แหล่งท่องเทียวในสมุทรปราการ

พฒั นาการการทอ งเที่ยวในจงั หวัดสมุทรปราการ พ.ศ.2489 - 2549 สารนพิ นธ ของ ถนอมจติ ต ร่นื เรงิ เสนอตอบัณฑิตวทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวโิ รฒ เพอ่ื เปนสว นหนึง่ ของการศกึ ษา ตามหลักสูตรปริญญาการศึกษามหาบณั ฑิต สาขาวชิ าประวัตศิ าสตร เมษายน 2550

พัฒนาการการทอ งเที่ยวในจังหวัดสมุทรปราการ พ.ศ.2489 - 2549 บทคัดยอ ของ ถนอมจติ ต ร่นื เรงิ เสนอตอบณั ฑติ วทิ ยาลัย มหาวทิ ยาลัยศรนี ครนิ ทรวิโรฒ เพือ่ เปน สว นหนง่ึ ของการศึกษา ตามหลกั สูตรปริญญาการศกึ ษามหาบัณฑิต สาขาวิชาประวตั ศิ าสตร เมษายน 2550

ถนอมจิตต รน่ื เรงิ . (2550). พฒั นาการการทอ งเทยี่ วในจงั หวดั สมทุ รปราการ พ.ศ.2489 – 2549. สารนพิ นธ กศ.ม.(ประวตั ศิ าสตร) . กรงุ เทพฯ : บณั ฑติ วทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ศรนี ครินทร วิโรฒ. อาจารยที่ปรึกษาสารนิพนธ : ผูช ว ยศาสตราจารยส าวติ รี พสิ ณพุ งศ. งานวจิ ยั น้ีมจี ดุ มงุ หมายท่จี ะศึกษาถงึ พฒั นาการการทอ งเทยี่ วในจังหวัดสมทุ รปราการ พ.ศ. 2489 – 2549 วา เกิดขนึ้ จากปจ จยั ใดและมีพัฒนาการมาอยางไร ตลอดจนผลการดําเนนิ งานการ ทองเที่ยวในจงั หวดั สมทุ รปราการ จากการศึกษาพบวา พัฒนาการการทอ งเทย่ี วในจังหวัดสมทุ รปราการเกิดข้ึนเนอ่ื งจากปจ จัย ภายใน คือ ทตี่ ้ัง เสน ทางคมนาคมท่ีสะดวก และทรพั ยากรการทองเทย่ี วทหี่ ลากหลาย และจากปจ จยั ภายนอก คือ การสนับสนนุ จากหนว ยงานราชการและเอกชนท่ีเกย่ี วของ โดยการทองเทยี่ วในจงั หวัด สมทุ รปราการเกิดข้ึนตั้งแตสมยั พระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลาเจา อยหู วั รชั กาลที่ 3 เม่อื ครัง้ เสด็จแหพ ระ บรมสารรี ิกธาตแุ ละพระปฎกธรรมมาบรรจุท่ีองคพ ระสมุทรเจดียและจดั งานสมโภชขึ้น เมอ่ื พ.ศ.2371 เปน ตนมา ซง่ึ ในระยะแรกแหลง ทอ งเทย่ี วในจงั หวัดสมทุ รปราการสว นใหญเ ปนแหลง ทอ งเทยี่ วเชงิ ประวตั ศิ าสตร ตอ มารฐั บาลไดบ รรจแุ ผนพฒั นาการทองเท่ยี วไวใ นแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม แหง ชาติ ฉบบั ท่ี 4 (พ.ศ.2520 – 2524) เปนฉบบั แรก แตจ งั หวดั สมทุ รปราการยังไมเร่ิมดาํ เนนิ การ พฒั นาการทองเทย่ี วอยา งจรงิ จงั จนตอ มาในชว งแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 8 (พ.ศ.2540 – 2544) จังหวดั สมทุ รปราการเริ่มจัดกิจกรรมเพ่อื สนองนโยบายของรฐั บาล คือ การจัดงาน แสดง แสง สี เสยี ง มหศั จรรยเ มืองปากนํา้ ข้นึ เมือ่ พ.ศ.2541 จงั หวดั สมุทรปราการจงึ เปน ท่ีรจู ักมากขึ้น ของนกั ทอ งเทย่ี ว จนกระทัง่ ถึงแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ ฉบับที่ 9 ( พ.ศ. 2545 – 2549 ) จังหวัดสมุทรปราการไดจ ดั ทาํ แผนพฒั นาการทองเที่ยวเพือ่ สง เสรมิ การทอ งเทยี่ วของจังหวดั ทัง้ ยงั ได รว มกลมุ การทอ งเทย่ี ว เรยี กวา กลมุ เบญจบูรพาสวุ รรณภมู ิ ประกอบดว ย 5 จังหวดั คอื จังหวัด สมทุ รปราการ จงั หวัดฉะเชงิ เทรา จังหวดั นครนายก จังหวดั ปราจนี บุรี และจงั หวดั สระแกว โดย เช่อื มโยงแหลง ทอ งเทย่ี วเขา ดว ยกนั ทาํ ใหม ีนกั ทอ งเทยี่ วเดนิ ทางมาทอ งเทีย่ วมากขึน้ และสรา งรายได ใหก ับจงั หวดั อกี ทางหนง่ึ จังหวัดสมทุ รปราการยังไดจดั สรา งและปรบั ปรุงระบบสาธารณปู โภคและ จดั ทําโครงการตา งๆ เพ่อื รองรบั และสงเสรมิ การทองเที่ยวทจ่ี ะเพมิ่ มากข้ึนในอนาคต

THE DEVELOPMENT OF TOURISM IN SAMUTPRAKAN PROVINCE ,1946 – 2006 AN ABSTRACT BY TANOMCHIT RUENROENG Present in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education degree in History at Srinakharinwirot University April 2007

Tanomchit Ruenroeng. (2007). The Development of Tourism in Samutprakan Province, 1946 -2006. Master ‘ s Project, M.Ed. (History). Bangkok : Graduate School, Srinakharinwirot University, Project Advisor : Asst. Prof. Sawitri Pisnupong This paper focuses on the development of tourism in Samutprakan province, 1946 – 2006 . It talks about the factors that created tourism and its development in many aspects, including the administration of tourism in the province. It is found that the tourism industry of Samutprakan started to develop from two domestic factors which were its location on convenient transportation routes and its various tourism resources. There were also outside factors that contributed to the development. These were the supports from both the government and private sectors. Tourism in Samutprakan started during King Rama III when he went to the parade of Buddha relics and the Tripitaka to Phra Samutchedi and its celebration in 1828. In the beginning, the touristy places in the province were mostly historical. Later on, the first tourism development plan was placed in the 4th National Economic and Social Development Plan (1977 – 1981) ; however, the province did not start developing their tourism seriously then yet. Not until the 8th National Economic and Social Development Plan (1997 – 2001) did the province start to respond to the government’s policy by holding Light and Sound Amazing Paknam Show in 1998. During the 9th National Economic and Social Development Plan (2002 – 2006), Samutprakan had their own policy to promote the tourism industry. They also established a tourism group called Benja Burapa Suwannabhumi. This group consists of 5 provinces: Samutprakan, Chacheongsao, Nakhon Nayok, Prachin Buri and Sra kaew. These provinces tie their touristy places together to draw more tourists into the region and hence increase their revenues. Samutprakan has also built and improved their infrastructures and created many projects to accommodate a larger number of tourists and promote the growing tourism industry in the future.

พฒั นาการการทองเทยี่ วในจังหวัดสมุทรปราการ พ.ศ.2489 - 2549 สารนิพนธ ของ ถนอมจิตต รน่ื เริง เสนอตอบณั ฑติ วิทยาลัย มหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวิโรฒ เพือ่ เปน สว นหนงึ่ ของการศกึ ษา ตามหลกั สูตรปรญิ ญาการศกึ ษามหาบณั ฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร เมษายน 2550 ลิขสทิ ธิ์ของมหาวิทยาลยั ศรนี ครนิ ทรวโิ รฒ

อาจารยท ป่ี รกึ ษาสารนพิ นธ ประธานคณะกรรมการบรหิ ารหลกั สตู รและคณะกรรมการสอบ ไดพิจารณาสารนพิ นธเ ร่อื งพฒั นาการการทองเทยี่ วในจงั หวดั สมทุ รปราการ พ.ศ.2489 – 2549 ของ ถนอมจิตต รนื่ เรงิ ฉบบั น้ีแลว เห็นสมควรรบั เปน สว นหนงึ่ ของการศึกษาตามหลกั สูตรปรญิ ญา การศึกษามหาบัณฑิต สาขาประวตั ิศาสตร ของมหาวทิ ยาลัยศรีนครนิ ทรวโิ รฒได อาจารยท ปี่ รึกษาสารนิพนธ ......................................................................... (ผชู วยศาสตราจารยส าวติ รี พสิ ณุพงศ) ประธานคณะกรรมการบริหารหลักสูตร ......................................................................... (รองศาสตราจารย ดร.ชาครติ ชมุ วัฒนะ) คณะกรรมการสอบ .........................................................................ประธาน (ผูชวยศาสตราจารยส าวติ รี พสิ ณพุ งศ) .........................................................................กรรมการสอบสารนพิ นธ (อาจารยอ มั พร เอง็ สโุ สภณ) .........................................................................กรรมการสอบสารนพิ นธ (นายบุญชัย ทนั สมยั ) อนมุ ัตใิ หรบั สารนพิ นธฉ บับนี้เปนสว นหนงึ่ ของการศึกษาตามหลักสูตรปรญิ ญา การศึกษามหาบณั ฑติ สาขาประวัติศาสตร ของมหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ .........................................................................คณบดคี ณะสงั คมศาสตร (ผูชว ยศาสตราจารย ดร.กติ ตมิ า สงั ขเ กษม) วันที่ เดอื น เมษายน พ.ศ.2550

ประกาศคุณูปการ สารนพิ นธฉบบั นส้ี ําเร็จไดดวยความกรุณาจาก ผูชว ยศาสตราจารยส าวิตรี พสิ ณพุ งศ ประธานควบคุมสารนิพนธท ่ีเมตตาใหคําปรกึ ษา และขอ แนะนาํ อนั เปน ประโยชนใ นการวเิ คราะหขอ มลู ตลอดจนกรุณาแกไ ขขอบกพรอ งตา งๆมาโดยตลอด ผูว จิ ยั ขอกราบขอบพระคณุ ไว ณ ทนี่ ้ี ขอกราบขอบพระคณุ ผศ.ชมพนู ทุ นาครี ักษ และคณาจารยใ นภาควิชาประวตั ิศาสตรทุกทา น ทใ่ี หคําแนะนาํ ใหความรแู ละเปนกาํ ลงั ใจเสมอมา ขอกราบขอบพระคุณ นายบญุ ชยั ทนั สมยั ผอู าํ นวยการศูนยก ารทองเท่ียว กฬี าและ นันทนาการจังหวัดสมทุ รปราการ ที่ไดส ละเวลาอนั มีคา มาเปน กรรมการสอบสารนพิ นธ ขอกราบขอบพระคุณ ผอ.ศภุ ฤกษ เกิดดี ผอู ํานวยการโรงเรียนวัดมงคลนิมติ ร รองผูอาํ นวยการ และคณะครูโรงเรียนวดั มงคลนิมติ ร ท่ใี หค วามเขาใจ เห็นใจ และใหก ารสนบั สนนุ ในทุกๆเร่ือง ทุก โอกาสมาโดยเสมอ ขอกราบขอบพระคุณ ครอบครวั ที่เปน กาํ ลงั ใจที่ดีและใหก ารสนับสนนุ และขอขอบคุณเพือ่ นๆ ทกุ คนท่ีคอยเปน กาํ ลังใจทดี่ แี ละชว ยเหลอื มาโดยตลอด ประโยชนแ ละคณุ คาอนั เกดิ จากสารนิพนธฉ บับนี้ ผวู จิ ัยขออทุ ศิ ความดีใหแด ครู อาจารย บดิ า มารดา ผปู ระสทิ ธป์ิ ระสาทความรแู กผ ูวจิ ัย จนสามารถสรา งสรรคงานชนิ้ นี้และสามารถสาํ เรจ็ การศึกษาได และในงานวจิ ยั หากมสี ง่ิ ใดบกพรอ ง ผูวจิ ยั ขอนอมรบั ผดิ ทกุ ประการ ถนอมจติ ต รน่ื เริง

สารบัญ บทที่ หนา บทนาํ ..................................................................................................................................ก งานวจิ ยั ทเ่ี กยี่ วของ........................................................................................................ค จดุ มุงหมายของการศกึ ษา……………………………………………………………..……...ง ความสาํ คัญของการศกึ ษา………………………………………………………………..…..ง ขอบเขตของการศึกษาคน ควา .........................................................................................ง วิธีการดําเนนิ การศกึ ษาคน ควา ………………………………………………………..……...ง แหลง ศกึ ษาคน ควา ขอมูล……………………………………………………………………..จ 1 ภมู หิ ลงั และสภาพทว่ั ไปของจังหวดั สมทุ รปราการ………………………….……….......……1 ความรทู ว่ั ไปของจงั หวดั สมทุ รปราการ…………………………………………………..1 คาํ ขวญั ประจาํ จังหวัดสมทุ รปราการ…………………………………………………….2 ประวัตศิ าสตรความเปน มาของจังหวัดสมทุ รปราการ…………………………………..3 ลักษณะภมู ิประเทศ……………………………………………………………………..6 ลักษณะภมู อิ ากาศ………………………………………………………………………7 ทรพั ยากรธรรมชาต…ิ …………………………………………………………………...7 สภาพสงั คม การเมือง การปกครอง…………………………………………………….9 สภาพเศรษฐกจิ ………………………………………………………………………...13 การบริการขน้ั พ้ืนฐาน…………………………………………………………………..17 2 ปจจยั ท่ีทาํ ใหเกิดการทองเท่ียวในจงั หวัดสมุทรปราการ……………………………………..20 ปจ จัยภายใน…………………………………………………………………………..20 ท่ตี ้ัง…………………………………………………………………………………20 เสน ทางคมนาคม……………………………………………………………………21 ทรพั ยากรการทอ งเทย่ี ว……………………………………………………………..27 ทรพั ยากรการทองเทย่ี วประเภทธรรมชาต…ิ …………………………………..27 ทรัพยากรการทอ งเที่ยวประเภทประวัติศาสตร โบราณสถานวตั ถุ และศาสนา.31

สารบัญ(ตอ ) บทท่ี หนา 2 (ตอ) ทรพั ยากรการทอ งเทยี่ วประเภทศลิ ปวฒั นธรรม ประเพณีและกจิ กรรม……….41 ปจจยั ภายนอก......................................................................................................48 การสงเสรมิ การทอ งเท่ยี วของภาครัฐ…………………………………………..48 การสง เสริมการทองเท่ยี วจากหนว ยงานในจังหวัดสมทุ รปราการ……………..51 3 พฒั นาการการทองเทย่ี วของจังหวัดสมทุ รปราการ.......................................................55 พัฒนาการการทองเที่ยวกอนแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบบั ที่ 1.....55 พัฒนาการการทองเทีย่ วชวงแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ ฉบบั ที่ 1-3..61 พฒั นาการการทองเทย่ี วชว งแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 4….65 พัฒนาการการทองเทยี่ วชวงแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 5….67 พฒั นาการการทองเท่ียวชว งแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 6….68 พัฒนาการการทอ งเทย่ี วชวงแผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 7….72 พฒั นาการการทอ งเทย่ี วชวงแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบับท่ี 8….75 พัฒนาการการทอ งเท่ียวชว งแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบับท่ี 9….79 4 ผลการดาํ เนนิ งานการทองเทย่ี วในจงั หวดั สมทุ รปราการ…………………………………93 จาํ นวนนกั ทองเทยี่ วและรายได……………………………………………………...94 แหลง ทองเทยี่ วและกจิ กรรมการทองเทยี่ ว…………………………………………..96 โครงการกอสรา งและพัฒนาสง่ิ อาํ นวยความสะดวก………………………………100 ปญ หาสภาพแวดลอมในจงั หวดั สมทุ รปราการท่สี ง ผลกระทบการทองเท่ียว……...102 นโยบายและมาตรการรกั ษาสภาพแวดลอ ม………………………………………104 หนว ยงานทเี่ กย่ี วขอ งกับการทอ งเท่ียวในจงั หวัดสมทุ รปราการ…………………...107

