สนทนาธรรม กับ อ.วศิน อินทสระ เล่ม 2

๙๙ 101 คำถามที่ ๑๑๙ กราบเรียนถามอาจารยคะ หนูเห็นอาจารยตอบคำถามมา ตอง ขอบคุณมากคะ แตหนูอยากเขาไปสืบคนหรืออานเพิ่มเติม แตไมรูวาท่ี อาจารยอา งมาเราจะเขาไปคนหาไดอยางไร หรือบางที มีเรื่องที่นาสนใจ จากคำถามของคนอ่ืน หรือไปอานเจอในหนังสือของอาจารยแลวมีการ อางถึงแหลงท่ีมา หนูอยากเขาไปดูใหมากข้ึน แตสืบคนตอไมเปน เชน รตั นสูตร ขทุ ทกนกิ าย หรอื สงั ยุตตนกิ าย อะไรอยา งนี้ ดูเหมอื น สง่ิ เหลา น้ี จะอยูในพระสตุ ตนั ตปฏ ก ใชไหมคะ รบกวนชว ยอธิบายเพ่ิมเติม เพ่ือการ สบื คน คนควา หรืออา งถึง เพ่ิมเติมดวยคะ ตอบ ใชแลวอยูในพระสุตตันตปฎก คุณผูถามตองมีพระสุตตันตปฎก ไวท ีบ่ าน จึงจะคน ควาเพิ่มเติมได คอยๆ ซ้อื ไวท่ีละเลมสองเลมกไ็ ด แตถา ซอื้ พระสตุ ตนั ตปฎ กทง้ั ชดุ กจ็ ะสะดวกในการคน ควา ตามไปดู ผมรสู กึ ปลม้ื ใจทค่ี ุณพูดมาเชนน้ี ขออนุโมทนาตอ ความคดิ อันดงี ามนี้ดว ย จะทำไดแค ไหนกล็ องพยายามดู คำถามท่ี ๑๒๐ ตองการรวมเปนเจาภาพ หนังสือธรรมะเอกเขนก แต โทร. ไป สอบถาม ๐๒-๒๔๓๑๒๗๙ ไมตดิ เลยคะ เลยไมแนใ จ ตอบ เบอรโทรศัพทท่ีคุณแจงมานี้ถูกตองแลว ใหโทรฯ บอยๆ เพราะ เบอรน้ีคอนขางจะใชงานมากจึงไมคอยวาง ขออนุโมทนาในกุศลจิตของ คณุ ดวย

102 ๑๐๐ คำถามที่ ๑๒๑ กราบเรียนอาจารยวศนิ คะ หนูมีปญหาบางอยา งคา งคาใจอยู จึง เรียนถามดังนี้คะ บางทีการปฎิบัติก็ตองมีการใชหลักอุเบกขากับลูก การ เปนแมก็อยากใหลูกเดนิ ไปในทางทถ่ี ูกทค่ี วร แตลูกชวงวัยรุนเดย๋ี วน้ี มีสงิ่ แวดลอ มและเพอ่ื นมากมาย ตงั้ แตเ ลก็ กป็ ลกู ฝง แตส ง่ิ ทด่ี ใี หเ ขา พอเรม่ิ วยั รนุ พฤตกิ รรมเรม่ิ เปลยี่ น พดู จาหยาบคาย ชอบเลน คอมฯมากขนึ้ การเรยี น ไมส นใจ ทั้งท่ีก็บอกแลว วา ใหรจู กั แบงเวลา การเรยี นเปน ส่งิ ทีจ่ ะตดิ ตัวไป ในอนาคต ไมม ใี ครมาแยงชงิ ความรูในสมองเราได ถามีความรู ก็นำออก มาทำมาหากินได จะไมลำบาก แมไ มไ ดอยเู ลีย้ งดูตลอดชวี ติ นะ ถงึ เวลา แมกต็ องไป ถาเวลาผา นไปแลว ยอนกลบั มาแกไ ขไมได อยา ทำตัวเหลว ไหล แตคำสอนทัง้ หลายกเ็ หมอื นผา นเลยไป ใจคนเปน แมกไ็ มส บาย บาง ครั้งนึกปลอยวางวา พวกลูกเหลานี้ มีกรรมเปนทายาท เขาทำอยางไร ก็ จะไดอยา งน้นั ตางคนกต็ างกรรม เราทำหนาทแี่ มต ามสมควรแลว ผลจะ เปนอยา งไรกอ็ ยา ไปคดิ มัน แตอ ีกใจกย็ งั วางไมลงคะ กลับคดิ วา ตอ งสูอีก หนอ ย ถงึ เขาจะมองวาเราเปน แมท จี่ จู ี้ ข้ีบน แตอยา งนอย คำสอนดๆี ทเ่ี รา ตัง้ ใจสอนไป คงจะคงยังอยูกับเขาบาง ในภายหลัง บางคร้ังเวลาเหน็ พวก เขาทำตวั เหลวไหล รสู กึ เศรา ใจจงั ไมร วู า ทำกรรมอะไรรว มกนั ไว จงึ มลี กู ท่ี ไมมหี วั คิด แตใ จหนง่ึ เตือนวา ชางเขาเถอะ เรามีหนาทชี่ แี้ นะ เขาจะทำไม ทำ มนั เปน กรรมของเขา ใจอกี ขา งก็บอกวา ทำแบบนั้นเหน็ แกต วั เหมือน ตดั ปญ หาทงิ้ ลอยตวั เหนอื ปญ หา บางทมี นั สบั สนมากคะ อาจารยช ว ยตอบ หนอ ยนะคะ เวลาทเี่ ราเจอปญ หา แลว ถอยออกมาดู ไมใหเ ปนตวั เราเลน เอง บางคร้งั มนั กต็ ัดไมข าด เพราะหว งมนั ผกู แนนอยคู ะ ตอบ ขอใหท ำไปตามหนา ทขี่ องแม ใหร สู กึ วา เราไดท ำดที สี่ ดุ แลว เหลอื จากนน้ั เปน ความรบั ผดิ ชอบของเขาเอง เขาเปน ลกู ของเรากจ็ รงิ แตว าสนา บารมเี ปนเรอื่ งของแตล ะคน

๑๐๑ 103 คำถามท่ี ๑๒๒ ดฉิ นั ไดสนใจ เขามาศกึ ษาและปฏิบัตธิ รรม ป ๒๕๔๗ โดยไปทวั ร ทำบญุ ตามวดั ตางๆ และไดม ีโอกาสเรยี นสมาธเิ บ้ืองตน ท่ีวดั แถวสขุ ุมวิท ๑๐๑ ปกตดิ ฉิ นั สวดมนต ถือศีล ๕, ศลี ๘ บา ง นงั่ ภาวนา ไปทำบุญตา ง จ.ว. ตามเทศกาล. ไปปลูกปาใหวัดท่ี ตจว. ดิฉันรูสึกไดวา ความโลภใน สง่ิ ของตางๆ ทั้งเรื่อง การกิน การอยู ลดลงมาก แตความโกรธยงั มอี ยู คือ ลดลง (แตนอย) ขออาจารยช แี้ นะ วิธีปฏิบัติธรรมเพอ่ื ลดความโกรธคะ ตอบ ๑. พิจารณาใหม ากถงึ โทษของความโกรธ ๒. พจิ ารณาใหม ากถึงคุณของขนั ติและเมตตา ๓. เจรญิ เมตตาใหม าก ใหอ ภยั ใหม าก มีหนังสือของผมอยู ๒ เลม ชื่อ “ทำอยา งไรกบั ความโกรธ” และ “วิธีลด ละ ความโกรธ” ลองติดตอไปทางสำนักพิมพธรรมดา โทรฯ ๐๒- ๘๘๘๗๐๒๖ คดิ วานา จะชวยไดบางไมม ากก็นอย คำถามที่ ๑๒๓ เกี่ยวกับอาชีพรองรำทำเพลง ทำใหคนมีราคะเพ่ิมและโมหะเพิ่ม ข้ึนน้ัน ปรากฏในพระไตรปฏกวา เมื่อตายแลวตองไปตกนรกใชไหมคะ ดฉิ นั มลี กู ชายมอี าชพี เปน นกั ดนตรี เขาใหเ งนิ จากการเลน ดนตรขี องเขาแก ดิฉนั ดฉิ ันใชเงินของเขา ดิฉนั จะบาปดว ยไหมคะ ถา บาปดิฉันไมร บั เงนิ น้ี ลกู กไ็ มม ีอะไรจะทดแทนพระคุณแมได สมควรทเ่ี ราจะทำอยา งไร หรอื คดิ อยางไรดีคะ ขอบพระคณุ คะ

104 ๑๐๒ ตอบ การที่คุณไดรับเงินจากลูกชายซ่ึงเปนนักดนตรีน้ัน ไมเปนความ ผิดอะไร มสี ว นดที ำใหเขาไดต อบแทนพระคณุ ของมารดา ซง่ึ เปน บญุ กุศล อยา งหนง่ึ ของเขาไดส ะสมไวเ ปน ประจำ เปน ทางใหเ ขาประสพบญุ เปน อนั มากจากการบำรงุ มารดา เปน มงคลอนั สงู สดุ อยา งหนงึ่ ขอใหค ณุ สบายใจ รับเงนิ เขาไวใชและทำบุญกศุ ลตามสมควร คำถามท่ี ๑๒๔ ท่ีกลาววาใหเห็นกายในกาย เวทนาในเวทนา จิตในจิต ธรรมใน ธรรมในภายในและในภายนอกนนั้ คำวา “ในภายนอก” หมายถึงอะไร ให เหน็ กาย เวทนา จติ ธรรมของผูอน่ื ดว ยหรือคะ ตอบ ตามอรรถกกามมหาสติปฏ ฐานสูตรบอกวา “ในภายนอก” หมาย ถงึ กายของผอู ืน่ คำถามท่ี ๑๒๕ จติ มจี ติ ทยี่ งิ่ กวา กใ็ หส ตกิ ำหนดรวู า จติ มจี ติ ทย่ี ง่ิ กวา หมายความ วาอะไรคะ ตอบ จติ ทมี่ จี ติ อนื่ ยง่ิ กวา หมายถงึ จติ ทเี่ ปน กามาวจร (สอตุ ตฺ รํ จติ ตฺ )ํ จติ ทไ่ี มม จี ติ อนื่ ยงิ่ กวา (อนตุ ตฺ รํ จติ ต)ํ หมายถงึ จติ ทเ่ี ปน รปู าวจร และอรปู าวจร จติ ท่ไี ดฌาน ทั้งรปู ฌานและอรปู ฌาน

๑๐๓ 105 คำถามท่ี ๑๒๖ กามฉนั ทะทีย่ งั ไมเ กิด จะเกดิ ข้ึนดว ยการใดก็รูชดั ดว ยประการนั้น ดว ย กามฉนั ทะทเี่ กดิ แลว จะละเสยี ไดด ว ยประการใด กใ็ หร ชู ดั ประการนน้ั ดวย กามฉนั ทะที่ละไดแลวจะไมเกิดข้ึนอีกตอ ไปดวยประการใด กจ็ ะรูชดั ประการน้ันดว ย สง่ิ ท่ตี อ งรชู ัดท้ังสามประการขางตน หมายถึงอะไร ตอบ หมายถงึ รสู าเหตเุ กดิ และเหตดุ บั ของกามฉนั ทะเชน สภุ นมิ ติ ความ กำหนดหมายวางามเปนเหตุเกิดของกามฉันทะ อสุภนิมิต ความกำหนด หมายความวา ไมง ามเปนเหตุดบั ของกามฉนั ทะเปน ตน คำถามที่ ๑๒๗ ไดยินมาวา ผูท่ีบรรลุอรหันต หากไมบ วช จะตองตาย ใชหรือไม (ไมอ าจเปนฆราวาสได ) ตอบ ถูกตอ งแลว คำถามที่ ๑๒๘ พระสงฆท จ่ี ะรบั ผา กฐนิ และคณุ สมบตั ขิ องภกิ ษผุ คู รองเปน อยา งไร ครบั

106 ๑๐๔ ตอบ พระสงฆผ ูจะรับกฐินตองอยจู ำพรรษาในอาวาสนั้นครบ ๓ เดือน สำหรับผูครองผากฐินสุดแลวแตพระสงฆท้ังหลายจะตกลงกันวาจะให ใครเปนผูครอง ในสมัยโบราณจะเลือกภิกษุที่จีวรเกากวาผูอ่ืน เพื่อทาน จะไดเปล่ียนใหม ถามีมากรูปดวยกันก็จะเลือกภิกษุที่มีพรรษามากท่ีสุด ในปจจบุ ันจวี รหรอื สบง (ผา นงุ ) หาไดง ายแลว จงึ มักเลือกภกิ ษผุ ูเ ปนเจา อาวาสหรือถาเจาอาวาสยินยอม ก็อาจเลือกภิกษุท่ีมีพรรษามากที่สุด ในอาวาสน้นั ก็ได คำถามท่ี ๑๒๙ ขอกราบเรยี นถามอาจารยค ะ พอ แมเ ปน คนซอึ้ ดอกไมเ พอ่ื บชู าพระ แลว ใหค นงาน(คนใช) ทบี่ า นเปน คนนำดอกไมไ ปบชุ าพระ เรยี นถามวา ใคร ไดบุญกวากัน อยางไรคะ อยางนายเปนคนซ้ือหาอาหารมาใสบาตร แต ฝากคนงานในบา นเปนคนใสแทน ถามวาใครไดบ ญุ และตางกนั อยางไร คะ ขอกราบรบกวนเทาน้ีคะ ขอขอบพระคุณลว งหนา กบั คำตอบ และเพอ่ื ความเขาใจคะ ตอบ บญุ ชง่ั ตวงไมไ ด ยากทจี่ ะบอกวา ใครไดบ ญุ มากกวา ใคร ขน้ึ อยกู บั องคประกอบอนื่ ๆ ดวย เชน เจตนา ศรัทธา เปนตน คำถามที่ ๑๓๐ จากคำถามท่ี ๙๖ ใหทำวิปสสนาคืออยูกับปจจุบัน ขอทราบคำ อธิบายเพิ่มเติมพรอมยกตัวอยางในการทำงานใหเห็นคะ และคำวากุศล กรรมบถ ๑๐ หมายถงึ อะไรบางคะ

๑๐๕ 107 ตอบ เวลาทำงานคณุ กท็ ำงานไปซีจะมาทำวปิ ส สนาอยไู ดอ ยา งไรถา ใจ อยกู บั งานมนั กเ็ ปน สมาธใิ นงาน แตถ า อะไรเกดิ ขนึ้ กบั คณุ จะพอใจหรอื ไม พอใจก็ตาม คณุ มีสติพิจารณาไดท นั วา มันไมเทย่ี ง เปน ทกุ ข เปนอนัตตา นแ่ี หละคอื วปิ ส สนา ใจคณุ กจ็ ะสบายขนึ้ ไมย ดึ ตดิ กบั อารมณ ไมผ กู พนั มน่ั หมายวา มันเท่ียง ย่ังยนื กุศลกรรมบถ ๑๐ คือ ๑. เวน จากการฆาสัตว ๒. เวนจากการลัก ทรพั ย ๓. เวน จากประพฤตผิ ดิ ในกาม ๔. เวน จากพดู เทจ็ ๕. เวน จากพดู สอ เสยี ด (ยุยงใหค นแตกกัน) ๖. เวน จากพูดคำหยาบ ๗. เวน จากพูดเพอเจอ ๘. เวนจากโลภอยากไดของผูอ่ืนโดยไมชอบธรรม ๙. เวนจากพยาบาท ๑๐. เวน จากความเหน็ ผิด เชน เห็นวา ทำดีไมไดด ี ทำชวั่ ไมไดชว่ั เปน ตน กุศลกรรมบถนี้ แปลวา ทางแหงกศุ ลกรรม เปน มนุษยธรรมดกี วา ประณีตกวาศลี ๕ ในท่บี างแหงทา นเรยี กวา ธรรมจรยิ า ที่เรามาใชกนั ใน ปจ จบุ นั วา จริยธรรม คำถามท่ี ๑๓๑ เคยอานหนังสือบางเลมบอกวาเวลาเกิดความคิดหรืออารมณให รสู ึกตัว คอื หยดุ คดิ หยดุ อารมณ เชน อารมณโกรธ กใ็ หพยายามขมใจไม ใหโ กรธ คลายกบั วาเมอื่ เกดิ ความคิดใหหยดุ คดิ บางตำราก็วา ถา ทำเชน น้ี เหมอื นกบั หนิ ทบั หญา คลา ยกบั เปน การเกบ็ กดเอาไว ควรจะตามดอู ารมณ น้ันๆแทน ผมเลยมีความสงสัยวาตามดูอารมณจะตามอยางไร และหลัก การทผ่ี มวา มานอี้ ยา งไหนเปน การทำทถ่ี กู ตอ ง คอื หยดุ คดิ หรอื ตามดคู วาม คดิ กนั แน

