1638017AN-แบบฝึก-วิทย-ป6-ล2

แบบฝกหดั รายวิชาพ้ืนฐาน ÇÔ·ÂÒÈÒáÅÊÐ൷äâ¹âÅÂÕ 6». 2 เฉฉบลบั ย ª¹éÑ »ÃжÁÈÖ¡ÉÒ»·‚ Õè 6 àÅ‹Á µÒÁÁҵðҹ¡ÒÃàÃÕ¹ÌÙáÅеÇÑ ªÕÇé ´Ñ ¡ÅÁ‹Ø ÊÒÃСÒÃàÃÂÕ ¹Ãnj٠·Ô ÂÒÈÒʵÏáÅÐà·¤â¹âÅÂÕ (©ºÑº»ÃºÑ »Ãا ¾.È. 2560) µÒÁËÅ¡Ñ ÊµÙ Ã᡹¡ÅÒ§¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¢Ñé¹¾¹é× °Ò¹ ¾·Ø ¸È¡Ñ ÃÒª 2551 ¼àŒÙ ÃÂÕ ºàÃÕ§ ¼ŒµÙ ÃǨ ´Ã.¾ÅÍ·ÃÒ âÍÎÒÁ‹Ò ´Ã.ÃÑ¡«ÍŒ ¹ Ãѵ¹Ç Ô¨Ôµµà Ǫ ¹Ò§ÊÒÇÍÁØ Ò¾Ã áʧ§ÒÁ ¹Ò§ÈÃ¹Ô ÀÊÑ Ã ྦྷç ÁÈÕ ÃÕ ¹Ò§ÇªÔÃÒÀó »˜¶ÇÕ พมิ พค รงั้ ท่ี 1 สงวนลิขสิทธติ์ ามพระราชบญั ญัติ รหัสสนิ คา 1634801472

คาํ แนะนาํ ในการใชส ื่อ แบบฝก หดั รายวชิ าพนื้ ฐานวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ป.6 เลม 2 จดั ทาํ ขนึ้ สาํ หรบั ใชป ระกอบ การเรียนการสอน ชั้นประถมศึกษาปท่ี 6 ซ่ึงสอดคลองตามมาตรฐานการเรียนรูและตัวช้ีวัดของกลุมสาระ การเรียนรูวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 ซ่ึงออกแบบกิจกรรมการเรียนรูโดยเนนกระบวนการทางวิทยาศาสตร กระบวนการสืบเสาะหา ความรู และกระบวนการแกไขปญหา รวมท้ังสงเสริมการประยุกตใชความรูและฝกทักษะแหงศตวรรษที่ 21 ดวย กจิ กรรมทหี่ ลากหลาย แบบฝกหดั รายวชิ าพ้นื ฐานวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ชนั้ ประถมศึกษาปท ่ี 6 น้ี คณะผเู รยี บเรยี งไดจ ดั ทาํ และแบง แบบฝก หดั ออกเปน 2 เลม ไดแก Ẻ½¡ƒ Ë´Ñ ÃÒÂÇªÔ Ò¾¹×é °Ò¹Ç·Ô ÂÒÈÒʵÃᏠÅÐ 2Ẻ½¡ƒ Ë´Ñ ÃÒÂÇªÔ Ò¾¹é× °Ò¹ÇÔ·ÂÒÈÒʵÃᏠÅÐ 1à·¤â¹âÅÂÕ ª¹éÑ »ÃжÁÈ¡Ö ÉÒ»·‚ Õè 6 àÅÁ‹ à·¤â¹âÅÂÕ ª¹éÑ »ÃжÁÈ¡Ö ÉÒ»·‚ Õè 6 àÅÁ‹ ˹Nj ¡ÒÃàÃÕ¹÷ŒÙ Õè 1-4 ˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃŒÙ·èÕ 5-8 ͧ¤»ÃСͺµ‹Ò§æ ã¹áµ‹ÅÐ˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã»ÙŒ ÃСͺ´ÇŒ  เฉฉบลับย »ÃÒ¡¯¡Òó· Ò§¸ÃÃÁªÒµÔ˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè 71 áÅиó¾Õ ºÔ µÑ ÀÔ ÂÑÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊÁغ·อ·าÕèนสถ¡าน¨Ô ก¡ารÃณÃทÁี่กาํ หนนดใาํห สแูกลว าตรอบเครําียถานม njҠ»! ÅÅÔÇÁä¾»áÑ´ËÅŒÇÁÇ¡ กจิ กรรมพฒั นาทักษะ กระบวนการทางวทิ ยาศาสตร Çѹ¹éÕÅÁáç¨Ñ§àÅ ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè์¹ãËŒ¼ÙŒàÃÕ¹䴌ŧÁ×Í»¯ÔºÑµÔ ª´Òչµн¡·Å˜›§ÕèŧäËÁ»¾ÁãÇÑ´¹¡à·¢àÅŒÒÐËÂàÅäÒÁ‹ â´Â㪌¡Ãкǹ¡ÒÃÊ׺àÊÒÐËÒ¤ÇÒÁÃÙŒ ·Ò§ÇÔ·ÂÒÈÒʵÏ ก¡จÔ¨ิ ¡กÃรÃรมÁ·ทèÕี่ ประโยชน์ข องหิน 2เฉฉบลับย 1. 2ล. 4อม2านใทเกนพักคพี่าพเศรเวาไัด้นืรลยามรีเยคนาะอเขกหเวนนาํ้ หา้ลามลเคมสหืาตออรงิดชู่นนยใุ วอดตวาอืกนั นยัว่พาันไขฝนื้อม้ึนางั่ดหใกเนในิมพอนาดเาลศรวเกอาทวลาะยทลอี่ ศใาตยําานเกยัวใบูกเหข็นลรวล้ึนอลเิเาวาหาางณกงอนกควาาเอื ลหกศืันนพานาเหืน้งศอืเคนลกดเพยืนือนิมดิน้ื็นพพขจดเื้หนัดน้ึนพะิ นดเพ้ืนมไขอืินดอาี ัดดพมมณุ้อ ินเาน้ืีอยขหแจุณนทา่ภ้าะ้ํางหนมูคสจไภสิทาู่ชงึรูมยงูี่พาิตกคัดย่ําววเากฝขาอามวั่งามารกเอาอหแาานศทกมทนาไือดศอี่ ทนยเเ่อีหรบู ใาน็วนรกกือเิ าเววพศวณา้ืนเลพหเหนา้ืนนนก้ําือนอืลพํ้าพอา้ืนาน้ื งดกแนวนิลาัา้ํนศะพรหทอื้นาํรนใืนอหเห้ํไา ยมนังือ่...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3.............................2............ ......1.......น..... ...พ.......บ....4�ํา...ร.3..รข...เา้2..ว่ ..แ.1...อ้ส...อ้ลง. .ม..ต...มน.. แมบ.ผจก.อ่ล กอตหลูสราลันะตรผกงรลกเไีกิตแะกยมลแง่นทอ้จลดภสีย่ขางต้ันุ้่มาดัณุดยาว1า�ํำงอ้ง่ ษนนงชกแใมเดฑปกคหแา�ํ่บัวหลตลู ์ทมลวขูส้ยระผนราอ่าท่ีย็งวกเลา้ะมแจชงยกียัํา�นชติ ดัคผส่นงจตสั้นภมาทิดน่าัวังงเณัมหกเอ�าํตใรเหคหกหใยีนยฑนอ้น็ตญนิน์่างั ด์รวงสผงห่ังปู า่กจือ1ลใกรแาาิตชือลใกรบอแนภแา่ใ้นนิผบชชวรัณั้น่นเต่วป้วีท(ฑร่า่าิตรคอว่งะป์ทรทรมโๆูเรี่ท์เยา�ํกตนะเช�ํามนัรจช็ตจนยีาํา�อ่น าจวมข์ ภกานัอตใปิหกหสงารหิน)้หรมาานิหนิาเยงชหชรแแ่นืแอกิรลลือผแใะะกนแแรสนรก่ทรรรผะช่ล่ใปุี่คังจน่มุนเรกกแชูเเิดคตผย่ีวี หใติวยรนดินีกยปใภชลแมับราับป้ละปมพจมรว้ ราะา�ํบีดละโวโนังยจยันยใทชานชากนึกนกสน4ขจ์3รฟี์ข2.1.าั้นอ้ะ. อ.นักกกดมใกางกาหหาารูลหารรตษรจิน้แลินีคสดั แงตแวงักทแคทาเข่ลลรกวำามลกัะ็งางะตะหทะษมวแแกมํ�าแะิทเผแรหลกายรลย่ชน็รน่ุ่มาำ่ ะขะจนศสใบสอ้าาำหอ่ืิดวมกืบสคนขญลูใตวคดกอ้แรา่มล้ำานมท์ ระูลห่ีใลชมง้ขาเย้อ ฉฉขสลบอ้รบัยปุมูล บันทึกขอ้ มลู เฉฉลบับย 10ส9. 8ร. 7.ุป6. 5.ผ4. 3.ลค2.แ1.รยป.กหาง หกสินฝนิรีฟุน ละน ับจกมดี ผลติ ภัณฑ์ หแนิ แรแแรทกแรฟ ัลรครลกคนวูอจ อวติอาอตไกตซรหซจตินจาจกาชากีสหกหตินหนิ นิททรอราัคยานทยี ําำ� มาำจาำก (แนวคําตอบ).................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... กË¡Ô¨Ãจิ ¡×ÍกÃàªรÃè×ÍÁรÁµมâÃÂนǧ¨าํ ÊÊสÙ‹¡ÍูกÒºÃา¤àÃรÇÕÂÒเÁร¹Ãยี ÙŒ¡น‹Í¹àÃÕ¹ 23 24 หแลินลกั ชะษีสหใิณนตนมละชาแับีวทลิตมําะีดปแสปรมงะบกจฝตาั ําุน รขวิ นัอนกงํามาหแีกรรนิ านฟรหําลนรหูออืํานิ อหแแไรินกรป แตรรลนจะะกาิตแกอมรหบาปทินหราํนิอะคกัคแรอตนกบล ีมหหะานิชใินนชไเดิปปในเชชสปน วรนะกโปยารรชะนนกาํใอแนบรลคใักนวษอยตณาสซะจีฟทานี่แกตหกกนิ ตาทารรงนากยําันแมรไาปททขาํัล้ึนกกรอจะยาจูกกกับ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

หนตู อบได หนตู อบได 1. 1แ)ยลกว ตบัวันอทยกึ าขงอ กมาูลรลนงําใหนินชอหงรวือ(า วแงารดปภราะพพก))จอทดั ภบาํ เาหปมพินนานจไี้าปคกใอื ช.ปห....ค....ิน..ร...ร.....ะแ...ก....✓.กโ....ห...ย..ร....นิ...น.ช......แ....ิตน.ห...ล........ิน.ะ.....ส.....อโ.....า..ด...คั.ก......ย...นห.......ว..นิ.ี......า.........ด...........ภ...........า.........พ............ห..(.....แ.....ร..น......ือ....ว.......คต.........าํ.ิด.....ต......ภ...อ......บาพ) ¤íÒ¶ÒÁáÅÐẺ½ƒ¡ËÑ´à¾è×͵ÃǨÊͺ ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁࢌÒã¨ËÅѧ¨Ò¡·íÒ¡Ô¨¡ÃÃÁ 2) (วาดภาพพ))จทดั ภาํ เาปมพนานจี้าคกอื หินหอหัคนิ นิ นแตปี ะรกอนแแรปทงัลฝกนุ จ ากหินชีสต.................................................................................................................................................................................................................................... á¢ค¤ÍíÒºาํ ¶§ºถ¼ÒãÁาÙŒàËþมÕÂŒàÔàเ˹ÈนµÉนؼàžกáè×ÍาžรÐѲค¡ดิ Ò¹ÃใÒ¤ห·Ô´เÑ¡âหɵตŒáÐÂุผ¡Œ§ÒลäԴ 3. ก2✓ห.บั าหกนินนแกั ักกเเรรรียียนนนิตคติดเอพวงราจาัดนะเตํา้ หูหปตลนุใาดกั ขนอักงหเรินียมนีผจละตเลอือกกาใรชนหําินไปชในชประโยชน✓หรอืหหไินมินแ ตปเะพรกรอานะเหตใุ ดบหนนิ รมานีมงผีกา้ํ ลหายนเกัพคนรวาอระยเกลหาอื รรกอื เใลมชอืาห กกินเใกทชนิหี่มนิไีนปตํ้าอหอ านงจเักทลนาํอื ใกอ หยหไ เมินพส ทื่อาค่มี มีสวาามรมบถสใตั ะชิแดป ลวระกะลโใกัยนชษกนณาไระดสท ว่เีเหมชนใมสาะกสามรตใชอ ห กนิ ารเปใชน ป เครระโอื่ ยงชปนร ะหดาบั ก........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ กฝิจกกรทรักม ษะ º·ท·ทีÕè่ 1 ¡ก ¡¡áกÔÒ¨ÅิจáÐก¤Ã¡Ô´รÃÒÇÁÃรÔà¤àม¤¾Ô´Ãท×èÍÍÒãÐาÂËË‹ทÒ§Œ¼ าÁÙŒà¡ยÃÕÇÒÔ¨ÕÂกÃÒ¹¤าÃÔ´à³ร¡ÊคÔ´Þ÷ดิ ŒÒҧѡ³ขÊÉั้นÃÐสäงู 1. พจิ1า) รณนา้�ํ าผสส2สมา)มบร Aกัต2ผBบั.ิขง ดอแขินงสมอ อสขา่เางรอวCหนแนงลDขสเปห็ก็งสถรลผมผาสะวสบนงีดกขมสัตไาํ�กออมดีแขิกางบาํ�่มลอแบัรขะงสีสขณเถอสสมีมง็ กู ีนไง์ตาบลแมรสมา�้ํอัต็ดมม่ตาหี ไิขพเ่รากีปลหอลผลชืานลงนิ่สยส็กี้ สมาดแีรทึงหลดีก่ ล้วดู า�ํารไหยสะดขบานส้ นรุวาดวาารธิใAดเหกีปB ้าคนแสรอืควลาแสิธอืร้วยาวีกเรกธิตCาีกสิมรDาาแคครรยอืคา�ํ แกตอืคยสอือกาบสรลาทงร่ีเใหนคมชอื าอ ะงสวมา งหรือ✓ไม โหดหินยนิแขกพีดร มั น✓มติ ซิ เพเพรราาะะ ิดใดใสในตูปลาระหวางหิน2พ5ัมมิซการกรอดงนิน้ํา ผงเมแกมลเา็ดหรพลตชื ็กกตะกกาอรนใหชแรมอื ทเหาํ ลให็กนดึง้าํ ใดสูดไมเนา เสีย มเเี ปนน้ือหหยินาทบ่ีมแีลรูพะมรคี ุนวจามึงแเกววิดวคาววาสมวสยวงยางมามและแมลีคะวใาชมเแปขน็งทแรี่องยทูขน(อแทงนจาวนุลคินําตทอรบีย)หมายเหตุ : ขอ 3. นักเรยี นเลอื กตอบขอใดกไ็ ด ใหครูพิจารณาเหตผุ ลสนบั สนนุ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................เฉฉลบับย ก¤¡áÒǺจิ ÃÒºกÁ¤½Ôà´ร¢ƒ¡¢รŒÒÍËãม§¨Ñ´¼ฝ·ÙŒàáก úÅÕÂท·Ð¹ักǾ¹ษѲ¤ะ¹ÇÒÒÁ·ÃÑ¡ÙŒ ÉÐ อำานสทถำาานจ¨ิÔทกก¡าำารรÃยณÃรก์ทÁม่ีกาาำ�ํ รหคนดิดใหข ้ั้นแลสว้ ูงตอบคํ�าำถำามลง1ใ)น นิรา2เแพ) ยรพมกาเรหะนาอ้ มน3้า�ํเมพต)าีใอชะารธส้กปลาเบิหมะรทราะมีย✓ีผ่เยชพาาสเอนะรหมสนาํ�าเตใหมแะตนุผมมานลถาเ่ า�้ํหะร่ี โสอ่ลดมนก็ยมเกมาาลดร็ดหงึ ขดย้าูดบิ วลอเวอปดกลเอืย✓ก็บอกอไรมกะด✓จ่เ หาาษมกขอาไมะอา้ สวเ่กหมสจมาารากไมะกสเ่อหมงมขา้ยี ะาสงมลบไมส ามนารไํ้ามถตสแายาลมกสเาสมารแาลมถมราด็แเผรหขยสถาลกวมลก็ลสเนปะดวาลลไ้ีดรงึดาอืเผดยยกสูดใ็บแนมกลนจนระงึไ้ีเ้ําะมทดไดลดําาใด็แษหขลมสาะีสวากสมมลาบาารรัตยมถิใเขีปแนนยนกากสดาสรเาทาถรราูกลผๆแะสลมกมาเหนันยลทแ้ีไลด็ก่ีมะดีสมึงถขี ดานนูดาไดะดเใปหนญสขกวอนวงาขเรห้ียกูลารงวะลชบอทไนํามใตมหาีสถมี่ บทัตาํ ใิใหน การถูกฉเฉบับลย ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เฉฉบลับย ËáâÁÅÍ´ÐŒâàÅÎÅÇ!´¤Å·‹ÐÒèÕ¹ÂÕèÁËäÁÕËÔ¹‹àÔ¹ËááµÁÅ‹×ÅÍйÐá᡼ºÑ¹‹¹ºÍÂËաѧ´Ô¹ÁŒÇàÕʵÕÊšÁÑ¹ä» 10 仵㡪á‹áµÅ‹§ŒÇºÅŒÒÙ¡¹ãàËÃÒÁÁ‹¢Òͪ§‹ÇàÂÃÒ¡¡Ñ¹Ñ¹àÅà¶×ÍÍ¡Ð ทายหนวยการเรียนรู·ทºวท·ง 1 Ç. ¹เฉฉบข 2ลบั ก้อ.ยรข. ใคอ. ด3ง. บมก..ข ม ตีรลกอ้เีลคปูป่า.วัจใกั ส.วรดอ็นาํ� ไา่ษ้มมแ4คักทมงธ.นณเวอืษร แกาถลกคัพ ะตลร5็บกูขตวแหย.ุปะขหต อาาลปการน้ออ้นิ มมงค6ะก.ระใง้าำหไสแ.ลข.กมิรด เดคกนิมตทกัอ้กแอไาค้กำาํ�.ตกมบษใต่ียร่ีเบ.อ้หตกดา�ํป่ตวใรตัณขกลนดิแแชินอทกา่รคเิอห.าะหหหขตคงะตบบัแ่ี.งกวนิกขก้ึนวมนนะทนหหคาาหอกอาตเซง่ึง่ือน่ินนิลรถ่ีอมบองนทมา่นาเื่นอใูกงหกงแนหืดก่แีลีนกตนทจทดินิตเสกัินมธันากาะไกอี่สัตษรกมทเกดิดตรคัลุดวณมพธกุ้เจม่าแ์นปราาชวะงชลีรเน็กเกขนยหาะมปหกอิดมน็ตนิน็ชานิงิตหตารรหอัวตาพูทะนิคัหสกิับรนอมอรนุถคัอืีนทุทขมหนแงรัว่.ขนิแขีแ.ทอตล็งหทนั้งงกตะะลินรก้าํ�ขสหก.ัวกักคทหอ้่ิง.อินงซษ.ตส่ีนนหน.แอณห่อม้ักินขปหนดไินงเขแะ.หแรกปินังก.กตลอปนิภบ็นขับภาละะงรงอไา.ี้รรหกหเูเัก.ดนยขพคัเะอนินิษกขยค้กาตือ้นนงแอดิณแ.ไะือเหะแี.วฟปัคเขมกหะทนิวน้เนรออทกินลศรทขงีพนมาากปษรหอ้งใุาซราหนใกนิ ะยดอินกาเนภยทารภทผี่ ตาใุพกดพังผขลอึกงขหอินงแร่ เพใชราห้ เะินพใชหรานิห้อเะออนิพในอ ชหรนานิห้กเเะปกรนิพนใวรชหรดหวบานิห้ดคมนิ ระนคมวินแเิ อนววปหรอเณรปนิตแรถทกนตไตแ้า่มีซกรไหา่ นีเตซนรนงินตักนิต้ือตๆเเิตหปะรกเินน ีภยปอแหแนนานนนิกยเหทปนแะใินี่มนปสม็นอปขี ารบลนัคนกเูทกัา้ปนุ่นาแีม่ นเดลทีน็จคีปเเะม่ีะลวทป็นเมาีคแพก็ ลีาน็มรวนงวรแปูวามดเะปขามัสปดลี็งนละแพู ดักแน้ัินเขา�ําหรุท้ืน็งยษปใใงแสนหตณหาํ� รรวกสุใ้คะทอ้งะยดกา�ํดวุณนงงแทนลับใาทพนมนพมดสามบ่อนทองวนาใา้นกชนแนไแล้ปมลมะร้มะสี ะมสี ีสโีสีสยนั สี นัชสนั สนวสวย์จวยงายงากงมามาหมแินลชะหนาิดไดใดง ายในการสร้า(แงนแวลคะําตตกอบแ)ต่ง..................................................…............…...............…...............…...............…..........…...........….........…..........…...........…............…...........…...........…...........….............……..............…............…..…..........…............…….............…..............…….............….............……..............……...............……...............….….............…..…............……..............……...............……................…….............……..............……..............……...............……...............….….............….….............……..............……...............……...............….….............……..............…..............……...............…...............….….............…..............……..............…...............……...............…..............…..............…..............…...............…...............…..............…..............…..............…...............….............................…............................…..............................…............................…......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เฉฉลบยับ 29 ทบทวนทายหนวยการเรยี นรู Ẻ·´Êͺà¾è×Í㪌»ÃÐàÁÔ¹¼ÅÊÑÁÄ·¸ìÔ ·Ò§¡ÒÃàÃÕ¹¢Í§¼ÙŒàÃÕ¹ 38