สารบัญ(ตอ) บทที่ หนา 5 บทวเิ คราะหส รปุ ……………………………………………………………………………110 บรรณานกุ รม.......................................................................................................................114 ภาคผนวก...........................................................................................................................121 ภาคผนวก ก.................................................................................................................122 ภาคผนวก ข..................................................................................................................125 ภาคผนวก ค.................................................................................................................132 ภาคผนวก ง..................................................................................................................136 ประวตั ิยอผทู าํ สารนพิ นธ… …………………………….....………………………………….…..138

บญั ชตี าราง ตาราง หนา 1 การแบง เขตการปกครองในจงั หวัดสมทุ รปราการ…………………………………………...10 2 จาํ นวนประชากรในจงั หวดั สมุทรปราการ…………………………………………………...10 3 จํานวนโรงเรยี น จาํ นวนครู และจาํ นวนนกั เรียนในจงั หวัดสมุทรปราการ…………………...12 4 มลู คาผลติ ภัณฑจงั หวดั สมุทรปราการในแตละสาขาการผลิต……………………………...13 5 แสดงปริมาณและมลู คา ของสตั วเลี้ยง พ.ศ.2547…………………………………………..15 6 แสดงประเภทแหลงทอ งเทีย่ วทส่ี าํ คัญของจังหวัดสมทุ รปราการ……………………………47 7 แสดงพฒั นาการการทองเท่ยี วของจังหวดั สมุทรปราการตามแผนพฒั นาเศรษฐกิจและ สงั คมแหงชาติ.........................................................................................................90 8 จาํ นวนนักทอ งเที่ยวประจาํ ปงบประมาณ พ.ศ. 2547-2549………………………………..94 9 จํานวนรายไดจ ากการทองเทย่ี วประจาํ ปงบปป ระมาณ พ.ศ.2547 – 2549………...……...95 10 แหลงทอ งเทีย่ วกอ น พ.ศ. 2489 -2549 …………………………………………………….96

บญั ชภี าพประกอบ ภาพประกอบ หนา 1 ตราประจาํ จงั หวัดสมุทรปราการ……………………………………………………………1 2 การแบง เขตการปกครองในจงั หวัดสมทุ รปราการ…………………………………………..9 3 เสน ทางคมนาคมทางบกจงั หวดั สมทุ รปราการ……………………………………………23 4 พระสมทุ รเจดียใ นอดีต…………………………...……………………………………….58

บทนํา จังหวัดสมทุ รปราการตั้งอยรู ิมฝง แมน า้ํ เจา พระยาตอนปลายสุดเหนอื อาวไทย อยทู างทศิ ตะวนั ออกเฉยี งใตข องกรงุ เทพมหานคร หา งประมาณ 25 กิโลเมตร 1 แบง ออกเปน 5 อาํ เภอ 1 ก่งิ อําเภอ ประกอบดวย อาํ เภอเมอื งสมทุ รปราการ อําเภอพระประแดง อาํ เภอบางพลี อาํ เภอบางบอ อาํ เภอพระสมทุ รเจดยี  และก่ิงอาํ เภอบางเสาธง ประวตั ิความเปน มาเมอื งสมทุ รปราการปรากฏขึ้นในสมยั อยธุ ยามีความสาํ คัญในฐานะเมอื ง หนา ดานทางทะเล 2 สรางขนึ้ บริเวณคลองบางปลากดในสมยั พระเจา ทรงธรรม( พ.ศ. 2136 – 2171) โดยทรงโปรดใหส รางขน้ึ แทนเมืองพระประแดงเดิมเนื่องจากเมืองพระประแดงอยูหา งไกลทะเล และ ทรงเลง็ เหน็ ความสาํ คญั ดานการคา กับฮอลันดาทีเ่ ขา มาติดตอคาขายกับไทยบรเิ วณบางปลากดจงึ ทรง โปรดใหส รา งเมอื งสมทุ รปราการข้ึนครน้ั ตอ มาเมืองสมทุ รปราการกลายเปนเมอื งรางเมื่อกรงุ ศรีอยธุ ยา เสยี แกพมา ครัง้ ที่ 2 3 ในสมัยรตั นโกสินทรพ ระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา จฬุ าโลกทรงเหน็ วา กรงุ เทพฯยังไมม ีปอม ปราการปอ งกนั ขาศกึ ทางทะเล จงึ โปรดใหส รา งเมอื งพระประแดงขึ้นมาใหม บริเวณทางใตของคลอง ลดั โพธแิ์ ตย ังไมส าํ เร็จพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลา นภาลัยไดดําเนินการสรางเมอื งและปอ ม ปราการทย่ี งั คงคางอยโู ดยใหชอ่ื วา เมอื งนครเข่อื นขนั ธพ รอมท้งั อพยพชาวมอญมาอยู ขณะเดยี วกนั ทรงบูรณะเมืองสมทุ รปราการข้ึนมาใหม โดยโปรดเกลาฯใหก รมหมน่ื เจษฎาบดนิ ทรแ ละเจา พระยาพระ คลัง (ดิศ) ควบคมุ การกอสรา งและยา ยมาต้ังทบ่ี ริเวณบางเจา พระยาแลว เสร็จ พ.ศ. 2365 ในระหวา ง สรา งเมอื งสมทุ รปราการ รชั กาลที่ 2 ยงั โปรดใหสรางพระมหาเจดียขนึ้ บนเกาะกลางนาํ้ ตรงบริเวณทาย ปอ มผีเสอ้ื สมทุ ร ทรงพระราชทานนามวา พระสมทุ รเจดยี  4 สมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจา อยูหัวโปรดใหย กฐานะเมอื งสมุทรปราการเปนจังหวัด สมุทรปราการ และยกฐานะเมืองนครเขือ่ นขันธเ ปนจงั หวดั พระประแดงตามช่อื ท่ีเรียกมาแตเดมิ 5 ตอมาในสมยั รชั กาลที่ 7 ท่ัวโลกเกดิ ภาวะเศรษฐกจิ ตกต่าํ รฐั บาลตอ งการประหยดั คา ใชจ าย จงั หวดั 1 ศึกษาธิการจงั หวดั . (2542). วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร เอกลักษณภมู ิปญญา จังหวดั สมทุ รปราการ .หนา 1 2 เฉลิม สุขเกษม .(2515) . สมทุ รปราการ. หนา 1 3 ศกึ ษาธกิ ารจงั หวัด . (2542) . เลมเดิม. หนา 28 4 บรรจง ศศธิ รากรู .(2539) . พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หลานภาลยั กบั องคพระสมุทรเจดยี  . หนา 17 5 ศริ พิ ร กติ ติสุขเจริญ. (2543) . สมุทรปราการ . หนา 28

ข พระประแดงไดถ ูกลดฐานะเปนอําเภอหนงึ่ ขึน้ อยูกบั จงั หวัดสมุทรปราการ ตอ มาระหวา งสงครามโลก ครงั้ ที่ 2 เนอ่ื งจากประเทศไทยประสบภาวะทางเศรษฐกจิ และการเมือง ดังนัน้ ใน พ.ศ.2486 จงั หวัด สมทุ รปราการถูกยบุ ไปขึน้ กบั จงั หวดั พระนคร หลังสน้ิ สุดสงครามโลกคร้ังท่ี 2 รฐั บาลไดต ราพระราช กฤษฎีกาตง้ั จงั หวัดสมุทรปราการขึน้ มาใหมอ กี ครงั้ เมอื่ วนั ท่ี 9 พฤษภาคม พ.ศ.2489 จังหวัดสมุทรปราการเปน เมืองตงั้ อยูปากแมนา้ํ เจา พระยาเหนอื อา วไทยยังคงมีแหลง ธรรมชาติ ทสี่ วยงาม เชน ปา ชายเลน นอกจากนยี้ งั เปน จงั หวดั ทม่ี ปี ระวตั คิ วามเปน มาทสี่ าํ คัญจงั หวัดหนึง่ เห็นได จากโบราณสถาน โบราณวตั ถุทม่ี คี ุณคา ทางประวัตศิ าสตรร วมท้งั ศลิ ปวฒั นธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณีตาง ๆท้งั ของชาวไทยและชาวมอญอนั เหมาะแกการทองเทย่ี ว ซงึ่ พัฒนาการของการทอ งเที่ยวจังหวดั สมุทรปราการกลา วไดว า มีจดุ เริ่มตน ต้งั แตใ นสมัย รชั กาลท่ี 3 ทรงจัดใหมงี านสมโภชพระสมทุ รเจดีย ในพ.ศ. 2371 และนับเปนครงั้ แรกมพี ระมหากษัตริย และเจานาย ไดเสด็จพระราชดําเนนิ ไปมนสั การองคพระสมทุ รเจดยี  งานสมโภชพระสมทุ รเจดียดาํ เนิน เรือ่ ยมาทุกปจนกลายเปน งานเทศกาลระดบั ประเทศในเวลาตอ มา1 ภายหลงั จงั หวดั สมทุ รปราการเกิด แหลงทองเที่ยวอื่นๆตามมา เชน สถานตากอากาศบางปสู รา งข้ึนใน พ.ศ.2482 สมัยจอมพล ป.พิบูล สงครามเพื่อเปนทพี่ กั ผอ นหยอนใจดวยอยไู มไกลจากกรุงเทพ 2จึงเปนแหลงทอ งเทยี่ วท่ีไดร ับความ นยิ มเรื่อยมาจนถงึ ปจจบุ นั จงั หวัดสมุทรปราการเปน เปา หมายหนงึ่ ของการทอ งเทย่ี วแหง ประเทศไทยในการพฒั นาเพอ่ื ดึงดดู นกั ทองเที่ยวทงั้ ชาวไทยและชาวตา งประเทศดว ยมศี ักยภาพในการทองเท่ียวทงั้ แหลง ทอ งเทยี่ ว ทางธรรมชาติ เชน สถานตากอากาศบางปู ฟารม จระเขและสวนสตั วสมทุ รปราการ แหลง ทอ งเทย่ี ว ทางประวัติศาสตร เชน พระสมุทรเจดีย ปอ มพระจลุ จอมเกลา พพิ ธิ ภัณฑทหารเรือ เมอื งโบราณ และแหลง ทองเทย่ี วทางขนบธรรมเนยี มประเพณแี ละวฒั นธรรม เชน ประเพณสี งกรานตพ ระประแดง งานประเพณีรบั บัว โดยมหี นว ยงานทท่ี าํ หนา ทสี่ ง เสรมิ การทองเทยี่ วในจงั หวัดทง้ั ภาครัฐและเอกชน เชน สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวัด ศูนยวฒั นธรรมอาํ เภอ สาํ นกั งานการทอ งเทยี่ วแหงประเทศไทยภาค กลางเขต 3 ทาํ ใหจ งั หวดั สมุทรปราการเปนท่รี จู ักในดา นการทอ งเท่ยี วนอกจากน้ียังมีปจ จัยทส่ี งเสริม การทอ งเทยี่ วคอื เปน เมอื งทีอ่ ยไู มไ กลจากกรงุ เทพมหานครสะดวกในการเดนิ ทางไป-กลับ ซึ่งสวน ใหญเปนนักทอ งเทยี่ วจากกรุงเทพมหานคร และนกั ทอ งเท่ยี วในจงั หวดั สมทุ รปราการเอง นกั ทอ งเทีย่ ว เปนชาวไทยประมาณรอยละ 90 สว นชาวตางประเทศประมาณรอ ยละ 10 มสี ว นแบง นักทองเทย่ี ว 1 วเิ ชยี ร โรจนุตมะ .(2539). พระสมุทรเจดียจงั หวดั สมุทรปราการ . หนา 27-30 2 ศูนยก ารศกึ ษานอกโรงเรียนจงั หวัดสมทุ รปราการ .(2547). สมุทรปราการเมืองแหงการเรยี นรู. หนา 26

ค รอยละ 2 ของประเทศ 1 ปจจุบนั ภาครฐั ไดจ ดั แผนการพฒั นาการทอ งเทยี่ วในลกั ษณะการรวมกลมุ เขต การทอ งเทย่ี วขน้ึ โดยจงั หวดั สมุทรปราการไดร วมกลมุ กบั จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา นครนายก ปราจีนบุรี สระแกว เรียกวา กลุมจงั หวดั เบญจบูรพาสุวรรณภมู ิ คอื การรวมกลมุ ของทง้ั ภาครัฐและเอกชน 2 เปน แนวทางการสง เสรมิ การทอ งเทยี่ วใหม ปี ระสิทธิภาพมากย่ิงขน้ึ และในยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาจังหวดั สมุทรปราการยงั กาํ หนดเปา หมายการพฒั นาการทอ งเทย่ี วใหเ ปน แหลง ทองเทย่ี วท่มี คี ณุ ภาพเชงิ นิเวศ ท่ีใกลเ มอื งหลวง (One day tour ) 3 จากการดาํ เนนิ งานของหนว ยงานในจงั หวดั ภาคเอกชน ทาํ ใหอ ัตราการขยายตวั ของ นักทอ งเทย่ี วในจังหวัดสมทุ รปราการเฉลย่ี รอยละ 6.18 ตอป การทอ งเที่ยวในจังหวัดสมทุ รปราการ สามารถทาํ รายไดใหกับผูป ระกอบการ และประชาชนในพ้นื ทไี่ ดมากพอสมควร ถงึ แมวา ภาคอตุ สาหกรรมจะกอ ใหเ กิดมลภาวะแวดลอม แตแ หลง ทองเที่ยวในจงั หวดั สมทุ รปราการกส็ ามารถ ดึงดดู ใจนกั ทอ งเทยี่ วในทองถน่ิ และตางถน่ิ ตลอดจนชาวตางชาติเขามาเทยี่ วได 4 จากความสาํ คัญของจังหวดั สมทุ รปราการตลอดจนความหลากหลายของทรพั ยากรการ ทอ งเทยี่ วทาํ ใหผ วู จิ ยั ตองการศึกษาปจจัยและพฒั นาการการทองเที่ยวรวมทงั้ ผลการดาํ เนนิ งานการ ทอ งเทย่ี วในจงั หวัดสมทุ รปราการต้ังแต พ.ศ. 2489 จนถงึ พ.ศ. 2549 ซึ่งเปน ปสิ้นสดุ แผนพฒั นา เศรษฐกจิ และสังคมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 9 งานวจิ ัยท่เี กย่ี วขอ ง การศึกษาเรอ่ื งพฒั นาการการทองเที่ยวในจงั หวัดสมทุ รปราการ ในปจจุบนั ยงั ไมมีผใู ดศึกษา แตพบวา มเี อกสารและงานวจิ ัยทีเ่ กย่ี วขอ งดงั นี้ 1 คณะทํางานประสานงานการพัฒนาการทองเท่ียวกลมุ จังหวัดเบญจบูรพาสวุ รรณภูมิ . (2546). โครงการ พัฒนาและจัดทําแผนยุทธศาสตรก ารทอ งเท่ียวเชิงรุกกลมุ เบญจบูรพาสวุ รรณภูมิ . หนา 9 2 แหลงเดิม . หนา 1 3 สํานกั งานจงั หวัดสมทุ รปราการ .(2547). สรุปสําหรับผูบริหาร: ยุทธศาสตรการพัฒนาจงั หวัด สมุทรปราการ. หนา 1-5 4 คณะทาํ งานประสานงานการพัฒนาการทอ งเท่ียวกลุมจังหวดั เบญจบรู พาสุวรรณภูมิ . (2546). เลม เดมิ . หนา 42

