386

สมุนไพรพนื้ บา้ นลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพื้นบ้าน มะรมุ ชื่อทองถ่นิ /ช่ืออื่น ผกั อีฮุม ผกั อีฮมึ มะคอนกอ ม 99

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน มะรมุ สว นทีใ่ ช ใบ ฝกออนและเปลือกตน สรรพคณุ ทางยา ต ำ ร า ย า พื้ น บ า น ใ ช ใ บ ม ะ รุ ม พ อ ก แ ผ ล ชวยหามเลือด ทำใหนอนหลับ เปนยาระบาย ขับปส สาวะ และชว ยแกไข สว นดอกและผลใชเปนยาบำรงุ ขบั ปส สาวะ และแกไ ข สวนเมล็ด ใชบ ดพอกแกปวดตามขอ และแกไ ข ฝก ใชป รุงอาหารรับประทานแกไขห ัวลม ตวั อยางตำรับอาหาร ยอดมะรุม ใบออน ชอดอก และฝกออนนำมาลวกหรือตมใหสุก จ้ิมกับน้ำพริกปลารา นำ้ พรกิ แจว บอง เปน ผักเคยี งกบั ลาบ กอ ย แจว ชอดอกทำเปนแกงสมหรอื แกงออมได นอกจาก นี้ ชอดอกและยอดออ นยงั นำไปดอง รบั ประทานกับน้ำพรกิ ไดดว ย แกงสม มะรมุ ปลาชอ น 500 กรมั สวนผสม 500 กรัม มะรุมฝกออ น 3 ชอนโตะ ปลาชอน 1 ชอ นโตะ นำ้ พรกิ แกงสม 2 ถว ย นำ้ ปลา น้ำ 100

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพน้ื บ้าน วธิ ปี รุง 1. ปอกเปลือกแข็งของมะรุมออก ลางห่ันเปนทอน ยาว 2 น้ิว พกั ไว 2. ขอดเกล็ดปลาชอน ผาทองควักดีออก เคลาเกลือ 1 ชอนโตะใหท่ัว เพื่อดับกล่ินคาว ลางห่ันแวน หนา 1/2 น้ิว และชวงหางปลาห่ันยาว 3 นิ้ว ตม หางปลาในน้ำเดือดพอสุกแกะเอาแตเน้ือปลา โขลกรวมกบั น้ำพรกิ แกงสมใหเ ขา กันดี 3. ตมน้ำดวยไฟแรงใหเดือด ใสน้ำพริกแกงสมลง แลวคนใหทั่ว พอเดือดอีกครั้งใสมะรุมเคี่ยวจนเน้ือ มะรมุ นุม ปรงุ รสดวยนำ้ มะขามเปย ก น้ำปลา 4. พอน้ำแกงเดือดจึงใสปลาชอนที่หั่นไว รอใหเดือด อีกคร้ัง จนปลาสุก ตกั ใสช าม สรรพคุณทางอาหาร ใบและฝกมะรุมมวี ติ ามินเอ ซี แคลเซยี ม โพแตสเซยี ม ในปริมาณสูงและประกอบดวยเสนใยอาหารจำนวนมาก นอกจากน้ันยังพบวาสามารถลดน้ำตาลในเลือด ตานการ อักเสบ ลดความดันโลหิต ลดระดับคอเลสเตอรอล ตานการ เกิดแผลในกระเพาะอาหาร ปองกันตับอักเสบ ในสัตว ทดลอง (หน)ู และตานอนมุ ูลอสิ ระ ตา นเชือ้ แบคทเี รีย 101

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพืน้ บา้ น ภูมปิ ญ ญาหมอพน้ื บาน - ยอดออนลวก (ไมค วรกนิ สด) จิ้มนำ้ พรกิ แกงสม ชวยบำรงุ ตับ น้ำดี - ฝก มีกากใยสงู - ดอกสีขาว บำรงุ กระดูก - เมล็ดมนี ้ำมัน บำรงุ ไขขอ - ใบลวกเปนผกั จม้ิ สรรพคุณลดนำ้ ตาลในเลือด สูตร 1 สรรพคณุ ลดไขมนั และน้ำตาลในเลือด สวนประกอบ 1. เปลือกตน มะรมุ 1 กำมือ 2. นำ้ 1 ลติ ร วิธีทำ ตม เดือด 15-20 นาที วธิ ีรับประทาน ดืม่ ครั้งละ 1 แกว วันละ 2 ครัง้ กอนอาหาร เชา -เย็น ดืม่ ไดท ุกวนั ขอควรระวัง ทกุ สวนของมะรุมหากรับประทานสดจะมพี ิษ ทำใหป วดทอง และถา ยอยางแรง 102

สมุนไพรพนื้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน มะละกอ ชอ่ื ทองถ่ิน/ชอ่ื อนื่ มะกวยเตด หมกั หุง ลอกอ 103

สมุนไพรพ้ืนบ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้ืนบ้าน มะละกอ สวนท่ใี ช ผล สรรพคณุ ทางยา ผลสกุ แกโ รคเลือดออกตามไรฟน เปนยาระบาย ยางจากผลดบิ เปน ยาชว ยยอ ย ฆาพยาธิ ราก ขับปส สาวะ ตัวอยางตำรับอาหาร มะละกอสุกเปนผลไมท่ีมีคุณคาทางอาหารครบถวน มีวิตามินเอปริมาณสูง ชวยบำรุงสายตา และยงั ประกอบดว ย วิตามินบี 1 และบี 2 วิตามินซี เกลือแรตา งๆ เชน แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส รวมทั้งมี กากหรือเสน ใยอาหารมาก จงึ ชวยระบายไดด ีในคนทีท่ อ งผกู มะละกอดิบมีน้ำยอย “พาเพน” ชวยยอยอาหารประเภทเน้ือไดดี นิยมใชทำเปนอาหารหลาย ชนิด เชน สม ตำ แกงสม ผัดกบั ไขกไ็ ด 104