สารบัญ วทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ».6 àÅÁ‹ 2 5หนวยการเรยี นรูท ่ี ÊÒÃÃͺµÇÑ àÃÒ 2 º··èÕ 1 ¡ÒÃá¡ÊÒüÊÁ 2 กิจกรรมนําสูการเรียน กิจกรรมที่ 1 แยกสารทเี่ ปนของแขง็ ออกจากของแขง็ 2 กิจกรรมท่ี 2 แยกสารทเ่ี ปน ของแขง็ ออกจากของเหลว 3 7 กิจกรรมฝก ทกั ษะ 10 กิจกรรมทาทายการคิดขนั้ สงู 13 ทบทวนทา ยหนวยการเรยี นรู 14 6หนวยการเรียนรทู ี่ Ë¹Ô áÅЫҡ´¡Ö ´Òí ºÃþ 18 º··èÕ 1 Ë¹Ô ã¹¸ÃÃÁªÒµÔ 18 เฉฉบลับย กิจกรรมนําสกู ารเรียน กจิ กรรมที่ 1 กระบวนการเกดิ หนิ 18 กจิ กรรมท่ี 2 ประโยชนของหนิ 19 กิจกรรมฝกทักษะ 23 กิจกรรมทาทายการคดิ ข้นั สงู 26 29 º··èÕ 2 «Ò¡´¡Ö ´Òí ºÃþ 30 กิจกรรมนําสกู ารเรยี น กิจกรรมท่ี 1 สรางแบบจาํ ลองซากดึกดาํ บรรพ 30 31 กิจกรรมฝกทกั ษะ 35 กิจกรรมทาทายการคดิ ขั้นสูง 37 ทบทวนทายหนว ยการเรยี นรู 38

42หนวยการเรยี นรูท่ี 7 »ÃÒ¡¯¡Òó·Ò§¸ÃÃÁªÒµÔáÅиóվºÔ µÑ ÔÀÑ º··Õè 1 ÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊØÁ 42 กจิ กรรมนาํ สูการเรียน 42 กจิ กรรมท่ี 1 การเกดิ ลมบก ลมทะเล และลมมรสมุ 43 กจิ กรรมท่ี 2 ผลของลมบก ลมทะเล และลมมรสมุ 47 กิจกรรมฝก ทกั ษะ 50 กิจกรรมทา ทายการคดิ ข้ันสงู 53 º··Õè 2 ÀÂÑ ¸ÃÃÁªÒµÔáÅлÃÒ¡¯¡ÒÃ³à ÃÍ× ¹¡ÃШ¡ 54 54 กจิ กรรมนาํ สกู ารเรียน 55 กิจกรรมที่ 1 การเกิดภยั ธรรมชาตแิ ละธรณีพิบตั ภิ ยั 58 กจิ กรรมที่ 2 จําลองการเกดิ ปรากฏการณเ รอื นกระจก 62 65 กิจกรรมฝกทกั ษะ 66 เฉฉบลับย กิจกรรมทา ทายการคิดข้ันสูง ทบทวนทา ยหนว ยการเรยี นรู หนวยการเรยี นรทู ี่ 8 ´ÒÃÒÈÒʵÏáÅÐà·¤â¹âÅÂÕÍÇ¡ÒÈ 70 º··Õè 1 »ÃÒ¡¯¡Òó´ÒÃÒÈÒʵÏ 70 กิจกรรมนําสูการเรยี น 70 กิจกรรมท่ี 1 การเกิดอุปราคา 71 75 กิจกรรมฝก ทักษะ 79 กจิ กรรมทา ทายการคดิ ข้ันสูง 80 º··èÕ 2 ¤ÇÒÁ¡ŒÒÇ˹ŒÒ·Ò§à·¤â¹âÅÂÍÕ Ç¡ÒÈ 80 กจิ กรรมนําสูก ารเรยี น 81 กิจกรรมที่ 1 พัฒนาการของเทคโนโลยีอวกาศ 84 86 กิจกรรมฝก ทกั ษะ 87 กจิ กรรมทา ทายการคดิ ขน้ั สูง ทบทวนทายหนว ยการเรยี นรู 92 แบบบนั ทึกผลสมั ฤทธิ์ทางการเรียน

5 ÊÒÃÃͺµÇÑ àÃÒ˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè º··Õè 1 ¡ÒÃá¡ÊÒüÊÁ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นําสูการเรียน àÃҵѡ¹íéÒÁÒ¨Ò¡¤Åͧ ¨ÐàÍÒä»ãÊ‹ã¹µÙŒàÅéÕ§»ÅÒ อา นสถานการณท ่ีกาํ หนดให แลวตอบคาํ ถาม ᵋ¹íéҢ؋¹áÅÐÁÕàÈɼ§ÅÍÂÍÂÙ‹ ¹Ø‹¹ÁÕ»˜ÞËÒÍÐäÃÃÖà»Å‹Ò ¨Ð·íÒÍ‹ҧäôÕÅ‹Ð ´Ù˹ŒÒµÒäÁ‹´ÕàÅ เฉฉบลบั ย à¸ÍÅͧàÍÒ¹íéÒ仡Ãͧ ´ÙÊÔ àÃÒà¤ÂàËš¹¾‹Í·íÒ áŌǹéíÒ¡šãÊ¢Öé¹àÅ 1. เม่อื นํานา้ํ คลองท่นี ุนตักมากรองโดยใชผา ขาวบาง นักเรยี นคิดวา จะสามารถกาํ จดั เศษผงที่ ลอยอยใู นน้ําไดห รือไม เพราะเหตุใด กาํ จดั เศษผงทล่ี อยอยใู นนา้ํ ได เพราะนาํ้ คลองจะลอดผา นรขู องอปุ กรณท ใี่ ชก รองลงสภู าชนะดา นลา ง................................................................................................................................................................................................................................................................................................ แตเ ศษผงไมส ามารถลอดผานรูของอุปกรณท ี่ใชก รองได................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2. จากขอ 1. ถาไมมีผาขาวบาง นุนจะใชอุปกรณใ ดบางในการกรองนํ้าคลองใหใสได(แนวคาํ ตอบ) ใชสําลีกับกรวยกรอง โดยวางสําลีบนรูของกรวยกรอง และรินน้ําคลองใหไหลผานสําลีลงสู................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ภาชนะดานลาง................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 2

¡ÒÃá¡ÊÒüÊÁ ¡Ô¨¡ÃÃÁ·èÕ 1 ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตรท่ีใช แยกสารท่ีเปน ของแขง็ ออกจากของแข็ง 1. การสงั เกต 2. การทดลอง จุดประสงค 3. การตงั้ สมมตฐิ าน 1. ทดลองเพือ่ อธิบายและเปรยี บเทยี บการแยกสารผสมดวยการ 4. การลงความเห็นจากขอมูล 5. การตคี วามหมายขอมูลและลงขอสรปุ หยิบออกและการรอน 6. การจดั กระทําและส่ือความหมายขอมลู 2. ทดลองและอธบิ ายการแยกสารผสมดว ยวธิ กี ารใชแมเ หล็กดงึ ดดู ตอ งเตรยี มตองใช 1. จาน 3 ใบ 5. ตะแกรงรอ น 1 ใบ 2. แมเ หลก็ 1 อนั 6. กระดาษแข็งแผนใหญ 1 แผน 3. สารผสม (ทรายกบั ผงตะไบเหล็ก) 1 จาน 7. แหลง ขอ มลู เชน หนงั สอื อินเทอรเน็ต เฉฉบลบั ย 4. สารผสม (เมลด็ ถวั่ เขยี วผสมกับทรายหยาบและทรายละเอียด) 1 จาน ลองทําดู µÍ¹·Õè 1 1. แบงกลุม แลวสังเกตลักษณะทางกายภาพของสารผสม (เมล็ดถ่ัวเขียวผสมกับทรายหยาบและ ทรายละเอยี ด) และบนั ทึกผล 2. แยกเมล็ดถ่วั เขยี วออกจากสารผสม สงั เกตผลและบันทึกวิธกี ารแยกสาร 3. แยกทรายหยาบออกจากทรายละเอียด สงั เกตผลและบนั ทกึ วิธกี ารแยกสาร 4. นาํ เสนอผลการทดลอง จากนั้นรวมกันอภปิ รายและสรปุ เก่ียวกบั วธิ ีการแยกสารของตอนที่ 1 5. สืบคน วิธกี ารแยกสารของขอ 2. และขอ 3. เพ่ิมเตมิ แลวเปรียบเทยี บความแตกตา ง จากนั้นนํามา จดั ทาํ ในรูปแบบตา ง ๆ เชน แผนภาพ ลงในกระดาษแขง็ แผน ใหญ และนําสง ครู µÍ¹·èÕ 2 1. สงั เกตลกั ษณะทางกายภาพของสารผสม (ทรายกบั ผงตะไบเหล็ก) แลว บนั ทกึ ผล 2. แยกผงตะไบเหลก็ ออกจากทรายโดยใชแ ทงแมเ หล็ก สังเกตผลและบันทกึ วธิ กี ารแยกสาร 3. นําเสนอผลการทดลอง แลวรว มกนั อภปิ รายและสรปุ เก่ียวกับวธิ ีการแยกสารของตอนท่ี 2 3

บันทึกขอ มูล µÍ¹·èÕ 1 • ลกั ษณะทางกายภาพของสารผสม (เมลด็ ถั่วเขียวผสมกบั ทรายหยาบและทรายละเอียด) ทส่ี งั เกตได เปน ของแขง็ สเี ขยี วและสนี า้ํ ตาลปนกนั โดยของแขง็ สเี ขยี วหรอื เมลด็ ถวั่ เขยี วมลี กั ษณะเปน เมด็ ขนาดใหญ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. สว นของแขง็ สนี ํ้าตาลหรือทรายมีหลายขนาด มีลักษณะเปน ผงละเอยี ดและเมด็ หยาบผสมกนั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. µÒÃÒ§ º¹Ñ ·Ö¡¼Å¡Ò÷Òí ¡Ô¨¡ÃÃÁ กิจกรรม วิธกี ารแยกสาร ผลการทํากิจกรรม 1. แยกเมลด็ ถ่วั เขยี ว การหยบิ ออก.................................................................... ลกั ษณะของสารท่ีแยกได (เมลด็ ถวั่ เขียว) คือ ออกจากสารผสม เปน ของแขง็ สเี ขยี ว มลี กั ษณะเปน เมด็ ขนาดใหญ.................................................................................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................................................................................... ลักษณะของสารผสมทเี่ หลอื คือ เปน ของแขง็.................................. ผสงีนล้ําะตเอาียลดทแี่มลีขะนเมาด็ ดหตยาางบผๆสมแกลันะมีลักษณะเปนเฉฉบลับย .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... 2. แยกทรายหยาบ การรอ น.................................................................... ลักษณะของทรายหยาบ คือ เปน ของแขง็.............................................. ออกจาก สีน้าํ ตาลทีม่ ขี นาดเลก็ มีลักษณะเปน เมด็ หยาบ.................................................................................................................................... ทรายละเอยี ด .................................................................... .................................................................... .................................................................................................................................... ลักษณะของทรายละเอียด คอื เปน ของแข็ง......................................... สีน้าํ ตาลท่มี ขี นาดเล็กมาก และมลี ักษณะเปน.................................................................................................................................... ผงละเอียด.................................................................................................................................... สรุปผล การแยกของแข็งท่ีมีขนาดแตกตางกันออกจากกัน ถาสารที่ตองการแยกมีขนาดใหญและมีลักษณะ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. แตกตางจากสารผสมอื่นอยา งชดั เจน เชน เมล็ดถว่ั เขียว ควรใชมอื หยบิ ออก เรยี กวา การหยิบออก.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ถา สารที่ตอ งการแยกมีขนาดเลก็ ยากตอการใชม อื หรอื อปุ กรณหยบิ หรือเขย่ี ออก เชน ทรายละเอียด.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ทรายหยาบ ควรใชการรอนผานอปุ กรณท่มี รี ู เชน ตะแกรง กระชอน เรียกวา การรอน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 4

