νά ψυχαγωγεῖται, δηλαδήνά ἄγει τήν ψυχή του πρός τόν Θεό, διασκεδάζει, διασκορπίζεται. Καί τί κάνει;Αὐξάνει ἀκόμα περισσότερο τήν ἀνία του καί τήν κατάθλιψή του.– Πῶς γίνεται ἡ διασκέδαση σήμερα;Μέ μία τέλεια ἀπουσία κοινωνίας. Βλέπετε τά παιδιά στίς παρέες τό καθένα εἶναιμπροστά στήν ὀθόνη τοῦ κινητοῦ του. Κατά τά ἄλλα ἔχουν παρέα… καί ὁ καθέναςμιλάει στό κινητό του μέσω τῆς ὀθόνης του. Ἤ πᾶνε στό κλάμπ καί τό λένε κιόλας-σᾶς εἶπα γιά αὐτή τήν διατριβή- χορεύω, λένε, γιά τήν πάρτη μου. Μά τόσοι εἶναιγύρω σου… Ὄχι, λέει, γιά τόν ἑαυτό μου χορεύω. Καί ἡ διασκέδαση ἀκόμα γίνεταισήμερα μοναχική. Ὁ ἄνθρωπος δηλαδή ὅσο πάει, κλείνεται στά πάθη του, κλείνεταιστόν ἑαυτό του σέ ἕναν ἄκρατο ἐγωισμό καί αὐτό εἶναι ἡ ἀρχή τῆς κόλασης. Γιατί ἡκόλαση εἶναι ἡ ἔσχατη ἀκοινωνησία, ἡ ἀπόλυτη ἀκοινωνησία. Δέν κοινωνεῖς μέκανέναν, οὔτε μέ τόν Θεό, οὔτε μέ τούς ἄλλους. Θυμηθεῖτε αὐτό πού γράφει στόν βίοτοῦ Ἁγίου Μακαρίου πού εἶδε στήν ἔρημο ἕνα κρανίο καί τό ρώτησε: – Ποιός εἶσαιἐσύ; Λέει – Εἶμαι ἱερέας τῶν εἰδώλων. – Καί πῶς περνᾶτε ἐκεῖ; τοῦ λέει. – Χάλιαπερνᾶμε, ἀπαντάει, εἴμαστε δεμένοι πλάτη μέ πλάτη. Πού σημαίνει τί; Δέν βλέπουμεὁ ἕνας τό πρόσωπο τοῦ ἄλλου, δέν ὑπάρχει κοινωνία, αὐτή εἶναι ἡ κόλαση.Ὅταν κάνεις ἐσύ προσευχή, τότε βλέπουμε λίγο ὁ ἕνας τό πρόσωπο τοῦ ἄλλου καίἔχουμε μιά ἀναψυχή, μιά πορτοκαλάδα, πού ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος. Διάβαζαπρόσφατα καί γιά ἕναν Ἅγιο σχετικά σύγχρονο, στάρετς, νομίζω Ρῶσος ἦταν καίἔλεγε: «Πότε θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος; Ὅταν δέν θά ὑπάρχει μονοπάτι γιά τήν πόρτατοῦ γείτονα». Τό καταλαβαίνετε αὐτό; Δηλαδή οἱ ἄνθρωποι θά κλειστοῦν τόσο πολύστόν ἑαυτό τους πού θά ἔχουν κάνει τά σπίτια τους ὀχυρά. Καί ὅσο περνάει ὀ καιρός,ἔτσι δέν γίνονται τά σπίτια μας; Παλιά στά σπίτια μας ἦταν ἀνοιχτές οἱ πόρτες, δένκλειδώναμε τά σπίτια μας. Τώρα ποῦ νά μείνει ἔτσι ἡ πόρτα ξεκλείδωτη; Σιγά-σιγάδέν θά ὑπάρχει δρόμος γιά τόν γείτονα. Ἡ ἀπόλυτη ἀκοινωνησία. Αὐτό ποῦὀφείλεται; Ὀφείλεται ἀκριβῶς στήν ὑποταγή στά πάθη. Καί ὁ πρῶτος ἀκοινώνητοςεἶναι ὁ ἴδιος ὁ διάβολος. Δέν θέλησε νά εἶναι κοινωνός μέ τόν Θεό, ἔγινε ἀντάρτηςτοῦ Θεοῦ καί κατέληξε σέ μιά ἀπόλυτη ἀπομόνωση.Ἑπομένως, προσέξτε τίς παραμέτρους… μέσα ἀπό τό Εὐαγγέλιο βγαίνουν αὐτά. Νάπᾶτε, λέει, ὑμεῖς αὐτοί, μόνοι σας, εἰς ἔρημον τόπο. Γιά νά ἡσυχάσεις, νάξεκουραστεῖς, δέν χρειάζεται νά πᾶς σέ ἕνα σωρό ὡραῖες πόλεις, νά πληρώσεις κι118

ἕνα σωρό χρήματα, μέ ὡραίους κήπους, ὡραῖα ξενοδοχεῖα καί δέν ξέρω τί ἄλλο…Μπορεῖς νά πᾶς σ’ ἕνα βουνό; Σέ μιά σκέτη πλαγιά νά κάτσεις ἐκεῖ μιά ὥρα, νά πεῖςδυό λόγια προσευχῆς στόν Θεό, νά δεῖς τί ξεκούραση θά νιώσεις! Ἐννοεῖται βέβαιανά ἔχεις τακτοποιήσει τήν συνείδησή σου, νά ἔχεις ἐξομολογηθεῖ, νά ἔχειςκαθαριστεῖ λίγο ἀπό τά «γουρουνάκια», ὅπως ἔλεγε κάποιος, πού ἔχουμε μέσα μας.Γιατί, ἄν ἔχεις τά «γουρουνάκια» καί πᾶς ἐκεῖ, πάλι ταλαιπωρία θά εἶναι.Ἡ ἀληθινή ξεκούραση λοιπόν εἶναι στήν ἡσυχία, στήν ἀπουσία τῶν ἐρεθισμῶν τῶνπαθῶν, τά ὁποῖα πάθη ἐρεθίζονται -προσέξτε- διά τῶν αἰσθητηρίων. Κατεξοχήν διάτῶν αἰσθήσεων ἐρεθίζονται τά πάθη. Καί διά τῶν λογισμῶν βεβαίως καί διά τῆςμνήμης, ἀλλά κυρίως διά τῶν αἰσθήσεων καί κυρίως διά τῶν ὀφθαλμῶν. Ἄν ὁἄνθρωπος δέν ἐλέγξει τά μάτια του, τά αὐτιά του, τίς αἰσθήσεις του, δέν μπορεῖ νάἡσυχάσει ἀπό τίς προκλήσεις τοῦ διαβόλου, ἀπό τούς ἐρεθισμούς τῶν παθῶν. Τάπάθη εἶναι πού κουράζουν τόν ἄνθρωπο. Εἶναι αὐτά πού μᾶς μολύνουν, μᾶςλερώνουν, μᾶς βρωμίζουν καί μᾶς κουράζουν.– Δέν κουράζεσαι ὅταν εἶσαι μέσα σ’ ἕναν τόπο βρώμικο;Λές πότε νά φύγω. Ἔτσι κάνεις στόν ἴδιο σου τόν ἑαυτό ὅταν ὑποτάσσεσαι στά πάθηκαί ἀφήνεσαι στίς προκλήσεις καί στούς ἐρεθισμούς τῶν παθῶν. Πηγαίνετε, λοιπόν,λέει ὁ Κύριος, σέ ἔρημο τόπο, σέ ἥσυχο τόπο, ὅπου δέν ὐπάρχουν οἱ προκλήσεις τῶνπαθῶν. Ἕνα ἁπλό:– Γιατί νά πᾶς ἐκδρομή καί νά μήν πᾶς προσκύνημα;Ἤ τήν ἐκδρομή νά τήν κάνεις προσκύνημα, νά πᾶς σ’ ἕνα μοναστήρι καί νάἐπιδιώξεις νά συναστραφεῖς μέ ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο. Νά μάθεις καί τό παιδί σου νάἔχει φίλους ἁγίους μοναχούς. Καί τήν κόρη σου ἅγιες μοναχές. Ἀλλά ὑπάρχει αὐτή ἡφοβία ἡ προτεσταντική… μή γίνει καί καλόγρια ἡ κόρη μου! Βλέπετε πόσο μᾶς ἔχειποτίσει ὁ προτεσταντισμός; Γιατί, βέβαια, αὐτοί εἶναι ἀντιμοναχικοί, πολεμᾶνε τόνμοναχισμό, δέν τόν θέλουνε, γιατί ἔχουν διαστραφεῖ. Ἔχουν χάσει τήν ἀληθινήπίστη.Ἀληθινή ξεκούραση εἶναι λοιπόν τό νά ἀποφύγεις τήν ἁμαρτία. Ἀληθινή κούρασηκαί κόπος καί πόνος καί φθορά καί ἀθυμία καί μελαγχολία καί κατάθλιψη καίνέκρωση καί θάνατος, ἕνα εἶναι: ἡ ἁμαρτία. Δέν φταίει ἡ δουλειά. Δέν φταῖνε τάπολλά… ἐκτός ἄν τά ἔχεις γιά νά ὑπηρετήσεις τά πάθη σου, ὁπότε κάνεις πάλιἁμαρτία. Ἀλλά ἐκεῖνο πού κουράζει σέ τελευταία ἀνάλυση εἶναι ἡ ἁμαρτία. Καί ὄχιμόνο κουράζει, σκοτώνει.– Θέλεις νά ξεκουραστεῖς;Νά πολεμήσεις τήν ἁμαρτία. Νά πᾶς σ’ ἔρημο τόπο πού δέν ἔχει τόσες προκλήσειςγιά νά ἁμαρτήσεις. Καί τί λέει μετά ὁ Κύριος; Καί ἀναπαύσασθε ὀλίγον. Ἔχεισημασία κι αὐτό τό ὀλίγον. Ὄχι γιά πολύ, γιατί μετά ὑπάρχει φόβος νά πέσεις στήραθυμία, στήν τεμπελιά, στή χαύνωση. Ἡ διαρκής ἀνάπαυση δέν ὑπάρχει ἐδῶ στή119

γῆ, πρέπει νά τό ξέρουμε αὐτό. Ὑπάρχει μόνο στόν οὐρανό. «Θά πρέπει», λέει ἕναςἑρμηνευτής, ὁ Ζυγαβινός, «ὁ χριστιανός πού εἶναι δάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας» -γιάαὐτούς τό λέει ἀλλά ἐμεῖς μποροῦμε νά τό ἐπεκτείνουμε καί νά τό ποῦμε γιά ὅλουςτούς χριστιανούς- «νά μήν δίνει τόν ἑαυτό του συνεχῶς στά πλήθη». Δηλαδή νάἀναλώνεται συνεχῶς στό νά βοηθᾶ τούς ἄλλους, νά συμπαρίσταται, νά συμβουλεύεικ.λ.π. «ἀλλά νά ἐν καιρῷ συστέλλεσθε καί ἰδιάζειν (ἰδιάζω δηλαδή νά μένω μόνοςμου, νά ζῶ ἰδιωτικά) καί συνάγειν τόν νοῦν ἀπό τῆς ἔξω περιφορᾶς».Νά συγκεντρώνεις τόν νοῦ σου ἀπό τήν ἐξωτερική περιφορά, τήν περιπλάνηση πρόςτά ἔξω. Αὐτο εἶναι πού κατεξοχήν κουράζει τόν ἄνθρωπο, τό σκόρπισμα. Τό λένε καίοἱ σύγχρονοι ἐπιστήμονες, ὑπάρχει μία ὁρολογία ‘multitasking’. Δηλαδή, προσπαθεῖὁ ἄνθρωπος νά κάνει πολλά ἔργα ταυτόχρονα. Καί μάλιστα καί μέ τούς ὑπολογιστέςπού ἔχουμε σήμερα.. προσπαθεῖ ὁ ἄνθρωπος νά κάνει κάτι στόν ὑπολογιστή, νάἀπαντάει καί στό κινητό, νά φτιάχνει καί τόν καφέ του… Ὅλο αὐτό ξέρετε τί κάνειτελικά; Καίει τόν ἐγκέφαλο. Γιατί ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι φτιαγμένος νά λειτουργεῖἔτσι. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι φτιαγμένος νά ζεῖ μιά ζωή ἁπλή, ἤρεμη, ταπεινή,συγκεντρωμένος στόν ἑαυτό του, ἔτσι ὥστε νά μπορεῖ νά κοινωνήσει μέ τόν Θεό.Γιατί ὅταν εἶσαι σκόρπιος, δέν ἔχεις τόν ἑαυτό σου δηλαδή μαζί σου, δέν μπορεῖς νάβρεῖς κανέναν, οὔτε τόν Θεό οὔτε τόν πλησίον. Καί δέν μπορεῖς νά κοινωνήσεις μέκανέναν, ἀφοῦ δέν ἔχεις τόν ἑαυτό σου μαζί σου… Ὁ ἑαυτός σου εἶναι ἐκτός. Εἶσαιἐκτός ἑαυτοῦ, ὅπως λέμε.– Ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία τελικά; Καί πῶς μποροῦμε ἀληθινά νά χαροῦμετίς διακοπές μας;Θά ἔλεγα, ὅσο κι ἄν φανεῖ πολύ ἀκραῖο, ἀληθινή ψυχαγωγία εἶναι ἡ ΘείαΛειτουργία, εἶναι ἡ λατρεία. Ἄν ὁ ἄνθρωπος ζεῖ τήν Θεία Λειτουργία, ἔχει βρεῖ τήνἀληθινή ψυχαγωγία.– Ξέρετε ποιά θά εἶναι ἡ ζωή μας στόν Παράδεισο;Ἅμα μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεός καί πᾶμε… θά εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Ἡ ζωή στόνΠαράδεισο θά εἶναι μιά διαρκής Θεία Λειτουργία, μιά συνεχής δοξολογία τοῦ Θεοῦ.Αὐτό θά εἶναι ὁ Παράδεισος.– Θέλεις νά ξεκουραστεῖς πραγματικά;Μάθε ν’ ἀγαπᾶς τόν Θεό, νά λατρεύεις τόν Θεό. Κατεξοχήν ἡ ἀγάπη μας στόν Θεόφανερώνεται μέσα στήν Θεία Λειτουργία, γιατί ἡ πιό δυνατή, ἡ πιό ὑψηλή προσευχήπού ἔχουμε εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Δέν ὑπάρχει κάτι ἀνώτερο. Νά δώσεις στόνΘεό-Πατέρα τόν Υἱό Του, σφαγιασμένο, θυσιασμένο. Αὐτό εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία.Δίνουμε στόν Θεό-Πατέρα τόν Υἱό Του σφαγιασμένο καί Τόν παρακαλοῦμε ἐνὀνόματι τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ νά μᾶς ἐλεήσει, νά μᾶς συγχωρέσει. Δέν ὑπάρχει πιόὕψιστο πράγμα ἀπ’ αὐτό καί πιό ὕψιστη ξεκούραση γιά τήν ψυχή. Κι αὐτό μπορεῖςνά τό κάνεις, δόξα τῷ Θεῷ, στήν πατρίδα μας, ὅπου κι ἄν βρεθεῖς γιά νά κάνεις τίςλεγόμενες διακοπές σου. Δέν πρέπει νά τό ἀμελεῖ αὐτό ὁ χριστιανός.120

Κανονικά, λένε οἱ Διαταγές τῶν Ἀποστόλων, ὁ ἄνθρωπος πρωί καί βράδυ πρέπει νάπηγαίνει στήν Ἐκκλησία, νά λατρεύει τόν Θεό, κάθε μέρα, δύο φορές τήν ἡμέρα.Ἐμεῖς τό ἔχουμε καταντήσει μιά φορά τήν ἑβδομάδα κι αὐτό μέ τό ζόρι. Πόσολυπᾶμαι… ἔρχονται οἱ ἄνθρωποι πολλές φορές καί μετά τό «Εὐλογημένη ἡΒασιλεία..» καί μετά τό Εὐαγγέλιο καί μετά τό κήρυγμα… καί μετά τό Χερουβικό!– Καλά, χριστιανός εἶσαι; Ἔχεις τήν ψευδαίσθηση ὅτι λειτουργήθηκες;Τί εἶσαι κανένα ρομπότ; Καί τώρα γυρνᾶς τό κουμπί στήν λατρεία τοῦ Θεοῦ… τώραἔχω ἀνέβει στά οὐράνια ἄς ποῦμε..– Δέν θέλει μιά προετοιμασία ἡ ψυχή;Αὐτό ἐξυπηρετεῖ ὁ Ὄρθρος. Ἄν δέν πᾶς στόν Ὄρθρο, ἄν δέν ἀκούσεις τό ἐωθινόΕὐαγγέλιο πού μιλάει γιά τήν Ἀνάσταση, τί κατάλαβες ἀπό τήν Κυριακή; Ἡ Κυριακήεἶναι Ἀνάσταση, εἶναι Πάσχα. Μετά λές «Γιατί εἶναι ἄδεια ἡ ψυχή μου;». Ἔ, πῶς δένθά εἶναι ἄδεια;… ὅταν λείπει ὁ Θεός, λείπει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ;Ὑπάρχουν καί οἱ γιορτές, γιά τίς ὁποῖες σᾶς εἶπα μιλάει καί ὁ Δημόκριτος. Ἐμεῖςἔχουμε τίς χριστιανικές γιορτές κι ἄν δεῖτε στήν Ἐκκλησία μας κάθε μέρα εἶναιγιορτή. Κάθε μέρα ἔχουμε γιορτή. Κάποτε εἶχε ἔρθει ἕνας γιατρός στό Ἅγιον Ὄροςκαί εἴχαμε τό τυπικό, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ, τότε καί λειτουργούσαμε κάθε μέρα στόκελί πού ἤμασταν. Καί τώρα τό ἴδιο τυπικό ἔχουμε, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ στόΜοναστήρι. Καί ξέρετε τί μοῦ εἶπε αὐτός ὁ ἄνθρωπος τελείως αὐθόρμητα; «Πάτερμου, ἐσεῖς ἐδῶ πέρα ἔχετε κάθε μέρα γλέντι». Λέω, ἔτσι εἶναι! Κάθε μέρα γλέντιἔχουμε. Κάθε μέρα πανηγυρίζουμε καί δοξάζουμε τόν Θεό μέσα στήν ΘείαΛειτουργία. Ἐννοοῦσε τήν Θεία Λειτουργία… Ἦταν πιστός ἄνθρωπος καί τόκατάλαβε, τό ἔζησε καί τό εἶπε ἐντελῶς αὐθόρμητα.Κοιτάξτε, ὁ Χριστός μας μᾶς θέλει νά γλεντᾶμε τήν ζωή μας. Ἀλήθεια τό λέω! Τόλέει ἡ Ἁγία Γραφή. Ξέρετε τί λέει; «Ἡ τρυφή μου μετά τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων».Τρυφή εἶναι τό γλέντι. Τό Ἅγιο Πνεῦμα μιλάει. Τό γλέντι μου λέει ὁ Θεός εἶναι νάεἶμαι μέ τούς ἀνθρώπους. Καί πότε εἴμαστε καί γλεντᾶμε μέ τόν Θεό; Κατεξοχήνστήν Θεία Λειτουργία. Ἐκεῖ γλεντᾶμε μέ τόν Θεό. Ἔχει καί ὁ χριστιανός, ἄς ποῦμε,τό δικό του «πάρτυ»! Ἄν μάθουμε νά ζοῦμε ἔτσι, δέν θά κάνουμε διακοπές 15 καί 20μέρες τόν χρόνο, πού μερικοί ζοῦν μόνο γι’ αὐτό. Ἡ ζωή τους ἔχει γίνει τόΣαββατοκύριακο καί οἱ διακοπές, ἔτσι δέν εἶναι; Κάθε μέρα ἔχεις διακοπές… ὅλημέρα, ὅλη νύχτα, δοξάζεις τόν Θεό, ζεῖς αὐτό τό γλέντι μέ τόν Θεό. Αὐτό εἶναι ἡχριστιανική ζωή. «Ἡ τρυφή μου μετά τῶν υἱῶν τῶν ἀνθρώπων», τό λέει ὁ Χριστός!Καί τί λέει ὁ διάβολος τώρα; «Δεῦτε καί καταπαύσωμεν τάς ἑορτάς τοῦ Θεοῦ».Ἐλᾶτε, λέει, νά καταστρέψουμε τίς ἑορτές τοῦ Θεοῦ. Νά καταργήσουμε τήν ἀργίατῆς Κυριακῆς… νά μήν πηγαίνουν στήν Λειτουργία οἱ χριστιανοί τήν Κυριακή…Εἶναι διαβολικά ὅλα αὐτά. Ἐμεῖς κοιμόμαστε, νομίζουμε τά κάνει τό κράτος. Δέν τάκάνει τό κράτος, ὁ διάβολος εἶναι ἀπό πίσω. Ὅταν εἶχε ἐπιβληθεῖ ὁ Κομμουνισμός121

