แนวทางการพัฒนาการวัดและประเมิน

๔๕ ตัวชีว้ ดั ที่ ๗.๒ เห็นคุณคาและใชภาษาไทยในการสื่อสารไดอ ยางถกู ตองเหมาะสม พฤติกรรมบงช้ี ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓) ใชภาษาไทย เลข ใชภาษาไทย เลข ๗.๒.๑ ใชภ าษาไทยและ ไมส นใจใชภาษาไทย ไทยในการสอ่ื สารได ไทยในการสือ่ สารได ใชภ าษาไทย ถกู ตอ งเหมาะสม ถกู ตองเหมาะสม เลขไทยในการ เลขไทย อยางถกู ตอง และแนะนํา ชักชวน และแนะนาํ ชกั ชวน สื่อสารไดถ กู ตอ ง ใหผ ูอ ่ืนใชภ าษาไทย ใหผ ูอ่นื เหน็ คุณคาใน เหมาะสม แนะนํา ในการสอ่ื สาร ทถี่ ูกตอ ง การใชภ าษาไทยที่ ชกั ชวนใหผ อู ื่น ถกู ตอง เห็นคุณคาในการ ไดอ ยา งถูกตอง ใชภาษาไทยท่ี ถูกตองเปนประจํา เหมาะสม เปนแบบอยา งที่ดี ดานการใช ๗.๒.๒ ชักชวน แนะนํา ภาษาไทย ใหผอู ่นื เหน็ คุณคา ของการใช ภาษาไทยที่ ถกู ตอ ง ตวั ชว้ี ดั ที่ ๗.๓ อนรุ ักษ สบื ทอด ภูมปิ ญญาไทย พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดเี ยย่ี ม(๓) สบื คน ภูมปิ ญญาไทย สบื คนภมู ปิ ญญาไทย สบื คน ภมู ปิ ญ ญา ๗.๓.๑ นาํ ภูมปิ ญญาไทย ไมสนใจภูมิปญ ญาไทย ที่มอี ยูในทอ งถ่ิน เขา ที่มีอยูในทอ งถ่ิน เขา ไทยทม่ี ีอยใู น รวมและชกั ชวนคน รว มและชักชวนคน ทองถิ่น เขา รวม มาใชใหเ หมาะสม ในครอบครัว เพื่อน ในครอบครวั เพอ่ื น และชักชวนคนใน และผอู นื่ เขารวม และผอู ่นื เขา รวม ครอบครวั เพื่อน ในวิถีชีวติ กิจกรรมทเี่ ก่ียวของ กิจกรรมทเี่ ก่ียวของ และผอู น่ื เขารว ม กับภมู ิปญ ญาไทย กบั ภมู ิปญ ญาไทย กจิ กรรมที่ ๗.๓.๒ รว มกจิ กรรมที่ ใชและแนะนาํ ให ใชและแนะนําให เกยี่ วของกับ ภมู ิ เพือ่ นใชภ มู ิปญญา เพ่อื นใชภูมปิ ญ ญา ปญญาไทย ใช เก่ียวของกับ ไทยใน ไทยในชวี ติ ประจําวนั และแนะนําให ชีวิตประจาํ วัน และมีสวนรวมในการ ผูอืน่ ใชภูมิปญ ญา ภูมปิ ญ ญาไทย สืบทอดภูมปิ ญญา ไทยใน ไทย ชีวิตประจําวนั ๗.๓.๓ แนะนํา และมสี ว นรวมใน การสบื ทอดและ มสี ว นรวม ในการ เผยแพร ภูมิปญ ญาไทย สืบทอด ภูมปิ ญ ญาไทย

๔๖ ขอ ท่ี ๘ มีจิตสาธารณะ นยิ าม มีจิตสาธารณะ หมายถึง คุณลักษณะท่ีแสดงออกถึงการมีสวนรวมในกิจกรรมหรือ สถานการณที่กอใหเกิดประโยชนแกผูอื่น ชุมชน และสังคม ดวยความเต็มใจ กระตือรือรน โดย ไมหวงั ผลตอบแทน ผูท่ีมีจิตสาธารณะ คือ ผูท่ีมีลักษณะเปนผูใหและชวยเหลือผูอ่ืน แบงปนความสุข สวนตนเพื่อทําประโยชนแกสวนรวม เขาใจ เห็นใจผูที่มีความเดือดรอน อาสาชวยเหลือสังคม อนุรักษส่ิงแวดลอม ดวยแรงกาย สติปญญา ลงมือปฏิบัติเพ่ือแกปญหา หรือรวมสรางสรรคส่ิงท่ีดีงาม ใหเ กดิ ในชมุ ชน โดยไมหวงั สิง่ ตอบแทน ตวั ช้ีวัด ๘.๑ ชว ยเหลือผอู ่ืนดว ยความเตม็ ใจโดยไมห วงั ผลตอบแทน ๘.๒ เขารวมกจิ กรรมทเ่ี ปน ประโยชนต อ โรงเรียน ชุมชน และสงั คม ตัวชว้ี ดั และพฤตกิ รรมบง ช้ี พฤติกรรมบงช้ี ๘.๑.๑ ชวยพอ แม ผูปกครอง ครทู าํ งานดวยความเต็มใจ ตัวชวี้ ัด ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานใหผ ูอ่ืนดว ยกําลังกาย กําลังใจ และกําลังสติปญญา ๘.๑ ชว ยเหลอื ผูอนื่ ดวยความ โดยไมห วังผลตอบแทน เต็มใจโดย ไมหวัง ๘.๑.๓ แบงปนส่ิงของ ทรพั ยส ินและอื่นๆ และชวยแกปญหาหรอื ผลตอบแทน สรางความสขุ ใหกับผูอ่นื ๘.๒ เขารวมกจิ กรรมทเ่ี ปน ๘.๒.๑ ดแู ล รกั ษาสาธารณสมบัติและส่ิงแวดลอ มดวยความเตม็ ใจ ประโยชนตอ โรงเรียน ๘.๒.๒ เขา รว มกิจกรรมที่เปน ประโยชนตอโรงเรียน ชมุ ชนและสังคม ชุมชน และสังคม ๘.๒.๓ เขา รวมกิจกรรมเพอื่ แกปญ หาหรือรว มสรา งสิ่งท่ีดงี ามของสว นรวม ตาม สถานการณที่เกิดข้นึ ดวยความกระตอื รือรน

๔๗ เกณฑก ารใหค ะแนน ระดบั ประถมศึกษา(ป. ๑ – ป.๓) ตัวชี้วัดที่ ๘.๑ ชว ยเหลอื ผูอื่นดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผา น (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดีเยยี่ ม(๓) ชว ยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอ แม ชวยพอ แม ๘.๑.๑ ชว ยพอแม ไมช ว ยเหลือพอแม และครูทํางานดวย ผูป กครองและครู ผปู กครองและครู ความเตม็ ใจ ทาํ งาน อาสา ทาํ งาน อาสา ผปู กครอง ครทู ํางาน ผูป กครอง และครู ทาํ งานใหผ ูอื่นดวย ทาํ งาน และ ความเตม็ ใจ แบงปนส่ิงของให ดวยความเตม็ ใจ ผอู ่นื ดว ย ความ เตม็ ใจ ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให ผอู ื่นดว ยกําลังกาย กาํ ลังใจ และกําลัง สติปญ ญาดว ยความ สมัครใจ ๘.๑.๓ แบงปน ส่งิ ของ ทรัพยสินและอ่ืนๆ และชวยแกป ญหา หรือสรา งความสขุ ใหก ับผอู ่ืน ตวั ชี้วัดที่ ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมท่เี ปนประโยชนต อโรงเรยี น ชุมชน และสงั คม พฤติกรรมบงช้ี ไมผาน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเย่ยี ม(๓) ดแู ล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย ๘.๒.๑ ดแู ล รกั ษา ไมสนใจดูแลรกั ษา สมบัติ และ สมบัติ และ ดูแล รักษาทรัพย ส่ิงแวดลอ มของ สิง่ แวดลอมของ สมบตั ิและ สาธารณสมบตั ิ และ ทรัพยส มบตั ิและ หองเรยี น โรงเรียน หองเรียน โรงเรียน ส่งิ แวดลอ มของ และเขา รวม หอ งเรยี น โรงเรยี น สิ่งแวดลอ มดวย สิง่ แวดลอมของ กจิ กรรมของ และเขา รวม โรงเรียน กิจกรรมของ ความเต็มใจ โรงเรยี น โรงเรียนดว ย ความเต็มใจ ๘.๒.๒ เขารวมกิจกรรมที่ เปน ประโยชนตอ โรงเรยี น ชุมชน และสังคม ๘.๒.๓ เขารว มกิจกรรม เพอื่ แกป ญ หาหรือ รวมสรางสิ่งทดี่ ี งามของสว นรวม ตามสถานการณท่ี เกิดขึ้นดวยความ กระตอื รอื รน

๔๘ เกณฑก ารใหคะแนน ระดับประถมศึกษา(ป. ๔ – ป.๖) ตัวช้ีวดั ที่ ๘.๑ ชวยเหลอื ผอู ่นื ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ พฤติกรรมบงช้ี ไมผ า น (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓) ชวยพอ แม ผปู กครอง ชวยพอแม ๘.๑.๑ ชวยพอแม ไมช ว ยเหลอื พอ แม และครทู าํ งาน ผปู กครองและครู ชวยพอแม อาสาทาํ งานใหผูอื่น ทํางาน อาสา ผูปกครองและครู ผูปกครอง ครู ผูปกครอง และครู ดว ยความเตม็ ใจ ทาํ งาน และแบง ปน ทํางาน อาสา สง่ิ ของใหผ ูอ่ืนดวย ทํางาน ชวยคิด ทํางานดวย ความเตม็ ใจ ชว ยทํา และ แบง ปน สง่ิ ของ ความเตม็ ใจ ใหผ ูอ่ืนดวย ความเตม็ ใจ ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให ผูอน่ื ดว ยกาํ ลังกาย กําลังใจ และกําลัง สติปญญา ดว ย ความสมคั รใจ ๘.๑.๓ แบงปน สงิ่ ของ ทรัพยส นิ และอนื่ ๆ และชวยแกป ญหา หรือสรางความสขุ ใหกับผอู น่ื ตวั ชี้วัดท่ี ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมทเี่ ปน ประโยชนตอ โรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม พฤติกรรมบงชี้ ไมผ า น (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยี่ยม(๓) ๘.๒.๑ ดูแล รกั ษา ไมสนใจดูแลรกั ษา ดแู ล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย สมบตั ิ สิง่ แวดลอม สมบัติ สงิ่ แวดลอม สมบตั ิ สิ่งแวดลอม สาธารณสมบัติ และ ทรัพยส มบตั ิและ ของหองเรียน ของหอ งเรียน ของหอ งเรียน โรงเรยี น และเขารวม โรงเรยี น และเขา โรงเรียน ชมุ ชน ส่งิ แวดลอม ดวย ส่ิงแวดลอ มของ กิจกรรมเพ่ือสังคม รวมกิจกรรมเพ่ือ และเขา รวม และ สังคมและ กจิ กรรมเพือ่ สังคม ความเต็มใจ โรงเรยี น สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ ของโรงเรียน ของโรงเรียนดวย สาธารณประโยชน ๘.๒.๒ เขารวมกิจกรรมท่ี ความเตม็ ใจ ของโรงเรียนดวย ความเต็มใจ เปน ประโยชนตอ โรงเรยี น ชุมชน และสังคม ๘.๒.๓ เขา รวมกิจกรรม เพอ่ื แกป ญ หาหรือ รวมสรางสิ่งทีด่ ี งามของสวนรวม ตามสถานการณที่ เกิดข้นึ ดวยความ กระตือรือรน

๔๙ เกณฑการใหค ะแนน ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน ตวั ชว้ี ัดท่ี ๘.๑ ชวยเหลือผูอ ่นื ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ พฤตกิ รรมบงชี้ ไมผ าน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยยี่ ม(๓) ชว ยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอแม ผูปกครอง ๘.๑.๑ ชวยพอ แม ไมช วยเหลือพอแม และครทู ํางาน และครูทาํ งาน อาสา ชว ยพอแม อาสาทํางาน และ ทาํ งาน ชวยคิด ผปู กครองและครู ผปู กครองและครู ผปู กครอง และครู แบงปน ส่ิงของให ชวยทํา และแบงปน ทํางาน อาสา ผูอ ื่นดวยความเต็มใจ สง่ิ ของใหผูอ่ืนดวย ทาํ งาน ชวยคิด ทํางานดวย ความเต็มใจ ชว ยทํา แบง ปน สง่ิ ของ และชวย ความเต็มใจ แกป ญ หาใหผูอ่ืน ดวยความเต็มใจ ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให ผูอ ืน่ ดวยกาํ ลังกาย กําลังใจ และกําลัง สตปิ ญ ญา ดวย ความสมัครใจ ๘.๑.๓ แบงปนสิง่ ของ ทรพั ยส ินและอื่นๆ และชวยแกป ญ หา หรอื สรางความสุข ใหก ับผูอืน่ ตวั ช้ีวดั ที่ ๘.๒ เขารวมกจิ กรรมที่เปนประโยชนต อ โรงเรียน ชุมชน และสังคม พฤติกรรมบงชี้ ไมผาน (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดีเยีย่ ม(๓) ไมส นใจดูแลรักษา ๘.๒.๑ ดูแล รักษา ทรพั ยสมบัตแิ ละ ดแู ล รักษาทรัพย ดูแล รกั ษาทรัพย ดแู ล รักษาทรัพย สาธารณสมบตั ิ สิง่ แวดลอมของ สมบตั ิ ส่ิงแวดลอม สมบัติ ส่งิ แวดลอม สมบัติ สง่ิ แวดลอม และสิ่งแวดลอม โรงเรียน ของหอ งเรียน ของหอ งเรยี น ของหองเรยี น ดวยความเต็มใจ โรงเรยี น และเขา โรงเรียน ชมุ ชน และ โรงเรียน ชุมชน รวมกจิ กรรมเพื่อ เขารวมกิจกรรมเพ่อื และเขารวม ๘.๒.๒ เขา รวมกิจกรรมที่ สงั คมและ สงั คมและ กจิ กรรมเพอ่ื สังคม เปนประโยชนตอ สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ โรงเรยี น ชมุ ชน ของโรงเรยี นดวย ของโรงเรยี นดวย สาธารณประโยชน และสงั คม ความเตม็ ใจ ความเตม็ ใจ ของโรงเรยี นและ ชุมชนดว ย ๘.๒.๓ เขารวมกจิ กรรม ความเตม็ ใจ เพอ่ื แกปญ หา หรือ รวมสรา งส่ิงทด่ี ี งามของสว นรวม ตามสถานการณที่ เกิดข้ึนดวยความ กระตือรอื รน