ง อภินภัส ไวทยกลุ .( 2546). ปจจยั ทมี่ ผี ลตอ พฤตกิ รรมของนักทอ งเที่ยวท่เี ดนิ ทางมาใชบ ริการ สถานตากอากาศบางปู. สารนิพนธ บธ.ม.(การจดั การ) กรงุ เทพฯ:บัณฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศรนี ครินทรวิโรฒ ประสานมติ ร. งานวจิ ยั นแ้ี สดงใหเ หน็ พฤตกิ รรมของนกั ทอ งเทย่ี ว และแรงจงู ใจของ นกั ทอ งเที่ยวทเ่ี ดนิ ทางมาใชบ รกิ ารสถานตากอากาศบางปู รวมทง้ั การบริหารและการจัดการสถานตาก อากาศบางปเู พอ่ื สนองความตอ งการของนกั ทอ งเที่ยว อรวรรณ ศรอี ดุ ม.(2543). การศกึ ษาเรื่องการทองเทย่ี วในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎ เกลา เจา อยหู วั ( พ.ศ.2453 – 2468). ปรญิ ญานพิ นธ ศศ.ม. (ประวัตศิ าสตรไทย) กรงุ เทพฯ: บัณฑิต วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ ประสานมติ ร . งานวิจยั น้ีแสดงใหเ หน็ วา การทอ งเทยี่ วในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยหู ัว แตกตา งจากปจ จบุ นั อยางไร สาเหตทุ าํ ใหเ กดิ การ ทอ งเทยี่ ว การดาํ เนนิ งานและผลการดําเนนิ งานเปน อยางไร และไดกลาวถงึ เมอื งทองเทย่ี ว การ ดําเนนิ งานและผลการดาํ เนนิ งานเปน อยา งไร จดุ มงุ หมายของการศกึ ษา 1. ศึกษาปจ จยั ทท่ี าํ ใหเ กิดการทอ งเท่ยี วของจังหวดั สมทุ รปราการ (พ.ศ.2489 – 2549) 2. ศึกษาพฒั นาการการทองเทย่ี วของจงั หวัดสมทุ รปราการ (พ.ศ.2489 – 2549) 3. ศกึ ษาผลการดําเนนิ งานการทอ งเทยี่ วของจังหวัดสมทุ รปราการ (พ.ศ.2489 – 2549) ความสาํ คญั ของการศกึ ษา 1. ทราบถงึ ผลท่ีทาํ ใหเกิดการทองเทย่ี วของจังหวดั สมทุ รปราการ (พ.ศ.2489 – 2549) 2. ทราบถงึ พฒั นาการการทอ งเที่ยวของจังหวัดสมุทรปราการ (พ.ศ.2489 – 2549) 3. ทราบถึงผลการดําเนินงานการทอ งเทีย่ วของจังหวดั สมทุ รปราการ(พ.ศ.2489 – 2549) ขอบเขตของการศกึ ษาคน ควา งานวจิ ยั นม้ี งุ ศกึ ษาคน ควาปจ จัยทเ่ี ก้ือหนนุ และพัฒนาการการทอ งเทย่ี วตลอดจนการ ดําเนนิ งานการทองเท่ยี วของจังหวัดสมทุ รปราการโดยเนน ศกึ ษาตั้งแต พ.ศ. 2489 ถึง พ.ศ.2549 ซง่ึ เปนปสนิ้ สดุ แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 9 วธิ ีการดาํ เนนิ การศึกษาคน ควา การศึกษาคนควาเรอ่ื งนใี้ ชวธิ ที างประวศิ าสตร ( Historcat Approach ) และเสนอรายงาน แบบพรรณนาวิเคราะห ( Analytical Description ) ขอมลู ที่ใชใ นการศกึ ษาคนควาจะใชขอ มลู ที่ เปนเอกสารชนั้ ตน( Primary Sources ) และขอมูลท่ีเปนเอกสารชนั้ รอง ( Secondary Sources )

จ แหลงศึกษาคนควา ขอ มลู 1. สํานักหอสมุดแหง ชาติ 2. สํานกั หอสมดุ กลางมหาวิทยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ 3. สาํ นักงานวฒั นธรรมจงั หวดั สมทุ รปราการ 4. หองสมดุ การทองเทย่ี วแหงประเทศไทย 5. หองสมุดประชาชนจงั หวดั สมทุ รปราการ 6. หอ งสมดุ โรงเรียนสมทุ รปราการ อ.เมอื ง จ. สมทุ รปราการ 7. หองสมุดโรงเรียนบางพลรี าษฎรบาํ รุง อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ 8. สาํ นักวทิ ยบรกิ าร จฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลยั 9. สํานักหอสมุดมหาวทิ ยาลัยหัวเฉียวเฉลมิ พระเกยี รติ

บทที่ 1 ภมู หิ ลงั และสภาพทวั่ ไปของจงั หวัดสมทุ รปราการ 1. ความรทู วั่ ไปของจังหวดั สมุทรปราการ จังหวัดสมุทรปราการ ตง้ั อยูในพนื้ ทภี่ าคกลางระหวา งเสนละติจูด 13 -14 องศาเหนอื และ ลองติจูด 100 -101 องศาตะวนั ออก มีเนอื้ ทีป่ ระมาณ 1,004.092 ตารางกโิ ลเมตร หรอื ประมาณ 627,557.50 ไร นบั เปน พน้ื ที่ รอ ยละ 0.2 ของพนื้ ที่ประเทศไทย ตัง้ อยปู ากแมน ํา้ เจา พระยา เหนอื อา ว ไทย มพี ้ืนที่ครอบคลุมท้ังสองฝง แมน าํ้ เจา พระยา อยหู างจากกรงุ เทพมหานครไปทางทิศตะวนั ออกเปน ระยะทางประมาณ 29 กโิ ลเมตร มอี าณาเขตตดิ ตอ กับจังหวัดใกลเคยี งดงั นี้ ทศิ เหนอื ตดิ ตอ กบั กรงุ เทพมหานคร ระยะทาง 55.00 กิโลเมตร ทศิ ใต ติดตอ กบั อาวไทย ระยะทาง 47.20 กโิ ลเมตร ทศิ ตะวนั ออก ตดิ ตอ กบั จังหวดั ฉะเชงิ เทรา ระยะทาง 42.60 กิโลเมตร ทศิ ตะวนั ตก ติดตอ กับกรงุ เทพมหานคร(เขตบางขนุ เทยี น) ระยะทาง 34.20 กิโลเมตร 1 จังหวัดสมทุ รปราการ มีความหมายดงั น้ี สมุทร แปลวา ทะเล และปราการ แปลวา กาํ แพง สมุทรปราการ จงึ หมายความวา กาํ แพงชายทะเล หรอื กําแพงรมิ ทะเล ซ่งึ หมายถงึ เมอื งหนา ดา นทาง ทะเล หรอื ริมทะเลทีม่ ีกาํ แพงมน่ั คงสาํ หรบั ปอ งกันขา ศึก ภาพประกอบ 1 ตราประจาํ จงั หวดั สมุทรปราการ ตราประจําจังหวดั สมทุ รปราการ ประกอบดวย รปู พระสมุทรเจดยี  และพระวหิ ารซง่ึ ภายใน พระวหิ ารประดษิ ฐานพระพทุ ธรูปยนื ปางหา มสมุทรและพระพทุ ธประตมิ าชัยวฒั น 2 1 สมุทรปราการ . (2548) . ทตี่ งั้ และอาณาเขต. ( Online ) 2 ศูนยบริการวชิ าการแหงจฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย. (2546) . แผนแมบ ทพัฒนาการทองเท่ยี ว กรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล. หนา (13 – 1).

2 2. คําขวัญประจําจงั หวัดสมุทรปราการ ปอ มยุทธนาวี พระเจดยี ก ลางนา้ํ ฟารมจระเขใ หญ งามวิไลเมอื งโบราณ สงกรานตพ ระ ประแดง ปลาสลิดแหง รสดี ประเพณีรบั บวั ครบถว นทวั่ อตุ สาหกรรม คําขวญั ประจาํ จงั หวดั สมทุ รปราการ มคี วามหมายดงั น้ี ปอ มยทุ ธนาวี นบั แตครง้ั โบราณสมุทรปราการเปน เมอื งหนา ดาน มปี อ มปราการท่ีสรางขึ้น เพือ่ ปอ งกันการรกุ รานทางนา้ํ ของขา ศึกศตั รมู าโดยตลอด ทงั้ ท่อี ยใู นอาํ เภอเมืองสมทุ รปราการ อาํ เภอ พระสมุทรเจดยี  และอําเภอพระประแดง ซึง่ มีจาํ นวนถงึ 24 ปอม พระเจดยี กลางนาํ้ เปน ปูชนียสถานทีส่ าํ คญั และเปน ทส่ี กั การบูชาของชาวจังหวัด สมทุ รปราการและชาวไทยทว่ั ประเทศ องคพระสมทุ รเจดยี  เดิมตั้งอยูบ นเกาะกลางน้ําแตใ นปจจบุ ัน แมน้าํ ตนื้ เขนิ เน่อื งจากกระแสนํ้าเปลยี่ นทศิ ทางทาํ ใหพ ระสมทุ รเจดียไ มไดต ง้ั อยูกลางนา้ํ อกี แตช าว สมุทรปราการยังคงเรยี กพระสมุทรเจดยี ว า พระเจดยี ก ลางนา้ํ ฟารม จระเขใ หญ มีชื่อเตม็ วา ฟารมจระเขและสวนสตั วส มทุ รปราการ ตง้ั อยูที่ตาํ บลทา ยบาน อําเภอเมืองสมุทรปราการ ขนาดของฟารม จระเขในปจจุบนั เปนฟารม จระเขท ใ่ี หญท ีส่ ดุ ในโลก มี นกั ทองเท่ยี วทง้ั ชาวไทยและชาวตา งเดนิ ทางมาทอ งเทยี่ วเปนจาํ นวนมาก งามวไิ ลเมืองโบราณ เปน แหลง รวบรวมศลิ ปกรรมและสถาปต ยกรรมทั้งของจรงิ และ แบบจําลอง มาจัดแสดงในภาพรวมของโบราณสถานทส่ี ําคัญของจังหวดั ตางๆในประเทศไทย เปน สถานทที่ องเทย่ี วทร่ี ูจกั ทว่ั โลกเหมาะสาํ หรบั ผสู นใจศึกษา เกย่ี วกบั ศลิ ปกรรม สถาปตยกรรม วฒั นธรรมและวถิ ชี วี ติ ไทย สงกรานตพระประแดง เปนเทศกาลทีป่ ระกอบดวยประเพณหี ลายอยา งของชาวไทยเช้อื สาย มอญ ในงานมีประเพณีการแหหงสธ งตะขาบ การแหน กแหป ลา การเลนนํา้ สงกรานต และในชว ง กลางคนื จะมกี ารเลน สะบา ในชว งเทศกาลสงกรานตมนี กั ทองเท่ยี วทงั้ ชาวไทยและชาวตา งประเทศให ความสนใจเดนิ ทางมาทองเทีย่ วเปน จาํ นวนมาก ปลาสลิดแหงรสดี ปลาสลดิ แหง เปน สนิ คาท่ีมีชื่อเสยี งของชาวอาํ เภอบางบอ โดยแหลง เล้ียง ปลาสลิดมมี ากทง้ั ในอาํ เภอบางพลี และก่งิ อาํ เภอบางเสาธง นกั ทอ งเทย่ี วทไ่ี ดม าเยือนยงั จงั หวัด สมทุ รปราการ มักจะซ้อื ไปเปนของฝาก ดวยรสกลมกลอ มและไมเค็มเกนิ ไปจงึ กลายเปน สินคา ทีม่ ีชอื้ เสียงและของฝากของจงั หวดั สมุทรปราการ ประเพณีรบั บวั เปนประเพณขี องชาวอาํ เภอบางพลี และกง่ิ อาํ เภอบางเสาธง จดั ขึ้นเปน ประจาํ ทกุ ปตง้ั แตวันขน้ึ 13 คาํ่ เดือน 11 และ วนั ขนึ้ 14 คํา่ เดอื น 11 กอ นออกพรรษา 1 วนั ณ บรเิ วณคลองสาํ โรง หนา วัดบางพลใี หญถงึ ทวี่ าการอําเภอบางพลี มีขบวนแหหลวงพอโตจาํ ลอง

3 พระพทุ ธรปู ศกั สิทธขิ์ องชาวอําเภอบางพลแี ละขบวนเรอื ทีต่ าํ บลตา ง ๆ ตกแตงเขาประกวดอยา ง สวยงาม ครบถว นทั่วอตุ สาหกรรม จงั หวดั สมุทรปราการ เปนแหลงของอตุ สาหกรรม มนี คิ ม อตุ สาหกรรมซง่ึ เปน ท่ีตงั้ ของโรงงานอุตสาหกรรมจํานวนมาก เปน แหลง ท่ีมปี ระชาชนทว่ั ประเทศเขามา ประกอบอาชพี มาก จากคาํ ขวัญจงั หวัดสมุทรปราการจะเหน็ วา จงั หวัดสมทุ รปราการประกอบดวยแหลง ทอ งเทยี่ ว ตาง ๆ ท้งั แหลงทองเทย่ี วทางประวตั ิศาสตร แหลงทอ งเทย่ี วทางศลิ ปวฒั นธรรม แหลง ทอ งเทย่ี วทาง ธรรมชาติและของดีประจาํ จงั หวัด ซงึ่ ลวนเปนทรัพยากรทที่ าํ ใหจงั หวดั สมทุ รปราการมกี ารพฒั นาการ ทองเทีย่ วข้ึนมาเปนลาํ ดบั และเปนทรี่ ูจักมากขนึ้ ในปจจบุ นั 3. ประวตั ศิ าสตรความเปน มาของจงั หวดั สมุทรปราการ เมอื งสมทุ รปราการสรางขน้ึ ในสมัยสมเดจ็ พระเจาทรงธรรม กษตั ริยอ งคท ่ี 21 แหง กรุงศรี อยธุ ยา (พ.ศ.2136 - 2171) โดยทรงโปรดฯใหสรา งเมอื งสมทุ รปราการขึ้นบรเิ วณคลองบางปลากด ตงั้ อยทู างฝง ขวาหรือฝงตะวนั ตกของแมน าํ้ เจาพระยา เพราะทรงเลง็ เห็นถึงความสาํ คญั ในการควบคุม การคาขายกบั ฮอลันดา ซง่ึ เปน ฝรงั่ ที่เขามาทาํ การคาขายกบั กรงุ ศรีอยุธยาและต้ังสถานกี ารคาบรเิ วณ นนั้ อีกท้ังทรงเหน็ ถงึ ความจําเปน ทีจ่ ะตองสรา งเมอื งหนา ดา นทางทะเลแทนเมอื งพระประแดงเดมิ ท่ี หมดความสาํ คญั ทางยุทธศาสตรล ง ดว ยอยหู างไกลปากแมน ํ้าไปทุกขณะเน่อื งจากชายฝง ไดงอก ออกไป 1 ตอมาเมืองสมทุ รปราการกลายเปน เมืองรางในสมัยเมอื่ คราวเสียกรงุ ศรอี ยธุ ยาครัง้ ท่ี 2 (พ.ศ. 2310) 2 ตอมาในสมยั กรุงรัตนโกสนิ ทร พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช รชั กาลที่ 1 ทรงเลง็ เหน็ วา ไทยยงั ไมม ีหวั เมอื งชายทะเลทมี่ ่ันคงแขง็ แรงพอไวร ับขาศกึ ทางทะเล จงึ โปรดฯใหสราง เมอื งใหมแ ละปอมปราการขน้ึ 1 ปอม บริเวณคลองลัดโพธ์แิ ตการสรา งเมืองยงั ไมแ ลวเสรจ็ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟา จฬุ าโลกเสด็จสวรรคต ในรชั สมยั พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หลา นภาลยั รัชกาลท่ี 2 ทรงโปรดฯ ใหส รา งเมืองตอ จากทยี่ ังคา งอยูแลวและพระราชทานชอ่ื วา เมืองนคร 1 ราชบณั ฑิตยสถาน . (2528). อักขรานุกรมภมู ิศาสตรไทย ฉบับราชบณั ฑิตยสถาน เลม 5. หนา 1543 – 1544 . 2 ศึกษาธิการจังหวดั . (2542). วฒั นธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร เอกลักษณภูมิปญ ญา จงั หวดั สมทุ รปราการ . หนา 23.