στή Ρωσία, ξέρετε ὅτι τά Χριστούγεννα ἦταν ἐργάσιμη μέρα;! Σκόπιμα, γιά νά μήνπᾶνε οἱ χριστιανοί τήν Κυριακή στή Λειτουργία, νά δουλεύουνε. «Δεῦτε καίκαταπαύσωμεν τάς ἑορτάς τοῦ Θεοῦ»! Αὐτή εἶναι ἡ χαρά τοῦ διαβόλου, νά πάψουνοἱ γιορτές τοῦ Θεοῦ, νά πάψει ἡ Θεία Λειτουργία, νά πάψουν οἱ ἀγρυπνίες, οἱἙσπερινοί, οἱ Ὄρθροι.. Ἀλλά βλέπεις κι ἐμεῖς οἱ χριστιανοί πόσο συμπλέουμε μ’αὐτό τό πνεῦμα.. Κάνει ὁ παπάς τήν καθημερινή ἀκολουθία… κανένας… μόνος του!Οὔτε ψάλτης. Καί ὁ ψάλτης, γιά νά πάει, πρέπει νά τόν πληρώσει, ἀλλιῶς δέν πάει.Κάνει συμφωνία… Ἔτσι εἶναι, τό ξέρουμε… Νά τά λέμε καί τά δικά μας τά χάλια.Σοῦ λέει «πάτερ μου δέν γίνεται νά εἶμαι κάθε μέρα στήν Ἐκκλησία…Σαββατοκύριακο κι ἄν εἶναι κάτι ἔκτακτο… θά μοῦ δώσεις καί κάτι ἀκόμα». Κατάτά ἄλλα δηλώνει καί ψάλτης. Δέν ἔχουμε καταλάβει τί σημαίνει Θεία Λειτουργία καίτί σημαίνει νά εἶσαι μέ τόν Θεό. Δέν ζοῦμε τήν χαρά τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό μετάψάχνουμε γιά διασκέδαση καί γιά διακοπές.Ἑπομένως, ἡ πηγή τῆς χαρᾶς εἶναι ὁ Χριστός. Πᾶμε στή Θεία Λειτουργία καί τίκάνουμε ἐκεῖ; Δίνουμε τά πρόσφορά μας, τήν προσφορά μας, τό ψωμί, τό κρασί, πούεἶναι πάλι τά δικά Του μαζί μέ κάτι δικό μας. Παίρνουμε ἀπό τόν Χριστό τό σιτάρι,τό ζυμώνουμε, βάζουμε καί κάτι δικό μας καί τό κάνουμε ψωμί. Παίρνουμε τόσταφύλι, τό κάνουμε μοῦστο, κρασί καί τό πᾶμε στό Χριστό. Τά δικά Του τά δίνουμεπάλι πίσω εὐχαριστιακά. Καί τί μᾶς δίνει ὁ Χριστός; Τόν ἑαυτό Του. Τά κάνει αὐτάπού Τοῦ δίνουμε, σῶμα Του καί αἷμα Του! Μέγα μυστήριο! Μέγα μυστήριο! Σ’ αὐτότό γλέντι μᾶς καλεῖ ὁ Θεός. Καί γεμίζει μετά ἡ ψυχή μας ὅλη.Τώρα τί νά ποῦμε…; Νά σᾶς πῶ ἠθικούς κανόνες; Ὅτι, ἄν θέλεις νά τό ζήσεις αὐτότό μυστήριο, θά πρέπει νά ντύνεσαι σεμνά;! Πρέπει νά τά ποῦμε κι αὐτά… σήμεραπρέπει νά λέμε καί τά αὐτονόητα. Πόσοι ἄνδρες μοῦ λένε: – Πᾶς στήν Ἐκκλησίαπάτερ καί κολάζεσαι.. μέ τόν τρόπο πού δέν εἶναι ντυμένες, ὄχι πού εἶναι ντυμένες, οἱγυναῖκες.. καί πᾶνε καί στήνονται μπροστά σου, στίς θέσεις τῶν ἀνδρῶν. Τί νά τούςπῶ ἐγώ; Τούς λέω, πᾶτε μπροστά-μπροστά νά βλέπετε τό τέμπλο ἤ πίσω ἀπό καμιάκολώνα. Τί νά κάνουν οἱ ἄνθρωποι; Καί μετά λές, γιατί εἶναι τόσο ἄδεια ἡ ζωή μας…Πῶς θά εἶναι; Ὅταν ἐσύ ἁμαρτάνεις ἔτσι καί βάζεις καί τούς ἄλλους ν’ ἁμαρτήσουν,τούς προκαλεῖς. Γιατί λέει ὁ Χριστός «ὅταν δεῖς πονηρά, ἤδη κάνεις μοιχεία» (Ματθ.5,28). Ἀλλά ὅταν καί ὁ ἄλλος/ἡ ἄλλη σέ προκαλεῖ νά τήν δεῖς.. καί ἔχει γίνειὁλόκληρη ἐπιστήμη αὐτό τό πράγμα… ἡ ἡδονοβλεψία καί τό πῶς δέν θά ντυθεῖ ἡγυναίκα γιά νά προκαλέσει!Τί νά ποῦμε; Ὅτι οἱ Πατέρες ἀπαγορεύουν τά κοινά μπάνια; Μή σᾶς σκανδαλίζει..Τά ἀπαγορεύουν! Θά μοῦ πεῖτε: εἶμαι πολύ αὐστηρός. Τό ξέρω… τό ἔχω ἀκούσειπολλές φορές. Ἀλλά ἐγώ θά σᾶς λέω τήν ἀλήθεια. Γιατί ὅταν πᾶς καί ξεγυμνώνεσαι,συγγνώμη γιά τήν λέξη, ἐκεῖ πέρα, δημόσια, δέν σκανδαλίζεις; Εἴμαστε ἀπαθεῖς;Ἔχουμε φτάσει στά μέτρα τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας πρίν τήν πτώση; Μακάρι! Δένεἴμαστε ὅμως… Γι’ αὐτό ὁ Χριστός μας μᾶς ἔδωσε χιτῶνες. Ξέρετε τί θά πεῖ χιτῶνες;Ἀπό πάνω μέχρι κάτω καλυμμένος, νά μή φαίνεται τίποτα. Αὐτό εἶναι ὁ χιτώνας. Καί122

σήμερα οἱ ἄνδρες καί οἱ γυναῖκες ἀποβάλλουν τούς χιτῶνες… καί μετά λένε «ἐγώδέν κάνω τίποτα… τί κάνω; Μιά χαρά εἶμαι..», λέει ἡ γυναίκα. «Τί ἔχω;». Καί θέλεινά ἔρθει ἔτσι καί στήν Ἐκκλησία καί παντοῦ. Ὑπάρχει κανόνας τῆς Ἐκκλησίας πούλέει «ἀπαγορεύεται νά συλλούονται ἄνδρες καί γυναῖκες μαζί». Ἀκοῦστε το…Ἀπαγορεύεται! Δέν ξέρουν οἱ Ἅγιοι Πατέρες, γιατί τό ἀπαγορεύουν; Ξέρουν πολύκαλά. Γιατί ἀπό τά μάτια ξεκινάει ἡ μοιχεία καί ἡ πορνεία. Γιά νά μή σᾶς πῶ ὅτι ἤδηἔχουν κάνει μοιχεία καί πορνεία. Ὁ Κύριος τό εἶπε ὅτι ἤδη ἔχεις κάνει μοιχεία στήνκαρδιά σου, ὅταν δεῖς πονηρά.Τί νά ποῦμε;… Ὅτι δέν πρέπει νά πηγαίνουμε καί νά χορεύουμε, γιατί οἱ Πατέρεςἀπαγορεύουν τούς χορους; Ναί, τούς ἀπαγορεύουν. Μά θά μοῦ πεῖς: πάτερ μου, τίμᾶς λές τώρα; Ἐδῶ καί στήν ἐνορία μας ἔχουμε χορευτικό. Τό ξέρω. Καί ἡ τάδεἐνορία ἔχει καί ὁμάδα μπάσκετ καί ποδοσφαίρου καί κάνουν καί προσευχή νάνικήσουν. Τό ξέρω. Ἤ μπορεῖ νά πᾶνε καί στόν Ἐπίσκοπο καί στόν Πατριάρχη νάπάρουν εὐχή γιά νά νικήσουνε καί κάνουν καί ἁγιασμό γιά νά νικήσουνε. Τά ἔχουμεφάει ὅλα αὐτά, τά ἔχουμε περάσει στή ζωή μας καί τά θεωροῦμε νορμάλ. Καθόλουνορμάλ δέν εἶναι αὐτά. Ξέρετε ποιό εἶναι τό νορμάλ;Θά σᾶς πῶ μιά εἰκόνα. Σκεφτεῖτε ἕναν δρομέα πού τρέχει κι ἐνῶ πηγαίνει πρῶτος,σταματάει καί ἀφήνει τούς ἄλλους νά περάσουν πρῶτοι. Τί θά κάνουν ἀπό τίςκερκίδες οἱ ἄνθρωποι; Δέν θά τόν γιουχάρουν; Θά τοῦ λένε «χαζός εἶσαι;». Ἀφοῦἤσουνα πρῶτος… Ναί, ἕνας χριστιανός χαίρεται νά εἶναι οἰ ἄλλοι πρῶτοι, νά εἶναιτελευταῖος. Ἄν θέλεις νά εἶσαι χριστιανός, δέν μπορεῖς νά λειτουργεῖςἀνταγωνιστικά. Καί ὁ ἀθλητισμός αὐτό εἶναι, λειτουργεῖς ἀνταγωνιστικά, δένλειτουργεῖς ἀδελφικά.Λέει στόν βίο τῶν Ἁγίων Βασιλείου καί Γρηγορίου. Ξέρετε αὐτοί ἦταν συμφοιτητέςστό Πανεπιστήμιο στήν Ἀθήνα. Σήμερα θά λέγαμε Χάρβαρντ. Ἡ Ἀθήνα τότε ἦταν τόσημερινό Χάρβαρντ. Χαιρόμαστε, λέει, ὁ ἕνας νά δίνει τήν πρωτιά στόν ἄλλο. Τόγράφουν οἱ ἅγιοι μεταξύ τους. Δέν εἶχαν ἀνταγωνισμό. Προσπαθοῦσε ὁ καθένας νάμείνει τελευταῖος, δεύτερος, καί νά γίνει ὁ ἄλλος πρῶτος. Καί ἦταν κορυφαῖοι στήνἐπιστήμη τους! Μάλιστα ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ἕναν χρόνο εἶχε γίνει καθηγητήςΠανεπιστημίου… τόσο καλός ἦταν!Ἐμεῖς, ὅμως, σήμερα ἔχουμε τόση διαστροφή πού ἔχουμε νομιμοποιήσει τόνἀνταγωνισμό…. καί κάνουμε λειτουργίες γιά νά περάσουν τά παιδιά στόΠανεπιστήμιο. Δηλαδή τά ἄλλα τά καημένα πού δέν θά περάσουνε; Τί θά ποῦμε γι’αὐτά; Ὅτι ὁ Θεός δέν τά ἀγαπάει; Δέν ἄκουσε τήν προσευχή τῆς μάνας τους; Νάκάνεις Λειτουργία, γιά νά εἶναι τό παιδάκι σου καλός χριστιανός καί νά γράψει μέτόν τρόπο πού πρέπει καί νά μήν ἀντιγράφει καί νά μήν κλέβει καί νά μήν μισεῖ καίνά βοηθάει τούς ἄλλους, ναί, τό καταλαβαίνω. Σήμερα ἡ ἐπιτυχία καί ἡ διάκρισηπάει μαζί μέ τόν ἀνταγωνισμό.123

– Τί εἶναι ἡ διάκριση; Δέν εἶναι μιά ὑπηρεσία στήν κενοδοξία μας;Αὐτό εἶναι. Γιά νά βγεῖ μετά ἡ μαμά νά πεῖ «ξέρεις, τό δικό μου τό παιδί πέρασε».Σιγά καί τί ἔγινε; Θά πάει καί σέ ἄλλη πόλη καί θά πέσει σέ ἀνηθικότητα καί θάκαταστραφεῖ ἠθικά. Καί τό θεωρεῖς ἐπιτυχία αὐτό πού πέρασε στό Πανεπιστήμιο;Ἕνας Γέροντας τό ἔλεγε «Πανεπιζήμιο»! Τά λέω αὐτά ἔτσι ἐν παρενθέσει, γιά νάκαταλάβουμε πόσο ἔχουμε ἀλλοτριωθεῖ.Τί ἄλλο νά ποῦμε;… Ὅτι παντοῦ καί πάντοτε πρέπει νά εἴμαστε ἀγωνιστές; Εἴτεεἶσαι διακοπές καί ἔχεις ἀργία ἀπό τήν ἐργασία σου εἴτε εἶσαι στήν ἐργασία σου, δένπρέπει νά ἀφήνεις τόν προσωπικό σου κανόνα. Καλοκαίρι δέν σημαίνει σταματάωτήν προσευχή μου, σταματάω τίς μετάνοιές μου, σταματάω τήν μελέτη μου τήνπνευματική. Ἴσα-ἴσα εἶναι μιά ἀφορμή γιά νά κάνω πιό ἔντονο ἀγῶνα. Νά ἰδιάσω,ὄχι νά ἀηδιάσω!… ἀλλά νά βρῶ τόν ἑαυτό μου, νά ζήσω λίγο μόνος μου στήνἡσυχία, στήν σιωπή, στήν προσευχή.Ἐπειδή νομίζω ὅτι ἀρκετά εἴπαμε, νά μή σᾶς κουράσω περισσότερο… Πιό πολύἔδωσα κάποιες ἀφορμές. Πολλά περισσότερα θά μπορούσαμε νά ποῦμε… ἀλλά γιάνά δώσουμε καί χρόνο στή συζήτηση. Νομίζω κ. Ἀβραάμ νά σταματήσουμε λίγοἐδῶ… καί νά ἀκούσω ἐσᾶς, ἀν ἔχετε κάτι.Αὐτό πού σᾶς εἶπα πάντως κρατῆστε το, ἄν θέλετε, ὅτι ἡ ψυχαγωγία ἔχει γίνει πλέονἕνας τρόπος , ὥστε τό κράτος, προσέξτε τί θά σᾶς πῶ, νά ἐλέγχει τούς πολίτες. Εἶναιτρόπος καταστολῆς. Ὁ χουλιγκανισμός, πού ἔχουμε στά γήπεδα, οὐσιαστικάὑπηρετεῖ τό κράτος. Γιατί; Γιατί οἱ ἄνθρωποι βγάζουν ὅλο τό μίσος τους ἐκεῖ καί δένἀσχολοῦνται μ’ αὐτά πού πρέπει νά ἀσχοληθοῦν. Ὅλη τους τήν ζωτικότητα τήνδίνουν σ’ ἕνα πράγμα πού δέν ἔχει σημασία. Καί νά ποῦμε κι αὐτό… ἀναλώνονται σέκάτι πού εἶναι ἤδη στημένο καί προαποφασισμένο. Οἱ ἴδιοι τό λένε ὅτι οἱ ἀγῶνεςεἶναι σικέ. Δηλαδή εἶναι προαποφασισμένο τό ἀποτέλεσμα καί σκοτώνονται οἱφίλαθλοι καί τραυματίζονται καί πρόσφατα διάβαζα στό τελευταῖο ντέρμπι πού εἶχανΑεκ-Παοκ, τί ἦταν αὐτοί….Καί πῆγαν 50 στό νοσοκομεῖο σοβαρά τραυματισμένοι. Δηλαδή νά κινδυνεύει ἡ ζωήτους. Κι αὐτό τό λένε πολιτισμό! Πολιτιστικές ἐκδηλώσεις λένε… ποδόσφαιρο καίὅλα τά συναφῆ. Αὐτό δέν εἶναι πολιτισμός, αὐτό εἶναι παλιμβαρβαρισμός.Ξαναγυρνᾶμε στήν βαρβαρότητα. Ἀλλά αὐτό ὑπηρετεῖ τό κράτος, γιατί ἔχει τέτοιουςπολίτες, οἱ ὁποῖοι δέν ἀσχολοῦνται πλέον μέ τά μείζονα θέματα. Καί μετά ἔρχεται ἡὁμοφυλοφιλία, ἔρχεται ἡ ἀπάλειψη ὁτιδήποτε χριστιανικοῦ ἔχει ἀπομείνει… Τώραμέ τήν ἀλλαγή πού θέλουν νά κάνουν στό Σύνταγμα, νά ἀπαλείψουν τά πάντα πούθυμίζουν ὀρθοδοξία, ἀνοίγει ὁ δρόμος πλέον νομικά γιά τήν πλήρη ἀποχριστιάνισητοῦ ἔθνους. Καί «ὁ σώζων σεαυτόν σωθήτω» μετά… Ὁ καθένας θά πρέπει νάἀνασκουμπωθεῖ καί ν’ ἀρχίσει νά αὐτοκατηχεῖται καί νά κατηχεῖ καί τά παιδιά του,ἄν θέλει νά βρεῖ τόν δρόμο γιά τήν σωτηρία.124

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : …Οἱ ἐξαρτήσεις, τά ναρκωτικά, τό ἀλκοόλ εἶναι μεῖζον πρόβλημα σήμεραστούς νέους… καί μετά ἔρχεται ἡ κατάθλιψη…Ἀπ. : Εὐχαριστῶ πάρα πολύ εἶναι πολύ καίριο αὐτό πού μᾶς λέει ἡ ἀδελφή Κυριακή.Νά σᾶς πῶ τήν ἐμπειρία μου σάν πνευματικός. Τά νέα παιδιά, πού ἔρχονται νάἐξομολογηθοῦν, στήν συντριπτική τους πλειοψηφία ἔχουν κάνει ναρκωτικά. Στήνσυντριπτική τους πλειοψηφία! Ναί! Πάρα πολλά παιδιά! Δέν εἶναι ἁπλό τό θέμα.Εἶναι ἡ ὑποταγή στή φιληδονία, αὐτό εἶναι ἡ ἐξάρτηση. Γιατί, πλέον, αὐτόπροβάλλεται μέσα ἀπό τήν διασκέδαση. Τό ὕψιστο ἀγαθό πού προβάλλει τόΧόλιγουντ εἶναι ἡ ἡδονή. Νά μήν ξεγελιόμαστε… σοῦ λέει δέν ὑπάρχει κάτι ἀνώτεροἀπό τό νά ἱκανοποιήσεις τήν ἡδονή, τήν σάρκα.Ξαναγυρνάω σ’ αὐτή τήν διδακτορική διατριβή πού σᾶς εἶπα ὅτι διάβασα: ἕναςἐπιστήμων πῆρε συνεντεύξεις ἀπό τούς διευθυντές πού ἔχουν αὐτά τά κλάμπ. Ξέρετετί ἔλεγε ἕνας τέτοιος; «Ἀφῆστε τα ὅλα τά ἄλλα, τό κυρίαρχο χαρακτηριστικό τῆςδιασκέδασης σήμερα εἶναι ὁ ἐρωτισμός». Μόνος του τό εἶπε ὁ ἄνθρωπος: ὁἐρωτισμός. Ὅλοι πού πᾶνε ἐκεῖ αὐτό ψάχνουνε, νά ἱκανοποιήσουν τό πάθος τῆςφιληδονίας, ἔστω καί γιά μιά βραδιά… τίποτα ἄλλο. Ὠμά τό εἶπε καί αὐτή εἶναι ἡἀλήθεια. Αὐτή εἶναι ἡ ψυχαγωγία σήμερα. Ὁ ἄκρατος ἐρωτισμός, τίποτα ἄλλο… καίἕνας ἄνθρωπος πού εἶναι ἔτσι, ὑποταγμένος σ’ αὐτό τό πράγμα εἶναι γεμάτοςμοναξιά. Καί μετά λέει ἡ κ. Κυριακή νά τόν κοινωνικοποιήσουμε.Τί νά κοινωνικοποιήσεις, ἄν δέν ἀποβάλλει τήν φιληδονία; Νά ἐξισορροπίσουμε τόἐγώ… Τί νά ἐξισορροπίσεις; Τό θέμα εἶναι νά φύγει τό ἐγώ καί νά γίνει ἐμεῖς. Νάγίνει Θεός καί ἄνθρωπος, Θεός καί Ἐκκλησία, Θεός καί ὅλοι! Ἀληθινήκοινωνικοποίηση εἶναι ἡ ἔνταξη στήν Ἐκκλησία, στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Βλέπετε,πᾶμε στήν Θεία Λειτουργία. Ὅταν ζεῖς τήν Θεία Λειτουργία, ποτέ δέν νιώθεις μόνος.Ποτέ δέν εἶσαι μόνος. Εἶναι οἱ ἀδελφοί σου δίπλα σου, εἶναι ὁ ἱερέας στή θέση τοῦΧριστοῦ, εἶναι ὁ Θεός. Εἶναι τό γλέντι μέ τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Δεῖτε πῶςβγαίνουν οἱ ἄνθρωποι μετά τήν Λειτουργία… Ὅσο καί ἄσχετοι νά εἶναι, ὅλοι εἶναιἀλλαγμένοι, λίγο-πολύ κάτι πῆραν ἀπό τό Φῶς τοῦ Χριστοῦ, τό ἀναστάσιμο Φῶς.Ὅταν, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος ὑποταχθεῖ στήν φιληδονία, αὐτό εἶναι ἐξάρτηση. Καί ἡἄκρατη φιληδονία εἶναι τά ναρκωτικά, οἱ ἐξαρτήσεις… Δέν σᾶς τό εἶπα αὐτό: Μέσαστό σχέδιο τῶν παγκοσμιοποιητῶν εἶναι τά ναρκωτικά. Νομίζετε ὅτι θέλουν νά τάἐξαλείψουν τά ναρκωτικά; Μᾶς κοροϊδεύουν! Ἀφοῦ οἱ ἴδιοι διοχετεύουν τάναρκωτικά στά παιδιά! Οἱ ἴδιοι τά ἀνέχονται μέσα στά κλάμπ. Αὐτός ὁ Χάξλεϋ, πούσᾶς μίλησα προηγουμένως, μιλοῦσε γιά ἕνα ναρκωτικό ὀνόματι ‘soma’, τό ὁποῖοπολύ πιθανό νά τό πῆρε ἀπό τήν ἑλληνική λέξη ‘σῶμα’. Τό σῶμα δηλαδή, ἡ λατρείατοῦ σώματος, εἶναι πού λανσάρεται σήμερα. Αὐτό δέν λανσάρεται; Θυμᾶμαι, πρίνπολλά χρόνια εἶχα ἀκούσει μιά μικρή κοπελίτσα, δεκαπέντε χρονῶν ἦταν καί μοῦ125

