เงนิ ดิจทิ ัล (Cryptocurrency) สกลุ เงินดจิ ิทลั ซ่ึงมมี ลู คา่ เหมอื นกบั ธนบตั รในสกลุ เงินประเทศตา่ ง ๆ และ ถูกใช้เป็นส่ือกลางในการแลกเปล่ียนแบบดิจิทัล โดยการแลกเปลี่ยนรูปแบบ ดจิ ิทลั ไดเ้ ร่มิ ขนึ้ เมอ่ื ปี ค.ศ. 2009 ซ่งึ Blockchain Application ในกลมุ่ เงนิ ดิจิทัลได้ถูกพัฒนาข้ึนเพื่อใช้ในธุรกิจการให้บรกิ ารทางการเงินท้ังการโอนและ การจา่ ยเงนิ ยกตวั อย่างเช่น Bitcoin และ Ripple บรกิ ารพิสูจนท์ ราบ (Proof of Services) การบรกิ ารพสิ จู นท์ ราบ คอื การประยกุ ตใ์ ชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ในการ บรรจขุ ้อมูลแบบอตั โนมตั ิ ยกตัวอยา่ งเชน่ การเกบ็ ข้อมลู เอกลกั ษณ์ (Identity) กรรมสิทธ์ิ (Ownership) และสมาชิกภาพ (Membership) ซง่ึ ส่วนใหญ่ Application ดังกล่าวมักจะถูกน�ำไปประยุกต์ใช้โดยหน่วยงานภาครัฐ ซ่งึ ทำ� หนา้ ทเ่ี กยี่ วกบั การบริการประชาชน ยกตวั อยา่ งเชน่ MIT Digital Currency Initiative ได้ร่วมมือกับหลายภาคส่วนรวมไปถึงภาครัฐเพ่ือสร้างโครงการ น�ำร่องเกี่ยวกับการใช้งานเทคโนโลยี Blockchain ในการออกใบสูติบัตร ใบมรณะบัตร ใบอนุญาตประกอบธุรกิจ ชือ่ สถานประกอบการ รวมไปถึง วุฒิการศึกษา ซง่ึ ในหลาย ๆ โครงการได้มีการพัฒนาจนเป็นรูปธรรม และ ได้มีการน�ำไปใช้จริงแล้ว ยกตัวอย่างเช่น บริการยืนยันเอกลักษณ์ (Identity Based Service) โดย BitNation มีจุดมุ่งหมายเพ่ือกระจายการอ�ำนาจ การก�ำกับดูแลในระดับโลก ได้ท�ำการพัฒนา A World Citizenship ID บน Blockchain Protocol (Umeh, 2016) บทน�ำ 51
นอกจากน้ียังมี Proof of Service อีกประเภทหน่ึงหรือที่รู้จักกันในช่ือ Proof of Existence คือการพิสูจน์การมีอยู่จรงิ ของเอกสารต่างๆ โดยหลักการ คอื การเกบ็ ขอ้ มลู โดยสรปุ ของเอกสารทส่ี ามารถยนื ยนั การมอี ยจู่ รงิ ของขอ้ มลู ภายใน เอกสารตน้ ฉบบั ได้ หรือที่เรยี กว่า Cryptographic Digest รวมไปถึงเวลาท่ีจดั ส่ง เอกสารไปยังผู้รับซง่ึ ข้อมลู ดงั กลา่ วจะถูกจัดเกบ็ ลงใน Blockchain ดังนน้ั ผู้ใชง้ าน มั่นใจได้ว่าเอกสารท่ีได้รับน้ันเป็นเอกสารท่ีถูกต้องและเชอ่ื ถือได้ อีกท้ังไม่จ�ำเป็น ต้องกังวลเก่ยี วกบั ความเปน็ สว่ นตัวเนอื่ งจากข้อมูลทถ่ี ูกจดั เก็บลงใน Blockchain เป็นเพียงข้อมูลโดยสรุปของเอกสารท่ีสามารถยืนยันการมีอยู่จริงของข้อมูลภายใน เอกสารตน้ ฉบับได้ และเวลาท่ีจดั สง่ เอกสารไปยงั ผรู้ ับเท่านน้ั ไมใ่ ช่เอกสารต้นฉบับ 52 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
สญั ญาอัจฉรยิ ะ (Smart Contract) สญั ญาอจั ฉริยะ คอื โปรแกรมคอมพวิ เตอรท์ ส่ี ามารถดำ� เนนิ การตามขอ้ ตกลง โดยอัตโนมัติทันทีที่เกิดเหตุการณ์ตามเงื่อนไขในสัญญาซึง่ ได้มีการระบุถึง เงอื่ นไข หรือเหตกุ ารณด์ งั กล่าวไวล้ ่วงหน้าแลว้ โดยไมต่ อ้ งมคี นกลาง นนั่ คอื หลกั การสำ� คญั ของสญั ญาอจั ฉริยะ ซึ่งไดถ้ กู คดิ คน้ ขึน้ ในปี 1994 โดย Nick Szabo (Crosby, Pattanayak, Verma, & Kalyanaraman, 2016) ยกตวั อยา่ งเชน่ การโอนเงนิ จ่ายค่าลิขสิทธ์ิซอฟต์แวร์อัตโนมัติ ทันทีที่จ�ำนวนผู้ใช้ถึงระดับท่ี ตกลงกบั เจา้ ของลขิ สทิ ธิ์ซอฟตแ์ วรไ์ วล้ ว่ งหนา้ การโอนเงินจา่ ยคา่ โฆษณาบนเวบ็ ไซต์ โดยอัตโนมัติ ทันทีที่จ�ำนวนคนดูถึงระดับที่ตกลงกับเจ้าของเว็บไว้ล่วงหน้า การโอนคูปองส่วนลดราคาสินค้ามาให้ลูกค้าอัตโนมัติ ทันทีท่ีถึงวันท่ีใช้คูปอง น้ันได้ หรอื แม้แต่การโอนเงนิ จ่ายคา่ บทความ ทันทีและทกุ ครง้ั ท่ีจำ� นวนผ้อู า่ น บทความถึงระดับท่ีตกลงกับนักเขยี นไว้ล่วงหน้า ตราบใดที่คู่สัญญาทุกฝ่าย ตกลงกนั ได้ เมอ่ื นนั้ สญั ญาอจั ฉรยิ ะ หรือ Smart Contract กจ็ ะถกู โปรแกรมและ บรหิ ารจัดการอัตโนมัตดิ ้วยโปรแกรมคอมพิวเตอรบ์ นเทคโนโลยี Blockchain ซง่ึ ในปัจจบุ นั บริษัท Ethereum และ Codius ได้เปิดใชง้ าน Smart Contract บนพื้นฐานของเทคโนโลยี Blockchain โดย The Ethereum Project เป็นหนึ่งตัวอย่างของการท�ำ Smart Contract เต็มรูปแบบซึง่ อยู่ในรูปแบบ ของ Public Blockchain สว่ นตวั อย่างอื่น ๆ นั้นเปน็ การทำ� Smart Contract ในรปู แบบของ Private หรือ Permissioned Blockchain ซ่ึงจะท�ำการตดิ ต่อ เฉพาะ Node ทรี่ จู้ กั และเชื่อถอื ไดเ้ ทา่ นน้ั เพอื่ เพมิ่ ความปลอดภยั การนำ� สญั ญา อจั ฉริยะ หรือ Smart Contract มาใช้งานน้นั สามารถชว่ ยแกป้ ญั หาความไม่ไว้ วางใจกนั ระหวา่ งคสู่ ญั ญา การฉอ้ โกง และการบดิ เบอื นสญั ญา อกี ทง้ั ยงั สามารถ ช่วยแก้ปัญหาการตีความเน้ือหาในสัญญา ซึง่ มักจะเป็นข้อพิพาทระหว่าง คู่สญั ญาเสมอ ๆ เนือ่ งจากคสู่ ญั ญาทัง้ สองฝ่ายต่างตคี วามสัญญาคนละแบบ บทนำ� 53
ทั้งนี้ในการประยุกต์ใช้งาน Smart Contract ร่วมกับกระบวนการต่าง ๆ ทเี่ กยี่ วขอ้ ง จำ� เปน็ ตอ้ งทราบจดุ เดน่ และขอ้ จำ� กดั ของ Smart Contract ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง เพื่อให้สามารถน�ำ Smart Contract ไปใช้งานได้อย่างเหมาะสม โดยจุดเด่น ของ Smart Contract ประกอบไปดว้ ย ความปลอดภัย (Security) เน่ืองจาก Smart Contract ทถี่ ูกพัฒนา โดยใช้เทคโนโลยี Blockchain น้ันจะถูกกระจายไปยังสมาชิกอ่ืน ๆ ทีอ่ ยู่ในเครือขา่ ย จึงม่นั ใจไดว้ า่ Smart Contract ดงั กลา่ วจะไม่สญู หาย หรอื ถูกเปลี่ยนแปลงเงือ่ นไขการทำ� งานโดยไม่ได้รบั อนุญาต ความเป็นอัตโนมัติ (Automation) เนื่องจาก Smart Contract จะด�ำเนินการตามข้อตกลงโดยอัตโนมัติทันทีเม่ือเกิดเหตุการณ์ ตามเงอ่ื นไขในสัญญา ซึ่งได้มีการระบุไว้ล่วงหน้าแล้ว โดยไม่ต้อง มีคนกลางมาเกยี่ วข้อง ความเป็นมาตรฐาน (Standardization) เนื่องจาก การน�ำ Smart Contract มาใชง้ านในระบบใด ๆ นน้ั หมายความว่าระบบนนั้ จะตอ้ ง ทำ� งานภายใตเ้ งื่อนไข หรอื ขอ้ ตกลงตา่ งทเ่ี ปน็ มาตรฐานเดยี วกนั ทงั้ ระบบ ตามทีไ่ ด้ก�ำหนดไว้ใน Smart Contract 54 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ดังนน้ั จากจุดเด่นของ Smart Contract ดงั ไดก้ ล่าวมาแล้วขา้ งตน้ ลักษณะงาน ท่เี หมาะสมสำ� หรบั การน�ำ Smart Contract ไปประยุกต์ใช้ ประกอบไปด้วย งานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ขอ้ มลู ทไี่ มต่ อ้ งการใหแ้ กไ้ ขได้ หรอื สามารเปลยี่ นแปลง เพม่ิ เตมิ ได้จากผู้ทไี่ ดร้ บั อนญุ าตเท่าน้นั ยกตัวอยา่ งเช่น การเกบ็ ข้อมูล ส�ำหรับใชย้ ืนยนั บคุ คล การเก็บขอ้ มูลสินทรัพยท์ ่มี มี ูลคา่ ต่าง ๆ บทน�ำ 55
งานที่ต้องการให้ธุรกรรมสามารถด�ำเนินการได้อย่างอัตโนมัติตาม เงอื่ นไขท่ีก�ำหนด โดยปราศจากตัวกลางในการควบคุม หรือก�ำหนด การตัดสนิ ใจ ยกตัวอย่างเช่น งานเกี่ยวกับการแลกเปลย่ี นสนิ ทรพั ย์ งานที่จ�ำเป็นต้องเก็บประวัติการท�ำธุรกรรมท่ีเกี่ยวข้อง เพ่ือใช้ใน การสืบข้อมูลย้อนกลับ หรอื ตรวจสอบความถูกต้อง ยกตัวอย่างเช่น งานเก็บประวัติการรักษาทางการแพทย์ งานเก็บประวัติข้อมูล การถา่ ยโอนสนิ ทรพั ย์ท่มี ีมูลค่า งานทตี่ อ้ งการลดคา่ ใชจ้ า่ ยกรณมี ตี วั กลางรว่ มในการบริหารจดั การระบบ ซ่ึงสามารถประยกุ ตใ์ ชไ้ ดก้ บั หลายหนว่ ยงานทมี่ กี ารใชบ้ คุ ลากร หรอื สาขา ของสำ� นักงานในการด�ำเนินงานเป็นจ�ำนวนมาก ถงึ แม้SmartContractจะมจี ดุ เดน่ และความเหมาะสมกับการน�ำไปใช้ ในงานประเภทตา่ ง ๆ ดงั ไดก้ ลา่ วมา แล้วข้างต้น แต่อย่างไรก็ดีหากมี การน�ำ Smart Contract ไปใชง้ าน กย็ งั จำ� เปน็ ทจ่ี ะตอ้ งพจิ ารณาขอ้ จำ� กดั ดังต่อไปนรี้ ว่ มด้วย ความผิดพลาดที่เกิดจากมนุษย์ (Human Error) เน่ืองจากการสร้าง Smart Contract คอื การเขียนโปรแกรม และกำ� หนดขนั้ ตอนการทำ� งาน ดงั นนั้ หากมกี ารทดสอบไมเ่ พยี งพอ Smart Contract ทส่ี รา้ งข้นึ สามารถ ทำ� งานผดิ พลาดได้ โดยความผิดพลาดที่เกิดข้นึ อาจสร้างความเสียหาย และส่งผลกระทบในวงกวา้ ง 56 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ความยากต่อการเปล่ียนแปลง (Immutable) หรือปรับปรุงเวอร์ชัน ของ Smart Contract เนอื่ งจาก Smart Contract และขอ้ มลู ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง ได้ท�ำการลงทะเบียน และมีการเชอื่ มต่อกับระบบที่เก่ียวข้องเรียบร้อย แล้ว ดังนั้นหากมีการเปล่ียนแปลง Smart Contract ส่งผลให้ต้องมี การเปลีย่ นแปลงการเชื่อมตอ่ กบั ระบบทเี่ กย่ี วขอ้ งใหมท่ ้งั หมด ความเชื่อม่ัน (Confidence) เนื่องจากในปัจจุบันยังขาดการรับรอง ด้านกฎหมายทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั การจัดการธุรกรรมผา่ น Smart Contract คา่ ใชจ้ า่ ย (Cost) เนอ่ื งจากการพฒั นา Smart Contract และสว่ นเชื่อมตอ่ กับระบบอ่ืนท่ีเก่ียวข้อง จ�ำเป็นต้องใช้บุคลากรที่มีประสบการณ์สูง ในการด�ำเนินการดังกล่าว ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายในการด�ำเนินการส�ำหรับ กระบวนการดังกล่าวสูงขึ้นตามไปดว้ ย บทนำ� 57
