(12o Μέρος) - Απομαγνητοφωνημένες Ομιλίες - Αρχιμ. π.Σάββα Αγιορείτου

διαμαρτυρηθεῖ, νά πεῖ στόν κόσμο ὅτι αὐτό εἶναι λάθος κ.λ.π. καί δέν τό κάνει, αὐτόλογαριάζεται ὡς μία συναίνεση στό κακό. Δέν εἶναι ἁπλό πράγμα. Ἡ δειλία καί ἡσιωπή εἶναι ἁμαρτία.«Κάποιος ἀναχωρητής βρῆκε βαθιά στήν ἔρημο ἐρείπια παλαιοῦ εἰδωλολατρικοῦναοῦ καί ἀποφάσισε νά κατοικήσει ἐκεῖ». Κοιτᾶξτε ἀφοβία! Ἐδῶ μερικοί τρέμουν νάπεράσουν δίπλα ἀπό νεκροταφεῖο ἤ νά συναντήσουν καμιά κηδεία στόν δρόμο…Αὐτός πῆγε νά κάτσει μέσα σέ εἰδωλολατρικό ναό, ὅπου λατρεύονταν οἱ δαίμονες.«Τήν πρώτη νύχτα ὅμως τοῦ ἐπιτέθηκαν οἱ δαίμονες γιά νά τόν διώξουν. – Φύγε ἀπ’τόν τόπο μας κακόγερε, τοῦ φώναξαν. – Ἐσεῖς δέν ἔχετε τόπο, τούς ἀποκρίθηκεθαρρετά ὁ ἐρημίτης». «Τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς» (Ψαλμ. 23,1). Ἀπόποῦ καί ὡς ποῦ εἶναι δικός σας τόπος ὁ ναός; Βέβαια οἱ δαίμονες, ὅταν γίνεταιλατρεία σ’ αὐτούς, ἀποκτοῦν δικαιώματα καί στούς τόπους. Οἱ Ἅγιοι τό ἤξεραν αὐτόκαί ἔκαναν ἁγιασμούς. Καθαγιάζαν τόν τόπο.Τό βλέπουμε στούς βίους τῶν Ἁγίων. Ὁ Ἅγιος Σάββας πού ἤθελε νά φτιάξει ἕναμοναστήρι στήν ἔρημο, εὕρισκε ἕνα μέρος, πού ἦταν παλιά εἰδωλολατρικός ναός,πήγαινε ἔκανε ἁγιασμούς, καθάριζε τόν τόπο ἀπό τούς δαίμονες πρῶτα καί μετάθεμελίωνε τό μοναστήρι. Ἤ ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος ἐπίσης στήν Λαύρα στό Ἅγιον Ὄροςἔκτιζε τήν Ἐκκλησία καί οἱ δαίμονες τοῦ τήν γκρέμιζαν ἀμέσως. Καί τοῦ εἶπαν θάκάνεις ἀμέσως λειτουργία μέ τό πού θά τήν κτίσεις. Ὁπότε μετά δέν μποροῦσαν νάγκρεμίσουν τήν Ἐκκλησία, καθαγιάστηκε μέ τήν Θεία Λειτουργία. Ὅλος ὁ τόποςὅμως εἶναι τοῦ Κυρίου. Ἐμεῖς, ὅμως, δίνουμε τόπο στόν διάβολο.Εἴδατε τό λέμε καί κυριολεκτικά. Τοῦ δίνουμε τόπο, τοῦ δίνουμε δικαιώματα δηλαδήμέ τίς ἁμαρτίες πού κάνουμε. Μ’ αὐτή τήν ἔννοια καί ὁ διάβολος καυχιόταν στόνΧριστό καί ἔλεγε ὅλα τά βασίλεια τοῦ κόσμου εἶναι δικά μου. Ποῦ τά βρῆκε ὁδιάβολος; «Καί ἄν μέ προσκυνήσεις θά στά δώσω» (Ματθ. 4,9). Δέν εἶναι δικά του.Ἀλλά ἐπειδή ἀκριβῶς ὁ Θεός μᾶς ἔβαλε ὡς διαχειριστές τῆς κτίσεως, τῆςδημιουργίας, σ’ ἕναν βαθμό, μέ τίς ἁμαρτίες μας τοῦ τά δίνουμε. Δηλαδή γίνονταιὑποχείρια τοῦ δαίμονα ὅλα αὐτά τά ἀγαθά τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή ἐμεῖς αὐτεξουσιότητι, μέτή θέλησή μας, ὑποτασσόμαστε σ’ αὐτόν.«Ἀφοῦ δέν μποροῦσαν νά τόν φοβήσουν διαφορετικά, ἅρπαξαν τά φοινικόφυλλα πούεἶχε μαζέψει γιά τό ἐργόχειρό του καί τά πετοῦσαν μακριά. Ἐκεῖνος ὅμως, μέὑπομονή, ἔσκυψε καί τά μάζεψε ἕνα-ἕνα. Τότε τόν πῆραν ἀπό τό χέρι καί τόν ἔσυρανμέ βία νά τόν βγάλουν ἔξω, μά σάν ἔφτασαν στήν ἔξοδο, ἀγκάλιασε γερά ὁἀναχωρητής μιά κολώνα καί φώναξε μέ ὄλη τή δύναμη τῆς ψυχῆς του «Ἰησοῦ,βοήθησέ με»! Βλέπετε δηλαδή καί σωματική βία ἀσκοῦν οἱ δαίμονες. Πάντα μέπαραχώρηση τοῦ Θεοῦ. Θά πεῖ κανείς: Τί ἄφησε ὁ Θεός τώρα; Τούς δαίμονες νάσέρνουν τόν ἀναχωρητή ἔτσι μ’ αὐτόν τόν τρόπο… Γιά νά φανεῖ ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦκαί ἡ ἀποφασιστικότητα καί ἡ ἀρετή τοῦ ἀναχωρητοῦ. Δέν τό ἔβαλε κάτω κι αὐτός.Ἔπιασε τήν κολώνα καί ἄρχισε νά φωνάζει στόν Κύριο. «Τότε οἱ δαίμονες ἔγιναν51

ἀμέσως ἄφαντοι. Ταλαιπωρημένος ὅπως ἦταν ἀπό τόν ἀγῶνα ὁ ἀναχωρητής ἄρχισενά κλαίει. – Γιατί κλαῖς; ἀκούστηκε μιά γλυκειά φωνή πού γέμισε παρηγοριά τήνψυχή του. – Γιά τήν κακία τῶν δαιμόνων, εἶπε ἐκεῖνος. Πῶς ἔχουν ἐξουσία νάμεταχειρίζονται μ’ αὐτό τόν τρόπο τό πλάσμα σου Κύριε; – Μόλις Μέ κάλεσες,ἔτρεξα ἀμέσως νά σέ βοηθήσω». Τό λάθος εἶναι δικό σου… σάν νά τοῦ λέει ὁΚύριος. Δέν Μέ κάλεσες! Ἔκανες ἀγῶνα μόνος σου. Νά ἕνα ἀκόμα μυστικό κλειδί.Ἄν αὐτός ἀμέσως ἐπικαλεῖτο τόν Κύριο, δέν θά τοῦ ἔκαναν αὐτή τήν νίλα οἱδαίμονες νά τόν τραβᾶνε καί νά τόν σέρνουνε. Μετά πού φώναξε τόν Κύριο, ἀμέσωςἐπενέβη.Ἔλεγε ἕνας ἀσκητής στό Ἅγιο Ὄρος, πού ἔβλεπε τούς δαίμονες, στόν Γέροντά του,ἄν πῶ μία φορά Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησέ με, βλέπω τόν δαίμονα καί ἀρχίζει νάταράζεται, ἐνοχλεῖται. Ἄν τό πῶ δύο φορές, ἀρχίζει καί ἀφρίζει, θυμώνει. Κι ἄν τόπῶ τρίτη φορά, ἐξαφανίζεται. Θά πεῖς, τόσο γρήγορα διώχνεις τόν διάβολο; Ναί!Τρεῖς φορές νά πεῖς σωστέ Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με, διαλύεις τόν διάβολο.Δέν ἀντέχει. «Ἀκούγοντας αὐτά ὁ ἀναχωρητής εὐχαρίστησε μέ ὅλη του τήν ψυχή τόνΚύριο καί ἔμεινε ἄφοβα σέ ἐκεῖνο τόν τόπο». Στόν τόπο τῆς νεκρώσεως, θά λέγαμε,τῆς λατρείας τῶν δαιμόνων.Ἑπομένως, δέν εἶναι πρόβλημα. Ὁπουδήποτε μποροῦμε νά ζοῦμε, καί στόν πιό«δαιμονιώδη» τόπο, ὅπως ὁ Λώτ. Ζοῦσε μέσα στά Σόδομα καί τά Γόμορρα καί ἦτανἍγιος. Ἀρκεῖ νά εἴμαστε ἐπικαλούμενοι τόν Κύριο καί ζῶντας σύμφωνα μέ τίςἐντολές Του.«Πήγαινε συχνά ὁ διάβολος στή σπηλιά κάποιου ἐρημίτη γιά νά τόν τρομοκρατήσεικαί νά τόν κάνει νά φύγει ἀπό ἐκεῖ. Ἐκεῖνος ὅμως ὄχι μόνο δέν δείλιαζε, ἀλλάπεριφρονοῦσε τό πονηρό πνεῦμα». Δέν τόν ἔπιανε ἡ δειλία. Λένε οἱ Πατέρες ἡ δειλίαεἶναι ἀπό δύο λόγους. Ὁ ἕνας λόγος εἶναι ἡ ὀλιγοπιστία. Ὀλιγοπιστεῖ ὁ ἄνθρωπος,δέν ἔχει πολλή πίστη στόν Θεό καί γι’ αὐτό δειλιάζει, ἐμφανίζεται ὡς δειλός. Ὁἄλλος λόγος εἶναι ἡ ἀνθρωπαρέσκεια, ἡ κενοδοξία. Ὁ ἀνθρωπάρεσκος εἶναι δειλός,τρέμει μήπως κάνει κάτι καί δέν ἀρέσει στούς ἄλλους. Πῶς θά μέ δοῦνε οἱ ἄλλοι;Πῶς θά μέ ἀντιμετωπίσουν; Μήπως ἀντιδράσουν; Τί θά ποῦν;Προσπαθοῦσε ὁ διάβολος λοιπόν νά κάνει αὐτόν τόν ἄνθρωπο δειλό, γιά νά τόνἀναγκάσει νά φύγει. Ἐκεῖνος περιφρονοῦσε τό πονηρό πνεῦμα. Ἡ καλύτερηἀντιμετώπιση τοῦ διαβόλου, νά ξέρετε, πάντα εἶναι ἡ περιφρόνηση. Ὄχι νάἀσχοληθεῖς μαζί του, νά ἀρχίσεις νά χτυπᾶς μπουνιές ἄς ποῦμε ἤ νά τόν βρίζεις, νάτοῦ λές: φύγε, δέν σέ θέλω κ.λ.π. Τοῦ γυρίζεις τήν πλάτη, σάν νά μήν ὑπάρχει. Τόνπεριφρονεῖς καί γυρνᾶς στόν Χριστό καί λές Χριστέ μου, ἐλέησέ με. Καί μετάἀναλαμβάνει ὁ Χριστός καί τόν διαλύει.«Τότε ο διάβολος», ἀφοῦ εἶδε ὅτι τόν περιφρονοῦσε ὁ μοναχός, δέν ἀσχολιόταν μαζίτου, κοιτᾶξτε τί κάνει, «γιά νά τόν παραπλανήσει, τοῦ παρουσιάστηκε μέ τή μορφή52

τοῦ Χριστοῦ». Θά πεῖς: Μπορεῖ; Μπορεῖ. Λέει ὁ Ἀπόστολος «μετασχηματίζεται καίεἰς ἄγγελο φωτός» (Β΄ Κορ. 11,14) ὁ διάβολος καί νομίζεις ὅτι βλέπεις ἀγγέλους καίἁγίους καί εἶναι ὁ πονηρός. Εἶναι μερικοί, καί μερικές γυναῖκες ἰδίως, πού κάθε μέραβλέπουν τήν Παναγία, βλέπουν τόν τάδε Ἅγιο.. βρέ παιδί μου, τί γίνεται μ’ αὐτόν τόνἄνθρωπο; Ἐγώ μιά ζωή δέν ἔχω δεῖ κανέναν κι αὐτή κάθε μέρα βλέπει τόν Χριστό,τήν Παναγία, τούς Ἁγίους… Εἶναι πλάνη. Ἐδῶ ὁ μέγας Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε, ἀπό τάδιακόσια τέσσερα -ἄν θυμᾶμαι καλά- ὁράματα πού εἶχε δεῖ, μόνο τά δύο ἦτανπραγματικά, ἀληθινά. Ὅλα τά ἄλλα ἦταν ἀπό τόν δαίμονα. Καταλαβαίνετε πόσοεὔκολα μπαίνει ἡ πλάνη; Γι’ αὐτό κανείς δέν πρέπει εὔκολα νά δίνει βάση οὔτε τίβλέπει οὔτε τί ἀκούει ἀπό αὐτά τά λεγόμενα ἀποκαλυπτικά πράγματα. Ὁ διάβολοςεἶναι μέγας ἀπατεώνας.«- Εἶμαι ὁ Χριστός, τοῦ εἶπε. Ὁ ἐρημίτης ἔκλεισε τά μάτια του. – Γιατί κλείνεις τάμάτια σου; τοῦ φώναξε ὁ διάβολος ἐρεθισμένος. Σοῦ εἶπα πώς εἶμαι ὁ Χριστός».Καταλαβαίνετε, ἔ…; «- Ἐγώ δέν θέλω νά δῶ τόν Χριστό σέ αὐτόν τόν κόσμο,ἀποκρίθηκε ὁ ἐρημίτης, κρατώντας ἀκόμη τά μάτια του κλειστά». Βλέπετεταπείνωση; Ποιός εἶμαι ἐγώ; Εἶμαι ἄξιος ἐγώ νά δῶ τόν Χριστό; Καί ἐπειδή ἐσύδηλώνεις χριστός θά τό πιστέψω; Δέν εἶμαι ἄξιος… «Μέ τή θαρρετή ἀπάντηση τοῦἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ ὁ διάβολος ἐξαφανίστηκε καί δέν τόλμησε πιά νά τόν πειράξει».Κάτι ἀνάλογο εἶχε συμβεῖ καί μέ τόν Ἅγιο Παΐσιο.Ὅταν ἦταν στό Σινᾶ καί περπατοῦσε στήν ἔρημο ἐκεῖ στά βράχια, ἦταν σκοτάδι καίκάποια στιγμή χρειάστηκε φῶς, ἀλλά δέν εἶχε μαζί του ἕναν φακό ἤ ἔστω ἕνανἀναπτήρα, κάτι… Καί τί κάνει ὁ διάβολος; Τοῦ ἀνάβει ὁ διάβολος ἕνα φῶς. Γιά νάτόν ρίξει στήν κενοδοξία, στήν ὑπερηφάνεια. Καί ὁ Ἅγιος Παΐσιος τοῦ λέει: φύγε,δέν θέλω τά φῶτα σου. Δέν δέχτηκε τήν «ἐξυπηρέτηση» τοῦ διαβόλου… γιατί ὁδιάβολος ποτέ δέν ἀγαπάει. Ὅσο κι ἄν φαίνεται ἐξυπηρετικός, ἀπό πίσω σοῦ ἔχειστημένη παγίδα. Αὐτά καί γιά αὐτό τό μικρό κεφάλαιο γιά τό χριστιανικό θάρρος καίγιά τήν δειλία. Ἄς θυμόμαστε αὐτό: γιά νά ἔχεις θάρρος, πρέπει νά γίνεις νεκρός γιάτόν κόσμο, γιά τά πάθη, γιά τό τί θά πεῖ ὁ κόσμος, πῶς μᾶς βλέπουνε, ἅμα τούςἀρέσουμε, ἄν μᾶς παραδέχονται, ἄν μᾶς ἀγαπᾶνε, ἄν τούς ἔχουμε κερδίσει κ.λ.π. Δένμᾶς ἐνδιαφέρει… Καί τό ἄλλο, βέβαια, νά ἔχεις νικήσει τόν θάνατο.Ἡ μέγιστη νίκη. Μή φοβᾶσαι νά πεθάνεις! Θά ἔλεγα, νά θέλεις νά πεθάνεις. Οἱ Ἅγιοιποθοῦσαν τόν θάνατο, γιά νά πᾶνε στόν Κύριο γρηγορότερα καί αὐτούς πού θά τούςφόνευαν τούς θεωροῦσαν εὐεργέτες τους καί προσεύχονταν γιά αὐτούς. Ἔτσιβλέπετε μιά τελείως διαφορετική, ἀντίστροφη, ἀντιμετώπιση ἀπό αὐτή πού ἔχει ὁκόσμος. Στόν ἀντίποδα τοῦ κοσμικοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ χριστιανός. Ὅλα εἶναιἀνάποδα. Ἄν θέλετε νά βρεῖτε τό χριστιανικό, πρέπει νά γυρίσετε ἀνάποδα ὅ,τιἐπικρατεῖ στόν κόσμο.53

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ.: Δηλαδή οἱ δαιμονισμένοι ἔχουν δώσει κάποιο σοβαρό δικαίωμα οἱ δικοί τουςγιά νά πειραχτεῖ τόσο πολύ κάποιος…Ἀπ.: Ναί, ναί…Ἐρ.: Γιατί δέν μᾶς πειράζουν οἱ δαίμονες…Ἀπ.: Βέβαια.. Εἶχα μιά περίπτωση, μέ μιά δαιμονισμένη.. Εἴχαμε πάει μαζί στούςἉγίους Τόπους καί δέν μοῦ τό εἶπε ἀπό τήν ἀρχή. Στό ταξίδι μοῦ εἶπε ὅτι ἐγώ ἔχωδαιμόνιο. Πράγματι εἶχε δαιμόνιο καί ἐκδηλώθηκε τό δαιμόνιο. Πρώτη φοράἐκδηλώθηκε στό Θαβώρ. Μετά τήν Λειτουργία ζήτησε ἀπ’ τόν ἱερέα ἐκεῖ νά τῆςδιαβάσει μιά εὐχή, τόν παπα-Ἰλαρίωνα πού εἶναι ἀκόμα ἐκεῖ καί λέει δέν μπορῶ ἐγώ,δέν προλαβαίνω, διάβασέ της ἐσύ. Εὐτυχῶς εἶχε φύγει ὁ κόσμος καί ἦταν ἄδεια ἡἘκκλησία. Μόλις ἄρχισα νά διαβάζω, ἄρχισε νά χτυπιέται, νά βρίζει, νά οὐρλιάζει…ὁ διάβολος καιγόταν ἀπ’ τήν εὐχή.Καί μετά καί στά ἄλλα προσκυνήματα τό ἴδιο… μέχρι πού πήγαμε στόν ΠανάγιοΤάφο. Ἐκεῖ πῆγε καί ξάπλωσε πάνω στήν πλάκα τοῦ Παναγίου Τάφου, ὅσοι ἔχετεπάει στά Ἱεροσόλυμα ξέρετε… πῆγε καί ξάπλωσε ὁλόκληρη πάνω στόν ΠανάγιοΤάφο καί ἄρχισε νά χτυπιέται. Καί ἐκεῖ δίπλα ἦταν ἕνας μοναχός – καί ἐγώ ἤμουνα –καί ρωτήσαμε τό δαιμόνιο πῶς μπῆκε μέσα της καί εἶπε ἀπό σαρκικά ἁμαρτήματα.Ἀπό τά πολλά σαρκικά ἁμαρτήματα πού εἶχε κάνει, μπῆκε μέσα της ὁ διάβολος. Τάἴδια καί στόν Γολγοθά. Ὅπου πήγαινε, χτυπιόταν.. Καί ἠρέμησε -ἦταν ἡ γιορτή τοῦΤιμίου Σταυροῦ τότε- στήν ἀγρυπνία τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Μετά δέν τήν ξαναπείραξεὁ διάβολος.Δηλαδή, ὄντως ὑπάρχουν σοβαρά ἁμαρτήματα, εἴτε δικά μας ἤ μπορεῖ νά εὐθύνονταιοἱ γονεῖς. Ὑπάρχουν γονεῖς πού στέλνουν τό παιδί τους στόν διάβολο. Τό στέλνεις τόπαιδί σου στόν διάβολο; Θά μπεῖ… Ἀφοῦ τό στέλνεις τό παιδί σου στόν διάβολο.Δέν εἶναι ἀστεῖο πράγμα. Οἱ γονεῖς φταῖνε. Τό παιδί ἁγιάζεται μέ αὐτό, ἄν κάνειὑπομονή σ’ αὐτή τή ζωή… Δέν σημαίνει ὅτι ἕνας πού θά πάρει τόν διάβολο μέσατου, θά πάει στήν κόλαση. Εἶναι μία παιδαγωγία. Ἡ παιδαγωγία εἶναι γιά τόν γονιό,γιά νά μετανοήσει ὁ γονιός.Δέν θυμᾶστε τήν περίπτωση μέ τόν Ἅγιο Ἀρσένιο; Ἦταν μία μητέρα πού ἔστελνε τάπαιδιά της στόν ἔξω ἀπό δῶ καί κάποια στιγμή τῆς τό πῆρε τό παιδί ὁ ἔξω ἀπό δῶ.Ἀφοῦ τό ἔστελνε σ’ αὐτόν… ἐξαφανίστηκε τό παιδί. Ἦταν μπροστά της καί πάει..Ὁπότε πῆγε ἀλλόφρων στόν Ἅγιο Ἀρσένιο τόν Καππαδόκη, τόν Γέροντα τοῦ ἉγίουΠαϊσίου, καί τοῦ λέει: τό παιδί μου πάει! Τί νά σοῦ κάνω; τῆς λέει. Γιατί τό ἔκανεςαὐτό; Τῆς ἔλεγε πολλές φορές ὅτι δέν πρέπει νά τό κάνει αὐτό.54

Τέλος πάντων, προσευχήθηκε ὁ Ἅγιος Ἀρσένιος καί ἀναγκάστηκαν οἱ δαίμονες νάφέρουν πίσω τό παιδί. Καταλάβατε; Δέν εἶναι ἀστεῖα πράγματα. Ὁ διάβολος δένἀστειεύεται.Δέν ἔχετε ἀκούσει τό «ἁμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα»; Ἰσχύει αὐτό.Παραχωρεῖ ὁ Θεός μέσα στήν ἀγάπη Του νά παιδαγωγηθοῦν οἱ γονεῖς μέσω τῶνπαιδιῶν.Ἐρ.: Ἕνας πού ἔχει δαιμόνιο, ἄν ἐξομολογηθεῖ, δέν φεύγει τό δαιμόνιο;Ἀπ.: Ὄχι, ἄν δέν θέλει ὁ Θεός δέν φεύγει. Γιατί κρίνει ὁ Θεός ὅτι χρειάζεται ἀκόμανά μείνει ἐκεῖ. Μπορεῖ νά τῆς τό πάρει κάποια ἄλλη στιγμή ἀργότερα, ὅταν ὡριμάσει.Αὐτή σώζεται, ἄς ἔχει δαιμόνιο. Ἐφόσον ζεῖ ἐν μετανοία, σώζεται. Καί τήν τελευταίαστιγμή, ἄν δέν τῆς τό ἔχει πάρει νωρίτερα, θά τῆς τό πάρει. Δέν θά πάει στόνΠαράδεισο μέ τό δαιμόνιο! Δέν γίνεται.. Ὁ διάβολος δέν πάει στόν Παράδεισο! Εἶναιμία παιδαγωγία, ἕνας σταυρός.Ἐρ.: ……………………Ἀπ.: Βέβαια! Δέν θυμάστε ἕνας Ἅγιος πού ἔδιωξε ἕνα δαιμόνιο ἀπό ἕναν ἄρρωστοκαί τοῦ λέει ὁ διάβολος ‘ἐντάξει, μέ διώχνεις, ποῦ θά πάω τώρα; Ἐγώ καλά ἤμουνἐδῶ στό σπίτι μου’. Τοῦ λέει: ‘ἔλα σέ μένα!’. Τό λές αὐτό;! Ἔ, αὐτός εἶχε κότσια καίτό εἶπε. Καί μπῆκε ὁ διάβολος μέσα του. Ἀφοῦ τοῦ εἶπε ἔλα… Ἀλλά ἐκεῖ λέει τόνἔθλιβε… χρόνια… μέ νηστεία, μέ προσευχή… κάπου δέκα χρόνια ἄντεξε ὁ διάβολοςμέσα ἐκεῖ. Μετά τοῦ λέει ‘φεύγω, δέν σ’ ἀντέχω..’. Γιατί, τοῦ λέει, φεύγεις; Κάτσεἀκόμα… Ὄχι, λέει, δέν σ’ ἀντέχω! Καί ἔφυγε μόνος του ὁ διάβολος… Καταλάβατε;Χωρίς ἐξορκισμούς, χωρίς τίποτα. Νηστεία καί προσευχή.Ἐρ.: ……………….Ἀπ.: Βέβαια, ὅλα αὐτά. Ὁτιδήποτε εἶναι πού μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Χριστό.Ὁποιοσδήποτε ἐθισμός εἶναι ἕνας δεσμός. Ὁ ἐθισμός τί εἶναι; Εἶναι μία συνήθεια,ἕνα δέσιμο μέ ἕνα πράγμα, μέ μιά κατάσταση… μιά κακή συνήθεια πάντως. Αὐτόδεσμεύει τήν ψυχή. Ἡ ψυχή δέν πρέπει νά ἔχει κανένα δέσιμο, μέ τίποτα, νά εἶναιτελείως ἐλεύθερη. Αὐτός λ.χ. πού ἔχει ἐθισμό στό ἴντερνετ μπορεῖ νά κάνει αὐτά πούλέει ὁ Χριστός; Δέν μπορεῖ. Ἄρα τί εἶναι; Ἀγγελικό; Δαιμονικό εἶναι σίγουρα.Κρύβονται δαίμονες. Καί σοῦ λέει φταίει καί ὁ ἄνθρωπος, ἡ ἀνθρώπινη προαίρεση…καί ἐγκαθιστᾶ σιγά-σιγά αὐτή τήν κακή συνήθεια μέσα του.Ἀλλά καί φανερά ἕνας δαιμονισμένος, πού μιλοῦσε ὁ διάβολος μέσα ἀπό αὐτόν, τόεἶπε ὅτι ‘ἔχω μολύνει ὅλη τήν ἀνθρωπότητα μέ τό ἴντερνετ’. Τό ἔχει δηλώσει ὁδιάβολος… γιατί πίσω ἀπό τό διαδίκτυο κρύβεται ὁ πονηρός. Ὄχι βέβαια πίσω ἀπότά κουμπιά καί τό πυρίτιο καί τήν τεχνολογία, ὅτι αὐτά καθεαυτά εἶναι δαίμονες.Αὐτά εἶναι ἁπλά ὑλικά, τά ἔφτιαξε ὁ Θεός. Ἡ χρήση πού κάνει κανείς. Ἄν κάνεικαλή χρήση, φυσικά δέν παθαίνει τίποτα. Ἀλλά εἶναι πολύ εὔκολο νά μήν μπορέσειςνά κυριαρχήσεις. Ἔχει τεράστια δύναμη τό διαδίκτυο… καί πρέπει κανείς νά εἶναι55

πολύ-πολύ προσεκτικός. Ὅπως καί μέ ὅλα τά πράγματα. Δέν ὑπάρχει ἐθισμός στόφαγητό; Τρώει καί δέν μπορεῖ νά σταματήσει ὁ ἄλλος ἄς ποῦμε.. Ἤ στό ποτό; Νάπιῶ ὅλο τόν Νιαγάρα λέει, δέν χορταίνω… Ἀπό πίσω κρύβονται τά δαιμόνια. Γι’αὐτό εἶναι καί ἡ σωτηρία μας δύσκολη, γιατί ἔχουμε χιλιάδες δαίμονες πού μᾶςπαλεύουνε.Διάβασα σ’ ἕνα κείμενο γιά ἕνα μοναστήρι πού ἦταν ὁ Ἅγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι– εἶναι πραγματικότητα, καταγραμμένο – ὅταν ζοῦσε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὁΒελιτσκόφσκι. Αὐτός ἔκανε μεταφράσεις ἀσκητικῶν κειμένων ἀπό τά ἑλληνικά στάσλαβονικά. Πολύ βοήθησε γιά νά γίνει αὐτή ἡ ἀναγέννηση ἡ φιλοκαλική στή Ρωσία,πού εἴχαμε μετά τούς μεγάλους Ἁγίους, τόν Ἅγιο Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, τούς Ἁγίουςτῆς Ὄπτινα κ.λ.π. Ὅλα αὐτά ξεκίνησαν ἀπό τόν Ἅγιο Παΐσιο, ὁ ὁποῖος εἶχε ἔρθει στόἍγιο Ὄρος μέ μιά ὁμάδα μοναχῶν, συγκέντρωσε κείμενα καί τά μετέφρασε στάρωσικά, στά σλαβονικά.. Καί τί ἔλεγαν οἱ δαίμονες; Ἀποκαλύφθηκε αὐτό.Ὅταν, λέει, ἦταν ἐδῶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος στό μοναστήρι αὐτό εἴχαμε στείλει 60.000δαίμονες! Καταλαβαίνετε; Σ’ ἕνα μοναστήρι μόνο! 60.000 δαίμονες, λέει,πολεμούσαμε τούς μοναχούς καί τόν Ἅγιο Παΐσιο πού κάνανε αὐτή τή δουλειά μ’αὐτά τά παλιόχαρτα… Ἐννοοῦσαν τά βιβλία αὐτά πού ἔκανε μεταφράσεις ὁ Ἅγιος.Νά πόσο βοηθᾶνε τά βιβλία καί ὅλα αὐτά.. οἱ μεταφράσεις.. Μετά, λέει, πού ἔφυγε ὁἍγιος Παΐσιος καί οἱ μοναχοί χαλάρωσαν, τούς πῆραν τίς 50.000 καί μείνανε10.000… Ἦταν ἀρκετοί 10.000! Ὅσο πέφτει ὁ ζῆλος, ὁ διάβολος δέν θά κάτσει νάἀσχοληθεῖ μαζί σου, θά πάει ἀλλοῦ, μέ τά στρατεύματά του. Γίνεται πόλεμοςδηλαδή, δέν εἶναι ἁπλά πράγματα. Ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι δέν συμβαίνει τίποτα. Ὁἀόρατος πόλεμος.Ἐρ.: Μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ μποροῦμε νά τούς πολεμήσουμε. Μόνοι μας δένμποροῦμε, ἔ;Ἀπ.: Βέβαια, μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ -προσέξτε- καί μέ τήν δική μας ὅμως συνέργειαστή Χάρη. Γιατί πάλι μήν τό πάρουμε μαγικά… Θά κοινωνήσω καί θά φύγουν ὅλεςοἱ ἐξαρτήσεις… Ὄχι, δέν θά φύγει τίποτα, ἅμα δέν συνεργαστεῖς μέ τήν Χάρη,δηλαδή προσευχηθεῖς, νηστέψεις, ἐγκρατευτεῖς. Ὁ γιατρός σοῦ δίνει τό φάρμακο γιάτό σάκχαρο, ἄν ὅμως ἐσύ ὅλη μέρα γυρνᾶς γύρω ἀπό τό ψυγεῖο καί τόζαχαροπλαστεῖο καί κοιτᾶς τί ἔχει… τί ὡραῖο εἶναι αὐτό… τί νόστιμο… νά τόδοκιμάσω… δέν γίνεται τίποτα.Ὅσα χάπια καί ἄν κατεβάζεις τό σάκχαρο θά εἶναι στά ὕψη. Χρειάζεται λοιπόν καί ὁἄλλος παράγοντας, πού οἱ Πατέρες τό λένε, ἡσυχαστική ζωή, ἀσκητική ζωή, ὅλααὐτά πού ζεῖ ἕνας σύγχρονος ὀρθόδοξος μοναχός, ἕνας καλός μοναχός πού εἶναι ἕναπρότυπο γιά ἕναν καλό χριστιανό. Αὐτό εἶναι ὁ μοναχός, δέν εἶναι κάτι ἰδιαίτερο. Δένεἶναι κανένα ufo, ἄς ποῦμε, τῆς ὀρθοδοξίας ὁ μοναχός. Εἶναι ὁ καλός χριστιανός. Ἄνθέλεις νά ζήσεις χριστιανικά, ἕναν μοναχό πρέπει νά μιμηθεῖς, ἕναν ἅγιο, πού ὅλοι οἱ56

ἅγιοι θά δεῖτε ὅτι ἔζησαν ὡς μοναχοί, ὡς ἀσκητές, ἄς ἦταν καί ἔγγαμοι ἀκόμα. Νάσᾶς πῶ ἕνα παράδειγμα, ὁ παπα-Δημήτρης ὁ Γκαγκαστάθης. Ἦταν ἔγγαμος, ὅμωςζοῦσε ἀσκητικά, ζοῦσε μέ τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶχε κάνει τόν γάμο ἐργαλεῖοἱκανοποίησης τῆς φιληδονίας του. Ὀκτώ παιδιά εἶχε, ὀκτώ φορές ἦλθε μέ τήνγυναίκα του. Σήμερα, ἄν πεῖς τέτοια πράγματα, θά σοῦ ποῦνε, πάτερ, τί εἶναι αὐτάπού λές… Γίνονται αὐτά τά πράγματα; Νά πού τά κάνουν κάποιοι… Τά κάνουν.Γιατί, τό νά ἀποφεύγεις τήν παιδοποιΐα, εἶναι ἁμαρτία. Μεγίστη ἁμαρτία μάλιστα…Αὐτό πού γίνεται στίς μέρες μας μέσα στίς οἰκογένειες κατά κόρον.Αὐτό σημαίνει ἀσκητική, ἡσυχαστική ζωή καί ἕνας πού εἶναι στήν οἰκογένεια μπορεῖνά τά κάνει αὐτά, ἀρκεῖ νά τό ἀποφασίσει νά ζεῖ, ὅπως λέει ὀ Θεός. Ἔτσι ἁγιάζεταικανείς καί μέσα στόν γάμο , γιατί δέν ζεῖ ὡς μέλος τοῦ κόσμου.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης57

