Araling Panlipunan Grade 8

ASY Tumutukoy ang ideolohiyang ito sa kapangyarihan ng AK pamahalaan na nasa kamay ng mga tao at ang pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan sa tingin ngRED batas at sa iba pang pangunahing aspeto ng OM pamumuhay. Bukod pa rito ay karaniwang pumipili ang mga tao, sa pamamagitan ng halalan, ng mga kinatawanN IM na siyang hahawak sa kapangyarihan o pamahalaan sa AG ngalan nilaHAS Malawakan at organisadong paglaban upang IK mapabagsak ang namumuno sa isang bansa na nagdudulot ng malawakang pagbabago LOHII Ito ay isang sistema o lipon ng mga ideya o kaisipan na DE naglalayong magpaliwanag tungkol sa daigdig atOY A pagbabago nito. Ang mga halimbawa nito ay demokrasya,MANGD IGA kapitalismo, monarkiya, totalitaryanismo,DAIGPA autoritaryanismo, sosyalismo at komunismo N IG D Malawakang digmaan na kinasangkutan ng maramingALIS bansa sa buong mundo na nagdulot ng malawakangMIMP pagbabagoE O RY Pagpapalawak ng kapangyarihan at teritoryo saYAOLK pamamagitan ng pananakop ng hindi lang isa kundi LON maraming teritoryo o bansaI SM O Pananakop ng isang makapangyarihang bansa sa isangSUN bansa upang makontrol at magamit ang likas na yamanDUK nito para sa pansariling interes.Bunga nito ay karaniwangAAN naaabuso at napagsasamantalahan ang bansa at mamamayan na nasakop Pagkakaunawaan ng dalawang magkasalungat na panig upang matigil na ang kanilang sigalot o di- pagkakaunawaan, nagkakaroon ng usapan o kompromiso ang magkabilang panig 86

PAMPROSESONG MGATANONG Sagutin mo ang sumusunod na mga tanong:1. Kung aayusin mo ang konsepto batay sa naganap na pangyayari sa kasaysayan ng Silangan at Timog Silangang Asya paano mo ito pagsusunod-sunurin ? Ipaliwanag ang ginawang pagkakasunod-sunod.Paliwanag:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________2. Bakit mahalagang maunawaan ang mga konsepto na nabanggit sa pag- aaral sa mga pagbabagong naganap noong ika -16 na siglo hanggang sa ika-20 siglo sa Silangan at Timog Silangang Asya?____________________________________________________________________________________________________________________ Ngayong alam mo na ang mga konseptong kakakilanganin sa araling ito . Subukin mong sagutan ang susunod na gawain….. 87

GAWAIN BLG. 2: SAAN KA PA!!! (Anticipation-Reaction Guide) Commented [SI5]: Agree disagree icon .Not sure with the copyright but I let ebok draw it in another concept Tingnan kung gaano na ang iyong kaalaman sa paksang ating tatalakayin sagutan ang unang kolum sa pamamagitan ng pagsulat ng salitang sumasang-ayon o SA kung ikaw ay sumasang-ayon at hindi sumasang-ayon o HSA kung ikaw ay di-sumasang-ayon.Bago ang Konsepto at Pananaw Pagkatapos ngtalakayan talakayan sa Ang lahat ng mga bansa sa Silangan at buong Aralin Timog Silangan Asya ay naghangad ng kalayaan sa pananakop ng mga bansang Kanluranin dahil sa kaisipang liberal at ideya ng demokrasya Ang prinsipyong nagbigay-diin sa pagbubuo ng isang pamahalaang konstltusyonal na pinagsama ang Kanluranin at tradisyunal na Tsino upang palitan ang absolute monarchy ay demokrasya Ang pagpapalakas ng Hapon ng kanyang hukbong - militar ay naging daan sa pagbubuo ng depensibong nasyonalismo sa kanyang bansa. Iba't iba ang pamamaraang ginamit ng mga naging pinunong Iider sa mga kilusang naghangad ng paglaya sa mga Europeong mananakop sa rehiyon ng Timog Silangang Asya Upang mapagtagumpayan ang paghahangad sa pagsasarili naghain ang mga Asyano ng mga reporma, nagbuo ng mga makabayang organisasyon, at nang lumaon ay gumamit din ng mga madugong pakikihamok laban sa mga mananakop Sa Pilipinas, naglatag ng kaisipang paglaya ang kilusang Propaganda at ang Katipunan ang naging kasangkapan sa pagsasakatuparan 88