๕๐ เกณฑการใหคะแนน ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย ตัวชีว้ ดั ท่ี ๘.๑ ชวยเหลอื ผูอนื่ ดว ยความเตม็ ใจและพึงพอใจ พฤติกรรมบงช้ี ไมผา น (๐) ผาน (๑) ดี (๒) ดเี ยีย่ ม(๓) ไมชวยเหลือพอ แม ๘.๑.๑ ชว ยพอแม ผปู กครอง และครู ชวยพอแม ผปู กครอง ชว ยพอแม ผูปกครอง ชวยพอแม ผูปกครอง ครู ทาํ งานดวย และครูทํางาน อาสา และครทู าํ งาน อาสา ผปู กครองและครู ความเตม็ ใจ ทํางาน ชวยคิด ชวยทํา ทาํ งาน ชวยคิด ชวยทํา ทาํ งาน อาสาทํางาน ๘.๑.๒ อาสาทาํ งานให ผูอ ่ืนดวยกําลังกาย และแบงปน สิ่งของให แบง ปนสง่ิ ของ ชว ยคดิ ชวยทํา กําลังใจ และกําลัง สติปญญาดวย ผอู น่ื ดวยความเต็มใจ ทรพั ยส ิน และ อ่ืน ๆ แบง ปนสง่ิ ของ ความเตม็ ใจ และชวยแกปญ หาให ทรพั ยสนิ และอื่นๆ ๘.๑.๓ แบงปน สิง่ ของ ทรัพยส นิ และ ผอู นื่ ดวยความเต็มใจ และเต็มใจชวย อื่นๆ และชวย แกป ญ หาหรือ แกป ญ หาหรอื สราง สรางความสขุ ใหก ับผูอ ่นื ความสขุ ใหแ กผูอ่ืน โดยไมห วัง ผลตอบแทน เปน แบบอยางทด่ี ี ตัวช้วี ัดท่ี ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมที่เปนประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม พฤตกิ รรมบงช้ี ไมผ าน (๐) ผา น (๑) ดี (๒) ดีเยย่ี ม(๓) ๘.๒.๑ ดูแล รักษา ไมส นใจดแู ลรกั ษา ดูแล รักษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย ดแู ล รกั ษาทรัพย สมบัติ ส่งิ แวดลอม สมบตั ิ ส่งิ แวดลอม สมบตั ิ สิง่ แวดลอม สาธารณสมบัติ ทรัพยสมบตั ิและ ของหองเรยี น ของหองเรียน ของหองเรียน โรงเรยี น ชุมชน และ โรงเรียน ชมุ ชน และ โรงเรยี น ชมุ ชน และ และสง่ิ แวดลอ ม สง่ิ แวดลอมของ เขา รวมกจิ กรรมเพือ่ เขา รวมกจิ กรรมเพ่อื เปนผูน ํา หรือเขารว ม สังคมและ สงั คมและ กจิ กรรม เพ่อื สังคม ดว ยความเตม็ ใจ โรงเรียน สาธารณประโยชน สาธารณประโยชน และ ของโรงเรียนดวย ของโรงเรยี นและ สาธารณประโยชน ๘.๒.๒ เขารวมกจิ กรรมท่ี ความเต็มใจ ชุมชน หรอื รวม ของโรงเรยี น ชุมชน กิจกรรมเพื่อ และรวมกิจกรรมเพ่อื เปน ประโยชนตอ แกปญหาหรือรวม แกปญ หาหรอื รว ม สรา งส่งิ ทีด่ ีงามตาม สรา งสงิ่ ที่ดงี ามตาม โรงเรยี น ชุมชน สถานการณท่เี กิดขึ้น สถานการณทเี่ กิดข้นึ และสังคม ๘.๒.๓ เขารวมกิจกรรม เพอ่ื แกปญหาหรือ รวมสรางสงิ่ ท่ี ดงี ามของสว นรวม ตามสถานการณท่ี เกิดข้ึน

๕๑ ตอนท่ี ๒ การดําเนนิ การพฒั นาและประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค

๕๒

๕๓ บทที่ ๑ แนวคดิ ทฤษฎี และหลกั การ การพัฒนาและการประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ๑. ความสาํ คัญของคุณลักษณะอันพึงประสงค พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ไดก ลาวไวใ น มาตราท่ี ๒๓ ๒๔ และ ๒๖ เก่ยี วกบั การจดั การศกึ ษาสรุปไดวา ตอ งเนน ความสําคัญท้ังความรูและคุณธรรม การจัดกระบวนการเรียนรูตองบูรณาการความรูดานตาง ๆ เชน ความรูเก่ียวกับตนเอง ทักษะทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ศาสนา ศิลปะและวัฒนธรรม ภูมิปญญาไทย ทักษะในการประกอบอาชีพและการดํารงชีวิตอยางมีความสุข โดยตองผสมผสาน สาระความรูเหลานั้นใหไดสัดสวนสมดุลกัน รวมทั้งปลูกฝงคุณธรรม จริยธรรม คานิยมที่ดีงาม และ คุณลักษณะอันพึงประสงคไวในทุกวิชา และใหสถานศึกษาจัดการประเมินผูเรียน โดยพิจารณา พัฒนาการของผูเรียน ความประพฤติ การสังเกตพฤติกรรมการเรียน การรวมกิจกรรมและ การทดสอบ ควบคูไปในกระบวนการเรียนการสอน ตามความเหมาะสมในแตละระดับและรูปแบบ การศกึ ษา (สํานักนายกรฐั มนตร,ี ๒๕๔๕: ๑๓-๑๕) ดังนั้น กระทรวงศึกษาธิการจึงมีนโยบายปฏิรูปการศึกษาโดยยึดคุณธรรมนําความรู มุงม่ันขยายโอกาสทางการศึกษา ใหเยาวชนไดรับการศึกษาท่ีมีคุณภาพอยางกวางขวางและทั่วถึง โดยคํานึงถึงการพัฒนาผูเรียนอยางรอบดาน ครอบคลุมทั้งดานพฤติกรรม จิตใจ และปญญา นอกเหนือจากการยกระดับคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา นอกจากน้ียังไดสงเสริมและสรางความ ตระหนักใหผูเรียนมีจิตสํานึกในคุณคาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ความสมานฉันท สันติวิธี และ วถิ ปี ระชาธปิ ไตย ๒. ความหมายของคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค คุณลักษณะอันพึงประสงค หมายถึง ลักษณะที่ตองการใหเกิดข้ึนกับผูเรียน อันเปน คุณลักษณะที่สังคมตองการในดานคุณธรรม จริยธรรม คานิยม จิตสํานึก สามารถอยูรวมกับผูอ่ืน ในสังคมไดอยางมีความสุข ทั้งในฐานะพลเมืองไทยและพลโลก (กลุมสงเสริมการเรียนการสอน และประเมินผล สํานักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา, ๒๕๔๘: ๒) ตามหลักสูตรแกนกลาง การศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ ไดกําหนดคณุ ลักษณะอนั พึงประสงคไว ๘ ประการ ไดแกi รักชาติ ศาสน กษัตริย ซอ่ื สัตยส จุ รติ มีวินัย ใฝเ รยี นรู อยอู ยา งพอเพียง มุงมั่นในการทํางาน รักความ เปน ไทย มีจิตสาธารณะ

๕๔ ๓. แนวคดิ ทฤษฎี เก่ียวกับการพฒั นาคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค คุณลักษณะอันพึงประสงคเปนคุณลักษณะภายในของบุคคลซ่ึงเก่ียวของกับสังคม อารมณ ความรูสึก ท่ีมีอิทธิพลตอการแสดงพฤติกรรมตามที่สังคมตองการ ประกอบดวย คุณธรรม จริยธรรม และคา นยิ ม ซึ่งเกดิ จากการจัดการเรียนรใู หแกผูเรยี นตามกลมุ สาระการเรียนรูตาง ๆ รวมทั้ง การจัดกิจกรรมพัฒนาผูเรียน โครงการ/กิจกรรมอื่น ๆ ที่สถานศึกษาจัดข้ึน ทั้งนี้สถานศึกษาสามารถ เลือกใชแนวคิด ทฤษฎีตาง ๆ เกี่ยวกับการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคไดอยางหลากหลาย ดัง ตวั อยา งตอไปนี้ ๓.๑ ทฤษฎีพัฒนาการทางการรกู ารคิดของเพียเจย ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม (๒๕๕๑ : ๑๕ - ๑๘) ได สรุปวา สติปญญา หรือ ความสามารถในการรูคิดเปนพื้นฐานของการมีคุณธรรมจริยธรรม เนื่องจาก ผูมีคณุ ธรรมจริยธรรมสูง มกั เปนผทู ่ีสามารถคิดวเิ คราะห มวี จิ ารณญาณ และสามารถคาดการณเก่ียวกับ สาเหตุและผลของการกระทําได นักวิชาการทางจิตวิทยาที่ศึกษาเกี่ยวกับพัฒนาการทางการรู การคิด คือ Jean Piaget ไดเ สนอพัฒนาการทางการรกู ารคิดไว ๔ ข้นั ตอน ไดแก ๓.๑.๑ ข้นั ระยะการเคลื่อนไหวสัมผัส (the sensorimotor stage ) เปนชวงของ เด็กแรกเกิด ถึงอายุ ๒ ขวบ จะมีพัฒนาการที่เกี่ยวของกับความคงที่ของวัตถุ โดยจะเริ่มรับรูวา วตั ถุที่หายไปจากสายตาของตนยังคงเปน วตั ถุเดิมและไมไดห ายไปไหน เชน เม่ือเอากระดาษมาค่ันของ เลนท่ีเด็กกําลังเลนอยู เด็กจะปดกระดาษเพื่อหาของเลน แสดงวาเด็กมีความเขาใจเกี่ยวกับการคงอยู ของวัตถุ ในชว งน้ีจะเกิดกระบวนการ ๒ ประเภท คือ ๑) การดูดซึม( assimilation ) เปนการรับรูเขาสูโครงสรางเดิมและเขาสู ระบบเดมิ เปนการปรบั สภาพแวดลอมใหเขา กับการรคู ิดของตน และปฏเิ สธสง่ิ ท่ไี มเขา กบั การรคู ิดของตน ๒) การปรับเปล่ียน (accommodation ) เปนการปรับความคิดหรือ ปรับตัว ใหเ ขา กับสภาพแวดลอ มใหม เกดิ การยอมรับประสบการณใหม กระบวนการท้ังสองจะทําให บุคคลเกดิ ความสมดุล (equilibration) ๓.๑.๒ ขั้นกอนปฏิบัติการ (the preoperational stage) เปนชวงของเด็กอายุ ๒- ๗ ขวบโดยแบง เปน ๒ สวน ๑) สวนแรกปรากฏในเด็กอายุ ๒-๔ ขวบ เด็กจะมีพัฒนาการทางสรีระ มากข้ึนและสามารถสํารวจสภาพแวดลอมไดมากข้ึน เรียนรูคําและพฤติกรรมใหมๆ แตมีความคิด และพฤติกรรมท่ีเดน คือ ยึดตนเองเปนศูนยกลาง (egocentric) เด็กเช่ือวาสิ่งที่ตนเห็น ตนเขาใจน้ัน คนอื่น ๆ กจ็ ะเห็นและเขา ใจอยางทตี่ นเหน็ และตนเขาใจ ในชว งนีเ้ ด็กจะมีการเลียนแบบผูปกครองมาก ไมวา จะเปน คําพูด ทา ทาง กริ ิยามารยาทและพฤตกิ รรม

๕๕ ในชวงกระบวนการ assimilation เปนกระบวนการท่ีใชมาก โดยเม่ือเด็ก เลน เด็กจะเขาใจส่ิงตาง ๆ ที่อยูรอบขางมากขึ้น รวมท้ังกระบวนการ accommodation เชน การ เลยี นแบบจะชว ยพฒั นาสติปญ ญาของเด็กจากการเรียนรูทางสังคม ๒) สวนที่สองปรากฏในเด็กอายุ ๔-๗ ขวบ เปนขั้นความคิด แบบอัตสัมฤทธิ์ (initiative thought) เด็กจะลดการยึดตนเองเปนศูนยกลางลง จากการเรียนรู ส่ิงแวดลอม เด็กอาจยังแยกไมออกระหวางความเพอฝนหรือนิทานกับความเปนจริง ชวงน้ีพัฒนาการ ทางความคดิ เริ่มมีมากขน้ึ ๓.๑.๓ ข้ันปฏิบัติการแบบรูปธรรม (the stage of concrete operations) ปรากฏ ในเด็กอายุ ๕ - ๑๐ ขวบ มีความคิดที่จัดเปนระบบมากขึ้น สามารถคิดทวนกลับและมีสังกัปในเชิง ของมวลสาร ปริมาตร และนํา้ หนกั ๓.๑.๔ ข้ันปฏิบัติการแบบระบบ (the stage of formal operations) เปน ความสามารถในการคดิ แบบสมมตแิ ละการคดิ เปนเหตุเปนผล โดยมลี กั ษณะระบบคิดเปน ๓ ประการคือ ๑) การสรา งการทวนกลบั ความคิดเกี่ยวกับความจริงกับความเปนไปได (thinking in possibilities ) ผูม คี วามสามารถในการคิดขั้นน้ี จะสามารถคิดสลับไปมาระหวา งความจรงิ กับความเปน ไปได ซึ่งเปนความคิดสมมติ ผทู ีม่ ีพัฒนาการในขน้ั นจ้ี ะสามารถคิดในเชิงนามธรรมได ๒) ความคิดแบบต้ังสมมติฐานจากหลักท่ีกวางกวา (hypothetical- deductive thinking) ผูท่ีคิดในเชิงนามธรรมไดจะสามารถตั้งสมมติฐานได แลวตรวจสอบสมมติฐาน ดวยการทําวจิ ยั ๓) การคิดถึงการคิด (thinking about thinking) ผูท่ีคิดในข้ันนามธรรม แบบระบบขั้นนี้จะสามารถคิดถึงความหมายความสําคัญ คิดวิเคราะห และหาเหตุผลประกอบการคิด หรือการจินตนาการของตนเอง ซงึ่ เปนการสาํ รวจความคดิ และการวิจารณตนเองได ๓.๒ ทฤษฎพี ัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิรก โคลเบิรก ยึดถือ ทฤษฎีพัฒนาการทางการรูการคิด ของเพียเจต (Piaget) เปน หลักในการวัดพัฒนาการทางจริยธรรม และถือวาพัฒนาการทางจริยธรรมเปนผลของพัฒนาการทาง ปญ ญา ซง่ึ สรุปไดดงั น้ี (พิศเพลนิ เขียวหวาน และคณะ, ๒๕๔๖ : ๓ - ๕) เด็กวัยแรกเกิด - ๓ ขวบ ปญญาความคิดอยูในข้ันต่ําเกินกวาที่จะเขาใจความถูก ผิดของการกระทํา เมื่อยางเขาสูระยะที่ ๒ อายุ ๒ - ๗ ป เริ่มท่ีจะเขาใจเกี่ยวกับความถูกผิดของการ กระทํา เม่ือยางเขาสูระยะที่ ๓ อายุ ๗ - ๑๒ ป เด็กสามารถคิดตามหลักเหตุผลได แตจํากัดอยูใน ขอบเขตของส่ิงที่เปนรูปธรรม เชน จัดประเภทใหเปนระบบได และเขาใจความสัมพันธระหวาง ลักษณะตาง ๆ ของสิ่งท่ีเปนรูปธรรมได เมื่อความคิดของเด็กในระยะที่ ๒ และ ๓ ยังจํากัดอยูใน ขอบเขตของการนึกคิดเอาเองและการคิดเก่ียวกับส่ิงที่เปนรูปธรรม ความคิดเกี่ยวกับความถูก-ผิดจึง

๕๖ จํากัดอยูในขอบเขตของส่ิงท่ีเปนรูปธรรมเทาน้ัน ไมสามารถเขาใจกฎเกณฑของสังคมอยางเปนระบบ โคลเบริ กจัดอยใู นระดบั ท่ี ๑ คือ ระดบั กอ นกฎเกณฑสงั คม (preconventional level) ผูท่ีสามารถคิดในเชิงเหตุผลนามธรรมได เปนผูที่มีอายุประมาณ ๑๒ ปขึ้นไป สามารถเขาใจบทบาทของบุคคล และความสัมพันธระหวางบุคคลตาง ๆ ในสังคมอยางเปนระบบ จะตดั สนิ ความถูกผิดของการกระทําของบคุ คลตา ง ๆ ตามกฎเกณฑของสังคมไทย ความเขาใจเก่ียวกับ ความถูกผิดในทํานองน้ีจัดอยูในระดบั ที่ ๒ คือ ระดับกฎเกณฑสังคม (conventional morality) สําหรับผูที่สามารถคิดเชิงตรรกไดเปนอยางดีอาจจะพัฒนาการรับรูของตนเอง ในระดับที่สูงขึ้นไปอีก อยูในระดับที่ ๓ คือ ระดับสูงกวากฎเกณฑสังคม (postconventional morality) ซึ่งสามารถตัดสินความถูกตองเหมาะสมตามกฎเกณฑตางๆ ของสังคม แลวไตรตรองดวย ตนเองวา ถูกตอง ผทู ่สี ามารถตดั สินความถกู ตอ งของการกระทําในระดับสูงน้ีตองอาศัยปญญาความคิด ระดับสูง และเปนผูท่ีชางคิดชางสังเกต ผูท่ีจะวิพากษกฎเกณฑตาง ๆได ตองใชเวลาอีกหลายป จากเรม่ิ วยั รนุ จนกระท่ังอายุอยางนอย ๒๐ ปจ ึงจะทาํ ได ตามทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิรก แบงระดับพัฒนาการออกเปน ๓ ระดับ คือ ระดับที่ ๑ กอนกฎเกณฑสังคม ระดับที่ ๒ กฎเกณฑสังคม และระดับท่ี ๓ สูงกวา กฎเกณฑสังคม ในแตละระดับ โคลเบิรกยังแบงพัฒนาการออกเปน ๒ ขั้น รวมเปน ๖ ขั้น เรียง ตามลําดับ ดงั นี้ ระดับที่ ๑ : กอนกฎเกณฑสังคม (preconventional level) ขน้ั ที่ ๑ การลงโทษและการเชอ่ื ฟง (punishment – obedience orientation) ก. สิง่ ทีถ่ ูก - ตอ งเชอ่ื ฟง ไมฝ าผนื กฎเกณฑท่มี ีการลงโทษ - ไมท ําความเสียหายแกชีวติ และทรพั ยสนิ ข. เหตุผล - เพ่อื หลกี เล่ียงการถกู ลงโทษ ขั้นที่ ๒ เอกบุคคลนิยม การตอบสนองความตองการ และการชําระ แลกเปลีย่ น (instrumental relativist orientation) ก. สิ่งทีถ่ กู - ทาํ ตามกฎเกณฑเ พอื่ เกิดประโยชนแ กตนเองในปจ จบุ ัน - ทุกคนทาํ ในสิง่ ทีต่ อบสนองความตองการของตน - ความยุติธรรมในการชาํ ระแลกเปล่ยี น ข. เหตุผล - การตอบสนองความตองการของตนจําเปนตองคํานึงถึงความ ตองการของผูอืน่ ดวย