εἶπε πόσο ἄσχημα ἔνιωθε μέ τό σῶμα της καί πῶς προσπαθοῦσε νά τό φτιάξει καίπῶς θά πάει στήν παραλία καί πῶς θά τή δοῦνε… ἡ ζωή της ἦταν αὐτό τό πράγμα.Καί λέω: καλά γιά αὐτό ζεῖ; Ψυχή δέν ἔχει; Ὄχι, δέν εἶχε ψυχή. Ζοῦσε γιά τό σῶματης. Ὁπότε: δέν ἔχω καλό σῶμα, εἶμαι κατεστραμμένη. Αὐτό ἔχει περάσει σήμεραστά παιδιά. Καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι μόνο σῶμα. Καί αὐτό τό ναρκωτικό τοῦ Χάξλεϋλεγόταν soma. Καί ὁ Χάξλεϋ μιλοῦσε καί γιά τό LSD. Ξέρετε τί εἶναι τό LSD, τόπαραισθησιογόνο. Αὐτό, σιγά-σιγά ἡ ἐξουσία, οἱ παγκοσμιοποιητές, θά δεῖτε θά τόἀφήσουν ἐλεύθερο. Ἤδη ἔχουν ἀρχίσει τά χασισοφεστιβάλ! Μπροστά παρακαλῶστόν ἄγνωστο στρατιώτη ἀπό τήν νεολαία τοῦ κυβερνῶντος κόμματος… Ἀπό πρίν τάκάνανε καί τώρα τά κάνουνε καί μάλιστα πρόσφατα -ξαναλέω δέν κάνω πολιτικήἀλλά σᾶς δίνω ἀφορμές γιά νά σκεφτεῖτε- κυκλοφόρησαν ἐρωτηματολόγιο, καί ἔγινεμεγάλος σάλος, πού ρωτοῦσαν τούς ἀνθρώπους «ἄν συμφωνεῖτε μέ τήννομιμοποίηση τῆς ἰνδικῆς καννάβεως.Ἐρ. : Σέ μιά πολιτεία τῆς Ἀμερικῆς ἔγινε νόμιμη..Ἀπ. : Καί στήν Ὁλλανδία δέν ἔγινε νόμιμη; Προσέξτε! Αὐτό τό προβάλλεικομματική νεολαία, δέν τό προβάλλει ἕνας ναρκομανής… πού σημαίνει εἶναι γραμμήτοῦ κόμματος. Εἶναι ἡ γραμμή τῶν ἐξουσιαστῶν νά ποτίζουν τόν λαό μέ τάναρκωτικά γιά νά τόν ἔχουν κατεσταλμένο. Καί θά δεῖτε σιγά-σιγά θά γίνει νόμιμο…γιατί ξέρετε τί ἔλεγε στήν ἐρώτηση; «Φυσικό πράγμα δέν εἶναι; Φυτό δέν εἶναι; Γιατίνά μήν τό βάζουμε στή γλάστρα μας; Καί νά τό ἔχουμε γιά νά εἴμαστε σέ διαρκήεὐφορία;». Διαρκή εὐφορία καί διαρκή καταστολή!… Ἔτσι μᾶς θέλουνε. Κι ἐμεῖς τάχάφτουμε ὅλα αὐτά. Ἄν δεῖτε ὅλες οἱ ταινίες τοῦ Χόλυγουντ αὐτά προβάλλουν: τόνἐρωτισμό καί τά LSD. Καί ἐμεῖς τά χάφτουμε καί λέμε διασκεδάζουμε… Καί αὐτοί,ὄχι μᾶς μεταμορφώνουν, ἀλλά μᾶς ἀναμορφώνουν, δηλαδή μᾶς διαλύουν. Καίχάνουμε τόν προσανατολισμό μας.Καί σοῦ λέει τί ἔννοια ἔχει ἡ ζωή; Ἡ ὕψιστη ἐκδήλωση ζωῆς καί ἡ ὕψιστη ποιότηταζωῆς εἶναι ἡ διασκέδαση. Δέν ὑπάρχει τίποτα ἄλλο. Καί ζοῦνε οἱ ἄνθρωποι γιά τόΣαββατοκύριακο καί γιά τίς διακοπές! Καί σκέφτονται ὅλο τόν χρόνο ποῦ θά πᾶνεδιακοπές καί τί θά κάνουν ἐκεῖ πού θά πᾶνε. Αὐτή εἶναι ἡ ζωή τους. Γιατί ἔχειπεράσει αὐτό τό ἰδανικό ὅτι δέν ὑπάρχει τίποτα ἄλλο ὡς ἀξία. Γι’ αὐτό καί τά παιδιάλένε: Γιατί νά διαβάσω; Τί ἔχει τό διάβασμα; Γιατί τό βιβλίο θά σοῦ ἀνοίξει λίγο τόμυαλό, θά τό πῶ τώρα ἀνθρωποκεντρικά, ἐμεῖς δέν τό βλέπουμε ἔτσι τό βιβλίο καί τήμελέτη, ἀλλά γιά τόν κόσμο εἶναι ἔτσι. Δηλαδή εἶναι ἕνα ἐργαλεῖο πού βοηθάει λίγοὁ ἄνθρωπος νά κινητοποιήσει τήν σκέψη του. Οἱ κρατοῦντες δέν μᾶς θέλουν νάσκεφτόμαστε. Γι’ αὐτό δέν μᾶς θέλουν καί νά διαβάζουμε. Γι΄ αὐτό καί τώρα στάσχολεῖα τά βιβλία λένε γιά τίς καφετιέρες καί γιά τά ἄλλα βρώμικα πού ξέρετε, γιάτόν Σάκη κ.λ.π. τά γνωστά… Περνᾶνε στά παιδιά μιά ζωή πού φτιάχνουν ἕνανἄνθρωπο ἁπλῶς καταναλωτή. Τίποτα ἄλλο. Νά μάθει νά κάνει κατανάλωση γιά νάὑπηρετοῦνται οἱ τράπεζες καί οἱ παγκοσμιοποιητές.126

Λοιπόν, ὅλα αὐτά τά λέω μέ πολύ λύπη, γιατί ἀκριβῶς ἔτσι ὅπως ζοῦμε ἑτοιμάζουμετόν δρόμο γιά τόν Ἀντίχριστο. Καί, ὅπως λέει αὐτός ὁ Χάξλεϋ, τελικά δέν θάχρειαστεῖ παγκόσμος δικτάτορας καί μεγάλος ἀδελφός. Μόνοι μας ἐμεῖς θάζητήσουμε τόν Ἀντίχριστο. Μόνοι οἱ ἄνθρωποι, ἑκούσια, θά πᾶνε καί θά τοῦ ποῦνε«ἔλα σέ θέλουμε, ἐσένα θέλουμε, σέ λατρεύουμε…». Δέν θά ἐπιβληθεῖ δηλαδή μέ τήβία. Θά τόν ζητήσουν οἱ ἄνθρωποι. Θά ἔρθουν σέ τέτοια κατάσταση πού θά ζητᾶνετόν Ἀντίχριστο. Ἔτσι θά γίνει τελικά… γιατί θά ἔχουν ὑποταχτεῖ στήν ἡδονή. Ἡἡδονή εἶναι τό ἐργαλεῖο τῶν παγκοσμιοποιητῶν μαζί μέ τά ναρκωτικά. Καί τάναρκωτικά αὐτό ὑπηρετοῦν, τήν ἡδονή, τήν ἄκρατη φιληδονία.Ποιά εἶναι ἡ ἀντίσταση; Ἡ ἀντίσταση εἶναι ἀκριβῶς τό ἀντίθετο, ἡ ἄσκηση. Σ’ ἕναἵδρυμα στήν Κύπρο ἄκουσα, πῶς θεραπεύουν τούς ναρκομανεῖς άπό τήν ἐξάρτηση.Τούς βάζουν νά κάνουν ζωή μοναχοῦ, νά ζοῦν μοναχικά. Πῶς ζεῖ ἕνας μοναχός ἀπότό πρωί μέχρι τό βράδυ. Θέλεις παιδάκι μου νά ἀπελευθερωθεῖς ἀπό τήν ἐξάρτηση;Πρέπει νά γίνεις ἀσκητής! Ἔτσι εἶναι. Καί αὐτό δέν εἶναι μόνο γιά τούςἐξαρτημένους ἐπίσημα… γιά ὅλους μας εἶναι. Ἡ ἄσκηση εἶναι γιά ὅλους. Ἡ ζωή ἡὀρθόδοξη εἶναι ἀσκητική, πού σημαίνει ἐγκράτεια καί στά μάτια καί στίς αἰσθήσειςκαί στό φαγητό καί στήν κοιλία καί σέ ὅλα. Ἄν δέν ἔχεις ἐγκράτεια, δέν μπορεῖς νάἀντισταθεῖς στήν ἡδονή. Ὁπότε μετά τί γίνεται; Ὁ διάβολος σέ δένει μ’ αὐτό καίεἶσαι πράγματι ἐξαρτημένος. Μπορεῖ νά μήν παίρνεις ναρκωτικά, ὅπως αὐτοί οἱἐπίσημα ἐξαρτημένοι, ἀλλά εἶσαι ἤδη ἐξαρτημένος ἀπό τήν φιληδονία.Δεῖτε πόσοι ἄνθρωποι σήμερα προσπαθοῦν νά ἀδυνατίσουν καί δέν μποροῦν. Δένμποροῦν. Καί γυναῖκες καί ἄνδρες. Κι ἄν τά καταφέρουν λίγο μέ χίλια δυό,διαιτολόγους κ.λ.π. μέχρι καί στούς Βουδιστές πᾶνε καί κάνουν καί γιόγκα, τέτοιεςσαχλαμάρες, ἀνοησίες, προσκυνήματα δαιμόνων καί δέν μποροῦν νάἀπελευθερωθοῦν ἀπό τήν ἡδονή, τήν φιληδονία, τό φαγητό. Γιατί; Πολύ ἁπλά, γιατίδέν ἔχουν κοινωνία μέ τήν Χάρη, μέ τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστίἀγάπη, χαρά, εἰρήνη… ἐγκράτεια» (Γαλ. 5,22). Θέλεις νά συμμαζέψεις τήν κοιλίασου; Πρέπει νά ἐνεργοποιήσεις τό Ἅγιο Πνεῦμα. Νά κάνεις ζωή ἐκκλησιαστική, νάἐξομολογηθεῖς, νά κάνεις τίς νηστεῖες πού λέει ἡ Ἐκκλησία. Ἔτσι θά ἔρθεις στήνἐγκράτεια καί δέν θά σέ κάνει κουμάντο τό σῶμα, soma ὅπως λέει καί ὁ Χάξλεϋ, τόναρκωτικό, ἀλλά θά τό κάνεις ἐσύ κουμάντο. Θά κυβερνᾶς ἐσύ τόν ἑαυτό σου.Ἑπομένως, εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν ἐρώτηση εἶναι πολύ καίρια καί βλέπετε ἀκριβῶςπώς ἡ θεραπεία μας εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Τίποτα ἄλλο. Γι΄ αὐτό καί ὅλοιμισοῦν τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Γιατί ἀντιστέκεται στά σχέδιά τους. Ὁ μόνος πούἀντιστέκεται σήμερα στήν παγκοσμιοποίηση εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Δέν ἔχειμείνει τίποτα ἄλλο. Ὅλα τά ἄλλα ἔχουν ὑποχωρήσει, τίποτα δέν ἀντιστέκεται. Ἀξίες;Ποιές ἀξίες; Ὁ ἄνθρωπος δέν ζεῖ μέ ἀξίες. Τό λένε καί Ὀρθόδοξοι καμιά φοράὁμιλητές: Δέν δίνουμε στά παιδιά ἀξίες. Τί νά τίς κάνουν τίς ἀξίες τά παιδιά; Ὁἄνθρωπος δέν ζεῖ μέ ἀξίες, ὁ ἄνθρωπος ζεῖ μέ τόν Χριστό. Ὁ Χριστός δέν εἶπε πάρτεἀξίες νά ζήσετε. Εἶπε πάρτε Ἐμένα γιά νά ζήσετε. Ἐγώ εἶμαι ἡ ζωή σας. Ἄν δέν ἔχεις127

προσωπική κοινωνία μέ τόν Χριστό, ἕνωση μέ τόν Χριστό, τί νά σοῦ κάνουν οἱ ἀξίες;Ἑλληνορθόδοξος πολιτισμός σοῦ λέει καί ὅλο τέτοια… Τί νά τό κάνει αὐτό τό παιδίσήμερα καί πῶς θά ἀποφύγει τά ναρκωτικά; Λέει «Τί εἶναι αὐτά πού μοῦ λές τώρα;Ἐγώ τήν βρίσκω ἐκεῖ πέρα… Ἔχεις νά μοῦ πεῖς τίποτα καλύτερο; Ἀπό τήν λάσπηαὐτή πού κυλιέμαι;». Ἔχω. Τόν Χριστό. Ὄχι ἐμένα, ὄχι ἀξίες, τόν Χριστό. Βρές τόνΧριστό καί θά περάσεις πάνω ἀπό ὅλα αὐτά, ἀπό τήν λάσπη πού κυλιέσαι ὡς χοῖρος.Ἐρ. : Ἐγώ εἶμαι ἀπό τήν Ἀμερική, τήν Φλόριντα καί ἔχουμε μεγάλα προβλήματα.Ὅλα τά States ἔχουν ἀνοίξει τά θέματα τῶν ναρκωτικῶν, γιά τή μαριχουάναπροπάντων, γιατί λένε εἶναι ἐντάξει τώρα.Ἀπ. : Ἔ, βέβαια…Ἐρ. : Ὅλα τά States θά ψηφίσουν ἕνα-ἕνα… ἀρχίζει τώρα σιγά-σιγά. Κι ἐμεῖς σάνπολίτες πού εἴμαστε ἐκεῖ δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα. Ψηφίζουμε ἀντί… καίμετά βλέπεις ἀμέσως ἔρχεται τό οἰκονομικό. Θά τούς βάζουμε φόρους… Αὐτό τόβλέπω πολύ δύσκολο καί προπαντός ἐδῶ στήν Ἑλλάδα ἔχουμε μεγαλύτερα θέματα…γιατί τώρα δυό βδομάδες ἔχω ἔρθει, ἔχω δεῖ πάρα πολλά.. βλέπω τά παιδιά καίφοβᾶμαι. Εἶναι χειρότερα ἀπ’ ὅ,τι νόμιζα. Πρίν τέσσερα χρόνια εἶχα ἔρθει. Ἐσύ τώραπού εἶσαι ἐκεῖ πάνω στό Ἅγιο Ὄρος τί μπορεῖς νά μᾶς δώσεις νά πολεμήσουμεαὐτό…Ἀπ. : Θά σᾶς πῶ. Εἴπατε κάτι πού εἶναι κομβικό: μιλήσατε γιά οἰκονομία καί γιάοἰκονομικούς λόγους. Κοιτάξτε, μᾶς ἔχουν περάσει κι αὐτό τό παραμύθι, ὅτι ἡ χαράἐξαρτᾶται ἀπό τήν οἰκονομία. Δηλαδή ἄν πάει καλά ἡ οἰκονομία, εἴμαστεεὐτυχισμένοι. Εἶναι ψέμα αὐτό. «Ὅλα πᾶνε καλά ὅταν εἶσαι πλούσιος». Ψέμα! ἩὈρθοδοξία τί λέει; Ἑκούσια πτωχεία, λέει. Ἀκριβῶς τό ἀντίθετο. Προσέξτε, τώρακάνουμε ἐπανάσταση! Ἀνατρέπουμε ὅλο τόν κόσμο. Ναί, ὁ Χριστός ἦρθε γιά νάἀνατρέψει τόν κόσμο. Καί κόσμος τί εἶναι; Ἡ λατρεία τοῦ χρήματος. Οἰκονομία.Ἀνοίξτε τήν τηλεόραση, τί λέει; Συνέχεια γιά τούς οἰκονομικούς δεῖκτες. Πῶς πάει τόδολάριο, τό εὐρώ, οἱ δεῖκτες αὐτοί, πῶς τούς λένε…στό χρηματιστήριο. Καί θά γίνεικράχ;… δέν θά γίνει κράχ; Καί μᾶς κρατᾶνε συνέχεια σ’ αὐτή τήν ἀγωνία. Δένὑπάρχει τίποτα ἄλλο νά ἐξασφαλίζει τήν εὐτυχία μας παρά αὐτά τά οἰκονομικάθέματα. Εἶναι ψέμα αὐτό. Δέν πρέπει νά τούς ἀκοῦμε. Ἀντίθετα, ἡ ἀντίσταση καί ἡθεραπεία γιά τήν ὁποία μιλήσατε εἶναι ἀκριβῶς ἡ ὀρθόδοξη ζωή, πού σέ μαθαίνει νάἀγαπᾶς τήν φτώχεια, σέ μαθαίνει ν’ ἀγαπᾶς τήν περιφρόνηση, σέ μαθαίνει ν’ ἀγαπᾶςτήν ἄσκηση, τήν ἐγκράτεια, τήν νηστεία. Ἄν δέν τά κάνεις αὐτά, δέν βρίσκεις χαρά.Γιατί; Γιατί δέν βρίσκεις τήν πηγή τῆς χαρᾶς, πού εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα. «Ὁ καρπόςτοῦ Πνεύματος ἐστί ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη…» (Γαλ. 5,22).Καί ἔρχεται ἡ τηλεόραση καί λέει: καρπός τῆς οἰκονομίας καί τῶν κλάμπ καί τῶνναρκωτικῶν εἶναι ἡ χαρά. Μήν ἀκοῦς τί λέει ὁ Χριστός… Ψέμα. Ἀλλά μᾶς ἔχειποτίσει τόσο πολύ πού τό ἔχουμε κάνει κριτήριο. Καί λέμε «ναί, πάτερ μου, καλά τάλές, ἀλλά μετά ἐμένα θά ζημιωθεῖ ἡ τσέπη μου». Εἶναι τό ἔσχατο κριτήριο.128

Προσέξτε! Γι’ αὐτό λέει ὁ ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος εἶναι ρίζα ὅλων τῶν παθῶν ἡφιλαργυρία (Α’ Τιμ. 6,10). Ἐκεῖ κολλᾶνε ὅλοι.Εἴπαμε τώρα γιά αὐτούς πού ἀνεβάσαμε πάνω στήν ἐξουσία.. ὄχι ὅτι οἱπροηγούμενοι ἦταν καλύτεροι… Γιατί τούς ἀνεβάζουμε ὅλους αὐτούς πούἀνεβάζουμε; Ποιό εἶναι τό κριτήριο; Τό ἔσχατο κριτήριο εἶναι ἡ τσέπη. «Θά μοῦ τόδιορίσεις τό παιδί; Θά σέ ψηφίσω. Δέν πάει νά εἶσαι… δέν πάει νά ἔβγαλες τούςπνευματικούς ἀπό τά σχολεῖα», θά κατεβάσουν τώρα καί τίς εἰκόνες κ.λ.π. Θάδιδάσκουν στά παιδιά τήν ὁμοφυλοφιλία ὡς κάτι φυσιολογικό… δέν μέ ἐνδιαφέρει!Θά μοῦ τό διορίσεις τό παιδί;! Ἐντάξει. Τό ἔσχατο κριτήριο. Καταλάβατε; Πρέπει νάκάνουμε μιά ὁλική ἀναθεώρηση. Δέν εἶναι τό κριτήριο τά χρήματα. – Θά γίνουμεφτωχοί. Νά γίνουμε φτωχοί. – Θά μᾶς κόψουν τόν μισθό. Νά μᾶς τόν κόψουν. Δέν μέἐνδιαφέρει. Ἐμένα μέ ἐνδιαφέρει νά σώσω τήν ψυχή μου. «Τό πολίτευμα ἡμῶν ἐνοὐρανοῖς ὑπάρχει» (Φιλ. 3,20).Μᾶς ἔχουν περάσει τό μήνυμα καί τό ἔχουμε φάει ὅτι ἐδῶ τελειώνουν ὅλα. Δέντελειώνουν ἐδῶ ὅλα. Δέν ἤρθαμε γιά ἐδῶ, εἴμαστε περαστικοί. Ἐδῶ εἶναι τόξενοδοχεῖο. Στό ξενοδοχεῖο δέν πᾶς γιά νά μείνεις. Πᾶς γιά μιά-δυό μέρες καί θάφύγεις, γιά νά πᾶς στό σπίτι σου. Τό σπίτι μας εἶναι πάνω στόν οὐρανό. Τόπολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει. Ἐμεῖς πᾶμε νά φτιάξουμε πολιτισμό. Ξέρετεποιοί ἔφτιαξαν πολιτισμό; Τά παιδιά τοῦ Κάιν! Τί ἦταν ὁ Κάιν; Ὁ πρῶτοςδολοφόνος. Τά παιδιά του ἔκαναν τόν πολιτισμό, τόν πρῶτο πολιτισμό. Ὁ Χριστόςδέν ἦρθε νά κάνει πολιτισμό. Τό ἔχουμε φάει κι αὐτό τό παραμύθι… πολιτιστικέςἐκδηλώσεις καί… μᾶς ἐκπολιτίζουν, δηλαδή μᾶς ἀποχριστιανίζουν.Δέν ταιριάζει ὁ πολιτισμός μέ τόν Χριστό. Προσέξτε, δέν κηρύσσω αἱρετικάπράγματα. Μετά τόν Κάιν γεννήθηκε ὁ Σήθ, ὁ ὁποῖος σημαίνει ἀντικατάσταση.Ἦταν στήν ἀντικατάσταση τοῦ Κάιν καί βγῆκε μιά καλή γενιά ἀπό τά παιδιά τοῦΣήθ. Ἀλλά τά παιδιά τοῦ Κάιν ἦταν αὐτά πού ἔκαναν πολιτισμό. Τά παιδιά τοῦ Σήθδέν ἔκαναν πολιτισμό. Ἦταν τά παιδιά τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό λέει ἡ Ἁγία Γραφή «οἱυἱοί τοῦ Θεοῦ». Κι ἕνας πλανεμένος, ὁ Λιακόπουλος – λέω καί ὀνόματα γιατί τά λέεικαί πρέπει νά τά ποῦμε νά τά ξέρετε, εἶναι πλανεμένος αὐτός ὁ καημένος – «οἱ υἱοίτοῦ Θεοῦ», λέει «εἶναι οἱ ἄγγελοι, οἱ ὁποῖοι ἦρθαν σέ ἐπιμειξία μέ τούς υἱούς τῶνἀνθρώπων…». Ἀνοησίες! Οἱ υἱοί τοῦ Θεοῦ εἶναι οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σήθ.Εἶναι ἡ καλή γενιά. Αὐτοί ἦταν ἀφιερωμένοι στόν Θεό, στήν προσευχή, στήνμετάνοια. Τά παιδιά τοῦ Κάιν ἦταν οἱ υἱοί τῶν ἀνθρώπων, οἱ κολλημένοι στή γῆ.Πότε ἦρθε ὁ κατακλυσμός; Ὅταν μπερδεύτηκαν αὐτές οἱ δύο γενιές καί θέλησαν καίτά παιδιά τοῦ Σήθ νά ἐκπολιτιστοῦνε! Αὐτό πᾶμε νά πάθουμε κι ἐμεῖς τώρα… νάἐκπολιτιστοῦμε. Τό ἔχουμε πάθει ἤδη δηλαδή. Δέν ζούσαμε ἔτσι. Ἐμεῖς εἴχαμε τόνδικό μας πολιτισμό, τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ἡ ζωή μας κανονιζόταν μέ βάση τίςγιορτές. Καί ἤξερε ὁ ἀγρότης, τοῦ Ἁγίου Δημητρίου θά σπείρει ἄς ποῦμε. Τοῦ ἉγίουΚωνσταντίνου θά θερίσει. Ὅλη ἡ ζωή μας ἦταν ποτισμένη μέ τόν Χριστό, μέ τήν129

