BlockChain-for-Government-Services-v1

การจดั ต้ังคณะทำ� งานแหง่ ชาติ The National Blockchain Council การจดั ตงั้ คณะทำ� งานข้ึนมาเพอ่ื ทำ� หนา้ ทใี่ นการศกึ ษาวจิ ยั ขอ้ ดี ขอ้ เสยี รวมถงึ การศกึ ษาความเปน็ ไปได้ (Feasibility Study) และขอ้ จำ� กดั ภายใตบ้ ริบทของ ประเทศนนั้ ๆ หากมกี ารนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ เนอื่ งจากการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบรกิ ารภาครัฐย่อมส่งผลกระทบต่อการ เปลี่ยนแปลงกระบวนการท�ำงานของหน่วยงานภาครัฐไปจากเดิม ซ่งึ จ�ำเป็น ตอ้ งมคี ณะทำ� งานในการศกึ ษาวจิ ยั ถงึ ผลกระทบตา่ ง ๆ ทจ่ี ะเกดิ ข้ึน รวมถงึ การ วางแผนรับมือหากมีการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้เพื่อสนับสนุนงาน บรกิ ารภาครฐั โดยหนง่ึ ในกรณศี กึ ษาทนี่ า่ สนใจคอื รปู แบบการจดั ตงั้ คณะทำ� งาน แหง่ ชาตขิ องประเทศเนเธอรแ์ ลนด์ (Netherland) ไดม้ กี ารจดั ตง้ั Dutch National Blockchain Coalition ซ่ึงถกู จดั ตง้ั โดย The Ministry of Economy Affairs’ Information Technology เป็นการจัดต้ังคณะท�ำงานท่ีผสานความร่วมมือ ในทกุ ภาคสว่ นมากกวา่ 20 หนว่ ยงานทวั่ ประเทศ ทงั้ หนว่ ยงานภาครฐั องคก์ รดา้ น วิชาการ เชน่ สถาบนั การศกึ ษาและมหาวทิ ยาลยั รวมถงึ ภาคเอกชนทงั้ จากสถาบนั การเงนิ คมนาคมขนสง่ และโลจิสตกิ ส์ และพลงั งาน โดยการประสานความรว่ มมอื ดงั กลา่ วมเี ปา้ หมายในการทำ� ใหป้ ระเทศเนเธอรแ์ ลนดข์ ึน้ ไปอยแู่ ถวหนา้ ในการ เป็นประเทศผู้น�ำทางด้านเทคโนโลยีนวัตกรรม (Innovative Technology) โดยเฉพาะการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นการสรา้ ง Digital Identity ซ่งึ คณะท�ำงานดังกล่าวมีหน้าที่ในการศึกษาถึงความเป็นไปได้และข้อจ�ำกัด ผลกระทบดา้ นสงั คม การพฒั นาทรพั ยากรบคุ คล (Human Capital) รวมถงึ มาตรการควบคมุ ตา่ ง ๆ เพอื่ สรา้ งความมน่ั ใจ ความนา่ เชอ่ื ถอื รวมถงึ การรบั รู้ จนนำ� ไปสกู่ ารยอมรบั จากประชาชนในสงั คมถงึ การนำ� เทคโนโลยี Blockchain ดงั กลา่ วมาใชง้ าน (Krawiec et al., 2016) เพอ่ื งานกบารรปกิ ราะรยภุกาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 99

นอกจากนยี้ งั มปี ระเทศสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตสไ์ ดจ้ ดั ตง้ั The Global Blockchain Council (GBC) โดยมีนครรัฐดูไบเป็นหนึ่งในสมาชิก ซ่งึ ได้มีการจัดตั้งขน้ึ ในปี ค.ศ. 2016 ท�ำหนา้ ทีท่ ดสอบและผลกั ดนั โครงการต่าง ๆ เก่ยี วกับการพัฒนาและ การใชง้ านเทคโนโลยี Blockchain ภายในประเทศสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตส์ เพอื่ ใหเ้ ปน็ ไปตามเปา้ หมายทตี่ อ้ งการผลกั ดนั ใหป้ ระเทศสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตสก์ ลายเปน็ Smart Future ใหท้ นั ภายในปี ค.ศ. 2020 โดยนครรฐั ดไู บประเทศสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตส์ (United Arab Emirates) ถือได้ว่าเป็นรัฐบาลที่มีความรอบรู้ด้านเทคโนโลยี (Tech-Savvy) ในอนั ดบั ตน้ ๆ ของโลก ซ่ึงประเทศสหรฐั อาหรบั เอมเิ รตส์ (United Arab Emirates) ถกู จดั อยใู่ นอนั ดบั ท่ี 2 ของโลก โดย The World Economic Forum 2016 วา่ เปน็ รฐั บาลทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพในการนำ� ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร รวมไปถงึ การทำ� ธรุ กรรมผา่ นออนไลนต์ า่ ง ๆ เพอื่ ใหบ้ รกิ ารแกป่ ระชาชน (Breene, 2016) นครรัฐดูไบได้มีการก�ำหนดยุทธศาสตร์ชาติในการเป็นเมืองหลวงของเทคโนโลยี Blockchain “The Global Capital of Blockchain” ประกอบไปดว้ ยเปา้ หมาย 3 ด้านดว้ ยกนั คือ 100 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

การเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพการทำ� งานของภาครฐั (Government Efficiency) โดยตั้งเป้าหมายในการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ส�ำหรับ การให้บริการภาครฐั แบบเตม็ รูปแบบทั้งระบบ การสรา้ งอุตสาหกรรมเทคโนโลยี Blockchain (Industries Creation) โดยผลกั ดนั และสนบั สนุนให้เกิดการพฒั นา Blockchain Ecosystem ขึน้ ภายในประเทศ ท้ังภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจ รวมถึงบรษิ ัท สตารท์ อัพต่าง ๆ การเปน็ ผนู้ ำ� ทางดา้ นเทคโนโลยี Blockchain (International Leadership) โดยจดั ทำ� โครงการนำ� รอ่ งเกยี่ วกบั การพฒั นา และการใชง้ านเทคโนโลยี Blockchain ทง้ั ภายในนครรัฐดูไบ และประเทศสหรัฐอาหรับเอมเิ รตส์ ภายใตก้ ารกำ� กับดแู ลของ The Global Blockchain Council (GBC) ซ่งึ ประกอบไปดว้ ย 7 โครงการสำ� คญั ๆ ดงั ตอ่ ไปนี้ โครงการท่ี 1 โครงการที่ 2 การน�ำเทคโนโลยี Blockchain การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ มาใช้ในการจัดเก็บและส่งต่อข้อมูล ในการออกใบ Certificate ให้กับเพชร ประวตั กิ ารรกั ษาพยาบาลของผปู้ ว่ ยเพอ่ื โดย The Dubai Multi Commodities ให้ผู้ที่มีส่วนเก่ียวข้องกับกระบวนการ Centre ไดน้ ำ� เทคโนโลยี Blockchain รักษาพยาบาลสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ เข้ามาใช้ในการออกใบ Certificate อย่างปลอดภัย ใหก้ บั เพชรหรอื ทรี่ จู้ กั กนั ในชอื่ “Kimberley Certificates” เพ่ืองานกบารรปกิ ราะรยภกุาตคร์ใชฐั ้เทกครณโนศี โึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 101

โครงการที่ 3 โครงการที่ 6 การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ การน�ำเทคโนโลยี Blockchain ในการโอนกรรมสทิ ธิ์ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ มาใช้ในการสร้างโปรแกรมสะสมแต้ม สนิ ทรพั ยท์ ม่ี สี ภาพคลอ่ งตำ่� ยกตวั อยา่ ง เพอื่ กระตนุ้ การทอ่ งเทย่ี วภายในประเทศ เชน่ ทด่ี นิ โดยเทคโนโลยี Blockchain สหรัฐอาหรบั เอมิเรตส์ สามารถเขา้ มาชว่ ยลดขนั้ ตอนดา้ นเอกสาร และเพ่ิมประสิทธิภาพกระบวนการท�ำ โครงการที่ 7 ธรุ กรรมเกย่ี วกบั อสงั หาริมทรพั ย์ การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ โครงการท่ี 4 ในการปรับปรุงกระบวนการตรวจสอบ การน�ำเข้าและส่งออกสินค้าระหว่าง การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ประเทศ โดยเฉพาะพิธีการทางเอกสาร ในกระบวนการพิสูจน์ตัวตน (Identity เพอ่ื เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ และความรวดเรว็ Management) เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพ ในการจดั สง่ และชำ� ระเงินระหวา่ งประเทศ ลดระยะเวลาในการด�ำเนินการทาง ธรุ กรรมต่าง ๆ กับภาครฐั รวมถึงประเทศสหรัฐอเมรกิ า โดยพบว่าในหลายรัฐ ยกตัวอย่างเช่น โครงการที่ 5 รฐั นวิ ยอรก์ รฐั เวอรจ์ เิ นยี รฐั ฮาวายรฐั เมน และรัฐไวโอมิง ต่างก็มีการจัดต้ังคณะ การน�ำเทคโนโลยี Blockchain ทำ� งานเกยี่ วกบั เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นการทำ� พนิ ยั กรรมดจิ ทิ ลั เพอื่ โอน ขน้ึ มา โดยคณะท�ำงานดังกล่าวได้ถูก กรรมสทิ ธิ์ทรพั ยส์ นิ ตา่ ง ๆ ใหแ้ กท่ ายาท จดั ตงั้ ขนึ้ อยา่ งเป็นรปู ธรรม และถกู ตอ้ ง ตามกฎหมาย มีอ�ำนาจหน้าท่ีในการ ศึกษาผลกระทบต่าง ๆ ท่ีจะเกิดข้นึ หากมีการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ส�ำหรบั งานบริการในภาครฐั 102 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

การสรา้ งระบบนิเวศของเทคโนโลยี Blockchain Blockchain Ecosystem ในการขบั เคลอ่ื น รวมถงึ การพฒั นาตอ่ ยอดตา่ ง ๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั เทคโนโลยี Blockchain ให้เกิดขนึ้ ได้อย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืนนั้นมีความจ�ำเป็น อย่างย่ิงที่จะต้องสร้างระบบนิเวศของเทคโนโลยี Blockchain ท่ีเอ้ือต่อ การพัฒนา ยกตัวอย่างเช่น นครรัฐดูไบท่ีได้มีการวางนโยบายของประเทศ ในการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นงานบรกิ ารภาครฐั อยา่ งเตม็ รปู แบบ อกี ทง้ั ยงั มกี ารผลกั ดนั และสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ การพฒั นาระบบนเิ วศทเ่ี ออ้ื อำ� นวย ต่อการพัฒนาเทคโนโลยี Blockchain ท้ังในภาคอุตสาหกรรม ภาคธุรกิจ รวมถึงบรษิ ทั สตารท์ อพั ต่าง ๆ การสร้างการก�ำกับดูแลการใช้งานเทคโนโลยี Blockchain Blockchain Governance การประยุกต์ใชง้ านเทคโนโลยี Blockchain โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในภาครัฐ มกั พบปญั หาในดา้ นความเชอื่ มน่ั และการยอมรบั จากสงั คม ซง่ึ สามารถพบเหน็ ได้จากหลาย ๆ โครงการน�ำร่องเมื่อถูกขยายผลไปสู่การใช้งานจรงิ ในระดับ ประเทศ ดงั นน้ั ในการขบั เคลอื่ นการใชง้ านเทคโนโลยี Blockchain มคี วามจำ� เปน็ อยา่ งยง่ิ ทจี่ ะตอ้ งสรา้ งกรอบ หรอื มาตรการในการกำ� กบั ดแู ล โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ในเรื่องของกฎหมายตา่ ง ๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั เทคโนโลยี Blockchain เพอ่ื ใหเ้ กดิ เพ่ืองานกบารรปิกราะรยภุกาตคร์ใชฐั ้เทกครณโนีศโึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 103

ความสงบเรยี บรอ้ ยในการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชง้ าน ยกตวั อยา่ งเชน่ ประเทศสหรัฐอเมรกิ า ซ่งึ ถือว่าเป็นอีกประเทศหนึ่งท่ีให้ความส�ำคัญกับ การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบริการภาครัฐ นอกจากการให้ ความสำ� คญั ในเร่ืองของการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชง้ านแลว้ ประเทศ สหรฐั อเมรกิ ายงั ใหค้ วามสำ� คญั กบั การออกกฎหมายทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั เทคโนโลยี Blockchain ท้ังในระดับรัฐ (State Action) และรัฐบาลกลาง (Federal Action) โดยการออกกฎหมายท่ีเก่ียวข้องกับเทคโนโลยี Blockchain ของ ประเทศสหรัฐอเมรกิ าน้ัน สามารถจ�ำแนกได้เปน็ 5 กลุ่มดว้ ยกันดังตอ่ ไปน้ี กฎหมายว่าด้วยการจัดต้ังคณะกรรมการ / คณะท�ำงานเพ่ือศึกษาข้อดี ขอ้ เสยี ขอ้ จำ� กดั รวมถงึ ความเปน็ ไปไดข้ องการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้งาน ยกตวั อยา่ งเชน่ รฐั นวิ ยอรก์ รฐั เวอร์จเิ นีย รฐั ฮาวาย รัฐเมน รฐั ไวโอมิง และรฐั เวอรม์ อนต์ 104 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