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้นื บา้ น สรรพคณุ ทางอาหาร มะละกอสุก มีเบตาแคโรทีนสูง และยังประกอบดวย วิตามินบี 1 และบี 2 วิตามินซี เกลือแร ตางๆ เชน แคลเซียม ฟอสฟอรัส รวมทั้งมีเสนใยอาหารมาก แตท้ังน้ีมะละกอสุกก็มีปริมาณน้ำตาล มากดวย ดังนั้น ผูท ่เี ปนเบาหวาน ไมควรรับประทานในปรมิ าณมาก หรืออาจรบั ประทานมะละกอหาม แทน ซ่ึงจะมีปริมาณน้ำตาลนอยกวา โดยนำมาประกอบอาหาร เชน ยำ หรือสมตำ นอกจากน้ันการ รับประทานมะละกอทั้งมะละกอดิบและสุก ยังชวยลดปริมาณอาหารและชวยควบคุมน้ำหนักไดอีก ดวย เนอ่ื งจากมเี สน ใยอาหารมากทำใหอิ่ม ภมู ปิ ญ ญาหมอพ้ืนบา น - ลูกสดทั้งเปลือกขูดใสลงน้ำ เพื่อลางยางและทำใหกรอบนำมาปรุงอาหาร สรรพคุณชวยยอย ไขมนั และโปรตนี สว นเกนิ ในรางกาย - ลดความอวน ชวยยอ ยอาหาร - ผลมะละกอดบิ ตมน้ำด่ืม เพือ่ ขับสารพิษในรา งกาย - ยอด เปนผกั จ้มิ นำ้ พรกิ ลดนำ้ ตาลในเลอื ด ลดความดนั โลหิต สตู ร 1 สรรพคุณ ขับปส สาวะ ลางตับไต แกท างเดินปส สาวะอักเสบ ในโรคเบาหวาน และขับไขขาวในปส สาวะ ปองกนั เบาหวานได สวนประกอบ 1. รากสด 3 ราก 2. นำ้ 1 ลติ ร วธิ ที ำ ตมเดอื ด 15-20 นาที วธิ รี ับประทาน ด่มื คร้ังละ 1 แกว กอนอาหาร วนั ละ 2 เวลา เชา -เยน็ ดมื่ ไดท ุกวัน 105

สมุนไพรพนื้ บา้ นลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน ยอ ชื่อทองถิน่ /ชอ่ื อื่น มะตาเสือ ยอบา น แยใหญ 106

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้นื บ้าน ยอ สรรพคณุ ทางยา ราก เปน ยาระบาย แกก ษยั ใบ แกทองรวง แกปวดตามน้ิวมือนิ้วเทา แกโรคเกาท ขับประจำเดือน แกไข แกไอ ลดกรดในกระเพาะอาหาร แกคลน่ื เหยี น บำรงุ ธาตุ ผล แกอาเจียน แกรอนใน ขับลมในกระเพาะอาหาร แกไขในกองลมและเสมหะ บำรงุ ธาตุ ชว ยเจริญอาหาร รกั ษาเบาหวาน แกไ อ 107

สมนุ ไพรพ้นื บา้ นลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปญั ญาของหมอพน้ื บ้าน ตวั อยา งตำรบั อาหาร ใบยอมีการนำมาใชปรุงอาหารในทุกภาค เชน ภาคกลางใชเปนผักรองกระทงหอหมก ภาค อีสาน นำไปทำแกงออมใบยอ และภาคใตนำไปทำแกงเผด็ ปลาใสข มน้ิ เม่ียงใบยอ 20 ใบ สวนผสม 1 ลกู 5 หวั ใบยอออ น 10 เมด็ มะนาวเปลือกเขยี วห่นั ช้ินเล็ก ¼ ถวย หอมแดงหัน่ สี่เหลย่ี มเลก็ ½ ถวย พริกขหี้ นูเขียว แดง ซอย ¼ ถวย ขิงออ นหน่ั ส่ีเหลีย่ มลูกเตา ¼ ถวย เนือ้ ปลาททู อดหน่ั ชิ้นเล็ก ½ ถวย กงุ แหง 1 ถวย เมด็ มะมว งหิมพานตท อด ¼ ถวย สว นผสมนำ้ เมยี่ ง น้ำตาลปบ น้ำปลา น้ำมะนาว 108

สมนุ ไพรพ้ืนบา้ นลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพื้นบา้ น วธิ ปี รงุ 1. ลา งใบยอใหส ะอาด ผึ่งใหสะเด็ดน้ำ พักไว 2. เค่ียวน้ำเมี่ยง โดยผสมน้ำตาลกับน้ำปลา ตั้งไฟเค่ียวใหเหนียว ใสน้ำมะนาว คนให เขา กนั ยกลง 3. เม่ือจะรับประทานวางใบยอ ใสเครื่อง เม่ียงอยางละเล็กนอย ตักน้ำเมี่ยงราด (ควรใชปริมาณนอยๆ เนื่องจากมีสวน ประกอบของน้ำตาล) รับประทานเปนคำๆ หมายเหตุ อาจลดปริมาณของน้ำตาลลง โดยเตมิ สารใหค วามหวานทใ่ี ชทดแทนนำ้ ตาล เชน ใบหญา หวาน หรอื หากใชน ้ำตาลปบตามสตู ร ควรราดน้ำเม่ยี งในปริมาณนอย เพือ่ ชว ยปรุงรสเทา นน้ั สรรพคณุ ทางอาหาร ใบยอมีเบตาแคโรทีนและแคลเซียมในปริมาณสูง ซ่ึงเบตาแคโรทีนชวยในการตานอนุมูลอิสระ ไดด ี 109

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพ้นื บา้ น ภมู ิปญญาหมอพนื้ บา น - ใบ มีรสขมเย็น ชวยลดน้ำตาล บำรุงตับ บำรุง น้ำดี บำรุงกระดูก บำรงุ สายตา ลดกรดในกระเพาะอาหาร ชวยยอยได นำมาทำแกง หอหมก ลวกจ้ิม มีวิตามินเอ และมแี คลเซียมสงู ชว ยตานมะเรง็ ได - ผลสุก จิ้มเกลือ ขับลม บำรุงธาตุ นำมาหมัก เกลอื 2 วนั แลว รับประทานมื้อละ 1-2 ลกู ขบั พยาธิได (ยกเวน พยาธิใบไมในตับ) เนื่องจากผลสกุ มรี สรอ น - ราก และเนอ้ื ไม อยางละ 1 กำมอื ตมกบั น้ำ 1 ลิตร ด่มื กอนอาหาร เชา – เย็น ครัง้ ละ 1 แกว บำรุงไต แกกษัย (กษัย คือ ความเส่ือมโทรม และความชราภาพของรางกาย) โรคผอมแหง กนิ 7-10 วนั แลวใหหยุด สูตร 1 สรรพคุณ ผลดบิ ชวยลดน้ำตาลในกระแสเลือด ปอ งกันเบาหวานขึ้นตา สว นประกอบ ผลดบิ 3-5 ผล วิธีทำ ผลดิบ นำมาตม แกง หรือปง หรือทำสมตำใสกลวยดิบ ซึ่งตองมีสวนประกอบรสฝาดแทรก เพ่อื ฆาพิษของผลดบิ โดยอาจใชก ลวยน้ำวา ดิบ หรือเปลอื กแค หรอื เปลอื กนนทรี วิธรี บั ประทาน รบั ประทานเปน อาหาร ขอควรระวงั เปน ไขต วั รอนไมค วรรับประทาน ขอเพิม่ เตมิ คนท่ัวไป ท่ีมีการอาเจียน หรือหญิงต้ังครรภ ท่ีมีอาการคลื่นไสอยางรุนแรง ใชผลยอ 3-5 ผล ปง ไฟ ใสนำ้ ตม ดื่มแกอาเจยี น 110