Ὀρθοδοξία. Τώρα ἔρχονται καί μᾶς λένε «ἡμέρα τῆς βλασφημίας». Τό ξέρετε;Ὑπάρχει ἡμέρα τῆς βλασφημίας. Ἡμέρα γιόγκα. Καθιερώθηκε ἡμέρα γιόγκα ἀπό τόνΟΗΕ καί ἀναγκάστηκε νά βγάλει ἀνακοίνωση ἡ Ἱερά Σύνοδος, πρίν δυό-τρία χρόνια– εὐτυχῶς πού τήν ἔβγαλε καί τό εἶπε – ὅτι ἡ γιόγκα εἶναι ἀπαράδεκτη, εἶναι στοιχεῖοτοῦ Ἰνδουισμοῦ, θρησκεία… Αὐτές εἶναι οἱ γιορτές τοῦ διαβόλου. θυμηθεῖτε αὐτόπού σᾶς εἶπα… Τί λέει ὁ διάβολος; «Δεῦτε καί καταπαύσωμεν τάς ἑορτάς τοῦ Θεοῦ»καί ἀντί γιά τήν γιορτή πού σοῦ λέει ἡ Ἐκκλησία, σοῦ δίνει ὁ διάβολος ἕναὑποκατάστατο. Καί ἀντί γιά τόν πολιτισμό πού σοῦ δίνει ἡ Ἐκκλησία, ἔρχεται ὁδιάβολος καί σοῦ δίνει τόν ἄλλο πολιτισμό, τόν τεχνικό καί οἱ ἄνθρωποι σήμεραἔχουν φτάσει νά λατρέψουν τόν τεχνικό πολιτισμό.Λέγαμε τήν προηγούμενη φορά ὅτι ὑπάρχει θρησκεία τῆς google. Ὑπάρχειθρησκεία! Τήν ἔφτιαξε ἕνας, γιατί, λέει, ἡ Google πλέον εἶναι σάν τόν Θεό. Ὅ,τι τήνρωτᾶς τήν google, σοῦ ἀπαντάει. Ἄρα θεός ἡ google! Μή γελᾶτε… Ἔχει φτάσει ὁἄνθρωπος νά θεοποιήσει αὐτό τό πράγμα. Ὑπάρχει τέτοια θρησκείαἀναγνωρισμένη… γιά γέλια καί γιά κλάματα… Ποῦ ἔχει φτάσει ἡ ἀνθρωπότηταδηλαδή!Ἔτσι θά ἔρθει ὁ Ἀντίχριστος. Ὁ ἄνθρωπος λατρεύει τά ἔργα τῶν χειρῶν του. Ἐκεῖἔχουμε φτάσει τώρα. Λατρεύει τήν τεχνολογία. Καί τελικά λατρεύει τήν σκλαβιάτου. Θέλει νά γίνεται σκλάβος. Αὐτή εἶναι ἡ ἔσχατη κατάπτωση. Νά ἀποβάλλειςδηλαδή ἑκούσια πλέον τά θεμελιώδη χαρακτηριστικά τοῦ κατ’ εἰκόνα. Τήν ἐλευθερίακαί τήν λογικότητα, γιατί αὐτά εἶναι τά βασικά χαρακτηριστικά τοῦ ἀνθρώπου. Ἡἐλευθερία, τό αὐτεξούσιο καί ἡ λογικότητα, ἡ λογική, ἡ σκέψη. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος τάἀποβάλλει αὐτά, παύει νά εἶναι ἄνθρωπος καί τέτοιους μᾶς θέλουν, ὑποταγμένους…χωρίς σκέψη…Εἴδατε τί σᾶς εἶπα: διασκέδαση = τρέλα, λένε. Νά τρελαθεῖς, νά βγεῖς ἀπό τόν ἑαυτόσου, νά ἀποβάλλεις κάθε ἴχνος ἀνθρωπιᾶς τελικά. Πρέπει, δηλαδή, νά ἀποδομήσουμεκαί αὐτό τό στερεότυπο, πού λέγεται οἰκονομία. Προσέξτε το. Νά φύγει αὐτό τόπράγμα. Νά μήν εἶναι κριτήριο ἡ οἰκονομία. Νά μή φοβόμαστε νά γίνουμε φτωχοί,νά μή θέλουμε νά γίνουμε πλούσιοι. Ἄν διαβάσετε τό Εὐαγγέλιο, θά δεῖτε ὅτι τό λέειἀπερίφραστα «Μακάριοι οἱ πτωχοί» (Λουκ. 6,20). Ὄχι τῷ πνεύματι. Μακάριοι οἱπτωχοί, τό λέει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς. Φυσικά καί οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι, ἀλλά καίοἱ πτωχοί. Οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι τό λέει ὁ Εὐαγγελιστής Ματθαῖος γιά τούςταπεινούς. Ἀλλά ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς λέει οἱ πτωχοί εἶναι μακάριοι. Δηλαδή,αὐτοί οἱ ὁποῖοι ἔχουν τήν αὐτάρκεια καί ἀρκοῦνται στά λίγα καί δέν ἐπιδιώκουν τήνἄνεση πού φέρνει ἀνία καί τόν πολιτισμό τόν τεχνικό ἀλλά τόν Θεό.Ἐρ. : Γέροντα δέν ξέρω ἄν αὐτό πού λέω εἶναι σωστό ἤ ὄχι, ἀλλά ἐγώ τό πιστεύω ὅτιἡ κρίση αὐτή εἶναι μία εὐλογία γιά τόν τόπο μας. Νά ἔρθουμε λίγο στά συγκαλά μαςγιατί εἴχαμε ξεφύγει πάρα πολύ. Καί πολλά πράγματα ξεκίνησαν καί ἀπό τήν γυναίκαγιατί βγῆκε στήν δουλειά, ἔχει παρατήσει τήν οἰκογένεια, τά παιδιά… Παλιά130

γυρίζαμε στό σπίτι, βρίσκαμε μιά μαμά στό σπίτι… Καί ὅλα αὐτά ἔχουν τόσο βάθοςκαί ἀπό ποῦ ξεκινᾶνε… Σήμερα καί ἐγωισμό ἔχουμε πάρα πολύ καί ἀπό κεῖ ξεκινᾶνεπολλά πράγματα… Ὅλα αὐτά τά διαζύγια πού ἔχουμε… δέν κάνουν ὑπομονή. Οἱπαλιοί ἔλεγαν ἕνα πάρα πολύ ὡραῖο: ἀπό τήν γυναίκα ξεκινάει τό σπίτι καί ἀπό τήνγυναίκα χαλάει. Δέν ξέρω ἄν τό σκέφτομαι σωστά…Ἀπ. : Σωστά τό σκέφτεστε. Νά πάω λίγο πιό βαθιά; Γιατί βγήκανε οἱ γυναῖκες στήδουλειά; Ξέρετε; Νά σᾶς πῶ… Ἐπειδή βλέπετε τό διαδίκτυο, στό youtube ὑπάρχειἕνα βιντεάκι τοῦ Ἀαρών Ροῦσο. Αὐτός ἔχει πεθάνει τώρα. Τό 2007 εἶχε μίασυνέντευξη, μιά συνομιλία, μέ τόν Ροκφέλερ, αὐτόν τόν πάμπλουτο. Τί τοῦ εἶχε πεῖ ὁΡοκφέλερ; Προσέξτε! Τοῦ εἶχε πεῖ «ἐμεῖς σπείραμε τό κίνημα τοῦ φεμινισμοῦ καίβγάλαμε τίς γυναῖκες στόν δρόμο, στή δουλειά». Ἐμεῖς… οἱ τραπεζίτες. Γιατί; Γιάδυό λόγους. Πρῶτον, γιά νά φορολογήσουμε καί τό ἄλλο μισό τῆς ἀνθρωπότητος, τίςγυναῖκες δηλαδή. Ὁπότε νά διπλασιαστοῦν τά κέρδη τους. Γιατί ἕνας πού βγαίνειστόν δρόμο καί ἐργάζεται, φορολογεῖται. Ἡ γυναίκα πού ἐργάζεται στό σπίτι δένφορολογεῖται, ἐνῶ παράγει ἔργο, παράγει ἐργασία. Δέν φορολογεῖται. Ὅταν ὅμωςτήν βγάλεις στή δουλειά, θά τήν φορολογήσεις. Θά τῆς πάρεις τά μισά… μέχρι πούτώρα παίρνουν καί παραπάνω καί οἱ ἄνθρωποι δέν ἔχουν νά πληρώσουν τούςφόρους. Δηλαδή ἐργάζονται γιά νά πληρώνουν τούς φόρους. Ναί, ἀλλά αὐτό εἶναι οἱσυνέπειες τῶν ἁμαρτιῶν μας.Δεύτερος λόγος, τό εἶπε αὐτός ὁ Ροκφέλερ, νά διαλύσουμε τήν οἰκογένεια. Γιατί,ὅταν φύγει ἡ μάνα , πάει ἡ οἰκογένεια. Καί γιατί νά διαλύσουν τήν οἰκογένεια; Σᾶς τόεἶπα. Γιά νά περάσει μετά ἡ ἄκρατη φιληδονία. Γιατί ἡ οἰκογένεια εἶναι φραγμός στήφιληδονία, βάζει ἕνα ὅριο. Σοῦ λέει, ἐντάξει τήν γυναίκα σου, μέχρι ἐκεῖ. Καί ὁΧριστός γι’ αὐτό ἔδωσε τόν γάμο. Δέν εἶναι ἡ τέλεια ζωή ὁ γάμος. Ἡ τέλεια ζωήεἶναι ἡ παρθενία, αὐτό πού ἔκανε ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός δέν ἔκανε γάμο. Ὁ γάμοςεἶναι μιά συγκατάβαση στήν ἀνθρώπινη ἀδυναμία. Καί σοῦ λέει, ἐντάξει δέν μπορεῖς,δέν θέλεις μᾶλλον, ἄντε νά ἔχεις μιά γυναίκα, ἡ γυναίκα ἕναν ἄνδρα, μέχρι ἐκεῖ. Σοῦλέει τώρα αὐτός, ἐμᾶς δέν μᾶς συμφέρει αὐτό. Γιατί ἀπό ἕναν ὑγιῆ γάμο, βγαίνουνὑγιεῖς προσωπικότητες, οἱ ὁποῖες ἀντιστέκονται στά σχέδιά μας… δέν θέλουμε τόνγάμο. Πρίν χρόνια μοῦ εἶχαν πεῖ γιά ἕνα σήριαλ, δέν ξέρω ἄν ὑπάρχει ἀκόμα… «ἡοἰκογένεια βλάπτει»! Δείχνει τό πνεῦμα…Τό πνεῦμα τῶν παγκοσμιοποιητῶν αὐτό εἶναι. Γιατί βλάπτει ἡ οἰκογένεια; Γιατίἀντιστρατεύεται στήν φιληδονία, τήν ἄκρατη φιληδονία. Ὁπότε σοῦ λέει νάδιαλύσουμε τήν οἰκογένεια. Εἶναι ὄλα αὐτά στοχευμένα, προσέξτε! Δέν βγῆκε τυχαῖαἡ γυναίκα στήν ἐργασία. Ἔπεσαν χρήματα, ἔγιναν διαδηλώσεις… Καί ἐμεῖς λέμε«κοίταξε ὁ λαός». Ποιός λαός; Πληρωμένοι εἶναι αὐτοί πού βγαίνουν καί φωνάζουν,οἱ φεμινίστριες καί ὅλοι αὐτοί. Εἶναι πληρωμένοι, τούς δίνουν χρήματα οἱτραπεζίτες, γιατί ἔτσι προωθοῦνται τά σχέδιά τους. Κι ἐμεῖς τρῶμε κουτόχορτο…Πρέπει λίγο νά εἴμαστε πονηροί μέ τήν καλή ἔννοια… μήν τρῶμε κουτόχορτο. Ἔτσι131

κάνουν αὐτό πού κάνουν καί προχωροῦνε καί σήμερα… Ἐνῶ ὑπάρχει πληροφόρηση,τά πάντα εἶναι γνωστά, δέν ἀντιδρᾶ κανένας. Σάν νά μᾶς ἔχουν ναρκώσει ὅλους…Ἐρ. : Μᾶς ψεκάζουν…Ἀπ. : Δέν εἶναι μόνο τό ψέκασμα… ἐντάξει, εἶναι κι αὐτό. Ἀπό πίσω εἶναι τά πάθημας. Αὐτό πού σᾶς εἶπα, ἡ λατρεία τῆς οἰκονομίας, τῆς τσέπης δηλαδή. Καί σοῦ λέει«μήν τό κάνεις αὐτό, θά χάσεις τόν μισθό σου». Καί δέν τολμάει ὁ παπάς νά μιλήσει,γιατί ὁ δεσπότης θά τοῦ κόψει τόν μισθό. Δέν τολμάει νά μιλήσει ὁ δεσπότης γιατί θάτόν καθαιρέσει ὁ πατριάρχης. Ἐκεῖ πάει τό πράγμα. Ἄν δέν ξεπεράσουμε τά πάθημας, θά εἴμαστε δοῦλοι. Πάρτε το εἴδηση… ὁ διάβολος μᾶς θέλει δούλους, δέν μᾶςθέλει ἐλεύθερους. Καί τά δεσμά τοῦ διαβόλου εἶναι ἀκριβῶς αὐτά: φιληδονία,φιλαργυρία, φιλοδοξία. Θέλεις νά γίνεις ἐλεύθερος; Πρέπει νά ἀποβάλλεις αὐτά τάδεσμά, τά ὁποῖα ὁ διάβολος σοῦ τά χρυσώνει.Σοῦ λέει, αὐτά εἶναι ἡ χαρά σου, αὐτή εἶναι ἡ εὐτυχία σου: νά εἶσαι πλούσιος, νάἔχεις ἡδονή χωρίς περιορισμούς καί νά ἔχεις καί τά μπράβο τοῦ κόσμου. Κοσμικήδύναμη καί ἀναγνώριση. Αὐτά πρέπει νά τά πετάξουμε, νά τά χτυπήσουμε, νά τόποῦμε ἁπλά. Ἄν δέν τό κάνει αὐτό ὁ ἄνθρωπος, δέν γίνεται χριστιανός. Δέν μπορεῖςνά εἶσαι χριστιανός, ἄν ἀγαπᾶς αὐτά τά πράγματα. Γι’ αὐτό λέει ὁ Κύριος: «ὅποιοςθέλει νά Μέ ἀκολουθήσει, πρέπει νά ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του» (Ματθ. 16,24). Καίκυρίως ἑαυτός μας εἶναι αὐτά πού ἀγαπᾶμε. Καί αὐτά πού ἀγαπᾶμε εἶναι αὐτά πούδέν πρέπει νά ἀγαπᾶμε, τά χρήματα, ἡ δόξα καί οἱ ἡδονές. Ἄν δέν ἀποβάλλει ὁἄνθρωπος αὐτές τίς ἄρρωστες ἀγάπες, δέν μπορεῖ νά ἀγαπήσει κανέναν οὔτε τόνΧριστό οὔτε κανέναν ἄνθρωπο μπορεῖ ν’ ἀγαπήσει. Γι’ αὐτό διαλύονται καί οἱ γάμοικαί οἱ οἰκογένειες καί οἱ σχέσεις καί ὁ ἄνθρωπος καταντάει σέ μιά ἀπέραντημοναξιά, σέ μιά ἀπέραντη ἀκοινωνησία.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης132

Τί σημαίνει ἡ λέξη Φιλοκαλία – Εἰσαγωγή * 2ο ΜέροςΜέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, συνεχίζουμε τήν Εἰσαγωγή στή Φιλοκαλία. Θά ποῦμε καί θάσχολιάσουμε κάποια πράγματα πού ἔχει ὡς πρόλογο ὁ καθηγητής κ. ΔημήτριοςΤσελεγγίδης, τά ὁποῖα μᾶς βάζουν μέσα στό πνεῦμα τῆς Φιλοκαλίας καί στήνκαινούρια αὐτή ἔκδοση πού σᾶς ἀνέφερα τήν προηγούμενη φορά.Λέει, λοιπόν, ὁ καθηγητής μιλώντας γιά τό ζεῦγμα ἄσκηση καί θεωρία, πράξη καίθεωρία. Θά ἔχετε ἀκούσει ἴσως τήν ἔκφραση, τό Πατερικό λόγιο «Πρᾶξις θεωρίαςἐπίβασις», ὅτι ἡ πράξη εἶναι ὁ τρόπος γιά νά φτάσει κανείς στή θεωρία καί θεωρίαεἶναι ἡ ἀνώτερη καί ὑψηλότερη βαθμίδα πνευματικῆς ἀνέλιξης πού μπορεῖ νά φτάσειὁ ἄνθρωπος, θεωρία τοῦ Θεοῦ, νά θεωρεῖ τόν Θεό. Γιά νά φτάσει σ’ αὐτή, θά πρέπεινά περάσει ἀπό τήν πράξη τῆς ἀσκητικῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς καί νά καταλήξει τελικάστήν ἕνωση μέ τόν Τριαδικό Θεό. Καί ἕνωση μέ τόν Τριαδικό Θεό εἶναι ἡ θέωση,πού εἶναι ὁ σκοπός τοῦ ἀνθρώπου.Καί τί σημαίνει ἕνωση; Σημαίνει νά γίνουμε ἕνα πνεῦμα μέ τόν Τριαδικό Θεόχαρισματικά, ἑνούμενοι δηλαδή μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπόμόνος του νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό.Πρέπει ὁ Θεός νά ἑνωθεῖ μαζί του. Γι’ αὐτό λέμε ὅτιαὐτή ἡ ἕνωση εἶναι χαρισματική, δηλαδή δίνεται διά τῆς Θείας Χάρης, διά τοῦ ἉγίουΠνεύματος, τό Ὁποῖο στήν Ἁγία Γραφή ἀντιστοιχεῖ σέ δύο πράγματα: πρῶτον στόπρόσωπο Ἅγιο Πνεῦμα καί δεύτερον στή Θεία Χάρη, τήν θεοποιό Χάρη, ἡ ὁποίακάνει τόν ἄνθρωπο θεό. Σ’ αὐτή τήν Χάρη μετέχουν ὅσοι θέλουν, ὄχι ἀναγκαστικάὅλοι. Αὐτοί πού θέλουν παίρνουν αὐτή τήν θεοποιό Χάρη διά τῆς Ἐκκλησίας καίαὐτοί θεώνονται, αὐτοί σώζονται. Ἀλλά γιά νά φτάσουμε σ’ αὐτή τήν κατάσταση, νάγίνουμε δεκτικοί τῆς Χάριτος, χρειάζεται νά περάσουμε ἀπό τήν πράξη καί ἀπό τήνθεωρία. Αὐτά τά δυό πράγματα λοιπόν, τήν ἀσκητική πράξη καί τήν φωτοειδήθεωρία τά ἀναλύει καί τά παρουσιάζει ἡ Φιλοκαλία.Καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό εἶναι ἑπομένως αὐτό τό βιβλίο. Εἶναι τό «ὄργανο τῆςθεώσεως», ὅπως λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος. Εἶναι τό ἐργαλεῖο, τό μέσο, πού μπορεῖκανείς μελετώντας νά φτάσει στή θέωση. Ὄχι φυσικά ἐπειδή μελέτησε, ἀλλά ἐπειδήἔπραξε, ἐπειδή ἐφάρμοσε, αὐτά πού μελέτησε. Κι ὅταν λέμε πράξη δέν ἐννοοῦμετίποτα ἄλλο παρά τήν τήρηση τῶν εὐαγγελικῶν ἐντολῶν. Αὐτή εἶναι ἡ πράξη. Δένμπορεῖ κανείς, δηλαδή, νά θεωρήσει τόν Θεό, νά δεῖ τόν Θεό – μέ τόν τρόπο πούμπορεῖ νά δεῖ κανείς τόν Θεό – ἐάν δέν τηρήσει τίς ἐντολές, ἐάν δέν μπεῖ στήνὑπακοή τῶν θείων ἐντολῶν.Αὐτή ἡ πράξη ὁδηγεῖ ὅλους τούς πιστούς – κληρικούς, μοναχούς καί λαϊκούς – στήνὑψηλότερη βαθμίδα τῆς πνευματικῆς ἀνελίξεως πού εἶναι ἡ «θεωρία» τοῦ Θεοῦ. Οἱ133