๕๗ ระดบั ท่ี ๒ กฎเกณฑสังคม (conventional morality) ขั้นที่ ๓ ความคาดหวังทางสังคม ความสัมพันธ และการคลอยตาม (good boy – nice girl orientation) ก. สงิ่ ท่ถี กู - กระทาํ ในสิ่งท่สี ังคมคาดหวงั - มีความปรารถนาดีและอาทรตอผอู ่ืน - ความไวว างใจ ความภักดี ความเคารพ และความกตัญู ข. เหตผุ ล - ตอ งการเปน คนดใี นทรรศนะของตนและของบุคคลตา ง ๆ ในสังคม - ตองการรักษากฎเกณฑตาง ๆ ทางสังคมเพ่ือรักษาพฤติกรรม ดีงามตา ง ๆ ใหค งอยู ข้นั ที่ ๔ ระบบสังคมและมโนธรรม (law and order orientation) ก. สง่ิ ท่ีถูก - การปฏบิ ัตติ ามหนา ทข่ี องตน - กฎหมายตอ งเปน กฎหมาย ยกเวนในกรณีทข่ี ดั กับหนาที่ ทางสังคมอนื่ ๆ - การบาํ เพญ็ ตนเปน ประโยชนตอ สังคม กลุม หรือสถาบนั ข. เหตุผล - เพื่อใหสถาบนั ตาง ๆ ของสงั คมดํารงอยูตอ ไป - รกั ษาระบบสังคมใหคงอยู ไมพังทลาย ระดับที่ ๓ สูงกวากฎเกณฑสังคม หรือตามหลักการ(postconventional morality or principled level) ขั้นท่ี ๕ สัญญาสังคมหรืออรรถประโยชนและสิทธิสวนบุคคล (social contract orientation) ก. ส่งิ ทถ่ี กู - การเขาใจวาบุคคลในสังคมตางมีคา นิยมและความเห็นตางกัน - การเขา ใจกฎเกณฑต า ง ๆ ในสังคมวาเกิดจากการตกลงกัน ของบคุ คลในสงั คม - การปฏิบัติตามสญั ญาสังคม ข. เหตผุ ล - เพื่อประโยชนแ ละเพ่อื พทิ ักษส ทิ ธขิ องทุกคนในสงั คม

๕๘ - ความรูสกึ ผูกพนั ตอ สัญญาสังคมกับบคุ คลตา ง ๆ ขั้นที่ ๖ หลกั การจริยธรรมสากล (universal ethical principle orientation) ก. ส่ิงทถ่ี กู - ทําตามหลักการทางจรยิ ธรรมท่ีตนเลือกเอง - กฎหมายและสัญญาสังคมที่ถูกตองควรเปนไปตามหลักการ เหลา น้ี - เม่ือกฎหมายขัดกับหลกั การเหลา นี้ จะตอ งทาํ ตามหลกั การ - หลักการท่ถี กู ตอ งคือ หลกั การสากลเกยี่ วกับความยตุ ธิ รรม ซึ่งไดแก ความเสมอภาคในสทิ ธขิ องมนุษย และการเคารพ ในศกั ดิ์ศรขี องมนษุ ย ข. เหตผุ ล - หลักการจรยิ ธรรมสากลเปน ส่งิ ทถ่ี ูกตองตามหลกั เหตุผล การเกิดจริยธรรมตามทรรศนะของโคลเบิรกน้ัน จริยธรรมหรือความเขาใจเก่ียวกับ ความถูกผิด มิไดเกิดจากการเรียนรู มิไดเกิดจากสังคมแวดลอม แตเกิดจากการคิดไตรตรองตาม เหตุผลของ แตละบุคคล พัฒนาการของจริยธรรมเปนผลของการสังเกต และการคิดไตรตรองของ บุคคล ผูท่ีไมชอบสังเกตหรือไมชอบที่จะคิดไตรตรอง พัฒนาการทางจริยธรรมก็ไมเกิด แมวา พฒั นาการทางปญญาไดเขาสูข นั้ สูงแลวกต็ าม ซึง่ โคลเบริ ก เชอ่ื วา พัฒนาการเกิดเปนขั้นๆ จากขั้นหนึ่ง ไปสูอีกขั้นหนึ่งตามลําดับอยางแนนอนตายตัว (invariant) ดังนั้นจริยธรรมจึงพัฒนาเปนขั้นๆจากขั้น ต่ํากวาไปสูขั้นสูงกวาทีละขั้น ไมมีการขามข้ัน ไมมีการสลับข้ัน และไมวาบุคคลจะเติบโตในสังคม ใดหรือนับถือศาสนาใด ยอมมีลําดับขั้นการพัฒนาของจริยธรรมท่ีเหมือนๆ กัน เรียกช่ือวาทฤษฎี พัฒนาการเชิงโครงสราง (structural development theory) และทฤษฎีพัฒนาการทางปญญา (cognitive development theory) ๓.๓ ทฤษฎีทางดานจิตพสิ ัยของ แครธโวลและคณะ แครธโวลและคณะ (Krathwohl, Bloom and Masia) ไดลําดับการเกิดลักษณะ นิสยั ของบคุ คล เปน ๕ ข้นั ดงั นี้ (กลุม สง เสรมิ การเรยี นการสอนและประเมนิ ผล, ๒๕๔๘: ๔-๖) ๓.๓.๑ ข้ันรับรู (receiving) เปนการพัฒนาข้ันแรกสุด ขั้นนี้บุคคลจะมี ความรูสกึ รบั รตู อ ส่ิงเราที่มากระทบตอประสาทสัมผัสของเขา ซง่ึ แบงเปน ๓ ข้ันยอ ย คือ ๑) ข้นั รูตัว ไดแ ก การสังเกต รบั รคู วามแตกตา งของสง่ิ เรา ๒) ขั้นตั้งใจรับ ไดแก การมีความต้ังใจฝกใฝตอส่ิงเราเฉพาะอยาง เริม่ สะสมความรูห รือประสบการณในสง่ิ เราเฉพาะอยา งนนั้ แลว จึงยอมรับ

๕๙ ๓) ขั้นการเลือกสรรสิ่งที่รับรู ไดแก การเลือกรับเฉพาะอยาง เชน สนใจอา นเฉพาะบางเรือ่ ง สนใจตอบคาํ ถามเฉพาะบางคาํ ถาม ๓.๓.๒ ขน้ั ตอบสนอง (responding) เปน การพัฒนาการที่สงู ข้ึนมาอีกขนั้ หนงึ่ ใน ขั้นน้ีบคุ คลไมเพียงรับรสู ่ิงเรา เทา นน้ั แตจ ะเรม่ิ มปี ฏกิ ริ ิยาตอบสนองตอส่ิงเรา ๓ ลักษณะ คือ ๑) ข้ันเต็มใจตอบสนอง เปนการยินยอมปฏิบัติตามหลักการหรือ กฎเกณฑแ ละยอมรบั ในสงิ่ ทรี่ ับรูมา ๒) ขั้นตั้งใจตอบสนอง เปนข้ันท่ีบุคคลเร่ิมอาสาท่ีจะเขารวม ปฏิบัตกิ ารกบั ผอู ื่น และอาจมีการพยายามหลกี เล่ยี งไมป ฏบิ ัตใิ นส่งิ ท่ขี ัดกับสงิ่ ตนรบั รูมา ๓) ขั้นพอใจตอบสนอง เปนขน้ั ท่ีบคุ คลจะเกิดความพงึ พอใจ หรือไม พอใจตอพฤติกรรม หรือการแสดงออกของผูอื่นท่ีสอดคลองหรือขัดแยงกับสิ่งท่ีรับรูมา เปนการเลือก ตอบสนองตอ สิง่ เรา ๓.๓.๓ ขั้นเห็นคุณคา (valuing) เปนข้ันท่ีบุคคลเริ่มเห็นคุณประโยชนของส่ิงที่ รับรู และสง่ิ ทต่ี อบสนองแลว เขาเร่ิมยอมรับส่ิงที่ไดรับรูมาวา ส่ิงใดมีความหมายตอเขาและสิ่งใดไม มคี า ไมม ีความหมายตอเขา เขาจะแสดงออกดว ยพฤตกิ รรมตาง ๆ ตามขั้นตอนการพฒั นายอ ย คอื ๑) การยอมรับคานิยม ไดแก พยายามเพ่ิมพูนประสบการณในสิ่งเรา นนั้ ๆ พยายามปฏบิ ตั ิตามบอยครงั้ เขา ๒) การแสดงความนิยมในคานิยม ไดแก การเขาชวยเหลือสนับสนุน รวมมือในกิจกรรมทสี่ ง เสริมสิง่ ทเี่ ห็นดว ย ๓) การเขารวมงาน ไดแก การเขาไปรวมเปนสวนหนึ่งของกลุมท่ีเขา เหน็ คุณคา และปฏิเสธ คัดคา น โตแ ยง หรอื ขดั ขวางการปฏบิ ตั ิหรือพฤติกรรมทเี่ ขาไมเ ห็นคณุ คา ๓.๓.๔ ขั้นจัดระบบ (organization) เมื่อบุคคลพัฒนาคุณลักษณะมาถึงข้ันนี้ เขาจะพยายามปรับตัวเองใหเขากับคุณลักษณะหรือพฤติกรรมที่เขายอมรับ และจะพิจารณา ความสัมพันธระหวางคานิยม (value) ที่เขาเห็นคุณคาหลาย ๆ อยางพรอม ๆ กัน พยายามจัดลําดับ คานิยมเหลานั้น และปรับตัวใหเขากับสิ่งตาง ๆ ที่เขายอมรับน้ัน ข้ันน้ีประกอบดวยขั้นยอย ๒ ข้ัน คอื ๑) ขั้นสรางความเขาใจในคานิยม เขาจะแสดงออกโดยการเขารวม กลมุ อภิปราย รว มสรา งแนวคดิ เปรยี บเทยี บพฤติกรรมทเี่ ก่ียวขอ งกบั พฤตกิ รรมนนั้ ๆ ๒) ขั้นสรางระบบคานิยม เขาจะพยายามช่ังน้ําหนักคานิยมตาง ๆ เขา ยอมรับ จัดลําดับคานิยมเหลานั้น สรางแผน สรางกฎเกณฑ ใหสอดคลองกับสิ่งท่ีเขายอมรับ และ ระบบทเี่ ขาสรางข้ึน แลวนาํ ไปใชก บั ตัวเอง หรอื พยายามชักชวนใหผ ูอ่ืนยอมรบั กับระบบน้ัน ๓.๓.๕ ข้ันเกิดกิจนิสัย (characterization) เปนพัฒนาการที่ตอจากข้ันจัดระบบ ซึ่งเปนการเริ่มตนของการวางตัว หรือการยอมรับสิ่งที่บุคคลเห็นคุณคามาเปนลักษณะเฉพาะตัว

๖๐ กลาวคือ เมื่อการจัดระบบสําหรับตัวเองเขารูปเขารอยแลว บุคคลก็จะยึดถือระบบที่จัดนั้นเปนของ ตนเอง แลวปฏิบัติหรือยึดถือตอไปจนเกิดเปนการแสดงออกโดยอัตโนมัติ หมายความวา เม่ือใดก็ตามทีเ่ ขาอยใู นสถานการณท ่ีตองตอบสนองตอส่ิงเรา เขากจ็ ะตอบสนองในรูปแบบที่คงเสนคงวา จนจดั ไดวา เปนลกั ษณะประจําตวั ของเขาในที่สุด ข้ันเกิดกจิ นิสัยสามารถแบงเปน ขน้ั ยอ ย ๒ ขั้น คือ ๑) ข้ันสรางขอสรุป ไดแก การพยายามปรับปรุงระบบจนอยูในข้ัน สมบรู ณในตวั ตามแนวหรอื ระบบทต่ี นเองตอ งการ ๒) ขั้นกิจนิสัย ไดแก การแสดงออกอยางสม่ําเสมอจนไดรับการ ยอมรับจา กวงการหรือหมูคณะวาเปนเอกลักษณเฉพาะตัวของเขา ซ่ึงเปนเครื่องแสดงถึงการเกิดคุณ ลกั ษณะเฉพาะนัน้ ๆ ของบุคคลแลว ๓.๔ ทฤษฎีตน ไมจริยธรรม ทฤษฎีตนไมจริยธรรม เปนทฤษฎีท่ีเสนอจิตลักษณะ ๘ ประการ ที่อาจเปน สาเหตุของพฤติกรรมของคนดี คนเกงและมีสุขของคนไทย (ดวงเดือน พันธุมนาวิน, ๒๕๓๖ อางถึง ในศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม, ๒๕๕๑ : ๑๙-๒๐) ซึ่งแบงเปน ๓ สวน ไดแก ราก ลาํ ตน และสว นท่เี ปนดอกและผลของตนไม สวนแรกคือ ราก แทนจิตลักษณะพนื้ ฐานสําคญั ๓ ประการไดแ ก ๑. สุขภาพจิต หมายถึง ความวิตก กังวล ต่ืนเตน ไมสบายใจของบุคคลอยาง เหมาะสมกับเหตุการณ ๒. ความเฉลยี วฉลาดหรือสติปญญา หมายถงึ การรกู ารคิดในขั้นรปู ธรรมหลาย ดา นและการคิดในขน้ั นามธรรม ซง่ึ มีพน้ื ฐานมาจากทฤษฎพี ัฒนาการทางการรูก ารคิดของ Piaget ๓. ประสบการณทางสังคม หมายถึง การรูจักเอาใจเขามาใสใจเรา ความเอื้ออาทร เห็นอกเห็นใจ และสามารถคาดหรอื ทาํ นายความรูสกึ ของคนอนื่ สวนท่ีสองคือ ลําตน เปนผลจากจิตลักษณะพ้ืนฐานที่ราก ประกอบดวยจิต ลกั ษณะ ๕ ประการ ไดแก ๑. ทัศนคติ คานิยม และคณุ ธรรม ทัศนคติ หมายถึง การเห็นประโยชน-โทษของส่ิงใดสิ่งหน่ึง คานิยม หมายถึง ส่ิงที่คนสวนใหญเห็นวาสําคัญ คุณธรรม หมายถึง ส่ิงที่คนสวนใหญเห็นวาดีงาม สวนใหญ มักจะเก่ียวของกับหลักทางศาสนา เชน ความกตัญู ความเสียสละ ความซื่อสัตย ความพอใจ ไมพอใจตอสิ่งนนั้ และพรอมที่จะมพี ฤติกรรมตอสง่ิ นั้น ๒. เหตุผลเชงิ จริยธรรม เหตุผลเชิงจริยธรรม หมายถึง เจตนาของการกระทําท่ีทําเพื่อสวนรวม มากกวา สวนตวั หรอื พวกพอ ง ซ่งึ มพี ้ืนฐานมาจากทฤษฎีทางเหตผุ ลเชงิ จรยิ ธรรมของ Kohlberg