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพน้ื บา้ น ช้าพลู ชอ่ื ทอ งถน่ิ /ชอื่ อน่ื ปลู ิงนก ผักแค ผกั ปลู ิง นมวา ผักอีเลิด 111

สมุนไพรพื้นบา้ นลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพน้ื บ้าน ช้าพลู สว นทีใ่ ช ใบ สรรพคุณทางยา ราก ใชข บั เสมหะ บำรุงธาตุ ขับลม ใบ ขับเสมหะ ทำใหเ จริญอาหาร ดอก ขบั เสมหะ ชว ยขับลมในลำไส ทัง้ 5 ลดน้ำตาลในเลือด ตม ดม่ื ตัวอยา งตำรบั อาหาร 2 ถวย ยำชาพลู 4 ตัว สว นผสม 1/2 ถวย 2 ชอนโตะ ใบชา พลูหัน่ ฝอย 1/2 ถว ย กุงขนาดกลางลวกพอสกุ หมูรวนใหสุก หอมแดงซอย มะพรา วค่วั เหลือง 112

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพื้นบ้าน สว นผสมนำ้ ยำ 3 ชอนโตะ น้ำปลา 1/2 ชอนโตะ น้ำตาลทราย นำ้ มะนาว 3 ชอ นโตะ พรกิ ขีห้ นูสวนบพุ อแตก 4-5 เมด็ วิธปี รงุ 1. ผสมน้ำปลา นำ้ ตาล น้ำมะนาว ในชาม คนให เขา กนั ใสพ รกิ ขห้ี นู 2. นำใบชาพลู หมูสับ มะพราวค่ัว มารวมกัน ราดดวยน้ำยำท่ีเตรียมไวใหท่ัว โรยหนาดวย หอมซอย กงุ ลวก ตักใสจาน สรรพคุณทางอาหาร ใบชาพลูมี เบตาแคโรทีน วิตามินซี ในปริมาณสูงมาก ซ่ึงทั้งสองชนิดใหฤทธ์ิตานอนุมูลอิสระไดดี และยังพบแคลเซียม และฟอสฟอรัสสูง มีขอมูลการศึกษาการใชยาตมชาพลูตาม ตำรับยาพ้ืนบานไทย ในกระตายปกติและกระตายที่ทำใหเกิด อาการเบาหวาน พบวาน้ำตมชาพลูใหฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือดได ดีในกระตายที่เปนเบาหวาน แตไมลดน้ำตาลในเลือดในกระตาย ปกติ ดังนั้นแมวายังไมมีผลการศึกษาในคน แตสามารถแนะนำ ใหผปู วยเบาหวานรับประทานชาพลเู พอ่ื เปนการดแู ลสขุ ภาพ 113

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้นื บา้ น ขอ ควรระวัง ไมควรรับประทานใบชาพลูในปริมาณมากเกินไป เพราะมีสารออกซาเลต ซึ่งหากสะสมในรางกายมากๆ จะทำใหเกิดนิ่วในไตได แตหากรับประทานในจำนวนพอ เหมาะ เวนระยะบาง เชื่อกันวาชาพลูจะชวยปรับธาตุใน รา งกายใหส มดลุ ภมู ิปญญาหมอพนื้ บาน สตู ร 1 เม่ยี งคำ สรรพคณุ อาหารฟนฟูผปู ว ยเบาหวาน ชวยลดไขมัน บำรงุ ธาตุ ลดน้ำตาลในเลือด สวนประกอบ 1. กระชาย 1 สว น 2. ขิงแก 1 สว น 3. ขาออ น 1 สวน 4. ตะไคร 1 สว น 5. ผลตะลิงปลงิ 1 สว น 6. หอมแดง 1 สวน 7. เตา เจี้ยว 1 สวน 8. พรกิ ข้ีหนู เลก็ นอย วธิ ปี รงุ นำสว นประกอบตา งๆ มาซอยใหล ะเอยี ด ผสมกบั เกลอื ปน พรกิ ปน นำ้ ตาลทรายแดง ถว่ั ลสิ งปน เลก็ นอ ย คลกุ เคลา ใหเ ขา กนั หรอื อาจเพมิ่ กระเทยี มดว ยเพอ่ื ขบั ลม บำรงุ ธาตุ วธิ ีรับประทาน ใชใ บชา พลูหอสวนประกอบตางๆ รบั ประทานเปน อาหาร 114

สมุนไพรพ้ืนบา้ นลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพื้นบา้ น สตู ร 2 สรรพคณุ ชวยลดนำ้ ตาลในเลอื ดไดเร็วมาก สว นประกอบ 1. ใชทัง้ 5 ประมาณ 1 กำมือ (ใชตอกไมไผม ัด 3 เปาะ) 2. น้ำ 1 ลิตร วธิ ปี รงุ ตม ใหเดือดนาน 15-20 นาที วิธีรับประทาน ด่ืมครั้งละ 1-2 ถวยชา วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ติดตอกันเปนเวลา 3 วัน (ใชค วบคมุ น้ำตาลในเลอื ด) ขอควรระวงั ผูท่ีมีความดันโลหิตต่ำ ไมควรรับประทานมาก เพราะอาจหนามืดได ถารับประทานเกิน 3 วัน อาจมอี าการหนา มืด ใจส่นั เปน ลม เน่ืองจากน้ำตาลในเลือดต่ำมาก 115

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพน้ื บา้ น ผักหวาน ชอ่ื ทอ งถิ่น/ชือ่ อน่ื - 116