ระบบ/บรกิ ารอัตโนมตั ิ (Decentralized Autonomous Systems/Services) ระบบ/บรกิ ารอตั โนมตั ิ ถกู มองวา่ เปน็ พฒั นาการขน้ั สงู สดุ สำ� หรบั การพฒั นา Application บนเทคโนโลยี Blockchain คือ การท�ำใหค้ อมพวิ เตอร์สามารถ คยุ กนั เองเพอื่ บริหารกจิ การไดเ้ องแบบอตั โนมตั ิ โดยไมต่ อ้ งอาศยั การตดั สนิ ใจ ของมนุษย์ หรือไม่ต้องมีมนุษย์เข้ามาเก่ียวข้อง ท่ีเรยี กว่า “องค์กรอัตโนมัติ กระจายศูนย์ (Decentralized Autonomous Organization: DAO) โดยการแปลงสัญญาและข้อตกลงทั้งหมดขององค์กรหรืออะไรก็ตาม ใหอ้ ยู่ในรปู แบบของ “สญั ญาอจั ฉริยะ (Smart Contracts)” แต่อยา่ งไรก็ดี สัญญาอัจฉริยะ (Smart Contracts) ก็เป็นเพียงแค่ชุดค�ำสง่ั ทางคอมพวิ เตอร์ เทา่ นั้น ซึง่ ในทางปฏิบัติไม่ได้มีศกั ยภาพใด ๆ ทจ่ี ะทำ� หน้าท่ีในการผลิตสินค้า เขยี นโคด้ หรอื กวาดถนน ดงั นนั้ การทอ่ี งคก์ รอตั โนมตั กิ ระจายศนู ย์ (Decentralized Autonomous Organization: DAO) จะเกิดผลสัมฤทธ์ใิ นเชิงปฏิบัติได้น้ัน 58 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
จงึ จ�ำเป็นตอ้ งมี “ผรู้ บั เหมา (Contractor)” โดย DAO จะเปิดให้ใครกไ็ ด้สง่ “ข้อเสนอ” (Proposal) ท่ีจะพัฒนา/ผลิตสินค้าหรอื บรกิ ารเข้ามา ข้อเสนอ เหลา่ นตี้ อ้ งอยู่ในรปู ของสญั ญาอจั ฉริยะ (Smart Contract) แนบด้วยขอ้ เสนอ ในรูปภาษาธรรมดา จากน้ันข้อเสนอต่าง ๆ จะถูกตรวจสอบว่าขัดแย้งกับ ผลประโยชนข์ อง DAO หรอื ไม่ และมคี ุณสมบัติครบตามท่ี DAO ระบหุ รอื ไม่ จากนน้ั ขอ้ เสนอของผรู้ บั เหมาทผ่ี า่ นการพจิ ารณาจะถกู เตมิ เขา้ ไปในรายชือ่ บญั ชี ทม่ี สี ทิ ธไิ ดร้ บั เงินจาก DAO ทงั้ นอ้ี งคก์ รอตั โนมตั กิ ระจายศนู ย์ (Decentralized Autonomous Organization: DAO) เป็นส่ิงทส่ี ามารถเกดิ ข้ึนได้ โดยเฉพาะ เม่ือเป็นการพัฒนาควบคู่กันไประหว่างเทคโนโลยี Blockchain และปัญญา ประดิษฐ์ (Artificial Intelligence: AI) (สฤณี อาชวานันทกุล (2016)) บทนำ� 59
02 การประยกุ ต์ใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain เพือ่ งานบริการภาครฐั กรณีศกึ ษาตา่ งประเทศ
การประยุกต์ใช้เทคโนโลยี Blockchain เพ่อื งานบรกิ ารภาครฐั กรณศี ึกษาตา่ งประเทศ ปัจจุบันการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบรกิ ารภาครัฐมีแนวโน้ม สงู ขึน้ อยา่ งมาก โดยพบวา่ มมี ากกวา่ 30 ประเทศทว่ั โลก ยกตวั อยา่ งเชน่ เอสโตเนยี แคนาดา อังกฤษ บราซลิ จีน และอินเดีย เรมิ่ มีการศึกษา ทดลอง รวมไปถึง การพัฒนา จนน�ำไปสู่การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ส�ำหรับงานบริการ ภาครฐั อยา่ งเปน็ รปู ธรรมดงั แสดงในรปู ภาพท่ี 14 (โดยรายละเอยี ดการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบริการภาครัฐแยกตามประเทศ ดังปรากฎในเอกสาร แนบทา้ ยที่ 1) เพ่อื งานกบารรปกิ ราะรยภุกาตคร์ใชัฐ้เทกครณโนีศโึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 61
62 Finland E Sweden BLOCKCHAIN Canada Denmark for GOVERNMENT SERVICES Illinois New York UK Luxembo Switzerland Delaware Nasdaq STuenneisgiaa,l Malta HHS, FDA Texas Ke Ug Ghana T Peru Brazil South Digital Currency/Paymen Land Registration Voting (Elections) Identity Management Supply Chain Traceability รูปภาพที่ 14: การประยกุ ต์ใชเ้ ทคโนโลยี Block ทม่ี า: ปรับปรงุ จา
Estonia Russia ourg Ukrain Georgia Japan UAE China South Korea Taiwan India Hong Kong Cambodia Singapore Dubai Indonesia enya, Nigeria, ganda, Tanzania Africa Australia nt Health Care y Voting (Proxy) Corporate Registration Taxation Entitlements Management kchain สำ� หรับงานบรกิ ารภาครัฐของประเทศต่าง ๆ าก (Deloitte, 2018)
ซง่ึ มีความสอดคล้องกบั รายงานผลการส�ำรวจความคิดเหน็ ของ CIO ส่วนใหญ่ ดังแสดงในรูปภาพที่ 15 พบว่าความเห็นของ CIO ส่วนใหญ่ตระหนักและให้ ความส�ำคัญกับการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบริการภาครัฐ เปน็ อยา่ งมาก โดยพบวา่ 22% ของหนว่ ยงานภาครฐั ไดม้ กี ารวางแผนทง้ั ในระยะสนั้ และระยะยาวในการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้งาน รวมถึงมีความสนใจ ในการน�ำเทคโนโลยีดังกล่าวมาใช้งาน และอยู่ระหว่างการศึกษาความเป็นไปได้ สงู ถึง 42% On the Radar but No Action Plan In Short-Term Planning/ Actively Experimenting In Medium or Long-Term Planning No Interest Have Already interested and Deployed รปู ภาพที่ 15: ผลการสำ� รวจความคาดหวงั ในการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในภาครฐั ท่ีมา: ปรบั ปรงุ จาก (Holgate, 2018) ท้ังนี้วัตถุประสงค์ของการน�ำ เทคโนโลยี Blockchain มาใชส้ ำ� หรบั งานบริการภาครัฐในต่างประเทศ เป็นไปเพอ่ื วัตถปุ ระสงค์ดงั ตอ่ ไปน้ี เพ่ืองานกบารรปิกราะรยภุกาตครใ์ ชฐั ้เทกครณโนีศโึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 63
วัตถปุ ระสงคข์ องการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชส้ ำ� หรับงานบริการภาครัฐ 1 การให้ความชว่ ยเหลอื และการบริการประชาชน Social Welfare ในการเขา้ ถงึ สวสั ดกิ าร และบริการตา่ ง ๆ การจา่ ยเงนิ สวสั ดกิ ารภาครฐั ตา่ ง ๆ โดย ของภาครฐั ดว้ ยคณุ สมบตั ขิ องเทคโนโลยี ประชาชนจะได้รับเงนิ โดยตรงผ่านทาง Blockchain สามารถชว่ ยปรบั ปรงุ คณุ ภาพ Digital Wallet ของพวกเขา ซึ่งชว่ ยลด ระบบการลงทะเบียน (Registration ค่าธรรมเนียมธนาคาร และลดโอกาส System) เพอื่ แจกจา่ ยสวสั ดกิ ารภาครฐั ในการทจุ ริตจากหนว่ ยงานทอ้ งถน่ิ ลงได้ ให้กับประชาชนได้อย่างมีประสิทธภิ าพ ท�ำให้เกิดความโปร่งใส และสามารถ มากยงิ่ ข้ึน อกี ทง้ั การทำ� งานรว่ มกบั ระบบ ตรวจสอบการใช้จ่ายเงนิ ของภาครฐั ได้ พสิ ูจนต์ ัวตน (Identity Management) บนเทคโนโลยี Blockchain สามารถชว่ ย ลดขั้นตอน และการใช้ส�ำเนาเอกสารใน การพิสูจน์ตัวตนได้ ท�ำให้ประชาชนได้ รบั ความสะดวกและรวดเรว็ ในการไดร้ บั บริการ ยกตวั อย่างเชน่ ประเทศองั กฤษ ไดน้ ำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ใน 64 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
2 การเพ่ิมประสิทธภิ าพ ในการบรหิ ารงานภาครฐั e-Government การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นการบริหารงานภาครัฐ หรอื ทร่ี จู้ กั กนั ในช่ือระบบ e-Government ซึ่งเปน็ แนวคดิ ทรี่ ฐั บาลทว่ั โลก ก�ำลังให้ความส�ำคัญอยู่ในขณะน้ี สามารถช่วยให้เกิดการพัฒนา รฐั บาลดจิ ทิ ลั ไดอ้ ยา่ งเปน็ รปู ธรรมตอ่ ไปในอนาคต ซงึ่ จะเปน็ ประโยชน์ ท้ังภาครัฐ และภาคประชาสังคม ในการชว่ ยลดตน้ ทุน ความยุ่งยาก ซับซ้อน และช่วยอ�ำนวยความสะดวกให้กับประชาชนในการเข้าถึง บริการภาครัฐ อีกท้ังยังท�ำให้เกิดกระบวนการท่ีน่าเชอ่ื ถือส�ำหรับ การแบ่งปันข้อมูลภาครัฐ รวมถึงการพัฒนากระบวนการตรวจสอบ ความนา่ เชอ่ื ถอื ของขอ้ มลู ภาครฐั ทำ� ใหเ้ กดิ ความโปรง่ ใสตรวจสอบได้ ลดการทจุ ริตคอรร์ ัปชนั เพอ่ื งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชัฐ้เทกครณโนศี โึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 65