๖๑ ๓. ลักษณะมุง อนาคตควบคมุ ตน ลักษณะมุงอนาคตควบคุมตน หมายถึง ความสามารถในการคาดการณ ไกลวาส่ิงท่กี ระทําลงไปในปจจบุ ันจะสงผลอยา งไร ในปริมาณเทาใด ตอใคร ตลอดจนความสามารถ ในการอดได รอได สามารถอดเปร้ียวไวกนิ หวานได ๔. ความเช่ืออํานาจในตน ความเช่ืออํานาจในตน หมายถึง ความเชื่อวาผลที่ตนกําลังไดรับอยูเกิดจาก การกระทําของตนเอง มิใชเกิดจากโชค เคราะห ความบังเอิญ หรือการควบคุมของคนอ่ืน เปน ความรูสึกในการทํานายได ควบคุมไดของบุคคล ซ่ึงมีพื้นฐานมาจากทฤษฎี locus of control ของ rotter (๑๙๖๖) ๕. แรงจงู ใจใฝสมั ฤทธ์ิ แรงจูงใจใฝสัมฤทธิ์ หมายถึง ความมานะพยายามฝาฟนอุปสรรคในการ ทาํ ส่งิ ใดสง่ิ หนง่ึ โดยไมยอ ทอ ซึ่งมีพื้นฐานมาจากทฤษฎแี รงจงู ใจของ McClelland (๑๙๖๓) สวนที่สาม คือ สวนของดอกและผล เปนสวนของพฤติกรรมของคนดีและเกง ซึ่งแสดงพฤติกรรมการทําความดี ละเวนความชั่ว ซึ่งเปนพฤติกรรมของคนดี และพฤติกรรม การทํางานอยางขยันขันแข็งเพื่อสวนรวมอยางมีประสิทธิภาพ สามารถแบงเปน ๒ สวนดวยกัน (ดวง เดือน พันธุมนาวิน, ๒๕๔๘ ก อางถึงใน ศูนยสงเสริมและพัฒนาพลังแผนดินเชิงคุณธรรม, ๒๕๕๑ : ๒๐-๒๑) คอื ๑. พฤติกรรมของคนดี ประกอบดว ย ๒ พฤตกิ รรมหลกั ไดแ ก ๑.๑ พฤติกรรมไมเบียดเบียนตนเอง เปน พฤติกรรมของบุคคล ท่ีไมทําราย หรือทําลายตนเอง เชน การดูแลสุขภาพของตนเอง การบริโภคสิ่งท่ีมีประโยชน ไมด่ืมเหลา ไมสูบ บหุ ร่ี ไมต ิดยาเสพติด ไมเลนการพนนั เปน ตน ๑.๒ พฤติกรรมไมเบียดเบียนผูอ่ืน เปนพฤติกรรมที่ไมทําราย ทําลายหรือ ทาํ ใหผูอื่นเดือดรอ น เชน พฤติกรรมสุภาพบุรุษ ไมกาวราว ขบั ขี่รถอยางมมี ารยาท ซื่อสตั ย เปน ตน ๒. พฤติกรรมของคนดแี ละเกง ประกอบดวย ๒ พฤตกิ รรมหลัก ไดแ ก ๒.๑ พฤติกรรมรับผิดชอบ เชน พฤติกรรมการเรียนการทํางาน พฤติกรรม การปกครองของหัวหนา และเคารพกฎหมาย เปน ตน ๒.๒ พฤติกรรมพัฒนา เปนการพัฒนาตนเอง ผูอื่น และสังคม เชน ใฝรู รักการอา น เปนกัลยาณมิตร การอาสา ชวยเหลอื กจิ กรรมตาง ๆ ของสังคม เปน ตน

๖๒ ทฤษฎีตนไมจรยิ ธรรม ระบจุ ิตลกั ษณะ ๘ ประการ ทเี่ ปนสาเหตขุ องพฤติกรรมของคนไทย (ดวงเดือน พนั ธุมนาวนิ , ๒๕๒๖;๒๕๔๔) ตัวอยาง แนวคิดและทฤษฎีท่ีนําเสนอดังกลาว สามารถนํามาใชเปนแนวทางในการ พัฒนาคุณธรรม จริยธรรมและคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน สําหรับผูท่ีสนใจที่จะสรางและ พฒั นาเคร่ืองมือวดั คุณลกั ษณะอันพงึ ประสงค ควรศึกษาใหเขา ใจกอนการพฒั นาผูเรียน ดังนั้นเพ่ือใหการพัฒนาและการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคเปนไปตาม นโยบายดังกลาว และสอดรับกับวิสัยทัศน หลักการและจุดหมายของหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ัน พื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ท่ีมุงพัฒนาผูเรียนใหเปนคนดี มีปญญา มีความสุข มีศักยภาพใน การศึกษาตอ และประกอบอาชีพ มีจิตสํานึกในความเปนพลเมืองไทยและพลโลก ยึดมั่นใน การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข สถานศึกษาจึงจําเปนตองมี การพัฒนาและประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงคของผูเรียน เพื่อเปนขอมูลในการประเมินการเล่ือน ช้ันเรียนและจบการศึกษาระดับตาง ๆ โดยยึดคุณลักษณะอันพึงประสงคตามท่ีหลักสูตรแกนกลาง การศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ กําหนดไวด ังนี้ (กระทรวงศกึ ษาธิการ, ๒๕๕๑: ๕) ๑. รกั ชาติ ศาสน กษัตริย ๕. อยูอยา งพอเพียง ๒. ซ่อื สตั ยสุจริต ๖. มงุ ม่นั ในการทํางาน ๓. มวี นิ ยั ๗. รกั ความเปน ไทย ๔. ใฝเรียนรู ๘. มีจติ สาธารณะ

๖๓ ๔. พัฒนาการดา นจติ พิสัยและเครอ่ื งมอื วดั การพัฒนามนุษยท่ีสมบูรณตองพัฒนาท้ังในสวนที่เก่ียวกับความคิด ความรูสึกและ การกระทํา โดยนําทั้ง ๓ ดาน มารวมเปนกระแสเดียวกัน มีการประสานสัมพันธกัน ซึ่งจะไดภาพ ของการพฒั นา ดงั ที่โกวิท ประวาลพฤกษ (๒๕๔๐) เสนอไวดังนี้ พัฒนาการดา นความคดิ พฒั นาการดา นความรสู กึ พฒั นาการดานการกระทํา การประเมนิ คา การมีคุณลักษณะ การทําอยางสรางสรรค การสังเคราะห การมรี ะบบคา นิยม การทาํ อยางอัตโนมตั ิ การวเิ คราะห การเห็นคุณคา การนําไปใช การทาํ เอง ความเขา ใจ การตอบสนอง การทําตาม ความรคู วามจาํ การรับ การมรี ปู แบบ ขอ มูล – สิง่ แวดลอ ม มนุษยเร่ิมรับรดู ว ยการปฏสิ มั พนั ธกับขอมูลและส่ิงแวดลอมตาง ๆ แลวนําสิ่งท่ีรับมา น้ีเก็บไวในสมอง ๒ รูปแบบดวยกัน คือ ถาเปนขอมูลตาง ๆจะเก็บในรูปแบบของความรูความจํา อีกรูปแบบหน่ึงเปนตัวอยางของการกระทํา เปนทาทาง ข้ันตอนของการลงมือทํา เม่ือสะสมความรู ความจําไวมากแลวก็นํามาแสดงออกในดานการคิด คือตอบคําถามเกี่ยวกับปญหาตาง ๆ ได ดานการ กระทําคือทําตามคําถาม ทําตามคําสั่งได สภาวะจิตใจของมนุษยเร่ิมตนดวยการทําตามสั่งหรือ ถกู บังคบั ใหทาํ เมอื่ ทาํ แลวเกดิ ผล คือตอบถกู หรือทาํ ถูก สภาวะจิตใจก็จะคอ ยๆ เปล่ียนไป เปนเต็มใจตอบ อยากตอบ และในท่ีสุดก็อาสาที่จะตอบ มีการทํางานเพิ่มเติม ทําเกินที่สั่งหรือทําโดยไมตองสั่ง สภาวะจิตใจนี้จะขึ้นอยูกับความสามารถในการคิดการทํา ถาคิดถูกทําถูกจึงจะทําใหสภาวะจิตใจ เปล่ียนแปลงไปในทางที่ดี ดังนั้นการออกแบบกิจกรรมการเรียนจึงมีความสําคัญ สิ่งที่ใหผูเรียน ทําและส่ิงท่ีใหผูเรียนคิดตองไมหางจากความสามารถเดิมของเขามากนัก หากยากเกินไปเขาจะทํา ไมได และเกิดความรูสึกไมดีตอการเรียน การเรียนการสอนทางดานความคิดและการกระทําจึงตอง สรา งความรูสึกที่ดีเสมอ การลงมือปฏิบัติจริงคิดจริงเปนกิจกรรมที่ทําใหเกิดการเรียนรู แตส่ิงท่ีสําคัญ ท่จี ะทําใหผเู รียนลงมือคิดลงมอื ปฏิบตั ิจริง คือความเต็มใจ ความยินดี ความพึงพอใจ ความภาคภูมิใจ ในการลงมือคิด ลงมือทํา ซึง่ เปนกญุ แจสาํ คญั ที่ชว ยใหก ารเรยี นรมู ปี ระสทิ ธิภาพสงู

๖๔ การพัฒนาคานิยมและจริยธรรมเปนตัวอยางของการผสมผสานระหวางความรู ความคดิ ความรูสกึ และการกระทํา ซ่ึงเริ่มตน ดว ยการพฒั นาเหตุผลเชิงจริยธรรม ทําไปทําไม ทําแลว มีผลดีผลเสียตอใคร ใครเปนตัวประกอบสําคัญของการตัดสินใจวาจะทําหรือไมทํา ฝกใหผูเรียน พัฒนาเหตุผลโดยใหผูเรียนประเมินปญหาเชิงจริยธรรม พัฒนาจากการกระทําเพ่ือตนเองเปนการ กระทําเพ่ือกลุมเพ่ือคนอ่ืน จนถึงทําเพ่ือสังคมโดยสวนรวม เมื่อผูเรียนพัฒนาเหตุผลไปแลวก็พัฒนา ดานการกระทํา ใหการกระทําน้ันๆมีผลตอบสนองในทางท่ีดี ทั้งจากเพื่อน จากครูและจากสังคม เปน การแสดงคา นยิ มและเหตุผลเชงิ จรยิ ธรรมใหป ระจกั ษตอผเู รยี นเอง กลุมจึงมีบทบาทในการพัฒนา คานิยม เม่ือผูเรียนปฏิบัติไดแลวก็ลดการบังคับลง เพื่อใหผูเรียนไดใชเหตุผลของตนเอง เปนการ ดูดกลืนคานิยมจากการบังคับภายนอก ไปเปนตัวบังคับภายในดวยวินัยของเขาเอง จุดนี้คือการสราง วินัยในตนเอง เมื่อผูเรียนไดปฏิบัติดวยตนเองแลวก็เสริมดวยการใหประเมินตนเองอยูตลอดเวลา โดยการถามคําถามตาง ๆ และกระตุนใหยอมรับตนเอง ใหเห็นวาตนเองมีขอจํากัด มีจุดเดนจุดดอย อยา งไร และตอ งเลอื กปฏบิ ตั ิตามจุดเดนจดุ ดอยของตนเอง ไมใชทําตามเกณฑของผูอื่น ตองใชเกณฑ ของตนเองสรางความพึงพอใจใหกับความสําเร็จของตนเอง อนั เปน การใหรางวัลดวยตนเอง จิตพิสัยเปนลักษณะท่ีเกี่ยวกับความรูสึกของบุคคล จึงมิใชเร่ืองที่จะบอกไดวา ถูกหรือผิด ไมสามารถจําแนกออกมาเปนความรูสึกท่ีถูกตองหรือไมถูกตองอยางเด็ดขาดได ความรูสึกจึงมีความหลากหลายในดานระดับและความเขมขน ระดับความเขมขนของความรูสึกนี้เอง ท่ีเรานํามาใชในการจําแนกระดับความรูสึกของบุคคลตอสิ่งหน่ึงสิ่งใด เรื่องหนึ่งเรื่องใด ปริมาณ เกี่ยวกับความรูสึกจึงไมเปนไปตามกฎมีหรือไมมี แตจะอยูในรูปของมีมากมีนอย เปนระดับตาง ๆ กันไป ความรูสึกตาง ๆ เหลานั้นนอกจากมีระดับแลว ยังมีทิศทางที่เปนท้ังบวกและลบ เชน ซื่อสัตย เปนทางบวก คดโกงเปนทางลบ เปนตน คุณสมบัติอีกอยางหน่ึงของจิตพิสัย คือ เปลี่ยนแปลงไดงาย ข้ึนอยูกับสถานการณ องคประกอบอ่ืน ๆ การที่จะลงสรุปวาบุคคลมีความรูสึกอยางไร จึงตองมีการตรวจสอบ หลายๆ คร้งั หลายๆ สถานการณ หลายๆ เวลา แลว นาํ ผลการสอบวัดนัน้ มาดูวาเขาแสดงความรูสึกใน ระดับใดมากทสี่ ดุ ความรูสึกทั้งหลายจําเปนตองแสดงตอเปาหรือสิ่งรองรับบางอยาง เชน ความรูสึก ตอคนท่ีขยัน คนท่ีซื่อสัตย การกระทําที่แสดงถึงความรักชาติ สัญลักษณของคุณงามความดีตาง ๆ ถา ไมม ีเปา รองรับ ความรูสึกของบุคคลกจ็ ะเปล่ยี นแปลงไปอยางไมเปน ระบบ ๔.๑ พฤตกิ รรมชีบ้ ง การท่จี ะรวู าบุคคลมคี วามรูสึกอยางไรก็ตองดูจากพฤติกรรมท่ีเขาแสดงออก ซึ่ง มี ๒ ทางท่ีจะใหตรวจสอบได คือ ทางวาจาและทางการกระทําหรือทางกาย พฤติกรรมชี้บงทาง ดานความรูสึกจึงอยูในรูปของวาจา หนาตา ทาทางเปนสําคัญ Krathwohl และคณะไดจําแนกระดับ ความรูสึกออกเปน ๕ ข้ัน คือ การรับ การตอบสนอง การเห็นคุณคา การมีระเบียบ และการ

๖๕ มีคุณลักษณะ แตละข้ันมีพฤติกรรมชี้บงทางวาจาและทางกายของระดับจิตพิสัย ซึ่งชวยใหการสอบ วดั ทําไดดีและชัดเจนขึน้ ดงั น้ี ตารางท่ี ๑ พฤตกิ รรมชี้บงทางวาจา และทางกายของระดับจติ พิสยั ระดบั ของจิตพสิ ัย พฤตกิ รรมชี้บงทางวาจา พฤตกิ รรมชบี้ งทางกาย ๑. การรับ หยุดพฤติกรรมอ่ืนทก่ี าํ ลังทาํ อยเู ดิม ๑.๑ การรบั รู บอกไดว าตางออกไปเปล่ียนแปลงไป แตไม จอ งมอง มองตาม สามารถบอกไดวา อะไรตางไปจากเดิม ทาํ เมื่อมีคาํ สงั่ คําช้ีแจง การชี้นํา ๑.๒ ต้งั ใจรับ การตรวจสอบขอ มูลท่มี ี การชวยเหลือ ทาํ เอง ไมตองขึ้นอยกู ับความชวยเหลอื ๑.๓ ติดตามรบั ถามหาขอมลู เพ่ิมเตมิ การช้ีนํา ยิ้มแยม พอใจที่ไดทาํ แสดงการทํา ๒. การตอบสนอง อยา งมั่นใจ ๒.๑ ตอบตามส่ัง ถามหาคําส่ัง คําชี้แจง กฎ ระเบียบ ประเพณี ทาํ มากขน้ึ ปรับปรุงใหดีขนึ้ ทํานาํ ใหเ ปน ตัวอยา ง ชวยเหลอื ผอู ื่นใหท าํ ๒.๒ อาสาทาํ รองขอท่จี ะทํา เสนอท่ีจะทํา ทําอยางมั่นคง ไมมีผลจากการเปลย่ี นแปลง ๒.๓ พอใจทาํ พดู ดใี จท่ไี ดทาํ คุยใหค นอืน่ ฟงวาไดท ํา ภายนอก มพี ฤติกรรมที่ไมเกี่ยวของนอ ยลง ๓. การเห็นคณุ คา ยอมรับ ชมเชย และเสนอใหท ํามากข้นึ มุงผลงาน ยึดมาตรฐานของงาน ๓.๑ เห็นคา ชชี้ วน รเิ ริ่มใหมีการกระทํา สงเสริมให ๓.๒ นิยม มีการทํา ปกปอ ง แกตาง บคุ คลและการกระทาํ ๓.๓ มงุ มน่ั ๔. การมีระเบียบ อางองิ เปาหมาย ยึดผลของการกระทํา ๔.๑ มสี ังกัป ๔.๒ มีระบบ เลอื กมากกวา อยางอ่ืน ช้ีวาสําคัญกวาสิ่งอ่ืน เนน ขน้ั ตอนสําคัญ ๆ ยึดลําดับความสาํ คัญ เลอื กทํามากกวา อยางอนื่ ๕. การมคี ุณลกั ษณะ ๕.๑ ขยาย ช้บี ง การนําไปอยา งกวางขวาง ทําอยางสรา งสรรค ๕.๒ เปนนิสัย ระบวุ า ทําเปนประจาํ ไดร ับการยกยองปรากฏ มลี ักษณะเฉพาะในผลงานทีส่ ังคมระบไุ ด ในสงั คม