πιστοί διαμέσου τῆς ἀκτίστου αὐτῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ γίνονται χαρισματικῶς δέκτεςτῆς θεοφάνειας τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ κατά τήν ἀψευδῆ ὑπόσχεση τοῦ Χριστοῦ. Τί ἔχειὑποσχεθεῖ ὁ Χριστός μας; «Ἐάν τις ἀγαπᾷ με», ἐάν κάποιος μέ ἀγαπᾶ, λέει ὁΧριστός, δέν θά τό φανερώσει μέ λόγια, ὅπως πολλοί ἄνθρωποι λένε σήμερα ʿἐγώἀγαπῶ τόν Θεό, ἐγώ πιστεύω τόν Θεό..᾽. Αὐτό δέν λέει τίποτα, ἐάν δέν συνοδεύεταιἀπό τήν πράξη.– Ποιά εἶναι ἡ πράξη;Αὐτό πού λέει ὁ Χριστός «ἐάν τις ἀγαπᾷ με, τόν λόγον μου τηρήσει» (Ἰω. 14, 23).Ὄχι θά Μοῦ πεῖ ὡραῖα λόγια, μεγάλα λόγια, ἀλλά θά τηρήσει τόν λόγο Μου. Καί τίθά συμβεῖ τότε; Ὅταν τηρήσει τόν λόγο Μου, τίς ἐντολές Μου, «ὁ πατήρ μουἀγαπήσει αὐτόν, καί πρός αὐτόν ἐλευσόμεθα» καί θά ἔρθουμε σ’ αὐτόν. Ποιοί; Ἐγώ(ὁ Χριστός) καί ὁ Πατέρας. «Καί μονήν παρ᾿ αὐτῷ ποιήσομεν» καί θά φτιάξουμεμέσα του μονή, μοναστήρι. Θά «ποιήσουμε», δηλαδή διαμονή, θά παραμείνουμεμέσα του. Ἡ τήρηση δηλαδή τῶν ἐντολῶν εἶναι ἡ θεμελιώδης προϋπόθεση τῆςθεοπτίας, τῆς θεωρίας. Γιά νά φτάσεις στήν θεωρία καί στή θεοπτία, πρέπει νάτηρήσεις τίς ἐντολές.Γι’ αὐτό, ὅταν ἀκοῦτε ʿἐγώ βλέπω τήν Παναγία κάθε μέρα ἤ τόν Χριστό κάθεμέρα..᾽, ὑπάρχουν τέτοιοι καί τέτοιες, φωτισμένοι καί φωτισμένες, νά βάζετε πάνταἐρωτηματικά, γιατί δέν εἶναι ἁπλό καί εὔκολο πράγμα νά δεῖς τόν Θεό. Πρέπει νάπεράσεις ἀπ’ ὅλη αὐτή τήν διαδικασία τῆς πράξης καί τῆς θεωρίας, νά τηρήσεις τίςἐντολές καί φυσικά νά ἔχεις καί ταπεινό φρόνημα. Καί νά Τόν βλέπεις τόν Χριστό,δέν θά τό λές ἔτσι.. ἀβασάνιστα καί σέ ὁποιονδήποτε.Κατά τήν θεοπτία, ὁ νοῦς -φωτιζόμενος ἀπό τό ἄκτιστο φῶς τοῦ Θεοῦ- ἀποκτᾶ τήνχαρισματική διεύρυνση τῶν ὀντολογικῶν του ὁρίων. Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου δηλαδή,γιά νά χωρέσει τόν Θεό πού εἶναι ἀχώρητος, πού δέν χωράει πουθενά, διευρύνεται.Πῶς διευρύνεται; Πάλι ἀπό τόν Θεό. Διευρύνονται τά ὀντολογικά του ὅρια καίγίνεται ἄλλος ἐξ ἄλλου. Ἀλλάζει δηλαδή ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά μπορέσει νάδεῖ τόν Θεό φωτιζόμενος ἀπ’ τό ἄκτιστο φῶς. Ἐν τῶ ἀκτίστω φωτί… «ἐν τῷ φωτίσου ὀψόμεθα φῶς» (Ψαλμ. 35,10). Μέ τό φῶς τοῦ Θεοῦ βλέπεις καί τό ἄκτιστο Φῶς.Στούς νεώτερους χρόνους ἡ ἐπίλεκτη συλλογή Ἁγιοπατερικῶν κειμένων ἀπό τούςἉγίους: Μακάριο Νοταρᾶ Ἐπίσκοπο Κορίνθου καί Νικόδημο Ἁγιορείτη μοναχό, μέτήν ἐξαιρέτως παραστατική λεκτική ἀπεικόνιση τῆς ἡσυχαστικῆς πράξεως καί τῆςἐπ’ αὐτῆς φιλοκαλικῶς οἰκοδομουμένης χαρισματικῆς «θεωρίας» ἀπετέλεσε τόἐπιτυχές «ὄργανο» στήν ἀπλανή καθοδήγηση τῶν πιστῶν γιά τήν ἐπανενεργοποίησητοῦ ἐντός αὐτῶν ἁγίου Χρίσματος. Γιατί ἐμεῖς ἔχουμε τόν Χριστό, ἔχουμε τήνΒασιλεία τοῦ Θεοῦ μέσα μας, ἐπειδή εἴμαστε βαφτισμένοι.– Ἀλλά τότε γιατί δέν αἰσθανόμαστε τόν Χριστό μέσα μας;Ἀφοῦ τό εἶπε ὁ Χριστός, ὅτι θά ἔρθω Ἐγώ καί ὁ Πατέρας καί θά κάνουμε διαμονήμέσα σας. Συμβαίνει τό γεγονός ὅτι ἔχει ἀπενεργοποιηθεῖ αὐτή ἡ παρουσία καί αὐτή134

ἡ χάρις λόγω τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν. Ὅταν κανείς ἀρχίζει νά ἀσκεῖται, ἀρχίζει,ὅπως λέει ὁ μακαριστός π. Παΐσιος, νά ξεμπαζώνει, νά βγάζει τά μπάζα, νά βγάζει τάπάθη, νά βγάζει τίς ἁμαρτίες καί νά ἐνεργοποιεῖ σιγά-σιγά αὐτή τήν βαπτισματικήκαί χρισματική, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, τήν χάρη πού πῆρε στό Ἅγιο Χρίσμα. Καί τότεφθάνει στήν ἐν πάσῃ αἰσθήσει μετοχή τῆς ἀκτίστου Βασιλείας τοῦ Θεοῦ στήν ἐπίγειαζωή του. Ὅσο καθαρίζεται, τόσο φωτίζεται καί ἐν πάσῃ αἰσθήσει γεύεται καί ζεῖ τήνΒασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀπό αὐτή τήν ζωή. Κάποιοι νομίζουν ὅτι ἡ Ἐκκλησία μᾶςἑτοιμάζει γιά τήν ἄλλη ζωή, γιά νά περάσουμε καλά στήν ἄλλη ζωή. Ὄχι! Μᾶς δίνειτήν Ζωή ἀπό αὐτή τήν ζωή. Ὄχι βέβαια στήν πλήρη μετοχή της καί στήν πλήρηφανέρωσή της, ἀλλά ὁπωσδήποτε ἔχουμε μιά πρόγευση. Καί ἀλλοίμονο στόνἄνθρωπο πού δέν ἔχει πρόγευση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ἐδῶ, ἔλεγε ὁ Ἅγιος Συμεών,ὅπως καί ὅλοι οἱ Ἅγιοι. Νά μήν περιμένει στήν ἄλλη ζωή τήν γεύση, ἄν δέν ἔχει ἐδῶτήν πρόγευση. Δέν μπορεῖς νά κάνεις γάμο μέ τόν Χριστό, ἄν δέν ἔχεις κάνει ἐδῶἀρραβώνα.Συγκεκριμένα, τά ἐπιλεγμένα πατερικά κείμενα συνέθεσαν τήν περίφημη Φιλοκαλίατῶν Ἱερῶν Νηπτικῶν, οἱ ὁποῖοι σαρκώνουν καί ἀναδεικνύουν μέ τό προσωπικόἀσκητικό βίωμά τους τήν ἡσυχαστική καί φιλοκαλική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. ΟἱἍγιοι Πατέρες πού ἔχουν ἀποθησαυριστεῖ ἐδῶ εἶναι ἕνα δεῖγμα. Ὅλοι οἱ Ἅγιοί μαςεἶναι νηπτικοί, ὅπως λέγαμε καί τήν ἄλλη φορά, καί ἀσκητικοί. Εἰδικότερα, ὡςἄριστοι ἀνατόμοι τῆς ἁγιοπνευματικῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς ἀποκωδικοποιοῦν τήνἀγιότητα, τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τίς ἀρετές πού προκύπτουν ἀπό τήν τήρησητῶν ἐντολῶν, καθιστώντας μέ τόν τρόπο αὐτό ἐνεργῶς παροῦσα στήν ἑκάστοτεἐποχή τους τήν ἡσυχαστική καί φιλοκαλική ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἐμπειρία πούκατατίθεται ἐδῶ στήν Φιλοκαλία εἶναι ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Δηλαδή, αὐτά πούζοῦνε αὐτοί οἱ Ἅγιοι καί ἔζησαν, τά ζεῖ ἡ Ἐκκλησία καί μπορεῖ νά τά ζήσει ὁκαθένας, ἀφοῦ ἐργαστεῖ ἀναλόγως, ὅπως ἐργάστηκαν αὐτοί οἱ Ἅγιοι.Γι’ αὐτό ἔλεγε ὁ μακαριστός, ὁ π. Ἰωάννης ὁ Ρωμανίδης, ὅτι ἡ Θεολογία καί ἡὀρθόδοξη Παράδοση εἶναι μία ἐμπειρική ἐπιστήμη καί δέν εἶναι μία θεωρητικήἐπιστήμη, ὅπως θεωρεῖται σήμερα ἀπό κάποιους ἡ Θεολογία. Τήν βάζουν μαζί μέ τήνφιλολογία καί τή φιλοσοφία. Ὄχι, εἶναι ἰατρική ἐπιστήμη ἡ Θεολογία. Καί εἶναι μίαἐπιστήμη ἡ ὁποία ἐπαληθεύεται στά πράγματα. Κάθε φορά πού ἐκπληρώνεις τίςπροϋποθέσεις, ἔχεις πάντα τό ἴδιο ἀποτέλεσμα. Αὐτό εἶναι τό χαρακτηριστικό τῶνθετικῶν ἐπιστημῶν. Ὅταν ἔχεις τίς ἴδιες συνθῆκες σ’ ἕνα πείραμα, ἔχεις πάντα τόἴδιο ἀποτέλεσμα, κάνεις ἐπαλήθευση τοῦ πειράματος, πειραματική ἐπαλήθευση.Ἔτσι συμβαίνει καί στήν ὀρθόδοξη Θεολογία καί Παράδοση. Ὅταν τηρεῖς τίςσωστές προδιαγραφές καί τίς ἐντολές, τότε ἔχεις πάντα τό ἴδιο ἀποτέλεσμα, πού εἶναιἡ κάθαρση, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωση. Καί μπορεῖ κανείς νά τό πιστοποιήσει στήν ζωήτου, στόν ἑαυτό του.Γι’ αὐτό καί εἶναι κρίμα κανείς νά ἀπορρίπτει ἐξ ἀρχῆς τήν Ὀρθοδοξία καί τήνὈρθόδοξη Ἐκκλησία καί νά μήν μπαίνει κἄν στόν κόπο νά δοκιμάσει καί νά πεῖ135

ʿστάσου ἐμεῖς ἔχουμε μία παράδοση 2000 ἐτῶν πού μιλάει γιά κάθαρση τῆς ψυχῆς,γιά φωτισμό, γιά θέωση. Χάνω τίποτα νά δοκιμάσω; Νά δῶ μήπως δουλεύει αὐτό τόπράγμα..᾽. Καί τά ἀφήνουν ὅλα καί πᾶνε στήν Νέα Ἐποχή, πᾶνε στίς ἀνατολικέςθρησκεῖες ἤ πᾶνε στόν ὑλισμό καί στή λατρεία τοῦ χρήματος καί τοῦ ἀνθρώπου,στόν ἀνθρωπισμό, αὐτό πού λατρεύει ἡ Εὐρώπη, ἡ ὁποία εἶναι εἰδωλατρική. Λέγεταιχριστιανική ἡ Εὐρώπη ἀλλά εἶναι αἱρετικά χριστιανική καί ἔχει πέσει οὐσιαστικάστήν λατρεία τοῦ ἀνθρώπου, στόν οὐμανισμό. Γι’ αὐτό ἀκοῦτε καί τούς πολιτικούςμας πού λένε, πάνω ἀπό ὅλα ὁ ἄνθρωπος, πρῶτα ὁ ἄνθρωπος… κι ἔχουμε χάσει τόνΘεάνθρωπο, ὅπως ἔλεγε ὁ μακαριστός Ἅγιος Ἰουστίνος ὁ Πόποβιτς. Ἡ Εὐρώπη ἔχειχάσει τόν Θεάνθρωπο καί τόν ἔχει ὑποκαταστήσει μέ τόν ἄνθρωπο καί λατρεύει τόνἄνθρωπο. Γι’ αὐτό ἔχει καταντήσει ὑπάνθρωπος ὁ Εὐρωπαῖος ἄνθρωπος, ἔχει βάλεικέντρο δηλαδή τόν ἑαυτό του. Γι’ αὐτό ἔχει γίνει καί ἀπάνθρωπος. Βλέπουμε πῶςσυμπεριφέρονται στήν δική μας ἀδυναμία καί σέ ὅλους… Ἀλλά, δυστυχῶς, πᾶμε ἀπόπίσω τους καί τό θεωροῦμε ἐξέλιξη νά ἐξευρωπαϊστοῦμε, δηλαδή νάἀπανθρωπιστοῦμε!Λοιπόν, οἱ Ἅγιοί μας ἐδῶ, τῆς Φιλοκαλίας, ἀποκωδικοποιοῦν τήνἁγιότητα.– Γιατί, τί εἶναι ἡ ἁγιότητα; Ποιός ξέρει τί εἶναι ἡ ἁγιότητα;Ἄν ρωτήσεις ἕναν σύγχρονο ὀρθόδοξο, δέν ξέρει νά σοῦ πεῖ κι ἄν σοῦ πεῖ, θά σοῦ πεῖμᾶλλον ἐσφαλμένα πράγματα. Γιά νά καταλάβεις, τί εἶναι ἡ ἁγιότητα, θά πρέπει νάμελετήσεις τήν Φιλοκαλία, ἀλλά προπάντων νά ζήσεις λίγο αὐτά πού ἔζησαν οἱἍγιοι. Ἔτσι, οἱ Ἅγιοι τῆς Φιλοκαλίας πιστοποιοῦν οὐσιαστικά στήν ὕπαρξή τους τήνπραγματικότητα τοῦ σκοποῦ τῆς ἐνανθρωπήσεως.– Γιατί ἔγινε ὁ Θεός ἄνθρωπος;Γιά νά κάνει ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους θεούς. Κι αὐτό φαίνεται στή ζωή τῶν Ἁγίων μας,οἱ ὁποῖοι κάνουν πράγματι ὅ,τι κάνει ὁ Θεός καί εἶναι ὅπως εἶναι ὁ Θεός ἐκτός τῆςκατ’ οὐσίαν ταυτότητας. Καί ὁ σκοπός τῆς ἐνανθρωπήσεως δέν εἶναι ἄλλος παρά ἡχαρισματική θέωση τοῦ ἀνθρώπου.Τό περιεχόμενο τῆς Φιλοκαλίας ἑστιάζει κατεξοχήν στόν τρόπο προσεγγίσεως καίβιώσεως τῆς ἁγιοπνευματικῆς ζωῆς. Αὐτό παρουσιάζει ἡ Φιλοκαλία. Γι’ αὐτό καίφαίνεται σάν ἕνα ἠθικό βιβλίο, μᾶς δίνει συμβουλές ζωῆς. Καί ὄντως εἶναι καί αὐτόθά λέγαμε. Ἀλλά δέν εἶναι μόνο αὐτό, γιατί ἡ ἠθική δέν εἶναι ἄσχετη μέ τήδογματική, μέ τήν ὀντολογία, μέ τήν ὅλη ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ Φιλοκαλίαλοιπόν ἑστιάζει στό πῶς θά προσεγγίσουμε τήν ἁγιοπνευματική ζωή. Αὐτή εἶναι ἡπνευματική ζωή πού λέμε νά κάνουμε, ὀρθότερα πρέπει νά λέμε ἁγιοπνευματικήζωή, γιατί σήμερα καί ὁ ὅρος αὐτός ἔχει διαφθαρεῖ. Λένε ἔχουμε Πνευματικό Κέντροκαί ἐννοοῦνε ἕνα κέντρο πού κάνει κοσμικές ἐκδηλώσεις, ἐκθέσεις ζωγραφικῆς…καί σοῦ λέει εἶναι πνευματικό… κάνουν πνευματική ζωή αὐτοί οἱ ἄνθρωποι. Ὄχι,αὐτή δέν εἶναι πνευματική ζωή. Πνευματική ζωή πραγματικά εἶναι ἡ ζωή τοῦ ἉγίουΠνεύματος, δηλαδή νά ἐνεργεῖ τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα ἀπό σένα κι αὐτή λέγεταιὀρθότερα ἁγιοπνευματική ζωή. Λοιπόν, γιά νά προσεγγίσει κανείς καί νά βιώσει136

αὐτή τήν ἁγιοπνευματική ζωή, χρειάζεται νά βαθύνει στή Φιλοκαλία, ἡ ὁποία,σημειῶστε, εἶναι παραθεωρημένη ἀπό τίς Θεολογικές μας Σχολές καί ἀπό τούςπολλούς καθηγητάδες… πού λένε, ʿἔ, Φιλοκαλία, καλά… αὐτά πού λένε οἱΓεροντάδες᾽ κ.λ.π. Θεωροῦνται ὅτι εἶναι ἀμόρφωτοι κι ὅμως αὐτοί εἶναι κορυφαῖοι.Μέσα στήν ἔρημο εἶναι τό ἄνθος τῆς πνευματικῆς ζωῆς.Ἡ ἀποτελεσματικότητα τῆς Φιλοκαλίας ὡς πρός τήν στόχευσή της εἶναι προφανήςκαθώς οἱ ἱεροί συγγραφεῖς της συμβαίνει νά εἶναι ἐμπειρικοί διδάκτορες καίθεοδίδακτοι. Δέν μιλᾶνε δηλαδή ἀπ’ τό γραφεῖο τους κάνοντας στοχασμό καίφιλοσοφία ἀλλά μέ βάση τά βιώματά τους, τήν ἐμπειρία τους. Γι’ αὐτό καί εἶναισίγουρη ἡ ἐπιτυχία. Ὅταν κανείς ἀκολουθήσει αὐτούς τούς δασκάλους, σίγουρα θάἐπιτύχει, γιατί ἔχουν ζήσει καί ἔχουν δοκιμάσει αὐτά πού μᾶς συμβουλεύουν νάκάνουμε κι ἐμεῖς κι ἔχουν δεῖ ὅτι «δουλεύουν». Οἱ ἴδιοι ἔμαθαν ἀφοῦ «ἔπαθαν τάθεῖα». Πάσχω τά θεῖα. Πάσχουμε τήν θέωση, οὐ ποιοῦμε τήν θέωση. Δέν μπορεῖ ὁἄνθρωπος νά φτάσει μόνος του στήν θέωση, ἀλλά πάσχει τήν θέωση πού τοῦ δίνει ὁΘεός. Ἔτσι καί ὁ χριστιανός δέν μπορεῖ νά γίνει ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ἀφήνει νά τόνκάνει ὁ Θεός ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ.Ἔμαθαν, δηλαδή, ὅσα διδάχτηκαν ἀδιδάκτως ἀπό τίς θεοπρεπεῖς «θεωρίες». Ἐπειδήκαθάρισαν τόν ἑαυτό τους, τήν καρδιά τους, ἔκαναν τήν ἄσκηση πού ἔπρεπε,ἔφτασαν στήν θεωρία τοῦ Θεοῦ καί διδάχτηκαν ἀπό τόν ἴδιο τόν Θεό, γι’ αὐτό καίεἶναι θεοδίδακτοι καί αὐτά πού διδάχθηκαν, αὐτά μᾶς λένε κι ἐμᾶς. Ἔπαθαν τά θεῖα,ἀφοῦ προηγουμένως ἐμπόνως καί μέσω πολλῶν πειρασμῶν καί θλίψεωνκαθαρίστηκαν διά τῆς πράξεως ἀπό τά πάθη, ἀφοῦ φωτίστηκαν οἱ ὀφθαλμοί τοῦ νοῦτους, ἐνδύθηκαν ψυχοσωματικῶς τό κάλλος τῆς θεότητος, τήν ὀμορφιά τοῦ Θεοῦ,ἐγιναν οἰκεῖοι τοῦ Θεοῦ καί καθαρά κάτοπτρα τῆς θείας δόξας.– Γιατί λάμπουν οἱ Ἅγιοι; Ποῦ τό βρῆκαν αὐτό τό φῶς πού τό ἀπεικονίζουμε μέ τόφωτοστέφανο στίς ἁγιογραφίες;Τό βρίσκουν ἀπό τόν Θεό. Δέν εἶναι αὐτόφωτοι, εἶναι ἑτερόφωτοι. Ἀλλά ἐπειδήκαθάρισαν τήν ψυχή τους λειτουργεῖ ἡ ψυχή τους ὡς κάτοπτρο καί τό φῶς τοῦ Θεοῦἀντανακλᾶ στήν ὅλη τους ὕπαρξη καί στό περιβάλλον τους. Ἔτσι τούς βλέπουμε κιἐμεῖς νά εἶναι μέσα σ’ αὐτό τό ἄκτιστο Φῶς. Ἔγιναν κάτοπτρα καθαρά τῆς θείαςδόξας τῆς ἐρχομένης ἐν δυνάμει καί ἐμπειρικῶς φανερουμένης ἀκτίστου Βασιλείαςτοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἀπέκτησαν γυμνασμένα καί ἁγιοπνευματικά ἐμπλουτισμένααἰσθητήρια. Αὐτά τά αἰσθητήρια, τά ὁποῖα παίρνουμε στό Ἅγιο Βάφτισμα, τάἐνεργοποιοῦμε μέ τό Ἅγιο Χρίσμα, τά ἀπενεργοποιοῦμε στή συνέχεια μέ τίςἁμαρτίες μας καί τά ἐπανενεργοποιοῦμε μέ τήν ἄσκηση καί τήν θεωρία. Γι’ αὐτό λέειἐδῶ ὁ κ. καθηγητής ὅτι πλέον ἀπέκτησαν γυμνασμένα καί ἁγιοπνευματικάἐμπλουτισμένα αἰσθητήρια. Αὐτά τά αἰσθητήρια τά ἔχουν πλέον κατάλληλα γιά νάβλέπουν τόν Θεό.137