4 เขือ่ นขนั ธและใหยา ยชาวมอญจากเมอื งปทุมธานีลงไปอยู และเพ่ือใหเ มอื งนครเขือ่ นขนั ธม ีความมนั่ คง ปองกนั ขาศกึ ทางทะเล จงึ โปรดฯใหส รางปอมขน้ึ อีก 3 ปอม ดงั ปรากฎในพระราชพงศาวดาร กรงุ รัตนโกสินทร รชั กาลที่ 2 ดังนี้ เมอ่ื ณ เดือน 5 ปจอ ฉศก จุลศักราช 1176 พ.ศ. 2357 ทรง พระราชดํารวิ า ที่ลัดตน โพธน์ิ ้ันเมื่อในรชั กาลที่ 1 สมเดจ็ พระพทุ ธเจา หลวง ไดโปรดใหก รมพระราชวังบวรมหาสรุ สงิ หนาท เสดจ็ ลงไปกะการท่ีจะ สรา งเมืองขนึ้ ไวป อ งกนั ขา ศกึ ท่จี ะมาทางทะเลอกี แหงหนึง่ การยงั คา งอยู เพียงไดล งมอื ทําปอมยังไมท ันแลว จะไวใ จแกก ารศึกสงครามทะเลมไิ ด ควรจะตองทาํ ขึน้ ใหส าํ เร็จ จงึ โปรดใหส มเด็จพระอนชุ าธริ าช กรมพระราชวงั บวรสถานมงคล เปน แมกองเสดจ็ ลงไปทาํ เมืองขึ้นทป่ี ากลัด ตัดเอาแขวงกรงุ เทพมหานครบา ง และแขวงเมืองสมทุ รปราการบาง รวม กนั ต้ังเปน เมืองใหมอ กี เมืองหนงึ่ พระราชทานช่ือวา เมืองนครเขอื่ นขันธ ให ยายครวั มอญเมอื งปทุมธานพี วกพระยาเจง มจี าํ นวนชายฉกรรจสามรอ ยคน ลงไปอยู ณ เมอื งนครเข่ือนขนั ธ แลว ทาํ ปอ มขนึ้ ขางฝง ตะวันออกสามปอ ม ... การสรา งเมืองนครเขื่อนขนั ธส าํ เร็จ ไดตัง้ พธิ ฝี งอาถรรพณปกหลกั เมอื งเมอื่ ณ วันศกุ ร เดอื น 7 แรม 10 คํา่ ปกนุ สัปตศก จลุ ศกั ราช 1177 พ.ศ. 2357...1 และใหขดุ คลองลดั ใหมข้นึ เหนอื คลองลัดโพธิ์ใหช่อื วา คลองลัดหลวง เมอื งนครเขือ่ นขันธจงึ ตง้ั อยูระหวางปากคลองลดั โพธก์ิ ับคลองลดั หลวง ประชาชนจงึ นยิ มเรียกช่ือเมืองนวี้ า ปากลัด 2 นอกจากนพ้ี ระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลศิ หลานภาลยั ยงั โปรดฯใหบรู ณะเมืองสมุทรปราการ ขึน้ มาใหมใ หเปน เมืองหนาดานปากนาํ้ เจา พระยาดังเดมิ ดวยเกรงญวนจะยกทัพเรือเขา ตีถึงกรงุ เทพฯ ไดง าย โดยมพี ระบรมราชโองการโปรดเกลาฯใหพระเจาลูกยาเธอกรมหม่ืนเจษฎาบดินทรและ เจาพระยาพระคลงั (ดิส)เปนแมกองควบคมุ การกอ สรางเมอื งสมทุ รปราการพรอ มปอ มปราการสรา งข้นึ 1 ดาํ รงราชานภุ าพ , สมเดจ็ กรมพระยา. (2505). พระราชพงศาวดาร กรงุ รัตนโกสินทร รัชกาลที่ 2 พระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลานภาลัย เลม 1. หนา 203 – 205 . 2 ศกึ ษาธิการจงั หวดั . (2542). วัฒนธรรมพฒั นาการทางประวัติศาสตร เอกลักษณภูมปิ ญ ญา จังหวดั สมทุ รปราการ . หนา 33.

5 ทัง้ 2 ฝง แมน าํ้ รวม 6 ปอ ม เมืองสมทุ รปราการใหมถ ูกสรา งขนึ้ ทีบ่ ริเวณ บางเจา พระยา¼ โดยแลวเสร็จ พ.ศ. 2365 1 ดงั ปรากฏในพระราชพงศาวดาร กรุงรตั นโกสนิ ทร รัชกาลที่ 2 ดงั นี้ ไดข า วเขา มาถงึ กรงุ เทพ ฯ ตัง้ แตป เ ถาะ เอกศก จลุ ศักราช 1181 วา องตํากนุ เจา เมอื งไซง อนเกณฑไพรญวนบา ง เขมรบาง ผลัดละ 10,000 คน ใหม าขุดคลองแตท ะเลสาบออกมาเมอื งไผทมาศ เปน คลองกวา ง 12 วา ลึก 7 ศอก การทญี่ วนขดุ คลองนี้ เปน เหตใุ หค ิดเหน็ ในกรุงเทพ ฯ วา ถาคลองท่ี ญวนขดุ สําเรจ็ แลว ญวนอาจยกกองทพั เขา มาตหี ัวเมอื งทางทะเลไดง ายกวา แตก อน ทรงพระราชดําริเหน็ วาทีเ่ มืองสมุทรปราการยงั ไมม ที ่ปี อ งกนั มัน่ คง จงึ โปรดให พระเจาลกู ยาเธอ กรมหมนื่ เจษฎาบดนิ ทร เปน แมก องกับ พระยาสรุ ยิ วงศโกษา ซง่ึ ไดเลอ่ื นเปนเจาพระยาพระคลงั ลงไปจดั การสรา ง เมืองสมทุ รปราการใหเ ปนปอ มปราการสาํ หรบั ปองกนั ขา ศึก ในครง้ั นน้ั สราง ปอ มข้ึนทางฝง ตะวนั ออก 4 ปอม ... การสรา งเมอื งสมทุ รปราการ ไดท ําพิธีฝง หลกั เมืองเริ่มเม่ือ ณ วนั อาทติ ย เดอื น 4 ขน้ึ 7 คา่ํ ปม ะเมีย จัตวาศก ณ วนั พุธ เดอื น 4 ขน้ึ 10 ค่าํ ยาํ่ รุงแลว 4 นาฬิกา 6 บาท ไดฤ กษเ อาผา นยนั ต ทอง , เงนิ , ทองแดง , ดีบกุ และศลิ า ลงสภู ูมบิ าท แลว ยกเสาหลกั เมือง...2 ในระหวา งสรา งเมอื งสมทุ รปราการใหมพระองคยังโปรดใหส รางมหาเจดียข ้นึ บรเิ วณทา ยปอม ผเี สอ้ื สมุทร และพระราชทานนามวา พระสมุทรเจดีย แตย ังสรางไมสาํ เรจ็ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หลา นภาลยั ทรงเสด็จสวรรคตกอ นเม่อื พ.ศ.2367 3 ครัน้ ถึงรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนงั่ เกลา เจา อยหู วั รัชกาลที่ 3 ทรงโปรดใหดาํ เนนิ การสรางพระสมุทรเจดียต อ ใหแลว เสร็จท้ังยงั โปรดใหข ยาย เมืองและปอมปราการเพม่ิ จากเดมิ จนถงึ รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจา อยหู วั ¼ ปจจุบัน คือ ตําบลปากนาํ้ 1 สมุทรปราการ. (2548). ประวัตคิ วามเปนมาของจังหวัดสมทุ รปราการ . (Online) 2 ดํารงราชานภุ าพ , สมเดจ็ กรมพระยา. (2505) . พระราชพงศาวดาร กรุงรตั นโกสินทร รชั กาลท่ี 2 พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลานภาลัย เลม 2. หนา 171 – 174. 3 เฉลิม สุขเกษม . (2515). สมุทรปราการ . หนา 34.

6 ครัน้ สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจาอยหู ัว รัชกาลที่ 5 ทรงเหน็ ถงึ ความทรดุ โทรม ของปอ มปราการทไี่ มมนั่ คงแขง็ แรง รวมทง้ั ขณะนน้ั ไทยมีขอพพิ าทกบั ฝรง่ั เศส จึงโปรดฯใหส รางปอ ม ขึน้ ใหมท ่ตี าํ บลแหลมฟา ผา ทรงพระราชทานช่ือปอ มวา ปอ มพระจลุ จอมเกลา จดั เปน ปอ มปน ท่ี ทันสมยั ซง่ึ ปอมพระจลุ จอมเกลามสี ว นในเหตกุ ารณสาํ คญั เชน กรณพี ิพาทระหวา งไทยกบั ฝรง่ั เศสใน ร.ศ .112 (พ.ศ.2436) 1 ในรชั สมัยของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจาอยูห วั รชั กาลท่ี 6 ทรงโปรดเกลา ฯใหต ราพระ ราชกฤษฎกี าเลื่อนฐานะเมืองสมทุ รปราการข้ึนเปน จงั หวดั สมทุ รปราการประกอบดวย 4 อําเภอไดแ ก อาํ เภอเมืองสมุทรปราการ อาํ เภอบางเหยี้ ¼ อาํ เภอบางพลี และอาํ เภอเกาะสีชงั ¼¼ พรอ มกบั เปลีย่ นช่อื เมืองนครเขือ่ นขนั ธแ ละเลื่อนฐานะขน้ึ เปนจังหวัดพระประแดง ประกอบดว ย 3 อาํ เภอไดแ ก อําเภอพระ ประแดง อําเภอพระโขนง และอาํ เภอราษฎรบูรณะ ตอมาสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยหู ัว รัชกาลที่ 7 ทว่ั โลกเกิดวกิ ฤตเศรษฐกิจตกต่ํา รฐั ตองประหยดั คาใชจา ย ทรงโปรด ฯ ใหย บุ จังหวดั พระประแดงลงไปเปน อาํ เภอหนง่ึ ขน้ึ กับจงั หวดั สมุทรปราการ สวนอําเภอราษฎรบ ูรณะไปข้ึนกับจังหวัดธนบุรี และอาํ เภอพระโขนงขน้ึ กับจงั หวัดพระ นคร ในสมยั รชั กาลที่ 9 ชวงสงครามโลกครั้งที่ 2 พ.ศ. 2486 รฐั บาลไดยบุ รวมจงั หวัด สมุทรปราการใหไปขึ้นกบั จงั หวัดพระนคร เมอ่ื สงครามโลกครง้ั ท่ี 2 สงบ รัฐบาลไดต ราพระราช กฤษฎีกาประกาศตัง้ จงั หวดั สมทุ รปราการขึน้ ใหม เมื่อวนั ที่ 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 2 4. ลักษณะภมู ปิ ระเทศ พนื้ ทจี่ งั หวดั สมทุ รปราการสวนใหญเปนทรี่ าบลมุ มีแมน าํ้ เจา พระยาไหลผา นกลางพื้นท่ี แยก เปนดา นตะวนั ตกและดานตะวันออก ไมม ีภเู ขา แตม ลี าํ คลองสาขามากมาย และมพี นื้ ที่ปา ชายเลน บริเวณท่รี าบแบง ไดเ ปน 3 สว นไดแก 1. บรเิ วณรมิ แมน้าํ เจา พระยา ทีร่ าบทง้ั สองฝง เปน ทีร่ าบลุม ทง้ั หมด แตเดิมใชในการทาํ นา ทาํ สวน และเพาะเลีย้ งสตั วน ้ํา แตป จ จบุ นั เปลย่ี นเปน ชุมชนเมือง 1 ประสิทธิ์ โฆวไิ ลกูล. (2536). ปอ มพระจุลจอมเกลา .หนา 4. ¼ ปจ จบุ ันคอื อําเภอบางบอ ¼¼ ปจ จุบันเปน อําเภอเกาะสีชัง ขนึ้ กบั จงั หวดั ชลบุรี 2 ศึกษาธกิ ารจงั หวดั . (2542). วัฒนธรรมพฒั นาการทางประวัติศาสตร เอกลักษณภูมิปญ ญา จงั หวดั สมทุ รปราการ .หนา 60.

7 2. บริเวณตอนใตต ิดกับชายทะเล เปน บรเิ วณทไ่ี ดรบั อิทธพิ ลของนาํ้ ทะเล สว นใหญเปนที่ ราบลุม พื้นดนิ เค็มจัดในฤดูแลง เหมาะแกก ารทําปา จาก ปาชายเลน และการเพาะเล้ียงสัตวน า้ํ ชายฝง เชน ทาํ นากุง และเลย้ี งหอยแครง 3. บรเิ วณทร่ี าบตอนเหนือและตะวันออก เปนพน้ื ท่ีราบกวา งใหญ มีความสาํ คญั กับจงั หวัด มาก เน่ืองจากมีประตรู ะบายนาํ้ และเก็บกกั นาํ้ เหมาะแกก ารทาํ นาและเพาะเล้ยี งสตั วน า้ํ 1 จงั หวดั สมทุ รปราการเปน จงั หวัดชายทะเล มีปาชายเลน ทงั้ ปา จาก ไมปรงไมโ กงกาง ทท่ี ่เี กิดขึน้ เองและ ปลกู ขน้ึ ตามชายฝง ทะเล จงึ ทําใหเ กิดอาชพี เชน เผาถา น เยบ็ จาก ทําขนมจาก ทาํ แสปดยงุ 5. ลกั ษณะภูมิอากาศ จงั หวัดสมทุ รปราการ เปน จงั หวดั ชายทะเล ไดรบั อิทธิพลของลมบกลมทะเลจงึ ทําใหอ ากาศ ไมร อ นจัดและหนาวจดั อณุ หภมู ิอยูร ะหวา ง 21.8 – 35.6 องศาเซลเซียส ในฤดูรอ นอากาศมคี วามชนื้ สงู เนอ่ื งจากอทิ ธิพลของลมทะเลของอา วไทยและลมมรสมุ ตะวันตกเฉียงใต ฤดูฝนมฝี นตกมากชว ง เดอื นกันยายนถงึ เดอื นธนั วาคม ปรมิ าณนาํ้ ฝนเฉลย่ี ตลอดป 1,175.72 มลิ ลิเมตร เฉล่ยี ฝนตกตลอดป 37 วนั 2 6. ทรพั ยากรธรรมชาติ จังหวดั สมทุ รปราการต้งั อยบู นทีร่ าบลมุ แมน าํ้ ตดิ ชายฝง ทะเล มีแมน าํ้ เจา พระยาไหลผา น ทาํ ใหทรัพยากร น้ํา ดิน และปา ชายเลน เปน ทรัพยากรธรรมชาติท่ีสาํ คัญของจังหวัด 6.1 ทรัพยากรน้าํ จงั หวดั สมุทรปราการอยูปากแมน ํ้าและปากอา วไทย จึงอุดมสมบูรณไ ปดว ยนา้ํ และลํา คลองหลายสาย ทน่ี าํ ไปใชเพอ่ื การเกษตรและใชเปนเสน ทางคมนาคมขนสง ทรพั ยากรนาํ้ สามารถแบง แหลงนาํ้ ออกไดเปน 2 ประเภท คือ 6.1.1 แหลง นาํ้ ธรรมชาติ ประกอบดว ย แหลงนาํ้ ผิวดนิ เน่ืองจากสภาพพนื้ ทท่ี ว่ั ไปเปน ท่ีราบ ลุม จงึ มแี มน ํ้า ลําคลองและแหลงนาํ้ ผวิ ดนิ อนื่ ๆ มากมาย แมน า้ํ ลาํ คลองสายสําคญั ทไี่ หลผา น จงั หวัดสมุทรปราการ ไดแก แมน ํ้าเจา พระยา คลองสาํ โรง คลองดา น คลองบางปลา เปน ตน 1 ฝายนโยบายและแผนกองแผนและงบประมาณ .(2548). แผนยุทธศาสตรการพัฒนาองคก ารบรหิ าร สวนจังหวดั สมทุ รปราการ. หนา 8 2 สาํ นักงานเกษตรและสหกรณจังหวดั สมทุ รปราการ .(2548). ภมู ิอากาศ .( Online)