ยกตวั อยา่ งเชน่ ประเทศเอสโตเนยี ซงึ่ โดยเร่มิ จากระบบภาษอี อนไลน์ (e-Tax ไดช้ อื่ วา่ มรี ะบบ e-Government ทดี่ ที ส่ี ดุ Board) และระบบบรกิ ารจอดรถผ่าน ในโลก อกี ทงั้ ยงั เปน็ ประเทศแรก ๆ ทไี่ ด้ ออนไลน์ (e-Parking) จนกระท่ังในปี น�ำเทคโนโลยี Blockchain และบริการ ค.ศ. 2001 เรมิ่ ท�ำโครงการ X-Road ดิจิทัลมาใช้ในการบรหิ ารประเทศแบบ หรือทางเชื่อมขอ้ มลู ภาครัฐ โดยทำ� การ เตม็ ตวั เพอื่ นำ� ประเทศไปสสู่ ังคมดจิ ิทลั เชือ่ มข้อมูลระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ โดยการบรกิ ารภาครัฐเกือบทุกประเภท ในประเทศเอสโตเนียเข้าด้วยกัน และ อยบู่ นระบบออนไลนท์ มี่ ชี ่ือวา่ e-Estonia พฒั นาระบบดงั กลา่ วเรือ่ ยมาจน X-Road ซ่งึ ประกอบไปด้วย e-Service ตา่ ง ๆ กลายเปน็ กระดูกสนั หลงั ส�ำคัญของงาน มากมาย เชน่ e-Residency, e-Court, บริการภาครฐั ของประเทศเอสโตเนยี Electronic Land Register, Electronic Health Care Record และ i-Voting ประเทศเอสโตเนยี มกี ารลงทนุ ดา้ นระบบ e-Government มาต้ังแต่ปี ค.ศ. 2000 66 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
3 การสรา้ งความโปรง่ ใส Transparency ในยุคปัจจุบันรัฐบาลของหลายประเทศ ถกู นำ� มาใชเ้ พอื่ สรา้ งความโปรง่ ใสใหก้ บั ท่ัวโลกก�ำลังก้าวเข้าสู่การเป็นรัฐบาล การด�ำเนินงานของภาครัฐอีกด้วย ดิจทิ ัล โดยการน�ำเทคโนโลยีและ ยกตัวอย่างเช่น ประเทศญี่ปุ่น ได้น�ำ นวัตกรรมมาใช้ในการบรหิ ารประเทศ เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ส�ำหรับ กนั มากขน้ึ จากการเปลยี่ นแปลงดงั กลา่ ว การแลกเปลี่ยนข้อมูลในกระบวนงาน น�ำมาซ่งึ ความคาดหวังจากประชาชน จัดซือ้ จัดจ้างของภาครัฐ เพ่ือสร้าง ที่ตอ้ งการไดร้ ับการบริการทด่ี ขี น้ึ ทงั้ ใน ความปลอดภัยในการแชร์ข้อมูลภาครัฐ เรอ่ื งของความสะดวกรวดเร็ว รวมถึง รวมถึงเป็นการสร้างความโปร่งใส ความโปร่งใส สามารถตรวจสอบได้ ตรวจสอบการใช้จ่ายเงินภาครัฐได้ ดงั นนั้ นอกจากเทคโนโลยี Blockchain (Chase, 2017) จะสามารถเขา้ มาชว่ ยในเรื่องของการเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการบรหิ ารงานภาครัฐ และการให้ความช่วยเหลือและการให้ บริการประชาชน ในการเขา้ ถงึ สวสั ดกิ าร และบริการของภาครัฐดังได้กล่าวมา แล้วนัน้ เทคโนโลยี Blockchain ยังได้ เพอ่ื งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชฐั เ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 67
4 การรักษาความมน่ั คง National Security ปัจจุบนั ภยั คุกคามทางไซเบอร์ ถือได้วา่ เป็นภัยคุกคามในรูปแบบใหม่ที่สร้าง ผลกระทบต่อความม่ันคงของประเทศ และหน่ึงในเป้าหมายของการถูกโจมตี กค็ อื ระบบโครงสรา้ งพน้ื ฐานทสี่ ำ� คญั ของ ประเทศ แตด่ ว้ ยคณุ สมบตั ขิ องเทคโนโลยี Blockchain ที่ยากต่อการถูกโจมตโี ดย แฮกเกอร์ 68 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
จึงท�ำให้รัฐบาลหลายประเทศสนใจ ท�ำการศึกษาการน�ำเทคโนโลยีดังกล่าว มาใชเ้ พอื่ การรกั ษาความปลอดภยั ระบบ โครงสรา้ งพืน้ ฐานที่สำ� คญั ของประเทศ ยกตัวอย่างเช่น ประเทศอังกฤษได้มี สร้างความมั่นคงปลอดภัย และความ การพฒั นาโครงการ Blockchain-Based นา่ เช่อื ถอื ให้กับระบบโครงสร้างพื้นฐาน Cybersecurity Services for Critical ทส่ี ำ� คญั ของประเทศยกตวั อยา่ งเชน่ ระบบ British โดยน�ำเทคโนโลยี Blockchain ปอ้ งกนั น้�ำท่วม ระบบควบคุมพลังงาน มาใช้ในการป้องกันระบบโครงสร้าง นิวเคลียร์ รวมถึงระบบการจ่ายกระแส พนื้ ฐานสำ� คญั ของประเทศ เพอื่ ประโยชน์ ไฟฟา้ เป็นตน้ ใ น ก า ร รั ก ษ า ค ว า ม มั่ น ค ง ข อ ง ช า ติ เพอื่ งานกบารรปิกราะรยภกุาตคร์ใชฐั ้เทกครณโนศี โึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 69
ประโยชนข์ องการน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบรกิ ารภาครฐั ประโยชนข์ องการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ในงานบริการภาครฐั โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ เพอ่ื การจดั เกบ็ ขอ้ มลู นน้ั สามารถสรา้ ง 1 ความโปรง่ ใส Transparency โดยการน�ำเทคโนโลยี Blockchain กม็ กี ฎหมายในทำ� นองนด้ี ว้ ยเช่นกนั แต่ มาใช้ในการจัดเก็บข้อมูลภาครัฐ เป็น อยา่ งไรกด็ ี ถงึ แมจ้ ะมกี ฎหมายดงั กลา่ ว การเปดิ โอกาสใหป้ ระชาชน มีสิทธเิ ป็น แต่การบังคับใช้กฎหมายก็ยังไม่ค่อยมี เจ้าของข้อมูลของตนเองอย่างแท้จรงิ ประสิทธภิ าพมากนัก ซ่ึงโดยส่วนใหญ่ รวมไปถึงโอกาสในการเข้าถึงข้อมูล ภาครฐั ตา่ ง ๆ ไดง้ า่ ยข้ึน ยกตวั อยา่ งเชน่ ประเทศสหรัฐอเมรกิ าได้มีกฎหมาย เสรภี าพดา้ นข้อมูลข่าวสาร (Freedom of Information Act: FOIA) โดยกำ� หนด ให้หน่วยงานภาครัฐจะต้องเปิดเผย ข้อมูลภาครัฐให้กับประชาชนตามที่มี การร้องขอโดยไม่รีรอ รวมไปถึงยุโรป 70 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ขอ้ มลู ทถ่ี กู รอ้ งขอนนั้ ยงั ตอ้ งใชเ้ จา้ หนา้ ท่ี สามารถท�ำให้เกิดความโปร่งใส และ รฐั ในการพจิ ารณาวา่ ข้อมูลดังกล่าวควร เป็นการปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วย เปิดเผยหรอื ไม่ รวมถึงการท�ำให้ข้อมูล “เสรีภาพดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร (FOIA)” โดย ดังกล่าวอยู่ในรูปแบบท่ีเหมาะสมต่อ มีข้อแม้ว่าการเปิดให้ประชาชนสามารถ การเปิดเผย ดังนั้นเมื่อมีการร้องขอ เขา้ ถงึ ขอ้ มลู ภารฐั ไดน้ นั้ จะตอ้ งไมล่ ะเมดิ ให้เปิดเผยข้อมูลตามกฎหมาย FOIA ความเป็นส่วนตัว หรอื ไม่ละเมิดข้อมูล จึงท�ำให้เกิดความล่าช้าขึ้น ทั้งน้ีการน�ำ ส่วนบุคคล โดยจะต้องมีการออกแบบ เทคโนโลยี Blockchain มาใช้เพ่ือให้ ระบบที่ดีเพื่อให้ม่ันใจว่ามีการปกปิด ประชาชนสามารถเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ภาครฐั ได้ ตัวตน หรือข้อมูลต้องไม่สามารถระบุ ตวั ตนได้ (Anonymous) อกี ทง้ั ยังช่วย ลดค่าใช้จ่ายของภาครัฐในการที่จะต้อง บนั ทกึ และจัดเก็บขอ้ มูลหลาย ๆ ครั้ง ส�ำหรับแต่ละหน่วยงาน โดยข้อมูล ดังกล่าวสามารถถูกบันทึกอัตโนมัติ โดยใช้ฟอร์มที่มีการออกแบบไว้ ซงึ่ แบบฟอร์มดังกล่าวจะต้องมีการปกปิด หรอื ซ่อนข้อมูลท่ีมีความอ่อนไหวเอาไว้ ซ่ึงในปี ค.ศ.2016 รฐั บาลประเทศองั กฤษ เพื่องานกบารรปิกราะรยภุกาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 71
ไดจ้ ดั ทำ� รายงานขึน้ มาฉบบั หนง่ึ เกย่ี วกบั 2 การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ น การจดั เกบ็ ขอ้ มลู ภาครฐั ยกตวั อยา่ งเชน่ ข้อมูลเก่ียวกับเงินบ�ำนาญ (State Pensions) ข้อมูลความช่วยเหลือจาก ต่างประเทศ (Foreign Aid) ข้อมูล ค่าใช้จ่ายท่ัวไปของรัฐบาล (General Government Expenditure) โดย หน่วยงานภาครัฐสามารถเขียนข้อมูล เกย่ี วกบั การใชจ้ า่ ยตา่ ง ๆ ลงบน Ledger และ Ledger ดงั กลา่ วสามารถถกู กระจาย ไปยังทุกคนได้ ซึง่ จะช่วยให้เกิดความ โปร่งใสและความรับผิดชอบเน่ืองจาก การหลอกลวง หรือการปลอมแปลงใด ๆ จะถูกตรวจสอบโดยประชาชนได้ การปอ้ งกนั การปลอมแปลง Tamper-Proof การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ในการจัดเก็บข้อมูลภาครัฐสามารถ ชว่ ยสรา้ งความมน่ั ใจ และความนา่ เชอ่ื ถอื ใหก้ บั ขอ้ มลู หรอื เอกสารทถี่ กู บนั ทกึ เขา้ สู่ ระบบ Blockchain แล้วจะไม่สามารถ ถกู เปลยี่ นแปลงหรอื แกไ้ ขได้ ดงั นนั้ ถงึ แม้ การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ น 72 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