๖๖ ตารางที่ ๒ พฤติกรรมชี้บงทางวาจา และทางกายของดา นความรักในการอา น ระดบั ของจติ พิสัย พฤตกิ รรมช้บี งทางวาจา พฤตกิ รรมชบ้ี งทางกาย ๑. การรับ บอกไดว าครสู ่งั ใหอ านหนังสอื เพ่ิมเตมิ หยุดฟง คาํ สั่งของครเู กีย่ วกบั การใหอ า น หนังสอื เพ่ิมเตมิ ๒. การตอบสนอง ถามหาชือ่ หนงั สือ ชอ่ื ผูแตง หรือแหลง ทจ่ี ะ หาหนงั สือทค่ี รูส่งั ใหอ า นในหอ งสมดุ ไปคน ควา ๓. การเหน็ คุณคา พูดคุยกบั เพื่อนถึงประโยชนในการอา นและ เม่ือมีเวลาวาง จะอา นหนงั สือท่ีตนสนใจ ชกั ชวนหรือใหเพอ่ื นยืมหนงั สอื ของตนไป อา น ๔. การมีระเบยี บ วิจารณส าระในส่งิ ทไ่ี ดอานอยางมีเหตผุ ล เลือกอานหนังสือที่มีคณุ คา ๕. การมคี ุณลักษณะ ไดรับการยกยอ งจากเพ่ือน ๆ และครู วาเปน อา นหนังสอื ท่มี คี ุณคา อยางสม่ําเสมอ และ นักอา น และมคี วามรอบรดู ี นาํ สิ่งท่ไี ดจ ากการอา นไปใชประโยชนได มากมาย ท้ังดานการเรยี น การปรบั ปรุง ตนเองและคดิ คนสิ่งใหมๆ จิตพิสัยท่ีคุนเคยกันอยูในวงการศึกษา ไดแก ความสนใจ ความซาบซ้ึงและเจตคติ ซึ่งสามารถนํามาสัมพันธกับระดับพัฒนาการดานจิตใจที่กลาวมาแลว คือ ความสนใจจะเริ่มพัฒนา ต้ังแตขั้นการรับรู (๑.๑) จนถึงสนใจอยางมุงม่ัน (๓.๓) โดยท่ีความสนใจนั้นตองมีทั้งการกระทํา (สนใจตอบสนอง) เพราะความรูสึก (ความมุงมั่น) ถาจัดระดับการสนใจทําเปนพอใจทําแลว ทั้งสอง ระดับกจ็ ะอยูในจิตพสิ ัยเชนเดยี วกัน ความซาบซ้ึงมีชวงแคบกวาความสนใจ ข้ันตนของความซาบซึ้งเร่ิมจากติดตามรับ (๑.๓) จนถงึ ขน้ั นิยมยกยอง (๓.๒) เจตคติเร่ิมจากระดับอาสาทํา (๒.๒) จนถึงคํานึงถึงผลงาน ช่ืนชมในผลงานของการ กระทาํ (๔.๑) พฤติกรรมชี้บงจะเปนประโยชนตอการประเมินและการวัดจิตพิสัยในระดับตาง ๆ โดยนําพฤติกรรมช้ีบงทางวาจาและทางกายไปใชจัดทําเปนเครื่องมือวัด เชน แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสัมภาษณ แบบทดสอบ เปน ตน

๖๗ บทที่ ๒ การพัฒนาผเู รยี นใหม ีคุณลักษณะอันพงึ ประสงค ๑. แนวทางการดําเนินการพฒั นาผูเ รยี นใหมีคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคใ นระดับสถานศึกษา การพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค สถานศึกษาควรดําเนินการ โดยคณะกรรมการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงคของสถานศึกษา อาจเปนชุดเดียวกับ คณะกรรมการประเมินคุณลักษณะอันพึงประสงค ในกรณีสถานศึกษาขนาดเล็กอาจจะใหครูผูสอน ครูประจําชั้น/ ครูท่ีปรึกษาเปนผูรับผิดชอบในการพัฒนา ทั้งน้ีใหสถานศึกษาแตงตั้งคณะกรรมการ ดําเนนิ การพัฒนาและประเมินคณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงคของสถานศึกษา โดยมีหนาทด่ี ังนี้ ๑.๑ ศึกษานิยาม ความหมาย และพฤติกรรมบงช้ีของคุณลักษณะอันพึงประสงค ท้ัง ๘ ประการ ๑.๒ วิเคราะหตัวช้ีวัด และพฤติกรรมบงชี้ เพ่ือกําหนดแนวทางการพัฒนา คุณลกั ษณะอันพึงประสงคแตละคณุ ลกั ษณะ ๑.๓ ศึกษาขอมูลพ้ืนฐานของผูเรียนรายบุคคลกอนการพัฒนา เพ่ือกําหนด แนวทางการพฒั นาใหสอดคลอ งและเหมาะสมกับพฤติกรรมของผเู รยี น ๑.๔ สรา งหรือเลอื กเคร่อื งมอื ในการวดั และประเมินคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค ๑.๕ กําหนดวัตถุประสงค และวิธีการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค ใหสอดคลอ งกับพฤติกรรมของผูเ รยี นท่ีตอ งการพฒั นา ๑.๖ ดําเนินการพัฒนาผูเรียนตามแนวทางที่กําหนดไว และประเมินผูเรียนเปน ระยะๆ อยางตอเนือ่ ง เพอื่ ตรวจสอบความกา วหนา ๑.๗ ดาํ เนนิ การประเมินผเู รียนหลังการพฒั นาและสรปุ ผลการประเมนิ ๑.๘ รายงานผลการพัฒนาตอผูบ รหิ ารสถานศึกษา ดังแผนภาพที่ ๓.๑

๖๘ แผนภาพที่ ๓.๑ แนวทางการดาํ เนนิ การพฒั นาและประเมนิ คณุ ลกั ษณะอันพงึ ประสงค แตง ต้ังคณะกรรมการพฒั นาคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค ศึกษา นยิ าม ตวั ชี้วดั และพฤตกิ รรมบงชีข้ องคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค ศกึ ษาเกณฑ และแนวทางการประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงค สรางหรอื เลือก เครอื่ งมอื วดั และประเมินคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ประเมินคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงคตามเกณฑท ีก่ ําหนดกอนการพัฒนา กาํ หนดแนวทางพัฒนาผเู รียนใหมคี ณุ ลักษณะอนั พึงประสงค ดาํ เนินการพฒั นาผูเรียนในหอ งเรียน/นอกหอ งเรียน ประเมนิ คณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงคตามเกณฑท ่กี ําหนดอยางตอเนื่องระหวางการพัฒนา ประเมนิ คุณลกั ษณะอันพึงประสงคต ามเกณฑทก่ี าํ หนดหลงั การพัฒนา รายงานผลประเมินคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงคเปน ระยะ สรุปผลการประเมินคณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค รายงานผลการพฒั นาตอ ผูบรหิ ารสถานศึกษาและผูเ กย่ี วของ

๖๙ ๒. แนวปฏิบตั ิในการพฒั นาผเู รยี นใหม ีคณุ ลกั ษณะอนั พึงประสงค หลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ มุงพัฒนาผูเรียนใหมี คุณลักษณะอันพึงประสงคทั้ง ๘ ประการ เพ่ือใหสามารถอยูรวมกับผูอื่นในสังคมไดอยางมีความสุข ในฐานะเปนพลเมืองไทยและพลโลก ในการพัฒนาผูเรียนใหบรรลุตามวัตถุประสงค จําเปนตองอาศัย การบริหารจัดการและการมีสวนรวมจากทุกฝาย ไดแก ผูบริหารสถานศึกษา คณะกรรมการ สถานศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ครูผูสอน ครูประจําชั้น ผูปกครอง และชุมชนตองรวมมือกันปลูกฝง คุณลักษณะอันพึงประสงค ใหเกิดข้ึนแกผูเรียนอยางตอเน่ือง จึงตองพิจารณาถึงกิจกรรมตาง ๆ ที่ สถานศึกษากําหนดใหจัดขึ้น แลวสงผลตอการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค ซ่ึงอาจ ดาํ เนนิ การพัฒนาดว ยวิธีการตาง ๆดังตอ ไปนี้ เชน ๑. บรู ณาการในกลมุ สาระการเรยี นรู ๘ กลมุ สาระ ๒. จัดในกจิ กรรมพฒั นาผูเรยี น ๓. จดั โครงการเพอ่ื พัฒนาคุณลักษณะอนั พึงประสงค ๔. ปลูกฝงคุณลกั ษณะอันพึงประสงคโดยสอดแทรกในกิจวัตรประจําวัน แนวปฏบิ ตั ิในการพัฒนาผูเ รียนใหม คี ุณลักษณะอันพึงประสงคนั้น สามารถพัฒนาได โดยการนาํ คุณลักษณะอนั พึงประสงค ตัวชี้วดั และพฤติกรรมบง ชี้ท่วี ิเคราะหไ วไปบูรณาการในการจัด กจิ กรรม การเรียนรู กจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น โครงการตาง ๆ และกิจวัตรประจําวันของผูเ รยี น ดงั น้ี

๗๐ ๑. รกั ชาติ ศาสน กษตั รยิ  วธิ กี ารพฒั นา ตัวชี้วัด พฤตกิ รรมบงชี้ กลุม กจิ กรรม โครงการ กิจวัตร สาระ พฒั นา ประจาํ วนั ผเู รียน ๑.๑ เปนพลเมอื งดี ๑.๑.๑ ยนื ตรงเคารพธงชาติ รอ งเพลง ของชาติ ชาติ และอธิบายความหมาย ของเพลงชาติไดถ ูกตอ ง 33 3 ๑.๑.๒ ปฏบิ ตั ติ นตามสิทธิ หนาท่ี พลเมอื งดขี องชาติ 33 3 ๑.๑.๓ มคี วามสามัคคี ปรองดอง 33 33 ๑.๒ ธํารงไวซ ง่ึ ความ ๑.๒.๑ เขารวม สงเสริม สนับสนุน เปน ชาติไทย กิจกรรมทีส่ รา งความสามัคคี ปรองดอง ที่เปน ประโยชน ตอโรงเรียน ชมุ ชนและสงั คม 3 3 3 3 ๑.๒.๒ หวงแหน ปกปอง ยกยอ ง ความ เปนชาติไทย 33 33 ๑.๓ ศรัทธา ๑.๓.๑ เขารว มกิจกรรมทางศาสนาท่ีตน ยดึ มัน่ และปฏบิ ตั ิ นบั ถอื 33 33 ตนตามหลักของ ๑.๓.๒ ปฏบิ ตั ิตนตามหลกั ของศาสนาท่ี ศาสนา ตนนับถือ 33 33 ๑.๓.๓ เปนแบบอยางทีด่ ีของศาสนิกชน 3 3 3 3 ๑.๔ เคารพเทดิ ทูน ๑.๔.๑ มีสวนรวมหรอื จัดกิจกรรมที่ สถาบัน เกี่ยวกบั สถาบนั พระมหากษตั ริย 3 3 3 3 พระมหากษัตริย ๑.๔.๒ แสดงความสํานึกในพระมหา กรุณาธิคณุ ของพระมหากษตั รยิ  3 3 3 3 ๑.๔.๓ แสดงออกซง่ึ ความจงรกั ภักดตี อ สถาบนั พระมหากษัตรยิ  33 33

๗๑ ๒. ซ่อื สตั ยสจุ รติ วิธีการพัฒนา ตวั ชว้ี ัด พฤตกิ รรมบงช้ี กลมุ กิจกรรม โครงการ กิจวัตร สาระ พัฒนา ประจาํ วัน ผเู รยี น ๒.๑ ประพฤติตรงตาม ๒.๑.๑ ใหข อ มลู ทถ่ี ูกตองและเปนจรงิ 3 3 33 ความเปน จริงตอ ปราศจากความลําเอียง ตนเองทงั้ ทางกาย 3 วาจา ใจ ๒.๑.๒ ปฏิบตั ติ นโดยคํานึงถงึ 3 ความถกู ตอ งละอายและเกรงกลัว 3 ตอ การกระทําผดิ 3 33 3 33 ๒.๒ ประพฤติตรงตาม ๒.๑.๓ ปฏบิ ตั ติ ามคาํ ม่ันสญั ญา ความเปน จรงิ ตอ 3 33 ผอู ่ืนทั้งทางกาย ๒.๒.๑ ไมนําส่ิงของหรอื ผลงานของผอู ืน่ 33 วาจา ใจ มาเปน ของตนเอง 33 ๒.๒.๒ ปฏบิ ตั ติ นตอ ผอู น่ื ดว ยความ ซอื่ ตรง ๒.๒.๓ ไมห าประโยชนในทางทไี่ ม ถูกตอง ๓. มีวนิ ยั วิธีการพัฒนา ตวั ชี้วดั พฤติกรรมบงชี้ กลมุ กจิ กรรม กิจวัตร สาระ พัฒนา โครงการ ประจํา ผูเรยี น วัน ๓.๑ ปฏบิ ตั ิตามขอตกลง ๓.๑.๑ ปฏิบตั ติ ามขอตกลง กฎเกณฑ กฎเกณฑ ระเบยี บ ระเบียบของครอบครวั โรงเรยี น และ ขอบงั คบั ของ สงั คมไมละเมิดสิทธขิ องผอู น่ื 33 33 ครอบครัว โรงเรียน ๓.๑.๒ ตรงตอเวลาในการปฏิบตั กิ จิ กรรม และสังคม ตาง ๆ ในชวี ิตประจาํ วนั และ รบั ผดิ ชอบในการทํางาน 33 33

๗๒ ๔. ใฝเ รยี นรู วิธกี ารพัฒนา ตวั ชีว้ ัด พฤตกิ รรมบง ช้ี กลุม กจิ กรรม โครงการ กิจวัตร สาระ พัฒนา ประจาํ วนั ผเู รยี น ๔.๑ ตงั้ ใจ เพยี ร ๔.๑.๑ ตง้ั ใจเรยี น 33 3 พยายามในการ ๔.๑.๒ เอาใจใสและมีความเพียร เรยี นและ เขารว ม พยายามในการเรียนรู 33 3 กจิ กรรม ๔.๑.๓ มสี วนรว มในการเรยี นรู และ เขา รว มกจิ กรรมตา ง ๆ 3 3 33 ๔.๒ แสวงหาความรูจาก ๔.๒.๑ ศกึ ษาคนควา หาความรูจ าก แหลงเรียนรู ตาง หนงั สือ เอกสาร ส่งิ พมิ พ สื่อ ๆ ทงั้ ภายในและ เทคโนโลยตี าง ๆ แหลงเรยี นรู ภายนอกโรงเรียน ท้ังภายในและภายนอกโรงเรียน ดว ยการเลือกใช และเลือกใชส อ่ื ไดอ ยาง 3 3 33 สอ่ื อยา งเหมาะสม เหมาะสม บันทกึ ความรู ๔.๒.๒ บนั ทกึ ความรู วเิ คราะหข อ มูล วเิ คราะห สรุปเปน จากสงิ่ ทเี่ รยี นรู สรุปเปน องคค วามรู องคความรู 3 3 33 สามารถนําไปใช ๔.๒.๓ แลกเปลยี่ นความรดู วยวิธกี าร ในชีวิตประจํา ตาง ๆ เพอ่ื นาํ ไปใชใน วนั ได ชีวิตประจาํ วัน 3 3 3 3

