27 409

สมุนไพรพนื้ บา้ น ลดไขมนั ในเลอื ด ตามภมู ิปญั ญาของหมอพืน้ บา้ น ภาคผนวก 149

สมนุ ไพรพืน้ บา้ น ลดไขมันในเลอื ด ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน 1. ความรูเพมิ่ เติมเกย่ี วกบั สมุนไพร 1.1 ชนิดตน ไม เชน ตน ไมใ หญ ตน ไมเล็ก ไมเต็ง หวั เหงา เปน ตน 1) ตน ไมใหญ เชน คนู ขี้เหลก็ เปนตน ประกอบดวย - เปลอื ก - กระพี้ - เนือ้ ไม - แกน 2) ตนไมเล็ก เชน กะเพรา โหระพา ยีห่ รา เปน การรวมลำตน และใบ - ทง้ั ตน - ทัง้ 5 ประกอบดว ย ราก ลำตน ผล ดอก ใบ (ลำตน ใชแ ตล ำตน แตถา ใชคำวา ตน คอื รวมลำตน และใบ) 3) ไมเถา เชน กวาวเครอื แดง หวั ขาวเยน็ - เถา - ใบ - ราก 4) หวั เชน บกุ มนั สัตฤๅษี - หัว - ใบ - ตน - เถา 150

สมุนไพรพนื้ บ้าน ลดไขมนั ในเลือด ตามภมู ิปัญญาของหมอพื้นบา้ น 5) เหงา / แงง เชน ขงิ ไมต ระกูลวาน - เหงา - แงง (คือทต่ี อจากเหงาลงไป) - ตน - ใบ - นม (ไข) 1.2 ศพั ทเฉพาะ เชน 1) สะตุ หมายถึง การทำใหฤทธิ์ออนลง เปนการฆาเช้ือ ทำใหสารนั้นมีความสะอาด มากข้ึน เชน สารสม นำมาเคี่ยวจนแหง แลวนำมาทำเปนแผนเปนการฆาเช้ือทำใหสารสมสะอาด หมดจด เพ่ือนำไปปรุงยา จะทำใหฤ ทธิย์ าออนลง 2) ตวั กระสาย หมายถึง สารตัวหนงึ่ ท่ชี ว ยตวั ยาเสริมฤทธยิ์ าใหทำงานดีข้ึน 3) ทง้ั 5 หมายถึง ตนไมใหญ หมายถงึ ราก แกน ผล ดอก ใบ ตน ไมเลก็ หมายถึง ราก ลำตน ผล ดอก ใบ 4) ใบเพสลาด หมายถงึ ใบกลางออน กลางแก 1.3 หนว ยตวง วดั 1) กำมือ คือ ปริมาณของสมุนไพรที่สับเปน ช้ินเล็กๆ แลวหยิบมา 1 กำมือ หรือสมุนไพรท่ี ผา เปนซกี ยาว 1 คืบแลว หยบิ มา 1 กำมอื 2) กอน คือ ปริมาณของสมุนไพรท่ีจะนำไปใช เชน กอ นขนาดเทา หวั แมมือผปู วย เปนตน 151

สมนุ ไพรพนื้ บ้าน ลดไขมันในเลอื ด ตามภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้าน 3) ชอนโตะ คือ ปริมาณของสมุนไพรที่จะนำไปใช เชน 1 ชอนโตะ เทากับ 2 ชอนชา หรือเทากับ 10 – 15 ซซี ี 4) ชอนชา คือ ปริมาณของสมุนไพรท่ีจะนำไปใช เชน 1 ชอ นชา 2 ชอนกาแฟ ตวั อยา งคือ ชอนที่กนิ ยาน้ำเด็ก 5 – 10 ซซี ี 5) ชอนกาแฟ คือ ปริมาณของสมุนไพรท่ีจะนำไปใช เชน 1 ชอนกาแฟ เทากับ 3 กรัม หรอื เทากับ 3 – 5 ซีซี หรอื เทา กบั ½ ชอ นชา 6) หวั เชน หัวแหวหมู 7) ลูก เชน มะนาว 1 ลูก 8) ขีด/กรัม/กิโลกรัม คือ น้ำหนักของสมุนไพร เชน 1 กิโลกรัม เทากับ 1,000 กรัม หรือ 1 ขดี เทา กบั 100 กรัม 9) ลิตร คอื ปรมิ าณของน้ำท่ีใช เชน 1 ลติ ร เทากบั 1,000 ซซี ี 10) ซีซี เชน 1,000 ซีซี เทา กบั 1 ลติ ร 11) บาท คือ น้ำหนักของสมุนไพรทจี่ ะนำไปใช เชน 1 บาท เทากับ 15 กรัม 12) หวี คอื ลักษณะนามของกลวย เชน กลว ย 1 หวี 152