8 นอกจากนยี้ งั มแี หลงนาํ้ ใตด ิน เปน นาํ้ ใตดินประเภทนาํ้ บาดาลในหินพรุน แตป จ จุบนั มกี ารสูบนํ้า บาดาลมาใชป ระโยชนม าก ทาํ ใหช น้ั พน้ื ดนิ ทรดุ ตัว 6.1.2 แหลงนาํ้ ชลประทาน แบง ตามพนื้ ทอ่ี อกไดเปน 2 ประเภท คอื 6.1.2.1 พ้ืนทชี่ ลประทานในเขตโครงการสง นาํ้ และบํารงุ รกั ษา เปน โครงการเก็บรกั ษานา้ํ และระบายนํา้ การชะลา งดินเคม็ และการบรรเทาปญหาน้ําทว ม คลอบคลุมพนื้ ท่ีของจงั หวัด สมุทรปราการฝงตะวนั ออก รวม 405,800 ไร มดี วยกนั 2 โครงการคือ โครงการสง นํ้าและบาํ รงุ รกั ษา คลองดาน ครอบคลมุ พ้ืนทใ่ี นเขตอําเภอเมอื งสมุทรปราการ อาํ เภอบางพลี อาํ เภอบางบอ กบั บางสว น ของกรงุ เทพมหานคร และจังหวัดฉะเชงิ เทรา และโครงการสง นํา้ และบาํ รุงรักษาพระองคไชยานุชติ ครอบคลุมพืน้ ทีใ่ นเขตอําเภอบางบอและบางสว นของจงั หวัดฉะเชงิ เทรา โดยทงั้ สองโครงการรบั นาํ้ จาก แหลงนา้ํ ตอนบนของประเทศ 6.1.2.2 พน้ื ทกี่ ารชลประทานนอกเขตโครงการสง น้ําและบาํ รุงรักษา มพี น้ื ทจ่ี าํ นวน 150,600ไร สวนใหญเ ปนพนื้ ที่ฝง ตะวนั ตกของจงั หวัด จํานวน 115,700 ไร ทีเ่ หลือเปน ฝง ตะวนั ออก สวนใหญอ ยรู ะหวา งแนวถนนสขุ ุมวทิ กบั แมน้ําเจาพระยาและชายฝง ทะเลอาวไทย 6.2 ทรัพยากรดิน ลักษณะดินสว นใหญเ ปนดนิ เค็ม เน่อื งจากอยูต ดิ ทะเล มคี วามสูงจากระดบั น้ําทะเลปาน กลางไมเกนิ 1 เมตร ทาํ ใหน า้ํ ทะเลสามารถทวมถงึ ไดท ุกพืน้ ท่ี พน้ื ดินเดิมเคยเปน ทะเลมากอน เนอื้ ดนิ เปน ดนิ เหนยี วมีโครงสรา งหนาทึบ ดนิ ช้ันบน สเี ทาเขม หรอื สนี า้ํ ตาลปนเทา ปฏิกริ ยิ าดินชนั้ บนเปน กรด ปานกลางถึงกรดเล็กนอ ย สว นดนิ ชน้ั ลา งสเี ทาเขม หรือสีเทาอมเขียวปฏิกิรยิ าดินชน้ั ลา งเปนกรด เลก็ นอ ยถึงเปน ดา ง ศักยภาพของดนิ เหมาะสําหรับการทาํ นาปลกู ขาว สภาพพน้ื ทีร่ าบเรียบเน้อื ดินเปน ดนิ เหนยี ว การระบายนาํ้ เลวในชว งฤดฝู นจะมนี า้ํ ขงั ทผ่ี วิ ดนิ นาน 4- 5 เดือน พนื้ ท่ที เี่ หมาะแกก าร เพาะปลูก คือดินบรเิ วณอําเภอบางพลี อาํ เภอบางบอ และตอนกลางของอาํ เภอบางเสาธง ดนิ บาง บริเวณยังมลี กั ษณะของดนิ เค็มและดินกรด เน่ืองจากมนี ้ําทะเลทวมถงึ ทาํ ใหเปนอปุ สรรคตอการใชดนิ เพอื่ การเกษตรกรรม 6.3 ทรพั ยากรปาชายเลน สมทุ รปราการมีพนื้ ทต่ี อนลา งตดิ กับอาวไทย เปน ระยะทาง 47.20 กโิ ลเมตร มนี ํา้ ทะเล ข้ึนมาปนกับนาํ้ จืดเปน นา้ํ กรอย จึงมปี า ชายเลนมาก ในปจจุบนั พบวา พืน้ ที่ในจงั หวดั ไมมกี ารประกาศ เปน เขตพนื้ ทปี่ าสงวนแหงชาติ สภาพพนื้ ท่ีชายฝง ทะเลตะวนั ออก ตงั้ แตต ําบลปากนาํ้ อาํ เภอเมอื ง สมทุ รปราการ ไปจนถงึ ตําบลคลองดา น อําเภอบางบอ สภาพโดยทว่ั ไปบางแหง ถูกนาํ้ ทะเลกดั เซาะ พงั ทลาย บริเวณตั้งแตหาดอมราถึงคลองดานตลอดแนวชายฝง มไี มโ กงกาง ไมโปรงและไมแ สมข้นึ เปน

9 หยอม ๆ เฉพาะบริเวณบางปู มีพน้ื ทป่ี า ชายเลนประมาณ 487 ไร อยูในความดแู ลของกองทพั บก ทางดานชายฝง ตะวนั ตก ต้ังแตปอ มพระจุลจอมเกลา อาํ เภอพระสมทุ รเจดยี  รมิ ทะเลมีแนวไม โกงกางขน้ึ อยปู ระปรายตลอดแนว โดยมเี นอื้ ทีป่ ระมาณ 1,650 ไร อยใู นความดูแลของกองทัพเรือ เนอ้ื ทีป่ า ชายเลนทงั้ หมดของจงั หวดั ในป พ.ศ.2544 มจี าํ นวน 1,856.25 ไร 1 7. สภาพสังคม การเมือง การปกครอง 7.1 การปกครอง จังหวดั สมทุ รปราการ แบง การปกครองเปน 5 อาํ เภอ 1 กิง่ อาํ เภอ 50 ตาํ บล 399 หมบู า น องคการสวนทอ งถน่ิ ตาง ๆ จํานวน 49 แหง ไดแก องคการบริหารสว นจงั หวัด1 แหง เทศบาล 16 แหง องคก ารบรหิ ารสว นตําบล 32 แหง ภาพประกอบ 2 การแบงเขตการปกครองในจังหวัดสมทุ รปราการ 1 ศิริพร กิตติสุขเจริญ. (2543) . สมุทรปราการ . หนา 35-39.

10 ตาราง 1 การแบง เขตการปกครองในจงั หวัดสมุทรปราการ อําเภอ ตําบล หมูบาน เทศบาล อบต. เมอื งสมทุ รปราการ 13 95 6 6 พระประแดง 15 67 3 6 บางพลี 6 83 1 6 บางบอ 8 74 3 7 พระสมุทรเจดยี  5 42 2 4 กิง่ อําเภอบางเสาธง 3 38 1 3 รวม 50 399 16 32 ทม่ี า : ฝา ยนโยบายและแผนกองแผนและงบประมาณ.(2548). แผนยทุ ธศาสตรก ารพัฒนาองคการ บรหิ ารสว นจังหวดั สมทุ รปราการ. หนา 4 7.2 ประชากร จงั หวดั สมุทรปราการ เปน จังหวัดทรี่ องรับการขยายตวั จากกรุงเทพมหานคร คอื ภาคอุตสาหกรรม ทําใหมปี ระชากรยา ยถนิ่ เขา มาเปน จาํ นวนมาก สาเหตสุ วนใหญม าจากการยา ยตาม บุคคลในครอบครัวและเพือ่ เขา มาหางานทาํ ประชากรทย่ี ายเขา มามที ง้ั ยายเขา และไมย า ยเขาใน ทะเบยี นราษฎร สง ผลทาํ ใหป ระชากรทมี่ ีอยจู รงิ สูงกวา จาํ นวนประชากรในทะเบยี นราษฎร ตาราง 2 จาํ นวนประชากรในจงั หวัดสมทุ รปราการ อําเภอ ชาย หญงิ รวม เมืองสมทุ รปราการ 225,471 239,392 464,863 พระประแดง 98,501 105,209 203,710 บางพลี 74,689 81,077 155,766 พระสมุทรเจดยี  45,241 46,458 91,699 บางบอ 43,482 44,849 88,331

11 ตาราง 2 (ตอ ) อาํ เภอ ชาย หญงิ รวม ก่งิ อาํ เภอบางเสาธง 24,340 25,077 49,417 รวม 511,724 542,062 1,053,786 ทม่ี า : ศูนยบริการกรมการปกครอง.(2548).รายชอื่ อําเภอ. สืบคนขอ มลู เมอื่ 4 กรกฎาคม 2548, จาก http://www.amphoe.com/menu.php ในดานเช้อื ชาติ ประชากรสว นใหญในจงั หวดั สมทุ รปราการเปนชาวไทย นอกจากน้ียงั ประกอบดวยคนไทยเช้อื สายอ่นื อกี คือชาวไทยเชอ้ื สายมอญ ซง่ึ อพยพเขามาตง้ั หลักแหลง ตั้งแตส มยั กรงุ ศรอี ยุธยาจนถงึ สมยั รัตนโกสนิ ทร โดยชาวมอญทอ่ี าศัยอยใู นอาํ เภอพระประแดงปจจุบนั อพยพเขา มา 2 คร้ัง คอื ครัง้ แรกใน พ.ศ. 2316 สมัยกรงุ ธนบุรี โดยมีเจา พระยามหาโยธา (เจง ) เปน หวั หนาไดตั้ง หลักแหลง ทเ่ี มอื งสามโคกและปากเกร็ด ซงึ่ ตอ มาพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลา นภาลยั (รชั กาลที่ 2) ทรงโปรด ฯ ใหยายครวั มอญ ของเจา พระยามหาโยธา (เจง ) ไปดูแลปอ มและเมอื งนครเขื่อนขันธ การอพยพของมอญทเ่ี กย่ี วของกับพระประแดง คร้ังท่ี 2 เกิดขนึ้ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หลา นภาลยั (รชั กาลท่2ี ) พ.ศ. 2385 ซง่ึ คร้ังนเี้ กิดขน้ึ จากการทีช่ าวมอญไมพอใจพระเจา ประดุงของ พมา เกณฑแ รงงานกอสรา งพระเจดียใ หญ จงึ กอ กบฏเมอื งเมาะตะมะภายหลงั ถูกปราบปรามอยา ง ทารุณ ตองหนเี ขา มายงั ประเทศไทย ซงึ่ การอพยพคร้งั นี้นับเปนการอพยพครง้ั ใหญท ส่ี ดุ ใน ประวตั ศิ าสตร โดยมีจาํ นวนทงั้ ส้ินราว 40,000 คน และพระบาทสมเด็จพระพทุ ธเลิศหลา นภาลยั (รชั กาลท่ี 2 ) โปรดฯ พระราชทานทท่ี าํ กินใหก บั ชาวมอญ ทปี่ ากเกร็ด สามโคกและพระประแดง ซงึ่ ชาวมอญทีอ่ พยพมาทงั้ 2 ครัง้ น้ีสืบทอดมาเปน ชาวไทยเชอ้ื สายมอญปากลดั ในปจจบุ ัน 1 นอกจากนีย้ งั ประกอบดวยชาวไทยเช้อื สายลาว โดยไดถ กู กวาดตอ นมาหลงั จากปราบกบฏเจาอนุวงศแ ละมาตัง้ ถ่นิ ฐานอยูที่อาํ เภอบางพลีจนถงึ ปจ จุบนั 2 1 องค บรรจุน. (2549) . มอญปากลัด . ใน. ท่ีระลึกงานประเพณแี หห งส ธงตะขาบ.หนา 97- 102. 2 ศิริพร กติ สิ ขุ เจริญ . (2543). สมุทรปราการ. หนา 41- 44.

12 7.3 การศึกษา จังหวัดสมุทรปราการ เปน จงั หวดั ทมี่ คี วามพรอ มดา นการจัดการศึกษา คือมกี ารศึกษาทั้ง ในระบบและนอกระบบในทกุ ระดบั และทั้งภาครฐั และภาคเอกชนสามารถใหก ารศึกษาแกป ระชาชน อยางเพียงพอ โดยจงั หวัดสมทุ รปราการ แบง พน้ื ทกี่ ารศึกษาออกเปน 2 เขต ไดแก เขตพนื้ ทกี่ ารศกึ ษา สมทุ รปราการ เขต 1 ประกอบดว ย อาํ เภอเมืองสมทุ รปราการ อําเภอพระประแดง และอําเภอพระ สมทุ รเจดยี  เขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษาสมทุ รปราการ เขต 2 ประกอบดวย อําเภอบางพลี อําเภอบางบอ และ กิง่ อาํ เภอบางเสาธง มีสถานศกึ ษาที่เปดสอนระดบั กอนประถมศึกษา ระดบั ประถมศกึ ษา ระดับ มัธยมศกึ ษาแบงออกเปน สายสามญั และสายอาชพี มโี รงเรยี นพระปรยิ ตั ธิ รรมแผนกสามัญ มโี รงเรียน สงั กดั เทศบาล และมีมหาวทิ ยาลยั เอกชน 2 แหง คอื มหาวทิ ยาลยั หวั เฉียวเฉลมิ พระเกยี รติ และ มหาวิทยาลยั อัสสมั ชญั ตาราง 3 จาํ นวนโรงเรยี น จาํ นวนครู และจาํ นวนนกั เรยี นในจงั หวดั สมุทรปราการ อาํ เภอ จาํ นวนโรงเรียน จาํ นวนครู จาํ นวนนกั เรียน เมืองสมทุ รปราการ 95 3,446 81,529 พระประแดง 58 1,545 32,166 พระสมทุ รเจดยี  24 บางพลี 40 646 14,682 บางบอ 43 1,309 32,381 ก่ิงอําเภอบางเสาธง 20 รวม 280 626 15,476 384 11,303 7,956 187,538 ท่ีมา : ฝา ยนโยบายและแผนกองแผนและงบประมาณ.(2548). แผนยทุ ธศาสตรการพฒั นาองคการ บรหิ ารสวนจงั หวัดสมทุ รปราการ. หนา 20 7.4 ศาสนา ประชากรในจงั หวดั สมทุ รปราการนบั ถอื ศาสนาตา ง ๆ ไดแ ก ศาสนาพทุ ธ ศาสนาอิสลาม ศาสนาครสิ ต และศาสนาอนื่ ๆ คอื ศาสนาพราหมณ- ฮินดู ศาสนาซกิ ข โดยประชากรสวนใหญนบั ถือ ศาสนาพทุ ธ รอยละ 93.30 โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ประชากรมเี ชอื้ สายมอญ จะเลอ่ื มใสในพระพุทธศาสนา

13 และมพี ิธกี รรมมากกวา พทุ ธศาสนกิ ชนทั่วไป1 สวนศาสนาอน่ื ๆ มปี ระชาชนนับถือเฉลี่ยดงั นีศ้ าสนา อิสลาม 4.43 % ศาสนาคริสต 2.06 % และศาสนาอืน่ ๆ 0.21 % 8. สภาพเศรษฐกิจ ในป 2545 จงั หวดั สมทุ รปราการ มีมลู คา ผลติ ภณั ฑม วลรวมจงั หวดั ( GPP ) ประมาณ 230,776 ลานบาท ซง่ึ มูลคา การผลติ นนั้ เพม่ิ ข้นึ ทกุ ๆป ประมาณรอยละ 81.10 ของผลติ ภณั ฑจังหวัด มาจากการผลิตอุตสาหกรรมโดยมีมูลคาผลิตภัณฑเ ฉลยี่ ตอหวั 338,326 บาทตอ คนตอ ป ตาราง 4 มูลคา ผลิตภณั ฑจงั หวดั ในแตละสาขาการผลติ สาขาการผลติ มูลคาผลติ ภณั ฑจังหวัด (ลา นบาท) ภาคเกษตร รวม 5,229 311 เกษตรกรรม 4,918 การประมง 225,547 187,164 ภาคนอกเกษตร รวม 6,380 1,727 การผลติ อุตสาหกรรม 10,308 การไฟฟา กาซ และการประปา 1,436 7,099 การกอสราง 2,801 4,798 การขายสง การขายปลีก การซอมยานยนต จักรยานยนต 644 ของใชสว นบคุ คลและของใชใ นครวั เรือน โรงแรมและภัตตาคาร การขนสง สถานทีเ่ กบ็ สนิ คา และการคมนาคม ตวั กลางทางการเงนิ บริการดา นอสงั หาริมทรพั ย การใหเ ชา และบรกิ ารทางธรุ กจิ การบริหารราชการแผน ดินและการปอ งกนั ประเทศ การประกนั สงั คม 1 ศิริพร กิติสขุ เจริญ . (2543). สมทุ รปราการ. หนา 60.

