การส่งเสริมสุขภาพวัยทารกและวัยก่อนเรียน ๖๑

ตัวอย่างการลงบนั ทึกพฒั นาการเด็กปฐมวยั http://hpc6.anamai.moph.go.th/main.php?filename=yut_momchild

การแปลผลการประเมินพฒั นาการโดยใช้ DSPM เดก็ พัฒนาการสมวยั : เด็กทีไ่ ดร้ บั ตรวจคัดกรองพัฒนาการโดยใชค้ ูม่ อื DSPM แล้วผลการตรวจ คัดกรอง ผ่านครบ 5 ดา้ นในการคัดกรองครั้งแรก รวมกบั เดก็ ที่พบพัฒนาการสงสัยลา่ ชา้ และ ไดร้ บั การติดตามให้ได้รับการกระตนุ้ พฒั นาการ และประเมินซา้ แลว้ ผลการประเมิน ผา่ นครบ 5 ดา้ นภายใน 30 วนั เดก็ พัฒนาการลา่ ชา้ : เด็กท่ไี ดค้ ดั กรองพฒั นาการโดยใช้คมู่ อื DSPM แล้วผลการตรวจคดั กรอง ไม่ผา่ นครบ 5 ด้าน ในการตรวจคดั กรองพัฒนาการครั้งแรกและคร้งั ที่ 2

กลอนชว่ ยจาพฒั นาการเด็กทารก จ้องมอง ยิ้มยอ่ งผอ่ งใส หนั หวั ทวั่ ไป แม่ไมต่ ้องยก ควา่ อกนอนเหมอ่ transfer มือเดียว น่ังเด่ียวเรอื่ งยอ่ ย หนูนอ้ ยคืบคลาน ยืนนานตอ้ งเหนยี่ ว ยืนเด่ยี วยงั ได้ เดนิ ไกลต้องเกาะ ย่างเยาะอาจหาญ (ทั้งหมด 12 เดอื น)

ระดบั พัฒนาการแตล่ ะชว่ งอายทุ ตี่ อ้ งติดตามเฝ้าระวงั (Red flag) “ความสามารถทเี่ ด็กส่วนใหญ่ควรทาไดท้ ีช่ ่วงอายุนน้ั ๆ หากเดก็ ทาไมไ่ ดโ้ ดยที่อายนุ ้นั ควรจะ ทาได้แสดงวา่ เดก็ มีแนวโนม้ ทจี่ ะมีปัญหาพฒั นาการดา้ นน้นั ๆ”

ระดบั พัฒนาการแตล่ ะช่วงอายทุ ี่ตอ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั (Red flag)

ระดบั พัฒนาการแตล่ ะช่วงอายทุ ี่ตอ้ งตดิ ตามเฝา้ ระวงั (Red flag)



การสง่ เสรมิ พฒั นาการเด็กปฐมวยั แรกเกิด – 3 ปี 3 ปี – 6 ปี ครอบครัว คลินิกสขุ ภาพเด็กดี (WCC) • ศนู ยพ์ ัฒนาเด็กเลก็ (ศพด.) • โรงเรยี นอนุบาล

การอบรมเลีย้ งดูทสี่ ร้างเสริมพฒั นาการเดก็ ช่วงปฐมวัย ❖สร้างความผูกพันตอ่ กนั (Secure attachment) ดแู ลเอาใจใสใ่ กล้ชิด ใช้เวลา คณุ ภาพ สือ่ สารกบั เด็ก พดู คุย ทากจิ กรรมรว่ มกัน ❖เน้นความสามารถของเดก็ (Competency) รับรู้ ทา ตามระดบั ❖สร้างการควบคุมจากภายใน (Inner locus of control) สร้างวนิ ัยเชิงบวก ใช้ เหตุผล ทาตวั เปน็ แบบอย่าง มคี ุณธรรม ❖ปรบั วิธี ประสบการณ์การเรยี นรู้ให้น่าสนใจและปลอดภยั เหมาะกับระดับ พฒั นาการและลักษณะของเดก็ (Developmentally Appropriate Practice) ร้จู กั เดก็ ตดิ ตามสงั เกตพฤติกรรม

Do you have any question?