กฎหมายว่าด้วยการท�ำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์โดยใช้เทคโนโลยี Blockchain ยกตวั อยา่ งเชน่ รฐั แคลฟิ อเนยี ร์ รฐั เดลาแวร์ รฐั อลิ ลนิ อยส์ รัฐเทนเนสซี และรัฐเนวาดา กฎหมายว่าด้วยการจัดเก็บข้อมูลภาครัฐในรูปแบบดิจทิ ัล โดยใช้ เทคโนโลยี Blockchain ยกตัวอยา่ งเชน่ รฐั แคลิฟอเนยี ร์ รฐั โคโรราโด รัฐแมรแิ ลนด์ รัฐมิชิแกน รัฐนิวเจอร์ซีย์ รัฐนิวยอร์ก รัฐโอไฮโอ รฐั แอริโซนา และรัฐอลิ ลนิ อยส์ กฎหมายว่าด้วยเงนิ สกุลดิจทิ ัล (Digital Currency) ยกตัวอย่างเช่น รัฐคอนเนตทคิ ัต รฐั มิชิแกน รฐั เนแบรสกา และรัฐเวอร์มอนต์ กฎหมายวา่ ดว้ ยเร่อื งสญั ญาอจั ฉริยะ (Smart Contract) ยกตวั อยา่ งเชน่ รฐั คอนเนตทคิ ตั รฐั ฟลอริดารัฐเนแบรสกา รัฐนิวยอรก์ และรัฐโอไฮโอ การกำ� หนดมาตรฐานเก่ยี วกับเทคโนโลยี Blockchain ถึงแม้เทคโนโลยี Blockchain จะเป็นเทคโนโลยีที่เข้ามาเปล่ียนแปลง รปู แบบการจดั การขอ้ มลู และขนั้ ตอนการทำ� ธรุ กรรมใหม้ ปี ระสทิ ธิภาพมากยงิ่ ขนึ้ ด้วยลักษณะเด่นคือการจัดเก็บข้อมูลที่มีการกระจายตัวไปยังผู้ท่ีอยู่ในระบบ ทุกคน (Nodes) แทนท่ีการใชต้ วั กลาง และเม่ือมีขอ้ มลู ใหม่ก็จะอปั เดตพร้อม กนั ตลอดเวลา ทำ� ใหช้ ว่ ยลดระยะเวลาการทำ� ธรุ กรรมและลดตน้ ทนุ การดำ� เนนิ งานลงได้ อีกทั้งข้อมูลจะถูกบันทึกไว้ตั้งแต่ธุรกรรมแรกจนถึงธุรกรรมสุดท้าย เพอื่ งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชฐั เ้ ทกครณโนศี โึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 105

ท�ำให้มีความโปร่งใสและตรวจสอบได้ แต่ด้วยข้อจ�ำกัดเก่ียวกับกฎระเบียบ และแนวทางการพฒั นาทม่ี ีความหลากหลาย ขาดการก�ำกับดแู ล และรูปแบบ การพฒั นาทเ่ี ปน็ มาตรฐานเดียวกนั ยังคงเปน็ ความทา้ ทายส�ำคัญในการขยาย ขีดความสามารถของเทคโนโลยี Blockchain ดังน้ันในปจั จบุ ันพบวา่ รปู แบบ การพัฒนารวมไปถึงกระบวนการทางเทคนิคท่ีจำ� เป็นส�ำหรับการใช้เทคโนโลยี Blockchain นนั้ มคี วามหลากหลาย และแตกตา่ งกนั ไปข้ึนอยกู่ บั การออกแบบ ของผู้ให้บริการนั้น ๆ ซง่ึ ยังไม่ได้มีการก�ำหนดมาตรฐานออกมาในรูปแบบ ที่ชัดเจน ถึงแม้ว่าองค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการก�ำหนดมาตรฐาน (International Organization for Standardization: ISO) ไดม้ คี วามพยายาม ในการกำ� หนดกรอบมาตรฐานสำ� หรบั เทคโนโลยี Blockchain คอื ISO/TC 307 Blockchain and Distributed Ledger Technologies ซ่ึงประกอบไปด้วย 7 หมวดดว้ ยกนั ดงั ตอ่ ไปนี้ ISO/TC 307/SG 1 Reference Architecture, Taxonomy and Ontology ISO/TC 307/SG 2 Use Cases ISO/TC 307/SG 3 Security and Privacy ISO/TC 307/SG 4 Identity 106 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ISO/TC 307/SG 5 Smart Contracts ISO/TC 307/SG 6 Governance of Blockchain and Distributed Ledger Technology Systems ISO/TC 307/SG 7 Interoperability of Blockchain and Distributed Ledger Technology Systems เพื่องานกบารรปกิ ราะรยภุกาตครใ์ ชฐั เ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 107

แต่ความพยายามในการก�ำหนด จดั ทำ� มาตรฐานเทคโนโลยี Blockchain มาตรฐานดังกล่าวน้ันยังอยู่ในข้ันตอน เพอ่ื ประกาศใชภ้ ายในประเทศ เพอ่ื รองรบั ของการเตรียมการ และการจัดประชุม การขยายตวั ของเทคโนโลยี Blockchain ระหว่างคณะกรรมการยกร่างมาตรฐาน โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ การยกระดบั มาตรฐาน โดยคาดการณ์ว่าจะมีการประกาศใช้ เทคโนโลยี Blockchain ซ่ึงถกู พฒั นาเพอ่ื อย่างเป็นทางการภายในปี ค.ศ. 2021 ใช้งานในระดบั ประเทศ ไปสกู่ ารพฒั นา (Morris, 2018) ท้ังนี้พบว่าในหลาย อุตสาหกรรมเทคโนโลยี Blockchain ประเทศผนู้ ำ� ดา้ นเทคโนโลยี Blockchain ให้เป็นไปตามมาตรฐานสากล ดังน้ัน ต่างก็เร่มิ ศึกษาเกี่ยวกับการก�ำหนด การก�ำกับดูแล และรูปแบบการพัฒนา มาตรฐานด้านเทคโนโลยี Blockchain ท่ีเป็นมาตรฐานเดียวกัน จงึ ยังคงเป็น ของตนเองเพอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกบั มาตรฐาน ความทา้ ทายสำ� คญั ในการขยายขดี ความ ISO/TC 307 Blockchain and สามารถของเทคโนโลยี Blockchain Distributed Ledger Technologies ตอ่ ไปในอนาคตกา ยกตัวอย่างเช่น ประเทศจีน ได้มีการ 108 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

การพฒั นาบคุ ลากรทมี่ คี วามรคู้ วามสามารถดา้ นเทคโนโลยี Blockchain (Capacity Building) ปัจจัยท่ีส�ำคัญอีกประการหน่ึงของการขับเคลื่อนเทคโนโลยีเกิดใหม่ให้ ประสบความส�ำร็จได้อย่างเป็นรูปธรรม คือการพัฒนาบุคลากรที่มีความรู้ ความสามารถในเทคโนโลยีน้ัน ๆ ส�ำหรับเทคโนโลยี Blockchain ก็เช่น เดยี วกนั โดยสถานการณด์ า้ นบคุ ลากรของเทคโนโลยี Blockchain ในปจั จบุ นั ถือว่ายังขาดแคลนอยู่เป็นจ�ำนวนมาก ซงึ่ เป็นเร่อื งท้าทายที่จะต้องได้รับการ พฒั นาต่อไปในอนาคต เพ่ืองานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชัฐเ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 109

ทั้งนี้พบว่าหลายประเทศที่มีแนว ยกตัวอยา่ งเชน่ Princeton University, นโยบายในการเป็นผู้น�ำด้านเทคโนโลยี Stanford University, and Blockchain ได้ตระหนักถึงปัญหา Massachusetts Institute of ดังกล่าว โดย 27 มหาวทิ ยาลัยชั้นน�ำ T e c h n o l o g y ( M I T ) แ ล ะ อี ก ท่ัวโลกมีการจัดหลักสูตรการเรยี น 5 มหาวทิ ยาลัยจากประเทศอังกฤษ การสอน และหลกั สตู รอบรม เพอื่ พฒั นา ยกตัวอยา่ งเชน่ University of Oxford บุคลากรให้มีความรู้ความสามารถด้าน และ University of Cambridge เทคโนโลยี Blockchain ใหก้ ับประเทศ ส ่ ว น ท่ี เ ห ลื อ เ ป ็ น ม ห า วิท ย า ลั ย จ า ก ตอ่ ไป โดย 8 มหาวทิ ยาลยั จากจ�ำนวน ประเทศไซปรัส เดนมาร์ก ไอร์แลนด์ ดังกล่าว คือ มหาวิทยาลัยท่ีอยู่ใน ญ่ีปุ่น สิงค์โปร์ และออสเตรเลีย ซ่ึง ประเทศจนี ยกตวั อยา่ งเชน่ TheTsinghua หลักสูตรการเรยี นการสอนส่วนใหญ่ University, Zhejiang University, ที่ เ กิ ด ข้ึน น้ั น เ ป ็ น ก า ร ส อ น เ กี่ ย ว กั บ and Central University of Finance ห ลั ก ก า ร พ้ื น ฐ า น ข อ ง เ ท ค โ น โ ล ยี and Economics ประเทศสหรฐั อเมรกิ า Blockchain เงินสกลุ ดจิ ิทลั การวิเคราะห์ สถาปตั ยกรรมเชิงเทคนคิ ของ Platform เทคโนโลยี Blockchain ท่ีมีอยู่ใน ปจั จบุ นั ยกตวั อยา่ งเชน่ Ethereum และ Hyperledger กรณีศึกษาการประยุกต์ ใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ในภาคสว่ น ต่าง ๆ รวมถึงทิศทางและแนวโน้ม การพัฒนาของเทคโนโลยี Blockchain 110 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

นอกจากการสรา้ งหลกั สตู รการเรยี น ก า ร ส อ น เ พ่ื อ พั ฒ น า บุ ค ล า ก ร ด ้ า น เทคโนโลยี Blockchain ให้กับประเทศ แลว้ ประเดน็ ทน่ี า่ สนใจ คอื มหาวทิ ยาลยั ต่าง ๆ ในประเทศจีนยงั ให้ความส�ำคญั ด้านความร่วมมือกับภาคอุตสาหกรรม ในการสร้างสถาบันการวิจัยเกี่ยวกับ เทคโนโลยี Blockchain เพ่ือให้ม่ันใจ วา่ ผลงานวิจยั ตา่ ง ๆ สามารถทจี่ ะนำ� ไป ประยุกตใ์ ช้งานได้จรงิ ทง้ั ในภาครฐั และ ภาคเอกชนต่อไป เพื่องานกบารรปิกราะรยภกุาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 111

ทงั้ นจ้ี ากการศกึ ษาจากแนวปฏบิ ตั ขิ องตา่ งประเทศทเี่ ปน็ ผู้น�ำทางด้านเทคโนโลยี Blockchain ดังได้กล่าวมาแล้ว ข้างต้น ดังนั้นในบทถัดไปเป็นการศึกษาถึงความเป็นไปได้ รวมถึงแนวทางในการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ในการให้บริการภาครัฐของประเทศไทย ซึ่งจะได้อธิบาย ในล�ำดบั ถดั ไป 112 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

03 แนวคิดและหลกั การประยกุ ต์ใช้ เทคโนโลยี Blockchain สำ� หรบั ภาครัฐ ภายใตบ้ รบิ ทของประเทศไทย