14 ตาราง 4 ( ตอ ) สาขาการผลิต มูลคาผลติ ภณั ฑจงั หวดั (ลา นบาท) การศกึ ษา 965 การบริการดานสขุ ภาพและสังคมสงเคราะห 993 การใหบ ริการชมุ ชน สังคม และบริการสวนบคุ คลอืน่ ๆ 992 ลกู จา งในครวั เรอื นสว นบคุ คล 240 230,776 รวมทงั้ สิ้น ทม่ี า : ฝา ยนโยบายและแผนกองแผนและงบประมาณ.(2548.). แผนยทุ ธศาสตรการพฒั นาองคการ บรหิ ารสวนจงั หวดั สมทุ รปราการ. หนา 24 8.1 ภาคอุตสาหกรรม ดานอุตสาหกรรมเปนสาขาทสี่ รา งรายไดส ูงสดุ ของจังหวดั โดยเฉพาะอุตสาหกรรมการ ผลิตที่สาํ คญั คือ อาหารแปรรปู ส่ิงทอ ชนิ้ สว นอเิ ลก็ ทรอนกิ ส เคมีภณั ฑ ผลติ ภณั ฑโ ลหะ พลาสติก เคร่ืองจกั ร โดยโรงงานอุตสาหกรรมจะตั้งกระจัดกระจายอยูตามอาํ เภอตา ง ๆ คือ อาํ เภอเมือง สมทุ รปราการและอําเภอพระประแดงจะมโี รงงานอตุ สาหกรรมตั้งอยหู นาแนน กวาอาํ เภออ่นื ๆ มีนิคม อตุ สาหกรรมภายในจงั หวัด 2 แหง คอื นคิ มอตุ สาหกรรมบางพลี และนคิ มอตุ สาหกรรมบางปู ผลผลิต จากโรงงานอตุ สาหกรรมของจังหวดั สมทุ รปราการสงไปจําหนา ยภายในประเทศและสงไปจาํ หนา ย ตางประเทศ สาํ หรบั วตั ถุดบิ ท่ใี ชในการผลติ นาํ เขา จากตางประเทศ ประมาณ 80 % วัตถดุ บิ ทมี่ อี ยใู น ประเทศ 20% อุตสาหกรรมท่ีใชว ตั ถดุ ิบในประเทศมักจะเปนอตุ สาหกรรมเก่ียวกบั อาหารกระปอ ง เชน การผลิตผกั และผลไมก ระปอ ง 1 8.2 การเกษตรกรรม ลักษณะการประกอบอาชีพเกษตรกรรมของจงั หวดั สมทุ รปราการ เปนลักษณะ การเกษตรแบบผสมผสานและไรน าสวนผสม เปน การใชพื้นทเี่ กษตรกรรมอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ จงั หวดั สมทุ รปราการมสี ภาพพื้นทเี่ หมาะแกก ารเกษตรกรรม เพราะสภาพเปน ทร่ี าบลมุ แมน า้ํ และเปน แหลง 1 สํานักงานการประถมศึกษาอาํ เภอเมืองสมทุ รปราการ . (2542). สมทุ รปราการ. หนา 139 - 141 .

15 ขนถายสนิ คา ทางเรือ รวมทงั้ โครงการพัฒนาพนื้ ทชี่ ายฝง ทะเลภาคตะวนั ออก ปจ จบุ ันพนื้ ทเ่ี พาะปลูกมี แนวโนม ลดลง เนอ่ื งจากการขยายตวั ของภาคอตุ สาหกรรม ทพี่ ักอาศยั การคา และพาณิชยกรรมมาก ข้ึน 8.2.1 กสิกรรม ขาว เปน พชื เศรษฐกจิ ท่สี าํ คัญที่สุดของจงั หวัด การปลกู ขา วในจังหวัดจะทาํ ตลอดป ทง้ั ขา ว นาป และขา วนาปรงั การปลูกในสวนใหญอยูในพ้ืนทอี่ ําเภอบางพลี และอาํ เภอบางบอ โดยทาํ การ เพาะปลกู แบบนาหวา น ปจ จบุ นั การทาํ นาของจงั หวดั สมทุ รปราการมีแนวโนมลดลง อนั เนอ่ื งมาจาก ปจ จยั หลายประการ เชน นาํ้ เสยี จากโรงงานอุตสาหกรรมหรือแหลง ชมุ ชน การขาดแรงงาน เนอ่ื งจาก แรงงานภาคการเกษตรหนั ไปทาํ งานภาคอตุ สาหกรรม และจากการทปี่ จ จัย การผลติ ท่ีมีราคาสูงขึ้น ไมผล เปนพชื เศรษฐกจิ อกี อยางหน่ึงของจงั หวัด ผลไมท ีม่ ชี ่ือเสียงของจังหวดั สมุทรปราการ คือ มะมว งนาํ้ ดอกไม ปลูกมากในอําเภอบางพลี อาํ เภอบางบอและอาํ เภอเมอื งสมุทรปราการ นอกจากนี้ ยังมมี ะพราว ปลกู มากในอาํ เภอพระสมทุ รเจดยี  8.2.2 ปศสุ ตั ว ปรมิ าณการเลย้ี งสัตวมจี าํ นวนนอยมาก เน่ืองจากสภาพแวดลอ มโดยทั่วไปไมเ หมาะสมกับ การเล้ยี งสัตว การเลยี้ งสตั วส ว นใหญเ ปน สตั วข นาดเลก็ ปญ หาการเลยี้ งสัตวท สี่ าํ คญั คือที่ดนิ มีราคา สูง เปน สาเหตทุ ี่ทาํ ใหเ กษตรกรลงทนุ เล้ียงสัตวแ ลวไมค มุ คา เม่ือเปรยี บเทยี บกับการใชทดี่ ินในรูปอน่ื ๆ ประกอบกบั ตน ทนุ อาหารสตั วมีราคาสงู เกษตรกรมกั ประสบปญหาขาดทุนจงึ ตอ งเลกิ กิจการไป การ เลี้ยงสัตวท ี่สาํ คัญ คอื สกุ ร ไก เปด และหา น ตาราง 5 แสดงปริมาณและมูลคา ของสตั วเ ล้ียง ป พ.ศ. 2547 ชนดิ ปริมาณเลยี้ ง (ตัว) ราคาเฉล่ีย(บาท/ตวั ) มูลคา รวม (ลา นบาท) 1. สุกร 4,292 4,000 19.892 2. ไก 62,813 68 17.432 3. เปด 33,434 80 4,122.88 4. หาน 27,714 220 17.754 5. โค 673 15,000 8.580

16 ตาราง 5 ( ตอ ) ชนิด ปรมิ าณเลย้ี ง (ตัว) ราคาเฉลีย่ (บาท/ตวั ) มลู คารวม (ลา นบาท) 6. กระบือ 23 20,000 1,140 7. แพะ 247 2,200 0. 818 ที่มา :สํานกั งานจังหวัดสมทุ รปราการ. (2548). บรรยายสรปุ จังหวดั สมุทรปราการ. หนา 22 8.2.3 การประมง จังหวดั สมทุ รปราการเหมาะแกก ารทาํ ประมงทงั้ ประมงนํา้ จืดและประมงนาํ้ กรอย หรอื การ เพาะเลีย้ งชายฝง ทะเล เนอ่ื งจากเปน จงั หวดั ท่ีตัง้ อยปู ากแมนา้ํ เจา พระยาตดิ ชายฝง ทะเลดานอาวไทย และมแี มน าํ้ เจา พระยาไหลผา น การประมงนาํ้ จืดท่สี าํ คัญและมีการเลี้ยงมากที่สุด คือ ปลาสลดิ สว นใหญอ ยูใ นพน้ื ที่อาํ เภอบางบอ อาํ เภอบางพลี และอําเภอเมอื งสมทุ รปราการ ปจจบุ นั การ เพาะเลีย้ งปลาสลิดมีแนวโนม ลดลง เนื่องจากการขยายตัวอยางรวดเรว็ ของเมอื งและภาคอตุ สาหกรรม นอกจากปลาสลิดแลว ยังมปี ลาชนดิ อนื่ ๆอีก ไดแ ก ปลานิล ปลาตะเพียน และปลาดกุ ดา นการประมง น้ํากรอ ย เน่อื งจากจังหวัดสมุทรปราการมชี ายฝง ทะเลยาวถงึ 47.20 กโิ ลเมตร อยูในเขตอําเภอเมือง สมุทรปราการ อําเภอพระสมทุ รเจดยี  อําเภอบางบอ ลักษณะเปน ดนิ โคลนเหลวเกิดจากอทิ ธพิ ลของ การตกตะกอนของนา้ํ ในแมน ้าํ โดยแมน ้าํ เจา พระยาไดนําเอาแรธาตอุ าหารจากในแมน าํ้ ตอนบนมา ตกตะกอนบรเิ วณปากแมน าํ้ นอกจากน้บี ริเวณปากแมน า้ํ ยังมบี รเิ วณพนื้ ทน่ี ้าํ จืดไหลมาบรรจบกบั นํา้ เค็มกลายเปน นา้ํ กรอ ย เหมาะเปน แหลง ท่ีอยูอาศัยและแหลง อาหารของสัตว บริเวณท่ีตดิ ชายฝง ทะเลดังกลา วจึงกลายเปน แหลงเพาะเลีย้ งสตั วน ํ้าชายฝง หลายชนิด เชน กงุ แชบว ย กงุ กุลาดาํ หอยแครง ปลากระพง ปทู ะเล หอยแมลงภู เปน ตน การประมงอกี ประเภททสี่ รา งรายไดใ หกบั จงั หวดั สมุทรปราการ คือ การประมงนา้ํ เค็ม มีมลู คาและผลผลิตในปริมาณสูง เน่ืองจากมีเรือประมงพาณิชย ขนาดใหญท อ่ี อกไปจบั สตั วนาํ้ นอกนา นนา้ํ ไทยโดยสัตวน ํ้าทีส่ ําคัญคอื ปลาทู ปลาลัง กุง เคย ปู หอย ปลาหมกึ และสัตวน าํ้ อนื่ ๆ โดยมหี นวยงานของรัฐอํานวยประโยชนต อ การทําประมงทะเล เชน กอง ประมงนอกนา นน้าํ และสาํ นกั งานประมงจงั หวัดสมุทรปราการ 1 1 ศกึ ษาธกิ ารจังหวัดสมุทรปราการ. (2542). วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวตั ิศาสตร เอกลักษณภูมิ ปญญา จงั หวัดสมุทรปราการ .หนา 4-7.

17 8.3 การพาณชิ ยกรรม ในภาคการคา ของจงั หวดั มีความเก่ยี วพนั กบั ภาคอตุ สาหกรรมมาก เนือ่ งจากผลติ ผลสวน ใหญเ ปนสนิ คา อุตสาหกรรม และผบู ริโภคหรือประชากรสว นใหญเ ปน แรงงานในภาคอุตสาหกรรม ทาํ ใหก ารขยายตวั ดานพาณชิ ยกรรมขน้ึ อยูก บั การขยายตวั ดา นอุตสาหกรรม ในป พ.ศ.2546 จงั หวดั สมทุ รปราการมีจํานวนผูจ ดทะเบยี นธุรกจิ การคา จาํ นวน 21,017 ราย ซ่งึ มีจาํ นวนเพ่มิ ข้นึ เฉลยี่ รอยละ 10 ตอป โดยมแี นวโนมขยายตัวมากข้ึน เนอื่ งจากจงั หวดั สมุทรปราการมโี อกาสเปน ศูนยก ลางการคา เพ่ือรองรบั ความเจรญิ จากการเปน ท่ีต้งั ของสนามบนิ สุวรรณภมู ิที่สรา งแลวเสรจ็ และเปดใหบ รกิ ารในป พ.ศ. 2549 1 9. การบรกิ ารขน้ั พนื้ ฐาน 9.1 การคมนาคมขนสง 9.1.1 การคมนาคมทางบก เดมิ จงั หวัดสมุทรปราการใชการคมนาคมทางนา้ํ เปน หลกั เพื่อการขนสงสินคา และวตั ถดุ ิบสโู รงงานแตป จจุบนั เปล่ียนมาใชการคมนาคมทางบกเปน สว นใหญ เพราะความสะดวกรวดเรว็ เนอื่ งจากเปน จังหวดั ปรมิ ณฑลทม่ี ีบทบาทสาํ คญั ตอ การพัฒนาเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศ ทรี่ องรับการขยายตัวของประชากรจากกรงุ เทพมหานคร และเปน ทต่ี ัง้ ของ โรงงานอตุ สาหกรรมจาํ นวนมาก นอกจากนี้เปนเมืองทา สําคญั ในการขนสงสนิ คา เขา และสนิ คา ออก ทาํ ใหเ มอื งมีการขยายตวั อยา งรวดเรว็ ทง้ั ยงั มหี มบู า นจดั สรรชมุ ชนเกิดใหม จึงมีการปรับปรุงและ ซอ มแซมถนนเปน ประจาํ ทง้ั ยงั มปี ญหาการจราจรคับค่งั เสนทางถนนมีถนนหลายสายตดั ผานจงั หวัด สมุทรปราการไปยงั จงั หวัดใกลเ คยี ง และมถี นนเชือ่ มระหวา งอาํ เภอหลายเสน ทาง โดยถนนทกุ สายใน จงั หวัดสมุทรปราการมีรถโดยสารประจาํ ทางทง้ั ขนาดใหญและขนาดเลก็ บริการผโู ดยสารทงั้ เวลา กลางวนั และกลางคืน และไดรับการสรา งโครงขายการเดนิ ทางทางบกเพ่มิ ขนึ้ เมื่อสนามบนิ สวุ รรณภูมิ แลว เสรจ็ ซง่ึ คณะอนกุ รรมการประสานโครงการขนสง เพอ่ื รองรับการใชป ระโยชนท า อากาศยาน ไดม ี มติ เม่ือวนั ที่ 27 สงิ หาคม 2545 ดงั น้ี 1.การพฒั นาระบบโครงขา ยทางถนน กรมทางหลวงพจิ ารณาปรบั ปรุงจัดสรางถนนทางเขา ทางเชอ่ื มเพ่อื รองรับการใชท า อากาศสวุ รรณภมู ิ 2.การพฒั นาระบบโครงขา ยทางราง โดยการรถไฟแหง ประเทศไทย และองคก ารรถไฟฟา มหา นครและกรงุ เทพมหานคร กอ สรา งสว นขยายรถไฟฟา BTS 1 สาํ นักงานพาณชิ ยจ ังหวัดสมทุ รปราการ. (2548 ). ขอมูลเศรษฐกจิ การพาณชิ ยแ ละการตลาด (Online)