108 ๑๐๖ ตอบ กค็ วรจะทำทงั้ สองอยา ง คอื หยดุ คดิ เรอื่ งนน้ั และกเ็ ปลยี่ นความคดิ เสียใหม เหมือนกับตอกลิ่มเกาออกไปใสลิ่มใหมเขามาทดแทน เขาเรียก วา ใชอารมณท ดแทน คอื เอาสิ่งทีด่ ีมาทดแทนสิง่ ทเี่ สยี เหมอื นเอาน้ำดมี า ไลนำ้ เสยี ตามดจู ิตก็ไดว าคิดอะไร เปนกุศลหรือเปน อกุศล ถาเห็นวาเปน อกุศลก็หยดุ เสีย เปลี่ยนไปคดิ สิ่งทเี่ ปนกุศล คำถามท่ี ๑๓๒ กราบสวสั ดีอาจารยว ศนิ ทเ่ี คารพดฉิ นั ขอเรยี นปรกึ ษาคะ ดฉิ นั เปน พนกั งานบรษิ ทั ดา นนำเขา ยา และไดม โี อกาสดๆี เขา มาในชวี ติ ทางธรรมะ เพราะทางแผนกการตลาด ขอใหช ว ยเขยี นบทความ หรอื มมุ คอลมั น เกยี่ ว กับธรรมะ หรือในแนวซึ่งผูอานเปนผูปวยโรคไตเรื้อรัง ตองรักษาตัวอยูท่ี บา นและทำการลา งไตทางชอ งทอ งทกุ วนั ดว ยตวั เอง วนั ละ ๔ ครงั้ ทกุ ๆ วนั ซง่ึ เปนระบบการรกั ษาโรคไตไดอ า นคะ เปนหวั ขอใหมย ังไมมีชอ่ื จะแจก ทุกเดือนใหก ับผปู ว ยคะ แตจะมีหลากหลายเรือ่ งใหผ ปู วยอานในหนงึ่ เลม สวนหน่ึงท่ีตองมีเพิ่มคือมุมธรรมะ ท่ีทำใหผูอานสบายใจ แตเน้ือที่เขียน คอนขางนอยคือ ครึ่งหนา A๔ เทานั้น ดิฉันจะขอเพ่ิมเปนเต็มหนา และ คิดวาจะนำบทความในหนังสือท่ีเห็นวาดี และผูอานเกิดบุญกุศล เขาใจ ชีวิตมากข้ึน ดิฉันจึงนึกถึงอาจารยคะ เพราะดิฉันชอบอานหนังสือธรรมะ ฟง CD ธรรมะ แตไมเคยเขียนคะ จึงกราบขอความกรุณาคะ ๑. ขออนญุ าต นำขอ ความบางสว นในหนงั สอื ทอี่ าจารยเขยี นมา ลง โดยใชช ่ือผูเ ขยี นคืออาจารยว ศนิ อางองิ ดว ย อนุญาตไหมคะ ๒. กรุณาแนะนำชื่อหนังสือของอาจารยท่ีผูปวยอานแลวไดบุญ ไมทกุ ขม ากไปกวา น้ี สบายใจ และเรงปฏิบัติธรรมในเวลาทเี่ หลืออยูค ะ

๑๐๗ 109 ๓. ถา อาจารยจ ะกรณุ าเขยี นบทความดงั กลา ว ขนาดครง่ึ A๔ หรอื เตม็ หนา กจ็ ะเปน พระคณุ ยงิ่ คะ เพราะหาบทความทกี่ ระชบั เหมาะกบั ผปู ว ย ลงคร่ึง A๔ หรอื เตม็ หนา ไมไ ดค ะ คงตองเขยี นวาใหอา นตอ ในเดอื นถัดไป กเ็ ลยไมร วู า จะยงั ไงคะ เกรงวา อา นคอลมั นน คี้ รง้ั แรกแลว ไมอ ยากจะอา น อีก จงึ ตองการใหผปู วยท่อี านครงั้ แรกแลว ชอบ เขา ถึงใจ และตดิ ตามอาน เรอื่ ยๆ แตกบ็ ังคับเขาไมไ ดใ ชไ หมคะ ๔. อาจารยช ว ยตงั้ ชอื่ คอลมั นท ไ่ี พเราะ เหมาะกบั งานนใี้ หด ว ยคะ เพอื่ ผอู า นจะไดต ดิ ตามไดท กุ เดอื นดฉิ นั พยายามคดิ ชอื่ แลว แตร สู กึ ธรรมดา และซำ้ กบั ท่วั ๆไปคะคอื ไมต องการใหช ื่อคอลัมนไปกระทบใจผูปว ยคะ ๕. ในฐานะดฉิ นั เปน สอ่ื กลางเสนอระหวา งผปู ว ยกบั บทความทาง ธรรมะ ดิฉนั จำเปน ตองมีนามแฝง เผือ่ ผูป ว ยอาจมี จ.ม. มาหาคะ อาจารย ชวยแนะนำดวยคะ หรือ จะใชช ื่อนามสกุลจริง กด็ เู ขินๆ คะ อาจารยช วย ต้ังนามแฝงใหดว ยนะคะ กราบขอบพระคุณลวงหนา เปนอยางสงู คะ ทใี่ ห ความกรณุ า ดฉิ นั เปน เพยี งจดุ เลก็ ๆ ทเี่ พง่ิ เรม่ิ ตน ทางธรรมคะ หากผดิ พลาด ประการใด กราบขออภัยมา ณ ท่นี ี้คะ ขอใหบุญกุศลครั้งนีเ้ ปนโอกาสให อาจารยวศินถึงซึ่งพระนิพพานในเวลาอนั ควร ตอบ ๑. ยินดมี ากครบั ๒. ขอแนะนำหนงั สือเรื่อง “เพือ่ ความสชุ ใจ” “เพอ่ื สุขภาพจติ ที่ดี” “หลักกรรมและการเวยี นวา ยตายเกดิ ” และ “ไตรลักษณ” รวม ๔ เลม ขอ แนะนำเทานก้ี อ น ๓. ขอใหค ณุ พจิ ารณาเลอื กจากหนงั สอื ตา งๆ จะเหมาะกวา เพราะ คณุ อยใู กลชดิ กบั เหตุการณ ๔. ขอเสนอชอื่ คอลัมนวา “เพ่อื ความสบายใจ”

110 ๑๐๘ คำถามท่ี ๑๓๓ เหน็ สนุ ขั หลงั บา นอดอยากแลว เปน ทกุ ขใ จ ทกุ วนั ดฉิ นั จะเหน็ สนุ ขั หลังบา น ซึ่งมเี จา ของทมี่ ธี รุ กจิ รำ่ รวย บานชองใหญโ ต แตคุณเชื่อไหมคะ สนุ ขั ทงั้ ๖ ตวั นน้ั เปน ขเ้ี รอ้ื นทกุ ตวั ผอมโซ เหน็ ซโี่ ครง ยงิ่ กวา หมาจรจดั ขา ง ถนนซะอกี ทกุ เชา และเยน็ พอเจา ของเปด ประตรู วั้ บา น มนั จะวงิ่ กรกู นั ออก มาหาของกินขางนอกบาน หาถุงขยะบาง เศษอาหารตาม พ้ืนบาง ตอน แรกดฉิ นั คดิ วา สนุ ขั มเี จา ของ เขาคงไมใ หอ ดอยากหรอก ดฉิ นั กไ็ มไ ดส นใจ อะไร แตพอเห็นเปน แบบนที้ กุ วนั ๆ อดเวทนาสงสารมนั ไมไ ดคะ ดฉิ นั จึง ตักอาหารเม็ดสุนัข เอาออกมาใหม นั กนิ แตล ะตัวกนิ แบบ ไมบันยะบันยัง กินอาหารชนิดแทบลืมหายใจเลยคะ ขนาดขางบานดิฉัน เอาอาหารบูดๆ มาใหม นั กิน มันยงั กินเหมอื นกับวา อรอยมากๆ ดฉิ ันเหน็ แลว รสู กึ เศราใจ มากๆ คะ เปน ทกุ ข ทุกครง้ั ที่ไดเหน็ เพราะวาบานดิฉันกเ็ ล้ียงสุนัขเหมอื น กนั มีท้ังหมด ๘ ตัว กินขาวเยน็ ทกุ วัน วนั ละ ๑ มือ้ สว นมื้ออนื่ จะเทอาหาร เมด็ ใสไ วใ นจานตลอด เราเลยี้ งเขาแลว กไ็ มอ ยากใหเ ขาอด เรากนิ เขากต็ อ ง กนิ เหมอื นเราคะ แตฐ านะทางบา นดฉิ นั กแ็ คพ อมพี อกนิ จะเอาอาหารไปให สนุ ัขหลงั บานทุกวัน กค็ งจะไมไ หวเหมือนกัน เพราะ ทุกวันน้กี ย็ ังมีหน้ีสิน ยงั เปนมนุษยเงนิ เดอื น ก็ตอ งกระเบยี ดกระเสียน อยทู ุกวนั แตค รนั้ พอเหน็ สนุ ัขหลงั บา นว่ิงออกมาหาของกนิ บางทีก็มานงั่ รออยหู นา บา น มองดว ย ความหวงั ดิฉนั ก็รสู ึกทกุ ขใจอยา งมาก อยากใหทกุ ทานชว ยช้ีแนะใหดว ย คะ วาดฉิ นั ควรจะทำอยา งไรดี ตอบ ขออนโุ มทนาตอ กศุ ลจติ ของคณุ ดว ย ถา พอทำไดก ข็ อใหท ำตอ ไป เถอะ บญุ กศุ ลจะชว ยใหค ณุ ไมต กตำ่ มแี ตจ ะเจรญิ มน่ั คงยงิ่ ๆ ขนึ้ ไป ถา คณุ จะเขยี นจดหมายไปเตอื นเจา ของสนุ ขั ๖ ตวั นน้ั บา งจะเปน ไรไหม นกึ วา เอา บุญ ขอใหคณุ โชคดตี ลอดไป

๑๐๙ 111 คำถามท่ี ๑๓๔ เคยไดยินเร่ืองบอกเลาเก่ียวกับพระธาตุเสด็จได คลายกับวา สามารถเพ่ิมจำนวนออกมาไดเอง ผมเองสงสัยวาเปนจริงหรือไม ถา จริง ตามหลักวิทยาศาสตรจะตอบปญหานี้อยางไร หรือเปนเร่ืองของ ปาฏิหารยิ ? ตอบ ขออภัยผมไมมคี วามรเู รอ่ื งพระธาตุ ตอบไมได สนใจแตเรอื่ งพระ ธรรม คำถามท่ี ๑๓๕ อยากใหอาจารยใหความเห็นเรื่อง “สนั ดานกา” คะ ตอบ เร่ืองภิกษสุ นั ดานกาท่ีกำลังอื้อฉาวอยูในเวลาน้รี สู กึ วา ศลิ ปนเขา ทำเกินไป คำถามที่ ๑๓๖ บางคร้ังก็เหมือนจะเขาใจสัทธรรมของโลกแตบางคร้ังก็เหมือน ทำใจไมยอมรับมัน ไมรูจะคุยกบั ใคร เหมือนในชีวติ โหยหาอะไรบางอยาง มาทงั้ ชวี ติ กเ็ ปด เนต็ อา นธรรมะ พออา นกส็ บายใจ เขา ใจ ไมอ ยากใหต วั เอง อยใู นอารมณน เ้ี ลยจรงิ ๆ เปน คนอยกู บั ทไี่ มไ ดน าน สมาธสิ น้ั มาก ชอบอา น หนงั สอื ปรชั ญา ธรรมะท่ีงา ย ๆ แตใหข อคดิ นะ ไมเ ขาตัวเองเลยคะ

112 ๑๑๐ ตอบ ท่ีวาดูเหมือนจะเขาใจสัทธรรมของโลกนั้น นาจะเปนวาจะเขาใจ ธรรมดาของโลก เพราะคำวาสัทธรรมหมายถึงธรรมของคนดี ธรรมท่ีถูก ตอง ธรรมดาของโลกตองเอาไตรลักษณไปเพงพินิจ คือใหเห็นความไม เทีย่ ง ความเปน ทุกข และความเปนอนัตตาของสง่ิ ทั้งปวง ไมย ึดตดิ ในส่ิง ใดๆ คณุ ชอบอา นปรชั ญากด็ แี ลว ทำใหโ ลกทศั นก วา งออก ยอมรบั ธรรมดา ของโลกวามันเปนเชนนน้ั เอง ไมเ ปนไปตามความตองการของเรา คำถามท่ี ๑๓๗ รบกวนขอใหอาจารยอธิบาย “ธรรมจักษุ” (ดวงตาเห็นธรรม) มี ผูบอกวาผูท่ีจะไดดวงตาเห็นธรรมไดแกพระอริยะ ๓ ประเภท คือ พระ โสดาบัน พระสกทาคามี พระอนาคามี เทา น้ัน หรอื คะ / ขอบคณุ คะ ตอบ ธรรมจกั ษหุ รอื ดวงตาเหน็ ธรรมมคี วามหมายหลายอยา ง บางแหง เชน ในธมั มจักกปั ปวัตตนสตู ร อุปาลโี อวาทสูตรและทีฆนขสตู ร หมายถงึ โสดาปตติมรรค โสดาปตติผล ในพรหมายุสูตรทานหมายถึง ต้ังแตโสดา ปต ตมิ รรคไปจนถงึ อนาคามผิ ล สว นในราหโุ ลวาทสตู รทา นหมายถงึ มรรค ๔ ผล ๔ ต้งั แตโสดาปต ติมรรคจนถงึ อรหัตตผล รวมความวา คำวา “ธรรมจกั ษุหรอื ดวงตาเหน็ ธรรม” นี้ มีความ หมายต้งั แตพระโสดาบันไปจนถึงพระอรหนั ต

๑๑๑ 113 คำถามที่ ๑๓๘ ในบทสวดทำวัตรทวี่ า อาทิกลั ยาณงั , มชั เฌกลั ยาณงั , ปะรโิ ยสา นะกัลยาณงั .. ไพเราะในเบอ้ื งตน ไพเราะในทามกลาง ไพเราะในท่สี ุด นี้ หมายถึงอยา งไรคะ ตอบ โดยทั่วไปหมายถึง ศลี สมาธแิ ละปญ ญา ไพเราะในเบ้ืองตนดว ย ศลี ไพเราะในทา มกลางดว ยสมาธิ ไพเราะในทส่ี ดุ ดว ยปญ ญา ทวี่ า ไพเราะ น้นั แปลวา งามกไ็ ด งามในเบอื้ งตน ทามกลางและที่สดุ คำถามที่ ๑๓๙ ทำไมไมมีการจัดการขั้นเด็ดขาดจริงจังกับพระสงฆท่ีปลุกเสก จตคุ ามรามเทพไถช วี ติ โคกระบอื ทำในสงิ่ ทไี่ มใ ชก จิ ของสงฆแทนทจ่ี ะสอน คนใหพ่ึงตนเอง โดยใชหลักพุทธธรรม กลับสอนใหยึดถือเทพ หรือ ไสยศาสตร เปนหนาท่ีโดยตรงของหนวยงานใด ทำไมละเวน ปฏิบัตหิ นาท่ี ตอบ เปนหนา ท่ขี องเจาคณะปกครอง ตงั้ แตเ จา อาวาส เจาคณะตำบล -อำเภอ-จังหวัด-ภาค องคกรสูงสุดคือมหาเถรสมาคม ในหมูพระสงฆที่ คดั คา นกม็ ี ทส่ี นบั สนนุ กม็ ี จงึ เปน การยากในการดำเนนิ การใหเ ดด็ ขาดตาม ท่ีคณุ สงสัย ชาวบา นควรจะรวมมอื ดว ย โดยการไมส นับสนุนกิจกรรมเชน นั้น สวนการปลอยโคกระบือน้ันเปนกิจกรรมที่แสดงถึงเมตตากรุณาของ พระสงฆ การสนบั สนุนใหค วามรว มมอื กไ็ มนา จะเสียหายอะไร

114 ๑๑๒ คำถามท่ี ๑๔๐ ผมเปนหน้ีเพราะหลงไปในความอยากมีอยากได กำลังคิดไป เจรจากบั คนทเ่ี ราพอจะพดู คยุ ใหเ ขาชว ยรวมหนใ้ี หเ รา (ถา เขาชว ยเรา..แต กค็ งยาก) แลว ตอ ไปผมจะไมป ระพฤตติ นลว งลำ้ เขา ไปในเหตแุ หง การเปน หน้ีอกี ผมสญั ญา..ถาผมไดม โี อกาสครับผม ตอบ ดแี ลว ทค่ี ดิ จะไมเ ปน หนอี้ กี ความเปน หนเี้ ปน ทกุ ขใ นโลกอยา งหนงึ่ สภุ าษิตทางพุทธศาสนากลาวไวอยา งนี้ พระสงฆผ ูเปน ปราชญ คือสมเด็จ พระมหาสมณเจา กรมพระยาวชริ ญาณวโรรส กลา วสอนศษิ ยไ วว า “หนส้ี นิ เปนหลม ลกึ ตกลงไปแลว ยากท่จี ะขนึ้ มาได” คำถามที่ ๑๔๑ ชอบการตอบคำถามของอาจารยว ศนิ มากครบั ขอเปน กำลงั ใจให อาจารยค รับ ตอบ ขอบคณุ มากท่ีเปนกำลังใจ คำถามที่ ๑๔๒ กราบสวัสดีทานอาจารยคะ ดิฉันเคยอานผลงานเขียนของทาน หลายเลมและฟงรายการเสียงธรรมอยูบอยๆ มีความประทับใจและรูสึก รักและเคารพตออาจารยเปนอยางมาก ขออำนาจพระรัตนตรัยคุมครอง

๑๑๓ 115 อาจารยใหมีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ อยูเปนรมโพธ์ิรมไทรใหธรรมะแก ศษิ ยท งั้ หลายไปอกี นานๆนะคะ เวลานด้ี ฉิ นั มเี รอ่ื งหนงึ่ ขอเรยี นถามอาจารย คะ คอื ดฉิ นั ไมเ ขา ใจ วา ทำไมผทู ยี่ งั เสพกามจงึ เปน โสดาบนั ได( ตามทมี่ กี าร เลาตอกันมา นางวิสาขาไดโสดาปตติมรรคต้ังแตอายุยังนอย เมื่อเติบโต กไ็ ดแ ตง งานและมลี กู หลานมากมาย) ในความรสู กึ ของดฉิ นั ผปู ฏบิ ตั ธิ รรม มักจะรูสึกเบ่ือหนายตอการเสพกามเปนอันดับแรกๆของความท่ี ตองการ ปฏิบัติใหมีความกาวหนาตอไป หรือแมแตการรักษาศีลอุโบสถยังตอง ปฏิบัติพรหมจรรย ขอความกรุณาอาจารยใหความสวางแกดิฉันดวยคะ ขอกราบขอบพระคณุ เปน อยา งสูง ตอบ ขอบคุณมากๆ ทใ่ี หก ำลงั ใจ เรื่องพระโสดาบันทย่ี งั เก่ียวของดวย กามคุณอยูนั้น เพราะพระโสดาบันยังละกามราคะไมได ถาละกามราคะ และปฏิฆะไดก็จะเปนพระอนาคามี ซึ่งเปนพระอริยบุคคลระดับสูงแลว สังคมของพระโสดาบันเปนสังคมแบบอยางสำหรับปุถุชนและกัลยาณชน ทมี่ ชี วี ติ อยู ทงั้ ในซกี โลกยี และซกี โลกตุ ตระ เปน ทำนองสะเทน้ิ นำ้ สะเทนิ้ บก คืออยูในน้ำก็ไดอยูบนบกก็ได ในดานบำเพ็ญประโยชนก็ทำประโยชนแก สงั คมไดม ากอยา งเชน นางวสิ าขาและอนาถบณิ ฑกิ เศรษฐเี ปน ตน ชวี ติ ของ ทา นเหลา นแ้ี มจ ะยงั ครองเรอื นอยกู ต็ าม แตก ม็ คี วามทกุ ขน อ ย พระพทุ ธเจา ตรัสวาเหมือนน้ำบนใบหญาเมื่อเทียบกับน้ำในสระใหญ คือความทุกข ของคนทว่ั ไปเหมอื นนำ้ ในสระใหญ แตค วามทกุ ขข องพระโสดาบนั เหมอื น น้ำบนใบหญา ขอเพิ่มพระพุทธภาษิตอีกสักหนอยหน่ึงวา “โสดาปตติผล ประเสริฐกวาความเปนเอกราชในแผนดิน กวาการไปสวรรค กวาความ เปน ใหญในโลกทง้ั ปวง”

116 ๑๑๔ คำถามที่ ๑๔๓ เคยไดย ินไดฟ ง เร่อื ง อายตนะ ๖ มีตาเปน ตน เปรียบดว ยสตั ว ๖ ชนิด อยากทราบวามอี ะไรบา ง ตอบ อายตนะภายใน ๖ คอื ตา หู จมกู ลิ้น กาย ใจ นอมไปในอารมณ ของตนๆ คอื ตานอมไปในรูป หนู อ มไปในเสียง จมูกในกล่ิน ลิน้ ในรส กาย ในโผฏฐพั พะ และใจในธรรมารมณ (สิ่งทีใ่ จคดิ ) ๖ อยา งมรี ปู เปนตน เรียก วาอายตนะภายนอก ตาเปน ตน นอมไปในรปู ารมณเปนตน เหมือนสัตว ๖ ชนิดนอมไปในวิสัยของตนคือ งูนอมไปในปารก จระเขนอมไปในน้ำ นก นอ มไปในอากาศหรอื บนตน ไม สนุ ขั บา นนอ มไปในใตถ นุ บา น สนุ ขั จงิ้ จอก นอ มไปในปาชา (เพอ่ื หาซากศพ) ลงิ นอ มไปในปา หรอื ตนไม บางทา นอธบิ ายแบบนำมาจบั คกู นั คอื ตาเหมอื นงู หเู หมอื นจระเข จมกู เหมือนนก ลิน้ เหมือนสนุ ขั บา น กายเหมือนสนุ ัขจง้ิ จอก ใจเหมอื นลงิ แลว พยายามอธบิ ายใหเ หน็ วา ตาเหมอื นงเู ปน ตน เพราะอยา งไร แตไ มต อ ง จบั คูก ็ได เพียงใหรวู าอายตนะภายใน ๖ เหมือนสัตว ๖ ชนิดท่นี อ มไปใน วิสัยของตนๆ ถาเรานำปลายเชือกที่ผูกสัตวเหลาน้ีมาผูกมัด ไวกับตัวเรา ตางชนิดตางก็ดึงเราไปในวิสัยของตนๆ เราจะลำบากสักเพียงใด แตถา ฝก มนั ไดแ ลว มนั อยใู นอำนาจของเรา เรากด็ งึ มนั ไปไดต ามทเ่ี ราปรารถนา อายตนะภายในมีตาเปนตน เรียกอินทรีย ๖ ก็มี ถาเราฝกมันไดใหอยูใน อำนาจของเรา เรากใ็ ชมนั ใหเปนประโยชน คือดสู ่งิ ทค่ี วรดู ฟง สิ่งท่คี วรฟง เพราะฉะนน้ั ทา นจงึ กลา ววา อนิ ทรยี ข องมนษุ ยท งั้ หลายมที งั้ เปน ประโยชน และไมเ ปน ประโยชน ทรี่ กั ษาแลว เปน ประโยชน ทไ่ี มค มุ ครองรกั ษาไมเ ปน ประโยชน

๑๑๕ 117 คำถามที่ ๑๔๔ ระหวา งปญ ญาอบรมสมาธิ กบั สมาธอิ บรมปญ ญา นนั้ อยา งไหน ดกี วาครับ ขอความกรณุ าชวยตอบใหดว ย ตอบ เคยไดย นิ มาอยา งนี้ ศลี อบรมสมาธิ สมาธอิ บรมปญ ญา มผี ลมาก มอี านสิ งสม าก ปญ ญาอบรมจติ ยอ มหลดุ พน จากอาสวะทงั้ หลาย ปญ ญา อบรมสมาธิกไ็ ด ตามสูตรท่ีวา เจริญวิปส สนากอ น เจริญสมาธิทีหลัง หรือ เจรญิ สมาธกิ อ น เจรญิ ปญ ญาทหี ลงั หรอื ทำสลบั กนั กไ็ ด สามารถใหส ำเรจ็ ประโยชนไ ดเ หมอื นกนั คอื นำไปสคู วามหลดุ พน แปลวา ศลี สมาธิ ปญ ญา ตอ งอาศัยกัน คำถามท่ี ๑๔๕ ดิฉันคิดอยากชวยลูกนองสามีหลายคนท่ีกูเงินมาใชโดยเสียดอก เบี้ยมากกวารอยละ ๒๐ ตอเดือน ต้ังใจจะใหเขาเพียงรอยละ ๕ จะเปน บาปไหมคะ(ดิฉนั ปว ยเปน มะเรง็ ) ตอบ ไมบ าป ยงั จะไดบ ญุ มากเสยี อกี เพราะถา คณุ ไมท ำเชน นนั้ เขาตอ ง เสียดอกเบย้ี รอ ยละ ๒๐ ซ่งึ รุนแรงมาก คุณไดช ว ยผอ นหนกั เปนเบา ขออนุโมทนาดว ย

118 ๑๑๖ คำถามที่ ๑๔๖ กราบเรยี นอาจารยค ะ เนอื่ งจากเพง่ิ จะสญู เสยี คณุ พอ ไปโดยทที่ า น ไดไ ปโดยการอาบนำ้ ชำระรา งกาย เรยี บรอ ยแลว กน็ งั่ ทา สมาธหิ ลบั ตาจาก ไปอยางสงบ ทานไมไ ดบอกกลา วอยา งไรเลย ทั้งๆท่ีไดทราบเร่ืองเกิด แก เจ็บ ตายอยูบางคะแตเปนการสูญเสียท่ียิ่งใหญในชีวิตมาก ขอเรียนถาม อาจารยวา การท่ีเราไมสามารถที่จะใสบาตรเปนประจำทุกวนั แตมคี วาม ตงั้ ใจจะถวายสงั ฆทานอทุ ศิ ใหท า น ไมท ราบวา การทำแบบนจ้ี ะใหท า นได ผลบญุ มากนอ ยแคไ หน คะ และตอ งปบฺ ตั อิ ยา งไรเพอื่ ใหท า นไปสภู พภมู ิ ทด่ี ีทีง่ ามคะ รบกวนอาจารยดว ยคะ ขอบพระคณุ มากคะ ตอบ ดีครับ ทานไปดี คุณทำบุญอยางใดอยางหนึ่งก็ได เพื่ออุทิศสวน บุญใหทาน คิดวาทานไปสูภพภูมิท่ีดีงามแลว การนั่งสมาธิตายเปนสิ่งที่ ทำไดยาก หาไดย าก เพราะฉะน้ันคดิ วาไมต องหวงภพภมู ขิ องทา นในภาย หนา ขอใหค ณุ คดิ อกี อยา งหนงึ่ วา พอ ของทกุ คนตอ งตายไมใ ชเ พยี งพอ ของ เราคนเดยี วเทา นนั้ จะมากดว ยยศ ดว ยทรพั ย ดว ยชอ่ื เสยี ง อยา งไรๆ กต็ อ ง ตาย ผเู กิดมาแลว จะไมตายไมม ี ท้ังในอดีต ปจ จุบันและอนาคต คำถามท่ี ๑๔๗ เรยี นอาจารยว ศินที่เคารพอยา งยิ่ง เปนชว งเวลานานมากทห่ี นูไม ไดไ ปเรยี นในวนั อาทติ ยเ นอื่ งจากตอ งกลบั บา นทหี่ วั หนิ ซง่ึ อนั ทจ่ี รงิ แลว ไม อยากขาดเรียนเลย เปนเพราะอาจารย หนูจึงมคี วามเชอ่ื มั่นและศรทั ธา, มีความสนใจที่จะศึกษาใหยิ่งข้ึนไปในพระพุทธศาสนา หาไมแลวหนูก็ คงเปนแคบุคคลที่มีศาสนาแคเพียงในบัตรประชาชน ขณะน้ีก็มีหนังสือ

๑๑๗ 119 ของอาจารยเปนเพื่อนคะ เมื่อสัปดาหที่ผานมาโชคดีที่มีโอกาสไปรักษา ศีล ๘ ถึง ๖ วัน แลวจึงตองลาศีลเพราะตองเตรียมกลับกรุงเทพซอมรับ ปริญญา มีเร่ืองจะถามอาจารยคือในชวงเวลาระหวางที่หนูรักษาศีลน้ัน ก็ไดพยายามประคองสติไวเพื่อใหศีลน้ันสมบูรณท่ีสุดเทาที่จะมีสติอยู ก็ ทำไดบ าง ไมไ ดบาง คือ อาจจะเปน ศลี พรอยๆ ไมไ ดบ รสิ ทุ ธนิ์ ัก จงึ จะขอ เรียนถามอาจารยเปนแนวทางคะวาศีลแตละขอในรายละเอียดท่ีสมควร ระวงั และใสใ จมอี ะไรบา งคะเพอ่ื จะเปน ประโยชนต อ ตวั หนเู องเมอ่ื มโี อกาส ไปรักษาสติ รักษาศีลในกาลตอไปคะ อีกหน่ึงเร่ืองคือถาหนูสนใจจะฟง รายการวิทยุที่อาจารยบรรยาย, ส่ิงท่ีอาจารยสอนในหองไปแลวหนูจะ หาฟงไดที่ไหนบาง เปนการยากเหลือเกินสำหรับหนูท่ีจะไดพบอาจารย ที่จะสอนพระพุทธศาสนา ซ่ึงไมใสความยึดม่ันถือม่ันทิฎฐิในหัวขอธรรม ใดหัวขอหน่ึงใหกับศิษย ทำใหหนูเปดใจรับฟงในทุกขอธรรมและมีสติ (มากขึน้ ) ขอบพระคณุ อาจารย และ คุณขวญั มา ณ โอกาสนีค้ ะ สุดทาย นี้หนูมีความระลึกถึงอาจารยตลอดเวลารวมถึงเพ่ือนรวมชั้นทุกทาน เปน อยา งย่งิ ตอบ ศีล ตองระวังทุกขอ ไมใ หขาด ไมใหทะลุ ไมใหด างหรอื พรอย ศีล แตล ะขอ มอี งคป ระกอบ ตวั อยา งเชน ศลี ขอ ปาณาตบิ าตประกอบดว ยองค ๕ คอื ๑. สตั วม ชี วี ติ ๒. รวู า สตั วม ชี วี ติ ๓. มจี ติ คดิ จะฆา ๔. มคี วามพยายาม ในการฆา ๕. สัตวตายดวยความพยายามน้ัน ศลี ขออนื่ ๆ ก็มอี งคประกอบ เชนเดยี วกัน ศลี จะขาดเม่ือครบองคป ระกอบ ถา ไมครบองค ศลี เพียงทะลุ ดา ง หรอื พรอ ย เชน เอาไมป าสนุ ขั มงุ หมายใหม นั ตาย แตม นั ไมต าย เพยี ง แตเจ็บ อยางนี้ศีลทะลุ ถาตองการเพียงแตจะไลมันดวยทอนไม แตถูกที่ สำคญั มนั ตาย อยางนี้ถามวา ศลี ขาดหรือไม เพราะจิตคิดจะฆา ไมม ี

120 ๑๑๘ เดย๋ี วนอี้ าจารยไ มไ ดท ำรายการวทิ ยซุ งึ่ จะฟง ไดท วั่ ไป ทที่ ำอยบู า ง กเ็ ปนรายการวทิ ยุชุมชน ซึ่งฟง ไดในบริเวณจำกดั ใกลๆ สถานวี ทิ ยุ ทเ่ี ปน คลนื่ ซง่ึ ฟง ไดไ กลคอื ร.ด.๗๔๗ A.M. กม็ เี ฉพาะวนั ศกุ ร เวลา ๘ นากิ า ๑๐ นาที ถึง ๘ นาิกา ๓๕ นาที ในรายการแสงเทียนเสยี งธรรม ซึ่งลกู ศษิ ยไ ด เอาเทปเกาๆ มาเปด เทปคำบรรยายในวันอาทติ ยก ็ไมไ ดนำไปเปด ในราย การใดๆ ดใี จทห่ี นไู ดเ ปด ดเู วบ็ น้ี และสอื่ สารมาใหท ราบ และปลมื้ ใจตอ คำ บอกเลาตา งๆ ท่หี นูไดเลามาขอใหมคี วามสุขความเจริญย่ิงๆ ขน้ึ ไป คำถามที่ ๑๔๘ กราบสวสั ดอี าจารยว ศนิ คะ ดฉิ นั เปน ผนู กึ ทมี่ คี วามเลอ่ื มใสศรทั ธา ในพทุ ธศาสนา และพยายามจะประพฤตติ นเปน คนดี อยใู นศลี ในธรรม แต ตอนนด้ี ิฉันมเี ร่ืองลังเลสงสัย หาทางออกไมไ ด จงึ ใครรบกวนทานอาจารย ชว ยชแี้ นะหนอยคะ คอื ดฉิ ันไดค บหาดใู จผชู ายคนหน่ึงมาเปน เวลาเกือบ ๑๐ ป เขาเปนคนนิสัยดี เสมอตนเสมอปลาย คอยชวยเหลือดูแลดิฉัน กับครอบครัวของดิฉันเปนอยางดี ซึ่งครอบครัวของดิฉันก็หวังใหดิฉันได แตง งานกบั เขา แตเ มอื่ ๓ ปท ี่แลว ดฉิ นั ไดรจู กั กับผูช ายอีกคนหนึ่ง ซงึ่ เขา ก็เปนคนดเี ชนกัน ดิฉนั รสู กึ ประทับใจผูชายคนที่สองตั้งแตแ รกเห็น แลว ก็ รูสึกรักเขาในเวลาตอมา เขาเองก็พิสูจนความจริงใจของเขาดวยการเลิก กับอดีตแฟนเพื่อมาคบหาดฉิ ัน อยา งจริงจัง แตด ิฉันไมกลาหาญแบบเขา ดิฉันไมกลาท่ีจะบอกเลิกผูชายคนที่หน่ึง เพราะเขาไมไดผิดอะไร ดิฉันไม อยากทำรายจิตใจเขา และก็ไมอยากใหครอบครัวของดิฉันตองผิดหวังท่ี ดฉิ นั ไมไ ดแ ตง งานกบั ผชู ายคนทหี่ นงึ่ นอกจากนน้ั ดฉิ นั รดู วี า ครอบครวั ของ ดฉิ นั จะไมย อมรบั ผชู ายคนทสี่ องแนน อนเพราะเขาเปน คนตา งชาตแิ ละเคย มคี รอบครวั มลี กู มาแลว ดว ย ดฉิ นั เลยตอ งแอบคบกบั ผชู ายคนทสี่ องแบบ

๑๑๙ 121 หลบๆซอ นๆ ดฉิ นั ไมท ราบวาควรจะทำเชน ไร ใจหน่งึ กอ็ ยากทำตามความ รูสึกตัวเองคืออยูกับผูชายคนที่สองคนที่ดิฉันรัก แตอีกใจหน่ึงก็อยากเปน คนดไี มอ ยากทำบาปกบั ผชู ายคนทห่ี นงึ่ ไมอ ยากใหค รอบครวั ของดฉิ นั ตอ ง ผิดหวัง อาจารยช วยชแี้ นะหนอ ยคะ อกี เร่อื งหนงึ่ คอื ดฉิ นั ยังไมไ ดแตงงาน แตก ารดใู จผชู ายสองคนในเวลาเดียวกนั ในลักษณะเชนน้ีถือวา ผดิ ศลี ขอ ๓ หรือไมคะ และถาดิฉันบอกเลิกกับผูชายคนท่ีหน่ึง ดิฉันจะบาปมั้ยคะ ดิฉันไมอยากทำรายจิตใจใครเลยคะ ขอกราบขอบพระคุณอาจารยวศิน เปน อยา งสงู คะ (ขอรบกวนอาจารยวศินชวยตอบทางอีเมลนะคะ) ตอบ คณุ ไมไ ดใ หอเี มลม าจะใหตอบอยา งไรครบั คำถามท่ี ๑๔๙ หวั ใจของวสิ ุทธิมรรคคอื อะไรครับ ตอบ หัวใจของวิสทุ ธิมรรคกค็ อื ศลี สมาธิ ปญ ญา คำถามท่ี ๑๕๐ มีคนบอกวาประโยคท่ีวา “จิตดวงเดิมน้ัน เปนจิตท่ีบริสุทธิ์ไมมี กิเลสตัณหาหรือมลทินแปดเปอนเลยแมแตนอย ครั้นเวลากาลผานมา ใชคดิ นึกไปนาน ๆ เขา ก็กลับกลายเปนจติ ท่ีเศราหมอง” เปน คำสอนของ มหายาน ไมใชของเถรวาทไมควรยึดถือ จึงขอเรียนถามอาจารยวา เร่ือง ราวเปน อยา งไรครบั ใชอยา งที่เขาพูดหรือเปลา

122 ๑๒๐ ตอบ สำนวน“จติ เดมิ แท” เปน ภาษาทางฝา ยมหายานสว นพระไตรปฎ ก เถรวาทใชค ำวา “จติ นผ้ี อ งใส แตเ ศรา หมองไปเพราะกเิ ลสทจ่ี รมา” แปลวา ธรรมชาตขิ องจดิ ผอ งใส เหมอื นธรรมชาตขิ องนำ้ ทใ่ี สสะอาด แตเ ปน สตี า งๆ หรอื ขุน ไป เพราะสหี รอื สิง่ ปนเปอ นลงไปผสม คำวา “ผอ งใส” นี้ มหี ลายระดบั เชน ผอ งใสเพราะปราศจากนวิ รณ ขอ ใดขอ หนงึ่ หรอื ทง้ั ๕ ขอ ผอ งใสเพราะปราศจากกเิ ลสทงั้ ปวงถงึ ขน้ั อรหตั ตผล ดว ยความเพียรพยายามในการกำจัดกเิ ลส เม่ือถึงขัน้ นแ้ี ลวกไ็ มก ลับ เปนเศรา หมองอีก เหมอื นน้ำมนั มะพราวไมกลับเปน เน้อื มะพรา วอกี กค็ ง พดู ไดเทา นี้ คำถามที่ ๑๕๑ เคยคุยกับผูนิยมนิกายมหายาน เขาบอกวาพระไตรปฎกของ เถรวาทมอี คตกิ บั ภกิ ษณุ ี ดว ยการเตมิ ขอ หา มในครธุ รรมเขา ไป โดยเฉพาะ ขอที่ใหผูประสงคบวชเปนภิกษุณีตองเปนนางสิกขมานาครบ ๒ ปกอน จึงจะบวชไดนั้น.. เขาอางกรณีภิกษุณีผูเปนมารดาของพระกุมารกัสสปะ ท่ีบวชเปนภิกษุณี โดยไมทราบวาตั้งครรภกอนบวช จนกระท่ังคลอด พระกมุ ารกสั สปะในขณะทยี่ งั เปน ภกิ ษณุ ี แสดงวา ภกิ ษณุ นี นั้ ไมไ ดผ า นการ เปน นางสกิ ขมานา ๒ ป เพราะถา เปน นางสกิ ขมานา ๒ ป การทคี่ รรภโ ตขน้ึ จนกระทง่ั คลอด กค็ วรเกดิ ขน้ึ ในระยะทย่ี งั เปน นางสกิ ขมานาอยู แตน ร่ี ะบุ วา เปน ภกิ ษณุ ี ..เรอ่ื งนคี้ วรชแ้ี จงอยา งไรดี ขอความกรณุ าทา นอาจารยช ว ย วิเคราะหใหความกระจางดว ย ขออนโุ มทนา

๑๒๑ 123 ตอบ เรื่องน้ีนาสนใจมาก ผมยังมองไมเห็นชองทางอธิบาย เพราะใน ครุธรรม ๘ ก็ระบวุ า ผจู ะบวชเปนภิกษุณตี องเปน สิกขมานากอ น ๒ ป ตาม ทที่ า นผถู ามอา งแลว เทา ทอ่ี า นประวตั ขิ องภกิ ษณุ ี ไมเ หน็ พดู ถงึ เรอื่ งอยเู ปน สิกขมานา เมื่อเล่ือมใสใครบวชก็ไปสูสำนักภิกษุณีและบวชเปนภิกษุณี หรือทานจะเลารวบรัดตัดความ โดยไมพูดถึงชวงที่เปนสิกขมานา เร่ือง ภิกษุณีผูเปนมารดาของพระกุมารกัสสปเปนกรณีตัวอยางท่ีนาพิจารณา มาก ขอฝากทา นผูส นใจชวยวิจารณแ ละหาคำตอบดว ย ขอบคณุ คำถามท่ี ๑๕๒ ๑. อยากรวู า ปา หิมพานนน้ั อยู ณ ท่ใี ด ๒. ดฉิ ันไดย ินคำพูดหนึง่ ท่ีวัดพระศรีมหาธาตุ เนื่องในงานอะไรก็จำไมได ตอนหนึ่งมีขอความวา “เม่ือพระพทุ ธศาสนาลว งไป ๕,๐๐๐ ป พระบรมสารรี ิกธาตุจะมารวมตัว กัน พระผูมีพระภาคเจาจะปรากฏตรัสปจฉิมเทศนาอีกคร้ังหนึ่ง กอนที่ พระบรมสารีริกธาตุ จะแตกสลายไปพรอมกับพุทธศาสนาจะหมดส้ินไป จากโลก” จริงหรือไมคะ ตอบ ๑. ปาหิมพานตอยูท่ีภูเขาหิมาลัยสวนใดสวนหน่ึง แถบภูเขา หิมาลัย เรียกวาปาหิมพานตท้ังนั้น มีพุทธศาสนสุภาษิตอยูตอนหนึ่งวา “สัตบุรุษปรากฏในที่ไกล เหมือนภูเขาหิมวันต (หิมพานต) สวนอสัตบุรุษ ไมปรากฏแมใ นทใ่ี กล เหมอื นลกู ศรซ่ึงเขายิงไปในราตร”ี ๒. เคยไดยินไดฟงมาเหมือนกัน แตไมทราบวาแหลงท่ีมาของ คำกลาวนี้อยูท่ีไหนยังนึกไมออก ไมกลายืนยันทั้งฝายรับและฝายปฏิเสธ

124 ๑๒๒ เคยไดทราบเร่ืองอนั ตรธาน ๕ อยาง คือ ๑. ปริยตั ิอนั ตรธาน หมายถงึ การ ศึกษาเลาเรียนพระธรรมวินัยหายไป ๒. ปฏิบัติอันตรธาน หมายถึงการ ปฏิบัติพระธรรมวินัยหายไป ๓. ปฏิเวธอันตรธาน การบรรลุธรรมหายไป ๔. ลิงคอันตรธาน เพศภกิ ษุหายไป ๕. ธาตอุ ันตรธาน หมายความวาพระ ธาตขุ องพระพทุ ธเจา หายไป เรื่องพระธาตุอันตรธานน้ันเหมือนกับที่คุณไดฟงมา คือ เมื่อพระ ศาสนาของพระพทุ ธเจาจะหมดสิน้ พระธาตซุ งึ่ มีอยใู นท่ีตางๆ กจ็ ะไปรวม กันที่โพธิมณฑล คือพุทธคยาที่พระพุทธเจาตรัสรู แลวปรากฏเปนองค พระพทุ ธเจา อกี ครงั้ หนง่ึ ทรงแสดงธรรมแกเ ทวดาและมนษุ ยท ง้ั หลายแลว เตโชธาตุปรากฏขึ้นเผาไหมพระบรมสารีริกธาตุใหส้ินไป เปนอันศาสนา พุทธของพระพทุ ธเจา องคน ้ีกส็ ิน้ สดุ ลง แตเรื่องกำหนด ๕,๐๐๐ ปน้ันยังไมแนใจวา จำนวนเทานั้นหรือ มากกวาน้ัน ในอรรถกถาโคตมีสูตร อังคุตตรนิกาย อัฏฐกนิบาต เลาวา ใน ๑,๐๐๐ ปแ รกจะมพี ระอรหนั ตท ่สี มบรู ณดวยอภิญญาและปฏสิ มั ภิทา ๑,๐๐๐ ปท่ีสองจะมีพระอรหันตสุกขวิปสสก ๑,๐๐๐ ปท่ีสามจะมีพระ อนาคามี ๑,๐๐๐ ปที่ส่ีจะมีพระสกทาคามี ๑,๐๐๐ ปที่หาจะมีแตพระ โสดาบัน เม่ือเลย ๕,๐๐๐ ปไปแลวพระอริยบุคคลก็หมดสิ้น ปริยัติธรรม คือการศึกษาเลา เรียนพระธรรมก็หมดไดว ย ถา เชอ่ื ตามนี้เวลานเ้ี ปน ๑,๐๐๐ปท ส่ี ามกเ็ ปน ยคุ ของพระอนาคามี แตมีพระพุทธพจนอยูตอนหน่ึงที่ตรัสแกสุภัททะปจฉิมสาวกตอนจะ ปรินพิ พานวา “ดกู อนสุภทั ทะ ถา ภกิ ษทุ ้งั หลายเปน อยูโดยชอบ โลกจะไม วางจากพระอรหันต” แปลวาพระอรหันตจะมีอยูเสมอ ถาพุทธบริษัทเปน อยูโ ดยชอบคอื ดำเนนิ ชวี ิตตามมรรคมอี งค ๘

๑๒๓ 125 คำถามท่ี ๑๕๓ ดิฉันสงสัยขอความท่ีขัดแยงกันอันหน่ึงคือ การบรรลุมรรค ผล นิพพาน น้ัน ลวนอาศัยวิปสสนา สมถะไมสามารถที่จะทำใหสิ้นอาสวะ ได แตทำไมอาจารยบางทานพูดวา วิปสสนาถาไมมีสมถะนำไมใชฐานะ ที่จะบรรลุ ในขณะท่ีอาจารยบางทานทำวิปสสนาลวนก็สามารถบรรลุได จงึ งงคะ ตอบ ทำวิปสสนาลวนก็สามารถบรรลุได เปนพระอริยะประเภท สกุ ขวปิ ส สก ลำพงั สมถะทำใหจ ติ สงบจนถงึ ไดฌ านระดบั ตา งๆ ท่ี ๑ ถงึ ที่ ๘ แตไมสามารถตัดกิเลสได เพียงแตคุมกิเลสไวอยู ถาจะตัดกิเลสตอ งเจริญ วปิ ส สนาตอ ตามหลกั ฐานทางพระบาลี สมถะนำวปิ ส สนากม็ ี วปิ ส สนานำ สมถะกม็ ี ทำสลับกนั ก็มี ทีค่ ณุ เขาใจอยูเ ดิมนั้นถกู ตองแลว คำถามท่ี ๑๕๔ ขอปรึกษาอาจารยคะ หนูใชคอมพิวเตอรมาหลายปโดยที่เมื่อ กอนไมไดนึกถึงวากำลังใชซอฟตแวร ละเมิดลิขสิทธ์ิอยู จนวันหนึ่งจึงนึก ไดวาการละเมิดลิขสิทธิ์น้ีตองเปนการทำผิดศีลขอ ๒ แน ๆ แตอาจารย คะการจะใหซ้ือซอฟตแวรท่ีถูกตองมาใชก็ตองใชเงินอีกมากมาย เหลือ เกินซึ่งตอนน้ีไมสามารถทำได ตอนน้ีจึงมีความไมสบายใจอยางยิ่ง โดย เฉพาะในวนั พระหนูจะสมาทานศีล ๘ หรือศลี อุโบสถ ซง่ึ กจ็ ะมีความกงั วล ในการรกั ษาศีล ขอ ๒ จึงไดพ ยายามวา จะไมใ ชค อมพิวเตอรในวันพระ ... อาจารยมคี ำแนะนำใดบางไหมคะ? และมีการกระทำใดในชีวติ ประจำวัน ทคี่ นทั่วไปอาจมองขา มไปท่ีจะเปนการผิดศลี ขอ ๒ ไดอีกคะ