หลกั การและเหตุผลการประยุกต์ใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain สำ� หรับภาครัฐไทย แนวคิดในการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาประยุกต์ใชส้ ำ� หรบั ภาครฐั ไทยนนั้ เกิดจากแนวคิดท่ีต้องการ “ยกระดับภาครัฐไทยสู่การเป็นรัฐบาลดิจิทัลท่ีมี การบรู ณาการระหวา่ งหนว่ ยงาน มกี ารทำ� งานแบบอจั ฉรยิ ะ ใหบ้ รกิ ารโดยมปี ระชาชน เปน็ ศนู ย์กลาง และขับเคล่อื นใหเ้ กดิ การเปลี่ยนแปลงได้อย่างแท้จรงิ ” ซึ่งแนวคดิ ดงั กลา่ วเปน็ วิสยั ทศั นก์ ารพฒั นารฐั บาลดจิ ทิ ลั ของประเทศไทย ตาม (รา่ ง) แผนพฒั นา รัฐบาลดิจทิ ัลของประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564 ในการยกระดับขดี ความสามารถ เชงิ ดจิ ิทลั ของภาครฐั ไทยสกู่ ารเปน็ รฐั บาลดจิ ทิ ลั ดงั วสิ ยั ทศั นท์ ก่ี ำ� หนดไวน้ นั้ ตอ้ งอยู่ บนพืน้ ฐานการดำ� เนนิ การ 4 ประการ ไดแ้ ก่ การบูรณาการภาครัฐ (Government Integration) การดำ� เนนิ งานแบบอจั ฉรยิ ะ (Smart Operation) การใหบ้ รกิ ารโดยมี ประชาชนเปน็ ศนู ยก์ ลาง (Citizen-Centric Services) และการสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ การ ขบั เคลอื่ นไปสกู่ ารเปลย่ี นแปลง (Driven Transformation) ดงั แสดงในรปู ภาพที่ 19 114 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ยกระดบั ภาครัฐไทยสกู‹ ารเปšนรัฐบาลดิจท� ัลทม่ี กี ารบรู ณาการระหวา‹ งหน‹วยงาน มีการทำงานแบบอจั ฉร�ยะ ใหŒบรก� ารโดยมีประชาชนเปนš ศนู ยก ลาง และขับเคลอ่ื นใหเŒ กิดการเปลี่ยนแปลงไดอŒ ยา‹ งแทŒจร�ง Government Integration Smart Operations การบรู ณาการระหว‹างหน‹วยงานตา‹ งๆ การนาํ เทคโนโลยแี ละอปุ กรณต ิจ�ทลั มา ทงั้ การเช่ือมโยง ขอŒ มูลและการดาํ เนินงาน สนับสนุน การปฏบิ ตั งิ านทม่ี กี ารใชเŒ ทคโนโลยี เพอ�่ สามารถ ดจิ ท� ลั ทเ่ี หมาะสม เหน็ ขอŒ มูลประชาชนเปšนภาพเดียวที่สมบูรณ มกี ารเช่ือมต‹อระหว‹างเคร�อ่ งมืออุปกรณ ใชบŒ รก� ารทางเทคโนโลยรี ว‹ มกัน มรี ะบบการจดั การขอŒ มูลขนาดใหญ‹ (Big Data) ใหบŒ รก� ารภาครัฐแบบครบวงจร ณ จ�ดเดยี ว มเี ครอ�่ งมือว�เคราะหข อŒ มูลเชิงลกึ (Analytics) Driven Transformation GovDeigrnitmalent Citizen-centric Services การขบั เคล่อื นการเปลย่ี นแปลงส‹รู ฐั บาลดจิ �ทลั การยกระดับงานบร�การภาครฐั ใหŒตรงกับ ในทกุ ระดับของบุคลากรภาครัฐ ซง่ึ รวมไปถึง ความตอŒ งการ ของประชาชนทเ่ี ปลย่ี นแปลง การเปล่ยี นแปลงองคกรในดŒานข้ันตอน อยต‹ู ลอดเวลา โดยภาครฐั จะตอŒ งรักษาสมดลุ การทํางาน เทคโนโลยี และกฎระเบยี บ ระหวา‹ งความปลอดภัยในชวี ต� ทรัพยส นิ ขŒอมลู ของประชาชน และการอํานวยความ สะดวก แก‹ผูŒรับบรก� าร รปู ภาพท่ี 19: วสิ ัยทัศนร์ ัฐบาลดจิ ทิ ลั ทมี่ า: สำ� นักงานพัฒนารฐั บาลดิจทิ ัล (องค์การมหาชน), (2560) แนวคดิ และหลกั การประยกุ ภตาใ์คชร้เฐัทคภโานยโใลตย้บี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 115

วสิ ัยทัศน์รัฐบาลดจิ ิทลั กระทรวง ซึง่ การเกิดการบูรณาการ ภาครัฐดังกล่าวจะท�ำให้รัฐบาลตระหนัก ถงึ ความตอ้ งการและความจำ� เปน็ ในการ น�ำเทคโนโลยีมาปรับใช้กับการด�ำเนิน งานต่าง ๆ ในแตล่ ะหนว่ ยงาน เพอื่ ลด ค ว า ม ซ�้ ำ ซ ้ อ น ใ น ด ้ า น ก า ร เ บิ ก จ ่ า ย 1 งบประมาณ ระยะเวลาการด�ำเนินการ หรอื แม้แต่การดูแลรักษาระบบต่าง ๆ การบูรณาการภาครฐั อีกทั้งยังเพิ่มประสิทธภิ าพจากการใช้ Government Integration บริการทางเทคโนโลยีร่วมกัน (Share Services) และการประหยัดต่อขนาด การบูรณาการภาครัฐ (Government (Economies of Scale) ในการลงทุน Integration) คอื การบูรณาการระหว่าง โครงสร้างพ้ืนฐานกลาง นอกจากน้ี หนว่ ยงานรัฐต่างๆ ตั้งแต่การเช่ือมโยง การบูรณาการภาครัฐยังน�ำไปสู่การให้ ข้อมูล บรกิ าร ไปจนถึงการด�ำเนินงาน บริการภาครฐั แบบครบวงจร ณ จดุ เดยี ว เพ่ือยกระดับประสิทธิภาพในการ (One stop Service) ที่สามารถ ปฏิบัติงานและการให้บรกิ ารของรัฐ ตอบโจทย์ด้านการอ�ำนวยความสะดวก ทงั้ ในระดบั หนว่ ยงานยอ่ ยไปจนถงึ ระดบั แกป่ ระชาชนไดม้ ากยิ่งขน้ึ 116 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

2 การด�ำเนินงานแบบอัจฉริยะ Smart Operation การด�ำเนินงานแบบอัจฉริยะ (Smart Operation) คือ การนำ� เทคโนโลยแี ละ อุปกรณ์ดิจิทัลที่เหมาะสมมาสนับสนุน การปฏบิ ตั งิ านของเจา้ หนา้ ทภี่ าครฐั ไทย เพ่ือให้สามารถด�ำเนินงานอย่างถูกต้อง แม่นย�ำ รวดเร็ว และตรงจุดมากขึ้น โดยมีการเชือ่ มต่อระหว่างเครอ่ื งมือ อปุ กรณ์ (Internet of Things) ต่างๆ อย่างทั่วถึง ท�ำให้เจ้าหน้าท่ีสามารถ สื่อสารแลกเปลี่ยนข้อมูลกันได้เป็น ปัจจุบันและมีประสิทธภิ าพมากขนึ้ ยงิ่ ไปกวา่ นน้ั อาจมกี ารเชอื่ มตอ่ เครอื่ งมอื อุปกรณ์ให้สื่อสารถึงกันแบบอัตโนมัติ (Analytics) มาช่วยท�ำความเข้าใจ โดยไม่ต้องอาศัยการควบคุมของ ขอ้ มลู อยา่ งลกึ ซ้ึง จะชว่ ยทำ� ใหเ้ จา้ หนา้ ท่ี เจา้ หนา้ ทต่ี ลอดเวลา ซ่งึ เมอื่ นำ� ระบบการ ภาครัฐไทยสามารถคาดการณ์ล่วงหน้า จดั การขอ้ มูลขนาดใหญ่ (Big Data) มา เพอ่ื สนบั สนนุ การตดั สนิ ใจ และหนว่ ยงาน ช่วยจัดระเบียบฐานข้อมูล ประกอบกับ ภาครัฐไทยสามารถจัดท�ำบรกิ ารแบบ น�ำเครอ่ื งมือวิเคราะห์ข้อมูลเชิงลึก เชิงรกุ ได้อย่างมีประสิทธภิ าพ แนวคิดและหลักการประยกุ ภตา์ใคชรเ้ ฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 117

3 การใหบ้ ริการโดยมปี ระชาชนเป็นศูนยก์ ลาง Citizen-centric Services การให้บรกิ ารโดยมีประชาชนเป็น การรกั ษาความปลอดภยั และระดบั ความ ศูนยก์ ลาง (Citizen-centric Services) เข้มงวดของการยืนยันพิสูจน์ตัวตน คือ การยกระดับงานบรกิ ารภาครัฐ ให้เหมาะสมกับความซับซ้อนของงาน ให้ตรงกับความต้องการของประชาชน บรกิ าร ประเภทของงานบรกิ าร และกลมุ่ ท่ีเปล่ียนแปลงอยู่ตลอดเวลา โดย ผูร้ ับบรกิ ารต่าง ๆ ภาครัฐไทยจะต้องรักษาสมดุลระหว่าง ความปลอดภยั ในชีวติ ทรพั ยส์ นิ ขอ้ มลู ของ ประชาชน และการอ�ำนวยความสะดวก (Rebalancing between Security & Facilitation) ตลอดจนก�ำหนดระดับ 118 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

4 การสนบั สนุนให้เกดิ การขับเคลอ่ื น ไปสู่การเปล่ียนแปลง Driven Transformation การสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ การขบั เคลอื่ นไปสกู่ าร และกฎระเบียบ (Regulation) รวมท้ัง เปลยี่ นแปลง (Driven Transformation) มีการขับเคล่ือนโดยมีการบรหิ ารจัดการ คือการวางแนวทางการขับเคลื่อน โครงการและการก�ำกับดูแล (Project ภาครัฐไทยสู่การเป็นรัฐบาลดิจทิ ัลใน Management and Governance) ทกุ ระดับของบคุ ลากรภาครัฐ โดยอาศยั ที่ชัดเจน ภายใต้การสนับสนุนของผู้น�ำ กระบวนทัศน์การเปลี่ยนแปลงโดย ระดบั ประเทศทมี่ คี วามมงุ่ มน่ั มวี ิสยั ทศั น์ มุ่งเน้นผลสัมฤทธ์ิ (Outcome-driven และเล็งเห็นความส�ำคัญของการน�ำ Transformation) ที่มีการปรับเปลี่ยน เทคโนโลยีมาใช้ในการพัฒนาประเทศ องค์กรแบบครบวงจร (End-to-End อย่างแท้จรงิ (Change Leadership) Transformation) ทั้งในด้านทรัพยากร อันจะส่งผลให้ภาครัฐสามารถด�ำเนิน มนุษย์ (People) ข้ันตอนการท�ำงาน งานตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการได้ (Process) เทคโนโลยี (Technology) อย่างไรร้ อยตอ่ แนวคิดและหลักการประยกุ ภตาใ์คชรเ้ ัฐทคภโานยโใลตย้บี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 119

ทงั้ นเ้ี พอ่ื ใหก้ ารขบั เคลอ่ื นสกู่ ารเปน็ รฐั บาลดจิ ทิ ลั ไดอ้ ยา่ งเปน็ รปู ธรรมนนั้ จำ� เปน็ ต้องอาศัยเทคโนโลยี และนวัตกรรมในการขับเคลื่อน โดยใน (ร่าง) แผนพัฒนา รัฐบาลดิจิทัลของประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564 ได้มีการกล่าวถึงแนวโน้มของ เทคโนโลยีส�ำคัญท่ีมีผลต่อการขับเคล่ือนไปสู่การเป็นรัฐบาลดิจทิ ัลที่ส�ำคัญไว้ 9 เทคโนโลยดี ว้ ยกนั ดังแสดงในรปู ภาพท่ี 20 AuVgirmtueanltRedeaRlietyal/ity GInAefSdooyvrgsmartnaeacpmteihodinc Big Data การนําเทคโนโลยี Virtual Reality (VR) การนําเทคโนโลยี Advanced การนาํ ขอ้ มลู Big Data มาประมวลผล และ Augmented Reality (AR) มา Geographic Information System และใช้เป็นเครอื่ งมือในการคาดการณ์ ปรับใช้ในการจําลองภาพหรือสถานการณ์ มาใช้ในการบริหารจัดการข้อมูล และประเมินสภาพธุรกิจการให้บริการ เหมอื นจรงิ เพอื่ บริหารจตั การความปลอดภยั ในเชงิ พ้ืนที่ โดยสามารถประยุกต์ โดยอาศัยเทคโนโลยี loT และ Smart สาธารณะ การขยายพ้ืนท่กี ารรักษาสุขภาพ ใช้สําหรับการจัดสรรทรัพยากร Machine เพ่ือให้การวเิ คราะห์และ ไปยงั พนื้ ทห่ี า่ งไกล (Telemedicine) รวมถงึ ดา้ นการเกษตร การบรหิ ารจดั การ ตอบสนองต่อผู้รับบริการเป็นแบบ การเพมิ่ รปู แบบใหม่ ๆ ในการเรียนการสอน ระบบคมนาคมขนสง่ และดา้ นอนื่ ๆ real-time และการท่องเท่ยี ว ArStimficairatlMInateclhliigneen/ce Technology Open Any Data Recommendation for การนาํ เทคโนโลยีSmartMachineมาปรบั ใช้ Digital Gevernment การเปิดเผยข้อมูลที่เป็นประโยชน์แก่ เพอ่ื ใหเ้ กดิ การบริหารจดั การ และตอบสนอง ผ้รู ับบริการ โดยปรับปรงุ เว็บไซต์ และ การให้บรกิ ารอัตโนมัติ โดยระบบ Smart 2017-2021 ฐานข้อมูล เพื่อสร้างการเข้าถึงจาก Machine จะพัฒนาขึน้ และสามารถ สาธารณะมากขน้ึ และผลักดันให้เกิด ประเมินปัญหา และจัดการ สมดุล การเช่อื มโยงข้อมูลที่เปิดเผยเหล่านั้น ตลอดห่วงโซก่ ารบริการ กับหนว่ ยงานทกุ ภาคสว่ น Cyber Security CoCmlopuudting Internet of Things การคํานึงถึงความปลอดภัยทางไซเบอร์ การนําเทคโนโลยีด้าน Cloud การอาศัยเทคโนโลยี IoT สร้าง (Cyber Security) โดยจัดทํามาตรฐาน Computing มาปรับใช้ในการ สภาพแวดล้อมให้ ภาครัฐปรับเปล่ียน ความปลอดภัยทางไซเบอร์ ปรับปรุงกฎ เกบ็ ขอ้ มลู เพือ่ ลด ความยุ่งยาก รูปแบบบริการเป็นดิจิทัลมากย่ิงขนึ้ ระเบียบท่ีเก่ียวข้องให้ทันต่อเหตุการณ์ ในการติดตงั้ ระบบ ลดต้นทุนใน ขณะเดียวกัน เทคโนโลยีดังกล่าวยัง และมีความ ยืดหยุ่น อีกทั้งปรับเปล่ียน การดแู ลระบบ และตน้ ทนุ สาํ หรบั สนับสนุนภาครัฐในด้านต่าง ๆ อาทิ Mindset ในการจดั การประเดน็ ดา้ น ความ การสร้างเครอื ขา่ ย ดว้ ยตนเอง การสื่อสาร การใช้โมบายเทคโนโลยี ปลอดภัยทางไซเบอร์ การวิเคราะห์ Big Data รวมไปถงึ การ ประสานงานกบั ภาคธรุ กจิ และเอกชน BlockChain / Distributed LedgerTechnology การประยุกตใ์ ช้เทคโนโลยี Blockchain ในการ จดั เก็บขอ้ มลู และใช้ประโยชน์จากเครอื ข่ายเพ่ือตรวจสอบ ความถกู ต้อง และลดภาระการพง่ึ พาคนกลางในการทาํ ธุรกรรม ภายใตค้ วามปลอดภยั ท่ีมีความน่าเชือ่ ถือ รูปภาพที่ 20: แนวโน้มเทคโนโลยที สี่ �ำคัญสำ� หรบั การพัฒนารฐั บาลดิจทิ ัล ท่มี า: สำ� นกั งานพฒั นารัฐบาลดิจทิ ลั (องคก์ ารมหาชน), (2560) 120 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