Ἡ ἀλήθεια,τό ψέμα καί ἡ δολιότηταΣήμερα μέ τή Χάρη τοῦ Θεοῦ θά ἀσχοληθοῦμε μέ τό θέμα: «Ἀλήθεια, ψεῦδος καίδολιότητα». Ὅλοι γνωρίζουμε, ἀπό μικρά παιδιά, ὅτι δέν πρέπει νά λέμε ψέματα,ἀλλά νά εἴμαστε πάντοτε ἀληθινοί στόν λόγο μας. Λέει τό Πνεῦμα τό Ἅγιο στήνΠαλαιά Διαθήκη στίς Παροιμίες τοῦ Σολομῶντος: «δύο πράγματα ζητάω: νά μήνμοῦ ἀφαιρέσει τήν χάρη Του πρίν πεθάνω καί νά ἀπομακρύνει ἀπό μένα τόν μάταιο,τόν ἀργό λόγο καί τό ψέμα» (Παρ. 30,7-8). Ἀπό ἐδῶ καταλαβαίνουμε ὅτι εἶναι δῶροτοῦ Θεοῦ νά ἀπαλλαγεῖ ὁ ἄνθρωπος τελείως ἀπό τό ψέμα καί τόν ἀργό λόγο. Ἀργόςθά πεῖ μάταιος λόγος, πού δέν εἶναι γιά τόν Θεό. Ἀργός λόγος εἶναι αὐτός ὁ ὁποῖοςδέν ἔχει ἀναφορά στόν Χριστό καί στή σωτηρία μας.Εἶναι, αὐτό πού λέμε, κούφια λόγια, πού δέν βοηθοῦν σέ τίποτε. Καί αὐτό πού δένβοηθάει στή σωτηρία τελικά εἶναι ἐμπόδιο, ἐμποδίζει τήν σωτηρία. Λέει κάπου ὁΧριστός μας «αὐτός πού δέν εἶναι μαζί Μου, εἶναι ἐναντίον Μου καί αὐτός πού δένμαζεύει μαζί μέ Μένα, σκορπίζει» (Ματθ. 12,30). Ὅταν, λοιπόν, λέμε λόγια ἤκάνουμε κάτι τό ὁποῖο δέν εἶναι γιά τόν Χριστό καί δέν εἶναι μέ τόν Χριστό, εἶναικάτι τό ὁποῖο εἶναι δαιμονικό. Σκορπίζει, λέει, αὐτός πού δέν μαζεύει μαζί Μου,αὐτός πού δέν λέει τά δικά Μου λόγια. Ἀργός λόγος ἑπομένως εἶναι αὐτός πού δένεἶναι πρός σωτηρία. Ρώτησαν ἕναν Γέροντα: – Τί εἶναι ἀργός λόγος, τί εἶναιματαιότης; Καί εἶπε – Ὅ,τι εἶναι κάτω ἀπό τόν οὐρανό.Αὐτά παρακαλεῖ ὁ Παροιμιαστής νά μᾶς τά πάρει ὁ Θεός, νά μήν ἔχουμε οὔτε ἀργόλόγο οὔτε ψέμα. «Γιατί εἶναι βδελυκτά καί σιχαμερά στόν Κύριο τά χείλη πούψεύδονται», συνεχίζει ὁ Παροιμιαστής. Τά ἀηδιάζει ὁ Θεός, τά βδελύσσεται τά χείληπού λένε ψέματα. Ἐνῶ, ὅποιος φέρεται μέ εἰλικρίνεια, εἶναι δεκτός ἀπό τόν Κύριο.Θυμηθεῖτε αὐτό πού λέει ὁ Χριστός μας «Ἐγώ εἶμαι ἡ Ἀλήθεια» (Ἰω. 14,6). ἩἈλήθεια δέν εἶναι μιά ἰδέα… δέν εἶναι κάτι… μιά σωστή πρόταση θά λέγαμε… ἀλλάἡ Ἀλήθεια εἶναι ἕνα πρόσωπο, εἶναι ὁ Χριστός. Ὅποιος λοιπόν λαλεῖ ἀληθινά, λέειἀληθινά πράγματα, εἶναι μέ τήν Ἀλήθεια, πού εἶναι ὁ Χριστός. Εἶναι μέσα στήνἈλήθεια, πού εἶναι ὁ Χριστός.Τό ψέμα ἀντίθετα εἶναι ἡ ἀπομάκρυνση ἀπό τόν Χριστό. Εἶναι κάτι πού καταστρέφειτόν ἄνθρωπο καί τόν ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ἀπώλεια. Καί ποιός εἶναι ὁ δημιουργός τοῦψεύδους; Μᾶς τό λέει πάλι ὁ Χριστός μας ὅτι εἶναι ὁ διάβολος, ὁ ὁποῖος εἶναι καί«πατέρας τοῦ ψεύδους» (Ἰω. 8,44). Καί ὅποιος λέει ψέματα, οὐσιαστικά πηγαίνει μέτήν μεριά τοῦ πονηροῦ.Ἀκόμα, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὅτι «τό ψέμα γεννιέται ἀπό τήνπολυλογία καί ἀπό τήν εὐτραπελία». Εὐτραπελία θά πεῖ νά λέει κανείς ἀνέκδοτα,εὐτράπελα, πράγματα τά ὁποῖα προκαλοῦν τόν γέλωτα, τά γέλια. Ἀπό αὐτή τήνἐπιθυμία νά ἐντυπωσιάσουμε, νά ἀρέσουμε, νά προκαλέσουμε εὐθυμία, γέλιο, στούς58

ἄλλους καί ἀπό τά πολλά λόγια γεννιέται τό ψέμα. Πόσες φορές ἔτσι γιά νάδημιουργηθεῖ δῆθεν μιά εὐχάριστη ἀτμόσφαιρα, λένε ψέματα, ὑπερβάλλουν; Ἡὑπερβολή εἶναι ἕνα ψέμα. Ἤ στήν ἀλήθεια προσθέτουν καί δικά τους πράγματα πούδέν εἶναι ἀληθινά.«Ὑπάρχουν», λέει ὁ Ἅγιος Δωρόθεος, «τρεῖς τρόποι γιά νά πεῖ κανείς ψέματα. Ὁἕνας εἶναι νά πεῖ ψέματα μέ τόν νοῦ του». Δέν εἶναι ψέμα μόνο αὐτό πού λέμε μέ τήνγλῶσσα, μπορεῖ νά λέει κανείς ψέματα καί μέ τόν νοῦ καί θά μᾶς ἐξηγήσει τί θά πεῖαὐτό. «Ἄλλος νά λέει ψέματα μέ τά λόγια καί ὁ τρίτος τρόπος εἶναι νά ψεύδεταικανείς μ’ ὅλη του τή ζωή», νά εἶναι ἕνας ὑποκριτής, ἄλλο νά εἶναι στήνπραγματικότητα καί ἄλλο νά δείχνει ὅτι εἶναι. Ἐνῶ εἶναι ἄνθρωπος τοῦ κόσμου, νάφαίνεται ὅτι εἶναι ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας. Νά πηγαίνει νά ἐκκλησιάζεται τήνΚυριακή… ἐνδεχομένως καί νά ἐξομολογεῖται καμιά φορά, ἀλλά ἡ ζωή του νά εἶναικακή, νά εἶναι διεφθαρμένη, νά εἶναι πονηρή. Ἔλεγε ἕνας ἱεροκήρυκας, ὁμακαριστός Δημήτριος Παναγόπουλος, πάει, λέει, ἐξομολογεῖται ἀλλά τήν φιλενάδαδέν τήν ἀφήνει. Δέν ἀλλάζει δηλαδή ζωή. Αὐτό εἶναι ψέμα, εἶναι ὑποκρισία. Ἀπ’ τήμιά δείχνεις ὅτι εἶσαι τοῦ Χριστοῦ καί ἀπ’ τήν ἄλλη, στήν πράξη, δέν εἶσαι. Εἶναιψέμα μέ τή ζωή, μέ ὅλη σου τή ζωή ψεύδεσαι.Αὐτός πού λέει ψέματα μέ τά λόγια, τό καταλαβαίνουμε. Αὐτός τώρα πού λέειψέματα μέ τόν νοῦ του, ποιός εἶναι; Πῶς μπορεῖς νά πεῖς ψέματα μέ τόν νοῦ σου, μέτήν σκέψη σου δηλαδή; Ὅταν βασίζεσαι καί δέχεσαι ὑπόνοιες, ὑποψίες.Ὑποψιάζομαι ὅτι ὁ τάδε εἶναι κλέφτης. Ποῦ τό ξέρεις; Καί τό δέχεσαι κιόλας…Αὐτός δέχεται ὑπόνοιες… Ἡ σύζυγος, ἄς ποῦμε, γιά τόν σύζυγο ὅτι δέν εἶναι πιστόςἀπέναντί της.. μιά ὑπόνοια. Αὐτό εἶναι ψέμα στόν νοῦ. Μπορεῖ νά μή λέει τίποτα μέτά λόγια ἀλλά τό λέει μέσα της. Καί μ’ αὐτό τόν τρόπο λοιπόν ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νάπέσει σέ μίσος. Ἀπό τό ψέμα πού δέχεται στόν νοῦ του νά μισήσει ἡ σύζυγος τόνσύζυγο, μόνο πού ὑποψιάζεται. Μπορεῖ νά πέσει ἐπίσης σέ ὑπερβολή, σέπαραπληροφόρηση. Ἔχουμε τέτοια περιστατικά πού λόγω τῶν ὑπονοιῶν ὁ ἄνθρωποςφαντάζεται τόσο ζωντανά αὐτό πού ὑποψιάζεται, ὥστε νομίζει ὅτι εἶναιπραγματικότητα, ἐνῶ δέν εἶναι τίποτε. Ἐνῶ συμβαίνει κάτι τελείως διαφορετικό,ἐκεῖνος ἐπειδή ἔχει τό ψέμα μέσα στόν νοῦ του, βλέπει ἄλλα ἀπό αὐτά πού εἶναι στήνπραγματικότητα. Καί αὐτό βέβαια τό ἐκμεταλλεύεται καί ὁ διάβολος.Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό. Λέει στό Γεροντικό γιά ἕναν μοναχό πού δεχόταντέτοιες ὑποψίες. Ἦταν ἔτσι λίγο σκοτάδι, ἀπόγευμα, καί βρέθηκε σ’ ἕναν τόπο καίεἶδε δύο ἀνθρώπους νά εἶναι ὑποτίθεται ἀγκαλιασμένοι καί νά ἀσχημονοῦν. Καί τόσοδέν τούς ἄντεξε -ἄς ποῦμε- πού πῆγε κοντά τους νά τούς πεῖ ἐπιτέλους σταματῆστε!… Πῆγε ὅμως κοντά καί τί ἦταν; Ἦταν δύο δεμάτια ἀπό στάχυα, τά ὁποῖα τά εἶχανβάλει ὄρθια καί τό ἕνα στήριζε τό ἄλλο καί αὐτός νόμιζε ὅτι εἶναι ἄνθρωποι καίἁμαρτάνουν. Τόσο δηλαδή κανείς, ἅμα δέν προσέχει καί δέχεται ὁτιδήποτε ὑπόνοιεςμπαίνουν στό μυαλό του, μπορεῖ νά σφάλλει καί νά πέσει σέ πλάνες, φοβερές πλάνες.Καί νά φτάσει καί σέ κατακρίσεις καί νά διαλυθοῦν φιλίες, νά διαλυθοῦν59

οἰκογένειες… Δέν γίνονται αὐτά ἀπό τίς ὑπόνοιες καί τίς ὑποψίες; Καί ζεῖ ὁἄνθρωπος σέ ἕναν κόσμο τελείως φανταστικό, τελείως ψεύτικο… βασανίζεται καί ὁἴδιος, βασανίζει καί τούς ἄλλους.Αὐτός πού βρῆκε πρῶτος τό ψεῦδος εἶναι ὁ διάβολος. Τό ψέμα εἶναι ὁπωσδήποτεπάθος, εἶναι κακή συνήθεια καί θά πρέπει κανείς νά τό ἐντοπίζει στή ζωή του καίὁπωσδήποτε νά τό σταματάει. Ποτέ δέν πρόκειται, αὐτός πού λέγει ψέματα, νάπροκόψει οὔτε πνευματικά οὔτε καί σ’ αὐτή τή ζωή.Θά σᾶς διαβάσω μερικά ἀπό τό Γεροντικό. Ἔλεγε ἕνας μοναχός ἀπό τούς παλαιούςΠατέρες «Τί σημαίνει μοναχός;». Καί ὅταν σᾶς λέω γιά τόν μοναχισμό καί τήνμοναχική ζωή, μή νομίζετε ὅτι τά λέω μόνο γιά τούς μοναχούς. Πρέπει νά τό ξέρουμεαὐτό, ὅτι ὁ μοναχός καί ὁ μοναχισμός δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά ὁ χριστιανισμός. Ὁμοναχισμός εἶναι ἡ σωστή χριστιανική ζωή. Δέν εἶναι ὁ μοναχισμός κάτι ἐξωγήινο,κάτι ἐξωπραγματικό, κάτι πού δέν εἶναι σέ μᾶς, δέν ἀφορᾶ σέ μᾶς. Λέει κάπου ὁἍγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὅτι «φῶς γιά τούς κοσμικούς εἶναι οἱ μοναχοί».Δηλαδή, ἄν θέλει κανείς νά δεῖ πῶς πρέπει νά ζεῖ ἀπό ἐσᾶς πού ζεῖτε μέσα στόνκόσμο, θά πρέπει νά δεῖτε πῶς ζεῖ ἕνας μοναχός, ἕνας καλός μοναχός. «Καί φῶς τῶνμοναχῶν», λέει, «εἶναι οἱ ἄγγελοι». Ὁ μοναχός προσπαθεῖ νά μιμηθεῖ τούς ἀγγέλους.«Καί φῶς τῶν ἀγγέλων εἶναι ὁ Θεός». Ὑπάρχει αὐτή ἡ ἀλληλοδιαδοχική θά λέγαμεφωτοδοσία καί φώτιση.Ἕνας μοναχός τί κάνει; Προσπαθεῖ νά τηρήσει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ. Ἁπλῶς δίνεικάτι περισσότερο στόν Θεό, πού δέν εἶναι ἐντολή ἀλλά εἶναι ἕνα δῶρο. Δίνει ἄςποῦμε τήν παρθενία. Ὁ Χριστός δέν ζητάει τήν παρθενία ἀπό ὅλους. Ἐπιτρέπεται ὁγάμος καί εἶναι καί εὐλογημένος. Ὁ μοναχός ἀποφασίζει νά μήν κάνει γάμο. Σ’ αὐτόμόνο διαφέρει ἀπό τούς κοσμικούς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν γάμο. Ἐπίσης δίνει στόν Θεό τήνἀκτημοσύνη, δηλαδή ἀποτάσσεται ὁποιαδήποτε περιουσία. Λέει, ἐγώ γιά χάρη τοῦΧριστοῦ δέν θέλω νά ἔχω τίποτα. Κι ἄν ἔχει κάτι, ὅταν πάει στό μοναστήρι, τό δίνειστό μοναστήρι. Αὐτό δέν τό ζητάει ὁ Χριστός ἀπό ὅλους. Εἶναι κάτι πάνω ἀπό τίςἐντολές. Ὁ Χριστός ζητάει ἀπό ἐμᾶς νά ἔχουμε αὐτάρκεια. Νά μή θέλουμε νάγίνουμε πλούσιοι. Αὐτό τό ζητάει ἀπό ὅλους, γι’ αὐτό λέει «μακάριοι οἱ πτωχοί»(Λουκ. 6,20). Εἶναι μακάριοι, λέει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς, οἱ φτωχοί. Μή ζητᾶς νάγίνεις πλούσιος.Νά χαίρεσαι πού εἶσαι φτωχός, γιατί ὅποιος εἶναι φτωχός βοηθιέται πιό πολύ στό ν’ἀνέβει στόν οὐρανό. Ἐνῶ οἱ πλούσιοι, λέει ὁ Χριστός, πολύ δύσκολα θά μποῦν στήΒασιλεία τῶν οὐρανῶν (Λουκ. 18,24), γιατί ἀντί νά ἐμπιστεύονται στόν Χριστό,ἐμπιστεύονται στά χρήματα πού ἔχουν καί κολλάει ἐκεῖ ὁ νοῦς τους. Ὁ μοναχόςκάνει ἀκόμα ἕνα δῶρο στόν Θεό τήν ὑπακοή, τήν πλήρη ὑπακοή. Δέν ἔχει καθόλουδικό του θέλημα καί σέ καθετί ρωτάει τόν Γέροντά του. Αὐτό σέ σᾶς στόν κόσμο δένμπορεῖ νά γίνει ἔτσι, σ’ αὐτό τόν βαθμό, ἀλλά κι ἐσεῖς ὀφείλετε νά ἔχετε ὑπακοήστόν πνευματικό σας ὁδηγό, στόν πνευματικό σας πατέρα, στόν ἐξομολόγο σας,60

ὅπως λέμε στήν γλῶσσα μας τήν ἁπλή, καί ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Αὐτό εἶναι ἐντολή νάκάνουμε ὑπακοή ὁ ἕνας στόν ἄλλον, φυσικά ἐκτός ἁμαρτίας. Τό λέει ὁ ἈπόστολοςΠαῦλος «Ὑπακούετε ἀλλήλοις», ὁ σύζυγος στή σύζυγο, ἡ σύζυγος στόν σύζυγο. Νάκόβουμε τό θέλημά μας ἀπό ἀγάπη στό θέλημα τοῦ ἄλλου.Ἀλλά ὅλα τά ἄλλα πού κάνει ὁ μοναχός, πού προσεύχεται, πού προσπαθεῖ νά τηρεῖτίς ἐντολές τῆς ἀγάπης, τῆς συγχωρητικότητας, τῆς πραότητας, τῆς ἐλεημοσύνης…ὅλα αὐτά πρέπει νά τά κάνει καί ἕνας πού εἶναι στόν κόσμο. Δέν ὑπάρχει διαφορά.Γι’ αὐτό, ὅταν ἀκοῦτε μοναχός καί μοναχισμός, νά σκέφτεστε χριστιανός καίχριστιανισμός. Ὅ,τι ζητάει ὁ Χριστός ἀπό ἕναν καλό μοναχό, ζητάει καί ἀπό ἕνανκαλό χριστιανό. Δέν ἔχει διαφορά. Δέν δικαιολογεῖται, δηλαδή, νά πεῖ κάποιος ἐγώζῶ στόν κόσμο, δέν γίνεται νά μήν κάνω ἁμαρτίεςʾ. Πῶς δέν γίνεται! Γιατί καί μιάἁμαρτία νά κάνεις καί νά λές ὅτι δέν πειράζει, αὐτή σέ πάει στήν κόλαση. Λέει ὁἍγιος Ἰάκωβος ὁ ἀδελφόθεος «ἄν ὅλα τά τηρήσεις καί ἕνα δέν τηρήσεις – καί δένμετανοήσεις καί πεῖς δέν πειράζει δέν θά τό τηρήσω αὐτό – εἶναι σάν νά μήν τήρησεςτίποτα» (Ἰακ. 2,10). Ὅλες οἱ ἀρετές εἶναι σάν μιά ἀλυσίδα.Ἄν ἀνοίξεις τόν ἕναν κρίκο σέ μιά ἀλυσίδα, λειτουργεῖ μετά ἡ ἀλυσίδα; Δένλειτουργεῖ, εἶναι ἄχρηστη. Ἔτσι εἶναι καί οἱ ἐντολές τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό ὁΧριστός μας, ὅταν ἔστειλε τούς ἁγίους Ἀποστόλους, τούς εἶπε πηγαίνετε νάμαθητεύσετε ὅλα τά ἔθνη, δηλαδή νά διδάξετε ὅλους τούς λαούς «τηρεῖν πάντα ὅσαἐνετειλάμην ὑμῖν (Ματθ. 28,20), νά τηροῦν ὅλα ὅσα σᾶς εἶπα. Ὄχι μερικές ἐντολέςκαί οἱ ὑπόλοιπες -ὅπως λένε μερικοί- εἶναι γιά τούς καλογήρους. Ὄχι! Ὅλες οἱἐντολές εἶναι γιά ὅλους ὑποχρεωτικές. Τά ἄλλα τά τρία πού εἴπαμε, ἡ ἀγαμία δηλαδή,ἡ ἀκτημοσύνη καί ἡ πλήρης καί τελεία ὑπακοή, εἶναι γιά τούς μοναχούς. Ἀλλά ὅλατά ἄλλα πρέπει νά τά κάνουμε ὅλοι.Γι’ αὐτό ἔχει σημασία νά μελετᾶμε καί τή ζωή καί τούς βίους καί τά συναξάρια καίτά κείμενα τῶν ἁγίων ἀσκητῶν καί μοναχῶν, γιατί ἐκεῖ μέσα βρίσκουμε τόν ὀρθότρόπο καί τῆς δικῆς μας ζωῆς. Κοιτάξτε τώρα αὐτός ὁ μοναχός λέει: Τί σημαίνειμοναχός; Ἐμεῖς θά ποῦμε: Τί σημαίνει καλός χριστιανός; «Σημαίνει στόμα ἀληθινό»,πού λέει τήν ἀλήθεια, «σῶμα ἅγιο», σῶμα δηλαδή καθαρό ἀπό ἁμαρτίες, «καί καρδιάκαθαρή». Καί τό σῶμα νά εἶναι καθαρό καί ἡ καρδιά. Ὅταν λέει καρδιά ἐννοεῖγενικότερα τόν ἐσωτερικό ἄνθρωπο, τήν ψυχή πού λέμε. Ψυχή καθαρή, σῶμακαθαρό καί στόμα ἀληθινό.«Τό ψέμα εἶναι χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, ἔλεγε ἕνας ἄλλοςΠατέρας, ἡ ἀλήθεια εἶναι τό ἀναγεννημένο μέ τό αἷμα τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ». Ποιόςεἶναι ὁ παλαιός ἄνθρωπος; Εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού ξεντυθήκαμε στό βάφτισμα. Καίποιός εἶναι ὁ καινούργιος ἄνθρωπος; Εἶναι αὐτός πού ντυθήκαμε στό βάφτισμα. Καίδέν εἶναι ἄλλος αὐτός παρά ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό, ὅταν κάνουμε βάπτιση, ψάλλουμε«ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε» (Γαλ. 3,27). Ξεντυθήκατε τόνπαλιό ἄνθρωπο, τήν ἁμαρτία, τά πάθη καί ντυθήκατε τόν νέο. «Ρίζα κάθε καλοῦ61

ἔργου ὀνομάζεται ἡ ἀλήθεια καί τό ψεῦδος θάνατος». Ὅταν φεύγεις ἀπό τήνἀλήθεια, φεύγεις ἀπό τή ζωή καί πᾶς στόν θάνατο, στό ψεῦδος. Γι’ αὐτό καί ὁδιάβολος λέγεται πνεῦμα νεκροποιοῦν, εἶναι πνεῦμα τό ὁποῖο νεκρώνει καί εἶναι τόπνεῦμα τοῦ ψεύδους. Ὅποιος, λοιπόν, λέει ψέματα, πηγαίνει μ’ αὐτό τό πνεῦμα πούφέρνει τήν νέκρωση, τόν θάνατο καί πεθαίνει πνευματικά.«Ὁ ἀββᾶς Ἡσαΐας ὁ ἀναχωρητής δίνει τήν ἀκόλουθη ὀρθή συμβουλή: «Μήσυνηθίζεις νά συζητᾶς γιά πράγματα, πού δέν εἶδες μέ τά ἴδια σου τά μάτια καί νάμήν μιλᾶς γι’ αὐτά σάν νά τά ἔχεις δεῖ», ὁπότε λές ψέματα. Ἀφοῦ δέν ἔχεις δεῖ κάτι,γιατί λές: ἔτσι εἶναι; Ποῦ τό ξέρεις; Ἐπειδή τό ἄκουσες; Λέει καί ἡ παροιμία τοῦλαοῦ: ἀπό ὅσα βλέπεις νά πιστεύεις τά μισά καί ἀπό ὅσα ἀκοῦς νά μήν πιστεύειςτίποτα… ὁ σοφός λαός μας. Καί ἀπό αὐτά πού βλέπεις μέ τά ἴδια σου τά μάτια πάλινά βάζεις ἕνα ἐρωτηματικό: Βλέπω καλά; Γιατί μπαίνει καί ἡ παγίδα τοῦ διαβόλου.Νά σᾶς πῶ πάλι ἕνα παράδειγμα. Ἦταν δύο ἀδελφοί, μοναχοί -πνευματικοί ἀδελφοί-καί ὁ διάβολος γιά νά τούς πειράξει νά μαλώσουν, τί ἔκανε; Ἔφερε ἕνα πουλί ἔξωἀπ’ τό παράθυρο καί ἔκανε, ἔτσι, ὥστε ὁ ἕνας νά τό βλέπει ἄσπρο καί ὁ ἄλλος μαῦρο.Καί ἔλεγε ὁ ἕνας: βλέπεις αὐτό τό ἄσπρο πουλί; Δέν εἶναι ἄσπρο, μαῦρο εἶναι. Τί λές;Ἄσπρο εἶναι.Ὄχι, μαῦρο. Ὄχι, ἄσπρο… καί τσακώθηκαν. Γιά νά τούς πειράξει βέβαια ὁ διάβολος,φαίνεται ὑπῆρχε καί κάποια πόρτα ἀνοιχτή, γιά νά ἔχει πρόσβαση ἐκεῖ, νά πάρειδικαίωμα ἀπό τόν Χριστό. Γιατί δέν μᾶς πειράζει ὁ διάβολος καί δέν ἀφήνει ὁΧριστός νά πειραστοῦμε, ἐάν κι ἐμεῖς δέν ἔχουμε δώσει κάποια δικαιώματα νά μᾶςφέρει σέ τέτοια κατάσταση πλάνης, ὅπως ἔφερε αὐτούς, νά μᾶς διαστρέψει δηλαδήτά μάτια. Ἕνας πού εἶναι ταπεινός, ὅταν τοῦ πεῖ ὁ ἄλλος ὅτι εἶναι ἄσπρο, ἄς ποῦμε,θά πεῖ ἐντάξει, σταματάω.. Δέν θά συνεχίσει νά μαλώνει. Φαίνεται αὐτοί εἶχαν δώσεικάποια δικαιώματα καί ἔφτασαν καί μέχρι τό μάλωμα. Πολύ, λοιπόν, προσοχή, λέει ὁἀββᾶς Ἡσαΐας, νά μή μιλᾶς γιά πράγματα πού δέν ἔχεις δεῖ σάν νά τά ἔχεις δεῖ.Προσέξτε, εἶναι πολύ πρακτικό αὐτό. Πόσες παρεξηγήσεις δέν γίνονται, πόσοιτσακωμοί, πόσα μίση ἐξαιτίας αὐτῶν τῶν πραγμάτων;Λέει μετά ἐπίσης «μή βεβαιώνεις μὲ πεποίθηση ἐκεῖνα, πού ἔχεις μόνο ἀκούσει». Τόἄκουσες. Μή λές ὅτι εἶναι ἔτσι. Τό ἄκουσες, μπορεῖ καί νά μήν εἶναι ἔτσι. Πόσαπράγματα πού ἀκούγονται δέν εἶναι ἀληθινά; «Συνήθιζε τὴ γλῶσσα σου» συνεχίζει ὁἀββᾶς Ἡσαΐας, «νά λέει πάντα ἀλήθεια». Προσέξτε αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό «τόψέμα γεννιέται συχνά ἀπό τήν ἐπιθυμία νά ἀρέσουμε στούς ἀνθρώπους κιἀπομακρύνει ἀπό τήν ψυχή τόν φόβο τοῦ Θεοῦ». Ἕνας πού λέει ψέματα,ἀπομακρύνεται ἀπό τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, χάνει τόν φόβο τοῦ Θεοῦ, ἀποδεικνύεταιἀθεόφοβος. Ἕνας πού λέει ψέματα σημαίνει πώς δέν λογαριάζει τόν Θεό, πού λέειποτέ νά μήν λέτε ψέματα, πάντα τήν ἀλήθεια. Καί ἀπό ποῦ γεννιέται τό ψέμα, λέει ὁἀββᾶς Ἡσαΐας; Ἀπό τήν ἐπιθυμία νά ἀρέσουμε στούς ἄλλους, ἀπό τήνἀνθρωπαρέσκεια, τήν κενοδοξία. Θέλουμε νά ἐντυπωσιάσουμε τούς ἄλλους;Ὑπερβάλλουμε. Θέλουμε νά τούς ποῦμε αὐτά πού τούς ἀρέσουνε; Λέμε ψέματα.62

Θέλουμε νά τούς κολακεύσουμε; Λέμε ψέματα. Ἀπό πίσω κρύβεται αὐτό τόκορυφαῖο πάθος τῆς φιλοδοξίας. Δέν μᾶς νοιάζει ὁ ἄλλος. Ὁ ἑαυτός μας μᾶς νοιάζεικαί θέλουμε ν’ ἀνέβουμε, ν’ ἀρέσουμε στόν ἄλλον γιά ἴδιον ὤφελος, γιά νάὠφεληθοῦμε ἐμεῖς κάτι πού ἔχουμε στόν νοῦ μας καί χρησιμοποιοῦμε τό ψέμα.Φοβερό πράγμα! Οὐσιαστικά γεμίζεις μέ τό πονηρό πνεῦμα καί τί κερδίζεις; Τίποτα.Καί τόν ἄλλον τόν βάζεις σέ πειρασμό μέ τίς κολακίες καί τά ψέματα πού τοῦ λές καίφυσικά κι ἐσύ ἔχεις χάσει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ.«Τό στόμα τοῦ ταπεινόφρονος λέγει πάντοτε ἀλήθεια, γράφει κι ὁ ἀββᾶς Μᾶρκος ὁἀσκητής». Ὁ ταπεινός ἔχει μηδενική ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Ὅτι ʿἐγώ δέν εἶμαιτίποτα, δέν ἀξίζω τίποτα, εἶμαι χειρότερος ἀπ’ ὅλους… Ἄραγε θά σωθῶ; Ἄςπροσπαθήσω τουλάχιστον νά κάνω ἔστω τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, νά μήν λέω ψέματα᾽.Δέν ξέρεις κάτι ἄν εἶναι ἀλήθεια; Μήν τό λές. Μήν λές ὅτι εἶναι ἀλήθεια. Σιώπακαλύτερα. Κι ἄν εἶσαι βέβαιος ὅτι δέν εἶναι ἀλήθεια, φυσικά δέν θά πεῖς ποτέ ὅτιεἶναι ἀλήθεια.«Όποιος ἀντιλέγει στήν ἀλήθεια, παίρνει τή θέση τοῦ δούλου, πού ράπισε τό Κύριο».Προσέξτε τί λέει ὁ ἀββᾶς Μᾶρκος! Θυμάστε στή δίκη τοῦ Χριστοῦ μας, ἐκεῖ πούἦταν μπροστά στούς ἀρχιερεῖς, ἕνας δοῦλος καί ἐράπισε τόν Κύριο… καί τοῦ λέει:ἔτσι ἀποκρίνεσαι στόν ἀρχιερέα; Καί ὁ ταπεινός Κύριος τοῦ λέει: «Εἶπα κάτι κακό;Ἄν εἶπα κάτι κακό, πές μου τί κακό εἶπα. Ἄν εἶπα κάτι σωστό καί ἀληθινό γιατί μέχτυπᾶς;» (Ἰω. 18,23). Ἀλλά ἐκεῖνος προφανῶς ἐράπισε τόν Κύριο γιά νά ἀρέσειστούς ἀρχιερεῖς, νά κάνει τόν καλό. Κάθε ψέμα πού λέμε εἶναι ἕνα ράπισμα στόνΧριστό. Φοβερό δέν εἶναι αὐτό;! Κι ἀπ’ τήν ἄλλη λέμε ὅτι ἀγαπᾶμε τόν Χριστό. ΠῶςΤόν ἀγαπᾶς, ἀφοῦ Τόν ραπίζεις γιά ν’ ἀρέσεις στούς ἀνθρώπους τοῦ σκότους, σ’αὐτούς πού δικάζουν καί καταδικάζουν τόν Χριστό κάθε στιγμή μέ τά λόγια τους καίμέ τή ζωή τους;«Ἀφότου ἔγινα μοναχός», ἔλεγε ὁ ἀββᾶς Ἀμμοῦν, «λόγος ψευδής δέν βγῆκε ἀπ’ τόστόμα μου». Πολύ σπουδαῖο! Γιατί, πόσο εὔκολα ἡ γλῶσσα ξεφεύγει; Πολλοίμάλιστα τό λένε καί στήν ἐξομολόγηση, πάτερ, δέν καταλαβαίνω πῶς τό λέω…φεύγει τό ψέμα στή ροή τοῦ λόγου καί δέν τό συνειδητοποιῶ κἄν.«Αὐτά τά τρία ἀπαιτεῖ ὁ Θεός ἀπό κάθε ἄνθρωπο πού ἔχει λάβει τό Ἅγιο Πνεῦμα:πίστη ὀρθή στήν ψυχή, ἀλήθεια στή γλώσσα καί σωφροσύνη στό σῶμα», λέει πάλιἕνας ἅγιος στό Γεροντικό. Αὐτά τά ἀπαιτεῖ ὁ Θεός ἀπό ὅλους. Εἶναι, θά λέγαμε, πολύβασικά, γιά νά πιάσουμε τή βάση, νά περάσουμε τίς ἐξετάσεις. Πίστη ὀρθή: νά εἶσαιὀρθόδοξος, νά πιστεύεις σωστά καί ὄχι μόνο θεωρητικά. Αὐτά πού λέμε στό Πιστεύωνά τά πιστεύεις καί νά τά ὁμολογεῖς καί στή ζωή σου. Αὐτό σημαίνει πιστεύω ὀρθά.Νά ἐμπιστεύομαι ὅλη μου τή ζωή στόν Χριστό, νά παίρνω ὁδηγό τῆς ζωῆς μου τόνΧριστό καί τίς ἐντολές Του ὡς ὁδηγίες γιά τή ζωή μου. Μπορεῖ στόν κόσμο νά ἔχουνἀκριβῶς ἀντίθετες ὁδηγίες καί ἔχουν. Ὅλες οἱ ὁδηγίες τοῦ κόσμου εἶναι ἀντίθετες μέτίς ὁδηγίες τοῦ Χριστοῦ γιά τή ζωή μας. Ἄν πάρετε μία-μία τίς ὁδηγίες πού λέει ὁ63