สมนุ ไพรพน้ื บ้าน ลดไขมนั ในเลอื ด ตามภูมิปญั ญาของหมอพื้นบ้าน 2. คณะทำงานจดั ทำเนื้อหาสมุนไพรพ้ืนบานลดไขมนั ในเลือด ตามภูมิปญ ญาของหมอพ้นื บาน ผูเชีย่ วชาญ ศ.เกียรติคณุ ดร.ไมตรี สุทธจิตต คณะวิทยาศาสตรก ารแพทย มหาวิทยาลยั พะเยา ดร.อุษา กล่ินหอม มหาวิทยาลยั มหาสารคาม นายวนิ ยั กล่ิมหอม นักวิชาการ ผทู รงคุณวฒุ ิดานเหด็ ดร.อานนท เอ้อื ตระกูล นกั วชิ าการอสิ ระ / ผูเชีย่ วชาญดานเห็ด องคการ สหประชาชาติ ป 2524-2548 ผศ.ดร.อำไพ พฤตวิ รพงศก ุล คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลยั เชยี งใหม ผศ.ดร.สนุ ีย จนั ทรส กาว คณะเภสัชศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม ดร.ชลธิดา เทพหนิ ลัพ คณะวทิ ยาศาสตรก ารแพทย มหาวทิ ยาลยั พะเยา ดร.พยงุ ศักด์ิ ตันตไิ พบลู ยวงศ คณะวทิ ยาศาสตรการแพทย มหาวทิ ยาลยั พะเยา อาจารยธ ิดา ปญจพนั ธพ งศ สถาบันมะเร็งแหงชาติ นายสธุ น พรบัณฑิตยป ท มา นักวชิ าการอิสระ ผูทรงคณุ วฒุ ิดา นภมู ปิ ญ ญาการแพทยพ นื้ บา นไทย เจา หนาที่สำนักการแพทยพ้ืนบานไทย เรอื ตรีหญงิ ธนิดา ขุนบญุ จนั ทร นางสาวสริ ริ กั ษ อารทรากร พันโทหญิงสวุ ิไล วงศธ ีระสตุ นายอาทติ ย กระออมแกว นางฉันทนา กระภฤู ทธ์ิ นางสาวณฤดี ไชยายงค นางสาวสิริลดา พิมพา นางสาวรววิ รรณ นาคะอุไร นางสาวอรพินท ครุฑจับนาค นางสาวอัญชัน พรมธิมา นางสาวอรจริ า ทองสกุ มาก นางสาวจนั ทรา แทนกระโทก นางสาวกมลทิพย สุวรรณเดช นางสาววราภรณ ดอ นแกว นางสาวภราดร สามสงู เนนิ 153

สมนุ ไพรพนื้ บา้ น ลดไขมนั ในเลอื ด ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพื้นบ้าน หมอพนื้ บา น 4 ภูมภิ าค จงั หวดั ลพบรุ ี นางสมบรู ณ แสนแกว จงั หวัดลพบรุ ี ภาคกลาง นายบุญยืน ผองแผว จงั หวดั สระแกว นายเปรมปรี รวยพนิ จิ จงั หวดั สมทุ รปราการ นายสายยน ใหญกระโทก นายสนุ ทร เชาวนะพานชิ จงั หวัดปราจีนบุรี นายชาญ ดีอน จังหวัดชัยนาท นายชาญวุฒิ พันธส ายศรี นายสัมฤทธ์ิ จำแนกวุฒิ จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา นายชัยฤทธิ์ วรรณภกั ดี จงั หวัดจนั ทบุรี นายฉลอง พนั ธุศ ุภผล จังหวดั พระนครศรีอยธุ ยา นายประคองทรัพย ชาญเชดิ ศกั ดิ์ จังหวดั นนทบุรี จงั หวัดพระนครศรีอยุธยา ภาคเหนือ จังหวดั เชยี งใหม นายทปู จนั เนย จังหวัดสุโขทัย นายประเดิม สา งเสน จงั หวัดสุโขทัย นายสนุ ทร แกว ทอง นายคำผล แกวภูงา จังหวดั รอ ยเอด็ จงั หวัดรอยเอด็ นายไข เหลาเคน จังหวัดอำนาจเจรญิ ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ จังหวดั มหาสารคาม นายโส พรบุญ นายประสาสน รตั นปญ ญา จังหวัดสงขลา ภาคใต นายอุเสน็ วงคน ริ ัตน 154