บันทึกขอ มูล µÍ¹·èÕ 2 • ลักษณะทางกายภาพของสารผสม (ทรายกบั ผงตะไบเหลก็ ) ที่สงั เกตได เปน ของแขง็ สนี ํ้าตาลและ............................................................................... สีดาํ ปนกัน ท้งั ของแข็งสีนํา้ ตาลและของแข็งสีดํามขี นาดเลก็ มากหรอื เปน ผง................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. µÒÃÒ§ º¹Ñ ·¡Ö ¼Å¡Ò÷Òí ¡¨Ô ¡ÃÃÁ กิจกรรม วธิ ีการแยกสาร ผลการทาํ กิจกรรม เฉฉบลบั ย แยกผงตะไบเหล็ก การใชแ มเ หล็กดึงดูด............................................................... ลกั ษณะของสารที่แยกได (ผงตะไบเหลก็ ) คอื ออกจากทราย โดยใช เปน ของแข็งสีดาํ มีขนาดเล็กมากหรอื เปน ผงสีดาํ........................................................................................................................................... แทงแมเหลก็ ............................................................... ............................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ลักษณะของสารทเี่ หลอื (ทราย) คือ ............................... เปนของแขง็ สีน้ําตาลทม่ี ีขนาดตาง ๆ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... สรปุ ผล การแยกสารผสมที่ประกอบดวยสารท่ีมีสมบัติในการถูกแมเหล็กดึงดูดได เชน ผงตะไบเหล็ก.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. และสารทีไ่ มมสี มบัตใิ นการถกู แมเ หลก็ ดงึ ดูดได เชน ทราย ควรใชแมเหล็กดงึ ดดู สารท่มี ีสมบัตใิ นการ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ถกู แมเ หลก็ ดึงดูดไดออกจากสารผสม เรียกวา การใชแมเ หลก็ ดึงดูด.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 5

หนตู อบได เครอื่ งมอื ท่ีเหมาะตอ การใชแยกนํ้าตาลทรายและผงแปง ออกจากกัน ✓ 1. ขีด ✓ ลงใน 2. พจิ ารณาสารผสมตอไปน้ี แลว บอกวิธีการแยกสารที่เหมาะสมที่สุด พรอมบอกเหตผุ ล 1) ผงตะไบเหลก็ ผสมในผงข้เี ลื่อย วธิ กี ารแยกสาร คอื การใชแ มเหลก็ ดงึ ดดู............................................................................................................................................................................................................ เพราะ ผงตะไบเหลก็ มสี มบตั ใิ นการถกู แมเ หลก็ ดงึ ดดู ได แตผ งขเี้ ลอื่ ยไมม สี มบตั ใิ นการถกู แมเ หลก็...................................................................................................................................................................................................................................................... ดงึ ดูดได จงึ ใชแมเ หลก็ ดึงดดู ผงตะไบเหล็กออกจากผงขเ้ี ลือ่ ย............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) วขธิา กีวเาปรลแอืยกกผสาสรมใคนือขาวกสาารรหยิบออกเฉฉบลับย ............................................................................................................................................................................................................ เพราะ เมล็ดขาวเปลือกและเมล็ดขาวสารเปนของแข็งที่มีสีแตกตางกันอยางชัดเจน และมี...................................................................................................................................................................................................................................................... ขนาดใหญพ อทจ่ี ะใชม ือหยิบออกจากกันได............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) กอนหินขนาดเลก็ ผสมในทราย วธิ ีการแยกสาร คอื การรอน............................................................................................................................................................................................................ เพราะ เมด็ ทรายและกอ นหนิ มขี นาดเลก็ ไมส ามารถใชม อื หยบิ ออกได ตอ งใชต ะแกรงรอ นเมด็ ทราย...................................................................................................................................................................................................................................................... ที่มีอนุภาคเล็กกวาจะลอดผานรขู องตะแกรง แตก อ นหินทีม่ ีอนุภาคใหญกวาจะคา งอยบู นตะแกรง............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. ถา นกั เรยี นทาํ เมลด็ ขา วโพดแหง หลน ใสขาวสาร แลวนกั เรียนตองการแยกเมลด็ ขา วโพด แหง ออกจากขา วสาร จะใชวิธีการใดระหวางการหยิบออกหรอื การรอน เพรา(ะแเนหวตคใุ ําดตอบ) ✓ การหยบิ ออก เพราะ เมล็ดขาวโพดแหงมขี นาดและสแี ตกตา งจากขา วสารอยา งชัดเจน และ................................................................................................................................................................................................ การหยิบออกเปน วิธีทีส่ ะดวก ไมจ ําเปน ตองใชอปุ กรณ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ การรอ น เพราะ เมล็ดขาวโพดแหงและขาวสารมีขนาดเล็กทําใหใชมือหยิบไมถนัด การรอน................................................................................................................................................................................................................ จงึ เปนวธิ แี ยกสารที่งายกวาการหยิบออก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 6 หมายเหตุ : ขอ 3. นกั เรยี นเลือกตอบขอ ใดก็ได ใหครูพิจารณาเหตผุ ลสนับสนุน

¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè 2 ทักษะกระบวนการ ทางวทิ ยาศาสตรท ่ีใช แยกสารทเ่ี ปน ของแขง็ ออกจากของเหลว 1. การสังเกต 2. การทดลอง จุดประสงค 3. การต้งั สมมติฐาน ทดลองและอธบิ ายการแยกสารผสมดว ยวธิ ีการตกตะกอน 4. การลงความเห็นจากขอมูล การรนิ ออก และการกรอง 5. การตคี วามหมายขอมูลและลงขอ สรุป ตองเตรยี มตอ งใช เฉฉบลบั ย 1. สารสม 1 กอน 2 ที่คีบสาร 1 อนั 3. กรวยกรอง 1 อนั 4. กระดาษกรอง 1 แผน 5. แทง แกว คนสาร 1 อัน 6. ขาตั้งและท่ยี ดึ วงแหวน 1 ชุด 7. บกี เกอรข นาด 250 มลิ ลลิ ติ ร 2 ใบ 8. นาํ้ คลองหรือน้ําผสมกบั ดนิ (ครเู ตรียมให) 1 บีกเกอร ลองทาํ ดู 1. แบง กลมุ แลว สงั เกตลกั ษณะทางกายภาพของตวั อยา งสารผสมทค่ี รเู ตรยี มให (นาํ้ คลองหรอื นา้ํ ผสม กบั ดนิ ) แลวบันทกึ ผล 2. แยกสารผสมทค่ี รเู ตรยี มใหด ว ยการทําใหตกตะกอน จากน้นั สงั เกตและบนั ทกึ วิธีการแยกสาร 3. นาํ สารทไ่ี ดจ ากขอ 2. มาแยกของเหลวออกจากของแขง็ โดยการรนิ นา้ํ ออกจากตะกอน จากนน้ั สงั เกต และบันทึกวธิ ีการแยกสาร 4. นําสารท่ีไดจากการแยกขอ 3. มาแยกของเหลวออกจากของแข็งอีกครั้งเพ่ือใหของเหลวใสขึ้น โดยใชกระดาษกรอง จากนน้ั สังเกตและบันทกึ วธิ กี ารแยกสาร 5. นาํ เสนอผลการทดลอง แลว รวมกนั อภิปรายและสรุปเกย่ี วกบั วธิ กี ารแยกสารของกิจกรรมนี้ 7

บนั ทกึ ขอมูล • ลกั ษณะทางกายภาพของสารผสม (นา้ํ คลองหรอื น้าํ ผสมกบั ดนิ ) ที่สังเกตได เปน ของเหลวทมี่ ลี กั ษณะ................................................................... ขนุ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. µÒÃÒ§ º¹Ñ ·¡Ö ¼Å¡Ò÷Òí ¡¨Ô ¡ÃÃÁ กจิ กรรม วธิ กี ารแยกสาร ผลการทาํ กจิ กรรม 1. แยกสารผสมดวยการ การตกตะกอน............................................................... ลักษณะของสารผสม เ ป  น ข อ ง เ ห ล ว ใ ส ขึ้ น.................................................................... ทําใหต กตะกอน ............................................................... มีตะกอนหรือของแข็งสีดําและสีน้ําตาลอยูที่.................................................................................................................................. กนภาชนะ.................................................................................................................................. ............................................................... 2. แยกของเหลวออกจาก การรินออก............................................................... ลกั ษณะของเหลวทแี่ ยกได เปนของเหลวที่มี.................................................... ของแขง็ โดยการรินน้าํ ลักษณะขนุ มีของแข็งสีดําและสีน้าํ ตาลลอยอยู.................................................................................................................................. ออกจากตะกอน ............................................................... เล็กนอย.................................................................................................................................. ............................................................... ลกั ษณะของของแขง็ ท่ีแยกได (ตะกอน)............. เปน ของแขง็ สีดําและสนี าํ้ ตาล.................................................................................................................................. เฉฉบลับย .................................................................................................................................. 3. แยกของเหลวออกจาก การกรอง............................................................... ลักษณะของเหลวทแ่ี ยกได เปนของเหลวท่ีมี.................................................... ของแข็งโดยใช ลักษณะใส ไมมีสี.................................................................................................................................. กระดาษกรอง ............................................................... ............................................................... .................................................................................................................................. ลกั ษณะของแขง็ ท่ีแยกได (ตะกอน) เปน ของ.......................... แข็งสดี ําและสีนํ้าตาล.................................................................................................................................. .................................................................................................................................. สรุปผล การแยกสารผสมโดยการทําใหตกตะกอน เปนวิธีการแยกสารท่ีมีของแข็งแขวนลอยอยูในของเหลว.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. โดยสารผสมนนั้ จะมีลักษณะขุน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. การแยกสารผสมโดยการรนิ นาํ้ ออก เปน วธิ กี ารแยกสารทมี่ ขี องแขง็ ผสมอยกู บั ของเหลว โดยของแขง็.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. จะไมล ะลายในของเหลว.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. การแยกสารผสมโดยการใชกระดาษกรอง เปนวิธีการแยกสารท่ีมีของแขง็ ผสมอยูก ับของเหลว หรือ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เปนการแยกสารแขวนลอยออกจากนา้ํ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 8

หนตู อบได 1. ถาตองการทาํ นํ้าโคลนใหใ สขน้ึ แตไมม สี ารสม และกระดาษกรอง นกั เรียนจะเลือกใชว ัสดุ ใดแทน และมวี ธิ กี ารอยา งไรในการทาํ ใหน า้ํ โคลนใสขนึ้ (เลอื กอปุ กรณไ ดม ากกวา 1 ชนดิ ) สําลี กรวยกรองนาํ้ กระชอนตาถี่ วสั ดุทีเ่ ลอื กใช คอื สําลีและกรวยกรองนา้ํ (แนวคาํ ตอบ)............................................................................................................................................................................................................................. โดย วางสาํ ลบี รเิ วณรขู องกรวยกรองนาํ้ แลว นาํ ไปวางบนภาชนะปากแคบทวี่ างกรวยกรองนา้ํ ไดพ อดี.......................................................................................................................................................................................................................................................................... คอย ๆ เทน้ําโคลนลงในกรวย นา้ํ จะคอย ๆ ซึมผานสําลแี ละไหลลงสูภ าชนะปากแคบดา นลาง สว น.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เศษดินหรอื โคลนจะตดิ อยูบนสาํ ลใี นกรวยกรองนํา้ ทาํ ใหนา้ํ ท่ีไหลลงสภู าชนะดานลางใสข้ึน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. ยกตวั อยา งสารผสมในชวี ติ ประจาํ วนั ทแ่ี ยกสารโดยใชว ธิ กี ารตอ ไปนี้ อยา งนอ ย 3 ตวั อยา ง.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เฉฉบลบั ย 1) การรนิ ออก (แนวคําตอบ) นํ้าซาวขาวกบั เมลด็ ขา ว นา้ํ ลา งผกั กบั ผัก นํ้าซักผากบั เสื้อผา............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) การกรอง กากใบชากับนาํ้ ชา กากมะพราวกบั น้าํ กะทิ กระดกู หมกู ับน้ําตมกระดูกหมู............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3. ถา นกั เรยี นบบี มะนาว แลว มเี มลด็ มะนาวผสมอยู นกั เรยี นจะใชว ธิ กี ารใดแยกเมลด็ มะนาว ออก ระหวางการกรองดวยผา ขาวบางกับการกรองดว ยกระชอน เพราะเหตุใด (แนวคาํ ตอบ) ✓ การกรองดว ยผาขาวบาง เพราะ ผา ขาวบางมตี าหรอื รทู ถ่ี แ่ี ละเลก็ กวา กระชอน ทาํ ใหก รอง........................................................................................................................................................... เมลด็ มะนาวไดดกี วา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ การกรองดว ยกระชอน เพราะ กระชอนมตี าหรอื รทู ใี่ หญก วา ผา ขาวบาง ทาํ ใหน า้ํ มะนาวไหล................................................................................................................................................................... ผานตาหรอื รไู ดเ ร็วกวา จึงกรองเมลด็ มะนาวออกจากนาํ้ มะนาวไดเ รว็ กวา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : ขอ 3. นักเรียนเลือกตอบขอ ใดกไ็ ด ใหค รูพจิ ารณาเหตุผลสนับสนนุ 9

ฝกิจกกทรรักมษะ º··Õè 1 1. พจิ ารณาสมบัตขิ องสวนประกอบของสารผสมทกี่ าํ หนดให แลว เติมคาํ ตอบลงในชองวาง 1) นาํ้ ผสมกับดิน สาร A คือ ดนิ.............................................................................................. สาร B คือ นํ้า.............................................................................................. สาร สมบัติของสาร วธิ ีการแยกสาร คอื การตกตะกอนหรอื................................................................... A ของแข็ง สดี ําและสนี ้ําตาล B ของเหลว ไมม ีสี ไมม กี ลิ่น การกรอง.................................................................................................................................... 2) ผงแมเหล็กผสมกับเมล็ดพชื สาร C คอื ผงแมเ หลก็.............................................................................................. สาร D คอื เมล็ดพืช.............................................................................................. สาร สมบัติของสาร วิธกี ารแยกสาร คือ การใชแ มเ หล็กดึงดดู................................................................... C ผงสีดาํ ถกู แมเหลก็ ดึงดูดได D ของแขง็ มหี ลายสี หลายขนาด .................................................................................................................................... เฉฉบลบั ย 2. อานสถานการณตอไปนี้ แลวระบุวาเปนวิธีการแยกสารที่เหมาะสมหรือไม โดยขีด ✓ ลงใน พรอ มอธิบายเหตุผล 1) นริ าแยกนาํ้ ตาลที่ผสมในนํา้ โดยการหยิบออก ✓ ไมเ หมาะสม เหมาะสม เพราะ น้ําตาลสามารถละลายในน้ําไดและกลายเปนสารละลายท่ีมีสถานะเปนของเหลว ทําให...................................................................................................................................................................................................................................................... ไมสามารถแยกสารผสมนไี้ ด............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) มานใี ชก ระชอนตาถีร่ อนเมลด็ ขาวเปลือกออกจากขาวสาร ✓ ไมเ หมาะสม เหมาะสม เพราะ เมลด็ ขา วเปลอื กและเมลด็ ขา วสารมขี นาดเทา ๆ กนั และมขี นาดใหญก วา รกู ระชอนตาถี่ ทาํ ให...................................................................................................................................................................................................................................................... ไมส ามารถแยกสารผสมน้ไี ด............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) ปรียานําแมเ หล็กมาดึงดดู ลวดเยบ็ กระดาษออกจากกองข้ยี างลบ ✓ เหมาะสม ไมเ หมาะสม เพราะ ลวดเย็บกระดาษมีสมบัติในการถูกแมเหล็กดึงดูดได สวนข้ียางลบไมมีสมบัติในการถูก...................................................................................................................................................................................................................................................... 10 แมเหลก็ ดงึ ดูด จึงทาํ ใหส ามารถแยกสารผสมนไี้ ด.............................................................................................................................................................................................................................................................................

3. พิจารณาภาพตอไปนี้ แลวระบุวาเปนวิธีแยกสารแบบใด พรอมอธิบายวิธีการ แยกสาร 1) วิธแี ยกสาร คือ การกรอง............................................................................. โดย เทนา้ํ ผสมกากกาแฟผา นผา ขาวบาง กาก................................................................................................................ กาแฟที่เปนของแข็งจะลอดผานรูของกระดาษ................................................................................................................................ กรองไมไดและติดอยูบนกระดาษกรอง สวน................................................................................................................................ น้าํ กาแฟจะลอดผา นรูลงสภู าชนะท่ีเตรียมไว................................................................................................................................ 2) วธิ แี ยกสาร คือ การรอน............................................................................. เฉฉบลบั ย โดย เทแปงลงในตะแกรงแลวสายไปมา ผง................................................................................................................ แปงท่ีมีขนาดเล็กจะลอดผานรูของตะแกรง................................................................................................................................ สว นผงแปง ทม่ี ขี นาดใหญจ ะคา งอยบู นตะแกรง................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 3) วิธแี ยกสาร คอื การระเหยแหง............................................................................. โดย ปลอยใหนํ้าทะเลไดรับแสงจาก................................................................................................................ ดวงอาทิตยซง่ึ จะทําใหนา้ํ คอ ย ๆ ระเหยออก................................................................................................................................ ไป จนเหลอื แตเกลือซง่ึ เปน ของแขง็ ตกผลึก................................................................................................................................ ออกมา................................................................................................................................ 4) วธิ ีแยกสาร คือ การรินออก............................................................................. โดย รินน้ําซาวขาวซ่ึงเปนของเหลวออกจาก................................................................................................................ เมลด็ ขา วซ่งึ เปนของแข็งท่ไี มล ะลายในน้ํา................................................................................................................................ ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ การระเหย 11 www.aksorn.com/interactive3D/RB631

4. จับคสู ารผสมกบั วธิ กี ารแยกสารตอไปนี้ ก. การรอ น ฉ. 1)..................... เกลอื กบั น้ํา ข. การกรอง จ. 2)..................... ผงขเ้ี ถากบั น้ํา ค. การรินออก ข. 3)..................... ใบชากบั นํ้าชา ง. การหยิบออก ค. 4)..................... นาํ้ ซักผา กับเส้ือผา จ. การตกตะกอน ช. 5)..................... ผงตะไบเหล็กกบั ขีเ้ ถา ฉ. การระเหยแหง ก. 6)..................... เมล็ดงาขาวกับแปงขา วเจา ช. การใชแมเหล็กดงึ ดูด ง. 7)..................... เปลือกถ่ัวลสิ งกับเมลด็ ถ่ัวลสิ ง 5. ตอบคําถามตอ ไปนี้ 1) นาพรตมน้ําเกลือทิ้งไว เม่ือเวลาผานไป พบวา นํ้าเกลือท่ีตมไวกลายเปนของแข็ง มลี ักษณะเปนเมด็ สขี าว ของแขง็ สีขาวท่นี าพรพบคอื อะไร และเกิดขึ้นไดอยางไร ของแขง็ สขี าวทนี่ า พรพบ คอื เกลอื ซง่ึ เกิดจากการใหค วามรอนจนนาํ้ ซง่ึ เปน ของเหลวระเหย............................................................................................................................................................................................................................................................................. เฉฉบลบั ย ออกจากเกลือซง่ึ เปน ของแขง็ เรยี กวา การระเหยแหง............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) นา้ํ ขเี้ ถา ประกอบดว ยนา้ํ และขเ้ี ถา นกั เรยี นจะแยกนาํ้ และขเ้ี ถา ออกจากกนั ไดอ ยา งไร ต้ังน้ําข้ีเถาท้ิงไวในภาชนะจนเกิดการตกตะกอน แลวจึงรินน้ําออก และนําน้ําท่ีรินออก............................................................................................................................................................................................................................................................................. มากรองดว ยกระดาษกรองหรือผาขาวบาง เพือ่ กรองเศษขเ้ี ถา ทต่ี ิดมากบั น้าํ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) นักเรียนคิดวา การเรยี นเรอ่ื ง การแยกสารผสม มีประโยชนใ นชวี ิตประจาํ วนั หรือไม อยางไร (แนวคําตอบ) มีประโยชนใ นชีวิตประจําวัน โดยการนาํ ความรทู ไี่ ดไ ปใชแยกสารผสมตาง ๆ ในชวี ิตประจําวนั............................................................................................................................................................................................................................................................................. ไดอยางถกู ตอ งเหมาะสม เชน การคนั้ นํ้ากะทิ การรอนแปง ทาํ ขนม............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 12

ท¡¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดขั้นสูง อา นสถานการณท ี่กาํ หนดให แลว ตอบคําถาม เล็กนําสารในขวดโหล A B และ C มาเทรวมกนั เปนสารผสม จากนน้ั นาํ สารผสมที่ไดมา แยกโดยการรอน Ë͹¤ÃÑ駷Õè 1 㪌µÐá¡Ã§Ã‹Í¹ãº·Õè 1 Ë͹¤ÃÑ駷Õè 2 㪌µÐá¡Ã§Ã‹Í¹ãº·Õè 2 (µÒË‹Ò§ 0.1 «Á.) ÊÒ÷Õèá¡ÍÍ¡ÁÒ (µÒË‹Ò§ 0.5 «Á.) ÊÒ÷Õèá¡ÍÍ¡ÁÒ ¤×Í ÊÒÃ㹢ǴâËÅ C ¤×Í ÊÒÃ㹢ǴâËÅ A ABC เฉฉบลบั ย ตะแกรงรอนใบที่ 1 ตะแกรงรอ นใบท่ี 2 1. ถาสารในขวดโหลทั้ง 3 ขวด คอื แปง ขา วเจา เมลด็ งาดํา และเมล็ดทานตะวนั นกั เรยี น คิดวา สารในขวดโหล A B และ C คอื สารใด สารในขวดโหล A คอื เมลด็ งาดาํ สารในขวดโหล B คอื เมล็ดทานตะวนั และสารในขวดโหล C.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. คอื แปงขาวเจา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. จากขอ 1. ถา เล็กไมมีตะแกรงรอ นใบที่ 2 เล็กสามารถแยกสารในขวดโหล A ออกจากสาร ในขวดโหล B ไดหรอื ไม อยา งไร แยกได โดยใชว ิธกี ารหยบิ ออก อาจใชม อื หยบิ ออกหรอื ใชที่คบี ก็ได เนื่องจากสารในขวดโหล A คือ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เมล็ดงาดาํ และสารในขวดโหล B คอื เมล็ดทานตะวัน ซงึ่ มขี นาดและลักษณะแตกตางกันอยางชดั เจน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 13

·º·Ç¹ ทายหนวยการเรียนรู วง รอบตวั อกั ษรหนา คาํ ตอบทีถ่ กู ท่ีสุด 1. ขอใดเปนสารผสมท้งั หมด ข. น้าํ แขง็ แหง ขา วสาร นํา้ โคลน ก. น้ําปนู ใส ลวดทองแดง ไอน้าํ ง. พรกิ กับเกลอื กว ยเตยี๋ วน้าํ น้ําจม้ิ ไก ค. นํ้ามนั พชื นา้ํ ตาลทราย นํ้าประปา 2. สารในขอ ใดเปนของแข็งท่รี ะเหิดได ข. แปงฝุน ก. การบูร ง. นํ้าตาลทราย ค. ผงชอลก 3. ผาขาวบาง เปน อุปกรณห ลกั ทใ่ี ชในการแยกสารโดยวธิ ีใด ก. การรอน ข. การกรอง ค. การตกตะกอน ง. การใชแ มเหลก็ ดึงดูด เฉฉบลบั ย 4. ตะแกรง เปน อปุ กรณหลกั ทีใ่ ชในการแยกสารโดยวธิ ใี ด ก. การรอ น ข. การระเหดิ ค. การหยิบออก ง. การใชแมเหล็กดงึ ดดู 5. เหตกุ ารณในขอใดตอไปนี้ เม่อื เวลาผา นไป 20 นาที จะเกดิ การระเหิด ก. ใสน าํ้ ตาลลงในนํ้ารอ น ข. แชนาํ้ อัดลมในชองแชแข็ง ค. วางลกู เหม็นในจานแลว นําไปตากแดด ง. ใสขผี้ ้งึ ในบีกเกอรแ ลว นาํ ไปใหความรอนในภาชนะบรรจนุ ํา้ 6. การทําใหตกตะกอน ใชแ ยกสารในขอใด ก. สารทมี่ สี ถานะเปน แกส ข. สารแขวนลอย ค. สารเน้ือเดยี ว ง. สารละลาย 7. ถาตองการแยกสารผสมท่ีเปนของแข็งกับของแข็งท่ีมีลักษณะแตกตางกันชัดเจน เชน ลกู บวั กับถวั่ แดง ควรใชว ิธีใดเหมาะสมทส่ี ุด ก. การรอ น ข. การกรอง ค. การรินออก ง. การหยบิ ออก 14

8. ถาตองการแยกสารผสมที่เปนของแข็งแขวนลอยอยูในของเหลว โดยสารผสมนั้นมี ลักษณะขนุ เชน น้ําโคลน ควรใชว ิธีใดเหมาะสมท่ีสุด ก. การระเหดิ ข. การรินออก ค. การตกตะกอน ง. การระเหยแหง 9. ถา ตอ งการแยกสารผสมทเ่ี ปน ของแขง็ ปนกบั ของเหลว โดยของแขง็ ไมล ะลายในของเหลว สามารถแยกสารโดยใชวิธตี อไปนี้ ยกเวนขอ ใด ก. การกรอง ข. การรอ น ค. การรนิ ออก ง. การตกตะกอน 10. สารผสมในขอ ใดท่แี ยกออกจากกันไดด วยวิธีการระเหยแหง ก. เกลือกับนาํ้ ข. น้ํามนั หมูกบั นํา้ ค. ขา วเปลือกกับแกลบ ง. ผงตะไบเหล็กกบั ทราย 11. การแยกสารในขอ ใดควรใชวิธกี ารรอน ข. แยกเม็ดทรายทีม่ ขี นาดตางกัน เฉฉบลบั ย ก. แยกผงถานออกจากนํ้า ง. แยกเนอ้ื มะพรา วออกจากนาํ้ กะทิ ค. แยกตะกอนดนิ ออกจากนํ้าโคลน 12. การแยกสารในขอใดควรใชแ มเหล็กดึงดดู ข. แยกกรวดออกจากทราย ก. แยกผงฝนุ ออกจากน้าํ ค. แยกเกลอื ออกจากนํ้าปลา ง. แยกเขม็ หมุดออกจากไมจม้ิ ฟน 13. การแยกสารในขอใดไมสามารถใชวธิ ีการกรองในการแยกสารได ก. แยกใบชาออกจากน้ําชา ข. แยกกากมะพราวออกจากนาํ้ กะทิ ค. แยกน้าํ ตาลทรายออกจากน้ําเชือ่ ม ง. แยกเมล็ดมะนาวออกจากน้าํ มะนาว 14. ขอใดใชว ธิ กี ารแยกสารไดเหมาะสมทสี่ ดุ ก. แยกเมล็ดถัว่ ออกจากนํ้าโดยการรอน ข. แยกนา้ํ ออกจากน้าํ มนั โดยการตกตะกอน ค. แยกเกลอื ออกจากนํา้ เกลอื โดยการรนิ ออก ง. แยกกากกาแฟออกจากน้าํ กาแฟโดยการกรอง 15

15. ถา ตอ งการแยกผงตะไบเหลก็ ที่ปนอยูในเกลอื ขอใดเหมาะสมทส่ี ุด ก. ใชแมเหลก็ ดดู ผงตะไบเหลก็ ออก ข. ละลายน้ําแลว กรองเกลือออก ค. ใชมอื หยบิ ผงตะไบเหลก็ ออก ง. ใชตะแกรงรอ นเกลอื ออก 16. ตารางแสดงสมบตั ิของสารชนิดตาง ๆ ในสารผสมหนง่ึ ดงั นี้ สาร ลักษณะเนอื้ สาร สี การดดู กบั แมเ หลก็ A ผงละเอยี ด ขาว ไมดูด B ผงละเอียด ดํา ดูด C กอนขนาด 0.5 ซม. ดาํ ดูด D กอนขนาด 0.5 ซม. ใส ไมมสี ี ไมด ดู เฉฉบลบั ย ถาทําการแยกสาร A B C และ D ท่ีผสมกันอยู โดยการรอนดวยตะแกรงท่ีมีรูขนาด 0.4 ซม. และนําสารที่ติดอยูบนตะแกรงมาดูดดวยแมเหล็ก สารที่แมเหล็กดูดไวคือสาร ชนิดใด ก. สาร A ข. สาร B ค. สาร C ง. สาร D 17. โอค น้ั นา้ํ สม โดยใชอ ปุ กรณ นา้ํ สม จะไหลผา นรขู องอปุ กรณล งสภู าชนะดา นลา ง สว นกากสม และเมลด็ จะตดิ อยูที่ดา นบนของอปุ กรณ ดงั ภาพ การค้นั นา้ํ สมของโอใชห ลักการเหมอื น การแยกสารวธิ ีใด ก. การกลัน่ ข. การกรอง ค. การรนิ ออก ง. การตกตะกอน 16

18. อนั๋ เตรยี มดนิ เพอ่ื ทาํ สวนโดยบดกอ นดนิ บนลวดตาขา ยทาํ ใหด นิ ทมี่ ขี นาดเลก็ ลอดผา นรขู อง ลวดตาขา ยลงสูพน้ื ดังภาพ การเตรียมดินของอ๋ันใชหลักการคลายกับ การแยกสารวิธใี ด ก. การรอ น ข. การรินออก ค. การหยิบออก ง. การตกตะกอน 19. สารผสมหนึง่ ประกอบดวยของแข็ง 3 ชนดิ โดยมีลาํ ดบั ข้ันตอนการแยกสาร ดังนี้ เฉฉบลับย ขั้นตอนที่ 1 ใชว ธิ ีการระเหิด ข้ันตอนที่ 2 ใชว ธิ กี ารละลายนา้ํ แลวกรอง ข้นั ตอนท่ี 3 ใชว ิธกี ารระเหยแหง สารผสมน้ีจะแยกออกมาเปน สารชนดิ ใดบาง ตามลาํ ดับ ก. นาํ้ มนั พชื นํ้าตาลทราย น้าํ แข็งแหง ข. พิมเสน ผงตะไบเหล็ก ทราย ค. การบูร ผงถาน เกลอื ง. ผงถา น ทราย เหล็ก 20. สารผสมหนึ่ง ประกอบดวยผงถานและน้ําเกลือ ถาตองการแยกสารผสมนี้ออกจากกัน จะตองใชวธิ กี ารแยกสารดวยวิธีใดบา ง ตามลาํ ดับ ก. การหยิบออก การรินออก การรอ น และการระเหยแหง ข. การตกตะกอน การรินออก การกรอง และการระเหยแหง ค. การรอ น การตกตะกอน การใชแ มเหล็กดึงดดู และการระเหยแหง ง. การใชแมเ หล็กดึงดูด การตกตะกอน การกรอง และการระเหยแหง ไดค ะแนน 20คะแนนเต็ม 17

˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè 6 Ë¹Ô áÅЫҡ´¡Ö ´Òí ºÃþ 1º··èÕ Ë¹Ô ã¹¸ÃÃÁªÒµÔ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นําสกู ารเรยี น อา นสถานการณท่ีกาํ หนดให แลวตอบคําถาม µºØŒ ͍Р! à¡Ô´ÍÐäâéÖ¹ÅÙ¡ ! àÊÕ§´Ñ§àªÕÂÇ เฉฉบลบั ย ¹àÍØ‹¹Ð·! íÒ·¤ŒÍíÒä¹Á˾Å×鹋¹ä¾Á‹é×๻¤š¹‹Ð à¾ÃÒкŒÒ¹àÃÒ»Ù¾×é¹´ŒÇ ÍÐäÃàÅÂŋФРËÔ¹á¡Ã¹Ôµ¹‹ÐÊÔÅÙ¡ «èÖ§ËÔ¹ àÁ×èÍÇѹ¡‹Í¹·ÕèâçàÃÕ¹ á¡Ã¹Ôµ»ÃСͺ´ŒÇÂáË ÅاÀÒÃâç·íÒ¤ŒÍ¹ËÅ‹¹ ¡ÃÐàºé×ͧ·èÕ¾é׹ᵡ ·ÕèÁÕ¤ÇÒÁᢚ§áçáÅÐ ËÁ´àŤ‹Ð ÁÕÊÕÊѹÊǧÒÁ 1. เพราะเหตใุ ด หนิ แกรนิตจงึ มคี วามแข็งแรงทนทาน เพราะหินแกรนติ เปน หนิ อัคนแี ทรกซอน เกดิ จากแมกมาดันตวั ข้นึ มาอยูใตเ ปลอื กโลก ซึ่งมอี ุณหภูมิ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ต่ํากวา แมกมาจงึ เยน็ ตัวลงอยา งชา ๆ ทําใหแรมเี วลาตกผลึกนาน หนิ จึงมีความแข็งแรงทนทาน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. ยกตัวอยางการใชป ระโยชนจากหนิ ในชวี ิตประจาํ วัน อยางนอ ย 3 ตวั อยา ง (แนวคําตอบ) - ใชท ําครกหนิ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. - ใชเปน หินลบั มดี.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. - ใชเปน เคร่ืองประดับ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 18

Ë¹Ô ã¹¸ÃÃÁªÒµÔ ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตรท ใ่ี ช ¡¨Ô ¡ÃÃÁ·Õè 1 1. การสังเกต 2. การจําแนกประเภท กระบวนการเกิดหนิ 3. การสรางแบบจําลอง 4. การลงความเหน็ จากขอ มลู จุดประสงค 5. การจัดกระทาํ และสอ่ื ความหมายขอ มูล 1. อธบิ ายลักษณะและจาํ แนกประเภทของหนิ 6. การตีความหมายขอมูลและลงขอ สรุป 2. เปรยี บเทียบกระบวนการเกิดหินอคั นี หนิ ตะกอน และหนิ แปร 3. สรา งแบบจําลองเพอ่ื อธบิ ายวฏั จกั รหนิ จากแบบจาํ ลอง ตอ งเตรียมตองใช 1. สไี ม 1 กลอง 4. กระดาษแขง็ แผนใหญ 1 แผน 2. แวน ขยาย 1 อนั 5. แหลงขอ มลู เชน หนังสือ อนิ เทอรเ นต็ 3. ชดุ ตวั อยางหนิ 1 ชุด (ครเู ตรียมให) เชน หนิ อคั นี หนิ ตะกอน หนิ แปร เฉฉบลบั ย ลองทําดู µÍ¹·Õè 1 1. แบง กลมุ กลมุ ละ 3-4 คน จากนน้ั ใหแ ตล ะกลมุ ชว ยกนั สบื คน ขอ มลู เกยี่ วกบั กระบวนการเกดิ หนิ อคั นี หนิ ตะกอน และหินแปร แลว บันทกึ ขอ มลู 2. ระดมความคิดเพอื่ นําความรูที่ไดมาออกแบบและสรา งแบบจําลองวฏั จักรหนิ 3. นาํ เสนอหนาช้นั เรยี น โดยอธบิ ายและเปรยี บเทยี บกระบวนการเกดิ หินอคั นี หนิ ตะกอน และหนิ แปร 4. รวมกันอภปิ รายและสรปุ ผลภายในชนั้ เรยี น µÍ¹·Õè 2 1. แบงกลมุ จากนัน้ ใหแ ตล ะกลมุ ชวยกันสังเกตหนิ จากชดุ ตวั อยา งหินท่ีครเู ตรยี มให 2. จาํ แนกหินจากชดุ ตวั อยางหินโดยใชเ กณฑก ระบวนการเกิดหนิ แลว บันทกึ ผล 3. ชว ยกนั นาํ ผลการจาํ แนกมาจดั ทาํ ในรปู แบบตา ง ๆ เชน แผนผงั แผนภาพ ตาราง ลงในกระดาษแขง็ แผนใหญ พรอมตกแตงใหส วยงาม และนําเสนอผลงานหนาช้ันเรียน 4. รว มกนั อภปิ รายและสรุปผลภายในชัน้ เรียน 19

บนั ทกึ ขอ มูล µÍ¹·èÕ 1 • กระบวนการเกิดหนิ อคั นี (แนวคาํ ตอบ) เกิดจากการรวมตัวของแรท่ีเย็นตัวและตกผลึกจากหนิ หนดื ทมี่ อี ุณหภมู ิสงู แบง เปน 2 ชนดิ ดงั น้ี...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 1. หินอัคนีท่ีเย็นตัวใตเปลือกโลก เกิดจากแมกมาดันตัวข้ึนมาอยูบริเวณใตเปลือกโลกและเย็นตัวลง...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... อยางชา ๆ ทําใหหินชนดิ นม้ี ีเน้อื หยาบและแนน แข็ง เรียกวา หินอคั นีแทรกซอน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. หนิ อคั นีทแี่ ขง็ ตวั บนเปลือกโลก เกดิ จากแมกมาพงุ ขน้ึ มาอยูบนผิวโลกจากการปะทุของภเู ขาไฟ เมือ่...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ลาวาเยน็ ตัวลงอยา งรวดเร็ว ทําใหห ินชนดิ น้เี ปนรูพรนุ เรียกวา หนิ ภเู ขาไฟ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • กระบวนการเกดิ หินตะกอน เกิดจากการทับถมของเศษหินที่ผุพัง ซากสิ่งมีชีวิต โคลน ดิน ทราย หรือสารอื่น ๆ ท่ีสึกกรอน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... แลว ถูกพดั พาโดยลม กระแสนํ้า ธารนํ้าแข็ง หรือคล่ืนทะเลและมหาสมุทรใหม าสะสมรวมกันในทะเลหรือ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... แองเปลือกโลกเปนเวลานาน ทําใหตะกอนถกู บีบอดั กดทับ และเกดิ การเชื่อมประสานเมด็ ตะกอนหรือ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เกิดการตกผลกึ จนทาํ ใหช ้ันตะกอนกลายเปน หินตะกอนตาง ๆ จงึ เรียกหินตะกอนอกี ชื่อหนึ่งวา หินชนั้...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เฉฉบลบั ย ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • กระบวนการเกิดหินแปร เกิดจากการแปรสภาพของหินอคั นี หนิ ตะกอน หรอื หนิ แปร เนื่องจากความรอน ความดนั ภายใน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... โลก หรือเกิดจาก 2 ปจจยั โดยมกี ระบวนการทางเคมเี ขามาเก่ยี วของ ทําใหโครงสรา งและสมบตั ขิ องหิน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... อาจเหมือนหินเดิมหรืออาจแปรสภาพเปนหินชนิดใหม เน้ือหินแปรบางชนิดผลึกของแรเรียงตัวขนานกัน...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... เปนแถบ บางชนิดเปน เน้อื ผลกึ ท่มี ีความแข็งมาก บางชนิดแซะออกเปน แผนได...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • ออกแบบแบบจาํ ลองวฏั จักรหนิ (ออกแบบแบบจําลอง) ขน้ึ อยูกับนกั เรียนออกแบบ 20

สรปุ ผล หินสามารถแบง ตามลกั ษณะกระบวนการเกดิ ไดเ ปน 3 ประเภท ไดแก หนิ อคั นี หนิ ตะกอน และ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. หนิ แปร และเม่ือมปี จจยั ตา ง ๆ เชน ความรอ น ความดัน การผุพังสกึ กรอ น การทบั ถม หนิ อาจมกี าร.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เปล่ียนแปลงจากประเภทหน่ึงไปเปนอีกประเภทหนึ่งหรือเปล่ียนแปลงกลับมาเปนประเภทเดิมได โดยมี.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. รูปแบบการเปลยี่ นแปลงคงท่แี ละหมุนเวยี นตอ เนือ่ งเปนวัฏจกั ร เรยี กวา วัฏจกั รหนิ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. บนั ทึกขอ มูล µÍ¹·Õè 2 หนิ อคั นี.......................................................................................................................... ไดแก หนิ หมายเลข .......................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... เฉฉบลับย หิน ตะกอน ขึน้ อยกู ับชุดตัวอยา งหหนิ นิ ทค่ี แรปเู ตรรียมให.......................................................................................................................... ......................................................................................................................... ไดแก หินหมายเลข .......................................................................... ไดแก หนิ หมายเลข .......................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... สรปุ ผล หนิ อคั นี หนิ ตะกอน และหนิ แปรมลี กั ษณะภายนอกทแี่ ตกตา งกนั ตามกระบวนการเกดิ ทแ่ี ตกตา งกนั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 21

หนูตอบได 1. หินอคั นีแทรกซอนมกี ระบวนการเกิดแตกตา งจากหนิ ภเู ขาไฟอยา งไร หนิ อคั นแี ทรกซอน เกดิ จากแมกมาดนั ตวั ขนึ้ มาอยบู รเิ วณใตเ ปลอื กโลก ซง่ึ มอี ณุ หภมู ติ า่ํ กวา แมกมา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... จงึ เย็นตัวลงอยางชา ๆ ทาํ ใหแ รต าง ๆ มีเวลาตกผลึกนาน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หินภูเขาไฟ เกิดจากการปะทุของภูเขาไฟ ทําใหแมกมาพุงข้ึนมาอยูบนผิวโลก เรียกวา ลาวา.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เมื่อลาวาเยน็ ตัวลงอยา งรวดเร็ว ทําใหแ รตาง ๆ มเี วลาตกผลึกนอย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. หินอัคนีสามารถเปลี่ยนเปน หินตะกอนไดห รอื ไม อยางไร หินอัคนีสามารถเปลี่ยนเปนหินตะกอนได โดยเม่ือหินอัคนีผุพัง สึกกรอน และทับถมจนกลาย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เปนตะกอน เมื่อตะกอนถูกพัดพามารวมกัน เกิดการบีบอัด ทับถม และเชื่อมประสานหรือตกผลึก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ทาํ ใหต ะกอนหนิ อัคนีคอ ย ๆ กลายเปน หนิ ตะกอน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. หินอัคนีและหนิ แปรมคี วามเกยี่ วขอ งกันอยา งไร เม่ือหนิ อคั นีไดรบั ความรอนและความดนั จนมกี ารตกผลึกใหมของแรใ นสภาวะของแขง็ หินอัคนีจะ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... แปรสภาพกลายเปนหินแปร และเม่ือหนิ แปรตกลงสูใตเปลอื กโลกและไดร ับความรอนจะหลอมละลายเฉฉบลบั ย .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... กลายเปนแมกมา เมื่อแมกมาเยน็ ตวั ลงจะตกผลกึ ก็จะกลายเปน หินอคั นี.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. กระบวนการเกิดหนิ ตะกอนและหินแปรมีความแตกตา งกนั หรือไม อยางไร แตกตา งกัน โดยหนิ ตะกอนเกิดจากการทับถมและแข็งตัวของตะกอนตาง ๆ สวนหินแปรเกิดจาก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... การแปรสภาพของหินอคั นี หนิ ตะกอน หรอื หนิ แปร เนือ่ งจากความรอ นและความดันภายในโลก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. นักเรียนคิดวา การนาํ หินมาใชในชีวิตประจาํ วันจะกอ ใหเ กิดผลดหี รือเกดิ ผลเสยี มากกวา เพราะเหตุใด (แนวคําตอบ) ✓ เกดิ ผลดีมากกวา เพราะ หินเปนวัสดุท่ีมีความแข็งและคงทน ทําใหนํามาใชประโยชนได.................................................................................................................................................................................... หลากหลาย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ เกิดผลเสียมากกวา เพราะ หินเปนทรัพยากรท่ีใชแลวหมดไป และใชเวลายาวนานในการ............................................................................................................................................................................. เกิดทดแทน.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : ขอ 5. นักเรียนเลือกตอบขอ ใดกไ็ ด ใหครพู ิจารณาเหตุผลสนบั สนนุ 22

¡Ô¨¡ÃÃÁ·èÕ 2 ทกั ษะกระบวนการ ประโยชนข องหิน ทางวิทยาศาสตรท ใี่ ช 1. การสงั เกต 2. การลงความเหน็ จากขอมลู จดุ ประสงค 3. การจดั กระทําและส่ือความหมายขอ มลู 4. การตีความหมายขอ มลู และลงขอ สรปุ บรรยายและยกตัวอยา งการใชป ระโยชนข องหนิ และแรในชวี ิตประจาํ วนั ตอ งเตรยี มตองใช 1. สไี ม 1 กลอ ง 2. กระดาษแข็งแผนใหญ 1 แผน 3. ผลติ ภณั ฑท ีท่ ําจากหนิ หรือแร (ครเู ตรียมให) เชน กระจก หนิ ลบั มีด ยาสีฟน 4. แหลง ขอ มูล เชน หนังสอื อินเทอรเ น็ต ลองทําดู เฉฉบลบั ย 1. แตละกลุมชวยกันสังเกตผลิตภัณฑท่ีทําจากหินหรือแรท่ีครูเตรียมมา จากน้ันใหแตละกลุมสืบคน ขอมลู เกยี่ วกับผลิตภณั ฑดงั กลา ววา ทํามาจากหนิ หรือแรชนิดใด แลว บันทึกขอ มูล 2. รว มกนั แสดงความคดิ เห็นวา ในชวี ิตประจาํ วนั สมาชกิ ในกลุมเคยใชป ระโยชนจ ากหินและแรช นดิ ใด บา ง จากนั้นนํามาจัดทําในรปู แบบตา ง ๆ เชน ตาราง แผนผัง แผนภาพ ลงในกระดาษแขง็ แผน ใหญ พรอ มตกแตง ใหส วยงาม 3. นําเสนอผลงานหนา ชนั้ เรียน จากนน้ั รว มกันอภปิ รายและสรุปเก่ียวกบั ประโยชนของหนิ และแร 23

บันทึกขอ มลู (แนวคําตอบ) ทาํ มาจาก ผลติ ภณั ฑ แรค วอตซจ ากหินทราย............................................................................................................................................ 1. กระจก.............................................................................................................................. 2. หนิ ลับมดี.............................................................................................................................. แรค วอตซจากหินทราย............................................................................................................................................ 3. ยาสฟี น.............................................................................................................................. แรฟ ลูออไรตจากหนิ อคั นี............................................................................................................................................ 4. แปงฝุน.............................................................................................................................. แรท ลั กจากหนิ ชีสต............................................................................................................................................ 5. ครกหนิ.............................................................................................................................. หนิ แกรนติ............................................................................................................................................ 6. .............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ เฉฉบลบั ย 7. .............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 8. .............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 9. .............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ 10. .............................................................................................................................. ............................................................................................................................................ สรุปผล ในชีวิตประจําวันมีการนําหินและแรประกอบหินไปใชประโยชนในลักษณะที่แตกตางกันไปข้ึนอยูกับ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ลกั ษณะและสมบตั ขิ องหนิ หรอื แรป ระกอบหนิ แตล ะชนดิ เชน การนาํ แรค วอตซจ ากหนิ ทรายมาทาํ กระจก.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. และหินลับมีด การนําแรฟลูออไรตจากหินอัคนีมาใชเปนสวนประกอบในยาสีฟน การนําแรทัลกจาก.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. หนิ ชีสตม าทาํ แปงฝุน การนําหินแกรนติ มาทาํ ครกหิน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 24