κόσμος θά δεῖτε ὅτι εἶναι ἀκριβῶς ἀντίθετες ἀπό αὐτά πού λέει ὁ Χριστός. Ἐσύ δένπρέπει νά ἐνοχλεῖσαι καί νά πάσχεις καί νά σέ νοιάζει τί λέει ὁ κόσμος. Μπορεῖ νάφανεῖς πώς εἶσαι μόνος σου. Ἄς εἶσαι μόνος σου. Θά πεῖς: ἐγώ παίρνω ὁδηγό τόνΧριστό. Τότε εἴμαστε πιστοί.Βλέπετε ἡ λέξη πίστη χρησιμοποιεῖται καί στόν γάμο. Λέμε νά εἶναι πιστός σύζυγος.Ἡ ἴδια λέξη εἶναι καί γιά τόν χριστιανό. Γιατί; Γιατί καί ὁ χριστιανός ἔχει κάνει γάμομέ τόν Χριστό καί ἡ ψυχή τοῦ χριστιανοῦ εἶναι νύμφη τοῦ Χριστοῦ. Κι ὅπως ὁσύζυγος πρέπει νά εἶναι πιστός στή σύζυγο καί ἀντιστρόφως γιά νά ὑπάρχει ὁ γάμος,νά μή διαλύεται ὁ γάμος, ἔτσι καί ὁ χριστιανός πρέπει νά εἶναι πιστός στόν Χριστό, ἡνύμφη ψυχή πιστή στόν νυμφίο, ἀλλιῶς διαλύεται ἡ σχέση μέ τόν Χριστό. Ὅπωςλένε πολλοί «καί ἐγώ χριστιανός εἶμαι, ἄσχετα πού δέν πάω στήν Ἐκκλησία… καίἐγώ πιστεύω..». Δέν πιστεύει, γιατί ἡ ζωή του δέν εἶναι μέ βάση αὐτά πού λέει ὁΧριστός, κάνει τά θελήματά του.Μπορεῖ νά πάει καί καμιά φορά στόν πνευματικό, ἀλλά, ὅταν τοῦ πεῖ ὁ πνευματικόςκάτι πού δέν τοῦ ἀρέσει, δέν τό κάνει, κάνει τό δικό του. Πόσοι ἄνθρωποι, ἄς ποῦμε,τούς λέει ὁ πνευματικός δέν κάνει νά χωρίσετε καί χωρίζουν. Λέει, ἐγώ δέν ἀντέχω..δέν μπορῶ… ποιός πνευματικός θά σοῦ πεῖ νά χωρήσεις… καί κάνουν τό δικό τους.Εἶναι πιστοί; Δέν εἶναι κι ἄς ἐξομολογοῦνται. Κάνουν τό δικό τους θέλημα. ὉΧριστός λοιπόν ἀπαιτεῖ πρῶτον πίστη ὀρθή πού ἔχει ἐφαρμογή στή ζωή, συνέπειαστή ζωή. Ἕνας πού πιστεύει ἔτσι ὅπως εἴπαμε, θά εἶναι σάν τή μύγα μέσα στό γάλαστόν κόσμο, δακτυλοδεικτούμενος, γιατί «ὁ κόσμος ὅλος ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται» (Α΄Ἰω. 5,19) καί δέν ἔχει ὡς ὁδηγό τόν Χριστό, ἀλλά τόν διάβολο, τόν πατέρα τοῦψεύδους.Τό δεύτερο, ἀπαιτεῖ ὁ Χριστός ἀπό ὅλους μας νά ἔχουμε ἀλήθεια στήν γλῶσσα, ποτένά μή λέμε ψέματα καί τρίτον νά ἔχουμε σωφροσύνη στό σῶμα. Τί θά πεῖσωφροσύνη τώρα; Ἡ σωφροσύνη εἶναι ἡ καθαρότητα, ἡ ἁγνότητα. Στούς ἀγάμουςεἶναι ἡ ἀγαμία καί στούς ἐγγάμους τό νά μένει κανείς πιστός στόν γάμο καί νά εἶναισώφρων, νά ζεῖ δηλαδή τόν γάμο ὡς μία σχέση ἀνάλογη μέ τή σχέση πού ἔχει ὁΧριστός μέ τήν Ἐκκλησία, γιατί τό λέει ὁ Ἀπόστολος «τό μυστήριο τοῦτο μέγα ἐστίἐγώ δέ λέγω εἰς Χριστόν καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν» (Ἐφ. 5,32) καί ὅπως εἶναι ὁΧριστός μέ τήν Ἐκκλησία ἔτσι πρέπει νά εἶναι ὁ σύζυγος μέ τήν σύζυγο.Ἄς δοῦμε τώρα κάτι ἀκόμα. Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἔχει ἕναν λόγοὁλόκληρο στήν Χρηστοήθεια πού ἀφορᾶ σ’ αὐτό τό θέμα γιά τό ψέμα καί τήδολιότητα καί λέει: «ἀδελφοί μου χριστιανοί ὅσο μπορεῖτε νά μή λέτε ψέματα, γιατίτό ψέμα εἶναι ἐφεύρεση τοῦ διαβόλου καί ὁ διάβολος ὁ πατέρας τοῦ ψεύδους». Καίαὐτό τό ‘ὅσο μπορεῖτε’ τί σημαίνει; Ὅτι μερικές φορές δέν μποροῦμε; Πρέπει νάποῦμε ψέματα; Ὄχι, ἐννοεῖ πάντοτε. Ποτέ νά μήν λέμε ψέματα. «Ὅσοι εἶναι ψεῦτες,ἔχουν πατέρα τους τόν διάβολο καί μοιάζουν μ’ αὐτόν καί τόν ἔχουν πατέρα, καθώςτό ἀναφέρει καί ὁ Κύριός μας στήν Ἁγία Γραφή». Τί λέει ὁ Κύριος; Ἀπευθύνεται64

στούς Ἰουδαίους… συζητοῦσαν ἐκεῖ καί τοῦ ἔλεγαν ἐμεῖς ἔχουμε πατέρα τόνἈβραάμ, ἐσένα δέν σέ ξέρουμε καί τόν πατέρα σου πού μᾶς λές ὅτι εἶσαι υἱός Θεοῦ.Ἔτσι μιλοῦσαν στόν Χριστό… Καί τούς λέει: «δέν εἶναι πατέρας σας ὁ Ἀβραάμ,γιατί ἄν εἴσαστε παιδιά τοῦ Ἀβραάμ καί παιδιά τοῦ Μωϋσῆ, ὅπως λέτε, θάτηρούσατε αὐτά πού λέει ὁ Μωϋσῆς, τόν νόμο πού σᾶς ἔδωσε, τόν μωσαϊκό νόμο καίὁ ἅγιος καί μέγας πατριάρχης Ἀβραάμ. Ὁ πατέρας πού ἔχετε εἶναι ὁ διάβολος, κι ὅσαἐπιθυμεῖ ὁ πατέρας σας, αὐτά θέλετε νά κάνετε. Ἐκεῖνος -ὁ διάβολος- ἐξαρχῆς ἦτανἀνθρωποκτόνος καί δέν μπόρεσε νά σταθεῖ μέσα στήν ἀλήθεια, γιατί δέν ὑπάρχειμέσα του τίποτε τό ἀληθινό. Ὅταν λέει ψέματα, ἐκφράζει τόν ἑαυτό του, γιατί εἶναιψεύτης καί εἶναι ὁ πατέρας τοῦ ψεύδους (πρβλ. Ἰω. 8,44).Καμιά φορά ὁ διάβολος λέει ἀλήθεια, γιατί ἀναγκάζεται, ἀλλά ποτέ δέν πρέπει νάἐμπιστευόμαστε τόν διάβολο. Γι’ αὐτό, αὐτοί πού πᾶνε στόν διάβολο γιά νά μάθουνπράγματα, αὐτοί πού πᾶνε σέ μάγους, σέ μελλοντολόγους, σέ χαρτορίχτρες, σέμέντιουμ, πᾶνε στόν διάβολο γιά νά μάθουν τήν ἀλήθεια, ἐξαπατοῦν τόν ἑαυτό τους,δέν ξέρουν τί τούς γίνεται. Ὁ διάβολος θά τούς πεῖ μιά ἀλήθεια καί δέκα ψέματα. Καίσίγουρα τήν ἀλήθεια θά σοῦ τήν πεῖ γιά νά σέ παραπλανήσει καί τό ἀποτέλεσμα θάεἶναι οἰκτρότατο, ὀδυνηρότατο γιά σένα. Γιατί «ὁ διάβολος ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ’ἀρχῆς» (Ἰω. 8,44). Τί θά πεῖ ἀνθρωποκτόνος; Ἀγαπάει νά σκοτώνει, ἀγαπάει τάαἵματα, ἀγαπάει νά βλέπει ἀνθρώπους νεκρούς. Στήν κυριολεξία… Ξέρετε πόσοχαίρεται ὁ διάβολος μέ τούς πολέμους, μέ τούς φόνους, μέ τίς δολοφονίες, μέ τίςἐκτρώσεις, μέ ὅλα αὐτά τά αἱματηρά πού ἔχουμε στόν κόσμο; Μήν ξεχνᾶτε ποιόςεἶναι αὐτός πού ἔσπρωξε τόν Κάιν νά σκοτώσει τόν Ἄβελ; Ὁ διάβολος τοῦ ἔβαλε τόνφθόνο, τήν ζήλεια. Ἀνθρωποκτόνος ἐξαρχῆς…«Ἀντίθετα, ὅσοι λένε τήν ἀλήθεια, ἔχουν ὠς πατέρα τους τήν Ἀλήθεια, πού εἶναι ὁΘεός καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Καί εἶναι γεννημένοι ἀπό τήν Ἀλήθεια». Εἶναιπραγματικά, δηλαδή, παιδιά τοῦ Θεοῦ. «Καθώς μᾶς λέει ὁ «ἀγαπημένος» μαθητήςἸωάννης: «Παιδιά μου, ἄς μήν ἀγαπᾶμε μέ λόγια καί ὡραῖες φράσεις, ἀλλά μέ ἔργακαί ἀγάπη ἀληθινή. Ἀπό αὐτό, ὅμως, θά καταλάβουμε ὅτι εἴμαστε παιδιά τῆςἀλήθειας»». Τί νά τό κάνω ἐγώ νά λές ὡραῖα λόγια, νά ἔχεις γλυκιά γλῶσσα κι ὅμωςὅλη σου ἡ ζωή νά εἶναι μιά ὑποκρισία; Νά εἶναι μέσα στό ψέμα; Ἄλλα νά λές καίἄλλα νά ἔχεις στόν νοῦ σου… Ἄλλα νά φαίνεται ὅτι θέλεις καί ἄλλα νά ἐπιδιώκειςἀπό πίσω…Νά σᾶς πῶ ἕνα ἁπλό, καθημερινό. Πόσοι ἀπό τούς σημερινούς γονεῖς λένε στάπαιδιά τους τήν ἀλήθεια γιά τίς λεγόμενες προγαμιαῖες σχέσεις; Ἀφήνουμε τούςκοσμικούς. Ἀπό μᾶς τούς χριστιανούς. Δέν τό λένε. Ἐγώ τουλάχιστον ἀπό τή μικρήπείρα πού ἔχω, ρωτάω τούς γονεῖς: τό εἶπες στό παιδί σου; Ἔ, πές το ἐσύ πάτερ, λέει.Γιατί νά τό πῶ ἐγώ; Ἐσύ δέν εἶσαι μητέρα; Δέν ξέρεις νά πεῖς στό παιδί σου, στόκορίτσι σου, στό ἀγόρι ὁ πατέρας, ὅτι δέν πρέπει νά κάνει σχέσεις πρίν τό γάμο; Τίχριστιανός εἶσαι; Πῶς τόν ἀγαπᾶς δηλαδή τόν γιό σου ἤ τήν κόρη σου; Νά τοῦ λέςὡραῖα, γλυκά, λόγια, αὐτό εἶναι ἀγάπη; Ὄχι, μήν ἀγαπᾶτε, λέει, μέ ὡραῖα λόγια ἀλλά65

μέ πράξεις. Νά τούς πεῖς τήν ἀλήθεια, ὅσο κι ἄν δέν ἀρέσει. Φυσικά καί δέν θά τούςἀρέσει, γιατί καί τά παιδιά ἔχουν τά πάθη τους καί τίς κακές ἐπιθυμίες πού τούς βάζειὁ πονηρός. Ἀπό αὐτό, ὅμως, θά καταλάβουμε ὅτι εἴμαστε παιδιά τῆς ἀλήθειας, ὅτανλέμε τήν ἀλήθεια στήν πράξη, στήν ζωή μας.«Ἐσεῖς ὅλοι», λέει ὁ ἅγιος Νικόδημος, «εἶστε χριστιανοί καί μέ τήν Χάρη τοῦ ἉγίουΒαπτίσματος, ἀπογυμνωθήκατε ἀπό τόν παλαιό ἄνθρωπο καί ἐνδυθήκατε τόνΧριστό, πού εἶναι ἡ ἀλήθεια, ὅπως τό λέει καί ὁ Ἴδιος: «Ἐγώ εἶμαι ἡ ὁδός, ἡ ἀλήθειακαί ἡ ζωή»». Θυμηθεῖτε στό Ἅγιο Βάπτισμα τί λέμε; Ἀποτάσσεσαι τόν σατανᾶ; Καίλέει ὁ ἀνάδοχος: ἀποτάσσομαι. Τί θά πεῖ αὐτό; ξεντύνομαι, διώχνω, φτύνω τόνδιάβολο καί τά πάθη. Καί ἀποτάσσεσαι, λέει καί ὅλη του τήν πομπή, ὅλη τήσυνοδεία; Τήν ἀποτάσσομαι κι αὐτή. Καί ἔμπτυσον αὐτόν. Καί φτύσ’ τον. Τόκάνουμε μυστηριακά. Στή ζωή μας ὅμως τό κάνουμε; Ἤ μήπως στή ζωή μας τόνἀγκαλιάζουμε πάλι;«Πῶς τολμᾶτε λοιπόν νά ἀφήνετε τήν ἀλήθεια καί νά προτιμᾶτε τό ψεῦδος; Δένσκέπτεσθε ὅτι μέ τίς ψευδολογίες σας αὐτές ξεντύνεσθε τόν Χριστό, τόν νέοἄνθρωπο, καί ἐνδύεσθε πάλι τόν παλαιό πού φθείρεται καί χάνεται;», λέει ὁ ἍγιοςΝικόδημος. «Δέν ἀκοῦτε πῶς σᾶς συμβουλεύει ὁ μακάριος Ἀπόστολος Παῦλος, νάμή λέτε ψέματα ὁ ἕνας στόν ἄλλον, ἀλλά νά πετάξετε ἀπό πάνω σας τόν παλαιόἄνθρωπο, τοῦ ὁποίου τό κύριο χαρακτηριστικό εἶναι τό ψεῦδος, καί νά ἐνδυθεῖτε τόννέο, τοῦ ὁποίου ἴδιο -ἰδιαίτερο χαρακτηριστικό- εἶναι ἡ ἀλήθεια;». Βλέπετε σήμεραπόσο κυριαρχεῖ στόν κόσμο τό ψέμα, ἡ ὑποκρισία; Κολυμπᾶμε μέσα στό ψέμα…Πᾶς νά ἀγοράσεις, ψέμα ὁ ἐμπορος.Πᾶς στόν γιατρό, ψέματα ὁ γιατρός γιά νά σοῦ πάρει χρήματα. Ξέρετε πόσες χιλιάδεςἐγχειρήσεις γίνονται τόν χρόνο πού εἶναι ἄχρηστες; Στήν Ἀμερική μόνο διάβαζακάπου 200.000-250.000 ἐγχειρήσεις εἶναι ἄχρηστες. Ποίος τίς κάνει αὐτές τίςἐγχειρήσεις; Οἱ γιατροί. Γιατί; Γιά νά πάρουν χρήματα. Μά δέν χρειάζονται… Ψέμαστό ψέμα… Βλέπετε; Πόσοι σοῦ φέρονται καλά καί ἀπό πίσω σοῦ σκάβουν τόνλάκκο; Μοῦ ἔλεγε ἕνας ἱερομόναχος: μπορεῖ νά σέ σκοτώσει καί μετά νά ἔρθει στήνκηδεία σου καί νά κλαίει περισσότερο ἀπ’ ὅλους, μέ τά πιό δακρύβρεχτα δάκρυα.Τόση ὑποκρισία! Γιατί αὐτό ἀδελφοί μου; Γιατί ἔχει κυριαρχήσει στή ζωή μας ὁδιάβολος. Ἐμεῖς τόν ἀφήσαμε μέ τήν κακή ζωή πού κάνουμε καί ζοῦμε ἁπλῶςἀλλάζοντας μάσκες.Πᾶμε στήν Ἐκκλησία καί φορᾶμε τή μάσκα τοῦ καλοῦ χριστιανοῦ. Πᾶμε στό κλάμπ,στό μπάρ καί φορᾶμε τή μάσκα πού ἀρέσει σ’ αὐτούς πού εἶναι στό κλάμπ. Πᾶμεστήν ἐργασία καί φορᾶμε ἄλλη μάσκα, πᾶμε στό σπίτι ἄλλη μάσκα… Τελικά ποιοίεἴμαστε; Δέν εἴμαστε… Δέν ἔχουμε προσωπικότητα. Δέν εἴμαστε πρόσωπα. Εἴμαστεἠθοποιοί, ὑποκριτές. Ὑποκριτής στήν ἀρχαιότητα αὐτό σήμαινε, ἠθοποιός. Οἱἠθοποιοί στήν ἀρχαιότητα λεγόντουσαν ὑποκριτές καί μάλιστα ὁ ἕνας ἠθοποιός –ὑποκριτής ἔπαιζε πολλούς ρόλους. Γι’ αὐτό στά μουσεῖα βλέπουμε τίς μάσκες.66

Ἄλλαζε μάσκες καί ἔπαιζε πολλούς ρόλους. Αὐτό κάνει ὁ ἄνθρωπος σήμερα. Οἱ πιόπολλοί ἄνθρωποι σήμερα ἔτσι εἶναι, ἀλλάζουν μάσκες… Φοβερό! Γιατί ἀκριβῶςξεντυνόμαστε τόν Χριστό καί ντυνόμαστε τό ψέμα, τόν διάβολο, γιά νάὑπηρετήσουμε τά πάθη μας.Λέει λοιπόν ὁ Ἀπόστολος στήν Κολοσσαεῖς ἐπιστολή, 3ο κεφάλαιο, 9ος στίχος: «Μήλέτε ψέματα ὁ ἕνας στόν ἄλλον, ἀφοῦ βγάλατε ἀπό πάνω σας τόν παλαιό ἁμαρτωλόἑαυτό σας», ὑποτίθεται στό βάπτισμα αὐτό κάνατε, «καί ἀποβάλλατε καί τίςσυνήθειές του». Τό ψέμα εἶναι γνώρισμα τοῦ κοσμικοῦ ἀνθρώπου, τοῦ εἰδωλολάτρη,τοῦ ἄθεου, τοῦ ἀβάφτιστου. Δέν εἶναι γνώρισμα τοῦ βαφτισμένου, τοῦ χριστιανοῦ.Τά πετάξατε αὐτά. Πῶς λοιπόν τώρα λέτε πάλι ψέματα; Τώρα «ντυθήκατε τόνκαινούργιο ἄνθρωπο, πού ἀνανεώνεται συνεχῶς, σύμφωνα μέ τήν εἰκόνα τοῦΔημιουργοῦ του». Ὅλο καί περισσότερο ὁ πραγματικός χριστιανός μοιάζει μέ τόπρωτότυπό του, πού εἶναι ὁ Χριστός. «Ὥστε μέ τή νέα ζωή νά φθάσει στήν τέλειαγνώση τοῦ Θεοῦ». Κι ὅσο κανείς μοιάζει στόν Χριστό μέ τή ζωή του, τόσο καίτελειότερα γνωρίζει τόν Χριστό, ποιός εἶναι ὁ Χριστός.Λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἄν κάποιος φοράει ἕνα καινούριο φόρεμα, τόκαταλαβαίνουν ὅλοι. Καί βλέπεις τήν κυρία τάδε ὅταν φοράει τό καινούριο τηςφουστάνι, ἄς ποῦμε, φαίνεται, τό καταλαβαίνεις. Ἔτσι κι ἐσεῖς, λέει ὁ ἍγιοςἸωάννης, εἶστε χριστιανοί ἐπειδή ἔχετε ντυθεῖ κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα τόν Χριστόσάν ἕνα φόρεμα. Αὐτό μόνο πρέπει νά φροντίζετε, νά γίνεται φανερό στό περιβάλλονσας μέ τά ἔργα σας καί τά λόγια σας καί γενικά μ’ ὅλη σας τή ζωή. Ἄραγε σήμεραἐμεῖς πού εἴμαστε χριστιανοί, θέλουμε νά λεγόμαστε χριστιανοί, τό φανερώνουμεαὐτό τό ροῦχο, τόν Χριστό; Αὐτό σίγουρα θά τό καταλάβουν καί οἱ ἄλλοι. ‘Αὐτόςεἶναι χριστιανός… αὐτή εἶναι χριστιανή’. Τό ἔχουμε;Ἤ μήπως τό ἔχουμε λερώσει τό ροῦχο μας; Ἤ μήπως ἔχουμε ἀποβάλλει τελείως τόροῦχο τοῦ Χριστοῦ καί ἔχουμε φορέσει τό ροῦχο τοῦ κόσμου καί δέν διαφέρουμε σέτίποτα ἀπό ἕναν κοσμικό ἄνθρωπο πού ζεῖ μέσα στό ψέμα; Νά γίνεται ἀντιληπτόδηλαδή, λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὅτι τό ἔνδυμά σας εἶναι ὁ Χριστός.Καί πῶς θά μοῦ πεῖτε γίνεται αὐτό ἀντιληπτό ἀπό τούς ἄλλους; Νά σᾶς πῶ πολύἁπλά, αὐτός πού φοράει τόν Χριστό ἔχει εἰρήνη, ἔχει ἀγάπη, ἔχει χαρά, ἔχειπραότητα, ἔχει ἐγκράτεια, ἔχει χρηστότητα (καλοσύνη), ἔχει εὐσπλαχνία, ἔχεισυγχωρητικότητα. Τί σᾶς λέω τώρα; Τά στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Αὐτός εἶναι πού φοράει τόν Χριστό. Τά ἔχεις αὐτά; Ἄν τά ἔχεις, θά τόκαταλαβαίνουν καί οἱ ἄλλοι. Ἄν ὅμως, ὅταν ὁ ἄλλος σοῦ βγάζει δόντια, τοῦ βγάζειςκι ἐσύ δόντια, γιά νά κρατήσεις προσωπικότητα ὅπως λέμε, νά μή σέ κοροϊδέψει…σέ ἀντιπαθεῖ, τόν ἀντιπαθεῖς κι ἐσύ… δέν σοῦ λέει καλημέρα, δέν τοῦ λές κι ἐσύκαλημέρα… Εἶσαι χριστιανός; Ἔχεις τόν καρπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος; Ὄχι. Εἶσαιἴδιος μέ τούς ἄλλους.67

«Κάθε ψέμα», λέει πάλι ὁ Ἅγιος Νικόδημος, «ὅ,τι λογής κι ἄν εἶναι, μέ ὅποιο τρόποκι ἄν λέγεται, εἶναι κακό καί ὀλέθριο. Τό ψέμα δέν πρέπει νά τό φέρνουν στό στόματους οἱ Χριστιανοί, διότι τούς γίνεται εὔκολα κακή συνήθεια, ὅπως λέει ὁ σοφόςΣειράχ», στήν Παλαιά Διαθήκη, «Ἀπόφευγε νά λές ὁποιοδήποτε ψέμα, γιατί αὐτή ἡσυνήθεια δέν βγάζει σέ καλό» (Σοφ. Σειρ. 7,13)». Φοβερή κακή συνήθεια τό ψέμα.«Καί σέ ἄλλο σημεῖο λέει ὁ ἴδιος ὁ Σειράχ, ὅτι «ὁ κλέφτης εἶναι προτιμότερος ἀπότόν ἐπαγγελματία ψεύτη, ἀλλά καί οἱ δύο βαδίζουν στήν καταστροφή καί στήνἀπώλεια». Ἀλλά ὁ ἐπαγγελματίας ψεύτης κάνει χειρότερη ζημιά ἀπό τόν κλέφτη.«Ἄν ἔχει ἔτσι τό πράγμα», λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, «πόσο πρέπει νά προσέχουν οἱΧριστιανοί, ὥστε νά μήν λένε ψέματα, μέ σκοπό νά ξεγελάσουν τόν ἀδελφό τους μέδόλο καί κακία, ὅπως τό κάνουν συνήθως οἱ διάφοροι ἐπιστήμονες, οἱ τεχνίτες καί οἱἐπαγγελματίες;». Ὅπως τό παράδειγμα πού εἴπαμε μέ τούς γιατρούς. Ὄχι ὅτι ὅλοι οἱγιατροί εἶναι ἔτσι. Εὐτυχῶς, δέν εἶναι ὅλοι. Ἀλλά ὑπάρχουν τέτοιοι. Ἤ γίνεται σ’αὐτούς πού ἐμπορεύονται διάφορα ἀγαθά καί βλέπεις νοθεία. Νά νοθεύουν λ.χ. τάτρόφιμα εἶναι πολύ ἐπικίνδυνο πράγμα καί γιά τή δημόσια ὑγεία. Ἀλλά ὁ ἄλλος δένλογαριάζει ἄν θά δηλητηριαστεῖ κάποιος, ἄν θά πάει στό νοσοκομεῖο, ἄν θά πεθάνειἀκόμα, ἄν θά πάθει καρκίνο..Γιατί νομίζετε στίς μέρες μας ἔχουν αὐξηθεῖ τόσο πολύ οἱ καρκίνοι; Δέν εἶναι ἀπότήν νοθεία πολλῶν τροφίμων; Ἀπό τήν ὑπερ-χρήση φαρμάκων στίς ἀγροτικέςκαλλιέργειες; Καί δέν λογαριάζει ὁ ἄλλος… Ἔχω ἀκούσει ἄς ποῦμε, ἔχειθερμοκήπιο καί ραντίζει ἀφειδῶς, γιά νά μήν καταστραφοῦν τά προϊόντα του… ἀλλάἔχει καί μιά γωνίτσα πού δέν ραντίζει… αὐτά εἶναι, λέει, γιά τό σπίτι μου, τά ἄλλαεἶναι γιά τήν ἀγορά. Ἄς φάει ὁ κοσμάκης νά πάθει δηλητηρίαση. Ἐγώ νά μήν πάθωτίποτα. Τό θέλει αὐτό ὁ Χριστός; Ὄχι, βέβαια. Εἶσαι χριστιανός; Ὄχι, εἶσαι πολύἐπικίνδυνος ψεύτης καί φυσικά πολύ ἁμαρτωλός μπροστά στόν Θεό καί θά δώσειςφρικτό λόγο μπροστά στόν Θεό γιά αὐτό πού κάνεις.«Φοβηθεῖτε τόν Θεό καί πάψετε νά χρησιμοποιεῖτε τό ψέμα στίς σχέσεις σας μέ τούςσυνανθρώπους σας, διότι ὁ Θεός ἐπιτρέπει νά ἀφανίζονται ὅσοι λένε ψέματα, ὅπωςλέει καί ὁ προφήτης Δαβίδ: «Θά ἐπιτρέψεις νά ἐξολοθρευθοῦν, ὅσοι λένε ψέματα».«Ἀπολεῖς πάντας τούς λαλοῦντας τό ψεῦδος» (Ψαλμ. 5,7).«Πράγματι, ὁ Θεός παραχωρεῖ νά πέσουν σέ μεγάλα δεινά καί σέ διάφορες δυστυχίεςὅσοι ψεύδονται. Καί μάλιστα πολλοί ἀπ’ αὐτούς φθάνουν στό σημεῖο νά γίνουν τόσοταλαίπωροι, ὥστε καταντᾶνε νά φορᾶνε κουρέλια ἀπό τή φτώχεια τους, ὅπωςἀναφέρεται καί στόν προφήτη Ζαχαρία: «Ἐκείνη τήν ἐποχή δέν θά ὑπερηφανεύονταιπιά οἱ προφῆτες γιά τά ὁράματά τους· θά φοβοῦνται καί θά φοροῦν τρίχινο καίεὐτελή μανδύα, ἐπειδή ἔγιναν ψευδοπροφῆτες καί ἐξαπάτησαν τόν κόσμο» αὐτοί πούκάνουν ἀτιμίες καί ἐκμεταλλεύονται τίς περιστάσεις γιά νά κερδοσκοπήσουν. Λόγουχάρη στά χρόνια τῆς κατοχῆς οἱ λεγόμενοι μαυραγορίτες ἔπιναν τό αἷμα τῶνἀνθρώπων καί γιά ἕνα κομμάτι ψωμί ἤ γιά ἕνα κιλό σιτάρι εἰσέπρατταν τεράστια68

ποσά, λήστευαν τούς ἀνθρώπους. Αὐτοί εἶχαν οἰκτρό τέλος. Δέν εὐλογεῖ ὁ Θεός αὐτάτά κέρδη. Εἶναι φωτιά. «Καί θά γίνει αὐτό, γιατί ὁ Θεός ἀποστρέφεται καί σιχαίνεταιαὐτόν πού λέει ψέματα». Ἀφοῦ τό κιλό τό λάδι κάνει τόσο, γιατί ἐσύ τό πουλᾶςδεκαπλάσιο; Ἐπειδή εἶναι μικρή ἡ ποσότητα; Καί τό δικαιολογεῖς κιόλας καί λές: –Τί νά κάνουμε αὐτή εἶναι ἡ ἀγορά… Μά εἶναι ἀτιμία, εἶναι ψέμα, αὐτό πού κάνεις,εἶναι ἀδικία. «Βδέλυγμα εἶναι στόν Κύριο τά χείλη πού λένε ψέματα», λέει πάλι στίςΠαροιμίες.«Καί διότι, τέλος πάντων, δέν ἔχουν θέση στή Βασιλεία Του ὅλοι ἐκεῖνοι πούἀρέσκονται στό νά λένε ψέματα, ὅπως τό μαρτυρεῖ τό ἱερό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεωςκαί τό μερίδιό τους θά εἶναι ἡ λίμνη τοῦ πυρός: «Οἱ δειλοί, οἱ ἄπιστοι, οἱ βδελυροί, οἱφονιάδες, οἱ πόρνοι -προσέξτε οἱ πόρνοι!-, οἱ μάγοι, οἱ εἰδωλολάτρες -καί οἱφιλοχρήματοι εἶναι εἰδωλολάτρες, λατρεύουν τό χρυσό- κι ὅσοι ἀντιστρατεύονταιτήν ἀλήθεια καί λένε ψέματα -ψεύτες δηλαδή-, θά ἔχουν τό μερίδιό τους στήν λίμνητοῦ πυρός τήν καιομένη μέ φωτιά καί θειάφι» στήν αἰώνια κόλαση. «Αὐτός εἶναι ὁδεύτερος θάνατος» (Ἀποκ. 21,8). Ὁ φοβερός θάνατος.Ὁ ἀθάνατος θάνατος. Αὐτόν τόν θάνατο πρέπει νά φοβόμασε, ὄχι τόν βιολογικό. Ὁβιολογικός θάνατος δέν εἶναι τίποτα. Εἶναι ὅπως ἀνοίγεις τήν πόρτα καί πᾶς στόδιπλανό δωμάτιο. Ὁ αἰώνιος θάνατος εἶναι αὐτός πού λέει ἐδῶ στήν Ἀποκάλυψη ὀδεύτερος θάνατος. Ὁ θάνατος μετά τόν θάνατο, δηλαδή ὁ χωρισμός ἀπό τόν Χριστό.Αὐτή εἶναι ἡ αἰώνια κόλαση. Εἴδατε ποιοί θά πᾶνε ἐκεῖ! Λέει ὀνομαστικά,κατηγορίες. Καί μέσα σ’ αὐτούς εἶναι καί ὁ ψεύτης. Δέν εἶναι μικρό πράγμα ἀδελφοίμου νά λέμε ψέματα. Εἶναι κάτι πού σέ πάει στήν κόλαση. Λέει ‘ἕνα ψεματάκι εἶπα’,σάν νά μήν ἔκανε τίποτα. Χωρίστηκες ἀπό τόν Χριστό, ἀπό τήν Χάρη.«Ἀδελφοί μου, ἐσεῖς, ἀπό τό ἕνα μέρος παρακαλεῖτε τόν Θεό νά εἶναι παρών καί μέτήν Χάρη Του νά εὐοδώνει τίς ἐργασίες σας». Μιλάει τώρα ὁ Ἅγιος Νικόδημος πιόσυγκεκριμένα στούς ἐπαγγελματίες ἀλλά καί γενικότερα πρέπει νά τό πάρουμε αὐτό.Λέει λοιπόν «ὁ Θεός νά εὐλογεῖ τούς κόπους τῶν χεριῶν σας καί νά αὐξάνει τάὑπάρχοντά σας». Ἐσεῖς ὅμως τί κάνετε ὅταν λέτε ψέματα; «Φέρνετε τόν διάβολομέσα στίς ἐργασίες σας καί διώχνετε τόν Θεό. Διότι, ὅπου τό ψέμα ἐπικρατεῖ ἀπόἐκεῖ φεύγει ὁ Θεός, ὁ Ὁποῖος μισεῖ τό ψεῦδος καί ἔρχεται ὁ διάβολος, ὁ πατέρας τοῦψεύδους». Ὅπως ἔλεγε ὁ Ἅγιος Παΐσιος τό «μαῦρο ἀφεντικό». Ἅμα κάνειςκουμπαριά μέ τό μαῦρο ἀφεντικό καί τήν ζωή σου θά τήν κάνεις μαύρη. Θά στήνκάνει μαύρη ὁ πονηρός. «Στήν ἐργασία καί στό ἐπάγγελμα, ἀπό τό ὁποῖοἀποδιώκεται ὁ Θεός καί διαφεντεύει ὁ διάβολος, τί εὐλογία ἤ τί καλό μπορεῖ νάἀκολουθήσει;».Ἔρχονται καί μοῦ λένε: πάτερ, κάνε προσευχή γιά τό παιδί μου δέν πάει καλά στήδουλειά του. Λέω: πάει Ἐκκλησία τήν Κυριακή; Ὄχι, λέει, πάτερ δέν γίνεται. Γιατίδέν γίνεται; Ἔχει πολύ δουλειά καί θέλει νά ξεκουραστεῖ τήν Κυριακή. Ἔ, πῶςθέλεις εὐλογία μετά στή δουλειά σου; Ὅταν δέν βρίσκεις μία ὥρα νά πεῖς ἕνα69