Ἔτσι ἐξηγεῖται κατά τόν θεολόγο τοῦ ἀκτίστου Φωτός καί τῆς θεοπτίας, τόν ἍγιοΓρηγόριο τόν Παλαμᾶ, γιατί ὁ λόγος τῶν ἁγίων αὐτῶν Πατέρων ἔχει ἀποδεικτικόχαρακτήρα. Δηλαδή ὅ,τι λένε ἀποδεικνύεται στά πράγματα καί βεβαιώνεται ἀπό τόνἴδιο τόν Θεό διά τῶν ἀκολουθούντων ἁγιοπνευματικῶν σημείων. Δηλαδή ὁ ἴδιος ὁΘεός βεβαιώνει τήν ἀλήθεια αὐτῶν πού λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Φιλοκαλίας.Τά Φιλοκαλικά κείμενα ἔχουν θεολογικές προϋποθέσεις καί στέρεη θεολογικήὑποδομή. Ὁ φιλοκαλικός λόγος ἔχει βιωμένες τίς θεολογικές προϋποθέσεις. Δένμπορεῖ ὁ καθένας νά θεολογεῖ, ἀλλά οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἐδῶ πού μιλοῦν γιά τόν Θεό,μιλοῦνε, γιατί ἔχουν τίς προϋποθέσεις, ἔχουν τήν καθαρότητα καί τήν ταπείνωση. Ὁφιλοκαλικός λόγος εἶναι ὀργανικά συνδεδεμένος μέ τήν ἁγιοπνευματική ζωήπροβάλλοντας ἄριστα τόν ἐμπειρικό καί βιωματικό χαρακτήρα τοῦ περιεχομένου τῆςπίστεως. Ἡ πίστις δέν εἶναι μιά θεωρία, ἔτσι θεωρητικά πιστεύουμε κάπου… ὅτι ὁΘεός εἶναι Τριαδικός, ὅτι ὁ Χριστός ἔχει δύο φύσεις.. Αὐτή τήν θεωρητική γνώσητήν ἔχουν καί οἱ δαίμονες. Ἀλλά αὐτή δέν εἶναι ζωντανή πίστη. Ἡ ἀληθινή πίστη ἔχειἐμπειρικό καί βιωματικό χαρακτήρα, εἶναι πίστη πού βιώνεται καί φανερώνεται μέσαστά πράγματα διά τῆς πράξεως καί διά τῆς ἀγάπης.Εἶναι ἰδιαίτερα ἑλκυστικός λόγος ὁ λόγος τῆς Φιλοκαλίας, ἐπειδή ἀναδύεται ἀπό τάκείμενα ζωντανός ὡς βιωμένη ἔκφραση τοῦ ζωοποιοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ καί εἶναιξένος πρός κάθε ὀρθολογισμό ἤ θεολογικό στοχασμό. Αὐτό τό εἴπαμε καίπροηγουμένως, δέν στοχάζονται οἱ Ἅγιοι Πατέρες καί μετά γράφουν, ὅπως κάνουν οἱφιλόσοφοι ἤ οἱ ποιητές, ἀλλά βιώνουν καί μετά ἀποτυπώνουν στά κείμενά τους τάβιώματά τους καί τίς διδασκλίες πού δέχτηκαν ἀπό τόν Θεό. Ἀποτελεῖ κτιστήἔκφραση τῆς χαρισματικῆς ἐμπειρίας τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ. Ἡ Φιλοκαλία εἶναιβεβαίως ἕνα κτιστό πράγμα, εἶναι ἕνα κείμενο, εἶναι ἕνα σύνολο κειμένων, τά ὁποῖαὅμως ἐκφράζουν τήν χαρισματική ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου, πῶς αὐτοί οἱ Ἅγιοι ἔζησαντόν ἄκτιστο Θεό καί τοῦ μυστηρίου τοῦ τρόπου τῆς ἀπερινοήτου παρουσίας Του,πῶς παρουσιάζεται καί φανερώνεται ὁ Θεός.Τέλος, τά φιλοκαλικά κείμενα γίνονται ἄριστοι χειραγωγοί τῶν πιστῶν στήνδιαδικασία γιά τήν κάθαρση καί τόν φωτισμό τῆς ψυχῆς ἀλλά καί γιά τή βίωση τῆςἀκτίστου ἀγάπης τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ κατά τήν παρούσα ζωή, ἡ ὁποία σαφῶςκαταξιώνεται, ἀφοῦ προσδιορίζει ἀποφασιστικά τήν ποιοτική κατάσταση τῆςμέλλουσας αἰώνιας ζωῆς. Δηλαδή, ἄν θέλεις πραγματικά νά πετύχεις στή ζωή αὐτή,νά καθαριστεῖς, νά φωτιστεῖς καί νά ζήσεις τήν ἀγάπη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, ν’ἀντιληφθεῖς ὅτι ὁ Θεός σέ ἀγαπᾶ ἐμπειρικά, θά πρέπει νά προσεγγίζεις αὐτά τάκείμενα ταπεινά καί μέ διάθεση ἐφαρμογῆς καί τότε θά ζεῖς μιά ζωή πού ἀξίζει νά ζεῖὁ ἄνθρωπος. Ἔτσι καταξιώνεται ἡ ζωή τοῦ ἀνθρώπου.Σήμερα καταξιωμένος ἄνθρωπος ἀπό πολλούς θεωρεῖται ὁ πλούσιος ἤ αὐτός πού ἔχειπετύχει ἕνα καλό καί ὑψηλό κοινωνικό προφίλ. Αὐτός δέν εἶναι πετυχημένος. Ἤἕνας, τέλος πάντων, ὅπως λένε μερικοί, πού ἔκανε παιδιά, τά πάντρεψε, τά σπούδασε,138

ἔχει καί ἐγγόνια καί θεωρεῖται ἐπιτυχημένος. Δέν εἶναι ἐπιτυχία αὐτό. Ἐπιτυχία εἶναινά ζήσεις τήν κάθαρση, τόν φωτισμό, τήν θέωση καί ἔτσι νά περάσεις ἐν τῶ ἀκτίστωφωτί καί μετά θάνατον νά συνεχίσεις νά εἶσαι μέσα στό ἄκτιστο Φῶς τοῦ Θεοῦ καίνά Τό γεύεσαι βέβαια σέ πολύ εὐρύτερο καί μεγαλύτερο βαθμό ἐκεῖ πέρα.Ἡ Φιλοκαλία εἶναι ἕνα μέρος τῆς Παράδοσής μας καί εἶναι ἕνα κορυφαῖο, θά ἔλεγα,κομμάτι τῆς Παράδοσής μας, γιατί ἐκφράζει ὅλη τήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρία τῆςἘκκλησίας. Ἡ λέξη «παράδοση» εἶναι σύνθετη μέ γενεσιουργό ρηματική τηςἀναγωγή στόν τύπο «παρα – δίδωμι», ἀπ’ τό ρῆμα παραδίδωμι. Ὁ λόγος, ἑπομένως,εἶναι γιά μία δόση παρά τινος. Κάποιος δίνει. Δηλαδή μιά προσφορά ἀπό κάποιον,αὐτό σημαίνει παράδοση. Στήν δυναμική τῆς λέξεως ἐννοοῦμε προϋποτιθέμενηπροφανῶς τήν παρουσία δύο προσώπων, ἐκείνου πού παραδίνει καί ἐκείνου πούπαραλαμβάνει. Δέν πρόκειται μάλιστα γιά μιά ἁπλῆ δόση, οὔτε γιά μιά ἁπλῆ λήψη,ἀλλά γιά μία παραλαβή.Ἡ πρόθεση «παρά» ἐνισχύει τίς λέξεις τονίζοντας τήν παρουσία καί ἀντίστοιχα τήνσημασία τῶν προσώπων πού μετέχουν στήν πράξη, ταυτοχρόνως δέ σημειολογεῖ καίγιά τό παραδιδόμενο. Παράδοση ἔ; Ὅπως λέγαμε καί στόν στρατό: πρέπει νάπαραδώσω. Δέν εἶναι μιά ἁπλή πράξη δίνω-παίρνω. Εἶναι μιά ἱερή σχέση ἀνάμεσαστά δύο πρόσωπα. Ὁ πρῶτος βαστάει ἱεροπρεπῶς στά χέρια του κάτι σημαντικό,ἄξιο προσοχῆς. Μέ μιά κίνηση προσοχῆς συνοδευομένη καί μέ μιά ἀπαίτησηπροσοχῆς τό ἐγχειρίζει στόν ἄλλον, τό παραδίδει. Εἶναι μιά παρακαταθήκη ἔ; Μιάπαράδοση.Δέν ξέρω ἄν ἔχει συμβεῖ νά παρακολουθήσετε χειροτονία εἰς πρεσβύτερον, νά δεῖτετί συμβαίνει μέσα στό ἱερό. Λειτουργεῖ γιά πρώτη φορά ὁ χειροτονηθείςπρεσβύτερος. Μέ τό πού θά γίνει ὁ καθαγιασμός τῶν Τιμίων Δώρων ὁ Ἐπίσκοποςπού λειτουργεῖ, πού ἱερουργεῖ, θά πάρει τόν Ἀμνό, τόν Χριστό, καί θά Τόν δώσει στάχέρια του καί θά τοῦ πεῖ «λάβε αὐτή τήν παρακαταθήκη καί φύλαξέ τη εἰς τούςαἰῶνας τῶν αἰώνων». Καί θά πάει μετά ὁ ἱερέας πίσω ἀπ’ τήν Ἁγία Τράπεζα καί θάκρατάει ἐκεῖ στά χέρια του τόν Ἄρτο μέχρι στήν στιγμή πού θά κοινωνήσουν ὅλοι.Τοῦ παραδίδει τήν παρακαταθήκη, δηλαδή τόν Χριστό. Οὐσιαστικά ἡ ὀρθόδοξηΠαράδοση αὐτή εἶναι. Εἶναι ἕνα πολύ-πολύ ζωντανό πράγμα. Καί εἶναι μιά ἱερήσχέση μεταξύ τῶν παλαιοτέρων καί ἡμῶν καί προϋποθέτει μία μεγάλη ὑπευθυνότητακαί μία μεγάλη σοβαρότητα.Ὁ δεύτερος συμμετέχοντας μέ τίς ἴδιες προϋποθέσεις, πού μιλήσαμε γιά τόν πρῶτοπού παραδίδει, ἔτσι καί ὁ δεύτερος πού παραλαμβάνει, ἀντιλαμβάνεται τήνσπουδαιότητα τοῦ παραλαμβανομένου καί σπεύδει. Ἡ συμμετοχή του στήν πράξηἔχει ἐπάνω της κρυμμένη μιά ἔναρξη. Κάτι τό καινούριο ἐνεργεῖται ὡς πρός τήνσυμμετοχή στό παραλαμβανόμενο, πλήν ἐκεῖνο μένει ἀναλλοίωτο καθώς ἡ ἱερότηςτου εἶναι ἀκριβῶς αὐτή πού ἱεροποιεῖ τήν σχέση μεταξύ τῶν δύο προσώπων. Εἶναικάτι καινούριο γιά αὐτόν πού τό παίρνει, αὐτό ὅμως πού παίρνει εἶναι ἀναλλοίωτο.139

Ὅπως τό εἶχε ὁ προηγούμενος, τό παίρνει κι αὐτός. Καί αὐτό ἔχει τεράστια σημασία.Πρέπει νά φυλάξουμε τήν Παράδοση ἀναλλοίωτη, νά μήν ἐκκοσμικευτεῖ ἡἘκκλησία μας. Σήμερα, δυστυχῶς, ὑπάρχει μεγάλη ἐκκοσμίκευση καί στούς λαϊκούςκαί στούς κληρικούς.Ὁ παραλήπτης φαίνεται νά συμμετέχει μέ ἀμήχανο δέος σέ κάτι ἱερό, τό ὁποῖο μόλιςτοῦ ἐγχειρίζεται. Ἐάν τό αἴσθημα τῆς εὐθύνης του εἶναι δεδομένο, τότε μόνο ὄντωςτό παραλαμβάνει. Ἄν ἔχει συναίσθηση εὐθύνης, τοῦ τί παίρνει. Ἡ παράδοσησυνετελέσθη κι ὅμως ἡ σχέση ἀνάμεσα στά δύο πρόσωπα δέν τέλειωσε, ἀλλά μέἕναν ἐκπληκτικό, μυστικό τρόπο ἱερουργήθηκε καί ἐπεξετάθηκε. Ὁ παραλήπτης,ἔχοντας στά χέρια του τό ἱερῶς παραδιδόμενο, γίνεται θέσει ὁ παραδίδων. Εἶναιπλέον αὐτός ὁ δυνάμενος ἤ καί ὁ χρεώστης νά ἐνεργήσει τήν παράδοση. Δηλαδή ,αὐτός πού τό πῆρε εἶναι «θέσει παραδίδων», δηλαδή κι αὐτός σέ λίγο θά πρέπει νά τόπαραδώσει.Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας, ὁ Ἅγιος Μακάριος Ἐπίσκοπος Κορίνθου καί Νικόδημος ὁἉγιορείτης παρέλαβαν ὡς ἱερά παρακαταθήκη ἀπό τόν ἀκένωτο πλοῦτο τῶνΠατέρων τῆς Ἐκκλησίας καί παρέδωσαν ἱερῶς κατά τό ἔτος 1782 στό ἀνά τούςαἰῶνας Γένος τῶν χριστιανῶν τήν πνευματική Βίβλο Φιλοκαλία. Τήν πῆραν καί μᾶςτήν παρέδωσαν. «Τό τῆς νήψεως ταμεῖον, τό τοῦ νοός φυλακτήριον, τό μυστικόνδιδασκαλεῖον τῆς νοερᾶς προσευχῆς. Βίβλον τῆς πρακτικῆς τήν ἐξαίρετονὑποτύπωσιν». Εἶναι ἡ βίβλος ἡ ὁποία ὑποτυπώνει, δηλαδή παραδίδει, φανερώνει τήνπρακτική, τήν πράξη. «Τῆς θεωρίας τήν ἀπλανῆ ὁδηγίαν».Ὁδηγεῖ στήν ἀπλανή θεωρία, γιατί ὑπάρχει καί πλανεμένη θεωρία καί νομίζει κανείςὅτι βλέπει τόν Θεό καί βλέπει δαίμονες. «Τόν τῶν Πατέρων Παράδεισον», τό βιβλίοτῆς Φιλοκαλίας. «Τῶν ἀρετῶν τήν χρυσήν σειράν. Βίβλον τό πυκνόν τοῦ Χριστοῦἀδολέσχημα», γιατί μέσα σ’ αὐτό τό βιβλίο συνεχῶς ἀδολεσχοῦμε, δηλαδήἐνασχολούμεθα, κατεξοχήν μέ τήν μελέτη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί μέτήν ἀδιάλειπτη ἐπίκληση τοῦ ὀνόματός Του, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με. «Τήνἀνακλητική τῆς Χάριτος σάλπιγγα». Μοιάζει μέ μιά σάλπιγγα ἡ Φιλοκαλία, ἡ ὁποίαἀνακαλεῖ τήν Χάρη, ἡ ὁποία εἴπαμε εἶναι μπαζωμένη καί ἀπενεργοποιημένη στάβάθη τοῦ ἐσωτερικοῦ μας ἀνθρώπου. Αὐτό τό βιβλίο σαλπίζει, ὥστε νά ξυπνήσουμεκαί νά ἀνακαλύψουμε αὐτή τήν χαμένη βαπτισματική θεία χάρη. «Καί συνελόνταφάναι, αὐτό δή αὐτό τό τῆς θεώσεως ὄργανον». Καί μέ ἕναν λόγο νά ποῦμε, ὅτι ἡΦιλοκαλία εἶναι τό τῆς θεώσεως ὄργανο. Μ’ αὐτό μπορεῖ κανείς νά φτάσει στήθέωση, ἐφόσον μπεῖ στήν ἐφαρμογή του.Νά ποῦμε τώρα μερικά πληροφοριακά στοιχεῖα γιά τίς διάφορες ἐκδόσεις τῆςΦιλοκαλίας. Τό 1777 ὁ Ἅγιος Νικόδημος παραλαμβάνει ἀπό τόν Ἅγιο ΜακάριοἘπίσκοπο Κορίνθου ἕναν ὀγκώδη ἐρανισμό πατερικῶν κειμένων σχετικῶν μέ τήνπροσευχή καί τήν ὅλη ἐν Χριστῷ ζωή, γιά νά τόν ἐπεξεργαστεῖ πρός ἔκδοση. Εἶχεσυλλέξει ὁ Ἅγιος Μακάριος ἀπό διάφορες βιβλιοθῆκες πατερικά κείμενα, τά ὁποῖα140

ἀφοροῦσαν στήν προσευχή καί στήν ἐν Χριστῷ ζωή, ἀλλά θέλανε μιά ἐπεξεργασίακαί τά δίδει στόν Ἁγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη. Ἔτσι γεννιέται ἡ «Φιλοκαλία τῶνἹερῶν Νηπτικῶν». Αὐτή ἡ μονότροπη στήν προοπτική της καί ἀπείρως εὐρεία στίςκατακτήσεις της λέξη: φιλοκαλία. Αὐτή ἡ λέξη ἐπιλέχθηκε ὡς τίτλος γιά τήνσυλλογή τῶν ἐν λόγω πατερικῶν κειμένων τριάντα ἕξι διαφορετικῶν συγγραφέων.Ἔχουμε μέσα στή Φιλοκαλία 36 συγγραφεῖς-πατέρες. Τά ὁποῖα κείμενα ἐκτείνονταιχρονολογικῶς ἀπό τόν 4ο ἕως τόν 15ο αἰῶνα. Οἱ συγγραφεῖς, δηλαδή, ἔζησαν σ’ ὅλοαὐτό τό διάστημα ἀπό τόν 4ο αἰῶνα, ἐνδιάμεσα, καί μέχρι τόν 15ο αἰῶνα. Ὁ ἍγιοςΝικόδημος πράγματι ἐπεξεργάζεται ἐπιμελῶς, σχολιάζει καί διορθώνει τόν ὅλο ὄγκοτῶν κειμένων, ὅπως διαφαίνεται καί σέ σημείωσή του στούς τίτλους τοῦ βιβλίου.Λέει ἐκεῖ: «ἐπιμελεία μέν ὅτι πλείστη διορθωθεῖσα». Διορθώθηκε λέει, ἀλλά μέ πολύἐπιμέλεια. Πάρα πολύ ἐπιμέλεια! Πρόσεξε δηλαδή πάρα πολύ καί κοπίασε πάραπολύ, ἀλλά μᾶς τό λέει ἔτσι μέ πολύ ταπεινό τρόπο.Συντάσσει προεισαγωγικό σημείωμα ὁ Ἅγιος Νικόδημος, τό ὁποῖο ὀνομάζει«Προοίμιον εἰς τήν παροῦσα βίβλον» καί εἶναι καταπληκτικό. Ἐπίσης, συντάσσει ὁἍγιος Νικόδημος καί σύντομες βιογραφίες ὅσων Πατέρων ἀνθολογοῦνται στό βιβλίοκαί τίς προτάσσει πρίν ἀπό τούς λόγους τους. Τά κείμενα τῶν Πατέρωνπαρουσιάζονται αὐθεντικά στό γλωσσικό ἰδίωμα τῆς ἐποχῆς συγγραφῆς τους καίχωρίς κάποια παράλληλη ἀπόδοσή τους στό ἰδίωμα τῆς ἐποχῆς τοῦ ἉγίουΝικοδήμου. Αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό νά μήν ἀλλάζουμε τήν γλώσσα. Θά πεῖτε,δέν τά καταλαβαίνουμε… Νά ξέρετε ὅτι ἰσχύει αὐτό πού λένε οἱ Λατίνοι ὅτι κάθεμετάφραση εἶναι μιά προδοσία, ποτέ δέν ἀποδίδει τήν πραγματικότητα πού θέλει νάπεῖ ὁ συγγραφέας. Ὁπωσδήποτε δέν ἀποδίδεις τό πλῆρες νόημα. Γι’ αὐτό νάἐπιδιώκετε νά διαβάζετε αὐθεντικά πρωτότυπα κείμενα καί ὄχι μεταφράσεις. Καί θάδεῖτε ὅτι δέν εἶναι δύσκολο γιατί ἡ γλώσσα μας εἶναι ἡ ἴδια καί πολλές λέξεις τῆςἀρχαίας τίς χρησιμοποιοῦμε καί πολλές τίς κάναμε ἁπλῶς σύνθετες. Νά κάνω μιάπαρένθεση.. ἄς ποῦμε σήμερα λέμε παράθυρο, οἱ ἀρχαῖοι ἔλεγαν θύρα, ἡ πόρτα. Ἤλέμε ἄς ποῦμε λατομεῖο. Τό λατομεῖο εἶναι σύνθετη λέξη ἀπό τό τομή καί λά. Λά θάπεῖ πέτρα. Εἶναι ὁμηρική λέξη. Χρησιμοποιοῦμε τίς λέξεις τῆς ἀρχαίας γλώσσας μας,ἁπλῶς δέν τό καταλαβαίνουμε. Καί πολλά ἄλλα…Ἡ πρώτη αὐτή ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας τυπώθηκε στή Βενετία στά τυπογραφεῖα τοῦἈντωνίου Βόρτολι τό ἔτος 1782. Μέσα στά χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας. Εἶναι πολύσημαντικό αὐτό. Ἐκεῖ πού τά ’σκιαζε ἡ φοβέρα καί τά πλάκωνε ἡ σκλαβιά, οἱ Ἅγιοίμας ἐργαζόντουσαν γιά τήν φωτοδοσία τήν πνευματική τοῦ ἔθνους, μέ πολύ πενιχράμέσα. Καί δέν ἀναφέρει στούς τίτλους της κανένα ὄνομα τῶν συντελεστῶν καί τῶνἐκδοτῶν τοῦ ἔργου παρά μόνο τοῦ χορηγοῦ γιά δαπάνες τοῦ ὁποίου κατέστη δυνατήἡ ἔκδοση. «Διά δαπάνης τοῦ τιμιωτάτου καί θεοσεβάστου κ. ἸωάννουΜαυρογορδάτου». Ἔτσι λεγόταν ὁ χορηγός, αὐτός πού ἔδωσε τά χρήματα γιά τήνἔκδοση. Πρόκειται προφανῶς γιά τό γνωστό ἱστορικό πρόσωπο τῆς ἐπιφανοῦςΒυζαντινῆς οἰκογενείας, ὁ ὁποῖος διετέλεσε Πρίγκηπας τῆς Μολδαβίας μεταξύ τῶνἐτῶν 1743 καί 1747.141