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพนื้ บ้าน ผกั หวาน สว นทใ่ี ช ใบและยอด สรรพคุณทางยา ราก เปนยาถอนพิษรอน พิษไข พิษซาง ถอนพิษสำแดง แกขดั เบา แกไ อ ใบ ปรุงเปนยาเขียวกระทุงพิษ เปนยาประสระน้ำนม ชว ยมดลกู เขาอเู รว็ แกแผลฝ ดอก ใชขับโลหิต ตัวอยางตำรับอาหาร 500 กรมั แกงผักหวานไขม ดแดง 200 กรัม สว นผสม 2 ชอ นโตะ ใบผักหวานและยอดออน 5 ชอ นโตะ ไขมดแดง 2 ชอนโตะ น้ำมะขามเปย ก 4 ถวย น้ำปลารา ตม น้ำปลา น้ำ 117

สมุนไพรพนื้ บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน เคร่ืองแกง 8-10 เมด็ พริกขห้ี นูแหง 6 หวั หอมแดง เกลือปน 1/2 ชอนชา เนื้อปลายา งฉกี ฝอย 3 ชอนโตะ วธิ ีปรุง 1. ทำน้ำพริกแกงโดยโขลกพริกแหงกับเกลือเขา ดวยกันใหละเอียด จากน้ันใสเน้ือปลายาง หอมแดง โขลกตอ จนละเอยี ดดี 2. ตมน้ำดว ยไฟกลางใหเดอื ด ใสนำ้ พรกิ แกงท่ีโขลกไว พอเดอื ดใสน้ำปลารา น้ำมะขามเปย ก ตม สกั ครูใสน ้ำปลา ผกั หวาน ไขม ดแดง คนเบาๆ ระวงั อยา ใหไ ขม ดแดงแตก พอเดอื ดอีกคร้ัง ยกลง ตกั ใสช าม หมายเหตุ อาจใชปลายา งแทนไขมดแดง สรรพคณุ ทางอาหาร ผักหวานบานมีโปรตีน คารโบไฮเดรต ไขมัน และแรธาตุที่มีประโยชนตอรางกาย ไดแก แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส แมกนเี ซียม และยงั พบเบตา แคโรทนี ในปริมาณสูง 118

สมุนไพรพื้นบ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพื้นบ้าน ภมู ิปญ ญาหมอพน้ื บาน (ผักหวานปา ผกั หวานบาน กา นตรงหรือคันทรง ใชไ ดเหมอื นกนั ) - แกงเลียง (ใสมะยมดวยจะดี ฝาดมนั ) สรรพคณุ บำรุงตบั - รากผักหวานปา และผักหวานบาน แกไขได สตู ร 1 สรรพคุณ ลดระดบั นำ้ ตาลในเลอื ด บำรุงตบั แกไ ข สว นประกอบ 1. รากผักหวานปา 3 ชิน้ (ขนาดยาวประมาณ 7 เซนตเิ มตร) 2. นำ้ 1 ลิตร วิธีทำ ตม เดือด 5-10 นาที วิธรี บั ประทาน ดม่ื ครั้งละ 1 แกวนำ้ กอ นอาหาร วันละ 3-4 ครง้ั ตดิ ตอกันนานประมาณ 1 เดอื น 119

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปญั ญาของหมอพ้นื บ้าน สตู ร 2 สรรพคุณ ลดนำ้ ตาลในเลอื ด ลดความดันโลหติ และลดไขมนั สว นประกอบ 1. รากผักหวานปา 1 กำมอื 2. เน้อื ไม (ของตน ผกั หวาน) 1 กำมอื 3. นำ้ 2 ลิตร วธิ ีทำ ตม ใหเ ดือดนาน 15-20 นาที วธิ รี ับประทาน ดืม่ คร้ังละ 1 แกว วนั ละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา -เยน็ ดืม่ ติดตอ กันนานไมเ กิน 15 วนั ขอ ควรระวัง 1) ใบผกั หวานทมี่ พี ิษ จะสงั เกตเห็นสารสดี ำบนแผนใบ ไมค วรนำมารับประทาน และไมค วรรบั ประทานผกั หวาน ในฤดูฝน 2) ผูท่ีเปนโรคเกา ท หรอื มกี ารทำงานของไตผิดปกติ ไมค วร รบั ประทานมาก หรือไมควรรบั ประทานผักหวานดิบ เพราะ ผกั หวานดบิ จะมีรสเมาและกรดยูริคสงู 120

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน โสน ช่ือทองถิ่น/ชอื่ อืน่ โสนกินดอก ผกั ฮองแฮง 121

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปญั ญาของหมอพืน้ บ้าน โสน สว นท่ใี ช ยอดออนและดอก สรรพคุณทางยา ราก แกรอนใน กระหายน้ำ ทัง้ ตน ชว ยขบั ปสสาวะ ใบ มีรสจืดเย็น แกปวดฝ ถอนพิษ โดยนำมาตำกับดินประสิวและดินสอพอง ทาบริเวณท่ี เกิดอาการ ดอก รสหวาน ชวยสมานลำไส ดอกโสนมีรสหวานชวนรับประทาน สามารถนำมาประกอบอาหารไดหลายชนิด เชน นำมาชุบ แปงทอดกรอบ หรอื รับประทานกับขนมจนี นำ้ พรกิ 122

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพืน้ บา้ น ตวั อยางตำรบั อาหาร 2 ถว ย ดอกโสนผดั นำ้ มันหอย 1 ชอ นโตะ สวนผสม 3-4 กลบี 2 ชอนโตะ ดอกโสน ½ ชอนชา นำ้ มนั หอย กระเทยี ม น้ำมนั พืช เกลอื วิธปี รงุ เด็ดดอกโสนแลวลางใหสะอาด เอาน้ำมันใสกระทะ เม่ือน้ำมันรอน เจียวกระเทียม จากนั้นใส ดอกโสนลงผดั ใสน ำ้ มนั หอย ปรุงรส แลวยกลง สรรพคณุ ทางอาหาร ดอกโสนมีธาตุเหล็ก วิตามินเอ บี 1 บี 2 ไนอะซินสูง และยังมีแคลเซียม และฟอสฟอรัสซ่งึ เปน ประโยชนตอ สุขภาพ 123

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพน้ื บ้าน ภมู ิปญ ญาหมอพื้นบาน ยอด ลวก เปนผกั จ้มิ ดอกใชทำทั้งอาหารหวานคาว เชน ทอดใสไข แกงเลียง แกงสม ขนมดอกโสน สรรพคณุ บำรงุ ตับ สมอง ประสาท สายตา สูตร 1 สรรพคุณ ชวยขับปสสาวะ ขับไขขาวของผูที่เปนเบาหวาน (ไขขาว คือ ลกั ษณะปสสาวะขนุ ขน ขาวเปน แปง) สว นประกอบ 1. ไสในของตน โสน 1 กำมอื 2. นำ้ 1 ลิตร วิธีทำ ตม ใหเดอื ดนาน 15-20 นาที วิธรี ับประทาน ด่มื ครงั้ ละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา-เย็น ด่มื ติดตอ กันไมเ กิน 15 วนั 124

สมุนไพรพืน้ บา้ นลดความเส่ียง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน ผักปลงั ชอื่ ทอ งถ่ิน/ช่ืออน่ื ผักปง 125

สมนุ ไพรพ้นื บ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปัญญาของหมอพื้นบา้ น ผกั ปลงั สวนทใ่ี ช ใบ ยอด และดอกออ น สรรพคณุ ทางยา ใบ ใชบดพอกแผล เปนยาขับปสสาวะ น้ำคั้น จากใบแกผื่นคัน ดอกใชแกเกล้ือน รากใชแกรังแค แกมอื เทาดา ง นำ้ คั้นจากผลใชแตง สีอาหารใหส มี วง ตวั อยา งตำรบั อาหาร ผักปลังเปนผักท่ีมีจำหนายในตลาดทุกภาคของประเทศโดยเฉพาะภาคเหนือและภาคอีสาน ชาวเหนือและชาวอีสาน นิยมรับประทานผักปลังจ้ิมกับน้ำพริก และยังนำยอดออน มาปรุงแกงสม แกงแค แกงปลา ผัดกบั แหนม หรอื ใสแ กงออมหอยอีกดว ย 126

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพืน้ บา้ น แกงผักปลังใสแหนม 3 ถวย สว นผสม 1/2 ถวย ยอดผกั ปลังและดอก 2 เมด็ แหนมยีใหก ระจาย 4 หวั พริกหนุมผา ตามยาว 1 หวั หอมแดง 1/2 ถว ย กระเทยี ม 1/2 ถวย ตน หอมซอย 1 ชอ นชา ผกั ชีซอย 1 ชอ นชา ปลารา ปลาชอ นสับ 1 ชอ นโตะ เกลือปน 1 ชอนชา นำ้ มะนาว 2 ถว ย กะป น้ำหรอื น้ำสตอ กหมู วธิ ีปรุง 1. โขลกหอมแดง กระเทียม เกลอื กะป และปลารา เขาดว ยกนั ใหละเอียด 2. ตมน้ำหรอื น้ำสตอ กหมูดว ยไฟแรงใหเ ดือด ใสเ ครอื่ งทโ่ี ขลก คนใหท ว่ั 3. พอเดือดอีกคร้ัง ใสผักปลัง พริกหนุม ตมพอสุก ตามดวยแหนม ปรุงรสดวยมะนาว ใสตน หอม ผักชี ตกั ใสถ วย พรอมรับประทานรอนๆ 127

สมนุ ไพรพ้นื บา้ นลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพนื้ บา้ น สรรพคุณทางอาหาร ผักปลังมีเกลือแร วิตามิน เอ ซี แคลเซียม ฟอสฟอรัส และเบตาแคโรทีนสูง นอกจากน้ันผักปลังยังมี ลักษณะท่ีเปนเมือกลื่น ชวยเพิ่มกากอาหาร จึงชวยใน การระบายอีกดวยเหมาะสำหรับผูสูงอายุที่มีปญหาในเร่ือง การขบั ถาย ภูมปิ ญ ญาหมอพน้ื บาน เปน ยาเย็น ยอด ผลออน และใบ รับประทานเปนอาหาร ชวยบำรุงตบั บำรุงลำไส ชวยใหร ะบบขับถายดี ใบ แกงเลียง แกงแค แกงสม รักษากระเพาะ ริดสดี วงทวารหนกั และระบบขับถา ย สูตร 1 สรรพคณุ ลดระดับน้ำตาลในเลอื ดได สวนประกอบ 1. ตน (สแี ดง) 1 กำมือ (หรอื หนัก 30 กรัม) 2. นำ้ 2 ลิตร วิธีทำ สับสวนลำตนพอหยาบแลวตมกับน้ำ ใหเดือด ประมาณ 15-20 นาที วธิ รี บั ประทาน ดมื่ ครง้ั ละ 1 แกว กอ นอาหาร วนั ละ 2 เวลา เชา -เยน็ ดม่ื ประมาณ 7 วนั (ตอ 1 หมอ ) 128

สมุนไพรพืน้ บ้านลดความเส่ียง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพ้ืนบ้าน ชะมวง ชื่อทอ งถิน่ /ชือ่ อน่ื กะมวง สมมวง มวงสม หมากโมก 129

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน ชะมวง สวนท่ใี ช ราก ใบ ยอดออ นและผล สรรพคณุ ทางยา รากแกไข แกร อนในกระหายนำ้ ถอนพษิ ไข แกบิด ตนใหยางสีเหลืองใชยอมผา ใบและผล เปนยาระบาย กัดฟอกเสมหะ แกธาตุพิการ แกไอ ฟอกโลหิต ใบออนสีแดง มีรสเปร้ียวกินได ใบแก ชวยลดไขมนั หนาทอ ง ตวั อยา งตำรับอาหาร นิยมรับประทานยอดออนสีแดงเปนผักสด นำมาปน กบั ลาบ แจว หรือปรงุ อาหาร เชน แกงหมู ใบชะมวง ตมยำไกบานใสใบชะมวง ตมสม หรือ แกงออ ม ผลรับประทานเปนผลไมได แตมีรสเปร้ียว ชาวใตใ ชป รงุ แกงสม เชน เดยี วกบั ใบ สรรพคณุ ทางอาหาร ใบชะมวงมวี ติ ามิน เอ และบี 1 คอนขางสูง และยงั พบแคลเซยี ม ฟอสฟอรสั 130

สมุนไพรพน้ื บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปญั ญาของหมอพ้นื บา้ น ภูมิปญญาหมอพ้ืนบาน - ใบชะมวงซอยใสยำผัก โดยใชใบชะมวง ประมาณครึ่งหนึ่งรวมกับผักอื่น(อะไรก็ได) เติม น้ำตาลทรายแดง เกลอื พริก เพ่อื ปรงุ รส สูตร 1 สรรพคณุ เปน อาหารฟนฟผู ปู ว ยเบาหวาน และชว ย ลดระดบั นำ้ ตาลในเลอื ด วธิ รี บั ประทาน ยอดออ นและผล รบั ประทานดบิ หรอื ใสแกงสม มีรสเปรีย้ วสามารถใชแทนตะลงิ ปลิงได สตู ร 2 สรรพคุณ บำรงุ ตบั ลดไขมนั และลดระดบั น้ำตาลในเลือด สว นประกอบ 1. ราก 1 กำมือ (หรอื หนกั ประมาณ 30 กรมั ) 2. น้ำ 1 ลติ ร วธิ ีทำ ตมใหเ ดอื ดประมาณ 15-20 นาที วธิ รี บั ประทาน ดมื่ ครง้ั ละ 1 แกว วนั ละ 2 เวลา กอ นอาหาร เชา -เยน็ ดมื่ ไดท กุ วนั ตดิ ตอ กนั 7 วนั ขอควรระวงั ใบมีรสเปร้ียว ผูปวยเบาหวานที่มีแผลเปอย ไมควรรับประทานมากเพราะจะทำใหแผลแฉะ เกิดหนอง 131