๗๓ ๕. อยูอ ยา งพอเพยี ง ตัวชีว้ ัด พฤตกิ รรมบง ช้ี กลมุ วธิ กี ารพฒั นา กิจวัตร สาระ ประจํา กจิ กรรม วัน พัฒนา โครงการ ผเู รียน ๕.๑ ดําเนนิ ชวี ติ อยา ง ๕.๑.๑ ใชทรพั ยสินของตนเอง เชน พอประมาณ มี เงนิ สงิ่ ของ เครอ่ื งใช ฯลฯ อยา ง เหตผุ ล ประหยดั คมุ คา รอบคอบ มี และเก็บรกั ษาดแู ลอยางดี รวมท้ังการใช 3 3 33 คุณธรรม เวลาอยา ง เหมาะสม ๕.๑.๒ ใชท รัพยากรของสว นรวม อยา งประหยดั คมุ คาและ เกบ็ รักษาดแู ลอยางดี 3 33 33 ๕.๑.๓ ปฏบิ ัตติ นและตดั สินใจดว ย 3 33 ความรอบคอบมีเหตผุ ล 3 3 33 ๕.๑.๔ ไมเ อาเปรียบผอู ื่นและ 3 33 ไมทาํ ใหผูอ น่ื เดอื ดรอน พรอ ม ใหอภยั เม่ือผอู นื่ กระทําผิดพลาด 3 ๕.๒ มีภูมิคุมกันใน ๕.๒.๑ วางแผนการเรียน ตวั ทีด่ ี ปรับตวั การทาํ งานและการใช เพ่ืออยูในสังคม ชีวิตประจาํ วันบนพนื้ ฐาน ไดอ ยา งมี ของขอ มลู ความรู ขาวสาร 3 ความสขุ ๕.๒.๒ รเู ทา ทันการเปลยี่ นแปลงของ สังคมและสภาพแวดลอม ยอมรับและปรบั ตัวเพ่ืออยู รว มกบั ผูอ น่ื ไดอ ยา งมีความสุข 3

๗๔ ๖. มุง มัน่ ในการทํางาน วิธกี ารพัฒนา ตวั ชีว้ ดั พฤตกิ รรมบง ช้ี กลุมสาระ กจิ กรรม โครงการ กจิ วัตร พัฒนา พเิ ศษ ประจําวนั ๖.๑ ตง้ั ใจและ ๖.๑.๑ เอาใจใสต อ การปฏิบตั ิหนาท่ี 3 ผเู รยี น รับผิดชอบ ท่ไี ดร บั มอบหมาย 3 ในหนา ทก่ี ารงาน 3 333 ๖.๑.๒ ต้ังใจและรับผิดชอบใน ๖.๒ ทํางานดว ยความ การทาํ งานใหส ําเรจ็ 3 333 เพียร พยายาม 3 และ อดทน ๖.๑.๓ ปรับปรุงและพัฒนาการทํางาน 3 333 เพื่อใหงานสาํ เร็จ ดว ยตนเอง ตามเปาหมาย 333 ๖.๒.๑ ทุมเททํางาน อดทน ไมย อทอ 333 ตอปญ หาและอุปสรรคใน 33 การทาํ งาน ๖.๒.๒ พยายามแกป ญ หาและอุปสรรค ในการทาํ งานใหสาํ เร็จ ๖.๒.๓ ชืน่ ชมผลงานดวย ความภาคภูมใิ จ

๗๕ ๗. รักความเปนไทย วิธกี ารพัฒนา ตัวช้ีวัด พฤติกรรมบงช้ี กิจกรรม กิจวัตร กลมุ สาระ พฒั นา โครงการ ประจํา ผูเ รยี น วัน ๗.๑ ภาคภูมใิ จ ๗.๑.๑ มีมารยาทงดงามแบบไทย 3 333 ใน มีสัมมาคารวะ กตัญกู ตเวที ขนบธรรมเนยี ม ตอผมู ีพระคุณ แตง กาย ประเพณี ศิลปะ แบบไทย และวฒั นธรรม ไทย และมคี วาม ๗.๑.๒ รวมกจิ กรรมที่เกยี่ วของกบั กตญั กู ตเวที ประเพณี ศลิ ปะและ วฒั นธรรมไทย 3 33 ๗.๒ เหน็ คณุ คา และ ๗.๑.๓ เชญิ ชวนใหผ ูอนื่ ปฏบิ ัตติ าม 3 33 ใชภ าษาไทยใน ขนบธรรมเนียมประเพณี 3 333 การส่อื สารได ศิลปะและวัฒนธรรมไทย อยางถูกตอ ง เหมาะสม ๗.๒.๑ ใชภาษาไทยและเลขไทยใน การสอ่ื สารไดอ ยา งถูกตอ ง เหมาะสม 33 3 ๗.๒.๒ ชักชวน แนะนํา ใหผ อู ่นื เห็น คุณคา ของการใชภ าษาไทยที่ ถกู ตอง

๗๖ ๘. มีจิตสาธารณะ วธิ กี ารพัฒนา ตัวชี้วดั พฤติกรรมบงช้ี กลุม กจิ กรรม กจิ วัตร สาระ พัฒนา โครงการ ประจํา ผเู รียน วัน ๘.๑ ชวยเหลือผูอ่ืน ๘.๑.๑ ชวยพอแม ผูปกครอง ครูทํางาน ดวยความเต็มใจ ดวยความเตม็ ใจ 3 3 33 3 และพงึ พอใจ ๘.๑.๒ อาสาทํางานใหผูอื่นดวยกําลังกาย 3 กําลังใจ และกําลังสติปญญา 3 3 33 3 ดวยความสมัครใจ 3 ๘.๑.๓ แบงปนส่ิงของ ทรัพยสินและ อืน่ ๆ และชวยแกปญ หาหรอื สรา งความสุขใหกับผอู ื่น 3 33 3 33 ๘.๒ เขารว มกิจกรรม ๘.๒.๑ ดูแล รักษาสาธารณสมบัติและ 33 ทเ่ี ปน ประโยชน สิง่ แวดลอ มดวยความเต็มใจ ตอ โรงเรียน ๘.๒.๒ เขารว มกิจกรรมทเ่ี ปน ชมุ ชน และสงั คม ประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชน และสังคม ๘.๒.๓ เขารว มกิจกรรมเพ่ือแกปญ หา หรือรว มสรา งสง่ิ ทด่ี งี ามของ สว นรวมตามสถานการณท ่ี เกิดขึน้ ดวยความกระตอื รือรน 33

๗๗ ตวั อยางการพฒั นาผเู รียนใหมีคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค โดยบรู ณาการในกลุมสาระการเรยี นรู แผนการจดั การเรียนรู วิชาภาษาไทย ท ๒๓๑๐๑ ช้ันมธั ยมศึกษาปท ่ี ๓ หนวยการเรยี น เรอื่ ง สัมพันธแหง รกั หนว ยยอย สัตยซ ่ือถือมั่นคําสัญญา เวลา ๒ ชั่วโมง -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- สาระสาํ คญั วรรณคดีเปนมรดกของชาติท่ีมีคุณคาท่ีมีคุณคาทางดานวรรณศิลปและสังคม ที่แฝง คติ ขอคิดที่เปนประโยชน ซ่ึงผูเรียนตองรูจักวิเคราะหคุณคาใหสามารถนําไปประยุกตใชใน ชีวิตประจําวันได ๑. มาตรฐานการเรยี นรู ท ๕.๑ เขาใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณวรรณคดีและวรรณกรรมไทย อยางเห็น คุณคาและนาํ มาใชในชวี ิตจริง ตัวช้ีวัด ท๕.๑ ม.๓/๓ สรุปความรูและขอคิดจากการอานเพื่อนําไป ประยุกตใ ชใ นชวี ติ จรงิ ๒. คณุ ลักษณะอนั พงึ ประสงค ขอ ๖ มุงมั่นในการทาํ งาน ๖.๑ ตงั้ ใจและรับผิดชอบในหนาท่ีการงาน ๓. จดุ ประสงคการเรยี นรูของแผน วเิ คราะหคณุ คา ดานสงั คมจากวรรณคดเี ร่อื งพระอภยั มณี ตอนพระอภยั มณีหนนี าง ผเี ส้อื สมทุ รได (วิเคราะหพฤติกรรมตัวละคร) ๔. สาระการเรยี นรู การวเิ คราะหว ถิ ีไทยและคุณคาจากวรรณคดแี ละวรรณกรรม ๕. ภาระงาน การนาํ เสนอความคดิ เห็นของกลุม

๗๘ ๖. การประเมิน ๖.๑ เกณฑการประเมนิ การนําเสนอ รายการ ๑ ระดับคะแนน ๔ นํ้าหนัก ๒๓ คะแนน ๑. นา้ํ เสยี ง พดู ไมค ลอ ง พดู ได แตต ดิ ขดั พดู คลอ ง นํ้าเสียง พูดคลอ ง น้ําเสยี ง ๒ ตะกุกตะกัก ไม บา ง นํา้ เสียงไม ดงั ชดั เจน ดังชัดเจน ๓ นาสนใจฟง ชัดเจน นา สนใจฟง ๒. เนือ้ หา เนื้อหาไมค รบ เน้อื หาไมเปน ไป เนือ้ หาเปน ไป เนือ้ หาเปน ไป ตามหวั ขอ และมี ตามลําดบั และมี ตามลาํ ดับ และมี ตามลาํ ดบั ไม ความสมเหตุ ความสมเหตุ ความสมเหตุ วกวนและมีความ สมผลนอยมาก สมผลนอย สมผลเปน สมเหตุสมผล สวนมาก ๖.๒ ระดบั คณุ ภาพ คะแนน ๑ – ๙ ระดบั คุณภาพปรับปรุง คะแนน ๑๐ – ๑๓ ระดบั คณุ ภาพพอใช คะแนน ๑๔ – ๑๗ ระดับคณุ ภาพดี คะแนน ๑๘ – ๒๐ ระดับคุณภาพดเี ยยี่ ม ๖.๒ เกณฑการประเมินคุณลกั ษณะ ๖.๑ ตงั้ ใจทาํ หนาที่ การงาน พฤติกรรมบงช้ี เกณฑการใหร ะดับคะแนน ๖.๑.๑ เอาใจใสตอการ ไมผาน(๐) ผา น(๑) ด(ี ๒) ดเี ยย่ี ม(๓) ปฏิบตั หิ นา ที่ท่ี ไมแ สดงพฤติกรรม ไดร บั มอบหมาย ตัง้ ใจและรบั ผดิ ชอบ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ ตง้ั ใจและรับผิดชอบ ในการปฏิบตั ิหนาที่ ในการปฏบิ ตั หิ นาที่ ในการปฏิบัติหนาท่ี ๖.๑.๒ ตั้งใจและ ทไ่ี ดรบั มอบหมายให ทไ่ี ดรบั มอบหมายให รับผิดชอบในการ สาํ เรจ็ สาํ เร็จ มีการปรับปรงุ ทไ่ี ดรับมอบหมายให ทาํ งานใหส าํ เร็จ การทาํ งานใหดีขนึ้ สาํ เร็จ มีการ ๖.๑.๓ ปรับปรงุ และ ปรบั ปรงุ พฒั นาการทํางาน ดว ยตนเอง และพัฒนาการ ทาํ งานใหดีข้ึน

๗๙ ๗. กิจกรรมการเรยี นรู ๑. ต้งั คําถามวาคิดอยางไรกบั การรักษาคาํ สัญญา/ รกั ษาสัจจะ ๒. นักเรยี นคนหาคําตอบวา ตวั ละครใดในเรอื่ งทแี่ สดงถึงการรกั ษาสญั ญา (เงอื กผูเ ฒา ) ๓. นักเรยี นรว มทบทวนเหตกุ ารณท ่เี กี่ยวขอ งกบั เงอื กผเู ฒา ๔. แจง ภาระงานนําเสนอความคิดเห็นจากการประชมุ และสงั เกตพฤตกิ รรมมงุ ม่ัน ในการทาํ งาน ๕. นกั เรยี นเขากลมุ ๆ ละ ๕ – ๖ คน รวมกันแสดงความคดิ เหน็ ในประเด็นตอ ไปน้ี ๕.๑ เงือกผูเฒา กลับมาเพราะเหตใุ ด ๕.๒ ถานกั เรียนเปนเงือกผเู ฒาจะกลบั มาหาพระอภยั มณหี รือไม เพราะเหตุใด ๕.๓ นกั เรยี นคิดวา ถา คนในสังคมมีความซอื่ สัตยรักษาคําม่นั สญั ญา สังคมจะเปน อยางไร ๕.๔ ทาํ อยา งไรจึงจะทาํ ใหเพื่อนของเรามีความซอ่ื สตั ยรกั ษาคาํ มั่นสัญญา ๖. ตัวแทนนักเรียนนําเสนอความคิดเห็นของกลุมหนาช้ันเรียน เพ่ือนตางกลุม ประเมนิ การนําเสนอ ๗. ครูและนักเรียนสรุปวาในท่ีสุดทุกชีวิตตองตาย กอนตายจึงควรทําสิ่งที่มีคุณคา มีประโยชน เหมือนเงือกผูเฒาท่ีคิดวามีความเสี่ยง อาจจะตองตาย แตก็จะรักษาคํามั่นสัญญา ซื่อสัตย ตอตนเอง แมต วั ตายไปแลวกไ็ มท ําใหเสอื่ มเสียช่อื เสียง ๘. สื่อและแหลง เรียนรู วิธีการ เคร่อื งมอื เกณฑ ไมมี นําเสนอ แบบประเมนิ การนาํ เสนอ ระดบั พอใชข ้นึ ไป ๙. การวัดและประเมนิ ผล สังเกต แบบสงั เกตพฤตกิ รรม ระดับ ๑ ข้ึนไป จุดประสงค ๑. วิเคราะหคุณคา ดาน สงั คม ๒.ความมุง มนั่ ในการ ทาํ งาน

๘๐ หนว ยการเรียนรทู ่ี ๑๔ การบวก ลบระคน วชิ าคณิตศาสตร ค๑๑๑๐๑ กลมุ สาระการเรียนรคู ณิตศาสตร ชั้นประถมศกึ ษาปท ่ี ๑ ภาคเรียนที่ ๒ แผนการเรียนรูท ่ี ๕ โจทยปญหาการบวก ลบระคน เวลา ๒ ชว่ั โมง ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ๑. มาตรฐานตวั ช้ีวดั ค ๑.๒ เขาใจถึงผลท่เี กิดขึน้ จากการดําเนินการของจาํ นวน และความสัมพนั ธ ระหวา งการดําเนนิ การตาง ๆ และสามารถใชการดาํ เนนิ การในการแกป ญ หา ตวั ชว้ี ัด ค ๑.๒ ป๑/๒ วิเคราะหแ ละหาคาํ ตอบของโจทยปญ หาและโจทยปญหาระคนของ จํานวนนับไมเ กินหน่ึงรอ ยและศนู ย พรอ มทงั้ ตระหนกั ถึงความสมเหตุสมผลของคาํ ตอบ ตัวชี้วดั ค ๖.๑ ป๑-๓/๒ ใชความรู ทกั ษะและกระบวนการทางคณติ ศาสตรใ นการแกป ญหา ในสถานการณต าง ๆ ไดอ ยางเหมาะสม ๒. สาระแกนกลาง ๒.๑ โจทยป ญหาการบวก การลบ ๒.๒ โจทยปญหาการบวก ลบระคน ๒.๓ การสรางโจทยปญหาการบวก การลบ ๓. สาระสําคญั การแกโจทยปญ หาเปน กระบวนการคดิ ทผ่ี เู รยี นตอ งอา นโจทยแ ลววิเคราะห แยกแยะ ปญหา และเช่ือมโยงความสัมพันธเพื่อตอบโจทยปญหาอยางสมเหตุสมผล ซ่ึงผูเรียนนําความรูและ ทักษะทางคณิตศาสตรในเรื่องนี้ไปใชในการแกปญหา/สถานการณตาง ๆ ชีวิตประจําวันไดอยาง เหมาะสม ๔. สาระการเรียนรู ๔.๑ ความรู -โจทยปญ หาการบวก การลบ -โจทยป ญหาการบวก ลบระคน ๔.๒ ทกั ษะกระบวนการ การแกปญ หา ๔.๓. คณุ ลักษณะอนั พึงประสงคตวั อยาง ขอ ๖ มุง มน่ั ในการทาํ งาน ตัวชี้วัด ๖.๑ ตงั้ ใจและรบั ผิดชอบในหนา ท่กี ารงาน พฤติกรรมบงชี้ ๖.๑.๑ เอาใจใสตอ การปฏิบัตหิ นาที่ที่ไดร บั มอบหมาย ๖.๑.๒ ตง้ั ใจและรบั ผิดชอบในการทํางานดวยตนเอง