εὐχαριστῶ στόν Θεό στή Θεία Εὐχαριστία πού εἶναι ἡ λειτουργία τῆς Κυριακῆς; Δένἔχει δουλειά τό παιδί μου πάτερ, κάνε προσευχή… Ἐξομολογεῖται; Ὄχι, μακριάεἶναι… Καί τί περιμένει μετά; Νά ἔχει δουλειά; Γιατί νά τοῦ δώσει ὁ Θεός δουλειά;Γιά νά πάει ἀκόμα πιό βαθιά στήν κόλαση; Τοῦ τραβάει λίγο τό αὐτάκι, δέν τοῦ δίνειδουλειά, γιά νά τοῦ δώσει τό ἔναυσμα νά βρεῖ τήν πηγή τῆς χαρᾶς, τόν Χριστό. Κι,ἅμα βρεῖς τόν Χριστό, τά ἔχεις ὅλα.Τί καλό μπορεῖ νά ἔχει, λοιπόν, μιά ἐργασία πού δέν ἔχει τόν Θεό; Τίποτα. Κανένακαλό. «Καί ὄχι μόνο δέν μπορεῖ νά ἐπέλθει ἐκεῖ κανένα καλό, ἀλλά -ἀντίθετα-κατάρα καί δυστυχία καί κάθε μορφή κακοῦ θά ἐπικρατήσει», στήν ἐργασία αὐτή καίστόν ἐργαζόμενο πού ἐργάζεται χωρίς τόν Χριστό. «Ἔπειτα συλλογισθεῖτε καίτοῦτο: Ἄν μία φορά φανεῖτε ψεῦτες στίς συναλλαγές σας», στά λόγια σας, «μετά, καίἀλήθεια νά λέτε, κανείς πιά δέν θά σᾶς πιστεύει, καθώς τό λέει καί ὁ ἱερόςΧρυσόστομος: «Μήν ἀποδείξεις στόν φίλο σου πώς δέν εἶσαι ἄξιος τῆςἐμπιστοσύνης του, μέ τό νά τοῦ λές ψέματα». Γιατί, μέ τό νά λές ψέματα, αὐτόἀποδεικνύεις, ὅτι εἶσαι ἀναξιόπιστος καί μετά «καί ὅταν λές τήν ἀλήθεια δέν θά σέπιστεύει. Διότι αὐτός πού θά πιαστεῖ νά λέει ψέματα σέ μιά ὑπόθεση, δέν θά τόνπιστέψουν ποτέ, ἔστω κι ἄν χρησιμοποιεῖ κατά κόρον τήν ἀλήθεια». Ὑπάρχουν καίγνωστές ἱστορίες, ὅπως μέ τόν τσοπάνο πού φύλαγε τά πρόβατα καί ἔκανε ἀστειάκιατάχατες ὅτι ἦλθε ὁ λύκος. Τρέχανε νά τόν βοηθήσουν οἱ χωριάτες, ἔλεγε ψέματα σᾶςεἶπα… Μετά, ὅταν ἦρθε ὁ λύκος πραγματικά, δέν πῆγε κανένας. Θεώρησαν ὅτι λέειπάλι ψέματα…«Γι’ αὐτό, ἀδελφοί μου, νά μή λέτε ψέματα, ὅταν λ.χ. ἔρχονται πολλοίἐνδιαφερόμενοι καί σᾶς ζητοῦν νά ἀναλάβετε νά τούς ἐξυπηρετήσετε, μή δίνετε σέὅλους ὑποσχέσεις πού θά ἀποδειχθοῦν σέ λίγο ψεύτικες». Δέν γίνεται αὐτό; Εἶναιἕνας μάστορας, ἄς ποῦμε, καί τάζει σέ δέκα. Γίνεται; Τούς ἐννιά θά τούς ξεγελάσει,στόν ἕναν θά πάει. Μή τό κάνεις, λέει, αὐτό. «Ἀλλά φερθεῖτε μέ εἰλικρίνεια καίστεῖλτε ὅσους δέν προλαβαίνετε νά τούς ἐξυπηρετήσετε σέ ἄλλους συντεχνίτες σας».Μήν τόν κορϊδεύεις, μήν τόν στήνεις τόν ἄλλον. Τοῦ εἶπες σέ μιά βδομάδα θά ἔρθωκαί πᾶς μετά ἀπό ἕναν μῆνα. Ἔ, τί εἶναι αὐτό τό πράγμα; Βοήθησε καί τόν ἄλλον,ἔχει μιά ἀνάγκη. Θέλει νά φτιάξει τό σπίτι του, ἄς ποῦμε, ἔχει μιά ἐκκρεμότητα..Γιατί δέν τοῦ λές τοῦ ἀνθρώπου, πήγαινε σέ ἕναν ἄλλον, δέν μπορῶ ἐγώ; Εἶναιἀγάπη νά τοῦ λές ‘ναί, θά ’ρθῶ’..; καί τόν κορϊδεύεις, γιατί ἔχεις ἄλλους δέκα πούπεριμένουν…«Ἐπειδή δέν ἔχετε τή δυνατότητα νά φυλάξετε τίς ὑποσχέσεις πού δίνετε,ἀποδεικνύεσθε ψεῦτες καί σκανδαλίζετε τούς ἀνθρώπους πού σᾶς ἐμπιστεύονται. Κιἄν σᾶς ἐνοχλεῖ ὁ λογισμός σας καί σᾶς λέει ὅτι ἔτσι χάνετε τόν πελάτη σας, μήν τόνἀκοῦτε αὐτόν τόν λογισμό, ἀλλά νά ἐπιρρίπτετε τήν ἐλπίδα σας στόν Θεό καίἘκεῖνος θά σᾶς στείλει ἄλλους πελάτες, ὅταν θά τούς ἔχετε ἀνάγκη». Βλέπετε;Πρακτικότατα πράγματα! Προσέχετε, ἀδελφοί μου, νά μήν μεταχειρίζεσθε τόν δόλοστίς ἐργασίες σας καί στίς τέχνες σας, γιατί ὁ Θεός ἀποστρέφεται καί ἀπεχθάνεται70

τόν δόλιο ἄνθρωπο, κατά τόν Δαβίδ, ὁ ὁποῖος λέει: «Ὅλους τούς ψεῦτες, Κύριε, τούςἐξόντωσες· αἱμοχαρεῖς καί ὕπουλους ὁ Κύριος τούς ἀπεχθάνεται».Τί εἶναι δολιότητα, πονηρία; Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος μερικά παραδείγματα.«Δολιότητα εἶναι τό νά βάζει λ.χ. ὁ γεωργός σιτάρι ἤ ἀλεύρι καλό καί καθαρό στόπάνω μέρος τοῦ σακιοῦ, γιά νά ἐξαπατήσει τούς ἀγοραστές, ἐνῶ στό κάτω μέρος ἔχειβάλει ἄμμο, ἄχυρα, κεχρί καί ἄλλα παρόμοια». Νοθεία… «Δολιότητα εἶναι τό νάστολίζει τά ὑποδεέστερα ὑφάσματα ὁ ὑφαντουργός καί τό νά στιλβώνει τά κακῆςποιότητας δέρματα ὁ ὑποδηματοποιός, γιά νά ξεγελάσει τούς ἀνθρώπους νά τάἀγοράσουν. Δολιότητα εἶναι τό νά ἔχει ὁ πραγματευτής καί ὁ ἔμπορος ζυγαριά δόλιακαί δύο λογιῶν μέτρα· μικρότερα ὅταν πουλάει καί μεγαλύτερα ὅταν ἀγοράζει.Δολιότητα εἶναι τό νά βάζετε ἐξωτερικά καί ἐπιφανειακά σέ κάθε πράγμα πούπρόκειται νά πουληθεῖ μόστρα καλή», καλή ἐπιφάνεια, βιτρίνα «καί μέσα τό πράγμανά μήν εἶναι καλό.Τό νά βρέχετε τό σιτάρι, γιά νά εἶναι πιό βαρύ στό ζύγι καί νά τό ἀνακατεύετε μέρύζι καί ἀλάτι». Κοιτάξτε μέχρι ποιές λεπτομέρειες λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος.«Δολιότητα εἶναι τό νά ἔχουν λ.χ. οἱ σαράφηδες (αὐτοί πού ἐξαργυρώνουννομίσματα, ἔχουν κάτι πολύ εὐαίσθητες ζυγαριές καί ζυγίζουν π.χ. τόν χρυσό)κρυμμένο μικρό μασοῦρι στό στόμα τους καί μ’ αὐτό νά φυσᾶνε τό ἕνα μέρος τῆςζυγαριᾶς, γιά νά βαρύνει, ὅταν ζυγίζουν τά νομίσματα, χωρίς νά τό ἀντιλαμβάνεται ὁνοικοκύρης πού εἶναι παρών» καί νά δίνουν ψεύτικο ἀποτέλεσμα.«Δολιότητα εἶναι τό νά ἀνακατεύουν οἱ οἰνοπῶλες, οἱ κάπηλοι καί οἱ μπακάληδες τόκρασί καί τό μέλι μέ τό νερό. Τό λάδι μέ τό κολοκύθι. Τό καθαρό κερί καί τόβούτυρο μέ τό ξύγγι. Καί γενικά σέ ὅλα τά εἴδη πού ἐμπορεύονται νά σμίγουν τάκαλά μέ τά κακά, τά ἀκριβά μέ τά τιποτένια» καί ὄχι μόνο τιποτένια ἀλλά καίἐπικίνδυνα. Ἔτσι γίνονται μεγάλες ζημιές καί μεγάλες καταστροφές καί τίποτα δένεὐλογεῖται ἀπ’ αὐτά. Μπορεῖ πρός στιγμήν νά κερδίσεις κάποια χρήματα ἀλλά μετάθά τό πληρώσεις πολύ ἀκριβά. Θυμᾶμαι, ὅταν εἴχαμε πάει στήν Μυτιλήνη, μᾶςδιηγήθηκε ἕνας ἀπό τούς ἀνθρώπους πῶς καταστράφηκε μιά ὁλόκληρη βιομηχανίαπού εἶχαν ἐκεῖ πολύ σπουδαία.. ἄν θυμᾶμαι καλά σαπουνιοῦ, τό ὁποῖο ἐξήγαγανμέχρι καί στό ἐξωτερικό καί στήν Ἰσπανία, παντοῦ.. πολύ καλῆς ποιότητας σαπούνια.Ὡσπου κάποια μέρα κάποιος δόλιος σκέφτηκε νά κάνει νοθεία καί ἔβαζε κάτι ἄλλομέσα. Ἀλλά αὐτό τό κάτι ἄλλο πού ἔβαζε, προξενοῦσε στούς ἀνθρώπους πούχρησιμοποιοῦσαν τό σαπούνι βλάβη στήν ὑγεία τους, ἐξανθήματα, ἐκζέματα…Ὁπότε καταλαβαίνετε… καταστράφηκαν! Ποιός θά τό ἀγοράσει μετά αὐτό τόσαπούνι; Βλέπετε ποῦ ὁδηγεῖ τό ψέμα, τό ἄνομο κέρδος;«Ἀλλά ποῦ μπορῶ ἐγώ νά ἀπαριθμήσω τίς τόσες καί τόσες δολιότητες πούμεταχειρίζεται ὁ κάθε ἐπαγγελματίας, γιά νά ξεγελάσει τόν ἄλλον; Οὔτε ὁ ἴδιος ὁδιάβολος δέν μπορεῖ νά ἐπινοήσει αὐτοῦ τοῦ εἴδους τίς δολιότητες. Τοῦτο μόνο θάπῶ σάν γενικό συμπέρασμα: Δολιότητα εἶναι κάθε ἐργασία ψευδής καί κάθε71

ὑποκριτική καί ψεύτικη συμπεριφορά πού μεταχειρίζονται οἱ κάθε εἴδουςἐπαγγελματίες γιά νά ξεγελάσουν τούς ἄλλους». Γι’ αὐτό νά εἴμαστε δίκαιοι,ἀκριβοδίκαιοι. Ἀκόμα-ἀκόμα ἄς χάνουμε καί λίγο… στό ζύγι καί στίς συναλλαγές,γιά νά μήν ἀδικοῦμε τόν ἄλλον. Νά προτιμᾶς νά ἀδικεῖσαι παρά νά ἀδικεῖς. Ὁ Θεόςπαραχωρεῖ νά παιδεύονται (νά παιδαγωγοῦνται) οἱ δόλιοι.Οἱ Χριστιανοί, οἱ μαθητές τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, «στοῦ Ὁποίου τό στόμα δέν βρέθηκεδόλος» πῶς μπορεῖ νά γίνονται οἱ ἴδιοι δόλιοι; «Ὤ ψυχή μου φρίξε γιά τήν ἁμαρτίααὐτή! Γι’ αὐτό εἶναι πρέπον αὐτούς» πού ψεύδονται εἴτε στό ἐπάγγελμα εἴτε στή ζωήτους γενικότερα καί ζοῦν ὑποκριτικά καί μιλοῦν λέγοντας ψέματα «νά τούς ὀνομάσειἀπατεῶνες, ὅπως ὀνομάζει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐκείνους τούς ἀπατεῶνες πούπαρίσταναν τούς ἀποστόλους, τούς ψευδοαποστόλους». Ἀκόμα καί μέσα στό χῶροτῆς Ἐκκλησίας συμβαίνουν αὐτά καί ἐνῶ ἐμφανίζεται ὁ ἄλλος ὡς ἀπόστολος εἶναιψευδαπόστολος. Πόσες πλάνες, πόσες αἱρέσεις κυκλοφοροῦν καί σήμερα, πού λένεἐδῶ εἶναι ὁ Χριστός… ἐκεῖ εἶναι ὁ Χριστός… Δέν εἶναι ὁ Χριστός. Εἶναιψευδαπόστολος. Πάρα πολλοί τέτοιοι ὑπάρχουν. Γι’ αὐτό ἀδελφοί μου πολύ – πολύνά προσέχουμε. Μακριά ἀπό τό ψεῦδος, μακριά ἀπό τή δολιότητα. «Ὅσοι δένχρησιμοποιοῦν τόν δόλο στίς συναλλαγές τους, θά συναριθμηθοῦν μέ τούςδίκαιους», θά ἔχουν πολύ μεγάλο μισθό ἀπό τόν Θεό.Ἄς σταματήσουμε ἐδῶ ἀδελφοί μου καί ἄς συνοψίσουμε: ποτέ ψέματα, οὔτε μέ τόννοῦ, γιά νά θυμηθοῦμε αὐτό πού εἶπε ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος. Νά μή φτιάχνουμεὑπόνοιες, νά μήν ἔχουμε ὑποψίες, νά μήν εἴμαστε καχύποπτοι – πού εἶναι τό ψέμαστόν νοῦ. Οὔτε μέ τήν γλῶσσα. Ποτέ ψέμα. Οὔτε στή ζωή, μέ ὑποκριτική ζωή. Ἔτσιθά ἔχουμε τήν ἀλήθεια, τόν Χριστό μας, πού εἶναι ἡ ὑποστατική Ἀλήθεια, θά ζοῦμεμέσα στήν ἀλήθεια, θά εἴμαστε ντυμένοι τήν ἀλήθεια καί τό φῶς καί θά χαιρόμαστετή ζωή μας κι αὐτή καί τήν αἰώνιο.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ. : ….. λέμε κάποια ψέματα, γιά νά ἀποφύγουμε κάποιες καταστάσεις…. Πῶςπρέπει νά πράξουμε;Ἀπ. : Εὐχαριστῶ γιά τήν ἐρώτηση. Χρειάζεται μία διάκριση. Δέν εἶσαι ὑποχρεωμένοςνά ἀπαντήσεις. Θά πεῖς: Σέ παρακαλῶ μή μέ ρωτᾶς αὐτά τά πράγματα. Ἤ δένἀπαντῶ, δέν μπορῶ νά σοῦ ἀπαντήσω. Ἤ νά ξεφύγεις μέ ἕναν ἄλλο τρόπο πλάγιο.Οὔτε νά πεῖς τήν ἀλήθεια, γιατί θά εἶναι ζημιογόνα, ἀλλά οὔτε νά πεῖς καί ψέματα.Θά σέ φωτίσει ὁ Θεός τί νά πεῖς. Ἐπιτέλους, δέν εἶσαι ὑποχρεωμένη ν’ ἀπαντήσεις,κάνε ὅτι δέν ἄκουσες. Πές κάτι ἄλλο. Ἄν ὑπάρχει αὐτή ἡ διάθεση, θά βοηθήσει ὁΘεός καί δέν θά ποῦμε οὔτε αὐτό πού θά εἶναι ζημιογόνο οὔτε ψέματα. Μέ κάποιοτρόπο θά ξεφύγουμε. Νά παρακαλᾶμε τόν Θεό βέβαια νά μᾶς γλιτώνει, ἀλλάπροσέξτε καί κάτι ἀκόμα: μπορεῖ νά τοῦ πεῖς πολύ ἁπλά: Γιατί ρωτᾶς; Ἄν ἔχειςκάποιο πρόβλημα, γιατί δέν πᾶς στόν ἴδιο νά συνδιαλαγεῖτε; Γιατί βάζεις ἐμένα στή72

μέση; Τί εἶμαι ἐγώ πληροφοριοδότης; Βαποράκι; Ὄχι, δέν θά παίξω αὐτόν τόν ρόλο.Γιά νά ρωτάει κάποιος ἔτσι, κάτι τρέχει. Δέν εἶναι ἐντάξει ἀπέναντι στήν ἄλλη/στόνἄλλον γιά τόν ὁποῖο σέ ρωτάει. Ἐσύ γιά νά βοηθήσεις τήν κατάσταση, πρέπει νά πεῖςσ’ αὐτόν πού ἔχεις ἀπέναντί σου: – Ἐσύ εἶσαι ἐντάξει; Ἡ ψυχή σου ἔχει εἰρήνη; Ἄνδέν ἔχει εἰρήνη, πρέπει νά πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς, πρέπει νά συνδιαλαγεῖς μέ τόνἀδελφό σου. Ἐσύ γιατί δέν μιλᾶς καί βάζεις ἐμένα σάν μεσάζοντα ἄς ποῦμε; Ἐσύ ἡἴδια νά πᾶς καί νά συνδιαλαγεῖς μέ τήν ἄλλη πού δέν μιλιέστε καί ἄφησέ με ἐμένα.Δηλαδή, πολλές φορές θέλουμε κι ἐμεῖς νά γίνουμε λίγο ἀρεστοί σ’ αὐτούς πού μᾶςβάζουν τέτοιες ἐρωτήσεις, γι’ αὐτό λέμε ψέματα. Νά μήν θέλουμε νά εἴμαστεἀρεστοί στούς ἀνθρώπους ἀλλά στόν Χριστό. Ἄν ἀγαπᾶς πραγματικά «ἀδελφή μουπνευματική τάδε, κοίταξε ἐγώ δέν θά σοῦ ἀπαντήσω σ’ αὐτή τήν ἐρώτηση ἀλλά θάσοῦ πῶ κάτι πού βλέπω σέ σένα καί θά σέ βοηθήσει νομίζω ἄν τό κάνεις». Καί θάτῆς πεῖς τό σωστό. «Νά πᾶς νά ἐξομολογηθεῖς. Ἀκόμα κι ἄν ἡ ἄλλη δέν σοῦ λέεικαλημέρα, ἐσύ νά τῆς λές καλημέρα, νά συγχωρέσεις κι ἔτσι θά βρεῖς τήν εἰρήνη».Καταλάβατε; Νά εἴμαστε ἔτσι ντόμπροι, ὅπως λέει ἁπλά ὁ λαός, καί νά μήνδιστάζουμε νά λέμε τήν ἀλήθεια στόν ἄλλον μέ ἀγάπη πάντοτε. Γιά νά τούςβοηθήσουμε. Ὄχι, νά λέμε νά μήν τόν πληγώσουμε κ.λ.π. Νά τοῦ τό πεῖς… Τότεἔχεις ἀγάπη.Νά σᾶς πῶ ἕνα περιστατικό. Ὁ π. Ἐπιφάνιος ὁ Θεοδωρόπουλος ἦταν ἕναςσπουδαῖος, σοφός Γέροντας, ἅγιος. Ἦταν καί γέροντας τοῦ Μητροπολίτου μας.Κάποτε ἕνας ἱερέας, συμβαίνει κι αὐτό δυστυχῶς, τόν φθόνησε. Τόν ζήλεψε καί γιάκάποια αἰτία δέν τοῦ ἔλεγε καλημέρα. Τοῦ ’κοψε τήν καλημέρα. Ὁ π. Ἐπιφάνιος τοῦἔλεγε καλημέρα. Ἐκεῖνος τίποτα, δέν μιλοῦσε. Κάποια μέρα ἦταν νά περάσουν ἕναγεφύρι. Ὁ ἕνας ἐρχόταν ἀπό τή μιά μεριά καί ὁ ἄλλος ἀπό τήν ἄλλη, ὁπότεἀναγκαστικά συναντήθηκαν πάνω στό γεφύρι. Δέν γινόταν νά πεῖ ὅτι δέν τόν εἶδε!Τοῦ λέει ‘καλημέρα σας, πάτερ’. Τίποτα ὁ ἄλλος… Ὁπότε ὁ π. Ἐπιφάνιος, ἐπειδήεἶχε ἀγάπη, στέλνει ἕνα μήνυμα (μέ κάποιον τρόπο), τοῦ λέει «πάτερ τάδε, νά ξέρειςὅτι ἄσχετα ἄν ἐσύ δέν μοῦ λές καλημέρα, ἐγώ θά σοῦ λέω καλημέρα. Καί θά σοῦ λέωπάντα καλημέρα. Καί νά ξέρεις καί τό ἑξῆς: ἄν καί ἐσύ δέν μοῦ λές καλημέρα, θάπᾶς στήν κόλαση». Ἔτσι ὠμά! Καί ἔτσι εἶναι!Δέν μπορεῖς νά μή λές καλημέρα στόν ἀδελφό σου. Ὅ,τι καί νά σοῦ ΄χει κάνει, ὅ,τι,ὅ,τι… ὀφείλεις νά τοῦ λές, ἄσχετα ἄν ἐκεῖνος δέν σοῦ λέει. Ὁπότε μετά ἄρχισε καίτοῦ ἔλεγε κι ἐκεῖνος καλημέρα! Καταλάβατε; Τόν βοήθησε. Δέν εἶπε, ἔ, τί νάκάνουμε τώρα… Ἤ νά πάει καί στόν πνευματικό νά πάρει εὐλογία νά μήν λέεικαλημέρα! Ὄχι! Θά λές καλημέρα κι ἄς μή σοῦ λέει ὁ ἄλλος. Λέω ἕνα παράδειγμα…Πολλές φορές δέν λέμε τήν ἀλήθεια, γιά νά γίνουμε ἀρεστοί. Παίρνει τηλέφωνο π.χ.κάποιος καί λέει ἡ μάνα στήν κόρη, γιά σήκωσέ το. Ποιός εἶναι; Ἄ, πές δέν εἶμαιἐδῶ… Τί εἶναι αὐτό; Ψέμα δέν εἶναι; Γιατί νά βάζεις τό κορίτσι σου νά πεῖ ψέματα;Ἄν δέν θέλεις νά μιλήσεις, νά πεῖ, δέν μπορεῖ τώρα ἡ μητέρα μου. Δέν μπορεῖ. Γιά73

ποιόν λόγο; Δέν εἴμαστε ὑποχρεωμένοι νά ποῦμε λόγο. Γιατί νά πεῖς λόγο; Τί λόγονά πῶ πάτερ; Νά μήν πεῖς λόγο. Γιατί νά πεῖς λόγο; Ἀλλά, γιατί θέλουμε νά βροῦμεἕναν λόγο; Γιά νά ἀρέσουμε! Ὄχι, νά μήν θέλεις νά ἀρέσεις. Νά εἶσαι εἰλικρινής, νάἔχεις τήν ἀλήθεια στό στόμα πάντοτε.Ἐρ. : ………………..Ἀπ. : Ὀφείλουμε νά μήν ἔχουμε ἀντιπαράθεση. Κι ἄν φτάσαμε νά ἔχουμεἀντιπαράθεση, ὀφείλουμε νά ποῦμε συγγνώμη. Ἀμέσως!Ἐρ. : Κι ἄν δέν φταῖς;Ἀπ. : Κι ἄν δέν φταῖς, πές το! Γιατί, γιά νά ἔρθεις σέ ἀντιπαράθεση καί νά ὀξυνθοῦντά πνεύματα, κάτι ἔκανες κι ἐσύ. Δέν μπορεῖ νά μήν φταῖς κι ἐσύ καθόλου… Καί τόγεγονός ὅτι στενοχωρήθηκε καί λυπήθηκε ὁ ἀδελφός.. Νά σᾶς πῶ ἕνα παράδειγμαπολύ ὡραῖο, πού λέει ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος. Βλέπεις, λέει, δυό ἀδελφούς σου νάτσακώνονται καί νά μήν θέλουν νά βάλουν μετάνοια, νά ποῦνε ὁ ἕνας στόν ἄλλον‘συγχώρησον’. Γιατί, ἄν πεῖ ὁ ἕνας συγγνώμη, σταματάει ὁ τσακωμός. Γιατίσυνεχίζεται ὁ τσακωμός καί μπορεῖ νά φτάσει καί μέχρι ξύλο καί μέχρι διαζύγιοκ.λ.π.; Γιατί δέν θέλει κανείς νά πεῖ συγγνώμη, νά παραδεχτεῖ ὅτι ἔσφαλλε. Τότε,λέει, νά πᾶς ἐσύ νά βάλεις μετάνοια καί νά πεῖς: ἀδελφοί συγχωρέστε με. Καλά, θάπεῖς, τί εἶναι αὐτό τό πράγμα;! Ἕνας τρίτος ἄσχετος περνάει καί νά πάει νά πεῖσυγγνώμη σ’ αὐτούς τούς δύο πού τσακώνονται; Ναί! Γιά νά σκάσει ὁ διάβολος, νάταπεινωθεῖ τό πονηρό πνεῦμα. Ἀπό τήν δική σου τήν ταπείνωση, φεύγει ὁ διάβολος.Γιατί, κοιτάξτε, ὅλοι εἴμαστε «ἀλλήλων μέλη» (Ρωμ. 12,5), εἴμαστε κομμάτια ὁ ἕναςτοῦ ἄλλου, εἴμαστε μέσα στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν, λοιπόν, ὁ ἀδελφός σουταράχτηκε μέ σένα… ἐντάξει, κι ἐσύ δέν εἶσαι ἀθώα περιστερά ἐπιτέλους… κάτιἔχεις κάνει κι ἐσύ… Κι ἄν νομίζεις ὅτι δέν ἔχεις κάνει τίποτα, πές του πάλι ἕνασυγγνώμη, δέν χάνεις τίποτα.Ἐγώ σᾶς λέω ὅτι ὅλοι ἔχουμε σφάλλει ὁ ἕνας στόν ἄλλον. Γιατί ἔχουμε σφάλλει;Γιατί ὅλοι ὀφείλουμε νά ἀγαπᾶμε ὁ ἕνας τόν ἄλλον μέ τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Τί θάπεῖ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ; Ἀγάπη μέχρι θανάτου. Ποιός ἀγαπάει ἔτσι τόν ἄλλον; Νάθυσιάσει τήν ζωή του γιά τόν ἄλλον; Ἀγαπᾶμε ἔτσι ὁ ἕνας τόν ἄλλον; Ὄχι. Ἄραὀφείλουμε νά ζητᾶμε συγγνώμη συνέχεια ὁ ἕνας ἀπό τόν ἄλλον. Λές τώρα δέν τῆςἔκανα τίποτα; Πῶς δέν ἔκανες…;Ὁ π. Ἰάκωβος ὁ Τσαλίκης, ἅγιος, σέ λίγο θά ἀνακηρυχτεῖ ἐπίσημα ἅγιος, ξέρετεπόσες φορές ἔλεγε συγγνώμη, συγχωρέστε με, συγγνώμη; Ὅλο ἔτσι ἔλεγε. Μιλοῦσεκαί ἔλεγε συγγνώμη, συγγνώμη, συνέχεια. Τό ἔλεγε ἔτσι ἀπό συνήθεια; Ὄχι, τόπίστευε. Ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Ὁ ταπεινός ἄνθρωπος νιώθει ὅτι ἔχει σφάλλει σέὅλους. Τί λέμε στά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας; «Γέγονα μολυσμός γῆς καί ἀέρος».74

Εἶμαι μόλυσμα. Μόνο πού κυκλοφορῶ στή γῆ, μολύνω τή γῆ, μολύνω τόν ἀέρα. Καίμετά λέμε πώς δέν φταίω σέ τίποτα; Πῶς δέν φταῖς;Ξέρετε οἱ λογισμοί πού κάνουμε πόσο ἐπηρεάζουν καί τούς ἄλλους; Ὄχι μόνο τόνἑαυτό μας. Οἱ κακοί λογισμοί, ὄχι οἱ κακές λέξεις καί τά ψέματα πού λέμε συνέχειακαί οἱ βρισιές καί ὁτιδήποτε ἄλλο ἄνομο, ἀλλά καί οἱ κακοί λογισμοί. Πόσο μπορεῖνά βλάψει τόν ἄλλον ἕνας φθονερός λογισμός, ἕνας λογισμός ζήλιας τί κακό μπορεῖνά κάνει στόν ἄλλον… ἐκπέμπει τό πονηρό πνεῦμα, τήν πονηρή ἐνέργεια, τήν κακήἐνέργεια. Τήν δαιμονική ἐνέργεια ἐκπέμπεις ἐκείνη τήν ὥρα. Καί μετά λές ἐγώ δένἔκανα τίποτα. Πῶς δέν ἔκανες, ὅταν φτιάχνεις κακούς λογισμούς γιά τόν ἄλλον;Ἀντιπαθεῖς, μισεῖς, ζηλεύεις, κρατᾶς κακία, δέν συγχωρεῖς κ.λ.π.Δέν ἔχω, λέει, τίποτα μέ τόν ἄλλον. Κακῶς πού δέν ἔχεις τίποτα. Ὀφείλεις νά ἔχεις.Τί; Ἀγάπη! Δέν ἔχω τίποτα… ἐννοεῖ ἐκδίκηση. Καί τό θεωρεῖ κατόρθωμα. Δέν εἶναικατόρθωμα νά μήν ἔχεις ἐκδίκηση. Κατόρθωμα εἶναι ν’ ἀγαπᾶς αὐτόν πού σοῦ ἔκανεκακό. Αὐτό λέει ὁ Χριστός «ν΄ ἀγαπᾶς τόν ἐχθρό σου». Δέν λέει νά μήν ἔχεις τίποτα.Ὀφείλεις νά ἔχεις ἀγάπη γιά τόν ἐχθρό σου. Βλέπετε πῶς σφάλλουμε; Εἴμαστε ὅλοιὑπεύθυνοι γιά τούς ἄλλους καί ὀφείλουμε πάντοτε νά ζητᾶμε συγγνώμη. Ὅτανλοιπόν βλέπεις τόν ἄλλον ἔξαλλο ἀπέναντί σου, δέν λές ἐγώ δέν ἔκανα τίποτα, ἄστοννά φωνάζει. Πές του συγγνώμη. Κι ἄς σοῦ λέει ὁ λογισμός ὅτι δέν τοῦ ἔκανες κάτιἄμεσα. Κάτι ἔχεις κάνει… Σίγουρα ἄν ψάξεις. Ἤδη εἴπαμε τόσα..Ὅταν ζοῦμε σωστά ἐκκλησιολογικά, ζοῦμε μέ ὅλους καί αὐτός εἶναι ὁ σκοπός τῆςἘκκλησίας, νά μποῦμε σ’ αὐτόν τόν τρόπο σκέψης. Ὄχι ἐγώ καί ὁ ἑαυτός μου.. ἄντεκαί ἡ γυναίκα μου καί τά παιδιά μου.. ἐγώ καί ἡ οἰκογένειά μου καί οἱ συγγενεῖςμου… Ἐγώ καί ὅλος ὁ κόσμος, ὅλο τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Γι’ αὐτό ὁ χριστιανόςγίνεται οἰκουμενικός ἄνθρωπος, παγκόσμιος ἄνθρωπος, πονάει γιά τόν καθένα καίγιά τόν ἄπιστο καί γιά αὐτούς πού εἶναι μέσα στό σκοτάδι τῆς εἰδωλολατρίας καί γιάτόν ἄθεο καί γιά τόν μασόνο καί γιά τόν Ἑβραῖο καί γιά τήν κτίση ὅλη πονάει καί γιάτά ζωύφια… γιά τά πάντα πονάει. Γίνεται εὐαίσθητος ἄνθρωπος, δέν θέλει νάβλαφτεῖ κανένας καί εἶναι ἕτοιμος νά ζητήσει συγγνώμη ἀπό ὅλους καί ἀπό ὅλα.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης75