สขุ ภาพอนามัยของเด็กปฐมวัย (Early Childhood Health)

สุขภาพอนามยั ของเด็กปฐมวัย ปัญหาสขุ ภาพท่ีพบบ่อยของวัยทารก  ภาวะพรอ่ งไทรอยดฮ์ อรโ์ มน(โรคเออ๋ ) ตรวจคดั กรอง TSH, PKU ในทารกแรกเกดิ – 7 วนั **  ภาวะตัวเหลืองในทารกแรกเกิด (Neonatal Jaundice) พบรอ้ ยละ 25-50  ความพกิ ารแตก่ าเนิด  น้าหนกั แรกเกิดผิดปกติ(< 2,500 gm สาเหตุจากมารดาขาดอาหาร สูบบุหร)่ี  โรคชัก(สมองอกั เสบ เยื่อหุ้มสมองอกั เสบ ไขส้ ูง)  ถงุ ลิง (เป็นผลของการขาดสารอาหาร เป็นกอ้ นไขมันที่กระพุ้งแก้มของทารก)  ถงุ นา้ ในอัณฑะ (ถุงอัณฑะโตไม่เท่ากนั แต่เกดิ ไม่อันตราย หายเองได้ ภายในอายุ 1 ปี

สขุ ภาพอนามยั ของเดก็ ทารก ภาวะพรอ่ งไทรอยดฮ์ อรโ์ มน (โรคเอ๋อ)  พบอุบัติการณ์ 1 ต่อ 1,900 ทารกเกดิ มชี ีพ ในพ้นื ทที่ ีม่ กี ารบรโิ ภค ไอโอดนี น้อย เชน่ ภาคเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื  เปน็ ภาวะซอ่ นเร้นอยู่ในตวั ทารก เนื่องจากไม่สามารถบอกความ ผดิ ปกตไิ ดจ้ ากการดภู ายนอก เนื่องจากทารกจะดูเป็นปกตทิ ุกอย่าง แตห่ ากไมใ่ ห้การรักษาต้งั แต่ในระยะแรก (ภายใน 2 เดือน) จะ ส่งผลเสียรนุ แรงต่อพฒั นาการเจริญเติบโตและสมอง ทาใหป้ ญั ญา ออ่ น

สขุ ภาพอนามัยของเด็กทารก ภาวะตวั เหลอื งจากสรรี ะภาวะในทารกแรกเกิด (Physiological Jaundice)  มคี ่าบิลริ บู นิ ไมเ่ กนิ 12 มก.เปอรเ์ ซน็ ต์ เกิดในทารกหลังคลอด 2-3 วนั  สาเหตุ ตับยังเจริญไม่เต็มท่ี จงึ มกี ารขับถ่ายสารตัวเหลืองไดไ้ มด่ ี ไมส่ ามารถสร้างเอนไซม์และทาลายบริ ิรบู ิน  อาการ ผวิ หนัง ตาขาว เลบ็ เหลอื ง หลังวนั ที่ 4-7 อาการนอ้ ยลง หายเอง  การดูแล ทารกได้รับน้า นมเพยี งพอเพอ่ื ชว่ ยขับบิริลบู นิ ออกจากร่างกาย ถา้ เหลืองมาก ซึม ไมด่ ูดนม มาพบแพทยท์ นั ที

สุขภาพอนามัยของเดก็ ทารก ภาวะตวั เหลอื งจากพยาธภิ าวะในทารกแรกเกิด (Pathological Jaundice)  มคี ่าบิลลริ บู ินเกิน 12 มก.เปอรเ์ ซน็ ต์ เกดิ 24 ชม. หลงั คลอด  สาเหตุ - สร้างบลิ ลริ ูบินมากเกนิ ไป เช่น หม่เู ลือดมารดาและทารกไมเ่ ขา้ กัน มคี วาม ผิดปกตขิ อง RBC เป็นต้น - ทอ่ น้าดีอุดตัน ทาใหก้ ารขบั ถา่ ยบลิ ลิรบู นิ ผิดปกติ - มีการติดเชอื้ ในครรภม์ ารดา  อาการ ตวั เหลืองใน 24 ชม. หลังคลอด และนานถึง 2 wks

สุขภาพอนามัยของเดก็ ทารก ภาวะตัวเหลอื งจากพยาธิภาวะในทารกแรกเกิด (Pathological Jaundice)  ภาวะแทรกซ้อน หากมอี าการติดเช้ือร่วมดว้ ย จะมีอาการทอ้ งอืด อาเจียน ตัวอ่อนปวกเปียก ตบั โต ม้ามโต ถา้ ไมไ่ ด้รับการรักษา สารบลิ ลริ ูบนิ ไปจับทเี่ ซลลส์ มองทาใหท้ ารกเกดิ ภาวะ Kernicterus (อาการทางระบบประสาท ซึม หมดสติ ดูดนมไม่ดี กระตุก ชัก หลัง แอน่ กระหมอ่ มหนา้ โปง่ อาจปัญญาอ่อนได้ )  การดูแล ส่องไฟ ถ้าไมด่ ขี ึ้นต้องเปลีย่ นถา่ ยเลอื ด