126 ๑๒๔ ตอบ ผมไมค อ ยเขาใจเกย่ี วกับระบบนี้จงึ คิดวา คงจะใหความแจม แจง แกคุณไมได แตมีตัวอยางเปรียบเทียบซึ่งเปนทางเลือกท่ีจำเปนตองทำ อยางใดอยา งหนึ่ง เชน แมไมม ีเงนิ ซ้ือนมใหล ูกกิน จงึ ตดั สนิ ใจไปขโมยนม ในรานขายของเพ่อื ชว ยชวี ิตลูกตามหนา ทขี่ องแม ผิดศีลขอ ๒ แน แตมัก จะไดรับความเห็นใจจากสังคม สังคมรูแลวก็มักจะชวยเหลือกัน จริงอยู แมม ีทางเลอื กอืน่ เชนไปขอทาน หรือไปทำงานรับจา ง แตค งเกรงจะไมท ัน กาล จึงตดั สนิ ใจเลอื กทำในทางที่ผิดศีล พอไปหาปลามาใหลกู กิน ก็ไปทำ ปาณาติบาตผิดศลี ขอ ๑ ในหนา ท่ีของพอ เขาทำถกู ตอ ง ไมใหลกู อดอยาก แตผิดศีลขอ ๑ ซึ่งชาวชนบททำกันโดยมากดวยความจำเปน บางทีหมอ ตอ งพดู เทจ็ กบั คนไขเ พอื่ ใหค นไขม กี ำลงั ใจดี ลกู เปน ตำรวจตดั สนิ ใจปลอ ย แมซึ่งจับไดวาเลนการพนันผิดกฎหมาย เปนตน เหลาน้ีมีอยูมากมายใน สงั คมมนษุ ย ทางจรยิ ศาสตรเรยี กวา เปน ทางเลือก คือตอ งเลือกทำอยาง ใดอยา งหนง่ึ ตามทเี่ หน็ สมควรในขณะนน้ั สำหรบั คนทถี่ อื ศลี อยา งเครง ครดั กจ็ ะยอมเสยี ทกุ อยา งเพอื่ รกั ษาศลี ไว สำหรบั คนทเี่ หน็ แกป ระโยชนข องคน หมมู ากอาจยอมเสยี ศลี เพอ่ื รกั ษาประโยชนข องคนหมมู ากเชน ยอมฆา โจร เพ่ือไมใ หโจรนนั้ ไปเบยี ดเบียนคนหมมู าก ผมเหน็ ใจคุณจริงๆ ขอใหตดั สิน ใจทำในส่ิงท่เี ห็นวา เปนประโยชนท้ังแกต วั คณุ เองและแกผ อู น่ื คำถามท่ี ๑๕๕ เรียนอาจารยวศิน อินทสระ ท่ีเคารพ เรียนถามวาชาตินี้หาก ปรารถนาอายุยืนและสุขภาพดี ควรทำอยางไร ถวายคิลานเภสัช ทำบุญ กบั โรงพยาบาล ปลอ ยเตา ฯลฯ ชวยไดไหมครบั รบกวนอาจารยดวยครบั ขอบพระคุณครบั ดวยความเคารพ

๑๒๕ 127 ตอบ ถวายยา ปลอ ยเตา ปลอ ยปลา ชว ยชวี ติ สตั ว ชว ยใหอ ายยุ นื ได การ มสี ขุ ภาพดกี เ็ ปน ปจ จยั หนง่ึ ทท่ี ำใหอ ายยุ นื แตถ า ทำทกุ อยา งแลว ทเี่ ปน เหตุ ใหอ ายยุ นื และเปน เหตใุ หส ขุ ภาพดี แตส ขุ ภาพกย็ งั ไมด ี อายกุ ไ็ มย นื กข็ อให นกึ ถงึ กรรมเกา ไวบ า ง หมายถงึ กรรมในชาตกิ อ น และกรรมในวยั ตน ๆ ของ เรา บางคนสุขภาพแขง็ แรงแตตายเสียต้งั แตอ ายยุ ังไมม าก เพราะประสบ อุบัติเหตุ ชีวิตกับกรรมเปนเรื่องซับซอนมาก ยากท่ีจะอธิบาย ขอใหคุณ ทำความดีไวเถิด กรรมดจี ะจดั สรรเอง คำถามที่ ๑๕๗ เจริญพรอาจารยวศิน ทีน่ ับถือ ไดอา นคำตอบจากทานอาจารย แลว (คำถามท่ี ๑๕๑) ขอชน่ื ชมและขออนุโมทนากบั คำตอบของทา น อาจารยด ว ย รวมทัง้ คำตอบในคำถามอ่ืนๆ ดวย ขอใหทานอาจารยมี ฉันทะเพ่ือตอบคำถามตอไป เพราะเปน ประโยชนอ ยางยิ่งกับคนหมมู าก ขอเจริญพร ตอบ ขอบคุณมากครบั

128 ๑๒๖ คำถามท่ี ๑๕๘ กราบนมัสการทานอาจารยที่เคารพ ตอนนี้ผมรูสึกวาทำไมผม ถึงเปนคนอาภัพ ความรักจากคนที่ผมพรอมจะจริงใจดวย เร่ืองมันมีอยู วา ตอนแรกท่ีผมจะคบใครนั้น ผมก็จะไมทุมเทหัวใจไปเต็มรอย แตกลับ ทำใหอีกฝายหนึ่งนั้นมารักผมอยางจริงใจ ทำใหผมหาความดีของเขา แลวทำใหผมเร่ิมทุมใจไปท้ังหมดใหเขา แตหลังจากที่ผมใหใจเขาไปเต็ม รอย ไมนานผมก็มักจะถกู ท้ิงไป ทง้ั ท่ผี มเสมอตนเสมอปลายมาตลอด ทั้ง ท่ีผมไมเคยทิ้งใครใหเสียใจมากอน แลวผมก็ตองมานั่งเสียใจ เปนทุกข มากๆ จนแทบจะหมดศรัทธากับความรักแลว ผมควรทำไงดีใหพนจาก ความทุกข นี้ ตอบ อยากทราบวาเวลานี้คุณอายุเทาไร อยากจะบอกวา ความรัก เปนสงิ่ ที่ไมตองแสวงหา ถา จะมกี ็มมี าเอง ความรกั มีหลายแบบ คุณลอง เลอื กเอาแบบท่ไี มตอ งเปน ทกุ ขเพราะความรัก เชน รักแบบเพอ่ื น รักแบบ มิตรภาพ ใหความอบอุนดีมีทุกขนอย หรืออาจจะไมทุกขเลย คุณหมด ศรัทธาในความรักก็ดีแลว ขอใหคุณยายศรัทธาของคุณไปอยูที่พระพุทธ พระธรรม พระอรยิ สงฆ การศกึ ษา และการงาน จะมคี ุณคา กวากนั เยอะ ถา จะมคี วามรกั แบบหนมุ สาวอกี โดยบังเอญิ หรือโดยเหตุใดเหตุหนง่ึ ก็ให ถอื เปน เพยี งบางสว นของชวี ติ แลว คณุ จะสบาย แนะนำใหอ า นหนงั สอื เรอ่ื ง “ชวี ิตกับความรกั ” ของวศนิ อนิ ทสระ

๑๒๗ 129 คำถามที่ ๑๕๙ กราบเรียนถามอาจารยคะ หนูไดปฏิบัติและศึกษาธรรมมาพอ สมควร แตบางครง้ั เรอ่ื งใกลต ัวก็คดิ ไมต กคะ อยางเรือ่ งเงนิ ทอง หรือสามี คนอ่ืนๆทำอยางไรก็ชางเขา แตลูกที่คิดวาอยากสอนใหเขาเติบโตมาเปน คนดี มีความรับผิดชอบ หากินเองได (ตั้งใจวาจะทำหนาท่ีใหดีที่สุด สัก วันที่ลูกๆกลาแข็งแลว หนูจะไดไปตามทางสายธรรมที่ตั้งใจไวนานแลว) ลกู ๆกไ็ มเ กเร แตค วามขยนั อดทน รกั เรยี น รบั ผดิ ชอบ ยงั ไมเ พยี งพอ กบ็ อก พวกเขามาตลอดวา อนาคตไมแ นน อน ตอนทแ่ี มม ฃี วี ติ อยู ใหห าความรไู ว เปน เครอ่ื งหาเลยี้ งชพี วนั หนา เมอื่ กอ นเคยสอนลกู ๆเกยี่ วกบั การแบง ปน ไม อยากใหแ ยง ชงิ ดชี งิ เดน แตส งั คมยคุ น้ี มแี ตก ารแขง ขนั แยง ชงิ ในโรงเรยี น ก็ยกยองคนเกง ลูกๆเรียนปานกลาง และไมขยัน ก็เลยคอยๆถูกบีบจาก คะแนน จะใหไ ปเรียนสายอาชพี (ตอนนอี้ ยู ม. ๓) กส็ อบถามขอมูลแลว ก็ ไมก ลา ใหไ ป เพราะกลวั เขา ตำราอยสู ถานทแี่ บบไหนกจ็ ะเปน แบบนน้ั บาง ครงั้ กไ็ ดอ า นเรอื่ งเวรกรรมทผี่ กู กนั มา ทำใหเ กดิ มาใชก รรมกนั กย็ งั นกึ ถงึ ตวั เองวา ถา ทำดที ีส่ ดุ แลว เขาไมร บั กถ็ ือเปนกรรมของเขา แตความคิดท่ขี ัด แยงกต็ ามมาวา หนาทีเ่ ปนแม ตองเคยี่ วเข็ญใหลูกไดด ี เขญ็ กไ็ มอยากจะ ไป เหนอื่ ยเหลอื เกนิ คะ หรอื กรรมจะผกู ขาไว ไมใ หเ ราไดท ำตามใจคดิ เลย ตองมารบั ภาระไมร จู บ ความคดิ ขดั แยงกันเปนระยะๆเลยคะอาจารย ตอบ ปญ หาของคณุ เปน ปญ หาหลกั ของชาวบา นทวั่ ไปคอื เรอ่ื งเงนิ สามี และลูก ขอใหนกึ ไวเ สมอวา คนท่วั ไปกม็ ีปญ หาเชน คุณนี้แหละ ไมใชค ุณ คนเดยี ว คณุ มเี พอื่ นรว มทกุ ขเ ยอะเลย ลว นแตว า ยวนอยใู นทะเลแหง ความ หวงั -หวงั วา การเงนิ จะดขี น้ึ สามจี ะเปน สามที ด่ี ี ลกู จะอยใู นโอวาท แตจ ะมี ใครสกั กคี่ นทไี่ ดอ ยา งหวงั ขอ ความดงั กลา วน้ี ไมย กเวน วา บคุ คลนนั้ ๆอยใู น

130 ๑๒๘ ระดบั ใด คณุ มเี พอ่ื นรว มทกุ ขอ ยทู วั่ ประเทศและทวั่ โลก อยา เชอื่ เลยวา ใคร จะมคี วามสขุ จรงิ คนสว นมากเมอ่ื ไมค นุ เคยกนั กเ็ อาความสขุ ออกหนา แฝง เรน ความทกุ ขค วามขมขนื่ ไวเ บอ้ื งหลงั เมอ่ื คนุ เคยกนั แลว คดิ วา พอไวใ จได จึงขยายความทุกขอ ันลนปรอี่ ยูในใจออกมาสกู นั ฟง เมื่อมีผูมาถามพระพุทธเจาวา “สัตวโลกต้ังอยูบนอะไร?” พระพุทธเจาตรัสตอบวา “สัตวโ ลกตั้งอยูบนกองทกุ ข” สจั พจนอ ันนยี้ ่ังยืน ตลอดมาต้ังแตส มยั พทุ ธกาลมาจนถงึ บัดนี้ และยงิ่ จะมมี ากขนึ้ ตามความ แปรปรวนของโลกและสตั วโ ลก คณุ จะสงั เกตเห็นวา ความสุขมเี พยี งเลก็ นอยและเปน ของลวงตา ลวงใจใหคนลุมหลงติดพันอยู แตความทุกขเปนของจริง-จริงแทแนนอน พระพุทธเจาจึงทรงยกข้ึนเปนความจริงท่ีแทจริงท่ีเรียกวา อริยสัจ คือ ทุกขอริยสัจ ทีพ่ ดู มาทงั้ หมดนี้ ดเู หมอื นไมไดแกปญ หาของคุณ แตค วาม จรงิ เปน การแกป ญ หาถงึ รากเหงา ทเี ดยี ว ขอใหค ณุ อา นดๆี คดิ ตามดๆี เถอะ แนะนำใหอ า นหนงั สอื “ชีวติ กับครอบครวั ” ของวศนิ อินทสระ คำถามที่ ๑๖๐ อยากฟง คำอธบิ ายเรอ่ื งความไมม อี ะไร(Nothingness) ความวา ง (Emptiness)วา มคี วามหมายอยา งไรโปรดอธบิ ายดว ยครบั และจะหาอา น จากหนงั สอื อะไรครับ ตอบ สองคำนี้เปนไวพจนของกันได หมายความวาใชแทนกันได เรา แปลเปน ภาษาบาลวี า “สญุ ญตา” แปลเปน ไทยวา “ความวา ง” หมายความ วา ความมีเหตุปจจัย ความมีเงื่อนไขของสิ่งทั้งหลาย มันมีเพราะมีเหตุ

๑๒๙ 131 ปจจัยใหมี มันเปนเพราะมีเหตุปจจัยใหเปน เชน มีความรอน ความเย็น ความมืด ความสวา ง ความมเี หตปุ จจยั ของส่ิงตางๆ นี่แหละ ทานเรียกวา สญุ ญตา นี่หมายถึงปรากฏการณทอ่ี ยูในซีกโลกยี ะ ถาอยใู นซีกโลกุตตระ เชน พระนพิ พาน สญุ ญตาหมายถงึ สง่ิ ทไี่ มม เี หตปุ จ จยั ปรงุ เชน คำวา “พระ นิพพานวา งอยา งย่งิ (นิพฺพานํ ปรมํ สุญญ)ํ ” หมายความวา วา งจากกเิ ลส เปรยี บเหมอื นเหรยี ญสองดา น คือเหรยี ญเดยี วกนั แตม ีสองดาน ดา นหน่ึง เปนโลกียะ ดานหน่ึงเปนโลกุตตระ ตัวอยางเชน ปฏิจจสมุปบาทมีสอง ดานหรือสองสาย สายเกิดเปนสังสารวัฏนำไปสูการเกิดทุกข สายดับเปน นพิ พานไปสูการดบั ทุกข หวังวาคงพอเขาใจ ถามปญหายาก ตอบกย็ าก คนอา นท่เี ขา มาอานก็พลอยอานยาก ไปดว ย แตไ มเปนไร ยากเสียบา งกด็ ีจะไดเปลยี่ นรสชาติ ถามมาวา จะหา อานจากหนังสืออะไร มีหนังสือหลายเลม เชน ปรัชญามาธยมิกของทาน นาคารชนุ เปน ภาษาองั กฤษ แปลเปน ภาษาไทยแลว กม็ ี ลองถามดทู ม่ี ลู นธิ ิ มหามกฏุ ฯ หนา วดั บวรนเิ วศ อกี เลม หนง่ึ คอื สาระสำคญั แหง พทุ ธปรชั ญา มหายาน ของวศนิ อนิ ทสระ เลม นอี้ า นงา ย ขอใหผ ถู ามมสี ญุ ญตาอยใู นใจ เสมอๆ คำถามท่ี ๑๖๑ กราบเรียนอาจารยว ศิน ทีน่ บั ถอื จากคำถามท่ี ๑๕๙ อยากถาม วา ถา เรารวู า เกดิ มามที กุ ขท เี่ กดิ จากกรรมของแตล ะคน เราทำปจ จบุ นั ใหด ี ทสี่ ดุ หากเกิดอะไรข้ึนกับในสิ่งทรี่ กั ใหต อ งพลัดพราก หรอื หากตอ งพบกบั สิ่งที่ไมตองการพบ และเราเขาใจวานี่คือวิบากกรรมในอดีต และยอมรับ มนั โดยดี ในลักษณะนี้ ถือวา ไดเปนพทุ ธศาสนิกชนท่ถี ูกตอ งมัย้ คะ