๘๑ ๕. จดุ ประสงคการเรยี นรูของแผน ๕.๑ จบั ใจความสําคญั ของโจทยป ญ หาได ๕.๒ วิเคราะหและแสดงวธิ ีหาคําตอบจากโจทยป ญหาได ๕.๓ ปฏบิ ัติงานโดยใชก ระบวนการกลุมได ๖. ภาระงาน กําหนดภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชีวิตประจําวัน” ท่ีตองใชวิธีการบวก ลบ ระคนในการแกป ญ หาโจทย สถานการณที่ ๑ หนนู ดิ เลย้ี งไกไว ๕ ตวั ไกแ ตละตวั ไขว นั ละ ๑ ฟอง ถาหนูนิดเกบ็ ไขไ ด ๔ วนั แลว นาํ ไขไ ปฝากคุณตาจาํ นวน ๑๒ ฟอง ที่เหลือเก็บไวร บั ประทานในครอบครัว ถา นกั เรยี นเปน หนนู ดิ จะหาจํานวนไขท ่เี หลอื ไดโดยวิธใี ด ใหแ สดงวธิ ีหาคําตอบ สถานการณท ี่ ๒ ถา นักเรยี นและเพ่ือน ๆ ไดรบั มอบหมายจากครูประจาํ ชน้ั ใหจ ดั เกา อ้สี ําหรับประชุม ผูปกครอง พบวา ในหอ งประชมุ มีเกาอ้ีอยจู ํานวน ๑๒ ตวั แตใ นการประชมุ ครั้งน้จี ะมีผูปกครองเขา รว มประชมุ ๑๕ คนและครอู กี ๓ คน ดงั นน้ั นกั เรียนจะตองยกเกาอ้ีจากหองเรยี นมาเพ่ิมอีกก่ตี วั จงึ จะมที ่ีนั่งครบพอดี จะแสดงวิธหี าคาํ ตอบอยา งไร ? ๗. การประเมินผล ประเมินผลภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชีวิตประจําวัน” ที่ตองใชวิธีการบวก ลบระคนในการแกปญหาโจทย ดงั นี้ ๗.๑ ประเมนิ ขน้ั ตอนวิธกี ารแกป ญหาในสถานการณโจทยทกี่ าํ หนด ๗.๒ สังเกตพฤตกิ รรมระหวา งการปฏบิ ัตงิ าน

๘๒ เกณฑการประเมนิ ภาระงาน “ สถานการณ ปญหาในชวี ิตประจําวนั ” ประเดน็ การประเมนิ คะแนน ๐ (ปรับปรุง) ๑ (พอใช) ๒ (ดี) ๓ (ดมี าก) ๑. ความรู ทกั ษะในการ ไมส ามารถจบั จบั ใจความจากโจทย จบั ใจความจากโจทย จับใจความจากโจทย แกโ จทยปญหา/ ใจความจากโจทย ปญหา โดยบอกสง่ิ ที่ ปญหา โดยบอกสง่ิ ท่ี ปญ หา โดยบอกสิง่ ที่ สถานการณโ ดยใชก าร ปญหา โดยบอกสงิ่ ที่ โจทยกําหนดใหได โจทยกาํ หนดใหได โจทยกาํ หนดใหได บวก ลบระคน โจทยกําหนดใหได และเขียนประโยค และ เขียนประโยค เขยี นประโยค (ประเมนิ ผลการแกป ญ หา -เขยี นประโยค สญั ลักษณแ สดง สญั ลกั ษณแสดง สัญลักษณแ สดง ในสถานการณแตล ะขอ) สัญลกั ษณไมถ กู ตอง ความสัมพันธ จากสงิ่ ความสมั พนั ธ จาก ความสัมพันธ จากส่งิ แสดงความสมั พันธ ทโี่ จทยกาํ หนดใหได สิ่งท่ีโจทยกําหนดให ทโ่ี จทยกาํ หนดใหไ ด จากสงิ่ ท่ีโจทย ถกู ตอ งบางสวน ได และหาคาํ ตอบได กาํ หนดให ถูกตอ ง ๒, ความมงุ มั่น ตั้งใจ ไมเอาใจใสตอการ เอาใจใสตอการ ต้งั ใจและรบั ผดิ ชอบ ตัง้ ใจและรับผดิ ชอบ และรับผดิ ชอบในการ ปฏิบัติกจิ กรรมที่ ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมที่ ในการปฏิบตั ิ ในการปฏิบัติ ทาํ งาน ไดร ับมอบหมายและ ไดร บั มอบหมายแต กจิ กรรมทไี่ ดร บั กจิ กรรมที่ไดร บั ไมส ําเรจ็ ไมส าํ เร็จ มอบหมายจนสาํ เรจ็ มอบหมายจนสาํ เรจ็ แตม ีขอ บกพรอง และถกู ตอ งสมบูรณ บางสวน ระดบั คณุ ภาพ คะแนน ๘ – ๙ ระดบั คุณภาพ ดเี ยี่ยม คะแนน ๖ – ๗ ระดบั คณุ ภาพ ดี คะแนน ๔ – ๕ ระดับคณุ ภาพ พอใช คะแนน ๐ – ๓ ระดบั คุณภาพ ปรบั ปรุง ๘. กจิ กรรมการเรียนรู ช่ัวโมงท่ี ๑ ขั้นนํา ๑) ครทู กั ทายนกั เรยี นดวยเพลง “ อยไู หน ”เพอื่ เตรียมความพรอม ๒) ครูทบทวนการบวก ลบ จํานวนท่ีมีผลลัพธไมเกิน ๑๐๐ และการบวก ลบระคน โดยกําหนดโจทยบนกระดานหนาช้ันใหน กั เรยี นแสดงวธิ หี าคาํ ตอบ ข้ันสอน ๓) ครูยกตัวอยางโจทยปญหาที่ตองใชการบวก ลบระคน ๒ ขอ ใหนักเรียนชวยกัน อานจับใจความจากโจทย และเขียนแยกแยะสิ่งท่ีโจทยกําหนดลงบนกระดานดํา แลวเขียนแสดง ความสัมพันธเ ปน ประโยคสัญลักษณแ ละหาคําตอบ และใหเ พอ่ื น ๆ ตรวจความถูกตอ งของคําตอบ

๘๓ ๔) ครูและนักเรียนรวมกันสรุปข้ันตอนการแกโจทยปญหาท่ีตองใชการบวก ลบ ระคน ๕) ครูแจกบัตรโจทยปญหาบวก ลบระคน กลุมละ ๒ ขอ ใหนักเรียนแบงกลุม ๆละ ๓ – ๔ คน รวมกันวเิ คราะหแ กโจทยป ญหาตามลาํ ดบั ดังน้ี - อานโจทยป ญหาและจับใจความ - เขียนส่งิ ทีก่ ําหนดใหเ ปนประโยค - แลว เช่อื มโยงความสมั พนั ธเ ขยี นเปนประโยคสญั ลกั ษณ - เขยี นแสดงวิธีหาคาํ ตอบ ๖) ใหตัวแทนแตละกลุมออกมาแสดงวิธีแกโจทยปญหา ครูและเพ่ือน ๆ รวมกัน ตรวจสอบความถูกตอง แลกเปล่ียนระหวางกลุมตรวจช้ินงาน ครูชมเชยกลุมนักเรียนที่ทําไดถูกตอง สมบูรณ และอธิบายเพ่มิ เตมิ แกไขขอ ผิดพลาดใหถ กู ตอง ชั่วโมงที่ ๒ ขัน้ สรุป ๗) ครูทบทวนโจทยปญหาที่นักเรียนสรางข้ึน รวมกับวิเคราะหโจทย โดยครูเขียน ลงบนกระดานใหน ักเรียนพจิ ารณาแตละขั้นตอน ๘) ครูทดสอบนักเรียนโดยแจกใบกิจกรรมใหนักเรียนทุกคนวิเคราะหโจทยปญหา พรอมท้ังแสดงวิธที าํ โดยครกู ําหนดสถานการณ เปน โจทยปญ หาการบวก ลบ ระคน ๙. สือ่ และแหลงเรียนรู ๘.๑ เพลง “ เธออยไู หน ” ๘.๒ แบบทดสอบสถานการณ ๘.๓ เกณฑประเมินภาระงาน

๘๔ แบบบันทกึ คะแนนจากการประเมนิ การจัดการเรยี นรู แผนการเรียนรทู ี่ ๕ (คะแนนเตม็ ๙ คะแนน) ความร-ู ทักษะกระบวนการ ช่ือ-สกลุ สถานการณท่ี ๑ สถานการณที่ ๒ รวมความรูทักษะ คุณลักษณะฯ ๖.๒ รวมคะแนน แผนที่ ๕ ระดับคุณภาพ ๓๓๖ ๓ ๙ นําไปบนั ทึกรวมกบั คณุ ลกั ษณะอันพึงประสงคใ นแผน/หนวยอ่นื ๆ

๘๕ แผนการจัดการเรยี นรู การเย็บบายศรีใบตอง หนวยการเรยี นรู เรือ่ ง เรยี นรเู รอ่ื งบายศรี รหสั วชิ า ง๒๒๑๐๑ กลุม สาระการเรียนรู การงานพืน้ ฐานอาชีพและเทคโนโลยี ชัน้ มัธยมศกึ ษาปท ่ี ๒ ภาคเรียนที่ ๒ เวลา ๒ ช่ัวโมง ………………………………………………………………………… มาตรฐานการเรยี นรู มาตรฐาน ง ๑.๑ เขาใจการทํางานมีความคิดสรางสรรค มีทักษะ กระบวนการทํางาน ทักษะการจัดการ ทักษะกระบวนการแกปญ หา ทักษะการทาํ งานรวมกนั และทกั ษะการแสวงหาความรู มีคุณธรรม และลักษณะนิสัยในการทํางาน มีจิตสํานึกในการใชพลังงาน ทรัพยากรและสิ่งแวดลอม เพื่อการดํารงชีวิตและครอบครัว ตัวชวี้ ัด ง ๑.๑ ม.๒/๓ มจี ติ สาํ นกึ ในการทํางานและใชทรัพยากรในการปฏิบัติงานอยาง ประหยดั และ คมุ คา สาระการเรยี นรแู กนกลาง การประดษิ ฐของใช ของตกแตง จากวสั ดใุ นโรงเรยี นหรอื ทอ งถิ่น สาระสําคญั การเย็บบายศรีใหสําเร็จตามเปาหมายตองอาศัยความคิดสรางสรรค มีทักษะ กระบวนการทาํ งาน ทักษะการจัดการ ทกั ษะกระบวนการแกป ญหา และทักษะการแสวงหาความรู มี ความมงุ ม่ันในการทาํ งาน ตลอดจนมีจิตสาํ นึกในการทาํ งาน ใชท รัพยากรอยา งประหยดั สาระการเรียนรู ความรู การประดิษฐของใชของตกแตงจากวัสดใุ นโรงเรยี นหรอื ทองถิน่ -การเยบ็ บายศรี ทักษะ/กระบวนการ กระบวนการปฏบิ ตั ิรายบุคคล คุณลักษณะอันพงึ ประสงค ขอ ๖. มงุ มั่นในการทาํ งาน

๘๖ ตวั ช้วี ัดและพฤติกรรมบงชี้ พฤตกิ รรมบงช้ี ตัวชว้ี ัด ๖.๑.๑ เอาใจใสตอ การปฏิบัตหิ นา ทท่ี ่ีไดรบั มอบหมาย ๖.๑.๒ ตั้งใจและรับผิดชอบในการทาํ งานใหส ําเรจ็ ๖.๑ ต้ังใจและรับผิดชอบ ใน ๖.๑.๓ ปรบั ปรุงและพัฒนาการทาํ งานดว ยตนเอง หนา ทกี่ ารงาน ๖.๒.๑ ทมุ เททาํ งาน อดทน ไมยอ ทอ ตอ ปญ หาและอปุ สรรคในการทาํ งาน ๖.๒.๒ พยายามแกป ญ หาและอปุ สรรคในการทาํ งานใหสาํ เร็จ ๖.๒ ทํางานดวยความเพยี ร ๖.๒.๓ ชน่ื ชมผลงานดวยความภาคภูมิใจ พยายาม และ อดทนเพือ่ ให งานสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย การประเมินผลรวบยอด ชิ้นงานหรือภาระงาน นักเรียนเย็บตัวบายศรีใบตองใหเหมาะสม จัดเตรียมวัสดุ อุปกรณในการจัดเย็บบายศรีไดครบถวน เย็บตัวบายศรีดวยความตั้งใจ มีความรับผิดชอบ ขยัน อดทน ทํางานจนสําเร็จ ผลงานมีความประณีต สวยงาม เพ่ือนนักเรียน ผูปกครอง และครู มีสวนรวมในการ ประเมนิ ผลงาน และสามารถบอกข้ันตอนการเย็บบายศรใี หผอู น่ื ได การประเมินผล ๑. ประเมนิ ความรู เรอ่ื งบายศรี ๒. ประเมินคณุ ลกั ษณะอนั พงึ ประสงค ขอ ๖ มงุ ม่นั ในการทาํ งาน ๓. ประเมินการเย็บบายศรี วิธกี ารวัดและประเมินผลตามสภาพจริง จุดประสงคก ารเรียนรู เครอื่ งมือทใ่ี ชในการประเมนิ วิธีการ / เคร่ืองมือ ผลงาน / ชิ้นงาน เกณฑการผาน K – ความรู แบบทดสอบ แบบทดสอบ ผา นเกณฑร ะดบั บอกขัน้ ตอน ประโยชน และวัสดุ อปุ กรณ คณุ ภาพ ๑ ในการทําบายศรี A – คณุ ลกั ษณะ การสงั เกตพฤติกรรม คณุ ลักษณะอนั พึง ผา นเกณฑร ะดบั ขอ ๖ มุง ม่ันในการทาํ งาน ประสงค คณุ ภาพ ๑ P – ทักษะ / กระบวนการใชวัสดุ อุปกรณ ตรวจผลงาน/สังเกต ตวั บายศรี ผา นเกณฑระดับ ในปฏบิ ตั ิงานไดถกู ตอ งตามขั้นตอน และ พฤตกิ รรมการการ คุณภาพ ๑ ประหยัด ตรวจผลงาน ปฏบิ ตั ิงาน

๘๗ เกณฑก ารประเมิน เกณฑระดับคุณภาพ เรือ่ งทจี่ ะประเมิน K – ความรูขอสอบ วดั 0 (ปรับปรุง) ๑ (ผาน) ๒ (ด)ี ๓ (ดีเย่ยี ม) องคความรูเกย่ี วกับ ไดค ะแนน ๐-๔ ไดค ะแนน ๕-๖ ไดคะแนน ) ๗-๘ ไดคะแนน ๙-๑๐ เร่ือง ข้ันตอนประโยชน และวัสดุ อปุ กรณใน ไมต ั้งใจและไม ตงั้ ใจและรบั ผิดชอบใน ตงั้ ใจและรับผิดชอบใน ตงั้ ใจและรับผิดชอบใน การเยบ็ ตัวบายศรี รบั ผดิ ชอบในการ การปฏิบัตหิ นาที่ ตวั ชีว้ ัดท่ี ๖.๑ ปฏิบตั ิหนา ท่ีที่ไดร บั ทไี่ ดรบั มอบหมายให การปฏิบัติหนา ท่ีทไี่ ดร บั การปฏบิ ตั หิ นาท่ีที่ ตั้งใจตัง้ ใจและ มอบหมาย สาํ เร็จ มีการปรบั ปรุง รับผิดชอบในหนาที่ การทาํ งานใหดีขึน้ มอบหมายใหส ําเรจ็ มี ไดรับมอบหมายให การงาน การปรับปรุงและ สําเรจ็ มีการปรับปรงุ พฒั นาการทาํ งานใหด ีข้ึน และพัฒนาการทํางาน ใหดีขน้ึ ดวยตนเอง ตวั ชว้ี ัดท๖ี่ .๒ ไมอ ดทนตอการทํางาน ทาํ งานดวยความขยนั ทํางานดวยความขยนั ทาํ งานดวยความขยนั ชนิ้ งานไมส ําเรจ็ อดทน และพยายามให อดทน และพยายามให อดทน และพยายามให ทํางานดวยความเพยี ร งานสาํ เรจ็ ตามเปาหมาย งานสาํ เร็จตามเปาหมาย งานสาํ เร็จตามเปาหมาย พยายาม และ อดทน ๑.เตรยี มวสั ดุอปุ กรณ และชน่ื ชมผลงานดว ย ไมยอทอตอปญ หาใน ภายในเวลาท่ีกาํ หนด เพื่อใหงานสําเร็จตาม ของตนมาไมพรอม ความภาคภมู ิใจ การทาํ งาน และชืน่ ชม ไมย อทอ ตอ ปญ หา แก เปาหมาย ๒.เลอื กวสั ดุเหมาะสม ผลงานดวยความ ปญ หาอปุ สรรคในการ ภาคภมู ิใจ กบั การประดิษฐ ๑.เตรยี มวัสดอุ ุปกรณ ภาคภูมใิ จ ทาํ งาน และช่ืนชมผลงาน ๓.ใชอ ุปกรณเหมาะสม ของตนมาไมพ รอม ดว ยความภาคภูมิใจ P – ทักษะ / กับประเภทของงาน ๒.เลือกวสั ดุเหมาะสม ๑.เตรียมวัสดุอปุ กรณ ๑.เตรียมวสั ดอุ ปุ กรณ กระบวนการ ๔.ไมส นใจทาํ ความ กบั การประดษิ ฐ ของตนมาใหพรอม ของตนมาพรอม ใชว ัสดุ อปุ กรณใน สะอาดเครอ่ื งใชวสั ดุ ๓.ใชอุปกรณเ หมาะสม ๒.เลอื กวสั ดุเหมาะสม ปฏิบตั ิงานไดถกู ตอง อุปกรณ กับประเภทของงาน กับการประดิษฐ ๒.เลือกวสั ดุเหมาะสม เหมาะสม และ ๕. ผลงานตองปรับปรุง ๔.ทาํ ความสะอาด ๓.ใชอปุ กรณเ หมาะสม กบั การประดษิ ฐ ประหยัด เคร่ืองใชวสั ดุอปุ กรณ กับประเภทของงาน ๓.ใชอปุ กรณเ หมาะสม - ผลงาน บางคร้งั หลังเลิกใช ๔.ทําความสะอาด กับประเภทของงาน ๕.ผลงานพอใช เครือ่ งใชวัสดุอปุ กรณท ุก ๔.ทาํ ความสะอาด ครั้งหลังเลิกใช เคร่ืองใชวัสดุอุปกรณ ๕. ผลงานสวยงาม ทุกครง้ั หลังเลกิ ใช ๕.ผลงานประณตี สวยงาม