Ἡ ἀφροσύνη τοῦ πλούτουὉ Κύριός μας στό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο στόν δέκατο ἔνατο στίχο στό ἕκτοκεφάλαιο γράφει: «Μή θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς», δηλαδή μήνθησαυρίζετε γιά τόν ἑαυτό σας θησαυρούς στή γῆ. Καί στή συνέχεια λέει: «ὅπου ὁσκόρος καί ἡ σαπίλα τούς καταστρέφουν καί ὅπου οἱ κλέπτες κάνουν διάρρηξη καίτούς κλέπτουν ἀλλά θησαυρίζετε γιά τόν ἑαυτό σας θησαυρούς στόν οὐρανό, ὅπουοὔτε σκόρος οὔτε σαπίλα τούς καταστρέφουν καί ὅπου οἱ κλέπτες δέν κάνουνδιάρρηξη καί δέν μποροῦν νά κλέψουν». Καί καταλήγει διότι, ὅπου εἶναι ὁ θησαυρόςσας, ἐκεῖ θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας, «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσταικαί ἡ καρδία ὑμῶν» (Ματθ. 6,19-21). Εἶναι ἀπό τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆςΚυριακῆς τῆς Τυρινῆς καί σκέφτηκα σήμερα νά ποῦμε ἀγαπητοί ἀδελφοί, νάἀναρωτηθοῦμε:– Ποῦ εἶναι ὁ θησαυρός μας καί ποιός εἶναι ὁ θησαυρός μας;Τί, δηλαδή, εἶναι αὐτό πού πραγματικά θεωροῦμε τό πιό πολύτιμο πράγμα; Ποιόεἶναι γιά μᾶς τό πιό πολύτιμο πράγμα; Γιατί, θά μοῦ πεῖτε, νά τό ἐξετάσουμε αὐτό;Διότι, λέει ὁ Κύριος, ἐκεῖ πού εἶναι αὐτό, τό πιό πολύτιμο πράγμα πού γιά σᾶς εἶναι ὁθησαυρός σας, ἐκεῖ, λέει, θά εἶναι καί ἡ καρδιά σας. Καί τό ἑπόμενο ἐρώτημα εἶναι:– Ἄραγε μπορεῖ νά εἶναι ἡ καρδιά μας ὁπουδήποτε;Ἐπιτρέπεται ἀπό τόν Θεό; Ἀρέσει στόν Θεό ἡ καρδιά μας νά εἶναι κάπου ἐκτός τοῦΘεοῦ; Στήν Ἁγία Γραφή, ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμα, θά δοῦμε ὅτι ὁ Κύριοςλέει καί μάλιστα μέ ἕναν, θά λέγαμε, ἀπαιτητικό τρόπο «υἱέ μου, δός μοι, σήνκαρδίαν» (Παροιμ. 23,26), παιδί μου δῶσε μου τήν καρδιά σου. Πού σημαίνει, ὅσοιεἴμαστε τοῦ Χριστοῦ καί θέλουμε νά λεγόμαστε μαθητές τοῦ Χριστοῦ καί παιδιά τοῦΘεοῦ, νά ὀνομάζομαστε χριστιανοί καί νά λέμε ὅτι ἀγαποῦμε τόν Χριστό, θά πρέπεινά τηροῦμε αὐτή τήν ἐντολή, ἡ καρδιά μας δηλαδή νά εἶναι δοσμένη στόν Χριστό.Ἄρα, θά πρέπει καί ὁ θησαυρός μας νά εἶναι ὁ Χριστός. Ἄν δέν εἶναι ὁ θησαυρός μαςὁ Χριστός καί εἶναι κάτι ἄλλο, ὁπότε καί ἡ καρδιά μας εἶναι κάπου ἀλλοῦ ἐκτός ἀπότόν Χριστό, καταλαβαίνουμε ὅτι δέν εἴμαστε τοῦ Χριστοῦ, δέν εἴμαστε χριστιανοί.Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος «σκέψου, ἀγαπητέ, ὅτι, ὅπως ὑπάρχει αὐτός ὁ αἰσθητόςμέγας κόσμος, πού ἀποτελεῖται ἀπό τά κτίσματα», ὅλα αὐτά τά ὡραῖα πού ἔχουμε, τήγῆ, τά ἀστέρια, τόν ἥλιο, ὅσα ὑπάρχουν πάνω στήν γῆ, μέσα στή θάλασσα καί στούςὠκεανούς, ὅλα αὐτά εἶναι ἕνας κόσμος, αἰσθητός κόσμος. Ἔτσι ὑπάρχει καί ἕναςἄλλος διεστραμμένος κόσμος «ἀποτελούμενος ἀπό ἁμαρτωλούς» καί στοιχεῖαἁμαρτωλά, «τοῦ ὁποίου τά -κύρια- στοιχεῖα εἶναι οἱ τρεῖς διεστραμμένοι ἔρωτες,τούς ὁποίους ἀναφέρει ὁ Θεολόγος Ἰωάννης· πρῶτον, ὁ ἔρωτας τῶν ἡδονῶν,δεύτερον, ὁ ἔρωτας τοῦ πλούτου, καί τρίτον, ὁ ἔρωτας τῆς δόξας· «Ὅσα εἶναι τοῦκόσμου, ἡ ἐπιθυμία τῆς σάρκας καί ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καί ἡ ἀλαζονεία τοῦβίου» (Α΄ Ἰω. 2,16). Ἡ ἐπιθυμία τῆς σάρκας: φιληδονία, ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν:76

φιλαργυρία, τό μάτι τό ἀχόρταγο, τό ἄπληστο καί ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου: ἡ φιλοδοξία,ἡ ἐπιθυμία νά ἔχουμε μία ἐπιφάνεια, ἕνα καλό ὄνομα στόν κόσμο, νά εἴμαστεὑπερήφανοι. «Αὐτός ὁ πονηρός κόσμος, εἶναι ὅλος ἐνάντιος στόν σκοπό τοῦ Θεοῦκαί ἐξουσιάζεται ἀπό τόν ἑωσφόρο (γι’ αὐτό καί λέγεται κοσμοκράτορας)». Δένκυριαρχεῖ ὁ ἑωσφόρος στόν κόσμο πού ἔφτιαξε ὁ Θεός, ἀλλά σ’ αὐτόν τόν πονηρόκόσμο πού βασιλεύουν τά τρία πάθη, οἱ τρεῖς αὐτοί ἔρωτες, τῆς δόξας, τοῦ πλούτουκαί τῶν ἡδονῶν.Τόν μεγάλο ἐχθρό -τόν ἑωσφόρο- τόν ὁποῖον ὁ σαρκωμένος Λόγος τοῦ Θεοῦ καίΠατέρα ἦλθε στήν γῆ γιά νά πολεμήσει. Γι΄ αὐτό καί λέει πάλι ἡ Γραφή ὅτι ὁΧριστός ἦλθε στή γῆ «γιά νά καταλύσει τά ἔργα τοῦ διαβόλου» (Α΄ Ἰω. 3,8). Ἔτσι,πῆρε ὁ Θεός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ τήν ἀνθρώπινη φύση καί στόν ἑαυτό Του, ὡςἄνθρωπος, μέ τήν ἀνθρώπινη φύση ὁ Χριστός μας ἀναδείχθηκε νικητής περίτρανοςτῶν τριῶν αὐτῶν πειρασμῶν πού ἔχουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, τῶν τριῶν αὐτῶνἄρρωστων ἐπιθυμιῶν, τῶν τριῶν ἐρώτων. Μέ τήν ὅλη Του στάση καί ζωή ὁ Χριστόςμας, μᾶς ἔδειξε ὅτι δέν πρέπει ν’ ἀγαπᾶμε οὔτε τήν ἀνάπαυση τῆς σάρκας οὔτε τίςἡδονές τίς σαρκικές οὔτε τόν πλοῦτο, ἀλλά ἀντίθετα τήν φτώχεια.Γι’ αὐτό καί μέ τήν διδασκαλία Του μᾶς εἶπε «μακάριοι οἱ πτωχοί» (Λουκ. 6,20). Ὄχιτῷ πνεύματι. Τό εἶπε κι αὐτό, ἀλλά στό κατά Λουκᾶν λέει οἱ πτωχοί, δηλαδή νάἐπιδιώκει κανείς νά εἶναι πτωχός. Γιά τόν ἔρωτα, ἐπίσης, τῆς δόξας μᾶς δίδαξε ὁΚύριος μέ τήν ὅλη Του ἀκενόδοξη ζωή νά φεύγουμε τήν δόξα τῶν ἀνθρώπων, τόνἔπαινο, τά μπράβο, τίς τιμές τίς ἀνθρώπινες. Καί ὅταν ἀκόμη ὁ Ἴδιος ἔκανε θαύματατρισμέγιστα(!), τούς ἔπαιρνε ἰδιαιτέρως καί τούς θεράπευε ἤ ἔλεγε στόν θεραπευμένονά μήν τό πεῖ σέ κανέναν. Ὁ Χριστός μας, λοιπόν, μᾶς δείχνει τόν δρόμο.Ἐπειδή τό θέμα μας εἶναι ἡ ἀφροσύνη τοῦ πλούτου, θά ἐπικεντρωθοῦμε πιό πολύ σ’αὐτή τήν ἄρρωστη ἐπιθυμία τοῦ πλούτου, ἡ ὁποία ὑπάρχει σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους.Ὑπάρχει κανένας ἄνθρωπος ἄραγε πού νά τοῦ δώσουν ἕνα τεράστιο χρηματικό ποσόκαί νά πεῖ, ὄχι δέν τό θέλω;.. Δέν ξέρω ἄν ὑπάρξει κανένας τέτοιος ἄνθρωπος…Μπορεῖ νά ὑπάρξει.. Ἀλλά, ἄραγε, ὑπάρχει κανένας ἄνθρωπος πού νά μήν θέλει νάγίνει πλούσιος καί, ἄν τοῦ δοθεῖ ἡ εὐκαιρία, νά πεῖ ὄχι δέν θέλω; Ἐγώ ἑκούσιαπαραμένω φτωχός καί θέλω νά μείνω φτωχός; Ὑπάρχει κανένας ἄνθρωπος πού νάπροτιμάει νά ζημιωθεῖ καί νά πάθει μεγάλη ζημιά οἰκονομική προκειμένου νάπαραβεῖ μιά ἐντολή τοῦ Θεοῦ; Ἤ προτιμάει νά παραβεῖ τήν ἐντολή καί νά μήνζημιωθεῖ οἰκονομικά; Δηλαδή τό τελικό ἔσχατο κριτήριο τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπουεἶναι ὁ Θεός ἤ εἶναι ἡ οἰκονομία ἤ εἶναι τά χρήματα ἤ εἶναι τό νά ζημιωθῶ ἤ νά μήζημιωθῶ; Φοβᾶμαι ὅτι αὐτό εἶναι…Ἄν ὁ καθένας μας ἀναρωτηθεῖ: Ποιός εἶναι ὁ θησαυρός μου; Μπορεῖ νά πεῖθεωρητικά ὅτι ἐγώ ἔχω τόν Χριστό, ἀλλά πολλές φορές στήν πράξη φαίνεται ὁθησαυρός μας εἶναι κάτι ἄλλο καί ὄχι ὁ Χριστός. Μπορεῖ νά εἶναι τά χρήματα,μπορεῖ νά εἶναι ἡ περιουσία, μπορεῖ νά εἶναι τά κτήματα, μπορεῖ νά εἶναι καί ἕνα77

ἁπλό ἀντικείμενο, μπορεῖ νά εἶναι καί ἕνα εὐτελές ἀντικείμενο, ἀλλά νά ἔχεικολλήσει ἡ καρδιά σ’ αὐτό.Κάποτε στό Ἅγιο Ὄρος, στήν Ἁγία Ἄννα, εἶχε γίνει ἕνας φόνος. Κάποιος εἶχε κλέψειἀπό ἕναν ἁγιογράφο ἕνα πινέλο καί τόσο ἐκεῖνος ὁ καημένος εἶχε προσκόλληση σ’αὐτό τό πινέλο πού παραφύλαξε καί σκότωσε τόν κλέφτη. Ἀπό τότε ἔβαλανἀστυνομία στήν Ἁγία Ἄννα. Εἶχε τόση προσκόλληση… ἡ καρδιά του ἦταν στόπινέλο! Μπορεῖ κανείς δηλαδή νά ἔχει δώσει τήν καρδιά του σέ κάτι πολύ φτηνό.Ἀλλά καί σέ κάτι πολύ μεγάλο, ὑλικό ὅμως, τό ὁποῖο πάλι εἶναι πολύ φτηνό.Ἐπιτέλους, τί εἶναι ὀ χρυσός, πού τόσο πολύ λατρεύουμε; Ἄν τό σκεφτεῖτε, τί εἶναι;Εἶναι μιά οὐσία πού ὑπάρχει μέσα στή γῆ, ὅπως ὑπάρχουν καί πολλές ἄλλες οὐσίες.Καί ἐμεῖς τῆς δίνουμε τόσο μεγάλη ἀξία! Ἀλλά οὐσιαστικά τί εἶναι; Χῶμα εἶναι. Ἕνατίποτα εἶναι.– Ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα νά φύγουμε ἀπ’ αὐτή τήν γῆ θά πάρουμε τά χρυσά μαζί μας ἤὁποιαδήποτε ἄλλη ὕλη; Ὁτιδήποτε ἀπό αὐτούς τούς θησαυρούς;Ὄχι, βέβαια. Ἦταν πρίν λίγα χρόνια στό Μεξικό κάποιος, ὁ ὁποῖος μάζευεχαρτονομίσματα. Ἦταν πολύ λάτρης καί τά ἔβαζε μέσα σέ σεντούκι καί τά ἄφηνεἐκεῖ. Κατάφερε νά μαζέψει ἕνα τεράστιο ποσό, 5 ἑκατομμύρια πέσο περίπου. Κάποιαμέρα ἄνοιξε τό σεντούκι του νά δεῖ τί γίνονται τά χρήματα… Τά εἶχε φάει ὅλα ὁσκόρος! Κόντεψε νά τρελαθεῖ… Ὁ θησαυρός του! Εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού λέει ὁΧριστός: «μήν θησαυρίζετε θησαυρούς πού τούς τρώει ὁ σκόρος», πού σήπονται,πού εἶναι μάταιοι, πού θά τούς ἀφήσεις ἐδῶ στή γῆ ἀναγκαστικά, πού κι ἄν δέν τούςἀφήσεις τώρα, θά τούς ἀφήσεις σίγουρα μετά ἀπό κάποια χρόνια, ὅταν θά φύγεις ἀπόαὐτόν τόν κόσμο.Τί λέει ἡ Ἐκκλησία μας; «Πάντα κόνις», ὅλα εἶναι σκόνη, «πάντα σκιά, πάντατέφρα» τά γήινα, «πάντα ὀνείρων ἀπατηλότερα». Τά ὄνειρα εἶναι ἀπατηλά,ἐξαπατοῦν. Καί αὐτά πού ὑπάρχουν ἐδῶ στή γῆ εἶναι ἀκόμα πιό ἀπατηλά. Κι ἀπ’ τάὄνειρα πιό ἀπατηλά. Ἐκεῖ πού νομίζεις ὅτι ἔχεις, ξαφνικά δέν ἔχεις τίποτα. Μιάἀπάτη… «Οὐ παραμένει ὁ πλοῦτος, οὐ συνοδεύει ἡ δόξα». Πεθαίνεις; Δέν συνοδεύειἡ δόξα. Φέρνουν μερικοί στεφάνια στίς κηδείες, γιά νά φανοῦν πιό πολύ αὐτοί, ὄχιγιά νά δοξάσουν τόν κεκοιμημένο… Μετά ἀπό λίγο ποιός τόν εἶδε, ποιός τόν ξέρει…«Οὐκ ἀκολουθεῖ ἡ ἡδονή». Οἱ ἀπολαύσεις ἐδῶ στή γῆ θά σέ ἀκολουθήσουν; Θά τίςἔχεις καί μετά; Τελειώσανε ὅλα. «Οὐδέ οἱ ἄσεμνοι καί ἐκνευριστικοί χοροί» καί ὅλεςοἱ ὑπόλοιπες διασκεδάσεις. Τίποτα ἀπό αὐτά τά φθαρτά καί τά γήινα δέν θά σέσυνοδεύσουν μετά τόν θάνατο. «Ματαιότης ματαιοτήτων τά πάντα ματαιότης»(Ἐκκλ. 1,2) τά γήινα, αὐτά πού εἶναι σκόνη.Ἑπομένως, αὐτός ὁ ἄνθρωπος πού ἀγαπάει αὐτά, τελικά εἶναι ἕνας ἄφρων, ἕναςἀνίατος, γιατί κολλάει σ’ αὐτά πού σέ λίγο θά τά ἀφήσει, σέ κάτι πού μπορεῖ νά τόνἀφήσει καί πρίν πεθάνει. Βλέπετε, ἔχουμε καί κάποιες -ἄς τό ποῦμε- προρρήσεις.«Θά κοιμηθεῖτε καί τό πρωί δέν θά ἔχετε τίποτε στήν τράπεζα», εἶχε πεῖ ἕνας78

γέροντας. Μπορεῖ νά γίνει καί αὔριο! Δύσκολο εἶναι; Τί ἔγινε πρίν λίγο καιρό στήνΚύπρο μέ τά capital controls… Εἶχαν καί δέν εἶχαν… Καί ἐδῶ στήν Ἑλλάδα τό ἴδιο.Κάποιοι κόντεψαν νά τρελαθοῦν. Εἶχαν καί τελικά δέν εἶχαν τίποτα. Ἡ τράπεζα τάἔχει, ἐσύ δέν τά ἔχεις. Ἐσύ τά παίρνεις μέ τό σταγονόμετρο, ὅσο ἀφήνουν. Καί ὅσοσ’ ἀφήνουν κι αὐτό… Μετά ἀπό λίγο μπορεῖ νά σοῦ ποῦνε: χρεοκοπήσαμε, δένὑπάρχει τίποτα, τά χρήματά σου ἀέρας, ἐξαφανίστηκαν! Τί θά κάνεις; Ἄν ἡ καρδιάσου εἶναι σ’ αὐτά, θά πάθεις καρδιακό ἐπεισόδιο κι ἀκόμα χειρότερα… γιατί θάνομίσεις ὅτι χάθηκαν τά πάντα! Τελείωσες! Ἡ ἐλπίδα σου, ὁ θεός σου πάει… πέθανε.Ὑπάρχει ἐλπίδα; Βέβαια. Αὐτό πού λέει ὁ Κύριος: νά θησαυρίζετε, ἀλλά θησαυρούςοὐράνιους. Κι αὐτά τά ὑλικά, τά γήινα πού σοῦ δίνει ὁ Θεός, ἄν σοῦ τά ἔδωσε, νά τάδώσεις στόν Θεό πάλι, γιατί τοῦ Θεοῦ εἶναι. Μέ ποιό δικαίωμα ἤ μέ ποιά λογική τάθεωρεῖς δικά σου; καί λές τά δικά μου. Ποιά δικά σου; Ἐσύ τά ἔφτιαξες; Ἐσύ τάδημιούργησες; Ὁ Θεός δέν τά ἔχει κάνει ὅλα; Δέν εἶναι τοῦ Θεοῦ τά πάντα; «ΤοῦΚυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς» (Ψαλμ. 23,1). Ἀπό ποῦ καί ὡς ποῦ εἶναι δικάσου; Καί τό χωράφι, τά δύο μέτρα πού σοῦ πῆρε ὁ γείτονας καί δέν τοῦ ἔχεις πεῖκαλημέρα τόσα χρόνια καί τόν πηγαίνεις στά δικαστήρια καί τόν κυνηγᾶς… Τόκατεπάτησε καί σέ ἀδίκησε. Καί λοιπόν, τί ἔγινε; Ἐσύ πόσους ἔχεις ἀδικήσει; Νάπεῖς θά τόν συγχωρέσω, γιά νά συγχωρεθῶ καί ἐγώ γιά τίς δικές μου ἁμαρτίες πούἔχω κάνει σέ ἄλλους, γιατί δέν ἀδικοῦμε μόνο ὅταν κλέβουμε. Μέ πολλούς τρόπουςἀδικοῦμε. Καί μέ ἕνα βλέμμα μπορεῖς νά ἀδικήσεις τόν ἄλλον. Καί μέ μιά σκληρήκατάκριση, νά κάνεις μεγάλη ζημιά στόν ἄλλον μέ τόν φθόνο καί τή ζήλια πούἐκπέμπεις. Ἀντί νά τό δεῖς σάν εὐκαιρία γιά νά συγχωρεθεῖς γιά τίς ἁμαρτίες σου, ἐσύκυνηγᾶς ἐκεῖνον πού νομίζεις ὅτι παίρνει τά δικά σου, πού δέν εἶναι δικά σου ἀλλάεἶναι τοῦ Θεοῦ.Ὁ πλούσιος, λοιπόν, εἶναι ἄφρων γιά πολλούς λόγους. Θά ποῦμε μερικούς λόγους,γιατί εἶναι ἄφρων, γιατί εἶναι ἀνόητος. Τόν πρῶτο λόγο τόν εἴπαμε, ὅτι θεωρεῖ δικάτου αὐτά πού δέν εἶναι δικά του ἀλλά εἶναι τοῦ Θεοῦ. Αὐτό εἶναι μιά ἀλογία, μιάπαραλογία, εἶναι ἕνα ψέμα -καί ἄν θέλετε- εἶναι καί μιά κλοπή. Κλέβεις τόν Θεό.Πῶς λές ὅτι εἶναι δικά σου αὐτά πού ἀνήκουν στόν Θεό; Δέν εἶναι μία ἰδιοποίησιςξένου πλούτου; Δέν λέγεται κλοπή αὐτό; Ἔτσι λέγεται… Ὅταν παίρνεις ἕνα χωράφιπού ἀνήκει σέ ἕναν ἄλλον, στά ἀνθρώπινα, αὐτό πῶς λέγεται; Κλοπή λέγεται, ὅτανκαταπατεῖς τόν ξένο τόπο. Μά, ὅλος ὁ τόπος εἶναι τοῦ Θεοῦ! Μέ ποιό δικαίωμα ἐσύλές ὅτι εἶναι δικό μου; Τά μικρά παιδάκια δέν καταλαβαίνουν αὐτό τό πράγμα, δικόμου καί ξένο, μέτα μπαίνει αὐτή ἡ ἰδέα τῆς ἰδιοκτησίας.Τό «ἐμόν καί τό σόν αὐτό τό ψυχρόν ρῆμα», λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, πού μᾶς χωρίζειτόσο πολύ. Ἐνῶ, βλέπετε, ὅταν οἱ ἄνθρωποι ζοῦνε σωστά τό Εὐαγγέλιο, παύει αὐτό,τό ἐμόν καί τό σόν, δέν ὑπάρχει τό δικό μου καί τό δικό σου. Πάρτε παράδειγμα τούςπρώτους χριστιανούς πού ζοῦσαν τό Εὐαγγέλιο στήν πληρότητά του, τούς ἁγίουςἈποστόλους καί τούς διαδόχους τους. Δέν ὑπῆρχε ἰδιοκτησία. Ὄχι ὅτι ὑπῆρχε τόκομμουνιστικό σύστημα πού ἀνάγκαζε τούς ἀνθρώπους νά δίνουν τήν περιουσία79

τους στό κοινό ταμεῖο, ἀλλά οἱ ἴδιοι, ἐπειδή εἶχαν ἀγάπη, εἶχαν καί κοινοκτημοσύνηκαί ἀκτημοσύνη καί ὅ,τι εἶχαν τό ἔθεταν στό κοινό ταμεῖο. Ἔτσι καί σήμερα σ’ ἕνακοινόβιο, σ’ ἕνα σπίτι πού λειτουργεῖ σωστά, δέν ὑπάρχει τό δικό μου καί τό δικόσου, ὅλα εἶναι κοινά.Μία, λοιπόν, πρώτη ἀφροσύνη εἶναι αὐτή: νά θεωρεῖς δικά σου αὐτά πού δέν εἶναιδικά σου, ἀλλά εἶναι τοῦ Θεοῦ. Μία ἄλλη ἀφροσύνη πού ἔχει ὁ πλούσιος εἶναι ὅτιδίνει τήν καρδιά του σέ κάτι πού δέν ἀξίζει νά δώσει, σέ κάτι πού δέν εἶναι ἱκανό νάτόν στηρίξει σέ τίποτε, σέ κάτι πού δέν δίνει χαρά καί εὐτυχία, ὅπως ἐκεῖνος νομίζει.Στό ὑποσυνείδητο τῶν ἀπίστων ἀνθρώπων ὑπάρχει αὐτή ἡ ἰδέα: ἅμα γίνεις πλούσιος,γίνεσαι εὐτυχισμένος. Μεγάλη ἀπάτη… πολύ μεγάλη ἀπάτη! Πάρτε τούς πλούσιουςνά δεῖτε πόσοι εἶναι εὐτυχισμένοι; Κανένας. Ζοῦνε μέσα σέ μιά μεγάλη ἀγωνία, σ’ἕνα μεγάλο ἄγχος. Διάβαζα γιά τήν κόρη τοῦ Ὠνάση τοῦ ἐφοπλιστή, ἡ ὁποίαὁμολόγησε ὅτι: «οὔτε μιά μέρα στήν ζωή μου πέρασα εὐτυχισμένη, οὔτε μίαμέρα…» Καλά, δέν τά βλέπουμε αὐτά; Κι ὅμως, ὅλοι λίγο-πολύ θέλουμε νά γίνουμεπλούσιοι.Ὁ Κύριος μᾶς εἶπε αὐτή τήν παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου, γιά νά μᾶς διδάξει νάμήν κολλάει ἡ καρδιά μας σέ κάτι πού δέν ἀξίζει, σέ κάτι πού εἶναι ἄχυρα καί στάχτηκαί κόνις. Βλέπουμε σ’ αὐτή τήν παραβολή πού λέει ὅτι «εὐφόρησεν ἡ χώρα τοῦπλουσίου αὐτοῦ» (Λουκ. 12,16-21). Δηλαδή, ἔδωσε μεγάλη καρποφορία ὁ Θεός. Καίτότε ὁ πλούσιος τί ἔκανε; Ἐπειδή, ἀκριβῶς, ἦταν κολλημένος στά ἀγαθά του, στάγεννήματά του, μπῆκε σέ ἕνα πολύ μεγάλο ἄγχος. Τί ἄγχος; Διαχείρισης. Πῶς θά τάδιαχειριστῶ αὐτά; Πῶς θά τά φυλάξω; Μή τυχόν καί μοῦ πάρει κανείς τίποτε! Γιατίεἶναι ὅλα δικά μου… Βλέπετε; Ἡ προσκόλληση τῆς καρδιᾶς. Πῶς θά φυλάξει, ποῦθά μαζέψει ὅλα αὐτά καί ποῦ θά τά βάλει.Λέει ἕνας Ἅγιος Σέρβος, ὁ Ἅγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, «ἀντί νά θυμηθεῖ τόνΔοτήρα κάθε ἀγαθοῦ, ἀρχικά σκέφτηκε ποῦ νά μαζέψει καί νά φυλάξει τ’ ἀγαθά του,ὅπως ὁ κλέφτης πού βρίσκει μιά τσάντα μέ χρήματα στόν δρόμο καί δέν τόνἀπασχολεῖ σέ ποιόν ἀνήκουν αὐτά, ποιός τά ’χασε», νά τόν περιμένω, πόση ἀγωνίαθά ἔχει τώρα.. νά ψάξω νά τόν βρῶ, νά τόν βοηθήσω, νά τοῦ τά δώσω, «ἀλλά πρώτησκέψη του εἶναι ποῦ νά τά κρύψει». Μήν τυχόν καί γυρίσει ὁ ἰδιοκτήτης καί τά πάρειπίσω. «Ὁ πλούσιος αὐτός ἄνθρωπος στήν πραγματικότητα εἶναι ἕνας κλέφτης.Δέν μπορεῖ νά ἰσχυριστεῖ πώς ὅλα αὐτά τά ἀγαθά βγῆκαν ἀπό δικούς του κόπους».– Τί ἔκανε αὐτός καί εὐφόρησεν ἡ χώρα;Ὅ,τι ἔκανε κάθε χρονιά. Κι ὅμως μιά χρονιά ἦρθαν πολύ περισσότερα. Δικό τουκατόρθωμα ἦταν; Ὄχι, ἦταν δῶρο τοῦ Θεοῦ. «Δέν εἶχε κάνει ἀπολύτως τίποτα. Δένμποροῦσε νά κάνει τίποτα γιά τόν ἥλιο, τήν βροχή, τούς ἀνέμους καί τή γῆ». Ἄλλοςτά κανονίζει αὐτά… Αὐτά κανονίζονται ἀπό τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, δέν ἦταν δικό τουκατόρθωμα. «Στά μάτια τῶν ἀνθρώπων φαίνεται ἀγνώμων -τό λιγότερο, ἀχάριστος-ἐκεῖνος πού δέχεται δῶρο ἀπό ἕναν ἄλλο καί δέν λέει «εὐχαριστῶ» οὔτε καί δίνει80

κάποια προσοχή στόν δωρητή, ἀλλά βιάζεται νά κρύψει τό δῶρο σέ ἀσφαλές μέρος.Ὁ πλούσιος, ὅμως, δέν ἔκανε οὔτε μιά σκέψη νά εὐχαριστήσει τόν Θεό». Ἕναςφτωχός ζητιάνος πολλές φορές καί μέ ἕνα κομμάτι ψωμί πού θά τοῦ δώσεις, θά σέεὐχαριστήσει. Ὁ πλούσιος «οὔτε ἕνα μικρό χαμόγελο χαρᾶς δέν εἶχε στά χείλη του,οὔτε μιά διάθεση εὐχαριστίας καί δοξολογίας στόν Θεό γιά τήν τόσο πλούσια σοδειά.«Ἀντί γιά προσευχή εὐχαριστίας καί δοξολογίας στόν Θεό καί καρδιακή χαρά,ἄρχισε ἀμέσως -νά ἀγχώνεται- ν’ ἀνησυχεῖ, νά σκέφτεται πῶς θά μαζέψει τόσαἀγαθά καί νά τά διαχειριστεῖ μέ τέτοιο τρόπο, ὥστε νά μή μείνει πίσω οὔτε ἕνα σπυρίγιά τά πουλιά ἤ γιά τούς φτωχούς… ὅλα εἶναι δικά μου… τίποτε μήν πέσει στά χέριατῶν φτωχῶν.«Καί εἶπε· αὐτό θά κάνω· θά γκρεμίσω τίς ἀποθῆκες, θά χτίσω μεγαλύτερες καί ἐκεῖθά συγκεντρώσω τά γεννήματά μου καί τά ἀγαθά μου» (Λουκ. 12,18). Προσέξτε, σέτί μεγάλους κόπους προβαίνει ἕνας ἀσυλλόγιστος άνθρωπος!». Ὁ ἄφρων! Τά εἶχεἀνάγκη; Καμιά ἀνάγκη δέν τά εἶχε. Ἦταν ἤδη αὐτάρκης καί παραπάνω ἀπόαὐτάρκης. Κι ὅμως, μπαίνει σέ λεπτομερή, κοπιώδη προσπάθεια, πού δέν χρειάζεται.Δέν εἶναι ἀνοησία αὐτό; Δέν εἶναι ἀφροσύνη; Τί θέλει ὁ ἄνθρωπος γιά νά ζήσει; Ἕναπιάτο φαγητό, ἄντε νά τρώει πρωί-μεσημέρι-βράδυ, ἕνα σπιτάκι καί κάποια ἐλάχισταἐνδύματα. «Ἀντί νά προσπαθήσει νά φονεύσει τόν παλαιό ἄνθρωπο μέσα του -τάπάθη καί τίς ἐπιθυμίες- καί ν’ ἀναστήσει τόν νέο ἄνθρωπο -τόν κατά Χριστόν-,ἐξαντλεῖ ὅλες του τίς προσπάθειες στό νά γκρεμίσει τίς παλιές ἀποθῆκες» καί ὄχι τόνπαλαιό ἄνθρωπο καί «νά χτίσει καινούργιες.Ἔτσι οἱ σιταποθῆκες του ἀπό χρόνο σέ χρόνο αὐξάνονται ἤ μεγεθύνονται, ἐνῶ ἡψυχή του ὁλοένα στενεύει καί παλιώνει κι οἱ παλιοί καρποί του σαπίζουν, ὅπως κι ἡψυχή του. Γύρω του σωρεύεται τό μίσος κι ἐναντίον του ἐκτοξεύονται κατάρες. Οἱφτωχοί θά βλέπουν μέ φθόνο τά πλούτη του». Αὐτό δέν γίνεται; Οἱ φτωχοί, πούθέλουν νά γίνουν πλούσιοι, φθονοῦν καί μισοῦν τούς πλούσιους. Κάνουνἐπαναστάσεις, αἱματηρές πολλές φορές, καί ἀπολαμβάνουν καί οἱ πλούσιοι μιάμεγάλη ἐχθρότητα ἀπό τούς φτωχούς. «Οἱ πεινασμένοι θά καταριοῦνται τήσκληρότητα, τήν φιλαυτία καί τήν ἰδιοτέλειά του. Ἔτσι τά πλούτη του φέρνουν τήνκαταστροφή τόσο στόν ἴδιο ὅσο καί στούς ἀνθρώπους πού ζοῦν κοντά του», γιατίἕνας πού συσσωρεύει πλοῦτο, ἀδικεῖ καί τούς ἄλλους καί ἀφαιρεῖ καί ἀπό τούςἄλλους. Λέει ὁ Μέγας Βασίλειος ὅτι «αὐτό πού σοῦ περισσεύει δέν εἶναι δικό σου,εἶναι τοῦ φτωχοῦ». Τό ἔχεις κλέψει. Πρέπει νά τοῦ τό δώσεις, ἄν θέλεις νά εἶσαισωστός διαχειριστής τοῦ πλούτου τοῦ Θεοῦ. Γιατί τίποτα δέν εἶναι δικό σου, ὁ Θεόςτά ἔδωσε ὅλα αὐτά σέ ἐσένα γιά νά τά διαχειριστεῖς καί ὄχι νά τά καρπωθεῖς ὡς δικάσου καί νά τά ἀπολαύσεις μόνο ἐσύ.«Ἡ ψυχή του θά χαθεῖ ἀπό τή σκληροκαρδία καί τήν φιλαυτία του. Οἱ ψυχές τῶνἄλλων θά βλαφτοῦν ἀπό τόν φθόνο καί τίς κατάρες». Βλέπετε πόσα κακά γίνονται;«Βλέπετε πῶς χρησιμοποιεῖ τά δῶρα τοῦ Θεοῦ ἕνας ἄνθρωπος χωρίς ἐπίγνωση, τόσογιά τή δική του ὅσο καί γιά τῶν ἄλλων τήν ἀπώλεια. Ὁ Θεός τοῦ ἔδωσε τά πλούτη,81