132 ๑๓๐ ตอบ ถูกตองแลว แตการกระทำในปจจุบันก็สำคัญเหมือนกัน ในชีวิต คนเรา กรรมในอดีตถาเปนกรรมช่ัวก็คอยทำลาย ถาเปนกรรมดีก็คอยสง เสรมิ แตเ นอ่ื งจากคนเราไดเ คยทำทง้ั กรรมดแี ละกรรมชวั่ มาทง้ั ในอดตี และ ในปจ จบุ นั ชวี ติ จงึ ประสบทกุ ขบ า งสขุ บา ง มากบา งนอ ยบา งตามกรรมทไี่ ด กระทำ ดังพระพุทธพจนท่ีวา “สัตวโลกเปนไปตามกรรม (กมฺมุนา วตฺตตี โลโก)” คำถามที่ ๑๖๒ เรยี นอาจารยว ศนิ ทเ่ี คารพยง่ิ เชา นไี้ ดไ ปเดนิ ออกกำลงั กายกบั คณุ แมท พ่ี ระราชวงั ไกลกงั วลและสวดมนตไ ปดว ย เมอื่ สวดจบแลว กค็ ยุ กนั กบั คุณแมถึงเร่ืองการแผเมตตาและอุทิศสวนกุศล มีความสงสัยวาการที่เรา จะแผสวนบุญท่ีไดทำแลวควรนึกหรือกลาวอยางไร เพ่ือใหเปนประโยชน มากทส่ี ุดคะ ตอบ นึกวาบุญกุศลท่ีขาพเจาทำแลวน้ีขออุทิศให...(ออกช่ือ)..หรือมิ ฉะนนั้ ก็ บอกรวมๆไปวา ขออุทิศใหม ารดาบิดา ครูอาจารยแ ละสรรพสัตว ทง้ั หลาย อยา งนเี้ รยี กวา แผส ว นกศุ ลหรอื สว นบญุ ถา เปน การแผเ มตตาขอ ใหน กึ วา ขอ...(ออกชอ่ื )..จงมีความสุข พนจากความทุกข หรือวา ขอสัตว ทัง้ หลายจงมคี วามสุขๆ เถิด การแผเมตตาหรือแผส ว นบุญน้ี เขาจะไดร บั หรือไมก ต็ าม แตค นที่ไดเ ต็มๆกค็ ือ เราเอง

๑๓๑ 133 คำถามท่ี ๑๖๓ ขอคำแนะนำในการปฏบิ ัตธิ รรมอยางจรงิ จังครับ ตอบ ปฏบิ ตั ิธรรมอยางจริงจงั ก็คือ ปฏิบัตอิ ยูในสุจริตกาย วาจา ใจ ท่ี เรียกเปนหมวดธรรมวากุศลกรรมบถ ละเวนทุจริตทางกาย วาจา ใจ ท่ี เรียกวาอกุศลกรรมบถ อีกอยางหนึ่ง ตามรักษาจิตดวยสติ ระวังจิตมิให เพลิดเพลินในสิ่งท่ีทำใหเพลิดเพลิน ระวังจิตมิใหโกรธเคืองในสิ่งท่ีทำให โกรธเคือง ระวังจิตมิใหหลงในสิ่งท่ีทำใหหลง ระวังจิตมิใหมัวเมาในส่ิงท่ี ทำใหม วั เมา เพยี งเทา นก้ี ถ็ อื วา ปฏบิ ตั ธิ รรมอยา งจรงิ จงั ถา ยงั ประกอบการ งานอยกู ใ็ หปฏิบตั ธิ รรมในการงานน้ันเอง และขอใหส ำรวจดมู งคล ๓๘ ที่ พระพทุ ธเจา ทรงแสดงไว แลว ปฏบิ ตั ติ ามนนั้ เปน การไตบ นั ไดในการปฏบิ ตั ิ ธรรมตัง้ แตข ัน้ ตนถงึ ข้นั สงู สุด หมดอาสวะกิเลสกนั ทีเดียว คำถามท่ี ๑๖๔ มคี นถามหนวู า พระพทุ ธเจา มจี รงิ รเึ ปลา ตอนแรกหนฟู ง แลว กอ็ งึ้ ไป ไมอ ยากพดู กับคน ๆ แบบน้ี นึกวาเขาแกลง ถาม แตแมบ อกวา เขาไมร ู และอยากรจู รงิ ๆ อธิบายใหเ ขาฟงสิ ทีจ่ รงิ ..ไมนาจะตอบยาก แตหนูไมร ู จะเริม่ พูดใหง าย ๆ ไดยงั ไงคะ หนูอยากตอบคำถามน้ีใหเขาเขา ใจงาย ๆ .. เพราะเขาไมคอยรูเ ร่อื งศาสนามากนัก อายกุ ็ยงั ไมม าก เราควรจะอธบิ าย อยางไรใหน าฟง คะ ขอบพระคุณคะ

134 ๑๓๒ ตอบ พระพทุ ธเจาเปนบคุ คลในประวัตศิ าสตร ซึ่งโลกยอมรบั มีโบราณ สถานในอินเดียมากมายท่ีแสดงถึงเรื่องราวอันเกี่ยวกับพระพุทธเจา พระ ธรรมคำสอนของพระองคก็ยังอยู พระสงฆผูสืบศาสนาซ่ึงมีขึ้นตั้งแตสมัย พทุ ธกาล กย็ ังอยมู าจนถึงทุกวันน้ี เปนการยนื ยนั ถงึ ความมอี ยจู รงิ เกิดข้ึน จรงิ ของพระพทุ ธเจา ใครจะไมเ ชอ่ื กไ็ มเ ปน ไร ลองถามเหตผุ ลในเรอ่ื งความ ไมเชื่อของเขาดูบางวาเขามีเหตุผลอยางไร แลวจึงคอยอธิบายเปนเร่ืองๆ ไป ถา เขาอา งเหตผุ ลวา เพราะไมเ หน็ เรากต็ อบไดว า มีบุคคลจำนวนมาก ในประวตั ิศาสตรท้งั ของไทยและของตา งประเทศ ซงึ่ เรากไ็ มไดเ ห็น เหตุไร เราจงึ เช่ือวามี โดยที่สดุ แมแ ตป ทู วดของเรา นอ ยคนนักทจี่ ะไดเ ห็น แตเรา กย็ อมรบั วามอี ยู เพราะเปนพอ ของปูของเรา คำถามที่ ๑๖๕ กราบเรียน อจ.วศินที่นับถือ ดิฉันอยากทราบการปฏิบัติตนเวลา ที่ถือศลี ๘ วา จะตองเดิน น่ัง นอน กิน อยา งไร ขอบคณุ มา ณ ท่นี ้ีดวยคะ ขอแสดงความนับถอื ตอบ ก็อยตู ามปกติ ยนื เดิน นง่ั นอน กนิ ด่ืม ทำ พดู คดิ ตามปกติ ระวงั กาย วาจา ใจ ใหอ ยใู นศีล

๑๓๓ 135 คำถามท่ี ๑๖๖ เรยี นอาจารยว ศนิ เนอ่ื งจากดฉิ นั ไดเ ชา พระสมเดจ็ เหนอื หวั ทกี่ ำลงั มีปญหาอยูตอนนี้ วัตถุประสงคคือศรัทธาสมเด็จวัดระฆังเปนทุนและผู สรางโฆษณาวา สวนหนึ่งจะทำบุญสรางโบสถสองกษัตริย จึงไดเชามา บูชาแตตอนน้ีกลายเปนวาผูสรางเขาขายหลอกลวงประชาชน โฆษณา หลอกลวง ดิฉันไมทราบวา จะทำอยางไรกับพระทเี่ ชามาแลว ถาไมคนื จะ กลายเปนสนันสนุนคนไมดีหรือเปลา ขอรบกวนอาจารยชวยแสดงความ เหน็ ดว ยคะ ตอบ ถา คณุ ไมส บายใจในการเกบ็ ไว กเ็ อาไปถวายวดั วดั ใดวดั หนง่ึ กไ็ ด ถวายคืนวดั สทุ ศั นยงิ่ ดี คำถามท่ี ๑๖๗ พอของดฉิ นั เสยี ชีวติ ดิฉันจะคดิ ถงึ พอ มาก และเศรามากดวยคะ ดฉิ นั รอ งไหแ ทบทกุ คนื ทำอยา งไรดฉิ นั จงึ สามารถกลบั มามกี ำลงั ใจในการ ดำรงชีวติ และการทำงานไดอ ยางปกตคิ ะ ขอคำแนะนำดวยคะ ตอบ ขอใหค ณุ นึกวา ไมใ ชพอของเราคนเดียวท่ตี อ งตาย พอของคนท้ัง หลายทวั่ โลกกไ็ ดต ายมาแลว กำลงั ตายอยู และจกั ตายตอ ไป ผเู กดิ มาแลว ตอ งตายหมดทกุ คน ไมเ วน ใครไวเ ลย อกี หนอ ยกม็ าถงึ ตวั เรา ในชาดกทาง พทุ ธศาสนามเี ลา ไวว า คนหนงึ่ รอ งไหเ พราะญาตติ าย ผเู ปน บณั ฑติ คนหนง่ึ ไดเ ตอื นวา ทำไมคณุ ไมรอ งไหเ พอ่ื ตวั คณุ บา ง เพราะคณุ กต็ อ งตายเหมอื น

136 ๑๓๔ กัน ขอใหคุณนึกถึงความตายบอยๆ ทั้งของตนเองและของผูอ่ืน คุณจะ คลายความโศกลงไดมาก คำถามที่ ๑๖๘ อาชีพของดิฉันตองอยูทามกลางกลุมชายรักชาย หรือท่ีเรียกกัน วาเกยในยุคน้ี เทาที่ดิฉันเคยอานหนังสือธรรมะบางเลมเขาวาไววาคนที่ เกิดมามีรสนิยมทางเพศผิดปกติ เปนผลพวงมาจากศีลขอ ๓ ท่ีบกพรอง อยูสม่ำเสมอ มาในภพภูมินี้จึงมาเกิดเปนพวกรักรวมเพศ หรือมีคูที่ผิด ธรรมชาตไิ มเ หมอื นคนปกตทิ เี่ ปน ครู ะหวา งชายและหญงิ คำถามของดฉิ นั กค็ อื วา เราจะแนะนำอยา งไรใหเ พอื่ นทด่ี ๆี ของดฉิ นั เหลา น้ี สรา งกรรมใหมท ่ี ทำใหเ ขาไปเกดิ ในชวี ติ ทป่ี กตกิ วา ทเี่ ปน อยนู ้ี เพราะทกุ วนั นดี้ ฉิ นั เหน็ สงั คม ของเพื่อนแลว อนาถใจมาก ตางฝายตา งเปลย่ี นคนู อนเปน วาเลน แถมยงั ไมมีคำวาจริงใจ หรือซื่อสัตยกันเลย เพื่อนของดิฉันบางคนตองจมทุกข กับความไมซื่อสัตยอยูบอยๆ ท้ังๆท่ีตัวเพื่อนเองเปนคนดี มีน้ำใจ เสียแต เรอ่ื งเดียวคอื เร่ืองพฤติกรรมทางเพศทีช่ อบเปลี่ยนคนู อนบอ ยๆ ตอบ ขอแนะนำ ๒ ประการคอื ๑. ใหเพื่อนของคุณพยายามฝนใจใหเปนอยางใดอยางหน่ึง คือ จะเปนหญิงหรือจะเปนชาย ตองฝนมากแตตองพยายาม เม่ือพยายาม สม่ำเสมอยอมจะประสบความสำเร็จ ๒. เมอ่ื เขาทำบญุ กศุ ลอยา งใดอยา งหนง่ึ ใหอ ธษิ ฐานวา ขอใหเ กดิ เปนชายหรือเกิดเปนหญิงอยางใดอยางหน่ึง อยาเปนอยางท่ีเปนอยูนี้อีก เลย

๑๓๕ 137 คำถามที่ ๑๖๙ การสวดมนตโ ดยไมจ ดุ ธปู จะถงึ พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆไ หม คะ ตอบ ถึงครับ ขอแนะนำใหคุณสวดมนตที่คุณสามารถรูเร่ืองไดดวยวา คุณสวดอะไร เนื้อความท่ีเปนภาษาไทยวาอยางไร เพ่ือเปนการเพ่ิมพูน ปญ ญาดว ย คำถามท่ี ๑๗๐ เรียนถามอาจารยวศินที่นับถือ ดิฉันมีขอสงสัยวา เวลาดิฉันอาน หนังสือธรรมะ หรือ ฟงพระเถระบางรูปแสดงธรรม หรือเอาธรรมท่ีอานที่ ฟงมาคดิ ทบทวนไปมา ขณะท่ีอานทฟ่ี งหรือคิดนั้น บางครั้งเกิดความรูสกึ เหมอื นสวา งวาบขนึ้ มา คลา ยอยใู นหอ งมดื ๆ แลว มคี นมาแหวกมา นใหแ สง ลอดเขา มา แลวมีความรสู ึกขอ ความนนั้ ๆซึมซาบเขาไปในจติ ใจเปน อยา ง มาก นเี่ ปน อาการหรอื ภาวะทถ่ี กู ตอ งหรอื ไม และครง้ั ลา สดุ นไี้ ดอ า นหนงั สอื วิมุตติมรรค เรื่องกายกบั จิต ก็มีอาการอยางทวี่ าและนอกจากนั้นรูส กึ กาย ตวั เองอยตู า งหากจากจติ เปน กองอะไรอยา งหนงึ่ ในชวั่ ขณะนนั้ คลา ยๆกบั เวลาทำสมถะแลว รา งกายหายไป ตา งกนั ทยี่ งั เหน็ กายอยู (อยหู า งกนั ) แต ตอนน้ันดฉิ นั ยังลืมตาอา นหนงั สืออยเู ลย มนั คืออะไรและปฏิบัตผิ ดิ พลาด หรอื เปลาคะ ตอบ ทุกอยางดีแลวครบั

138 ๑๓๖ คำถามท่ี ๑๗๑ เรียนอาจารยวศินท่ีเคารพยิ่ง หนูมีบางเร่ืองในใจคะ มีผูชายคน หนงึ่ มาชอบหนู แตห นไู มไ ดม ใี จใหเ ขาเลยแมแ ตน อ ยนดิ หนพู ยายามทำให เขาตัดใจเพอื่ ใหเ ขาและหนูไมต องมาเสยี เวลาอยูก บั อะไรที่ ไรสาระ เวลา ลวงเลยมาเปนปแมหนูไมไดเปดโอกาสใหเขาแมแตจะพบหนากัน ไมคุย กนั เนอ่ื งจากอธบิ ายไปมากมายแลว แตเ ขากไ็ มเ ขา ใจเลย หนกู อ็ ธบิ ายแบบ ท่ีหนคู ดิ อันท่จี ริงเขากน็ า จะเขาใจ มเี พื่อนของหนูคนหน่ึงบอกหนูวา คณุ แมข องผูชายคนน้ันเอาดวงหนกู ับดวงเขาไปใหหมอดู แลว ผลกอ็ อกมาวา หนกู บั เขาเปน คกู นั หนคู ดิ วา มนั ไรส าระมากเพราะโหราศาสตรไ มใ ชศ าสตร ทจ่ี ะถกู ตองทง้ั หมด นอ่ี าจเปนเหตุหนงึ่ ทีท่ ำใหเขายงั ไมส ามารถเลกิ คิดถึง หนไู ด( นค่ี ดิ ไปเอง แตก เ็ ชอ่ื วา โหราศาสตรก ใ็ หโ ทษหากเปน ไปตามทห่ี นคู ดิ จริง) หนไู มไ ดคดิ โกรธเขาเลยแมแตน อย แตก ารที่หนพู ยายามปดหนทาง ทงั้ หลาย ทำใหเ ขาคดิ วา หนทู ำไปเพราะโกรธเขา ตอนนกี้ ส็ งสารเขาเหมอื น กัน ก็แครับโทรศัพทคุยดวยบางแลวก็วางสาย แตเหมือนวาเขาไดคืบจะ เอาศอก เขาก็โทรมาบอยข้ึน ซึ่งเปนการรบกวนหนูอยางยิ่งคะ อธิบาย แลว บางครง้ั กด็ เู หมือนเขาจะเขา ใจอะไรยากเสยี เตม็ ที ก็มีหลายคร้งั ทหี่ นู มคี วามรำคาญพดู จาตามจริงอันเปน การเบยี ดเบียนเขาบา ง ตามท่สี ติอนั นอยนดิ ไดขาดหายไป หนูก็ทกุ ขอยเู หมอื นกนั คะไมร เู ปนเพราะกรรมอะไร เหมือนกัน รบกวนอาจารยชวยแนะนำหนูทีวาหนูควรทำอยางไร หนูไม อยากเบยี ดเบียนใครเลย ตอนน้เี รือ่ งผชู ายก็แทบจะไมมอี ยใู นระบบความ คดิ เพราะมเี รอ่ื งใหท ำอกี มาก หนกู ำลงั พยายามอยา งยง่ิ ในการศกึ ษาและ ปฏิบัติธรรม ทำบุญ ตามสติและกำลังของหนู ดูเหมือนวาความตองการ ตา งๆกน็ อ ยลงๆ เปน การดอี ยา งยง่ิ เรอ่ื งโหราศาสตร คณุ แมข องหนเู อาดวง ไปดูใหก บ็ อกหนวู า จะเปนอยา งน้ีอยา งน้นั ถา เปนเมื่อกอ นคงทำใหหนตู ืน่ เตนดีใจไปกอนหรือเสียใจไปกอน การศึกษาธรรมชางวิเศษเหลือเกินคะ

