วารสารวิชาการ ป.ป.ช. ปีที่ 1 ฉบับที่ 1

»‚·èÕ ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ผลประโยชนสว นตนจากความสญู เสยี สว นรวม : การรับมอื กบั การทุจริตจากผลประโยชนท บั ซอน ในประเทศไทย เมธี ครองแกว * บทคดั ยอ ปราบปรามการทุจริตแหงชาติ ซ่ึงมีอำนาจใช กฎหมายเฉพาะ ๓ ฉบับ คือ พระราชบัญญัติ การขัดกันของผลประโยชนสวนตนและ ประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบ- ผลประโยชนสวนรวม หรือผลประโยชนทับซอน ปรามการทุจรติ พ.ศ. ๒๕๔๒ พระราชบัญญัตวิ า ดว ย ถือไดวาเปนการทุจริตอยางหน่ึง เพราะเจาหนาที่ของ ความผิดเก่ียวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรัฐ รัฐที่เก่ียวของไดรับผลประโยชนเฉพาะตนอันไม พ.ศ. ๒๕๔๒ และพระราชบัญญัติเกี่ยวกับการ สมควร เพราะประโยชนนาจะเปนของรัฐหรือ จัดการหุนสวนและหุนของรัฐมนตรี พ.ศ. ๒๕๔๓ สวนรวม ผลประโยชนทับซอนเกิดขึ้นไดหลาย และในอนาคตอันใกลน้ีจะมีกฎหมายเฉพาะอีกฉบับ รูปแบบ เชน การใชขอมูลจากตำแหนงหนาท่ีเพ่ือ หน่ึงท่ีจะนำมาใชได คือ พระราชบัญญัติวาดวย ประโยชนสวนตน หรือการเอ้ือประโยชนจากงาน ความผิดเก่ียวกับการขัดกันของประโยชนสวนบุคคล ในหนาที่ใหแกผูใกลชิด ในปจจุบันมีกฎหมายอยู และประโยชนสวนรวม ซึ่งท้ังหมดหากไดรับการ หลายฉบับท่ีมีบทบัญญัติในการกำจัดหรือปองปราม บังคับใชอยางจริงจังนาจะชวยขจัดปญหาเกี่ยวกับ การขัดกันของผลประโยชนดังกลาว ทั้งในกฎหมาย การทุจริตอันเกิดจากผลประโยชนทับซอนในการ หลัก เชน กฎหมายรัฐธรรมนูญ ประมวลกฎหมาย ปฏิบัติงานของเจาหนาท่ีรัฐได แตอาจจะตองเสริม อาญา และกฎหมายเฉพาะตำแหนงหนาที่ของ ดวยการสรางคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน เจาหนาที่ของรัฐประเภทตางๆ องคกรอิสระที่มี ของเจาหนาท่ีรัฐ โดยมีประมวลจริยธรรมของแตละ ห น า ที่ โ ด ย ต ร ง ใ น ก า ร รั บ มื อ กั บ ป ญ ห า จ า ก ผ ล หนา ที่การงานเปนเครอื่ งชวยสำคัญ ประโยชนทับซอน คือคณะกรรมการปองกันและ *ศาสตราจารย ดร. เมธี ครองแกว (Professor Dr. Medhi Krongkaew) กรรมการ ป.ป.ช. ความเห็นในบทความนี้เปนความเห็น สวนตวั ของผูเ ขียน มิไดเ ก่ียวกับฐานะหรอื ความเห็นอยางปน ทางการของคณะกรรมการ ป.ป.ช. แตอ ยา งใด 33

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. Abstract ที่มีภาพการทุจริตนอยท่ีสุด (CPI ลำดับท่ีหนึ่ง) ไป จนถึงประเทศท่มี ีภาพการทจุ รติ มากทีส่ ุด (CPI ลำดับ Conflict of Interest can be regarded as a ท่ี ๑๖๓) เพราะฉะนน้ั ภาพการทุจรติ ลำดับท่ี ๖๓ จงึ form of corruption as the state officials involved มิสูดีนัก แตที่นาเปนหวงมากกวานั้นก็คือ ลำดับของ can derive unwarranted personal benefits from ป ๒๕๔๙ เพ่ิมขึ้น (คือภาพแยลง) จากลำดับที่ ๕๙ their work, the benefits of which should belong จากจำนวน ๑๕๙ ประเทศในป ๒๕๔๘ และในป to the state or public. There are many forms of เดียวกันนี้ ธนาคารโลกไดคำนวณตัวช้ีวัดการบริหาร conflicts of interests such as the use of information ดา นการควบคมุ การทจุ รติ (World Bank Governance accessible through duties in the office for personal Indicator on Control of Corruption) และได gains, or to extend benefits to close relatives or พบวาดัชนีดังกลาว ไดเลวลงจากลำดับที่ ๔๘.๐ ของ colleagues. At present there are provisions in percentile rank ของป ๒๕๐๔ มาเปน ลำดบั ที่ ๕๑.๒ several laws that can be used to deal with problems ของป ๒๕๐๕ บริษัทท่ีบริหารความเสี่ยงดาน arising from conflict of interest. These laws can การเมืองและเศรษฐกิจ (The Political and Economic range from the constitution and the penal code, to Risk Consultancy, Ltd.) ซ่ึงตัง้ อยทู ฮี่ องกงใหค ะแนน specific laws for specific groups of state officials. ความชุกของการเกิดการทุจริตในประเทศไทยเม่ือ The National Counter Corruption Commissioners ป ๒๕๔๙ เทากับ ๗.๖๔ จากชวงคะแนน ๐ ถึง ๑๐ who are vested with primary responsibilities to โดยคะแนนย่ิงสูงแสดงถึงความชุกของการทุจริตท่ีมี deal with corruption from conflict of interest have มากข้ึน โดยในกลุมประเทศเอเชียตะวันออกดวยกัน jurisdiction over the use of 3 laws namely the ๑๓ ประเทศ สิงคโปรไดคะแนนดีท่ีสุดที่ ๑.๓ และ Organic Law on the Prevention and Suppression of ญ่ีปุนไดรองลงมาท่ี ๓.๐๑ มีแตฟลิปปนส เวียดนาม Corruption B.E. 2542, theAct on Offences Relating และอินโดนีเซียเทาน้ันท่ีคะแนนต่ำกวาประเทศไทย to the Submission of Bids to State Agencies B.E. เลก็ นอย (PERC 2006) เหตุผลกเ็ ปน ไปไดท่กี ารทจุ ริต 2542, and the Act on Management of Partnership น้ันเปนปรากฏการณหรือพฤติกรรมของคนที่ขึ้นอยู Stakes and Shares of Ministers B.E. 2543. In the กับระดับของการพัฒนา น่ันคือประเทศท่ีดอยพัฒนา near future, there may be the fourth law, the Act on มักจะมีความโนมเอียงท่ีจะมีการทุจริตมากกวา Offences Concerning Conflict of Personal Benefits ประเทศที่พัฒนาแลว และสาเหตุที่สำคัญท่ีสุด and Public Benefits. Altogether under judicious ประการหน่ึงของปรากฏการณหรือพฤติกรรมเชนน้ี enforcement of these laws by the NCCC and the มักจะพบในการขัดกันระหวางผลประโยชนสวนตน strict observance of the code of conduct of state และผลประโยชนส ว นรวม หรอื ผลประโยชนท บั ซอ น officials, corruption from conflict of interest should ท่ี เ กิ ด ข้ึ น จ า ก ก า ร ท ำ ง า น ข อ ง เ จ า ห น า ท่ี ข อ ง รั ฐ decrease. ในประเทศดอยพัฒนาหรือประเทศกำลังพัฒนา ดังกลาว ประเทศไทยนาจะจัดไดวาเปนประเทศหนึ่ง ๑. บทนำ ที่เกดิ ปรากฏการณเชน นี้ขึ้น ประเทศไทยมักจะไดตำแหนงไมสูดีนักเมื่อ ถูกวัดดวยดัชนีเกี่ยวกับการทุจริตเปรียบเทียบกับ ประเทศอ่ืนๆในโลก ยกตัวอยางเชน เม่ือป ๒๕๔๙ องคกรความโปรงใสนานาชาติ (Transparency International (2006)) จัดใหประเทศไทยอยูในอันดับ ที่ ๖๓ จากจำนวนประเทศทั้งหมด ๑๖๓ ประเทศ ทั่วโลกท่ีองคกรแหงน้ีนำขอมูลมาศึกษาเพื่อคำนวณ หาดัชนีการรับรูเก่ียวกับการทุจริต (Corruption Perception Index หรือ CPI) ดัชนีจัดลำดับประเทศ 34

»‚·Õè ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ วัตถุประสงคหลักของบทความเรื่องน้ีคือ Act 1960) คำวาการหาประโยชนสวนตนนี้รวมถึง การแสดงใหเห็นถึงความกระตือรือรน และความ (๑) เงินหรือของขวัญ เงินใหกูยืม คาใชจาย เงิน หวงกังวลของหนวยงานของรัฐหลายแหงในการ รางวัล เงินคานายหนา การคมุ ครองเพ่ือการปองกนั ที่ เผชิญหนากับปญหาเรื่องผลประโยชนทับซอนจาก คำนวณคาเปนเงินได ทรัพยสินหรือผลประโยชนใน การทำงานของเจาหนาที่ของรัฐในประเทศไทย แต ทรัพยสินในรูปแบบตางๆไมวาจะเคลื่อนท่ีไดหรือ กอนที่จะไปถึงจุดน้ัน บทความน้ีจะกลาวถึงความ เคลื่อนที่ไมได (๒) งานในตำแหนง การจางงานหรือ หมายท่ีหลายหลากของผลประโยชนทับซอน เพื่อให สัญญาใดๆ (๓) คาตอบแทนตางๆ การปลดปลอย เกิดความเขาใจที่ถูกตองและลึกซ้ึง จากน้ันบทความ หรือการสิ้นสุดสภาพของหน้ีเงินกู หรือพันธะผูกพัน น้ีจะกลาวถึง กฎหมายตางๆที่ใชอยูในปจจุบันที่ หรือเง่ือนไขอ่ืนใดก็แลวแต ไมวาจะทั้งหมดหรือ เกี่ยวของกับการรับมือการทุจริตอันเน่ืองมาจากผล บางสวน (๔) บริการอื่นใด การอำนวยความสะดวก ประโยชนทับซอน และทายสุดบทความน้ีจะกลาวถึง หรืออภิสิทธิ์อ่ืนใดในรูปแบบใดก็แลวแต รวมทั้งการ แนวคิดและกิจกรรมใหมๆท่ีเก่ียวของการรับมือกับ ใหการคุมกันหรือคุมครองจากการถูกลงโทษ หรือ ผลประโยชนท ับซอนท่ีคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีสว น การถูกกักกันดวยวิธีการใดก็แลวแตจากการดำเนิน เก่ียวของดวยในปจจุบนั และในอนาคต การตามมาตรการทางดานวินัยหรือทางอาญา และ (๕) ขอเสนอใดๆ การยอมรับหรือคำสัญญาที่จะให ๒. ผลประโยชนท บั ซอ นในฐานะเปน รปู แบบหนง่ึ ประโยชนอื่นใดตามความหมายในหัวขอ (๑), (๒), ของการทุจริต (๓) และ (๔) ทก่ี ลาวถึงแลว ขา งตน องคกรความโปรงใสนานาชาติใหนิยามของ จะเห็นไดวา การทุจริตหรือการกระทำอัน การทุจริต วาเปนการกระทำที่เกี่ยวของกับการ เปนการทุจริตมีความใกลชิดกับผลประโยชนทับ ประพฤติปฏิบัติของเจาหนาท่ีของรัฐ ไมวาจะเปน ซอนเปนอันมาก ถาผลประโยชนทับซอนหมายถึง นักการเมือง หรือขาราชการประจำก็ตาม ในการ สถานการณซ่ึงเจาหนาที่ของรัฐ ท่ีมีอำนาจใน แสวงหาผลประโยชนโดยหนทางที่ไมชอบและผิด การวินิจฉัย หรือตัดสินใจในนามของรัฐไดใชอำนาจ กฎหมายใหแกตนเองหรือผูอื่นที่ใกลชิดโดยอาศัย ดังกลาวไปในทางท่ีกอใหเกิดประโยชนใหแกตัว ตำแหนงหรืออำนาจท่ีนักการเมืองหรือขาราชการ เจาหนาที่น้ันเอง แทนที่จะเปนประโยชนของรัฐหรือ ผนู ั้นมอี ย๑ู ของสวนรวม การกระทำดังกลาวก็ถือไดวาเปนการ ทุจริตจากผลประโยชนทับซอน หรือกลาวอีกนัย กลาวโดยยอก็คือ การทุจริตอาจเขาใจไดวา หนึ่งก็คือ ผลประโยชนทับซอนเปนรูปแบบหน่ึงของ เปนการใชอำนาจของสวนรวมเพ่ือผลประโยชน การทุจริต ตามความหมายท่ีวานี้ การทุจริตจะไมเกิด สวนตน ในประเทศสิงคโปรซึ่งเปนท่ีทราบกันดีวา ขึ้น หากเจาหนาท่ีของรัฐปฏิบัติหนาท่ีของตนอยาง การทุจริตในภาคราชการมีนอยมาก มีการใชคำวา ตรงไปตรงมา โดยไมมีผลประโยชนตางตอบแทน “การหาประโยชนสวนตน” (gratification) แทนการ เฉพาะตัว (quid pro quo) แกเจาหนาที่ของรัฐผูน้ัน ใชคำวาทุจริตในกฎหมายวาดวยการปองกันการ ผลประโยชนเฉพาะตัวจะไมเกิดขึ้นหากเจาหนาที่ของ ทุจริต ค.ศ. ๑๙๖๐ (Prevention of Corruption ๑อา งถงึ ใน Briscoe and Hermans (2001) หนา ๕ 35

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. รัฐปฏิบัติหนาที่ตอบแทนเงินเดือน หรือตอบแทน ไมวาจะเปนเจาหนาท่ีรัฐก็ดี ลูกจางเอกชนก็ดี หรือ คาจางตามปกติที่ไดรับ จากรัฐ๒ แตถาเปนการปฏิบัติ ผูประกอบอาชีพอ่ืนใดก็ดี มีผลประโยชนสวนตัว หนาท่ีโดยคำนึงถึงประโยชนพิเศษที่จะเกิดขึ้นกับตน เพียงพอท่ีจะทำใหมีผลกระทบ หรือดูเหมือนวามีผล หรือพวกพอง ก็เขาขายการปฏิบัติหนาที่โดยมี กระทบตอการทำงานตามหนาท่ีอยางตรงไปตรงมา ผลประโยชนทับซอน ซ่ึงถือวาเปนการทุจริตได ของบุคคลผูนั้น” สวนประกอบสำคัญ ๓ ประการ อยา งหนงึ่ ๓ ของคำนิยาม หรือความหมายน้ีคือ (๑) ความหมาย ของคำวาผลประโยชนสวนตน (๒) ขอบเขตของ ความหมายของผลประโยชนทับซอน ยัง หนาที่ราชการหรือหนาที่อยางเปนทางการ และ (๓) อธิบายไดอกี หลายรปู แบบ อาทิ องคกรเพื่อความรว ม ลักษณะของการมีผลกระทบกระเทือนตอการทำงาน มือทางเศรษฐกิจและการพฒั นา (OECD) ซ่ึงเปน การ ตามหนา ทคี่ วามรับผิดชอบ รวมกลุมของประเทศพัฒนาอุตสาหกรรมแลว ไดให ความหมายของการขัดกันของผลประโยชนสวนตน คณะสาธารณสุขศาสตรแหงมหาวิทยาลัย และผลประโยชนสวนรวม หรือผลประโยชนทับ Harvard ยกใหเห็นความแตกตางระหวาง “พันธกิจ ซอน “วาเปนสถานการณท่ีเกี่ยวของกับการปฏิบัติ ทับซอน” (conflict of commitment) กับ “ผล งานตามหนาท่ีกับผลประโยชนสวนตัวของเจาหนาท่ี ประโยชนทับซอน” (conflict of interests) โดย รัฐผูหนึ่งผูใด โดยท่ีเจาหนาที่รัฐผูนั้นมีสวนไดเสีย อธบิ ายวาพนั ธกจิ ทับซอนคือ สถานการณทเ่ี จา หนาท่ี หรือผลประโยชนเก่ียวของเปนการเฉพาะตัว ซึ่งจะมี รัฐ (หรือเจาหนาที่มหาวิทยาลัยในกรณีของมหา- ผลกระทบตอการปฏิบัติหนาท่ีหรือความรับผิดชอบ วิทยาลัย Harvard) มีกิจกรรมหรือกิจการภายนอก ในฐานะเจา หนา ที่รฐั ในทางทไี่ มเ หมาะสม”๔ ซึ่งมีผลกระทบตอการทำงานของเจาหนาท่ีผูนั้นใน กิจกรรมหลกั ของรฐั (หรอื ของมหาวทิ ยาลยั ) ในขณะ อยางไรก็ตาม การเกิดข้ึนของผลประโยชน ท่ีผลประโยชนทับซอนน้ันหมายถึง สถานการณซ่ึง เฉพาะตัว (private capacity gain) นั้น มิใชเปน อาจมีผลตอการวินิจฉัย หรือตัดสินใจของเจาหนาที่ ผลลัพธจากผลประโยชนทับซอนอยางเดียวเทาน้ัน ผูน้ัน ท่ีสามารถนำมาซึ่งผลประโยชนเฉพาะตนได แตผลลัพธน้ันอาจจะรวมถึงการเกิดผลในทาง ในความหมายดังกลาวขางตนน้ี พันธกิจทับซอนอาจ แทรกแซงกาวกายฐานะหรือสถานะอยางเปน จะถือไดวาเปนผลประโยชนทับซอนแบบออนๆ ทางการของเจาหนาที่รัฐผูน้ันในลักษณะที่ทำให ทั้งนี้เพราะวาผลท่ีเกิดข้ึนจากพันธกิจที่ทับซอนกัน ความเปนกลางหรือความไมฝกใฝฝายใดฝายหน่ึงตอง อยูน้นั เสียไป Michael McDonald (2007) แหง W.Maurice Young Centre for Applied Ethics มหาวิทยาลัย การท่ีเจาหนาที่รัฐจะทำอะไรไดหรือไมได British Columbia ใหความหมายของผลประโยชน เพ่ือจะหลีกเลี่ยงผลประโยชนทับซอนน้ัน อาจจะมี ทับซอนวา คือ “สถานการณท่ีบุคคลใดบุคคลหนึ่ง ลักษณะหลากหลายมาก และลักษณะท่ีวานี้อาจจะ ๒ เราอาจเรียกหนา ที่วา หนา ทีท่ ่ีตองปฏบิ ตั ิ (fiduciary duty) ซ่ึงรฐั คาดการณไ ดจ ากการปฏบิ ัตติ นของเจา หนา ทีผ่ ูนนั้ ๓ถาเจาหนาที่ศุลกากรจับสินคาหนีภาษีไดแลวไดรางวัลจากรัฐ การปฏิบัติหนาที่ดังกลาว และรางวัลที่ไดก็ไมถือวาเปนสวนหน่ึง ของการทุจริต แตหากเจา หนา ที่ผูน้นั ละเลยหนาท่ี โดยท่วั ไป แตต้งั ใจจะจับแตส นิ คาหนภี าษีท่มี สี ินบนหรือรางวัลนำจบั พฤติกรรมหรอื การ กระทำของเจา หนา ทผี่ นู ย้ี อ มถอื ไดว า เปน การทจุ รติ อนั เกดิ จากผลประโยชนท บั ซอ นได ๔อางถงึ ใน Raile (2004) หนา ๒ 36

»·‚ Õè ñ ©ººÑ ·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ แตกตางกันไปตามกิจกรรมหลักของอาชีพตางๆ (๑๐) การใชตำแหนงหนาที่ทางการใหเปน ตัวอยางเชน ส่ิงที่ตำรวจทำไดหรือทำไมไดในการ ประโยชนแกองคกรทางการเมือง หรือการรณรงค หลีกเลี่ยงผลประโยชนทับซอน อาจจะแตกตางจาก ทางการเมอื งตา งๆ และ การท่ีอาจารยมหาวิทยาลัยทำไดหรือทำไมได ในการ วิเคราะหถึงประเด็นท่ีเกี่ยวกับผลประโยชนทับซอน (๑๑) การสรางความร่ำรวยดวยวิธีการท่ี ในละตินอเมริกา FMC Raile (2004) ไดกำหนดให มิชอบ (หรือผิดปกติไปจากฐานของรายไดที่ถูกตอง กิจกรรมดังตอไปนี้เปนกิจกรรมท่ีเจาหนาท่ีของรัฐ ตามกฎหมาย) ไมค วรทำ ทายที่สุด มีงานเขียนของนักรัฐศาสตร (๑) การใชประโยชนขอมูลเฉพาะจาก ชาวแคนาดา ๒ คน คือ Kenneth Kernaghan และ ตำแหนงทต่ี นครองอยไู ปในทางทม่ี ิชอบ John W. Langford ไดกำหนดไวในทำนองเดียวกนั วา การกระทำท่ีกอใหเกิดผลประโยชนทับซอนคือ (๒) การใชอิทธิพลของตำแหนงกาวกาย การกระทำดงั ตอ ไปน้ี ๕ งานของผูอน่ื (๑) การหาประโยชนใ หต นเอง (self dealing) (๓) การเปนตัวแทนใหภาคเอกชนในเร่ือง ไดแ ก การใชต ำแหนง หนา ทเ่ี พอ่ื ตนเอง เชน ขา ราชการ ทเ่ี ก่ยี วของกบั หนว ยงานของรัฐอนื่ ๆ ใชอำนาจหนาท่ีทำใหบริษัทตัวเองไดงานรับเหมา จากรฐั หรือฝากลกู หลานเขา ทำงาน (๔) การไปรับจางทำงานใหหนวยงาน เอกชนทีร่ ัฐควบคมุ หรอื กำกับ (๒) การรับผลประโยชน (accepting bene- fits) คือ การรับสินบนหรือรับของขวัญ เชน (๕) การแสดงบทบาทอยางเปนทางการ เจาพนักงานสรรพากรรับเงินจากผูมาเสียภาษี หรือ นอกเหนือไปจากงานในหนาท่ีของตน เปนเจาหนาท่ีจัดซื้อแลวไปรับไมกอลฟจากรานคา เปนตน (๖) การทำงานในตำแหนงตางๆ ของรัฐ พรอ มๆ กนั หลายตำแหนง (๓) การใชอิทธิพล (influence peddling) เปนการเรียกผลตอบแทนในการใชอิทธิพลใน (๗) การจางญาติพ่ีนองเขาทำงานในหนวย ตำแหนงหนาที่เพ่ือสงผลที่เปนคุณแกฝายใดฝายหนึ่ง งานของรัฐ อยางไมเ ปนธรรม (๘) การเขาไปเก่ียวของกับการทำงานของ (๔) การใชทรัพยสินของนายจางเพื่อ รัฐ ซึ่งตนในฐานะเจาหนาท่ีหรือญาติพี่นอง หรือ ประโยชนสวนตน (using employer’s property for พรรคพวกมผี ลประโยชนไ ดเ สยี อยู private advantage) ไดแก การใชรถราชการ หรือใช คอมพิวเตอรของราชการทำงานสว นตน เปนตน (๙) การมีสวนเก่ียวของในธุรกิจหรือการ จางงาน หรือความสัมพันธทางการเงินกับหนวยงาน เอกชน ซ่ึงอยูภายใตการควบคุมดูแลอยางเปน ทางการของเจาหนาท่ีผูน้ัน ๕อา งถึงโดยสำนกั งานคณะกรรมการขาราชการพลเรอื น (๒๕๔๙) ขอความทั้ง ๗ ขอ ขา งลางน้คี ดั ลอกมาจากรายงานของสำนักงาน คณะกรรมการขาราชการพลเรอื น (๒๕๔๙ หนา ๓๖๒) ทง้ั หมด 37

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. (๕) การใชขอมูลลับของราชการ (using กิจกรรมหรือธุรกรรมท่ีตนกำลังจะทำน้ันจะเกิดผล confidential information) เชน รูวาราชการจะ ประโยชนทับซอนใชหรือไม ถาใช แตผลประโยชน ตัดถนนแลว รบี ชิงไปซือ้ ทีด่ กั หนาไวกอน น้ันอยูในรูปของเงิน หรือเปนผลทางเศรษฐกิจ ประเด็นน้ีก็จะเห็นไดไมยากนัก แตถาผลประโยชน (๖) การรับงานนอก (outside employment ทับซอนอยูในรูปของผลประโยชนประเภทอื่น การ or moonlighting) ไดแก การเปดบริษัทหากินซอน ตรวจสอบก็จะทำไดยากข้ึน๖ สถานการณที่เหมาะสม บริษัทท่ีตนเองทำงาน เชน เปนพนักงานขายท่ีแอบ คือ เรามีกฎหมาย หรือ ประมวลกฎหมายที่ควบคุม เอาสินคาตัวเองมาขายแขง หรือ เชน นักบัญชีที่รับ การเกิดของผลประโยชนทับซอนไดอยางท่ัวถึงและมี งานสวนตัวจนไมมีเวลาทำงานบัญชีในหนาท่ีให ประสิทธิภาพ ปญหาก็คือวา ขณะนี้ประเทศไทยมี ราชการ กฎหมายที่เก่ียวกับการควบคุมและจัดการกับผล ประโยชนทับซอนของเจาหนาท่ีของเรา เพียงพอ (๗) การทำงานหลังออกจากตำแหนง (post หรือไม? เพียงใด? หรือถึงจะมีกฎหมายเพียงพอ – employment) เปนการไปทำงานใหผูอ่ืนหลังออก การบงั คบั ใช หรอื ประสทิ ธภิ าพของการใชม ีมากนอ ย จากงานเดิม โดยใชความรูหรืออิทธิพลท่ีเดิมมาเปน เพียงใด? เรื่องนี้จำเปนที่เราจะตองตระหนักและเรง ประโยชนโดยไมชอบธรรม เชน เอาความรูใน วิเคราะหตอไป นโยบายและแผนของธนาคารชาติไปชวยธนาคาร เอกชนหลงั เกษยี ณ ในทางทฤษฎีแลวมีอยูหลายวิธีที่จะรับมือ หรือแกไขปญหาการขัดกันของผลประโยชนสวนตน ถ า เ ง่ื อ น ไ ข ห รื อ ก ฎ เ ก ณ ฑ เ ก่ี ย ว กั บ ผ ล กบั ผลประโยชนส ว นรวมได วธิ ตี า งๆ เหลา นร้ี วมถงึ ประโยชนเฉพาะตน หรือผลกระทบที่มีตอความ เปนกลาง หรือความมีอิสระในการทำงานตามหนาท่ี (๑) การขจัดตนตอของการขัดกันของผล ถูกนำมาใชในการวินิจฉัยวา การปฏิบัติหนาท่ีหรือ ประโยชนอ อกใหห มด การกระทำของเจาหนาท่ีของรัฐผูใดมีการขัดกัน ระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชน วิ ธี ท่ี ดี ที่ สุ ด ข อ ง ก า ร แ ก ป ญ ห า ผ ล สว นรวม ปญ หาตา งๆ ทางดานผลประโยชนท บั ซอ น ประโยชนขัดกัน คือ การกำจัดหรือขจัดตนตอของ ก็คงจะไมเกิด นโยบายที่ปลอดภัยและงายตอ ผลประโยชนดังกลาวใหพนจากการทำงานของ การปฏิบัติก็คือการใหเจาหนาที่รัฐผูนั้นไดประพฤติ เจาหนาที่ของรัฐโดยสิ้นเชิง เชน ไมใหรัฐมนตรีท่ี ปฏิบัติตามประมวลจริยธรรมของงานในตำแหนง ดูแลกระทรวงทางดานธุรกิจมีหุน หุนสวน หรือผล หนาท่ี (code of conduct) อยางเครงครัด หรือแสดง ประโยชนทางดานธุรกิจดังกลาวใดๆ ทั้งสิ้น รวมทั้ง กิจกรรมหรือธุรกรรมตางๆ สวนตนซ่ึงอาจมีผล ไมใหคูสมรส ทายาท หรือญาติพี่นองที่ใกลชิด หรือ ประโยชนขัดกันระหวางสวนตัวกับสวนรวม หรือ มีความสัมพันธกันอยางมีนัยสำคัญเก่ียวของดวยเชน อยางนอยก็ใหถามผูบังคับบัญชาหรือองคกรท่ีมี เดียวกนั อำนาจสูงขึ้นไปเพ่ือใหคำแนะนำหรือคำวินิจฉัยวา ๖นอกจากผลประโยชนทับซอนที่มีผลทางการเงินหรือทางเศรษฐกิจแลว เรายังอาจจำแนกผลประโยชนทับซอนที่อยูใน รูปแบบอื่นไดอีก อาทิ ผลประโยชนทับซอนทางดานการเมือง ดานวัฒนธรรมและศาสนา ดานสังคมวิทยา ครอบครัว และการอยูรวมกัน ในสังคมทางดานกฎหมาย หรือแมแตทางดานแนวคิดปรัชญา หรืออารมณ ผลประโยชนทับซอนในรูปแบบตางๆ เหลานี้ลวนแลวแตจะทำ ใหก ารพจิ ารณาของเจา หนา ท่ีของผูเ กย่ี วขอ ง ผิดแผกแตกตา งกนั ออกไปทง้ั ส้ิน 38

»‚·èÕ ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ (๒) เปดเผยความเกยี่ วของตา งๆ ใหค รบถวน ทับซอน หนวยงานหรือองคกรของรัฐแตละแหงอาจ จะกำหนดคูมือการปฏิบัติตนในหนาท่ีการงานท่ีมี ในกรณีท่ีไมอาจจะขจัดตนตอของผล ความโปรงใส ถูกตองตามหลักจริยธรรม หรือที่เปน ประโยชนทับซอนใหหมดโดยส้ินเชิง เจาหนาท่ีของ ท่ีรูจักในคำวาประมวลจริยธรรม ซึ่งมีบทกำหนด รัฐอาจจะแสดงความจริงใจในการหลีกผลประโยชน โ ท ษ ไ ว ด ว ย ห า ก ไ ม ป ฏิ บั ติ ต า ม ก็ ย อ ม จ ะ ช ว ย ใ ห ทับซอน โดยการเปดเผยหรือแจง (disclose) ความ เจาหนาท่ีของรัฐปฏิบัติตนอยางเหมาะสมและไมมี เกี่ยวของตางๆ ที่อาจจะสงผลตองานในตำแหนง การขัดกันระหวางผลประโยชนสวนตนและผล หนาทข่ี องตนใหค รบถว น ประโยชนส วนรวม (๓) ถอนตัวจากการมีสวนรวมในการ (๖) การแจงบัญชีทรัพยสินและหน้ีสินที่ ตัดสินใจวนิ ิจฉยั ครบถวนสมบรู ณ ในการทำงานตามตำแหนงหนาท่ีของ ในการแสดงฐานะของเจาหนาที่ของรัฐ เจา หนา ทขี่ องรฐั มโี อกาสเปน ไปไดท เ่ี จา หนา ทข่ี องรฐั อยางโปรงใสและตรงไปตรงมา เพ่ือแสดงถึงความ ผูน้ันจะตองตัดสิน หรือวินิจฉัยในลักษณะที่ใหคุณ บริสุทธ์ิของรายไดและทรัพยสินของตน เจาหนาท่ี ใหโทษแกบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือเรื่องใดเรื่องหน่ึง ของรัฐผูนั้นอาจจะตองแสดงอาชีพ และความ ซึ่งเจาหนาที่ผูน้ันมีความเกี่ยวของเปนการสวนตัว เกี่ยวของในทางธุรกิจอ่ืนๆ ท่ีนอกเหนือจากอาชีพ ถาหากความเกี่ยวของดังกลาว จะมีผลตอการตัดสิน หรืองานในหนาที่หลักดวย เจาหนาที่ของรัฐที่มี หรือวินิจฉัยอยางใดอยางหน่ึงในทางบวกก็ดีหรือ รายไดและทรัพยสินโดยสุจริต และไมมีผลประโยชน ในทางลบก็ดี ดวยเหตุของความเก่ียวของใกลชิด ซอนเรน สามารถแจงแหลงรายไดแหลงลงทุนและ ดงั กลาว เจา หนาท่ผี ูนัน้ พึงถอนตวั จากการมสี วนรวม ความเกี่ยวของที่เปนผลประโยชนสวนตนใหทางการ ในการตัดสนิ หรือวนิ จิ ฉัย เพื่อปองกันการถกู กลา วหา ทราบไดทั้งหมด วาตัดสิน หรอื วินิจฉยั โดยมีผลประโยชนทบั ซอน ๓. กฎหมายตอตานผลประโยชนทับซอนใน (๔) ใหบ คุ คลทีส่ ามเปนผปู ระเมนิ หรือตัดสนิ ปจ จุบนั และการบังคบั ใชท มี่ ีประสิทธภิ าพ ในบางคร้ังความสัมพันธระหวางเจา กอนที่จะกลาวถึงลักษณะโครงสรางของ ของรัฐกับบุคคลอ่ืน หรือเรื่องอื่นซ่ึงอยูในระหวาง กฎหมายที่ใชอยูในปจจุบันในประเทศไทยท่ีเกี่ยวของ การพิจารณามีความสลับซับซอนยากตอการวินิจฉัย กับการปองกันหรือการขจัดผลประโยชนทับซอน วาจะเกิดผลประโยชนทับซอนหรือไม ในกรณีน้ี เราควรจะไดกลาวถึงขอสังเกตประการหน่ึงในสังคม อาจจะใหบุคคลที่สามหรือหนวยงานอิสระภายนอก ไทยท่ีนาสนใจวา เจาหนาท่ีของรัฐหลายคนไมวาจะ ชวยประเมินหรือวินิจฉัยวา ความสัมพันธดังกลาว เปนนักการเมืองหรือขาราชการระดับสูงมักจะใช ขางตนจะนำมาซึ่งความเสียหายจากผลประโยชน ตำแหนงของตนเอื้อประโยชนใหแกญาติพี่นองหรือ ทับซอ นหรือไม เพื่อนพองและพรรคพวก โดยเห็นวาเปนส่ิงทำได และควรทำดวยความยากลำบาก และหากไมทำ (๕) การปฏิบตั ิตนตามประมวลจรยิ ธรรม เชนน้ัน อาจถูกมองจากญาติพ่ีนองหรือเพ่ือนฝูงวา เปนคนใจแคบ การปฏิเสธการกระทำท่ีเกิดจากผล เพ่ือชวยใหเจาหนาที่ของรัฐทำงานอยาง ตรงไปตรงมา และไมมีปญหาเร่ืองผลประโยชน 39

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. ประโยชนทับซอนจึงเปนเร่ืองใหมในสังคมไทย แต ใดจากหนวยงานดังกลาว รวมท้ังไมเขาไปแทรกแซง ในสังคมตะวันตกเปนวัฒนธรรมทมี่ มี านานแลว๗ หรือกาวกายในการเขารับสัมปทานจากรัฐ และ การปฏบิ ตั ริ าชการหรอื การดำเนนิ งานในหนา ทปี่ ระจำ ในปจจุบันอาจกลาวไดวามีกฎหมายอยู ของเจาหนาท่ีของรัฐอ่ืนๆในทุกระดับ (รวมท้ัง ๓ กลุม ที่เกี่ยวของกับการปองกันและปราบปราม การบรรจุ แตงตั้ง โยกยาย โอน เลื่อนตำแหนง และ การทุจริต อันเกิดจากความขัดแยงกันระหวาง เลื่อนเงินเดือนดวย) การกระทำความผิดตามมาตรา ผลประโยชนสวนตนของเจาหนาที่ของรัฐกับผล ตางๆดังกลาวขางตนนี้ อาจถูกวุฒิสภาถอดถอน ประโยชนสวนรวม กลุมแรก คือ กลุมกฎหมายหลัก ออกจากตำแหนงได ซง่ึ เปน ฐานของกฎหมายโดยทว่ั ไป ไดแ ก รฐั ธรรมนญู และประมวลกฎหมายอาญา กลุมทสี่ อง คอื กฎหมาย สำหรับประมวลกฎหมายอาญานั้น ก็มี เฉพาะท่ีเกี่ยวของเจาหนาที่รัฐกลุมใดกลุมหน่ึง บทบญั ญตั เิ กยี่ วกบั ความผดิ ตอ ตำแหนง หนา ทร่ี าชการ โดยเฉพาะเจาะจง เชน ขาราชการพลเรือน เจาหนาท่ี อยูในหมวด ๒ ของลักษณะ ๒ ของภาคความผิดคือ ขององคการบริหารสวนทองถิ่น หรือพนักงานของ ความผิดเก่ียวกับการปกครอง ภาคความผิดนี้อยูใน รัฐวิสาหกิจ เปนตน สวนกลุมท่ีสาม เปนกฎหมาย มาตราตั้งแต ๑๔๗ ถึง ๑๖๖ โดยมาตราที่เก่ียวกับ ที่อยูในความดูแลรับผิดชอบขององคกรอิสระท่ี ความผิดดานการขัดกันของผลประโยชนสวนตน มีหนาที่ดูแลเกี่ยวกับการปองกันและปราบปราม ของเจาพนักงานซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐ กับผล การทุจริตโดยตรง คือ คณะกรรมการปองกันและ ประโยชนสวนรวมอาจจะดูไดจากมาตรา ๑๔๘, ปราบปรามการทุจริตแหงชาติ หรือคณะกรรมการ ๑๔๙, ๑๕๔ และ ๑๕๗ ลักษณะความผิดตามมาตรา ป.ป.ช. ตางๆ เหลาน้ี เปน ดงั นี้ กฎหมายกลมุ ท่ีหน่งึ : กลุมกฎหมายหลกั มาตรา ๑๔๘ จะระบุถึงความผิดของ เจา พนกั งานทใี่ ชอ ำนาจในตำแหนง โดยมชิ อบ ขม ขนื ใจ สำหรับกลุมแรก คือ กลุมกฎหมายหลักน้ัน หรือจูงใจเพ่ือใหบุคคลใดมอบ หรือหามาใหซึ่งทรัพย รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ ได สนิ หรอื ประโยชนอ น่ื ใดแกต นเองหรอื ผูอ น่ื มีบทบัญญัติเก่ียวกับผลประโยชนทับซอนไวอยาง ชัดเจนในหมวด ๑๒ วาดวยการตรวจสอบการใช มาตรา ๑๔๙ กลา วถงึ ความผดิ ของเจา พนกั งาน อำนาจรัฐ โดยสวนที่ ๒ ของหมวดนี้ ไดระบุการ ท่ีเปนสมาชิกสภานิติบัญญัติแหงรัฐ สมาชิกสภา กระทำที่เปนการขัดกันแหงผลประโยชนต้ังแต จังหวัด หรือสมาชิกสภาเทศบาล ท่ีเรียกรับหรือยอม มาตรา ๒๖๕ ถึง มาตรา ๒๖๙ ซ่ึงสาระหลักของ จะรับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใดสำหรับตนเอง มาตราดังกลาว คือ การหามมิใหสมาชิกสภาผูแทน หรือผูอื่นโดยมิชอบ หรือกระทำการหรือไมกระทำ ราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาดำรงตำแหนงในหนวย การอยางใดในตำแหนง ไมทำการน้ันจะชอบหรือ งานของรัฐอ่ืนๆ และไมรับเงินหรือผลประโยชนอื่น มชิ อบดว ยหนาท่ี ๗เมื่อป พ.ศ. ๒๕๓๗ ในสมัยรัฐบาลพลเอก ชาติชาย ชุณหวัณ ไดมีการอภิปรายไมไววางใจรัฐมนตรีหลายคน โดยพรรคฝายคาน ในรัฐสภา นายกรัฐมนตรีไดตั้งคณะกรรมการเฉพาะกิจขึ้นมาคณะหนึ่งซึ่งมีศาสตราจารยสมศักดิ์ ชูโต เปนประธาน เพื่อใหประเมินวา คำอภิปรายพรรคฝายคานมีขอเท็จจริงและน้ำหนักเพียงใด คณะกรรมการชุดนี้ไดพบวามีการเกิดขึ้นของการขัดกันระหวางผลประโยชน ของรัฐมนตรีและพวกพองกับผลประโยชนของรัฐ ซึ่งคณะกรรมการไดเสนอแนะใหรัฐบาลจัดการกับการขัดกันของผลประโยชน ดงั กลา วใหห มดสิน้ ไป แตน าเสียดายทร่ี ายงานดังกลาวถูกจดั ใหอยปู ระเภทเอกสารลบั มาก และไมเคยไดร บั การเผยแพรต อ สาธารณชน 40

»‚·Õè ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ มาตรา ๑๕๔ ระบุถึงโทษของเจาพนักงาน ประมวลกฎหมายอาญา เปนตน แตก็มีบางมาตราใน ที่ มี ห น า ท่ี เ รี ย ก เ ก็ บ ห รื อ ต ร ว จ ส อ บ ภ า ษี อ า ก ร พระราชบัญญัติความผิดของพนักงานในรัฐวิสาหกิจ คา ธรรมเนยี มหรอื เงนิ อนื่ ใดโดยทจุ รติ เกบ็ หรอื ละเวน ท่ีเก่ียวของกับผลประโยชนทับซอนโดยตรง เชน ไมเรยี กเกบ็ ภาษอี ากร คาธรรมเนียมหรอื เงินน้นั หรอื มาตรา ๙ กลาววาผูใดเปนพนักงานมีหนาที่จัดการ กระทำการอยางใดเพื่อใหผูมีหนาท่ีเสียภาษีอากรหรือ หรือดูแลกิจการใด เขามีสวนไดเสียเพื่อประโยชน คาธรรมเนียมน้ันมิตองเสียหรือเสียนอยไปกวาที่จะ สำหรับตนเองหรือผูอ่ืนเนื่องดวยกิจการนั้น ตอง ตองเสีย ระวางโทษจำคุกตั้งแตหน่ึงปถึงสิบป และปรับต้ังแต สองพนั บาทถงึ สองหมืน่ บาท เปนตน มาตรา ๑๕๗ เปนมาตราที่เปนท่ีรูจักกันดี และใชกันอยางกวางขวางท่ีสุด มาตรานี้ระบุเปน ก ฎ ห ม า ย เ ฉ พ า ะ อี ก ฉ บั บ ห นึ่ ง ส ำ ห รั บ ความผิด หากเจาพนักงานปฏิบัติและละเวนการ ขาราชการพลเรือนทั้งหมดก็คือ พระราชบัญญัติ ปฏิบัติหนาที่โดยมิชอบเพ่ือใหเกิดความเสียหายแก ระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕ แกไข ผูหนึ่งผูใด หรือปฏิบัติหรือละเวนการปฏิบัติหนาท่ี เพ่ิมเติม พ.ศ. ๒๕๓๘ มาตราตางๆ ท่ีเก่ียวกับการ โดยทจุ รติ ขัดกันของผลประโยชนสวนตนและผลประโยชน สว นรวม อาจจะดูไดจ ากมาตราตา งๆ ดงั ตอไปน้ี โทษของการกระทำความผิดในหมวดที่วา ดวยความผิดตอตำแหนงหนาท่ีราชการน้ี มีต้ังแต มาตรา ๘๒ ขาราชการพลเรือนสามัญตอง จำคุกหน่ึงปจนถึงจำคุกตลอดชีวิต และปรับต้ังแต ปฏิบัติหนาท่ีราชการดวยความซื่อสัตยสุจริตและ สองพันบาทจนถึงสี่หมืน่ บาท หรอื ทัง้ จำท้งั ปรบั เท่ียงธรรม กฎหมายกลุมท่ีสอง : กลุมกฎหมายเฉพาะ หามมิใหอาศัยหรือยอมใหผูอื่นอาศัยอำนาจ เจาะจง หนาที่ราชการของตน ไมวาจะโดยทางตรงหรือทาง ออ มหาประโยชนใ หแกต นเองหรอื ผูอ่ืน ก ฎ ห ม า ย ใ น ก ลุ ม ที่ ส อ ง เ ป น ก ฎ ห ม า ย ท่ีเกี่ยวของโดยตรง หรือโดยจำเพาะเจาะจงกับ มาตรา ๙๕ ขาราชการพลเรือนสามัญตอง เจาหนาที่รฐั บางประเภท อาทิ พระราชบญั ญตั ิวา ดว ย ไมกระทำการหรือยอมใหผูอ่ืนกระทำการหาผล ความผิดของพนักงานในองคกรหรือหนวยงานของ ประโยชนอันอาจทำใหเสียความเที่ยงธรรมหรือเส่ือม รัฐ พ.ศ. ๒๕๐๒ ซึ่งลอกเลียนมาจากภาคความผิด เสยี เกียรตศิ กั ดขิ์ องตำแหนง หนาท่รี าชการของตน ตอตำแหนงหนาท่ีราชการในประมวลกฎหมายอาญา เพ่ือใหใชเฉพาะตอพนักงานของรัฐวิสาหกิจซ่ึงอาจ มาตรา ๙๖ ขาราชการพลเรือนสามัญตองไม ไมเขาขายเปนเจาพนักงานของรัฐในประมวล เปนกรรมการ ผูจัดการ หรือผูจัดการ หรือตำแหนง กฎหมายอาญา ดงั น้นั มาตราตา งๆในพระราชบญั ญัติ อ่ืนใดที่มีลักษณะคลายคลึงกันน้ันในหางหุนสวน เฉพาะพนักงานของรัฐวิสาหกิจนี้ จึงมีเน้ือหา หรอื บรษิ ทั เ ห มื อ น กั บ ม า ต ร า ใ น ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า ยกตวั อยา งเชน มาตรา ๑๑ ของ พระราชบญั ญตั วิ า ดว ย มาตรา ๑๐๐ ขาราชการพลเรือนสามัญผูใด ความผิดของพนักงานในองคกรหรือหนวยงานของ ฝาฝนขอหาม หรือไมปฏิบัติตามขอปฏิบัติทางวินัย รัฐ พ.ศ. ๒๕๐๒ จะเหมือนกับมาตรา ๑๕๗ ของ ตามที่บัญญัติไวในหมวดน้ี ผูนั้นเปนผูกระทำผิดวินัย จักตองไดรับโทษทางวินัย เวนแตมีเหตุควรงดโทษ ตามที่บัญญตั ิไวในหมวด ๕ 41

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. นอกจากขาราชการพลเรือนสามัญที่จะตอง (๓) เปนผูมีสวนไดเสียไมวาโดยทางตรงหรือ ปฏิบัติตามระเบียบกลางตามท่ีกลาวถึงขางตนแลว ทางออมในสัญญาที่องคการบริหารสวนจังหวัดนั้น ขาราชการบางประเภทก็มีกฎหมายเฉพาะ หรือ เปนคูส ัญญา หรือในกจิ การที่กระทำ กฎหมายพิเศษที่หามการกระทำท่ีเปนผลประโยชน ทับซอนโดยตรง อาทิ พระราชบัญญัติองคกรบริหาร แนวปฏิบัติเกี่ยวกับขอหามและความผิดที่เกิด สวนจังหวัด พ.ศ. ๒๕๔๐ ไดกลาวเกี่ยวกับผล จากผลประโยชนทับซอนของเจาหนาที่ของรัฐใน ประโยชนทับซอนในสองมาตรา คือ มาตรา ๓๕/๑ องคการบริหารสวนจังหวัดตามที่กลาวถึงขางตน และมาตรา ๔๔/๓ โดยมีขอ ความทเ่ี กยี่ วขอ งดงั น้ี ไดนำไปใชในรัฐบาลทองถิ่นระดับอื่นๆ ดวย เชน ในเทศบาลและองคการบริหารสวนตำบล (อบต.) มาตรา ๓๕/๑ บุคคลผูมีสิทธิสมัครรับเลือก ยกตัวอยางเชน มาตรา ๖๔/๒ ของพระราชบัญญัติ ตั้งเปนนายกองคการบริหารสวนจังหวัด ตองมี สภาตำบลและองคก ารบรหิ ารสว นตำบล พ.ศ. ๒๕๓๗ คุณสมบัติและไมมีลักษณะตองหามตามกฎหมายวา จะเหมือนกับมาตรา ๔๔/๓ ของพระราชบัญญัติ ดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาทองถิ่น หรือผูบริหาร องคการบริหารสวนจังหวัดทุกประการ เพียงแต ทองถิ่น และตองมีคุณสมบัติและไมมีลักษณะตอง เปล่ียนชื่อจากองคการบริหารสวนจังหวัดเปน หา ม ดงั ตอ ไปนดี้ วย องคการบริหารสวนตำบลเทาน้นั เอง พระราชบัญญัติ เทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ก็มีขอความเกยี่ วกับคุณสมบตั ิ (๓) ไมเปนผูท่ีพนจากตำแหนงสมาชิกสภา และพฤติกรรมตองหามของเจาหนาที่บริหารของ ทองถ่ิน คณะผูบริหารทองถิ่นหรือผูบริหารทองถิ่น เทศบาลเชนเดยี วกัน รองผูบริหารทองถ่ิน เลขานุการ หรือที่ปรึกษา ผูบริหารทองถ่ิน เพราะเหตุมีสวนไดเสียไมวาทาง นอกจากน้ี เจาหนาที่ของรัฐบางประเภท ตรงหรือทางออมในสัญญาหรือกิจการท่ีกระทำกับ อ า จ มี บ ท บั ญ ญั ติ ข อ ง ก ฎ ห ม า ย ที่ ห า ม ท ำ ห น า ท่ี องคกรการปกครองสวนทองถ่ินยังไมถึงหาปนับถึง เมื่อมีผลประโยชนทับซอน เชน มาตรา ๑๗ ของ วันสมคั รรบั เลือกตง้ั พระราชบญั ญตั คิ ณะกรรมการกฤษฎกี า พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดเขียนไววา กรรมการกฤษฎีกาผูใดมีสวนไดเสีย มาตรา ๔๔/๓ นายกองคการบริหารสวน เปน การสว นตวั ในเรอ่ื งทปี่ รกึ ษาหารอื เรอ่ื งหนง่ึ เรอื่ งใด จังหวัด รองนายกองคการบริหารสวนจังหวัด หามมิใหเขารวมปรึกษาหารือในเรื่องน้ัน หรือมาตรา เลขานุการนายกองคการบริหารสวนจังหวัด และที่ ๑๑ ของพระราชบัญญัติฉบับเดียวกัน ไดกลาววา ปรึกษานายกองคการบริหารสวนจังหวัด ตองไม ผูไดรับเลือกเปนกรรมการตองมคี ุณสมบตั ิ ดงั นี้ กระทำการอยา งใดอยางหน่งึ ดังตอไปน้ี : (๑) ไมเปนขาราชการซึ่งมีตำแหนงหรือเงิน (๑) ดำรงตำแหนง หรือปฏิบัติหนาที่อ่ืนใด เดอื นประจำ ในสวนราชการหนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ เวนแตต ำแหนงทีด่ ำรงตามบทบญั ญัตแิ หงกฎหมาย (๒) ไมเปนพนักงานหรือลูกจางของหนวย งานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือราชการสวนทองถ่ิน (๒) รับเงินหรือประโยชนใดๆ เปนพิเศษจาก หรือไมเปนกรรมการหรือท่ีปรึกษาของรัฐวิสาหกิจ สวนราชการ หนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ หรือของหนว ยงานของรฐั นอกเหนือไปจากท่ีสวนราชการหนวยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ ปฏิบัติกับบุคคลในธุรกิจการงาน (๓) ไมดำรงตำแหนงใดในหางหุนสวน ตามปกติ บริษัทหรือองคการท่ีดำเนินธุรกิจ โดยมุงหาผลกำไร 42

»‚·èÕ ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ หรือรายไดมาแบงปนกัน หรือเปนลูกจางของ มาตราในหมวด ๙ ซ่ึงประกอบดวยมาตรา ๑๐๐ ถึง บคุ คลใด ๑๐๓ มาตรา ๑๐๐ ซึ่งเปนมาตราท่ีมีความสำคัญมาก ในการปองกันไมใหเจาหนาที่ของรัฐกระทำการท่ี (๔) ไมป ระกอบวชิ าชพี อิสระอ่นื ใด เปนผลประโยชนทับซอนซ่ึงเปนบอเกิดของทุจริต ชนิดหน่ึงตามท่กี ลา วถงึ แลว มรี ายละเอยี ดดงั นี้ กฎหมายกลุมที่สาม : กลุมกฎหมายดาน การปอ งกันและขจัดผลประโยชนทบั ซอน มาตรา ๑๐๐ หามมิใหเจาหนาท่ีของรัฐผูใด ดำเนนิ กิจการตอ ไปนี้ ก ฎ ห ม า ย ก ลุ ม ที่ ส า ม ที่ เ กี่ ย ว ข อ ง กั บ ก า ร ปองกันและขจัดผลประโยชนทับซอน ก็คือกฎหมาย (๑) เปนคูสัญญาหรือมีสวนไดเสียในสัญญา ท่ีอยูในความดูแลรับผิดชอบของคณะกรรมการ ท่ีทำกับหนวยงานของรัฐที่เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ัน ปองกันและปราบปรามการทุจริตแหงชาติ หรือ ปฏิบัติหนาที่ในฐานะท่ีเปนเจาหนาท่ีของรัฐซ่ึงมี คณะกรรมการ ป.ป.ช. ซ่ึงถือไดวาเปนองคกรอิสระ อำนาจกำกบั ดแู ล ควบคุม ตรวจสอบ หรอื ดำเนนิ คดี ที่มีหนาที่ตรวจสอบและควบคุมการทุจริตของ เจาหนา ท่ีของรฐั โดยตรง กฎหมาย ๓ ฉบบั ซึ่งถูกจัด (๒) เปนหุนสวนหรือผูถือหุนในหางหุนสวน ใหอยูในกลุมนี้ ไดแก (๑) พระราชบัญญัติประกอบ หรือบริษัทท่ีเขาเปนคูสัญญากับหนวยงานของรัฐท่ี รัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปราม เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ันปฏิบัติหนาท่ีในฐานะที่เปน การทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ (๒) พระราชบัญญัติวาดวย เจาหนาที่ของรัฐซึ่งมีอำนาจกำกับ ดูแล ควบคุม ความผิดเก่ียวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรัฐ ตรวจสอบ หรอื ดำเนนิ คดี พ.ศ. ๒๕๔๒ และ (๓) พระราชบัญญัติการจัดการ หุนสวนและหุน ของรัฐมนตรี พ.ศ. ๒๕๔๓ (๓) รับสัมปทานหรือคงถือไวซึ่งสัมปทาน จากรัฐ หนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ สำหรับพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ หรือราชการสวนทองถิ่นอันมีลักษณะเปนการ วาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ผูกขาดตัดตอน ท้ังน้ี ไมวาโดยทางตรงหรือทางออม ๒๕๔๒ หรอื ทีเ่ รียกส้นั ๆ วา พระราชบัญญตั ิ ป.ป.ช. หรือเปนหุนสวนหรือผูถือหุนในหางหุนสวนหรือ ๒๕๔๒ นั้น ไดกำหนดใหผูที่ไดรับคัดเลือกมาเปน บริษัทที่รับสัมปทาน หรอื เขาเปนคสู ัญญาในลักษณะ กรรมการนั้น ตองไมใชขาราชการซ่ึงมีตำแหนงหรือ ดังกลา ว เงินเดือนประจำ ไมเปนพนักงานหรือลูกจาง หรือ กรรมการหรือท่ีปรึกษาของหนวยงานของรัฐ ไม (๔) เ ข า ไ ป มี ส ว น ไ ด เ สี ย ใ น ฐ า น ะ เ ป น ทำงานในองคกรธุรกิจเอกชนใด หรือไมเปนลูกจาง กรรมการ ท่ีปรึกษา ตัวแทน พนักงานหรือลูกจางใน ของบุคคลใด และไมประกอบวิชาชีพอิสระอ่ืนใด ธรุ กิจของเอกชนซ่งึ อยภู ายใตก ารกำกบั ดแู ล ควบคมุ (เหมือนกับกรรมการกฤษฎีกาทุกประการ) ทั้งน้ี หรือตรวจสอบของหนวยงานของรัฐท่ีเจาหนาท่ีของ เพื่อไมไหเกิดปญหาในการทำงานท่ีตองอาศัยความ รัฐผูน้ันสังกัดอยูหรือปฏิบัติหนาที่ในฐานะเปน เปนกลาง และการหลีกพนจากผลประโยชนทับซอน เจาหนาท่ีรัฐ ซึ่งโดยสภาพของผลประโยชนของ อยางยิ่งยวด ธุรกิจของเอกชนนั้นอาจขัดหรือแยงตอประโยชน สวนรวม หรือประโยชนทางราชการ หรือกระทบตอ มาตราที่เก่ียวของกับการขัดกันระหวางผล ความมีอิสระในการปฏิบัติหนาท่ีของเจาหนาที่ของ ประโยชนสวนบุคคล และผลประโยชนสวนรวมคือ รฐั ผนู น้ั 43

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. เจาหนาท่ีรัฐตำแหนงใดที่ตองหามมิให ความผิด รวมท้ังกำหนดลักษณะความผิดและกลไก ดำเนินกิจการตามวรรคหนึ่งใหเปนไปตามที่คณะ ในการดำเนินการเอาผิดกับผูดำรงตำแหนงทาง กรรมการ ป.ป.ช. กำหนดโดยประกาศในราชกิจจา- การเมืองและเจา หนา ทข่ี องรัฐ เพอ่ื ใหการปราบปราม นเุ บกษา การกระทำดังกลาวมีประสิทธิภาพมากย่ิงขึ้น เพื่อให เกิดประโยชนสูงสดุ แกรัฐ ใหนำบทบัญญัติในวรรคหนึ่งมาใชบังคับกับ คูสมรสของเจาหนาท่ีรัฐตามวรรคสอง โดยใหถือวา เปนท่ีนาสังเกตวา พระราชบัญญัติวาดวย การดำเนินกิจการของคูสมรสดังกลาวเปนการดำเนิน ความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรัฐ กจิ การของเจาหนาท่ีรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๒ หรือที่รูจักและเรียกกันโดยทั่วไปวา พระราชบัญญัติฮั้วนี้จะแตกตางกับพระราชบัญญัติ นอกจากนี้มาตรา ๑๐๓ วรรคหน่ึง ยังไดหาม ป.ป.ช. ในหลักการสำคัญตรงที่วา พระราชบัญญัติ มิใหเจาหนาที่ของรัฐรับทรัพยสินหรือประโยชนอื่น ป.ป.ช. น้นั จะใหอำนาจคณะกรรมการ ป.ป.ช. ในการ ใดจากบุคคล นอกเหนือจากทรัพยสินหรือประโยชน ไตสวนชี้มูลความผิดตอเจาหนาที่ของรัฐเปนหลัก อันควรไดตามกฎหมาย หรือกฎขอบังคับท่ีออกโดย และจะดึงเอาเอกชนมารวมรับผิดก็ตอเมื่อเอกชนนั้น อาศัยอำนาจตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย เวนแต มีสวนเปนตัวการรวมหรือเปนผูสนับสนุนเจาหนาที่ การรับทรพั ยห รอื ประโยชนอ ่ืนใดโดยธรรมจรรยา รัฐในการกระทำผิดเทานั้น แตในพระราชบัญญัติ ฮ้วั นนั้ มีบทบญั ญตั ิท่ีใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. เอาผิด กฎหมายฉบับท่ีสอง ท่ีอยูในความดูแลของ ตอเอกชนไดโดยตรง ดังจะเห็นไดจากมาตรา ๔ ถึง คณะกรรมการ ป.ป.ช. คือ พระราชบัญญัติวาดวย มาตรา ๙ ซ่ึงเก่ียวของกับเอกชนผูเสนอราคาให ความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรัฐ ห น ว ย ง า น ข อ ง รั ฐ มี พ ฤ ติ ก ร ร ม ส ม รู ร ว ม คิ ด กั น พ.ศ. ๒๕๔๒ การตราพระราชบัญญัติขึ้นมาก็ดวย หลีกเลี่ยงการแขงขันราคาอยางเปนธรรม หรือโดย เหตุผลที่วา การจัดหาสินคาและบริการไมวาดวย การกีดกันมิใหมีการเสนอสินคาหรือบริการอื่น หรือ วิธีการจัดซื้อหรือจัดจาง หรือดวยวิธีอื่นใดของ โดยการเอาเปรียบอันมิใชเปนไปในทางการประกอบ หนวยงานของรัฐ ซ่ึงตองใชเงินของแผนดินใน ธุรกิจปกติ หรือให ขอให หรือรับวาจะใหเงิน รูปแบบตางๆ รวมไปถึงการที่รัฐใหสิทธิในการ ทรัพยสนิ หรือประโยชนอ่นื ใด หรอื ประโยชนในการ ดำเนินกิจการบางอยาง โดยการใหสัมปทานอนุญาต เสนอราคาเพ่ือใหคูแขงถอนตัวจากการเสนอราคา หรือกรณีอื่นใดในลักษณะเดียวกัน มักจะมีการ ซ่ึงรวมถึงการใชกำลังประทุษราย ขูเข็ญ หรือขมขืน กระทำในลักษณะการสมยอมในการเสนอราคา และ ใจดวย หรือดวยอุบายหรือการหลอกลวงอื่นๆ หรือ มีพฤติการณตางๆ อันทำใหมิไดมีการแขงขันกัน แมแตการเสนอราคาท่ีต่ำมากเกินกวาปกติจะเห็นได เสนอประโยชนสูงสุดใหแกหนวยงานของรัฐอยาง ชัดวาไมเปนไปตามลักษณะสินคาหรือบริการ หรือ แทจริง และเกิดความเสียหายตอประเทศชาติ เสนอผลประโยชนตอบแทนสูงกวาความเปนจริงเพ่ือ นอกจากน้ี ในบางกรณีผูดำรงตำแหนงทางการเมือง กีดกันการแขงขันราคาอยางเปนธรรม ซ่ึงการกระทำ หรือเจาหนาที่ของรัฐก็มีสวนรวม หรือมีสวน เชนวานั้นเปนเหตุใหไมสามารถปฏิบัติใหถูกตองตาม สนบั สนนุ ในการทำความผดิ หรอื ละเวน ไมด ำเนนิ การ สัญญาได ท้ังหมดน้ีลวนแลวแตมีความผิดสำหรับ ตามอำนาจหนาท่ี อันมีผลทำใหปญหาในเรื่องน้ี เ อ ก ช น ท่ี เ ก่ี ย ว ข อ ง ซึ่ ง เ ป น ผู เ ส น อ ร า ค า จ ะ ถู ก ทวีความรุนแรงยิ่งข้ึน จึงจำเปนตองตราพระราช- บัญญัตินี้ข้ึนเพื่อกำหนดใหการกระทำดังกลาวเปน 44

»‚·Õè ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ดำเนนิ การกลา วโทษบคุ คลนน้ั คือ พระราชบัญญัติการจัดการหุนสวนและหุนของ ตอพนกั งานสอบสวนเพอื่ ดำเนินคดีตอ ไป รัฐมนตรี พ.ศ. ๒๕๔๓ สาระสำคัญของกฎหมาย ฉบับนี้ คือ เพ่ือไมใหรัฐมนตรีตองเสี่ยงตอการ ใ น ส ว น ที่ เ ก่ี ย ว ข อ ง กั บ เ จ า ห น า ท่ี ข อ ง รั ฐ ถูกกลาวหาวามี หรืออาจจะมีผลประโยชนทับซอน โดยตรง บทบัญญัติความผิดจะอยูในมาตรา ๑๐ ถึง ในการทำหนาท่ีในการบริหารประเทศของตนกับผล มาตรา ๑๓ เชน มาตรา ๑๐ จะระบุความผิดของ ประโยชนสวนตน ซ่ึงอาจเกิดขึ้นไดหากเปนเจาของ เจาหนาที่รัฐ ซึ่งมีอำนาจหนาท่ีในการอนุมัติในการ หุนหรือหุนสวนในบริษัทซึ่งตนถืออยูในขณะทำ ละเวนไมดำเนินการ ท้ังนี้เพื่อใหมีการยกเลิกการ หนา ทร่ี ัฐมนตรี กฎหมายนีจ้ ึงกำหนด (ตามมาตรา ๔) ดำเนินการเสนอราคา เมื่อรูหรือมีพฤติการณปรากฏ วา รัฐมนตรีตองไมเปนหุนสวน หรือถือหุนใน แจงชัดวาควรรูวาการเสนอราคาในคร้ังนั้นมีการ หางหุนสวนจำกัด หรือบริษัทจำกัดเกินกวารอยละ กระทำความผดิ เกิดขน้ึ สว นมาตรา ๑๑ น้นั ระบเุ ปน หาของจำนวนหุนท้ังหมดของหางหุนสวนหรือของ ความผิดของเจาหนาที่ของรัฐที่ออกแบบ กำหนด บริษัทน้ัน แตหากประสงคจะไดประโยชนจาก ราคา กำหนดเงื่อนไข หรือกำหนดผลประโยชน หุนสวนหรือหุนในสวนที่เกินจากรอยละหาดังกลาว ตอบแทน เพื่อชวยใหผูเสนอราคารายใดไดมีสิทธิเขา ขางตน รัฐมนตรีผูนั้นจะตองแจงใหประธาน ทำสัญญากับหนวยงานรัฐอยางไมเปนธรรม หรือ กรรมการ ป.ป.ช. ทราบเปนหนังสือภายใน ๓๐ วัน เพ่ือกีดกันผูเสนอรายใดมิใหมีโอกาสเขาแขงขันใน นับตั้งแตวันที่ไดรับการแตงตั้งเปนรัฐมนตรี และ การเสนอราคาอยางเปนธรรม มาตรา ๑๒ ไดขยาย ทำการโอนหุนสวนหรือหุนดังกลาวไปใหนิติบุคคล มาตรา ๑๑ ใหกวางขึ้นโดยเอาผิดตอเจาหนาท่ีรัฐท่ี ท่ีมิไดมีความเก่ียวของโดยตรงกับตน (เชน ไมใช กระทำการใดๆโดยมุงหมายมิใหมีการแขงขันราคา เปนบริษัทของญาติพ่ีนองหรือบุตรหรือคูสมรส อยางเปนธรรม เพื่อเอ้ืออำนวยแกผูเขาทำการเสนอ เปนตน ) ภายใน ๙๐ วันนับแตวนั ทไี่ ดแจง ใหป ระธาน ราคารายใดใหเปนผูมีสิทธิทำสัญญากับหนวยงาน กรรมการ ป.ป.ช. ทราบ (ตามมาตรา ๕) และ ของรัฐ สวนมาตรา ๑๓ จะขยายความผิดไปยัง รัฐมนตรีผูน้ันจะตองไมเขาไปยุงเกี่ยวกับการบริหาร นักการเมือง หรือเจาหนาท่ีรัฐที่เก่ียวของในระดับอื่น หุนสวนหรือหุนนั้นอีก หากเขาไปบริหารหรือ ท่ีไมใชเจาหนาที่ในหนวยงานที่พิจารณาขอเสนอ ครอบงำการบริหารหุนดังกลาว จะมีความผิด (ตาม ราคานั้นโดยตรง โดยการจูงใจหรือทำใหจำยอมตอง มาตรา ๑๗) ถึงตองจำคุกต้ังแตหนึ่งปถึงสี่ป หรือ รับการเสนอราคาท่ีถือเปนการกระทำความผิดตาม ปรับตั้งแตหน่ึงแสนบาทถึงหนึ่งลานบาท หรือทั้งจำ พระราชบัญญัตินี้ดวย โดยโทษท่ีเจาหนาที่รัฐใน ทั้งปรับ ในสภาพปกติหากรัฐมนตรีไมปฏิบัติตาม ระดับตางๆเหลาน้ีมีต้ังแตปรับสองหมื่นบาทถึง บทบัญญัติในกฎหมาย และถูกชี้มูลความผิดโดย สแี่ สนบาท หรือจำคุกต้ังแตหนึ่งปถงึ ตลอดชวี ิต หรอื คณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็จะขาดคุณสมบัติการเปน ท้ังจำท้ังปรับ ซึ่งแสดงวาพระราชบัญญัตินี้ใหความ รัฐมนตรีทนั ที สำคัญกบั การทจุ ริตในลกั ษณะน้ีมากพอสมควร นอกจากกฎหมายท้ังสามฉบับแลว ยังมี กฎหมายฉบับท่ีสาม ท่ีอยูในความดูแลของ กฎหมายอีกฉบับหนึ่งซึ่งผานการพิจารณาจาก คณะกรรมการ ป.ป.ช. ที่มีจุดมุงหมายเพื่อปองกัน สภานิติบัญญัติแหงชาติเรียบรอยแลวเมื่อเดือน การทุจริตอันอาจเกิดจากการขัดกันของผลประโยชน พฤศจกิ ายน ๒๕๕๐ และขณะนอี้ ยใู นระหวา งการนำ สวนตนของเจาหนาท่ีรัฐกับผลประโยชนสวนรวม 45

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. รางกฎหมายดังกลาวขึ้นทูลเกลาพระบาทสมเด็จ ซอนหากเจาหนาท่ีของรัฐกระทำลงไป (รายละเอียด พระเจา อยหู วั เพอื่ ทรงลงพระปรมาภไิ ธยประกาศเปน ของมาตราน้ีใหดูไดจากภาคผนวก ก ทายบทความ) กฎหมายตอไป หากไมมีเหตุการณเปนอยางอ่ืน ซ่ึงสวนหนึ่งก็ยกมาจากมาตรา ๑๐๐ ของพระราช- กฎหมายนี้จะมีผลบังคับใชหลังจากประกาศใน บัญญัติ ป.ป.ช. และไดเพิ่มการกระทำที่ตองหามขึ้น ราชกจิ จานุเบกษาแลว ๑๘๐ วนั อีก ๔ ประการคือ การใชขอมูลของทางราชการเพ่ือ หาประโยชนสวนตัว การใชประโยชนจากทรัพยสิน กฎหมายฉบับนี้ถือไดวาเปนผลงานชิ้นสำคัญ ของรัฐเพ่ือประโยชนสวนตัว การเสนอหรือกำหนด ของรัฐบาลชั่วคราวภายใตการนำของนายกรัฐมนตรี โครงการของรัฐเพื่อประโยชนสวนตัว และการใช พลเอก สุรยุทธ จุลานนท จริงอยูกฎหมายฉบับนี้ได อำนาจในตำแหนงหนาที่ในการแทรกแซงการทำงาน มอบหมายใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนผูมีอำนาจ ของเจาหนาที่รัฐผูอื่น โดยเฉพาะในขอสุดทายนี้ บังคับใช และโดยหลักการควรใหคณะกรรมการ มาตรา ๕ ไดระบุลักษณะของการกระทำท่ีถือวา ป.ป.ช. เปนผูรางกฎหมายฉบับน้ีข้ึนเอง แตในเมื่อ เปนการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ รัฐบาลชุดนี้มีความประสงคอยางแรงกลาท่ีจะเห็น ประโยชนสวนรวม โดยการเขาไปแทรกแซงให กระบวนการทางกฎหมายท่ีจะรับมือกับการทุจริต เจาหนาที่ผูอื่นอนุมัติ หรืออนุญาตกิจกรรมบางอยาง อันเน่ืองมาจากผลประโยชนทับซอนเกิดขึ้นโดยเร็ว ท่ีสามารถคำนวณสิทธิประโยชนเปนเงินได รวมทั้ง แ ล ะ อ ย า ก มี ส ว น เ ป น ผู ริ เ ร่ิ ม ก า ร ต ร า ก ฎ ห ม า ย การทำสัญญาหรือนิติกรรมตางๆท่ีจะเปนประโยชน ทางคณะกรรมการ ป.ป.ช. ก็ไมขัดของและใหความ แกบุคคลใดบุคคลหนึ่ง หรือการบรรจุแตงตั้ง เลื่อน รว มมือเปน อยางดี ข้ันเงินเดือน โอน ยาย เจาหนาท่ีของรัฐในตำแหนง อ่นื ๆ เปนตน พระราชบัญญัติฉบับน้ีจะมีชื่อวา “พระราช- บัญญัติวาดวยความผิดเก่ียวกับการขัดกันระหวาง ในสวนสุดทายของมาตรา ๕ น้ีเองท่ีทำใหได ผลประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม” เห็นความหมายของความครอบคลุมผูที่เกี่ยวของกับ โดยจะมีอยูดวยกัน ๑๙ มาตรา มาตราที่สำคัญ ผลของการกระทำดังกลาวตามท่ีกำหนดไวในมาตรา คือ มาตรา ๓, ๕, ๖, ๑๒, ๑๓, ๑๔ และ ๑๘ ซึ่งมี ๓ กลาวคือ ไมแตเพียงเจาหนาท่ีรัฐท่ีมีอำนาจเทาน้ัน รายละเอียดของบางมาตรา ดังน้ี ที่จะมีความผิดหากกระทำตามที่กลาวถึงขางตน ถึง แมคูสมรส บุตร และญาติของเจาหนาท่ีผูน้ันเปน มาตรา ๓ เปนมาตราที่ใหคำนิยามของ ผูกระทำ ความผิดก็จะตกเปนของเจาหนาท่ีรัฐผูนั้น เจาหนาที่รัฐ ความครอบคลุมของผูท่ีเปน “ญาติ” ดวย เวนแตจะสามารถพิสูจนไดวาตนมิไดมีสวน ของเจาหนา ที่รฐั และความหมายของ “ประโยชนอ ่นื รูเห็นเปนใจหรือยินยอมดวยในการกระทำดังกลาว ใดอันอาจคำนวณเปนเงินได” วัตถุประสงคหลักของ ของคูสมรส บุตรหรือญาติ ซึ่งคำวา “ญาติ” ในที่นี้ มาตราน้ีก็คือ การกำหนดขอบเขตความครอบคลุม ครอบคลุมถึง (๑) คูสมรสของบุตรของเจาหนาที่รัฐ ของผลประโยชนทับซอนที่กระจายออกไปจากตัว ผูน้ัน (๒) พี่นองของเจาหนาท่ีรัฐผูน้ันและคูสมรส ของเจาหนาท่ีรัฐ และลักษณะหรือประเภทของผล (๓) บุตรของพี่นองเหลา นัน้ และ (๔) พนี่ องของบิดา ประโยชนดังกลาวที่อยูในขายเปนความผิดหาก และมารดาของเจาหนาทีร่ ฐั ผนู ้ันและคสู มรส กระทำลงไป มีการถกเถียงกันอยางกวางขวางวา การ มาตรา ๕ เปนมาตราหลักที่กลาวถึงกิจกรรม ครอบคลุมถึงผูท่ีเก่ียวของกับการกระทำผิดตาม ตางๆซ่ึงถือวาเปนความผิดในเรื่องผลประโยชนทับ 46

»·‚ Õè ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ กฎหมายน้ีจะยากตอการปฏิบัติเพราะครอบคลุม สอบสวนเปนผูพิจารณาแทน จำนวนคดีที่ลดลงก็ กวางขวางมาก อันท่ีจริงแลวกฎหมายน้ีครอบคลุม ทำใหคณะกรรมการฯ สามารถมีเวลาไปพิจารณาถึง นอยไปดวยซ้ำ เพราะผูที่ไดประโยชนจากผล ประเด็นอื่นของการทำงานได สำหรับทิศทางใหม ประโยชนทับซอนจากการกระทำของเจาหนาที่รัฐ ของการปองกันและปราบปรามการทุจริตอันเนื่อง ไมจำเปนตองจำกัดอยูเฉพาะคูสมรส บุตร หรือญาติ มาจากการขัดกันของผลประโยชนสวนตนของ เทาน้ัน แตจะเปนใครก็ไดท่ีเจาหนาท่ีผูน้ันจะดึงเขา เจาหนาท่ีของรัฐและผลประโยชนสวนรวมนาจะ มาเกี่ยวของดวย การระบุถึงความครอบคลุมของ ประกอบไปดวยความเปลี่ยนแปลงในประเด็นตางๆ ญาติอยางละเอียดจะตองมองวาเปนการประกาศ ดังนี้ เจตนารมณของผูรางกฎหมายมากกวา วาตองการให เขาถึงจิตวิญญาณ (spirit) ของความขัดแยงกันของ (๑) คณะกรรมการชุดปจจุบันไดตกลงท่ีจะ ผลประโยชนสวนตนกับผลประโยชนสวนรวมจริงๆ ใหน้ำหนักกับกิจกรรมทางดานการปองกันการทุจริต ซ่ึงอาจจะมีผลหากตองมีการตีความกฎหมายในกรณี พอๆ กับกิจกรรมทางดานการปราบปรามการทุจริต ท่ีมีการเอื้อประโยชนใหแกผูอื่นที่เปนตัวแทน ผลประการหนง่ึ ของการใหค วามสำคญั ตอ การปอ งกนั (nominees) เพ่ิมข้ึน คือ ความพยายามท่ีจะขจัดการขัดกันของ ผลประโยชนส ว นตนของเจา หนา ทร่ี ฐั กบั ผลประโยชน ๔. ทศิ ทางใหมใ นการปอ งกนั และการปราบปราม สว นรวมของสาธารณะใหม ากท่สี ุด การทจุ รติ ในรปู ของผลประโยชนท บั ซอ นของ คณะกรรมการ ป.ป.ช. (๒) มีการตกลงที่จะรางประมวลจริยธรรม สำหรบั เจา หนา ทขี่ องรฐั ในหนว ยงานตา งๆ กนั สว นน้ี ในชว งหนงึ่ ปท คี่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ชดุ ทส่ี าม เปนสวนหน่ึงที่ตางจากประมวลจริยธรรมของ ซ่ึงมีนายปานเทพ กลาณรงคราญ เปนประธาน ได นักการเมือง ซึ่งเปนบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญฉบับป เขามาปฏิบัติหนา ที่ (ภายหลงั ทีค่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. ๒๕๕๐ ที่ทางคณะผูตรวจการแผนดินจะเปนผูราง ชุดที่สองไมสามารถปฏิบัติหนาท่ีไดและตองลาออก และสำนักงานคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะเปนองคกร ไปทั้งหมด นับเปนเวลาเกือบ ๒ ป) ไดมีการ ทจ่ี ะติดตามและบงั คับใชป ระมวลจริยธรรมดังกลา ว เปล่ียนแปลงท่ีสำคัญหลายประการในสวนท่ีเกี่ยวกับ การปองกันและปราบปรามการทุจริตอันเน่ืองมาจาก (๓) ผลจากคำพิพากษาศาลฎีกาเกี่ยวกับคดี ผลประโยชนท บั ซอน การสรางทางพิเศษเมื่อเร็วๆ นี้ ซึ่งตัดสินใหสัญญา การกอสรางระหวางหนวยงานและเจาหนาที่รัฐและ ในชวงแรกของการทำงาน คณะกรรมการ หนวยงานของเอกชนซึ่งเปนคูสัญญาไมมีผลใชบังคับ ป.ป.ช. ตองทุมเทเวลาใหกับการไตสวนคดีสำคัญๆ เพราะมีการละเมิดกฎที่หามการกระทำท่ีกอใหเกิด ที่คั่งคางมาตลอดระยะเวลาเกือบ ๒ ปท่ีไมมี การขัดกันของผลประโยชนของเจาหนาที่รัฐกับผล คณะกรรมการ และคดีกอนหนานี้และคดีใหมท่ี ประโยชนของรัฐโดยรวม (เจาหนาท่ีของรัฐไดรับ เขามาทุกวัน เม่ือคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดอำนาจ ประโยชนโดยตรงจากเอกชนคูสัญญา ซึ่งแสดงถึงผล เพิ่มข้ึนจากประกาศคณะปฏิรูปการปกครองฉบับที่ ประโยชนทับซอนอยางชัดเจน) แนวทางการวินิจฉัย ๓๑ ขอ ๖. ใหสามารถสง เรือ่ งทเี่ ก่ยี วขอ งกับความเสีย ตัดสินคดีในทำนองนี้ จะทำใหเจาหนาที่ของรัฐมี หายไมมากนกั และผูถ กู กลา วหาเปน เจาหนาทข่ี องรฐั ความระมัดระวังในการกอใหเกิดการขัดกันของผล ระดับลาง กลับใหหนวยงานตนสังกัดหรือพนักงาน ประโยชนด งั กลาวมากข้นึ 47

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. (๔) การบังคับใชบทบัญญัติแหงพระราช- หรือเปดเผยตำแหนงหนาที่ หรืออาชีพ หรือความ บัญญัติฮ้ัว และ พระราชบัญญัติหุนของรัฐมนตรี จะ เกี่ยวของทางธุรกิจหรือการลงทุนอ่ืนๆ นอกเหนือ มีความเขมขนขึ้น ในอดีต พระราชบัญญัติทั้งสอง จากอาชีพหรืองานในหนาที่หลัก ถือเปนความ ฉบับน้ีมิไดถูกนำใชมากนัก ท้ังๆ ที่เปนกฎหมาย พยายามอีกประการหน่ึงที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอตานการขัดกันของผลประโยชนที่ทรงพลังมาก ตองการตรวจสอบเพ่ือปองปรามการทุจริตอันเกิด และการเปลี่ยนแปลงในครั้งน้ีจะเปนสัญญาณใหผูที่ จากผลประโยชนทับซอนของเจาหนาท่ีของรัฐ เก่ียวของทั้งภาครัฐ และเอกชนใหรูสึกวาทางการจะ ดังกลา ว เอาจริงแลว (๗) คณะกรรมการ ป.ป.ช. อยูในชวงที่กำลัง (๕) คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดรวมมือกับ จัดต้ังหนวยงานพิเศษขึ้นภายในสำนักงาน ป.ป.ช. รัฐบาลอยางเปนทางการท่ีจะขจัดปญหาการทุจริตใน โดยมีฐานะไมต่ำกวาสำนักเพื่อรับผิดชอบในการ วงราชการ โดยรวมกันประกาศการตอตานการทุจริต กำกับดูแลและการบังคับใชพระราชบัญญัติผล เปนวาระแหงชาติ และมีพิธีถวายสัตยปฏิญาณของ ประโยชนทับซอนตามท่ีระบุไวในมาตรา ๑๔ ของ ขาราชการทั้งประเทศท่ีจะไมทุจริตเพ่ือใหเปนการ กฎหมายดังกลาว ซึ่งจะรวมถึงการจัดทำขอกำหนด ทำความดีถวายแดองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว และคูมือการปฏิบัติของเจาหนาที่รัฐ การศึกษาวิจัย การสนบั สนนุ หรอื การไมค ดั คา น ของคณะกรรมการ ปญหาขอขัดของและการเพิ่มประสิทธิภาพของ ป.ป.ช. ในการออกพระราชบัญญัติวาดวยความผิด การปฏิบัติงาน และการเผยแพรขอมูลและการ เก่ียวกับการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ ประชาสัมพันธใหแกสาธารณชนตลอดจนเนื้อหา ประโยชนสวนรวม พ.ศ. .... ถือไดวาเปนเครื่องบงชี้ สาระและการปฏิบัติตามกฎหมายฉบบั นด้ี ว ย ประการหน่ึงของความพยายามของการแกปญหา การทุจริตอันเน่ืองมาจากผลประโยชนทับซอนอยาง ๕. สรปุ และขอเสนอแนะ จริงจัง บทความฉบับน้ี ผูเขียนไดพยายามช้ีใหเห็น (๖) ระบบการตรวจสอบทรัพยสินและ ถึงความเก่ียวของและความสำคัญของการขัดกัน หน้ีสินของเจาหนาที่รัฐ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ของผลประโยชนสวนตนของเจาหนาท่ีรัฐกับผล เอง ก็กำลังจะมีการเปล่ียนแปลงโดยมีแนวคิดท่ีจะให ประโยชนสวนรวมในการบริหารราชการแผนดิน มีการรายงานธุรกรรมทางการเงินท้ังท่ีผานและไม ของประเทศ บทความนี้ไดแสดงจุดยืนอยางแข็งขัน ผานระบบสถาบันการเงินของผูท่ีอยูในขายตองแจง วา ภาวะผลประโยชนทับซอนน้ันเกิดขึ้นเม่ือ หรือรายงานดังกลาว (ผูดำรงตำแหนงทางการเมือง เจาหนาท่ีรัฐ ซึ่งมีอำนาจในการปฏิบัติหนาที่ในนาม และเจาหนาที่รัฐระดับสูง) โดยจะมีการประสาน ของรัฐไดใชอำนาจดังกลาวผิดไปจากที่ควรจะเปน ขอมูลโดยตรงระหวางสถาบันการเงินกับสำนักงาน กอใหเกิดผลประโยชนอันมิควรไดแกตน ท้ังๆ ท่ีผล คณะกรรมการ ป.ป.ช. รวมทั้งการนำเอาเทคโนโลยี ประโยชนน้ันนาจะเปนของรัฐหรือของสวนรวม สารสนเทศมาใชในการบันทึกรายการทรัพยสินและ ดวยเหตุน้ีหัวขอเร่ืองของบทความน้ีจึงสะทอนถึงขอ หนี้สิน เพื่อใหการตรวจสอบทำไดรวดเร็วและ เท็จจริงดังกลาว คือ “ผลประโยชนส ว นตนจากความ แมนยำขึ้นดวย การทค่ี ณะกรรมการ ป.ป.ช. ไดข อให สญู เสยี สว นรวม” (private gains from public losses) ผูมีหนาที่ตองยื่นบัญชีทรัพยสินและหน้ีสินตองบอก ในประเทศไทย มีองคกรหรือหนวยงานตางๆ อยู มากมายทั้งในภาครัฐและเอกชนท่ีมีแนวทางหรือ 48

»‚·Õè ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ จดุ มุง หมายตรงกนั ที่จะขจัดผลประโยชนท ับซอ น ซึง่ เอกสารอางองิ เปนการทุจริตรูปแบบหน่ึงใหหมดส้ินไป ท้ังนี้ก็เพ่ือ คณะกรรมการปองกันและปราบปรามการทุจริต จะใหประโยชนท้ังหมดตกอยูกับสาธารณชน หรือ สวนรวมอยางแทจริง ในสวนน้ีคงตองยอมรับอยาง แหงชาติ ๒๕๔๙ กฎหมายที่เก่ียวของ และ ตรงไปตรงมาวา ความสำเร็จในความพยายามในเร่ือง ประกาศคณะกรรมการปองกันและปราบปราม น้ียังมีนอยมาก ในฐานะเปนองคกรอิสระหลักใน การทุจรติ แหงชาติ การปองกันและปราบปรามการทุจริตของประเทศ สภานิตบิ ัญญตั ิแหง ชาติ ๒๕๕๐ รางพระราชบญั ญัติ คณะกรรมการ ป.ป.ช. จึงไดพยายามหาแนวทาง วาดวยความผิดเก่ียวกับการขัดกันระหวาง ใหมๆ และเรงทำงานเดิมซึ่งดีอยูแลวท่ีจะทำให ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม ความสูญเสียอันเกิดจากการขัดกันของผลประโยชน พ.ศ. .......... สวนตน และผลประโยชนสวนรวมน้ีลดลง หรือ สำนักงานคณะกรรมการขาราชการพลเรือน ๒๕๔๙ หมดไป แนวทางปฏิบัติของ คณะกรรมการ ป.ป.ช. ความขัดแยงกนั ระหวา งผลประโยชนสวน คือการใชกฎหมายที่มีอยูแลวใหมีประสิทธิภาพ ตนและผลประโยชนสวนรวม (conflict of มากข้ึน ปรับปรุงระเบียบปฏิบัติตางๆ ใหทันสมัย interests) : ศกึ ษากลุมวิชาชพี ขาราชการและ งายตอการปฏิบัติตามและการตรวจสอบทำได เจา หนา ที่หนวยงานภาครฐั รวดเร็วและแมนยำถูกตอง รวมถึงการผลักดันใหมี ความรวมมือที่เพ่ิมมากขึ้นจากสาธารณชนโดยการ Briscoe, Andrew and Hermans H. C. L. 2001. เผยแพรค วามรู การศกึ ษาวจิ ยั และการประชาสมั พนั ธ Combating Corruption in Botswana, งานตางๆ เหลานเ้ี พงิ่ จะเริม่ ข้นึ ซง่ึ หากความตงั้ ใจจริง Friedrich Ebert Stiftung. Gaborone, ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. และเจาหนาท่ีทุกคนของ Botswana. สำนักงาน ป.ป.ช. ยงั มอี ยูต อ ไป เราคงจะเห็นผลลพั ธ ทด่ี ีข้ึนอยางเปนรูปธรรมในอนาคตอนั ใกลน ้ี Harvard School of Public Health 2007. Policies on Outside Professional Activities and Commitments. http://www.harvard.edu/ academicaffairs/Conflict.html . McDonald, Michael 2007. Ethics and Conflict of Interest, the W. Maurice Young Centre for Applied Ethics. the University of British Columbia. Political and Economic Risk Consultancy, Ltd. – PERC 2006. Corruption in Asia in 2006. Hong Kong. Raile, Eric 2004 . “Managing Conflicts of Interest in the Americas : A Comparative Review”, Conflicts of Interest Regulation in the Americas. http://www.usoge.gov/pages/ international/int_files/conflicts_america. Resnik, David B. 2007. “Conflicts of Interest in Scientific Research Related to Regulation or Litigation”, the Journal of Philosophy, Science and Law’ vol. 7’ April 16, 2007. Transparency International 2006. Corruption Perceptions Index. World Bank 2006. World Governance Indicators. Washington DC. 49

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. ภาคผนวก : ขอ หา มการกระทำของเจา หนาที่ของ ตำแหนง อ่ืนโดยทุจริตไมว าทางตรงหรือทางออม รฐั ทเ่ี ปนผลประโยชนท บั ซอ น การกระทำตาม (๕) ท่ีจะถือวาเปนการขัดกัน มาตรา ๕ ของพระราชบัญญัติวาดว ยความผิด ระหวางประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม เก่ียวกับการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ ตองเปนการกระทำเพ่ือใหเจาหนาท่ีของรัฐ ซึ่งดำรง ประโยชนสวนรวม พ.ศ.... เปนมาตราท่ีมีความยาว ตำแหนงอื่น กระทำการหรือไมกระทำการอยางหน่ึง มากที่สุดมาตราหนึ่งของกฎหมายไทยท่ีใชอยูใน อยางใดดงั ตอ ไปนี้ ปจจุบัน และเปนมาตราที่มีความสำคัญมากท่ีสุด มาตราหนึ่งของกฎหมายฉบับนี้ เพราะเปนมาตรา (๑) อนุมัติ อนุญาต รับจดทะเบียน หรือให ที่หามมิใหเจาหนาที่ของรัฐกระทำการตางๆ ซึ่ง สิทธิประโยชนอ ันอาจคำนวณเปน เงินได เปนการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคลและ ประโยชนสวนรวม การกระทำที่มาตรานี้ไดหามไวมี (๒) ใหสัมปทาน ทำสัญญา หรือทำนิติกรรม ดังตอ ไปนี้ อนั เปน การใหป ระโยชนแ กบ คุ คลหนง่ึ บคุ คลใด การกระทำอยางหน่ึงอยางใดดังตอไปน้ี ให (๓) บรรจุ แตง ตงั้ เลอ่ื นขนั้ เงนิ เดอื น โอนยา ย ถือวาเปนการขัดกันระหวางประโยชนสวนบุคคล หรือใหเจาหนาท่ีของรัฐในบังคับบัญชาหรือกำกับ และประโยชนส วนรวมตามวรรคหนง่ึ ดวย ดูแลของเจาหนาที่ของรัฐตาม (๕) พนจากตำแหนง หรอื พนจากการปฏบิ ัติหนา ที่ (๑) การกระทำที่เก่ียวกับการขัดกันระหวาง ประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวมตามที่ (๔) ไมแจงความหรือรองทุกขตามประมวล บัญญัติไวในกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญวาดวย กฎหมายวิธพี ิจารณาความอาญา การปอ งกนั และปราบปรามการทุจรติ (๕) ไมฟอง ไมด ำเนนิ คดี หรือถอนฟอง ไมวา (๒) การใชขอมูลภายในของรัฐที่ยังเปน จะเปนคดีแพงหรือคดีอาญา ความลับอยูท่ีตนไดรับหรือทราบจากการปฏิบัติ ราชการ การปฏิบัติหนาที่ หรือในตำแหนงหนาที่ (๖) ไมบ งั คบั ทางปกครอง หรอื ไมบ งั คับคดี โดยทุจริต (๗) กระทำการหรือไมกระทำการอ่ืนตามที่ (๓) การใชทรัพยสินของรัฐหรือของหนวย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ประกาศกำหนด งานของรัฐเพื่อประโยชนของตนเองหรือบุคคลอ่ืน ซ่ึงไมมีสทิ ธิโดยทุจริต การกระทำใดตามวรรคสอง (๑) (๒) (๓) และ (๔) ที่จะถือวาเปนการขัดกันระหวางประโยชน (๔) การริเริ่ม เสนอ จัดทำ หรืออนุมัติ สวนบุคคลและประโยชนสวนรวม และจะใชบังคับ โครงการของรัฐโดยทุจริตเพื่อเอ้ือประโยชนตอ กับเจาหนาท่ีของรัฐตำแหนงใดใหเปนไปตาม ตนเองและบุคคลใดบุคคลหน่ึงโดยเฉพาะไมวาทาง หลักเกณฑและเง่ือนไขที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตรงหรือทางออม กำหนด (๕) การใชอำนาจหนาที่ซ่ึงตนมีอยูไปมี ใหน ำความในวรรคหนงึ่ วรรคสอง วรรคสาม อิทธิพลตอการตัดสินใจโดยอิสระในการใชอำนาจ และวรรคส่ีมาใชบังคับกับการกระทำของคูสมรส ตามตำแหนงหนาที่ของเจาหนาที่ของรัฐซ่ึงดำรง และบุตรของเจาหนาที่ของรัฐโดยอาศัยอำนาจหนาที่ ของเจาหนาที่ของรัฐดวย และใหถือวาการกระทำ ของคูสมรสหรือบุตรดังกลาวเปนการกระทำของ 50

»‚·Õè ñ ©ººÑ ·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ เจาหนาที่ของรัฐดวย เวนแตเจาหนาท่ีของรัฐผูนั้น จะพิสูจนไดวาตนมิไดมีสวนรูเห็นเปนใจหรือยินยอม ดวยในการกระทำของคสู มรสหรือบุตรดังกลาว ใหน ำความในวรรคหนง่ึ วรรคสอง วรรคสาม และวรรคสี่มาใชบังคับกับการกระทำของญาติ ซง่ึ มใิ ชค สู มรสและบตุ รของเจา หนา ทข่ี องรฐั โดยอาศยั อำนาจหนาท่ีของเจาหนาท่ีของรัฐ โดยเจาหนาท่ี ของรัฐรูเห็นเปนใจหรือยินยอมดวย และใหถือวา การกระทำของญาติซ่ึงมิใชคูสมรสและบุตรดังกลาว เปนการกระทำของเจาหนาทขี่ องรฐั ดวย 51

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. วธิ ไี ตสวนคดีทุจริตและการทำสำนวนของ ป.ป.ช. วชิ า มหาคณุ * หลักอันเปนมาตรฐานของกฎหมาย ป.ป.ช. หรือกฎหมายวาดวยการปองกันและปราบปราม การทุจริต ปจจุบันกำเนิดขึ้นจากหลักอันเปนมาตรฐานข้ันสูงในการดำเนินชีวิตสาธารณะของ ผูดำรงตำแหนงทางการเมือง และผูดำรงตำแหนงระดับสูง รวม ๗ ประการ คือ ความไมเห็นแกตัว ความซ่ือสัตย การไมมีอคติ สามารถตรวจสอบได ความเปดเผย ความมีสัมมาอาชีวะ และความเปน ผูนำ… The foundation of the NCCC legal framework or any other laws to prevent and suppress the corruption could be generalized in term of the following 7 principles. These are for those to engage in public affairs, the politicians, and high ranking officials. These principles are selflessness, integrity, objectivity, accountability, openness, honesty, and leadership. (Translated by Editorial Board) ดังน้ี (๓) การไมมีอคติ (objectivity) ตองวางตัว เปนกลางในการบริการสาธารณะ ซึ่งรวมถึง (๑) ความไมเ หน็ แกต วั (selflessness) คือควร การแตงตั้งบุคคล การใหรางวัล และผลประโยชนแก กระทำทุกอยางเพื่อประโยชนสวนรวมไมควร บุคคล การจัดทำสัญญาใดๆ โดยอยูบนพ้ืนฐานของ แสวงหาผลประโยชนเพื่อตนเอง ครอบครัว หรือ คณุ ความดี พวกพอง (๔) สามารถตรวจสอบได (accountability) (๒) ความซื่อสัตย (integrity) ไมควรวางตน ตองยินยอมใหมีการตรวจสอบการใชดุลพินิจอยาง อยภู ายใตอ ทิ ธพิ ลทางการเงนิ หรอื กฎเกณฑใ ดๆ เพื่อ ละเอียดและทกุ ขัน้ ตอน บุคคลหรือองคก ร ซึ่งมผี ลตอ การปฏิบัตหิ นาท่ี *ศาสตราจารยพิเศษ วิชา มหาคุณ (Professor Vicha Mahakun) กรรมการ ป.ป.ช. และศาสตราจารยพิเศษแหงจุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย 52

»‚·Õè ñ ©ººÑ ·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ (๕) ความเปดเผย (openness) ควรเปดเผย หากจงใจไมยื่นบัญชีแสดงรายการทรัพยสิน การตัดสินใจที่ไดกระทำไปทั้งหมดเทาท่ีจะเปนไปได และหน้ีสิน และเอกสารประกอบ หรือจงใจย่ืนบัญชี โดยสามารถใหเหตุผลสำหรับการตัดสินใจทุกอยาง แสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินอันเปนเท็จ หรือ ก า ร ป ก ป ด ข อ มู ล จ ะ ก ร ะ ท ำ ต อ เ ม่ื อ เ ป น ไ ป เ พ่ื อ ปกปดขอเท็จจริงท่ีควรแจงใหทราบ ผูดำรงตำแหนง ประโยชนข องสว นรวม ทางการเมืองหรือเจาหนาท่ีอื่นของรัฐผูนั้นจะพนจาก ตำแหนงนับแตวันท่ีครบกำหนดตองยื่นบัญชีแสดง (๖) ความมีสัมมาอาชีวะ (honesty) ตอง รายการทรัพยสินและหน้ีสิน และเอกสารประกอบ เปดเผยผลประโยชนสวนตนใดๆ ท่ีมีความสัมพันธ หรือนับแตวันที่ตรวจพบวามีการกระทำดังกลาวแลว กับการปฏิบัติหนาที่ และเพื่อเปนการแกไขความ แตกรณี และผูนั้นจะตองหามมิใหดำรงตำแหนงใดๆ ขัดกนั แหง ผลประโยชนท อี่ าจเกดิ ข้ึน และ เปนเวลา ๕ ป นับแตวันที่พนจากตำแหนง โดย ผูดำรงตำแหนงทางการเมืองน้ันใหคณะกรรมการ (๗) ความเปน ผนู ำ (leadership) ควรสนบั สนนุ ป.ป.ช. เสนอเร่ืองใหศาลรัฐธรรมนูญชี้ขาดตอไปอีก และสง เสรมิ หลกั การทงั้ หลายเหลา นโ้ี ดยประพฤตติ น ชน้ั หนึง่ (มาตรา ๓๔, ๔๑) เปน แบบอยา ง ๑.๒ การถอดถอนผูดำรงตำแหนงทาง ๑. ภารกจิ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. การเมอื งหรอื เจา หนา ทข่ี องรฐั ผดู ำรงตำแหนง ระดบั สงู ออกจากตำแหนง ตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ ไดกำหนดใหมีการปองกันและ แทจริงอำนาจน้ีเปนของวุฒิสภา เม่ือมี ปราบปรามการทุจริต โดยเปลี่ยนแปลงองคกรท่ี การรองขอวา ผูดำรงตำแหนงทางการเมือง หรือ รบั ผดิ ชอบในเรอ่ื งดงั กลา ว จากคณะกรรมการปอ งกนั เจาหนาที่ผูดำรงตำแหนงระดับสูงผูใดมีพฤติการณ และปราบปรามการทุจริตและประพฤติมิชอบใน ร่ำรวยผิดปกติ สอไปในทางทุจริตตอหนาท่ี สอวา วงราชการ (ป.ป.ป.) มาเปนคณะกรรมการปองกัน กระทำผดิ ตอตำแหนง หนาทร่ี าชการ สอ วา กระทำผดิ และปราบปรามการทุจริตแหงชาติ (ป.ป.ช.) โดยมี ตอตำแหนงหนาท่ีในการยุติธรรม หรือสอวาจงใจใช พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการ อำนาจหนาที่ขัดตอบทบัญญัติแหงรัฐธรรมนูญหรือ ปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ กฎหมาย วุฒิสภามีอำนาจถอดถอนผูนั้นออกจาก กำหนดหลักเกณฑการตรวจสอบการใชอำนาจรัฐ ตำแหนง ได (มาตรา ๕๘, ๕๙, ๖๐, ๖๑, ๖๒) แตเ มอ่ื ของผูดำรงตำแหนงทางการเมืองและเจาหนาที่อ่ืน ประธานวุฒิสภารับคำรองขอแลว ใหตรวจสอบแลว ของรัฐ ไวดงั นี้ สง เร่ืองใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ดำเนินการไตสวน ขอเท็จจริงโดยเร็ว เม่ือไตสวนแลว จึงจัดทำรายงาน ๑.๑ การกำหนดใหผูดำรงตำแหนงทาง เสนอตอวุฒิสภา วาขอกลาวหาน้ันมีมูลหรือไม การเมืองและเจาหนาที่อ่ืนของรัฐมีหนาที่ย่ืนบัญชี เพียงใด หากเห็นวาไมมีมูลขอกลาวหาน้ันเปนอัน แสดงรายการทรัพยสินและหนี้สินของตน คูสมรส ตกไป เมื่อคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติวาขอกลาวหา และบุตรที่ยังไมบรรลุนิติภาวะ ตอคณะกรรมการ ท่ีมาจากการเขาช่ือรองขอเพื่อใหวุฒิสภามีมติให ป.ป.ช. ทุกคร้ังท่ีเขารับตำแหนง หรือพนจาก ถอดถอนผูถูกกลาวหาออกจากตำแหนงมีมูลและ ตำแหนง หรือพนจากตำแหนงดังกลาวมาแลวเปน รายงานไปยังวุฒิสภาแลว ใหประธานวุฒิสภาจัดใหมี เวลาหน่ึงป (มาตรา ๓๒, ๓๓, ๓๔, ๓๕, ๓๖, ๓๗, ๓๘, ๓๙, ๔๐, ๔๑ และ ๔๒) 53

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. การประชุมเพ่ือพิจารณามีมติโดยเร็ว มติถอดถอนให หรือไม ถาผูถูกกลาวหาเปนผูซ่ึงไดแสดงบัญชี ถือเอาคะแนนเสียงไมนอยกวาสามในหาของจำนวน รายการทรพั ยส นิ และหนส้ี นิ ไวแ ลว ใหค ณะกรรมการ สมาชิกทั้งหมดท่ีมีอยูของวุฒิสภา ผูถูกถอดถอนให ป.ป.ช. ทำบัญชีแสดงรายการทรัพยสินและหนี้สิน พนจากตำแหนงหรือออกจากราชการนับแตวันท่ี มาประกอบการพิจารณาดวย การกลาวหาวาร่ำรวย วุฒิสภามีมติใหถอดถอน และตัดสิทธิในการดำรง ผิดปกติตองกระทำในขณะที่ผูถูกกลาวหาเปน ตำแหนงใดในทางการเมือง หรือในหนวยงานของรัฐ เจาหนาที่ของรัฐ หรือพนจากการเปนเจาหนาท่ีของ หรือในการรับราชการเปนเวลาหาป มติน้ีใหเปน รัฐไมเกินสองป (มาตรา ๗๕, ๗๖, ๗๗, ๗๘, ๗๙) ที่สุด และจะรองขอถอดถอนในเหตุเดียวกันอีกมิได ถา คณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนขอ เท็จจรงิ และมีมติ แตไมกระทบถึงการพิจารณาของศาลฎีกาแผนกคดี วาผูถูกกลาวหาร่ำรวยผิดปกติ ใหคณะกรรมการ อาญาของผูดำรงตำแหนงทางการเมือง หรือศาลที่มี ดำเนินการดังนี้ คือ ถาเปนผูดำรงตำแหนงทาง เขตอำนาจพิจารณาพิพากษาแลวแตกรณี (มาตรา การเมือง ใหสงเรื่องใหอัยการสูงสุด ยื่นคำรองตอ ๖๓, ๖๔, ๖๕) ศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูดำรงตำแหนงทาง การเมอื ง เพอื่ ใหท รพั ยส นิ ตกเปน ของแผน ดนิ แตก รณี ๑.๓ การดำเนินคดีอาญากับผูดำรงตำแหนง ที่เปนผูดำรงตำแหนงระดับสูง ใหสงเรื่องใหอัยการ ทางการเมอื ง สงู สดุ ยน่ื คำรอ งตอ ศาลทม่ี เี ขตอำนาจพจิ ารณาพพิ ากษา ใหทรัพยส นิ ตกเปน ของแผน ดนิ (มาตรา ๘๐) กรณีที่ผูดำรงตำแหนงทางการเมืองถูกกลาว หาวาร่ำรวยผิดปกติ กระทำความผิดตอตำแหนง ๑.๕ การตรวจสอบเจา หนาทขี่ องรฐั หนาที่ราชการตามประมวลกฎหมายอาญา หรือ ทุจริตตอหนาที่ตามกฎหมายอ่ืน ผูดำรงตำแหนง โดยไตสวนและวินิจฉัยกรณีมีการกลาวหา ทางการเมืองในฐานะผูกระทำก็ดี ในฐานะเปน หรือกรณีมีเหตุอันควรสงสัยเจาหนาท่ีอื่นของรัฐ ตัวการ ผูใช ผูสนับสนุนก็ดี ตลอดจนบุคคลอ่ืนใน กระทำความผิดฐานทุจริตตอหนาท่ี กระทำความผิด ฐานะที่เปนตัวการผูใช ผูสนับสนุน จะถูกดำเนินคดี ตอตำแหนงหนาท่ีราชการ หรือกระทำความผิดตอ ตอศาลฎีกาแผนกคดีอาญาของผูดำรงตำแหนง ตำแหนงหนาที่ในการยุติธรรม กรณีขอกลาวหาใด ทางการเมือง (มาตรา ๖๖, ๖๗, ๖๘, ๖๙, ๗๐, ๗๑) ไมมีมูล ขอกลาวหานั้นเปนอันตกไป ขอกลาวหาใด ทั้งนี้เปนไปตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ มีมูล ใหสงรายงานและเอกสารที่มีอยูไปยังผูบังคับ วา ดว ยวธิ พี จิ ารณาคดขี องผดู ำรงตำแหนง ทางการเมอื ง บัญชาเพ่ือลงโทษทางวินัย หากมีมูลความผิดทาง พ.ศ. ๒๕๔๒ อาญาดวย ก็ใหสงรายงาน เอกสาร และความเห็น ไปยังอัยการสูงสุดเพื่อดำเนินคดีอาญาในศาลซึ่งมี ๑.๔ การรองขอใหทรัพยสินตกเปนของ เขตอำนาจพิจารณาพิพากษา (มาตรา ๘๘, ๙๗, ๙๘ แผน ดิน และ ๗๔) ในกรณีท่ีมีการกลาวหาวาผูดำรงตำแหนง ๑.๖ การกำหนดตำแหนงเจาหนาท่ีของรัฐที่ ทางการเมือง หรือเจาหนาท่ีของรัฐผูใดร่ำรวย ตองหามดำเนินกิจการอันเปนการขัดกันระหวาง ผิดปกติใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. พิจารณาวินิจฉัย ผลประโยชนสวนบุคคลและประโยชนสวนรวม เบ้ืองตนกอนวาพฤติการณหรือเร่ืองท่ีกลาวหาน้ันเขา (มาตรา ๑๐๐) หลักเกณฑทค่ี ณะกรรมการ ป.ป.ช. จะรับไวพ ิจารณา 54

»·‚ èÕ ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ซึ่งไดมีประกาศคณะกรรมการ ป.ป.ช. ลง ๒. กฎหมาย ป.ป.ช. ภายหลังการปฏิรูป วันที่ ๑๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๔ ไดก ำหนดใหต ำแหนง การปกครอง นายกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีเปนตำแหนงตองหาม ตามมาตรา ๑๐๐ แ ม รั ฐ ธ ร ร ม นู ญ แ ห ง ร า ช อ า ณ า จั ก ร ไ ท ย พุทธศักราช ๒๕๔๐ สิ้นสุดลง โดยประกาศ ๑.๗ การกำหนดหลักเกณฑการรับทรัพย คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตย สิ น ห รื อ ป ร ะ โ ย ช น อื่ น ใ ด โ ด ย ธ ร ร ม จ ร ร ย า ข อ ง อันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ฉบับที่ ๓ เจาหนา ท่ขี องรัฐ (มาตรา ๑๐๓) ลงวันท่ี ๑๙ กันยายน ๒๕๔๙ แตคณะปฏิรูปการ ปกครองแผนดินฯ ก็ไดออกประกาศ ฉบับที่ ๑๙ ให ซึ่งไดมีประกาศของคณะกรรมการ ป.ป.ช. พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการ เร่ืองหลักเกณฑการรับทรัพยสินหรือประโยชนอื่นใด ปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยธรรมจรรยาของเจาหนาท่ีของรัฐ พ.ศ. ๒๕๔๓ มีผลใชบ งั คบั ตอ ไป พรอ มกนั นนั้ ไดม ปี ระกาศ ฉบับที่ กำหนดวาเจาหนาท่ีจะรับทรัพยสินหรือประโยชน ๓๑ ลงวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๔๙ กำหนดวิธี อื่นใดโดยธรรมจรรยาได ๓ กรณี ประกอบดวย กรณี การตรวจสอบเพื่อให ป.ป.ช. ดำเนินการอยางมี ทห่ี นึ่ง การรับทรพั ยส ินหรอื ประโยชนอ ่นื ใดจากญาติ ประสิทธิภาพยิ่งข้ึน โดยคณะกรรมการ ป.ป.ช. อาจ ซงึ่ ใหโ ดยเสนห าตามจำนวนเหมาะสม ตามฐานานรุ ปู มอบหมายใหพนักงานเจาหนาที่ท่ีไดรับแตงตั้ง กรณีท่สี อง การรับทรพั ยส นิ หรือประโยชนอ ื่นใดจาก ดำเนนิ การไตส วนขอ เทจ็ จรงิ รวบรวมพยานหลกั ฐาน บุคคลอื่นซึ่งมิใชญาติ ซึ่งมีราคาหรือมูลคาในการรับ และสรุปสำนวนเสนอคณะกรรมการ ป.ป.ช. รวมทั้ง จากแตล ะบคุ คล แตล ะโอกาสไมเ กนิ สามพนั บาท และ มีอำนาจสงสำนวนคืนใหหนวยงานเดิมดำเนินการ กรณีท่ีสาม การรับทรัพยสินหรือประโยชนอ่ืนใดท่ี ตอไปได จึงอาจกลาวไดวา ป.ป.ช. ภายหลัง การใหน ั้นเปน การใหในลกั ษณะทใี่ หกบั บุคคลทวั่ ไป การปฏิรูปการปกครองมีความเขมแข็ง และมี ประสทิ ธภิ าพยง่ิ ขึ้นกวา ที่เคยปรากฏมาในอดีต ๑.๘ การดำเนินการตามกฎหมายวาดวย ความผิดเก่ียวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐั ๓. การเปดเผยขอมูลขาวสารเกี่ยวกับการปฏิบัติ หนา ทขี่ อง ป.ป.ช. กฎหมายดังกลาว คือ พระราชบัญญัติวาดวย ความผิดเกี่ยวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรฐั ตาม พระราชบัญญัติ ขอมูลขาวสารของทาง พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดมอบใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มี ราชการ พ.ศ. ๒๕๔๐ เปนกฎหมายเฉพาะที่กำหนด อำนาจสอบสวนขอเท็จจริงเก่ียวกับการกระทำที่เปน หลักเกณฑการเปดเผยขอมูลขาวสารของราชการให ความผิดเก่ียวกับการเสนอราคาตอหนวยงานของรัฐ ประชาชนทั่วไปไดท ราบ แตเ นอื่ งจาก คณะกรรมการ ตามพระราชบัญญัตินี้ และในกรณีท่ีผูกระทำผิดเปน ป.ป.ช. เปน องคก รอสิ ระซง่ึ จดั ตง้ั ขน้ึ ตามรฐั ธรรมนญู เจาหนาท่ีของรัฐหรือผูดำรงตำแหนงทางการเมืองก็ จึงมีปญหาวาจะอยูภายใตบังคับของพระราชบัญญัติ ใหดำเนินการตามกฎหมาย ป.ป.ช. สำหรับบุคคลอ่ืน ขอมลู ขาวสารของทางราชการหรือไม ก็ใหกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนเพื่อดำเนินคดี ตอไป โดยใหถือรายงานการสอบสวนขอเท็จจริงของ กรณีนี้ไดมีคณะกรรมการกฤษฎีกาตอบขอหา คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปน หลัก รือสรุปวา สำนักงาน ป.ป.ช. อยูในความหมายของ คำวา “หนวยงานของรัฐ” ตามมาตรา ๔ แหง 55

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. พระราชบัญญัติดังกลาว แตโดยเหตุที่คณะกรรมการ ---“เมื่อคูความหรือผูใดจะตองใหการ หรือ ป.ป.ช. เปนองคกรท่ีจัดตั้งข้ึน และมีภารกิจตาม สบื พยานหลกั ฐานอยา งหนง่ึ อยา งใด ดงั ตอ ไปนี้ รฐั ธรรมนญู และพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนญู วาดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. (๑) เอกสารหรือขอความท่ียังเปนความลับ ๒๕๔๒ ซงึ่ การปฏิบตั ิหนา ทดี่ งั กลา ว คณะกรรมการ ในราชการอยู ป.ป.ช. ตองไมอยูในบังคับของหนวยงานหรือองคกร ใดๆ และการดำเนินการใดๆ ตองเปนไปตามอำนาจ (๒) เอกสารหรือขอความลับ ซึ่งไดมาหรือ และความเห็นของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เทาน้ัน ทราบเนอื่ งในอาชีพ หรอื หนา ทีข่ องเขา เมื่อมาตรา ๑๒๐ แหงพระราชบัญญัติประกอบ รัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปรามการ (๓) วิธีการ แบบแผน หรืองานอยางอื่น ซ่ึง ทุจริต พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดกำหนดเงื่อนไขเก่ียวกับการ กฎหมายคุมครองไมยอมใหเปดเผยคูความ หรือ เปดเผยขอมูลขาวสารไดกลาวไววา ขอมูลขาวสารใด บุคคลน้ันมีอำนาจไมยอมใหการหรือสงพยาน ท่ีมีลักษณะเปนขอความ ขอเท็จจริง หรือขอมูลท่ีได หลักฐาน เวนแตไดรับอนุญาตจากเจาหนาที่หรือ มาเนื่องจากการปฏิบัติหนาที่ของคณะกรรมการ บคุ คลท่เี กย่ี วของกับความลบั นัน้ ….. ป.ป.ช. หามมิใหผูใดเปดเผยขอมูลขาวสารดังกลาว เวนแตในกรณีท่ีไดรับมอบหมายจากคณะกรรมการ ถาคูความหรือบุคคลใดไมยอมใหการ หรือ ป.ป.ช. และการมอบหมายน้ันยอมตองเปนไปเพื่อ ไมสงพยานหลักฐานดังกลาวแลว ศาลมีอำนาจหมาย ประโยชนตามท่ีกำหนดไวในมาตราดังกลาวเทานั้น เรียกเจาหนาท่ีหรือบุคคลผูเก่ียวของกับความลับน้ัน ซึ่งแสดงใหเห็นวา การเปดเผยขอมูลขาวสารที่อยูใน มาแถลงตอศาลเพ่ือวินิจฉัยวาการไมยอมนั้นมีเหตุผล ความครอบครองของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ตอ งเปน ค้ำจุนหรือไม ถาเห็นวาไรเหตุผล ใหศาลบังคับให ไปตามมาตรา ๑๒๐ ดังกลาว แตอยางไรก็ตาม ใหการ หรือสงพยานหลักฐานน้ัน” จึงตองปฏิบัติ คณะกรรมการวินิจฉัยการเปดเผยขอมูลขาวสาร ตามกฎหมายดังกลา วดว ย ก็ยังไดวินิจฉัยยืนยันวา คณะกรรมการ ป.ป.ช. และ สำนักงาน ป.ป.ช. ตองปฏิบัติตามพระราชบัญญัติ ๔. อำนาจหนาที่ของ ป.ป.ช. ในการกำหนด ขอมูลขาวสารของทางราชการอยูน่ันเอง ซึ่ง มาตรการทว่ั ไปในการปอ งกนั และปราบปราม หมายความวา หากคณะกรรมการ ป.ป.ช. จะไม การทุจริต เปด เผยขอ มลู ขา วสารทอ่ี ยใู นความครอบครองของตน คณะกรรมการ ป.ป.ช. ตองใชดุลพินิจตามพระราช- ป.ป.ช. มีอำนาจหนาท่ีเสนอมาตรการ บญั ญัตขิ อมูลขาวสาร มาตรา ๑๕ เชนเดียวกับหนวย ความเหน็ และขอเสนอแนะตอ คณะรฐั มนตรี รฐั สภา งานของรัฐอื่นๆ อยางไรก็ดี ในกรณีที่ศาลตองการให ศาล หรือคณะกรรมการตรวจเงินแผนดิน เพื่อใหมี สงเอกสารพยานหลักฐานอันอยูในความดูแลของ การปรับปรุงการปฏิบัติราชการ หรือวางแผนงาน คณะกรรมการ ป.ป.ช. กด็ ี หรือสำนกั งาน ป.ป.ช. กด็ ี โครงการของหนวยงานของรัฐ เพ่ือปองกันหรือ มีประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ปราบปรามการทุจริตตอหนาที่ การกระทำผิดตอ ๒๓๑ กำหนดไวว า ตำแหนงหนาท่ีราชการ หรือการกระทำความผิดตอ ตำแหนงหนาท่ีในการยุติธรรม ตลอดจนการดำเนิน การเพื่อปองกันการทุจริต และเสริมสรางทัศนคติ และคานิยมเก่ียวกับความซ่ือสัตยสุจริต (มาตรา ๑๙(๘) (๑๐)) 56

»·‚ Õè ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ นอกจากน้ี ยังมีอำนาจดำเนินการสงเรื่องให ๒๕๔๒ มาตรา ๗๕ วรรคสอง กำหนดวา การกลา วหา หนวยงานที่เก่ียวของ เพ่ือขอใหศาลมีคำส่ังหรือ วาร่ำรวยผิดปกติตองกระทำในขณะท่ีผูถูกกลาวหา คำพิพากษาใหยกเลกิ หรอื เพิกถอนสิทธิ หรอื เอกสาร เปนเจาหนาที่ของรัฐ หรือพนจากการเปนเจาหนาที่ สิทธิท่ีเจาหนาที่ของรัฐไดอนุมัติหรืออนุญาตใหสิทธิ ของรัฐไมเกนิ สองป ประโยชน หรือออกเอกสารสิทธิแกบุคคลใดไปโดย มิชอบดวยกฎหมาย หรือระเบียบของทางราชการ หลงั จากมกี ารกลา วหา หรอื มเี หตอุ นั ควรสงสยั อนั เปน เหตใุ หเ สยี หายแกท างราชการ (มาตรา ๑๙ (๙)) คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะพิจารณาวินิจฉัยเบื้องตน กอนวา พฤติการณหรือเร่ืองที่กลาวหา หรือมีเหตุอัน ๕. หลกั ทว่ั ไปในการไตส วนและวนิ จิ ฉยั ของคณะ ควรสงสัยนั้น เขาหลักเกณฑที่จะรับไวพิจารณาได กรรมการ ป.ป.ช. หรือไม โดยอาจนำบัญชีแสดงรายการทรัพยสินมา พจิ ารณาประกอบดว ยกไ็ ด คณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอำนาจหนาที่ในการ ไตสวนและวินิจฉัยเจาหนาท่ีของรัฐตามพระราช- หากเรื่องดังกลาวเขาหลักเกณฑที่จะรับไว บัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและ พิจารณา คณะกรรมการ ป.ป.ช. จะดำเนินการ ปราบปรามการทจุ รติ พ.ศ. ๒๕๔๒ มาตรา ๑๙ (๓) ไตสวนขอเท็จจริงตอไป โดยอาจส่ังใหผูถูกกลาวหา ทว่ี า แสดงรายการทรัพยสินและหน้ีสินของผูนั้นตาม รายการวิธีการ และภายในระยะเวลาที่คณะกรรมการ ๕.๑ เจาหนาที่ของรัฐร่ำรวยผิดปกติหรือไม ป.ป.ช. กำหนดก็ได ในระหวางนั้น คณะกรรมการ ไดแก มีทรัพยสินมากผิดปกติ หรือมีทรัพยสินเพิ่ม ป.ป.ช. อาจมีคำสั่งใหยึดหรืออายัดทรัพยสินของ ขน้ึ มากผิดปกติ หรือมหี นสี้ ินลดลงมากผิดปกติ หรือ ผูนั้นไวชั่วคราวก็ได หากมีพฤติการณนาเชื่อวาจะมี ไดทรัพยสินมาโดยไมสมควรสืบเน่ืองจากการปฏิบัติ การโอน ยักยาย แปรสภาพ หรือซุกซอนทรัพยสิน หนา ทีห่ รือใชอ ำนาจในตำแหนงหนาที่ หรือ ดังกลาว และหากคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวน ขอเท็จจริง และมีมติวาผูถูกกลาวหาร่ำรวยผิดปกติ ๕.๒ เจาหนาที่ของรัฐทุจริตตอหนาท่ีหรือไม ก็จะดำเนินการเพ่ือใหมีการยื่นคำรองตอศาลที่มีเขต ไดแก ปฏิบัติหรือละเวนการปฏิบัติอยางใดใน อำนาจใหส ่ังใหทรัพยส นิ ตกเปน ของแผนดินตอ ไป ตำแหนงหรือหนาที่ หรือปฏิบัติหรือละเวนการ ปฏิบัติอยางใดในพฤติการณท่ีอาจทำใหผูอื่นเช่ือวามี กรณีเจาหนาท่ีที่ถูกกลาวหาเปนเจาหนาท่ี ตำแหนงหนาท่ี ท้ังท่ีตนมิไดมีตำแหนงหรือหนาท่ี ทั่วไป มิใชผูดำรงตำแหนงทางการเมือง หรือ น้ัน หรือเจาหนาที่นั้นใชอำนาจในตำแหนงหนาที่ เจาหนาท่รี ะดบั สูงตามท่กี ฎหมายกำหนดไว ประธาน โดยมเี จตนาเพอื่ แสวงหาประโยชนท มี่ คิ วรไดโ ดยชอบ กรรมการ ป.ป.ช. จะแจงใหผูบังคับบัญชาหรือผูมี สำหรบั ตนเองหรือผูอื่น หรอื อำนาจแตงต้ังถอดถอนสั่งลงโทษไลออก หรือปลด ออกเจาหนาท่ีดังกลาว โดยถือวาเจาหนาท่ีนั้นกระทำ ๕.๓ เจาหนาที่ของรัฐกระทำผิดตอตำแหนง ความผิดฐานทุจริตตอหนาที่ เวนแตเจาหนาท่ีนั้น หนาที่ราชการหรือกระทำความผิดตอตำแหนงหนาท่ี เปน ขา ราชการตลุ าการศาลยตุ ธิ รรม หรอื ศาลปกครอง ในการยุตธิ รรมหรอื ไม หรอื ขา ราชการอยั การ ซงึ่ การลงโทษไลอ อก ปลดออก ตอ งดำเนนิ การตามกฎหมายเฉพาะประธานกรรมการ ตามพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญวา ดวยการปองกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. 57

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. ป.ป.ช. ก็จะแจงใหประธานคณะกรรมการตุลาการ ๗. การแตงตง้ั คณะอนกุ รรมการไตส วน ศาลยุติธรรม ประธานคณะกรรมการตุลาการศาล ปกครอง ประธานคณะกรรมการอัยการทราบ เพื่อ เพ่ือใหการดำเนินการของคณะกรรมการ ดำเนินการตามขั้นตอนและหลักเกณฑของกฎหมาย ป.ป.ช. บรรลุผลสมดังเจตนารมณของรัฐธรรมนูญ นนั้ ๆ ตอไป กฎหมายจงึ กำหนดใหค ณะกรรมการ ป.ป.ช. สามารถ แตงตั้ง “คณะอนุกรรมการไตสวน” (ปจจุบันไดมี ๖. อำนาจพเิ ศษของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ระเบียบคณะกรรมการ ป.ป.ช. วาดวยหลักเกณฑ และวิธีการไตสวนขอเท็จจริงของพนักงานไตสวน อำนาจพิเศษของคณะกรรมการ ป.ป.ช. พ.ศ. ๒๕๕๐ กำหนดใหพนักงานเจาหนาที่ท่ี (มาตรา ๒๕ (๑)(๒)(๓)) ประกอบดวย คณะกรรมการ ป.ป.ช. มมี ตแิ ตง ตง้ั และมอบหมายให ดำเนินการไตสวนขอเท็จจริงตามประกาศคณะปฏิรูป ๖.๑ มีคำสั่งใหขาราชการ พนักงาน หรือ การปกครองในระบอบประชาธิปไตยฯ ฉบับที่ ๓๑ ลูกจางของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ ขอ ๕ ใหมีหนาที่ดำเนินการไตสวนขอเท็จจริง รัฐวิสาหกิจ หรือราชการสวนทองถิ่น ปฏิบัติการ ตามหลักเกณฑและวิธีการที่กำหนด นอกเหนือจาก ทั้งหลายอันจำเปนแกการปฏิบัติหนาที่ของคณะ การไตสวนขอเท็จจริงโดยคณะอนุกรรมการไตสวน) กรรมการ ป.ป.ช. หรือเรียกเอกสาร หรือหลักฐานท่ี เพอื่ ดำเนนิ การแทนได (มาตรา ๔๕) และอาศยั อำนาจ เก่ียวของจากบุคคลใด หรือเรียกบุคคลใดมาให ตามความในมาตรา ๕, ๔๕ วรรคสาม, ๔๖ วรรคสี่ ถอยคำหรือใหใหถอยคำเพ่ือประโยชนแหงการ ประธานกรรมการ ป.ป.ช. โดยความเห็นชอบของ ไตส วนขอเท็จจริง คณะกรรมการ ป.ป.ช. จงึ ออกระเบยี บคณะกรรมการ ป.ป.ช. วา ดว ยการปฏบิ ตั หิ นา ทข่ี องคณะอนกุ รรมการ ๖.๒ ดำเนินการขอใหศาลที่มีเขตอำนาจ ไตสวน พ.ศ. ๒๕๔๗ เพ่ือใหเปนไปตามกฎหมาย ออกหมายเพื่อเขาไปในเคหสถาน สถานที่ทำการ ดวย หรือสถานทอ่ี น่ื ใด รวมทง้ั ยานพาหนะของบคุ คลใดๆ ในระหวางพระอาทิตยขึ้นและพระอาทิตยตก คณะอนุกรรมการไตสวน ประกอบดวย หรือระหวางเวลาท่ีมีการประกอบกิจการ เพื่อการ กรรมการหน่ึงคน พนักงานเจาหนาที่และหรือผูทรง ตรวจสอบ คน ยึด หรืออายัดเอกสาร ทรัพยสิน คุณวุฒิตามที่คณะกรรมการ ป.ป.ช. กำหนด โดยมี หรือพยานหลักฐานอื่นใดซึ่งเกี่ยวของกับเรื่องที่ ขอหามมิใหแตงต้ังบุคคล ซ่ึงมีเหตุดังตอไปน้ี เปน ไตสวนขอเท็จจริง และหากยังดำเนินการไมแลวเสร็จ อนุกรรมการไตส วน คือ (๑) รเู ห็นเหตกุ ารณเกย่ี วกบั ในเวลาดังกลาว ใหสามารถดำเนินการตอไปได เร่ืองที่กลาวหามากอน (๒) มีสวนไดเสียในเร่ืองที่ จนกวาจะแลว เสรจ็ กลาวหา (๓) มีสาเหตุโกรธเคืองกับผูกลาวหา หรือ ผูถูกกลาวหา (๔) เปนผูกลาวหาหรือเปนคูสมรส ๖.๓ มีหนังสือขอใหหนวยราชการ หนวย บุพการี ผูสบื สนั ดาน หรือพน่ี อ งรวมบิดามารดา หรือ งานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ราชการสวนทองถิ่นหรือ รวมบิดาหรือมารดากับผูกลาวหาหรือผูถูกกลาวหา หนวยงานเอกชนดำเนินการเพื่อประโยชนแหงการ และ(๕) มีความสัมพันธใกลชิดในฐานะญาติหรือ ปฏิบัติหนาท่ี การไตสวนขอเท็จจริง หรือการวินิจฉัย เปนหนุ สว น หรือมผี ลประโยชนรว มกนั หรือขดั แยง ชข้ี าดของคณะกรรมการ ป.ป.ช. กันทางธุรกจิ กับผกู ลา วหา หรอื ผูถกู กลา วหา 58

»·‚ èÕ ñ ©ººÑ ·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ๗.๑ อำนาจของคณะอนุกรรมการไตสวน เปนผูซึ่งคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติวาขอกลาวหามี และการดำเนินการไตสวน มลู เพื่อสง ตัวไปยงั อัยการสงู สุดเพ่ือดำเนินการตอ ไป ๗.๑.๑ อำนาจของคณะอนุกรรมการ ๗.๑.๒ ก า ร ด ำ เ นิ น ก า ร ไ ต ส ว น ไตส วน ตามมาตรา ๔๙ ของพระราชบญั ญตั ปิ ระกอบ การไตสวนเริ่มจากการแจงคำสั่งแตงตั้งคณะอนุ- รัฐธรรมนูญวาดวยการปองกันและปราบปราม กรรมการไตสวนใหผูถูกกลาวหาทราบ ซ่ึงผูถูกกลาว การทจุ รติ พ.ศ. ๒๕๔๒ กำหนดใหค ณะอนกุ รรมการ หามีสิทธิคัดคานได หลังจากนั้นหากเห็นวามีพยาน ไตสวนมีอำนาจดำเนินการตามมาตรา ๒๕ (๑)(๒) หลักฐานเพียงพอสนับสนุนขอกลาวหา ใหเรียก หรอื (๓) หรอื มาตรา ๒๖ ดังตอไปน้ี ผูกลาวหามาพบและแจงขอกลาวหาใหผูถูกกลาวหา ทราบ และกำหนดเวลาตามสมควรใหผูถูกกลาวหา (๑) ออกคำส่ังใหเจาหนาท่ี มาช้ีแจงขอกลาวหา และแสดงพยานหลักฐานหรือ ของรัฐทั้งหลายปฏิบัติการอันจำเปนตอการปฏิบัติ นำพยานบุคคลมาใหปากคำประกอบการชี้แจง โดย หนาท่ีของคณะอนุกรรมการไตสวน หรือเรียก ผูถูกกลาวหามีสิทธินำทนายความ หรือบุคคลซึ่ง เอกสารหรือหลักฐานจากบุคคลที่เกี่ยวของคนใด ผูถูกกลาวหาไววางใจเขาฟงการชี้แจงหรือใหปากคำ เพื่อเรียกบุคคลมาใหถอยคำเพื่อเปนประโยชนแกการ ได (มาตรา ๔๗) ท้ังตองมีอนุกรรมการไตสวน ไตสวนขอเทจ็ จรงิ อยางนอย ๒ คน รวมรับฟงคำชี้แจงหรือใหปากคำ ของผูถูกกลาวหา ซึ่งจะตองเปนอนุกรรมการไตสวน (๒) ดำเนินการขอใหศาลที่มี ทีเ่ ปนพนักงานเจาหนาที่อยางนอย ๑ คน เขตอำนาจออกหมายเพ่ือตรวจสอบ คน ยึด หรือ อายัด เอกสาร ทรัพยสิน หรือพยานหลักฐานซึ่ง ในระหวางการไตสวน หากผูถูกกลาวหาพน เก่ียวของกับเร่ืองที่ไตสวนขอเท็จจริงโดยเขาไปใน จากตำแหนง หรือพนจากราชการเพราะเหตุใดๆ เคหสถาน สถานที่ทำการ หรือสถานท่ีอื่นใด รวมท้ัง นอกจากถงึ แกค วามตาย คณะกรรมการ ป.ป.ช. ยงั คง ยานพาหนะ มีอำนาจในการไตสวนขอเท็จจริง เพื่อจะดำเนินคดี อาญา ดำเนินการทางวินัย หรือใหทรัพยสินตกเปน (๓) ออกหนังสือขอใหหนวย ของแผนดินแลวแตกรณีตอไปอีก ในกรณีท่ีผูถูก งานของรัฐหรือหนวยงานเอกชนดำเนินการเพ่ือ ก ล า ว ห า พ น จ า ก ต ำ แ ห น ง ห รื อ พ น จ า ก ร า ช ก า ร ประโยชนแหง การไตสวนขอ เทจ็ จรงิ อันเนื่องมาจากความตาย ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอำนาจดำเนินการไตสวนเพื่อขอใหทรัพยตกเปน (๔) ในกรณีดำเนินคดีอาญา ของแผน ดนิ ตอ ไป (มาตรา ๕๗) กับเจาหนาที่ของรัฐตามกฎหมายน้ี ใหคณะอนุ- กรรมการไตสวนมีอำนาจแสวงหาขอเท็จจริงและ เมื่อคณะอนุกรรมการไตสวนรวบรวมพยาน รวบรวมพยานหลักฐานเพื่อทราบขอเท็จจริงหรือ หลกั ฐานเสรจ็ แลว ใหท ำสำนวนการไตส วนขอ เทจ็ จรงิ พิสูจนความผิด และเพ่ือจะเอาตัวผูกระทำผิดมา เสนอตอประธานกรรมการ ป.ป.ช. ตามมาตรา ๕๐ ลงโทษ และ โดยประกอบดวยสาระสำคัญ ๖ ประการ คือ (๑) ช่ือและตำแหนงหนาที่ของผูกลาวหาและ (๕) ดำเนินการขอใหศาลที่มี ผถู กู กลาวหา (๒) เรอื่ งท่ีถูกกลา วหา (๓) ขอ กลาวหา เขตอำนาจออกหมายจับหรือควบคุมตัวผูถูกกลาวหา ซ่ึงมีขอเท็จจริงปรากฏวา เปนผูกระทำความผิด หรือ 59

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. และสรุปขอเท็จจริงที่ไดจากการไตสวนขอเท็จจริง ในบางกรณี คณะกรรมการ ป.ป.ช. ใชด ลุ พนิ จิ (๔) เหตุผลในการพิจารณาวินิจฉัยทั้งในปญหา ในการไมรับ หรือยกเรื่องกลาวหาลักษณะดังน้ี ขอเท็จจริงและขอกฎหมาย (๕) บทบัญญัติของ (๑) ลกั ษณะเปน บตั รสนเทห  ซงึ่ ไมร ะบพุ ยานหลกั ฐาน กฎหมายท่ียกข้ึนอางอิง และ (๖) สรุปความเห็น ชดั แจง เพยี งพอทจ่ี ะดำเนนิ การไตส วนได หรอื (๒) เรอื่ ง เกยี่ วกบั เรือ่ งทีก่ ลา วหา ทลี่ ว งเลยมาแลว เกนิ หา ปน บั แตว นั เกดิ เหตจุ นถงึ วนั ทม่ี ี การกลาวหา และเปนเรื่องท่ีไมอาจหาพยานหลักฐาน เมื่อประธานกรรมการ ป.ป.ช. ไดรับสำนวน เพยี งพอทจ่ี ะดำเนนิ การไตส วนตอ ไปได การสอบสวนขอเท็จจริง ใหจัดประชุมเพื่อพิจารณา ภายใน ๓๐ วนั (มาตรา ๕๑) นอกจากนี้ กฎหมายยังเปดชองให ป.ป.ช. มี สทิ ธไิ ตส วนในกรณที ผ่ี เู สยี หายรอ งทกุ ขห รอื มผี กู ลา ว ๘. การไตส วนคดอี าญากับเจาหนาที่ของรฐั โทษตอพนักงานสอบสวนใหดำเนินคดีกับเจาหนาท่ี ของรฐั ซงึ่ มใิ ชผ ดู ำรงตำแหนง ระดบั สงู ตามมาตรา ๖๖ ตามมาตรา ๘๔ กระบวนการไตสวนขอ ทก่ี ระทำความผดิ ฐานทจุ รติ ตอ หนา ที่ กระทำความผดิ เท็จจริงกรณีการดำเนินคดีอาญากับเจาหนาท่ีของรัฐ ตอตำแหนงหนาที่ราชการ หรือกระทำความผิดตอ อันมิใชบุคคลตามมาตรา ๖๖ ซ่ึงหมายถึงผูดำรง ตำแหนงหนาท่ีในการยุติธรรม หรือมีเหตุอันควร ตำแหนง ทางการเมอื ง โดยมผี กู ลา วหาวา กระทำความ สงสัยวาไดกระทำการดังกลาว โดยใหพนักงาน ผิดฐานทุจริตตอหนาท่ี กระทำความผิดตอตำแหนง สอบสวนสงเรื่องใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ภายใน หนาที่ราชการ หรือกระทำความผิดตอตำแหนง ๓๐ วนั นบั แตว นั ทมี่ กี ารรอ งทกุ ขห รอื กลา วหาเพอ่ื ให หนาที่ในการยุติธรรม ผูกลาวหาตองทำคำกลาวหา มีการตรวจสอบเจาหนาท่ีของรัฐดังกลาว หาก เปนหนังสือลงลายมือชื่อของตนตอคณะกรรมการ คณะกรรมการ ป.ป.ช. พิจารณาแลวเห็นวาเรื่อง ป.ป.ช. และย่ืนคำกลาวหานั้นในขณะท่ีผูถูกกลาวหา ดังกลาวมิใชกรณีกระทำผิดหรือมีเหตุอันควรสงสัย เปนเจาหนาที่ของรัฐหรือพนจากการเปนเจาหนาท่ี คณะกรรมการ ป.ป.ช. ยอมสามารถสงเรื่องกลับไป ของรัฐไมเกินสองป และคำกลาวหาตองมีสาระ ยังพนักงานสอบสวน เพ่ือดำเนินการตามประมวล สำคัญ ๓ ประการ ตามมาตรา ๘๕ ไดแก (๑) ช่ือ กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาตอไป และท่ีอยูของผูกลาวหา (๒) ช่ือหรือตำแหนงของ ผูถูกกลาวหา และ (๓) ขอกลาวหาและพฤติการณ หากคณะกรรมการ ป.ป.ช. เห็นวาเจาหนาท่ี แหงการกระทำผิดตามขอกลาวหาพรอมพยาน ของรัฐผูถูกกลาวหาอาจกอใหเกิดความเสียหาย หลกั ฐาน หรืออางพยานหลักฐาน ตอราชการหรือเปนอุปสรรคขัดขวางการไตสวน คณะกรรมการ ป.ป.ช. สามารถสงเร่ืองใหผูบังคับ กรณีตองหาม มิให ป.ป.ช. รับพิจารณาคดี บัญชาของเจาหนาที่ของรัฐผูนั้นพักงาน ซึ่งตอมาผล ประกอบดวย (๑) เร่ืองท่ีมีขอกลาวหาหรือประเด็นท่ี การไตสวนขอเท็จจริงปรากฏวาขอกลาวหาไมมีมูล คณะกรรมการ ป.ป.ช. วนิ จิ ฉยั เสรจ็ เดด็ ขาดแลว และ ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. แจงผูบังคับบัญชาของ ไมมีพยานหลักฐานใหมซึ่งเปนสาระสำคัญแหงคดี เจาหนาท่ีของรัฐผูน้ัน เพื่อดำเนินการใหเจาหนาที่ และ (๒) เรื่องที่ศาลรับฟองในประเด็นเดียวกัน ของรัฐดังกลาวกลับเขารับราชการในตำแหนงเดิม และอยูในระหวางการพิจารณาของศาล หรือท่ีศาล (มาตรา ๙๐) พิพากษา หรอื มคี ำสง่ั เสรจ็ เด็ดขาดแลว 60

»‚·èÕ ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ๙. ขั้นตอนหลังจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. คำสั่งทางปกครองตอผูฟองคดี แตเปนการกระทำ วินจิ ฉัย ตามหนาที่ที่กฎหมายกำหนด เพราะผูออกคำส่ังคือ หนว ยงานที่เกี่ยวของ หากคณะกรรมการ ป.ป.ช. ไตสวนแลว เห็น วาขอกลาวหาใดไมมีมูล ขอกลาวหาน้ันตกไปแตหาก ๙.๒ การดำเนินการทางอาญา เห็นวาขอกลาวหาใดมีมูลความผิดทางวินัย หรือ ความผดิ ทางอาญา ตามมาตรา ๙๒ ถงึ มาตรา ๙๘ ให กรณที คี่ ณะกรรมการ ป.ป.ช. พจิ ารณาลงมตวิ า ดำเนินการดังตอ ไปนี้ ผูถูกกลาวหามีความผิดทางอาญา ประธานกรรมการ ป.ป.ช. ตองดำเนินการสงรายงาน เอกสาร รวมทั้ง ๙.๑ การดำเนนิ การทางวนิ ัย ความเห็นไปยังอัยการสูงสุดเพื่อดำเนินคดีอาญาใน ศาลทมี่ เี ขตอำนาจพจิ ารณาพพิ ากษา หากผถู กู กลา วหา กรณพี ิจารณาแลว เห็นวาผถู ูกกลาวหากระทำ เปนอัยการสูงสุด ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. ฟองคดี ผิดวินัยใหประธานกรรมการ ป.ป.ช. สงรายงานและ ตอศาลท่ีมีเขตอำนาจโดยตรง โดยถือวารายงานของ เอกสารพรอมทั้งความเห็นไปยังผูบังคับบัญชาหรือ คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปน สำนวนการสอบสวนตาม ผูมีอำนาจแตงต้ังถอดถอน เพ่ือพิจารณาโทษทางวินัย ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และใหศาล ตามฐานความผิดท่ีคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีมติ ประทับฟอ งไวพิจารณาโดยไมตองไตส วนมูลฟอง โดยไมตองแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนทางวินัย อีก และถือวารายงานเอกสารและความเห็นของ เมอื่ อยั การสงู สดุ รบั รายงานจากคณะกรรมการ คณะกรรมการ ป.ป.ช. เปน สำนวนการสอบสวนทาง ป.ป.ช. แลว หากเหน็ วารายงานยงั ไมส มบูรณพอทีจ่ ะ วินัยของคณะกรรมการสอบสวนทางวินัยตาม ดำเนินคดี ใหแจงไปยังคณะกรรมการ ป.ป.ช. กฎหมาย หรือระเบียบ หรือขอบังคับวาดวยการ เพื่อทราบถึงขอที่ไมสมบูรณ จากนั้นใหรวมกันต้ัง บริหารงานบคุ คลของผถู กู กลาวหานั้นๆ คณะทำงานเพื่อรวบรวมพยานหลักฐานใหสมบูรณ โดยมีผูแทนจากแตละฝาย จำนวนฝายละเทากัน แลว กรณีผูถูกกลาวหาเปนขาราชการตุลาการศาล สงใหอัยการสูงสุดเพื่อนำตัวผูถูกกลาวหามาฟองคดี ยุติธรรม ศาลปกครอง หรือขาราชการอัยการ ให ตอศาลที่มีเขตอำนาจ หากคณะทำงานไมสามารถหา ประธานกรรมการ ป.ป.ช. สงรายงานและเอกสาร ขอยุติรวมกันได ใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอำนาจ พรอมความเห็นไปยังประธานคณะกรรมการตุลาการ ฟองคดเี อง หรอื แตง ต้งั ทนายความใหฟองคดแี ทน ศาลยุติธรรม ประธานคณะกรรมการตุลาการศาล ปกครอง หรือประธานคณะกรรมการอัยการเพ่ือ ไมวา คณะกรรมการ ป.ป.ช. พิจารณาลงมตวิ า ดำเนินการตามกฎหมายท่ีเก่ียวของโดยเร็ว โดยใหถือ ขอกลาวหาใดมีมูลความผิดทางวินัยหรือทางอาญา เอาเอกสารของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนสวนหน่ึง หากปรากฏขอเท็จจริงในการไตสวนของคณะ ของสำนวนการสอบสวนดวย กรรมการ ป.ป.ช. วาผถู ูกกลา วหาอนุมตั ิ หรอื อนญุ าต ใหสิทธิประโยชน หรือออกเอกสารสิทธิแกบุคคลใด มีปญหาวามติของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ที่ โดยมิชอบอันเปนเหตุใหเสียหายแกราชการ ให ช้ีมูลความผิด ผูถูกกลาวหาจะนำไปฟองศาลปกครอง ประธานกรรมการ ป.ป.ช. สงรายงานและเอกสาร เพ่ือเพิกถอนไดหรือไม ศาลปกครองสูงสุดวินิจฉัย พรอมความเห็นไปยังผูบังคับบัญชาหรือหัวหนา ไวในคำสั่งท่ี ๓๒๗/๒๕๔๖ วา ไมรับคำฟองไว หนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อขอใหศาลมีคำส่ังหรือ พิจารณา เนื่องจากคณะกรรมการ ป.ป.ช. มิใชผูออก 61

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. คำพิพากษาใหยกเลิกหรือเพิกถอนสิทธิหรือเอกสาร ระบบกลาวหา จึงมิไดมีกระบวนการคุมครอง สิทธิท่ีผูถูกกลาวหาไดอนุมัติหรืออนุญาตน้ันดวย ผูตองหา ตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายวิธี หากผูบังคับบัญชาหรือหัวหนาหนวยงานท่ีเก่ียวของ พิจารณาความอาญา จึงกอใหเกิดขอถกเถียงในทาง ละเลยไมดำเนินการ ใหดำเนินการทางวินัยเชนเดียว วิชาการวา เปนกระบวนการอันชอบดวยกฎหมาย กับกรณีเพิกเฉยตอรายงานการช้ีมูลทางวินัยของ หรอื ไม คณะกรรมการ ป.ป.ช. ๑๐.๒ ปญ หาเก่ียวกบั วธิ ีการไตสวน ๑๐. ปญหาเกี่ยวกับกระบวนการไตสวนขอ เท็จจรงิ ของ ป.ป.ช. วิธีการไตสวนขอเท็จจริงของ ป.ป.ช. ยัง ผูกติดกับระบบธุรการท่ีเขมงวด ทุกอยางตองขึ้นอยู กระบวนการไตสวนขอเท็จจริง นับไดวา กับสวนกลาง และคณะอนุกรรมการไตสวน ไมวาจะ เปนตนธารแหงกระบวนการยุติธรรมในการปราบ เปนการเรียกหรือเชิญพยานมาใหถอยคำ การไปสอบ ปรามการทุจริตเชนเดียวกับกระบวนการสอบสวน ปากคำพยานนอกสถานที่ การขอเอกสารเพิ่มเติม ซึ่ง ของพนักงานสอบสวน ตามประมวลกฎหมายวิธี ตองมีการกลั่นกรองตามลำดับช้ันกวาจะมีการสั่งการ พิจารณาความอาญา หากกระบวนการดังกลาวมี ทำใหการไตสวนเต็มไปดวยความลาชา ซ่ึงตางจาก ประสิทธิภาพ ก็ยอมทำใหการตรวจสอบการใช การทำงานของพนักงานสอบสวนในคดีอาญาปกติท่ี อำนาจรัฐอันเปนภารกิจที่สำคัญย่ิงตามรัฐธรรมนูญ เปนผูมีอำนาจรวบรวมพยานหลักฐานไดดวยอำนาจ ของคณะกรรมการ ป.ป.ช. ประสบความสำเร็จตาม ของตนเอง แมตองอาศัยผูบังคับบัญชาเปนผูตรวจ ความมุงหมาย อยางไรก็ตามกระบวนการไตสวน สำนวน ก็เปนเพียงการเสนอตรวจเบื้องตน เพื่อชวย ขอเท็จจริงตามระบบงานของ ป.ป.ช. ยังมีปญหาอยู เหลือใหพนักงานสอบสวนดำเนินการสอบสวนได หลายประการ ซึ่งเปนอุปสรรคที่ทำใหภารกิจยังไม อยางรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ หาใชตองรอการ บรรลผุ ล ไดแ ก สงั่ การจากผบู งั คบั บญั ชาตามขนั้ ตอนในทางธรุ การไม ๑๐.๑ ปญหาเก่ียวกับกระบวนการอันชอบ ๑๐.๓ ปญหาเก่ียวกับการใชอำนาจในการ ดว ยกฎหมายของการไตสวน ควบคมุ ตวั ผถู ูกกลา วหา การแสวงหาพยานหลักฐานเพื่อลงโทษบุคคล ในคดอี าญาทวั่ ไป การจบั การคน การควบคมุ ตวั โดยปกติยอมตองใชหลักกระบวนการอันชอบดวย การปลอยชั่วคราว เปนกระบวนการที่สำคัญ อัน กฎหมาย (due process of law) เพื่อพสิ จู นข อ เทจ็ จรงิ ทำใหมีการบังคับใชกฎหมายอยางมีประสิทธิภาพ ในคดี ดังจะเห็นไดจากการสอบสวนในคดีอาญาปกติ แตก ารไตส วนขอเทจ็ จริงของ ป.ป.ช. มิไดนำขนั้ ตอน เชน การเตือน หรือแจงสิทธิใหผูตองหาทราบกอน เหลา นม้ี าใช โดยเฉพาะมาตรการคน หาพยานหลกั ฐาน ใหปากคำตอพนักงานสอบสวนรวมท้ังการเปด ซ่ึงคณะอนุกรรมการไตสวนไมเคยมีการใชหมายคน โอกาสใหผูตองหาสามารถตอสูคดีไดอยางเต็มที่ แต หรือหมายจับ ทำใหไมสามารถคนหาพยานหลักฐาน ระบบการไตสวนขอเท็จจริงมีความแตกตางออกไป ไดอยางเต็มที่ รวมท้ังในการไตสวนก็มักปรากฏวา จากระบบการสอบสวน โดยใหอำนาจคณะอนุ- แมมีการช้ีมูลความผิดแลว แตผูถูกกลาวหาหลบหนี กรรมการไตสวนท่ีจะใชดุลพินิจไดอยางเต็มท่ีแทน ไมส ามารถนำตวั มาฟองรอ งคดไี ด การใหสิทธิแกผูตองหาเปนหลัก ทั้งนี้ เพราะมิใช 62

»·‚ èÕ ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ๑๐.๔ ปญ หาเกยี่ วกบั การใหก รรมการ ป.ป.ช. ตอ งเปน ประธานอนกุ รรมการไตส วนทกุ เร่อื ง กรณีน้ีเปนไปตามบทบัญญัติแหงกฎหมาย ท่ีบังคับใหคณะกรรมการ ป.ป.ช. มีอำนาจแตงต้ัง อนุกรรมการดำเนินการไตสวนแทนได โดย อนุกรรมการตองประกอบดวย กรรมการ ป.ป.ช. หน่ึงคน และพนักงานเจาหนาท่ีในสำนักงาน ป.ป.ช. โดยจะมีบุคคลอ่ืนรวมดวยหรือไมก็ได เปนเหตุให กรรมการ ป.ป.ช. ตองเขารวมในการไตสวนขอ เท็จจริงทุกคดี ไมวาเปนคดีเล็กหรือคดีใหญ จึงทำให การไตสวนเปนไปดวยความลาชา ท้ังๆ ท่ีกรรมการ ป.ป.ช. ควรเปนผูกำกับดูแลการไตสวน หาใชลงมา ทำสำนวนเองทุกเร่ืองดังที่ปฏิบัติอยูไม กรรมการ ป.ป.ช. ควรลงมาควบคุมการไตสวน เฉพาะเร่ืองท่ีมี ความสำคัญหรือมีความสลับซับซอน ยุงยาก หรือ อยูในความสนใจของประชาชน ก็ยอมจะทำให กระบวนการไตสวนเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ ยงิ่ ขนึ้ กวา ท่เี ปนอยใู นปจ จบุ นั 63



๓ตอนท่ี บทความวิชาการเก่ียวกบั การตอตานการทุจริตคอรรปั ชัน Academic Articles on Countering Corruption

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. ทจุ รติ คอรร ปั ชันกับประเด็นทางวฒั นธรรม* สริ ิลักษณา คอมนั ตร และคณะ** บทคดั ยอ “Human Development Index”-HDI ดัชนีความเปน ประชาธิปไตย หรือ Democracy Index-DI ดชั นคี วาม ปญหาทุจริตคอรรัปชัน มักมีผูกลาววาเปน มอี ิสระเสรที างเศรษฐกจิ หรอื “Economic Freedom” เร่ืองของวัฒนธรรม โดยมีตัวอยางกรณีศึกษาจำนวน และระดับรายไดของประเทศ โดยใชขอมูลจาก ๗๕ มากท่ีแสดงใหเห็นวาการทุจริตคอรรัปชันน้ัน ประเทศ เก่ียวพันกับประเด็นทางวัฒนธรรมและภาวะทาง สังคม อยางไรก็ดี ยังมีการศึกษาไมมากนัก ท่ีนำ ขอคนพบที่สำคัญ คือ แมวาปจจัยทาง ป ร ะ เ ด็ น ท า ง ด า น วั ฒ น ธ ร ร ม กั บ ป ญ ห า ทุ จ ริ ต วัฒนธรรมของสังคมจะมีนัยสำคัญตอระดับความ คอรร ปั ชันมาวิเคราะหในเชิงสถิติหรอื เศรษฐมิติ โปรง ใสของสงั คม แตร ะดบั รายไดแ ละการมอี สิ ระเสรี ทางเศรษฐกิจ รวมถึงความเปนประชาธิปไตยของ บทความนี้พยายามศึกษาปจจัยที่กำหนด สังคม ลวนมีสวนกำหนดวาระดับความโปรงใสของ ความรุนแรงของปญหาทุจริตคอรรัปชันโดยนำ ดัชนี สังคมจะมีมากนอยเพียงไร การพัฒนาทางเศรษฐกิจ ชี้วัดภาพลักษณคอรรัปชัน ที่เรียกวา “Corruption และการออกแบบโครงสรางเชิงสถาบันเพ่ือตอสูกับ Perception Index”-CPI มาหาความสัมพันธทางสถิติ ปญหาทุจริตคอรรัปชันจึงยังคงเปนเงื่อนไขท่ีจำเปน กับตัวแปรทางดานสังคมและวัฒนธรรม ซ่ึงแทน ท่ีจะทำใหปญหาการทจุ ริตคอรร ปั ชนั ลดนอ ยลง ดวยคะแนนฮอฟสเทด หรือ Hofstede Score และ ตัวแปรอื่นๆ เชน ดัชนีการพัฒนามนุษย ท่ีเรียกวา *ขอขอบคณุ Andrew Boname, Regional Anti-Corruption Advisor, American Bar Association-Rule of Law Initiative ที่แนะนำ ใหศ ึกษาเรอื่ งนี้ ** รองศาสตราจารย ดร.สิรลิ กั ษณา คอมันตร (Assoc. Prof. Dr. Sirilaksana Khoman) ทปี่ รึกษากรรมการปอ งกนั และปราบปราม การทุจริตแหงชาติ หัวหนาโครงการวิจัย (ติดตอไดท่ี [email protected]) นักวิจัยรวมโครงการจากคณะเศรษฐศาสตร มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร คือ อาจารยชยันต ตันติวสั ดาการ และอาจารยพ งษธร วราศัย (ตดิ ตอ ไดท ่ี [email protected] และ [email protected] ตามลำดบั ) และผชู ว ยนักวจิ ยั จากคณะและมหาวทิ ยาลยั เดยี วกัน คือ นายลอยลม ประเสรฐิ ศรี 66

»·‚ Õè ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ Abstract เวลายาวนาน เปนเรื่องการแสดงน้ำใจ ตอบแทน บุญคุณ บางก็เปรียบการใหสินบนเสมือนการอัดฉีด Corruption has often been linked to a range น้ำมันหลอลื่น ใหธุรกิจลื่นไหลทันใจประหยัดเวลา of socio-cultural factors, and certain practices และมีความสะดวกมากข้ึน โดยเห็นวาการทุจริต such as bribery and reciprocity are often seen as คอรรัปชันเปนปรากฏการณท่ีฝงรากลึกอยูใน traditional or customary practices ingrained in the ขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรม และบางคนยังถึงกับ cultural fabric of many societies. Anecdotes and พูดวาการทุจริตคอรรัปชันไมใชเร่ืองเสียหาย สำหรับ case studies are often presented, but statistical and ประเทศไทย ก็มีผูกลาววา การทุจริตคอรรัปชันนั้น econometric studies of the relationship between “กินลึกถึงกระดูก และฝงอยูใน DNA ของสังคม corruption and culture are few and far between. ไทย” ๑ The objective of this paper is to examine ในตางประเทศรวมทั้งประเทศท่ีพัฒนาแลวมี and analyze the cross-country relationship between ระดบั รายไดส ูง ยังมกี ารใชคำหรูๆ เชน “facilitation” corruption and culture using econometric techniques หรือการอำนวยความสะดวก เพ่ือสะทอนวาเปนเร่ือง in order to isolate the influence of cultural factors ธรรมดา and determine the size of the causal relationship between the two, while controlling for the influences ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรม มี of economic and political factors. Transparency บทบาทมากนอยเพียงไร ในการกอใหเกิดการทุจริต International’s Corruption Perception Index is คอรรัปชัน เปนคำถามที่ดูเหมือนมีคำตอบ แตเม่ือ used as the measure of corruption and Hofstede’s พิจารณาใหถองแท ก็จะเห็นวามีความไมชัดเจน scores are used to represent cultural factors. คอนขางมาก เริ่มจากนิยามวาอะไรคือการทุจริต The analysis is conducted using data from การติดสินบน การมีผลประโยชนทับซอน การตาง 75 countries. ตอบแทน หรอื อน่ื ๆ และอทิ ธพิ ลของขนบธรรมเนยี ม และวัฒนธรรมน้ันวัดอยางไรมีความสำคัญมากนอย The findings show that while cultural เพียงใด เมื่อเทียบกับปจจัยอ่ืนๆ งานศึกษาที่ผานมา factors do indeed determine the level of corruption, มักจะเนนกรณีศึกษาที่เฉพาะเจาะจงหรือเร่ืองเลา economic and political factors also play a ขาน (anecdote) แตยังไมมีงานศึกษาวิเคราะหในเชิง prominent role. This suggests that appropriate สถิติหรือเศรษฐมติ ิ (econometrics) มากนัก policy intervention can be identified, and policy changes can have an impact on alleviating the บทความนี้ จะไมถกเถียงเร่ืองนิยามซ่ึงอาจ problem of corruption. มีความเห็นที่แตกตางตามอัตวิสัย แตจะใชดัชนีชี้วัด จำเพาะท่ีเปนรูปธรรมและเปนที่ยอมรับ เพื่อศึกษา ๑. ความเบ้อื งตน บอยครั้งท่ีมีการกลาวถึงการทุจริตคอรรัปชัน ควบคูไปกับประเด็นทางสังคมและวัฒนธรรม บางก็ วาการตดิ สนิ บน ใหคา น้ำรอนน้ำชา ใหเงินใตโ ตะนนั้ เปนขนบธรรมเนียมประเพณีที่สืบทอดกันมาเปน ๑ประสงค เลิศรัตนวิสุทธิ์ บรรณาธิการอาวุโส หนังสือพิมพมติชน กลาวในงานสัมมนาวันตอตานการทุจริตคอรรัปชันโลก (International Anti-Corruption Day) จดั โดยสหประชาชาติ ท่กี รุงเทพมหานคร วนั ที่ ๑๒ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๕๐ 67

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. และวิเคราะหความสัมพันธในเชิงสถิติ ระหวาง และสาธารณชน โดยหนวยงานวิจัยหลายหนวยงาน คอรรัปชันกับวัฒนธรรม โดยใชขอมูลสำหรับ เชน Economist Intelligence Unit, สำนักแกลลัป ประเทศตางๆ ท่ัวโลก พจิ ารณาความสมั พนั ธระหวาง โพลล สถาบันเพ่ือการพัฒนาการบริหารการจัดการ ดัชนีชี้วัดภาพลักษณคอรรัปชันกับกลุมดัชนีช้ีวัด ท่ีปรึกษาความเสี่ยงทางธุรกิจและทางการเมือง ลักษณะทางดานสังคมและวัฒนธรรม เพ่ือหา Political Risk Services, World Development ขอสรุปวาลักษณะทางดานสังคมและวัฒนธรรมเปน Report, World Economic Forum, และ Harvard สาเหตุท่ีกอใหเกิดปญหาการทุจริตคอรรัปชันหรือไม Institute for International Development คาคะแนน เพียงใด ของ CPI อยูระหวา ง ๐ ถึง ๑๐ คะแนน โดยคา CPI = ๐ หมายถึง มีภาพลักษณการคอรรัปชันมากที่สุด ๒. ตวั ชว้ี ดั ภาพลกั ษณค อรร ปั ชนั และลกั ษณะทาง และ CPI = ๑๐ หมายถึง มีภาพลักษณการคอรร ปั ชัน ดานสงั คมวัฒนธรรม นอยทสี่ ดุ ๓ ดัชนีช้ีวัดภาพลักษณคอรรัปชันท่ีเปนที่จับ ท า ง ด า น ตั ว ช้ี วั ด ท า ง สั ง ค ม วั ฒ น ธ ร ร ม จองเฝามองโดยผูสนใจศึกษาปญหาทุจริตคอรรัปชัน บทความนจี้ ะใช คะแนนฮอฟสเทด (Hofstede Score) ในทุกประเทศ คือ ดัชนีชี้วัดภาพลักษณคอรรัปชัน ของประเทศตางๆ เพ่ือหาความสัมพันธกับการทุจริต (Corruption Perceptions Index: CPI)๒ ซึ่งเปนดัชนีที่ คอรรัปชัน Hofstede Score นี้เปนดัชนีที่พัฒนาขึ้น พัฒนาขึ้นโดยองคกรเพื่อความโปรงใสนานาชาติ โดย ศาสตราจารย Geert Hofstede๔ แหง มหาวทิ ยาลยั (Transparency International : IT) รวมกับ Masstricht ประเทศเนเธอรแลนด เพ่ือใชวิเคราะห มหาวิทยาลัย Gottingen ในประเทศเยอรมนี วฒั นธรรมของประเทศตา งๆ ในโลก โดยแบงตัวชว้ี ัด ออกเปน ๕ มติ ิ ดงั นี้ ดัชนีนี้เร่ิมจัดทำตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๓๘ เปน ตนมา ท้ังน้ี การจัดอันดับภาพลักษณคอรรัปชันของ (๑) Power Distance Index (PDI) : เปน ประเทศตางๆ ไมไดหมายรวมถึงปญหาคอรรัปชันใน ดัชนีท่ีใชวัดลักษณะความเหลื่อมล้ำของอำนาจ ภาคธุรกิจ ลักษณะคำถามที่ใชในการสำรวจเปน เชน การนับถือลำดับอาวุโสหรือลำดับช้ันในสังคม คำถามเก่ียวกับการใชอำนาจรัฐในทางมิชอบเพื่อ ถาเปนองคกรในภาคธุรกิจ ก็เปนองคกรที่มีลักษณะ ประโยชนส ว นตน เชน การตดิ สนิ บนเจา หนา ทขี่ องรฐั ความเหลื่อมล้ำของอำนาจสูง มีโครงสรางการ การเบียดบังทรัพยสินของรัฐและการใชงบประมาณ บริหารแนวต้ัง ผูบังคับบัญชาจะเปนผูตัดสินใจแต ผดิ ประเภท เปนตน เพียงผูเดียว สวนผูท่ีอยูในสายงานต่ำกวามีหนาที่ เพียงปฏิบัติตามคำสั่ง การทำงานมีการควบคุม สำหรับขอมูลท่ีใชการคำนวณ CPI ไดมาจาก ส่ังการใกลชิดและเขมงวด และยิ่งไปกวาน้ัน บุคคล การวิเคราะหผลการสำรวจความคิดเห็น ความรูสึก ระดับลางก็ยอมรับโครงสรางอำนาจลักษณะน้ี และ หรือการรับรูของนักธุรกิจ นักวิเคราะหการเมือง ๒The Corruption Perceptions Index (CPI) 1995-2007, Transparency International www.Transparency.org. ๓รายละเอียดเก่ียวกับดัชนีนี้รวมทั้งขอจำกัด สามารถอานเพิ่มเติมไดที่ อัฌชนา วุฒิสมบูรณ http://www.nccc.thaigov.net/nccc/ a_download.php?sID=23&sTB= doc_info ๔www.geert-hofstede.com 68

»·‚ èÕ ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ไมคาดหวังใหมีการเปลี่ยนแปลงใดๆ ทั้งผูสั่งและ ยิ่งดัชนี IDV ของประเทศใดมีคาสูง ก็ยิ่ง ผูรบั คำสัง่ ตางไมต งั้ แงส งสัยหรือคาดหวงั ใหเ ปนอน่ื แสดงวาสังคมของประเทศน้ันมีความเปนปจเจก บุคคลมากเทาน้ัน วัฒนธรรมไทย มีคา IDV ต่ำมาก ในทางตรงกันขามองคกรที่มีลักษณะความ เทากับ ๒๐ น่ันคือ สังคมไทยมีความเปนปจเจก เหล่ือมล้ำของอำนาจต่ำ จะมีโครงสรางการบริหาร บุคคลนอยมาก เปนสังคมเกาะกลุมหรือ collectivist แนวราบ มีการรับฟงความคิดเห็นจากเพ่ือนรวมงาน ท่ีเนนความสัมพันธระยะยาวท่ีสรางความปลอดภัย ทุกระดับ มีความเสมอภาคและเทาเทียมกันในการ ในเรื่องตางๆใหแกสมาชิกกลุม ซึ่งกลุมอาจหมายถึง แสดงความคดิ เหน็ ครอบครัว ครอบครัวขยาย หรือพวกพอง เปนสังคม ที่ใหความสำคัญกับความภักดีตอกลุม ในขณะที่ ย่ิงดัชนี PDI ของประเทศใดมคี าสูงกย็ ิง่ แสดง วัฒนธรรมตะวันตก มีคา IDV คอนขางสูง มีความ วาสังคมของประเทศนั้นมีความเหล่ือมล้ำมาก เปนปจเจกบุคคลมาก ตัวอยางเชน สหรัฐอเมริกา สำหรับวัฒนธรรมไทย ศาสตราจารยฮอฟสเทดเห็น (คะแนน ๙๑) ออสเตรเลีย (คะแนน ๙๐) สหราช- วามีการนับถือลำดับอาวุโสและลำดับชั้นในสังคมสูง อาณาจกั ร (คะแนน ๘๙) เนเธอรแ ลนด (คะแนน ๘๐) มีความเหลื่อมล้ำทางอำนาจสูง จึงใหคา PDI แคนาดา (คะแนน ๘๐) และอิตาลี (คะแนน ๗๖) คอนขางสูงในระดับคะแนนเทากับ ๖๔๕ ในขณะท่ี วัฒนธรรมตะวันตกเชนสหรัฐอเมริกา มีคา PDI (๓) Masculinity (MAS) : เปนดัชนีที่ใชวัด คอนขางต่ำท่ีระดับ ๔๐ คะแนนเทียบกับคะแนน วัฒนธรรมท่ีมีลักษณะเนนการแขงขันแกงแยงชิงเดน เฉลย่ี ของโลกเทากับ ๕๕ และคะแนนเฉล่ยี ของเอเชีย และความแตกตางระหวางบทบาทหญิงชายในสังคม เทากับ ๗๗ โดยวัฒนธรรมที่มีลักษณะ “ความเปนชาย” เปน คานิยมของสังคมท่ีใหความสำคัญกับการแขงขัน (๒) Individualism (IDV) : เปนดัชนที ใ่ี ชวัด และความสำเร็จ มีลักษณะตรงกันขามกับวัฒนธรรม ลักษณะสังคมท่ีเนนความเปนตัวของตัวเอง หรือ ท่ีมีลักษณะมุงใสใจซึ่งกันและกัน เนนความอนาทร ปจเจกบุคคล องคกรภาคธุรกิจ เปนองคกรท่ีมีความ หวงใย หรือ “ความเปนหญิง” (Femininity) เปนคา เปนปจเจกบุคคลสูง บุคลากรในองคกรสามารถ นิยมของสังคมซึ่งเนนการใหความสนใจกับผูอ่ืนและ ทำส่ิงตางๆ ไดดวยตนเอง เนนเรื่องของความคิด คุณภาพชวี ติ สรางสรรคและความสำเร็จ ความมีอิสระ เปนสิ่งท่ีมี คาและความสำคัญในสังคมปจเจกนิยม สมาชิกใน ยิ่งดัชนี MAS ของประเทศใดมีคาสูงก็ยิ่ง องคกรไดรับการสนับสนุนใหตัดสินใจไดดวยตนเอง แสดงวาวัฒนธรรมทางสังคมของประเทศน้ันมี ไมจำเปนตองอาศัยการสนับสนุนจากกลุม ประเทศ การประชันขันแขงและเนนความเปนชายมาก ที่มีคะแนน IDV สูงจะนิยมความเด็ดเด่ียว กลาตัด วัฒนธรรมไทย มีคา MAS เทากับ ๓๔ ซ่ึงเปน สินใจ และมีความสัมพันธระหวางบุคคลในลักษณะ คะแนนท่ีต่ำท่ีสุดในหมูประเทศตางๆ ในเอเชีย ซึ่งมี หลวมๆ สมาชิกในสังคมหรือแมแตครอบครัวไม คา เฉล่ยี เทา กับ ๕๓ และตำ่ กวาคาเฉลีย่ ของโลก (๕๐) พ่ึงพาอาศัยกันมากนัก พลเมืองประเทศเหลาน้ี จะ ในขณะที่ วัฒนธรรมตะวันตก มีคา MAS คอนขาง พึ่งตนเองในระดับสูงและอยางมากก็ดูแลกันเองใน สูงโดยเปรียบเทียบ ยกตัวอยางเชน สหรัฐอเมริกาซึ่ง ลักษณะครอบครัวเดีย่ ว มี คา MAS เทากับ ๖๒ ๕http://www.geert-hofstede.com/hofstede_thailand.shtml 69

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. (๔) Uncertainty Avoidance Index (UAI) : คาเฉล่ียของโลก (๔๕) ซึ่งอาจเปนเพราะสังคมไทย วัฒนธรรมที่มีลักษณะการหลีกเลี่ยงความไมแนนอน ใหความสำคัญกับทั้งอนาคตและปจจุบัน ในขณะที่ (Uncertainty Avoidance) ในภาคธุรกิจองคกรที่มี คาเฉลี่ยสำหรับประเทศในเอเชียสูงถึง ๘๑ และ ลักษณะของการหลีกเล่ียงความไมแนนอนสูง จะ วัฒนธรรมตะวันตก มีคา LTO คอนขางต่ำ เชน พยายามสรางกฎระเบียบจำนวนมากเพ่ือเปนกรอบ สหรฐั อเมรกิ ามคี า LTO เทากับ ๒๙ เทา นัน้ ใหกับสมาชิกในองคกรปฏิบัติตาม ซึ่งบางครั้งทำให มีความเครียดสูงภายในองคกร และการตัดสินใจ เห็นไดจากแผนภาพที่ ๑ วา ประเทศไทย ตางๆ จะใชมติของกลุมเปนหลักหรือตามลำดับ กับสหรัฐอเมริกา มีความแตกตางทางดานสังคม ข้ันตอน ในทางตรงกันขามองคกรที่มีลักษณะการ วฒั นธรรมคอ นขางมาก หลีกเลี่ยงความไมแนนอนต่ำน้ัน จะมีโครงสราง แผนภาพท่ี ๑ เปรยี บเทยี บ Hofstede Score ระหวาง องคกรท่ีไมสลับซับซอน มีการสนับสนุนใหหัวหนา งานตัดสินใจในลักษณะท่ีกลาเผชิญกับความเสี่ยง ประเทศไทยกบั สหรฐั อเมริกา พนักงานไมคอยมีความเครียดในการทำงาน มีการ ยอมรับในความคิดเห็นท่ีแตกตาง และมีความคิด ท่ีมา : เปรยี บเทยี บผา นทางเวบ็ ไซต สรา งสรรคสงู www.geert-hofstede. com ยิ่งดัชนี UAI ของประเทศใดมีคาสูงมากข้ึน ๓. การวเิ คราะหค วามสมั พนั ธร ะหวา งภาพลกั ษณ เทาใด ก็ยิ่งแสดงวาวัฒนธรรมทางสังคมของประเทศ คอรรัปชันและสงั คมวฒั นธรรม น้ันเนนการหลีกเล่ียงความเส่ียงมากขึ้นเทานั้น การศกึ ษาถงึ ปจ จยั ทม่ี ผี ลตอ การทจุ รติ คอรร ปั ชนั วัฒนธรรมไทย มีคา UAI ที่ระดับ ๖๔ ซึ่งสูงกวา คะแนนเฉลี่ยของประเทศเอเชีย (๕๘) แตเทากับ นอกจากจะพิจารณาประเด็นทางดานสังคมและ คะแนนเฉล่ียของโลก ในขณะที่สังคมตะวันตกมักมี วัฒนธรรมเปนดานหลักแลว ในท่ีน้ียังพิจารณาปจจัย คา UAI ต่ำ อยางเชน สหรัฐอเมริกา มีคา UAI อยูท่ี ทางดานอื่นๆ เพ่ือประกอบในการศึกษาดวย อาทิ ระดับ ๔๖ ปจจัยทางดานเศรษฐกิจ การพัฒนามนุษย และปจจัย ทางดานการเมือง เพราะวา ปญหาการคอรรัปชนั อาจ (๕) Long-Term Orientation (LTO) : การ ใหความสำคัญกับอนาคต ซ่ึงทำใหมีคานิยมบางอยาง ท่ีทำใหใชชีวิตดวยความระมัดระวัง เชน ความ มัธยัสถ ความอดทน เปนตน ในทางตรงกันขาม สังคมที่ใหความสำคัญกับปจจุบัน จะเนนคานิยมที่ ปกปองตนในปจจุบัน เชน การเคารพกฎกติกา และ การปองกันการเสยี หนา เปนตน ย่ิงดัชนี LTO ของประเทศใดมีคาสูงก็ย่ิง แสดงวาวัฒนธรรมของสังคมของประเทศนั้นให ความสำคัญกับอนาคตมากเทาน้ัน วัฒนธรรมไทยมี คา LTO ในระดับปานกลางเทากับ ๕๑ ใกลเคียงกับ 70

»·‚ èÕ ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ เกิดจากสาเหตุหลายประการ จึงจำเปนตองแยก ท่ีวา “รวยแลวไมโกง” แตหมายความวา โดยเฉลี่ย อิทธิพลของปจจัยดานอ่ืน จึงจะแสดงความสัมพันธ แลวหากประชาชนโดยรวมมีฐานะทางเศรษฐกิจ ร ะ ห ว า ง ภ า พ ลั ก ษ ณ ก า ร ค อ ร รั ป ชั น แ ล ะ สั ง ค ม ดีขึ้น ภาพลักษณความโปรงใสก็จะสูงข้ึนตาม ทั้งนี้ วฒั นธรรมไดถ กู ตองและชัดเจนยง่ิ ข้นึ อาจเปนเพราะวา หากประชาชนมีความพะวงกับ เร่ืองของการครองชีพและเร่ืองปากทองนอยลง ก็ไม การพจิ ารณาความสมั พนั ธร ะหวา งภาพลกั ษณ จำเปนตองแสวงหาชองทางท่ีจะเพิ่มรายไดใหกับ การคอรร ัปชนั กับสังคมวฒั นธรรมในคร้งั น้ี ใชข อมลู ตนเองในวิถีทางที่มิชอบ หรืออาจกลาวไดวา เมื่อ ภาคตัดขวาง(Cross Section) จากขอมูลทุติยภูมิ ฐานะทางเศรษฐกิจดีข้ึน ก็จะใหความสำคัญกับ (Secondary Data) ในป ๒๕๔๙ ที่ไดจากการเก็บ คุณภาพสังคมมากขึ้น ทั้งทางดานสิ่งแวดลอมหรือ ขอมูลในดานตางๆ จากท่ัวโลกรวม ๗๕ ประเทศ เร่อื งคณุ ธรรมและความซ่ือสัตยสจุ รติ ซึง่ ประกอบดวยขอมูลทส่ี ำคญั ดงั ตอ ไปน้ี ทางดานความสัมพันธระหวางความมีอิสระ (๑) ดัชนีช้ีวัดภาพลักษณคอรรัปชัน(CPI) เสรีทางเศรษฐกิจ (ภาพที่ ๒) (ii) กับระดับความ หรือ ระดับความโปรง ใสในสงั คม โปรงใสในสังคม ก็พบวา มีความสัมพันธในทิศทาง เดียวกันคอนขางชัดเจนเชนกัน หมายความวา (๒) ผลติ ภณั ฑภ ายในประเทศเบอ้ื งตน ตอ หวั “ความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ” ซ่ึงในที่นี้ก็คือ หรอื GDP per Capita๖ การท่ีประเทศใดประเทศหนึ่งมีกฎระเบียบ หรือ กฎเกณฑท่ีเอื้อตอการประกอบธุรกิจหรือการลงทุน (๓) คะแนนฮอฟสเทด (Hofstede Score) ของนักลงทุนชาวตางประเทศ มีการเคลื่อนยาย เงินทุนโดยเสรี และมีความเปนธรรมในการแขงขัน (๔) ดั ช นี ค ว า ม เ ป น ป ร ะ ช า ธิ ป ไ ต ย ทางธุรกิจ ไมมีการผูกขาดโดยไมจำเปน จะชวยให (Democracy Index) ประเทศนั้นมีความโปรงใสมากขึ้น น่ันคือความ สัมพันธท่ีเปนไปในทิศทางเดียวกัน แสดงใหเห็นวา (๕) ดัชนีความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ การที่สังคมใดสังคมหนึ่ง ตองการจะเพ่ิมระดับความ (Economic Freedom) โปรงใสใหมากขึ้น ก็จำเปนจะตองเพิ่มระดับความมี อสิ ระเสรีทางเศรษฐกิจใหม ากข้นึ ดว ย ในเบื้องตน เมื่อพิจารณาตัวแปรทีละคูวามี ความสัมพันธกันในทิศทางใดเปรียบเทียบกับระดับ ความโปรงใสในสังคม เห็นไดจากกราฟในแผนภาพ ที่ ๒ วาความโปรงใส กับ ประเด็นทางเศรษฐกิจ มีความสัมพันธไปในทิศทางเดียวกัน น่ันคือ เม่ือ พิจารณาระดับรายไดเฉล่ียของบุคคลในสังคม เ ป รี ย บ เ ที ย บ กั บ ร ะ ดั บ ค ว า ม โ ป ร ง ใ ส ใ น สั ง ค ม (แผนภาพท่ี ๒ (i)) พบวา การที่ระดับรายไดเฉล่ีย ของบุคคลในสังคมสูงขึ้น จะมีระดับความโปรงใส เพมิ่ มากขน้ึ ดวยเชน กนั ทั้งนม้ี ไิ ดสนับสนุนวาทกรรม ๖สำหรับขอมูลผลิตภัณฑภายในประเทศเบื้องตนตอหัว หรือ GDP per Capita ที่ใชนั้น ไดทำการคำนวณโดยเปรียบเทียบความ เสมอภาพในอำนาจการซ้อื (Purchasing Power Parity) เปนทเ่ี รยี บรอ ยแลว 71

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. แผนภาพที่ ๒ ความสัมพันธระหวางความโปรงใส ที่แตกตางกันหรือไมประการใด โดยพิจารณาจาก กับประเดน็ ทางเศรษฐกจิ ตัวแปรทางดานวัฒนธรรม ตามคาคะแนนของ (i) CPI กบั GNP ฮอฟสเทด (Hofstede Score) (ii) CPI กับ ECOFRE แผนภาพท่ี ๓ แสดงใหเห็นวา ประเด็นทาง สังคมวัฒนธรรมท่ีมีความสัมพันธกับระดับความ โปรงใสในสังคมพอสมควร โดยประเด็นความ เหล่ือมล้ำทางอำนาจ (PDI) ประเด็นเกี่ยวกับสังคม วัฒนธรรมความเปนชาย (MAS) และประเด็น เกี่ยวกับสังคมท่ีมีลักษณะการหลีกเลี่ยงความไม แนนอน (UAI) มีความสัมพันธกับระดับความโปรง ในทิศทางตรงกันขาม๗ มีเพียงประเด็น ทางดาน ความเปนปจเจกบุคคลเทาน้ัน ท่ีมีความสัมพันธไป ในทิศทางเดียวกนั กบั ระดับความโปรงใสในสงั คม แผนภาพที่ ๓ ความสัมพันธระหวางความโปรงใส กับประเดน็ ทางสงั คมวฒั นธรรม (i) CPI กบั PDI อยางไรก็ตาม อีกประเด็นหนึ่งท่ีเปนขอ อภิปรายถกเถียงกันในวงกวางและมีขอสมมติฐานที่ แตกตางกันออกไปนานาประการ คือ ประเด็น ทางสังคมวัฒนธรรม ตามท่ีไดเกริ่นไวในตอนตน บทความวา บางทานเห็นวา การคอรรัปชันกินลึกถึง กระดูก และฝงอยูใน DNA ของสงั คม ในบทความน้ี จึงตองการตรวจสอบวา ในประเทศที่มีสังคมวัฒน- ธรรมท่ีแตกตางกันออกไป จะมีระดับการคอรรัปชัน ๗อยางไรก็ดีการกระจายของขอมูลดังกลาวสำหรับ MAS และ UAI ยังไมมีความชัดเจนวาจำเปนจะตองมีความสัมพันธแบบ ตรงกันขาม เสมอไป (แผนภาพที่ ๓ (iii) และ (iv)) 72

»‚·èÕ ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ (ii) CPI กบั IDV ลำดับอาวุโสหรือลำดับช้ันในสังคม ยิ่งมีความ เหลื่อมล้ำมากเทาไหรก็จะย่ิงมีระดับความโปรงใส (iii) CPI กับ MAS ลดลง เชนเดียวกันกับสังคมที่มีลักษณะความเปน ชายสูง เนนการแขงขันแกงแยงชิงเดน และมีความ (iv) CPI กับ UAI แตกตางระหวางบทบาทหญิงชายในสังคม ก็จะมี ระดับความโปรงใสลดลงดวยเชนกัน ประการตอมา เมื่อพิจารณาความสัมพันธระหวางตัวแปร เม่ือพิจารณาสังคมท่ีมีลักษณะหลีกเล่ียงกับความ ขางตนโดยละเอียดทำใหไดขอสังเกตท่ีนาสนใจ ไมแนนอน สังคมที่พยายามสรางกฎเกณฑกติกา กลาวคือ สังคมท่ีมีความเหล่ือมล้ำหรือมีการนับถือ จำนวนมาก เพอื่ ครอบงำควบคมุ สังคม กลา วคอื ยง่ิ มี กฎระเบียบหรือกฎเกณฑมากข้ึนเทาไหรย่ิงมีระดับ ความโปรงใสที่ลดลง ซึ่งอาจเปนไปไดวา การสราง กฎเกณฑหรืออุปสรรคบางประการ ไดกลายเปน ชองวางในการแสวงหาสินบนของเจาหนาท่ีรัฐ นั่นเอง อยางไรก็ดี เม่ือพิจารณาทิศทางความสัมพันธ ระหวางระดับความโปรงใสในสังคมกับสังคมที่มี ความเปนปจเจกบุคคล หรือสังคมท่ีมวลหมูสมาชิก ไดรบั การสนับสนนุ ใหตดั สินใจไดดว ยตนเอง มีความ คดิ เหน็ อยา งอสิ ระเสรี พบวา สงั คมวฒั นธรรมลกั ษณะ นี้จะมีความสัมพันธในทิศทางเดียวกันกับระดับ ความโปรง ใส น่ันคือ ยง่ิ มีความเปนปจ เจกบคุ คลมาก ขึ้นเพยี งไร ก็จะย่ิงมีความโปรงใสมากข้นึ เทา น้นั ในประการสุดทาย ประเด็นที่ควรคาแกการ พิจารณาเพ่ิมเติม ก็คือสังคมการเมืองกับการทุจริต คอรรัปชัน ในสังคมการเมืองระดับโลกมีการจัด อันดับความเปนประชาธิปไตยของประเทศตางๆ ท่ัวโลก โดยประเมินจากระบบการเลือกต้ัง อำนาจ หนาที่ของรัฐบาล การมีสวนรวมทางการเมืองของ ภาคประชาชน วัฒนธรรมทางการเมือง และสิทธิ มนุษยชน จากการพิจารณาความสัมพันธ ดังแผน ภาพที่ ๔ จะพบวา ระดับความเปนประชาธิปไตยมี ความสัมพันธในทิศทางเดียวกันกับความโปรงใส ของสังคมอยางคอนขางชัดเจน หรือ อาจกลาวไดใน เบื้องตนวา ระดับความเปนประชาธิปไตยมากขึ้น จะ ทำใหร ะดับความโปรงใสเพ่ิมสงู ข้ึนตามไปดวย 73

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. แผนภาพท่ี ๔ ความสัมพันธระหวางความโปรงใส ความสัมพันธระหวางตัวแปรไดชัดเจนมากยิ่งข้ึน กบั ความเปนประชาธปิ ไตย โดยมีหลักการพิจารณาคือ การจัดอันดับความ โปรงใสของประเทศตางๆ มีความสอดคลองกันกับ แผนภาพที่ ๔ แสดงใหเห็นวา เม่ือระดับ การจดั อนั ดับในดานอ่ืนๆ หรอื ไม มที ิศทางของความ ความเปนประชาธิปไตยเพ่ิมสูงขึ้น จะทำใหระดับ สัมพันธมากนอยเพียงใด และมีทิศทางเปนอยางไร ความโปรงใสในสังคมเพิ่มสูงข้ึนตามไปดวย น่ันคือ ซึ่งสามารถอธิบายไดโดย คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ สังคมการเมืองที่มีระบบตรวจสอบถวงดุล จากภาค ลำดับท่ีของสเปยรแมน (Spearman’s rank correla- ประชาสังคม ท้ังจากระบบรัฐสภา องคกรอิสระ tion coefficient: Rs)๘ ซึ่งแสดงในตารางที่ ๑ ภาคประชาชน และส่ือมวลชน อยางเขมแข็งและ เขมขน ยอมตรงกันขามกับสังคมการเมืองที่กุม ตารางที่ ๑ แสดงใหเห็นวา ตัวแปรตัวช้ีวัด อำนาจอยางเบ็ดเสร็จเด็ดขาด ขาดการตรวจสอบ ทางเศรษฐกิจ (GDP_PPP) ความเปนปจเจกบุคคล ถวงดุล ซึ่งสังคมการเมืองลักษณะนี้ยอมท่ีจะ (IDV) สังคมวัฒนธรรมความเปนชาย (MAS) ดัชนี แสวงหาชองทางกอบโกยผลประโยชนสวนตนได ความเปนประชาธิปไตย (DEMO) และความมีอิสระ มากกวา อยางแนนอน เสรีทางเศรษฐกิจ (ECOFRE) ลว นมีความสมั พนั ธใน ทิศทางเดียวกันกับ ระดับความโปรงใสในสังคม ใน อยางไรก็ตาม การพิจารณาจากแผนภาพ ขณะท่ีตัวแปรความเหลื่อมล้ำของอำนาจ (PDI) และ ขางตนแสดงใหเห็นถึงทิศทางของความสัมพันธ ลกั ษณะการหลีกเลี่ยงความไมแนน อน (UAI) มคี วาม อยางหยาบๆ เทานั้น ในทางสถิติเราสามารถบอก สัมพันธในทิศทางตรงกันขามกับระดับความโปรงใส ขนาดของความสัมพันธไดดวย ซ่ึงจะทำใหเห็นภาพ ในสังคม สำหรับผลจากการทดสอบสมมติฐานทาง สถิติ พบวา ดัชนีความโปรงใส (CPI) มีความสัมพนั ธ คอนขางสูงกับตัวแปรแทบทุกตัว มีเพียงตัวแปรทาง สังคมวัฒนธรรม ความเปนชาย (MAS) กับลักษณะ การหลีกเล่ียงความไมแนนอน (UAI) เทาน้ัน ที่ไมมี ความสัมพันธกับระดับความโปรงใสในสังคม (คือ ไมมีนัยสำคัญในเชิงสถิติ) นั่นคือ ลำดับที่จากการจัด อันดับทางสังคมและวัฒนธรรม กรณีตัวแปรความ ๘สัมประสิทธ์ิสหสมั พันธลำดับทขี่ องสเปย รแมน มีสตู รการคำนวณ ดงั น้ี Rs = 1 - 6_n__3Σ_-__dn__2 [1] โดยท่ี d คอื ความแตกตางในลำดบั ของตัวแปรทเี่ ก่ยี วของกัน n คอื จำนวนลำดบั ของขอ มลู สสัมวนพคันาธกRมันsีครเปาะอหนยวบูรา วะงกหตหวัวาแมงปาย-ร1ถึงถึงคว+า1มซส่ึงัมมพีคันวธามระหหมวายางคตือัวแถปารคเปานRไsปตในิดลทบิศทหามงเาดยียถวึงกคันวาแมลสะัมถพาคันาธRระsหเทวาากงตับัวศแูนปยร มหีทมิศาทยคางวทาม่ีตวรางกไันมขมาีคมวกาันม 74

»·‚ èÕ ñ ©ººÑ ·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ตารางท่ี ๑ เมตรกิ ซส ัมประสทิ ธส์ิ หสมั พันธล ำดบั ทีข่ องสเปย รแมนระหวางตัวแปรตา งๆ ตัวแปร CPI GDP_PPP PDI IDV MAS UAI DEMO ECOFRE CPI 1 1 1 1 1 1 1 GDP_PPP 0.8749* -0.5802 -0.5573 0.1929 -0.1675 0.0058 0.8100 1 PDI -0.6522* 0.6982 0.0536 -0.1907 -0.0072 -0.0550 IDV 0.6872* 0.1262 0.1956 0.6216 0.0503 MAS 0.0048 -0.0073 -0.6876 0.5973 UAI -0.0889 0.7256 -0.6594 DEMO 0.7932* 0.8324 ECOFRE 0.9031* ทมี่ า : จากการคำนวณดว ยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA version 10 * มีนัยสำคัญทางสถติ ิที่ระดับความเช่อื ม่นั รอยละ ๙๕ เปนชาย (MAS) กับ ลักษณะการหลีกเล่ียงความไม ๔. แบบจำลองประมาณคาดวยวิธีการวิเคราะห แนนอน (UAI) ไมมีความสัมพันธเชิงเสนกับระดับ ถดถอย ความโปรงใสในสงั คม การวิเคราะหความสัมพันธเชิงเสนระหวาง นอกจากจะทำใหทราบทิศทางและขนาด ตัวแปรเปนการวิเคราะหความสัมพันธระหวาง ความสัมพันธระหวางตัวแปรที่ละคูแลว ประโยชน ตัวแปรอิสระและตัวแปรตาม โดยนอกจากจะ อีกประการหนึ่งของสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธแบบ วิเคราะหความสัมพันธระหวางตัวแปรวามีความ ลำดับที่ของสเปยรแมน คือ ชวยบงชี้วาควรเลือก สัมพันธกันในทิศทางใดแลว ยังสามารถแยกแยะ ตัวแปรใดเปนตัวแปรอิสระในการประมาณคาแบบ ขนาดของอิทธิพลของตัวแปรอิสระแตละตัวดวย จำลองดวยวิธีการวิเคราะหถดถอยเพราะถาหากวา โดยแสดงความสัมพันธในเชิงเสนของตัวแปรที่ทำ ตัวแปรอิสระมีความสัมพันธกันเองมากเกินไป และ การศึกษา ซึ่งชวยใหการประมาณคาแบบจำลอง ถูกนำมาเปนตัวแปรอิสระที่ใชอธิบายตัวแปรตามใน ตามสมการท่ี [๒], [๓], และ [๔] ขา งลางนใี้ หมีความ แบบจำลองเดียวกัน ก็จะมีปญหาในการประมาณคา ชัดเจนมากข้ึน เรียกการวิเคราะหในลักษณะน้ีวา แบบจำลองดวยวิธีการวิเคราะหถดถอย ซ่ึงเรียกวา การวิเคราะหถดถอยเชิงเสน (Linear Regression ปญหา Multicollinearity ซึ่งจะทำใหการประมาณคา Analysis)๙ โดยในการศึกษาครั้งน้ี เปนการวิเคราะห แบบจำลองมีคาดเคลอื่ นออกไป (รายละเอียดจะกลา ว การถดถอยเชิงเสนดวยวิธีกำลังสองนอยที่สุด ถึงอีกคร้ังในลำดับถดั ไป) (Ordinary Least Square - OLS) คือ การประมาณ ๙สำหรับสูตรทใ่ี ชใ นการคำนวณและขอสมมตฐิ านในการประมาณคา สมการถดถอยเชิงเสน มรี ายละเอยี ดคอ นขางมาก จงึ ไมขอนำ มาอธบิ ายในทีน่ ี้ ผูสนใจสามารถศกึ ษาเพมิ่ เตมิ ไดจากตำราเศรษฐมิติหรอื การวเิ คราะหถ ดถอยทว่ั ไป 75