โดยส่วนราชการต่าง ๆ ทั้งในระดับส�ำนัก กรม หรอื กระทรวง สามารถที่จะนำ� เทคโนโลยีและนวัตกรรมเหล่าน้ีเข้ามาปรับใช้กับการท�ำงานของภาครัฐ ตลอดจน ใช้พฒั นาบรกิ าร หรือกระบวนการดำ� เนินงานตา่ ง ๆ ได้ โดยจะเหน็ ไดว้ ่าเทคโนโลยี Blockchain หรือ Distributed Ledger Technology ถอื เปน็ 1 ใน 9 เทคโนโลยี ส�ำคญั ในการขับเคล่ือนไปสกู่ ารพัฒนารฐั บาลดิจิทลั ด้วยคณุ สมบตั ขิ องเทคโนโลยี Blockchain ในการจัดเก็บข้อมูลและใช้ประโยชน์จากเครือข่ายเพื่อตรวจสอบ ความถูกต้อง และลดภาระการพ่ึงพาคนกลางในการท�ำธุรกรรม ภายใต้ความ ปลอดภยั ทม่ี คี วามนา่ เชือ่ ถอื นอกจากการประยกุ ตใ์ ชง้ านเทคโนโลยี Blockchain ใน รปู แบบตา่ ง ๆ ดงั ไดก้ ลา่ วมาแลว้ ในบทกอ่ นหนา้ นี้ เทคโนโลยี Blockchain ยงั สามารถ นำ� มาใชเ้ พอ่ื บรู ณาการบริการและการแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ภาครฐั ไดอ้ กี ดว้ ย ดงั แสดงใน ตารางที่ 3 ซึ่งเปน็ การสรปุ ความเปน็ ไปไดใ้ นการประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ส�ำหรับงานบริการภาครัฐของประเทศตาม (ร่าง) แผนพัฒนารัฐบาลดิจิทัลของ ประเทศไทย ทง้ั 5 ยุทธศาสตร์ ตามขีดความสามารถในด้านต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ แนวคดิ และหลกั การประยุกภตา์ใคชรเ้ ฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 121

ตารางท่ี 3: ตารางสรปุ ความเปน็ ไปไดใ้ นการประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยี Blockchain สำ� หรับงานบริการภาครฐั ของประเทศไทย ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ ยุทธศาสตรท์ ่ี 1: การยกระดับคุณภาพชวี ิตประชาชน 1. สวัสดิการ บรู ณาการขอ้ มลู ระบบบรหิ ารจดั การข้อมูลตัวตน ระบบการ ประชาชน ประชาชนจาก พสิ จู น์และยนื ยันตวั ตนทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทกุ หนว่ ยงาน เพือ่ ให้ (Digital Identity) ด้วยเทคโนโลยี 2. การเพม่ิ สามารถกำ� หนดสทิ ธิ Blockchain และระบบเบิกจา่ ยสวัสดกิ าร ประสิทธิภาพ รายบคุ คลไดอ้ ย่าง แบบรายบคุ คลดว้ ย Smart Contract แรงงาน ถูกต้องครบถ้วน และ สามารถใหบ้ ริการ 3. การศกึ ษา เชงิ รุกได้ บรู ณาการขอ้ มลู ตลาด ระบบจดั เกบ็ ข้อมูลแรงงาน รวมถงึ การพสิ จู น์ แรงงานอยา่ งครบวงจร และยนื ยันตวั ตนทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Digital เพื่อตอบสนองความ Identity) ดว้ ยเทคโนโลยี Blockchain และ ตอ้ งการทุกภาคส่วน เชือ่ มโยงกบั การผลิตห่วงโซอ่ ุปทาน (Supply เช่น การจัดหางาน Chain) การนำ� เขา้ -สง่ ออกของทง้ั ภาคการผลติ การพัฒนาทกั ษะ ภาคบรกิ าร และภาคเศรษฐกิจดิจทิ ลั การทราบภาพรวมตลาด เพอ่ื สร้างประสทิ ธิภาพในการจัดหางานและ การพัฒนาทกั ษะแรงงานได้อยา่ งเหมาะสม รวมถงึ การต่อยอดระบบ Digital Identity ดว้ ยการบนั ทกึ ประวตั กิ ารท�ำงานทผี่ า่ นมาของ แรงงาน รวมถงึ ความสามารถทีม่ ีเพือ่ น�ำไปสู่ การออกใบรบั รอง (Certificate) การท�ำงาน ดว้ ยเทคโนโลยี Blockchain มีระบบกลางเพอ่ื สร้างระบบบนั ทึกใบรบั รอง (Certificate) เชอ่ื มโยงงานบรกิ าร ทางการศึกษาดว้ ยเทคโนโลยี Blockchain ดา้ นการศึกษาแบบ ที่เชอื่ มโยงกับสถาบนั การศกึ ษาทั้งในระบบ ขา้ มหนว่ ยงาน เพอื่ เพมิ่ และนอกระบบ รวมถึงการศกึ ษาแบบออนไลน์ ความเป็นอตั โนมัติ ทั้งในประเทศและตา่ งประเทศ ตามแนวทาง สำ� หรบั งานบริการ ของ Open Education เพื่อสรา้ งความ ดา้ นการศกึ ษา นา่ เช่ือถือให้กับเอกสารในการใชเ้ ปน็ หลักฐาน ส�ำหรับการเรียนตอ่ หรอื สมคั รงานได้ 122 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ 4. การสาธารณสขุ มรี ะบบกลางเพือ่ พฒั นาระบบเชอ่ื มโยงและแลกเปลยี่ นขอ้ มูล เชื่อมโยงงานบรกิ าร สุขภาพแหง่ ชาติ (National Health ดา้ นสาธารณสขุ แบบ Information Exchange Platform) โดยใช้ ข้ามหนว่ ยงาน เพอ่ื ให้ เทคโนโลยี Blockchain ทเี่ ช่อื มตอ่ ทกุ หนว่ ยงาน การดำ� เนนิ งานดา้ น ด้านสาธารณสขุ เขา้ ด้วยกัน ไม่ว่าจะเปน็ สาธารณสขุ มคี วาม โรงพยาบาลรฐั โรงพยาบาลเอกชน คลินิก สะดวกและรวดเร็วขึน้ หนว่ ยงานประกนั สขุ ภาพภาครัฐ ประกัน สขุ ภาพเอกชน หน่วยงานควบคมุ คุณภาพ หน่วยงานวิจยั และหนว่ ยงานก�ำกับดแู ล ใหส้ ามารถเช่ือมโยงและแลกเปลย่ี นข้อมูล ระหว่างกนั ได้แบบ Realtime ภายใต้ มาตรฐานขอ้ มลู สุขภาพเดยี วกัน มสี ว่ นตดิ ต่อ Service ของ Application (API) ทีค่ รบถว้ น ยดื หยุ่น และมคี วามปลอดภยั สงู รวมถงึ ผปู้ ว่ ยสามารถเขา้ ถึงข้อมูลประวตั กิ ารรกั ษา พยาบาลของตนได้ ยุทธศาสตร์ท่ี 2: การยกระดบั ขีดความสามารถการแขง่ ขันของภาคธุรกิจ 5. การเพม่ิ บรู ณาการขอ้ มูล พัฒนาระบบ Blockchain สำ� หรับการ ประสทิ ธิภาพ การเกษตรระหว่าง แลกเปล่ียนขอ้ มลู จากหลายหนว่ ยงานท่ี ภาคการเกษตร หนว่ ยงานเพ่ือให้ได้ เกย่ี วขอ้ ง รวมท้งั ข้อมูลจากอปุ กรณ์ IoT ขอ้ มลู ทเ่ี หมาะสมกบั ทนี่ ่าเชอ่ื ถือ และน�ำมาวิเคราะหร์ ่วมกบั ขอ้ มลู เกษตรกรแบบ เศรษฐกิจอนื่ ๆ เพ่อื สร้างเปน็ ข้อมูลและ รายบุคคล คำ� แนะน�ำทเ่ี หมาะสมกับเกษตรกรแบบ รายบุคคล รวมถึงการสรา้ งบรกิ ารทางการ เกษตรภาครฐั ด้วยเทคโนโลยี Smart Contract เพื่อให้เกษตรกร หรอื หนว่ ยงาน ท่ีเกีย่ วขอ้ งสามารถน�ำไปใช้ไดอ้ ยา่ งปลอดภยั เชน่ สญั ญาซ้ือขายสินค้าเกษตรล่วงหน้าดว้ ย Smart Contract, Letter of Credit, Letter of Guarantee หรือกรมธรรมป์ ระกันภัยพบิ ัติ ดา้ นการเกษตร แนวคิดและหลักการประยกุ ภตา์ใคชร้เัฐทคภโานยโใลตย้บี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 123

ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ 6. การท่องเท่ยี ว ยกระดับประสบการณ์ สร้างระบบ Loyalty Token ดว้ ยเทคโนโลยี นักท่องเที่ยวใน Blockchain เพื่อใช้ในธรุ กจิ ทอ่ งเท่ียวและ ยคุ ดจิ ทิ ัล บริการของประเทศ ในการสรา้ งประสบการณ์ (Digital Tourism) ใหมใ่ ห้กับนักทอ่ งเทย่ี วในยคุ ดจิ ิทลั อกี ทงั้ ยังสามารถนำ� ขอ้ มลู มาใช้ในการวเิ คราะห์ พฤติกรรมนักทอ่ งเที่ยวในการหาความ ตอ้ งการที่แทจ้ รงิ (Unmet Need) เพื่อนำ� ไป ปรบั ปรงุ การใหบ้ ริการ และวิเคราะหห์ าข้อมลู เชิงลกึ (Insight) เพอ่ื นำ� ไปสรา้ งบริการ รปู แบบใหมท่ ีส่ ามารถตอบสนองความ ต้องการนกั ท่องเทีย่ วได้อย่างแท้จริง รวมถึง การเช่ือมโยงข้อมลู จากหนว่ ยงานต่าง ๆ ยกตวั อย่างเช่น ข้อมลู การยืนยันตวั ตนทาง อิเลก็ ทรอนิกส์ (Digital Identity) ข้อมูล สุขภาพของนกั ทอ่ งเทีย่ ว ผ่านสายการบินและ ระบบตรวจคนเข้าเมอื ง โดยใช้เทคโนโลยี Blockchain เพือ่ ยกระดบั การใหบ้ ริการ นักท่องเที่ยวได้อย่างมปี ระสิทธภิ าพ 7. การลงทุน มรี ะบบกลางเพือ่ พัฒนาระบบ Blockchain เพอ่ื เชอื่ มโยง เชอ่ื มโยงงานบรกิ าร หน่วยงานดา้ นการลงทนุ ภายในประเทศจาก ด้านการลงทุนระหว่าง ผู้ประกอบการทง้ั ในและต่างประเทศ รวมถึง หนว่ ยงานผู้มอี ำ� นาจ การสนับสนุนใหผ้ ปู้ ระกอบการไทยไปลงทุน ในการอนมุ ตั ิเพอ่ื ขอ ยังตา่ งประเทศ โดยใช้ Smart Contract ใน ใบอนญุ าตเร่มิ ตน้ ธรุ กจิ กระบวนการขออนุญาตและอนมุ ัติ เพื่อสรา้ ง ความโปรง่ ใส่และตรวจสอบได้ 8. การคา้ มีระบบบรู ณาการ พัฒนาระบบ Blockchain โดยใช้ Smart (นำ� เขา้ /ส่งออก) น�ำเขา้ /ส่งออก แบบ Contract ในการสรา้ งบรกิ ารภาครัฐเกี่ยวกบั ครบวงจร เพือ่ ใหผ้ ู้ การน�ำเขา้ /ส่งออก เช่น บริการช�ำระเงนิ , ประกอบการสามารถ บริการ Escrow, การออกใบรับรองแหล่ง ท�ำธุรกรรมทีเ่ ก่ียวข้อง กำ� เนดิ ของสินคา้ (Certificate of Origin), กบั การนำ� เขา้ /สง่ ออกได้ ตราสารเครดิต (Letter of Credit: LC), หนังสือค้�ำประกัน (Letter of Guarantee: LG), สนิ เชอ่ื Factoring, Trade Finance โดยรว่ มมอื กับธนาคารรฐั และเอกชน 124 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ 9. วสิ าหกิจ มีระบบบูรณาการ พัฒนาระบบ Blockchain เพื่อเชอ่ื มโยง ขนาดกลางและ เชิงรุกเพอื่ ให้ข้อมลู หนว่ ยงานดา้ นวสิ าหกิจขนาดกลางและ ขนาดย่อม ความรูแ้ ละคำ� ปรึกษา ขนาดยอ่ ม โดยใช้ Smart Contract ในการ สำ� หรับการประกอบ สรา้ งบริการภาครฐั เกย่ี วกบั วิสาหกจิ ขนาดกลาง ธรุ กจิ แก่ SME และขนาดยอ่ ม เช่น การติดตามผลการให้ทุน แบบครบวงจร ณ จดุ สนบั สนุน ระบบสิทธิบตั ร และการตอ่ ยอด เดียว โดยมีภาครฐั นวัตกรรม เปน็ ผ้สู นับสนุน ระบบ ICT 10. ภาษีและรายได้ มกี ารบรู ณาการข้อมลู พัฒนาระบบ Blockchain เพ่อื เชอื่ มโยง ระหว่างหน่วยงานท่ี หนว่ ยงานทกี่ ำ� กับดูแลด้านภาษี และการ เก่ยี วข้องเพือ่ เพ่มิ ขดี ฟอกเงนิ โดยปรบั เปลย่ี นขนั้ ตอนการช�ำระ ความสามารถในงาน ภาษีจากแบบย่ืนรายเดือนหรือรายปี เป็น บรกิ ารดา้ นภาษี การเก็บแบบอตั โนมตั ิดว้ ย Smart Contract เพือ่ ลดขั้นตอนการจัดเกบ็ ภาษี และการ ตรวจสอบบญั ชี 11. การคมนาคม มกี ารบูรณาการ พัฒนาระบบเช่อื มโยงข้อมลู ผูข้ บั ข่ี ประวัติ ข้อมลู ดา้ นคมนาคม ผูข้ บั ขี่ และข้อมูลพาหนะ และต�ำแหนง่ ในการอำ� นวยความ โดยผสานการท�ำงานระหว่างเทคโนโลยี สะดวกและเพ่ิมความ Blockchain และ IoT ปลอดภัยตอ่ ภาคธุรกิจ และภาคประชาชน 12. สาธารณปู โภค มรี ะบบกลางเพอื่ พัฒนาระบบ Blockchain เพ่อื เชือ่ มโยงงาน เช่อื มโยงงานบรกิ าร บริการด้านสาธารณปู โภคระหวา่ งหนว่ ยงาน ดา้ นสาธารณปู โภค โดยน�ำ Smart Contract มาใชใ้ นขั้นตอน ระหวา่ งหนว่ ยงาน การขอรบั บริการและการช�ำระเงิน เพ่ือสรา้ ง เพอ่ื เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพ ความโปรง่ ใสและตรวจสอบได้ การใหบ้ รกิ ารดา้ น สาธารณปู โภคทม่ี ี ประสทิ ธิภาพมากยง่ิ ข้ึน แนวคดิ และหลักการประยุกภตา์ใคชร้เฐัทคภโานยโใลตย้บี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 125

ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ ยุทธศาสตรท์ ี่ 3: การยกระดับความมั่นคงและความปลอดภัย 13. ความปลอดภยั บรู ณาการขอ้ มลู จาก พฒั นาระบบ Identity และ Authentication สาธารณะ กล้องวงจรปดิ เพอ่ื ของกล้องวงจรปดิ ภาครฐั รวมถงึ การอนุญาต เฝ้าระวงั และตรวจจับ ใหก้ ล้องวงจรปดิ ของภาคเอกชนสามารถ ความเส่ยี งกอ่ น เขา้ ร่วมได้ โดยใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain เกิดเหตุ โดยบริหาร อีกทัง้ ยงั สามารถน�ำเทคโนโลยี Blockchain จัดการผา่ นระบบ มาใชก้ ับรว่ มกบั ระบบ Preventive ศูนยบ์ ัญชาการ Maintenance ในการก�ำหนดการซ่อมบำ� รงุ โดยใช้ Smart Contract 14. การบรหิ าร ขยายผลจากระบบ การเชอ่ื มโยงขอ้ มลู Identity ขอ้ มลู Biometric จดั การชายแดน พสิ ูจน์ตวั ตนด้วย และขอ้ มูลสขุ ภาพของผู้ผ่านแดน จากระบบ ลายน้วิ มอื ให้ ตรวจคนเขา้ เมอื ง ศนู ย์ควบคมุ โรค ครอบคลุมทุกดา้ น หน่วยงานปอ้ งกนั การก่อการรา้ ยขา้ มชาติ สามารถรองรบั พลเมอื ง ผา่ นเทคโนโลยี Blockchain เพอ่ื เพมิ่ ความ และชาวต่างชาตทิ ีม่ ี สะดวกรวดเรว็ ในการทำ�งานของเจา้ หนา้ ที่ การลงทะเบยี น 15. การป้องกนั ระบบวิเคราะหแ์ ละ พฒั นาระบบ Blockchain เพ่ือใช้ในการแลก ภยั ธรรมชาติ คาดการณภ์ ยั ธรรมชาติ เปล่ียนข้อมูลจากหลาย หน่วยงานทีเ่ กี่ยวข้อง จากข้อมลู และระบบ รวมทง้ั ข้อมูลจากอุปกรณ์ IoT ทน่ี า่ เชอื่ ถือ จำ�ลองสถานการณ์ และนำ�มาวเิ คราะหร์ ว่ มกบั โมเดลการพยากรณ์ เพอ่ื ตดิ ตามและบรหิ าร โดยสรา้ งขอ้ มลู ที่นา่ เชื่อถือ (Oracle) สำ�หรับ จัดการภัยธรรมชาติ การจัดทำ�ระบบจำ�ลองสถานการณ์ เพื่อติดตามและบรหิ ารจดั การภัยธรรมชาติ 16. การจัดการใน บูรณาการข้อมูลจาก การเช่อื มโยงขอ้ มลู Identity ขอ้ มลู ภาวะวิกฤต หน่วยงานที่เก่ยี วขอ้ ง Biometric ขอ้ มลู สุขภาพ ข้อมลู เสน้ ทาง ในการติดตามและ ทางการเงิน ขอ้ มลู กลอ้ งวงจรปิด เข้ากับ บรหิ ารจดั การวิกฤต หนว่ ยงานท่ีเกยี่ วข้องในการตดิ ตามและ บริหารจัดการภาวะวิกฤต 126 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ขดี ความสามารถ รายละเอยี ด การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาประยกุ ต์ใช้ ยุทธศาสตรท์ ี่ 4: การยกระดบั ประสทิ ธิภาพภาครัฐ 17. การจดั ซอ้ื มรี ะบบกลางในการ พัฒนาระบบ Blockchain เพ่ือใชใ้ นการ จดั จ้าง จัดซื้อจดั จา้ งภาครัฐ เชือ่ มโยงระบบ Identity ของบุคคลและ เพอื่ ใหส้ ามารถควบคมุ นิตบิ คุ คล เขา้ กับขอ้ มูลคสู่ ัญญาท่ีถกู ข้ึน ความโปร่งใสและ บญั ชีดำ� (Blacklist) เพ่ือใชใ้ นกระบวนงาน เพมิ่ ประสิทธภิ าพได้ จัดซอื้ จดั จ้างภาครฐั ยกตวั อย่างเช่น วิธกี ารประกวดราคา Bidding การประมลู จัดซอื้ จัดจ้าง (Auction) การตรวจรบั งาน และการตดิ ตามผลการดำ�เนนิ งาน และออก รายงานประจำ�ปขี องแต่ละหนว่ ยงานด้วย Smart Contract แนวคดิ และหลกั การประยกุ ภตา์ใคชร้เัฐทคภโานยโใลตย้บี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 127

ดงั นั้นหากมกี ารน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใชเ้ พ่ือสนับสนุนการบูรณาการ บริการและแลกเปล่ียนขอ้ มลู ภาครัฐจริง จะสามารถชว่ ยสนบั สนนุ โครงการต่าง ๆ ทีส่ ำ� นักงานพฒั นารัฐบาลดิจิทลั (สพร.) ก�ำลังดำ� เนินการอยไู่ ด้ ยกตัวอยา่ งเช่น 1 ระบบยนื ยันตวั บุคคลกลาง e-Authentication Service ระบบยนื ยนั ตวั บคุ คลกลาง(e-Authentication Service) เพื่อให้ประชาชน และเจ้าหน้าที่ ของหน่วยงานภาครัฐสามารถเข้าถึงระบบ สารสนเทศต่าง ๆ ของรัฐ ทง้ั ทเี่ ปน็ ระบบ บรกิ ารอิเล็กทรอนิกส์ภาครัฐ (e-Service) และระบบงานภายในของภาครัฐ (Back Office) ได้ โดยมีการควบคุมและรักษา ความปลอดภัยด้วยมาตรการอันเหมาะสม นอกจากน้ีระบบยืนยันตัวบุคคลดังกล่าว ตวั บคุ คลกลางเปน็ กา้ วสำ� คญั ไปสกู่ าร ยงั รองรบั การเขา้ ถงึ ระบบงานแบบรวมศนู ย์ ใหแ้ ละรบั บริการภาครฐั แบบครบวงจร (Single Sign-On: SSO) เพ่ือให้ผู้ใช้งาน ณ จุดเดียว (One Stop Service) สามารถลงชอ่ื เข้าใช้งานระบบบริการ ในลักษณะ Single Window Entry อิเลก็ ทรอนิกส์ภาครัฐ (e-Service) ตา่ ง ๆ อันจะเป็นการอ�ำนวยความสะดวกต่อ ได้ดว้ ยการ Log in คร้งั เดยี วโดยไมจ่ �ำเป็น ประชาชนในการเข้าถึงบรกิ ารของรัฐ ตอ้ งลงชอ่ื เขา้ ใชง้ านซำ้� อกี ทง้ั นรี้ ะบบยนื ยนั ไดอ้ ย่างบรู ณาการ 128 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

2 ศูนยก์ ลางแลกเปลีย่ นขอ้ มลู ภาครัฐ Government Data Exchange Center : GDX ศูนย์กลางแลกเปลี่ยนข้อมูลภาครัฐ “โครงการยกเลิกส�ำเนาเอกสาร” และ (Government Data Exchange Center : ขยายผลไปสบู่ ริการยกเลกิ เรยี กขอเอกสาร GDX ) เปน็ ศนู ยก์ ลาง ในการแลกเปลยี่ น ทะเบียนดจิ ทิ ัล/ใบอนญุ าตอน่ื ๆ ต่อไป ขอ้ มลู และเอกสารทะเบยี นดจิ ิทลั ระหวา่ ง หน่วยงานภาครัฐ เพ่ืออ�ำนวยความ สะดวกแก่ประชาชนและภาคเอกชน เมอ่ื ใชบ้ รกิ ารจากภาครฐั ชว่ ยใหห้ นว่ ยงาน ภาครัฐสามารถแลกเปลี่ยนเช่ือมโยง ข้อมูลในรูปแบบดิจทิ ัล และเม่ือภาครัฐ สามารถแลกเปล่ียนข้อมูลในรูปแบบ ดิจิทัลได้ จงึ ไม่จ�ำเป็นต้องใช้ส�ำเนา เอกสารในรปู แบบกระดาษตอ่ ไป โดยใน ระยะแรกจะเร่มิ น�ำร่องกบั บรกิ ารภาครฐั ที่มีการเรยี กขอส�ำเนาบัตรประจ�ำตัว ประชาชน ส�ำเนาทะเบียนบ้าน ภายใต้ แนวคิดและหลกั การประยุกภตาใ์คชร้เัฐทคภโานยโใลตยบ้ ี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 129

