ธีรารัตน์ เพชรทอง n.4 sec1 id 6117701001010

Pocket Book การพยาบาลผ หญ 2 นางสาวธีรารตั น พชรทอง ลขที 4 หอง 1 รหัสนักศกษา 6117701001010

สารบญั หนา 1 นวคดทฤษฎหลกั การพยาบาล นวยั ผ หญทมภาวะ จบปวย ฉยบพลนั วกฤต 6 นวคดทฤษฎ หลกั การพยาบาล นวัยผ หญทมภาวะ จบปวย รองรงั คกคามชวต 11 การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตระบบหาย จ 27 การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตจากปญหาปอด ฟบ 47 การจดั การ กยวกับทาง ดนหาย จ ละการพยาบาล ผปวยท ช ครองชวยหาย จ 64 การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤต ละฉก ฉนของหลอด ลอดหัว จ กลาม นอหวั จ 72 การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤต ละฉก ฉนของลนหัว จ หลอด ลอด ดง 89 การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตหวั จลม หลว ละหวั จ ตนผดจังหวะ 106 การพยาบาลผปวย นภาวะวกฤตระบบประสาท

ละ ขสนั หลัง การพยาบาลผปวยทมภาวะวกฤตระบบทาง ดนปสสาวะ 108 การพยาบผปวยทมภาวะชอก 120 ละผปวยทมอวัยวะลม หลวหลายระบบ การฟนคนชพ 122

1 หนวยท1 นวคดทฤษฎหลกก รพย บ ล นวยผ หญทมภ วะจบปวยฉยบพลนวกฤต 1.ค ม ม ยข งภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต สรปก รพย บ ลภ วะวกฤตหม ยถงก รพย บ ลฉพ ะท ง นก รด ลผปวยทมอ ก รหนก หรอถกคกค มท งชวต ฝ้ ร ง ก ร ป ยน ป ง ย่ ง ก ช้ ด ปร คบปร ค งทงด้ นร่ งก ย จต งคม พ้ น้ ขด นตร ย 2. ฒน ก รข งก รด ผป้ ่ ยภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต ถกจด น น่ ยพ ICU จดตงครง รก น รฐ มรก ค. 1950 มก ร ชย้ น น บ ย กป้ ด ท ม้ ผ กร ทบภ ทรกซ้ น ผร้ บบรก รปร ทบ จค่ นข้ งน้ ย ปจจบน ปนก รด บบค่ ย ±ปนค่ ย ป นน้ ก รท ง น บบ ปนทม ข ช ชพ พ ด นตร ย ค นงถงค ม ปนบคค คร บคร ม กขน 3.ปร ดนปญ ท กย ข้ งกบก รด ผป้ ่ ยภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต 3.1มปญ ซบซ้ นต้ งด ย่ ง ก ช้ ด พงพ ปกรณ์ขน ง 3.2 มจ น นม กขน 3.3 มปญ ท กดจ กก รจดก รทม ข ช ชพ นทม ขภ พ พบบ่ ยท ดค 1) ก รจดก ร ปญ ท ง ดน ย จ 2) ก รด ยย งท ด ่ ข้ ป นร่ งก ย พ ก รรก 3)ปญ ก ร ย้ 3.4 ม รคตด ช บตซ บต ม่ ด้ ก่ 1) ก รตด ช น รงพย บ ช่น รค ด ์ ณ รคป ด ข้ ด ญ่

2 2)ก รตด ช บต ม่ ด้ ก่ รค ข้ ด ญ่ ยพนธ์ ม่ 2009 ปจจบน covid19 3.5 มก รร บ ด รค ข้ ด ญ่ ยพนธ์ ม่ 2009 ทรน รง ก ้ งข ง 3.6 ผ้ ง ย พมขน ยง นตร ยต่ ภ ทรกซ้ นม กก ่ ก ่ม น 4.ก รด ผป้ ่ ยภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต นปจจบน ม 3 งคป์ ร ก บ 1) ผป้ ่ ยทมภ ก ต( critical ill patient) ะข ง ง ่ ง 2) ก ร ก้ รพย บ ผป้ ่ ยร ย ก ต ( critical care nurse ) 3) ง ด ้ มภ ย น ผป้ ่ ย( critical care environment) ● ง ด ้ มท งก ยภ พ พย บ ย่ตรงก ง ม ตยงผป้ ่ ย ้ มร บ พร้ ม ก้ รช่ ย มม่ น ร กร จกฝ้ กนก งร ่ ง ตยงผป้ ่ ย ท ้ ม่ ปน ่ นต ● ง ด ้ มด้ นจต จ ง ด ้ มทก่ ้ กดค ม ครยด ด้ ก่ ง ด ้ มท ม่คน้ คย ร ดบ ยง ง ร้ ทท ้ กดค ม ครยดข งพย บ ด้ ก่ ค มค ด ก ง ข งผบ้ งคบบญช พ นร่ มง น ลกษณะท งคลนกของผ ชบรก รวยผ หญ นภ วะวกฤต 1. ภ ทรกซ้ น งก รผ่ ตด 4.ก ร พย้ ร คม ร ดร้ บ รพ 5. รคม รง ก ม ปยง ย น 2. ภ ก ตจ ก รค ร รงทมก รก รบข ง รค 6. รคกรรมพนธ์ รค ม 3. บต ต ร ภยนตร ย ค มท้ ท ยข งพย บ นก รด ผป้ ่ ยภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต 1.ก ร ข้ ่ปร ช คม ซยน พย บ ต้ งพฒน ด้ นภ 2.พย บ ต้ งพฒน ค มรด้ ้ น ช ก ร คณภ พก รผป้ ่ ย 3.ม รคตด ช ด ย รค ม่ พมขน พย บ ต้ งตนต ง ผน ย่ ง ม ม

3 4.ม ตต่ ง กดขนพย บ ต้ งปรบต พม มรรถน ข งก รพย บ ผป้ ่ ยภ ก ร จบป่ ย ฉยบพ น ก ต 1.ค มร้ knowledge ชน่ ภ งก 2.ทก skill ค มช น ญ ร ค ม ม รถ 3.ท นคต attitude ค ม ช มนตน ง 4.บค ก ก ณ ปร จ ต ข งบคค traits ปนคนทน่ ช ถ ้ ง จ 5. รงขบภ ย น motives ดงพ ตกรรมทมง่ ป ้ ป้ ม ย มรรถน ข งพย บ ช ชพ นปร ท ทย 1. มรรถน ด้ นจรยธรรม จรรย บรรณ กฎ ม ย 2. มรรถน ด้ นปฏบตก รพย บ ก รผดงครรภ์ 3. มรรถน ด้ นคณ ก ณ ชง ช ชพ 4. มรรถน ด้ นด้ นภ ผน้ ก รจดก ร ก รพฒน คณภ พ 5. มรรถน ด้ น ช ก ร ก ร จย 6. มรรถน ด้ นก ร ร มพนธภ พ 7. มรรถน ด้ น ทค น ย ร น ท

4 8. มรรถน ด้ น งคม ก ร ชท้ ฎก รปรบต ข งร ย นก รด ผป้ ่ ยภ ก รณ์ จบป่ ย ฉยบพ น ก ต บคค ต้ งปรบต ต่ ง ร้ ปร ก บด้ ย 4ด้ น ร่ งก ย ตม นท น์ บทบ ท น้ ท ค ม มพนธ์ซงกน กน ชน่ 1.คน person ค ร ยบคค คร บคร ชมชน ม คม งคม 2. ง ด ้ ม environment ค ภ ก รณ์ท ยร่ บ บคค 3.ภ ขภ พ health ขภ พจ ท้ น ้ นถงก รปรบต 4.ก รพย บ nursing ปนกร บ นก รปฏ มพนธก์ บคน ก ร บ้ รก ร ขภ พ ง่ รม ้ บคค คร บคร ก ่มคน ชมชน งคมมก รปรบต ทด ก รปร มนภ ขภ พข งผป้ ่ ยภ ก รณ์ จบป่ ย ฉยบพ น ก ต 1. EKG monitor คร ง ดค มดน ก ร ยน ด 2. บบปร มนค ม จบป ด ทง บบ บถ มด้ ย จ ง กตพ ตกรรม 3. บบปร มนค มรน รงข งก ร จบป่ ย ก ต 4. บบปร มนภ ค ม ครยด ค ม ตกกง 5. บบปร มนภ บ น ฉยบพ น น ซย

5 น คดก รพย บ ผป้ ่ ยภ ก รณ์ จบป่ ย ฉยบพ น ก ต FAST HUG BID 1. Feeding : รม feed ้ ร ท ด 2. Analgesia : ปร มนค มป ด ้ ด้ ค บคม ้ ด้ 3. Sedation : ก ร ย้ ร งบปร ท 4.Thromboembolicprevention:ก รป้ งกนก ร กด ม ด น ด ดด 5. Head of the bed evaluation : ก รปรบ ตยง ้ ง 6.Stressulcerprophylaxis:ก ร ย้ ป้ งกน ด ก นกร พ ร 7.Glucosecontrol:ค บคมร ดบน ต น ด ้ ย่ นช่ ง80-200mg% 8.Bowelsaddress;ด ร งก รขบถ่ ย พ ดข ง ยคง 9.Increaseddailyactivity: ่ง รมก ร ค น 10.Nighttimerest:ด ร งก รน น บ 11.Disabilitypreventionanddischargeplanning:ก รป้ งกน รค ทรกซ้ น ก ร ง ผนจ น่ ย 12. Aggressive alveolar maintenance : ก รปกค มถง ม นป ด 15. Infection prevention : ก รป้ งกน ก รตด ช 14. Delirium assessment and treatment : ก รปร มน ก รจดก รภ บ น ฉยบพ น 15.Skinandspiritualcare:ก รด ผ นง ก รด มตจต ญญ ณ

6 สรป การพยาบาลผปวยระยะทายของชวต นภาวะวกฤต Pallitivecareinicu 1.การพยาบาลผปวยระยะทายของชวต นภาวะวกฤต (endoflifecareinICU) 1.1 บรบทของผปวยระยะทาย นหอผปวย อซย นน้ ก รรก ผป้ ่ ย ก ต ทมค มรน รง คกค มต่ ช ต ช้ ทค น ยททน มย พ ช่ ย ้ ย ข งร่ งก ยผป้ ่ ยก บ ่ภ ปกต ก กณฑ์ นก รพจ รณ รบผป้ ่ ย น ซยค ผป้ ่ ย นกทม ก ย ง ท่ นน 1.2 ลกั ษณะของผปวยระยะทาย น อซย 1.ม ก ร ดน้ ย ม น น้ม ่ ม่ ม รถช่ ยช ต ด้ 2.มก ร ป ยน ป งข ง ก ร ก ร ดง ป นท งท ย่ ง 1.3 นวทางการด ลผปวยระยะทาย น อซย 1) ก รด ผป้ ่ ยร ย ท้ ย บบ งคร์ ม ต มม ตรฐ น ช ชพ ดย ฉพ ด้ นมตจต ญญ ณ ซง คญ ป ม่น้ ยก ่ มตท งก ย พร ปน กน่ กข งช ต ช่ ย บ้ คค ก้ ม ข้ ผ่ นปญ ป รรค 2) ก รด ญ ต ย่ งบคค คญท ดข งผป้ ่ ยร ย ท้ ย ด ญ ต ้ ดค ้ งกบบรบท ฒนธรรม ค ม ช น ปด ก พ้ ดคยซกถ ม พ ดค ม ตกกง 3) ด ด้ นจต จข งตน งข งพย บ ขณ ก้ รพย บ ผป้ ่ ยร ย ท้ ย ก ร ยช ตข ง ผป้ ่ ย ค รมจต จท ตมท นก รด ป้ งกน ม่ ้ กด รมณ์ ร้ ผป้ ่ ย ก ตจ ปนต้ งด ย่ ง ก ช้ ด พ รก ช ต ดภ ทรกซ้ น ดค ม จบป ดด้ นร่ งก ย ้ กผ่ ป้ ่ ย