γιά νά βοηθήσουν στή σωτηρία τόσο τή δική του ὅσο καί τῶν ἄλλων, ἐκεῖνος ὄμωςτά χρησιμοποίησε γιά κατάρα, γιά τό κακό τό δικό του, μά καί τῶν ἄλλων».«Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συμβουλεύει ὅλους ἐκείνους πού εἶναι πρόθυμοινά δεχτοῦν συμβουλή: «Ἔφαγες μέχρι κορεσμοῦ;». Δηλαδή, ἔφαγες καί χόρτασες;«Θυμήσου τούς πεινασμένους. Ἱκανοποίησες τή δίψα σου;». Ξεδίψασες; «Θυμήσουτούς διψασμένους. Ζεσταίνεσαι καλά; Θυμήσου αὐτούς πού κρυώνουν. Ζεῖς σ’ ἕναπλούσια ἐπιπλωμένο σπίτι; Βάλε μέσα καί τούς ἄστεγους. Ἔνιωσες εὐτυχισμένος σέμιά γιορτή; Προσπάθησε νά χαροποιήσεις τούς λυπημένους καί τούς θλιμμένους. Σέτιμοῦν ὡς ἄνθρωπο πλούσιο; Προσπάθησε νά ἐπισκεφτεῖς καί ν’ ἀνακουφίσεις τούςἐνδεεῖς», τούς φτωχούς. «Εἶσαι εὐχαριστημένος ἀπό τόν προϊστάμενό σου;». Σοῦφέρεται ὄμορφα; «Κάνε καί τούς ὑφισταμένους σου χαρούμενους. Ἄν εἶσαισπλαχνικός κι εὐγενικός μαζί τους, θά βρεῖς ἔλεος κι εὐσπλαχνία, ὅταν ἡ ψυχή σουἀναχωρήσει ἀπό τό σῶμα σου».«Δύο μεγάλοι ἀσκητές στήν ἔρημο τῆς Αἰγύπτου προσευχήθηκαν στόν Θεό νά τούςἀποκαλύψει ἄν ὑπάρχει ἄνθρωπος στόν κόσμο πού νά ὑπηρετεῖ τόν Θεό καλύτεραἀπ’ αὐτούς». Ἴσως τούς πείραξε λίγο ἡ κενοδοξία. «Καί τούς ἀποκαλύφτηκε τό ἑξῆς:Δέχτηκαν τήν ἐντολή νά πᾶνε σ’ ἕνα συγκεκριμένο μέρος καί σ’ ἕνα συγκεκριμένοἄνθρωπο, γιά νά βροῦν ἀπάντηση στό ἐρώτημά τους», ἄν ὑπάρχει κάποιος πού νάλατρεύει τόν Θεό καλύτερα ἀπό αὐτούς, πού ἦταν μεγάλοι ἀσκητές καί εἶχαν δοθεῖστήν ἄσκηση, τήν ἀγρυπνία, τήν νηστεία καί τήν προσευχή. «Πῆγαν στόν τόπο πούτούς ἀποκαλύφτηκε καί βρῆκαν ἕναν ἁπλοϊκό ἄνθρωπο πού τόν ἔλεγαν Εὐχάριστο.Ἦταν κτηνοτρόφος. Οἱ ἀσκητές δέν βρῆκαν τίποτα ἀξιόλογο στόν ἄνθρωπο αὐτό,ἀλλά τόν ρώτησαν πῶς προσπαθοῦσε νά τηρήσει τό θέλημα τοῦ Θεοῦ». Τί ἔκανε;Γιατί, γιά νά μᾶς στείλει ἐδῶ τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν ἔκανε λάθος. «Ὁ Εὐχάριστοςδίστασε ἀρκετά κι ὑστέρα τούς εἶπε πώς μοίραζε ὅσα κέρδιζε ἀπό τά ζωντανά του σέτρία μερίδια: Τό ἕνα μερίδιο τό ἔδινε στούς φτωχούς καί τούς ἄπορους, ἄλλο ἕνα γιάνά περιποιεῖται τούς ξένους καί τό τρίτο τό κρατοῦσε γιά τόν ἑαυτό του καί τή σεμνήσύζυγό του. Οἱ ἀσκητές τ’ ἄκουσαν αὐτά, εὐχαρίστησαν τόν εὐργέτη τους καίγύρισαν στά κελιά τους».Τί βλέπουμε ἀπό αὐτό τό παράδειγμα; «Πώς ὁ Θεός λογαριάζει μεγαλύτερη ἀρετήτήν ἐλεημοσύνη καί τή φιλανθρωπία ἀπό τόν αὐστηρό ἀσκητισμό». Πόσο μεγάληἀρετή εἶναι ἡ ἀγαθότητα, ἡ ἀγάπη, ἡ ἐλεημοσύνη! «Ὁ ἄπληστος πλούσιος τῆςπαραβολῆς μας δέν σκεφτόταν καθόλου τόν Θεό, τήν ψυχή του ἤ τήν φιλανθρωπία.Μοναδική του σκέψη ἦταν νά ἐπεκτείνει τίς σιταποθῆκες του, γιά νά στοιβάσει μέσαὅλα τά γεννήματα ἀπό τούς ἀγρούς του. Καί τί θά γίνει ὅταν θά ‘χει κάνει ὅλ’ αὐτά;Ἄς ἀκούσουμε τόν ἴδιο: «Καί ἐρῶ τῇ ψυχῇ μου», ὅταν καταφέρει καί τά μαζέψει ὅλακαί δέν χαθεῖ οὔτε σπυρί. «Ψυχή, ἔχεις πολλά ἀγαθά κείμενα εἰς ἔτη πολλά·ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου» (Λουκ. 12,19). Ψυχή ἔχεις πολλά ἀγαθά, νά τρῶς,νά πίνεις, νά χαίρεσαι. Στήν ψυχή του τά λέει! Ἀφροσύνη! «Μπορεῖ ἡ ψυχή νά φάειἤ νά πιεῖ; Τό σῶμα καταναλώνει τή σοδειά του, ὄχι ἡ ψυχή.82

Ὁ πλούσιος ἄνθρωπος, ὅταν μιλάει γιά τήν ψυχή του, ἐννοεῖ τό σῶμα του». Ἡ ψυχήδηλαδή ἔχει σαρκοποιηθεῖ, ἔχει χαθεῖ, ἔχει ταυτιστεῖ μέ τό σῶμα καί θεωρεῖἀπόλαυση τῆς ψυχῆς τίς ἀπολαύσεις τοῦ σώματος. «Ἡ ψυχή ἔγινε ἕνα μαζί του, ὁπλούσιος ξέχασε ὡς καί τ’ ὄνομά της. Δέν μπορεῖ νά βρεθεῖ καλλίτερη ἔκφραση γιάτόν καταστροφικό θρίαμβο τοῦ σώματος κατά τῆς ψυχῆς». Ἐνῶ μιλάει στό σῶματου, τό ὀνομάζει ψυχή.Ἔχει χάσει καί τό ὄνομα ἀκόμα. «Φανταστεῖτε ἕνα ἀρνί παγιδευμένο στή φωλιά ἑνόςσκύλου». Ἕνας σκύλος ἔπιασε ἕνα ἀρνί καί τό ἔχει μέσα στή φωλιά του καί εἶναι«ξεχασμένο μέσα ἐκεῖ. Ὁ σκύλος γυρίζει καί φέρνει στή φωλιά τροφή γιά τόν ἴδιο.Ὅταν γεμίσει τή φωλιά του μέ σάπια κρέατα καί κόκκαλα, φωνάζει τό πεινασμένοἀρνί: «Τώρα, ἀγαπητό μου ἀρνί, φάγε, πίε, εὐφραίνου. Ἔχουμε φαγητό γιά πολλέςμέρες». Καταλαβαίνετε τήν ἀλληγορία; Αὐτό κάνει ὁ πλούσιος. Τό ἀρνί εἶναι ἡ ψυχήκαί ὁ πλούσιος προσπαθεῖ νά χορτάσει τήν ψυχή, ὅπως ὁ σκύλος τό ἀρνί, μέ κάτι πούδέν τρώει… «Κι ὑστέρα πέφτει στό φαγητό καί τρώει, ἐνῶ τό ἀρνί -φυσικά- θά μείνεινηστικό», ἡ ψυχή. Δέν μπορεῖ νά χορτάσει. Δέν τρώει ἀπό αὐτά! Οὔτε χρήματατρώει, οὔτε καρπούς, οὔτε τίποτα ὑλικό. Καί ὄχι μόνο θά μείνει νηστικό τό ἀρνί,ἀλλά «θά πεθάνει ἀπό τήν πείνα. Μέ τόν ἴδιο τρόπο συμπεριφέρεται στήν ψυχή του ὁπλούσιος, ὅπως καί ὁ σκύλος στό πεινασμένο ἀρνί». Δέν εἶναι αὐτό μιά ἀφροσύνη;Δέν εἶναι αὐτό μιά τρέλα; Νά προσπαθεῖς νά χορτάσεις τήν ψυχή μέ κάτι πού δέντρώει; Γι’ αὐτό εἶπε ὁ Κύριος «οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπί παντίρήματι ἐκπορευομένῳ διά στόματος Θεοῦ» (Ματθ. 4,4). Δέν μπορεῖ νά ζήσει ὁἄνθρωπος μόνο μέ ψωμί, γιατί εἶναι διφυής, ἔχει καί σῶμα, ἔχει καί ψυχή. Τό σῶμαθέλει ψωμί, ἡ ψυχή δέν θέλει ψωμί. Ἄλλο πράγμα θέλει ἡ ψυχή γιά νά χορτάσει. Τίτῆς λές: χόρτασε ψυχή μου καί τῆς δίνεις λεφτά; Τί νά τά κάνει τά λεφτά ἡ ψυχή; Δένεἶναι ἀφροσύνη αὐτό; Γιατί ἀδικεῖς ἔτσι τήν ψυχή σου;«Ἡ ψυχή δέν τρέφεται μέ φθαρτή τροφή, αὐτός ὅμως τέτοια τροφή τῆς προσφέρει. Ἡψυχή νοσταλγεῖ τήν οὐράνια πατρίδα της». Γι’ αὐτό βλέπετε καί οἱ ἄνθρωποι σήμερατό νιώθουν, δέν πᾶμε καλά.. κάτι μᾶς λείπει… τί μᾶς λείπει; Νά τί σᾶς λείπει! Ἡοὐράνια τροφή μᾶς λείπει. Ἔχουμε ἀφήσει τήν ψυχή μας νηστική καίἀποθνήσκουσα, γιά νά μήν πῶ ἤδη πεθαμένη. «Ἐκεῖ -στήν οὐράνια πατρίδα πούνοσταλγεῖ ἡ ψυχή- βρίσκονται οἱ σιταποθῆκες οἱ οὐράνιες καί ἡ πηγή τῆς ζωῆς.Αὐτός ὅμως», ὁ ἄφρων πλούσιος, ὁ ἄφρων φιλάργυρος, ὁ ἄφρων ὑλιστής τοῦ αἰῶνοςτούτου τοῦ ἀπατεῶνος «τήν καρφώνει στή γῆ. Ὁρκίζεται πώς θά τήν κρατήσει ἔτσικαρφωμένη γιά πολλά χρόνια». Μή μιλᾶς καθόλου λέει, αὐτά εἶναι, αὐτά ἔχεις, ἔτσιεἶναι. Σε λα βι (C’ est la vie), πού λένε καί οἱ ξένοι. Αὐτή εἶναι ἡ ζωή, δέν ἔχει τίποταἄλλο. Προσπάθησε νά χορτάσεις μ’ αὐτά, μέ τά ξυλοκέρατα κι ἅμα σ’ ἀρέσει..Τρομερό πράγμα…«Ἡ ψυχή εὐφραίνεται μόνο κοντά στόν Θεό. Ἐκεῖνος, ὅμως, δέν προφέρει ποτέ τ’ὄνομα τοῦ Θεοῦ μέ τά χείλη του» καί οὔτε ἀνέχεται νά τό ἀκούει, ἄν πάει νά τό πεῖ ὁδιπλανός του. Τόν φιμώνει, μή μιλᾶς γιά Θεό. «Ἡ ψυχή τρέφεται μέ ἀγάπη κι83

εὐσπλαχνία. Σ’ αὐτόν ὅμως δέν ἔτυχε ποτέ νά χρησιμοποιήσει τά πλούτη του, γιά νάδείξει ἀγάπη κι ἔλεος στούς φτωχούς, στούς ἄπορους καί τούς ἀνάπηρους πούβρίσκονταν στή γειτονιά του. Ἡ ψυχή ἐπιθυμεῖ ἁγνή ἀγάπη, οὐράνια. Ἐκεῖνος,ὅμως , ρίχνει λάδι στό καμίνι τῶν παθῶν του, λιβανίζει τήν ψυχή του μέ τό δύσοσμοἄρωμα πού αὐτά παράγουν» καί ζεῖ μέσα στίς ἀναθυμιάσεις τῶν παθῶν, τῆς σάρκας,τῆς φιλαργυρίας καί τῆς φιλοδοξίας. «Ἡ ψυχή ἀναζητᾶ τόν στολισμό της, δηλαδήἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότητα, ἀγαθοσύνη, πίστη, πραότητα,ἐγκράτεια (πρβλ. Γαλ. 5,22-23)». Αὐτά εἶναι τά στολίδια τῆς ψυχῆς. «Ἐκεῖνος ὅμωςτή φορτώνει μέ μέθη, λαιμαργία, μοιχεία καί ματαιότητα», μέ σαρκικότητα καί μέδιαστροφές. «Πῶς θά μποροῦσε νά μήν πεθάνει ἕνα χορτοφάγο ἀρνί, ὅταν ἔχει γιάσυντροφιά ἕνα σαρκοβόρο σκυλί; Πῶς μπορεῖ νά ζήσει ἡ ψυχή, ὅταν καταπιέζεταιἀπό ἕνα βαρύ πτῶμα;».«Ὁλόκληρη ἡ ἀνοησία τοῦ πλουσίου, βέβαια, δέν ἐξαντλεῖται στό γεγονός ὅτιπροσφέρει κρέας στό ἀρνί ἤ μᾶλλον σαρκική τροφή στήν ψυχή. Εἶναι καί τό ὅτιμεταβάλει τόν ἑαυτό του σέ κυρίαρχο τοῦ χρόνου καί τῆς ζωῆς. Βλέπουμε πώςπροετοιμάζει γιά τόν ἑαυτό του τροφές καί ποτά γιά ἔτη πολλά». Ποῦ τό ξέρεις ὅτιθά ἔχεις φαγητό καί ποτό γιά πολλά χρόνια; Πρῶτον, κάτι γίνεται καί χάνοναι ὅλα.Δεύτερον, φεύγεις ἐσύ καί τά ἐγκαταλείπεις. Ἔχεις κάνει συμβόλαιο μέ τόν Θεό; Ἤ,ὅπως λένε οἱ κοσμικοί ἄνθρωποι, μέ τόν χάρο; Καί εἶσαι σίγουρος ὅτι θά ζήσειςπολλά χρόνια, ἐπειδή εἶσαι πλούσιος; Νά μιά ἄλλη διάσταση τῆς ἀφροσύνης τοῦπλούσιου: νομίζει ὅτι κυριαρχεῖ στόν χρόνο. Ἀπό ποῦ καί ὡς ποῦ νομίζεις ὅτι ὁθάνατος θά σταματήσει μπροστά στά πλούτη σου ἤ στούς γιατρούς πού θάπληρώσεις καί θά χρυσοπληρώσεις; Ὅλα αὐτά πού μάζεψες ἀδίκως θά πᾶνε σ’αὐτούς καί σέ κάποιους ἄλλους πού θά σέ ἐκμεταλλευτοῦν.«Ἄς ἀκούσουμε ἐδῶ, ὅμως, καί τήν φωνή τοῦ Θεοῦ: «Εἶπε δέ αὐτῷ ὁ Θεός· ἄφρον,ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ· ἅ δέ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;»(Λουκ. 12,20). Ἄφρων! ἐσύ πού νομίζεις ὅτι μετά ἀπό πολλά χρόνια θά πεθάνεις,αὐτή τήν νύχτα τήν ψυχή σου ζητᾶνε ἀπό σένα. Δέν λέει, προσέξτε, τήν ζητάω Ἐγώ.Τήν ζητᾶνε. Ποιοί ζητᾶνε τήν ψυχή τοῦ πλούσιου; Οἱ δαίμονες. Γιατί αὐτούςἀγάπησες. Οὐσιαστικά αὐτούς ὐπηρετεῖς, σ’ αὐτούς ἀνήκεις. Γιατί, ὅταν δέν εἶσαι μέτόν Θεό, εἶσαι ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, «ὁ μή ὤν μετ᾿ ἐμοῦ κατ᾿ ἐμοῦ ἐστι» (Λουκ.11,23), λέει ὁ Κύριος.– Καί ποιός εἶναι κατά τοῦ Θεοῦ;Ὁ διάβολος καί τά ὄργανά του. Ἄρα, δικαίως ἀπαιτοῦν ἀπό σένα τήν ψυχή σου, τήνὁποία ἐσύ κολάκευες ἀνοήτως ὅτι θά ἔχει πολλά ἀγαθά γιά πολλά χρόνια. «Ἅ δέἡτοίμασας τίνι ἔσται;». Κι ὅλα αὐτά πού μάζεψες τόσα χρόνια ποῦ θά τά ἀφήσεις; Σέποιόν θά πᾶνε; «Ἔτσι μίλησε ὁ Κύριος τῆς ζωῆς καί τοῦ κόσμου, ὀ δημιουργός τοῦχρόνου καί τοῦ θανάτου, πού «ἐν χειρί αὐτοῦ ψυχή πάντων ζώντων καί πνεῦμαπαντός ἀνθρώπου» (Ἰώβ, 12,10). Ἡ ψυχή ὅλων τῶν ζωντανῶν εἶναι στά χέρια τοῦ84

Θεοῦ. Τό πότε θά πεθάνεις εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Τό πότε θά ἀρχίσει ἡ ὕπαρξήσου πάλι εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι δικό σου θέμα.«Ἀνόητε ἄνθρωπε! Γιατί σκέφτεσαι μέ τήν κοιλιά σου κι ὄχι μέ τόν νοῦ σου;». Γιατίδέν σκέφτεσαι λογικά καί παραλογίζεσαι; «Ὅπως δέν ἦταν στή δική σου δύναμη νάὁρίσεις τήν ἡμέρα πού θά γεννηθεῖς, ἔτσι δέν μπορεῖς νά ὁρίσεις καί τήν ἡμέρα πούθά πεθάνεις» ὅσο καλούς γιατρούς κι ἄν ἔχεις καί ὅσο τέλεια ἰατρικά μηχανήματακαί νοσοκομεῖα κι ἄν ψάξεις νά βρεῖς. «Ὁ Κύριος ἄναψε τό καντήλι τῆς ἐπίγειαςζωῆς σου ὅταν Ἐκεῖνος ἔκρινε πώς ἦταν ὁ κατάλληλος χρόνος. Ὁ Ἴδιος θά τόσβήσει, ὅταν τό ἀποφασίσει. Ὅπως τά πλούτη σου δέν ὅρισαν τόν χρόνο τῆς ἔλευσήςσου στόν κόσμο, ἔτσι δέν μποροῦν νά καθυστερήσουν καί τόν χρόνο τῆςἀναχώρησής σου. Μήπως ἡ αὐγή ἤ τό σούρουπο ἐναπόκειται σέ σένα; Ὄχι, βέβαια.Τό ἴδιο δέν ἐναπόκειται σέ σένα κι ὁ χρόνος πού θά διανύσεις στή γῆ, οἱ σιταποθῆκεςκαί τά κελάρια σου, τά πρόβατα κι οἱ στάνες σου.Ὅλα αὐτά ἀνήκουν στόν Θεό, ὅπως κι ἡ ψυχή σου. Κάθε μέρα καί κάθε ὥρα ὁ Θεόςμπορεῖ νά πάρει αὐτά πού ἀνήκουν σέ σένα», ὅπως νομίζεις, ἐνῶ εἶναι ὅλα τοῦ Θεοῦ,ὅπως εἴπαμε, «καί νά τά δώσει σέ κάποιον ἄλλο. Ὅσο ζεῖς ὅλα εἶναι δικά Του, ὅπωςδικά Του θά εἶναι καί μετά τόν θάνατό σου. Ἡ ζωή κι ὁ θάνατός σου βρίσκονται στάχέρια Του. Γιατί λοιπόν προγραμματίζεις γιά ἔτη πολλά;». Κάνουν προγράμματα οἱἄνθρωποι… πενταετή, δεκαετή, ἀναπτυξιακά προγράμματα… ἄλλα προγράμματακαί προϋπολογισμούς. Ἀνόητα πράγματα. Ὅλα εἶναι στά χέρια τοῦ Θεοῦ. «Ἡ ζωήσου εἶναι μετρημένη ὡς τό τελευταῖο λεπτό. Ἡ τελευταία σου στιγμή θά τελειώσειτούτη τή νύχτα. Μή λοιπόν σκέφτεσαι τό αὔριο, τί θά φᾶς ἤ τί θά πιεῖς ἤ τί θάφορέσεις. Σκέψου, ὅμως, καί ξανασκέψου τήν ψυχή σου πού θά παρουσιάσειςἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τοῦ Δημιουργοῦ καί Κυρίου σου. Σκέψου περισσότερο τήβασιλεία τοῦ Θεοῦ, γιατί αὐτή ἀποτελεῖ τήν τροφή τῆς ψυχῆς σου». Λέει ὁ Κύριος:«Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί ὅλα τά ἄλλα θά σᾶς προστεθοῦν»(Ματθ. 6,33).«Ὁ Κύριος τέλειωσε τήν ὡραία αὐτή παραβολή μέ τά ἑξῆς λόγια: «οὕτως ὁθησαυρίζων ἑαυτῷ, καί μή εἰς Θεόν πλουτῶν» (Λουκ. 12,21). Δηλαδή, ἔτσι παθαίνειαὐτός πού μαζεύει θησαυρούς γιά τόν ἑαυτό του καί δέν φροντίζει νά πλουτίζει στόνΘεό, γιά τόν Θεό, μέ τόν Θεό.Ὑπάρχει αὐτή ἡ λέξη ἡ τόσο χαρακτηριστική καί εὔστοχη «χρῆμα». Τί θά πεῖ χρῆμα;Δέν εἶναι ἀπό τό χρῆσις; Εἶναι κάτι πού πρέπει νά χρησιμοποιοῦμε, κάτι πού πρέπεινά ρέει, νά κυκλοφορεῖ. Οἱ οἰκονομολόγοι λένε ὅτι, ὅταν τό χρῆμα μένει στάσιμο,χάνει τήν ἀξία του. Τό χρῆμα πρέπει νά κυκλοφορεῖ καί ἡ καλύτερη κυκλοφορίαβεβαίως γίνεται μέσω τῆς ἐλεημοσύνης, μέσω τῆς ἀγάπης, μέσω τῆς δωρεᾶς σ’αὐτούς πού δέν ἔχουν. Ὁ Κύριος σοῦ δίνει τό χρῆμα γιά νά τό διαχειριστεῖς καί ὄχιγιά νά τό κρύβεις.85

«Τί θα πάθει ὁ πλούσιος; Θά ἀποχωριστεῖ ξαφνικά τά πλούτη του, ὅπως κι ἡ ψυχήτου θά χωριστεῖ ἀπό τό σῶμα του». Νά καί κάτι ἄλλο. Αὐτό πού φοβᾶσαι μιά ζωή,μή τυχόν καί χάσεις τά πλούτη σου, μή τυχόν καί σοῦ τά πάρει κανείς ἄλλος, μήτυχόν καί πέσει τό χρηματιστήριο, γίνει καμιά χρεοκοπία… ἀγωνία… θά τό πάθειςσίγουρα ἐκεῖ πού δέν τό περιμένεις. Ὅταν χωριστεῖ ἡ ψυχή μέ τό σῶμα σου, τότε θάτά ἀφήσεις ὅλα, θέλεις δέν θέλεις. Καί δέν θά σέ σώσει τίποτε, οὔτε οἰκονομολόγοι,οὔτε οἱ τράπεζες, οὔτε οἱ πολλές σκέψεις πῶς θά ἐξασφαλίσεις καί πῶς θάδιασφαλίσεις τόν πλοῦτο σου καί ποῦ θά ἐπενδύσεις καί ἄν θά πάρεις μετοχές ἤχρυσό κ.λ.π.Σέ μιά στιγμή, ξαφνικά, τά ἀφήνεις ὅλα. «Τά πλούτη σου θά δοθοῦν σέ ἄλλους»,θέλεις δέν θέλεις.. «Τό σῶμα σου θά παραδοθεῖ στή γῆ κι ἡ ψυχή σου», καθώςἀποδείχθηκες ἄφρων καί κακός διαχειριστής τῶν ἀγαθῶν τοῦ Θεοῦ, «θά ὁδηγηθεῖ σέτόπο σκοτεινό, ὅπου «ὁ βρυγμός καί ὁ τρυγμός τῶν ὀδόντων». Οὔτε ἕνα καλό ἔργοδέν θά βρεθεῖ γιά νά τόν ὑποδεχτεῖ στή βασιλεία τῶν οὐρανῶν, νά βρεῖ ἡ ψυχή τουκάποιον τόπο ἐκεῖ». Γιατί δέν θησαύρισε ἐκεῖ, δέν ἀγόρασε τίποτα ἐκεῖ. Καθένας μέτήν ζωή του, μέ ὅ,τι κάνει ἐδῶ, μέ τήν διαχείριση πού κάνει ἐδῶ, ἐπενδύει ἐκεῖ ἤ δένἐπενδύει, κάνει ἀγορές στόν οὐρανό ἤ ὄχι. Ὁπότε, ἄν δέν ἔχεις κάνει καθόλουἀγορές, φυσικά δέν θά πᾶς ἐκεῖ. «Τό ὄνομά του δέ θά βρεθεῖ γραμμένο στό Βιβλίοτῆς Ζωῆς. Δέ θά τόν γνωρίσουν καί δέ θά βρεθεῖ ἀνάμεσα στούς εὐλογημένους τοῦΠατρός». Θυμηθεῖτε κάτι πολύ ὡραῖο πού λέει ὁ Κύριος. Νά δίνετε, λέει,ἐλεημοσύνη στούς φτωχούς, ὥστε, ὅταν θά πᾶτε στόν οὐρανό, νά βγοῦν οἱ φτωχοί νάσᾶς ὑποδεχτοῦν. Τί ὡραῖο εἶναι αὐτό! Θά σοῦ ποῦν, ἐσύ μᾶς ἔκανες ἐκεῖνο τόκαλό… Ἐσύ μπορεῖ νά τό ξέχασες, ἀλλά οἱ φτωχοί καί ὁ Κύριος δέν τό ξεχνᾶνε. Θάσέ ὑποδεχτοῦν καί αὐτοί θά παρακαλέσουν γιά σένα στόν Θεό. Ὅταν, ὅμως, δέν ἔχεικάνει τίποτα; Δέν θά τόν γνωρίσουν καί δέν θά βρεθεῖ ἀνάμεσα στούς εὐλογημένουςτοῦ Πατρός.«Τήν ἀνταπόδοσή του», ὁ ἄφρων πλούσιος, «τήν ἔλαβε ὁλόκληρη στή γῆ, τάἀρίφνητα οὐράνια πλούτη τοῦ Θεοῦ δέν θά ἀποκαλυφτοῦν στό πνεῦμα του. Πόσοφοβερός εἶναι ὁ ξαφνικός θάνατος! Ὅταν ὁ ἄνθρωπος νομίζει πώς εἶναι σταθεράἐγκατεστημένος, πώς πατάει γερά στή γῆ».. ἔτσι λένε μερικοί, πατάω καλά στά πόδιαμου… «ἡ ἴδια γῆ ἀνοίγει ξαφνικά καί τόν καταπίνει, ὅπως κατάπιε τόν Δαθάν καί τόνἈβειρών (βλ. Ἀριθ. 16,32)». Ἕνας πού ἔχει αὐτή τήν συμπεριφορά τοῦ φιλάργυρου,τοῦ ἄφρονος πλουσίου, ἀσεβεῖ στόν Θεό. «Ὅταν κάποιος ἀγνοεῖ τόν Θεό κιἐπιδιώκει γιά πολλά χρόνια ἀποκλειστικά τήν εὐωχία, πέφτει φωτιά ἀπό τόν οὐρανόκαί τόν κατακαίει, ὅπως τά Σόδομα καί τά Γόμορα (βλ. Γέν. 19,24). Ὅταν ὁἄνθρωπος πιστεύει πώς ἔχει ἐξασφαλίσει τή θέση του καί τά ’χει καλά τόσο μέ τόνΘεό ὅσο καί μέ τόν συνάνθρωπό του, θά πεθάνει ξαφνικά, ὅπως ὁ Ἀνανίας καί ἡΣαπφείρα (βλ. Πράξ. 5, 10)».Ὁ Θεός νά μᾶς φυλάξει, ἀδελφοί μου, ἀπό αὐτή τήν ἀφροσύνη. Ὁ θάνατος εἶναιπολύ κοντά καί τά οὐράνια ἀγαθά εἶναι αὐτά πού θά ξεδιψάσουν πραγματικά τήν86

ψυχή μας. Ἄς ἀγαπήσουμε αὐτόν τόν θησαυρό καί ἄς τόν κάνουμε τόν θησαυρό μας.Ὁ μακαριστός, ὁ π. Αὐγουστίνος Καντιώτης, εἶχε κάνει ἕνα κήρυγμα κάποτε «Οἱθησαυροί καί ὁ θησαυρός μας». Ὑπάρχουν πολλοί θησαυροί, πού ὁ κόσμος τούςθεωρεῖ θησαυρούς, ἀλλά ἕνας πρέπει νά εἶναι ὁ θησαυρός μας, ὁ θησαυρός τοῦχριστιανοῦ, ὁ Χριστός. Ἀξίζει κανείς ἐκεῖ νά ἐπενδύσει καί ἐκεῖ νά δώσει ὅ,τι ἔχει.Εἶναι αὐτό πού λέει ὀ Κύριος «ὁ πολύτιμος μαργαρίτης». Ὁ πραγματικά ἔξυπνοςἔμπορος εἶναι αὐτός πού πουλάει τά πάντα γιά νά ἀγοράσει αὐτόν τόν πολύτιμομαργαρίτη. Βλέπετε, ὁ Χριστός μας εἶπε «ἄν ὁ ἄνθρωπος πού ἔρχεται κοντά Μου δένἀποτάσσεται πάντα ὅσα ἔχει, δέν μπορεῖ νά γίνει μαθητής Μου». Μά θά πεῖ κανείς:Πρέπει ὅλοι νά γίνουμε μοναχοί, νά ἔχουμε τέλεια ἀκτημοσύνη, νά μήν ἔχουμετίποτε; Δέν ἐννοεῖ αὐτό.Λέει ὁ Ἅγιος Νικόδημος, ἐσύ πού ζεῖς στόν κόσμο εἶναι συγκεχωρημένο νά ἔχεις μιάμικρή περιουσία. Ἀλλά δέν πρέπει νά εἶσαι κολλημένος σ΄ αὐτή. Νά μήν εἶναι ἡἐλπίδα σου σ’ αὐτά, ἀλλά στόν Θεό. Κι ἄν τά χάσεις, νά μήν ἀρχίσεις νά καταριέσαιτόν κλέφτη πού τά πῆρε ἤ τό Κράτος ἤ τήν τράπεζα ἤ ὁτιδήποτε, γιατί αὐτό σημαίνειὅτι αὐτός ἦταν ὁ θησαυρός σου καί ὄχι ὁ Θεός. Εἴτε τά ἔχεις εἴτε δέν τά ἔχεις νά τάθεωρεῖς σάν νά μήν τά ἔχεις. Ὅπως λέει ὁ Ἀπόστολος γιά τούς ἐγγάμους «οἱ ἔχοντεςγυναῖκας ὡς μή ἔχοντες» (Α΄Κορ. 7,29). Τό ἔχετε διαβάσει αὐτό; Καί ἐσεῖς, λέει, πούἔχετε γυναῖκες νά ζεῖτε σάν νά μήν τίς ἔχετε. Φεύγει ὁ κόσμος… «παράγει τό σχῆματοῦ κόσμου» (Α΄Κορ. 7,31), χάνεται. «Πάντα σκιᾶς ἀσθενέστερα, πάντα ὀνείρωνἀπατηλότερα». Τίποτα δέν μένει ἀπό αὐτά ὅλα τά σχήματα τοῦ κόσμου. Μήνκολλάει ἡ καρδιά σου, μή κάνεις θησαυρούς ἐδῶ στήν γῆ, μήν ἐπενδύεις ἐδῶ στήν γῆοὔτε σέ ὑλικά ἀγαθά οὔτε σέ πρόσωπα. Νά ἐπενδύεις μόνο στόν οὐρανό, στάοὐράνια ἀγαθά πού δέν τά τρώει ὁ σκόρος καί δέν τά καταστρέφει ἡ σῆψις.Τίποτα ἀπό τά γήινα δέν μπορεῖ νά σοῦ δώσει ἀληθινή εὐτυχία. Ὁ θησαυρός μας δένὑπάρχει στήν γῆ. Πουθενά ἐδῶ στήν γῆ δέν θά τόν βροῦμε. Ὁ θησαυρός μας εἶναι ὁΧριστός καί ἐκεῖ ἀξίζει νά δώσουμε τήν καρδιά μας. Αὐτά ἤθελα νά πῶ στήν ἀγάπησας σάν ἕναν προβληματισμό, γιά τό ποιός εἶναι τελικά ὁ θησαυρός μας καί ποιάεἶναι ἡ ἀφροσύνη μας, ὁλονῶν μας. Γιατί ὅλοι, ἴσως ἀνεπιγνώστως, τουλάχιστονἐμεῖς πού προσπαθοῦμε κάπως πνευματικά, νά ἔχουμε δώσει τήν καρδιά μαςφαινομενικά στόν Χριστό καί πραγματικά στήν ὕλη. Γι’ αὐτό πολλοί ἄνθρωποι μέσαστήν Ἐκκλησία δέν θέλουν νά συγχωρήσουν αὐτόν πού τούς ἔκλεψε ἤ αὐτόν πούτούς ἀδίκησε. Πρόσφατα ἄκουσα γιά μία γιαγιά -δέν ξέρω ἄν κοιμήθηκε- πού ἔλεγε:ἡ ἀδελφή μου πού μέ ἀδίκησε, πού μοῦ πῆρε ὅλη τήν περιουσία, μοῦ τά πῆρε ὅλα…δέν πρόκειται νά τῆς πῶ καλημέρα, δέν πρόκειται νά τήν συγχωρήσω. Δέν τήνσυγχωρῶ! Εἶναι φοβερό… καί δέν κοινωνῶ! Τό ἀκοῦτε; Δέν τήν συγχωρῶ καί δένκοινωνῶ… Αὐτό τί σημαίνει; Κόλαση. Δέν κοινωνεῖς, δέν θέλεις τόν Χριστό δηλαδή.Προτιμᾶς τό χρυσάφι, προτιμᾶς νά κρατήσεις ʿχαρακτήρα᾽ πού λέει ὁ κόσμος..Τί κάνει ὁ διάβολος! Ποῦ εἶναι ὁ θησαυρός σου γιαγιά; Στόν Χριστό εἶναι; Δέν εἶναιστόν Χριστό. Καταλάβατε; Φοβερό πράγμα. Ποῦ μπορεῖ νά σέ φτάσει ὁ διάβολος…87

Γι’ αὐτό, νά ψάξουμε καλά τήν καρδιά μας, ποιός εἶναι ὁ θησαυρός μας; Τίπροτιμᾶμε κάθε φορά; Ξέρετε, κρινόμαστε κάθε στιγμή. Κάθε στιγμή! Τόν Χριστό ἤτί θά πεῖ ὁ κόσμος; Τόν Χριστό ἤ τήν ἐπιδότηση; Τόν Χριστό ἤ νά χάσουμε καί κάτιἀπό αὐτά πού δικαιούμαστε; Τόν Χριστό ἤ τά μπράβο τῶν ἀνθρώπων; Τόν Χριστό ἤτήν ξεκούρασή μας καί τό βόλεμά μας; Κάθε στιγμή κρινόμαστε. Κάθε στιγμή ὁΧριστός βλέπει ποῦ εἶναι ἡ καρδιά μας, τί προτιμᾶμε. Κάθε στιγμή δίνουμεἐξετάσεις. Γι’ αὐτό ἄς φροντίζουμε κάθε στιγμή νά δίνουμε σωστές ἀπαντήσεις, θάλέγαμε, στά τέστ πού μᾶς βάζει ὁ Θεός καί νά ἐπιλέγουμε τόν Χριστό μας.ΕΡΩΤΗΣΕΙΣἘρ.: …………………………Ἀπ.: Ἀντί νά λέμε εὐτυχῶς, λέμε δυστυχῶς εἴμαστε φτωχοί. Βλέπετε; Δέν ζοῦμεεὐαγγελικά, δέν σκεφτόμαστε εὐαγγελικά. Ὁ Χριστός λέει «μακάριοι οἱ πτωχοί» καίἐμεῖς λέμε: Τί νά κάνω; Εἶμαι φτωχός. Δυστυχῶς εἶμαι φτωχός. Ἀντί νά πεῖς δόξα τῶΘεῶ πού εἶσαι φτωχός. Ἀφοῦ λέει μακάριος εἶσαι πού εἶσαι φτωχός καί «οὐαί τοῖςπλουσίοις». Τί θά πεῖ οὐαί; Ἀλλοίμονο! Ἀλλοίμονο στούς πλούσιους. Καί ἐσύ λές,δυστυχῶς δέν εἶμαι πλούσιος, ἀντί νά χαίρεσαι πού δέν εἶσαι πλούσιος. Ὅλα αὐτάπού ἔχεις, θά δώσεις λόγο στόν Θεό πῶς θά τά διαχειριστεῖς. Καί ὅσο πιό πολλά ἔχειςτόσο πιό πολύ λόγο θά δώσεις πῶς τά διαχειρίστηκες.Καί τί εἶπε πάλι ὁ Κύριος; «Πόσο δύσκολα οἱ πλούσιοι θά μποῦνε στήν Βασιλεία;».Πόσο δύσκολα; Εἶπε: «πιό δύσκολα ἀπ’ ὅσο περνάει μιά καμήλα ἀπό τήν τρύπα μιᾶςβελόνας» (Ματθ. 19,24). Ἔχετε δεῖ ποτέ καμήλα νά περνάει ἀπό τρύπα βελόνας;Ποτέ! Στήν πραγματικότητα δέν γίνεται αὐτό. Τί λέει ὁ Χριστός δηλαδή; Ὅτι εἶναιἀδύνατο! Αὐτό λέει οὐσιαστικά. Μά θά πεῖς, δέν ἔχουμε πλούσιους στόν παράδεισο;Ἔχουμε λίγους, ἐλάχιστους. Τόν Ἀβραάμ. Πλούσιος… ἀλλά γιά κοιτάξτε…στηνότανε στό σταυροδρόμι νά ἐντοπίσει τούς ξένους. Καί μόλις τούς ἐντόπιζε«ἐλᾶτε νά σᾶς κάνω τό τραπέζι». Ὄχι νά τό ζητήσουν… πρίν κἄν τό ζητήσουν.Πλούσιος, ἀλλά στόν παράδεισο. Πόσοι τέτοιοι πλούσιοι ὑπάρχουν; Μπορεῖ νάὑπάρχουν. Μακάρι νά ὑπάρχουν πολλοί. Ὁ Κύριος εἶπε πολύ δύσκολα… Γιατί;Γιατί κολλάει ἡ καρδιά σ’ αὐτά καί ἔχεις μιά ψευδαίσθηση μετά βεβαιότητας,σιγουριᾶς, γιατί ἔχεις πολλά χρήματα καί παίρνεις καί τά μπράβο τῶν ἄλλων καί«εἶσαι πλούσιος, δέν ἔχεις ἀνάγκη κανέναν..». Κι ὅμως ἔχεις… Θυμᾶμαι τό μικρόπαιδί τοῦ Ὠνάση εἶχε πέσει μέ ἀεροπλάνο καί δήλωνε, θά δώσω σέ ὅποιον σώσει τόπαιδί μου τή μισή μου περιουσία γιά ἀμοιβή. Τίποτα. Δέν μπόρεσε νά τό σώσει τόπαιδί του. Πώς δέν ἔχεις ἀνάγκη κανέναν; Ἔχεις ἀνάγκη τοῦ Θεοῦ. Αὐτή εἶναι ἡἀνοησία μας.Ἐρ.: Δέν ὑπάρχουν φτωχοί σήμερα μέ τήν ἔννοια πού λέμε ἐμεῖς. Εἶχα διαβάσεικάπου ὅτι, ἅμα ἔχεις μία στέγη νά κοιμηθεῖς, ἅμα ἀνοίγεις τό ψυγεῖο σου καί ἔχεις88

δυό πραγματάκια, ἔχεις ἕνα κρεβάτι καί ἔχεις μία δουλίτσα πού σοῦ φέρνει τάἀναγκαῖα, εἶσαι αὐτάρκης. Ἔχεις πάνω ἀπό αὐτά πού ἔχει τό 70% τοῦ πληθυσμοῦτῆς γῆς καί ἐμεῖς κοιτᾶμε νά πιάσουμε τό 100%. Δέν κοιτᾶμε λίγο πρός τά πίσω γιάνά δοῦμε σέ κάποια μέρη τῆς ὑφηλίου κάποια παιδάκια πού κάνουν 10-15 χλμ. γιάνά βροῦνε λίγο γάλα. Καί κοιτᾶμε τόν πλούσιο πού ἔχει πιό μεγάλο ἀμάξι, ἔχει πιόὡραῖο σπίτι καί ζεῖ μέ πολυτέλεια καί λέμε ἐμεῖς εἴμαστε φτωχοί. Ποιοί εἶναι φτωχοίτελικά; Τελικά μήπως εἴμαστε «πτωχοί τῷ πνεύματι» καί νομίζουμε ὅτι εἴμαστεπτωχοί καί στά ἄλλα; Ποιός δέν ἔχει νά φάει; Ποιός δέν ἔχει σπίτι νά κοιμηθεῖ; Ποιόςκοιμᾶται ἔξω; Τώρα βλέπουμε αὐτούς ἀπό τούς σεισμούς, τούς πονᾶμε καί λέμε «ἄχ,οἱ καημένοι»… μέχρι ἐκεῖ. Περνᾶνε μιά-δυό μέρες… Δέν ἦρθε σέ μᾶς ἡ φτώχεια.Δέν τούς συναισθανόμαστε. Καί πάλι στά ἴδια, στήν καθημερινότητα, δέν ἔχω, δένἔχω… Εἴμαστε ἐμεῖς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ; Κλαιγόμαστε…. ἄν καί ἔχουμε ὅλααὐτά…Ἀπ.: Γιατί τό παθαίνουμε αὐτό; Γιατί κοιτᾶμε αὐτόν πού ἔχει περισσότερα καί ὄχιαὐτόν πού ἔχει λιγότερα; Δέν ξέρω ἄν τό ἔχετε σκεφτεῖ αὐτό. Κι αὐτοί πού εἶναιπάμπλουτοι, πού εἶναι μετρημένοι στά δάχτυλα, ὁ Μπιλ Γκέιτς κ.λ.π., πού ἔχουντεράστια, ἀμύθητα ποσά, δέν εἶναι χαρούμενοι. Γιατί; Γιατί ὑπάρχει κάποιος ἄλλοςπού εἶναι λίγο πλουσιότερος ἀπό αὐτούς. Λέει: εἶμαι μέν, ἀλλά δέν εἶμαι ΜπιλΓκέιτς! Κι ἄν γίνεις ἔτσι, πάλι τό ἴδιο θά λές, γιατί θά ὑπάρχει κάποιος ἄλλος πιόπλούσιος. Γιατί ὅμως τό παθαίνουμε αὐτό; Εἶναι αὐτό πού λέει ἐδῶ ὁ ἍγιοςΝικόλαος πού διαβάσαμε, προσπαθοῦμε νά ταΐσουμε τό ἀρνί κρέας, δηλαδή τήνψυχή μας μέ σάρκες, καί δέν χορταίνει. Καί ὑπάρχει ἡ ἀπάτη τοῦ διαβόλου πού λέειʿδῶσε παραπάνω, μέ τό παραπάνω θά χορτάσει᾽. Τρώει τό παραπάνω καί πάλι δένχορταίνει, γιατί δέν τρώει κρέας ἡ ψυχή, πῶς νά τό κάνουμε; Δέν μπορεῖ νάχορτάσει. Καί μᾶς λέει ἄν δώσεις παραπάνω θά χορτάσει… μᾶς κοροϊδεύει. Γι’ αὐτόὁ πλούσιος εἶναι ἄπληστος, δέν γεμίζει μέ τίποτε.Ὅλες αὐτές οἱ ἐπιθυμίες καί οἱ ἡδονές οἱ γήινες ἔχουν κόρο. Τά βαριέσαι ὅλα. Γιατί;Γιατί δέν ξεδιψᾶνε τήν ψυχή σου, οὔτε ὁ πλοῦτος οὔτε ἡ δόξα τοῦ κόσμου οὔτε οἱἡδονές. Ὅλα αὐτά ἔχουν κόρο καί ἔρχεται κάποια στιγμή καί λές ʿτί ἔγινε; δέν ἔχειτίποτα ἄλλο;᾽. Καί ἔρχεται ὁ διάβολος καί λέει ʿὑπάρχει καί κάτι ἄλλο᾽. Τό κάνει καίἐκεῖνο, μετά ἀπό λίγο, τό χορταίνει καί πάλι τίποτα… Κάτι ἄλλο, κάτι ἄλλο… Καίἔτσι πᾶμε στίς σαρκικές ἡδονές, στόν πλοῦτο, στή συσσώρευση καί γίνονται ὅλααὐτά πού βλέπουμε στόν κόσμο, οἱ πολυεθνικές ἐταιρεῖες καί ὅλοι αὐτοί οἱπάμπλουτοι ἄνθρωποι. Οἱ πιό πολλοί ἀπό αὐτούς παίρνουν ναρκωτικά καίαὐτοκτονοῦν.Τούς λείπει ἡ δόξα; Ὄχι. Γιατί ὅμως; Γιατί ἀκριβῶς δέν χόρτασε ἡ ψυχή τους, ὅσαχειροκροτήματα κι ἄν ἄκουσαν, ὅσο πιό ψηλά κι ἄν ἀνέβηκαν στίς λίστες… Δένχορταίνει ἡ ψυχή μέ αὐτά. Καί πάντα ἔρχεται ὁ διάβολος καί σοῦ λέει: Ξέρεις γιατίδέν χόρτασες; Ὑπάρχει κάτι παραπάνω, πήγαινε λίγο παραπάνω. Μᾶς δουλεύειἀγρίως (συγγνώμη). Κι ἐμεῖς δεχόμαστε αὐτή τήν κοροϊδία, ἀντί νά ποῦμε, γιά89

στάσου, μήπως πήραμε τήν ζωή μας λάθος; Ναί, λάθος τήν πήραμε. Γιατί ἡ ψυχήεἶναι σάν τό ἀρνί, θέλει τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, δέν θέλει σάρκες καί οἶνο.Ἐρ.: …………………………Ἀπ.: Εὐχαριστῶ πάρα πολύ. Εἶναι πολύ καλή ἐρώτηση. Νά σᾶς πῶ κάτι ἀκόμα:Δικαιούμαστε νά ἐπιθυμοῦμε; Ὄχι μόνο αὐτό, ὁτιδήποτε. Μποροῦμε; Ἐπιτρέπεται νάἐπιθυμοῦμε; Τί λέει ὁ Χριστός; Ἐπιτρέπεται νά θέλουμε κάτι; Λένε μερικοί: Θέλω νάζῶ ἀξιοπρεπῶς… θέλω νά ἔχω τά ἀναγκαῖα… Τί λέτε; Ἀρέσει αὐτό στόν Θεό νά τόλέμε; Δέν ἀρέσει. Νά σᾶς πῶ γιατί δέν ἀρέσει; Γιατί ὁ Χριστός εἶπε νά μήν θέλουμετίποτα. Ἀλλά νά λέμε πάντα «γενηθήτω τό θέλημά Σου». Ὅ,τι θέλεις Ἐσύ, τό θέλωκαί ἐγώ. Θέλεις νά μήν ἔχω τά ἀναγκαῖα; Νά μήν τά ἔχω! Γιά τό καλό μου θά εἶναι…Αὐτό εἶναι πού ἀρέσει στόν Θεό, νά πᾶμε ἐν λευκῷ, νά ἀφήσουμε ὅλα τά δικά μαςθελήματα.Τί λέει μετά ὁ Χριστός, γιά νά ὁλοκληρώσουμε.. «Νά ζητᾶτε τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦκαί ὅλα τά ἄλλα θά σᾶς προστεθοῦν» (Ματθ. 6,33). Τά ἄλλα εἶναι αὐτά τά βασικάπού εἴπατε, τά στοιχειώδη, αὐτό πού λέει ἠ ψυχολογία τό αἴσθημα τῆςαὐτοσυντήρησης, πού εἶναι ἰσχυρό στόν ἄνθρωπο. Δέν θέλει νά πεθάνει ὁ ἄνθρωπος.Ἀλλά μέσα στήν Ἐκκλησία δέν σέ νοιάζει καί νά πεθάνεις, γιατί ξέρεις ὅτι αὐτός ὁθάνατος δέν εἶναι τίποτα, ἴσα-ἴσα σέ πάει πιό κοντά στόν Θεό. Ὄχι νά αὐτοκτονήσειςβέβαια, αὐτό δέν εἶναι εὐλογημένο, ἀλλά ἄν θέλει ὁ Θεός νά στερηθοῦμε καί τάἀναγκαῖα καί νά πεθάνουμε, τότε νά ’ναι εὐλογημένο, γιατί ξέρουμε ὄτι εἶναι μέσαστό θέλημα τοῦ Θεοῦ.Ἀλλά ὁ Θεός εἶπε γιά αὐτά, μήν μεριμνᾶτε, μήν βάζετε θέλω, θέλω, θέλω… Ξέρει ὁΘεός τί θέλουμε. Ἀφοῦ Ἐκεῖνος μᾶς ἔπλασε, δέν ξέρει ὅτι θέλουμε ἕνα πιάτοφαγητό, ἔνα ρουχαλάκι, μιά στοιχειώδη προστασία ἀπό τόν ἥλιο καί ἀπό τήν βροχή;Τό ξέρει. Καί λέει, Ἑγώ θά σᾶς τά προσθέσω. Δέν λέει, δουλέψτε γιά νά σᾶς τάδώσω ἤ πληρῶστε Με γιά νά σᾶς τά δώσω. Θά σᾶς τά δώσω δωρεάν, αὐτό θά πεῖ θάσᾶς τά προσθέσω, θά σᾶς τά δώσω ἕτοιμα στό πιάτο. Θά σᾶς τά φέρω ὅλα!Προσθέτω τί θά πεῖ; Ἔχεις κάτι καί σοῦ δίνω καί ἐγώ κάτι παραπάνω.Πότε ὅμως θά μᾶς τά δώσει; Εἶναι πολύ βασικό: ὅταν ζητᾶς, λέει, τήν Βασιλεία Μου,τουτέστι νά κυριαρχήσω Ἐγώ μέσα σου ὡς βασιλέας. Ἐγώ ὁ βασιλιάς, Ἐγώ ὁκυρίαρχος, ὁ θρόνος Μου νά εἶναι ἡ καρδιά σου. Ἐγώ νά βασιλεύω στήν καρδιά σου.Τά πάντα νά εἶμαι Ἐγώ, ὅλη σου ἡ ἐπιθυμία νά εἶμαι Ἐγώ, ἡ χαρά σου νά εἶμαι Ἐγώ,ἡ ἀπόλαυσή σου θά εἶμαι Ἐγώ. Ὅταν εἶναι ἔτσι, δέν θά στερηθοῦμε τίποτα ἀπό αὐτάτά γήινα. Ὄχι τά οὐίσκι καί τά τσιγάρα… αὐτά δέν χρειάζονται. Ἀλλά τά ἁπλά καίἀναγκαῖα θά τά ἔχουμε. Καί αὐτό ξέρετε ἔχει ἀποδειχτεῖ στήν πράξη πολλές φορές…πάντα! Στά χρόνια τῆς κατοχῆς οἱ μαυραγορίτες ἔπιναν τό αἷμα τοῦ λαοῦ, τῶνφτωχῶν ἀνθρώπων. Ἕνας τενεκές λίρες γιά ἕνα τσουβάλι ἀλεύρι, ἄς ποῦμε. Φοβερήἐκμετάλλευση, φοβερή ἀπανθρωπιά, φοβερή ἀδικία. Δέν εἶχαν οὔτε ἱερό οὔτε ὅσιο.90

Καί ἐρχότανε μιά στιγμή πού δέν εἶχαν τίποτα, οὔτε μιά χούφτα ἀλεύρι. Ἐνῶ οἱἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ ποτέ δέν ἔφταναν σ’ αὐτή τήν ἔσχατη ἀνάγκη. Πάντα εἴχανε. Δένεἶχαν τήν ἄνεση καί τήν καλοπέραση, ἀλλά ποτέ δέν τούς ἄφηνε ὁ Θεός στήν ἔσχατηἔνδεια. Οἱ ἄλλοι, ἐπειδή δέν εἶχαν τόν Θεό, ἐπειδή δέν ζητοῦσαν τήν Βασιλεία τοῦΘεοῦ, φτάνανε σ’ αὐτή τήν κατάσταση καί μπορεῖ καί νά πέθαιναν ἀπ’ τήν πείνα.Τίποτα δέν εἶναι τυχαῖο, λειτουργοῦν πάντα οἱ πνευματικοί νόμοι. Νά μάθουμε πῶςθέλει ὁ Θεός νά σκεφτόμαστε, νά ἐνεργοῦμε.Εἶναι πολύ βασικό ἐρώτημα αὐτό: Ἐπιτρέπεται νά θέλουμε; Λοιπόν, δέν ἐπιτρέπεται.Βάλτε το καλά στό μυαλό σας, γιατί ὅλη ἡ δυστυχία μας ἀπό ἐκεῖ ξεκινάει: θέλουμεπράγματα… θέλω νά μ’ ἀγαπᾶνε… θέλω νά μή μ’ ἀδικοῦνε… θέλω νά ἔχωἀξιοπρέπεια… Νά μήν θέλεις τίποτα! Καί εἶσαι εὐτυχισμένος. Ὅ,τι θέλει ὁ Θεός.Θέλει ὁ Θεός νά μέ περιφρονοῦν ὅλοι καί νά μέ χλευάζουν; Νά εἶναι εὐλογημένο, θάεἶναι γιά τό καλό μου. Δέν τό βλέπω ἐγώ. Δέν πειράζει, ὁ Θεός ξέρει καί θά εἶναι γιάτό καλό μου. Ἔτσι ἐλευθερωνόμαστε ἀπό κάθε στενοχώρια. Σήμερα, αὐτό πούβασανίζει τόν ἄνθρωπο καί φτάνουν οἱ ἄνθρωποι νά ἔχουν κατάθλιψη, εἶναι αὐτά τάθέλω, οἱ ἐπιθυμίες. Καί ὄχι μόνο σήμερα, πάντα. Τί λέει στήν Ἁγία Γραφή;«Ἕκαστος πειράζεται ὑπό τῆς ἰδίας ἐπιθυμίας» (Ἰακ. 1,14). Πειραζόμαστε, δηλαδήμπαίνουμε σέ πειρασμό καί βασανιζόμαστε ἀπό τά θέλω μας, τίς ἐπιθυμίες μας.Θέλω ἕναν ὡραῖο νέο νά παντρευτῶ… καί βασανίζεται ἡ κοπέλα καί παρακαλάει καίπροσεύχεται. Νά μήν θέλεις τίποτα. Καί ὁ νέος ἀντίστοιχα. Γιατί νά βασανίζεσαιἔτσι; Κι ἄν αὐτός πού ἐσύ νομίζεις θά εἶναι ἡ εὐτυχία σου, εἶναι ἡ καταστροφή σου;Καί πόσοι ἔρχονται μετά καί λένε, πάτερ, ἅμα ἤξερα δέν θά παντρευόμουν.Προηγουμένως, ὅμως, τοῦ εἶχες πάρει τά αὐτιά τοῦ Πνευματικοῦ, θέλω νάπαντρευτῶ, θέλω… κάνε καί ἐσύ πάτερ προσευχή. Ἐγκλωβιζόμαστε μέσα σ’ αὐτάκαί χάνουμε τήν χαρά μας καί τήν εὐτυχία μας. Ἐνῶ, πόσο χαρούμενοι διαρκῶς θάεἴμαστε, ἄν λέγαμε: Θεέ μου, δέν θέλω τίποτα, ὅ,τι θέλεις Ἐσύ.Βλέπετε, οἱ τρεῖς παῖδες ἐν καμίνῳ -πόση ἐντύπωση μοῦ εἶχε κάνει- μέσα στό καμίνιτούς ρίξανε γιά νά τούς κάψουνε καί φτάνανε οἱ φλόγες μέχρι πάνω. Καί αὐτοίκάνανε προσευχή μέσα στό καμίνι καί τί λέγανε; «Θεέ μου, νά εἶσαι δοξασμένος»!Νά εἶσαι δοξασμένος;… πού σέ ἔριξαν μέσα στό καμίνι; Ναί! Δόξαζαν τόν Θεό μέσαστό καμίνι, τόν ὑμνολογοῦσαν. Ὁ ὕμνος τῶν τριῶν παίδων, τό διαβάζουμε στήνἘκκλησία μας τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Καί πάλι λέγανε: «Ἄν θέλεις νά μᾶςσώσεις, σῶσε μας. Ἄν πάλι δέν θέλεις, ἐμεῖς δέν θά πάψουμε νά Σέ δοξάζουμε καί νάΣέ ἀγαπᾶμε». Στά χέρια Σου εἴμαστε. Καταλάβατε τί ὡραῖο εἶναι αὐτό; Ὄχι, Θεέ μουσῶσε με, Θεέ μου κάνε με καλά… Καί ποῦ ξέρεις, ἄν εἶναι γιά τό καλό σου νά γίνειςκαλά;Ὁ Ἅγιος Πορφύριος εἶχε δεκαεφτά ἀρρώστιες. Πῆγαν τά πνευματικά του παιδιά στόδάσος καί ἔκλαιγαν «Θεέ μου, κάνε τόν γέροντά μας καλά». Τούς ἔπιασε ὁ ἍγιοςΠορφύριος μέ τό ραντάρ πού εἶχε, πνευματικό ραντάρ, καί λέει, γιά ἐλᾶτε ἐδῶ… τίλέτε στό δάσος πού πᾶτε καί κλαῖτε; Ἔ, γέροντα, λένε… λέμε νά γίνεις καλά. Ὄχι,91

λέει, λάθος. Νά μή λέτε ἔτσι, νά λέτε νά γίνω καλός! Νά τί πρέπει νά θέλουμε κιἐμεῖς. Ἄν θέλετε κάτι νά θέλετε, αὐτό νά θέλετε. Τίποτα ἄλλο. Νά γίνουμε καλοί, νάἀρέσουμε στόν Χριστό… καί ὅλα τά ἄλλα μετά θά μᾶς προστεθοῦν.Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης92

Ἡ ψυχαγωγία τοῦ Ὀρθόδοξου χριστιανοῦΚαλήν ἑσπέρα.. καλησπέρα σας! Χαίρομαι πολύ πού ἐπικοινωνοῦμε μέ τήν Χάρητοῦ Θεοῦ, μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου καί μέ τήν εὐλογία τοῦ πνευματικοῦσας πατρός. Εἴπαμε νά ἀσχοληθοῦμε μ’ ἕνα θέμα, τό ὁποῖο ἀκουμπάει ὅλη μας τήζωή. Τό θέμα αὐτό λέγεται «Ψυχαγωγία τοῦ Ὀρθόδοξου χριστιανοῦ». Βέβαια θάπεῖτε:– Τί εἶναι ψυχαγωγία;Ἄν ἀναλύσουμε τήν λέξη, σημαίνει: ψυχή – ἄγω, ὁδηγῶ τήν ψυχή μου. Σήμερα,βέβαια, ἔχει ἐπικρατήσει νά συνδέουμε τήν ψυχαγωγία μέ κάτι τό ὁποῖο εἶναιἀντίθετο ἀπό τήν ἐργασία. Μάλιστα τήν ἐργασία τήν λέμε δουλειά. Ἔχω δουλειά,λέμε. Ἀλλά, ἄν σκεφτοῦμε αὐτή τήν ἔννοια, ἄγω τήν ψυχή μου, ἄγω – ὁδηγῶ τήνψυχή μου, τελικά ὅλα εἶναι ψυχαγωγία! Γιατί, ἄν τό σκεφτοῦμε ἔτσι, καθετί πούκάνουμε ἔχει ἐπίδραση στήν ψυχή μας. Ἄν λοιπόν τήν ψυχή μας τήν ἄγουμε, τήνὁδηγοῦμε πρός τόν Θεό, πού εἶναι τό μόνο καλό, ἀφοῦ εἴμαστε χριστιανοί καίπιστεύουμε στόν Θεό, θά λέγαμε εἴμαστε ἔτσι στήν καλή ψυχαγωγία. Ἄν ὅμως κάτιπού κάνουμε μᾶς πάει πρός τό κακό, πρός τήν ἁμαρτία, μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεόδηλαδή, αὐτό εἶναι μία κακή ψυχαγωγία. Καθετί πού κάνουμε ἔχει ἀντίκτυπο,προσέξτε!– Καί τί εἶναι καλό;Λέει ἕνας Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, καλό εἶναι ὅ,τι κάνουμε μέ τόν Θεό. «Τοῦ Θεοῦμή ἐνεργοῦντος ἐν ἡμῖν ἁμαρτία πᾶν τό παρ’ ἡμῶν γινόμενον», λέει ὁ ἍγιοςΓρηγόριος ὁ Παλαμᾶς. Ὅ,τι κι ἄν κάνεις, ἄν δέν τό κάνεις δηλαδή μέ τόν Θεό, εἶναιἁμαρτία. Ὁτιδήποτε εἶναι αὐτό. Ἐργάζεσαι; Ἄν δέν τό κάνεις μέ τόν Θεό, εἶναιἁμαρτία, ἄγεις τήν ψυχή σου στό κακό. Ἄν ὅμως τό κάνεις μέ τόν Θεό, τότε εἶσαι, ἄςτό ποῦμε ἔτσι, στήν καλή ἀγωγή τῆς ψυχῆς, στήν καλή ψυχαγωγία. Ἑπομένως, ἔτσιθά δοῦμε τό θέμα, μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅτι ὅλα ἔχουν ἐπίδραση στήν ψυχή μας.Μοῦ ἔλεγε ἕνα νέο παιδί ὅτι ἔκανε διακοπές καί εἶπε νά χαλαρώσει. Καί ἔκανε τίςχειρότερες ἁμαρτίες… Δηλαδή πολλές φορές αὐτό πού λέμε ψυχαγωγία, πού τόἔχουμε συνδέσει μέ τό σταμάτημα τῆς ἐργασίας – ἐνῶ ὅλα εἶναι ψυχαγωγία – μᾶςὁδηγεῖ στήν ἁμαρτία καί σήμερα πολλά πράγματα πού τά λένε ψυχαγωγίαοὐσιαστικά εἶναι ἁμαρτία.Ἔχει ταυτιστεῖ ἡ ψυχαγωγία μέ τήν διασκέδαση. Ἡ διαφορά ἀπό τήν διασκέδασηποιά εἶναι; Διά – σκεδάννυμι, διασκορπίζομαι. Εἶναι μία κοσμικότητα ἡ διασκέδαση,εἶναι ἕνα σκόρπισμα τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματός μας, εἶναι μιά διάλυση. Ὅταν ἡδιασκέδαση δέν εἶναι μιά καλή ψυχαγωγία, εἶναι μιά κακή ἀγωγή τῆς ψυχῆς μας. Στίςμέρες μας ἡ διασκέδαση εἶναι πολυδάπανη. Οἱ ἄνθρωποι δίνουν πάρα πολλάχρήματα, γιά νά διασκεδάζουν. Καί ὄχι μόνο χάνουν χρήματα, ἀλλά πολλές φορές93

εἶναι καί ἐπικίνδυνοι καί βλαβεροί, ἔτσι ἄς ποῦμε, στά διάφορα κέντρα οἱ ἄνθρωποιμεθοῦν καί ξεφεύγουν, ἀκόμα καί στά ναρκωτικά πέφτουν. Μέχρι καί θανατηφόροςμπορεῖ νά εἶναι μιά διασκέδαση, γιατί πολλοί ζαλίζονται, ὁδηγοῦν ἔτσι καίσκοτώνονται στόν δρόμο.Ἑπομένως, πρέπει νά δοῦμε σχετικά μέ τήν ψυχαγωγία, ἡ ὁποία εἶναι καί μίαἀνάπαυλα, ποιά εἶναι ἡ μορφή της, ποιό εἶναι τό περιεχόμενό της καί ποιός εἶναι ὁσκοπός της. Εἴπαμε ὅτι σήμερα ἡ μορφή τῆς ψυχαγωγίας ταυτίζεται πολλές φορές μέτήν ἁμαρτία ἤ μέ τήν διασκέδαση, τόν διασκορπισμό. Ἀπό χριστιανική πλευράταιριάζει σέ ἕναν χριστιανό νά διασκορπίζεται; Μάλιστα μερικοί ἄνθρωποι φτάνουνμέχρι τό σημεῖο νά ποῦνε ὅτι «θέλω νά φύγω ἀπό τόν ἑαυτό μου, νά βιώσω κάτιἄλλο, νά ξεφύγω ἀπό τόν ἑαυτό μου, γιατί δέν μοῦ ἀρέσει ὁ ἑαυτός μου» καί αὐτό τόθεωροῦν ψυχαγωγία. Ἀλλά ὁ σκοπός τοῦ χριστιανοῦ δέν εἶναι αὐτός. Εἶναι ἀκριβῶςτό ἀντίθετο: εἶναι νά ὁδηγήσει τόν ἑαυτό του στόν Θεό, ὄχι νά χάσει καί νά διαλύσειτόν ἑαυτό του. Αὐτό, λοιπόν, κάνει ἡ Ἐκκλησία, αὐτό μᾶς διδάσκει, τίς δυνάμεις πούἔχουμε, τίς ψυχικές καί τίς σωματικές, νά τίς ἑνώσουμε καί νά τίς κατευθύνουμε στόνΘεό. Αὐτό εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία. Νά μάθουμε, ἀφοῦ βροῦμε τόν ἑαυτό μας, νάκινούμαστε πρός τόν Θεό. Γιατί, ποιά εἶναι ἡ ἀληθινή χαρά; Λέει ὁ ἈπόστολοςΠαῦλος «ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη» (Γαλ. 5,22).– Τί ἐπιδιώκουμε μέ τήν ψυχαγωγία; Δέν ἐπιδιώκουμε σέ τελική ἀνάλυση τήν χαρά;Αὐτό πού λέει ὁ κόσμος, εὐτυχία, μία ἀνάπαυση, νά ξεκουραστοῦμε. Αὐτή ἡξεκούραση ὅμως, ἡ ἀνάπαυση ἡ ἀληθινή ἀπό ποῦ ἔρχεται; Μόνο ἀπό τό ἍγιοΠνεῦμα, γιατί ὁ καρπός τοῦ Πνεύματος ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, ὅλα αὐτά τάὡραῖα πού ψάχνουμε. Ὁ ἄνθρωπος δέν θέλει νά ἔχει εἰρήνη μέσα του; Δέν θέλει τόἄγχος καί τήν ἀγωνία. Δέν θέλει νά ἔχει χαρά; Δέν θέλει τήν κατάθλιψη. Ὅλα αὐτάπροέρχονται ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἶναι στοιχεῖα τοῦ καρποῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.Ἄν λοιπόν ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό, δέν ἔχει χαρά.– Καί πῶς ἔχει κανείς τό Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεργό;Ὅταν προσεύχεται, ὅταν κοινωνεῖ μέ τόν Θεό. Ἔχουμε π.χ. μία πολύ καλή ἠλεκτρικήμηχανή. Ναί, ἀλλά λειτουργεῖ; Ἐπειδή εἶναι καλή μάρκα, ἀπό καλό ἐργοστάσιοκ.λ.π. δέν ξέρουμε ἄν λειτουργεῖ. Πρέπει νά τήν βάλουμε στήν πρίζα. Ἔτσι καί ὁἄνθρωπος, τότε πραγματικά λειτουργεῖ, ὅταν παίρνει ἐνέργεια ἀπό τόν Θεό. Ὁἄνθρωπος φτιάχτηκε ἀπό τόν Θεό πάρα πολύ καλός καί τό σῶμα του καί ἡ ψυχή του,ἀλλά ἄν δέν παίρνει αὐτή τήν ἐνέργεια, τήν θεία Χάρη ὅπως τό λέμε στήν Ἐκκλησίαμας ἀπό τόν Χριστό, δέν μπορεῖ νά λειτουργήσει, νά κάνει σωστά πράγματα, νάλειτουργεῖ ὁ Θεός μέσα ἀπό αὐτόν, ὁπότε νά μήν κάνει ἁμαρτίες. Ἄν λοιπόν ἡψυχαγωγία μας εἶναι κι αὐτή μέσα στήν ὅλη προσπάθεια πού κάνει ὁ ἄνθρωπος νάεἶναι μέ τόν Θεό, τότε εἶναι καλή ψυχαγωγία.Σήμερα ἔχουμε τήν ἑξῆς παραμόρφωση: ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία λέει πρέπει νά πᾶς στόνΘεό νά βρεῖς τήν χαρά, ἐμεῖς ψάχνουμε τήν χαρά ἀλλοῦ. Ἔτσι ἔχουμε μιά94