การประยุกต์ใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain เพอ่ื การบรู ณาการบรกิ ารและแลกเปล่ยี นขอ้ มลู ภาครัฐ ระบบบรกิ ารอิเล็กทรอนิกส์ (e-Service) ของภาครัฐไทยในปัจจุบันส่วนใหญ่ ยังขาดการบูรณาการเพ่ือเช่อื มโยงเข้ากับระบบบริการอิเล็กทรอนิกส์ (e-Service) ของหน่วยงานอื่น ๆ ทำ� ใหป้ ระชาชนทีม่ าติดต่อหน่วยงานราชการต่าง ๆ ไมไ่ ดร้ บั ความสะดวกเท่าท่ีควร อีกท้ังยังจ�ำเป็นต้องใช้ส�ำเนาหลักฐานในการเข้ารับบริการ ดังนั้นกระทรวงดิจทิ ัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมหรอื กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารได้จัดท�ำ กรอบแนวทางเชือ่ มโยงรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส์แห่งชาติ เวอรช์ นั 2.0 เพอ่ื ใหเ้ กดิ การพฒั นาระบบบรกิ ารรว่ ม e-Service ใหส้ ามารถใหบ้ รกิ าร ภาครฐั แบบครบวงจร ณ จุดเดยี ว (One Stop Service) 130 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

โดยใชส้ ถาปตั ยกรรมการออกแบบเชงิ บริการ Services Oriented Architecture (SOA) เป็นแนวทางการเชื่อมโยงและแลกเปล่ียนข้อมูลของระบบต่าง ๆ ภายใน หนว่ ยงานและระหว่างหน่วยงาน พฒั นา Web Service ส�ำหรับระบบงานภายใน ของหนว่ ยงาน และใชช้ ่องทางการส่อื สารท�ำหนา้ ท่เี ป็นตวั กลางเช่อื มระหว่าง Web Service ตา่ ง ๆ ทห่ี นว่ ยงานรฐั ทจี่ ดั ทำ� ขนึ้ ทงั้ ฝา่ ยใหบ้ ริการ (Service Provisioning) และฝ่ายรับบริการ(Service Consumption) โดยใช้ API ในการส่งข้อมูลผ่าน Enterprise Service Bus (ESB) เปน็ เคร่ืองมอื ชว่ ยลดอปุ สรรคของความหลากหลาย ของเทคโนโลยีการเชื่อมโยงข้อมูลในการเปิดช่องทางบรกิ ารให้เป็นมาตรฐาน เดียวกันในการส่ือสารกับระหว่าง Web Service ของหน่วยงานภาครัฐดังแสดง ในรูปภาพท่ี 21 รปู ภาพที่ 21: ระบบบรู ณาการการใหบ้ รกิ าร ภาครฐั โดยใช้ Enterprise Service Bus (ESB) ทม่ี า: ปรับปรุงจาก (Marchionni, 2018) แนวคดิ และหลกั การประยุกภตาใ์คชรเ้ ฐัทคภโานยโใลตย้บี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 131

ขอ้ ควรพิจารณาการออกแบบสถาปัตยกรรมการสง่ ขอ้ มลู ผ่าน Enterprise Service Bus (ESB) มีดงั น้ี 1 การเปล่ียนแปลงหรอื ปรับปรุงจากกระบวนการท�ำงานของ e-Service ทใ่ี หบ้ ริการ (และบรกิ ารทเ่ี กยี่ วขอ้ ง) อาจมผี ลตอ่ หนว่ ยงานทใ่ี ช้ e-Service นนั้ ยกตวั อยา่ งเชน่ เมอ่ื ผใู้ หบ้ รกิ ารดำ� เนนิ การปรบั ปรงุ เปลย่ี นแปลงเทคโนโลยี ท่ีใช้ภายในตวั บริการหรืออุปกรณเ์ ชอื่ มต่อ Firewall 2 ทุกคร้ังทีม่ ีการเรียกใช้ e-Service กบั บริการอืน่ ๆ ตอ้ งทำ� การตรวจสอบ ความสมบรู ณข์ องการปอ้ นขอ้ มลู หรือทกุ พารามเิ ตอรท์ เี่ กดิ ข้นึ ทำ� ใหต้ อ้ งใช้ เวลาเพมิ่ ขึ้น และเครือ่ งแมข่ า่ ยทำ� งานหนกั ขึ้นทำ� ใหล้ ดประสทิ ธิภาพโดยรวม 3 การบูรณาการระหว่างหน่วยงานอาจกลายเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน เน่ืองจากความแตกต่างของระบบรักษาความปลอดภัยและข้อก�ำหนด (แม้วา่ Enterprise Service Bus จะทำ� งานได้อยา่ งถกู ต้อง) 132 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

4 ต้องมีการแลกเปลี่ยนใบรับรอง เช่น Certificate Authority (CA) เพอื่ รับรองวา่ ได้ให้ไวซ้ ึ่งเอกสารทน่ี า่ เชอื่ ถือ 5 การลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานท่ีมีราคาแพงส�ำหรับการจัดเตรยี มการ ให้บริการและความปลอดภยั ภายในหน่วยงาน 6 แตล่ ะหนว่ ยงานตอ้ งมกี ารตงั้ ทมี สนบั สนนุ (ตาม SLA ทตี่ กลง) เพอื่ รองรบั ความล้มเหลวในการใหบ้ รกิ าร 7 กระบวนการพฒั นา Service ทตี่ อ้ งมกี ารเช่อื มโยงขอ้ มลู ระหวา่ งหนว่ ยงาน มขี น้ั ตอนและใชร้ ะยะเวลาในการดำ� เนนิ งานมาก เชน่ การทำ� บนั ทกึ ขอ้ ตกลง ร่วมกัน (MOU) การศึกษากระบวนการหรอื อาจต้องท�ำการปรับเปลี่ยน กระบวนการทำ� งานของหนว่ ยงานเพื่อการเช่ือมโยงขอ้ มลู การรบั ส่งขอ้ มูล การพัฒนาระบบ และการทดสอบระบบ แนวคิดและหลกั การประยกุ ภตาใ์คชร้เฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 133

ดังนน้ั การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในการเช่อื มโยงงานบริการภาครฐั แทนการใช้ Enterprise Service Bus (ESB) ดงั แสดงในรปู ภาพท่ี 22 Government Blockchain Network รูปภาพที่ 22: การเชื่อมโยงบรู ณาการการให้บรกิ ารภาครัฐโดยใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ทม่ี า: ปรบั ปรงุ จาก (Marchionni, 2018) 134 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

โดยเปน็ การเช่อื มตอ่ กนั เปน็ เครือขา่ ย Authority) ในการรับรองรายการ แบบ Peer-to-Peer และใช้ APIs ของ ธุรกรรมว่าเป็นธุรกรรมของหน่วยงาน Node แต่ละตัวเช่ือมกับ Web Service น้ันจริง ท้ังนี้หน่วยงานแต่ละหน่วยงาน ทหี่ นว่ ยงานจดั เตรียมไวใ้ นการเชือ่ มโยง จะตอ้ งมี Node ซ่งึ อาจจะอยู่ในรูปแบบ กับฐานข้อมูลทะเบียนของหน่วยงาน Light Node หรือ Full Node ติดตั้ง ในเครอื ข่าย Blockchain โดยแต่ละ อยู่ในเครือข่าย Blockchain เม่ือมี Node จะทำ� การจดั เกบ็ ขอ้ มลู ชดุ เดยี วกนั การเรียกใช้บริการระบบจะท�ำการ และใชก้ ระบวนการ Consensus ในการ แจกจ่าย Smart Contract ตามการ ตรวจสอบความถูกต้อง ก่อนท�ำการ จัดเก็บข้อมูลลง Block ทั้งน้ีรูปแบบ การจัดเก็บข้อมูลลงใน Blockchain อาจอยู่ในรูปแบบ On Chain7 หรอื Off Chain ตามความเหมาะสมในการ ออกแบบ และมี CA (Certification 7 ในระดับของ Transaction Layer สามารถแบ่งประเภทของการจดั เก็บข้อมลู บน Blockchain ไดเ้ ป็น 2 ชนดิ คือ 1) “On Chain” คอื การท่ีข้อมลู ถูกบันทกึ ลง Blockchain โดยตรง 2) “Off Chain” คอื การบนั ทกึ ตำ� แหนง่ หรอื ตวั ช้ีตำ� แหนง่ (Pointer) ของขอ้ มลู ลงบน Blockchain ขอ้ ดี ของการบันทึกข้อมูลลงบน Blockchain โดยตรงนั้นคือมั่นใจได้ว่าข้อมูลจะมีความปลอดภัย อันเนื่องมาจากคุณสมบตั กิ ารท�ำงานของ Blockchain และข้อมูลดังกลา่ วสามารถมองเหน็ ได้ ทนั ทสี ำ� หรบั ผทู้ ไี่ ดร้ บั อนญุ าตใหเ้ ขา้ ถงึ ขอ้ มลู แตใ่ นเวลาเดยี วกนั การบนั ทกึ ขอ้ มลู ทไี่ ฟลข์ อ้ มลู มี ขนาดใหญน่ น้ั ยอ่ มสง่ ผลตอ่ เวลาทใ่ี ชใ้ นการดำ� เนนิ การสรา้ ง Block อยา่ งแนน่ อน อกี ทงั้ อาจจะ สง่ ผลตอ่ การวางแผนเรอ่ื งของขนาดระบบเพอ่ื รองรบั ขอ้ มลู จำ� นวนมหาศาลดงั กลา่ ว ในทางตรง กนั ขา้ มการเขา้ รหสั ลงิ ก์ หรือตวั ช้ตี ำ� แหนง่ ทข่ี อ้ มลู ถกู จดั เกบ็ อยแู่ ทนทข่ี อ้ มลู จรงิ โดยผใู้ ชง้ านจะ ใช้ Private Key เพื่ออา่ นขอ้ มลู ใน Block ซงึ่ กค็ ือลิงค์ หรือต�ำแหนง่ ท่ีจัดเก็บขอ้ มูลจริงเพ่อื นำ� ไปสู่การเขา้ ถึงขอ้ มลู ดังกลา่ วนัน่ เอง ซง่ึ จะเปน็ การช่วยลดขนาดของข้อมูลที่ จะถกู บนั ทกึ ลงใน Block ได้ ยกตัวอย่างเช่น ฟลิ ์ม X-Ray และ MRI ซง่ึ เป็นไฟลร์ ูปทม่ี ขี นาดใหญจ่ ึงจ�ำเปน็ ตอ้ ง เก็บเป็นลิงก์ หรอื ตัวชต้ี �ำแหน่งของข้อมูลแทน ดังนั้นองค์กรควรจะต้องพิจารณาถึงประเภท ของข้อมูลด้วยในการออกแบบการจดั เก็บขอ้ มลู บน Blockchain แนวคิดและหลกั การประยกุ ภตา์ใคชรเ้ ัฐทคภโานยโใลตย้บี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 135

บริการทผี่ ู้ใช้งานเลอื กใช้ในบริการน้ัน ๆ กรณีด�ำเนินการเสร็จสิ้นตามสัญญา ไปยงั Node ตา่ ง ๆ บนเครอื ข่าย โดย และระบบได้ตรวจสอบความถูกต้อง Smart Contract จะเป็นตัวก�ำหนด (Consensus) กอ่ นทำ� การสำ� เนารายการ หนา้ ทข่ี องแตล่ ะหนว่ ยงานระบไุ ว้ ซ่งึ อาจ การท�ำธุรกรรมดังกล่าวไปยัง Node มากกวา่ หนง่ึ หนว่ ยงานกไ็ ด้ ในการดำ� เนนิ ต่าง ๆ บนเครอื ขา่ ย Blockchain การตามเง่อื นไขทรี่ ะบไุ ว้ เมอ่ื หนว่ ยงานได้ ด�ำเนินการครบตามเง่อื นไขท่ีก�ำหนดไว้ หน‹วยงาน 1 หน‹วยงาน 2 Service/Micro services Service/Micro services CA CA CA CA หนว‹ ยงาน 3 หน‹วยงาน 4 Service/Micro services Service/Micro services รปู ภาพที่ 23: องค์ประกอบทางเทคนคิ การบูรณาการงานบรกิ ารภาครัฐ บนเทคโนโลยี Blockchain ทีม่ า: ปรับปรงุ จาก (Jamsrandorj, 2017) 136 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