การจัดเก็บข้อมูลภาครัฐจะสามารถช่วย สร้างความโปร่งใส โดยการเปิดโอกาส ให้ประชาชนมีสิทธเิ ป็นเจ้าของข้อมูล ของตนเองอย่างแท้จรงิ รวมไปถึง โอกาสในการเขา้ ถงึ ขอ้ มลู ภาครฐั ตา่ ง ๆ ได้ง่ายขนึ้ แต่อย่างไรก็ดีการจะน�ำ เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ส�ำหรับ การจัดเก็บข้อมูลภาครัฐนั้น นอกจาก เร่ืองของการสร้างความโปร่งใส และ ความปลอดภยั ของขอ้ มลู แลว้ ยงั จำ� เปน็ ต้องค�ำนึงถึงเรื่องของต้นทุน รวมถึง คา่ ใชจ้ า่ ยสำ� หรบั การบรหิ ารจดั การ ควบคู่ ไปกับเรอ่ื งของความปลอดภัยร่วมด้วย ในการตัดสินใจ เพื่องานกบารรปิกราะรยภุกาตครใ์ ชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 73
ข้อจำ� กดั ของการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบริการภาครัฐ ถึงแม้เทคโนโลยี Blockchain จะมีประโยชน์ในเร่ืองของความปลอดภัยสูง และยากต่อการเปลี่ยนแปลงแก้ไขหากน�ำมาใช้ในการจัดเก็บข้อมูลภาครัฐ แต่ก็มี ขอ้ ควรระวงั หากจะนำ� เทคโนโลยดี งั กลา่ วมาใชใ้ นการจดั เกบ็ ขอ้ มลู ภาครฐั ดงั ตอ่ ไปน้ี 1 สิทธิส่วนบุคคล The Right to Privacy การทขี่ อ้ มลู ใด ๆ เมอื่ ถกู บนั ทกึ เขา้ สรู่ ะบบ Blockchain แลว้ จะไม่สามารถลบออก หรือแก้ไขได้ จึงอาจเป็นข้อจ�ำกัดของ การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชง้ าน เ ก่ี ย ว กั บ ก า ร จั ด เ ก็ บ ข ้ อ มู ล ภ า ค รั ฐ (Government Record Keeping) ซงึ่ เกย่ี วขอ้ งกบั สทิ ธิในความเปน็ สว่ นตวั (The Right to Privacy) โดยเฉพาะ อย่างยิ่งเม่อื EU ไดม้ ีการออกกฎหมาย The General Data Protection Regulation: GDPR ว่าด้วยเรอื่ ง สิทธิในการเป็นเจ้าของข้อมูล โดย ประชาชนมีสิทธิร้องขอให้ลบข้อมูล ของตนเองออกจากระบบใด ๆ ได้ (Right to be Forgotten) ดงั นนั้ การทไ่ี ม่ 74 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
สามารถลบข้อมูลท่ีถูกบันทึกเข้าสู่ระบบ ลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง แต่หากน�ำไป Blockchain ไปแล้วนั้น อาจจะเป็นได้ จัดเก็บข้อมูลส่วนบุคคล โดยเฉพาะ ทงั้ ขอ้ ดแี ละขอ้ เสยี โดยขอ้ ดคี อื เหมาะแก่ ในยุโรปที่มีการใช้กฎหมาย GDPR การนำ� เทคโนโลยี Blockchain ไปใชใ้ น ว่าด้วยเรือ่ งของสิทธใิ นการร้องขอให้ เรอื่ งของการจัดเก็บข้อมูล (Record ลบข้อมูลของตนเองออกจากระบบได้ Keeping) ส�ำหรับข้อมูลที่ต้องการ (Right to be Forgotten) จงึ อาจเป็น ความถูกตอ้ งสงู และไมต่ ้องการใหเ้ กิด ประเด็นท่ีตอ้ งพิจารณาต่อไป การเปลี่ยนแปลงแก้ไข เช่น ข้อมูลการ 2 ลิขสทิ ธิ์ Copyright การน�ำเทคโนโลยี Blockchain ไปใช้ใน ผกู้ ระทำ� ผดิ เนอื่ งจากหลกั การปกปดิ ตวั ตน การจดั เกบ็ ขอ้ มลู อาจจะมองได้ 2 มมุ คอื (Anonymous) ยกตวั อยา่ งเชน่ ในยโุ รป ในมุมของเจ้าของลิขสิทธ์ิ และผู้ละเมิด และสหรฐั อเมรกิ า ISP (Internet Service ลิขสิทธ์ิ ซ่งึ หากมีการเผยแพร่ข้อมูลท่ี Provider) ส่วนใหญ่ พบกับปัญหา ละเมิดลิขสิทธิเ์ ข้าสู่ระบบ Blockchain การน�ำเข้าข้อมูลท่ีมีการละเมิดลิขสิทธิ์ แล้วจะไม่สามารถลบออกจากระบบได้ โดยผู้ใช้งานของตน ดังน้ันจึงได้มีการ ดังนั้นจึงต้องมีความระมัดระวังใน ออกกฎหมายขนึ้ มา 2 ฉบบั เพอื่ คมุ้ ครอง การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ISP ดังน้ี เพ่ือจัดเก็บข้อมูลท่ีมีลิขสิทธิ์ นอกจาก ป ร ะ เ ด็ น ดั ง ก ล ่ า ว แ ล ้ ว ห า ก มี ก า ร เผยแพร่ข้อมูลที่มีการละเมิดลิขสิทธิ์ เข้าสู่ระบบ Blockchain แล้วจะท�ำให้ เจ้าของลิขสิทธ์ิยากต่อการตรวจสอบ เพื่องานกบารรปกิ ราะรยภุกาตครใ์ ชัฐเ้ ทกครณโนศี โึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 75
The Digital Millennium Copyright Act (DMCA) The Online Copyright Infringement Liability Limitation Act ซง่ึ เปน็ เคร่อื งมอื สำ� คญั ในการขบั เคลอ่ื น เกย่ี วกบั การละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ โดยกฎหมาย DMCA ได้ปกป้องสิทธขิ์ อง ISP และ Webhost ตา่ ง ๆ ไว้ โดยมกี ารแจง้ เตอื น เกี่ยวกับการละเมิดลิขสิทธิ์ หากมีการ ตรวจพบ ISP สามารถที่จะลบหรอื ระงับการเข้าถึงข้อมูล หรอื สิ่งอื่นใดที่ ได้รับการยืนยันว่ามีการละเมิดลิขสิทธ์ิ จงึ เป็นประเดน็ ทตี่ ้องมีความระมดั ระวงั ในการน�ำเทคโนโลยี Blockchain ม า ใ ช ้ เ พื่ อ จั ด เ ก็ บ ข ้ อ มู ล ท่ี มี ลิ ข สิ ท ธ์ิ เนื่องจากหากมีการเผยแพร่ข้อมูลที่ ละเมิดลิขสิทธ์เิ ข้าสู่ระบบ Blockchain จะไม่สามารถลบออกจากระบบได้ รวมถึงความยากต่อการตรวจสอบ ผู้กระท�ำผิดเน่ืองจากหลักการปกปิด ตวั ตน (Anonymous) หากมกี ารเผยแพร่ ข้อมูลที่มีการละเมิดลิขสิทธ์ิเข้าสู่ระบบ Blockchain 76 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
3 การเซ็นเซอรข์ อ้ มูล Censorship ประเดน็ เกยี่ วกบั การเซน็ เซอรข์ ้อมูล โดยเฉพาะหน่วยงานภาครฐั ท่ที ำ� หนา้ ที่ก�ำกบั ดแู ลเรอ่ื งต่าง ๆ รวมถงึ การกระทำ� ผิดกฎหมาย จะท�ำให้ ตรวจสอบได้ยากข้นึ หากข้อมูลดังกล่าวถูกจัดเก็บโดยใช้เทคโนโลยี Blockchain ซึง่ อาจมผี ลกระทบตอ่ หน่วยงานดา้ นความม่นั คง เพอ่ื งานกบารรปกิ ราะรยภุกาตครใ์ ชัฐเ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 77
จ า ก ข ้ อ จ� ำ กั ด ดั ง ก ล ่ า ว ข ้ า ง ต ้ น นอกจากเรอ่ื ง Hardware แลว้ ยงั จำ� เปน็ หน่วยงานภาครัฐของต่างประเทศ ต้องมีการให้ผลตอบแทนกับ Miner ส่วนใหญ่จงึ น�ำ Private Blockchain ในการท�ำการตรวจสอบ (Validation) มาใช้ส�ำหรับการเก็บข้อมูล (Record เพือ่ ใหร้ ะบบ Blockchain น้นั สามารถ Keeping) ของหนว่ ยงานภาครฐั มากกวา่ ดำ� เนนิ การตอ่ ไปได้ อกี ทงั้ ในการดำ� เนนิ Public Blockchain อกี ทงั้ ดว้ ยขอ้ จำ� กดั การของระบบ Blockchain โดยเฉพาะ ของ Public Blockchain ท่ีจ�ำเป็น อย่างย่ิง Public Blockchain จ�ำเป็น ตอ้ งใช้ Node จ�ำนวนมากเพ่ือทำ� หนา้ ที่ ตอ้ งใชพ้ ลงั งานอยา่ งมหาศาลเทยี บเทา่ เป็น Miner ในการช่วย Validate กับการใช้พลังงานในเมืองท่ีมีประชากร Transaction จึงท�ำให้การประมาณ 1.5 แสน ถึง 10 ล้านคน ขน้ึ อยู่กับ ก า ร ต ้ น ทุ น ที่ แ ท ้ จ ริง ใ น ก า ร ล ง ทุ น ประสิทธิภาพของอุปกรณ์จัดเก็บข้อมูล โดยเฉพาะด้าน Hardware น้ันเป็นไป และกระบวนการในการทำ� Consensus ได้ยาก แต่อย่างไรก็ดีค่าใช้จ่ายในการ รวมถงึ การกระจาย Ledger แต่อย่างไร Maintenance Blockchain โดยเฉพาะ กด็ หี ากจะมกี ารนำ� Private Blockchain อยา่ งยง่ิ PublicBlockchainเชน่ Bitcoin มาใชใ้ นงานบรกิ ารภาครฐั นนั้ หากสามารถ ถือได้ว่ามีต้นทุนสูง เม่ือเทียบกับระบบ ควบคมุ ขนาดของเครอื ขา่ ย Blockchain แบบรวมศูนย์ (Centralized System) ไม่ให้ใหญ่เท่า Public Blockchain ท่ีลงทุนเพียงแค่เคร่อื งเซริ ์ฟเวอร์ และ กจ็ ะสามารถชว่ ยลดตน้ ทนุ ดงั กลา่ วลงได้ เคร่ืองแบ็กอัพหรอื เครอื่ งส�ำรองข้อมูล ถึงกระน้ันต้นทุนของการบรหิ ารจัดการ เท่าน้ัน แต่ใน Public Blockchain และการลงทนุ ในเทคโนโลยี Blockchain ก็ยังมีมูลค่าสูงกว่าระบบแบบรวมศูนย์ (Centralized System) ท่ีใชใ้ นปจั จุบนั อยู่ดี นอกจากน้ีการปรับเปล่ียนข้อมูล ที่ เ ค ย จั ด เ ก็ บ อ ยู ่ บ น ร ะ บ บ เ ดิ ม ขึ้น สู ่ ระบบ Blockchain ยังต้องมีขนาดที่ เพียงพอเพื่อรองรับจ�ำนวนประชากร ท้ังหมดได้ ซ่งึ อาจจะต้องใช้เงนิ ลงทุน 78 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