7 2. การพยาบาลผปวยระยะทายของชวต นผปวย รอรงั 2.1ลกั ษณะของผปวย รอรงั ระยะทาย 1) มปญ ซบซ้ น ม กรทย กต่ ก รค บคม ม ก ร ก ร ดง ป นท งท ย่ ง 2) ค ม ม รถ นก รท น้ ทข งร่ งก ย ด ง ท ้ กดค มทรม นทงร่ งก ย จต จ งคม จต ญญ ณ 3) มค ม ตกกง ท้ ท้ ซม ร้ น ง ก ก รต ย ย่ ง ดด ดย 2.2 นวทางการด ลผปวย รอรงั ระยะทาย ดข ง 1) ด ค้ น น กผ่ ป้ ่ ย ญ ต ชน่ ก รรบปร ท น ร น ค ม ร่ งก ย 2) ด ค้ น น ก่ผป้ ่ ย ญ ต นก รจด ภ พ ด ้ ม ้ ม ม 3)ก รด พ ต บ น งท งด้ นจต จ รมณ์ข งผป้ ่ ย ญ ต 4) ปนผฟ้ งทด มค ม ต่ ก ร ป ยนข งผป้ ่ ย 5) ตรยมค มพร้ มข งญ ตก่ นจ ข้ ยยมผป้ ่ ยช่ ง ร ท้ ย 6) ก้ ง จ กค่ ร บคร ญ ตข งผป้ ่ ย 2.3 หลกั การด ลผปวย รอรงั ระยะทาย นมตจตวญญาณ 1) ค้ มรก ค ม น ก น จ 2)ช่ ย ผ้ ป้ ่ ยย มรบค มต ยทจ ม ถง พย บ ค ร ร้ ง มพนธภ พ ค ม ้ ง จ ้ กดขนกบผป้ ่ ย พ ผ้ ป้ ่ ยร บ ยค มคด ค มร้ ก

8 3) ข้ ้ ม ท ปนจรง ปน ป นท ท ง ดย กน มด 4)ช่ ย ผ้ ป้ ่ ยนกถง งทดง ม ท จต จ ้ ปนก 5) ช่ ยป ด ป ง งทค้ งค จ 6)ช่ ย ผ้ ป้ ่ ยป ่ ย ง งต่ ง พ ย้ มรบก ร จบป่ ย 7)ปร มนค ม จบป ด ก รพจ รณ ย้ ก้ป ดต ม ผนก รรก 8) ร้ งบรรย ก ท ต่ ค ม งบ 9) ก รก ่ ค จ ช่ ย ผ้ ป้ ่ ย งบ ย มรบ ร ดท้ ย 3. การพยาบาลผปวยดวยหวั จความ ปนมนษย 3.1ความสาคญั ของจตวญญาณ นการด ล บบประคบั ประคอง จต ญญ ณ (spirituality) ปน น คดทมค มซบซ้ น มคณค่ ง ดต่ มน ย์ กย ข้ ง กบ น ก ร ค้ ณค่ ช ต ก ณ ข งบคค ทมจต ญญ ณ นก รด บบปร คบปร ค ง 1. ค ม ม รถ นก รตร นกร้ จต รทธ 2. ก รย มรบ น ก น จต่ พ น มน ย์ 3.พ ตกรรมก รพย บ ทมจต ญญ ณ - มค มรจ้ ดก รกบค มป ดด้ นร่ งก ย ก่ผป้ ่ ย - ด บบ งคร์ ม ดค ้ งกบ น - ด พ ตรยมต ก่ นต ย ภ งต ย - ม ป นก ร ร - มค ม มรถ นก รท ง น ปนทม 3. ความสาคญั ของการด ลผปวยดวยหวั จความ ปนมนษย

9 1. มจตบรก รด้ ยก ร บ้ รก รดจญ ตมตร ท่ ทยมกน 2.ด ทงท งร่ งก ย จต จ พ คง ซ้ งค ม ปนมน ย์ 3.ม มตต กรณ ทร จ ข ม ่ จ ร 4.ผร้ บบรก รค รม ่ นร่ ม นก รด ตน ง 3.3 ลกั ษณะของการ ปนผด ลผปวยระยะทายดวยหวั จความ ปนมนษย 1. มค มร้ ก มตต ง ร ข้ จ น จ 2.มจต จ ย กช่ ย 3.ร้ ข ร้ ร 4. จ ข ม ่ จ ร 5.ตร นกถงค ม คญข งก รต บ น งด้ นจต ญญ ณ 6. ข้ จธรรมช ตข งบคค 7. ข้ จ ฒนธรรม ขนบธรรม นยมปร พณ 8. ค รพ นค ม ปนบคค 9. ้ ภย มค ม ดก น 10.มทก นก ร ร 11. ม่ น กต่ ย ย ด้ น ตผ ค มด ค มช 12.ก รท ง น ปนทม ค้ มร่ มม นก รด ผป้ ่ ย 4. การด ล บบประคบั ประคอง ้ กผ่ ป้ ่ ยร ย ท้ ย ปน ตร์ นก รด ท นน้ ป้ งกน บรร ท ค มทกขท์ รม นต่ ง คร บคร ปนก รด บบ งคร์ ม ปร ก บ ปด้ ย 1. ก รรก ต ม ก ร

10 2. ด ด้ นร่ งก ย จต จ งคม จต ญญ ณ พ บรร ท ค มทกข์ทรม นต่ ง 3. ช่ ย ผ้ ป้ ่ ยรบร้ ่ ค มต ย ปน ร งปกต ธรรมช ต 4. ชร้ ป บบก รท ง น บบพ ช ชพ 5. นบ นน ง ด ้ มท ต่ ก รมคณภ พช ตทดข งผป้ ่ ย คร บคร 5. นวทางการด ลผปวย รอรงั ทคกคามชวต บบประคบั ประคอง 1.ด้ นก รจด ง ด ้ ม ่ง รม ผ้ ป้ ่ ย คร บคร ม ่ นร่ ม นก ร ตรยม ปกรณ์ คร ง ช้ ม ร นก รจด ภ พ ด ้ ม 2.ด้ นก รจดทม ช ชพ ปร ก บ ปด้ ย นกก ยภ พบ บด นก ภชน ก รบ บด นกกฎ ม ย นกจต ทย ปนตน้ 3.ด้ นก รด ผป้ ่ ย บบ งคร์ ม ดค ้ งกบ ฒนธรรมข งผป้ ่ ย คร บคร 4. ด้ นก รจดก รค มป ดด้ ยย ม่ ชย้ 5. ด้ นก ร ง ผนจ น่ ย ก ร ง่ ต่ ผป้ ่ ย ปร มนค มพร้ ม นก ร ง่ ต่ ผป้ ่ ย ปยง รงพย บ ก บ้ ้ น ร ก บ ปพกทบ้ น 6. ด้ นก รตดต่ ร ก รปร นง นกบทม ช ชพ 7. ด้ นกฎ ม ย จรยธรรม นก รด ผป้ ่ ย ค รพ นก รตด น จข งผป้ ่ ย ญ ต ม ่ นร่ ม นก ร ง ผนก รรก นช่ ง ร ดท้ ยข งช ต 8. ด้ นก ร พม มรรถน ้ ก่บค กร ผบ้ รบ นบ นน ม้ ก ร ก จย ข้ บรม 9. ด้ นก รจดก รค่ ชจ้ ่ ย นบ นนด้ นค่ ชจ้ ่ ย ร ย ทมค ม ม มข งก รน น รงพย บ ดค ้ งต ม ทธปร ยชน์

11 สรปบทท4 ก รพย บ ลผปวยทมภ ว วกฤตร บบ ย จ ระบบทางเดนิ หายใจ ระบบการหายใจหรอื อาจเรยี กวาเปนทางเดนิ หายใจเปนระบบทมี่ ที างติดตอกับอากาศภายนอกโดยตรงในการ หายใจแตละครัง้ ตองสดู อากาศเขาไปสูสวนปลายสดุ ของทางเดนิ หายใจคือถุงลมปอด สาเหตทุ ่ที ำใหเกดิ โรคของระบบทางเดินหายใจ การสูบบหุ รี่ มลภาวะทางอากาศ การติดเชื้อของทางเดนิ หายใจ การแพ อากาศหายใจ (Respiratory air) Tidal Volume หรือ Tidal air (VT )ปรมิ าตรอากาศทีห่ ายใจเขา – ออกแตละครงั้ ปกติประมาณ 10 มล. / น้ำหนกั ตัว 1 กก. หรอื ประมาณ 500 มล Inspiratory reserve volume (IRV) ปรมิ าตรอากาศทห่ี ายใจเขาไดเต็มทหี่ ลงั หายใจเขาธรรมดา Expiratory reserve volume (ERV) ปรมิ าตรอากาศที่หายใจออกเตม็ ทห่ี ลังหายใจออกธรรมดา Vital capacity (VC) ปรมิ าตรอากาศท่หี ายใจออกไดเต็มที่หลงั จากหายใจเขาเต็มทปี่ กติประมาณ 4-5 ลติ รใน เพศชายและ 3 – 4 ลติ รในเพศหญงิ Residal Volume (RT)ปริมาตรอากาศท่ีเหลืออยูในปอดหลังหายใจออกเตม็ ทีป่ กติ 1 – 2.5 ลิตร Inspiratory Capacity ( C ) ปรมิ าตรอากาศทหี่ ายใจเขาเต็มทห่ี ลังหายใจออกธรรมดา Functional Residual capacity (FRC) ปรมิ าตรอากาศในปอดหลงั จากการหายใจออกธรรมดาคาปกติ ประมาณ 2.4 ลิตร

12 ปรมิ าตรอากาศในปอดหลงั จากการหายใจออกธรรมดาคาปกตปิ ระมาณ 2.4 ลิตร(TLC). ปริมาตรอากาศใน ปอดเมื่อหายใจเขาเตม็ ทค่ี าปกตปิ ระมาณ 4 -7 ลติ ร การประเมนิ ภาวะสุขภาพของการหายใจ »ประวตั เิ กี่ยวกบั อาการและอาการแสดงทส่ี ำคญั ไดแก อาการไอเชนไอแหง ๆ ไอมีเสมหะไอมโี ลหติ ปน -อาการเจบ็ หนาอก -อาการหายใจลำบากเชนทางเดินหายใจถูกอดุ ตันมสี ่งิ กดี ขวางการขยายตัวของปอด - หายใจมเี สยี ง เชน wheezing, Hoarseness of Voice, Stridor, Crepitation -อาการเขียนคล้ำ (Cyanosis) -ปลายนิ้วปุม (Clubbing of the Fingers and Toes) การตรวจรางกาย การดู (Inspection) การคลำ (Palpation) การเคาะ (Percussion) การฟง (Auscultion) การคลำชองอก 1. คลำตรวจสอบบริเวณท่ีกดเจบ็ (Tenderness) 2. คลำหากอนคลำตอมน้ำเหลอื ง 3. คลำผิวหนังคนหาลมใตผิวหนัง 4. คลำหาความกวางหรอื แคบของซ่โี ครง 5. คลำหาการเคล่อื นไหวของทรวงอกขณะหายใจ (Respiratory Excurtion) 6. คลำเสียงสั่นสะเทือนของทรวงอก (Vocal fremitus หรือ Tactile fremitus) การเคาะชองอก การเคาะทำใหเกิดการสั่นสะเทือนของผนงั หนาอกและอวัยวะทอี่ ยูขางใตทำใหเกิดเสียงทีแ่ ตกตางกันตามความ คืบหนาของเนอื้ เยอ่ื การเคาะจะเคาะทงั้ ดานหนาดานขาง การเคาะจะเคาะทง้ั ดานหนาดานขางดานหลงั แต ปกติเรมิ่ เคาะดานหลังกอนแลวเคาะดานขางและดานหนาตามลำดับ

13 การฟงชองอกการฟงมีประโยชนในการประเมนิ อากาศท่ีผานเขาไปในหลอดลมทำใหทราบถงึ การเปล่ียนแปลง ทางพยาธิสภาพของทรวงอกหฟู ง (stethoscope) มี 2 ดานคอื ดานแบน (diaphragm) ใชฟงเสียงสูงอกี ดาน เปนรูประฆัง (bell) ใชฟงเสียงตำ่ แตในการฟงเสยี งปอดจะใชดานแบน เสียงหายใจ (Breath Sound) เสยี งหายใจเกดิ ขึน้ เน่ืองจากการเคล่อื นไหวของอากาศในหลอดลมในขณะทผี่ ูปวยหายใจเขาออกการฟงเสยี ง หายใจจงึ ตองสังเกตทั้งหายใจเขาและออก 1.เสียงลมผานหลอดลมใหญ (Bronchial, Tracheal หรอื Tubular Greath Sound) เสียงนี้เกดิ จากขณะ หายใจมีลมผานทำใหเกดิ การ 2.เสยี งลมผานหลอดลมใหญ (Broncho Uesicular Sound) ฟงไดบริเวณชองซโ่ี ครงที่สองดานหนาหรือ บรเิ วณกระดูกไหปลาราดานขวาหรอื รอยตอกระดูกหนาอกสวนตน 3. เสยี งลมผานหลอดลมเล็ก (Vesicular Breath Sound) เสยี งนเ้ี กิดจากขณะหายใจลมจะผานทอหลอกลม ฝอยและวนเวียนอยใู นถงุ ลมปอดฟงไดท่วั ไป ทบ่ี ริเวณปอดทงั้ 2 ขาง ลกั ษณะเสียงผิดปกติ (Adventiteous Sound) 1. เสยี งท่ดี ังตอเนือ่ งกนั (Continuous Sound หรอื Dry Sound) แบงเปน 4 ชนิด -เสียงลมผานหลอดลมใหญเปนเสียงตำ่ ทุม (Low pitched Sound) เรยี กวา Rhonchi หรอื Rhonchi) เกดิ จากลมหายใจผานหลอดลมใหญทม่ี ีมูกหรอื เยอื่ บุหลอดลมบวม Sonorous -เสียงลมผานหลอดลมเลก็ ๆ หรือหลอดลมที่ตีบแคบมากจะฟงไดเสียงสูงเรยี กวาพ heezing หรอื musical sound -เสยี งเสียดสีของเยื่อหมุ ปอดทีอ่ ักเสบลกั ษณะเสียงคลายถนิ้วมือขางหจู ะฟงไดยินทงั้ หายใจเขาเรยี กวา (Pleural Priction)

14 -เสียงทเ่ี กิดจากการอุดตนั ของหลอดลมใหญขณะหายใจออก Stridor 2. เสยี งทด่ี ังไมตอเนอื่ งกัน (Noncontinuous Sound หรอื moist Sound) เกิดจากทางเดนิ หายใจตีบแคบ ขณะเมื่อหายใจเขาลมเปดผานเขาไปไดชากวาปกตขิ ณะฟงสอนใหผูปวยหายใจเขาลกึ ๆ นับ 1-2-3 ในใจ -เสียงคลายฟองอากาศแตก (Rales Coarse Crables หรอื Coarse (Crepitation) ฟงไดทหี่ ลอดลมใหญฟงได ยนิ เมอ่ื เรมิ่ หายใจเขาจนถงึ ชวงกลางของการหายใจเขา -เสียงลมหายใจผานน้ำมกู ในหลอดลมฝอย (Fine Crackles หรือ Fine Crepitation) จะฟงไดเม่ือเกอื บส้นิ สดุ ระยะหายใจเขา โรคหวดั (Common cold or Acute coryza) โรคหวดั (Common cold or Acute coryza) เปนโรคท่ีติดตอกนั ไดรวดเร็วโดยเฉพาะในชมุ ชนหนาแนนเชน หอพักหองประชมุ หองเรยี น ฯลฯ ผปู วยจะปรากฏอาการหลังไดรบั เช้อื ไวรัสประมาณ 2 วนั อบุ ัตกิ ารณและ ระบาดวิทยาหวัดเปนโรคทมี่ กี ารระบาดไดตลอดท้งั ป แตจะมีมากในฤดูฝนและฤดูหนาวโรคนีม้ กี ารติดตอ โดยตรงจากฟองละอองเสมหะ (air borne droplet) จากการไอและจาม สาเหต:ุ เกดิ จากเชือ้ ไวรัสหลายชนดิ ซ่ึงเรยี กวา Coryza Viruses ในผูใหญโรคหวัดเกิดจากเชื้อไรโนไวรัส (Rhinovirus) ลกั ษณะทางคลินกิ และพยาธสิ รรี ของหวดั มอี าการหลายอยางเริ่มดวยคดั จมูกจามคอแหงมีนำ้ มูกใส ๆ ไหล ออกมามนี ้ำตาคลอกลัวแสงรสู ึกไมสบายปวดมนึ ศีรษะความรสู ึกในการรบั กลิน่ เส่อื มลงบางรายมอี าการปวดหู ไอและอาจมอี าการออนเพลยี โรคมกั ไมเปนนานเกนิ 2 5 วนั แตอาจมีอาการอยถู ึง 5 14 วนั ถา> 14 วนั และมี ใชเปน Acute Upper Respiratory Infection = URI)

15 การรกั ษาไมมีการรกั ษาเฉพาะเปนการรักษาตามอาการคอื ใหพกั ผอนและใหยาตามอาการ โรคหลอดลมอกั เสบเฉยี บพลนั (Acute Bronchitis or Tracheobronchitis) การอกั เสบของหลอดลมแบบเฉยี บพลัน (Acute Bronchitis Tracheobronchitis) เปนการอักเสบของ หลอดลมใหญหรอื หลอดลมคอหรอื ท้ังหลอดลมใหญและหลอดลมคอเน่ืองจากมีการระคายเคอื งหรอื การติด เชอื้ เปนโรคทีพ่ บบอยในปจจบุ ันเนอ่ื งจากมลภาวะทางอากาศ อบุ ัตกิ ารณและระบาดวทิ ยา โรคหลอดลมอกั เสบเฉยี บพลนั เปนโรคทพ่ี บไดบอยในประเทศไทยอีกโรคหนง่ึ ทง้ั นี้เพราะสาเหตุทที่ ำใหเกิดโรค มีไดท้ังจากการติดเชอ้ื แบคทีเรียไวรัสไมโคพลาสมาพยาธิและการระคายเคืองโดยเฉพาะสาเหตุจากการระคาย เคอื งเชนอากาศเยน็ ฝนุ ละอองตางๆการสบู บุหรี่เปนตน

16 พยาธสิ รรี วทิ ยา เชอื้ โรค มกี ารบวมของเย่ือบุหลอดลม เยอื่ บุหลอดลมอกั เสบ ขัดขวางการทำหนาทขี่ องขนกวกั ทำใหเกิด เสมหะไอเอาเสมหะออกมา การรกั ษา เปาหมายของการรกั ษาเปนการประคบั ประคองไมใหโรคลกุ ลามและปองกันการตดิ เช้ือซ้ำเติมยาบรรเทา อาการไอ ยาขยายหลอดลม ยาปฏิชีวนะ ยาแกปวดลดไข การวินจิ ฉัยทางการพยาบาล -การหายใจไมเพียงพอเนอื่ งจากหลอดลมหดเกรง็ ตัวมคี วามบกพรองใน -การแลกเปลยี่ นแกสเนอ่ื งจากอตั ราสวนของการระบายอากาศกับการซึมซาบไมสมดลุ กนั -ออนเพลยี เนื่องจากขาดออกซเิ จนและการหายใจลำบาก โรคปอดอักเสบ (Pneumonia, Pneumonitis) โรคปอดอักเสบ (Pneumonia) หมายถงึ การอักเสบของเน้ือปอดมีหนองขังบวมจึงทำหนาทไ่ี มไดเต็มทท่ี ำให การหายใจสะดุดเกิดอาการหายใจหอบเหนอื่ ยอาจมีอนั ตรายถงึ ชวี ิตไดจึงนับวาเปนโรครายเฉยี บพลนั ชนดิ หน่งึ

17 สาเหตขุ องโรคเกดิ จาก 1. เช้ือแบคทีเรียท่ีพบบอย ไดแก เชื้อ Pneumococcus และท่ีพบนอย แตรายแรง ไดแก Staphylococcus และ Klebsiella 2. เชอ้ื ไวรัสเชนไขหวดั ใหญหัดสกุ ใสเชือ้ ไวรสั ซารส (รค RS virus) 3. เช้ือไมโคพลาสมาทำใหเกดิ ปอดอักเสบชนิดท่ีเรียกวา etupical pneumonia เพราะมักจะไมมอี าการหอบ อยางเจน 4. อน่ื ๆ เชนสารเคมี, เช้ือ Pneumocystis carini ซง่ึ เปนสาเหตขุ องโรคปอดอักเสบในผูปวยเอดส, เชื้อราพบ นอย แตรนุ แรงเปนตน พยาธิสภาพ ปอดอกั เสบจะมีพยาธิสภาพแบงไดเปน 3 ระยะดงั น้ี ระยะที่ 1 ระยะเลือดคั่งพบใน 12-24 ชว่ั โมงแรกหลังจากเชื้อแบคทเี รียเขาไปในถุงลมและมกี ารเพ่มิ จำนวนข้ึน อยางรวดเรว็ ขณะเดียวกันจะมีปฏกิ ริ ิยาตอบสนองของรางกายเกิดขนึ้ โดยมีเลอื ดค่ังในบรเิ วณท่มี กี ารอกั เสบ และมี cellular exudate เขาไปในถุงลม (exudate ประกอบดวยเมด็ เลือดแดงเมด็ เลอื ดขาวแบคทเี รยี และ ไฟบริน) ระยะนี้อาจมีเชื้อแบคทเี รียเขาสกู ระแสเลอื ด (Bacteremia) ระยะที่ 2 ระยะปอดแขง็ ตวั (Hepatization) ระยะปอดแข็งตวั น้เี กดิ ข้ึนในวนั ที่ 2-3 ของโรคระยะแรกจะพบวา มีเม็ดเลือดแดงและไฟบรินอยใู นถงุ ลมเปนสวนใหญหลอดเลือดฝอยของปอดทผ่ี นังถงุ ลมจะขยายตัวออกมาก ทำใหเนื้อปอดมีสแี ดงจดั เรยี กวา Red Hepatization ในรายทม่ี ีการอกั เสบอยางรนุ แรงจะมีการอักเสบมากข้ึน หลอดเลือดฝอยของปอดที่ผนังถงุ ลมมขี นาดเลก็ ลงทำใหเนื้อปอดเปลยี่ นเปนสเี ทาเรยี กวา Gray Hepatization ซึ่งจะตรงกบั วันท่ี 4-5 ของโรคระยะนกี้ นิ เวลาประมาณ 3-5 วนั พยาธสิ ภาพระยะที่ 3 ระยะฟนตวั (Resolution) ในวนั ที่ 7-10 ของโรคเมื่อรางกายมีภมู ิตานทานโรคเกิดข้นึ เมด็ เลอื ดขาวสามารถทำลายแบคทเี รยี ท่ีอยใู นถุงลมใหหมดและเร่มิ สลายตวั ขณะเดยี วกันจะมีเอ็นซัยมออกมา ละลายไฟบรนิ exudates สวนใหญจะถูกกำจดั ออกจากบริเวณท่มี ีการอกั เสบโดยเซลลชนดิ โมโนนิวเคลยี รที่ เหลือจะหลุดออกมาเปนเสมหะขณะไอระยะน้กี ารอกั เสบที่เย่ือหุมปอดจะหายไปหรอื มีพังผดื เกิดข้นึ แทนพยาธิ สภาพของปอดอักเสบติดเชือ้ จาก Diplococus pneumonia มกั จะกลับคนื เปนปกติไดนอกจากในรายทีม่ กี าร ทำลายเนือ้ เย่อื ตางๆอยางมากจะทำใหเกิดพังผืดข้ึนในสวนที่เคยมกี ารอกั เสบนน้ั

18 โรคแทรกซอน โรคนีอ้ าจเปนสาเหตุทำใหเกดิ โรคอนื่ ๆ ตามมาเชนปอดแฟบ, ฝในปอด, เย่ือหุมสมองอักเสบ, เยือ่ หมุ หวั ใจ อักเสบ, ขออักเสบเฉียบพลัน, โลหิตเปนพษิ ทีส่ ำคัญคอื ภาวะขาดออกซเิ จนและภาวะขาดน้ำซึ่งพบในเดก็ เลก็ และผูสูงอายุท่อี าจทำใหเสยี ชีวติ ไดอยางรวดเร็ว การรักษา เปาหมายของการรักษาเปนการประคบั ประคองไมใหโรคลกุ ลามและปองกันการตดิ เช้อื ซ้ำเตมิ ยาบรรเทา อาการไอยาขยายหลอดลมยาปฏิชีวนะยาแกปวดลดไข การวนิ ิจฉยั ทางการพยาบาล -การหายใจไมเพยี งพอเนือ่ งจากปอดถกู จำกดั จากการอักเสบ -มีความบกพรองในการแลกเปล่ยี นแกสเน่ืองจากผนังถงุ ลมปอดไมดี -ไมสามารถทำใหทางเดินหายใจสะอาดโลงเนอื่ งจากเสมหะมากและเหนยี ว -มีแนวโนมขาดอาหารและนำ้ เนื่องจากรบั ประทานอาหารไดนอยและสญู เสียพลังงานจากไขสูง โรคฝในปอด (Lung Abscess) ฝในปอด (Lung abscess) เปนการอกั เสบทมี่ เี นื้อปอดตายและมีหนองทีบ่ ริเวณท่เี ปนฝมีขอบเขตชัดเจนเกดิ จากเชอ้ื แบคทเี รยี ซ่ึงโรคนี้เปนการติดเชือ้ ที่สำคญั มคี วามรนุ แรงกอใหเกดิ ผลเสยี ตอสุขภาพตองใชเวลารักษา และพกั ฟนเปนเวลานาน อบุ ตั กิ ารณและระบาดวทิ ยา โรคฝในปอดเปนโรคท่พี บไดบอยในประเทศไทย แตไมทราบสถติ กิ ารเกิดโรคทแ่ี นนอน สาเหตุ 1. จากการอดุ ตนั ของหลอดลม 2. จากการตดิ เชอ้ื แบคทีเรยี 3. เกิดตอมาจากหลอดโลหิตในปอดอุดตนั 4. สำลกั นำ้ มูกน้ำลายหรือสง่ิ แปลกปลอมเขาไปในปอด 5. มาจากฝในตับแตกเขาไปในปอด 6. หนาอกไดรับอนั ตรายทำใหกระดูกหักและมกี ารฉกี ขาดของหลอดโลหติ

19 พยาธิสภาพ เช้อื โรคลงไปยังปอด หรอื มีการกระจายตวั ของเช้อื แบคทเี รียทางกระแสโลหติ เกดิ การอักเสบ บรเิ วณทีเ่ ปนฝจะแขง็ มกี ารอุดกน้ั ของโลหติ ท่ีเขามาเล้ียงเนอื้ ปอด หนองจะระบายออกทางโพรงหลอดลม ผปู วยจะเริ่มไอ มเี สมหะ มีกล่ินเหม็น ถาหนองไหลไดสะดวกระบายออกหมดบริเวณทเี่ ปนฝจะยบติดกัน แตถาหนองไหลออกมาไมไดสะดวกไมสามารถระบายออกหมดบริเวณทีเ่ ปนฝจะหนาแขง็ มีเยอื่ พงั ผดื เกิดข้ึน ในรายที่มกี ารอุดกัน้ เกิดขน้ึ ไมสามารถระบายหนองออกได-หนองจะมีจำนวนเพิ่มข้ึนเรอื่ ย ๆ และอาจแตกทะลุ เขาไปในโพรงเยอ่ื หมุ ปอด ภาวะแทรกซอน -ในรายทม่ี ฝี ในปอดหนองอาจลกุ ลามเขาไปในเยือ่ หมุ ปอด -ถาฝแตกเช้อื จะลกุ ลามเขาไปตามกระแสเลอื ดทำใหเกิดการตดิ เชอื้ ในกระแสเลอื ด (Septicemia) -ถาเช้ือหลดุ ลอยไปทส่ี มองอาจเกดิ ฝของสมอง (Brain abscess) ได การประเมนิ สภาวะสขุ ภาพของผปู วยโรคฝในปอด 1. ประวัติอาการและอาการแสดง-ประวัตสิ ำลกั อาหาร -มอี าการแสดงของปอดอักเสบ-ไอ -มเี สมหะเปนหนองหรอื สีนำ้ ตาลดำ -มีอาการหายใจเรว็ หรือหอบ 2. การตรวจรางกายจะพบการขยายตัวของปอดท้ังสองขางไมเทากันขางทเี่ ปนจะขยายไดนอยเกดิ โพรงหนอง เยอ่ื หมุ ปอดจะหนาเคาะปอดไดยนิ เสียงทึบฟงเสยี งหายใจเบาชนดิ Bronchial breath sound 3. การตรวจพิเศษการถายภาพรงั สเี อกซเรยถาฝยงั ไมแตกจะพบรอยทึบเรียบบริเวณฝถาฝแตกออกจะมีระดับ ของอากาศและของเหลว (air fluid level) การตรวจเสมหะจะพบเช้ือและการตรวจเลือดนับจำนวนเมด็ เลอื ด ขาวพบวาสูงขนึ้ การรกั ษา 1. การรกั ษาทางยาประกอบดวย-การใหยาปฏิชีวนะตามผลการเพาะเช้อื และการทดสอบความไวตอยา

20 -การรักษาตามอาการและแบบประคบั ประคองคือยาขับเสมหะยาขยายหลอดลม 2. การรกั ษาโดยวธิ ีผาตัด การวินจิ ฉัยทางการพยาบาล -ไมสามารถทำใหทางเดนิ หายใจสะอาดโลงเนอ่ื งจากมีการอกั เสบและมหี นองอยภู ายในปอดมากการ _หายใจไมพอเนื่องจากเน้อื ปอดบางสวนถกู ทำลายและ / หรือมีอาการเจบ็ หนาอก -มีความบกพรองในการแลกเปลยี่ นแกสเนือ่ งจากทางเดนิ หายใจถูกอุดตนั และเนอื้ ทป่ี อดลดลง -การดูแลตนเองบกพรองเนื่องจากผูปวยมอี าการออนเพลียเหน่ือยงาย โรคหอบหดื (Bronchial asthma) โรคหอบหืดหรอื โรคหดื เปนผลจากการหดหรอื ตีบตันของกลามเนือ้ รอบหลอดลมชองทางเดนิ หายใจสวน หลอดลมทำใหหายใจขัดและอากาศเขาสปู อดนอยลงปจจยั ที่ทำใหเกดิ การตบี ตนั ของหลอดลม อบุ ัตกิ ารณและระบาดวทิ ยา หอบหดื เปนโรคที่เกิดข้ึนไดกบั คนทุกเพศทกุ วยั แตมกั จะพบวาเรมิ่ เปนตั้งแตในวยั เดก็ มากกวารอยละ 50 นอกจากน้กี ็พบวาเกดิ มากในวยั หนมุ สาวและวยั กลางคน สาเหตุ สงิ่ กระตนุ ใหจบั หืด ไดแก 1. เกสรตนไมและหญา 2. ไขหวัด 3.ควันบุหรี่ 4. ฝุนจากทีน่ อน 5. กล่ิน (อับ, ฉนุ , น้ำหอม) 6. ขนสัตว 7. ควันจากการเผาไหม 8. ยาบางชนดิ 9. เลนกฬี าหนัก ๆ 10. อากาศเยน็ ฯลฯ การประเมนิ สขุ ภาวะของผปู วยหอบหดื

21 1.ประวตั ิอาการและอาการแสดง -ประวัติของบุคคลในครอบครัว, การแพ -ประวตั ขิ องอาการเกดิ ข้นึ ทันทกี ารตรวจรางกายหายใจเร็วมาก (tachypnea) -lung wheezing -ใชกลามเน้อื ทรวงอกในการหายใจ -Cyanosis 3. การตรวจพิเศษ การตรวจเลือดดคู า PaO,, PaCO, การทดสอบสมรรถภาพของปอดการทดสอบการแพ การรักษา มี 2 อยางคอื หลีกเล่ยี งสารทแี่ พและใชยาสูดอยางสม่ำเสมอ 1. หลกี เลีย่ งสารทแ่ี พ 2. ยาสดู รักษาโรคหืดที่จำเปนมี 2 ประเภทคอื 2.1. ยาสดู ขยายหลอดลม 2.2. ยาสูดลดการอักเสบ 3. การรักษาโดยฉีดสารภมู แิ พ การวินจิ ฉัยทางการพยาบาล -มีความบกพรองในการแลกเปล่ยี นออกซิเจนเนอื่ งจากอัตราการระบายอากาศและการซมึ ซาบไมมสมดุล -ไมสามารถทำใหทางเดินหายใจสะอาดโลงเนอื่ งจากมีการอุดกน้ั ของหลอดลม -วติ กกงั วลเนอื่ งจากอยูในภาวะวิกฤต -ออนเพลยี เนื่องจากเสยี นำ้ เกลือแรและพลงั งานจากการหอบ โรคปอดอุดกน้ั เรือ้ รงั Chronic Obstructive Pulmonary Disease

22 โรคปอดอุดกั้นเรือ้ รงั เปนโรคหนึ่งทพ่ี บไดบอยในผูสงู อายุซ่ึงสาเหตุท่สี ำคญั ทีส่ ุดคือการสูบบุหรโี่ ดยโรคน้ี ประกอบไปดวยโรค 2 ชนิดยอยคือโรคหลอดลมอกั เสบเรื้อรังและโรคถงุ ลมโปงพองโรคหลอดลมอกั เสบเร้อื รัง นั้นผูปวยจะมีอาการไอและมีเสมหะเร้อื รังเปน ๆ หาย ๆ อยางนอยปละ 3 เดือนและเปนอยางนอย 2 ป ติดตอกันสวนโรคถงุ ลมโปงพองนน้ั เกดิ จากถงุ ลมโปงพองตัวออกทำใหการแลกเปลย่ี นกาซผิดปกตไิ ปโดยทว่ั ไป เรามกั พบ 2 โรคนเี้ กิดรวมกนั และแยกออกจากกนั ไดยาก สาเหตขุ อง COPD 1. การสบู บุหร่ี 2. มลภาวะทางอากาศ 3. การขาดแอลฟา 1 แอนตทิ ริพซิน (Alpha 1 antitrypsin) 4. การตดิ เชื้อ 5. อายุ การประเมนิ สภาวะสขุ ภาพของผูปวยโรค COPD 1. ประวตั ิอาการและอาการแสดง -ประวตั ิการสูบบหุ รี่-ประวัติการหายใจลมเหลว -ประวัตกิ ารเบ่อื อาหาร -ประวตั กิ ารใชยาเกยี่ วกับทางเดินหายใจ 2. การตรวจรางกายจะพบ -ผิวกายเขยี วคลำ้ -การหายใจเกินมีลักษณะหายใจแรง -การหายใจนอยกวาปกตมิ ีลกั ษณะหายใจแผวลูกกระเดอื กเคล่อื นทมี่ ากกวาปกติ -อกถงั เบยี ร -หลอดเลอื ดดำท่คี อโปงนูน -การเคาะทรวงอกจะไดเสยี งกองท่ัวทอง -การฟงจะไดเสยี ง wheezing 3. การตรวจพิเศษการตรวจเลือดดูคา PaO,, PaCO2 การทดสอบสมรรถภาพ ของปอดการถายภาพรังสปี อด การรกั ษา

23 1. การรักษาดวยยา 2. การรกั ษาดวยออกซเิ จน 2.1. โดยการใหออกซิเจนขนาดตำ่ ๆ 2-3 LPM 2.2. โดยการ ใสทอชวยหายใจ การวินิจฉัยทางการพยาบาล -มคี วามบกพรองในการแลกเปล่ยี นออกซเิ จนเนือ่ งจากอากาศผานเขาออกจากปอดลดลง -ไมสามารถทำใหทางเดินหายใจสะอาดโลงเนื่องจากทางเดินหายใจมีการอดุ ก้ันอยางถาวรและมเี สมหะคั่งคาง -วติ กกงั วลเนือ่ งจากอยูในภาวะวิกฤต -ออนเพลยี เน่อื งจากเสยี นำ้ เกลือแรและพลงั งานจากการหายใจ -อารมณหงุดหงิดงายเนอื่ งจากการเจ็บปวยเรอื้ รัง โรควณั โรคปอด (Tuberculosis) โรควณั โรคปอดวัณโรคเปนโรคตดิ ตอเรื้อรงั ทเ่ี กดิ จากเชอื้ แบคทีเรยี เปนไดกบั อวยั วะทุกสวนของรางกาย แตท่ี พบและเปนปญหามากในปจจุบนั คือ \"วัณโรคปอด\" เพราะเชือ้ วณั โรคปอดสามารถแพรกระจายและตดิ ตอได งายโดยระบบทางเดินหายใจหากไมไดรบั การรกั ษาอยางถกู ตองรางกายจะทุดโทรมอยางรวดเร็วและมอี ันตราย ถึงแกชีวิตได

24 สาเหตุ วัณโรคซ่งึ เปนแบคทเี รียชอ่ื ไมโครแบคทีเรียมทูเบอรคูโลซิส (Bacterial Tuberculosis) บางคร้งั เรียกวาเชื้อ เอเอฟ (AFB) เปนโรคติดตอทีเ่ รือ้ รังและเปนไดกับอวยั วะทุกสวนของรางกายเชนท่ีตอมนำ้ เหลืองกระดูกเย่ือหุม สมองปอด แตวณั โรคท่ีเปนกันมากและเปนปญหาทางสาธารณสุขอยูในขณะน้ีก็คือวัณโรคปอด อาการของโรค -ไอเรอื้ รงั 3 สัปดาหขึ้นไปหรอื ไอมเี ลอื ดออก -มีไขตอนบาย ๆ เหง่อื ออกมากเวลากลางคืน -เจ็บหนาอกและเหนื่อยหอบกรณที โ่ี รคลุกลามไปมาก การติดตอ ติดตอโดยการหายใจเอาเชื้อโรคจากการไอจามพดู ของผูปวยท่ีเปนวณั โรค การปองกนั 1.รักษาสขุ ภาพใหแขง็ แรงโดยการออกกำลังกายกนิ อาหารทีม่ ปี ระโยชนครบ 5 หมู 2.หลีกเล่ยี งการคลกุ คลีใกลชดิ กบั ผปู วยวัณโรค 3.ถามผี ปู วยวณั โรคอยใู นบานควรเอาใจใสดแู ลใหกนิ ยาครบถวนสมำ่ เสมอทุกวัน 4.ควรตรวจรางกายโดยการเอกซเรยปอดอยางนอยปละครง้ั 5.พาบุตรหลานไปรับการฉดี วคั ซีนบีซีจี 6.หากมอี าการผดิ ปกตินาสงสัยวาจะเปนวณั โรคควรรีบไปพบแพทยเพอื่ รับการตรวจโดยการเอกซเรยปอดและ ตรวจเสมหะ การประเมินสภาวะสุขภาพของผปู วยโรควัณโรคปอด 1. การประเมนิ สภาพผปู วยสามารถประเมนิ ไดจากประวตั เิ กย่ี วกบั ปจจัยสงเสริม -การตดิ เชอ้ื เชนมีคนในครอบครัวปวยเปนวัณโรคหรอื ประเมนิ จากอาการและอาการแสดงโดยท่วั ไปผปู วยจะมี อาการออนเพลยี เหน่ือยงายเบื่ออาหารน้ำหนกั ลดไขต่ำ ๆ มาหลายสัปดาหและมกั มีไขตอนบายเหงื่อออกตอน กลางคนื หงุดหงิดชพี จรเร็วซีด

25 -การฟงปอดจะพบ capitation ขางทมี่ ีพยาธิสภาพปอดขยายตัวไมดฟี งเสยี ง breath Sound ลดลง -เสมหะเปนสีเหลืองยอมเสหะพบ Acid Fast Bacili เพาะเชื้อขึ้น [Mycobacterium Tuberculosis แนน -ตรวจเลอื ดจะพบเมด็ เลอื ดขาวสงู กวาปกติ-การ -ทดสอบทูเบอรคูลิน (Tuberculin test) การรกั ษาวัณโรคปอดสามารถรักษาไดทง้ั ทางยาและการผาตัด 1.1 Frist line Drug ซง่ึ ไดแก INH (Isoniazid), Ethambutol, Rifampin blax Streptomycin 1.2 Secondary Line Drug ไดแก Viomycin, Capreomycin, Kanamycin Ethionamide, pyrazinamine, Para-Aminosalicylate Sodium (PAS) La Cycloserine วธิ ีการใชยารกั ษาวณั โรคแบงเปนการรักษาครงั้ แรก (ผูปวยท่ไี มเคยไดรบั การรกั ษามากอน) 1.1 วธิ รี กั ษาแบบมาตรฐานโดยใช INH รวมกับยารักษาวัณโรคขนานอ่นื หนงึ่ หรอื สองขนาน 1.2 วธิ ีรักษาแบบเวนระยะในการควบคุมเชนใหยาทกุ วันเปนเวลา 4 สัปดาหแลวใหสัปดาหละ 1 ครงั้ จนครบ 1 ป 1.3 วธิ ีรกั ษาแบบใหยาเต็มท่ีในระยะแรก 1.4 วิธีรกั ษาแบบใชยาระยะสน้ั เนนให INH 300 มก. รวมกับ streptomycin 1 กรมั รวมกับ Rifampicin 600 มก. ทุกวันติดตอกนั เปนเวลา 6 เดือน การรกั ษาวณั โรคปอดในรายทีเ่ คยไดรับการรกั ษามาแลว 2.1 ผทู เี่ คยไดรับการรกั ษามาเต็มท่ีไมนอยกวา 6 เดือนและประเมนิ แลววารกั ษาไมไดผลควรเปลยี่ นมาใชยา ขนานใหมทไี่ มเคยใชมากอน 2.2 ถาเคยไดรับการรกั ษามาครบแลวโรคสงบไประยะหนึง่ แลวเกดิ ข้ึนใหมจะใหการรักษาแบบเดมิ กอนแลว ทดสอยวาเช้ือตานยาชนิดใดแลวเปลย่ี นยาตัวใหมแทนหรือให INH รวมกับยาอ่นื อีก 2-3 ตวั ท่ผี ปู วยไมเคย ไดรบั มากอน 3. วิธีการรักษาโดยการผาตัดแพทยอาจผาตดั เอากลีบปอดออกบางสวน (Secmentectomy) ทั้งกลบี (Lobectomy) หรอื ทัง้ ปอด (Pneumoectomy) เพอื่ เอารอยโรคสวนท่ีเปนกอนหรือโพรงออกซง่ึ รกั ษาดวยยา เปนเวลานานหลายเดือนแลวขนาดไมลดลงรอยโรคเชนนม้ี กั เปนเชอื้ ทีด่ อื้ ยาหรอื เชอ้ื โรคทอี่ ยอู ยางสงบ การปฏิบัตติ น -ไปพบแพทยตามนดั และเกบ็ เสมหะสงตรวจทุกครงั้ ตามแพทยสั่ง -กินอาหารท่ีมีประโยชนเชนเนอ้ื สัตวไขผักผลไมเพอื่ บำรุงรางกายใหแขง็ แรง -ปดปากจมกู เวลาไอหรอื จามทกุ คร้งั เพื่อปองกันการแพรเชอ้ื ไปสูผอู ่นื

26 -จัดบานใหอากาศถายเทไดสะดวก -ใหบคุ คลในบานไปรับการตรวจถาพบวาปวยเปนวณั โรคแพทยจะไดใหการกั ษาทนั ที -กินยาใหครบถวนทุกชนิดตามทีแ่ พทยสง่ั และกินตดิ ตอกนั สมำ่ เสมอทกุ วันจนครบตามกำหนด การวนิ ิจฉัยทางการพยาบาล -ไมสามารถทำใหทางเดินหายใจสะอาดโลงเนื่องจากทางเดินหายใจมีการอดุ กัน้ จากสมหะ -วติ กกงั วลเนอ่ื งจากถูกแยกออกจากผปู วยรายอื่น -ออนเพลยี เน่ืองจากเสยี น้ำเกลือแรและพลังงานจากการหายใจ -อารมณหงดุ หงิดงายเน่ืองจากการเจบ็ ปวยเร้อื รัง -เฝาระวงั ปองกนั การแพรกระจายเชื้อโรค

27 การพยาบาลผปู วยภาวะปอดแฟบ (Atelectasis) คำวา Atelectasis มาจากคำวา atelec แปลวา incomplete คำวา -ectasis แปลวา extension ดังน้ันคำวา atelectasis จึงมีความหมายวาไมขยายตวั ออกมาคำน้ีถกู นำมาใชอธบิ ายถงึ ภาวะปอดไม ขยายหรือท่ีเรยี กวาปอดแฟบ (collapse) โดยท่วั ไปคำวา atelectasis และ collapse ใชแทนกนั ได แตสวน ใหญจะใชคำวา collapse ในการอธบิ ายในกรณีทีเ่ ปน total atelectasis มากกวา Mechanism of atelectasis Obstructive atelectasis: เปนสาเหตทุ ่พี บไดบอยทสี่ ดุ โดยท่ัวไปหลกั การคิด หาสาเหตุของการอุดกั้นของอวยั วะทีม่ ีลักษณะเปนทอน้ันมีแนวคดิ แบบเดียวกนั เกอื บทงั้ หมดกค็ อื สาเหตอุ าจ เปนจาก Intraluminal, Intramural หรอื Extraluminal causes Endobronchial obstruction :เปนการอุดกันของหลอดลมจากสาเหตแุ บบ intraluminal ตัวอยางเชน mucus plus, foreign body หรอื broncholith เปนตน Intraluminal obstruction: เกิดจากความผดิ ปกติหรอื โรคทอ่ี ยภู ายในผนงั ของหลอดลมเองเชน bronchogenic carcinoma, inflammatory หรอื posttraumatic bronchostenosis เปนตน Extraluminal obstruction: เกดิ จากการกดเบียดของหลอดลมจากโรคทอ่ี ยูนอกหลอดลมเชน lymph node, aortic aneurysm หรอื left atrial enlargement เปนตน 2. Compressive atelectasis: เกิดขึ้นจากการมรี อยโรคอยูภายในทรวงอก (intrapulmonary และ / หรือ intrapleural) ซงึ่ มผี ลทำใหเกดิ แรงดันกดเบยี ดเนอ้ื ปอดสวนทอี่ ยขู างเคยี งใหแฟบลงตัวอยางรอยโรค เชน pleural effusion, peripheral ung mass เปนตน 3. Passive atelectasis: เกดิ จากรอยโรคภายใน pleural cavity ซง่ึ มผี ลทำใหเดมิ ภายใน pleural space มี แรงตันเปนลบมีความเปนลบลดลงหรอื เปนศนู ยทำใหแรงดึงทตี่ ามปกตชิ วยดึงเนอื้ ปอดใหคงรปู ขยายตัวอยู หายไปเน้ือปอดซ่ึงมี elastic recoil อยูกจ็ ะไมมแี รงตานและทำใหปอดยุบตัวลงเองสาเหตขุ องภาวะ passive atelectasis แบบน้ีก็ ไดแก pleural effusion และ non tension pneumothorax like atelectasis

28 4. Adhesive atelectasis: บางครง้ั ถูกเรียกวา Discoid หรอื Plate ภาวะปอดแฟบชนิดนี้เกดิ จากภาวะ alveolar hypoventilation (หายใจตนื้ ) ซึ่งมีผลทำใหหลอดลมสวนปลาย ๆ ซง่ึ จะขยายออกพรอม ๆ กบั ถงุ ลมไมสามารถขยายออกไดจึงยุบตัวลง ดังนั้นสวนของปอดทีเ่ กิด atelectasis แบบน้มี ักเปนสวนลาง ๆ และทางดานหลังของปอดและมักจะพบใน ผูปวยท่แี รงหายใจไมมากเชนผูปวยทน่ี อนโรงพยาบาลหรอื ผูปวยทเี่ พิ่งฟนตัวจากยาคลายกลามเนอื้ หลังผาตดั จากภาพถายรังสีจะพบการแฟบตัวของปอดแบบนี้เปนแถบขาวใกล ๆ diaphragm 1. ประวัตอิ าการและอาการแสดง -ประวตั กิ ารสบู บุหรี่ -ประวัตกิ ารหายใจลมเหลว -ประวัติการเบือ่ อาหาร-ประวัติการใชยาเกยี่ วกับทางเดินหายใจ 2. การตรวจรางกายจะพบ -ผิวกายเขยี วคลำ้ -การหายใจเกินมลี ักษณะหายใจแรง -การหายใจนอยกวาปกติมีลกั ษณะหายใจแผว -นอนราบไมได -มีไขชพี จรเร็ว 3. การตรวจพเิ ศษการตรวจเลือดดคู า PaO2, PaCO2 การทดสอบสมรรถภาพของปอดการถายภาพรงั สปี อด การปองกนั ปอดแฟบ 1.การจัดทานอนและเปล่ียนทาบอยๆ 2.การกระตุนใหลกุ น่ังลุกเดนิ 3.การพลกิ ตะแคงตวั 4.การฝกการเปาลูกโปง 5.การกระตนุ การไออยางมีประสิทธภิ าพเปนตน

29 การพยาบาลผปู วยภาวะมีของเหลวคั่งในชองเยื่อหุมปอด (plural effusion) Pleural Effusion หรอื ภาวะนำ้ ในชองเยอ่ื หุมปอดคือภาวะทีม่ ีของเหลวปรมิ าณมากเกนิ ปกตใิ นพ้นื ที่ระหวาง เยอ่ื หมุ ปอดและเย่ือหมุ ชองอกโดยปริมาณนำ้ ทม่ี ากขึ้นจะไปกดทับปอดสงผลใหปอดขยายตัวไดไมเตม็ ท่ี Pleural Effusion แบงออกเปน 2 ชนดิ หลัก ๆ ตามสาเหตทุ ข่ี องเหลวเพม่ิ ปริมาณขนึ้ ไดแก 1. ของเหลวแบบใส (Transudate) เกดิ จากแรงดันภายในหลอดเลือดทม่ี ากข้นึ หรือโปรตีนในเลอื ดมีคาต่ำทำ ใหของเหลวรัว่ ไหลเขามาในชองเยอ่ื หุมปอดซ่งึ มักพบในผูปวยทม่ี ภี าวะหวั ใจลมเหลว 2. ของเหลวแบบขนุ (Exudate) สวนใหญเกดิ จากการอกั เสบมะเรง็ หลอดเลือดหรือทอน้ำเหลืองอุดตันมักมีอาการทีร่ นุ แรงและ รักษาไดยากกวาภาวะ Pleural Effusion ชนดิ ของเหลวแบบใส อาการของภาวะนำ้ ในชองเยอ่ื หุมปอด -หอบหายใจถีห่ ายใจลำบากเม่ือนอนราบหรอื หายใจเขาลกึ ๆ ลำบากเนื่องจากของเหลวในชองเย่ือหุมปอดไป กดทบั ปอดทำใหปอดขยายตัวไดไมเต็มท่ี

30 -ไอแหงและมไี ขเน่ืองจากปอดติดเช้อื -สะอึกอยางตอเน่ือง -เจ็บหนาอก สาเหตุหลกั ท่ีทำใหเกิดของเหลวแบบใส -ภาวะหัวใจลมเหลวเปนภาวะทีส่ งผลใหเกดิ ความดนั ตานกลับในหลอดเลือดดำมกั ทำใหเกดิ อาการบวมจาก ของเหลวบริเวณขาและอาจมีภาวะน้ำในชองเย่ือหมุ ปอดรวมดวย -โรคตบั แข็งโรคท่ีเน้อื เยือ่ ตบั ปกตคิ อย ๆ ถูกแทนทด่ี วยพงั ผดื แผลเปน (Scar Tissue) จากการอักเสบโดยพังผดื น้ีจะไปขดั ขวางการทำงานของตบั ในการกรองของเสยี หรอื ขบั สารพษิ รวมถึงการผลติ สารอาหารฮอรโมนและ โปรตีนในเลอื ดซึ่งระดบั โปรตนี ในเลอื ดที่ต่ำนัน้ จะสงผลใหมีของเหลวซึมออกมานอกหลอดเลอื ดและอาจทำให เกดิ ภาวะ Pleural Effusion ตามมา -หลังการผาตดั หัวใจแบบเปดิ หลังการเปิดชองอกเพ่ือผาตัดกลามเนื้อหัวใจลน้ิ หัวใจหรอื หลอดเลอื ดแดงภายใน หวั ใจผเู ขารบั การผาตัดอาจเสย่ี งตอการเกดิ ภาวะแทรกซอนเชนภาวะหัวใจตายเฉียบพลนั หัวใจเตนผดิ จังหวะ ระบบทางเดินหายใจหรือไตลมเหลวเจ็บหนาอกหายใจลำบากมภี าวะ Pleural Effusion เปนตน สาเหตหุ ลักทีท่ ำใหเกิดของเหลวแบบขนุ 1.โรคปอดบวมหรอื โรคมะเร็งอาจสงผลใหปอดและเยอื่ หุมปอดอกั เสบจนเกิดของเหลวภายในชองเยอื่ หมุ ปอด ตามมา 2.ไตวายเกดิ จากหนวยไตไดรับความเสียหายทำใหไมสามารถกรองเลือดและขับน้ำปสสาวะไดตามปกติซ่ึงอาจ เปนภาวะไตวายเฉยี บพลันจากการบาดเจบ็ ไดรบั สารพษิ หรอื ภาวะไตวายเรอื้ รังจากโรคความดนั โลหิตสงู และ โรคเบาหวานผปู วยไตวายอาจเกิดภาวะแทรกซอนโดยมีอาการเจ็บหนาอกมภี าวะ Pleural Effusion กลามเนือ้ ออนแรงหรือไตถูกทำลายอยางถาวรไดอาการอกั เสบอาจเปนการอกั เสบทป่ี อดตงั้ แตแรกหรอื การ อักเสบจากอวยั วะอนื่ แลวสงผลใหปอดอักเสบจนเกิดของเหลวในชองเยอื่ หุมปอดตามมาเชนการอกั เสบจากโรค ขออกั เสบโรคแพภมู ิตัวเอง (SLE) เปนตน Pleural 3. สาเหตอุ ่ืน ๆ โรคหรอื ภาวะที่นอกเหนอื จากขางตนอาจกอใหเกดิ Effusion ไดเชนกัน แตพบไมมากนักเชน วณั โรคโรคภูมิคุมกนั ทำลายตัวเองเลอื ดคัง่ ในทรวงอกภาวะนำ้ เหลืองคง่ั ในชองปอด (Chylothorax) รวมถงึ ผทู ่ี ตองสูดดมแรใยหินเปนประจำ

31 การรักษา -การระบายของเหลวออกจากชองเย่อื หุม -Pleurodesis -การผาตดั ภาวะแทรกซอน -แผลเปนท่ปี อด (Lung Scarring) -ภาวะหนองในชองเย่อื หุมปอด (Empyema) - ภาวะลมในชองเยอ่ื หุมปอด (Pneumothorax) - ภาวะตดิ เช้อื ในกระแสเลือด (Blood Infection) การพยาบาลผูปวยภาวะลิ่มเลอื ดอุดตันในหลอดเลือดแดงปอด (Pulmonary embolism) Pulmonary Embolism หรอื โรคล้มิ เลอื ดอุดก้นั ในปอดเกิดจากล่มิ เลอื ดหลดุ ไปอดุ กนั้ หลอดเลอื ดปอดทำให ผปู วยมกั หายใจหอบเหนือ่ ยไอและเจบ็ หนาอก อาการ หายใจลำบากหรือหายใจไมออก อาการเจ็บหนาอก ไอ ผปู วยอาจไอแลวมีเลือดปนมากับเสมหะหรอื ไอเปนเลอื ด มไี ขวิงเวยี นศรี ษะ มเี หง่ือออกมาก กระสบั กระสายหัวใจเตนเรว็ ผิดปกติ ชีพจรเตนออน

32 ผวิ มสี ีเขียวคล้ำปวดขาหรือขาบวมโดยเฉพาะบรเิ วณนอง หนามืดเปนลมหรือหมดสติ สาเหตุของโรค สาเหตุมาจากลิ่มเลอื ดทีอ่ ดุ ตันบริเวณหลอดเลอื ดขาหลดุ ไปอดุ กนั้ หลอดเลือดปอดและบางครั้งอาจเกดิ จากการ อุดตนั ของไขมนั คอลลาเจนเน้อื เยื่อเนอ้ื งอกหรือฟองอากาศในหลอดเลือดปอดไดเชนกนั ปจจยั ทท่ี ำใหเสี่ยงเกดิ ของโรค อายุ พนั ธกุ รรม อุบัติเหตุ การประกอบอาชพี การเจบ็ ปวย การสูบบุหรี่ อวน การต้ังครรภ การใชฮอรโมน การวินิจฉัย การตรวจเลือดเพือ่ หาคาดไี ดเมอร (D-Dimer) การเอกซเรยทรวงอก (CXR) การเอกซเรยคอมพวิ เตอร (CT-Scan) การตรวจดวยคลนื่ แมเหลก็ ไฟฟา การอลั ตราซาวด การตรวจคลืน่ ไฟฟาหวั ใจ แนวทางการรกั ษาโรค Pulmonary Embolism การใชยาตานการแขง็ ตัวของเลือด ไดแก Keparin Warfarin การสอดทอเขาทางหลอดเลอื ดเพอ่ื กำจัดลิ่มเลอื ดที่อุดตนั การผาตดั ภาวะแทรกซอนโรค Pulmonary Embolism

33 หวั ใจตองทำงานหนักขึ้นเพื่อผลักดันใหเลือดไหลเวยี นเขาสูหลอดเลือดทม่ี ลี ิม่ เลือดอุดกั้นอยู จึงอาจทำใหเกดิ ภาวะแทรกซอน คือความดนั เลอื ดในปอดหรือหัวใจหองซายสูง ซ่งึ จะสงผลใหหวั ใจออนกำลงั ลงไดและเม่อื เวลาผานไปกอ็ าจทำใหผูปวยเกดิ ภาวะความดันในปอดสูงเรอื้ รัง ซ่งึ ภาวะเหลาน้ีอาจเปนอนั ตรายตอชีวติ ได หากไมไดรบั การรักษาทันการณ TRAUMA กลไกการบาดเจบ็ (MOI = Mechanism of injuries) เปนการประเมนิ เพอื่ พิจารณาถงึ ความรุนแรงของอาการ ในผูปวยฉกุ เฉนิ โดยแบงออกเปนผบู าดเจ็บ (Trauma) และผเู จ็บปวย (Medical) การพยาบาลผูปวยทมี่ ลี ม / เลอื ดในชองปอด (Pneumo / Hemothorax)

34 Pneumothorax หมายถึงภาวะทีม่ ลี มในชองเยอ่ื หมุ ปอด 1. Spontaneous Pneumothorax หมายถงึ ภาวะสมรัว่ ใจชองเยือ่ หมุ ปอดซึง่ เกิดขนึ้ เองในผูปวยที่ไมมีพยาธิ สภาพทีป่ อดมากอน (primary spontaneous pneumothorax; PSP) หรอื ในผปู วยท่มี ีพยาธิสภาพในปอด อยูเดิม (secondary spontaneous pneumothorax) 2. latrogenic Pneumothorax หมายถงึ ภาวะลมร่ัวในชองเยื่อหุมปอดซึง่ เกดิ ภายหลังการกระทำหัตถการ ทางการแพทยเชนการเจาะดูดน้ำในชองเย่อื หมุ ปอดการตัดช้นิ เน้ือปอดเปนตน 3.Traumatic Pneumothorax หมายถึงภาวะลมร่ัวในชองเยอื่ หมุ ปอดซึง่ เกิดในผปู วยท่ีไดรบั อบุ ตั เิ หตุ อาการและอาการแสดง โดยอาการที่อาจพบ ไดแก เจบ็ หนาอกขางเดียวกับที่มีลมร่วั เหนือ่ ยหายใจไมสะดวกแนนหนาอกอาการแสดงท่ี สามารถตรวจพบไดเชนการขยบั ตวั ของทรวงอกลดลงในขางท่ีมีลมรัว่ (decrease lung expansion) การได ยินเสยี งหายใจเบาลงและเคาะทรวงอกไดเสยี งโปรงมากกวาปกติ hyperresonance) เปนตน หากผูปวยท่สี งสัยภาวะลมรวั ในชองเย่ือหุมปอดและมคี วามผิดปกติของสญั ญาณชีพใหคิดถึงภาวะ tension pneumothorax ดวยเนอ่ื งจากตองการการรกั ษาอยางรีบดวนเพอ่ื รักษาชวี ิตผปู วย ภาว tension pneumothora เกิดจากการที่มลี มอยใู นชองปอดปริมาณมากความดันสูงลมดังกลาวมาจากการ ฉีกขาดของปอดหรือหลอดลมรวมทั้งอาจจะมาจากอากาศภายนอก (ในกรณีของ open pneumothorax) ลม ปริมาณมากไปดนั mediastinum ทำให mediastinum shift ไปดานตรงกนั ขามปอดขางนัน้ แฟบลงเสนเลือด ดำและ inferior venacaba พับบิดงอ (kinging) ทำใหเลอื ดกลับสหู ัวใจนอยลงทำใหเกดิ hypotension Hemothorax หมายถงึ ภาวะที่มเี ลือดในชองเยือ่ หมุ ปอดภาวะเลือดออกในชองเย่อื หุมปอดพบไดทั้งชนิดมี บาดแผลและชนดิ ถูกกระแทกไดมากถึงประมาณรอยละ 80 โดยมากจะเกดิ รวมกบั กระดูกซโี่ รงหกั มกี ารฉกี ขาด ของหลอดโลหติ ระหวางซโี่ ครงบาดแผลทะลุเชนถกู ยงิ หรอื ถกู แทงมักทำใหโลหติ ออกไดมากและตองแกไขโดย การทำผาตดั การรักษา การระบายเลือดออกจากชองเยอื่ หมุ การเจาะดดู เลือดในชองเยอ่ื หมุ ปอด การผาตดั

35 การพยาบาลผูปวยทมี่ ภี าวะอกรวน (Flail Chest) Flaid chest เปนภาวะที่มี FX rib 3 ซ่ี (1 ซ่หี กั มากกวา 1 ตำแหนง) ขน้ึ ไปผนงั ทรวงอกจะยุบเมอื่ หายใจเขา และโปงเม่ือหายใจออก 02 ลดลง CO2 เพ่ิม Paradoxical Respiratory Floating Segment สวนลอยนีเ้ องที่จำทำใหกลไกของการหายใจผิดปกติ หายใจเขาผนังทรวงอกขางที่ไดรับบรับบาดเจบ็ จะยบุ ลง หายใจออกผนังทรวงอกขางท่ไี ดรับบาดเจ็บจะโปงพองขึน้ ภาวะอกรวน (Flait chest) เจ็บหนาอกรุนแรง: ดูแลการหายใจใหออกซเิ จน หายใจลำบาก : ยึดตรึงผนงั ทรวงอกไมใหเคลอ่ื นไหว ลกั ษณะการหายใจเร็วขน้ึ : บรรเทาอาการปวด Paradoxical Respiration:หากมีภาวะของการขาดออกซิเจนรุนแรงใหพจิ ารณาใสทอชวยหายใจ (ET tube) Hrpoxia มีภาวะขาดออกซเิ จนโดยวดั Spo, ไดต่ำหรือมีภาวะ Cyanosis:พิจารณาใหสารนำ้ หรือสารละลาย ทางหลอดเลอื ดดำ ตรวจพบกดเจ็บและคลำไดกระดกู กรอบแกรบบรเิ วณท่ีหกั :ตดิ ตามอตั ราการหายใจ Spo2

36 การพยาบาลผปู วยที่ใสสายระบายทรวงอก (ICD) ขอบงช้เี พอ่ื ระบายอากาศสารน้ำหรือเลือดในโพรงเย่ือหมุ ปอด ระบบการทำงาน ระบบการตอขวดระบายมไี ดหลายแบบทั้งนี้ขึ้นอยูกบั วัตถุประสงควาตองการระบายอากาศและ / หรอื สารน้ำ จากโพรงเยือ่ หมุ ปอดมี 4 ระบบคือ 1.ระบบขวดเดียว (ขวด subaqueous) ใชสำหรับระบายอากาศอยางเดยี วโดยไมมสี ารน้ำรวมดวย 2.ระบบสองขวด (ขวด reservoir และขวด subaqeous) ใชสำหรับระบายอากาศและสารน้ำ แตไมมีแรงดดู จากภายนอก 3.ระบบสามขวด (ขวด reservoir, ขวด subageous และขวด pressure regulator) เหมอื นระบบสองขวด เพยี ง แตเพมิ่ แรงดูดจากภายนอกโดยอาศัยเครือ่ งดูดสุญญากาศควบคุมความดันโดยระดบั น้ำ 4.ระบบสข่ี วดเพิ่มขวด subaqueous อกี 1 ขวดโดยตอจากขวด reservoir ของระบบสามขวดเพอ่ื เพ่ือใหมี การระบายอากาศไดถาเคร่อื งดดู สุญญากาศไมทำงานหรอื มีอากาศออกมามาก การฟนฟสู ภาพปอด (ung rehabilitation) การจัดทานอนและเปลี่ยนทาบอยๆ การกระตุนใหลกุ นง่ั ลุกเดนิ การพลกิ ตะแคงตวั การฝกการเปาลูกโปง การกระตุนการไออยางมปี ระสิทธิภาพ

37 การพยาบาลผูปวยท่มี ีภาวการณหายใจลมเหลว (Respiratory failure) ความหมาย ภาวะท่ีปอดไมสามารถรักษาแรงดนั ของออกซเิ จนในเลอื ดแดง (Pa0) ใหอยใู นระดบั ปกติ Pao2 ต่ำกวา 60 mmHg ความหมาย (ตอ) ภาวะที่ปอดไมสามารถรกั ษาแรงดนั คารบอนไดออกไซดในเลือดแดง (PaCO3) ใหอยใู นระดับปกติ PaCO มากกวา 50 mmHg แตท้งั นไี้ มรวมภาวะ PaO2 ตำ่ เน่ืองจากเลือดไหลลัดจากหวั ใจซกี ขวาไปซกี ซายภาวะหวั ใจลมเหลว ภาวะการหายใจลมเหลว (Respiratory failure) 1. ภาวะการหายใจลมเหลวเรื้อรงั (Chronic respiratory failure) 2. ภาวะการหายใจลมเหลวอยางเฉียบพลนั (Acute respiratory failure) สาเหตขุ องภาวะการหายใจลมเหลว -โรคของระบบประสาทหลอดเลือดสมองแตกตบี ตนั (CVA) - สมองบาดเจบ็ ไขสนั หลังบาดเจ็บ -ยาสลบยาพิษยาฆาแมลงมอรฟน -มายแอสทีเนีย (myastheniai) -เชื้อบาดทะยัก -โปลโิ อ

38 -เกอรแรงคเบอเรย แตสาเหตุหลักเกดิ จากภาวะการหายใจถูกกดอยางเฉียบพลัน (ARDS) พยาธสิ รรี ภาพภาวะการหายใจลมเหลวเฉียบพลนั ประกอบดวยองคประกอบสำคญั 2 ประการคอื 1. Failure of oxygenation 2. Failure of ventilation or perfusion Failure of oxygenation คือภาวะแรงดันออกซิเจนในเลือดแดง (Pa0) ลดลงตำ่ กวา 60 mmHg ทงั้ นี้ เนอ่ื งจาก -การหายใจขัดของหรอื หายใจลดลง (hypoventilation) -การซมึ ผานของเนอื้ ปอดลดลง (diffusion defect) - การไหลเวยี นของเลือดลัดไปโดยไมผานถุงลม (intrapulmonary shunting) เลือดจึงไมไดรับออกซเิ จนหรือ หลอดลมสวนปลายปดิ เร็วเกนิ ไป -ventilation-perfution mismatch (VA / Q) หรือ V / Q หรือ V / Q mismatch) คือการกำซาบ (perfusion) หรอื กระบวนการกระจายของอากาศผานถุงลมไปทห่ี ลอดเลือดแดงทไ่ี หลผานปอด ไมไดหรอื ผิดสดั สวน ทัง้ นข้ี นึ้ อยูกับการไหลเวยี นของเลอื ดไปทีป่ อดและการกระจายของอากาศทถ่ี งุ ลมผิด สดั สวน V and Q V = Ventilation Alaeolar ventilation คอื ปริมาตรอากาศทห่ี ายใจเขา-ออก 1 นาทีประมาณ 4 ลิตร

39 Q = Perfusion = Pulmonary perfusion คือคาปกตขิ องเลือดท่ีไหลผานปอด 1 นาทปี ระมาณ 5 ลิตร V / Q = 4/5 = 0.8 คาปกติของ V / Q = 0.8 แตถา V / Q = 0 (V / Q = 0) เรียกวามี ventilation-perfusion mismatch (V / Q mismatch) จงึ เกดิ ภาวะขาดออกซเิ จนในเลือด (hypoxemia) ซง่ึ สาเหตุมกั เกดิ จากความผดิ ปกตขิ องเนื้อปอดเยอ่ื บุ ทางเดนิ หายใจบวมถงุ ลมอดุ กัน้ เร้ือรังถงุ ลมโปงพอง และการหายใจถูกกดอยางเฉยี บพลนั ในผูใหญเกิด Hypoxemia (O2 ต่ำ / Hypercapnia (CO2 คง่ั ) ภาวะ Hypoxemia ภาวะทีม่ กี ารลดลงของความดนั กาซออกซิเจนในเลือดแดง (Pao Pao2 <80 mmHg mild hypoxemia PaO2 <60 mmHg moderate hypoxemia PaO2 <40 mmHg severe hypoxemia Ventilation or perfusion failure คอื การระบายอากาศลดลง (hypoventilation) ทำใหมีการค่ังคารบอนไดออกไซด hypercapnia) เกดิ ภาวะรางกายเปนกรด (respiratory acidosis) การกำซาบออกซิเจนในเลือดลดลงจงึ เกดิ ภาวะพรองของออกซิเจนและมีการคงั่ ของคารบอนไดออกไซดอยาง รุนแรง (CO2 narcosis) เกิดภาวะการหายใจลมเหลว อาการหรือลักษณะทางคลินกิ ของภาวะหายใจลมเหลว ทางสมอง: กระสบั กระสายแขนขาออนแรงเวยี นศีรษะมานตาขยายหยดุ หายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด: ระยะแรกชพี จรเตนเร็วความดันโลหติ สูงตอมาหัวใจเตนชาหรือเตนผิดจังหวะ ความดันโลหติ ตำ่ หยดุ หายใจ ระบบหายใจ: หายใจเร็วขึน้ ถาเกิดรวมกบั สมองขาดออกซเิ จนผูปวยจะหายใจแบบ Chyne-Stoke ระบบเลอื ดและผิวหนัง: เขยี ว (cyonosis) การประเมินสภาพผูรับบริการทม่ี ภี าวะหายใจลมเหลว

40 1. การซกั ประวตั ิ 2. การตรวจรางกาย 3. การตรวจทางหองปฏิบตั กิ าร 4. การถายภาพรังสที รวงอก 5. การวดั ความสามารถในการระบายอากาศ การตรวจทางหองปฏิบัติการ การตรวจหาระดบั อเิ ล็กโตรไลทชวยบอกระดับความสมดุลของอเิ ล็กโตรไลทในรางกายท่ีสำคัญคือระดบั โซเดียมโปแตสเซียม hyponatremia (คาปกติ135-145 mEq) จะทำใหออนเพลยี กลามเนือ้ ออนแรงเปนตะคริวและคลื่นไสอาเจียน (hypokalemia) (ต่ำกวา 2.5 mEq ปกติ 3.5-5.5 mEq) จะทำใหออนเพลยี ซึมสับสนกลามเน้ือออนแรงเปน ตะครวิ ทองอืดจังหวะการเตนของหัวใจผิดปกติ การตรวจหาระดบั ยาในพลาสมาและปสสาวะเพือ่ ดูวามสี าเหตุจากการไดรบั ยาหรอื สารพษิ หรอื ไม การตรวจเสมหะเพอ่ื เพาะเชือ้ ดูวามาจากการติดเชอื้ ในทางเดินหายใจหรือไม การประเมนิ สภาพผูรับบรกิ ารทมี่ ีภาวะหายใจลมเหลว 1. การซกั ประวัติ :ควรซกั ถามเกย่ี วกบั ความเจ็บปวยท่ีเกี่ยวของกับโรคหรอื สาเหตเุ พอื่ ใชเปนขอบงช้ีหรอื ปจจยั เส่ียงที่ทำใหผูปวยมีโอกาสเกิดภาวะหายใจลมเหลว ไดแก ภาวะการติดเชอื้ เกีย่ วกบั ประวตั ิการไอมี เสมหะลกั ษณะสกี ลน่ิ อาการไขและเจบ็ หนาอกซงึ่ อาจเกดิ จากการตดิ เชอ้ื ในทางเดินหายใจประวตั กิ ารเปนโรค ปอดเชนโรคหดื ถุงลมโปงพองและประวตั กิ ารสูบบหุ รี่ ประวัติการเปนโรคหัวใจและหลอดเลอื ดเชนภาวะความดันโลหติ สูงภาวะหวั ใจลมเหลวหรือกลามเนอื้ หัวใจตาย ประวตั ิการไดรับบาดเจ็บท่เี ปนสาเหตขุ องการเปล่ยี นแปลงของการระบายอากาศเชนมีกระดกู ซโ่ี ครงหักหลายซี่ มีภาวะบาดเจ็บทท่ี รวงอกศีรษะและหลอดลมเปนตน 2. การตรวจรางกาย :การดู การคลำ การเคาะ การฟง 3. การตรวจทางหองปฏิบตั กิ าร

41 4. การถายภาพรังสีทรวงอก: การถายภาพรงั สีทรวงอกชวยบอกสาเหตขุ องการเกิดภาวะหายใจลมเหลววามา จากโรคทางระบบหายใจหรอื ไมเชนปอดอักเสบ -ปอดแฟบ -มลี ม -สารเหลวในชองเย่ือหุมปอด 5. การวดั ความสามารถในการระบายอากาศ: ใช spirometer เพ่ือดวู ากลามเนอื้ เกยี่ วกบั การหายใจมี ความสามารถพอในการชวยระบายอากาศหรือไมโดยเฉพาะในผูปวยที่มีปญหาเก่ยี วกบั ทางเดินหายใจอดุ ตนั เชนโรคหดื โรคปอดอุดก้นั เรอื้ รงั โดยจะวดั หาปริมาตรของอากาศทีห่ ายใจเขาออกธรรมดาในแตละคร้ัง COMPOSUR C=(conciousness) ประเมนิ ระดับความรูสติ O=(oxygenation): ประเมนิ การหายใจวาไดรับออกซเิ จนเพยี งพอหรือไมรวมทั้งการมีคารบอนไดออกไซดคงั่ หรอื ไมดวย M = motor function: ประเมนิ การเคลือ่ นไหวภายในอำนาจจติ ใจและความแขง็ แรงของกลามเน้ือแขนขาใน แตละซีกของรางกายเปรยี บเทียบกัน P = pupils: ตรวจดูปฏิกิริยาตอแสงของรมู านตาท้ังสองขางรวมกันสงั เกตดูวามีหนังตาตกหรอื ไม O = Ocular movement: ประเมนิ การกลอกตาทง้ั ในลกั ษณะทท่ี ำตามคำสง่ั และในลักษณะที่เหลือบมองไป เองโดยไมไดสงั่ S = signs: ตรวจวดั สญั ญาณชีพเพ่อื ประเมินวามีการเปล่ยี นแปลงทางระบบหวั ใจและหลอดเลอื ดซ่งึ บง อนั ตรายทเ่ี กดิ จากการเริ่มมีความดันภายในกะโหลกศีรษะสูงขึ้นถงึ ขน้ั วิกฤตแลวหรอื ไม

42 ภาวะการณหายใจถูกกดอยางเฉยี บพลัน หมายถึงภาวะทีห่ ายใจไมเพยี งพออยางรุนแรงโดยมีความกาวหนาของภาวะออกซเิ จนในเลือดต่ำหรือภาวะ พรองออกซิเจนในเลือด (hypoxemia) อยางรวดเรว็ เน่ืองจากปอดมกี ารอกั เสบจงึ มีการซมึ ผานของของเหลวที่ ผนงั ถงุ ลมและหลอดเลอื ดฝอย (alveolar-capillary membrane) ถงุ ลมเตม็ ไปดวยของเหลวจึงขดั ขวางการ แลกเปล่ียนแกสผูปวยมักมอี าการหายใจหอบเหน่อื ยหายใจเร็วมภี าวะพรองออกซิเจนอยางรุนแรงแมจะไดรับ ออกซิเจนอยูกต็ าม สาเหตุ สาเหตขุ องการหายใจถูกกดอยางเฉียบพลนั ในผูใหญ (ARDS) เกิดจากการบาดเจบ็ ของปอดโดยตรงและโดย ออมทง้ั จากการตดิ เชอื้ และไมติดเช้อื การไหลเวียนโลหติ ลดลงการแลกเปล่ียนแกสและการระบายอากาศลดลง การประเมนิ สภาพผปู วยภาวะการหายใจลมเหลวเฉยี บพลัน ในระยะแรก (early warning) เกิดข้นึ ภายหลัง 6-48 ชวั่ โมงเม่อื ปอดไดรับการบาดเจ็บ -กระสับกระสายหงดุ หงดิ ระดบั ความรสู กึ ตัวลดลง -หายใจหอบเหนื่อยไอ -หายใจลดลง แตเสยี งหายใจปกติ -PaO2 สูงรวมกับภาวะรางกายเปนกรดจากการหายใจ (respiratory acidosis) -แรงดนั อากาศสูงในขณะหายใจเขา -หัวใจเตนเรว็ -อุณหภมู ริ างกายสูง ระยะหลัง (late warning) -Pa02 ลดลง -หายใจหอบเหน่ือยอยางรุนแรง -PaCO2 ลดลงรวมกบั ภาวะรางกายเปนดางจากการหายใจ + -PaCO2 และ PaO2 ต่ำหัวใจเตนเร็ว -ซีด -เขยี ว -เสียงปอดมแี ครเกิล (crakle) และรอนไค (rhonchi) -ปริมาตรอากาศคางในถงุ ลมภายหลังหายใจออก (FRC) ลดลง

43 การรกั ษาและปองกันภาวะการหายใจลมเหลวเฉียบพลัน 1. การระบายอากาศ (Ventilation) โดยการชวยเหลอื ในการหายใจหรอื การระบายอากาศใหพอเพียงตอการ แลกเปล่ียนกาซ 2. การกำซาบ (perfusion) โดยการสงเสริมใหมีการกำซาบออกซเิ จนในเลือดอยางเพยี งพอถามกี าร แลกเปลยี่ นกาซเพียงพอแลวตองคงไวซึ่งการไหลเวยี นเลอื ดใหเพียงพอจึงจะทำใหการกำซาบออกซเิ จนในเลือด ดี การพยาบาลผูปวยภาวะปอดบวมน้ำ (pulmonary edema) หมายถงึ ภาวะทม่ี สี ารน้ำซมึ ออกจากหลอดเลอื ดในปอดเขาไปคัง่ อยูในถุงลมปอดและชองวางระหวางเซลล ของปอดอยางเฉียบพลนั ทำใหหนาท่ขี องปอดเกี่ยวกบั การแลกเปลี่ยนแกสลดลงอยางกะทนั หันจนอาจเสยี ชวี ิต ไดโดยเร็วถาไมไดรับการแกไขอยางทันทวงที พยาธิสรรี วทิ ยา ปกติแรงดันนำ้ ในหลอดเลือดแดงเลก็ จะมคี วามดันมากดังน้ันสารน้ำจึงถกู ดนั ออกนอกหลอดเลอื ดฝอยเขาสู ชองวางระหวางเซลลในปอด แตหลอดเลือดดำเล็กจะมีแรงดึงน้ำมากจึงดึงนำ้ เขาสหู ลอดเลือดฝอยเพราะฉะน้ัน แรงดัน และ แรงดึง จะตองมกี ารทำงานทส่ี มดลุ กัน ผนงั ของหลอดเลือดฝอยบางมากและมคี ณุ สมบัติท่ีใหสารบางอยางผานออกไปเชนใหสารน้ำซึมผานออกไป แต ไมยอมใหสารท่มี ีโมเลกุลใหญซึมผานออกการเคลือ่ นยายของสารน้ำดงั กลาวขึ้นอยกู ับความสมดุลของแรงดัน 2 อยางคอื 1. แรงดันนำ้ ในหลอดเลอื ดเปนแรงดันน้ำออกจากหลอดเลือดฝอยเขาสูชองระหวางเซลล 2. แรงดึง นำ้ ในหลอดเลือดเปนแรงท่ีเกิดจากโมเลกลุ ของโปรตีนท่ีจะดึงนำ้ ใหอยภู ายในหลอดเลอื ดฝอย สาเหตุของภาวะปอดบวมน้ำเฉียบพลนั 1. จากหัวใจ 1.1 เวนตริเคิลซายลมเหลวจากสาเหตุใดก็ตาม 1.2 โรคของล้ินไมตรัล

44 1.3 ปรมิ าณสารนำ้ มากกวาปกติ 2. ไมใชจากหัวใจ 2.1 มีการเปลี่ยนแปลงของหลอดเลอื ดฝอยของปอดทำใหสารนำ้ ซมึ ผานออกมาได 2.2 แรงดงึ ของพลาสมาลดลงเชนอลั บูมนิ ในเลือดต่ำ 2.3 ระบบถายเทน้ำเหลืองถูกอุดตัน 2.4 ไมทราบสาเหตแุ นนอนเชนอยใู นที่สูงไดรบั ยาเฮโรอนี ขนาดมากเกินไปพลั โมนารเี อมโบลซิ มึ (pulmonary embolism) ภายหลงั ไดรับยาระงับความรสู ึก ปจจัยชักนำ การเกิดภาวะปอดบวมนำ้ เฉียบพลนั มกั จะตองมปี จจัยชกั นำซ่ึงเปนผลใหเกิดการเปลีย่ นแปลงอยางกะทนั หนั จนหัวใจปรับตวั ไมทนั การคนหาปจจยั ชกั นำจะชวยใหการรกั ษาตรงเปาหมายปจจยั ชกั นำท่พี บบอย ไดแก 1. ภาวะหัวใจเตนผิดจังหวะเชนมหี ัวใจเตนสั่นพลิ้ว (AF) เกิดข้นึ ในผปู วยลิน้ ดวใจไมตรัลหรือเอออรติคตีบ 2. กลามเนือ้ หวั ใจหยอนสมรรถภาพอยางรวดเรว็ เชนกลามเนอ้ื หัวใจขาดเลอื ดหรอื อกั เสบ 3. มีปริมาณน้ำและสารละลายในรางกายเพ่ิมขนึ้ อยางรวดเรว็ 4. การหยุดยาท่ชี วยการทำงานของหวั ใจจงึ ทำใหประสทิ ธิภาพการทำงานของหัวใจลดลงทันที 5. ภาวะท่ีหวั ใจตองทำงานเพ่มิ ขึ้นจนสไู มไหวเชนตอมธัยรอยดเปนพิษหรอื ภาวะโลหติ จางไขสูงการมีครรภ การประเมินสภาพ 1. การซกั ประวัตกิ ารเจบ็ ปวยซกั ถามเพอื่ คนหาสาเหตุทจ่ี ะทำใหเกิดปอดบวมนำ้ สงั เกตอาการอาการแสดง และสิง่ ท่ีตรวจพบทีบ่ งชี้ถึงภาวะปอดบวมน้ำ 1.1 หายใจลำบาก 1.2 ออกซิเจนในเลอื ดลดลง 1.3 หายใจเร็วจากการพรองออกซเิ จน 1.4 ไอมเี สมหะเปนฟองสีชมพู (pink frothy sputum) 1.5 ฟงเสียงปอดพบเสียงราลและว๊ีดวาย 1.6 ผิวหนงั เยน็ ชนื้ มีเหงอื่ ออกมากซดี 1.7 หวั ใจเตนเรว็ กวาปกตแิ ละความดันโลหติ สงู โดยการทำงานของ ระบบประสาทซมิ พาเทตคิ

45 1.8 วติ กกังวล 2. ภาพรังสีทรวงอก 2.1 แสดงลักษณะปอดบวมน้ำเชนเห็นหลอดเลอื ดดำในปอดชัดเจนในบรเิ วณปอดสวนบนเปนรปู คลายเขา กวาง (antler 'sign) 2.2 อาจเห็นเงาหัวใจขนาดใหญกวาเดมิ การวิเคราะหแกสในเลอื ดแดง การวเิ คราะหแกสในเลอื ดแดงพบวาผปู วยมีภาวะหายใจวายเฉียบพลันจะมีคาความดันยอยออกซิเจนในเลือด แดงตำ่ กวาปรติ ิ (ปกติ 80-100 mmHg) และคาความดันยอยคารบอนไดออกไซดในเลอื ดแดงสงู กวาปกติ (ปกติ 38-50 mmHg) ในขณะทหี่ ายใจในอากาศธรรมดา การประเมินภาวะขาดออกซิเจนในเลอื ดแดงมักจะประเมินไปพรอมกับความสมดลุ กรดดางในรางกายคอื คา pH (ปกติ 7.35-7.45) ถานอยกวา 7.35 แสดงวามภี าวะเปนกรดในรางกายซึ่งจะทราบวามีสาเหตุจากการ หายใจหรอื ขบวนการเมตาบอลิซึมจากคาของไบคารบอเนตและคารบอนไดออกไซดในเลือดคือ ก. คาความดันยอยคารบอนไดออกไซดในเลอื ดแดงมากกวา 45 mmHg แสดงวารางกายมภี าวะกรดจากการ หายใจ (respiratory acidosis) ข. คาของไบคารบอเนตในเลือดแดง (ปกติ 22-26 mEq) นอยกวา 22 mEq แสดงวารางกายมภี าวะกรดจาก เมตาบอลคิ (metabolic acidosis) คา pH มากกวา 7.45 แสดงวามภี าวะเปนดางในรางกายซ่ึงจะทราบวามีสาเหตุจากการหายใจหรอื ขบวนการ บอลซิ มึ จากคาของไบคารบอเนตและคารบอนไดออกไซดในเลือดคอื ก. คาความดันยอยคารบอนไดออกไซดในเลือดนอยกวา 35 mmHg แสดงวามภี าวะดางจากการหายใจ ข. คาไบคารบอเนตในเลือดมากกวา 26 mEq แสดงวารางกายมีภาวะดางจากเมตาบอลซิ ึม

46 คาปกติ Blood Gas H 7.35 7.45 O2 80 100 mmHg (PaO2 = 100-0.25 X Age) เด็กแรกเกิด 40-60 mmHg 2 35-45 mmHg HCO3 22-26 mmHg BE + 2.5 E / L. 02 95-99% สรปุ ในการดแู ลผปู วยดังกลาวตองตระหนักถึงกลมุ อาการทีจ่ ะนำไปสูภาวะการหายใจลมเหลวเฉียบพลันโดย ประเมนิ การหายใจและภาวะขาดออกซเิ จนอยางใกลชิดการพยาบาลเพื่อบรรเทาการขาดออกซเิ จนสงเสริมการ ไหลเวียนเลอื ดปองกนั ภาวะติดเชือ้ ในรางกายและสงเสรมิ ใหผูปวยและครอบครัวสามารถเผชญิ ปญหาในภาวะ วิกฤตไดอยางเหมาะสมซง่ึ จะนำไปสกู ารพยาบาลที่มีคณุ ภาพ

47 ก รพย บ ลผป ยท ย คร งช ย ย จ(Weaning) ก ร ย คร งช ย ย จ หมายถงึ กระบวนการลด และเลิกใชเครืองชวยหายใจ หรือใหผูปวย หายใจเอง ทาง T- piece หรอื หายใจเองโดยไมพึงพาเครืองชวยหายใจ ลกก ร ย คร งช ย ย จ 1)พยาธิสภาพของโรคหมดไปหรือดีขึน 2)กำลงั สำรองของปอดเพยี งพอ เชน คา Tidal volume > 5 ml./kg. คา RSBI < 105 breath/min/lit 3)ผูปวยมภี าวะหายใจไดเองอยางปลอดภยั ธก ร ย คร งช ย ย จ ธท 1 ล ธท 2 เปนการหยาเครอื งชวยหายใจขณะยังใชเครืองชวยหายใจ การใช pressure support ventilation (PSV) นิยมใชรวมกับ CPAP (PSV+ CPAP) เรียกวา Mode pressure support / CPAP/ Spontaneous ซึงเปน mode wean ทผี ปู วย หายใจเอง หลักของ PSV คอื เครืองชวยหายใจจะชวยใหมแี รงดันบวกเทาทกี ำหนดตลอดชวงเวลาหายใจ เขา ธท2 การใชSynchronize Intermittent Mandatory Ventilation (SIMV) นยิ มใชรวมกบั pressure support (SIMV+ PSV) ธท 3 เปนการหยาเครืองชวยหายใจดวยอปุ กรณoxygen T-piece ลกก รคือ ผูปวยหายใจเองบางสวน โดยทำงานประสานกนั กบั การชวยหายใจของเครืองชวย หายใจ ซงึ เครืองจะชวยหายใจเทากบั อัตราทกี ำหนดไว ธท3 โดยใช T-pieceแบงเปน2ชนิด