๑๓๗ 139 ทำใหเรามองใจตัวเองและหว่ันไหวตออะไรไดนอยลง ทุกขก็นอย หนูจะ พยายามตอ ไปทงั้ ในปจ จบุ นั และอนาคตเพอื่ เปา หมายสงู สดุ ของพระพทุ ธ ศาสนา อาจารยอวยพรหนดู ว ยนะคะ รกั และเคารพย่งิ ตอบ ที่หนูทำอยูนั้นดีแลว ขออนุโมทนาตอกุศลจิตท่ีสนใจในบุญและ การปฏิบัติธรรมใหย่ิงๆ ข้ึนไป อะไรที่เปนบอเกิดแหงทุกขก็พยายามหลีก เล่ียง ดีแลว ขอใหหนูประสบความสำเร็จในทุกๆ อยางท่ีปรารถนา โดย เฉพาะอยางยิ่งคือ ความปรารถนาท่ีจะใหพนจากความทุกขในสังสารวัฏ ขอใหเ ขม แข็งและอดทน ยนื หยดั อยูในทางแหงความดี คำถามท่ี ๑๗๒ สวสั ดคี รบั ทา นอาจารยว ศนิ ผมมเี รอ่ื งจะขอความอนเุ คราะหจ าก อาจารย ปจจบุ นั ผมอายุ ๔๖ ป ภรรยาอายุ ๓๘ ป ผมและภรรยามคี วาม ตง้ั ใจจะไปปฏบิ ตั ธิ รรม (อยางจริงจงั ) โดยการละท้ิงการงานทุกอยา ง และ จะขอไปใชชีวิตอยูในสถานปฏิบัติธรรม จึงอยากจะขอใหอาจารยชวย แนะนำสถานปฏิบัติธรรมใหดวยครับ โดยผมและภรรยาขอชวยงานใน สถานปฎิบตั ธิ รรม เพือ่ แลกกับอาหารวนั ละ ๑-๒ มอื้ แตขอเนน การปฏบิ ตั ิ ธรรมเปน หลกั หวังวาอาจารยคงจะสงเคราะหใหก ับผูทม่ี คี วามตั้งมน่ั เช่อื มั่นและศรัทธาในพระรตั นตรยั ตอบ ขอใหค ณุ ลองสบื ดวู า ทไ่ี หนเขาปฏบิ ตั ธิ รรมแนวไหนเมอ่ื สบื ไดแ ลว ขอใหพ จิ ารณาดวู า ตรงกนั ไปกนั ไดก บั จรติ ของเราหรอื ความโนม เอยี งของ

140 ๑๓๘ เรา กใ็ หไ ปปฏบิ ตั ทิ นี่ น่ั เพราะสำนกั ปฏบิ ตั ธิ รรมตา งๆ จะมแี นวทไี่ มเ หมอื น กนั ในการไปปฏบิ ัติธรรมน้ัน ขอใหไ ดส ัปปายะทง้ั ๔ คอื ๑. เสนาสนะสัปปายะ สถานท่ีอันเหมาะสม ๒. อาหารสัปปายะ มีอาหารทเี่ หมาะสมแกเรา ๓. บุคคลสัปปายะ มีบุคคลผูสอนการปฏิบัติธรรมท่ีถูกอัธยาศัย กนั ๔. ธัมมสัปปายะ ธรรมหรือกรรมฐานที่ทานสอนนั้นตรงกับจริต อัธยาศยั ของเรา เมื่อสืบไดความตามนี้แลวก็ไปสมัครเปนศิษยของสำนักนั้น ก็จะ ไดผลดี ถาไมไดตามท่ีตองการ คุณและภรรยาจะปฏิบัติธรรมอยูกับบาน ก็ได โดยเรียนรูจากตำราตางๆ สงสัยสิ่งใดก็ไปถามอาจารยกรรมฐาน สำนกั ใดสำนักหนง่ึ อนั ท่จี ริงแลว การเวนความชั่วทกุ อยา ง การทำความดี ทกุ อยา ง การทำจติ ใจใหบ รสิ ทุ ธส์ิ ะอาด เปน การปฏบิ ตั ธิ รรมโดยธรรมชาติ อยูท่ีไหนก็ทำได การทำหนาที่ของตนใหถูกตองสมบูรณก็เปนการปฏิบัติ ธรรมขอบเขตและความหมายของการปฏบิ ตั ธิ รรมกวา งขวางมากไมจ ำกดั อยแู ตเพียงสมถะและวิปส สนา ขอตอบคณุ เพยี งเทานี้กอ น คำถามที่ ๑๗๓ คือวาขณะนี้กระผมจบการศึกษาชั้นนิติศาสตรบัณทิต กำลังหา แนวทางในการประกอบอาชีพ แตรูสึกวาอาชีพผุพิพากษา อัยการและ ทนายความน้ัน เปนอาชีพที่ยังสรางเวรกรรมตอผูอ่ืน กระผมมีขอสงสัย อยากถามดังน้ีครับ ๑.อาชีพผูพิพากษา อัยการและทนายความน้ัน โดย อาชพี แลว เปน อาชพี ทย่ี งั สรา งเวรสรา งกรรม เบยี ดเบยี นหรอื สรา งบาปตอ ผู อน่ื ไหม อยา งไร (เชน ผพู พิ ากษาสง่ั จำคกุ หรอื ประหารชวี ติ คน, อยั การหรอื

๑๓๙ 141 ทนายความฟอ งคดอี าญา ฯลฯ เปนตน ) ๒.กรณีที่ผพู พิ ากษาสง่ั จำคกุ หรือ ประหารชวี ิตคนนั้น ระหวางผูพ พิ ากษากับคนท่ีถกู จำคุกหรือประหารชวี ิต นน้ั จะมเี วรมกี รรมตอ กนั หรอื ไมอ ยา งไร ๓.กรณีที่อยั การหรือทนายความ ฟองคดีอาญาหรือมีสวนเก่ียวกับคดีอาญาหรือฟอง คดีแพงนั้น ระหวาง อัยการและทนายความกับผูท่ีถูกฟองคดีอาญา(แลวผูน้ันถูกจำคุกหรือ ประหารชีวิต) จะมีเวรมกี รรมตอ กันหรอื ไมอ ยางไร ตอบ ปญหาของคุณรวบตอบเปนขอเดียววา ถาการกระทำของผู พิพากษาก็ดี ของอัยการก็ดี ของทนายความก็ดี ถูกตองตามธรรม คือชี้ ผิดหรือถูกตามที่เปนจริง ก็ถือวาเปนการรักษาความยุติธรรมใหแกสังคม ไมน า จะผดิ หรอื บาปแตป ระการใด ความยากมนั อยทู วี่ า เราไมอ าจรคู วาม จรงิ ไดห มดทกุ อยา ง ดว ยเหตนุ ผ้ี พู พิ ากษาอาจตดั สนิ คดผี ดิ กไ็ ด อยั การอาจ ฟอ งผดิ คนกไ็ ด ทนายความอาจวา ความชว ยเหลอื คนผดิ กไ็ ด ขอ สงสยั ของ คณุ เปนเรอ่ื งทนี่ า สนใจและตองใครค รวญอยางหนัก นอกจากนขี้ อใหค ณุ ไปคิดเองก็แลว กนั คำถามท่ี ๑๗๔ อยากถามอาจารยวศินคะวา การที่เราเกิดมาในภพภูมิใหมน้ี เปนผลมาจากกรรมในภพไหน ภพสุดทายกอนมีการจุติจิต และปฏิสนธิ จิตหรือไม หรอื เปน กรรมท่ีเราทำสะสมกันมานานหลายภพหลายชาติ จน กอเกดิ ใหเ ราเปนเราในภพปจจบุ ันคะ เพราะดฉิ ันสงสยั วา ความพกิ ารของ คนเราบางคน หรือการเจ็บปวยดวยโรคที่รักษาไมหายขาด หรือคนที่เกิด มายากจน ทัง้ หมดเปนผลพวงจากสิง่ ท่ีเขาทำภพสุดทาย กอ นมาเกดิ ใหม หรอื การผสมผสานระหวางกรรมในหลายๆภพคะ

142 ๑๔๐ ตอบ อาจเปนเพราะกรรมในภพเดียวกไ็ ดห รอื หลายๆ ภพก็ได คติชวี ิต ของปุถุชนไมแนนอน ทานเปรียบไววาเหมือนโยนทอนไมเล็กๆ ขึ้นไปใน อากาศ ไมร มู นั จะเอาดา นไหนลง ดานหัวหรอื ดานทา ย หรือดานขวาง ชา ง มันเถอะ ขอใหท ำปจจุบนั ใหด ีไวก แ็ ลว กนั ภพหนาคงจะดีขนึ้ คำถามท่ี ๑๗๕ เกบ็ บทกลอนมาได๑บทดแู ลว เปา หมายเหมอื นจะอยทู ี่มรรคองค ๘ ไมท ราบวา ถกู ตอ งรเึ ปลาคะ? อยากไขความกระจา งหนอยคะ มองเห็น ภาพ สกั แตร ู ในความหมาย ไดย นิ ไร รคู วามหมาย แลว ทงิ้ หมด ทราบแลว ทง้ิ เพียงดง่ั ลิน้ ตอ งท้ิงรส ทง้ิ หมดจด ทงิ้ มรรคแปด ลเุ สนชยั เปาหมายใด คอื พระธรรม แมน ไมร ู ฟง ธรรมอยู ไมเ หน็ ทาง ใดสกุ ใส มงุ แตฟ ง ไมเ หน็ ฝง เชียวหรอื ไร เรียนกันไป สอนกนั มา ทา ยตายฟรี เสนชัยมี อยูห น่ึงเดยี ว คือ วิมุตต์ิ ไดเ ห็นหลุด พนความตาย สุขจริงหนอ ทราบวาพน ตองทราบธรรม ทราบวา พอ ทราบฤาหนอ ไหนเบ่อื ตาย ไหนเบ่อื ธรรม ทางสายกลาง ทาง สายเอก องคพุทโธ มอบธรรมโม แสนผุดผอง ไมมีหมอง ทางสายเดียว แนะชาวพทุ ธ หม่นั เมียงมอง หมัน่ ตรกึ ตรอง มงุ เสนชัย มรรคแปดองค ตอบ ถกู ตอ งแลว กลอนนเี้ นน เรอ่ื งมรรคมอี งค๘ซง่ึ เปน ทางนำไปสคู วาม ดับทกุ ข ขอใหคณุ ทำความเขา ใจเรอ่ื งมรรคมอี งค ๘ ใหดี แลว ปฏบิ ัติตาม ก็จะไปสูเสนชัย คือวิมุติความหลุดพนจากกองกิเลสและกองทุกขท้ังมวล ขออนุโมทนา

๑๔๑ 143 คำถามที่ ๑๗๖ วันน้ีเดินทางกลับบานระยะทางไมไกลมากราวๆสิบหานาทีคะ เวลาเดินก็ดูเทาไป โดยไมไดต้ังใจ เหมือนส่ิงรอบๆตัวมันคอยๆเลือนไป เรอื่ ยๆ เหน็ แตเ ทา ตวั เองกบั ความรสู กึ ทว่ี า กำลงั เดนิ อยเู ฉยๆ อากาศหนาวๆ เกอื บศนู ยอ งศากไ็ มร สู กึ อะไร เสยี งรถไฟดงั ๆอะไรกไ็ มไ ดย นิ ไมไ ดต งั้ ใจให เปนแบบนี้แตเปน เอง อยางน้คี อื อะไรคะ แลวควรจะทำอยางไรตอ ดคี ะ ตอบ จิตเปนสมาธิดี ทำตอไปได คำถามท่ี ๑๗๗ อยากทราบวา อจินไตย หมายถึงอะไร ท่ีกลาววา กรรมเปน อจนิ ไตย หมายถงึ อยา งไรและขออนโุ มทนาทอี่ าจารยไ ดใ หธ รรมะเปน ทาน แดสาธชุ นทั่วไป คะ ตอบ อจินไตยแปลวาไมควรคิด เพราะเหตุท่ีคิดเอาไมได ไมใชวิสัยที่ จะรูไดดวยการคิด เรื่องกรรมและผลของกรรมถาจะใหรูแนๆ เปนเรื่องๆ ไปตองไดทิพจักษุญาณหรือจุตูปปาตญาณและบุพเพนิวาสานุสติญาณ ระลกึ ชาตขิ องตนได ทพิ จกั ษหุ รอื จตุ ปู ปาตญาณ กำหนดเหน็ อดตี ชาตขิ อง ผอู น่ื อยา งนจี้ งึ จะรเู รอ่ื งกรรมและผลของกรรมจรงิ แท ถา ไมไ ดญ าณเชน น้ี เรากส็ นั นษิ ฐานเอาซง่ึ อาจจะผดิ กไ็ ดถ กู กไ็ ด เพราะฉะนน้ั เรอ่ื งของกรรมจงึ เปนเรือ่ งท่ีรไู ดด วยการเหน็ ไมใชดว ยการคิดหาเหตุผลแนวตรรกะ

144 ๑๔๒ คำถามที่ ๑๗๘ ขอเรยี นถามวา หากคณุ แมป ว ยเปน โรค dementia ไมคอยรเู รอ่ื ง และไมส ามารถชว ยเหลือตัวเองได จะตองมีคนดูแลตลอดเวลา หากดิฉัน สวดมนตเ ชา เยน็ และโอนบญุ ไปใหค ณุ แมท ป่ี ว ย คณุ แมจ ะไดร บั บญุ หรอื ไมคะ หรือมวี ิธกี ารอื่นใดบางท่ีจะสามารถทำใหอาการท่ีหนักสามารถเบา ลงไดบา งคะ กราบขอบพระคณุ อาจารยเ ปนอยา งสูงคะ ตอบ โรคดเี มนเชยี (dementia)พจนานกุ รมศพั ทแ พทยไ ดใ หค วามหมาย วา โรคจติ เสอ่ื ม สมองพกิ าร ปญ ญาเสอื่ ม จนถงึ กบั ชว ยตวั เองไมไ ดอ ยา งที่ คณุ บอกมา การทคี่ ณุ สวดมนตภ าวนาแลว โอนบญุ ใหค ณุ แมน น้ั คดิ วา เปน เรอื่ งดี อยา งนอ ยกเ็ ปน ความหวงั ดขี องคณุ ทมี่ ตี อ คณุ แม เปน สว นแหง ความ กตัญกู ตเวที เขา ใจวา คุณคงใหแ พทยด แู ลรกั ษาทางยาอยูดว ยแลว คำถามที่ ๑๗๙ เรยี นอาจารยท น่ี บั ถอื คะ ขอเรยี นถามอาจารยว า เมอ่ื มกี ารเสยี ชวี ติ ลงแลว เวลาจัดเสื้อผาใหผูเสียชีวิตใสมีคนบอกวาตองเย็บกระเปาทุกใบ กอ นทจี่ ะใสใ หผ เู สยี ชวี ติ เพอื่ จะไดไ มเ อาสมบตั ติ ดิ ตวั ไปกบั ผเู สยี ชวี ติ ดว ย จะไดท้ิงเอาไวใหลูกหลาน เน่ืองจากคุณพอไดเสียชีวิตโดยอาบน้ำชำระ รางกายเรียบรอย แลวก็จากไปอยางสงบโดยนั่งทาสมาธิในอางอาบน้ำ ในหองนำ้ แพทยร ะบวุ าหวั ใจขาดเลอื ดเฉยี บพลันคะ คณุ แมทา นไมยอม ใหเ ยบ็ กระเปา ทเี่ สอื้ ผา ของคณุ พอ คะ ทา นบอกวา เวลาทา นจากไปยงั ไมม ี อะไรติดตัวไปเลย กไ็ ดทำตามใจคณุ แมค ะ เพือ่ ใหท า นสบายใจ ขอเรยี น ถามอาจารยวา จริงๆแลวตามประเพณีท่ีเขาทำกัน ตองเย็บกระเปาติด หรือไมคะ และความเช่ือเชนนี้เปนจริงหรือไมคะ รบกวนอาจารยดวยคะ เพ่อื จะไดใหคนทัว่ ไปไดร ับทราบดวยคะ ขอขอบพระคุณคะ