สมนุ ไพรพ้นื บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน ผักไผ่ ช่อื ทอ งถิ่น/ช่ืออน่ื ผกั แพว จนั ทรโ ฉม หอมจนั ทร พรกิ มา 132

สมนุ ไพรพนื้ บ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพน้ื บ้าน ผกั ไผ่ สวนทใ่ี ช ใบและยอด สรรพคุณทางยา ราก ใชแกริดสีดวง แกปวดเมื่อยตาม รางกายและขอกระดูก รักษาหืด ไอ แกเจ็บ ทอง ทองเฟอ ดอก ใชขับเหง่ือ รักษาโรคปอด แกเ จ็บทอ ง ทองข้ึน ทอ งเฟอ ตวั อยา งตำรบั อาหาร ชาวเหนือนิยมเด็ดยอดใสในตมยำและลาบ ชวยใหอาหารมีรสกลมกลอม ภาคอีสานนิยม รับประทานเปนผักสดกับลาบ หรือใชเปนเคร่ืองปรุงในลาบ กอย ยำตางๆ ชวยดับกลิ่นคาวไดเปน อยางดี สวนชาวใตนิยมนำผักไผใสในขาวยำ ในปจจุบันมักคุนเคยกับผักไผในการรับประทาน รว มกับแหนมเนอื ง ยำไกบา นผักแพว สว นผสม ไกบ าน 1/2 ตวั ผักแพว 1 กำ เกลอื ปน 1/2 ชอนชา พรกิ ไทยดำโขลกหยาบ 1 ชอ นโตะ น้ำสตอกไก 1/4 ถว ย 133

สมนุ ไพรพืน้ บ้านลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพนื้ บา้ น วิธปี รุง 1. ลา งไก ควกั เอาปอดและเลือดทต่ี ดิ กระดกู ออก ลางน้ำใหส ะอาด 2. ตมไกท้ังตัวในน้ำเดือดสักครู ลดไฟออนเค่ียวจนไกสุก จะไดน้ำสตอกท่ีใส ตักไกออก จากหมอ 3. ฉีกเน้ือไกเปนชิ้นๆ ขนาดพอคำ เคลาดวยเกลือ พริกไทย ยอดผักแพว และใสน้ำสตอกเคลา ใหท ว่ั ตกั ใสจานรบั ประทานทนั ที สรรพคณุ ทางอาหาร ใหเบตาแคโรทีน แคลเซียม และฟอสฟอรัสสูง ชวยใหเจริญอาหาร และขับลมในกระเพาะ อาหาร ภมู ปิ ญญาหมอพืน้ บา น ยอดเปนผกั เคยี งกินสด หรอื ใชแกงสม ตม ยำ สตู ร 1 สรรพคุณ ชวยขับลมบำรุงธาตุ ชวยลดไขมัน และระดับ น้ำตาลในเลือด สวนประกอบ 1. ตนทง้ั หา 1 กำมือ 2. น้ำ 2 ลติ ร วิธที ำ ตมใหเดอื ดประมาณ 15-20 นาที วธิ รี บั ประทาน ดมื่ ครง้ั ละ 1 แกว วนั ละ 2 เวลา กอ นอาหาร เชา -เยน็ ดม่ื ไดท กุ วนั ตดิ ตอ กนั 7 วนั 134

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเส่ียง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน มะกอก ช่อื ทอ งถน่ิ /ชือ่ อน่ื มะกอกดง กอกเขา 135

สมุนไพรพื้นบ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพน้ื บ้าน มะกอก สว นทใ่ี ช ใบ ยอดออน และผล สรรพคุณทางยา เปลอื กตน ตม กินแกรอนใน ทองเสีย แกอาเจียน ใบ แกโรคบดิ แกป วดในหู ผลสกุ แกเลอื ดออกตามไรฟน ทำใหช มุ คอ แกก ระหายนำ้ และแกบดิ เมลด็ นำมาสุมไฟใหเปนถาน และแชน้ำ กรองเศษถานและฝุนผงออก ดื่มแกรอนใน แกส ะอกึ ตัวอยางตำรบั อาหาร ใบออน ยอดออน รับประทานเปนผักสด กบั อาหารประเภทลาบ น้ำตก ยำ สมตำ เน้ือหมุ เมล็ด ใชตำนำ้ พริก สมตำ และเพอ่ื ปรงุ รสอาหาร ในจังหวดั จันทบุรีและตราดนยิ มใสใ นยำหอยแครง ยำไก ยำไกใบมะกอก สว นผสม เน้อื อกไกน่งึ สกุ ฉกี เปนเสน 1 อก ใบมะกอกหน่ั 2 ถวย นำ้ พรกิ ยำ 3 ชอ นโตะ มะพรา วขดู คัว่ 3 ชอ นโตะ นำ้ ปลา 1 1/2 ชอ นโตะ 136

สมนุ ไพรพน้ื บา้ นลดความเสย่ี ง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพืน้ บา้ น สวนผสมนำ้ พริกยำ: พริกแหง เม็ดใหญค ่ัว 5 เมด็ หอมแดงเผา 8 หวั กระเทียมเผา 1 หัว ตะไครซ อยควั่ 1 ชอนโตะ วธิ ปี รุง 1. โขลกเคร่อื งปรงุ นำ้ พริกยำทั้งหมดเขาดวยกันใหล ะเอยี ด พักไว 2. ใสน ้ำพริกยำกับน้ำปลาและเนอื้ อกไกลงในอางผสม เคลาใหทว่ั ใสใ บมะกอก มะพรา วขดู คั่ว เคลาอกี ครั้งใหท วั่ ตักใสจาน รับประทานทนั ที สรรพคณุ ทางอาหาร ทั้งยอดและผลมีตลอดป ใหแคลเซียม ฟอสฟอรัส ธาตุเหล็ก วิตามิน บี 1 เบตาแคโรทีน และ เสนใยอาหารสูง ถาตองการรสเปร้ียวมากใหเลือกยอดท่ีมีสีเขียวออน สวนยอดแดงมักมีรสฝาดปนอยู เนื่องจากมีสารในกลุมโพลีฟนอล จึงตานอนุมูลอิสระที่ดี สวนผลควรเลือกผลท่ีไมสุกมาก ผิวมี จุดประสีเหลือง ไมมีจดุ ดำหรือตกกระมาก เนือ้ มสี นี ้ำตาลออ นและไมเ ละ 137