จากรูปภาพที่ 23 เป็นการแสดงองค์ประกอบทางเทคนิคการบูรณาการงาน บริการภาครฐั บนเทคโนโลยี Blockchain ระหว่างหน่วยงานตั้งแตส่ องหนว่ ยงาน ข้ึนไป เพื่อเห็นถงึ องคป์ ระกอบและการเชือ่ มต่อทางเทคนิค หลักการนส้ี นับสนุนให้ หน่วยงานต่าง ๆ สามารถเช่อื มต่อและส่อื สารกันได้ โดยใชก้ ารควบคมุ การเข้าถึง (Access Control System) หรือ Smart Contract ทก่ี ระจายอยตู่ าม Node ตา่ ง ๆ ซ่ึงแต่ละหนว่ ยงานจะมี Microservices, Local Storage และ Node บนเครอื ขา่ ย Blockchain ในการสอ่ื สารระหวา่ งหนว่ ยงานบนเครอื ข่าย โดยมอี งค์ประกอบดงั น้ี 1 Access Control Application ใช้ Smart Contract เปน็ ตัวก�ำหนดสทิ ธิ์ ในการเขา้ ใชบ้ ริการ โดยแตล่ ะหนว่ ยงานสามารถกำ� หนดสทิ ธิ์ในการขอเขา้ ใช้ บรกิ ารของหน่วยงานได้ด้วยตัวเองผ่าน Smart Contract และเรียกใช้ Services ต่าง ๆ ผา่ น APIs ไดแ้ ก่ การกำ� หนด Service หรอื Microservices การใหส้ ิทธิการเข้าถึงสำ� หรบั Service หรอื Microservices การโอนสทิ ธิ์การเขา้ ถึง การเพิกถอนสทิ ธก์ิ ารเขา้ ถึง การใหส้ ิทธกิ์ ารเขา้ ถึงสำ� หรับ Service หรือ Microservices เรียกใช้ Service หรือ Microservices แนวคดิ และหลกั การประยุกภตาใ์คชรเ้ ัฐทคภโานยโใลตย้บี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 137

2 Local Database ทุก Node จะมีฐานข้อมูลภายในใช้เป็นแหล่งจัดเก็บ ขอ้ มลู ทเี่ กดิ ขน้ึ บนเครือขา่ ย Blockchain เพอื่ รบั ประกนั วา่ ขอ้ มลู ทถ่ี กู จดั เกบ็ เปน็ ส�ำเนาเดยี วกนั 3 Services หรอื Microservices เป็นชอ่ งทางการเช่อื มโยงและแลกเปลี่ยน ข้อมูลระหว่างระบบงานต่าง ๆ ภายในหน่วยงานและระหว่างหน่วยงาน โดยผ่านตวั Access Control เรียกใช้ 4 Blockchain Cluster กลมุ่ เครอื ขา่ ยคอมพิวเตอร์ รูปแบบ Private และ Permission-Based Blockchain ใชใ้ นการแชรข์ อ้ มลู ทต่ี อ้ งใชร้ วมกนั และเกบ็ ประวตั ริ ายการขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ทเ่ี กดิ จาก Access Control สามารถตรวจสอบ ยอ้ นกลับได้ แตไ่ มส่ ามารถเปล่ียนแปลงรายการท่ีถูกบนั ทกึ ในระบบได้ 138 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

จากหลักการทไี่ ดอ้ ธบิ ายไปแล้วขา้ งตน้ ท�ำให้สามารถออกแบบภาพรวมการใช้ เทคโนโลยี Blockchain เพ่ือการบูรณาการบรกิ ารและแลกเปล่ียนข้อมูลภาครัฐ ดังแสดงในรูปภาพที่ 24 หน‹วยงานภาครัฐ หนว‹ ยงานภาครฐั สามารถดำเนินงานบร�การตามกลไกภายในหน‹วยงาน และรบั ขŒอมูลที่จำเปšนตอŒ งใชŒในการใหบŒ ร�การแกป‹ ระชาชนตามสทิ ธ์ทิ ่ีพวกเขา ไดรŒ ับอนญุ าตใิ นการเขŒาถึงขŒอมลู ของหนว‹ ยงานอนื่ ผŒูใชŒงานสามารถเขาŒ ถึง เฉพาะไดŒรับสทิ ธิ์ อ‹าน เข�ยน เฉพาะไดรŒ บั สิทธิ์ ประชาชนสามารถใหสŒ ิทธ์ิ ขŒอมูลพน้� ฐานของพวกเขา การเขาŒ ถงึ (Rand) (Write) การเขาŒ ถึง การเขŒาขŒอมลู พ�้นฐานที่จำเปนš ท่ีหนว‹ ยงานภาครฐั จัดเก็บไวŒ (Permission) ใหแŒ กห‹ น‹วยงานตา‹ ง ๆ ที่ตอŒ ง (Permission) ดำเนนิ การตามทกี่ ำหนดไวŒ (ขŒอมลู ทะเบียนต‹าง ๆ) ใน Smart Contract การยนื ยนั การทำธุรกรรม ในธรุ กรรมนนั้ ๆ อ‹าน - KPI (Rand) การยืนยนั ตัวตน - เลขท่ีบัตรประชาชน ประชาชน - เลขทีน่ ิติบคุ คล Smart Contract กฎระเบยี บ - ธุรกรรมทะเบยี นราษฎร ขอŒ กำหนด ประชาชนสามารถเลือกใชŒบรก� ารต‹าง ๆ - ธุรกรรมทะเบียนสมรส ขŒอกำหนด จาก Smart Contract ท่ีถกู กำหนดข้นั ตอน ทางกฎหมายเกยี่ วกับ ต‹างๆ การดำเนนิ งานของหนว‹ ยงานตา‹ ง ๆ การเผยแพร‹ขŒอมูล ของบร�การนนั้ ๆ จะถกู กำหนดไวŒใน Smart Contract รูปภาพท่ี 24: แสดงระบบนเิ วศการใหบ้ รกิ ารหน่วยงานภาครฐั ทีม่ า: ปรับปรงุ จาก (Cheng, Daub, Domeyer, & Lundqvist, 2017) แนวคิดและหลักการประยุกภตาใ์คชร้เฐัทคภโานยโใลตย้บี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 139

การใหบ้ รกิ ารประชาชนสามารถเข้าถงึ ขอ้ มลู ทะเบยี นตา่ ง ๆ ของตนหรอื การให้ หนว่ ยงานรฐั สามารถแชรข์ อ้ มลู ทจี่ ำ� เปน็ ระหวา่ งการทำ� ธรุ กรรม รายการขอ้ มลู ตา่ ง ๆ ท่ีเกดิ ข้นึ ในระบบจะถูกเขา้ รหสั เกบ็ ในฐานข้อมูลเฉพาะใน Blockchain ในรปู แบบ Private หรอื Permissioned Blockchain ทปี่ ระชาชนตอ้ งทำ� การยนื ยนั ตวั ตนผา่ น เลขที่บัตรประชาชน เลขท่นี ิตบิ ุคคล รหัสผ่านของผู้ใช้บริการของหน่วยงานนั้น ๆ การกำ� หนดสทิ ธเิ์ ขา้ ถงึ ขอ้ มลู เพอื่ เรียกดู (อา่ น) และการเพม่ิ รายการธรุ กรรมใหม่ (เขยี น) หรือให้หน่วยงานมีสิทธใ์ิ นการอ่านหรือเปลี่ยนแปลงรายการข้อมูลธุรกรรมของ ประชาชนโดยใชก้ ญุ แจสาธารณะ (Public Key) ในการแชรข์ อ้ มลู ทจี่ ำ� เปน็ ตอ้ งตรวจ สอบขอ้ มลู ระหวา่ งหนว่ ยงานภาครฐั ในการจดั ทำ� ธรุ กรรมใหบ้ ริการแกป่ ระชาชนและ กญุ แจสว่ นตวั (Private Key) สำ� หรบั แกไ้ ขเปลยี่ นแปลงขอ้ มลู ผา่ น Smart Contract ซง่ึ เปน็ ขอ้ ตกลงสำ� หรบั การควบคมุ การดำ� เนนิ การจดั ทำ� ธรุ กรรมตามทกี่ ำ� หนดไวใ้ น Smart Contract ของธุรกรรมน้ัน ๆ เป็นกลไกในการควบคุมล�ำดับข้ันตอน การดำ� เนินการ วา่ ใครจะเป็นผเู้ ห็น เหน็ อะไรได้บ้าง เม่ือไร และดำ� เนนิ การอย่างไร 140 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ตัวอยา่ งการบูรณาการงานบรกิ ารภาครฐั ด้วยเทคโนโลยี Blockchain (Government Service Blockchain) กรณกี ารดำ� เนนิ การขออนญุ าตเขา้ มาในราชอาณาจกั รเปน็ การชวั่ คราวเพอื่ เขา้ รบั การรักษาพยาบาลของคนต่างด้าวของเจ้าหน้าท่ีประจ�ำด่านตรวจคนเข้าเมือง ที่ประจ�ำอยตู่ ามแนวชายแดน ดังแสดงในรปู ภาพท่ี 25 การด�ำเนินงานกอง หนว่ ยงานรบั การดำ� เนนิ งาน ระบบงานอา้ งองิ บังคับการตรวจคน สนง.ตรวจคนเขา้ เมอื ง ระบบบญั ชีเฝา้ ดู เขา้ เมอื ง สนง.ตำ� รวจแหง่ ชาติ ตรวจสอบข้อมูลคน - ระบบบญั ชีเฝ้าดูขอหมายจับสากล ต่างด้าวขอเข้ามาใน กรมการจัดหางาน - ทะเบียนประวตั อิ าชญากร ราชอาณาจกั ร กระทรวงแรงงาน ตรวจสอบประวตั กิ ารท�ำงาน โรงพยาบาล คนตา่ งด้าว ระบบเวชระเบยี นหรอื ระบบนดั หมาย สถานกงสลุ NON-IMMIGRANT VISA แนวคิดและหลกั การประยุกภตาใ์คชรเ้ ฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBิบloทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรับย 141

เร�มตนŒ การทาํ งาน สำนกั งานตรวจคนเขŒาเมอื ง กองบงั คบั การตรวจคนเขาŒ เมือง สํานักงานตํารวจ รบั เรอ่� งขอ โดยสรŒาง Smart กองบังคับการตรวจ Read & Write Contract กระจายไปยงั คนเขาŒ เมือง หนว‹ ยงานตา‹ งๆ หน‹วยงานทีเ่ กี่ยวขอŒ ง Government Read only รอŒ งขอขŒอมูลที่จาํ เปšนทีร่ ะบุไวŒ Blockchain Network ตามกลไกของ Smart Contract แตล‹ ะหนว‹ ยงาน โรงพยาบาล ตรวจสอบระบบทะเบยี น และสง‹ ผลดำเนินการ สถานกงสุล เม่อื ดำเนนิ การครบตามเง่อ� นไข ใน Smart Contract ระบบ Read only Read only จะทำสำเนารายการธุรกรรม และแจกจา‹ ยไปยงั ทกุ Node กตารรวดบจำ�งั คเคนนบั นิ เกขงา้าาเรนมกอื องง หนว่ ยงาน หนว่ ยงานอา้ งองิ กาแรจดง้ ผำ� เลนนิ ตรวจสอบขอ้ มลู คนต่างดา้ ว รบั การดำ� เนนิ งาน มีหรอื ไมม่ ี บนเครอ� ข‹าย ขอเขา้ มาในราชอาณาจักร ระบบบญั ชีเฝา้ ดู มีหรือไมม่ ี สำนกั งานตรวจคนเขŒาเมอื ง ตรวจคนเข้าเมอื ง - ระบบบญั ชเี ฝา้ ดูขอหมายจับสากล สนง.ตำ� รวจแห่งชาติ - ทะเบียนประวัติอาชญากร มหี รือไมม่ ี เพ�มหรอ� ปรบั ปรงุ ตรวจสอบประวัติการทำ� งาน ระบบงานทะเบียนคนเขาŒ เมอื ง กรมการจัดหางาน คนต่างดา้ ว มหี รอื ไมม่ ี กระทรวงแรงงาน ระบบเวชระเบียนหรือระบบนดั หมาย มหี รอื ไมม่ ี ส�ินสดุ การทำงาน โรงพยาบาล NON-IMMIGRANT VISA สถานกงสลุ รปู ภาพท่ี 25: แผนภาพจ�ำลองขัน้ ตอนการขออนุญาตเขา้ มาในราชอาณาจกั รชัว่ คราว เพอ่ื เขา้ รบั การรักษาพยาบาล ประโยชนจ์ ากการใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ในการเชือ่ มโยงงานบริการภาครฐั สามารถจำ� แนกไดต้ ามผ้ใู ชง้ าน ดงั ตอ่ ไปนี้ หน่วยงานผใู้ ห้บรกิ าร การเผยแพรข่ อ้ มลู (Shared Data) การเปดิ ขอ้ มลู ทจี่ ำ� เปน็ ใชง้ านรว่ มกนั การทำ� งานรว่ มกนั (Multiple Parties) การบนั ทกึ หรอื อา่ นขอ้ มลู จากฐาน ขอ้ มลู ในการดำ� เนนิ การจดั ทำ� รายการธรุ กรรม เพอื่ ใหบ้ ริการเรื่องใดเรอื่ งหนงึ่ อาจมีหน่วยงานภาครัฐมากกว่าหน่ึงร่วมด�ำเนิน การโดยก�ำหนดพื้นที่ การเข้าถึงแหล่งข้อมูลแบบ Permissionless (Public Blockchain), Permissioned (Private หรือ Consortium Blockchain) 142 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