จ�ำนวนมหาศาล ถึงแม้จะปรับมาใช้ แง่ของการลงทุนและค่าใช้จ่ายในการ Private Blockchain ที่อาจมีความ บรหิ ารจัดการระบบจัดเก็บข้อมูลแบบ นา่ เช่ือถือนอ้ ยกว่าแลว้ กต็ าม รวมศูนย์ (Centralized Database) อาจมีความสมเหตุสมผลมากกว่าใน ดงั นนั้ การจะนำ� เทคโนโลยีBlockchain การจัดเกบ็ ขอ้ มูลภาครัฐ แต่อย่างไรก็ดี มาใช้เพอ่ื จัดเกบ็ ข้อมูลภาครัฐ นอกจาก หากพิจารณาในแง่ของความปลอดภัย เร่ืองของการลงทุนท่ีสูงแล้ว อาจยัง การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ ตอ้ งคำ� นงึ ถงึ ประเดน็ เกย่ี วกบั ความยาก ส�ำหรับการจัดเก็บข้อมูลภาครัฐอาจมี ต่อการเปลี่ยนแปลงแก้ไขข้อมูลเม่ือถูก ความเหมาะสมมากกวา่ ดงั นนั้ การจะนำ� จัดเก็บเข้าสู่ระบบ Blockchain แล้ว เทคโนโลยี Blockchain มาใชส้ ำ� หรบั การ โดยขอ้ มลู ทเ่ี หมาะสมกบั การจดั เกบ็ โดย จดั เกบ็ ขอ้ มลู ภาครฐั จงึ จำ� เปน็ ตอ้ งคำ� นงึ เทคโนโลยี Blockchain จงึ ไม่ควรเปน็ ถึงเรอื่ งของต้นทุน รวมถึงค่าใช้จ่าย ข้อมูลท่ีต้องมีการเปล่ียนแปลงแก้ไข ส�ำหรับการบรหิ ารจัดการ ควบคู่ไปกับ บ่อย ๆ แต่เหมาะกับข้อมูลที่ต้องการ เรอื่ งของความปลอดภยั รว่ มดว้ ยในการ ความปลอดภัยสูง ซ่งึ หากพิจารณาใน ตดั สนิ ใจ เพ่ืองานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชัฐเ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 79
รปู แบบการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี Blockchain เพื่องานบรกิ ารภาครฐั แนวคิดของรัฐบาลดิจทิ ัล คือ การน�ำเทคโนโลยีมาใช้เพื่อพัฒนาการบริหาร จัดการภาครัฐ รวมถึงการให้บรกิ ารประชาชนที่ดีขึ้น แต่อย่างไรก็ดีการด�ำเนิน การดังกล่าวนั้นจะต้องมีความม่ันคงปลอดภัย โปร่งใส สามารถตรวจสอบได้ ดงั นน้ั ดว้ ยคณุ สมบตั ขิ องเทคโนโลยี Blockchain สามารถตอบสนองความตอ้ งการ ดังกล่าวได้ ด้วยหลักการท�ำงานแบบ Distributed Ledger Technology และ Cryptography จึงทำ� ใหม้ นั่ ใจไดว้ า่ ขอ้ มลู ทไี่ ดถ้ กู จดั เกบ็ ดว้ ยเทคโนโลยี Blockchain นน้ั มคี วามมนั่ คงปลอดภยั ไมส่ ามารถเปลยี่ นแปลงแกไ้ ขได้ ดงั นน้ั หนว่ ยงานภาครฐั ของหลาย ๆ ประเทศจงึ ได้หนั มาให้ความสนใจศกึ ษาถงึ หลกั การ และแนวทางการ ประยกุ ตใ์ ช้ จนนำ� ไปสกู่ ารนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชส้ ำ� หรบั งานบรกิ ารภาครฐั อยา่ งเป็นรปู ธรรมกันมากขน้ึ ดงั แสดงในตารางท่ี 2 80 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ตารางที่ 2: ตารางแสดงการประยุกต์ใช้เทคโนโลยี Countries Blockchain Applications Estonia Government Data Record United State Management China India Asset Register Dubai: United (Land Registry, Arab Emirates Vehicle Registry) Taiwan Sweden e-Voting Medical Record (e-Health) เพื่องานกบารรปิกราะรยภกุาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 81 Digital Certificate (Birth Record, Education Certificate) Identity Management Individual Identity (e-Identity, Citizen I dentification, eID) Transaction Traceability Supply Chain for Traceability (Food Safety, Pharmaceutical) Tax Compliance and Custom for Fraud Traceability
Australia Blockchain สำ� หรบั งานบรกิ ารภาครัฐในต่างประเทศ Gana Georgia Japan Luxembourg Malta Norway Switzerland Ukraine Republic of Georgia Finland Singapore Peru
จากขอ้ มลู ในตารางที่ 2 เปน็ การสรปุ ตวั อยา่ งเพยี งบางสว่ นของการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบรกิ ารภาครฐั ของประเทศต่าง ๆ ซึง่ เมื่อท�ำการจดั กลุม่ จะสามารถจำ� แนกออกเปน็ 3 กลุ่มด้วยกันดังแสดงในรปู ภาพท่ี 16 การติดตามธรุ กรรม (The Transaction Traceability) Government Blockchain การบร�หารจดั การ การพส� ูจนตัวตน การจัดเกบ็ ขอ มูล (Identity (Data Record Management) Management) รปู ภาพท่ี 16: การจดั กลุม่ การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใชก้ ับงานบริการภาครัฐ การพสิ จู นต์ ัวตน Identity Management การยืนยันตัวบุคคลหรือการพิสูจน์ตัวตน (Identity Management) นั้น เป็นกระบวนการที่มีความเก่ียวข้องกับชีวิตประจ�ำวันในหลาย ๆ ด้านด้วยกัน ไมว่ า่ จะเปน็ การทำ� ธรุ กรรมกบั ทางธนาคาร การเขา้ รบั บรกิ าร และสวสั ดกิ ารตา่ ง ๆ ของภาครฐั รวมไปถงึ การดำ� เนนิ การทางธรุ กจิ ตา่ ง ๆ ซงึ่ ลว้ นแลว้ แตต่ อ้ งมคี วาม เกี่ยวข้องกับการยืนยันตัวบุคคลหรือการพิสูจน์ตัวตนท้ังส้ิน ยิ่งในยุคปัจจุบัน ทีเ่ ปน็ ยคุ ของเทคโนโลยดี ้วยแล้วน้ัน การยนื ยนั ตัวบุคคลหรือการพิสูจนต์ ัวตน น้ันย่ิงมีความส�ำคัญมากยิ่งข้นึ การยืนยันตัวบุคคลหรอื การพิสูจน์ตัวตนใน ปจั จบุ นั สว่ นใหญย่ งั เปน็ การใชร้ หสั ผา่ น (Password-Based Systems) เปน็ หลกั อีกทั้งยังเป็นระบบที่ต้องอาศัยคนกลางคอยท�ำหน้าท่ีในการบรหิ ารจัดการ 82 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ข้อมูลดังกล่าว โดยท�ำการจัดเก็บข้อมูลไว้ท่ีศูนย์กลาง ซึ่งระบบดังกล่าวมี ความเส่ียงต่อการถูกโจมตีเข้าระบบเพ่ือจารกรรมข้อมูลส่วนบุคคล (Identity Theft) และนำ� ขอ้ มลู ดงั กลา่ วไปขายใหก้ บั อาชญากรเพอื่ สวมรอยเปน็ บคุ คลนนั้ ๆ หรือน�ำขอ้ มลู ดังกลา่ วไปใช้เพอื่ กระท�ำความผิดอื่นใดได้ แตด่ ว้ ยคณุ สมบัตกิ าร ทำ� งานของเทคโนโลยี Blockchain ซง่ึ เปน็ ระบบแบบกระจายศนู ย์ (Distributed Computing) และมกี ารจดั เกบ็ ขอ้ มลู แบบ Shared Database ซึ่งถอื วา่ เปน็ รปู แบบ การบนั ทกึ ขอ้ มลู ทร่ี บั ประกนั ความปลอดภยั วา่ ขอ้ มลู ทถี่ กู บนั ทกึ ไปกอ่ นหนา้ นน้ั ไมส่ ามารถทีจ่ ะเปลี่ยนแปลงหรือแก้ไขได้ โดยทกุ ๆ ผใู้ ช้งานจะไดเ้ หน็ ข้อมูล ชุดเดียวกันท้ังหมด จึงท�ำให้เกิดความสะดวกในการตรวจสอบ และบริหาร จัดการการยืนยันตัวบุคคลหรือการพิสูจน์ อีกทั้งยังมีความปลอดภัยและ มปี ระสทิ ธิภาพอกี ดว้ ย การท�ำงานของระบบยืนยันหรอื พิสูจน์ตัวตนบนเทคโนโลยี Blockchain ดงั แสดงในรปู ภาพท่ี 17 ใชห้ ลกั การ “Self-Sovereign Identity” คอื การทป่ี ระชาชน หรือองค์กรสามารถท่ีจะสร้างและจัดเก็บข้อมูลประจ�ำตัวของตนไว้บนอุปกรณ์ ของตนเองได้ โดยไมต่ อ้ งมคี นกลางมาทำ� หนา้ ทใี่ นการจดั เกบ็ ขอ้ มลู ดงั กลา่ วอกี ตอ่ ไป ทำ� ให้เกิดประสทิ ธภิ าพในการตรวจสอบส�ำหรับผทู้ ี่ตอ้ งการใช้ข้อมูลดงั กล่าว อกี ท้ัง ยงั สามารถชว่ ยลดการใชก้ ระดาษลงไดโ้ ดยไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งถา่ ยเอกสารหลกั ฐานสำ� คญั เพื่อใช้ในการยืนยันตัวบุคคล ยกตัวอย่างเช่น บัตรประชาชน สำ� เนาทะเบียนบ้าน สูติบัตร หรือเอกสารสำ� คัญทางราชการอีกตอ่ ไป เพ่ืองานกบารรปกิ ราะรยภกุาตคร์ใชัฐเ้ ทกครณโนีศโึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 83
AUTHENTICATION TAMPERPROOF DIGITAL IDENTITY USER CENTRIC INTERFACE Strong Two-factor Cryptography Blockchain Government authentication App store Information is encrypted Data is timestamped, hashed, 2bniod gmeenterircastion and saved on device digitaly signed and added to e-signature e-ID card PIN code the blockchain e-voting e-cabinet Public key e-services e-law ETnruvsirtoendmEexnetc(uTtEioEn) e-police e-welfare Private key Valid transaction are encoded,… Tamperproof crypto engine Personal Data and data is preserved on Encrypted data container P2P network SELF-SOVEREIGN Privacy Engine Third party 1 IDENTITY MANAGEMENT Third party 2 Earnedsuhsaerredagwreitehsthwirhdicphairdtieenstity attributes Name Age Certifications รูปภาพที่ 17: ระบบยนื ยันและพิสจู นต์ ัวตนบนเทคโนโลยี Blockchain ทมี่ า: ปรบั ปรงุ จาก (Parker, 2017) กรณศี ึกษาท่ี 1 ระบบพสิ ูจน์และยืนยันตวั ตนอิเลก็ ทรอนิกส์ Citizen Identification รฐั อลิ ลนิ อยส์ ประเทศสหรัฐอเมริกา รัฐอิลลินอยส์แห่งประเทศสหรัฐ อเมรกิ าไดน้ ำ� ระบบ Identity Management บนเทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นการ เกบ็ สตู บิ ตั รของเดก็ ทารกแรกเกดิ (Birth Registration) รวมถึงระบบพิสูจน์และ ยืนยันตัวตนอิเล็กทรอนิกส์ (Citizen Identification) โดยทางรฐั บาลไดท้ ำ� งาน ร่วมกับบริษัทสตาร์ทอัพ Evernym โดยแพทย์และผู้ปกครองของเด็กทารก เกิดใหม่สามารถลงทะเบียนสูติบัตรบน 84 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ระบบ Blockchain ซง่ึ ถูกออกแบบมา กรณีศึกษาท่ี 2 เพื่อใช้เป็นเครือ่ งมือในการเก็บข้อมูล ระบบการยืนยันตัวตนผปู้ ระสบภยั ของประชาชนในระยะยาว ท�ำให้รัฐบาล Refugees Identity Management สามารถท่ีจะตรวจสอบข้อมูลเก่ียวกับ องค์การสหประชาชาติ การเกิดของประชาชน รวมไปถึงข้อมูล (The United Nation: UN) ทางชวี ภาพ (Biometric) อนื่ ๆ ได้ เชน่ กรุ๊ปเลือด ลายนิ้วมือ เสียง ม่านตา นอกจากนร้ี ะบบIdentityManagement และดีเอ็นเอ โดยข้อมูลดังกล่าวจะถูก บนเทคโนโลยี Blockchain ยังได้ เข้ารหัสพร้อมท้ังใช้ลายเซ็นดิจทิ ัล ถูกน�ำไปใช้เพ่ือสนับสนุนภารกิจของ (Digital Signature) เซ็นก�ำกับและ UN ซง่ึ เป็นการร่วมมือระหว่างบรษิ ัท หลังจากนั้นข้อมูลก็จะถูกเก็บไว้ใน Accenture และ Microsoft ในการ Distributed Ledger ที่สามารถเขา้ ถงึ สร้างระบบการยืนยันตัวตนโดยใช้วิธี ได้เฉพาะผู้ที่ได้รับอนุญาตเท่านั้น ตรวจสอบขอ้ มลู ทางชวี ภาพ (Biometric) ซงึ่ จะช่วยเพิ่มความน่าเชอ่ื ถือให้กับ ผา่ นลายนว้ิ มอื และมา่ นตาโดยUNไดเ้ รมิ่ ระบบพิสูจน์ตัวตน และป้องกันการ ใช้งานระบบดังกับผู้อพยพในเอเชีย โจรกรรมเอกลักษณ์บุคคล (Identity 29ประเทศจำ� นวน1.3ลา้ นคนและจะขยาย Theft) ได้ โดยโครงการดงั กลา่ วจะเร่มิ ตน้ เปน็ 7 ลา้ นคนในปี ค.ศ. 2020 รวมไปถงึ จากการเก็บข้อมูลเด็กทารกแรกเกิด โครงการอาหารโลก (World Food และเก็บข้อมูลท้ังหมดของประชาชน Program: WFP) แห่งสหประชาชาติ ในล�ำดับถัดมา การน�ำระบบ Identity ยังได้นำ� ระบบ Identity Management Management บนเทคโนโลยี Blockchain บนเทคโนโลยี Blockchain ไปใชใ้ นการ มาใช้ในการเก็บสูติบัตรของเด็กทารก ยนื ยนั ตวั ตนของผอู้ พยพ หรือผปู้ ระสบภยั แรกเกิด (Birth Registration) น้ัน เพอื่ รบั คปู องแทนเงินสดสำ� หรบั ชว่ ยเหลอื เป็นเพยี งหนง่ึ ในหลาย ๆ โครงการของ ผอู้ พยพ หรอื ประสบภัย โดยผู้รับคูปอง รัฐบาลรัฐอิลลินอยส์ที่ต้องการพัฒนา สามารถทจ่ี ะสแกนมา่ นตาของผใู้ ชค้ ปู อง ระบบเทคโนโลยี Blockchain เพ่ือน�ำ ท�ำให้ทางเจ้าของร้านที่เข้าร่วมรายการ มาใช้ในชวี ติ ประจ�ำวันของประชาชน สามารถแจกจ่ายอาหารให้กับทาง ใหม้ ากขนึ้ ผู้อพยพ ทั้งนี้การยกเลิกเงนิ สดแล้ว เพ่อื งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 85
หันมาใช้เทคโนโลยีดังกล่าวในการ เยียวยาผู้อพยพหรอื ผู้ประสบภัยน้ัน จะช่วยอุดรอยร่ัวทางด้านการแจกจ่าย อาหาร และท�ำให้อาหารเหล่านั้นถึงมือ ผู้ประสบภัยไดอ้ ยา่ งครบถ้วน การบริหารจัดการการจดั เกบ็ ขอ้ มลู Data Record Management หัวใจของการบรหิ ารจัดการข้อมูลภาครัฐ คือ การบรหิ ารจัดการความ นา่ เชือ่ ถอื ของขอ้ มลู ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั บคุ คล องคก์ ร สนิ ทรพั ย์ และกจิ กรรมตา่ ง ๆ ของภาครัฐ นอกจากนี้ในการบริหารจัดการข้อมูลเหล่าน้ี ไม่ว่าจะเป็นข้อมูล การเกดิ การตาย สถานภาพการสมรส การออกใบอนญุ าตเกย่ี วกบั การดำ� เนนิ ธรุ กจิ และการโอนสนิ ทรพั ยต์ า่ ง ๆ รวมถงึ ขอ้ มลู เกยี่ วกบั ประวตั อิ าชญากรรม เปน็ ตน้ ล้วนแล้วแต่มีต้นทุน และความยุ่งยากในการบรหิ ารจัดการรวมถึงการน�ำไป ใชง้ านทงั้ สน้ิ อกี ทง้ั ขอ้ มลู บางอยา่ งยงั ไมถ่ กู จดั เกบ็ อยใู่ นรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ซ่ึงโดยสว่ นใหญ่มักจะอยูใ่ นรูปแบบของแบบฟอรม์ บนกระดาษ หากประชาชน ต้องการเปล่ียนแปลงหรอื แก้ไขข้อมูลก็จ�ำเป็นต้องไปด�ำเนินการด้วยตนเอง ณ สถานทรี่ าชการทเ่ี กยี่ วขอ้ งนน้ั ๆ แตด่ ว้ ยคณุ สมบตั ขิ องเทคโนโลยี Blockchain ทใ่ี ชห้ ลกั การของ Distributed Ledger Technology (DLT) และ Cryptography ซึง่ ช่วยให้การเข้าถึง และการเข้าใช้ข้อมูลภาครัฐ รวมถึงการบรหิ ารจัดการ ความปลอดภยั และความนา่ เชือ่ ถอื ของขอ้ มลู ภาครฐั ทำ� ไดง้ า่ ยขึ้น ดงั นน้ั รฐั บาล ในหลายประเทศจงึ มกี ารนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใชใ้ นการจดั เกบ็ ขอ้ มลู ภาครัฐรวมถึงข้อมูลการลงทะเบียนเอกสารสำ� คัญที่ออกโดยหน่วยงานภาครัฐ ยกตัวอย่าง เชน่ 86 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ขอ้ มูลการลงคะแนนเสยี งเลอื กตง้ั (e-Voting) ข้อมูลประวัตกิ ารศกึ ษา (Educational Record) ข้อมลู ประวัตกิ ารเกดิ (Birth Record) ข้อมลู ประวัติการรักษาพยาบาล (Medical Record) ข้อมูลการลงทะเบยี นสนิ ทรพั ยต์ ่าง ๆ (Asset Register) กรณศี ึกษาที่ 1 การขอจดทะเบยี นท่ีดนิ Land Registry ประเทศอนิ เดีย ประเทศอนิ เดยี ไดม้ กี ารนำ� เทคโนโลยี จงึ ไดน้ ำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ Blockchain มาใชใ้ นการขอจดทะเบยี น ในการขอจดทะเบียน/โอนกรรมสิทธ์ิ ท่ีดิน (Land Registration) โดยท่ีดิน โดยเฉพาะอย่างยิ่งสินทรัพย์ที่มีสภาพ ถอื เปน็ สนิ ทรพั ยท์ มี่ มี ลู คา่ สงู ซึ่งบอ่ ยครง้ั คลอ่ งตำ่� ยกตวั อยา่ งเชน่ ทด่ี นิ ซึง่ ชว่ ยลด มักเป็นสาเหตุของการเกิดกรณีพิพาท กระบวนการทางด้านเอกสารได้ อีกท้ัง ปัญหาอาชญากรรม และการฉ้อโกง ยงั ชว่ ยเพม่ิ ประสทิ ธิภาพกระบวนการทำ� ดงั นน้ั การคมุ้ ครองสทิ ธเิ หนอื ทดี่ นิ และ ธรุ กรรมตา่ ง ๆ เกย่ี วกบั อสงั หาริมทรพั ย์ การถอื ครองกรรมสทิ ธ์ทิ ด่ี นิ สำ� หรบั ผซู้ อ้ื จงึ เป็นเรอื่ งส�ำคัญเนื่องจากประเด็น ดงั กล่าวถอื วา่ เป็นปจั จยั พืน้ ฐานที่สง่ ผล กระทบต่อความเช่ือมั่นด้านการลงทุน และการเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ซ่งึ ปญั หา กรณีพิพาทเรอ่ื งท่ีดินมักเป็นปัญหา ที่เกิดขนึ้ กับประเทศก�ำลังพัฒนาเป็น ส่วนใหญ่ โดยเฉพาะประเทศอินเดีย เพอื่ งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตคร์ใชัฐเ้ ทกครณโนีศโึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 87
กรณีศึกษาท่ี 2 Blockchain สัญชาติเอสโตเนีย ในการ การจัดเกบ็ และส่งตอ่ ขอ้ มูล น�ำระบบเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ ประวตั กิ ารรักษาพยาบาลของผ้ปู ่วย (Electronic Health Records: EHR) นครรฐั ดไู บ ประเทศสหรัฐ บนเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ อาหรับเอมเิ รตส์ ซ่ึงการใชง้ านระบบดงั กลา่ วชว่ ยใหข้ อ้ มลู มีความถูกต้องปลอดภัย และเช่อื ถือ น ค ร รั ฐ ดู ไ บ ไ ด ้ น� ำ เ ท ค โ น โ ล ยี ได้ตลอดกระบวนการที่เกิดขนึ้ ระหว่าง Blockchain มาใช้ในการจัดเก็บและ ผใู้ หบ้ ริการดา้ นสขุ ภาพและผปู้ ว่ ย ทำ� ให้ ส่งต่อข้อมูลประวัติการรักษาพยาบาล มั่นใจได้ถึงความถูกต้องของข้อมูล ของผู้ป่วยเพ่ือให้ผู้ท่ีมีส่วนเกี่ยวข้อง ที่ได้รบั สำ� หรับผูป้ ่วยท่มี าปรกึ ษาแพทย์ กับกระบวนการรักษาพยาบาลสามารถ ของ NMC Healthcare กส็ ามารถไดร้ ับ เข้าถึงข้อมูลได้อย่างปลอดภัย โดย การบรกิ ารอยา่ งต่อเน่ืองไม่ขาดตอน นครรัฐดูไบซึ่งเป็นหุ้นส่วนกับ NMC Healthcare ในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ นอกจากนี้การเร่ิมต้นโครงการ (UnitedArabEmirates:UAE)ไดม้ องเหน็ ดงั กลา่ วของ NMC Healthcare สามารถ ถึงความส�ำคัญดังกล่าว จงึ ได้ร่วมมือ ชว่ ยเพม่ิ ประสิทธภิ าพในการทำ� งานโดย กับบรษิ ัท Guardtime ซ่ึงเป็นบรษิ ัท การสรา้ งกระบวนการทมี่ คี วามปลอดภยั ผู้พัฒนาโซลูชันต่าง ๆ บนเทคโนโลยี ในการบันทึก จัดเก็บ และได้รับข้อมูล ประวัติการรักษาของคนไข้ นอกจาก การเพิ่มประสิทธภิ าพของกระบวนการ จดั เกบ็ ขอ้ มลู ดงั กลา่ วแลว้ นนั้ กระบวนการ ท�ำงานท่ีมีประสิทธภิ าพยังสามารถช่วย เพม่ิ ประสทิ ธิภาพในการกำ� หนดแผนการ และตารางนัดหมายของคนไข้ อีกทั้ง ยังง่ายต่อการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพของ ทั้งคนไข้และบุคลากรทางการแพทย์ อีกด้วย ซงึ่ ปัจจุบันประวัติการรักษา คนไขต้ า่ ง ๆ นน้ั มกั จะอยใู่ นรปู แบบของ 88 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
กระดาษเปน็ หลกั เชน่ ผลการตรวจเลอื ด Computing เพ่ือสร้างกลไกความ ผล X-Ray และอนื่ ๆ อกี ทง้ั โรงพยาบาล น่าเชือ่ ถือส�ำหรับการแชร์ข้อมูลเวช สว่ นใหญก่ ไ็ มไ่ ดม้ กี ารแชรข์ อ้ มลู ดงั กลา่ ว ร ะ เ บี ย น ข อ ง ผู ้ ป ่ ว ย ร ะ ห ว ่ า ง ห น ่ ว ย ร่วมกัน ดังนั้นการน�ำเทคโนโลยี งานให้บรกิ ารด้านสุขภาพ ซึ่งข้อมูล Blockchain มาใช้ในการจัดเก็บข้อมูล เวชระเบียนของผู้ป่วยน้ันถือเป็นข้อมูล ประวตั กิ ารรกั ษาของคนไขท้ ำ� ใหส้ ามารถ ทม่ี คี วามละเอยี ดออ่ น นอกจากนก้ี ารนำ� แชรข์ อ้ มลู ดงั กลา่ วระหวา่ งโรงพยาบาลได้ เทคโนโลยีดังกล่าวมาใช้งานนั้นจะช่วย อีกท้ังยังสามารถเช่ือม่ันได้ถึงความ ให้คนไข้สามารถเข้ารับการรักษาได้ ถูกต้อง และปลอดภัยของข้อมูล ด้วย ในทกุ ๆคลนิ กิ และโรงพยาบาลโดยคนไข้ เทคโนโลยี Blockchain ที่มีรูปแบบ สามารถมนั่ ใจไดว้ า่ ทกุ ๆ สถานพยาบาล ของการบันทึกข้อมูลที่รับประกันความ นนั้ จะมขี อ้ มลู ประวตั กิ ารรกั ษาของคนไข้ ปลอดภัยว่าข้อมูลที่ถูกบันทึกไปก่อน รายนน้ั ๆ แลว้ ถงึ แมจ้ ะไมเ่ คยไดร้ บั การ หน้านั้นไม่สามารถท่ีจะเปลี่ยนแปลง รักษาในสถานพยาบาลดังกล่าวมาก่อน หรือแก้ไข โดยทกุ ๆ ผู้ใช้งานจะได้เห็น ซ่ึงในกรณเี รง่ ดว่ นฉกุ เฉนิ ขอ้ มลู ดงั กลา่ ว ขอ้ มลู ชดุ เดยี วกนั ทงั้ หมด การทำ� งานของ จะมปี ระโยชนต์ อ่ การรกั ษาของคนไขเ้ ปน็ Blockchain ใชห้ ลกั การ Cryptography อย่างมาก และอาจสามารถช่วยรักษา และความสามารถของ Distributed ชีวิตของคนไขเ้ อาไวไ้ ด้ เพ่ืองานกบารรปิกราะรยภกุาตครใ์ ชฐั ้เทกครณโนีศโึกลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 89
กรณีศึกษาท่ี 3: การออกใบ Certificate ให้กับเพชร นครรฐั ดูไบ ประเทศสหรฐั อาหรับเอมิเรตส์ น ค ร รั ฐ ดู ไ บ ไ ด ้ น� ำ เ ท ค โ น โ ล ยี ขอ้ ขดั แยง้ เกยี่ วกบั เพชร โดยกระบวนการ Blockchain มาใช้ในการออกใบ คมิ เบอรล์ ยี ์ คอื การใหร้ ฐั บาลของแตล่ ะ Certificate ใหก้ บั เพชร โดย The Dubai ประเทศรับรองว่า เพชรส่งออกได้มา Multi Commodities Centre ได้น�ำ จากเหมอื งและธรุ กจิ ทถี่ กู กฎหมาย และ เทคโนโลยี Blockchain เข้ามาใช้ใน ผู้ประกอบการที่มีใบรับรองเท่าน้ัน การออกใบ Certificate ให้กับเพชร จงึ จะสามารถนำ� เพชรเขา้ สตู่ ลาดโลกได้ หรอื ที่รู้จักกันในชื่อ “Kimberley เน่ืองจากใบรับรองนี้จะมีรายละเอียด Certificates5” เพ่ือเป็นการลดปัญหา ของทุกขั้นตอนในการผลิตเพชร ตั้งแต่ 90 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ออกจากเหมืองถึงผู้ค้าปลีก ประเทศ ประเภททองค�ำ เพชร พลอยสีต่าง ๆ ท่ีตกลงร่วมใน Kimberley Process และโลหะมีค่าประเภททองค�ำขาว จะไมไ่ ดร้ บั อนญุ าตใหค้ า้ ขายกบั ประเทศ พลั ลาเดยี ม เงนิ เปน็ สนิ คา้ ทมี่ กี ารสง่ ออก อ่ืนท่ีไม่ใช่สมาชกิ จงึ เป็นที่เชื่อกันว่า และนำ� เขา้ จากทวีปตา่ ง ๆ โดยมนี ครรฐั โครงการน้ีมีส่วนช่วยลดการร่ัวไหลของ ดไู บเปน็ ศูนยก์ ลาง ดังน้ัน The Dubai เพชรแหง่ ความขดั แยง้ เขา้ สตู่ ลาดอญั มณี Multi Commodities Centre จงึ ได้ โลกไดอ้ ยา่ งมาก น�ำเทคโนโลยี Blockchain เข้ามาใช้ ในการออก “Kimberley Certificates” ท้ังนี้นครรัฐดูไบได้ช่อื ว่าเป็น “City เพื่อเป็นการลดปัญหาการข้อขัดแย้ง of Gold” หรอื เมืองแหง่ ทองค�ำ ดังน้ัน เกยี่ วกบั เพชร อกี ทงั้ ยงั สามารถตรวจสอบ การสง่ เสรมิ การคา้ ขาย การส่งออกและ รายละเอียดของทุกข้ันตอนในการผลิต น�ำเข้าทองค�ำรวมไปถึงอัญมณีอื่น ๆ เพชร ตั้งแต่ออกจากเหมืองถึงผู้ค้า จงึ เป็นเรอ่ื งส�ำคัญจนกระทั่งต้องต้ัง ปลกี ได้ เขตธรุ กจิ เสรีเพอื่ การนโี้ ดยเฉพาะ สนิ คา้ 5 Kimberley Certificates คอื การรับรองเพชรตามกระบวนการคมิ เบอรล์ ียเ์ พอ่ื ปอ้ งกันไม่ให้ เพชรแหง่ ความขดั แยง้ (Conflict Diamond) หรอื ทรี่ จู้ กั กนั ในชอื่ เพชรสเี ลอื ด (Blood Diamond) ซ่งึ เปน็ เพชรทไี่ ดจ้ ากเหมอื งในพน้ื ทท่ี ถี่ กู ควบคมุ โดยกลมุ่ กบฏในประเทศเซยี รร์ า ลโี อน ซ่งึ ตอ่ ตา้ น รัฐบาลท่ีได้รับการยอมรับจากนานาชาติ กลุ่มกบฏขายเพชรน้ีเพ่ือได้เงินเป็นทุนซ้ืออาวุธและ เสรมิ สรา้ งให้กองทพั แขง็ แกรง่ ย่งิ ขนึ้ เพื่องานกบารรปิกราะรยภุกาตครใ์ ชัฐ้เทกครณโนีศโกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 91
กรณีศึกษาท่ี 4 การลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง i-Voting ประเทศเอสโตเนีย ประเทศเอสโตเนียได้น�ำเทคโนโลยี ประทบั เวลา (Time Stamp) และขอ้ มูล Blockchain มาใช้กับการลงคะแนน ดงั กลา่ วจะถกู จดั เกบ็ บนระบบBlockchain เสียงเลือกต้ัง หรือท่ีรู้จักกันในชือ่ เพื่อท�ำหน้าท่ีพิสูจน์การมีอยู่จรงิ ของ i-Voting นนั่ เอง โดยประเทศเอสโตเนยี บัตรลงคะแนนนั้น ๆ หรอื ที่เรียกว่า มีการใช้ระบบการลงคะแนนแบบดิจทิ ัล Proof of Existence คอื การพิสจู นก์ าร (Digital Voting) ตง้ั แตป่ ี ค.ศ. 2005 มอี ยู่จริงของเอกสารตา่ ง ๆ และอนญุ าตใหม้ กี ารลงคะแนนเสยี งผา่ น ระบบออนไลนใ์ นปี ค.ศ. 2007 ตอ่ มาในปี ประโยชน์ของการน�ำเทคโนโลยี ค.ศ. 2015 จึงได้มีการน�ำระบบการลง Blockchain มาใชก้ บั การลงคะแนนเสยี ง คะแนนเสียงท่ีท�ำงานอยู่บนเทคโนโลยี เป็นอีกทางเลือกในการแก้ปัญหาการ Blockchain โดยหลักการพื้นฐานของ ทุจรติ การเลือกตั้ง จากการลงคะแนน ระบบ i-Voting ก็คือบัตรประชาชน ด้วยกระดาษซ่งึ มีช่องโหว่มากมายที่จะ ในรูปแบบดิจทิ ัล (Digital ID Card) ทำ� ใหเ้ กดิ การทจุ ริต แตก่ ารใชเ้ ทคโนโลยี ซ่งึ ประชาชนทกุ คนในประเทศเอสโตเนยี Blockchain ในการลงคะแนนเสียง จะต้องมี โดยในบัตรประชาชนจะ สามารถชว่ ยลดโอกาสในการทจุ รติ ลงได้ บรรจุข้อมูลที่ใช้ส�ำหรับยืนยันตัวบุคคล ท�ำให้การเลือกต้ังมีความเป็นธรรม โดยขอ้ มลู ดงั กล่าวจะถกู เขา้ รหัสไว้ เพ่ือ มากขึน้ โดยอย่างยิ่งในการนับคะแนน ใช้ในการท�ำธุรกรรมออนไลน์ต่าง ๆ เนอ่ื งจากไมส่ ามารถทำ� การทจุ รติ ในการ รวมไปถงึ การลงคะแนนเสยี งผา่ นระบบ เลือกตั้งได้โดยไม่ท้ิงร่องรอยไว้ภายใต้ i-Voting ซง่ึ เทคโนโลยี Blockchain จะถูกน�ำมาใช้ในขั้นตอนของการน�ำส่ง บตั รลงคะแนน โดยทกุ ๆ บตั รลงคะแนน หลงั จากไดร้ บั การตรวจความถกู ตอ้ งตาม กระบวนการต่าง ๆ แล้ว จะตอ้ งมกี าร 92 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