หนตู อบได 1. ยกตัวอยางการนําหินหรือแรประกอบหินไปใชประโยชน โดยวาดภาพหรือติดภาพ แลวบันทกึ ขอ มูลลงในชองวา ง (แนวคําตอบ) 1) (วาดภาพ) ภาพนี้ คือ ครกหนิ และสากหิน................................................................................................................. ทํามาจาก หินแกรนติ................................................................................................................. จัดเปน ✓ หนิ อคั นี หินตะกอน หนิ แปร 2) (วาดภาพ) ภาพน้ี คอื แปง ฝุน................................................................................................................. ทาํ มาจาก แรท ัลกจากหินชีสต................................................................................................................... จดั เปน หนิ อคั นี หินตะกอน เฉฉบลบั ย ✓ หนิ แปร 2. นกั เรียนคิดวา นาํ้ หนักของหินมีผลตอ การนาํ ไปใชประโยชนห รอื ไม เพราะเหตใุ ด มีผล เพราะการเลอื กใชห ินตองเลือกหินที่มีสมบัตแิ ละลกั ษณะท่เี หมาะสมตอการใชป ระโยชน หาก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หนิ มนี า้ํ หนกั นอ ยหรอื มากเกนิ ไปอาจทาํ ใหไ มส ามารถใชป ระโยชนไ ด เชน การใชห นิ เปน เครอ่ื งประดบั.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... บนรา งกาย ควรเลือกใชหนิ ทมี่ ีนา้ํ หนักนอยเพื่อความสะดวกในการสวมใส.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. หากนักเรียนตองจัดตูปลา นักเรียนจะเลือกใชหินชนิดใดใสในตูปลาระหวางหินพัมมิซ กับหินแกรนติ เพราะเหตใุ ด (แนวคาํ ตอบ) ✓ หนิ พัมมิซ เพราะ เปนหินที่มีรูพรุนจึงเกิดความสวยงาม และใชเปนท่ีอยูของจุลินทรีย.......................................................................................................................................................................................................... ทาํ ใหนาํ้ ใสไมเ นา เสีย.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ หินแกรนติ เพราะ มีเนือ้ หยาบและมคี วามแวววาว สวยงาม และมคี วามแข็งแรงทนทาน........................................................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : ขอ 3. นักเรียนเลือกตอบขอใดกไ็ ด ใหค รูพิจารณาเหตุผลสนบั สนุน 25

ฝกิจกกทรรักมษะ º··èÕ 1 1. พิจารณาสมบัติของหินท่ีกําหนดให แลวระบุวาเปนหินอัคนี หินตะกอน หรือหินแปร โดยขดี ✓ ลงในตาราง สมบัติของหนิ หินอคั นี หนิ ตะกอน หินแปร 1) เปนองคประกอบในวฏั จักรหนิ ✓........................................ ✓........................................ ✓........................................ 2) ตเกกิดผจลาึกกจกาากรหรินวหมนตืดัวของแรที่เย็นตัวและ ✓........................................ ........................................ ........................................ 3) เกิดจากการตกผลึกใหมของแรในสภาวะ ........................................ ........................................ ✓........................................ ท่ีเปนของแข็ง ทําใหโครงสรางของ หนิ แปรสภาพ 4) เกิดจากการทับถมกันของซากสิ่งมีชีวิต หรอื สารตา ง ๆ และถกู บบี อดั จนเกดิ การ ✓........................................ ........................................ ........................................ เชอ่ื มประสานหรอื ตกผลกึ จนกลายเปน หนิ เฉฉบลบั ย 2. อานขอความตอไปนี้ แลวขีด ✓ หนาขอที่ถูกตอง และกา ✗ หนาขอท่ีไมถูกตอง พรอ มอธบิ ายเหตผุ ลประกอบ ✗……………… 1) แมกมาเยน็ ตวั และตกผลกึ ใตเ ปลือกโลกกลายเปนหินภูเขาไฟ แมกมาเยน็ ตวั และตกผลกึ ใตเ ปลอื กโลกกลายเปน หนิ อคั นีแทรกซอน....................................................................................................................................................................................................................................................... ✓……………… 2) แรป ระกอบหนิ คอื แรท ่ีพบในหนิ เชน ควอตซ ไมกา ทลั ก ฟลอู อไรต หนิ ประกอบดว ยแรช นดิ หนง่ึ หรอื หลายชนิดรวมตวั กัน เรียกวา แรประกอบหิน....................................................................................................................................................................................................................................................... ✗……………… 3) หนิ ดนิ ดานเปนหินแปรที่นยิ มนํามาทาํ เครอ่ื งปน ดินเผาและปนู ซเี มนต หินดินดานเปน หินตะกอนทนี่ ยิ มนํามาทาํ เครอื่ งปน ดนิ เผาและปนู ซีเมนต....................................................................................................................................................................................................................................................... ✗……………… 4) หนิ ออนแปรสภาพมาจากหนิ ชนวน นยิ มใชทาํ กระเบือ้ งปพู ้ืนและหินสลัก หนิ ออนแปรสภาพมาจากหนิ ปูน นิยมใชท าํ กระเบ้อื งปพู นื้ และหินสลกั....................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ 5)……………… การนําหินไปใชประโยชน ควรพิจารณาจากลักษณะและสมบัติของหินและ แรประกอบหิน การนําหินไปใชประโยชน ควรใชใหสอดคลองกับลักษณะและสมบัติของหินและแร....................................................................................................................................................................................................................................................... ประกอบหนิ....................................................................................................................................................................................................................................................... 26

3. พิจารณาแผนภาพ แลว อธบิ ายการเกดิ วัฏจกั รหิน โดยเตมิ หมายเลขลงในตาราง 1 แมกมา 2 3 หินอคั นี 4 5 หนิ แปร 6 หนิ ตะกอน 7 8 ตะกอน ขอความ หมายเลข เฉฉบลับย 1) การหลอมละลาย 2..................................................................................................................................... 2) ความรอ นและความดัน 3 , 5..................................................................................................................................... 3) การทับถมและการแข็งตัว 7..................................................................................................................................... 4) การเยน็ ตวั และการตกผลึก 1..................................................................................................................................... 5) การผพุ ัง สกึ กรอน และการทับถม 4 , 6 , 8..................................................................................................................................... 4. ดภู าพทกี่ าํ หนดให แลว ระบปุ ระเภทของหินทน่ี าํ มาใช 1) ปนู ซีเมนต 2) หนิ ขดั เทา หินตะกอน............................................................................................................... หนิ อัคนี.......................................................................................................................... วฏั จักรหนิ 27 www.aksorn.com/interactive3D/RB651

5. อานขอมูลท่ีกาํ หนดให แลว ตอบคาํ ถาม หนิ ประเภทหน่ึง เกดิ จากการเยน็ ตัวของหินหนดื ทําใหเน้อื หนิ มีหลายลกั ษณะ เชน เนอ้ื หยาบ เนอื้ แนน แขง็ เนอื้ เปน รพู รนุ เนอ้ื ละเอยี ด ปจ จบุ นั นยิ มนาํ หนิ ประเภทน้ี มาใชประโยชน เชน นํามาใชเปนวัสดุกอ สรา ง แกะสลกั ทําหินประดบั ทาํ ผงขดั ถู 1) หนิ ในขอความขางตนเปนหนิ ประเภทใด หนิ อคั นี............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 2) ยกตัวอยา งหนิ ประเภทนี้อยางนอ ย 5 ชนดิ (แนวคําตอบ) หินแกบโบร หนิ แกรนิต หนิ พัมมิซ หินบะซอลต หนิ ออบซิเดียน............................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 3) ใหญกําลังสรางบานใหมและตองการปูพ้ืนหองรับแขกใหมีความแข็งแรงและมีสีสัน สวยงาม ใหญสามารถใชห ินประเภทนี้ไดห รือไม เพราะเหตใุ ด เฉฉบลบั ย ได เพราะหินประเภทน้ี คอื หนิ อัคนี ซึ่งมคี วามแขง็ แรง ทนทาน และมสี ีสันหลากหลาย............................................................................................................................................................................................................................................................................. ใหเ ลือก เชน หินแกรนติ............................................................................................................................................................................................................................................................................. 6. เติมคาํ ตอบลงในตารางใหถ กู ตอง แรประกอบหิน ประเภทหนิ การนาํ ไปใชป ระโยชน 1) แรท ลั ก หนิ แปร ทาํ แปงฝุน................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ 2) แรทองคํา หนิ อัคนี หินตะกอน และหินแปร ใชเปนเครอ่ื งประดับและประโยชน................................................................................................ ................................................................................................ ทางการแพทย................................................................................................ ................................................................................................ 3) แรค วอตซ........................................................ หนิ ตะกอน................................................................................................ ทาํ กระจก ................................................................................................ 4) แรฟลอู อไรต........................................................ หินอัคนี................................................................................................ เปน สว นผสมในยาสฟี น ................................................................................................ 5) แรเ พชร หนิ อคั นี ใชเปนเคร่อื งประดับและเปน................................................................................................ 28 ช้ินสว นอปุ กรณอเิ ล็กทรอนกิ ส................................................................................................

ท¡¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดข้ันสูง 㪋áÅŒÇÅÙ¡ àÃÒÁÒª‹Ç¡ѹàÅ×Í¡ 仵¡áµ‹§ºŒÒ¹ãËÁ‹¢Í§àÃҡѹà¶ÍÐ อานสถานการณทกี่ ําหนดให แลวตอบคาํ ถาม âÍŒâÎ ! ·èÕ¹èÕÁÕËÔ¹áÅÐἋ¹ËԹ൚Áä» ËÁ´àŤ‹Ð ËԹᵋÅÐẺÂѧÁÕÊÕÊѹ áÅÐÅÇ´ÅÒÂäÁ‹àËÁ×͹¡Ñ¹ÍÕ¡´ŒÇ เฉฉบลับย ถานักเรียนเปนนุนจะแนะนําใหคุณพอใชประโยชนจากหินชนิดใด ในการสรางและตกแตง บริเวณตาง ๆ ภายในบา น เพราะเหตใุ ด (แนวคาํ ตอบ) ใชหนิ แกรนติ…………………………………………………………… ปพู ้นื หอ งในบา น เพราะ หินแกรนิตเปน หินอัคนีทมี่ คี วามแขง็ แรง ทนทาน มีสสี นั สวยงาม และหาไดง า ย......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ใชห ิน ……ค…ว…อ…ร…ต…ไ…ซ…ต…………………………………… เปนวสั ดทุ าํ กาํ แพง เพราะ หนิ ควอรต ไซตเ ปน หินแปรที่มีความแขง็ แรง ทนทาน และมีสสี นั สวยงาม......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ใชหิน กรวดมน…………………………………………………………… ปเู ปน ทางเดินในสวนดอกไม เพราะ หินกรวดมนเปน หนิ ตะกอนทีม่ ขี นาดเล็ก มลี ักษณะกลมมน และมสี สี นั สวยงาม......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ใชห ิน ออน…………………………………………………………… แกะสลักเปน รปู ปน ประดับสวน เพราะ หนิ ออนเปน หนิ แปรทีม่ เี นอ้ื หนิ แนน มากและมีลวดลายสวยงาม......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 29

2º··èÕ «Ò¡´¡Ö ´íÒºÃþ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นําสูการเรียน อานสถานการณท่ีกาํ หนดให แลวตอบคาํ ถาม ¨Õé·èÕÊÌͤͧ͢¤Ø³áÁ‹ÊǨѧàŤ‹Ð àËÁ×͹ÁÕãºäÁŒ¨ÃÔ§ æ ÍÂÙ‹¢ŒÒ§ã¹àÅ เฉฉบลบั ย ¨Õé¹éÕàÃÕÂ¡Ç‹Ò ÍíҾѹ áÅÐãºäÁŒ à¾ÃÒÐãºäÁŒµ¡Å§ã¹ÂÒ§äÁŒ ·ÕèÍÂÙ‹¢ŒÒ§ã¹¡šà»š¹¢Í§¨ÃÔ§¹ÐÅÙ¡ àÁ×èÍàÇÅÒ¼‹Ò¹ä» ÂÒ§äÁŒá¢š§µÑÇ áÅФ§ÊÀÒ¾ãºäÁŒäÇŒ ¡ÅÒÂ໚¹ÍíҾѹ¨ŒÐ ·íÒäÁãºäÁŒ¶Ö§à¢ŒÒä»ÍÂÙ‹ ´ŒÒ¹ã¹ÍíҾѹ䴌ŋФР1. นอกจากพชื แลว นกั เรยี นคดิ วา อาํ พันสามารถคงสภาพสตั วไดหรือไม เพราะเหตุใด อาํ พนั สามารถคงสภาพสตั วไ ด เชน แมลงตวั เลก็ ๆ เพราะแมลงมขี นาดเลก็ หลงั จากทแ่ี มลงตกลงใน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ยางไม เมอื่ เวลาผา นไปยางไมจ ะแขง็ ตวั ทาํ ใหย างไมค งสภาพแมลงไวก ลายเปน อาํ พนั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. นกั เรียนสามารถคาดคะเนสภาพแวดลอมในอดตี จากซากดกึ ดําบรรพไดห รือไม อยางไร คาดคะเนได โดยพิจารณาจากแหลงท่ีอยู แหลงอาหาร หรือธรรมชาติของซากดึกดําบรรพ เชน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. บริเวณทีพ่ บซากดึกดาํ บรรพปลาเคยเปน แหลง นํา้ ในอดีต เพราะปลาอาศยั อยใู นน้ํา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 30

«Ò¡´Ö¡´íÒºÃþ ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตรท ่ีใช ¡Ô¨¡ÃÃÁ·Õè 1 1. การสังเกต 2. การสรา งแบบจําลอง สรา งแบบจาํ ลองซากดกึ ดําบรรพ 3. การลงความเห็นจากขอ มูล 4. การตีความหมายขอ มูลและลงขอ สรปุ จดุ ประสงค 1. สรา งแบบจาํ ลองทีอ่ ธบิ ายการเกดิ ซากดกึ ดําบรรพ 2. คาดคะเนสภาพแวดลอมในอดตี ของซากดึกดําบรรพ ตอ งเตรียมตอ งใช 1. นาํ้ สะอาด 1 แกว 7. พูกนั 1 ดา ม 2. ดินนา้ํ มัน 5 กอน 8. จานสี 1 ใบ 3. ปูนปลาสเตอร 1 ถุง 9. สีน้าํ 1 กลอง 4. บตั รภาพซากดกึ ดําบรรพ 10. แทงแกว คนสาร 1 อัน เฉฉบลบั ย 5. บกี เกอรข นาด 500 มลิ ลลิ ิตร 1 ใบ 11. แหลงขอมลู เชน หนังสอื อินเทอรเ น็ต 6. วสั ดุทีใ่ ชส รางแบบจาํ ลองซากดกึ ดําบรรพ เชน เปลอื กหอย ใบไม ลองทําดู µÍ¹·Õè 1 1. แบงกลุม แลวชวยกันสืบคนเกี่ยวกับการเกิดซากดึกดําบรรพ และเลือกการเกิดซากดึกดําบรรพ กลุมละ 1 ประเภท 2. ออกแบบแบบจําลองซากดึกดําบรรพ แลวบันทึกผล จากน้ันสรางแบบจําลองซากดึกดําบรรพ โดยปฏบิ ัติ ดงั นี้ 1) ปนดนิ นา้ํ มันใหม ีลกั ษณะเปน จานขนาดตามตอ งการ 2) นาํ วสั ดทุ ใี่ ชสรางแบบจาํ ลองมากดลงในดนิ นํ้ามนั ใหจ ม จากนั้นดงึ ออกจากดนิ นาํ้ มัน 3) ผสมปูนปลาสเตอรก บั นาํ้ ใหเ ขา กัน ปรมิ าณขนึ้ อยูกับขนาดของดินนา้ํ มนั ที่ปน 4) เทปนู ปลาสเตอรท ไ่ี ดจากขอ 3) ใหทบั รอยกดบนดินนา้ํ มนั จากนั้นเกลย่ี ผวิ ของปนู ปลาสเตอร ใหเ รยี บ แลวตัง้ ทิ้งไวจนแหง 5) คอ ย ๆ แกะดินน้าํ มันออกจากปูนปลาสเตอร จากนัน้ ใชส ีน้ําระบายแบบจาํ ลอง 31

3. นาํ เสนอแบบจาํ ลองซากดกึ ดาํ บรรพท ส่ี รา งขน้ึ พรอ มอธบิ ายการเกดิ ซากดกึ ดาํ บรรพป ระเภททสี่ รา ง แบบจําลอง 4. รว มกนั อภิปรายและสรปุ เกี่ยวกับการเกดิ ซากดกึ ดําบรรพภ ายในชน้ั เรียน µÍ¹·Õè 2 1. สงั เกตบตั รภาพซากดกึ ดําบรรพที่ครูเตรยี มให แลว บนั ทกึ ผล 2. รว มกันแสดงความคดิ เห็นวา สภาพแวดลอ มในอดีตของซากดกึ ดําบรรพในบัตรภาพเคยเปน แหลง นา้ํ จดื แหลง นาํ้ เคม็ หรอื เปน ปา แลวบนั ทึกผล 3. นาํ เสนอหนาชั้นเรียน แลว รวมกันอภิปรายและสรปุ ภายในชัน้ เรียน บนั ทกึ ขอ มลู µÍ¹·Õè 1 • ซากดกึ ดําบรรพ เกิดจาก การทับถมหรือประทับรอยของสิ่งมีชีวิตในอดีต แลวผานกระบวนการ.................................................................................................................................................................................................................... เปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ จนกลายเปนโครงสรา งของซากหรอื รองรอยของสง่ิ มีชีวติ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ • ออกแบบแบบจําลองซากดึกดาํ บรรพ ประเภทเฉฉบลบั ย ........................................................................................................................................................ (ออกแบบแบบจําลอง) ข้ึนอยกู บั นักเรียนออกแบบ 32

บันทกึ ขอมลู µÍ¹·èÕ 2 (แนวคาํ ตอบ) สภาพแวดลอมในอดตี บตั รภาพ แหลง นา้ํ เคม็ เชน ทะเล เพราะซากดกึ ดาํ บรรพใ น............................................................................................................................................ บตั รภาพใบท่ี 1 คือ ซากดกึ ดาํ บรรพปลา................................................................................ บัตรภาพเปน ซากปลานํ้าเคม็ หรือปลาทะเล สภาพ............................................................................................................................................ แวดลอมในอดีตจึงนาจะเปนทะเลที่มีปลาชนิดน้ี............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ อาศยั อยู............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ บัตรภาพใบที่ 2 คือ ซากดกึ ดาํ บรรพไ มก ลายเปน................................................................................ ปา ไม เพราะซากดึกดาํ บรรพใ นบัตรภาพเปน............................................................................................................................................ หิน........................................................................................................................................... ซากดกึ ดําบรรพพ ืช สภาพแวดลอ มในอดีตนา จะ............................................................................................................................................ เปน สถานท่ที ม่ี ตี นไมยืนตน............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ เฉฉบลบั ย ............................................................................................................................................ บตั รภาพใบท่ี 3 คือ รอยเทา ไดโนเสาร................................................................................ แหลงน้ําจืดหรือแองโคลน เพราะรอยเทา............................................................................................................................................ ไดโนเสารก ดลงไปบนพ้ืนจนเห็นไดช ัดเจน............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................... สภาพพื้นดินในอดีตนา จะนุมหรือเปน โคลน............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ และแหง ตวั จนเกดิ เปนรอยเทา............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ สรุปผล ซากดึกดําบรรพเกิดจากการทับถมหรือการประทับรอยของสิ่งมีชีวิตในอดีต แลวผานกระบวนการ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. เปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติตาง ๆ จนทําใหกลายเปนโครงสรางของซากหรือรองรอยของส่ิงมีชีวิต.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ท่ีคงทนไมเส่ือมสลายไดงาย โดยซากดึกดําบรรพเปนเคร่ืองมือชวยในการคาดคะเนสภาพแวดลอม.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. และสภาพภมู ิประเทศในอดีต.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 33

หนตู อบได 1. เรียงลําดบั การเกดิ ซากดึกดําบรรพพ ืชตอ ไปน้ี โดยเขียนหมายเลข 1-5 ลงใน 2 ใบไมฝงตัวอยใู นชนั้ ตะกอนดินใตน้าํ 1 ใบไมร ว งจากตน ลงในแหลงนํ้าและจมลงใตน ้ํา 5 ตะกอนดินและโครงรา งใบไมแ ปรสภาพเปนหนิ 4 แรธาตุตาง ๆ ซึมเขาไปสะสมในชองวา งของโครงรางใบไม 3 สวนทอ่ี อนของใบไมเ นา เปอ ยและสลายไป เหลือไวเฉพาะสว นท่ีแข็ง 2. อา นขอมูลทกี่ ําหนดให แลวคาดคะเนสภาพแวดลอ มในอดตี พรอ มบอกเหตุผล สสุ านหอย เปน สถานทท่ี อ งเทยี่ วแหง หนงึ่ ใน จงั หวดั กระบี่ ซง่ึ เตม็ ไปดว ยซากดกึ ดาํ บรรพ ของหอยชนิดตาง ๆ โดยเฉพาะหอยขม เฉฉบลบั ย ท่ที บั ถมกนั เปน เวลาหลายลานป บริเวณสุสานหอยในอดีตนาจะเคยเปนแหลงนํ้าจืด เพราะมีซากของหอยขมซึ่งเปนสัตวนํ้าจืดอยู.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... เปนจํานวนมาก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. เพราะเหตใุ ด ซากดึกดําบรรพแบบซากกลายเปนหนิ สวนใหญจึงถูกคนพบในหินตะกอน เพราะซากดึกดําบรรพแบบซากกลายเปนหินเกิดจากซากสิ่งมีชีวิตถูกพัดพาลงใตนํ้าและถูกฝงอยู.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ใตช้ันตะกอนดิน เม่ือเวลาผานไป แรธาตุจึงแทรกซึมเขาไปสะสมในชองวางของโครงรางสัตวและ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... แปรสภาพกลายเปนหินไปพรอ ม ๆ กับชนั้ ตะกอนภายนอก.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. หากครูใหนักเรียนเลือกเรื่องเพ่ือนํามาทํารายงานระหวาง เรื่อง ซากดึกดําบรรพพืชกับ ซากดกึ ดําบรรพส ตั ว นักเรยี นจะเลือกทาํ เรอ่ื งใด เพราะเหตใุ ด (แนวคําตอบ) ✓ ซากดกึ ดาํ บรรพพชื เพราะ สื่อตาง ๆ มักกลาวถึงซากดึกดําบรรพพืชนอยกวาซาก............................................................................................................................................................................ ดกึ ดาํ บรรพสตั ว การศึกษาซากดึกดําบรรพพชื จึงทาํ ใหไ ดค วามรทู กี่ วา งข้นึ.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... ✓ ซากดึกดําบรรพส ัตว เพราะ ซากดึกดําบรรพสัตวแสดงใหเห็นวิวัฒนาการไดชัดเจนกวา......................................................................................................................................................................... ซากดกึ ดาํ บรรพพ ืช.......................................................................................................................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ : ขอ 4. นกั เรียนเลือกตอบขอ ใดก็ได ใหค รูพจิ ารณาเหตผุ ลสนบั สนนุ 34

กฝิจกกทรรักมษะ º··èÕ 2 1. ระบวุ าขอ ความที่กาํ หนดใหก ลา วถูกตองหรือไม พรอมแกไ ขใหถูกตอ ง ขอ ความ ความถกู ตอ ง ขอ ความทีถ่ ูกตอง 1) องคป ระกอบของสง่ิ มชี ีวิต เปน ถูกตอ ง.......................................... ............................................................................................................ หน่ึงในปจจัยสําคัญท่ีทําใหเกิด ............................................................................................................ ซากดึกดาํ บรรพ ............................................................................................................ 2) ซากดึกดําบรรพท่ีถูกคนพบ ซากดึกดําบรรพท ่ถี ูกคน พบใน............................................................................................................ ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย จ ะ มี เ พี ย ง ไมถกู ตอง ประเทศไทยมที งั้ ซากดกึ ดําบรรพส ตั ว.......................................... ............................................................................................................ ซากดกึ ดาํ บรรพส ตั วเ ทาน้ัน พชื และรองรอย............................................................................................................ 3) ปจจัยสําคัญที่ทําใหเกิดซาก ปจ จยั สาํ คญั ทที่ าํ ใหเ กดิ ซากดกึ ดาํ บรรพ............................................................................................................ ดึกดาํ บรรพ คอื ระยะเวลาการ ไมถกู ตอง มหี ลายปจ จยั เชน ระยะเวลาการทบั ถม.......................................... ............................................................................................................ ทับถมเทา นน้ั อุณหภมู ิ............................................................................................................ เฉฉบลบั ย 4) ซากดึกดําบรรพสามารถเปน ถกู ตอ ง.......................................... ............................................................................................................ ขอ มลู ในการสนั นษิ ฐานเกย่ี วกบั ............................................................................................................ ววิ ฒั นาการของมนุษยไ ด ............................................................................................................ 5) รอยเทาของสัตวที่เหยียบบน ถกู ตอ ง.......................................... ............................................................................................................ โคลน เมื่อเวลาผานไป อาจ ............................................................................................................ กลายเปน ซากดกึ ดาํ บรรพ ............................................................................................................ 6) การเกิดซากดึกดําบรรพแบบ การเกิดซากดึกดําบรรพแบบการคง............................................................................................................ การคงสภาพ สามารถคงสภาพ ไมถ ูกตอง สภาพ สามารถคงสภาพไดต ง้ั แตแ มลง.......................................... ............................................................................................................ ไดแ คส ง่ิ มชี วี ติ ขนาดเลก็ เทา นน้ั ขนาดเลก็ ไปจนถงึ แมมมอธ............................................................................................................ 7) การเกิดซากดึกดําบรรพแบบ การเกิดซากดึกดําบรรพที่มีสภาพใกล............................................................................................................ รู ป ห ล  อ เ ป  น ก า ร เ กิ ด ซ า ก เคยี งกับสภาพเดมิ มากทีส่ ุด คือ การ............................................................................................................ ไมถูกตอ ง.......................................... ดึกดําบรรพท่ีมีสภาพใกลเคียง เกดิ ซากดกึ ดาํ บรรพแ บบการคงสภาพ............................................................................................................ กบั สภาพเดมิ มากทสี่ ุด ............................................................................................................ 35

2. สืบคนขอมูลเกี่ยวกับซากดึกดําบรรพที่ถูกคนพบในประเทศไทย แลวบันทึกขอมูลพรอม ตดิ ภาพประกอบ (แนวคําตอบ) 1) (ติดภาพ) 2) (ตดิ ภาพ) ซากดกึ ดาํ บรรพ คือ หอยขม...................................................... ซากดึกดาํ บรรพ คอื ...................................................... ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... พ้นื ท่ีที่คน พบ คอื อําเภอแมเมาะ.............................................................. พนื้ ท่ที ่คี นพบ คือ .............................................................. 1จ)ังหอวงดั คลป ําปราะง......................................................................................................................... ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... เฉฉบลบั ย เปน ซากดึกดาํ บรรพ ✓ สัตว เปนซากดกึ ดาํ บรรพ สัตว พชื พืช รองรอย รองรอย เปน การเกิดซากดึกดาํ บรรพแบบ เปนการเกิดซากดกึ ดําบรรพแ บบ ซากกลายเปนหนิ ✓ ซากกลายเปนหนิ รอยพิมพแ ละรปู หลอ รองรอยกลายเปน หิน รอยพิมพแ ละรปู หลอ การคงสภาพ รองรอยกลายเปนหิน คาดคะเนสภาพแวดลอมในอดีตไดว า การคงสภาพ ......................................................................................................................... คาดคะเนสภาพแวดลอ มในอดตี ไดว า ......................................................................................................................... บริเวณอําเภอแมเมาะเคยมีหรือเปนแหลง......................................................................................................................... ......................................................................................................................... นาํ้ จดื เนอ่ื งจากหอยขมกนิ สาหรา ย ตะไคร......................................................................................................................... นาํ้ แพลงกต อน หรอื สตั วน า้ํ ขนาดเลก็ เปน......................................................................................................................... ......................................................................................................................... อาหาร และอาศยั อยูใ นแหลงน้าํ จดื เทา นั้น......................................................................................................................... 36 ฟอสซิล www.aksorn.com/interactive3D/RB652

ท¡¨Ôา¡ทÃาÃยÁการคิดขั้นสูง สรางแบบจําลองซากดึกดาํ บรรพท ่นี กั เรยี นสนใจ 1 ชนิ้ แลวตดิ ภาพผลงานและบันทึกขอ มลู (ตดิ ภาพ) แบบจาํ ลองซากดกึ ดาํ บรรพ คอื ซากใบไมในเรซิน (แนวคําตอบ)...................................................................................................................................................................................................... เฉฉบลบั ย เปนซากดกึ ดาํ บรรพ สตั ว ✓ พืช รอ งรอย เปนการเกดิ ซากดกึ ดําบรรพแบบ การคงสภาพ................................................................................................................................................................................................... อุปกรณในการสรา งแบบจาํ ลอง ไดแ ก ................................................................................................................................................................................... 1. ใบไม 2. เรซนิ 3. ตัวเรงปฏิกริ ยิ า 4. แมพิมพซลิ ิโคน............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. คีมคีบ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... วิธกี ารสรา งแบบจําลอง มีดงั นี้ ........................................................................................................................................................................................................... 1. ผสมเรซินกับตวั เรงปฏิกิริยาเขาดวยกนั............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 2. เทเรซินผสมตัวเรงปฏิกิริยาลงในแมพิมพซิลิโคนประมาณคร่ึงหน่ึงของแมพิมพซิลิโคน วางท้ิงไวประมาณ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 20-30 นาที............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3. วางใบไมบ นเรซินทีแ่ ขง็ ตัวเปนวนุ และใชคมี คบี กดใบไมใหตดิ กับเรซนิ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 4. เทเรซนิ ผสมตวั เรงทเี่ หลือลงในแมพมิ พซ ลิ ิโคนใหเ ต็ม วางทิ้งไวประมาณ 6-8 ชว่ั โมง............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 5. แกะแมพ ิมพซลิ ิโคนออกจากแบบจําลอง............................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 37

·º·Ç¹ ทายหนวยการเรียนรู วง รอบตวั อกั ษรหนา คาํ ตอบท่ีถกู ทส่ี ุด 1. ขอใดกลา วไมถูกตอ งเก่ยี วกับหินในธรรมชาติ ก. มีรปู รางและปริมาตรที่แนน อน ข. มีลกั ษณะและสมบตั ิเหมอื นกันทกุ ชนิด ค. เปน ทรพั ยากรทเี่ กดิ ข้นึ เองตามธรรมชาติ ง. จาํ แนกตามลกั ษณะการเกิดไดเ ปน หนิ อัคนี หนิ ตะกอน และหนิ แปร 2. ขอ ใดคือความแตกตางของหินอัคนี หนิ ตะกอน และหนิ แปร ก. มวลของหิน ข. นํ้าหนักของเน้อื หิน ค. ธาตุประกอบของหิน ง. ลกั ษณะการเกิดของหิน 3. สมเก็บหินไดก อนหน่งึ มลี ักษณะเปนรูพรนุ ทว่ั ทง้ั กอน ดังภาพ หนิ ที่สม เก็บไดคอื หินประเภทใด เฉฉบลบั ย ก. หนิ แปร ข. หินตะกอน ค. หินภเู ขาไฟ ง. หินอคั นีแทรกซอน 4. ขอใดไมใ ชค วามแตกตางของหินอัคนีแทรกซอนกับหินอัคนีพุ ก. แรป ระกอบหนิ ข. ลกั ษณะทางกายภาพของหิน ค. ตําแหนงที่แมกมาเยน็ ตัวหรอื แขง็ ตวั ง. ระยะเวลาในการตกผลกึ ของแร 5. ขอใดแตกตา งจากพวก ข. ตะกอน ก. ลาวา ง. แมกมา ค. หนิ หนืด 6. หินตะกอนเกิดจากการทบั ถมของส่ิงตอไปนี้ ยกเวน ขอใด ก. คลื่นทะเลและมหาสมทุ ร ข. เศษหินทผี่ พุ งั ค. ซากสตั ว ง. ทราย 38

7. ขอใดอธบิ ายการเกิดหนิ ตะกอนไดถ ูกตอง ก. เกดิ จากการรวมตัวของแรท ีเ่ ยน็ ตัวและตกผลึกจากหนิ หนืดทมี่ ีอุณหภมู ิสูง ข. เกิดจากการตกตะกอนหรอื ตกผลกึ ของหินอัคนี หนิ ตะกอน และหนิ แปรในน้าํ ค. เกิดจากการแปรสภาพของหนิ ชนดิ ตา ง ๆ โดยมกี ารตกผลึกใหมข องแรใ นสภาวะ ของแข็ง ง. เกดิ จากการทับถมของเศษหินและซากหรอื สารตา ง ๆ แลวถกู พัดพามารวมกนั และเช่ือมประสานเม็ดตะกอนหรอื เกิดการตกผลกึ 8. ขอใดไมใชหนิ แปร ข. หนิ ทราย ก. หินออ น ง. หินควอรต ไซต ค. หนิ ชนวน 9. ขอ ใดกลา วไมถ กู ตอง เฉฉบลบั ย ก. หินภูเขาไฟเกิดจากการเย็นตวั และตกผลึกของลาวา ข. หนิ ตะกอนเกิดจากการทับถมและแข็งตวั ของตะกอน ค. หินแปรเกิดจากการแปรสภาพของตะกอนและแมกมา ง. หนิ อัคนีแทรกซอนเกดิ จากการเย็นตวั และตกผลึกของแมกมา ใชแผนผังตอไปนี้ ตอบคําถามขอ 10. - 12. 1 แมกมา 2 หนิ แปร 3 หินอคั นี 5 4 6 7 หนิ ตะกอน 8 ตะกอน 39