ไม่ตอ้ งอาศัยตวั กลาง สามารถตรวจสอบ (Auditability) การบันทึกรายการธรุ กรรม (จากการ ใหบ้ ริการ) ภายในเครือขา่ ย Blockchain ได้ เมอ่ื เขยี นแลว้ จะไมส่ ามารถ เปลย่ี นแปลงหรอื ลบได้ มี Access Control การกำ� หนดกฎเกณฑต์ า่ ง ๆ ในการอนญุ าตหรือปฏเิ สธ เชน่ รายการการรอ้ งขอตา่ ง ๆ ทเ่ี กดิ ข้ึนในระบบวา่ จะอนญุ าตหรอื ปฏเิ สธ เช่น สิทธ์ิการเข้าใช้ทะเบียนข้อมูล การอ่าน การเขียน การแชร์ข้อมูล ของกลไกการดำ� เนนิ ทางธรุ กจิ ทเี่ กยี่ วกบั ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งผใู้ ชบ้ รกิ าร กับหนว่ ยงานหรอื ระหวา่ งหนว่ ยงาน การดำ� รงอยขู่ องหลกั ฐาน (Proof of Existence) สามารถพสิ จู นค์ วามเปน็ เจ้าของจากหลักฐานทไ่ี ดร้ บั การทำ� ธุรกรรม ผรู้ ับบรกิ าร (ประชาชน หน่วยงานภาครฐั ) ประชาชนผยู้ น่ื คำ� ขอไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งจดั เตรียมหลกั ฐานดา้ นเอกสารตา่ ง ๆ ทม่ี ีการเกบ็ อยู่ระบบงานทะเบียน ๆ ของหนว่ ยงานภาครัฐ ไมต่ อ้ งรบั รองสำ� เนาเอกสารช่วยลดโอกาสในการทุจริต หนว่ ยงานภาครฐั แตล่ ะแหง่ ดำ� เนนิ การตามกระบวนการภายในของตนเอง หากมีหน่วยงานรัฐหนึ่งเปล่ียนแปลงกระบวนการหรืออุปกรณ์ภายใน หนว่ ยงานจะไม่มผี ลกระทบหน่วยงานอ่ืน ๆ เนื่องจาก Node แยกกัน เป็นอสิ ระ ไมม่ ีข้อก�ำหนดเก่ยี วกบั การเช่ือมต่อโดยตรง เนือ่ งจากได้รบั การรบั รอง โดยพื้นฐานโปรโตคอลการแจกจ่ายของโปรโตคอล Blockchain และ APIs แบบมาตรฐาน ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงขอ้ มูล แนวคิดและหลกั การประยุกภตาใ์คชร้เฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 143

กรณีศึกษาการจัดทำ� ระบบตน้ แบบ e-Referral โดยใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain การพฒั นาระบบตน้ แบบ e-Referral สขุ ภาพหนว่ ยงานวจิ ยั และหนว่ ยงานอน่ื ๆ โดยใช้เทคโนโลยี Blockchain เกดิ จาก ทั้งภาครัฐและภาคเอกชนที่เกี่ยวข้อง แนวคิดในการพัฒนาระบบเชอื่ มโยง ให้สามารถเชอ่ื มโยงและแลกเปลี่ยน และแลกเปล่ียนข้อมูลสุขภาพแห่งชาติ ข้อมูลระหว่างกันได้แบบเรยี ลไทม์ (NationalHealthInformationExchange ภายใต้มาตรฐานข้อมูลสุขภาพเดียวกัน Platform) ทีเ่ ชือ่ มต่อทุกหนว่ ยงานดา้ น อีกท้ังยังจะต้องคำ� นึงถงึ ความปลอดภยั Healthcare เข้าด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น และความเป็นส่วนตัวของข้อมูลผู้ป่วย โรงพยาบาล คลินิก หน่วยงานประกัน เปน็ ส�ำคัญ 144 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

โดยแนวคิดดังกล่าวอ้างอิงและ สอดคล้องกับรายงานการวิเคราะห์ ยุทธศาสตร์ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ สุขภาพ (eHealth) จัดท�ำโดยศูนย์ เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร ส�ำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ก็คือการพัฒนาระบบการแลกเปล่ียน ประจำ� ปี 2558 ในกลยทุ ธท์ ่ี 2: วา่ ดว้ ยการ และส่งต่อผู้ป่วยระหว่างสถานบรกิ าร พฒั นาคลงั ขอ้ มลู สขุ ภาพ โดยมเี ปา้ หมาย ทุกระดับจะต้องมีการแลกเปลี่ยนข้อมูล ส่วนหนึ่งเพื่อต้องการให้ผู้ป่วยที่ต้อง ทางการแพทย์เพื่อการส่งต่อผู้ป่วย สง่ ต่อไปรับการรักษายงั สถานบรกิ ารอ่นื (Medical Record Exchange) ทั้งแบบ จะต้องได้รับการรักษาอย่างต่อเนื่อง ผู้ป่วยทั่วไปและเร่งด่วน เพ่ือให้ผู้ป่วย โดยสถานบรกิ ารต้นทางมีข้อมูลด้าน สามารถไปรับบรกิ ารจากสถานบรกิ าร การแพทย์และสุขภาพรายบุคคลเพ่ือ ใดก็ได้ การก�ำกับติดตาม เฝ้าระวัง และดูแล ร ว ม ถึ ง ร า ย ง า น ก า ร วิเ ค ร า ะ ห ์ ปัญหาสุขภาพของประชาชนในเขตพื้นท่ี ยุทธศาสตร์ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ รบั ผดิ ชอบ ดงั นนั้ สว่ นหนง่ึ ของมาตรการ สุขภาพ (eHealth) จัดท�ำโดยศูนย์ เพื่อให้บรรลุตามเป้าหมายท่ีได้วางไว้ เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ส�ำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ประจำ� ปี 2560-2569 ในยทุ ธศาสตรท์ ี่ 3: ว่าด้วยการสร้างมาตรฐานของระบบ ข้อมูลสุขภาพ การบูรณาการข้อมูล สารสนเทศ และการเช่ือมโยงแลก เปล่ียนข้อมูลที่มีประสิทธภิ าพ โดย เฉพาะในกลยุทธ์ที่ 1: ว่าด้วยการสร้าง มาตรฐานระบบข้อมูลสุขภาพท่ีสามารถ แนวคดิ และหลกั การประยกุ ภตาใ์คชร้เฐัทคภโานยโใลตยบ้ ี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 145

รกั ษาผปู้ ่วย การสง่ ต่อผปู้ ่วย การเข้าถงึ ข ้ อ มู ล ด ้ า น สุ ข ภ า พ ข อ ง ป ร ะ ช า ช น การเบกิ จ่ายประกันสุขภาพ การปอ้ งกัน โรคระบาด ไปจนถงึ การตดั สนิ ใจวางแผน แ ล ะ พั ฒ น า น โ ย บ า ย ด ้ า น สุ ข ภ า พ แลกเปล่ียนและเชือ่ มโยง (Standards โดยเฉพาะในเร่อื งการส่งต่อผู้ป่วย and Interoperability) กันได้อย่าง (Patient Referral) การขาดประสทิ ธิภาพ มีประสิทธิภาพ รวมไปถึงยุทธศาสตร์ ในการแลกเปลีย่ นข้อมูลสขุ ภาพระหวา่ ง ท่ี 4: ว่าด้วยการขับเคลื่อนและพัฒนา โรงพยาบาลได้สร้างปัญหาตามมา นวัตกรรมระบบบริการและโปรแกรม มากมาย ทงั้ กบั แพทยท์ ไี่ มส่ ามารถเขา้ ถงึ ประยกุ ตด์ า้ น eHealth ทเี่ ปน็ ประโยชน์ ข้อมูลทั้งหมดของผู้ป่วยได้ก่อนรับการ ต่อระบบบรกิ ารสุขภาพ (Healthcare สง่ ตอ่ ทงั้ กบั ผปู้ ว่ ย และโรงพยาบาลหรือ Service Delivery) และประชาชน คลนิ กิ ทม่ี คี วามไมส่ ะดวกในการเบกิ จา่ ย โดยสนับสนุนให้มีโครงการต้นแบบท่ี รวมไปถึงหน่วยงานประกันสุขภาพที่ ใช้เทคโนโลยีดิจทิ ัลเป็นกลไกในการ ไม่สามารถติดตามและตรวจสอบการ ขบั เคลอื่ น eHealth ทีม่ ีประสิทธิภาพ ส่งต่อเพ่ือน�ำไปปรับปรุงนโยบายและ กฎระเบยี บใหด้ ยี ิ่งข้ึนได้ ป ร ะ ก อ บ กั บ ก า ร ขั บ เ ค ล่ื อ น ก า ร ปฏิบัติงานในระบบบรกิ ารสุขภาพให้มี ปัญหาหลักในปัจจุบันของระบบ ประสิทธภิ าพจ�ำเป็นต้องอาศัยการแลก ขอ้ มลู สขุ ภาพของประเทศซง่ึ เปน็ อปุ สรรค เปลยี่ นขอ้ มลู สขุ ภาพ (Health Information ต่อการแลกเปล่ียนข้อมูลสุขภาพเกิด Exchange) ท่ีสะดวกรวดเร็วและ จากการท�ำงานเก็บข้อมูลซ้�ำซ้อนของ ปลอดภัย ไม่ว่าจะเป็นเพื่อการตรวจ บุคลากรด้านสาธารณสุข การไม่มี 146 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES

มาตรฐานของขอ้ มลู การไมม่ รี ะบบกลาง ดังนั้นด้วยเหตุผลดังกล่าวไปแล้ว แลกเปล่ียนข้อมูลของประเทศ ปัญหา ข้างต้น ส�ำนักงานพัฒนารัฐบาลดิจิทัล ความปลอดภัยทางไซเบอร์ของการ องคก์ ารมหาชน (สพร.) จงึ ได้รว่ มมอื กับ แลกเปลี่ยนข้อมูลข้ามองค์กร ปัญหา ส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เกณฑ์การก�ำกับดูแลท่ีไม่ชัดเจน เขต 13 กรุงเทพมหานคร ในการพัฒนา ซึ่งปัญหานี้ไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบกับ ระบบตน้ แบบ e-Referral บนเทคโนโลยี หน่วยงานผู้ให้บรกิ ารทางสาธารณสุข Blockchain โดยมีวัตถุประสงค์ เท่านั้น ตัวประชาชนเจ้าของข้อมูลเอง เพื่อศึกษาความเป็นไปได้ในการน�ำ ก็ไม่สามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ เทคโนโลยี Blockchain มาใช้เพื่อ ขอ้ มลู สุขภาพของตนเองได้อกี ด้วย โดย ต่อยอดนวัตกรรมการบริการของหน่วย ปัญหาการแลกเปล่ียนข้อมูลสุขภาพ งานภาครัฐ รวมถึงผลกระทบต่าง ๆ ดงั กลา่ วสามารถแกไ้ ขไดด้ ว้ ยเทคโนโลยี ท่ี เ กิ ด ขึ้น จ า ก ก า ร ใ ช ้ เ ท ค โ น โ ล ยี Blockchain ซง่ึ เป็นเทคโนโลยีท่ีมี Blockchain จนน�ำไปสู่การยกระดับ ศกั ยภาพสำ� หรบั การเช่อื มโยงแลกเปลย่ี น ภาครัฐไทยสู่การเป็นรัฐบาลดิจทิ ัล ท่ีมี ข้อมูลระหว่างระบบ (Interoperability) การบูรณาการระหว่างหน่วยงาน ต้ังแต่ ท่ีมีประสิทธภิ าพ ข้อมูลมีความถูกต้อง การเช่อื มโยงขอ้ มลู การบรกิ าร ไปจนถงึ โปรง่ ใส สามารถตรวจสอบได้ ซ่ึงสามารถ การดำ� เนินงานได้ เป็นจุดเร่มิ ต้นของการแก้ไขปัญหาด้าน ขอ้ มูลสุขภาพของประเทศได้ แนวคดิ และหลักการประยุกภตา์ใคชร้เัฐทคภโานยโใลตยบ้ ี รBบิ loทcขkอcงhปaรinะเทสศำ� หไทรบัย 147

ภาพรวมสถาปัตยกรรมระบบตน้ แบบ e-Referral บนเทคโนโลยี Blockchain ภาพรวมของระบบตน้ แบบe-ReferralบนเทคโนโลยีBlockchainประกอบไปดว้ ย Blockchain Node จำ� นวน 4 Node เพอื่ แทน Node ของโรงพยาบาลปฐมภมู ิ โรงพยาบาลทตุ ยิ ภมู ิ โรงพยาบาลตตยิ ภมู ิ และผบู้ ริหารระบบ ดงั แสดงในรปู ภาพที่ 26 Virtual Hospital #1 V Node V Node eRefer Portal Patient (รพ.ตตยิ ภูม)ิ + HIS With document Dashboard & Report Virtual Hospital #2 storage Using web-based eRefer (รพ.ทตุ ยิ ภูมิ) + HIS with NHSO's document HYPERLEDGER storage V Node Virtual NHSO Virtual Hospital #3 With document V Node (รพ.ปฐมภมู ิ) + no HIS storage With document storage รปู ภาพท่ี 26: ภาพรวมสถาปตั ยกรรมระบบตน้ แบบ e-Referral บนเทคโนโลยี Blockchain 148 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES