สนทนาธรรม กับ อ.วศิน อินทสระ เล่ม 2

๑๔๙ 151 เออ้ื มเลย ผปู ฏบิ ตั ธิ รรมยอ มมสี ทิ ธท์ิ จี่ ะไดท กุ คน จะเรว็ หรอื ชา เทา นน้ั ขอให ตง้ั ใจไวเถิด จะไมไ รผล คำถามที่ ๑๘๗ หนขู อเรียนถามทานวา พระพทุ ธเจา ทรงใชว ธิ ีการสอนแบบใด ที่ ทำใหอ งคลุ มิ าลเปลย่ี นใจทค่ี ดิ จะทำรา ยผอู นื่ มาเปน พระสาวกของพระองค คะ..ขอใหท านอาจารยมสี ขุ ภาพแขง็ แรง..นะคะ ตอบ ทีแรกทานทรงใชอิทธิปาฏิหาริยกอน ใหโจรองคุลิมาลเห็นเปน อศั จรรยว า สมณะผนู เ้ี ดนิ อยูแ ทๆ ทำไมเราจึงวงิ่ ไลต ามไมท นั จึงเรียกให หยดุ พระพทุ ธองคท รงหยดุ และหนั มาตรสั วา “องคลุ มิ าล เราหยดุ แลว ทา น จงหยดุ เสยี ดว ยส”ิ อนั นเ้ี ปน อาเทสนาปาฏหิ ารยิ แ ละอนศุ าสนปี าฏหิ ารยิ ค อื การดักใจและการส่ังสอน ใหองคุลิมาลรูตัววา ตัวยังไมหยุดการทำบาป พืน้ เพเดมิ องคุลมิ าลเปนผฉู ลาดอยูแ ลว จึงเขาใจคำสอนของพระพุทธเจา ทันที วางดาบแลวหมอบลงแทบพระบาท ทูลวา “นานเหลือเกินกวาจะ เสดจ็ มาโปรด” ตอจากน้นั ไดข อบวชและไดส ำร็จเปนพระอรหันตใ นไมช า ขอบคุณที่อวยพรมาใหส ขุ ภาพแขง็ แรง ขอใหเปนเชน นัน้ เถดิ คำถามท่ี ๑๘๘ ดิฉันเกิดไปหลงชอบเพื่อนท่ีทำงาน ทั้งๆที่เขามีแฟนอยูแลวและ เปน เพศเดยี วกนั ดฉิ นั ควรจะทำอยา งไรกับปญ หานี้ จะสวดมนต ภาวนา กท็ ำไมค อ ยได จติ ใจวนเวยี นกบั เรอื่ งนี้ มคี วามรสู กึ ผดิ ในใจ เคยตดั ใจแลว กไ็ มส ำเร็จ ตอ งเจอกนั ทกุ วัน อาจารยชว ยชแี้ นะทางออกใหด ว ยคะ

152 ๑๕๐ ตอบ จะเลาเร่ืองใหฟงกอน พระนางรูปนันทาพระนองนางของ พระพุทธเจาหลงใหลในรูปสมบัติของตนเอง วันหน่ึงไปฟงธรรมของ พระพุทธเจา พระพุทธองคทรงเนรมิตภาพผูหญงิ คนหนึ่งซึง่ สวยมาก สวย กวาพระนางรูปนันทา พระนางเห็นแลวท่ึงมากวาใครหนอมายืนอยูใกล พระพทุ ธองค สวยงามมาก ตอจากน้ันพระพทุ ธเจาทรงเนรมติ ใหหญงิ นน้ั แกลงๆ และก็ตายไป เนา พระนางรูปนันทาเห็นแลวสลดใจมากวาหญิง งามปานน้ี ไมนานเลยก็แกและตายไปตอหนาตอตา พระพุทธเจาทรง ทราบความนึกคิดของพระนางแลวตรสั วา “นันทาเอย เธอจงดรู ูปกายนท้ี ่ี อาดรู ไมส ะอาด เปอ ยเนา มสี งิ่ ปฏิกลู ไหลเขาไหลออกอยเู สมอ แตเ ปนที่ ตองการนักของคนเขลา” พระนางรปู นันทาสังเวชสลดใจ คลายความตดิ ในรปู ออกบวชได สำเร็จเปน พระอรหันต เรื่องทำนองของผูถามนี้ แสดงวาติดในรูปหรือเสียงหรือกิริยา อาการของคกู รณี ขอใหเ อาพระพทุ ธภาษติ ทต่ี รสั สอนพระนางรปู นนั ทาไป พจิ ารณาบอ ยๆ คงจะคลายความตดิ ใจลงได มอี กี เรอ่ื งหนง่ึ ภกิ ษณุ รี ปู หนง่ึ ดวงตางามมาก มนี กั เลงสรุ าหลงใหลตดิ ใจ ภกิ ษณุ ไี ดค วกั เอาดวงตาสง ให นกั เลงสรุ าสงั เวชสลดใจ ไมอ าจรบั ดวงตานนั้ ได ขอใหผ ถู ามพจิ ารณาตาม ดๆี กจ็ ะไดเ ขา ใจอะไรๆ เพมิ่ ขนึ้ อกี เยอะ ขออวยพรใหค ณุ สบายใจขนึ้ ขอให จำไวว า คนเราพบกนั เพื่อจะพลดั พรากจากกัน

๑๕๑ 153 คำถามท่ี ๑๘๙ เรียนถามอาจารยคะ (จากทางแหงความดีเลม ๑ เร่ืองผูไมอ่ิม ในกาม ในสวนของเร่ืองประกอบ นางปติปูชิกา)ในเร่ืองน้ีหนูสงสัยวาการ ทำบุญเปนตนในหมูเทวดามีไหมคะ เน่ืองมาจากพิจารณาวา มนุษย โดยมากตั้งอยูในความประมาททั้งที่อายุก็สั้นนัก จึงสงสัยวาเทวดาทาน มีกิจการงานบุญกันบางไหมคะ คำถามนี้ถามไวประดับความรูเฉยๆคะ เพราะวา จะไดม กี ำลงั ใจวา ในหนงึ่ วนั จะทำอะไรดี ทเี่ ปนเหตปุ จ จยั เหมอื น ท่ีไดยินวา ชีวิตน้ันไมมีเครื่องหมาย หนูก็คิดเสมอวาถาวันน้ีจะตองตาย เราอยากทำอะไรมากท่ีสุด เพ่ือความสบายใจหนูก็หยอดกระปุกเวลาต่ืน แตเชา และนึกวา อยางนอยก็ไดทำบญุ บำรุงพระศาสนาแลว ถาจะตายก็ ชางเถอะไมเปนไร พยายามมีเวลาสวดมนต อยางนอยจิตก็จะสงบไมคิด เบยี ดเบยี นใคร อานหนงั สอื ธรรมมะวันละเร่อื งแลว ก็พยายามมานกึ ถงึ ตัว เอง เอามาใชก บั ชวิ ิตประจำวัน บา งกท็ บทวน(เม่อื นกึ ได) แลวกด็ ใี จเวลา ที่รูวาอยางนอยวันนี้ศีลหาก็ยังบริสุทธิ์บริบูรณอยู หนูมีความสุขเหลือเกิน คะกบั การทไี่ ดทำความดี พยายามใครครวญธรรม แตช ีวติ ก็เปน เรอ่ื งยาก มีภาระที่ตองรับผิดชอบ ทำใหบั่นทอนเวลาในการศึกษาธรรมออกไปอีก จิตท่ีหนูรูสึกวาผองใสเวลาที่อยูกับการพิจารณา ก็หมองไป เพราะความ วุนวายตางๆ ความเครียดก็เกิดข้ึน หนูเบื่อเหลือเกินคะ บางทีก็คิดวาเรา เบอื่ เพราะความขเี้ กยี จหรอื เปลา หรอื อาจจะตดิ ในความสขุ ความสงบมาก เกนิ ไป ชวี ติ กต็ องดำเนินตอ ไป อะไรจะเกดิ ข้ึนกช็ างเถิด (หนกู ็อธิษฐานวา จะมีอะไรก็ขอใหมีสติ มีปญญา ต้ังอยูในธรรม ไมประมาท) ตอนน้ีกำลัง พยายามทำใจอยูคะ อาจารยคิดวาหนูควรทำใจยังไงดีคะ สุดทายน้ีตอง ขอขอบพระคณุ อาจารยท ต่ี อบคำถามของหนู หนรู ะลกึ ถงึ อาจารยเ สมอนะ คะ อยากจะมเี วลาไดไปเขาเรยี นเหมือนเม่อื กอน ขอใหอ าจารยม สี ุขภาพ แข็งแรง อยาไดมีโรคภยั มาเบยี ดเบียน สามารถสอนศษิ ยทกุ ๆคนใหร ูตาม

154 ๑๕๒ ธรรมของพระศาสดาเปน ประโยชนย งิ่ (หนเู ขา มาอา นเวปนที้ กุ สปั ดาหเ ลย คะ คำตอบที่อาจารยตอบคำถามผูที่เขามาถามก็มีประโยชนกับหนูดวย ขออนโุ มทนากบั ทกุ ๆคนทท่ี ำเวปอนั เปน ประโยชนน ดี้ ว ยคะ หนกู ห็ วงั วา วนั หน่งึ หากมีกำลงั ที่จะสามารถ ทำประโยชนใ หก ับพระพทุ ธศาสนา ก็อยาก จะไดม ีโอกาสเชน นั้นจรงิ ๆ นาดีใจและปลม้ื ใจ ทมี่ บี ุคคลท่มี ีน้ำใจ มีกำลงั มีศรัทธา และมีปญญา มาชวยกันสืบสานความงดงามของพระธรรมให ดำรงอยูเ ชน นี้) รกั และเคารพอาจารยอยา งยิ่ง ตอบ ในหมูเทวดากม็ ีการปฏิบัตธิ รรมและมกี ารทำบุญ เชน การชว ย เหลือมนุษยและชวยเหลอื ซงึ่ กันและกนั เทวดาบางคนจึงไดเลอ่ื นช้นั สงู ๆ ขึน้ ไป เรือ่ งเบ่อื ๆ ท่เี ลามานั้น ขอใหน ึกวา เปนหนา ทที่ ่ีจะตองทำและ เปน การปฏบิ ัติธรรมในหนา ที่ ก็ใหทำไปท้งั ๆ ทเี่ บ่อื นน่ั แหละ เบ่ือไปทำไป ก็จะใหสำเร็จประโยชนเหมอื นกนั คำถามที่ ๑๙๐ ขอขอมลู ที่ถูกตอ งเกี่ยวกบั นำ้ ปานะคะ...น้ำนมถวั่ เหลอื ง - ผง โกโก - โอวัลตนิ เปน น้ำปานะไดห รือไมคะ / ขอบพระคุณอาจารยค ะ ตอบ ๓ อยา งนีไ้ มไดร ะบุไวใ นตำรา เห็นจะเปน เพราะวา ในสมยั นั้น ยงั ไมม สี ิง่ เหลานี้ บางทา นกอ็ นโุ ลมเขา เปนนำ้ ปานะวาดม่ื ได บางทา นไม ยอมอนุโลมกว็ า ด่ืมไมได พวกกาแฟ เปป ซ่ี โคลา น้ำอัดลมประเภทตา งๆ

๑๕๓ 155 กไ็ มไดก ลาวไวในตำราเชนเดยี วกนั แตอนโุ ลมวา ควร จึงดื่มเปนนำ้ ปานะ โดยท่ัวไป ทง้ั พระภกิ ษุสามเณรและอบุ าสกอบุ าสิกาผถู อื ศีล ๘ เรอ่ื งพวก นตี้ ัดสินยาก แตละสำนักถอื ไมเหมือนกนั คณุ เขา สำนกั ไหนก็อนุโลม ปฏบิ ตั ติ ามสำนกั นั้นกแ็ ลวกนั คำถามท่ี ๑๙๑ อาจารยวศินที่นับถือ..ดิฉันขอขอบพระคุณท่ีอาจารยไดกรุณา ตอบขอสงสัยตลอดมา ดิฉนั ขอเรียนวา หนงั สือธรรมะเลมแรกทด่ี ฉิ นั อาน ในชวี ิตคอื หนงั สือของอาจารยเ รอ่ื งพระอานนท พทุ ธอนชุ า ดฉิ นั ไดหยิบ ของคุณพอมาอา นต้ังแตยงั เรียนชั้นประถมเมือ่ เกอื บ ๓๐ ปม าแลว ทำให มีจิตใจโนมเอียงเขาสทู างธรรมตัง้ แตเ ดก็ อยากเรียนถามอาจารยวา ดฉิ นั มีนองชาย ๑ คน อยากชกั จูงใหเ ขาไดพบทางสายเอกนจี้ ะทำอยางไร เพราะเขามกั อางวา ยงั ไมม ีเวลา ตดิ ภารกจิ อ่ืนๆ เชน เรยี นปรญิ ญาโทอยู งานยุง ฯลฯ เปนตน ดฉิ ันเองไปวัดญาณเวศกวันเสมอๆ กน็ ึกอยากใหน อ ง ไดบ วชทวี่ ดั น้คี ะ แตย ังไมเ ปนผล กเ็ ลยคดิ วาถาทำใหเขาสนใจธรรมะเปน เบอื้ งตน กอน อาจจะนำใหเ ขาไดบ วชในทีส่ ุด ตอบ บอกเขาวา ชีวติ ไมย าวนัก อยาชะลา ใจ เราจะรูไดอยางไรวา ความตายจะมาถงึ วนั ใด อะไรทเ่ี ปนความดเี ปนกศุ ลซึ่งจะนำตดิ ตวั ไป ไดก ค็ วรรบี ทำ ปริญญาโทหรอื กจิ กรรมอยา งอ่นื กท็ ำไป แตควรจะเจียด เวลาใหกบั ความรทู างธรรมบา ง เชน หมั่นอานหนังสือธรรมะ ก็จะเปน ประโยชนก บั ชีวติ จิตใจและเปน ประโยชนกบั การงานอืน่ ๆ ดว ย เวลายอม จะมีเสมอถาสนใจ

156 ๑๕๔ ชีวติ คนตายเสียตอนวยั ตน ก็มี วัยกลางก็มี วยั ปลายกม็ ี เหมือน ผลไม ออนก็หลน แกก็หลน สุกกห็ ลน ปรากฏใหเ หน็ อยูท ่วั ไป พระพุทธเจา ทานจึงสอนใหไ มป ระมาทในวยั ในความไมมีโรค และในชวี ิต วาเรายัง หนมุ สาวอยู เราไมม โี รคเบยี ดเบยี น ชวี ติ เรายงั อยูอกี นาน อะไรเปน ความ ดีใหรีบทำ อยาผัดเพีย้ นเวลา กค็ งบอกไดเ ทา นี้ จะสำเรจ็ ประโยชนเ พยี ง ใดก็ขึน้ อยูก บั ตวั เขาเอง คำถามท่ี ๑๙๒ การทำสงั ฆทานตอ งมขี องและซองเงนิ ปกตถิ าทำกับพระสายวัด ปาทานจะไมรับซองเงิน จะใหใสตูแทน สวนถาทำกับพระวัดบานจะตอง ใสซ อง ไดยินมาวาการถวายเงนิ กับพระจะทำใหทานผดิ ศลี ก็เลยลำบาก ใจวา ควรจะทำอยา งไรดี เพราะโดยทว่ั ไปพระวดั บา นกม็ กั รบั ซองเปน ปกติ อยแู ลว ขอความกรณุ าอาจารยช แ้ี นะดว ยคะ ตอบ ถวายไปกด็ แี ลว ทา นจะใสต หู รอื จะไปใชส ว นตวั กส็ ดุ แลว แตท า น เพราะพระสมยั นท้ี อี่ ยใู นบา นในเมอื งกจ็ ำเปน ตอ งใชเ งนิ เหมอื นกนั เชน เปน คา รถ คา ตำรบั ตำรา บางทานตอ งซื้ออาหารฉันเพราะบิณฑบาตไดไ มพ อ บางทา นตอ งเลย้ี งเด็กหลายคนท่ีญาตพิ ่ีนอ งนำมาฝากใหเรยี นหนังสือ จะ ตองเกอื้ กลู เขาบางเหมอื นกนั สมัยเปลี่ยนไป สังคมมนุษยเปล่ียนไป ส่ิงที่ จำเปน ในชวี ติ มนษุ ยก เ็ ปลยี่ นไป ขอใหป ฏบิ ตั ติ ามสมควรแกส มยั ไมต งึ เกนิ ไปและไมหยอนเกนิ ไปก็จะอยใู นสังคมได พระสงฆท ม่ี สี มณศักด์ชิ ้นั ตางๆ รัฐบาลยังจัดนิตยภัตถวายเปนรายเดือน พูดอยางชาวบานก็คือเงินเดือน นน่ั เอง เพอ่ื ใหทานไดใ ชจ า ยตามความจำเปน

๑๕๕ 157 คำถามท่ี ๑๙๓ ตอนนดี้ ิฉันมีความกลมุ ใจอยูเ รื่องการเปล่ยี นงานคะ คิดวนไปมา หลายรอบแลวก็ไมไดขอสรุปสักที คือวาดิฉันไดงานที่เงินดี อนาคตดี ซ่ึง เทียบไมไ ดก ับเงินและอนาคตของงานท่ีทำอยู แตป ญหาอยทู วี่ า งานท่ที ำ อยูนัน้ งานดี คนรว มงานดี แตเงินไมด ี อนาคตไมม ีดวยคะ เพราะตำแหนง มันตัน ไมโตคะ จึงคิดหนักมากเพราะทางบานก็ตองการใชเงิน ดิฉันเปน คนมีอุดมการณในการทำงาน รักท่ีทำงานที่ชอบ จึงคิดหนักเพราะชวงน้ี เศรษฐกิจไมดีดวยก็เลยย่ิงชั่งใจอยูวาระหวางงาน เงิน และอนาคต ควร จะคดิ ถึงอะไร พยายามนัง่ สมาธิ กำหนดสติกแ็ ลว ยังคดิ ไมออก ทำใจให ปลอ ยวางยากมากเลยคะ จึงอยากเรยี นปรึกษาวาจะทำอยางไรในการหา ทางออกของปญหาดี ตอบ ปญ หาชวี ติ เปน ปญ หาทต่ี อบยาก เพราะผตู อบไมร ขู อ มลู ทง้ั หมด รู บา งเพยี งบางสว น เชน ขอ มลู ทค่ี ณุ ใหม า การแกป ญ หาชวี ติ อยา ถอื เปน กฏ ตายตวั ใหอ นโุ ลมตามเหตกุ ารณห รอื เงอื่ นไข (condition) ซงึ่ ทางพระเรยี ก วา การณวสกิ ตา คอื การตดั สนิ ใจกระทำใหเ หมาะสมตามเหตกุ ารณ ชวี ติ ไมมีสูตรสำเร็จ เราตองผอนปรนตามเงื่อนไขตางๆท่ีเขามาเปนครั้งคราว ตามความจำเปน ตามความเหมาะสม การตดั สนิ ใจทำหรอื เลอื ก มกั จะได อยา งเสยี อยา ง กรณขี องคณุ นก้ี เ็ หมอื นกนั ยอ มจะไดอ ยา งเสยี อยา ง ขน้ึ อยู กบั วาเวลาน้คี ุณควรจะไดอ ยางไหนและยอมเสียอยา งไหน ผมเอาใจชว ย และขอบุญกุศลท่ีคุณไดเคยบำเพ็ญมา ชวยใหคุณตัดสินใจเลือกในทาง ที่ถกู ตอ งเหมาะสม

158 ๑๕๖ คำถามที่ ๑๙๔ อาจารยคะ ดิฉันมีแนวโนมท่ีคิดจะฆาตัวตายอยูตลอด ทุกคร้ังที่ เกิดความทุกข และสวนตัวแลวเปนคนท่ีรูสึกวาตัวเองทุกขอยูตลอดเวลา พยายามหาหนังสอื ธรรมะมาอา น แตแลวก็ยังรสู กึ ทกุ ขอยู ตอบ ควรจะสาวหาสาเหตวุ า ทกุ ขน มี้ าจากเหตอุ ะไร แลว ไปกำจดั ทตี่ น เหตุ ความทกุ ขก จ็ ะคลค่ี ลายไปเอง คอื แกต น เหตใุ หไ ด ขอใหค ดิ อยเู สมอวา ทกุ ข,สขุ เปน ของไมเทีย่ ง เกิดขึ้น ตง้ั อยูแลว ดบั ไป คราวใดท่ีเกดิ ความทุกข ขอใหค ณุ คดิ ไวเ สมอวา มนั ไมเ ทยี่ ง ไมย งั่ ยนื ไมน านเทา ไหรม นั กจ็ ากไป ขอ ใหค ดิ วา ความทกุ ขส ำหรบั วนั นก้ี เ็ พยี งพอแลว สำหรบั วนั น้ี ไมต อ งเอาความ ทุกขสำหรับพรุงนี้และวันตอๆ ไป มาทับถมเขาไปอีก วันน้ีเพียงพอแลว สำหรับเรา พรุงนี้ชางมันเถอะ ขอใหมีความสุขไปทีละวันแลวความทุกข จะไมก ลำ้ กรายคณุ เหมอื นเราเดนิ ทลี ะกา วอยา งมน่ั คงไมพ ลาดไมล ม คณุ กเ็ ดนิ ไดเ ปน พนั กา วหมนื่ กา วโดยไมม ปี ญ หา ความคดิ ทจ่ี ะฆา ตวั ตายยอ ม ไมมแี กผไู มม ที ุกข ขอใหค ณุ กำจดั ทกุ ขใหไ ดแตละวัน และนกึ ในใจวา วัน นพี้ อแลว สำหรับเรา พรงุ นช้ี างมันเถอะ เหมอื นเรากนิ ขา วทลี ะคำ ระวังไม ใหข า วตดิ คอ เรากก็ ินไดจ นอมิ่ ขออวยพรใหคุณปราศจากทกุ ข ปราศจาก ภัย มีความสงบรมเย็นในชีวิต ผมเขยี นหนงั สือไวเ ลม หนึง่ ชอื่ “เพ่ือความสุขใจ” พูดอธบิ ายถงึ วิธี แกทกุ ข ถายังไมมกี ล็ องหามาอานดู พมิ พท่สี ำนกั พิมพธรรมดา โทรฯ ๐๒ -๘๘๘๗๐๒๖

๑๕๗ 159 คำถามที่ ๑๙๕ กราบเรียน อาจารยวศินท่ีเคารพ ดฉิ นั มคี วามสนใจศึกษาในเร่อื ง ของการฝก จติ เพอ่ื ใหต ง้ั มน่ั ไมห วน่ั ไหว และสามารถเผชญิ กบั สง่ิ ตา งๆทเี่ ขา มาในชวี ติ ไดอ ยางมสี ตแิ ละปญญา จนเมื่อประมาณ ๒ ปทแ่ี ลวไดร ูจกั กบั สติปฏ ฐานสใ่ี นพุทธศาสนา ไดศ กึ ษาและปฏบิ ัตมิ าจนถงึ ปจ จบุ นั พบวา เปนวิธที ี่มีเหตุผลและปฏิบตั ไิ ดจริง ดิฉนั ตองการใหท กุ คนในครอบครัวได รจู กั มคี วามเขา ใจทถี่ กู ตอ งในพทุ ธศาสนา และมาสกู ารปฏบิ ตั ใิ นระดบั ทาน ศลี และภาวนาในท่สี ดุ แตป ญ หากค็ ือครอบครัวของดฉิ นั เปน ครสิ เตยี น ที่มคี วามเขมแขง็ อยา งมาก การแนะนำโดยตรงคงเปน ไปไมได ดังน้ัน นอกจาก การพสิ ูจนด วยการปฏบิ ตั ิไปเรือ่ ยๆจนทำใหท างบา นไดรับรถู ึง ความเปลี่ยนแปลงไปในทางทดี่ ขี องดิฉันแลว หากดฉิ นั จะตั้งจิตอธิษฐาน โดยนอ มระลกึ ถงึ พระรตั นตรยั , คณุ งามความดแี ละบญุ กศุ ลทไ่ี ดก ระทำมา ชว ยดลใจใหท กุ คนในครอบครวั มสี มั มาทฐิ แิ ละตงั้ มนั่ ในทานศลี ภาวนาจะ ไดห รอื ไมค ะ ขอความกรณุ าจากอาจารยช ว ยใหค ำแนะนำหรอื วธิ กี ารอน่ื ๆ ดว ยคะ ขอบพระคุณอยางสงู คะ ตอบ สงสยั วา ตอนนค้ี ณุ เปน พทุ ธศาสนกิ แลว หรอื ยงั เปน ครสิ ตอ ยเู หมอื น ครอบครวั ถา คณุ เปน พทุ ธแลว และปฏบิ ตั สิ ตปิ ฏ ฐานไดผ ลดกี ใ็ หป ฏบิ ตั ติ อ ไป ความเปลย่ี นแปลงในตวั คณุ จากการปฏบิ ตั ธิ รรมจะชว ยโนม นา วจติ ใจ ของคนใน ครอบครวั ใหเ หน็ ทางดำเนนิ ชวี ติ ทจี่ ะเลอื กไดใ นโอกาสตอ ไป ขอ อนุโมทนาตอ การปฏบิ ัตขิ องคณุ มา ณ โอกาสนด้ี วย

160 ๑๕๘ คำถามท่ี ๑๙๖ กราบเรียน อาจารยวศิน ท่ีเคารพ ดิฉันขอขอบพระคุณกับคำ แนะนำของอาจารยใ นคำถามท่ี ๑๙๕ มากคะ ปจ จบุ นั นี้ ถงึ แมด ฉิ นั จะไมไ ด ประกาศตนเปน พทุ ธมามกะ แตก ารดำเนนิ ชวี ติ ของดฉิ นั ในปจ จบุ นั กเ็ รยี ก ไดว า หนั ออกจากการกจิ กรรมของชาวครสิ ต การอธษิ ฐานการออ นวอนขอ จากพระเจาโดยสิ้นเชิง และถึงตอนน้ีก็สามารถกมกราบพระพุทธรูปได อยางหมดใจในฐานะท่ีพระพุทธรูป เปนตัวแทนใหระลึกถึงความเมตตา และความพากเพียรของพระพุทธเจา ที่ทานไดตรัสรูและถายทอดคำ สอนท่ีมีคา ตลอดจนใหความเคารพตอพระสงฆที่ปฏิบัติดีในฐานะท่ีเปน ผูสืบทอดพุทธศาสนา และเปนครูบาอาจารยถายทอดความรูการปฏิบัติ สติปฏฐาน แมดิฉันจะยังไมพบกับความกาวหนาในการปฏิบัติอะไรมาก แตก็รูสึกเย็นใจและมั่นใจกับเปาหมายของชีวิตวา เรามีชีวิตเพื่ออะไรคะ ขอบพระคุณอาจารยมากๆคะ เคยอาน “สวดมนตเพ่ืออะไร” ท่ีอาจารย เขียนไว จากทีเ่ คยคิดวาสวดมนตเ ปนสง่ิ งมงาย ทำใหด ฉิ นั เขา ใจถึงทมี่ าท่ี ไปความเปนเหตเุ ปน ผลของการสวดมนต ขออนุโมทนาอาจารยไว ณ ทีน่ ้ี ดว ยคะ ตอบ ขออนโุ มทนาตอ ความรสู กึ ดๆี ของคณุ ทางชวี ติ เปน ทางทเ่ี ดนิ ยาก และคอนขางจะสับสน การไดเขาทางชีวิตที่ถูกตองดีงามและรูสึกพอใจ น้ัน นบั วา เปนลาภอนั ประเสรฐิ อยางหนงึ่ ของชวี ิต การปฏบิ ตั ธิ รรม อบรม ตนใหเ ปน คนดี เปน บญุ อันสูงสดุ อยางหนงึ่ เปนบญุ ทีล่ งทุนนอยแตใ หผล มาก ขอแสดงความยนิ ดีกับคณุ อีกครั้งหนง่ึ มีหนงั สอื อกี เลมหน่ึง ออกมาหลงั จาก “สวดมนตเพ่อื อะไร” แลว คือเร่ือง “สวดมนตเพื่อสันติและปญญา” ควรหาไวอาน ในเลมนี้มีเร่ือง