10. ลูกศรในขอ ใดไมใ ชก ระบวนการหรือปจ จยั เดยี วกัน ก. ลูกศรหมายเลข ➀ และ ➁ ข. ลกู ศรหมายเลข ➂ และ ➄ ค. ลกู ศรหมายเลข ➃ และ ➆ ง. ลกู ศรหมายเลข ➅ และ ➆ 11. ลกู ศรในขอ ใดเปนกระบวนการเกดิ หนิ โดยความรอ นและความดัน ก. ลกู ศรหมายเลข ➀ ข. ลูกศรหมายเลข ➁ ค. ลกู ศรหมายเลข ➂ ง. ลูกศรหมายเลข ➃ 12. ลกู ศรหมายเลข ➇ เปน กระบวนการใด ก. การหลอมละลาย ข. การทับถมและการแขง็ ตวั ค. การเย็นตวั และการตกผลกึ ง. การผุพงั สึกกรอน และการทบั ถม 13. ใครใชป ระโยชนจากหนิ ไมถ กู ตอง ก. ลงุ กนั ตน าํ หนิ ควอรต ไซตมาใชทําแกว เพราะมเี นือ้ ละเอียดและมคี วามแข็ง ข. ปากงุ นาํ หินพัมมซิ มาทาํ ครกหิน เพราะมีเนื้อละเอียดและมีขนาดไมใหญมาก เฉฉบลบั ย ค. นา กรนําหนิ แกรนิตมาปพู ้ืน เพราะตอ งการพนื้ ทมี่ คี วามแขง็ และมสี ีสันหลากหลาย ง. พ่ีกาญจนนําหินทรายมาทําเปนหินลับมีด เพราะหนิ ทรายประกอบดว ยแรควอตซที่มี ความแขง็ 14. ซากพชื กลายเปนหินมกั พบอยใู นหนิ ประเภทใด ก. หนิ หนดื ข. หนิ ตะกอน ค. หนิ ภเู ขาไฟ ง. หินอคั นแี ทรกซอน 15. ซากดกึ ดาํ บรรพใ นขอ ใดมีกระบวนการเกดิ แตกตางจากพวก ก. ฟนปลาฉลาม ข. ไมก ลายเปนหิน ค. โครงกระดูกไดโนเสาร ง. ซากแมมมอธในชัน้ นํา้ แขง็ 16. คมิ พบรอยเทา ขนาดใหญบ นเน้อื หินบริเวณใกลแ หลงน้าํ ในจังหวัดกาฬสินธุ รอยเทาที่ คมิ พบเปนซากดกึ ดําบรรพแบบใด ก. การคงสภาพ ข. ซากกลายเปน หนิ ค. รองรอยกลายเปน หิน ง. รอยพิมพแ ละแบบรปู หลอ 40

17. ลุงสมชายพบซากกระดองเตานา้ํ จดื ระหวา งเดนิ ทางกลับบา น ซากกระดองเตา ท่ลี ุง สมชายพบเปน ซากดกึ ดําบรรพแ บบใด ก. การคงสภาพ ข. ซากกลายเปน หนิ ค. รอ งรอยกลายเปนหนิ ง. รอยพมิ พและแบบรูปหลอ 18. ลุงสมหมายพบหินกอนหนึ่งซึง่ มีรอยคลา ยเปลอื กหอยโบราณแตไมปรากฏเปลือกหอย โบราณในบริเวณเดียวกนั ขอ ใดกลาวถูกตอง ก. หินทพ่ี บเปนหินอคั นีแทรกซอน ข. บรเิ วณทลี่ ุงสมหมายพบหินเคยเปน ทะเลมากอ น ค. บรเิ วณที่ลงุ สมหมายพบหินเคยมสี ิง่ มชี ีวติ อาศัยอยู ง. หนิ ที่พบเปน ซากดึกดาํ บรรพแบบรอ งรอยกลายเปน หิน 19. “กรมทรัพยากรธรณีคนพบฟนไดโนเสารกินเนื้อขนาดใหญ และเกล็ดปลากระดูกแข็ง เฉฉบลับย ในสภาพสมบูรณ บริเวณอุทยานแหงชาติปางสีดา” จากขอความขางตน ขอใดกลาว ไมถกู ตอ ง ก. บริเวณอุทยานแหง ชาติปางสีดาเคยมไี ดโนเสารอาศัยอยใู นอดตี ข. ฟน ไดโนเสารทพ่ี บเปนซากดึกดาํ บรรพแบบการคงสภาพ ค. บริเวณอุทยานแหงชาติปางสดี าเปน พืน้ ทอ่ี ดุ มสมบูรณ ง. ในอดตี มแี หลง นา้ํ อยบู ริเวณอทุ ยานแหง ชาตปิ างสดี า 20. ขอใดไมใชประโยชนของซากดกึ ดําบรรพ ไดค ะแนน ก. เปน ขอมูลในการศกึ ษาวฒั นธรรมในยุคประวตั ิศาสตร ข. เปน หลักฐานในการอธิบายสภาพแวดลอมในอดตี ค. เปน ขอ มูลในการศึกษาววิ ฒั นาการของสิ่งมชี วี ติ ง. เปน หลกั ฐานในการระบอุ ายขุ องหนิ 20คะแนนเตม็ 41

7˹Nj ¡ÒÃàÃÂÕ ¹Ã·ŒÙ Õè á»ÅÃÒС¸¯Ã³¡Ò¾Õ ÃºÔ ³µÑ · ÀÔ ÒÂÑ §¸ÃÃÁªÒµÔ º··Õè 1 ÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊÁØ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ นาํ สกู ารเรยี น อานสถานการณท ี่กําหนดให แลวตอบคําถาม Çѹ¹ÕéÅÁáç¨Ñ§àÅ njÒ ! ÅÁ¾Ñ´ËÁÇ¡ »ÅÔÇä»áÅŒÇ เฉฉบลับย ´Õ¹Ð·èÕÅÁ¾Ñ´à¢ŒÒËÒ ªÒ½˜›§ ËÁÇ¡àÅÂäÁ‹ µ¡Å§ä»ã¹·ÐàÅ 1. ลมทีพ่ ัดเขา สูชายฝง ในเวลากลางวนั เกิดข้ึนไดอยางไร ในเวลากลางวนั อากาศทอ่ี ยบู รเิ วณเหนอื พนื้ ดนิ มอี ณุ หภมู สิ งู กวา อากาศทอี่ ยบู รเิ วณเหนอื พน้ื นา้ํ ทาํ ให.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. อากาศรอ นเหนือพน้ื ดนิ ลอยตัวขึ้น อากาศเย็นเหนือพืน้ น้าํ จึงพดั เขามาแทนท่ีอากาศเหนอื พน้ื ดิน.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 2. นักเรียนคิดวา ในเวลากลางคืน ลมจะพัดเขาสูชายฝงเหมือนในเวลากลางวันหรือไม เพราะเหตุใด ไมเหมือนกัน เพราะในเวลากลางคืน พ้ืนดินจะคายความรอนไดเร็วกวาพื้นนํ้า และพื้นน้ํายัง.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. คายความรอนไมหมด ทําใหอากาศเหนือพื้นดินมีอุณหภูมิตํ่ากวาอากาศเหนือพื้นนํ้า อากาศรอนเหนือ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. พื้นนา้ํ ลอยตวั ขน้ึ อากาศเยน็ เหนือพืน้ ดินพดั เขา มาแทนที่.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 42

ÅÁº¡ ÅÁ·ÐàÅ áÅÐÅÁÁÃÊØÁ ¡¨Ô ¡ÃÃÁ·èÕ 1 ทักษะกระบวนการ ทางวิทยาศาสตรทใ่ี ช การเกิดลมบก ลมทะเล และลมมรสุม 1. การวัด 2. การสงั เกต จุดประสงค 3. การทดลอง 1. สรา งแบบจาํ ลองเพอ่ื อธบิ ายการเคลอื่ นทีข่ องอากาศ 4. การตั้งสมมติฐาน 2. สรางแบบจาํ ลองเพือ่ เปรียบเทียบการเกิดลมบก ลมทะเล 5. การสรา งแบบจาํ ลอง 6. การลงความเห็นจากขอ มลู และลมมรสุม 7. การจดั กระทาํ และสือ่ ความหมายขอ มูล 8. การตีความหมายขอมลู และลงขอสรุป ตองเตรียมตอ งใช 1. ธปู 1 ดอก 5. กระดาษแข็งแผนใหญ 1 แผน 2. คตั เตอร 1 อนั 6. กลอ งกระดาษหรือกลองใสรองเทา 1 ใบ 3. เทยี นไข 1 เลม 7. อปุ กรณท ใี่ ชใ นการสรา งแบบจาํ ลอง (ขนึ้ อยกู บั แตล ะกลมุ ) เฉฉบลบั ย 4. พลาสติกใส 1 แผน 8. แหลงขอมลู เชน หนงั สือ อนิ เทอรเน็ต ลองทําดู µÍ¹·Õè 1 1. ชวยกนั ตดั ผนังกลอ งดานยาวออก 1 ดาน เพอ่ื ใชพ ลาสติกใสปดผนงั ดานทต่ี ดั ออกไปแทน 2. ตัดกระดาษแข็งใหพอดกี บั ความกวา งของกลอ ง จากน้นั เจาะชองขนาดเหรยี ญ 10 บาท ตรงกลาง แผน แลว นํากระดาษแขง็ มาก้นั ตามขวางของกลอ งเพื่อแบง กลอ งเปน 2 สว น 3. แบงพลาสตกิ ใสทปี่ ด กลองเปน 2 สว น แลว เจาะชองตรงกลางของพลาสตกิ ใสแตล ะสวน 4. นาํ พลาสตกิ ใสจากขอ 3. มาปดฝากลอง จากน้ันจุดธปู แลว จอปลายธูปลงในชอ งดานซา ย สังเกต ทิศทางการเคล่อื นทีข่ องควนั ธปู แลว บนั ทึกผล 5. จุดเทียนไข จากน้ันนําเทียนไขไปตั้งไวในกลองทางชอง ดานขวา (ดงั ภาพ) แลว ปดฝากลอง 6. จอ ปลายธปู ลงในชอ งดา นซา ย สงั เกตทศิ ทางการเคลอื่ นที่ ของควันธูป เพื่อเปรียบเทียบกับการทดลองในคร้ังแรก แลวบนั ทึกผล 7. นาํ เสนอผลการทดลอง จากนนั้ รว มกนั อภปิ รายและสรปุ ผล การทดลอง 43

µÍ¹·Õè 2 1. สบื คน ขอ มูลเกย่ี วกบั การเกิดลมบก ลมทะเล และลมมรสุม แลวบนั ทึกขอมูล 2. นาํ ความรูทไ่ี ดจากการสืบคน มาอภปิ รายเพอ่ื เช่ือมโยงกับผลการทาํ กจิ กรรมจากตอนท่ี 1 3. สรปุ ขอมูลจากผลการอภิปราย แลวออกแบบและสรา งแบบจําลองตามท่อี อกแบบไว เพ่ือแสดงการ เกดิ ลมบก ลมทะเล หรอื ลมมรสมุ โดยใหเ ลอื กการเกิดลมมากลุมละ 1 ชนดิ 4. สง ตัวแทนนาํ เสนอผลงานหนาช้นั เรียน พรอมอธิบายลักษณะการเกิดลมทกี่ ลุมตนเองเลอื ก บันทกึ ขอมูล µÍ¹·èÕ 1 กิจกรรม ผลการทาํ กจิ กรรม 1. จอ ปลายธูปลงในชองดานซาย ควันธูปลอยออกจากกลองผานชองดานซายหรือ.............................................................................................................................................. ชองท่ีใชจอปลายธปู.............................................................................................................................................. (ไมมเี ทยี นไขในชอ งดานขวา) .............................................................................................................................................. เฉฉบลบั ย .............................................................................................................................................. 2. จอปลายธปู ลงในชองดานซา ย (มีเทียนไขในชองดานขวา) .............................................................................................................................................. ควันธูปเคลื่อนท่ีเร็วขึ้นและควันธูปสวนใหญลอย.............................................................................................................................................. ผานชองของกระดาษแข็งตรงกลางกลองไปหา.............................................................................................................................................. เทียนและลอยออกจากกลองผานชองดานขวาหรือ.............................................................................................................................................. ชองทจ่ี ดุ เทียนไขไว.............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. สรุปผล เมอื่ จอ ปลายธปู ลงในกลอ งโดยไมจ ดุ เทยี นไข ควนั ธปู ลอยออกจากกลอ งผา นชอ งดา นซา ยหรอื ชอ งทจี่ อ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ปลายธปู แตเ มอื่ จดุ เทยี นไข ควนั ธปู จะลอยจากกลอ งดา นซา ยผา นชอ งของกระดาษแขง็ ไปยงั ชอ งดา นขวา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. แลวลอยออกจากกลอ งผานชอ งดานขวา.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. แสดงวา เมื่ออากาศไดร บั ความรอน อากาศจะลอยตัวสูงขน้ึ อากาศที่มีอณุ หภูมติ ่ํากวาทีอ่ ยโู ดยรอบ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. จะเคลอื่ นเขา ไปแทนท่ี ทาํ ใหเ กดิ การเคลอื่ นทข่ี องอากาศในแนวราบ สงั เกตไดจ ากควนั ธปู ทถ่ี กู พดั ลอยไป.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ทางเทียนไข.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 44

บันทกึ ขอมูล µÍ¹·Õè 2 (แนวคําตอบ) • ลมบก เกดิ จาก มวลอากาศเหนือพ้ืนนํ้าที่มีอุณหภูมิสูงกวามวลอากาศเหนือพ้ืนดินขยายตัวและลอยตัว...................................................................................................................................................................................................................................................... สูงขึ้น ทําใหอากาศที่อยูเหนือพื้นดินท่ีมีอุณหภูมิต่ํากวาเคลื่อนเขามาแทนท่ี ทําใหเกิดลมพัดจากชายฝง...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ไปสทู ะเล โดยเกดิ ในเวลากลางคนื...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • ลมทะเล เกดิ จาก มวลอากาศเหนอื พนื้ ดนิ ทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู กวา มวลอากาศเหนอื พนื้ นาํ้ ขยายตวั และลอยตวั................................................................................................................................................................................................................................................ สงู ขน้ึ ทาํ ใหอ ากาศเหนอื พนื้ นาํ้ ทม่ี อี ณุ หภมู ติ า่ํ กวา เคลอ่ื นเขา มาแทนท่ี ทาํ ใหเ กดิ ลมพดั จากทะเลเขา สชู ายฝง...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... โดยเกิดในเวลากลางวนั...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • ลมมรสมุ เกิดจาก อุณหภมู ิของอากาศเหนอื พนื้ ทวีปและมหาสมุทรมคี วามแตกตางกัน............................................................................................................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... • ออกแบบแบบจําลองการเกิดลม ........................................................................................................................................................................................................ (ออกแบบแบบจําลอง) เฉฉบลบั ย ขึ้นอยกู บั นักเรียนออกแบบ สรปุ ผล ลมบก ลมทะเล และลมมรสมุ เกดิ จากอณุ หภมู ขิ องอากาศเหนอื พน้ื ดนิ และพน้ื นา้ํ มคี วามแตกตา งกนั.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ทําใหอากาศเกิดการเคล่ือนที่ โดยอากาศในบริเวณที่มีอุณหภูมิสูงกวาจะลอยตัวขึ้นสูง ทําใหอากาศ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ในบรเิ วณท่ีมีอณุ หภูมติ ่ํากวาพัดเขา มาแทนที่ เกิดเปนลมชนิดตา ง ๆ ตามทศิ ทางการเคลอ่ื นท่ขี องอากาศ.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 45