สขุ ภาพอนามัยของเด็กทารก ปญั หาความพิการแต่กาเนดิ ❖ เทา้ ปุก (club foot ) เปน็ ความผดิ ปกตขิ องรูปเท้าท่ีพบไมบ่ อ่ ยนกั สามารถเกิดขน้ึ ไดต้ ้งั แตแ่ รกเกิด หรืออาจค่อยๆ เกดิ ขน้ึ ในภายหลงั อันเน่อื งมาจากโรคบางอย่างเป็นสาเหตุให้เกดิ ได้ และสามารถพบโรคนี้ได้ ประมาณ 1 ใน 1000 ของเด็กคลอดใหม่ โดยเชื้อชาติทางฝ่ังเอเชียพบได้น้อยกว่าทางฝั่ง ยโุ รป และอัตราการเกิดจะมากข้ึนในครอบครวั ทม่ี ญี าตพิ ี่น้องท่เี คยเป็นโรคนี้

สุขภาพอนามัยของเดก็ ทารก ปญั หาความพกิ ารแตก่ าเนดิ ❖ ปากแหวง่ เพดานโหว่ เปน็ ความผิดปกตแิ ต่กาเนิด ของบริเวณช่องปากและใบหน้าของเด็ก มีรอยแยกบริเวณ ริมฝีปากด้านบนกระดูกเบ้าฟัน และเพดานปาก และมีปัญหาต่อเนื่องตามมาเมื่อโตขึ้น เช่น การเรียงตัวของฟันและการสบฟันที่ผิดปกติ สุขภาพอนามัยช่องปากไม่ดี ความ ผิดปกติในการพูดรวมถึงความผิดปกติของการเจริญเติบโตของกระดูกขากรรไกรบน โดยพบบ่อยเปน็ อนั ดับ 4 ของความผดิ ปกตใิ นเด็กแรกเกิดหรือประมาณ 1 ต่อ 700 ของ เด็กเกิดใหม่

สุขภาพอนามัยของเดก็ ทารก ปัญหาความพิการแต่กาเนิด ❖ ตาเหล่ (Strabismus, Squint) คือสภาวะทล่ี กู ตาทั้งสองขา้ งไม่ขนานกนั และทางานไม่ประสานกัน ในคนปกติท่ีไม่มตี าเหล่ การใช้ตามองวตั ถุต่างๆนนั้ ตาทั้งสองข้างจะต้องอย่ใู นแนวเดียวกัน มองวัตถพุ ร้อมๆกนั แต่ ในคนทีม่ ตี าเหล่ จะใชเ้ พยี งตาข้างทไ่ี ม่เหล่มองวัตถุเพียงข้างเดียว ส่วนตาข้างที่เหล่จะไม่ใช้ ในการมอง โรคตาเหล่จดั เป็นโรคทพี่ บบ่อยในเดก็

สุขภาพอนามยั ของเดก็ ทารก ปญั หาความพิการแต่กาเนิด ❖ โรคหวั ใจพิการแตก่ าเนดิ พบประมาณ 8 คน ต่อเดก็ คลอดมีชพี 1,000 คน และ มีประมาณ 30% ที่มีความผิดปกติค่อนข้างมาก มีผลต่อ การไหลเวียนของโลหิต และบางรายอาจเสียชีวิตภายหลัง คลอด ในรายการท่รี นุ แรงกอ็ าจทา ให้ทารกเสียชีวติ ในขณะ ตง้ั ครรภไ์ ด้

สขุ ภาพอนามยั ของเด็กทารก ปญั หาความพิการแต่กาเนิด ❖ โรคหวั ใจพิการแตก่ าเนิด (ต่อ) สาเหตุ 1. เกิดจากความผิดปกติทางด้านพนั ธุกรรม หรือโครโมโซม เชน่ ดาวนซ์ ินโดรม 2. มารดาติดเชอื้ ขณะตัง้ ครรภ์ โดยเฉพาะภายใน 3 เดือนแรก เชน่ ตดิ เชื้อไวรัสหดั เยอรมัน เอน็ โทโรไวรัส เปน็ ตน้ 3. มารดาปว่ ยเปน็ โรคร้ายแรง หรอื มีโรคประจาตัว เช่น LSD DM HT เป็นต้น 4. มารดารับประทานยาหรอื สารบางอยา่ ง เช่น Amphetamine ยากันชกั บางชนดิ สเตียรอยด์ สรุ า และบหุ ร่ี เป็นตน้ 5. มารดาได้รับรงั สเี อ็กซ์ ( x-ray) ขณะตงั้ ครรภภ์ ายใน 3 เดือนแรก 6. ไมท่ ราบสาเหตุ ซ่งึ พบเป็นสว่ นมาก

สุขภาพอนามยั ของเด็กปฐมวัย ปญั หาสุขภาพทีพ่ บบ่อยของเดก็ วยั กอ่ นเรยี น  ปญั หาความบกพรอ่ งของการเรียนรู้ : ออทสิ ติก  โรคตดิ เชอ้ื  โรคระบบทางเดนิ หายใจ  โรคระบบทางเดินอาหาร  ภาวะทพุ โภชนาการ  อุบัติเหตุและการได้รบั สารพษิ

สุขภาพอนามัยของเด็กวยั ก่อนเรยี น โรคออทสิ ติก (Autistic Spectrum Disorder) ความผิดปกตขิ องสมองแบบหนงึ่ ท่เี กดิ ขึน้ ในวยั เด็ก แสดง ให้เห็นกอ่ นอายุ 3 ขวบ จัดอยใู่ นกลุ่มความบกพร่องของ พัฒนาการแบบรอบด้าน (Pervasive Developmental Disorders; PDDs) โดยจะแสดงอาการผิดปกติออกมา ใน 3 ด้านใหญ่ๆ ไดแ้ ก่ 1. ความผดิ ปกติทางสังคมและปฏสิ มั พนั ธก์ ับผ้อู นื่ 2. ความผดิ ปกตทิ างภาษาและการสอ่ื สาร 3. ความผดิ ปกตทิ างอารมณแ์ ละพฤตกิ รรม

สุขภาพอนามัยของเด็กวยั กอ่ นเรยี น โรคตดิ เชือ้ ท่ีพบบ่อยในเด็ก ส่วนใหญ่เกิดจากเชอื้ ไวรัส รองลงมาคอื เช้อื แบคทเี รยี 1. ส่าไข้ (Roseola Infantum) อาการ ไข้สงู ไขล้ ดแล้วเร่ิมมผี ่นื ขึน้ ผ่นื ขนึ้ ทั้งตวั จาก คอ ใบหนา้ ลาตวั แขน ขา ลกั ษณะผืน่ เป็นจุดแดงเล็กๆ การดแู ล การเช็ดตวั ลดไข้ ใหย้ าลดไข้

สขุ ภาพอนามยั ของเดก็ วัยกอ่ นเรียน โรคติดเชอื้ ท่ีพบบอ่ ยในเด็ก 2. โรคหดั (Measles) อาการ ระยะไข้กอ่ นผื่นขึน้ จะตรวจพบ Koplik’s spot ที่กระพุง้ แก้ม ไข้สูงร่วมกับผื่นขน้ึ ในวนั ท่ี 4-5 ลักษณะผื่น เป็นจดุ แดง เรมิ่ ข้ึนจากหลังใบหู โคนผม และต้นคอ ก่อนลามมา ท่ใี บหน้า ลาคอ แขนขา ผื่นข้ึนแลว้ ลดลง เปล่ียนเปน็ สคี ลา้ แลว้ ค่อยๆลอกเป็นขุย ระยะตดิ ต่อ 5 วันก่อนผน่ื ขึน้ ถึง 5 วนั หลังผน่ื ขนึ้ ภาวะแทรกซ้อน ปอดอกั เสบ อุจจาระร่วง การดูแล เนน้ เรอื่ งการเช็ดตัวลดไข้ ให้อาหารอ่อน ครงั้ ละนอ้ ยแตบ่ อ่ ย จบิ นา้ บอ่ ย ละลายเสมหะ ดแู ลความสะอาดผิวหนงั ประเมินลกั ษณะการหายใจ อตั ราการหายใจ

สขุ ภาพอนามยั ของเด็กวยั กอ่ นเรยี น โรคตดิ เช้อื ท่พี บบอ่ ยในเดก็ 3. โรคหัดเยอรมัน (Rubella) อาการ ไข้ร่วมกบั ผ่ืนแดง ประมาณ 1 วนั ผน่ื ขนึ้ ต่อม นา้ เหลอื งทหี่ ลังหแู ละทา้ ยทอยโต ผืน่ หายเองใน 3 วัน ระยะตดิ ตอ่ 7 วัน กอ่ นและหลังผน่ื ขนึ้ ภาวะแทรกซอ้ น อาจมสี มองอักเสบ หวั ใจอกั เสบ การดแู ล รักษาตามอาการ ในรายทม่ี ีไขข้ ้ึนสูงใหร้ บั ประทาน ยาในกลมุ่ ยาแก้ปวด พกั ผอ่ นใหเ้ พยี งพอ ด่ืมน้ามากๆ

สุขภาพอนามัยของเด็กวัยก่อนเรยี น โรคติดเชอ้ื ที่พบบอ่ ยในเดก็ 4. ไข้สุกใส (Chicken pox) อาการ ไข้พร้อมกบั ผื่นขึ้น ลักษณะผ่นื เร่มิ จากแบนราบ (Macule) แล้วเปลี่ยนเป็น ตุม่ นูนแดง(Papule) ต่อมาเป็น ตมุ่ นา้ ใส (Vesicle) ตุ่มหนอง(Pustule) แลว้ ตกสะเก็ด ระยะตดิ ต่อ 1 วนั กอ่ นผืน่ ข้ึน ถึงประมาณ 7 วันหลงั ผน่ื ขน้ึ / หรือตกสะเกด็ เป็นแลว้ 1 ครั้ง จะมีภมู ติ ลอดชวี ิต การดูแล ทาความสะอาดผวิ หนงั

สขุ ภาพอนามัยของเดก็ วยั กอ่ นเรยี น โรคติดเชอ้ื ทพี่ บบอ่ ยในเด็ก 5. คางทมู (Mumps) อาการ ต่อมนา้ ลายอักเสบ บวม ปวด ร่วมกบั มไี ข้ ปัญหา อาจได้รบั สารอาหารไม่ครบถว้ น ภาวะแทรกซอ้ น อัณฑะอักเสบในเดก็ ชาย การดแู ล ความสะอาดในชอ่ งปากก่อนและหลังอาหาร ให้อาหารออ่ น

สุขภาพอนามยั ของเดก็ วัยกอ่ นเรยี น โรคติดเชอื้ ทพี่ บบ่อยในเดก็ 6. ไข้เลือดออก (Dengue Haemorrhagic Fever) อาการ ไขส้ ูง 2-7 วัน ตรวจพบ Tourniquet test ใหผ้ ลบวกประมาณวนั ที่ 4 กดเจ็บชายโครงขวาตบั โต เม่ือไขล้ ดจะเข้าสภู่ าวะช็อค อาจพบมีเลือดออกตาม ไรฟัน ชอ่ งท้องอาเจียนเปน็ สีกาแฟ ถ่ายเหลวสดี า ซึม ลง เหงือ่ ออก ตัวเยน็ ชพี จรเตน้ เบาเร็ว BP ตา่ อาจ เสียชวี ิตจากภาวะเกรด็ เลอื ดต่า การดแู ล เนน้ การเชด็ ตัวลดไข้ ประเมนิ V/S, IVF

สุขภาพอนามยั ของเดก็ วยั ก่อนเรยี น โรคตดิ เชอื้ ท่พี บบ่อยในเด็ก 7. โรคมือ เท้า และปาก (Hand, foot and mouth disease) อาการ อาการเริม่ ตน้ คลา้ ยไขห้ วัด มตี ่มุ ใส หรือแผลร้อนในเกิดขน้ึ หลายแผลในปาก และมีอาการเจบ็ มี ผนื่ แดงหรอื ตุ่มใส ขนาดเล็กทบี่ ริเวณฝ่ามือ น้ิวมอื ฝ่าเทา้ หรอื กน้ และมีอาการไข้ 5-7 วัน ระยะติดต่อ ติดตอ่ โดยตรงจากการสมั ผสั กับสารคัดหลั่งจากจมูก ลาคอ นา้ ลาย และนา้ จากต่มุ ใส รวมถึงอุจจาระของผ้ทู ่ีมเี ชอ้ื อยู่ โดยอ้อมจากการสัมผัสของเลน่ พนื้ ผิวสัมผสั ทีม่ กี ารปนเปอ้ื นของเชอ้ื อาหารหรอื นา้ ด่ืมที่ปนเป้ือนเชื้อ มอื ของผเู้ ลยี้ งดู ภาวะแทรกซอ้ น เยื่อหมุ้ สมองอกั เสบ สมองอักเสบ อัมพาตกล้ามเนื้ออ่อนปวกเปยี ก หรอื กลา้ มเนื้อ หัวใจอักเสบ ไปจนถึงเสยี ชีวิตได้ การดูแล พยายามปอ้ นน้า นมและอาหารอ่อน

สุขภาพอนามยั ของเดก็ วยั กอ่ นเรยี น โรคติดเชื้อท่พี บบ่อยในเดก็ 8. โรคเย่อื หุ้มสมองอกั เสบจากเชอ้ื ฮิบ พบการปว่ ยในเด็กอายุต่ากวา่ 5 ปี ปลี ะประมาณ 200 ราย แต่มอี ตั ราการตายสงู ถึงร้อยละ 10 การตดิ ตอ่ โดยการไอ จาม สัมผัสนา้ มกู น้าลาย เสมหะของผู้ปว่ ยหรือผทู้ เ่ี ปน็ พาหะ การดูแล รักษาตามอาการ

สุขภาพอนามัยของเดก็ วัยก่อนเรียน โรคระบบทางเดนิ หายใจ 1. หวัด (Common cold)

สขุ ภาพอนามยั ของเดก็ วัยกอ่ นเรยี น โรคระบบทางเดนิ หายใจ 2. RSV (Respiratory syncytial virus) อาการ มีไข้ หายใจเหน่ือย ไอ มเี สมหะ หายใจครดื คราด มีโอกาสสูงท่ีเด็กจะเกดิ ภาวะ เสมหะอุดกั้นทางเดินหายใจ ทาใหเ้ หนอ่ื ย เขยี ว และหยุดหายใจ การดแู ล ให้ออกซิเจน IVF ดดู เสมหะ พน่ ขยายหลอดลม

สุขภาพอนามัยของเดก็ วยั ก่อนเรยี น โรคระบบทางเดนิ หายใจ 3. หอบหืด (Asthma) สาเหตุ พันธกุ รรม สารก่อภูมิแพ้ การติดเชอ้ื อาการ ไขต้ ่าๆ นา้ มกู ไอบอ่ ยเวลากลางคนื หายใจลาบาก เสยี ง wheezing การดแู ล ให้ออกซเิ จน, ยาขยายหลอดลม, PT ปอด หลกี เลยี่ งสง่ิ กระต้นุ

สุขภาพอนามัยของเดก็ วยั ก่อนเรียน โรคระบบทางเดินหายใจ 4. โรคครู๊ป (Croup) สาเหตุ virus bacteria แพส้ ารระคายเคอื ง อาการ ไขส้ ูง เจ็บคอ ไอกอ้ ง หายใจมเี สียงดงั อดื (Stridor) การดแู ล v/s, O2, IVF, antibiotic, เชด็ ตวั ลดไข้

สุขภาพอนามยั ของเด็กวยั กอ่ นเรยี น โรคระบบทางเดนิ อาหาร 1. โรคอจุ าระร่วง สาเหตุ - จากเช้อื rotavirus, shigella, salmonaella, E.coli - การขาดนา้ ย่อย แพ้นมวัวหรือสารอาหาร อาการ ปวดท้อง ไข้ อาเจียน ถ่ายอจุ จาระเหลวเปน็ นา้ บางรายถ่ายอจุ จาระมีมกู หรอื มกู ปนเลอื ด ภาวะแทรกซ้อน ภาวะขาดนา้ และเกลือแร่ มอี าการ ตาโบ๋ กระหมอ่ มบมุ๋ ปากแห้ง หายใจเรว็ การดแู ล ควรงดอาหารเสริมทุกอยา่ ง ให้นมแมต่ ่อ ถา่ ยนอ้ ยลงเร่ิมใหข้ ้าวนอ้ ยๆ กอ่ น ให้ ORS ใหด้ ูดแทนนมผง อาการดีขึน้ ให้นมท่ลี ะนอ้ ย

โรคอจุ าระรว่ งจากเช้อื ไวรสั โรตา้

สขุ ภาพอนามยั ของเด็กปฐมวัย ภาวะทุพโภชนาการในเด็กวัยก่อนเรยี น  ปัญหาการขาดโปรตนี และพลังงาน มผี ลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตร่างกาย สมอง ภูมิตานทานโรคตา่ ตดิ เช้อื ง่าย สตปิ ญั ญาดอ้ ย  โภชนาการเกนิ  น้าหนักนอ้ ยกวา่ เกณฑ์  ปัญหาเตย้ี แคระแกร็น

สุขภาพอนามยั ของเด็กปฐมวยั ภาวะทพุ โภชนาการในเดก็ วัยก่อนเรียน  ปญั หาการขาดวติ ามิน โรคโลหิตจาง หมายถงึ ภาวะที่ร่างกายมีระดับ ฮโี มโกรบนิ และฮมี าโตคริตในเลอื ด ต่ากว่าปกติ สาเหตุจาก การกนิ อาหารทีม่ ธี าตเุ หลก็ ตา่ และอาจมีพยาธิ อาการ ซดี ออ่ นเพลยี ไม่มีแรง โรคคอพอก เกิดจากการขาดธาตุ ไอโอดีน ทาให้การเจริญของรา่ งกายและสมอง ช้ากวา่ ปกติ