๑๕๙ 161 “ไมเปนไปตามที่ออนวอน” อยูดวย แสดงใหเห็นวา ทุกอยางเปนไปตาม เหตปุ จ จัย ไมเปนไปตามท่ีออนวอน ถาออ นวอนเอาได ใครเลาจะผดิ หวงั จากสิ่งท่ีตองการเพราะทุกคนมีสิทธ์ิที่จะออนวอนเสมอกัน สังคมของเรา เต็มไปดวยการออนวอนขอนั่นขอน่ี แตไมคอยไดทำเหตุใหตรงกับผลที่ ตอ งการ จึงมักผดิ หวังอยเู สมอ คำถามที่ ๑๙๗ กราบเรยี นอ.วศิน ท่ีนบั ถอื ดิฉนั อยากทราบวธิ กี ารลดความโมโห งาย ข้ีหงุดหงิด ใจรอน แตในตอนน้ีดิฉันไดฝกการนั่งสมาธิฟงธรรม คำ สอนตางๆ บา งแลว เพงิ่ เริ่มไดซัก ๒ อาทติ ย แตกย็ งั ไมคอ ยไดผล ควรจะ ทำอยางไรใหจ ติ ใจของเราลดปญ หาพวกนล้ี งไปไดคะ ตอบ มีหนังสือของผมอยูเลมหนึ่ง ชื่อ “ทำอยางไรกับความโกรธ” ตอ มาไดออกมาใหมอ ีกเลม หน่งึ ชื่อ “วิธลี ดละความโกรธ” คณุ ควรหามาอาน ลองตดิ ตอไปที่สำนกั พิมพธ รรมดา โทร ๐๒-๘๘๘-๗๐๒๖ ในทน่ี ้ขี อพดู กบั คุณเพียงเล็กนอยพอเปนแนวทาง เชน ๑. ขอใหน กึ อยเู สมอวา คนเราเกดิ มาไมเ หมอื นกนั ทง้ั สภาพการเกดิ พันธกุ รรม สิ่งแวดลอม อุปนิสัย การศกึ ษาอบรม จึงเหมอื นกันไมได ๒. ขอใหนึกวา คนเราดีไมท่ัวช่ัวไมหมด คือแตละคนมีทั้งสวนดี และสวนไมดี จะใหเหมาะใจเราไปหมดทุกอยางยอมไมได แมตัวเราเอง ก็ยังมขี อ เสยี ทีเ่ ราไมช อบตัวเราเองอยบู า งเหมือนกัน ๓. หัดเจริญเมตตาและใหอภัย หมั่นใหอภัยผูอื่นเหมือนกับที่ให อภัยตัวเอง เขายอมมีโอกาสผิดพลาดเชนเดียวกับที่เราเคยผิดพลาดมา แลว และจะผิดพลาดตอ ไป

162 ๑๖๐ ฯลฯ ขออวยพรใหคุณหงุดหงิดนอยลง มีความเขาใจและเห็นใจผูอ่ืน มากขน้ึ ขอใหค ณุ ไดพ บทางแหงสนั ติสขุ คำถามที่ ๑๙๘ ผมไดรับแจกหนังสือเลมหน่ึงช่ือ “คิริมานนทสูตร” ไมระบุช่ือคน แตง ผมอา นแลวรสู กึ แปลกๆ ไมคอ ยแนใจวา พระพทุ ธเจาตรัสอยางนจ้ี ริง หรอื เปลา ขอความกรณุ าอาจารยชว ยวจิ ารณดวยครบั ขอบคณุ ครับ ตอบ คริ ิมานนทสตู ร ในพระไตรปฎกเรยี ก อาพาธสูตร ในหนงั สือสวด มนตฉบบั หลวงทา นใชคำวา “คริ ิมานนทสูตร” เพอื่ ใหตรงกับช่อื พระคริ มิ า นนทผ ปู ว ยหนกั พระอานนทท ราบเรอ่ื งเขา จงึ กราบทลู พระพทุ ธเจา ใหท รง ทราบ พระพุทธองคทรงทราบแลว ไดทรงแสดงหัวขอธรรม ๑๐ ประการ ใหพระอานนทไปแสดงแกพระคิริมานนท เรียกโดยชื่อวา “สัญญา ๑๐” (คำวา “สัญญา” ในทนี่ ี้ หมายถึง การพจิ ารณา) มอี นิจจสัญญา เปน ตน มี อานาปานสติ เปน ทส่ี ดุ ซง่ึ มีเนือ้ หาท่ดี มี าก แตคริ มิ านนทสูตรเลม ท่คี ณุ ได รับแจกมาน้ัน ผมก็ไดรับเหมือนกัน อานจบแลวรูสึกแปลกๆเหมือนท่ีคุณ รสู กึ ผมเขา ใจวา เปน สำนวนพระรนุ หลงั เปน ผแู ตง แตไ มบ อกชอื่ ไว สญั ญา ๑๐ ประการก็พูดถงึ เพียง ๓ ประการตน คือ อนิจจสัญญา อนัตตสญั ญา และอสุภสัญญา (พจิ ารณาความไมเ ทย่ี ง ความเปนอนตั ตา และความไม งามของรา งกาย) นอกจากนั้นไมใชขอ ความในคิรมิ านนทสตู ร พูดถึงเรื่อง อ่นื แมจ ะเปน ธรรมะแตไ มใ ชธรรมะในคิริมานนทสูตรตามชอื่ ทใี่ หไ ว ผแู ตง สรา งเรอ่ื งขน้ึ ใหพ ระอานนทก ลา วพระสตู รนใ้ี นทป่ี ระชมุ สงฆ

๑๖๑ 163 ซ่ึงมีพระมหากัสสปเปนประธานในการทำสังคายนาครั้งที่ ๑ แตเนื้อหา ไมใชขอความในคิริมานนทสูตร ผูแตงอยากจะพูดเรื่องอะไรก็พูดไป เชน เร่อื ง “เมอื งพระนพิ พาน” เร่ือง “ครูทด่ี ี” เปนตน จบลงดวยเรอ่ื ง “ดบั กเิ ลส ท้ังหา” มีบางตอนที่ข้ึนตนแบบสืบอนุสนธิธรรมเทศนา ซ่ึงแสดงวาเปน เทศนาของพระรปู ใดรปู หนง่ึ ตอ เนอ่ื งกนั มา เชน ในหนา ๕๔ ทำใหผ มแนใ จ วาเปนคำเทศนาของพระรูปใดรูปหนึ่งในเมืองไทยน้ีเอง ไมใชเร่ืองท่ีพระ อานนทร ายงานในทปี่ ระชมุ สงฆว า พระพทุ ธเจา ทรงแสดงแกท า นอยา งนๆ้ี ตามที่หนังสือเลมนี้อางถึง ย่ิงในหนา ๖๖ นาจะเปนการผิดพลาดคลาด เคล่ือนอยางมาก เพราะผแู ตง ใหพระพุทธเจา ตรัสกบั พระอานนทวา ถา ผู ใดตอ งการบวชแมจ ะไมม ภี กิ ษสุ กั รปู เดยี วใหส มาทานปาราชกิ ๔ แลว บวช เถดิ ผมเห็นวาไมนาจะเปนเชนนั้น คอื ไมน าจะเปน ไปไดทพี่ ระพทุ ธเจา จะ ตรัสกับพระอานนทอ ยางนน้ั สรุปความวา หนังสือเรือ่ ง คริ มิ านนทสตู ร น้ี ผมเขาใจวา เปน บท เทศนาของพระรปู ใดรปู หนง่ึ ในเมอื งไทย ไมใ ชเ รอ่ื งทพ่ี ระพทุ ธเจา ทรงแสดง แกพระอานนท แลวพระอานนทไปเลาใหท่ีประชุมสงฆฟงในคราวปฐม สังคายนาดงั กลา วแลว สญั ญา ๑๐ ประการ ในคิรมิ านนทสตู ร ๑. อนิจจสญั ญา พจิ ารณาเห็นความไมเ ที่ยงในขนั ธ ๕ ๒. อนัตตสัญญา พิจารณาเห็นความเปนอนัตตาในอายตนะ ภายในภายนอก ๓. อสภุ สญั ญา พิจารณาเห็นความไมง ามในรา งกาย ๔. อาทนี วสญั ญา พจิ ารณาเหน็ โทษของรา งกายซง่ึ เตม็ ไปดว ยโรค ตางๆ ๕. ปหานสัญญา พิจารณาละวิตก ๓ คือ กามวิตก พยาบาทวติ ก วิหงิ สาวิตก

164 ๑๖๒ ๖. วิราคสัญญา พจิ ารณาการคลายความกำหนดั ๗. นิโรธสัญญา พจิ ารณาความดบั เพลงิ กิเลสและเพลิงทุกข ๘. สพั พโลเก อนภริ ตสญั ญา พจิ ารณาเหน็ ความไมน า ยนิ ดใี นโลก ทง้ั ปวง ๙.สพั พสงั ขาเรสุอนฏิ ฐสญั ญาพจิ ารณาเหน็ ความไมน า ปรารถนา ในสงั ขารทัง้ ปวง ๑๐. อานาปานสติ พิจารณาลมหายใจเขาออก นค่ี อื เน้อื หาของ “สัญญา ๑๐ ประการ” ใน คริ มิ านนทสูตร หรือ อาพาธสตู ร คำถามท่ี ๑๙๙ เรียนถามอาจารยวศินที่นับถือ อยากเรียนถามอาจารยเร่ืองศีล เนอ่ื งจากดฉิ นั ไดอ ธษิ ฐานจติ จะรกั ษาศลี ๕ ตลอดไป อยา งทอี่ าจารยเ รยี ก วาอรยิ กนั ตศลี ขอ ๒-๓-๕ ไมม ีปญ หา ขอ ๔ ยังตองระวงั การพดู เพอเจอ พูดสิ่งไมมีประโยชน แตขอ ๑ ดิฉันก็รักษาไวไดคอนขางดี โดยไมไดเปน ไปดวยกลัวบาปอยางสมัยกอน แตรักษาไวไดโดยอัตโนมัติหลังจากได อธิษฐานเปนตนมา คือ ไมเผลอฆายุงเลย เวนอยูอยางเดียวคือ บางครั้ง อาจเดินเหยยี บสัตวเล็กตาย เชน มด แตไ มมีเจตนา เรยี นถามวาอยา งพระ ภิกษทุ านอาบตั ิ ทานสามารถปลงอาบตั ิได สวนเราเปนฆราวาส มอี ะไรที่ ควรทำเม่ือไดละเมิดศีลไปบางหรือไมคะ และเราควรกลาวอาราธนาศีล ทุกวันหรือไม ทั้งท่ีเราตั้งใจรักษาตลอดเวลาแลว อีกอยางคือการท่ีจิตใจ มคี วามสงบสบายมนั่ คงเปน สมาธดิ นี น้ั เปน ผลมาจากการ รกั ษาศลี ใชไ หม คะ คนท่ถี อื ศลี มากขอ กวาจะมีผลใหกา วหนา มากขึน้ หรอื ไมคะ

๑๖๓ 165 ตอบ อรยิ กนั ตศลี นน้ั แปลวา ศลี ทพ่ี ระอรยิ เจา พอใจ ไดแ ก ศลี ทไ่ี มข าด ไมท ะลุไมด า งไมพ รอ ยคอื วา บรสิ ทุ ธด์ิ ีเปน คำทพ่ี ระพทุ ธเจา ทรงเรยี กไมใ ช คำของผม การพดู เพอ เจอ ไมผ ดิ ศลี ขอ มสุ าวาทเพราะวา ศลี ๕ ขอ มสุ าวาท น้ันเจาะจงลงเฉพาะการพูดเทจ็ เทาน้ัน การพูดสอเสียด พดู คำหยาบ และ พูดเพอเจอผิดศีลกรรมบถ ถาคุณอาราธนาศีลกุศลกรรมบถ ๑๐ การพูด สอเสยี ด พดู คำหยาบ และพูดเพอ เจอ ก็ผิดดวย พระผิดวินัย ปลงอาบัติไดเฉพาะอาบัติท่ีปลงได ฆราวาสผิดศีล ก็ตั้งใจใหมได ไมตองอาราธนาศีลทุกวัน ความต้ังใจนั่นแหละเปนการ สมาทานศลี จติ ใจสงบดีเปน ผลมาจากการรักษาศีลดีก็ได สมดังคำทที่ า น กลาววา ศีลอบรมสมาธิ สมาธอิ บรมปญญา ปญญาอบรมจติ ใหห ลุดพน จากอาสวะ ศีลเปน พื้นฐาน คนท่ีถือศีลมากขอ กวาอาจจะปฏิบัติกา วหนาไดม ากกวา กไ็ ด คน ที่ถือศีลนอยขอกวาปฏิบัติไดดีกวาก็ได บางคนมีศีลนอยแตมีสมาธิและ ปญ ญามาก บางคนมศี ลี มากแตสมาธแิ ละปญ ญามนี อ ย ไมแนเ สมอไป คำถามท่ี ๒๐๐ การทค่ี นเกิดมาเปนเมียนอยเปนเพราะสาเหตุใด ตอบ สาเหตมุ ีหลายอยาง เชนวา เพราะกรรมเกา กไ็ ด คอื เคยเปน สามี ภรรยากันมาในชาติกอ น เปนเพราะกรรมใหมก ็ได เชน ความใกลช ิดสนทิ สนมกนั ความเออื้ เฟอ เผอื่ แผต อ กนั เกอื้ กลู กนั ในปจ จบุ นั บางทกี เ็ กดิ เพราะ ความไมร ะวงั หรอื ประมาทวา ไมเ ปน ไรๆ แลว กถ็ ลำลกึ ลงไปเรอ่ื ยๆ จนถอน ตัวไมข ้ึนทง้ั สองฝาย ยังมสี าเหตอุ กี มากมายซ่ึงแตล ะคนไมเ หมือนกัน

166 ๑๖๔ คำถามที่ ๒๐๑ เรียนถามอาจารยวศินที่นับถือ ดิฉันมีความไมสบายใจเน่ืองจาก วนั หนงึ่ ไดฟ ง รายการวทิ ยธุ รรมะพระอาจารยอ งคท แี่ สดงธรรมดเู หมอื นทา น จะเคย้ี วหมากอยบู อ ยครง้ั ทำใหฟ ง ไมช ดั เจน ดฉิ นั กป็ รารภกบั คณุ แมท ฟ่ี ง อยดู ว ยวา ทา น...กเ็ ทศนด ี แตถ า ทา นคายหมากเสยี กค็ งจะดกี วา นี้ ฟง แลว ไมคอ ยรูเรื่อง เสยี งฟง ขลกุ ขลกั ๆ หลังจากนั้นดิฉันกร็ สู ึกสงสยั วาตวั เองได ลว งเกนิ พระสงฆไ ปหรอื เปลา ยง่ิ ถา ทา นเปน พระขณี าสพอยา งทคี่ นเขาเชอื่ กนั ดฉิ นั จะมบี าปหนกั หรอื ไมค ะ แตด ฉิ นั ไมไ ดม เี จตนาจะลบหลทู า นนะคะ ไปปรกึ ษาเพอ่ื น เพอ่ื นกว็ า ดฉิ นั พดู ความจรงิ ไมน า จะผดิ ไมไ ดล อ เลยี นทา น แคพูดความจรงิ เทา นัน้ อาจารยโ ปรดแนะนำดวยคะ ตอบ ถาฟงแลว มคี วามรูส กึ อยา งทีค่ ุณเปน ไมฟ ง เสยี กไ็ ด ไปฟง คล่ืนที่ คณุ ฟง แลว สบายใจนา จะดกี วา ทคี่ ณุ พดู อยา งนน้ั กบั คณุ แมไ มถ อื เปน การ ลวงเกิน ขอใหคุณสบายใจ ตามท่ีคุณเลามาแสดงวา คุณเปนคนละเอียด ออนอยมู าก ไมป รารถนาจะลว งเกินผูใดแมล ับหลัง คำถามที่ ๒๐๒ บคุ คลทเ่ี คยบรรลอุ รยิ ผลขน้ั ใดขนั้ หนงึ่ ในชาตกิ อ น เมอ่ื มาเกดิ ใหม ในชาติน้ี จะมคี ณุ สมบตั ิแหงพระอรยิ ะตดิ ตัวมาตั้งแตเกดิ เลยไหมคะ เชน ละสังโยชน ๓ ได ตอบ อรยิ คณุ ไมเ สอื่ ม ไดแ ลว เปน อนั ไดเ ลยถงึ แมม าเกดิ ใหมค ณุ สมบตั ิ นนั้ กต็ ิดตวั มา

๑๖๕ 167 คำถามท่ี ๒๐๓ พระพทุ ธองคท รงมคี วามเหน็ หรอื บญั ญตั พิ ระวนิ ยั อยา งไรบา งหรอื ไม เก่ียวกับพระภกิ ษุ หรอื ฆราวาสทกี่ ลา วโดยตรงบาง เปน นัยบางวาทาน เปน พระอรยิ บคุ คล แมว า ทา นจะมคี ณุ ธรรมเชน นนั้ จรงิ กราบขอบพระคณุ ทานอาจารยค ะ ตอบ สำหรับฆราวาสไมมีขอหามไว แตสำหรับพระภิกษุมีขอหามไว หามไมใหพูดโดยตรงหรือพูดโดยนัยใหคฤหัสถ หรือฆราวาสเขาใจวาตน เปนพระอริยบุคคล จัดเขาในสิกขาบทที่เรียกวาอุตริมนุสสธรรม โดยท่ี สุดพูดวา “ขา พเจา ยินดใี นทส่ี งดั ” กไ็ มไ ด อตุ ริมนสุ สธรรมน้ัน เชน ฌาน, วิปสสนา, มรรค, ผล คำถามที่ ๒๐๔ กราบสวัสดีอาจารยวศินคะ หนูอยากไดหนังสือทางแหงความดี ไมทราบวา ยงั มีขายอยไู หมคะ มที งั้ หมดกเี่ ลม และถามีจะซือ้ ไดท ่ีไหน หนู อยเู ชยี งใหมค ะ ตอบ “ทางแหง ความด”ี ทพ่ี มิ พใ หมม ที ง้ั หมด ๔ เลม ใหญๆ ขอใหต ดิ ตอ ท่ีสำนักพิมพธรรมดา โทร. ๐๒-๘๘๘-๗๐๒๖ ถาคุณตองการใหสงไปให ถงึ ทอ่ี ยู เขาคงจะสง ไปให ขอบคณุ มากท่ีสนใจหนังสือชดุ นี้

168 ๑๖๖ คำถามที่ ๒๐๕ ๑. เรอ่ื ง ญาณ ๑๖ และวปิ ส สนาญาณ ๙ มกี ลา วไวใ นพระไตรปฎ ก ที่ใดคะ ๒. พระพุทธเจาทรงกลาวถึงอาการปรากฏทางกายและใจใน ขณะแหงการไดอริยมรรค อริยผลไวอยางไรบางคะ ดิฉันเคยไดรับฟงมา วา ขณะท่ีเกิดดวงตาเห็นธรรม จะรูสึกเหมือนมีแสงสวางโพลงพุงข้ึนจาก ภายในกาย และเกิดความรูวา บัดนี้ กิเลสอะไรบางส้ินไปแลว แตก็เคย ไดย นิ ครอู าจารยเ ลา วา ทา นไมท ราบวา กเิ ลสอะไรสน้ิ ไปขณะทไี่ ดม รรคผล ตอ เม่ือมาสำรวจตนเองในภายหลัง ก็รสู กึ วา กิเลสนน้ั ส้ินไปจริง ถาเชน นัน้ ๑) พระอริยบุคคลท่ีไมรูวาตนไดมรรคผลแลว จะมีอยูไหมคะ ๒) บุคคล ผูเคยเปนพระอริยบุคคลระดับหน่ึงเชนพระโสดาบันมาแตชาติกอน จะ ทราบภูมิธรรมของตนไดอยางไร โดยการสังเกตกิเลสที่ตนเองไมมีอยูใช หรอื ไมค ะ เพราะไมม อี าการหมายของการบรรลโุ สดาปต ตมิ รรคโสดาปต ติ ผลแลวในชาตนิ ้ี ๓. เคยไดร บั ฟง ทา นอาจารยก ลา วถงึ คณุ ของพระสารบี ตุ รขอ หนงึ่ คอื เปน ผปู รารภความเพยี ร เมอื่ ทา นอยจู บพรหมจรรย เปน พระอรหนั ตแ ลว ทา นพระสารบี ตุ รจะปรารภความเพียรในเรอื่ งใดคะ ๔. เคยไดย นิ ครอู าจารยก ลา วถงึ สภาวะจติ ทกี่ วา งขวางไรข อบเขต ของพระอรหันต ดวยคำวา วิมะริยาธิกะ (กราบขออภัยหากเขียนผิดนะ คะ) ทานอาจารยจะกรุณาขยายความของคำนี้วา มีที่มาอยางไร หรือ พระพุทธเจาไดก ลา วกับผใู ด ถงึ ผใู ด กราบขอบพระคุณทานอาจารยอยาง สงู ยิ่ง ตอบ ๑. วิปสสนาญาณ ๙ ปรากฏในพระไตรปฎกขุททกนิกาย ปฏสิ ัมภิทามรรค พระไตรปฎกบาลีเลม ๓๑ ขอ ๑ หนา ๑ ในคมั ภรี ว ิสุทธิ

๑๖๗ 169 มรรคบาลี เลม ๓ หนา ๒๖๒ ญาณ ๑๖ ปรากฏอยใู นทเี่ ดยี วกนั กบั วปิ ส สนา ญาณ ๙ และในวิสุทธิมรรคบาลี หนา ๒๐๖ ขออภัยท่ีบอกมาเปนฉบับ ภาษาบาลี เพราะวาที่เปนฉบบั ภาษาไทยน้นั เลม และหนาไมตรงกนั พิมพ แตล ะคราว แตล ะสำนกั พมิ พก ็จะคลาดเคล่อื นไปเรือ่ ยๆ ๒. เคยพบแตท ี่ทา นกลาววา ผนู ้ันผูน ้ีไดส ำเรจ็ มรรคผล เชน โสดา ปต ตผิ ล เปน ตน ไมเ คยพบทท่ี า นกลา วถงึ อาการแหง ผบู รรลุ สว นประเดน็ ที่ ๒) ทว่ี า ผไู ดส ำเรจ็ มรรคผลแลว มาเกดิ ในชาตใิ หมจ ะรตู วั หรอื ไมน นั้ ขอตอบ วา ทา นจะรตู วั หรอื ไมร ตู วั กต็ าม กเิ ลสอนั ใดทพี่ ระโสดาบนั ไมม ี ทา นกไ็ มม ี เพราะวา อรยิ คณุ เปน คณุ ที่ไมเส่ือม ๓. ก็ปรารภความเพียรในเร่ืองอื่นตอไป เชน ในเร่ืองการส่ังสอน ภกิ ษุสามเณรและประชาชนทั่วไป ๔. คำนจ้ี ะถกู หรอื ผดิ ผมไมแ นใ จ เคยพบแตค ำวา “อมรยิ าทะ” ซง่ึ แปลวา ไมม ขี อบเขต ไมม ปี ระมาณ เชน ถา มเี มตตา กรณุ า กจ็ ะเปน เมตตา กรุณาท่ีไมมีขอบเขต คือมีแกคนท้ังปวงเสมอหนากัน จิตของพระอรหันต เปน เชน นนั้ อกี คำหนงึ่ ทเ่ี หน็ ใชอ ยคู อื “สมี สมั เภท” แปลวา ทำลายเขตแดน มีเมตตาเสมอกันในคนท้ังปวง เชนท่ีทานกลาวถึงพระพุทธเจาวา ทรงมี พระทัยเสมอกันในบุคคลท้ังปวง เชน ในนายขมังธนูผูมาเพ่ือยิงพระองค ในพระเทวทตั ในโจรองคลุ มิ าล ในชา งนาฬาคริ ี และในพระราหลุ

170 ๑๖๘ คำถามที่ ๒๐๖ สวสั ดคี ะ อาจารยว ศนิ ทเี่ คารพ หนปู ฏบิ ตั ธิ รรมแนวสตปิ ฏ ฐานโดย การฝก สตสิ มั ปชญั ญะในระหวา งวนั ฝก รกู ายรใู จ และนงั่ สมาธบิ า ง ปฏบิ ตั ิ มาหลายเดือนแลว คะ รูส กึ กายเบา จติ เบา คิดปรุงแตง นอยลง และการใช ชวี ติ เปลย่ี นไปคะ คอื จะไมค อ ยสงั สรรคก บั กลมุ เพอ่ื นเหมอื นเมอ่ื กอ น แตจ ะ สนทนาธรรมเฉพาะกับกัลยาณมิตร ไมดูทีวี ไมฟงเพลง(ซ่ึงเมื่อกอนชอบ ฟงเพลงและรองเพลงมากคะ) จะฟงและอานแตธรรมะ เพ่ือนๆจะคิดวา หนูแปลกรเึ ปลาคะอาจารย เพือ่ นในกลุมไมมีใครสนใจธรรมะเลย หนเู ลย ไมคอยอยากเสียเวลาคุยมากเทาไหร แตก็ตองคุยพอเปนมารยาท บางที กลบั มานง่ั ทบทวนวา เราจรงิ จงั กบั ธรรมะเกนิ ไปรเึ ปลา แตท หี่ นสู นใจธรรมะ เหมือนกับวามันถึงเวลาของหนูแลว เพราะเม่ือกอนไมเคยสนใจธรรมะ เลย เพิ่งมาศึกษาจริงจงั ๒ ปไดแลว คะ และก็ศึกษาปฏบิ ัตดิ ว ยความชอบ และไมฝ น ดว ยคะ หนคู วรทำตวั เปน กลางๆ หรอื วา ปลกี ตวั ออกจากหมบู า ง เพราะจริงๆแลว ไมค อยอยากคยุ เรือ่ งไรส าระกบั เพือ่ นเทาไหรค ะ บางครัง้ เพ่ือนโทรมาหนูก็ไมรับโทรศัพทคะ เพราะข้ีเกียจคุย เพ่ือนก็จะตอวาหนู หรือบางคนก็โกรธไมโทรมาอกี เลย อาจารยค ดิ วาหนคู วรจะทำตวั อยา งไร ดีคะ พอหนมู าฝก ปฏบิ ตั ิภาวนา หนมู คี วามรูสกึ วา เวลาของเราเหลอื นอย ลงทุกที พรงุ นอ้ี าจจะตาย เรายังปฏบิ ัตธิ รรมไมถ งึ ไหนเลย ตอบ ทค่ี ณุ ทำอยู ดแี ลว ขออนโุ มทนาดว ย ขอใหค ณุ มงุ ไปขา งหนา อยา ไดล งั เลเลย ท่เี พือ่ นเห็นคุณแปลกไปนน้ั คุณกแ็ ปลกไปจริงๆ แตแปลกไป ในทางที่ดขี ึน้

๑๖๙ 171 คำถามที่ ๒๐๗ เรยี นอาจารยว ศนิ ทน่ี บั ถอื เมอ่ื เราพจิ ารณาเหน็ แลว วา กายไมใ ชเ รา เปนเพียงกองธาตุวัตถุท่ีจิตเราอาศัยอยู ปญหาที่เกิดขึ้นคือ ยังเห็นวาจิต เปนเราอยูนั่นเองและบางคร้ังก็ฟุงไปดวยความคิด ทั้งสุข ทุกขและไมสุข ไมทุกข บางคร้ังก็มีความวางเปลา วางเฉยเปนอารมณ(ซึ่งมักเปนบอยๆ ในชีวติ ประจำวัน) ดิฉนั กเ็ ลยสงสัยอยวู า จะเห็นไดอ ยา งไรวา จิตกไ็ มใ ชเ รา เพราะจิตเราบังคับควบคุมอยูตลอด แมจะกำหนดใหวางเปนสมาธิ ก็มี จิตควบคมุ อยู ตอมา อยูๆก็พบภาวะหน่งึ ในจติ ซึง่ ภาวะชนดิ น้คี อ นขา งจะ บรรยายยากคะอาจารย คือมันรเู ฉยๆ ไมค ิดไมป รุง จะวาไมม คี วามรสู ึกก็ ไมใ ช เพราะมนั พรอ มทจี่ ะคดิ ทจี่ ะรสู กึ แตข น้ั ตอนนนั้ ยงั ไมเ กดิ ขนึ้ ซง่ึ คดิ วา มนั กต็ า งจากอารมณท่ไี มสขุ ไมทุกขท ีม่ ักจะเปนอยู ตรงท่มี นั ไมมีลักษณะ ซึมๆ เฉอ่ื ยๆ แตม ันคอยท่ีจะรบั รสู ิ่งตางๆโดยรอบ ซง่ึ เราไมเ คยสังเกตเห็น มนั มากอ น ดฉิ นั แปลกใจมากวา มนั มอี ยแู ตเ ราไมเ คยเหน็ มนั เลย เรยี นถาม วา ๑. หลังจากที่พบภาวะน้แี ลว จติ มันเร่มิ จำได และเมื่อพิจารณาเขา ไป ขา งใน มักจะเขาสูภ าวะนเ้ี รือ่ ยๆ ไมท ราบวาถกู ตอ งหรือไม ๒. เคยสงสัย วาในสมาธิน้ันจิตที่ดับวูบๆลงไปแลวเกิดตอเน่ืองกันไปเร่ือยน้ัน ทำไมดับ แลวไมดับไปเลย ตอนนี้ก็เลยคิดเอาเองวา เพราะภาวะน้ันมี จิตท่ีดับให เห็นนั้นเพราะมันไมปรุงจงึ ดับใหเห็น หลังจากน้ันก็สวางวางอยู นั่นใชจิต เดมิ แทหรอื ไมค ะ ๓. ควรปฏิบตั อิ ยา งไรตอไป ๔. ถาเราตายลงในภาวะ จติ เชน นน้ั จะไปอยภู พภมู ใิ ดคะอาจารย ๕. พรหมลกู ฟก เกดิ เปน ไดเ พราะ อะไรคะ และจะพน จากภาวะนีไ้ ดอ ยางไร ตอบ ขอใหค ณุ ทำตอ ไป ทกุ อยา งทเี่ กดิ ขน้ึ นนั้ ดแี ลว ไมต อ งกลวั ไมต อ ง