18 3.การพฒั นาระบบขนสง มวลชน โดยกรมการขนสง ทางบก องคก ารขนสงมวลชนกรุงเทพ และบริษัทขนสง จาํ กัด ไดร ว มพจิ ารณาจดั ระบบขนสง 1 9.1.2 การคมนาคมทางนาํ้ เนอ่ื งจากจงั หวัดสมุทรปราการ ตั้งอยสู องฝง แมนาํ้ เจาพระยา การเดนิ ทางหรือการติดตอ ธุรกิจจงึ จําเปนตองอาศัยเรือขา มฝง และมีแพขนานยนตข นสง สนิ คา หรือ วตั ถดุ ิบใหกับโรงงานอตุ สาหกรรมท้งั สองฝง โดยจงั หวดั สมุทรปราการมีแมนํ้าเจา พระยาเปน เสนทาง คมนาคมท่สี ําคญั และมลี ําคลองอยทู ว่ั ไป โดยแมน ํา้ และคลองนอกจากจะใชในการคมนาคมแลว ประชาชนยังใชประโยชนทางดา นการเกษตรกรรม การประมง อกี ดวย การคมนาคมในแมนาํ้ ลําคลอง สว นมากจะเปน เรือยนตโดยสาร เรือยนตบ รรทุกสนิ คา เรือหางยาว เรือแจว เรอื พาย ผา นไปมา ระหวา งตาํ บล อําเภอ จังหวดั เปนประจาํ ปจ จุบันการคมนาคมทางนา้ํ สะดวกรวดเรว็ เพราะมีเรอื หาง ยาวรบั สง ผโู ดยสาร ประชาชนทต่ี งั้ บา นเรอื นอยูรมิ นาํ้ ทม่ี ถี นนเขา จงึ อาศัยทางนํา้ เปน เสน ทางคมนาคม ดว ย 9.1.3 การคมนาคมทางอากาศ จังหวดั สมทุ รปราการเปนที่ตงั้ ของสนามบนิ สวุ รรณภูมิ ซง่ึ เปดใชในป พ.ศ. 2549 ซึ่งสนามบนิ สวุ รรณภมู ิ จะกลายเปน สนามบนิ หลักของประเทศ และจะเปน ศนู ยกลางการคมนาคมขนสง ทางอากาศในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใตในอนาคต โดยมศี กั ยภาพ คือ มีทางวิ่ง 2 เสน กวา งเสน ละ 60 เมตร ยาว 4,000 และ 3,700 เมตร หา งกนั 2.2 กโิ ลเมตร มที างขบั ขนานกบั ทางว่งิ ทง้ั 2 เสน เมอื่ พฒั นาสมบรู ณแ ลว จะมีทางวง่ิ ท้ังหมด 4 เสน รองรบั ผูโ ดยสาร 45 ลา น คนตอป เม่ือพฒั นาเต็มท่ีจะรองรบั ผูโ ดยสาร 100 ลานคนตอ ป รองรับอากาศยานได 76 เท่ียวบินตอ ชัว่ โมง ใหบ รกิ ารขนถา ยสนิ คา 3 ลานตนั ตอป และสามารถขยายไดสูงสดุ 6.4 ลา นตนั ตอป 2 9.2 การประปา การใหบริการทางดา นการประปาในจงั หวดั สมุทรปราการ อยูในความควบคมุ ดแู ลของ การประปานครหลวง สาํ นกั งานประปา สาขาสมุทรปราการ ซึ่งมีพ้ืนทรี่ ับผดิ ชอบดา นทศิ เหนอื จรด คลองพระโขนง ทศิ ใตจรดเขตจังหวดั สมุทรปราการ ทิศตะวันออกจรดเขตจังหวัดสมุทรปราการและทิศ ตะวันตกจรดแมน้ําเจา พระยา สาํ หรบั ฝง อําเภอพระประแดงและอาํ เภอพระสมุทรเจดีย ซง่ึ อยอู กี ฟาก ของแมน้ําเจา พระยาอยูใ นการควบคุมดแู ลของ สํานกั งานประปา สาขาตากสนิ นอกจากนย้ี งั มปี ระปา อิสระ ที่อาํ เภอบางบอ ซง่ึ ผลติ น้าํ จากโรงกรองนา้ํ ขนาดเลก็ และบอ นาํ้ บาดาลใหก บั ประชาชนสําหรบั 1 กองแผนและงบประมาณ. (2547). แผนพฒั นาองคการบรหิ ารสว นจงั หวัดสมทุ รปราการ ประจาํ ป พ.ศ. 2547. หนา 18. 2 ทาอากาศยานไทย. (ม.ป.ป.). ทาอากาศยานสุวรรณภมู ิ.(แผนพับ).ไมปรากฎเลขหนา

19 ผูใ ชนา้ํ สว นใหญเปนประเภททพี่ กั อาศัยและธรุ กิจตางๆ ภาคอุตสาหกรรมยังมกี ารใชป ระปาในโรงงาน นอย แหลง นาํ้ ดบิ ท่ีใชผลติ นาํ้ ประปา ไดแ ก แมนาํ้ เจา พระยา และแมน ้ําแมก ลอง 9.3 การไฟฟา การใหบรกิ ารดานไฟฟา ในเขตจงั หวัดสมทุ รปราการ ไดข ยายขอบเขตออกไปครอบคลมุ ทกุ หมูบา นแตย ังไมค รบทุกครวั เรือน โดยอยใู นความควบคมุ ดูแลของการไฟฟา นครหลวง แบง เขต ใหบริการ 2 แหง คอื สาํ นกั งานเขตสมทุ รปราการ และสาํ นกั งานเขตบางพลี ยกเวน ไฟฟา ในเขตอาํ เภอ พระประแดง และอําเภอพระสมุทรเจดยี  อยูในความควบคมุ ดแู ลของการไฟฟา นครหลวง สาํ นกั งาน เขตราษฎรบ รู ณะ กรุงเทพมหานคร และมบี างแหง ทปี่ ระชาชนปลกู บา นตามแนวริมคลองทาํ ใหไฟฟา ยงั ไมส ามารถเขา ไปใหบริการได 9.4 การสอ่ื สาร จงั หวดั สมทุ รปราการมที ่ีทาํ การไปรษณยี โ ทรเลขท้ังหมด 14 แหง โดยมอี ยทู ุกอําเภอซง่ึ สามารถใหบ รกิ ารประชาชนไดอยา งทวั่ ถงึ ในการสงจดหมาย โทรเลข พสั ดภุ ัณฑแ ละธนาณัติ สว น โทรศพั ท มชี มุ สายโทรศัพททงั้ สิน้ 41 ชุมสาย และใหบรกิ ารหมายเลขบรกิ าร 71,514 สาย การ ใหบริการหมายเลขในจังหวดั สมุทรปราการ นอกเหนอื จากการใหบ ริการจากองคก ารโทรศัพทแ หง ประเทศไทย ยงั มีบริการโทรศพั ท จากบรษิ ัท เทเลคอมเอเชีย จาํ กดั อกี ดวย จึงทําใหมีบริการหมายเลข อยางเพยี งพอ 1 1 ฝายนโยบายและแผนกองแผนและงบประมาณ. (ม.ป.ป). แผนยุทธศาสตรก ารพัฒนาองคการบรหิ าร สวนจงั หวัดสมุทรปราการ. หนา 18 – 20.

บทท่ี 2 ปจ จัยที่ทําใหเ กดิ การทอ งเท่ียวในจงั หวดั สมุทรปราการ การทอ งเทย่ี วในจงั หวัดสมทุ รปราการกําลังเจรญิ เตบิ โตขน้ึ ตามลําดบั ดวยเหตทุ ี่มที รพั ยากร การทอ งเทย่ี วหลากหลายประเภทใหน กั ทอ งเทย่ี วไดเ ลือกเทย่ี วชม และยังไดก ารสนบั สนนุ จาก หนว ยงานตา ง ๆ ท้ังภาครัฐและภาคเอกชน สง ผลใหการทอ งเทยี่ วในจงั หวดั สมทุ รปราการเขา มามี บทบาททางดา นเศรษฐกจิ และทําใหร ายไดก บั จังหวัดสมทุ รปราการมากขึ้นในแตละป ปจ จยั ทที่ ําให เกิดการทอ งเทย่ี วในจงั หวดั สมุทรปราการมดี ังน้ี 1. ปจ จัยภายใน ปจจยั ภายในที่ทาํ ใหเกดิ การทอ งเท่ียวในจังหวดั สมทุ รปราการ เปน จุดเดน ของจังหวดั สมุทรปราการ โดยจากรายงานของศนู ยบ ริการวิชาการแหงจฬุ าลงกรณม หาวิทยาลยั คอื 1 1. เปนเมืองที่อยไู มไ กลจากกรงุ เทพมหานคร ซงึ่ มกี ารเดนิ ทางสะดวก 2. มีระบบสาธารณปู การที่ดี และกระจายอยตู ามแหลงทองเทยี่ วตา ง ๆ 3. มสี ถานทที่ อ งเทยี่ วท่มี ีความสนใจหลายแหง ซงึ่ มคี ณุ คาทางประวัติศาสตร ซึง่ กลา วไดวา ปจจยั ภายในทที่ าํ ใหเ กดิ การทอ งเทย่ี วในจังหวัดสมุทรปราการ ประกอบดว ย ท่ตี ง้ั การ คมนาคม และทรพั ยากรการทอ งเทยี่ ว 1.1 ทตี่ ั้ง จงั หวดั สมุทรปราการต้ังอยตู ิดกบั กรุงเทพมหานครทางดา นทิศตะวนั ออกเฉยี งเหนอื เปนจังหวดั ในเขตปริมณฑล จึงสะดวกตอการเดินทางของนกั ทองเทีย่ วในเขตกรงุ เทพมหานครและ จังหวดั ใกลเคยี ง นกั ทอ งเทย่ี วสวนใหญน ยิ มเดนิ ทางแบบไป – กลับ ไมพ ักคา งคนื เนือ่ งดว ยระยะทาง ไมไกล 2 สามารถเดนิ ทางเยยี่ มชมสถานทต่ี า ง ๆ ไดส ะดวกภายในระยะเวลาไมน าน 1 ศูนยบ ริการวชิ าการแหง จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลัย. (2546). แผนแมบทพฒั นาการทองเทยี่ ว กรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล. หนา (5-5). 2 แหลงเดมิ . หนา (5-4).

21 ดวยระยะทางไมไ กลจากกรงุ เทพมหานคร จงั หวดั สมทุ รปราการจงึ ไดจ ัดทาํ โครงการ และ รูปแบบการทอ งเทย่ี วตา ง ๆ ขึ้นเพอ่ื ดึงดูดนักทอ งเทย่ี ว โดยอาศยั ปจจยั การเดนิ ทางท่ีสะดวกและไมไกล จากกรงุ เทพมหานคร เชน “ โครงการ มหศั จรรย วันเดียวทองเทย่ี วทวั่ ปากอา วจงั หวดั สมทุ รปราการ ( One day tour)” 1 “ โครงการ กินปู ดทู ะเล รูปแบบการทองเท่ียวภายใน 1 วนั ” 2 รวมทงั้ จัดเสน ทาง การทอ งเทย่ี วทางบกและทางนา้ํ ข้ึน เชน การทอ งเทย่ี วเชงิ อนรุ กั ษ ณ เมอื งปากน้าํ 3 การจดั กจิ กรรม การทองเทยี่ วตาง ๆ เปนลกั ษณะสาํ คัญทส่ี ง เสริมใหเ กดิ การทองเทย่ี วข้ึนในจังหวดั 1.2 เสน ทางคมนาคม การเดนิ ทางจดั เปนปจจัยทสี่ ําคญั ที่ทาํ ใหเ กดิ การทองเทยี่ ว จงั หวดั สมุทรปราการมเี สนทาง คมนาคมท่สี ะดวก เชื่อมตอ กัน ทงั้ ทางบก ทางนา้ํ และทางอากาศ คือสนามบนิ สวุ รรณภูมิ ทจี่ ะนาํ นักทองเท่ยี วชาวตา งชาติเดนิ ทางเขา มาในจังหวัดสมทุ รปราการ รวมท้งั ในอนาคตรฐั บาลจะสรา ง เสน ทางรถไฟ และรถไฟฟา ขนึ้ เพ่ือเช่ือมโยงกับสนามบนิ สุวรรณภมู ิ 1.2.1 การคมนาคมทางบก การเดินทางทางบกสามารถเดินทางเชื่อมติดตอกันไดทุกอาํ เภอในจงั หวัดและระหวา งจงั หวัด ใกลเคยี ง โดยมีถนนสายสําคัญไดแก ถนนสขุ ุมวทิ (ทางหลวงหมายเลข 3) เปน ถนนสายเกา ทที่ างราชการสรา งจากกรุงเทพมหานคร เขา สูจังหวดั สมทุ รปราการ เลยี บชายฝง ทะเล มาบรรจบกบั ถนนสาย บางนา - ตราด ทีอ่ าํ เภอบางประ กง จงั หวดั ฉะเชิงเทรา ผา นไปยังจงั หวดั ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และไปสนิ้ สดุ ท่ีจงั หวดั ตราด ถนนบางนา – ตราด (ทางหลวงหมายเลข 34) เปน เสน ทางไฮเวย เร่มิ จากสี่แยกบางนา เขต พระโขนง กรงุ เทพมหานคร ตัดเขาสจู งั หวดั ชลบุรี ผานจงั หวัดสมทุ รปราการในทอ งทอี่ ําเภอบางพลแี ละ อําเภอบางบอ ไปบรรจบกบั ถนนสุขุมวทิ ทอ่ี าํ เภอบางประกง ถนนเทพารกั ษ (ทางหลวงหมายเลข 3268 ) แยกจากถนนสุขุมวิทฝง ใตคลองสาํ โรง ใกล สถานีตาํ รวจภธู รตําบลสาํ โรงเหนอื ถนนสายนม้ี งุ หนา ไปทิศตะวนั ออก ผา นอาํ เภอบางพลีไปบรรจบ ถนนปานวถิ ที อี่ าํ เภอบางบอ 1สํานกั งานจังหวัดสมุทรปราการ. (2546). คมู ือการทอ งเท่ียวจงั หวดั สมุทรปราการ. หนา 22. . 2 องคก ารบริหารสว นจงั หวัดสมทุ รปราการ. (ม.ป.ป.). หน่ึงตําบล หนึง่ ผลติ ภัณฑ . หนา 45. 3 กองแผนและงบประมาณ. (2548). แผนยทุ ธศาสตรการพฒั นาองคการบริหารสวนจงั หวัดสมทุ รปราการ. หนา 28-29 .

22 ถนนปเู จาสมิงพราย (ทางหลวงหมายเลข 3113) แยกจากถนนสุขมุ วิท ผา นตาํ บลสําโรง เหนอื อาํ เภอเมอื งสมทุ รปราการไปทางทศิ ตะวนั ตก เขา สูตาํ บลสาํ โรงใต อําเภอพระประแดง สน้ิ สุดที่ รมิ ฝง แมนาํ้ เจา พระยาตรงขา มกับทว่ี า การอาํ เภอพระประแดง ถนนศรนี ครินทร (ทางหลวงหมายเลข 3344) แยกจากถนนสขุ มุ วทิ ท่ตี าํ บลบางปง อาํ เภอ เมอื งสมทุ รปราการไปทางทศิ เหนือตัดกบั ถนนเทพารกั ษ และถนนบางนา – ตราด ไปบรรจบกบั ถนน ลาดพราว เขตบางกะป กรุงเทพมหานคร ถนนปานวถิ ี หรอื สายคลองดาน – บางบอ (ทางหลวงหมายเลข 3117) แยกจากถนนสขุ มุ วทิ ผานโรงเรียนหลวงพอ ปานคลองดา นอนสุ รณ ตาํ บลคลองดา น อาํ เภอบางบอ ไปทางทิศเหนอื บรรจบ กับถนนเทพารกั ษที่อําเภอบางบอ ถนนเพชรหึงส – บางกอบัว เริ่มจากทว่ี าการอาํ เภอพระประแดง เลยี บแมน าํ้ เจา พระยาขน้ึ ไป ทางตอนเหนอื ผา นตําบลทรงคะนอง ตาํ บลบางยอ ตําบลบางกระเจา ถงึ ตาํ บลบางกอแกว ตรงขา ม ทาเรอื คลองเตย กรุงเทพมหานคร ถนนสุขสวัสดิ์ (ทางหลวงหมายเลข 303) เริ่มจากวงเวยี นใหญ กรุงเทพมหานคร ผา นอาํ เภอ พระประแดง แยกซายเขา สูองคพ ระสมทุ รเจดยี  แยกขวาผา นอาํ เภอพระสมทุ รเจดยี แ ละตรงไปปอม พระจุลจอมเกลา การคมนาคมทางบกนอกจากจะใชร ถยนตส ว นตัวแลว ยงั สามารถใชร ถประจําทางของ องคก ารขนสง มวลชน หรือบรษิ ทั เอกชนตางๆ ทบ่ี รกิ ารระหวา งจงั หวัด ระหวางอาํ เภอและในเขตพนื้ ท่ี ชุมชนในจังหวดั สมุทรปราการ สวนในตรอกซอยตาง ๆ จะมรี ถสามลอถบี และจกั รยานยนตร บั จาง บริการรับสง ตลอดเวลาจงึ ทาํ ใหก ารคมนาคมทางบกสะดวก อันทาํ ใหเกดิ ปญ หาการจราจรตดิ ขดั ใน แยกสาํ คัญ 1.2.2 การคมนาคมทางนา้ํ จงั หวัดสมุทรปราการ ตง้ั อยรู มิ สองฝงแมน ้ําเจา พระยา มลี ําคลองหลายสาย การคมนาคมทางนาํ้ ใชใ นการเดินทางตดิ ตอ ธุรกจิ และขนถา ยสนิ คา ทงั้ ในประเทศและตางประเทศ ที่ บริเวณปากอา วไทยมปี ระภาคารขนาดใหญช ือ่ สกุณา ทําหนา ทบี่ ริการนํารอ ง และมกี องตาํ รวจนา้ํ ชว ย ดูแลคุม ครองใหเกดิ ความปลอดภยั ในการคมนาคมและขนสงทางนาํ้ บริเวณสองฝง แมน า้ํ เจาพระยามี แพขนานยนตใ หบรกิ ารบรรทุกรถยนตและสนิ คา ขา มฝง แมน ํา้ เจา พระยา รวมทงั้ มเี รอื