สุขภาพอนามยั ของเดก็ ปฐมวัย อบุ ัตเิ หตุและการได้รับสารพิษ

สขุ ภาพอนามัยของเดก็ ปฐมวยั เด็กจมน้า (Drawn) ในแต่ละปีเด็กไทยเสียชีวิตจากการจมน้าราว 1,500 คน หรือเฉลี่ยวันละ 4 คน ซึ่งถือว่ามีอตั รา การเสียชีวิตจากการจมน้าสูงกวา่ ประเทศ ที่พฒั นา แล้ว 5-15 เท่าตัว โดยเด็กเล็ก อายุ 1-4 ขวบ มัก จมนา้ ใกลบ้ ้าน อายุ 5-6 ขวบขึ้นไป มักจมนา้ ในบ่อ หนอง คลอง บึง สระว่ายน้า ในชุมชนหรือหมู่บ้าน ขณะท่ี เด็กชายมีโอกาสเส่ียงจมน้ามากกว่าหญิง สาเหตุ มกั มาจากการเผลอเรอของผปู้ กครอง

บรกิ ารสขุ ภาพสาหรับเด็กปฐมวยั (Health Service Delivery for Early Childhood Period)

คลนิ ิกสุขภาพเดก็ ดี (WELL CHILD CLINIC : WCC) 1. ประเมนิ ปัจจัยเสี่ยงของเด็กจากประวัติตงั้ แต่ระยะต้ังครรภ์ ระยะคลอด และหลังคลอด 2. ตรวจรา่ งกายเด็ก ตรวจภาวะซีดโดยเจาะตรวจวัดค่าปรมิ าตรเม็ดเลอื ดแดงอันแนน่ Haematocrit (เดก็ อายุ 6 – 12 เดือน) ตรวจวัดสายตาและการได้ยนิ (เด็กอายุ 4 ปี) 3. ประเมินการเจรญิ เติบโต โดยวดั รอบศรี ษะ ชั่ง นน.วดั สว่ นสูง บนั ทึกในสมุดบนั ทกึ สขุ ภาพแม่ และเดก็ และใหค้ าแนะนาทางโภชนาการตามภาวะการเจรญิ เติบโตเปน็ รายบคุ คล 4. กลมุ่ อายุ 6 เดือน – 11 เดือน 29 วัน จ่ายยานา้ เสริมธาตุเหลก็ แก่เดก็ 6 เดอื น – 5 ปที กุ ราย โดย เด็กอายุ 6 เดือน – ตา่ กว่า 3 ปี ให้ธาตเุ หลก็ 12.5 mg/สปั ดาห์ ส่วนเด็กอายุ 3-5 ปี ใหธ้ าตุ เหล็กเพิ่มเป็น 25 mg/สปั ดาห์ 5. เฝ้าระวงั และสง่ เสรมิ พฒั นาการ 6. ตรวจดแู ลสุขภาพช่องปาก ใหค้ วามรู้ตามแนวทางโรงเรยี นพอ่ แม่และแนะนาการเลยี้ งดู 7. ให้วคั ซีนปอ้ งกนั โรค และเฝ้าระวังภาวะแทรกซอ้ นหลงั รบั วัคซนี อย่างนอ้ ย 30 นาที

มาตรฐานโรงเรยี นพ่อแม่ ประเดน็ ประเมิน รายละเอยี ด - มีสถานทีใ่ หค้ วามรู้ - สารวจสถานท่ีใหค้ วามรู้โรงเรยี นพอ่ แม่ - มีอปุ กรณ์ สือ่ การสอน/แผนการสอน - ขอดูแผนการสอน/สื่อการสอน ครบตามเรือ่ งทกี่ าหนด - รปู แบบการใหค้ วามรู้เป็นแบบมสี ่วน - จากการซักถามเจา้ หนา้ ท่ี และตรวจสอบจากทะเบยี นการให้ รว่ มใน 3 ขน้ั ตอน ความรู้เก่ยี วกบั - มกี ารประเมนิ ผลหลงั การเข้ารว่ ม กจิ กรรมโรงเรยี นพ่อแม่ - ขอดภู าพกิจกรรมการสอนโรงเรียนพอ่ แม่ - ขอดูสรุปผลการทากิจกรรมและการประเมินผลการสอน - สามี และญาติ มีส่วนรว่ ม โรงเรยี นพ่อแม่ - ความรู้ผปู้ กครอง (มีทะเบยี น รร.พอ่ แม่/ มกี ารประเมินความรหู้ ลังให้ความรู้) - 50% - สุ่มถามผรู้ บั บริการ รพศ/รพท จานวน 10 คน รพช. 5 คน (ผา่ น 4 ใน 5 คน/ผ่าน 8 ใน 10 คน ถอื ว่าผา่ นเกณฑ์)