สมุนไพรพน้ื บา้ นลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้ืนบา้ น ภูมิปญญาหมอพนื้ บา น รสเปรีย้ ว ฝาด หวาน รักษาเบาหวาน ฟอกเลอื ด ขับเสมหะ - ใบเปรี้ยว นำมาปงไฟ หรือกินสด คลายใบชะมวง ใชเปนผักเคียงรับประทานกับน้ำพริก ลาบ พลา เปนตน - ผล เอาเนื้อสุกใสยำ (เมลด็ ในมีรสเยน็ ) สตู ร 1 สรรพคณุ ชว ยลดไขมนั ขบั เหงอ่ื ขบั ปส สาวะ ลดระดับนำ้ ตาลในเลอื ด และฟนฟูผูป วยเบาหวานได สว นประกอบ 1. เปลือกตน (รสหวาน ฝาด) 1 กำมอื หรือประมาณ 3 เปลอื กยาวประมาณ 3 คบื 2. น้ำ 1 ลติ ร วิธที ำ สับแลว ตม กบั น้ำเดอื ด 15-20 นาที วธิ ีรบั ประทาน ดมื่ ครัง้ ละ 1 แกว วนั ละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา -เยน็ ดืม่ ตดิ ตอ กัน 7 วัน ขอควรระวงั ผทู ่ีมีความดันต่ำหรอื เปนโรคหวั ใจไมควรรบั ประทาน เพราะจะทำใหห นา มืด เปน ลม เบ่อื อาหารได 138

สมนุ ไพรพน้ื บา้ นลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ญั ญาของหมอพ้ืนบ้าน กระถิน ชื่อทองถิ่น/ช่ืออนื่ ผกั หนองบก ผักกานถิน สะตอเทศ กระเฉด 139

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพนื้ บา้ น กระถิน สวนที่ใช ใบและยอด ฝกออ น สรรพคณุ ทางยา ยอดออนและฝกออน รบั ประทานเปนผักได เมล็ดนำมาทำเครอ่ื งประดับ เปน อาหารของสตั ว เปลือกใหเ สนใยและทำกระดาษได ดอกบำรงุ ตับ รากชว ย ขบั ลม ขับระดขู าว ตวั อยา งตำรับอาหาร กระถินใชรับประทานเปนผักสดกับน้ำพริกชนิดตางๆ โดยเฉพาะน้ำพริกกะป น้ำพริกปลาทู และเปนผกั ทรี่ ับประทานรว มกับหอยนางรมสด หอมแดงเจียว เมอ่ื เค้ยี วจะเกิดรสหวาน สำหรับฝก ออ น กับเมล็ดออน รับประทานรวมกับสมตำ ขนมจีนน้ำยาชนิดตางๆ และเปนผักที่ชาวใตจัดรวมในตะกรา ผักเคียงสำหรบั รบั ประทานรวมกับอาหารใต สรรพคณุ ทางอาหาร กระถินมวี ติ ามินเอสงู มาก และยังพบแคลเซยี ม ฟอสฟอรัส เหลก็ และวติ ามินซีดวย 140

สมนุ ไพรพนื้ บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพ้นื บา้ น ภูมปิ ญญาหมอพน้ื บาน สูตร 1 สรรพคณุ บำรุงตับ แกตบั พกิ าร วิธที ำ ดอกตูมสดๆ ฝกออน เมลด็ แก รับประทานเปน ผกั สด วิธรี บั ประทาน รบั ประทานเปนอาหาร สูตร 2 สรรพคณุ บำรุงไต ตับ บำรุงธาตุ เปน ยาอายุวฒั นะ วิธีทำ ราก 1 กำมือ ตม น้ำ 1 ลิตร นาน 15-20 นาที วธิ ีรับประทาน ด่มื กอ นอาหาร เชา -เย็น ครัง้ ละ 1 ถว ยชา ไมค วรดื่มติดตอกันมากกวา 7 วัน ขอ ควรระวงั ยอดกระถนิ และฝก ออนมยี รู กิ สงู ผทู ี่เปน เกาทไมควรรบั ประทานมาก และอาจทำใหโลหติ จางได 141

สมุนไพรพนื้ บ้านลดความเสี่ยง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพื้นบ้าน ย่านาง ช่อื ทองถิน่ /ช่ืออื่น จอยนาง เถาวลั ยเขยี ว ยาดนาง 142

สมนุ ไพรพื้นบ้านลดความเส่ยี ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ัญญาของหมอพืน้ บ้าน ย่านาง สว นทใี่ ช ใบ เถา ราก สรรพคุณทางยา ราก มรี สจดื แกไขไ ดทกุ ชนดิ น้ำคน้ั จากใบใช ถอนพษิ สรุ า ชวยดับพษิ รอนถอนพษิ ไข แกอ สี กุ อีใส ตัวอยา งตำรับอาหาร ใบออนและใบแกนำมาคั้นน้ำใชตมกับหนอไม เพ่ือลดความขื่น รสขม ชวยใหหนอไมอรอยข้ึน บางคนใสน้ำค้ันใบยานางในแกงขี้เหล็ก เพื่อชวยลดความขม หรือใสในแกงขนุน แกงออม รสชาติจะ กลมกลอมขนึ้ น้ำยานาง 30 กรมั สวนผสม 50 กรัม 50 กรัม ใบยา นาง 2 ใบ ใบออ มแซบ 6 ถวย (เบญจรงคห รอื ตำลึงหวาน) ใบบวั บก ใบเตย น้ำ 143

สมนุ ไพรพ้ืนบ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภมู ปิ ญั ญาของหมอพ้นื บ้าน วิธปี รุง 1. ลางผักทั้งหมดใหสะอาด พักใหสะเด็ดน้ำ หั่นเปนชิ้นๆ ใสลงในโถปน ใสน้ำ ปนพอละเอียด กรองเอาแตน ำ้ 2. เทใสแกว เสริ ฟทันที หมายเหตุ : อาจเติมน้ำมะพรา วเพือ่ เพ่มิ รสหวานได สรรพคณุ ทางอาหาร ยานางมแี คลเซียม ธาตเุ หล็ก เบตา แคโรทนี วิตามนิ เอ และซีสูง ภมู ิปญญาหมอพน้ื บา น - ใบสด 1 กำมือ น้ำ 1 แกว คั้นหรือปนใสผาขาวบางกรอง วิตามินเอสูง บำรุงตับ ลอมตับ ดบั พิษภายใน - นำ้ คน้ั ด่ืมม้อื กลางวัน 1 แกว เทา นั้น เพราะเปน ยาเย็น ดับพษิ รอนภายใน แกรอ นใน ลดเกา ท ได ไมควรรับประทานตอนเย็น เพราะจะเปน ตะคริว สตู ร 1 สรรพคุณ ชวยลดแกสในกระเพาะอาหาร ลดความดัน ลดไขมัน ลดระดับน้ำตาลในเลือด ดับพิษ ในตับ แกผดิ สำแดง สวนประกอบ 1. เถายา นาง 1 กำมอื 2. น้ำ 1 ลิตร วิธีทำ ตม กับน้ำเดือด 15-20 นาที วธิ ีรับประทาน ดม่ื ครง้ั ละ 1 แกว วันละ 2 เวลา กอนอาหาร เชา -เยน็ หรือสามารถดมื่ แทนนำ้ ได แต ไมค วรดื่มติดตอ กันนานเกนิ 7 วนั เพราะทำใหเ ลือดเย็น หนา มดื ใจส่นั และไมมแี รง 144

สมนุ ไพรพ้นื บา้ นลดความเส่ียง โรคเบาหวาน ตามภมู ิปัญญาของหมอพนื้ บา้ น สตู ร 2 สรรพคณุ ลดระดบั นำ้ ตาลในเลือด สวนประกอบ 1. ใบยานาง 1 กำมอื 2. มะระข้นี กออน 5 ลกู 3. น้ำครึง่ แกว วธิ ีทำ ใสสว นผสมทงั้ หมดแลวปนหรอื โขลกใหละเอยี ด ใชผ าขาวบางกรองเอาแตน้ำด่ืมสดๆ วธิ รี บั ประทาน ดื่ม 1 แกว กอนอาหาร วันละ 1 ครัง้ ในชว ง เชา ติดตอกนั ประมาณ 30 วัน สูตร 3 สรรพคณุ ลดระดบั นำ้ ตาลในเลือด สว นประกอบ 1. ใบยานาง 7 ใบ 2. นำ้ ครึ่งแกว วิธที ำ ใสสว นผสมทง้ั หมดแลวปน หรอื โขลกใหล ะเอยี ด ใชผ า ขาวบางกรองเอาแตน ้ำดืม่ สดๆ วธิ รี ับประทาน ดืม่ วนั ละ 1 แกว กอนอาหาร ตอนเชา คร้ังเดียว ตดิ ตอกนั ประมาณ 3 เดือน ขอมูลเพิ่มเติม สูตรรักษาชิคุนกุนยา ใบยานาง 7 ใบ ขมิ้นออย 7 แวน รากหมาก รากมะพราว ใบหมากผูหมากเมีย อยางละ 1 กำมือ เอามาโขลกรวมกัน แลวค้ันน้ำด่ืมวันตอวัน วันละ 2 เวลา เชา-เย็น นานประมาณ 3-4 วัน จะทำใหห ายเปน ปกติ 145

สมุนไพรพ้นื บ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปญั ญาของหมอพน้ื บ้าน เทา ชอื่ ทอ งถ่ิน/ชอื่ อ่ืน เตา / สาหรายน้ำจดื ทม่ี า: งานวิจัยพ้นื บา น 146

สมนุ ไพรพน้ื บ้านลดความเสีย่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมิปัญญาของหมอพน้ื บา้ น เทา สว นท่ีใช ตน ออน สรรพคุณทางยา - ตัวอยางตำรับอาหาร เทาท่ีนำมารับประทานจะเปนเทาที่ยังออนเปนสี เขียวอยูในน้ำ ถาเปนเทาท่ีลอยเหนือผิวน้ำมีสีอม ท่มี า: ภมู ิปญญาสุขภาพ เหลอื ง จะไมนำมารับประทาน คนเหนือกับคนอีสานมีวิธีที่รับประทานเทาที่ตางกัน คนเหนือนิยมนำมายำใสปูนา เรียกวา ยำเขียว ดวยการนำปูนาไปตมกับน้ำปลาราหรือกะปใหเขากันกอนท่ีจะนำไปโขลกกับพริก หอม กระเทียมเผา แลวผสมกับเทาที่หั่นไว สวนคนอีสานนิยมเอาเทามาลาบกับมะเขือขื่นและน้ำปลารา นอกจากนี้เทายงั นำมารบั ประทานสดจม้ิ นำ้ พรกิ ไดด ว ย 147

สมุนไพรพ้ืนบ้านลดความเสยี่ ง โรคเบาหวาน ตามภูมปิ ัญญาของหมอพ้นื บา้ น ลาบเทา 2 ถว ย สว นผสม 1/4 ถวย 1/4 ถว ย เทาบีบนำ้ แลว ถั่วฝก ยาวซอย 2 ชอนโตะ ถ่ัวพซู อย 1 ลูก หอมแดงซอย 1 ชอนโตะ มะเขอื่ ขืน่ หรือมะเขอื เหลืองหั่น 1/4 ถวย ผักชซี อย 1 ชอนโตะ ผกั แพวซอย 1 ชอ นโตะ ตนหอมซอย 1 ชอ นโตะ พรกิ ปน 1/2 ถว ย ขาวค่ัว 2 ชอ นโตะ นำ้ ปลารา น้ำมะนาว วิธีปรงุ 1. ลา งเทาใหสะอาด สงข้นึ ใสต ะแกรงใหสะเดด็ น้ำ 2. ตมน้ำปลาราดวยไฟกลางใหเดือด ใสเทาลงคนใหทั่ว พอเทาสุก ยกลง ใสถั่วฝกยาว ถ่ัวพู หอมแดง มะเขอื ข่ืน ผักแพว และตน หอม เคลาเบา ๆ ใหเขา กัน 3. ปรุงรสดวยพรกิ ปน และน้ำมะนาว ใสขา วค่ัว ผักชี เคลาใหท ว่ั ตักใสถวย สรรพคุณทางอาหาร มแี คลเซียมและเบตา แคโรทีนสงู มาก 148