ng paglaya sa mga dayuhang mananakop. Ang Tsina, Vietnam at Hilagang Korea at Hapon ay kumapit sa kaisipan ng sosyalismo at komunismo bilang landas hindi lamang sa pagpapalaya ng bansa kundi sa pagbubuo rin ng bagong sistemang panlipunan na magwawakas sa pagsasamantala ng mga mananakop. Si Nguyen Ai-Quoc o Ho Chih Minh, ang nasyonalistikong pinuno ng partido, ang naging pangunahing kasangkapan sa paglaya ng kanilang bansa laban sa mga Pranses sa pamamagitan ng pagtanggap sa pamamaraang demokratiko Ang naglalabang ideolohiyang demokratiko at komunismo ang naging sanhi ng pagkakahati ng Korea at Vietnam Sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang mga pagbabago sa mga ideolohiyang gumagabay sa pamamahala at pamumuhay ng mga bansa sa daigdig. BINABATI KITA! ….dahil natapos mo ang unang hakbang. Nakatitiyak akong gusto mong malaman kung tama ba o hindi angiyong palagay tungkol sa kung paano lumaya ang mga bansa sa Silangan atTimog Silangan Asya at kung paano ang paglayang ito ay nagdulot ngpagbabago o transpormasyon noong ika -16 na siglo hanggang ika-20siglo. Kung nais mong malaman kung tama o hindi ang iyong palagay sagutanmo ang sumusunod na bahagi ng Modyul na ito at habang sinasagutan mo unti-unti mong matutuklasan ang mga transpormasyong naganap tungkol sa paglayang mga bansa sa Silangan at Timog Silangang Asya 89

Paunlarin Sa bahaging ito ay inaasahan na matututuhan mo ang bahaging ginampanan ng Nasyonalismo sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya ng mga bansa mula sa imperyalismo, epekto ng mga digmaang pandaidig sa pag- aangat ng malawakang kilusang nasyonalista tungo sa paglaya at ang impluwensiya ng iba’t ibang ideyolohiya( ideolohiya ng malayang demokrasya, sosyalismo at komunismo) sa malawakang kilusang nasyonalista sa Silangan at Timog Silangang Asya tungo sa paglaya. Maaari mong balikan ang mga kasagutan at katanungan na iyong nabuo sa unang bahagi ng Modyul na ito upang malaman kung tama ito ang iyong mga naunang katanungan.PaunlarinGAWAIN BLG 3: SURI-TEKSTO Kapag tinanong ka kung paano lumaya ang Pilipinas o kaya ay angMyanmar, bakit nahati ang Vietnam at Korea? O kaya’y, malaya ba ang China?Masasagot mo kaya? Ang gawaing ito na pinamagatang SURI-TEKSTO aymagbibigay kaalaman sa iyo tungkol sa naging hakbang ng mga bansa saSilangan at Timog Silangang Asya upang makamit ang kalayaang inaasam..Simulan mong basahin ang bawat teksto at bumuo ng isang paghihinuha sa bawateksto at para sa karagdagang kaalaman maaari rin kayong magbasa ng iba pangaklat na may kaugnayan sa paksa.HAKBANG SA PAGLAYA NG SILANGAN AT TIMOG SILANGANG ASYAPangkalahatang Ideya Ang pananakop at paniniil sa mga bansa sa Silangang Asya at Timog-Silangang Asya ay naglunsad ng pag-usbong ng diwang makabansa bilang tugonsa pang-aabuso at pagyurak sa karapatan ng mga bansa sa Silangan at Timog-Silangang Asya na ang tanging mithiin ay magkaroon ng kalayaan. Ang Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay nakaapekto upangmakamit ang kalayaan dahil sa Unang Digmaang Pandaigdig, nagbago ang balanceof power, nakilala ang Japan dahil pinalakas nito ang kaniyang hukbong militar.Isinulong na rin nito pagkatapos ng digmaan ang racial equality o pantay napagtingin sa lahi na di pinansin ng mga Kanluranin.Dahil naman sa IkalawangDigmaang Pandaigdig lumakas ang Nasyonalismo sa Timog Silangang Asya.Napabilis ang paglaya kaya maraming mga bansa sa Timog Silangang Asya anglumaya pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig 90