การใหค้ วามรตู้ ามหลกั สูตรโรงเรยี นพอ่ แม่ 1) การเล้ียงลกู ดว้ ยนมแมอ่ ย่างเดยี วอยา่ งนอ้ ย 6 เดือน 2) การให้อาหารตามวยั 3) การประเมินการเจรญิ เติบโตในสมดุ บันทกึ สขุ ภาพฯ 4) การประเมินพฒั นาการเด็กในสมุดบันทึกสขุ ภาพแมล่ ะเดก็ 5) การดแู ลหลังการได้รบั วคั ซีน 6) ประโยชนข์ องสอื่ เพ่ือส่งเสรมิ พัฒนาการเด็ก(นทิ าน ของเลน่ ) 7) การป้องกันอบุ ตั เิ หตุทีพ่ บบอ่ ยในเด็กตามวยั

การสร้างเสรมิ ภูมิคมุ้ กันโรคสาหรบั เด็กปฐมวยั ท่มี า: สถาบนั วัคซนี แหง่ ชาติ http://nvi.go.th/index.php/vaccine-knowledge/epi-program กองโรคป้องกนั ด้วยวัคซีน กรมควบคุมโรค https://ddc.moph.go.th/th/site/office/view/dvpd

การสร้างเสริมภมู คิ ุ้มกันโรคสาหรบั เดก็ ปฐมวยั การสรา้ งเสรมิ ภมู ิคุ้มกนั โรคหมายถึง การทาใหร้ า่ งกายมภี ูมิคุ้มกนั หรือ ความต้านทาน เพอ่ื ป้องกนั ไมใ่ หเ้ กดิ โรค หรือทาให้โรคมคี วาม รนุ แรงน้อยลง มี 2 ชนิด 标题内容 标题内容 1. Passive Immunization การได้รบั ภูมคิ ุ้มกันโดยตรง เชน่ เซร่มุ 我们长期为客户提供 ภูมิคุม้ กันในน专ม业แ的มPP่ T策划设计 制作等全程服务，凭 2. Active Immunization借自身优势和专业化 ภมู คิ ้มุ กันท่ตี อ้ งสรา้ งขนึ้ เช่น วคั ซีน 的独特视角为客户提 供优质的PPT服务。

การสรา้ งภูมิคมุ้ กัน แบบ Active Immunization แบ่งเปน็ 3 กลุ่ม 1. Toxoid ใช้ป้องกนั โรคทเ่ี กิดจากพษิ หรือทอ็ กซินของแบคทเี รีย เช่น คอตบี บาดทะยัก (dTหรือTT) ฉีดแลว้ มักไมม่ ไี ข้ อาจบวมแดง เจ็บบริเวณทฉ่ี ดี **ถ้าเคยฉีดมาแลว้ หลายครัง้ อาจเกิดปฏิกิรยิ าทาให้มี อาการบวม แดง เจ็บบริเวณที่ฉีดและมไี ขไ้ ด้ 2. Inactive vaccine หรือ Killed vaccine ฉีดแล้วมีไข้ เกบ็ ในตเู้ ย็น ห้ามแช่แขง็ เพราะจะทาใหแ้ อนตเิ จน เสื่อมคุณภาพ ❖ ผลิตจากเช้อื ท้งั ตวั → ไอกรน Pertussis vaccine มไี ขห้ ลังฉดี 3-4 ชัว่ โมงและคงอยู่ 1-3 วนั ❖ ผลิตจากบางสว่ นของเชือ้ → ตับอักเสบ Hepatitis B vaccine, ไข้หวดั ใหญ่ Influenza vaccine เป็นตน้ มีปฏิกริ ยิ าหลงั ฉดี นอ้ ย 3. Live attenuate vaccine เชน่ LAJE, BCG,OPV, MMR, M ไม่มปี ฏิกริ ยิ าทันทีหลงั ฉีด เก็บชอ่ งแชแ่ ข็ง ยกเวน้ BCG (กลมุ่ นี้ไมใ่ หใ้ นผ้ทู ภี่ ูมติ ่ากว่าปกติ )