172 ๑๗๐ หวัน่ ไหว ใหอยูกับปจ จุบัน ทว่ี า จิตไมใ ชข องเราน้ัน เพราะเกิดขนึ้ ตามเหตุ ปจ จยั และดบั ไปตามเหตปุ จ จยั ไมเ ทยี่ ง ไมย งั่ ยนื มสี งั ขารคอยปรงุ แตง ให เปนไปตางๆ สำหรับเร่ืองพรหมลูกฟกน้ัน เรียกในภาษาวิชาการวา อสัญญี พรหม เกิดขึ้นเพราะเหตุที่ผูบำเพ็ญฌาน เม่ือไดฌานท่ี ๔ แลว ไมบำรุง สตสิ มั ปชญั ญะใหด ีเมอื่ ลมหายใจเขา -ออกคอ ยๆดบั ไปและผบู ำเพญ็ ฌาน ขาดสตสิ มั ปชญั ญะ สน้ิ ชวี ติ ลงในเวลานน้ั กจ็ ะไปเกดิ เปน อสญั ญพี รหม นา เสยี ดายทีอ่ ุตสา หบำเพญ็ ฌานมาเปน เวลานาน คำถามที่ ๒๐๘ ผมมปี ญ หาเรอื่ งการอยกู รงุ เทพครบั ผมอยตู า งจงั หวดั เขา มาเรยี น พิเศษครับ เขามาทุกปเลยครับแตก็ยังอยูไมไดมีวิธีแกม้ัยครับ คือสาเหตุ มาจากหว งพอ กับแมค รบั โปรดแนะนำดวยนะครบั ตอบ คุณไมไดบอกวาเขามาเรียนพิเศษอะไร จำเปนแคไหน ถาไมจำ เปนจริงๆ ก็ไมตองเขามา เพราะเขามาแลวไมเปนสุข อยูไมได สาเหตุท่ี อยูไมไดก็สำคัญคือเปนหวงพอแม เปนจิตสำนึกของลูกที่ดี ถาที่มาเรียน พิเศษนั้นจำเปนจริงๆ ก็ตองทำใจวาอยูดวยความจำเปน เมื่อหมดความ จำเปน แลว ก็กลบั บาน ทผ่ี มตอบมาน้เี หมอื นไมไ ดตอบ แตก ็ตอบไดเ ทาน้ี จรงิ ๆ เพราะไมรูขอ มูลอนื่ ๆ

๑๗๑ 173 คำถามที่ ๒๐๙ ด.ช.ภัค พงศ อายุ ๓.๕ ป (เกิดวันศุกรที่ ๑๕ ตลุ าคม ๒๕๔๗ เวลา ๑๓:๑๔ น.) เปนจ้ำเลือดตามตัว ไปเจาะเลือดดู ปรากฎวาเปนมะเร็งใน เมด็ เลือดชนิด ALL(เด็กเปนกนั มาก โดยไมร สู าเหต)ุ ตอนนนี้ อนอยูทจ่ี ุฬา อยากขอคำแนะนำจากทานอาจารยเพ่ือใหลูกอยูรอดและหายดีโดยเร็ว ขอขอบพระคุณ ตอบ ทราบเรื่องแลว เห็นใจคณุ จริงๆ ผมไมม ีความรทู างโรค ทางแพทย ไดแตขอใหค ณุ ทำใจวา คนเราเกดิ มาตอ งแก ตอ งเจ็บ และตอ งตาย เสมอ หนากันไมเลือกวาเปนลูกใคร ขอใหคุณนึกวา ไมใชลูกเราคนเดียวท่ีเปน เชนน้ี เรามีเพอ่ื นรวมทกุ ขม ากมาย แมไมเปนโรคน้ีกเ็ ปนโรคอื่นต้ังแตอายุ ยังนอย แมลูกเจาฟาเจาแผนดินก็ไมไดเวน จะประสาอะไรกับคนอยาง เราๆ ทโี่ รคจะไมค กุ คาม แกไ ขกนั ไปตามกำลงั ทสี่ ามารถจะทำได ผมเอาใจ ชวยดว ย คำถามท่ี ๒๑๐ กราบสวสั ดอี าจารยว ศนิ ครบั คอื ผมเปน คนคดิ มากครบั เครยี ดเปน คนจติ ใจออ นไหวงา ย เปนคนหว งครอบครวั มากครบั บางทีทำใหทำอะไร ไมไดเลยเพราะหวงครอบครัวมากครับ ผมอายุ ๑๕ ครับ อยูตางจังหวัด เปนคนเขากับเด็กรุนราวคราวเดียวกันไมคอยได แตจะเขากับผูใหญไดดี คอื สาเหตุทผ่ี มอยูกรงุ เทพไมไ ด อยา งนีต้ อ งไปพบจิตแพทยม ้ยั ครบั

174 ๑๗๒ ตอบ ท่ีคุณหวงพอแมมากน้ัน พอแมคุณเปนอะไร ทานชวยตัวเองได ไหม ที่คุณเครียดน้ันเครียดเรื่องอะไร คำแนะนำในท่ีน้ีก็คือ คุณมีหนาที่ อะไรขอใหคณุ ทำหนา ทีข่ องคณุ ใหด ีที่สดุ เทา น้ันก็พอแลว เรอื่ งอื่นไมตอ ง คิด ใหคุณคิดแตวา “หนา ทๆ่ี ๆๆๆ” คนทดี่ ที สี่ ดุ กค็ ือคนที่ทำหนา ท่ขี องตนดี ที่สดุ คุณอยากเปนคนดตี อ งทำหนาท่ี อยาไปมวั เครยี ดอยูเลย คำถามที่ ๒๑๑ อาจารยวศินที่นับถือ หลังจากไดเรียนถามอาจารยในครั้งกอน ดฉิ นั เกดิ ความรเู ขา ใจแลว คะ ทำใหเ ขา ใจในคำสอนของพระอาจารยท ดี่ ฉิ นั ใชเ ปน แนวปฏบิ ตั ดิ ว ยวา ตอ ไปจะเหน็ วา ทง้ั กายและใจ คอื ทกุ ขล ว นๆ(เมอื่ กอ นไมเ ขา ใจเลยวา ทำไม) เพราะจติ มนั มกั จะปรงุ ตลอดเวลา ไมว า ในทาง กศุ ล หรอื อกศุ ล ตวั มนั เปน ทกุ ขไ มส ามารถคงสภาพไวไ ดเ ลย จงึ เกดิ ดบั ทกุ ขณะ ดิฉันจะทำตอไปตามท่ีอาจารยบอก หวังเปนอยากยิ่งวาวันหน่ึงจะ ไดกราบอาจารยคะ ขอบุญจริยาที่อาจารยบำเพ็ญ เปนปจจัยใหอาจารย ประสพความสุขท้ังโลกปจจุบันและถึงความสิ้นภพใน ปจจุบันชาติดวย เทอญ ตอบ ขอบคุณมากๆ คุณก็เปนเชนเดียวกัน ขอใหสิ้นภพสิ้นชาติเร็วๆ เพราะยงั มภี พชาตอิ ยตู ราบใดกย็ งั มที กุ ขอ ยตู ราบนนั้ ไมม ที กุ ขส ำหรบั ผไู ม เกดิ (นตถฺ ิ ทกุ ฺขํ อชาตสสฺ )

๑๗๓ 175 คำถามที่ ๒๑๒ เรยี นถามทานอาจารยว า การทเี่ ราตกั บาตรตอนเชา กบั พระหนง่ึ รปู โดยไมเ จาะจงถือวา เปน สงั ฆทานไหมครับ ตอบ เปน ครับ เปนสังฆทาน สงั ฆทานทำงา ยถา เราทำเปน และตอ ง ทำใจใหไดดว ยวา พระเณรรูปไหนมากช็ างเถอะ เราใสบ าตรอุทศิ พระ อรยิ สงฆ เพยี งเทา นกี้ ็เปนสังฆทานเต็มทแ่ี ลว คำถามท่ี ๒๑๓ เรยี นอาจารย ดฉิ ันตดิ ตามรายการวทิ ยแุ สงเทียนเสยี งธรรมมา นานแลว แตเหน็ วาเทปคำสอนของอาจารยท อี่ อกอากาศมอี ยเู พียงไม ก่หี วั ขอ จึงไดสอบถามไปยังทางสถานี เขาบอกวาอาจารยไมไ ดสง เทปมา ใหใหม ดฉิ ันจงึ เรยี นมาเพอ่ื ขอความอนุเคราะหจ ากอาจารยไ ดโ ปรดสง เทปไปใหม จักเปน พระคณุ อยา งสูงคะ ดฉิ นั เช่ือวา คงมหี ลายคนทีต่ ิดตาม ฟงและไดป ระโยชนอ ยางมากจากรายการดังกลาว ตอบ ธรรมดา ผมไมไดเ ปน คนสงเทป มีลูกศิษยคนหนงึ่ ทำหนา ท่สี ง เทปมาตลอด ตอนน้ีเขาไมค อ ยสบายจึงไมไดท ำเทปใหมสง มีหลายคน บน วาเปดซ้ำๆ วนเวยี นอยูไ มกเ่ี ร่อื ง คณุ สง ขา วมาก็ดแี ลว ผมดใี จ จะ พยายามหาทางสง เทปใหมไ ปใหสถานี แตคงเปนเทปคำบรรยายท่ีไมม ี การตัดตอใหพอเหมาะกบั เวลา ทางสถานคี งตอ งหยดุ เอาเองเมื่อหมด