May iba’t ibang ideolohiya at paniniwala rin ang niyakap ng mga bansasa Silangan at Timog Silangang Asya, may naniwala na ang kasagutan saminimithing kalayaan ay ang ideolohiyang komunismo, ang iba ay naniwala saideolohiya ngdemokrasya, totalitaryanismo at autokrasya. Ang mga ideolohiyang ito aynagdulot ng transpormasyon sa mga bansang Silangan at Timog Silangang Asya. Ang tatlong malalaking konsepto na aking makukuha mula sa teksto ay… 1.____________ 2.____________ 3.____________ Ang aking mahihinuha ay… ________________________________________________________________ ________________________________________________________________ ______________________________________________ Ngayong nalaman mo na ang pangkalahatang konsepto ng paksangtatalakayin,ating suriin ang sumusunod na teksto tungkol sa mga hakbang sapaglaya ng ilang bansa na nasa Silangan at Timog Silangang AsyaPaglaya ng mga Bansa sa Silangang Asya 1.Anong bansa ang nanakop? Paglaya ng China ________________________ ________________________ Dahil sa kasikatan ng produktong China ________________________ sa Europa hinangad ng mga Europeo na ________________________ makipagkalakalan sa China na kalaunan ay ________________________ naging dahilan ng paghahangad na makontrol ________________________ ang lupain nito. Ang pagkakatalo ng Tsina sa ________________________ Digmaang Opyo ay naging daan ng di- 2. Ano-anong pamaraan makatuwirang kasunduan at pagkakaroon ng ang ginamit upang lumaya? Sphere of Influence ng mga bansang Europeo ________________________ sa teritoryo ng China. ________________________ ________________________ Tatlong uri ng Nasyonalismo ang ________________________ umusbong nasyonalismong tradisyunal na ang ________________________ layunin ay paalisin ang mga Kanluranin at ang ________________________ impluwensiya nito na pinangunahan ng _______________________91_ samahang Boxers, ang pangalawa ay ang ___ Nasyonalismong may impluwensiya ng kanluran

na ang layunin ay maging republika ang _______________________China yakap ang ideolohiyang demokratiko _______________________na pinangunahan ni Dr Sun Yat Sen at _______________________Chiang Kai Shek at ang pangatlo ay ang _______________________Nasyonalismong may impluwensiya ng _______________________Komunismo na pinangunahan ni Mao _______________________Zedong. _______________________ _______________________ Sa paglakas ng nasyonalismong Tsino _______________________nabahala ang Japan na baka maapektuhan 3.Ano-anong ideolohiyaang interes nito sa China kung kaya’t sunod ang mga nabanggit?sunod ang ginawang pakikidigma at _______________________pananakop. Una na ritong naganap ang _______________________Manchuria Incident sinundan ng Rape of _______________________Nanking na nasundan pa ng Ikalawang _______________________Digmaang Pandaigdig . 4. Ang aking mahihinuha ay… Natalo ang Japan noong Ikalawang _______________________Digmaang Pandaigdig ngunit nagpatuloy ang _______________________kaguluhan sa China sa pagitan ng puwersa _______________________ng komunista ni Mao Zedong at nasyonalista _______________________ni Chiang Kai Shek. Natalo ang nasyonalista _______________________at napasailalim sa komunistang pangkat ang _______________________Mainland China samantalang ang _______________________nasyonalista ay tumakas at pumunta sa isla _______________________ng Formosa na ngayon ay tinawag na _______________________Taiwan noong October 1,1949. _______________________Paglaya at Pagkakahati ng Korea 1.Anong bansa ang Unti-unting nasakop ng Hapon ang nanakop? ________________________Korea na ginawang base militar at pilit na ________________________itinaguyod ang kanilang kabihasnan.Bunsod ________________________nito maraming pagtatangkang ginawa ang ________________________Korea upang mapatalsik ang mga 2. Ano-anong pamaraanHapones. Napabilis ito pagkatapos ng ang ginamit upang lumaya?Ikalawang Digmaang Pandaigdig kung ________________________saan natalo ang mga Hapon. ________________________ 92