๘๘ กจิ กรรมการเรียนรู ขั้นตอนการเรยี นรู ๑. กิจกรรมนําสูการเรียน ๑. นักเรยี นทําสมาธกิ อ นเรียน ๕ นาที ครูสอดแทรกหลกั ธรรมเรื่อง ความวิรยิ ะ ในการเรยี น คุณลักษณะอนั พงึ ประสงค ความมงุ ม่นั ในการทํางาน ๒. นกั เรยี นดูหุนจาํ ลองของจริง บายศรปี ากชามและบายศรีใหญ พรอ มกับสนทนาถงึ - รปู รา ง ลกั ษณะของบายศรีปากชาม และบายศรใี หญ ๓. ครูแจง จดุ ประสงคก ารเรยี น ๑. กจิ กรรมทีช่ วยพฒั นาผเู รยี น ๑. นักเรยี นตรวจสอบวสั ดุ อปุ กรณใ นการปฏิบัติงานใบตองการเยบ็ ตวั บายศรี ๒. ครอู ธบิ ายสวนประกอบของบายศรี ๓. นกั เรียนศกึ ษาใบความรใู นการเย็บตวั บายศรี จากนนั้ ครูอธบิ ายขนั้ ตอนในใบ ความรคู รสู าธิตการพบั มว น ใบตองเพ่ือทาํ ตัวบายศรี แลวใหน กั เรยี นปฏิบัตติ ามเปน ขน้ั ตอน ๔. นกั เรยี นปฏบิ ตั ิการเยบ็ ตวั บายศรจี นสําเรจ็ ตวั ทห่ี นึง่ ครูสํารวจการทํางานของ นกั เรยี นโดยใหคาํ แนะนาํ ชน่ื ชมผลงาน นกั เรียนทีม่ ที กั ษะสามารถใหแนะนําเพื่อน ๕. นกั เรียนปฏบิ ัตเิ ยบ็ ตวั บายศรตี วั ท่ี ๒ เพอ่ื ใหเ กดิ ความชาํ นาญ ๖. นักเรยี นประเมนิ ผลงานของตัวเองโดยเปรยี บเทียบผลงานครั้งที่ ๑ และ ๒ และ ใหเ ลือกผลงานช้นิ ท่นี ักเรียนพอใจทสี่ ุดสง ในกลุมช้นั เรยี น และใหน กั เรยี นทกุ คนชว ยกันเรยี งผลงาน ของทกุ คนแบง เปน ๔ ระดบั คอื ผลงานระดบั ดมี าก / ดี / พอใช / ตอ งปรบั ปรุง โดยบนั ทกึ ผลการ ประเมินลงในแบบบันทึก ๗. นักเรียนท่ีไดค ะแนนเปน อนั ดับ ดมี าก เสนอผลงานหนา ชั้นเรยี น บอกถงึ เทคนิคในการเยบ็ บายศรีใบตอง และจดุ เดน ของผลงาน ๑. กจิ กรรมรวบยอด / สรุปผลการเรียน ๑. ครูรวมสรุปการปฏิบตั งิ านการเยบ็ ตวั บายศรี แนะนาํ ขอบกพรอ ง และนาํ ไป ปรับปรุงแกไขเพอื่ ใหน กั เรยี นนาํ ไปพฒั นา อกี ทง้ั เปดโอกาสใหกับนกั เรียนพัฒนางานและนํามาสง ใหมไดต ลอดภาคเรียน ๒. นกั เรยี นวางแผนการปฏบิ ัติงานในสปั ดาหต อไป สอ่ื การเรียนรู ๑. หุน จาํ ลองบายศรีปากชาม และบายศรใี หญ ๒. ใบความรวู ธิ ีปฏิบตั งิ านการเยบ็ ตวั บายศรี

๘๙ แหลง การเรียนรูเพ่ิมเตมิ มณรี ตั น จนั ทนะผะลิน. (๒๕๔๐). งานใบตอง. พมิ พค ร้ังท่ี ๓. กรุงเทพฯ: อมรินทรพ ริ้นติง้ แอนดพ บั ลชิ ช่งิ , หนา ๓๒๐. กจิ กรรมการเรียนรตู อ เนอื่ ง / เสนอแนะ นักเรียน นําความรู ทักษะและกระบวนการไปทาํ บายศรปี ากชามและบายศรสี ขู วัญใน สปั ดาหต อ ไปและพัฒนาสรา งสรรคใ หเ กดิ ชิน้ งานทแี่ ปลกใหมขนึ้ แนวคิด / เนือ้ หาท่ีบรู ณาการ -วชิ าวทิ ยาศาสตร โดยการนาํ นา้ํ มะนาวซึ่งมฤี ทธ์เิ ปนกรดผสมกับนํ้าชบุ ใบตอง เพ่ือปองกันไมใ หข อบใบตองดาํ และชํ้า - คณิตศาสตร เรอ่ื ง มุม เศษสวน - ภาษาไทย การพูด การนําเสนอผลงาน การอานใบความรู - สังคมศกึ ษา การทําสมาธิ วัฒนธรรมประเพณี - ศลิ ปะ การจดั วางลาํ ดับตวั บายศรีใหไ ดข นาดและสมดลุ ย

๙๐ แบบบันทกึ ผลการประเมนิ ผล รายการ คุณลักษณะ(ระดบั คุณภาพ ) การปฏบิ ตั งิ าน ( ๑๕ คะแนน) คะแนน ขอสอบ การ การใช การทํา ผลงาน รวม (๑๐ะแนน) เลือก อุปกรณ ความ (๓) (๑๕) ตวั ช้ีวัดที่ ๖.๑ ตวั ชี้วัดที่๖.๒ การ วัสดุ ( ๓ ) สะอาด ทํางานดวยความ เตรยี ม ( ๓ ) อปุ กรณ ชื่อ-สกลุ ต้ังใจและ เพียรพยายาม อปุ กรณ รบั ผิดชอบใน ( ๓) ( ๓) และ อดทน หนา ท่กี ารงาน เพือ่ ใหง านสาํ เร็จ ตามเปาหมาย ภาคภูมใิ จ ลงชอื่ ผปู ระเมนิ ( ) คร/ู นกั เรยี น เกณฑการประเมนิ ผลคุณลักษณะ ระดบั คุณภาพ ๓ ระดับ ดเี ยี่ยม ระดบั คณุ ภาพ ๒ ระดบั ดี ระดบั คุณภาพ ๑ ระดบั ผา น ระดับคณุ ภาพ 0 ระดับไมผ าน

๙๑ ตัวอยางการพัฒนาผูเรยี นใหมคี ุณลักษณะอนั พึงประสงค โดยจดั ในกจิ กรรมพฒั นาผเู รยี น กิจกรรม รว มดวยชว ยกนั สรางสรรคความดี ๑. จดุ ประสงค ๑. เพื่อสรางนสิ ัยความรับผดิ ชอบการทาํ งานของกลุม ๒. เพอ่ื ใหเหน็ คณุ คา ของการรกั ษาสภาพแวดลอ มในโรงเรียน ๒. เปา หมาย นักเรียนปฏิบัติหนาที่และทํางานกลุมในการรักษาสภาพแวดลอมในโรงเรียน โดย เนนคุณลักษณะ ดังน้ี ๑. มีวินัย ตัวชี้วัด ขอ ๓.๑ ปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของ ครอบครัว โรงเรียนและสงั คม ๒. มีความมุงมั่นในการทํางาน ตัวช้ีวัด ขอ ๖.๑ ตั้งใจและรับผิดชอบในหนาท่ี การงาน และ ขอ ๖.๒ ทํางานดวยความเพียร พยายาม และอดทนเพอื่ ใหง านสําเร็จตามเปาหมาย ๓. มีจิตสาธารณะ ตัวชี้วัด ขอ ๘.๑ ชวยเหลือผูอื่นดวยความเต็มใจและพึงพอใจ และขอ ๘.๒ เขารว มกจิ กรรมท่ีเปนประโยชนต อโรงเรยี น ชมุ ชนและสงั คม ๓. ข้ันตอนกจิ กรรม ๑.สรา งความเขา ใจในเรื่องการทํางานรวมกัน การเหน็ คณุ คา ของการรักษาสภาพสงิ่ แวดลอม ๒. นักเรียนมีสวนรวมในการเลือกเขตการรับผิดชอบ หรือครูจัดแบงกลุมใหตาม ความเหมาะสม ๓. นักเรยี นแบงหนาทีต่ ามความรบั ผิดชอบหรอื ครแู นะนํา ๔. นกั เรยี นปฏบิ ตั ิตามหนา ที่ ๕. นกั เรยี นประเมนิ การปฏบิ ตั ิงานของตนเองและปรับปรงุ ๖. นกั เรียนสรุปผลการปฏิบตั งิ าน และนําเสนอผลการปฏบิ ัตงิ านตอผูอื่น ๔. ตัวชี้วัดที่แสดงถงึ ความสําเร็จ ๑. นกั เรียนปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอบงั คบั ของโรงเรียน ๒. นกั เรยี นตง้ั ใจและรบั ผดิ ชอบในหนา ที่การงาน ๓. นกั เรียนทํางานดว ยความเพยี รพยายามและอดทน เพอ่ื ใหงานสาํ เรจ็ ตามเปา หมาย ๔. นกั เรียนชว ยเหลอื ผูอ ่นื ดวยความเตม็ ใจและพึงพอใจ ๕. นักเรียนเขา รว มกจิ กรรมท่เี ปน ประโยชนต อ โรงเรยี น

๙๒ ๕. การประเมนิ ผล ๑. ผูเรียนประเมินตนเอง ๒. กลมุ ประเมิน ๓. เพอ่ื นประเมนิ ๔. ครอู นื่ ๆ รวมประเมิน กจิ กรรมหนูทําได ๑. วตั ถุประสงค ๑. เพ่ือสรางนสิ ยั เรอื่ งความประหยัดทงั้ ของสวนตวั และของสวนรวม ๒. เพ่อื ใหเ ห็นคณุ คาของความประหยดั ๒. เปาหมาย นักเรียนอยูอยางพอเพียง ตัวชี้วัด ๕.๑ ดําเนินชีวิตอยางพอประมาณ มีเหตุผล รอบคอบ มีคณุ ธรรม ๓. ขนั้ ตอนกิจกรรม ๑. สรางความตระหนักถึงประโยชนและผลดีของความประหยัดในปจจุบันและ อนาคต (อาจใชขา วหนังสอื พิมพ หรอื ใชก รณีศึกษาเปนสื่อ) ๒. นักเรียนรวมกลุมสํารวจ/บันทึก รายรับ-รายจายของตนเองหรือของครอบครัว จาํ แนกสง่ิ ทีจ่ าํ เปนกับสงิ่ ท่ีฟมุ เฟอ ยหรือเกินความจําเปน ๓. นกั เรียนรวมกนั สรุปถงึ รายจายทเ่ี กนิ จําเปน และวธิ ีการลดรายจายทีเ่ กินจําเปน ๔. นักเรียนตั้งเปาหมายของการประหยัดรายจายตามสถานะของตนเอง โดยกําหนด ระยะเวลาปฏิบตั ริ ายจายภายใน ๑ เดือน ๕. นกั เรยี นจดั ทําบัญชกี ารรับ - การจายของตนเอง/ครอบครัวทุกวันตดิ ตอ กนั ๑ เดือน ๖. นกั เรยี นสรุปผลของการใชจ า ยในชว งเวลา ๑ เดอื น ๗. นักเรียนสรุปองคความรูท่ีไดรับ และกําหนดแนวปฏิบัติเพ่ือการประหยัดอยาง ตอ เนือ่ งในชวี ติ ประจําวันตอไป ๔. ตัวชวี้ ดั ของความสําเรจ็ นกั เรียนดาํ เนนิ ชวี ติ อยางพอประมาณ มเี หตผุ ล รอบคอบ มีคณุ ธรรม ๕. การประเมินผล ๑. ตรวจสอบบนั ทึกรายรับรายจา ย ๒. สังเกต ตรวจสอบ การรายงานผลของผเู รียนรายบคุ คล ๓. สัมภาษณ – สอบถาม พอแม ผูปกครอง หรือบคุ คลในครอบครัว ๔. ผูเรยี น หรอื เพ่อื นประเมนิ

๙๓ ตัวอยางการพฒั นาผูเรยี นใหมีคุณลักษณะอันพึงประสงค โดยจัดทาํ โครงการเพ่ือพัฒนาคณุ ลักษณะอนั พึงประสงค ๑. ชอื่ โครงการ สงเสรมิ คณุ ธรรมสรางระเบยี บวินยั ภายในหอ งเรียน ๒. ระดับชั้น ป.๑ – ป.๖ ๓. หลักการและเหตผุ ล การปรับปรุงแกไขหรือการพัฒนาตนเองของนักเรียนที่เกิดจากความคิด ความ ตระหนกั ของตวั นักเรยี นเองจะสงเสรมิ ใหเกดิ การปฏิบตั อิ ยา งแทจ รงิ และเกิดการพฒั นาอยางยงั่ ยนื ๔. วัตถปุ ระสงค ๔.๑ เพ่ือใหนักเรียนปฏิบัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบขอบังคับของโรงเรียน และสังคมได ๔.๒ เพอื่ ใหนักเรียนตระหนักถงึ ความสาํ คัญของการอนรุ ักษท รัพยากรธรรมชาติและ ส่ิงแวดลอม ๔.๓ เพื่อใหนักเรียนใชทรัพยากรของสวนกลางอยางประหยัด คุมคาและเก็บรักษา ดแู ลอยางดี ๕. กลุมเปาหมาย นกั เรยี นช้ันประถมศกึ ษาปท่ี ๑ – ๖ ๖. วธิ กี ารดําเนินการ ๖.๑ แตงตัง้ นกั เรยี นเพอ่ื รับผิดชอบภาระงานท่ีกําหนด ๖.๒ กาํ หนดเกณฑการประเมนิ เชน - ความสะอาดเรยี บรอ ยของหองเรียน - ความสะอาดเรยี บรอ ยของโตะ เรยี น - ความสะอาดเรียบรอ ยของกระดานดํา - ความรับผิดชอบในการปดไฟฟา , ปด พดั ลม ๖.๓ แตง คณะกรรมการประเมินตามเกณฑ (ไมผ า น, ผาน, ดี, ดีเย่ียม) ๖.๔ สรปุ ผลและรายงานผลการดาํ เนินงานเปนรายภาคเรียน ๗. ส่ืออุปกรณ อปุ กรณในการทาํ ความสะอาด

๙๔ ๘. การวัดและประเมนิ ผล ๘.๑ การสงั เกต ๙. ตัวช้วี ดั ท่แี สดงถึงความสําเรจ็ ๙.๑ นกั เรยี นผา นเกณฑป ระเมนิ ขั้นดตี ั้งแตร อยละ ๘๐ ข้นึ ไป