Καί ἡ Μολδαβία εἶναι Ρωμιοσύνη, Ρωμανία, γι’ αὐτό κι ἀπό κεῖ ξεκίνησε ἡἐπανάσταση. Μετά οἱ «φίλοι» μας οἱ Εὐρωπαῖοι μᾶς ξέκοψαν ἀπό ὅλα αὐτά τάἐδάφη μας (καί ὄχι διεκδικήσεις μας). Ὅλα αὐτά ἦταν Ρωμανία, αὐτό πού λένεΒυζάντιο. Ὁ ὅρος αὐτός δέν ἰσχύει στήν πραγματικότητα, ἦταν ὁ λογισμός τῶνΕὐρωπαίων. Ἦταν ἡ συνέχεια τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ἡ ὁποίαὀρθοδοξοποιήθηκε κι ἐμεῖς εἴμαστε συνέχεια αὐτῶν. Ἡ Ρώμη ἦταν ἑλληνικήἀποικία. Σήμερα στά σχολεῖα μᾶς διδάσκουν ὅτι ἡ Ρώμη ἦταν ἐχθροί μας. Ὄχι, δένἦταν. Οἱ ἴδιοι ἦταν, ἐμεῖς εἴμαστε! Τήν Ρώμη ἐμεῖς τήν φτιάξαμε καί ἡ λέξη Ρώμηεἶναι ἑλληνική λέξη καί μιλοῦσαν τήν ἑλληνική γλώσσα.Ἡ Ρώμη ἦταν ἑλληνική ἀποικία ἀπό τούς Ἀρκάδες καί ἡ Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορίαοὐσιαστικά ἦταν Ἑλληνική Αὐτοκρατορία. Τέλος πάντων αὐτό εἶναι ἄλλο θέμα…ἀλλά τό λέω ἔτσι ἀκροθιγῶς γιά νά καταλάβουμε καί αὐτά πού διαβάζουμε τώρα,πῶς αὐτός ἀπό τήν Μολδαβία ἐνδιαφέρθηκε γιά νά τυπώσει τήν Φιλοκαλία στήνΒενετία…; Πού καί ἡ Βενετία καί ἡ Ρώμη καί ἡ Ἰταλία ἦταν πάλι κομμάτι τῆςΡωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Ἦταν ἡ δυτική Ρωμαϊκή Αὐτοκρατορία ἡ ὁποίαὀρθοδοξοποιήθηκε. Εἴχαμε πάρα πολλά μοναστήρια καί στήν Ἰταλία. 1500μοναστήρια εἴχαμε στήν Ἰταλία… καί ὅλα αὐτά μᾶς τά ἅρπαξαν οἱ Φράγκοι, οἱ«φίλοι» μας οἱ Γερμανοί καί ἔβαλαν τούς δικούς τους πάπες, μᾶς ξέκοψαν ἀπό τόΠατριαρχεῖο τῆς Ρώμης καί ἀλλοίωσαν τήν ἱστορία μας. Ἄλλη φορά θά τά ποῦμε πιόἀναλυτικά..Αὐτό τό πρόσωπο λοιπόν ἦταν Πρίγκηπας τῆς Μολδαβίας. Οἱ πραγματικοίσυντελεστές τοῦ ἔργου, ἀφανεῖς ἀπό τίς πληροφορίες πού δίδει ὁ ἴδιος ὁ τόμος τῆςἐκδόσεως, εἶναι ἀναντίρρητα ὁ Ἅγιος Μακάριος ὁ Ἐπίσκοπος Κορίνθου (1731-1805), ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἐμπνευστής καί ὁ ἐρανιστής τῆς Φιλοκαλίας, αὐτός πούσυγκέντρωσε τά ἀρχικά κείμενα καί ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης (1749-1809), ὁὁποῖος ἐπιμελήθηκε, σχολίασε καί ὁλοκλήρωσε τό ὅλο ἔργο πρός ἔκδοση. ἩΦιλοκαλία του -δίνει κάποια τεχνικά χαρακτηριστικά- εἶχε ἕναν τόμο ὕψος 35,5 ἑκ.καί πλάτος 25,5 μέ 1207 ἀριθμημένες σελίδες ἐκτός τῶν σελίδων τοῦ πίνακος καίτῶν σελίδων τῶν περιεχομένων, οἱ ὁποῖοι προηγοῦνται τοῦ ὅλου ἔργου καί φέρνουνἑλληνική ἀρίθμηση ὡς τήν σελίδα ιστ΄. Αὐτά ἦταν τά χαρακτηριστικά τῆς πρώτηςἔκδοσης.. τά προσπερνᾶμε λίγο γρήγορα.Στόν Ἑλλαδικό χῶρο μετά τήν παρέλευση 111 ἐτῶν μετά ἀπό τήν πρώτη ἔκδοση, ἡΦιλοκαλία ἐκδόθηκε στήν Ἀθήνα κατά τό ἔτος 1893 ἀπό τόν Παναγιώτη Τζελάτη σέδύο τόμους στό τυπογραφεῖο τοῦ Παρασκευᾶ Λεώνη. Τρίτη ἔκδοση σέ πέντε τόμουςἔχουμε ἀπό τόν ἐκδοτικό οἶκο «Ἀστήρ-Παπαδημητρίου» μεταξύ τῶν ἐτῶν 1957-1963, ἡ ὁποία ἀνατυπώθηκε ἐπανειλημμένως. Τήν ἐπιμέλεια αὐτῆς τῆς ἐκδόσεωςἀνέλαβε ὁ πολυσέβαστος πνευματικός πατήρ Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος κατά τήνπερίοδο τῆς ἱεροδιακονίας του. Συνέταξε μάλιστα καί τεστιμόνιο μέ παραπομπές σέχωρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς.142

Στά πλαίσια τῆς ἑλληνικῆς ἐκδοτικῆς παραγωγῆς, ἔχουμε καί τήν ἔκδοση ἀπό τό«Περιβόλι τῆς Παναγίας» τό 1984 πρώτη φορά. Εἶναι μιά ἀπόδοση στήνΝεοελληνική σέ πέντε τόμους. Εἰσαγωγή στό ἔργο αὐτό εἶχε κάνει ὁ μοναχός, ὁ π.Θεόκλητος ὁ Διονυσιάτης. Ἡ μετάφραση εἶχε γίνει ἀπό τόν Ἀντώνιο Γαλίτη,ἀνώτερο Δικαστικό Λειτουργό. Ἀμέσως μετά τήν πρώτη ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας τό1789, ὁ Ἅγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι μεταφράζει τό ἀκριβές κείμενο τῆς ἐκδόσεωςτῆς Βενετίας στήν σλαβονική καί ἔγινε ἀφορμή ἡ Φιλοκαλία καί γιά μιά ἀναγέννησηφιλοκαλική καί στίς σλαβικές χῶρες, Ρουμανία, Βουλγαρία καί Ρωσία. Μετά ἔχουμεκαί διάφορες ἐκδόσεις στήν Εὐρώπη.Θά ποῦμε λίγα γιά τήν λέξη τῆς «φιλοκαλίας» καί τό εὖρος τῆς ἐννοίας της, τίσημαίνει αὐτή ἡ λέξη. Ἡ ἔκδοση τῆς Φιλοκαλίας ἀπό τούς Ἁγίους Μακάριο καίΝικόδημο τό 1782 σήμανε καί τήν χρονική ἀπαρχή τῆς λέξεως «φιλοκαλία» μέ τήνἔννοια τοῦ ὅρου διευρυμένη. Βεβαίως, ἀνέκαθεν ἡ λέξη ὑπῆρχε στό λεξιλόγιο τῆςἑλληνικῆς γλώσσας καί πρωτοχρησιμοποιήθηκε μάλιστα ὡς τίτλος συλλογῆς ἀπότούς Καππαδόκες Πατέρες, τόν Μέγα Βασίλειο καί τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο.Ἔμελλε, ὅμως, νά ἀποκτήσει πρωτόφαντη ἐννοιολογική ποιότητα μέ περιεχόμενοκολοσσιαίας πνευματικῆς ἀξίας ἕνεκα τῆς χρήσεώς της στήν ἔκδοση τῶν ἉγίωνΜακαρίου καί Νικοδήμου. Τέτοιο μάλιστα ὑπάρχει τό εὖρος τοῦ περιεχομένου τῆςλέξεως, ὥστε νά ἐξαχθοῦν ἀπ’ αὐτή νέες σημαντικότατες λέξεις, ὅπως φιλοκαλικόκίνημα καί φιλοκαλισμός. Ἀπ’ αὐτή τή λέξη φιλοκαλία γεννήθηκαν καί ἄλλες. Ἡλέξη φιλοκαλία ἔγινε δηλαδή πρόσφορη νά ἐπονομάσει ἕνα οἰκουμενικό στήσημασία του πνευματικό κίνημα καί τήν οὐσιωδέστερη γιά τόν ἄνθρωπο στάση ζωῆς,ἐκείνη πού τόν ὁδηγεῖ στή σωτηρία του. Ὁ φιλοκαλικός ἄνθρωπος εἶναι ὁ ἄνθρωποςπού ἀγαπάει τό κάλλος, τό ἀληθινό κάλλος.– Ποιό εἶναι τό ἀληθινό κάλλος;Εἶναι τό κάλλος τοῦ Θεοῦ. Ὁ φιλοκαλικός ἄνθρωπος λοιπόν εἶναι ὁ φιλόθεοςἄνθρωπος, αὐτός πού ἀγαπάει τόν Θεό. Τό κάλλος ὡς ἡ ὡραιότης στήν πληρότητάτης, ὅπου καί ἡ ἠθική ὡραιότης, ὁ «εἰς κάλλος βίος» γεννᾶ σημασιολογικά τήνἔννοια τῆς φιλοκαλίας. Τό κάλλος βέβαια στήν ἀπόλυτη διάστασή του εἶναι ἰδιότηςμόνο τοῦ Ἀπολύτου, τοῦ «Ὡραίου κάλλει παρά πάντας βροτούς», τοῦ Κυρίου ἡμῶνἸησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Θεοῦ. Κατεξοχήν κάλλος εἶναι τοῦ Χριστοῦ. Ἡ λέξη φιλοκαλίακάνει ἀναγωγή ἑπομένως, στό ὄντως Κάλλος καί στήν ἀγάπη Του. Ἀναφέρεταιδηλαδή στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί στήν κοινωνία μέτα τοῦ Θεοῦ, στήν ἕνωση τοῦἀνθρώπου μέ τό Ὑπερκάλλου Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Κατά τοῦτο ὁ ὅροςφιλοκαλία χρησιμοποιήθηκε γιά νά προσδιορίσει τήν ἀγάπη, τήν ἀναζήτηση, τήνἐπιδίωξη, τήν προσήλωση στήν ὡραιότητα πού ἐπεκτείνεται καί ὑπερβαίνει τόἐξωτερικά ὡραῖο προσεγγίζοντας τήν ἔννοια τοῦ κάλλους στήν ἀπόλυτη διάστασήτου, ἡ ὁποία δέν εἶναι μόνο ἐνεργούμενη ἀλλά καί μεθεκτή. Δηλαδή, μποροῦμε νάμετέχουμε κι ἐμεῖς σ’ αὐτό τό κάλλος τοῦ Θεοῦ καί σ’ αὐτό μᾶς ἔχει καλέσει ὁ Θεός.Γι’ αὐτό ἡ Φιλοκαλία μιλάει στήν ψυχή μας, γιατί ἀνταποκρίνεται στήν κλήση πού143

ἔχουμε δεχτεῖ ἀπό τόν Θεό καί ὑπηρετεῖ αὐτή τήν κλήση. Δηλαδή μᾶς βοηθάει νάμετέχουμε κι ἐμεῖς σ’ αὐτό τό Ὑπέρκαλλο κάλλος τοῦ Θεοῦ.Ὁ ὅρος φιλοκαλία χρησιμοποιήθηκε ἀπ’ τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη μ’ αὐτήτήν πληρότητα τῆς ἐννοίας του, τήν ὁποία ἤδη ἀπό τούς τίτλους τοῦ ὅλου ἔργουβρέθηκε στήν ἀνάγκη νά ἑρμηνεύσει περαιτέρω. Νά σταματήσουμε ἐδῶ στάεἰσαγωγικά σήμερα καί νά ποῦμε τήν ἑπόμενη φορά κάποια γιά τήν καθολικότητατῆς Φιλοκαλίας τῶν ἱερῶν νηπτικῶν σέ συνδυασμό μέ τήν καθολικότητα τῆςἘκκλησίας, γιά τήν ὁποία ἴσως ἀκοῦμε ὅτι δέν τήν ἔχουμε… καί τήν ἔχουν οἱΡωμαιοκαθολικοί… κι αὐτά ὅλα βεβαίως εἶναι πλάνες..Ἄς κρατήσουμε σήμερα αὐτό, ὅτι εἶναι μιά ἱερά παρακαταθήκη, μιά παράδοση, ἡὁποία εἶναι ζωντανή καί ἡ ὁποία ζωοποιεῖ καί ζωντανεύει κι αὐτούς πού μπαίνουν σ’αὐτή τήν παράδοση. Καί μήν μᾶς φαίνεται τραβηγμένο νά μελετήσουμε, σύν Θεῷ,αὐτό τό βιβλίο, ἀφοῦ καί πολλοί ἄνθρωποι καί ἁπλοί ἄνθρωποι στά προηγούμεναχρόνια στήν πατρίδα μας μελετοῦσαν τήν Φιλοκαλία. Ἔχω ὑπόψη μου τέτοιεςσυντροφιές λαϊκῶν ἀνθρώπων. Ἀφήνω πού στά χρόνια, διαβάζουμε στόν βίο τοῦἉγίου Νικολάου τοῦ Καβάσιλα, ὑπῆρχαν ἐδῶ στήν Θεσσαλονίκη συντροφιές,παρέες, κύκλοι, ὅπως τούς λέμε καί σήμερα, ὅπου ἐντρυφοῦσαν ἐπάνω στήν νοεράπροσευχή. Αὐτό πού διδάσκει δηλαδή ἡ Φιλοκαλία, αὐτοί οἱ ἄνθρωποι τό ἔκανανπράξη καί διδάσκονταν γιά αὐτό τό θέμα σέ κύκλους. Ὑπῆρχαν πολλοί τέτοιοικύκλοι τήν ἐποχή ἐκείνη, 14ο – 15ο αἰῶνα, πού δείχνει πώς οἱ ἄνθρωποι τότεἐνδιαφερόντουσαν πραγματικά γιά τή σωτηρία τους.Σήμερα, ἐπειδή ἀκριβῶς ἔχουμε ὑποδουλωθεῖ στόν οὐμανισμό τῆς Δύσης, στόνἀνθρωπισμό τῆς Δύσης καί ἔχουμε κάνει κέντρο τόν ἄνθρωπο καί χάσαμε τόνΘεάνθρωπο δηλαδή, χάσαμε καί τήν φιλοκαλική ζωή, τήν νηπτική ζωή. Πρέπει νά τάξαναβροῦμε ὅλα αὐτά, γιά νά ἀναγεννηθοῦμε πνευματικά μέσα ἀπ’ τήν παράδοσήμας. Νά ξέρετε δέν ἔχουμε ἀνάγκη κανέναν, οὔτε Εὐρωπαῖο, οὔτε Ἀμερικάνο, οὔτεκανέναν. Ἔχουμε τέτοια Ζωή μέσα μας, τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού, ἄν τήνἐνεργοποιήσουμε, θά γίνουμε πραγματικά φάρος ὅλου τοῦ κόσμου, ὅλου τοῦσύμπαντος κόσμου, ὅλης τῆς οἰκουμένης. Αὐτό τόν ρόλο ἔπαιζε πάντα ἡ Ἑλλάδα καίμπορεῖ καί τώρα νά τόν παίξει. Στήν ἀρχαιότητα ὅ,τι ἀνώτερο παρουσίαζε ὁἀνθρώπινος πολιτισμός ἦταν ὁ πολιτισμός τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας. Ἀλλά ἦταν κάτικτιστό. Ἦταν κάτι πού δέν εἶχε αὐτό τό στοιχεῖο τό θεῖο.Ὁ Θεός, ὅμως, ἐμπλούτισε μέ τήν οἰκονομία Του τήν ζωή μας καί, ὅπως βλέπετε, τόΕὐαγγέλιο γράφτηκε στά ἑλληνικά καί οἱ ἅγιοι Πατέρες ἔχουν γράψει στά ἑλληνικάκαί ὅλος αὐτός ὁ πολιτισμός τῆς Ρωμανίας, τῆς Ρωμιοσύνης, πού κράτησε 1000χρόνια ἦταν ἕνας ἑλληνικός πολιτισμός, ὁ ὁποῖος ὅμως εἶχε ὀρθοδοξοποιηθεῖ, εἶχεἐμπλουτιστεῖ δηλαδή μέ τήν ἄκτιστη θεία δόξα. Καί αὐτά ὅλα μποροῦμε νά τάζήσουμε πάλι, γιατί εἶναι μέσα μας, τά ἔχουμε μέσα μας. Εἶναι μέσα στό αἷμα μας,ἀλλά πρέπει νά τά ἐνεργοποιήσουμε. Γι’ αὐτό χρειάζεται νά κυκλοφορήσει ἡ144

Φιλοκαλία εὐρέως καί νά τήν γνωρίσουν οἱ Ἕλληνες, νά τή μελετήσουν, νά τήδιαβάσουν καί νά τή ζήσουν.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ.: Ἤθελα νά πῶ σχετικά μ’ αὐτό πού εἴπατε ὅτι στήν πραγματικότητα ἡμετάφραση εἶναι μιά προδοσία τοῦ κειμένου. Κατά τήν διάρκεια τῶν ἐτῶν, ὅμως,μερικές λέξεις ἔχουν ἀλλάξει τήν σημασία τους καί θά πρέπει νά ἔχει κανείς τήνκαθοδήγηση κάποιου ἐμπειρότερου, ὥστε νά μήν παρανοήσει κάποια κείμενα.Ἀπ.: Σαφῶς..Ἐρ.: Πρέπει αὐτό νά τό προσέχουμε, ὅταν διαβάζουμε…Ἀπ.: Ὁπωσδήποτε, γιατί δυστυχῶς καί τά νοήματα ἔχουν διαφθαρεῖ σήμερα καί οἱλέξεις ἔχουν χάσει τήν πραγματική ἔννοιά τους. Θά τό κάνουμε πιστεύω, σύν Θεῷ,νά ξεκαθαρίζουμε τίς ἔννοιες. Σήμερα πολύς κόσμος, ἄς ποῦμε, μιλάει γιά ἀγάπη, ἡὁποία ὅμως δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν πραγματική ἀγάπη. Καί οἱ ὁμοφυλόφιλοιμιλᾶνε γιά ἀγάπη… καί οἱ διεστραμμένοι μιλᾶνε γιά ἀγάπη.. καί ʿἐγώ θέλω τήνγυναίκα μου, θέλω κι ἄλλη γυναίκα᾽… κι αὐτό ἀγάπη δέν εἶναι; Εἶναι διεστραμμένηἀγάπη. Ἔχουμε χάσει δηλαδή τά ἁγιοπνευματικά κριτήρια, ἔχουμε ἀλλοτριωθεῖ, γι’αὐτό καί ὁ λόγος μας εἶναι διεφθαρμένος καί ἡ ἐκφορά τοῦ λόγου μας εἶναιδιεφθαρμένη καί βλάσφημη καί ὑβριστική ἀπέναντι στούς ἄλλους, ἀλλά καί οἱἔννοιες ἔχουν διαφθαρεῖ. Εὐχαριστῶ. Εἶναι πολύ σωστή παρατήρηση.Ἐρ.: Νά ρωτήσω τό ἑξῆς. Εἴπατε ὅτι ἡ Φιλοκαλία εἶναι ἡ διδασκαλία 36 Πατέρωνκαί ἔχει ἕνα εὖρος 1200 σελίδες. Ἡ τελευταία ἔκδοση εἶχε πέντε τόμους. Νάὑποθέσω ὅτι αὐξήθηκε ὁ ἀριθμός τῶν Πατέρων ἤ παρέμειναν…Ἀπ.: Ὄχι, ἴδιο εἶναι τό κείμενο, ἁπλῶς εἶναι σέ μικρότερο ὄγκο. Ὁ πρῶτος τόμοςἦταν ἕνας ὀγκώδης τόμος, τόν εἴχαμε καί στό Ἅγιο Ὄρος. Ὅσοι ἔχετε διαβάσει τόβιβλιαράκι μας αὐτό γιά τόν Γέροντα Εὐθύμιο… μοῦ εἶχε δώσει ἕναν τέτοιο τόμο…Ἕνας ὀγκώδης τόμος ἔχει ὅλη τήν Φιλοκαλία. Σέ πολύ μεγάλο μέγεθος καταφέρανεοἱ τυπογράφοι νά τά χωρέσουν. Μέ τίς γραμματοσειρές καί τά μεγέθη μπορεῖς νάκαταφέρεις νά γίνει κι ἕνας τόμος, ἀλλά βέβαια εἶναι δύσχρηστο. Γιά νά εἶναι πιόεὔχρηστο, τό σπάσανε σέ πέντε τόμους καί αὐτή ἡ παροῦσα ἔκδοση τώρα, ἐπειδήἔχει μετάφραση καί σχόλια, θά βγεῖ σέ δέκα τόμους (5χ2).Ἐρ.: Ἡ μικρή Φιλοκαλία τί περιέχει;Ἀπ.: Ἡ μικρή εἶναι ἐπιλογές. Ὑπάρχουν διάφορες μικρές Φιλοκαλίες. Κυκλοφοροῦνδιάφορα… Εἶναι ἐπιλογές, δέν εἶναι ὁλόκληρο τό ἔργο. Διαλέξανε κάποια κείμενα.145