ระบบ Blockchain อีกท้ังยังช่วยท�ำให้การเลือกตั้งมีความสะดวกมากขนึ้ และ สามารถเข้าถึงผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงได้มากขนึ้ จึงเป็นการส่งเสรมิ กระบวนการ ประชาธปิ ไตยอีกทางหนึ่ง นอกจากน้ีในแง่ความปลอดภัยและความเป็นส่วนตัว ของข้อมูล เทคโนโลยี Blockchain สามารถออกแบบการเขา้ รหสั เพือ่ ปกปิดตัวตน รักษาความเป็นส่วนตัวและข้อมูลการมีส่วนร่วมทางการเมืองได้อีกด้วย ดังนั้น เทคโนโลยี Blockchain จึงกลายเป็นเทคโนโลยสี ำ� คญั ทจี่ ะท�ำให้เกดิ ความโปรง่ ใส ในการลงคะแนนเสยี งไดม้ ากข้ึน การตดิ ตามธุรกรรม Transaction Traceability การน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้กับการตรวจสอบติดตามธุรกรรม แบบย้อนกลบั ทั้งห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain Transaction Traceability) ซ่งึ สามารถช่วยในเรอื่ งเก่ียวกับการบรหิ ารจัดการข้อมูลให้กับสมาชิกท่ีมี ความเก่ียวข้องทั้งห่วงโซ่อุปทาน เพื่อให้เกิดความโปร่งใส (Transparency) ความเปน็ กลาง (Neutrality) ความนา่ เชอ่ื ถอื (Reliability) และความมัน่ คง ปลอดภยั ของข้อมลู (Security) โดยการกระจายขอ้ มลู ทีม่ คี วามน่าเชอื่ ถอื และ ตรวจสอบไดใ้ หก้ บั ทกุ คนทม่ี คี วามเกยี่ วขอ้ งทงั้ หว่ งโซอ่ ปุ ทาน ซึง่ แตเ่ ดมิ จะตอ้ ง อาศยั คนกลางทไ่ี ดร้ บั ความเชื่อถอื จากทกุ ฝา่ ย คอยเปน็ คนบริหารจดั การขอ้ มลู ดงั กลา่ ว โดยระบบการบริหารจดั การขอ้ มลู แบบรวมศนู ย์ (Centralized System) ดังกล่าวนั้นง่ายต่อการถูกปลอมแปลงและทุจริตโดยเจ้าหน้าที่ผู้ดูแลระบบ หากมกี ารตดิ สนิ บนเจา้ หนา้ ทดี่ งั กลา่ ว เนอื่ งจากใหอ้ ำ� นาจคนกลางในการบรหิ าร จัดการข้อมูล รวมถึงการถูกเจาะระบบ (Hacking) ซง่ึ จะท�ำให้ข้อมูลใน ระบบไม่สามารถเชอื่ ถือได้อีกต่อไป ดังนั้นในปัจจุบันหน่วยงานภาครัฐ ในหลาย ๆ ประเทศจึงไดใ้ หค้ วามสนใจและน�ำเทคโนโลยี Blockchain มาใช้ กับการตรวจสอบติดตามธุรกรรมแบบย้อนกลับทั้งห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain Transaction Traceability) ในหลาย ๆ กรณีด้วยกนั เพ่ืองานกบารรปิกราะรยภุกาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนศี โกึลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 93
กรณีศกึ ษาท่ี 1 บวกกับวิวัฒนาการของ IoT (Internet Food Safety Traceability of Things) และเทคโนโลยี Blockchain ประเทศจนี ท�ำให้สามารถตรวจสอบความปลอดภัย ของอาหารได้ตั้งแต่กระบวนการผลิต การนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ จนไปถงึ มอื ผบู้ รโิ ภคได้ อกี ทงั้ ยงั สามารถ กับการตรวจสอบความปลอดภัยของ ท�ำการตรวจสอบได้แบบ Real Time อาหารทงั้ หว่ งโซอ่ ปุ ทาน (Food Supply และเป็นไปตามมาตรฐาน HACCP6 Chain Traceability System) โดย (Hazard Analysis and Critical Control ในยคุ ปจั จบุ นั ความปลอดภยั ดา้ นอาหาร Points) ยกตัวอย่างเช่น การปนเปื้อน (Food Safety) ก�ำลังเป็นประเด็นท่ี สารพิษในนมผง อันเนื่องมาจากระบบ ได้รับความสนใจทั้งในแวดวงวชิ าการ แบบรวมศูนย์ (Centralized System) ภาคธรุ กจิ รวมไปถงึ ภาครัฐ โดยเฉพาะ ทเ่ี ออื้ ใหเ้ กดิ การทจุ รติ (Corruption) และ อย่างยิ่งความปลอดภัยด้านอาหาร การถูกโจมตีโดยแฮกเกอร์ (Hacking) ถูกจัดอยู่ในแผนเป้าหมายการพัฒนา อยา่ งยง่ั ยนื (Sustainable Development Goal: SDG) ซ่ึงถูกพฒั นาโดยองคก์ าร สหประชาชาติ (The United Nation) ดังนั้นในทุก ๆ ภาคส่วนจึงได้มีความ พยายามในการคิดค้น และพัฒนา นวตั กรรมเพอ่ื ตรวจสอบความปลอดภยั ของอาหาร (Food Safety Traceability) 6 ระบบ HACCP คือ การวิเคราะห์อันตราย และจุดวิกฤติที่ต้องควบคุม หรอื ระบบ HACCP คือ ระบบการจัดการคุณภาพด้านความปลอดภัย ซง่ึ ใช้ในการควบคุมกระบวนการผลิตให้ได้ อาหารทป่ี ราศจากอันตรายจากเชือ้ จุลินทรยี ์ สารเคมี และสง่ิ แปลกปลอมต่าง ๆ โดยถือเปน็ มาตรฐานสากลตามข้อก�ำหนดของคณะกรรมการโครงการมาตรฐานอาหาร FAO/ WHO (Codex Alimentarius Commission) ที่ประเทศต่าง ๆ สามารถน�ำไปเป็นแนวทาง ในการประยุกต์ใช้เพื่อสร้างความม่ันใจในอุตสาหกรรมอาหารทั้งโดยผู้ผลิต และผู้บริโภค ซ่ึงถกู กำ� หนดโดย NASA ในปี 1960s 94 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
กรณีศกึ ษาท่ี 2 Pharmaceutical Supply Chain Traceability ประเทศอินเดยี ประเทศอินเดียได้น�ำเทคโนโลยี เมอื่ มกี ารปลอมแปลงยา เนอื่ งจากขอ้ มลู Blockchain มาใช้ในการท�ำ Supply ไดร้ บั การพสิ จู นท์ ราบตามเอกสารตา่ ง ๆ Chain Traceability ในอตุ สาหกรรมยา จงึ ท�ำให้สามารถระบุที่มาของยาแต่ละ ในการติดตามค้นหายารักษาโรค ซง่ึ ชนดิ วา่ มาจากโรงงานใด และเปน็ ไปตาม ท�ำให้ผู้ท่ีเกี่ยวข้องในห่วงโซ่อุปทานยา ที่ระบุเอาไว้หรือไม่น่ันเอง เพ่ือป้องกัน (Pharmaceutical Supply Chain) สามารถ การปลอมแปลงข้อมูล ท�ำให้เกิดความ เข้าถึงข้อมูลได้ง่ายขึน้ และแจ้งเตือน โปรง่ ใสและเชอ่ื ถือได้ เพ่อื งานกบารรปกิ ราะรยภุกาตคร์ใชฐั เ้ ทกครณโนีศโกึลษยาี Bตlา่ oงcปkรcะhเaทiศn 95
กรณีศกึ ษาที่ 3: Industrial Hemp Supply Chain Traceability รัฐโคโลราโด แหง่ ประเทศสหรัฐอเมรกิ า รัฐโคโลราโดแห่งประเทศสหรัฐ Blockchain มาใช้ในอุตสาหกรรม อเมรกิ าได้ร่วมมือกบั The Institute of กัญชาน้ันช่วยให้รัฐโคโลราโดสามารถ Cannabis Research at Colorado State บงั คบั ใชก้ ฎหมาย และการจดั เกบ็ รายได้ University - Pueblo (Institute) ในการ จากการท�ำอุตสาหกรรมกัญชาได้อย่าง พัฒนาระบบตรวจสอบเส้นทางการ มีประสิทธิภาพยง่ิ ขน้ึ รวมไปถงึ สามารถ ซอ้ื ขายกญั ชารวมไปถงึ ผลติ ภณั ฑแ์ ปรรปู ช่วยตรวจสอบการกระท�ำความผิด ตา่ ง ๆ ในอตุ สาหกรรมกญั ชา (Industrial อันเนื่องมาจากการซอ้ื ขายกัญชาท่ี Hemp) ต้ังแต่ผู้ผลิตไปจนถึงผู้ซอ้ื และ ผิดกฎหมายจากผู้ท่ีไม่ได้รับอนุญาต ผู้ขาย โดยใช้เทคโนโลยี Blockchain นอกจากน้ีรัฐโคโลราโดได้มีการออก รวมไปถงึ การออกใบอนญุ าตในการดำ� เนนิ กฎหมายท่ีส�ำคัญว่าด้วยเรื่องการน�ำ ธุรกิจเก่ียวกับกัญชา ทั้งนี้การซอ้ื ขาย เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในการ กัญชาจะต้องเป็นการซ้อื ขายจากผู้ที่ได้ ตรวจสอบการกระท�ำความผิดเก่ียวกับ รบั ใบอนญุ าตในการดำ� เนนิ ธรุ กจิ เกย่ี วกบั อตุ สาหกรรมกญั ชา รวมไปถงึ ผลติ ภณั ฑ์ กัญชาเท่านั้น ซ่งึ การน�ำเทคโนโลยี ต่าง ๆ ท่ีมีส่วนผสมของกัญชาตั้งแต่ กระบวนการผลิตไปจนถึงกระบวนการ ซ้ือขาย 96 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
กรณศี ึกษาที่ 4: ของระบบดังกล่าวคือ การติดตาม Tax Compliance for ธุรกรรมการซือ้ ขาย ตั้งแต่โรงงานผลิต EU-Cross Broader Trade ไปจนถงึ ผซู้ ้อื โดยมน่ั ใจไดว้ า่ ทกุ ๆธรุ กรรม to Prevent Fraud and Detection จะไม่สามารถเปลี่ยนแปลงและแก้ไขได้ สหภาพยุโรป รวมไปถงึ เอกสารใบวางบลิ หรือใบแจง้ หน้ี (European Union: EU) (Invoice) ซึ่งถือเป็นหลักฐานส�ำคัญ ในการขอท�ำ Tax Refund เม่ือมีการ น อ ก จ า ก ก า ร น� ำ เ ท ค โ น โ ล ยี ซอ้ื ขายหรอื นำ� เขา้ สนิ คา้ ระหวา่ งประเทศ Blockchain เขา้ มาใชใ้ นการตรวจสอบ สมาชิก EU ดว้ ยกนั ดงั นนั้ ดว้ ยคณุ สมบตั ิ ย้อนกลับของการท�ำธุรกรรมต่าง ๆ ของเทคโนโลยี Blockchain ในเร่ือง แลว้ ยงั ไดม้ กี ารประยกุ ตใ์ ชก้ ารตรวจสอบ ของความยากต่อการเปลี่ยนแปลง ย้อนกลับของการท�ำธุรกรรมในเรื่อง (Immutability) จงึ ได้ถกู นำ� มาใช้ในการ ของภาษี ยกตวั อยา่ งเชน่ สหภาพยุโรป ตรวจสอบย้อนกลับของการท�ำธุรกรรม (European Union: EU) ไดน้ ำ� เทคโนโลยี เพ่อื ปอ้ งกันการทุจริตในรูปแบบตา่ ง ๆ Blockchain มาใชใ้ นการตรวจสอบเรือ่ ง ระบบภาษี ในการท�ำ Tax Refund ส�ำหรับการค้าขายระหว่างประเทศ สมาชิกEUดว้ ยกนั (TaxCompliancefor EU-Cross Broader Trade to Prevent Fraud and Detection) โดยสาระสำ� คญั เพือ่ งานกบารรปกิ ราะรยภกุาตครใ์ ชัฐเ้ ทกครณโนีศโึกลษยาี Bตl่าoงcปkรcะhเaทiศn 97
ปจั จยั ความส�ำเร็จในการประยกุ ต์ใชเ้ ทคโนโลยี Blockchain ส�ำหรับงานบริการภาครฐั นอกจากการศกึ ษารปู แบบและความเปน็ ไปไดข้ องการนำ� เทคโนโลยี Blockchain มาใช้ในงานบริการตา่ ง ๆ ของภาครฐั แลว้ แต่การจะผลกั ดนั ให้โครงการดงั กล่าว สามารถบรรลุผลได้อย่างเป็นรูปธรรมจ�ำเป็นต้องอาศัยองค์ประกอบดังแสดง ในรปู ภาพที่ 18 การจดั ตงั้ คณะทาํ งานแหงชาติ (The National Blockchain Council) การพฒั นาบคุ ลากร การสรา งระบบนเิ วศน ดา นเทคโนโลยี Blockchain ของเทคโนโลยี Blockchain (Blockchain Ecosystem) (Capacity Building) การกําหนดมาตรฐาน การสรางการกาํ กบั ดแู ล เกี่ยวกบั เทคโนโลยี การใชง านเทคโนโลยี Blockchain (Blockchain Blockchain Governance) รูปภาพท่ี 18: ปัจจัยความสำ� เร็จในการประยุกต์ใช้ เทคโนโลยี Blockchain สำ� หรับงานบรกิ ารภาครฐั 98 BLOCKCHAIN for GOVERNMENT SERVICES
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186