176 ๑๗๔ เวลา ทจี่ รงิ ผมคดิ อยนู านแลวเหมือนกนั แตไ มไ ดทำสกั ที นึกวา ปลอ ยให เลกิ ไปเอง แตเ ม่อื คุณเขียนมาเชน นี้ คงตองหาทางสงเทปใหมไปใหแ ละ มอบใหล กู ศิษยค นใดคนหนึ่งรบั ผดิ ชอบตอไป ขอขอบคณุ อีกครั้ง คำถามที่ ๒๑๔ ๑. มรรค ผล นิพพานตางกนั อยา งไรคะ ๒. เหตใุ ดวปิ ส สนปู กเิ ลส จงึ เปน เครอ่ื งเศรา หมองของวปิ ส สนา ทง้ั ทดี่ จู ะเปน สภาวธรรมทดี่ ที งั้ นน้ั เลย ๓. ทานอาจารยมีความเห็นวา ควรจะทำอยางไรกับสื่อทางหนังสือพิมพ โทรทศั น ภาพยนตร ฯลฯ ที่สะทอนสภาพสังคมทีโ่ หดราย รนุ แรง ขาดศลี ธรรม (ซง่ึ กเ็ ปน ความจรงิ )คะ ควรควบคมุ ใหม าก หรอื ปอ งกนั แกไ ขอยา งไร ไมใหมีผลโนมนาวใจคนไปในทางลบคะ กราบขอบพระคุณทานอาจารย เปนอยา งสูงคะ ตอบ ๑. ในขณะทต่ี ดั กเิ ลสเปน อรยิ มรรค เมอื่ ตดั กเิ ลสไดแ ลว เปน อรยิ ผล เปรียบเหมือนกินขาว ในขณะที่กินอยูเปนอริยมรรค อ่ิมแลวเปนอริยผล เกิดความสุขจากการอ่ิมน้ันเปนนิพพาน เปรียบเหมือนกินยาก็ได ขณะท่ี ยากำลังขจัดโรคเปนอริยมรรค โรคหายแลวเปนอริยผล สุขสบายเพราะ หายโรคน้ันเปน นิพพาน ๒. เพราะมันทำใหเพลิดเพลินหลงอยู ติดอยู ไปไมถึงนิพพาน เปรียบเหมอื นคนเดินทาง มัวหลงชมสวนดอกไม ๓. เร่อื งทค่ี ณุ เลามานน้ั เปนปรากฏการณท างสังคม จะแกกต็ อ ง แกท ่ีใจคนกอน ตามพระพทุ ธพจนท่วี า สิง่ ทัง้ หลายเกิดจากใจกอ น (มโน

๑๗๕ 177 ปุพฺพงฺคมา ธมฺมา) หรือพระพุทธพจนทีว่ า จติ นำโลกไป (จิตเฺ ตน นียติ โลโก) ถาจติ ของคนในสังคมดีปรากฏการณข องสังคมกจ็ ะดี ถา จิตของ คนในสังคมชั่วปรากฏการณของสังคมก็จะตำ่ ทราม ดวย เหตุ นี้ จึง เปน ความ จำเปน อยาง ย่ิ ง ที่ เร า จะ ตอ ง หัน มา ปรับใจคน พฒั นาจติ ของคนใหม ีธรรมและมปี ญญา ไมใชใ หมากไปดว ย ตณั หาความทะยานอยากอันไมมีทส่ี ิน้ สดุ นกั ปราชญทานกลา ววา เพราะ ตัณหาวจิ ิตรทำใหจติ วจิ ติ ร จติ วจิ ิตรทำใหกรรมวิจติ ร กรรมวิจติ รทำให สตั ววจิ ติ ร คำวา “วิจิตร” ที่กลา วถึงในท่ีน้ี หมายความวา หลากหลาย รวมความวา ตัณหาหลากหลายทำใหค วามคดิ เปนไปตางๆ สรางกรรม ตา งๆ ทำใหคนเปน ไปตางๆ ทานจงึ สรปุ วา สัตวโ ลกเปนไปตามกรรม ปรากฏการณทางสังคมที่ต่ำทรามจะแกไมไดถาไมไปแกที่จิตของคน กอ น จิตชั่วยอมจะพดู ชวั่ และทำชว่ั ความทกุ ขก็ตามมาเหมอื นลอเกวยี น ตามรอยเทาโค พระพุทธเจาตรสั ไวอยา งนี้ คำถามท่ี ๒๑๕ ในยามทต่ี อ งประสบกบั โลกธรรม ๘ โดยเฉพาะในทางเสอื่ มตางๆ เราควรต้งั ความรูสึกอยา งไร เพ่อื จะดำรงชีวิตอยูตอไปได โดยเฉพาะบาง คนถึงคดิ ฆาตวั ตาย เพอื่ หนปี ญหาก็มีใหเหน็ อยูบอยครงั้ ตอบ ควรจะตงั้ ความรูสึกไวเสมอวา สิง่ ท่เี กดิ ขึ้นแลว แกเ รานีม้ นั ไม เท่ียง มีความแปรปรวนไปเปน ธรรมดา ไมม อี ะไรยัง่ ยืน ทกุ ขกไ็ มย ่ังยนื สุข ก็ไมยง่ั ยนื ขอใหตั้งความรูสกึ อยา งนไ้ี วเ สมอ โลกธรรมทั้งฝา ยลบและฝา ย

178 ๑๗๖ บวกกจ็ ะไมอ าจครอบงำจติ ใจได ถาไดกไ็ มน าน ขอใหคณุ ระลกึ ไวเ สมอ วา โลกธรรม ๘ นัน้ มันพวงกันอยูท้งั ฝา ยบวกและฝายลบ เราตองการ เพียงฝา ยเดยี วไมได ถาไมต อ งการก็ตองไมตองการทงั้ สองฝาย เชน เม่อื ไดล าภกไ็ มดีใจ พอเสอ่ื มลาภกไ็ มเ สยี ใจ เปนตน คำถามที่ ๒๑๖ ขอบคุณ คุณขวัญเปนอยางย่ิงที่เรียนเชิญทานอ.วศิน มาเปนผู ตอบปญหาใหกับพวกเราในwebอยางนี้ เนื่องจากทานเปนผูทรงความ รู รูลึก, รูกวาง, รูจริงระดับ top ๕ ทานหน่ึงของเมืองไทย หนังสือที่ทาน เขียนก็แจมแจงย่ิงนักอานเขาใจงาย สำนวนโวหารจับใจ ใครบางอาน “อานนท พุทธอนุชา” แลวไมน้ำตาซึม จึงนับเปนความโชคดีของพวก เราจริงๆที่มีทานอ.วศิน เปนกัลยาณมิตรอยูเชนนี้ ขออาราธนาคุณพระ ศรรี ตั นตรยั ปกปก รกั ษาทา นอาจารยว ศนิ อนิ ทสระใหอ ยเู ปน รม โพธริ์ ม ไทร แกพวกเราไปอีกนานแสนนาน ตอบ ขอเขียนของคุณเพียงสั้นๆน้ีนับวาเปนกำลังใจอยางดีเยี่ยม สำหรบั ผมผูซึง่ เปน เหมือนตนไมใกลฝ ง คำพูดของคณุ เปนเหมือนปุยทด่ี ี และไมสำหรบั คำ้ ยนั ใหต น ไมมีกำลงั ทจี่ ะตายตา นลมอยูต อ ไปได ผมอยู ในวัยชราที่มีโรครายไขเจ็บรุมลอมคุกคามอยูเสมอไมรูจะแตกดับในวัน ใด พยายามทำสง่ิ ท่เี ปนประโยชนแ กสงั คมเทา ท่ีกำลังตางๆ พอมีอยแู ละ อำนวยใหท ำได ขอขอบคุณอีกครัง้ หน่ึง และขออวยพรใหคณุ ประสบ ความสำเร็จในสิง่ ทป่ี รารถนาและเจริญรุง เรืองในธรรม ยง่ิ ๆขึ้นไป

๑๗๗ 179 คำถามท่ี ๒๑๗ ถาคนเราเกิดมาเพราะมีบญุ กรรมเปน ตวั กำหนด คนทำดี กไ็ ดไ ป เกิดในที่ดีๆ คนทำชั่วก็ไปเกิดในที่ๆไมดี อยากทราบวาแลวชาติแรกของ คนเราเกิดเปนตัวอะไร ในเม่ือเปนชาติแรกก็หมายความวายังไมเคยเกิด มากอน แลว อะไรท่ที ำใหเราตองเกิด ในเม่ือคนเรายังไมเคยเกดิ แลวจะไป ทำอะไรท่ีดีกับไมดีไวท ่ไี หน ชวยตอบหนอ ยครบั สงสัยมาก ตอบ พระพุทธเจาทานตรัสบอกวา เงื่อนตนของสังสารวัฏไมปรากฏ เพราะฉะนั้นจึงไมควรแสวงหาเบ้ืองตนของสังสารวัฏน้ัน มะมวงตนหน่ึง เรายังไมรูวามันเริ่มตนตั้งแตเมื่อไร ไมตองกลาวถึงสังสารวัฏอันยาวนาน ของมนษุ ย