Ἐρ.: Δηλαδή πάλι 36 Πατέρες…Ἀπ.: Ὄχι, μπορεῖ νά εἶναι καί λιγότεροι… παίρνουν κάποιους ἐπιλεκτικά καί ὄχιὁλόκληρο τό ἔργο τους.Παίρνουν κάποια κομμάτια, οὐσιώδη κατά τήν γνώμη τους.Ὅλα εἶναι οὐσιώδη…Ἐρ.: Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ἔκανε τήν συλλογή. Μεταξύ τῆς συλλογῆς αὐτῆς ἦταν καίτό Πηδάλιο καί τό ἔστειλε στή Βενετία γιά φωτοσύνθεση. Ἐκεῖ κάνανε 18διορθώσεις… μοῦ διαφεύγει τό ὄνομα ποιός τίς ἔκανε… καί εἶπε ὁ Ἅγιος Νικόδημος,καλύτερα νά μοῦ δίνανε μαχαιριά στήν καρδιά παρά αὐτό τό πράγμα πού ἔκαναν καίτό διόρθωσαν.Ἀπ.: Εἶχε τραβήξει πολλά ὁ Ἅγιος Νικόδημος. Εἶχε κάνει καί μετάφραση, εἶχεἐργαστεῖ πολύ στόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ καί τά κείμενά του, τά χειρόγραφάτου, κάηκαν μέσα στό τυπογραφεῖο. Πάντως καί αὐτό τό ἔργο πού μᾶς ἄφησε εἶναιτεράστιο καί πολύ καλό.Ἐρ.: Διάβασα πάτερ 14 Ἰουλίου στήν γιορτή του πού ἀναφέρει τόν βίο του.Ἀπ.: Μάλιστα…Εἶναι θαυμαστό πάντως, γιατί ἕνας ἄνθρωπος ἄφησε ἕναν τέτοιο ὄγκο ἐργασίας.Τεράστιο ὄγκο! Μόνο ν’ ἀπαριθμήσει κανείς τά ἔργα τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου…παθαίνει! Δέν εἶναι εὔκολο. Καί τά ἐξέδωσε… καί ὅλα αὐτά μέ πολύ ἀγάπη γιά τόνλαό τοῦ Θεοῦ. Πραγματικά Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά καί Πατέρας τοῦ Γένους.Καί βρίσκονται κάποιοι σήμερα καί μιλοῦν ἀπαξιωτικά γιά τόν Ἅγιο Νικόδημο…δυστυχῶς! Ὅπως πάντα συμβαίνει… μέ τούς ἁγίους!Ἐρ.: Εὐλογεῖτε πάτερ. Πέρυσι στή δημόσια βιβλιοθήκη εἶχε γίνει ἕνα συνέδριο γιά τόθέμα τῆς Φιλοκαλίας καί τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου καί ἦταν μέ συμμετοχή Ἰταλῶν,Ρουμάνων, Γάλλων κ.λ.π. καθηγητῶν. Ἀλλά βέβαια ἐκεῖ οἱ καθηγηταί ὁ καθέναςἤθελε νά προσθέσει τήν γνώμη του καί νά πεῖ τά δικά του…Ἀπ.: Στήν βιβλιοθήκη ἐδῶ ἤ τῆς Ἀθήνας;Ἐρ.: Ἐδῶ.Ἀπ.: Τήν δημοτική…Θυμήθηκα κάτι… Οἱ ἴδιοι οἱ Εὐρωπαῖοι γιά τούς ὁποίους μιλήσαμε προηγουμένως,ὅταν μπήκαμε στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, πού χίλιες φορές νά μή μπαίναμε, εἶπαν –μιά ἐφημερίδα γαλλική, δέν θυμᾶμαι, ἡ “Λε Μοντ” – «καλωσορίζουμε στήν Εὐρώπητήν χώρα τῆς Φιλοκαλίας»! Αὐτό τόν ὅρο χρησιμοποίησαν οἱ Εὐρωπαῖοι! Γιατίξέρουν τί σημαίνει Ἑλλάδα, τί σημαίνει Ὀρθοδοξία καί τί σημαίνει Φιλοκαλία!146

Ἐμεῖς τά ἀγνοοῦμε. Οἱ Εὐρωπαῖοι τά ξέρουνε καί τά πολεμᾶνε. Καί ξέρουνε γιατί τάπολεμᾶνε καί γιατί κλείσανε τά μοναστήρια, ὅταν ἦρθαν ἐδῶ. 450 μοναστήρια…ἄλλοι λένε 550 μοναστήρια, μᾶς κλείσανε, μέ τούς τρεῖς νόμους πού ἔκαναν οἱΒαυαροί, καί ὁ Ὄθωνας βέβαια, ὅταν ἦρθαν ἐδῶ.Ἐρ.: Τό ἐρώτημά μου εἶναι ἐκτός θέματος μιά καί θά ἀναφερθεῖ στήν ΠαλαιάΔιαθήκη. Θά ἤθελα νά μᾶς κάνετε ὁρισμένα μαθήματα ὅσον ἀφορᾶ στήν ΠαλαιάΔιαθήκη. Τώρα ἤθελα νά μοῦ πεῖτε τήν χρονολογία τήν ὁποία ἔζησε ὁ Ἀβραάμ, ὁἸώβ καί οἱ μεταγενέστεροι προφῆτες κ.λ.π. Ἐάν ὅλοι αὐτοί ἦταν ὄντως θεόπτες,εἶχαν ἀκουστική καί ὀπτική ἐπαφή ἤ τό ἕνα ἀπό τά δύο.Ἀπ.: Σαφῶς ἦταν θεόπτες!Ἐρ.: Ἦταν θεόπτες…Ἀπ.: Ἦταν θεόπτες καί εἶχαν θέωση. Ἀλλά αὐτό δέν τούς ἐμπόδιζε νά πᾶνε στόνἍδη. Δηλαδή, ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος, πρίν ἔρθει ὁ Χριστός, ὅλοι ἀνεξαιρέτως,πήγαιναν στόν Ἅδη. Γιατί; Γιατί ὁ διάβολος εἶχε δικαιώματα. Ἀπό τή στιγμή πού τοῦκάναμε ὑπακοή στόν Παράδεισο, στό πρόσωπο τοῦ Ἀδάμ καί τῆς Εὔας, μετά μπῆκεστό ἀνθρώπινο γένος ἡ φθορά καί ὁ θάνατος. Ὅλοι ἤμαστε δέσμιοι λοιπόν αὐτῶντῶν καταστάσεων. Ὁπότε καί οἱ ἁγιότεροι ἄνθρωποι πῆγαν στόν Ἅδη καί περίμεναντόν Χριστό. Καί μέ τό πού μπῆκε ὁ Χριστός μέ τήν τρίημερο ταφή, τά διέλυσε ὅλακαί τούς ἀνέστησε, τούς πῆρε μαζί Του. Καταλαβαίνετε τώρα, γιατί γιορτάζουμε τόΠάσχα; Ποιά εἶναι ἡ μεγάλη χαρά μας; Γιατί πλέον συντρίφτηκε ὁ θάνατος. Γιατί, ὁμεγαλύτερος ἐχθρός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ θάνατος. Καί ὁ Χριστός μας γι’ αὐτόἦρθε, γιά νά νικήσει τήν φθορά, τόν διάβολο καί τόν θάνατο. Καί εἶναι κρίμα σήμεραοἱ χριστιανοί οἱ ὀρθόδοξοι νά μήν χαίρονται πού ἔχει νικηθεῖ ὁ θάνατος καί νάτρέμουν τόν θάνατο…Ἐρ.: Ἡ πίστη πάτερ πηγάζει ἀπ’ τήν θεοπτία; Ἤ ἦταν ἐμφυτευμένη ἀπ’ τόν ἴδιο τόνΘεό; Ὁ Ἀβραάμ ἦταν ἐκλεκτός τοῦ Θεοῦ καί οἱ προφῆτες;… Αὐτή ἡ πίστη πήγαζεἀπό μέσα..;Ἀπ.: Ἡ πίστη βεβαίως εἶναι δωρεά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά δίνεται σ’ αὐτούς πού τήν θέλουν.Ἦταν δεκτικός τῆς πίστεως δηλαδή ὁ Ἀβραάμ. Ὁ πατέρας του ἦταν εἰδωλολάτρης!Προσέξτε! Πῶς αὐτός ὁ ἄνθρωπος τώρα ἀπό πατέρα εἰδωλολάτρη βρῆκε τόν ἀληθινόΘεό; Καί ἔφτασε καί στήν θέωση, στή θεοπτία; Ἀκριβῶς, γιατί ἤθελε. Ἦτανδεκτικός.Ἐρ.: Ὁ Ἀβραάμ ἦταν πρῶτος καί μετά ὁ Ἰώβ; Χρονολογικά ἄς ποῦμε…Ἀπ.: Χρονολογικά δέν ξέρω πότε τοποθετεῖται ὁ Ἰώβ. Ὁ Ἀβραάμ τοποθετεῖται γύρωστό 1850 π.Χ.147

Ἐρ.: Πάντως ἡ πίστη καί τῶν δύο…Ἀπ.: Ἄν σκεφτεῖτε ὅτι ἔδωσε τό παιδί του, τόν Ἰσαάκ, νά τόν θυσιάσει, ἐφόσον τόεἶπε ὁ Θεός… καί μόνο ἀπό αὐτό καταλαβαίνετε τί σημαίνει πίστη! Ἐμπιστοσύνηστόν Θεό.Ἐρ.: Τελικά μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἐμεῖς εἴμαστε ἀπαράδεκτοι… ἄν ἐξαιρέσουμετούς ἁγίους.Ἀπ.: Εἴμαστε ἀπαράδεκτοι, ὄχι μόνο γιατί δέν ἔχουμε αὐτή τήν πίστη, τήν ὁποίαεἶχαν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά διότι εἴμαστε καί βαφτισμένοι, ἐνῶ αὐτοί ἦτανἀβάφτιστοι καί εἶχαν αὐτή τήν πίστη. Ἐμεῖς εἴμαστε βαφτισμένοι, ἔχουμε τό ἍγιοΠνεῦμα μέσα μας, τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἡ ὁποία «ἐντός ἡμῶν ἐστίν» (Λουκ. 17,21)κι ὅμως δέν ἔχουμε αὐτή τήν πίστη. Παραπέουμε… Γιατί; Γιατί δέν θέλουμε! Δένὑπάρχει ἄλλο ἐμπόδιο στήν πίστη, μόνο ἡ θέληση. Κι ἐνῶ βλέπεις τόν ἄλλον,καταλαβαίνει ποιό εἶναι τό σωστό καί σοῦ λέει «παλεύω, παλεύω… πολύ δύσκολονά γίνω χριστιανός.. πολύ δύσκολη ἡ χριστιανική ζωή». Γιατί εἶναι δύσκολη; Ἄν τόψάξει καλά, θά δεῖ… γιατί δέν θέλει. Δέν ὑπάρχει ἄλλο πρόβλημα. Ἡ θέληση εἶναιτό πρόβλημα. Ἐνῶ τό βλέπει αὐτό, εἶναι τό σωστό…Ἐρ.: Ἀπό τότε πού ἀναστήθηκε ὁ Θεός καί πάτησε τόν Ἅδη καί πίστεψαν ὅσοιἤθελαν ἀπό κεῖ καί ἀναστήθησαν.. αὐτοί ὑπερτεροῦσαν σέ σχέση μέ μᾶς. Διότι γιάμᾶς δέν θά ὑπάρξει Χριστός ν’ ἀναστηθεῖ, νά εἴμαστε στόν Ἅδη ἐμεῖς νάπιστέψουμε… νά σωθοῦμε. Εἶναι πολύ πιό δύσκολο γιά μᾶς νά μπορέσουμε, νομίζω,νά φτάσουμε στήν θέωση.Ἀπ.: Λοιπόν… εἴδατε πού δέν τά ξέρουμε…Θεωρητικά νά τό πῶ… στήν πράξη εὔχομαι νά τό ζήσουμε ὅλοι. Τήν ἔχουμε τήνθέωση! Δέν πρέπει νά φτάσουμε στήν θέωση, τήν ἔχουμε, ἁπλῶς τήν ἔχουμεἀπενεργοποιημένη. Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη δωρεά τοῦ Θεοῦ. Εἴμαστε βαφτισμένοι καίχρισμένοι. Χρισμένος σημαίνει θεωμένος, ἔχεις τό Ἅγιο Πνεῦμα. Αὐτή εἶναι ἡθέωση. Ἀλλά γιατί δέν τήν φανερώνουμε τήν θέωση; Αὐτό νά μοῦ πεῖτε… Δέν τήνφανερώνουμε, γιατί ὑπάρχει αὐτό τό μπάζωμα, πού ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος, τά πάθη μας,οἱ ἁμαρτίες μας. Ἀρχίζουμε νά ξεμπαζώνουμε μέ τήν πράξη καί σιγά-σιγά φτάνουμεστή θεωρία τοῦ Θεοῦ. Κι ἐκεῖ πού ἤσουνα μέσα στό ἄγχος καί μέσα στήν κατάθλιψη,ἔρχεται ἕνα φῶς… ἔρχεται λίγη εἰρήνη μέσα σου καί λές «τί ὡραῖα πού ἀγαλλίασε ἡψυχή μου!».Ἀγαλλιάζει ἡ ψυχή μου καί μόνο πού πάω καί ἀκούω μιά ὁμιλία καί μόνο πού πάωστούς Χαιρετισμούς.. ἀγαλλιάζεις.. πᾶς σ’ ἕνα μοναστήρι καί ἠρεμεῖς. Καί λές, γιατίεἶναι ἐδῶ τόσο ἤρεμα τά πράγματα; Γιατί; Πολύ ἁπλά, γιατί ἀρχίζεις λίγο νάξεμπαζώνεις, λίγο νά βλέπεις τά πάθη σου, λίγο νά παίρνεις καμιά καλή ἀπόφαση, νάκάνεις καμιά ὑπόσχεση στόν Θεό γιά μετάνοια, νά διώχνεις κανένα κακό λογισμό…148

καί μόνο αὐτό σοῦ δίνει μιά πρόγευση. Ἡ μετάνοια εἶναι ἡ πρώτη ὅραση ἀκτίστουφωτός νά ξέρετε. Μήν περιμένετε νά φτάσουμε νά δοῦμε τό φῶς τοῦ Θαβώρ ἀπό τήμιά στιγμή στήν ἄλλη… Ἀλλά νά ἀρχίσεις νά μετανοεῖς καί ἐκεῖ θά ἀρχίσεις νάαἰσθάνεσαι αὐτόν τόν καρπό, πού λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «καρπός τοῦ Πνεύματόςἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις..» (Γαλ.5,22).Νά ἡ πίστη, βλέπετε; Καρπός τοῦ Πνεύματος εἶναι ἡ πίστη. «Πραότης…», δένμπορεῖ νά εἶσαι μέσα στόν θυμό καί μέσα στά νεῦρα καί νά νομίζεις ὅτι εἶσαιἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶσαι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. «Πραότης, ἐγκράτεια».Ἐγκράτεια. Σοῦ λέει ὁ ἄλλος δέν μπορῶ νά νηστέψω… Γιατί δέν μπορεῖς νάνηστέψεις; Εἶναι θέμα ὀργανισμοῦ; Ὄχι, πνευματικό θέμα εἶναι. Γιατί δέν μπορεῖς νάἔχεις ἐγκράτεια; Γιατί, δέν ἔχεις ἐνεργοποιήσει τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα σου… καίπεινᾶς σάν λύκος… Ἄν ὅμως ἐνεργοποιήσεις τό Ἅγιο Πνεῦμα καί λίγο νά φᾶς, δένθά θέλεις νά φᾶς ἄλλο, γιά νά μήν χάσεις αὐτή τήν γλυκύτητα τοῦ ἉγίουΠνεύματος…Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης*Σημείωση: Διαβάστε άλλες 2 ομιλίες,περί Φιλοκαλίας,στο pdf [9o Μέρος]149

Ἡ καθολικότητα τῆς Φιλοκαλίας * Ἡ πράξη καί ἡ θεωρίαΣήμερα, συνεχίζοντας τήν εἰσαγωγή σ’ αὐτό τό κορυφαῖο πνευματικό ἔργο τῆςΦιλοκαλίας, θά ποῦμε γιά τήν καθολικότητα τῆς Φιλοκαλίας. Θά ἐξηγήσουμε τίσημαίνει καθολικότητα. Ἡ λέξη καθολικότητα πηγάζει ἀπό τό «καθ’ ὅλου», πούσημαίνει τό ὅλον, τό κατά καί ὅλον. Ὅταν λέμε στήν πίστη μας «Εἰς μίαν, ἁγίαν,καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν», σημαίνει ὅτι ἡ πίστη μας στήν Ἐκκλησίαἀναφέρεται στό θεανθρώπινο αὐτό σῶμα πού λέγεται Ἐκκλησία, τό ὁποῖο ἔχει τήνκαθ’ ὅλου ἀλήθεια, τήν σύνολη ἀλήθεια, τήν μόνη ἀλήθεια ἀλλά καί τό πλήρωμα τῆςἀλήθειας, τήν ὅλη ἀλήθεια. Δέν ὑπάρχουν δηλαδή ἄλλες ἀλήθειες πού, ὅπως λένεκάποιοι, δέν ὑπάρχουν στήν ὀρθοδοξία, στόν χριστιανισμό καί θά τίς βροῦμε λ.χ.στίς ἀνατολικές θρησκεῖες.Ἤ ὅπως λένε οἱ οἰκουμενιστές, ὅτι πρέπει νά πάρουμε ἀπό ὅλους γιά νάἐμπλουτιστοῦμε. Αὐτό δέν εἶναι σωστό. Ἡ ὅλη ἀλήθεια εἶναι ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός,ὁ ὅλος Χριστός, ὑπάρχει μέσα στήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὁπότε καί ἡ Ἐκκλησία μαςεἶναι καθολική, ἔχει τό πλήρωμα, τό σύνολο τῆς ἀλήθειας. Αὐτή εἶναι ἡ ἔννοια τῆςκαθολικότητας.Βεβαίως μιά ἄλλη ἔννοια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει ὡς προορισμό νάζυμώσει καί νά ἁπλωθεῖ καί νά κυριαρχήσει σ’ ὅλο τόν κόσμο, σ’ ὅλη τήνοἰκουμένη. Καί μ’ αὐτή τήν ἔννοια εἶναι καθολική.– Γιατί, ὅμως, ὑπάρχει καθολικότητα καί στή Φιλοκαλία;Ὄντως ὑπάρχει. Δηλαδή, ἡ Φιλοκαλία εἶναι ἕνα βιβλίο, τό ὁποῖο ἔχει μέσα τήνἀλήθεια. Ἔχει τήν ἀλήθεια γιά τήν πίστη, τήν ἀλήθεια τῆς πίστεως καί τήν ἀλήθειαγιά τήν ζωή. Εἶναι ἕνα βιβλίο δηλαδή πού, ἄν τό ἀκολουθήσουμε, τό μελετήσουμεκαί τό ἐφαρμόσουμε, μᾶς ὁδηγεῖ στήν πληρότητα τῆς πίστεως καί στήν πληρότητατῆς ζωῆς.Λέγαμε τήν προηγούμενη φορά ὅτι ἡ λέξη φιλοκαλία εἶναι ἡ ἀγάπη πρός τό κάλλος.Τό κάλλος, ὅμως, τό κατεξοχήν κάλλος, εἶναι ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἐνέργεια τοῦΘεοῦ, εἶναι – ἄν θέλετε – ὁ ἴδιος ὁ Θεός, τό ὑπέρκαλλο Κάλλος, τό Κάλλος τό Ὁποῖοδέν ἔχει ὅμοιό Του. Ἡ ἀγάπη λοιπόν γιά τό κάλλος οὐσιαστικά εἶναι ἡ ἀγάπη γιά τόνΘεό καί ἡ Φιλοκαλία εἶναι ἕνα βιβλίο πού μᾶς διδάσκει τήν ἀγάπη γιά τόν Θεό, πούεἶναι τό ὑπέρτατο Κάλλος. Αὐτή ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, πούπρέπει νά ἔχουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι καί, ὅπως γνωρίζετε, εἶναι ἡ πρώτη ἐντολή πούμᾶς ἔδωσε ὁ Θεός καί ἡ σπουδαιότερη «ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇκαρδίᾳ σου καί ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καί ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου» (Ματθ. 22,37), δένεἶναι ἁπλῶς ἕνα συναίσθημα, ἕνα ἀόριστο καί ρηχό συναίσθημα, ἀλλά εἶναι μίαἔμπρακτη ὀντολογικῆς ἀξίας ἐνέργεια. Γι’ αὐτό ἡ βίβλος τῶν ἁγίων Μακαρίου καίΝικοδήμου δέν ὀνομάστηκε ἁπλῶς «Ἡ Φιλοκαλία», ἀλλά ὀνομάστηκε «Ἡ150