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. คาสัมประสิทธิ์ของแบบจำลองที่ทำใหผลรวมของ ขอสังเกตในเบ้ืองตน คือ การแปลผลจากการ ยคกาคกำวลาัมงสคอลงาแดลเควมล่ืีคอานนอ(μยทi)่ีสขุดอหงแรบือตบอจงำกลาอรงใหเมตื่อัว ประมาณคาแบบจำลองดวยวิธีการวิเคราะหถดถอย คลาดเคลื่อนมีผลตอตัวแปรตามนอยที่สุด โดยจะ จะแปลความหมายของสัมประสิทธิ์ตางไปจาก แสดงผลการประมาณคา แบบจำลองตามลำดบั ดงั ตอ สัมประสิทธิ์สหสัมพันธลำดับท่ีของสเปยรแมน โดย ไปนี้ การแปลผลจากการประมาณคาดวยวิธีการวิเคราะห ถดถอย จะอยูในรูปของอัตราการเปลี่ยนแปลงหนวย แบบจำลองท่ี ๑ ความสมั พนั ธร ะหวา งการคอรร ปั ชนั สุดทาย (Marginal effect) น่ันคือเปนการวัดวาถา กับเศรษฐกิจ ตัวแปรอิสระมีคาเปล่ียนแปลงไปหน่ึงหนวยจะมีผล ทำใหตัวแปรตามเปลี่ยนแปลงไปเทาใด ซ่ึงสามารถ CPI = f (GDP_PPP) [๒] เขียนใหอ ยใู นรูปสมการทางคณิตศาสตร ไดดังน้ี คอื แบบจำลองท่ี ๒ ความสมั พนั ธร ะหวา งการคอรร ปั ชนั βi = ∂y ∂xi [๕] เศรษฐกจิ และสังคมวัฒนธรรม CPI = f(GDP_PPP, PDI, IDV, MAS, UAI) [๓] โดยที่ หมายถึง สัมประสิทธิ์ท่ีไดจากการ ประมาณคาแบบจำลอง แบบจำลองท่ี ๓ ความสมั พนั ธร ะหวา งการคอรร ปั ชนั βi กบั ตวั แปรอ่ืนๆ ที่สำคญั y หมายถึง ตัวแปรตาม (ในที่น้ีคือ CPI) CPI = f (GDP_PPP, PDI, IDV, MAS, UAI, xi หมายถงึ ตวั แปรอสิ ระในแบบจำลอง DEMO, ECOFRE) [๔] โดยที่ CPI หมายถึง ดัชนีชี้วัดภาพลักษณ ตารางท่ี ๒ ผลการประมาณคาแบบจำลองท่ี ๑ คอรรปั ชัน (CPI) ตวั แปรตาม ตัวแปรอสิ ระ สัมประสิทธิ์ P>| t | GDP_PPP หมายถึง ผลิตภัณฑภายใน CPI Constant -11.4486** 0.000 ประเทศเบื้องตนตอ หัว (-7.81) lnGDP_PPP๑๐ 1.7475** 0.000 PDI หมายถงึ Power Distance Index (11.24) IDV หมายถงึ Individualism MAS หมายถงึ Masculinity R-squared 0.6338 UAI หมายถึง Uncertainty Avoi- F-statistics 126.37 Sample Size 75 dance Index DEMO หมายถึง Democracy Index ท่มี า : จากการคำนวณดวยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA ECOFRE หมายถึง Economic Freedom version 10 **มนี ัยสำคัญทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเช่อื ม่นั รอ ยละ ๙๙ จากแบบจำลองท้ัง ๓ สมการ ขางตน ไดผล การประมาณคาเปนไปตามตารางที่ ๒-๔ แตมี ๑๐สาเหตุที่เลือกใชคา natural logarithm เนื่องจากคาของตัวแปรมีความแตกตางกันมาก จึงจำเปนตองทอนคาลงเพื่อใหการ ประมาณคาดีข้ึน 76

»·‚ èÕ ñ ©ººÑ ·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ จากตารางที่ ๑ ซึ่งกำหนดให ระดับความ ตารางที่ ๓ ผลการประมาณคา แบบจำลองท่ี ๒ โปรงใส (CPI) ขนึ้ อยกู ับตวั แปรตวั ชว้ี ัดทางเศรษฐกจิ หรือรายไดเฉล่ียตอคน (GDP_PPP) เพียงประการ ตวั แปรตาม ตวั แปรอสิ ระ สมั ประสิทธิ์ P>| t | เดียว ผลจากการประมาณคาพบวา แบบจำลอง CPI Constant -4.4638** 0.0060 ดังกลาวมีความสามารถในการอธิบายผล (R2) คิดได (-2.81) 0.0000 สูงถึงรอยละ ๖๓.๓๘ สวนผลการประมาณ R-squared lnGDP_PPP 1.2659** 0.0130 คาสัมประสิทธิ์ พบวา คาสัมประสิทธ์ิของปจจัยทาง Adjusted R-squared (7.38) 0.0110 เศรษฐกจิ มคี า เทากับ ๑.๗๔๗๕ และมีความสัมพันธ F-statistics PDI -0.0221* 0.0090 ในทิศทางเดียวกันกับระดับความโปรงใสของสังคม Sample Size (-2.54) 0.0200 โดยมนี ยั สำคญั ทางสถติ ทิ รี่ ะดบั ความเชอื่ มนั่ รอ ยละ ๙๙ IDV 0.0229* นั่นคือ หากรายไดเฉลย่ี ตอคนตอป เพ่ิมขึ้น ๑ เหรยี ญ (2.62) สหรฐั จะทำใหคะแนนความโปรงใสเพม่ิ ข้ึนเทากบั MAS -0.0211** (-2.71) [ ]G___1D_._P7__4___7P__5P__P_ UAI -0.0155* (-2.39) เม่ือนำปจจัยทางดานสังคมวัฒนธรรมของ 0.7978 ฮอฟสเทดเขามารวมพิจารณาประกอบ ดังแสดงใน 0.7831 ตารางท่ี ๓ จะพบวา ตัวแปรดา นวฒั นธรรมลว นแลว 54.44 แตมีความสำคัญ ตอการอธิบายระดับความโปรงใส 75 ของสังคม ดังจะเห็นจากคาความสามารถในการ อธิบายแบบจำลอง (Adjusted R2) ใหผลเพ่ิมข้ึนเปน ที่มา : จากการคำนวณดวยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA รอยละ ๗๘.๓๑ เม่ือเปรียบเทียบกับแบบจำลองกอน version 10 หนาน้ี ที่ใหผลการอธิบายแบบจำลองคิดเปนรอยละ **มีนัยสำคญั ทางสถิติทรี่ ะดบั ความเช่ือมนั่ รอยละ ๙๙ ๖๓.๓๘ เทานัน้ *มีนยั สำคัญทางสถติ ทิ ีร่ ะดบั ความเชือ่ ม่นั รอยละ ๙๕ จากการประมาณคาสัมประสิทธิ์ พบวา เมื่อการนำประเด็นทางสังคมวัฒนธรรม คา สมั ประสทิ ธขิ์ องปจ จยั ทางเศรษฐกจิ ซงึ่ มคี า เทา กบั เขามารวมพิจารณาดวย พบวา คาสัมประสิทธิ์ของ ๑.๒๖๕๙ ใหผลที่สอดคลองกับแบบจำลองแรก โดย ความเหลื่อมล้ำของอำนาจ (PDI) เทากับ -๐.๐๒๒๑ มีนัยสำคัญทางสถิติท่ีระดับความเชื่อม่ันรอยละ ๙๙ สังคมวัฒนธรรมความเปนชาย (MAS) เทากับ ยืนยันความสำคญั ของปจจยั ทางดา นเศรษฐกิจ -๐.๐๒๑๑ และ ลักษณะการหลีกเล่ียงความไม แนนอน (UAI) เทา กับ -๐.๐๑๕๕ ตามลำดบั โดยทัง้ ๓ ปจจัยมีความสัมพันธในทิศทางตรงกันขามกับ ระดับความโปรงใส น่ันคือ หากกำหนดใหปจจัย อื่นๆ มีคา คงท่ี หากความเหลอ่ื มลำ้ ของอำนาจ (PDI) สังคมวัฒนธรรมความเปนชาย (MAS) และลักษณะ การหลีกเล่ียงความไมแนนอน (UAI) มีคาเพิ่มขึ้น ๑ 77

ÇÒÃÊÒÃÇÔªÒ¡ÒÃ ».».ª. หนวย จะทำใหคาคะแนนความโปรงใสลดลงเทากับ ถึง ๙.๔๓๘๗ ซ่ึงมีทิศทางเดียวกันกับระดับความ ๐.๐๒๒๑, ๐.๐๒๑๑ และ ๐.๐๑๕๕ หนวย โดยมี โปรงใสของสังคม น่ันหมายความวา หากกำหนดให นัยสำคัญทางสถิติท่ีระดับความเช่ือมั่นรอยละ ๙๕ ปจจัยอ่ืนๆ มีคาคงท่ี การท่ีความมีอิสรเสรีทาง รอ ยละ ๙๙ และรอ ยละ ๙๙ ตามลำดบั เศรษฐกจิ (ECOFRE) มีคา เพิม่ ขน้ึ ๑ หนวย จะทำให คา คะแนนความโปรงใสเพมิ่ ขน้ึ เพ่มิ ขนึ้ ถึง ๙.๔๓๘๗ สวนคาสัมประสิทธ์ิความเปนปจเจกบุคคล หนวย ซ่ึงแสดงวาตัวแปรดังกลาวมีความสามารถใน (IDV) มีคาเทากับ ๐.๐๒๒๙ โดยมีความสัมพันธท่ี การอธิบายภาพลกั ษณคอรรัปชนั ทีส่ งู มาก แตกตางออกไปจากทั้ง ๓ ปจจัยขางตน นั่นคือ หาก กำหนดใหปจจัยอื่นๆ มีคาคงที่ การที่ความเปน ตารางท่ี ๔ ผลการประมาณคาแบบจำลองท่ี ๓ ปจเจกบุคคล (IDV) มีคาเพิ่มข้ึน ๑ หนวย จะทำให โดยเฉล่ียแลว ระดับความโปรงใสในสังคมเพ่ิมขึ้น ตัวแปรตาม ตัวแปรอสิ ระ สัมประสิทธิ์ P>| t | ๐.๐๒๒๑ หนวย โดยมีนัยสำคัญทางสถิติท่ีระดับ Constant -4.1675** 0.0000 ความเชือ่ ม่ันรอยละ ๙๙ (-4.02) 0.0000 0.4060 ถึงแมวา การทุจริตคอรรัปชันจะเกิดจาก CPI lnGDP_PPP 0.6084** 0.0060 ปจจัยทางดานสังคมวัฒนธรรมและปจจัยทางดาน (3.84) 0.0160 เศรษฐกิจเปนสำคัญ แตในสังคมเศรษฐกิจปจจุบัน 0.1800 ปจจัยที่เขามามีอิทธิพลตอการคอรรัปชันมีอยูเปน PDI -0.0061 0.1830 จำนวนมาก เมื่อผูศึกษานำเอาดัชนีความเปน (-0.84) 0.0000 ประชาธิปไตย กับความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ เขามารวมพิจารณาดวย ดังตารางที่ ๔ จะเห็นไดวา IDV 0.0210** การประมาณคาแบบจำลองดังกลาวมีความสามารถ (2.85) ในการอธิบายผล (Adjusted R2) สูงถึงรอยละ ๘๖.๘๔ ซ่ึงถือวามีคาสูงมากสำหรับการประมาณ MAS -0.0195* คาสมั ประสิทธจ์ิ ากขอ มูลภาคตัดขวาง (-2.47) สำหรับผลการประมาณคาสัมประสิทธิ์ของ UAI -0.0069 แบบจำลองนี้ พบวา ปจจัยทางเศรษฐกิจและปจจัย (-1.35) ทางดานสังคมวัฒนธรรมใหผลท่ีสอดคลองกับแบบ จำลองแรกและแบบจำลองที่สอง แตมีขอสังเกต คือ DEMO 0.0947 ตวั แปรความเหลือ่ มลำ้ ของอำนาจ (PDI) ลักษณะการ (1.34) หลกี เลีย่ งความไมแนน อน (UAI) และดชั นคี วามเปน ประชาธปิ ไตย (DEMO) ไมมนี ยั สำคัญทางสถติ ิ ECOFRE 9.4387** (6.21) ส ำ ห รั บ ป จ จั ย ที่ มี ค ว า ม ส ำ คั ญ แ ล ะ ใ ห ค า สัมประสิทธ์ิที่มีนัยสำคัญทางสถิติคือความมีอิสระ R-squared 0.8808 เสรที างเศรษฐกจิ (ECOFRE) ซึ่งมคี าสมั ประสทิ ธิ์สงู Adjusted R-squared 0.8684 F-statistics 106.45 Sample Size 75 ทมี่ า : จากการคำนวณดวยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA version 10 **มนี ยั สำคัญทางสถิตทิ ร่ี ะดับความเชอื่ ม่นั รอ ยละ ๙๙ *มนี ัยสำคัญทางสถิตทิ ี่ระดับความเชอ่ื มัน่ รอยละ ๙๕ 78

»‚·Õè ñ ©ºÑº·èÕ ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ อยางไรก็ตาม การประมาณคาแบบจำลอง ตารางที่ ๕ ผลการประมาณคา แบบจำลองท่ี ๔ ที่ ๓ มีขอสังเกตบางประการ คือ ประการแรก ยังมี ตัวแปรอิสระบางตัวที่ไมมีนัยความสำคัญทาง ตวั แปรตาม ตัวแปรอสิ ระ สมั ประสิทธิ์ P>| t | เศรษฐกิจ ไดแก คาสัมประสิทธ์ิของความเหลื่อมล้ำ Constant -3.8717** 0.000 ของอำนาจ (PDI) คาสัมประสิทธ์ิของลักษณะ (-3.71) 0.000 การหลีกเลี่ยงความไมแนนอน (UAI) และคา 0.294 สัมประสิทธ์ิของดัชนีความเปนประชาธิปไตย CPI lnGDP_PPP 0.6063** 0.002 ประการที่สอง คือ คาความสัมพันธระหวางตัวแปร (4.03) 0.015 ดัชนีความเปนประชาธิปไตย (DEMO) กับ ความมี 0.358 อิสระเสรีทางเศรษฐกิจ (ECOFRE) มีความสัมพันธ PDI -0.0083 0.000 กันเองทางสถิติในระดับที่สูงมาก (ดูตารางที่ ๑ (-1.06) ประกอบ) ปญหา Multicollinearity ดังไดกลาวไป แลว จงึ เกิดขึ้น ดังนัน้ เพ่อื แกไ ขปญ หา จงึ ขจัดตัวแปร IDV 0.0227** ที่มีผลตอการอธิบายแบบจำลองนอยที่สุดออก (3.18) นั่นคือ ตัดตัวแปรความเปนประชาธิปไตยออกไป ทำใหไดแ บบจำลองใหมดงั สมการที่ [๖] ดังน้ี MAS -0.0200* (-2.49) CPI = f(GDP_PPP, PDI, IDV, MAS, UAI, UAI -0.0049 ECOFRE) [๖] (-0.92) ECOFRE 10.2236** (6.53) R-squared 0.8781 Adjusted R-squared 0.8673 F-statistics 114.25 Sample Size 75 ทีม่ า : จากการคำนวณดวยโปรแกรมสำเร็จรูป STATA version 10 **มีนยั สำคัญทางสถติ ทิ ร่ี ะดับความเชือ่ มน่ั รอ ยละ ๙๙ *มีนยั สำคัญทางสถติ ทิ ร่ี ะดบั ความเชอ่ื มนั่ รอยละ ๙๕ 79

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. ผลจากการประมาณคาแบบจำลองพบวา อยางไรก็ดี ในการออกแบบโครงสรางเชิง แบบจำลองสุดทายน้ีมีความสามารถในการอธิบาย สถาบันเพื่อตอสูกับการทุจริตคอรรัปชัน จำเปนตอง ผล (Adjusted R2) คิดเปนรอยละ ๘๖.๗๓ สวน ใหความสนใจและพิจารณาบทบาทของ “กฎระเบียบ ผลการประมาณคาสัมประสิทธ์ิ พบวา ใหผลการ ที่ไมเปนทางการ” (informal rules) ที่สงผลกระทบ ประมาณคาที่สอดคลองกับการประมาณคาในแบบ ตอพฤติกรรมในการตัดสินใจกระทำการใดๆ ของ จำลองกอนหนา เปนท่ีนาสังเกตวา คาสัมประสิทธิ์ ผคู น เชน วฒั นธรรม (culture) บรรทดั ฐานของสงั คม ของความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ (ECOFRE) มีคา (social norms) การประทวงทางสังคม (social สูงถึง ๑๐.๒๒๓๖ โดยมีความสัมพันธในทิศทาง sanctions) ประกอบดว ย เดียวกันกับภาพลักษณคอรรัปชัน และมีนัยสำคัญ ทางสถิติท่ีระดับความเช่ือม่ันรอยละ ๙๙ หมายความ บทความนี้ไดพยายามท่ีจะอธิบายระดับการ วา หากกำหนดใหปจจัยอื่นๆ มีคาคงที่ หากความมี ทุจริตคอรรัปชันท่ีสัมพันธกับประเด็นทางเศรษฐกิจ อิสระเสรีทางเศรษฐกิจ (ECOFRE) มีคาเพิ่มขึ้น สังคมและวัฒนธรรม โดยใชขอมูลสถิติของประเทศ ๑ หนวย จะทำใหโดยเฉล่ียแลว ดัชนีภาพลักษณการ ตางๆ ท่ัวโลกรวม ๗๕ ประเทศ โดยนำเอาดัชนีชี้วัด คอรรัปชัน เพมิ่ ขน้ึ ถึง ๑๐.๒๒๓๖ หนวย ภาพลักษณคอรัปชั่น (CPI) มาหาความสัมพันธทาง สถิติกับตัวแปรทางเศรษฐกิจ ซ่ึงแทนดวยสถิติ แมวาแบบจำลองนี้ ยังคงมีตัวแปรอิสระ ผลิตภัณฑภายในประเทศเบ้ืองตนตอหัว ตัวแปรทาง บางตัวที่ไมมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ คาสัมประสิทธ์ิ ดานสังคมและวัฒนธรรม ซ่ึงแทนดวยคะแนน ของความเหลื่อมล้ำของอำนาจ (PDI) และคา ฮอฟสเทด (Hofstede Score) ดัชนีการพัฒนามนุษย สัมประสิทธ์ิของลักษณะการหลีกเลี่ยงความไม (Human Development Index) ดัชนีความเปน แนนอน (UAI) อยางไรก็ดีแบบจำลองท่ี ๔ น้ีนาจะ ประชาธิปไตย (Democracy Index) ดัชนีความมี เปน แบบจำลองที่เหมาะสมท่สี ดุ อิสระเสรีทางเศรษฐกิจ (Economic Freedom) ซึ่ง สามารถสรปุ ผลความสมั พนั ธทางสถติ ิได ดังนี้ ๕. บทสรุป จากการใชคาสัมประสิทธ์ิสหสัมพันธลำดับท่ี ในการศึกษาการทุจริตคอรรัปชัน ทฤษฎี ของสเปยรแมนระหวางตัวแปรดังกลาวสวนใหญมี เศรษฐศาสตรกระแสหลักตั้งคำถามเพื่อหาอรรถา- ความสัมพันธกันคอนขางสูงและมีนัยสำคัญทางสถิติ ธิบายตอบอเกิดและที่มาของพฤติกรรมการทุจริต โดยพบวาผลิตภัณฑภายในประเทศเบ้ืองตนตอหัว คอรรัปชัน เง่ือนไขท่ีทำใหเกิดการทุจริตคอรรัปชัน ดัชนีความเปนปจเจกบุคคล ดัชนีสังคมวัฒนธรรม และมุงหาแนวทางเพื่อลดการทุจริตคอรรัปชัน โดย ความเปน ชาย ดัชนคี วามเปน ประชาธปิ ไตย และดัชนี มุงเนนถงึ การออกแบบโครงสรา งเชงิ สถาบนั ท่ีสงผล ความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ มีความสัมพันธใน ตอ แรงจูงใจของตัวละครฝา ยตางๆ ทเี่ กย่ี วขอ งกับการ ทิศทางเดียวกันกับดัชนีภาพลักษณคอรรัปชันหรือ ทุจริต ไมว า จะเปนฝายเสนอผลตอบแทน และฝา ยรบั ความโปรงใส ในขณะที่ตัวแปรดัชนีความเหลื่อมล้ำ ผลตอบแทน ใหทำการทุจริตนอยลง เปาประสงค ของอำนาจ และดัชนีลักษณะการหลีกเล่ียงความไม ดังกลาวทำใหพุงความสนใจไปที่นโยบายการแก แนนอน มีความสัมพันธในทิศทางตรงกันขามกับ ปญหาทุจริตโดยความพยายามที่จะใชสถาบันท่ีเปน ดัชนีภาพลักษณค อรร ปั ชนั หรือความโปรง ใส ทางการ กฎระเบียบ ขอบังคบั เปน “เครื่องมอื หลกั ” ในการแกไขปญ หาดงั กลาว 80

»‚·èÕ ñ ©ºÑº·Õè ñ Á¡ÃÒ¤Á òõõñ ตัวแปรเหลานี้ยังมีความสัมพันธกันในทาง เอนเอียงไดบาง อีกท้ังยังพิสูจนใหเห็นไดในระดับ สถิติคอนขางสูง คือ มีระดับความเชื่อม่ันตั้งแต หนึ่งวา ลักษณะทางสังคมวัฒนธรรมมีบทบาทใน รอยละ ๙๕ ขึน้ ไปเกอื บท้ังสน้ิ ทัง้ นยี้ กเวนแตตวั แปร การกอใหเกิดการคอรรัปชันไดจริง และการวิเคราะห ดัชนีสังคมวัฒนธรรมความเปนชาย กับดัชนีลักษณะ โดยใชสมการถดถอย (Regression Equation) ทำให การหลีกเลี่ยงความไมแนนอน ที่ไมมีนัยสำคัญทาง สามารถแยกแยะไดว า ตวั แปรอสิ ระแตล ะตวั มอี ทิ ธพิ ล สถิติ ตอตวั แปรตามมากนอ ยเพียงใด ผูเขียนบทความนี้ยังไดทำการทดสอบความ บ ท ค ว า ม น้ี ค น พ บ ข อ ส รุ ป ที่ มี นั ย ส ำ คั ญ สัมพันธของตัวแปรเหลานี้อีกวิธี ดวยการสรางแบบ อยางนอยสองประการ คือ ประการแรก ปจจัยทาง จำลองความสัมพันธ จากนั้นทำการประมาณคาแบบ วัฒนธรรมของสังคมในมิติตางๆ มีนัยสำคัญตอ จำลองดวยวิธีการวิเคราะหถดถอย และไดพบวา ระดับความโปรงใสของสังคม และประการที่สอง ตัวแปรดานเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมเหลานี้ นอกเหนือไปจากปจจัยทางวัฒนธรรมแลว ปจจัยทาง สามารถอธิบายการเปลี่ยนแปลงของดัชนีภาพลักษณ เศรษฐกิจ ตลอดจนความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ คอรรัปชันหรือความโปรงใสไดถึงรอยละ ๘๖.๗๓ รวมถึงระดับความเปนประชาธิปไตยของสังคม โดยตัวแปรที่มีคาคาสัมประสิทธิ์ (ซ่ึงแสดงผล ลวนมีสวนกำหนดวาระดับความโปรงใสของสังคม ของตัวแปรดังกลาวที่มีตอคาของดัชนีภาพลักษณ จะมมี ากนอ ยเพียงไร คอรรัปชันหรือความโปรงใส) เรียงจากคามาก ไปหานอย คือ ดัชนีความมีอิสระเสรีทางเศรษฐกิจ บทความน้ีเปนเพียงความพยายามในระดับ (๑๐.๒๒๔) ผลิตภัณฑภายในประเทศเบื้องตนตอหัว เริ่มตนในการหาตัวแปรหรือปจจัยที่มีอิทธิพล (๐.๖๐๖) ดัชนีความเปนปจเจกบคุ คล (๐.๐๒๓) และ ตอการทุจริตคอรรัปชัน เพ่ือเปนแนวทางในการ ดชั นีสงั คมวฒั นธรรมความเปน ชาย (-๐.๐๒) กำหนดเคร่ืองมือในการกำกับดูแลและปราบปราม การคอรรัปชันตอไป ยังจะตองมีการทำงานวิจัยใน จากผลทางสถิติขางตน ยืนยันไดวาระดับการ ทิศทางน้ีอีกมาก เชน ภาพความสัมพันธดังกลาว คอรรัปชันจะมีคาลดลงหรือมีความโปรงใสเพิ่มขึ้น เปลี่ยนแปลงไปหรือไมเม่ือเวลาผานไป กลุมประเทศ เมื่อประเทศเหลานั้นมีความเปนอิสระเสรีในทาง ที่มีระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจที่ตางกัน ศาสนา เศรษฐกิจ รายไดตอหัว และความเปนปจเจกบุคคล ตางๆ มีลักษณะความสัมพันธของตัวแปรเหลานี้ เพิ่มขึ้น และมีลักษณะสังคมท่ีมีเนนความเปนชาย ตา งกนั หรือไม ความเขม งวดของการปราบปรามหรือ ลดลง กำกับดูแลการคอรรัปชันหรือมาตรการที่ตางกัน มีประสิทธิผลตอการปราบปรามแตกตางกันหรือไม แมวาดัชนีท่ีใชในการศึกษาน้ีจะขาดความ เปน ตน สมบูรณในบางมิติท้ังทางดานการวัดการทุจริต คอรร ปั ชนั และการวดั ปจ จยั ทางดา นสงั คมวฒั นธรรม นัยสำคัญของขอคนพบท่ีมีตอการกำหนด แตก็อาจถือไดวาผลการวิเคราะหนี้ เปนจุดเร่ิมตน ทาทีและนโยบายในการจัดการกับปญหาทุจริต ท่ีจะพยายามหาความสัมพันธระหวางการทุจริต คอรรัปชัน คือ แมวาจะเปนท่ียอมรับวาปจจัยทาง คอรรัปชันและประเด็นทางสังคมวัฒนธรรมในเชิง วัฒนธรรมในมิติตางๆ จะมีความสำคัญในการ สถิติอยางเปนระบบมากข้ึน และอยางนอยการ กำหนดความรุนแรงของปญหาทุจริตคอรรัปชัน แต วิเคราะหในเชิงสถิติก็สามารถขจัดปญหาความ ปญหานี้มิไดฝงลึกอยูในกระดูกหรือใน DNA ของ 81

ÇÒÃÊÒÃÇªÔ Ò¡Òà ».».ª. สังคม จนถึงขนาดตองทำการตัดตอพันธุกรรม _____. 2007. Index of Economic Freedom เพราะการคอรรัปชัน ยังถูกกำหนดโดยปจจัยดาน (online). อื่นๆ อีกมาก โดยเฉพาะทางดานเศรษฐกิจ และ www.heritage.org/research/features/index/ การเมือง การออกแบบโครงสรางเชิงสถาบันเพื่อ index.cfm, accessed on December 7, 2007. ตอสูกับปญหาทุจริตคอรรัปชันยังคงเปนเง่ือนไขที่ จำเปนตองมี และการท่ีจะนำมาซ่ึงความสำเร็จใน นโยบายตอสูกับการทุจริตคอรรัปชัน จำเปนตองให ความสำคัญตอการสงเสริมความมีอิสระเสรีภาพใน การแขงขันทางเศรษฐกิจ รวมถึงการยกระดับความ เปนประชาธิปไตยของสังคม ซ่ึงลวนเปนประเด็นท่ีมี นยั สำคญั ที่ผูกำหนดนโยบายมิอาจมองขา มได เอกสารอา งอิง Heij, Cristiaan et al. 2004. Econometric Methods with Applications in Business and Economics. New York: Oxford Press University. _____. 2003a. Geert Hofstede Cultural Dimensions (online). www.geert-hofstede.com, accessed on December 3, 2007. _____. 2003b. Geert Hofstede Cultural Dimensions (online). www.geert-hofstede.com/hofstede_ dimensions.php?culture1=91&culture2=95, accessed on December 3, 2007. _____. 2007. TI Corruption Perceptions Index (online). www.transparency.org/policy_research/ surveys_indices/cpi, accessed on December 3, 2007. _____. 2007. World Economic Outlook Database (online). www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2007/02/ weodata/index.aspx, accessed on December 5, 2007. _____. 2007. The Economist Intelligence Unit’s index of democracy (online). www.economist.com/media/pdf/ DEMOCRACY_INDEX_2007_v3.pdf, accessed on December 5, 2007. 82