ἐξεζητημένη, μιά πολυδάπανη, μιά βλαβερή, μιά ἐπικίνδυνη, μέχρι καί θανατηφόραψυχαγωγία.– Ποιό εἶναι τό περιεχόμενο τῆς ψυχαγωγίας; Πῶς μπορεῖ κανείς νά ψυχαγωγηθεῖοὐσιαστικά, νά ὁδηγήσει τήν ψυχή του στόν Θεό;Αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία. Ὁ κόσμος προσπαθεῖ νά ψυχαγωγηθεῖ, μέσα ἀπότούς χορούς, τά τραγούδια, τή μουσική, τά γλέντια, τά ταξίδια, τίς καφετέριες, τάἠλεκτρονικά παιχνίδια κ.λ.π. Ὅλα αὐτά ὅμως βοηθᾶνε, ξεκουράζουν τήν ψυχή ἤμήπως ὁ ἄνθρωπος χειρότερα κουράζεται; Αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Γιατί, εἴπαμε, ὅτι ἡἀληθινή ξεκούραση καί ἡ ἀνάπαυση εἶναι στόν Θεό, εἶναι στό Ἅγιο Πνεῦμα, πούδίνει τήν ἀληθινή χαρά. Σήμερα πάρα πολλοί ἄνθρωποι ἔχουν, αὐτό πού λέμε,κατάθλιψη, ψυχολογικά, δέν βρίσκουν νόημα στή ζωή τους. Καί ἐπειδή ἔχουν πολύἐλεύθερο χρόνο, δέν μποροῦν νά γεμίσουν αὐτό τό κενό καί ψάχνουνε τρόπους γιάνά γεμίσουν τόν ἐλεύθερο χρόνο τους. Ὑπάρχει αὐτό τό ὑπαρξιακό κενό… γιατί ζῶ;… γιατί ὑπάρχω;– Ποιός εἶναι ὁ σκοπός τῆς ψυχαγωγίας τελικά;Ἄν τό ψάξουμε βαθιά μέ βάση τό ὅτι εἶναι νά ὁδηγήσουμε τήν ψυχή μας στόν Θεό,θά πρέπει καί ἡ ψυχαγωγία νά ἐξυπηρετεῖ τόν σκοπό μας. Γιά ποιό σκοπό ὑπάρχει ὁἄνθρωπος; Τί μᾶς λέει τό Εὐαγγέλιο; Γιατί ἐμεῖς εἴμαστε πιστοί. Πιστεύω στόν Θεόσημαίνει ἐμπιστεύομαι τόν Θεό, παίρνω ὡς ὁδηγό τῆς ζωῆς μου τόν Θεό. Ἕναςλοιπόν πιστός θά πρέπει ὅ,τι κάνει νά τό κάνει γιά νά ἀρέσει στόν Θεό. Λέει ὁἈπόστολος Παῦλος «εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε τι ποιεῖτε, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦποιεῖτε» (Α΄ Κορ. 10,31). Εἴτε τρῶτε εἴτε πίνετε εἴτε, θά λέγαμε σήμερα,ψυχαγωγεῖστε – ὄχι διασκεδάζετε, ὄχι διασκορπίζεστε – εἴτε κάνετε ὁτιδήποτε, νά τόκάνετε γιά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ.– Ὁπότε ποιός εἶναι ὁ σκοπός μας;Λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες, εἶναι νά καθαριστοῦμε ἀπό τίς ἁμαρτίες μας, νάμετανοήσουμε, νά φωτιστοῦμε ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα καί νά φτάσουμε νά ἑνωθοῦμεμέ τόν Θεό, πού οἱ Ἅγιοι τό λένε θέωση. Αὐτά τά πράγματα λοιπόν θά πρέπει νά τάὑπηρετεῖ καί ἡ ψυχαγωγία. Δέν μπορεῖ νά ξεχνᾶς στίς διακοπές ἤ καί ἐκεῖ πού εἶσαιστό σπίτι σου καί λές νά χαλαρώσω λίγο, τόν σκοπό σου, πού εἶναι ἡ θέωση. Δένμπορεῖ λ.χ. νά ἀφήσεις τόν πνευματικό κανόνα πού σοῦ ἔχει βάλει ὁ Πνευματικός.Ὅλοι πρέπει νά ἔχουμε Πνευματικό νά ἐξομολογούμαστε καί νά ἔχουμε καί ἕναπνευματικό πρόγραμμα. Νά κάνουμε τίς προσευχές μας πρωί-βράδυ, στό φαγητόπρίν καί μετά, νά κάνουμε ἐνδεχομένως κάποιες μετάνοιες, λίγο κομποσκοίνι, νάδιαβάσουμε τήν παράκληση στήν Παναγία, τούς χαιρετισμούς, τό ἀπόδειπνο. Ὅλααὐτά εἶναι πολύ γνωστά, ἔτσι δέν εἶναι; Δέν μπορεῖ νά πεῖς στίς διακοπές «θά τάσταματήσω αὐτά», γιατί τότε θά φτάσεις νά κάνεις πολύ κακά πράγματα. Ὅλα αὐτάτί εἶναι; Εἶναι τό φαγητό τῆς ψυχῆς. Ὅταν ὁ διάβολος πείραξε τόν Κύριο, ἀφοῦ εἶχενηστέψει ὁ Κύριος σαράντα μέρες καί κατά παραχώρηση Θεοῦ πείνασε, τοῦ εἶπε, πέςαὐτές οἱ πέτρες ἐδῶ νά γίνουν ψωμιά. Τοῦ ἔκανε ἕνα τέστ, μιά δοκιμασία, Τόν ἔβαλε95

σέ πειρασμό. Γιά νά δεῖ, ἄν Αὐτός πού ἦταν μπροστά του ἦταν ὁ Θεός. Ὁ διάβολοςδέν ἤξερε ἀκριβῶς… ἔβλεπε κάποια πράγματα… Καί Τόν ἔβαλε σ’ ἕναν πειρασμόνά κάνει ἕνα θαῦμα τέτοιο καί συγχρόνως νά ὑποκύψει σ’ αὐτό τόν πειρασμό πού τόλέμε γαστριμαργία, λαιμαργία. Καί ὁ Κύριος τί τοῦ εἶπε; Εἶναι πολύ σημαντικό αὐτόνά τό ξέρουμε. «Οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος» (Ματθ. 4,4). Δέν ζεῖ ὁἄνθρωπος μόνο μέ ψωμί, «ἀλλ᾿ ἐπί παντί ρήματι ἐκπορευομένῳ διά στόματος Θεοῦ».Ἀλλά ζεῖ μέ κάθε ρῆμα, κάθε λόγο -αὐτό θά πεῖ ρῆμα- πού βγαίνει ἀπό τό στόμα τοῦΘεοῦ.– Ποιός εἶναι ὁ λόγος πού βγαίνει ἀπό τό στόμα τοῦ Θεοῦ;Αὐτά πού ἔχουμε στήν Ἁγία Γραφή, αὐτά πού ἔχουμε στήν Ἐκκλησία μας, στούςκανόνες, στά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας πού ψάλλουμε, πού διαβάζουμε, στίςπροσευχές μας. Ὅλα αὐτά εἶναι ρῆμα Θεοῦ, εἶναι λόγος Θεοῦ καί αὐτά ὅλα εἶναιτροφή. Ἔτσι ζεῖ ὁ ἄνθρωπος, ὅταν τά διαβάζει καί τά ἐγκολπώνεται ὅλα αὐτά.Ἔλεγε ἕνας σύγχρονος Ἅγιος, ὁ Ἅγιος Πορφύριος: «Θέλετε νά βρεῖτε τήν χαρά στήζωή; Νά διαβάζετε Ἁγία Γραφή. Νά ἐκκλησιάζεσθε. Νά πλησιάζετε τόν Χριστό, νάΤόν ἀγαπήσετε. Νά προσέχετε τίς ἀκολουθίες: Ὄρθρο, Ὧρες, Ἑσπερινό, Ἀπόδειπνοκ.λπ., γιατί τά λόγια τους εἶναι γραμμένα ἀπό Ἁγίους. Εἶναι λόγια ἅγια, ἐρωτικά πρόςτόν Χριστό, τήν Παναγία μας». Αὐτά δίνουν χαρά ἀληθινή στόν χριστιανό καίἀληθινή ψυχαγωγία, ξεκούραση.Βλέπετε, πόσο ἁπλά μπορεῖ κανείς νά ψυχαγωγηθεῖ. Νά πᾶς, ἄς ποῦμε, σ’ ἕνανἑσπερινό. Πολύ ἀνώτερο νά πᾶς σέ μία Θεία Λειτουργία καθημερινή. Δέν λέω γιάτήν Κυριακή, πού πρέπει νά πηγαίνουμε πάντα. Νά δεῖς ἐκεῖ πόσο θά ξεκουραστεῖς,ἄν ἔχεις πραγματική κοινωνία μέ τόν Θεό, ἄν ἔχεις πραγματική ταπείνωση, ἄν ἔχειςπραγματική πίστη στόν Θεό. Τώρα θά πεῖς: ἐγώ εἶμαι διακοπές, δέν πάω στήνἘκκλησία. Πολλές φορές καί τίς Κυριακές δέν πᾶνε στήν Ἐκκλησία, γιατί κάνουν,λένε, διακοπές. Μά ἀκριβῶς οἱ διακοπές εἶναι μιά εὐκαιρία πιό πολύ νάἐκκλησιαστεῖς. Ἀφοῦ δέν ἐργάζεσαι εἶναι μιά εὐκαιρία πιό πολύ νά πλησιάσεις τόνΘεό, πιό πολύ νά διαβάσεις τό Εὐαγγέλιο, τούς Ἁγίους Πατέρες, νά πᾶς πιό συχνάστήν Ἐκκλησία, γιά νά δώσεις πλούσια τροφή στήν ψυχή σου καί νά ζωογονηθεῖςπνευματικά.Ἑπομένως, ψυχαγωγοῦμαι δέν σημαίνει ὅτι χάνω τόν σκοπό μου. Σκοπός μας,εἴπαμε, εἶναι ἡ θέωση καί αὐτό θά πρέπει νά τό βάλουμε, ἀδελφοί μου, σάν κύριοσκοπό στήν ζωή μας. Βέβαια, ὁ κόσμος μᾶς ἐκτρέπει, μᾶς λέει ἄλλα πράγματα, μᾶςβάζει ἄλλους σκοπούς, γιατί εἶναι ἕνας κόσμος πεσμένος, δέν εἶναι ἕνας κόσμος ἔτσιὅπως τόν ἔκανε ὁ Θεός. Εἴμαστε σέ μιά κατάσταση πού εἶναι παρά φύσιν, δέν εἶναιτό φυσικό μας. Τό φυσικό μας ἦταν, ὅταν ζούσαμε στόν Παράδεισο πρίνἁμαρτήσουμε. Αὐτή ἦταν ἡ φυσιολογική ζωή. Τώρα εἴμαστε σέ μιά παρά φύσιν ζωήκαί ὅλα εἶναι διεστραμμένα. Αὐτά πού διδάσκει ὁ κόσμος ὡς σκοπό τῆς ζωῆς τοῦἀνθρώπου εἶναι λανθασμένα.96

– Τί λέει ὁ κόσμος ὅτι εἶναι σκοπός τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου;Οἱ ἡδονές, τά χρήματα – ἡ περιουσία καί ἡ δόξα. Αὐτά εἶναι πού σοῦ διδάσκει ὁκόσμος ὡς σκοπό. Σοῦ λέει νά κάνεις περιουσία, αὐτό ἐκτιμάει ὁ κόσμος. Νά ἔχειςσαρκικές ἀπολαύσεις, νά ἔχεις ἄνετη ζωή, νά εἶσαι πλούσιος, νά ἔχεις ὅ,τι θέλεις.Αὐτό τό θεωρεῖ εὐτυχία. Ἤ νά ἔχεις ἕνα καλό ὄνομα, νά ἔχεις δύναμη, νά ἔχεις τήνἀγάπη τοῦ κόσμου, τήν δόξα τοῦ κόσμου καί τό θεωρεῖ αὐτό ἐπιτυχία. Ἐνῶ ὁΧριστός λέει ὅλα αὐτά εἶναι ἀποτυχία. Γιατί; Γιατί δέν ἤρθαμε γιά νά μείνουμε,ἤρθαμε γιά νά φύγουμε. Δέν εἶναι ἐδῶ ὁ σκοπός καί τό τέλος. Ἐδῶ εἶναι ἕναςσταθμός προετοιμασίας γιά τήν αἰώνια ζωή, γιά τήν πραγματική ζωή πού ἀρχίζειμετά τόν θάνατο καί κατεξοχήν θά ἀρχίσει μετά τή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦμας, ὅπου πλέον θά ἀποκατασταθοῦν οἱ δίκαιοι εἰς ζωήν αἰώνιον καί οἱ ἁμαρτωλοίεἰς κόλασιν αἰώνιον. Ὁ Θεός νά φυλάξοι νά μήν πάει κανένας στήν κόλαση. Ἀλλά οἱἄνθρωποι, ἐπειδή δέν πιστεύουν στόν Χριστό, ἐπιλέγουν μόνοι τους νά πᾶνε στήνκόλαση.– Γιατί κόλαση τί εἶναι;Τό νά μήν ἀγαπᾶς τόν Χριστό, νά μήν θέλεις νά εἶσαι μέσα στήν Ἐκκλησία, νά μήνθέλεις νά ζεῖς ὅπως λέει ὁ Χριστός.Πρέπει νά ποῦμε ἐπισης ὅτι πολλοί ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν τήν ψυχαγωγία, μᾶλλοντήν διασκέδαση, σάν σκοπό τῆς ζωῆς τους, σάν τήν ὕψιστη δραστηριότητα πούμπορεῖ νά κάνει ὁ ἄνθρωπος. Δέν ὑπάρχει ἀνώτερο πράγμα γιά κάποιους. Ζοῦνε γιάτό Σαββατοκύριακο ἤ γιά τίς διακοπές πού θά πᾶνε μία φορά τόν χρόνο, ἀφοῦσταματήσουν αὐτή τήν «δουλειά», πού ἔχει γίνει δουλεία, ὑποδούλωση δηλαδή.Ὅμως ἡ ψυχαγωγία δέν πρέπει νά γίνει σκοπός, ἀλλά θά πρέπει νά ὑπηρετεῖ τόνσκοπό, πού εἶναι ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου καί μπορεῖ νά γίνει μέ πολύ ἁπλά μέσα.Κάποτε ἕνας κυνηγός εἶχε φτάσει στήν ἔρημο, στό ἀσκητήριο τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου.Ὅπως κυνηγοῦσε, ἔφτασε ἐκεῖ. Ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος ζοῦσε στήν Αἴγυπτο. Ἐκεῖ,λοιπόν, εἶδε τό ἑξῆς παράξενο: Εἶδε τόν Ἅγιο Ἀντώνιο μέ τούς ἄλλους ἀσκητές, τούςμαθητές του, νά χαριεντίζεται, κατά κάποιο τρόπο νά παίζουνε! Ὄχι ὅτι κάνανε κάτιἁμαρτωλό βέβαια. Καί παραξενεύτηκε… λέει: – Καλά καί ὁ Μέγας Ἀντώνιος, αὐτόςὁ μεγάλος ἅγιος καί ἀσκητής νά κάνει αὐτά τά πράγματα; Καί τοῦ τό εἶπε κιόλας.Λέει: – Γέροντα, μέ σκανδάλισες. Τί εἶναι αὐτά πού κάνεις; Κάνεις κι ἐσύἀστειάκιαʾ; Τοῦ λέει τότε ὁ Ἅγιος Ἀντώνιος: – Γιά τέντωσε τό τόξο σου. Κυνηγοῦσεμέ τόξο. Τό τέντωσε αὐτός. Τοῦ λέει: – Τέντωσέ το λίγο ἀκόμα. Τό τέντωσε λίγοἀκόμα. – Ἀκόμα λίγο, τοῦ λέει. – Ἔ, δέν γίνεται ἄλλο, λέει.Ἅμα τό τεντώσω κι ἄλλο, θά σπάσει. – Ἔτσι, λέει, εἶναι καί οἱ ἀδελφοί. Χρειάζεταικαί μία χαλάρωση ἀπό τήν πνευματική ἄσκηση, ἀπό τήν προσπάθεια τήνπνευματική. Αὐτό κάνω καί ἐγώ. Τό ὑπερβολικό τέντωμα κουράζει καί ὅλοι οἱἄνθρωποι ἔχουμε αὐτή τήν ἀνάγκη λίγο νά χαλαρώσουμε. Ἀλλά προσοχή, χωρίς νάχάνουμε τόν σκοπό μας! Ποτέ δέν πρέπει νά χάνουμε ἀπό τήν σκέψη μας καί ἀπό τήνκαρδιά μας αὐτή τήν ἐπιθυμία γιά τόν Θεό, ἀλλά καί τήν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ97

Θεοῦ. Ὁ Θεός δηλαδή νομίζεις δέν σέ βλέπει παντοῦ καί πάντοτε; Πάντοτε μᾶςβλέπει. Εἶναι πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν. Καί πάντοτε πρέπει νάσκεφτόμαστε ὅτι εἶναι παρών ὁ Θεός πρίν ποῦμε κάτι, πρίν κάνουμε κάτι, πρίνἀκόμα σκεφτοῦμε καί κάτι, γιατί ὁ Θεός γνωρίζει καί τίς σκέψεις μας, ὄχι μόνο τίκάνουμε ἤ τί λέμε.Νά σᾶς δώσω ἕνα παράδειγμα ἀπό τόν Ἅγιο Πορφύριο, γιά νά δοῦμε πῶς ὁ Ἅγιοςαὐτός μᾶς διδάσκει, ὅτι μποροῦμε νά χαιρόμαστε μέ πολύ ἁπλά πράγματα. Κοιτάξτετί λέει. «Νά χαίρεστε ὅσα μᾶς περιβάλλουν», ὅσα εἶναι γύρω μας καί μᾶςπεριβάλλουν, τό περιβάλλον μας. «Ὅλα μᾶς διδάσκουν καί μᾶς ὁδηγοῦν στόν Θεό».Δέν ξέρω, ἄν ἔχετε σταθεῖ νά δεῖτε τόν οὐρανό. Τά σύννεφα πῶς κινοῦνται, ξέρετε τίὡραία ψυχαγωγία εἶναι; Ὡραιότατη. Νομίζει κανείς ὅτι εἶναι πάντα ἴδιος. Δέν εἶναικαθόλου ἴδιος, συνεχῶς ἀλλάζει. Ἀλλά ἀλλάζει μέ ἕναν ὄμορφο, γλυκό τρόπο,ἁπαλό. Ὄχι αὐτό τό ἐξωφρενικό πού ζοῦμε πολλές φορές στήν τηλεόραση κ.λ.π. καίεἶναι μία τρέλα, ἡ λεγόμενη διασκέδαση. Πολλοί τό λένε «θέλω τρέλα». Ζητᾶνε μιάἔκσταση, νά βγοῦνε ἀπό τόν ἑαυτό τους. Ἐνῶ, βλέπετε ὁ Θεός μᾶς ἔφτιαξε ἕνανκόσμο ὑπέροχο καί βλέποντάς τον καί ἀπολαμβάνοντάς τον νά ξεκουράζεσαι. Ἔχετεδεῖ τήν θάλασσα; Νά σταθεῖς λίγο νά δεῖς τήν θάλασσα, νά περπατήσεις δίπλα στήνθάλασσα ἤρεμα, ἥσυχα καί νά βλέπεις ἐκεῖ αὐτή τήν ἀπεραντοσύνη καί αὐτή τήνὀμορφιά τοῦ Θεοῦ! Δέν εἶναι αὐτό ξεκούραση; Νά ξυπνήσεις τό πρωί καί νά δεῖς πῶςβγαίνει ὁ ἥλιος. Πῶς ἀνατέλει αὐτός ὁ ἥλιος! Τό λέει πάλι σ’ ἕνα σημεῖο ὁ ἍγιοςΠορφύριος αὐτό. Καί νά δοξάσεις τόν Θεό. Ἀλλά προσοχή, νά μήν τά κάνεις αὐτάεἴδωλα, νά μήν λατρέψεις αὐτά καθαυτά, ἀλλά πίσω ἀπό αὐτά νά δεῖς τόνΔημιουργό.«Ὅλα γύρω μας εἶναι σταλαγματιές τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ». Τί ὡραῖο αὐτό! Ὁ Θεόςἔχει βάλει σέ καθετί ἀπό αὐτά πού ἔχει φτιάξει τήν ἀγάπη Του γιά τόν ἄνθρωπο.Λένε πολύ ὡραῖα οἱ ἅγιοι Πατέρες: Πότε φτιάχτηκε ὁ ἄνθρωπος; Δέν φτιάχτηκε τήνπρώτη ἡμέρα τῆς Δημιουργίας. Τήν πρώτη ἡμέρα, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶπε ὁ Θεόςκαί ἔγινε φῶς, «ἐγένετο φῶς» (Γεν. 1,3). Ὁ ἄνθρωπος φτιάχτηκε τήν ἕκτη ἡμέρα,τελευταῖος. Γιατί; Γιατί ἤθελε ὁ Θεός νά φτιάξει πρῶτα τό παλάτι, ἔνα ὡραιότατοπαλάτι, τό σύμπαν, τούς πλανῆτες, τή γῆ, τά δέντρα, τά πουλιά, τά ποτάμια, τίςθάλασσες καί μετά βάζει μέσα σάν πριγκιπόπουλο τόν ἄνθρωπο. Κάνει τελευταῖο τόνἄνθρωπο, γιά νά τοῦ δείξει πόσο τόν ἀγαπάει.Γι’ αὐτό, λέει ἐδῶ ὁ Ἅγιος Πορφύριος, ὅτι ὅλα εἶναι σταγμαλατιές τῆς ἀγάπης. «Καίτά ἔμψυχα καί τά ἄψυχα καί τά φυτά καί τά ζῶα καί τά πουλιά καί τά βουνά καί ἡθάλασσα καί τό ἡλιοβασίλεμα καί ὁ ἔναστρος οὐρανός». Γιά βγές τό βράδυ νά δεῖςτόν οὐρανό, νά δεῖς τί ὡραῖο πράγμα εἶναι αὐτό… Αὐτό κι ἄν δέν εἶναι ψυχαγωγία!«Εἶναι οἱ μικρές ἀγάπες, μέσα ἀπ’ τίς ὁποῖες φθάνομε στή μεγάλη Ἀγάπη, τόνΧριστό». Νά, τώρα, καί ἐκεῖ πού βλέπεις ὅλα αὐτά, μή χάσεις τόν σκοπό σου, λέει ὁἍγιος, νά βλέπεις πίσω ἀπό αὐτά τόν Δημιουργό. Καί ξερετε, μπορεῖ νά κάνει κανείςκαί Θεολογία, δηλαδή νά στοχαστεῖ καί νά προσευχηθεῖ ἀκόμα πιό βαθιά καί98

συνειδητά. Γιατί; Διότι ὅλα αὐτά πού βλέπουμε, πού ὑπάρχουν στό σύμπαν, τίφανερώνουν; Φανερώνουν τίς ἰδιότητες τοῦ Θεοῦ. Μιά ἰδιότητα τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡσοφία. Ἄν δεῖς, λοιπόν, ὅλα αὐτά πού ὑπάρχουν γύρω μας, ἤ ἀκόμα ἄν δεῖς μέσαστόν χρόνο, σ’ ἕνα ἔτος, αὐτή τήν ἐναλλαγή τῶν ἐποχῶν, καμιά μέρα δέν εἶναι ἴδιαμέ τήν ἄλλη. Καμιά μέρα! Ὅλα συνεχῶς, ὄμορφα, γλυκά, μεταβάλλονται καί ὑπάρχειαὐτή ἡ ἐναλλαγή, ἡ ἡμέρα, ἡ νύχτα, ἡ ἄνοιξη, τό καλοκαίρι τό φθινόπωρο, ὁχειμώνας. Ἡ ἡμέρα μεγαλώνει, μικραίνει.. Μετά βλέπεις τό σύμπαν, οἱ πλανῆτεςκινοῦνται γύρω ἀπ’ τόν ἥλιο, τό ἡλιακό σύστημα ὅλο.. Ὁ γαλαξίας ὁ δικός μαςκινεῖται. Ὅλοι οἱ γαλαξίες κινοῦνται.Ἕνα ὑπέροχο… μιά τεράστια καί ἄφθαστη σοφία εἶναι ἀποτυπωμένη μέσα στήΔημιουργία τοῦ Θεοῦ. Αὐτό, λοιπόν, σέ κάνει καί σένα νά καταλαβαίνεις καλύτερατόν Θεό καί νά λές «γιά κοίταξε, τί σοφία ἔχει ἕνα φυλλαράκι… ἤ ἕνα φτερό μιᾶςπεταλούδας. Ἅμα αὐτό εἶναι τόσο ὡραῖο, τόσο τέλειο, πόσο ὡραῖος, πόσο σοφός θάεἶναι Αὐτός πού τό ἔφτιαξε; Γιατί, αὐτό δέν ἔγινε μόνο του. Ἀπό τό τίποτα δένγίνεται τίποτα. Εἶναι ἁπλά πράγματα. Λένε, ἡ φύση τό ἔκανε. Ποιά φύση; Τί εἶναι ἡφύση; Πρέπει νά τό ἔφτιαξε κάποιος πού ἔχει λογική καί σοφία. Τί εἶναι ἡ φύση;Κανένα ἀπρόσωπο, ἀκαθόριστο ὄν; Κανένα τέρας πού φτιάχνει πράγματα; Ὁ Θεόςεἶναι πού τά ἔφτιαξε ὅλα αὐτά καί ἔβαλε στό καθένα τήν σοφία Του καί μπορεῖς νάτήν βλέπεις.Λένε ἀκόμα οἱ ἐπιστήμονες ὅτι σέ κάθε μόριο, σέ κάθε γραμμάριο ὕλης, ὑπάρχειτεράστια ἐνέργεια. Αὐτό πού, δυστυχῶς, ὁ ἄνθρωπος τό χρησιμοποιεῖ καί γιά κακούςσκοπούς, ἡ λεγόμενη πυρηνική ἐνέργεια, ἀτομική ἐνέργεια. Ἀπό ἕνα γραμμάριο ὕληςμπορεῖς νά παράγεις τεράστιες ποσότητες ἐνέργειας καί νά κινήσεις ἐργοστάσια,ἀλλά καί νά σκοτώσεις χιλιάδες ἀνθρώπους… δυστυχῶς.Τί φανερώνει ὅμως αὐτό; Ὅτι αὐτή τήν ἐνέργεια πού ὑπάρχει συσσωρευμένη μέσασ’ αὐτό τό γραμμάριο τῆς ὕλης, κάποιος τήν ἔβαλε ἐκεῖ. Ἄν, λοιπόν, μέσα στόγραμμάριο αὐτό τῆς ὕλης ὑπάρχει τόση ἐνέργεια, τόση δύναμη, πόσο πιό δυνατόςεἶναι Αὐτός πού τά ἔφτιαξε ὅλα αὐτά; Καί ἀνάγεσαι στήν ἔννοια τῆς παντοδυναμίαςτοῦ Θεοῦ. Ἄν ὑπάρχει τόση ἐνέργεια μέσα στά δημιουργήματα, πόσο πιό δυνατός θάεἶναι Αὐτός πού τά ἔφτιαξε! Πάνσοφος, παντοδύναμος! Μετά βλέπεις καί τήνὡραιότητα πού ὑπάρχει σ’ ὅλη αὐτή τήν Δημιουργία καί λές «ἄν αὐτά εἶναι τόσοὡραῖα, πόσο πιό ὡραῖος, «κάλλει ὡραῖος» εἶναι ὁ Δημιουργός!Ὁπότε, βλέποντας ὅλα αὐτά, τί κάνεις; Ἀνεβαίνεις στήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ. Νά ἡἀληθινή ψυχαγωγία! Βλέπετε; Μέσα ἀπό τήν Δημιουργία ἔχει φροντίσει ὁ καλός μαςΠατέρας, ὁ Θεός, νά μᾶς ὁδηγεῖ στόν Ἴδιο, στόν ἑαυτό Του. Ὄχι γιά Ἐκεῖνον. Δένἔχει ἀνάγκη Ἐκεῖνος, ἐμεῖς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό Ἐκεῖνον. Ἐκεῖνος, ἔτσι ὅπως εἶναικαί ἔτσι ὅπως ἦταν πρίν ἀπό μᾶς, εἶχε ἄπειρη μακαριότητα. Ἀλλά ἀπό ἄπειρη ἀγάπηἔφτιαξε καί μᾶς τούς ἀνθρώπους καί λέει «παιδιά Μου, θέλω νά εἶμαι μαζί σας» καίπροσπαθεῖ νά μᾶς ἑλκύσει μέσα ἀπό τήν κτίση ὅλη, ἀπό ὅλη αὐτή τήν ὀμορφιά, γιά99

νά χαιρόμαστε κι ἐμεῖς μαζί Του τή δική Του ζωή. Γι’ αὐτό λέει κάπου στήν ἉγίαΓραφή «ἡ τρυφή μου», δηλαδή τό γλέντι μου, ἡ χαρά μου, «μετά τῶν υἱῶν τῶνἀνθρώπων» (πρβλ. Παρ. 8,31) εἶναι νά εἶμαι μέ τούς ἀνθρώπους. Φανταστεῖτε! Ἡχαρά τοῦ Θεοῦ εἶναι νά εἶναι μαζί μας καί ἐμεῖς λέμε ὄχι δέν Σέ θέλωʾ. Ἕναν Πατέραπανάγαθο, παντοδύναμο, πάνσοφο, κάλλει ὡραῖο ὑπέρ πάντα κάλλος, παραπάνω ἀπόκάθε ὀμορφιά εἶναι ὁ Θεός, καί ἐμεῖς λέμε, ὄχι δέν Σέ θέλω. Μπορεῖ νά τό πεῖ ὁἄνθρωπος; Μπορεῖ, γιατί ἔχει φτιαχτεῖ ἀπό τόν Θεό ἐλεύθερος, αὐτεξούσιος καί ὁΘεός σέβεται τήν ἐλευθερία. Ἀλλά εἶναι κρίμα. Γιατί λοιπόν νά ψάχνουμε ἀλλοῦ τήνχαρά -πού δέν ὑπάρχει- καί νά ὁδηγοῦμε τήν ψυχή μας, νά ψυχαγωγούμαστε, μέλανθασμένο τρόπο; Ἐνῶ ἡ ἀληθινή ψυχαγωγία τελικά εἶναι ὁ Θεός. Αὐτή δέν εἶναι ἡἀληθινή ψυχαγωγία; Ἀφοῦ μέσα στόν Θεό εἶναι ἡ χαρά, ἡ εἰρήνη.. Ὅλα αὐτά πούψάχνουμε εἶναι ὁ Θεός.Ἔβαλε λοιπόν ὁ Θεός, λέει ὁ Ἅγιος Πορφύριος, σέ ὅλα σταγμαλατιές τῆς ἀγάπηςΤου. Εἶναι οἱ μικρές ἀγάπες μέσα ἀπό τίς ὁποῖες φτάνουμε στήν μεγάλη ἀγάπη πούεἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Γι’ αὐτό οἱ ἅγιοι Πατέρες μιλᾶνε γιά λόγους, γιά τούς λόγουςτοῦ Θεοῦ, πού ὑπάρχουν μέσα σέ καθετί. Ὁ λόγος εἶναι γιατί ὑπάρχει κάτι, ποιός τόἔφτιαξε καί γιά ποιό σκοπό ὑπάρχει. Οἱ λόγοι τῶν ὄντων, ὅπως ἴσως ἔχετε ἀκούσειἀπό τήν Θεολογία. Ὅταν κανείς βλέπει μέ τέτοια μάτια τήν Δημιουργία, βλέπει τούςλόγους τῶν ὄντων, βλέπει δηλαδή γιατί ὑπάρχει τό καθετί καί ποιός εἶναι ὁ σκοπόςπού ὑπάρχει. Τελικά, καθετί ὑπάρχει ἐξαιτίας τοῦ Χριστοῦ καί ὁ σκοπός πού ὑπάρχειεἶναι πάλι ὁ Χριστός.Ξέρετε, ὅτι ὅλοι θά ἀφθαρτιστοῦμε; Δηλαδή, θά γίνουμε ὅπως ὁ Θεός. Ὄχι μόνο οἱἄνθρωποι καί ὅλη ἡ κτίση θά γίνει ἄφθαρτη, θά θεωθεῖ. Ὅλα θά ἑνωθοῦν μέ τόν Θεό.Ἀλλά, προσέξτε, ὅσοι ἀπό τούς ἀνθρώπους καί τούς ἀγγέλους δέν ἀγάπησαν τόνΘεό, ναί μέν θά γίνουν κι αὐτοί ἄφθαρτοι, ἀλλά δέν θά ἔχουν κοινωνία μέσα στήνχαρά τοῦ Θεοῦ. Θά ζοῦνε τήν κόλαση, τήν ἀπουσία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Θά εἶναιἄφθαρτοι μέ τό σῶμα τους. Τό σῶμα ὅλων τῶν ἀνθρώπων θά γίνει ἄφθαρτο. Γι’ αὐτόδέν εἶναι λύση αὐτό πού λένε κάποιοι νά αὐτοκτονήσω, νά πεθάνω, νά ἐξαφανιστῶ.Δέν θά ἐξαφανιστεῖς. Δέν μπορεῖς νά ἐξαφανιστεῖς. Ἡ λύση δέν εἶναι αὐτή. Ἡ λύσηεἶναι νά ἑνωθεῖς μέ τόν Χριστό ἐδῶ καί τώρα, νά βρεῖς τόν Χριστό, νά μετανοήσεις,ὁπότε, ὅταν ὁ Χριστός μας στήν Δευτέρα Παρουσία θά μᾶς κάνει ὅλους ἄφθαρτουςκαί θά μᾶς δώσει πάλι τά σώματά μας, ἄφθαρτα ὅμως, ὅπως εἶναι τό σῶμα τοῦΧριστοῦ τό ἀναστημένο, νά εἶσαι μέ τόν Χριστό.Ἡ λύση ὅλων τῶν προβλημάτων τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ Χριστός. Σήμερα ζοῦμε σ’ἕναν κόσμο πού δέν ἀκούγεται καθόλου τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Ἄν γράψετε στόἴντερνετ τήν λέξη ψυχαγωγία οὔτε μιά φορά δέν λένε τήν λέξη Χριστός. Λένε «νάἔχεις καλή ψυχαγωγία.. νά ἔχεις ἀξίες.. νά μήν σπαταλᾶς τόν χρόνο σου…». Ναί,ἀλλά… ποιός θά σοῦ δώσει τήν σωστή ὁδηγία; Μόνο ὁ Χριστός. Δέν ὑπάρχουνἀφηρημένες ἀξίες καί ἰδανικά. Ζεῖ ὁ ἄνθρωπος μ’ αὐτά;… Οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι τόἔχουμε πάθει αὐτό, γιατί ἔχουμε αὐτονομηθεῖ καί νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά ζοῦμε100