๑๔๓ 145 ตอบ จะเยบ็ กระเปา หรอื ไมเ ยบ็ ทา นกเ็ อาอะไรไปไมไ ดอ ยแู ลว ผมกเ็ พงิ่ ไดยนิ เร่ืองน้จี ากคุณนเี่ อง ไมทราบวาโดยทวั่ ไปเขาเยบ็ หรือไมเย็บกระเปา แตถ า ผใู หญท า นวา อยา งนนั้ กท็ ำตามทา นไปเพอื่ ใหท า นสบายใจ เขา ใจวา โดยทวั่ ไปไมไ ดท ำ ความเชอื่ ถอื เกยี่ วกบั งานศพมอี ะไรแปลกๆ ตา งๆ กนั ไป ตามทองถิน่ คดิ วาเปน ความเชือ่ ถือกแ็ ลว กัน คำถามท่ี ๑๘๐ หนูเคยปฏิบัติวิปสสนากรรมฐานหลักสูตรคุณแมสิริมาแลว ๑ คร้งั ก็รสู กึ วาทุกข(บาปในใจ) ท่มี ีสว นทำใหสตั วเลี้ยงตายเบาลง แตเ วลา ทำบญุ เชน หนชู วนเพอื่ นๆทำบญุ พมิ พห นงั สอื ธรรมะแจกใหก บั คนทปี่ ฏบิ ตั ิ วิปสสนากรรมฐาน ตอนนำหนังสือไปมอบท่ีสำนักปฏิบัติธรรม หลวงพอ ทานเหน็ วาหนังสือมจี ำนวนมาก และนอ งทเ่ี ขาไปปฏบิ ัติเปนประจำกำลัง จดั งานศพคณุ พอของเขา ทา นกใ็ หแ บง หนงั สือน้ีไปแจกงานศพ แตค วาม ตงั้ ใจของหนคู อื อยากใหก บั คนอน่ื ๆ ทม่ี าปฏบิ ตั วิ ปิ ส สนากรรมฐานมากกวา แตเห็นวามอบใหทานแลว ทานจะทำบุญไปกับใครตอไปก็ตามแตทาน เห็นสมควร สวนอีกท่ีคือวัดที่มีการบวชศีลจาริณี หนูนำหนังสือไปถวาย เพอื่ มอบใหผ ทู จี่ ะบวชฯ แตต อนทไี่ ดพ บทา นเจา อาวาส ทา นกำลงั แจกพระ (จตคุ าม)และสไบขาวทที่ างวดั จดั ทำขนึ้ แกส าธชุ นทม่ี าชมวดั หนกู ร็ สู กึ ผดิ หวงั บา ง เพราะหนคู าดวาวัดนาจะเงียบสงบเหมาะแกการปฏิบัติ กอ นทำ หนคู ดิ วา ตวั เองคงสขุ ใจและอมิ่ เอมใจมากทไ่ี ดท ำ แตท ำไมเมอ่ื ทำแลว จงึ ไมร สู กึ อยา งนนั้ หนยู ดึ ตดิ กบั อะไรอยู หรอื หนคู าดหวงั บญุ มากเกนิ ไป การ ทห่ี นไู มไ ดส ขุ ใจเทา ไหรท ไี่ ดท ำบญุ มนั เปน เพราะบาปกรรมอะไรหรอื เปลา ท้งั ทหี่ นกู ็พยายามคดิ วา เราไดท ำบุญแลว ก็ควรสุขใจ แตก ลับรูสึกตดิ อยู กับอะไรสกั อยา ง หนูควรทำอยางไร

146 ๑๔๔ ตอบ ขอที่คุณสงสัยน้ันเขาใจวาเปนเพราะคุณผิดหวังที่ไดเห็นสิ่งที่ไม ควรไดเ หน็ ไดร สู งิ่ ทค่ี ณุ ไมเ หน็ ดว ยจงึ ทำใหจ ติ ใจเศรา หมองไป ไมใ ชเ พราะ บาปกรรมอะไรดอก ขอใหค ณุ ทำใจใหส บายวา คุณไดทำส่งิ ทคี่ วรทำแลว เชน แจกหนงั สอื ธรรมะทถี่ กู ตอ ง เปน ตน สว นเรอื่ งอน่ื ๆ ใหเ ปน เรอ่ื งของคน อื่นที่เราเห็นดวยบางไมเห็นดวยบาง ผมขออนุโมทนาท่ีคุณพิมพหนังสือ ธรรมะไปแจก สว นผทู รี่ บั ไปจะนำไปใหใ ครตอกเ็ ปนเร่ืองของผนู ้ัน คำถามท่ี ๑๘๑ สวัสดีคะทานอาจารยท่ีเคารพ ขอกราบเรียนถามทานอาจารย เกี่ยวกับที่มาของสำนวนท่ีวา “พระมาโปรด” ไมทราบวามีท่ีมาจากพระ ไตรปฎ กตอนใดหรอื ไม หรอื มเี รอื่ งราวทเ่ี กยี่ วกบั พระสาวกรปู ใดหรอื ไมค ะ ขอบพระคณุ คะ ตอบ นาจะเปนวา เม่ือพระพุทธเจาจะเสด็จไปโปรดผูใดเพื่อใหเขาได บรรลธุ รรม เสด็จไปบิณฑบาตทีบ่ า นของผนู ้นั เมื่อพระออกบณิ ฑบาตเรา จึงเรียกกันวา”พระไปโปรด”หรือ”มาโปรด” อยางนอยก็ใหชาวบานไดมี โอกาสทำบุญ เรอื่ งก็นาจะเปนมาอยางน้ี

๑๔๕ 147 คำถามที่ ๑๘๒ อยากถามอาจารยว า เมอ่ื กอ นผมฝก สมาธโิ ดยการดลู มหายใจแลว ผมชอบเพง ลมหายใจ ทำใหป วดระหวางค้ิวมากๆครบั แลวตอนนผ้ี มกไ็ ป ทีเ่ รอื นธรรมฝกสมาธิ ผมจึงกำหนดฐานของจติ ทปี่ ลายจมูก แลว พุทโธไป แตะที่ปลายจมกู แตอาการปวดหวา งคิว้ ก็ขึ้นมาเปน ระยะๆ ถึงจะไมม าก เหมือนเมื่อกอ น ตอบ ก็เปล่ียนไปทำอยางอื่นเสียบาง เชน เดินจงกรม หรือพิจารณา อาการ ๓๒ ในรา งกายมี ผม ขน เล็บ ฟน หนงั เปน ตน วาปฏกิ ลู ไมส ะอาด ทำกรรมฐานตอ งเปลยี่ นอารมณบ า ง กจ็ ะไดผ อ นคลาย ไมต งึ เครยี ดเกนิ ไป กับอยางใดอยา งหน่ึง คำถามท่ี ๑๘๓ กราบสวสั ดคี ะ ทา นอาจารยท เ่ี คารพ ขอเรยี นถามทา นถงึ เรอ่ื งของ ศีล วา การรักษาศลี นั้น ครอบคลุมความประพฤตขิ องผรู กั ษาไดร ะดับใด เพียงดานกายและวาจา หรือวา ครอบคลุมไปถงึ ใจดวยคะ ตอบ ศีล ๕ ศีล ๘ ควบคุมกายกับวาจา แมศีล ๒๒๗ ของพระสงฆก็ ควบคมุ กายกบั วาจาเหมอื นกนั แตศ ลี ทเ่ี ปน กศุ ลกรรมบถ ๑๐ ควบคมุ กาย กับวาจา ๗ ขอ ควบคมุ ใจ ๓ ขอ คือ เวนจากความโลภอยากไดของผอู ืน่ เวนจากพยาบาทปองรายผูอื่น เวนจากมิจฉาทิฏฐิ คือเห็นผิดจากทำนอง คลองธรรม เชน เห็นวา ทำดีไมไ ดด ี ทำช่วั ไมไดช่วั เปนตน

148 ๑๔๖ คำถามท่ี ๑๘๔ อยากเรียนถามอาจารยวา ไดมีปรากฏในพระไตรปฎกหรือไม วาอริยบุคคลช้ันใดที่สามารถนิพพานได และดิฉันเคยอานหนังสือนาน มาแลววานิพพานในสัตวก็เกิดข้ึนได มีหลักฐานในเรื่องนี้หรือไมคะ ขอบพระคณุ อาจารยทใ่ี หแ สงสวา งทางปญญาแกผใู ฝใ นธรรมคะ ตอบ คำวา “นิพพาน” มีคำที่เปนไวพจน(ใชแทนกันได)หลายคำ เชน วิมุติ, นิโรธ, ปหานะ เปน ตน ทานแสดงวิมุตไิ ว ๓ อยา ง คอื ๑. หลุดพนช่ัวคราวดวยธรรมน้ันๆ เชน หลุดพนจากความโกรธ ดว ยธรรมคอื เมตตา แตม ันกเ็ ปนไปชัว่ คราว ๒. หลุดพนเพราะขมไวไดดวยกำลังฌานสำหรับทานผูไดฌาน มีอาการเสมือนหน่งึ วาเปน ผูไมมีกิเลสตลอดเวลาทฌ่ี านยังไมเ สอื่ ม ๓. หลุดพนไดเด็ดขาดดวยอริยมรรคญาณ มีโสดาปตติมรรค เปนตน ตอไปกเ็ ปนผลญาณและนพิ พาน จะเหน็ ไดว า นพิ พานชว่ั คราวกม็ ี นพิ พานเพราะการขมไวก ม็ ี และ นพิ พานเพราะตดั กเิ ลสไดเ ดด็ ขาดกม็ ี แตค วามหมายทแี่ ทจ รงิ ของนพิ พาน หมายถึงการตัดกิเลสไดเด็ดขาดเปนข้ันเปนตอน มีโสดาปตติมรรคญาณ เปนตน ไปจนถึงอรหตั ตผล ผทู เ่ี ขา ถึงนพิ พานแลว จะไมเสือ่ มอกี คือ กเิ ลส ใดท่ีทานละไดแลวจะไมเกิดขึ้นอีก ทานจึงกลาววา เปนผูแนนอน มีการ ไมต กต่ำเปนธรรมดา(นยิ โต อวินิปาตธมโฺ ม) สำหรับที่มีผกู ลาววา แมส ตั วเ ดรจั ฉานกน็ พิ พานไดน น้ั เคยไดย ิน เหมือนกันแตท านหมายถงึ วา สตั วทเ่ี ขาฝกใหเ ชือ่ งแลว สงบแลว ไมพ ยศ ไมทำรา ยใคร มคี วามหมายเชิงเปรียบเทยี บมากกวาความหมายท่แี ทจรงิ

๑๔๗ 149 คำถามที่ ๑๘๕ ดิฉันขอเรียนถามวา การที่บุคคลใสรายคนอื่น โกหกคนอื่น แลว ทำไมเขายงั มีชีวิตทมี่ ีความสขุ คะ ท้ังท่ีคนทโี่ ดนใสร า ยไมเคยพดู โกหกเลย แตตองมารับกรรมโดยทไ่ี มม คี วามผิดอะไรเลย ตอบ ขอยกพระพุทธภาษิตบทหน่ึงท่ีวา “คนทำชั่วหาความสุขไดยาก” ผมเชอื่ อยา งนี้จรงิ ๆ สว นทค่ี ณุ เห็นวาเขามีความสุขน้นั เปน เพียงอาการที่ เปนเสมอื นวา แตจ รงิ ๆ แลว เขาหาความสขุ ไดยาก เพียงแตเ ขากลบทุกข ไว ปรากฏเหมือนคนมีความสุข สว นคนทไ่ี มมคี วามผิดอาจถูกใสร ายก็ได ตองระวังเรื่องนี้ดวย ถาอยูในฐานะท่ีจะแกคำกลาวหาไดก็ควรจะแกเพื่อ ความยตุ ิธรรม แตถามองกรรมในสายยาว ชาตนิ เี้ ราไมไ ดท ำ ชาตกิ อ นเรา อาจเคยทำกไ็ ด แตม ารบั ผลกรรมในชาตนิ ี้ ในสมัยพุทธกาลมีอุบาสกคนหน่ึงมีศีลมีธรรมดี รักษาศีลอุโบสถ ฟงธรรมอยูเนืองนิตย คืนหนึ่งฟงธรรมจนรุงแลวออกจากวัดมาลางหนาท่ี สระนำ้ หนา วดั มโี จรขโมยของมา เจา ของทรพั ยต ดิ ตามจงึ ทงิ้ หอ ของไวใ กล สระนำ้ แลว หนไี ป เจา ของทรพั ยม าเหน็ เขา จงึ เขา ใจวา อบุ าสกนน้ั เปน ขโมย จึงรุมกันทุบตีจนตาย พระหลายรูปออกมาเห็น ไปกราบทูลพระพุทธเจา วาอุบาสกผูนั้นตายอยางไมสมควรเพราะเปนคนดี พระพุทธเจาตรัสเลา ใหฟง วา ในชาตกิ อน ชาตหิ นง่ึ อบุ าสกผูนี้เปน นายดา นคอยดแู ลคนทเ่ี ดิน ทางขา มเขตแดน วนั หนง่ึ มชี ายผหู นงึ่ พรอ มดว ยภรรยาซง่ึ สวยงามมากผา น มา ตอ งการภรรยาของเขามาเปน ของตนจงึ กกั ไว นำของมคี า ไปซกุ ซอ นไว ทเ่ี ตยี ง วนั รงุ ขน้ึ ทำทเี ปน วา ของหาย ไปคน พบทเ่ี ตยี งของชายผนู น้ั จงึ ตเี ขา จนตาย กรรมทเี่ ขาทำในชาตนิ นั้ มาใหผ ลในชาตนิ ี้ คอื ชาตทิ เี่ ขาเปน อบุ าสก และถกู ตจี นตาย เรอื่ งทำนองนมี้ อี ยมู ากในสงั สารวฏั อนั ยาวนานนี้ อยา ได

150 ๑๔๘ ประมาทตอ บาปกรรมเลย มนั คอยติดตามใหผลอยู ไดโ อกาสเม่อื ไรกเ็ มื่อ น้นั ทางฝา ยกรรมดีก็เชน เดยี วกัน คำถามท่ี ๑๘๖ เรยี นถามอาจารยว ศนิ ทน่ี บั ถอื ในความเหน็ และประสบการณข อง อาจารย อาจารยเ คยไดพ บ หรอื ไดท ราบวา มคี นทไี่ ดบ รรลมุ รรค ๔ และผล ๔ แลวในโลกปจจบุ ันนีห้ รอื ไม หรอื อยางนอยกบ็ รรลโุ สดาปต ตผิ ล การที่ บรรลุอรยิ มรรค อรยิ ผลนัน้ ผูน ั้นจะทราบตนเองหรอื ไมว า ตนไดบ รรลุแลว เราจะต้ังเปาหมายเชนน้ีจะเปนการไกลเกินเอื้อมหรือเปลาคะ ดิฉันคิดวา สังโยชนขอแรกเปนสิ่งที่เห็นไดยากละไดยากกวาขอสองและสาม และ การท่ีเราเห็นวากายไมใชเรานั้น ตองเห็นอยูตลอดเวลาหรือทุกขณะหรือ ไม หรือเพียงแตเกิดรูข้ึนมาเมื่อต้ังใจพิจารณารูปและนามเปนบางขณะ คะอาจารย ตอบ เมื่อมรรคมีองค ๘ ยงั มอี ยู ผูเ ดนิ ตามมรรคมอี งค ๘ กม็ ีอยู พระ อรยิ บคุ คลตง้ั แตพ ระโสดาบนั ไปจนถงึ พระอรหนั ตย อ มจะตอ งมเี ปน แนแ ท แมใ นปจ จบุ นั นเ้ี อง ขอ นผี้ มไมส งสยั เลย ผเู ปน พระอรยิ บคุ คลยอ มรตู วั ทา น เองวา เปน สงั โยชนข อ ที่ ๑ คอื สกั กายทฏิ ฐิ เหน็ ไดย ากละไดย ากอยา งทคี่ ณุ วา มา การเหน็ วา รา งกายไมใ ชต วั ตนของเรานนั้ ยอ มจะเหน็ เมอื่ ตอ งการจะ เหน็ เหมอื นคณุ มไี ฟฉายแลว ปด ไวเ มอ่ื ตอ งการจะเหน็ สงิ่ ใดกเ็ ปด และสอ ง ไปในที่ นนั้ ลองนกึ ดวู า คนทไี่ ดท พิ จกั ษญุ าณคอื ตาทพิ ยน น้ั ทา นไมไ ดเ หน็ อะไรอะไรอยูตลอดเวลา แตทา นจะเหน็ เมอ่ื นอ มจติ ไปเพอ่ื จะเห็น การตงั้ เปา หมายเพอ่ื บรรลธุ รรมมโี สดาปต ตผิ ลเปน ตน ไมไ กลเกนิ