ภาพประกอบ 3 เสน ทางคมนาคมทางบกจงั หวัดสมุทรปราการ 23 ทีม่ า : การทองเทย่ี วแหงประเทศไทย.(2548).แผนทที่ องเทยี วจงั หวดั สมุทรปราการ.(Online)

24 ไวบ รกิ ารทงั้ ทางดานการจา งเหมาเพื่องานตาง ๆ และเพือ่ การทอ งเทย่ี ว 1 เสน ทางนา้ํ ทีส่ าํ คัญ มีดงั น้ี แมน ํา้ เจา พระยา เรมิ่ จากปากน้ําโพ จงั หวัดนครสวรรค ผานจงั หวดั ตา งๆ แลวไหลลงสูทะเลที่ ตาํ บลทา ยบา น อําเภอเมอื งสมุทรปราการและตําบลแหลมฟา ผา อําเภอพระสมทุ รเจดีย แมน า้ํ เจา พระยาใชในการสญั จรทว่ั ไป และมีเรอื เดนิ สมุทรแลน ผา นเพือ่ ขนถายสนิ คาเขา – ออก ทั้งใน ประเทศและตา งประเทศ คลองสําโรง แยกจากแมน า้ํ เจา พระยา ที่วดั สาํ โรงเหนือ ตาํ บลสําโรงใต อาํ เภอพระประแดง ไปทางทิศตะวนั ออกเลยี บถนนปูเจาสมงิ พราย ตอ เนอ่ื งดว ยถนนเทพารกั ษผ านอาํ เภอเมอื ง สมุทรปราการ อาํ เภอบางพลี และอําเภอบางบอ ไปบรรจบกับแมน า้ํ บางประกง ที่ตําบลทา สะอา น อําเภอบางประกง จงั หวดั ฉะเชิงเทรา โดยคลองนี้ใชเ ปน เสน ทางตดิ ตอ กับหลายอาํ เภอ เปนลาํ คลอง สายหลกั ทมี่ คี ลองแยกออกไปอกี หลายสาย และยงั ใชป ระโยชนดา นการเกษตรและการพาณิชย คลองสรรพสามิต เปนคลองทก่ี รมสรรพสามิตเปนผขู ดุ ข้ึน เพ่ือลาํ เลยี งเกลือ เรม่ิ จากแมน ้ํา เจา พระยาท่ตี าํ บลแหลมฟา ผา ผา นตําบลนาเกลือ ผานคลองพทิ ยาลงกรณ ผานเขตบางขนุ เทยี น กรุงเทพมหานคร ไปออกคลองขนุ ราชพนิ ิจใจ จงั หวดั สมทุ รสาคร โดยในอดีตใชป ระโยชนใ นการ ลาํ เลียงเกลือสงขาย เปน คลองหลักทางฝง ตะวนั ตกของจงั หวัดสมทุ รปราการ คลองดาน เปนคลองท่แี ยกจากคลองสําโรงตรงทวี่ าการอาํ เภอบางบอ ไหลผา นตาํ บลบาง เพรยี ง ตําบลคลองดาน ผา นประตนู า้ํ ชลหารพจิ ิตร ไหลผา นขามคลองดา นทถ่ี นนสขุ มุ วทิ สูบ ริเวณอา ว ไทย ใชประโยชนดานการคมนาคม การเกษตร และการประมงเปน อยางมาก คลองพระองคเ จา ไชยานชุ ติ เปนคลองชลประทานท่ีขดุ เชือ่ มตอ ระหวา งคลองประเวศรมยกับ คลองสาํ โรงทอ่ี ําเภอบางบอ ผานตําบลเปรง็ และตําบลบางบอ ใชป ระโยชนใ นการคมนาคมและ การเกษตร คลองจระเข แยกจากคลองสาํ โรงข้นึ ทางดา นเหนอื มปี ระโยชนใ นการคมนาคมและ การเกษตรของชาวบา นเปน อยา งมาก คลองบางนํา้ จดื แยกจากคลองบางโฉลงและเชื่อมกบั คลองสาํ โรง ใชป ระโยชนใ นการ คมนาคมและการเกษตร คลองบางโฉลง มีปากคลองท่ีเชือ่ มกับคลองสําโรงถงึ 3 คลอง คอื ปากคลองทใี่ กลก ับตลาด บางโฉลง ปากคลองท่อี ยขู างวดั บางโฉลง และปากคลองท่ีเช่อื มกบั คลองบางน้าํ จดื ใชป ระโยชนใ น ดานการคมนาคมและการเกษตรมาก 1 ศึกษาธกิ ารจงั หวัด. (2542). วัฒนธรรมพฒั นาการทางประวตั ิศาสตร เอกลักษณภ มู ิปญญา จังหวดั สมทุ รปราการ. หนา 9.

25 คลองบางปลา ขดุ แยกจากคลองสาํ โรง เยือ้ งกบั คลองบางโฉลง คลองน้ผี า นบา นบางปลาไป ยงั บานตาเจย่ี จรดคลองชลประทานคลองดานท่รี มิ ถนนสขุ มุ วทิ (สายเกา )ฝง น้ําจืด 1 มีประโยชนในการ คมนาคมทางนํ้ามากสามารถใชส ญั จรเช่ือมโยงจากคลองบางโฉลง คลองบางนาํ้ จดื และคลองอน่ื ๆ ท่ี แยกตัดกบั คลองสําโรง เชน คลองพอ เฒา ซึง่ แยกจากคลองสาํ โรงทว่ี ัดมงคลนมิ ติ ร เขามาบรรจบกบั คลองบางกะสที แ่ี ยกจากคลองบางปลา มคี ลองซอยทใี่ ชในการชลประทานขุดตรงกนั ทงั้ ฝง ตะวนั ออก และฝงตะวนั ตกนบั จากบา นตาเจ่ยี ถงึ บางปลา มี 9 คลองรวม 18 คลอง เปน แหลง เพาะเลย้ี งสตั วน าํ้ โดยเฉพาะปลาสลดิ และมะมวงพนั ธนุ ้าํ ดอกไม ปจ จบุ ันเปน คลองท่ีรองรับการระบายนํ้าเสยี และนํา้ ทวมกรงุ เทพมหานคร ออกสทู ะเลท่บี านตาเจีย่ ตําบลบางปู อาํ เภอเมืองสมุทรปราการ คลองบางปลารา แยกจากคลองสําโรงทเี่ ขตติดตอตาํ บลบางพลใี หญกบั ตาํ บลบางปลา คลอง นีม้ ปี ระโยชนใ นการสญั จรทางน้ําของเกษตรกรและยังทาํ หนา ที่ระบายนํา้ จากคลองสาํ โรงออกสทู ะเลท่ี ตาํ บลบางปู คลองบางปง แยกจากคลองสาํ โรงในเขตพื้นทีต่ ดิ ตอบางเมอื ง เดมิ ชาวบา นใชส ญั จรทางนาํ้ จากคลองสาํ โรงไปยงั บางปง และปากนา้ํ ปจ จบุ นั ทําหนา ที่ระบายนํ้าออกสูทะเล คลองบางพลี ปากคลองติดตอ กบั คลองสําโรง ท่ีตลาดบางพลี ปลายคลองขน้ึ ไปทางทิศเหนอื มีคลองมาบรรจบหลายคลอง ใชประโยชนใ นการคมนาคมและการเกษตร คลองบางปลากด แยกจากแมน ้าํ เจา พระยาทวี่ ัดแค เปน คลองท่คี ดเคี้ยวมาก ผา นบา นคงุ บางปง คงุ สามเรอื น บานคลองคู บา นคลองนาเกลือนอ ย บา นคลองกระออม บานปากคลองนาเกลือ นอ ย บา นคลองนาเกลอื บา นคลองลัดจนถงึ บา นสาขลาออกสทู ะเล แตเดมิ เปนคลองท่ใี ชคมนาคมทาง นํา้ ทสี่ าํ คญั แตปจ จุบันเปลย่ี นมาใชคลองสรรพสามติ ท่ีสะดวกมากกวา คลองลัดโพธ์ิ หรอื คลองลดั ตน โพธิ์ ขุดข้นึ เปนคลองลดั สมยั พระเจา อยูหัวทา ยสระ แหง กรงุ ศรี อยธุ ยา โดยขดุ ขึ้นบรเิ วณคอคอดท้งั สองของแมนํา้ เจาพระยาในพน้ื ทอ่ี าํ เภอพระประแดง ปากคลองอยู ทต่ี ําบลทรงคนอง สว นปลายคลองอยทู ่ีตําบลบางยอ เปน คลองที่ชวยยนระยะทางการเดนิ เรอื คลองลดั หลวง ขดุ ขึ้นในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลานภาลยั โปรดฯใหขดุ คลองลัด บรเิ วณดานหลงั เมอื งนครเขือ่ นขันธ คลองเหลา นน้ี อกจากจะใชป ระโยชนท างคมนาคมแลว ยงั ใชประโยชนในการระบายน้ําลงสู ทะเล ทงั้ นี้ยงั มคี คู ลองอีกหลายสาย และเนอ่ื งดวยจงั หวัดสมทุ รปราการมีลาํ นา้ํ เจาพระยาไหลผานจงึ 1 ถนนสขุ มุ วิท(สายเกา ) คือเสนทางเชอื่ มจงั หวดั สมทุ รปราการและจังหวดั ฉะเชิงเทรา เปนถนนที่กน้ั ระหวา ง นา้ํ เค็มจากอา วไทยกับน้าํ จดื ซ่ึงติดริมคลองชลประทานยาวขนานกบั ถนนสขุ ุมวทิ และรับน้ําจดื จากคลองตางๆเพ่ือ ไหลลงสูอ า วไทย

26 ทําใหมที า เทยี บเรอื ขา มฟากเพือ่ อํานวยความสะดวกในการเดนิ ทางแกป ระชาชนและนักทอ งเท่ยี วที่ เดินทางมาจงั หวดั สมทุ รปราการ โดยมที าเทียบเรอื ในจงั หวัดท้ังหมด 7 ทา ทาเทยี บเรือทสี่ าํ คัญใน จังหวัด เชน ทา เรอื วิบลู ยศ รี ทา เรอื พระประแดง และทา เรือขามฟากนาวาสมทุ ร ปจจุบนั ทางจงั หวดั สมุทรปราการไดเหน็ ความสาํ คญั ทางนา้ํ โดยไดหนั มาสงเสรมิ การทอ งเท่ยี ว ดวยเสนทางการทอ งเทย่ี วทางน้าํ ข้นึ คอื ที่อาํ เภอเมืองสมุทรปราการประกอบดว ย 2 เสน ทาง ไดแ ก เสนทางที่ 1 เร่ิมตน ทศี่ าลากลางจงั หวัดสมทุ รปราการ ลอ งเรอื สปู ากอาวไทยเลยี บปอ มพระ จลุ จอมเกลา เขาสูค ลองสรรพสามติ คลองพระราม ถึงวดั สาขลา และลอ งเรือตอไปองคพ ระสมทุ รเจดยี  และเสน ทางท่ี 2 เรมิ่ ตนทอี่ งคพ ระสมทุ รเจดียส ูปากอา วไทย ถึงปอมพระจุลจอมเกลา และตอไปบาน สาขลา 1 1.2.3 การคมนาคมทางอากาศ จังหวดั สมทุ รปราการ มีสนามบินพานชิ ยแ หง ท่ี 2 คือ สนามบนิ สวุ รรณภมู ิ ซงึ่ เปด ดาํ เนินการ ใน พ.ศ. 2549 สนามบนิ สวุ รรณภมู จิ ะเปนทา อากาศยานสากลหลกั ของประเทศรวมทง้ั คาดหมายให เปน ศนู ยก ลางการบินของภมู ิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต สนามบนิ สุวรรณภูมิ ตง้ั อยูบนถนนบางนา – ตราด กโิ ลเมตรท่ี 15 อยูในพนื้ ที่อําเภอบางพลี มเี นือ้ ท่ีประมาณ 20,000 ไร มศี ักยภาพรองรับ ผโู ดยสาร 45 ลา นคนตอป รองรบั เทีย่ วบนิ 76 เทย่ี วบนิ ตอ ช่ัวโมง และขนถา ยสินคา ทางอากาศ 3 ลาน ตันตอป 2 ทงั้ ยงั มโี ครงการพัฒนาระบบโครงขา ยทางถนน เพอื่ รองรับการใชทาอากาศยานสุวรรณภมู ิ พัฒนาระบบโครงขา ยทางราง โดยพิจารณากอสรา งสว นตอ ขยายรถไฟฟา BTS และพัฒนาระบบ ขนสงมวลชน เพื่อบริการประชาชน ดังนนั้ สนามบนิ สุวรรณภูมิจึงมีความสาํ คญั ตอการสงเสรมิ พฒั นา ความเจริญดานเศรษฐกิจ สังคม และการทอ งเทย่ี วและดานอน่ื ๆของประเทศอยางมาก จงั หวัด สมทุ รปราการจะมบี ทบาทเปนศนู ยก ลางทางการคมนาคมขนสงทางอากาศ การเดนิ ทางของ นกั ทอ งเทย่ี ว ท้งั ชาวไทยและชาวตา งประเทศในอนาคต 1 กองแผนและงบประมาณ. (2548). แผนยุทธศาสตรการพัฒนาองคการบรหิ ารสว นจังหวัดสมทุ รปราการ. หนา 29 . 2 ทา อากาศยานไทย. (ม.ป.ป). ทา อากาศยานสุวรรณภูมิ. (แผน พับ). ไมป รากฏเลขหนา

27 1.3 ทรัพยากรการทองเทย่ี ว ทรพั ยากรการทองเที่ยวในจงั หวดั สมทุ รปราการมมี ากมายหลายรปู แบบเปนปจจยั สาํ คัญอกี ประการหนึง่ ทดี่ งึ ดูดใหนกั ทอ งเทยี่ วเดนิ ทางมายงั จงั หวดั สมทุ รปราการ ทรัพยากรการทอ งเทีย่ วจาํ แนก ตามลกั ษณะเฉพาะและเปาหมายของนกั ทอ งเที่ยว ได 3 ประเภท คอื 1. ทรพั ยากรการทอ งเที่ยวประเภทธรรมชาติ 2. ทรพั ยากรการทองเที่ยวประเภทประวัตศิ าสตร โบราณสถานวตั ถุ และศาสนา 3. ทรพั ยากรการทอ งเทยี่ วประเภทศิลปวฒั นธรรม ประเพณแี ละกจิ กรรม 1 โดยในแหลง ทอ งเท่ยี วแตล ะประเภทมลี ักษณะทนี่ าสนใจและดงึ ดดู ใจใหนกั ทองเทยี่ วเดินทางมายงั จงั หวดั สมทุ รปราการทมี่ ที รพั ยากรการทองเทย่ี วท้งั 3 ประเภท คอื 1.3.1 ทรพั ยากรการทองเทยี่ วประเภทธรรมชาติ ทรพั ยากรการทอ งเท่ยี วประเภทธรรมชาติ หมายถงึ ธรรมชาติที่สวยงามนา เดนิ ทางไป เที่ยวชม เชน ภูเขา นํา้ ตก แมน้ํา ทะเล ทะเลสาบ เกาะแกง นํ้าพรุ อน ฯลฯ รวมทง้ั ธรรมชาตทิ ี่มนษุ ย ปรุงแตงเพิม่ เตมิ ในบางสวน เชน เขือ่ น สวนสัตว สวนพฤกษชาติ เปน ตน 2 จงั หวดั สมุทรปราการเปน จงั หวดั ท่ีมพี น้ื ทต่ี ิดกับทะเลทางปากอาวไทยท่ีมลี กั ษณะเปนปา ชาย เลน และปากแมน้ําเจา พระยา จงึ ทําใหม ีธรรมชาตทิ สี่ วยงาม แตเนอื่ งดวยจงั หวัดสมุทรปราการเปน จงั หวดั ทม่ี ีแหลงอตุ สาหกรรมหนาแนน แหลง ทองเที่ยวประเภทธรรมชาตจิ งึ มไี มมากนัก แตกม็ ีลกั ษณะ เฉพาะทีแ่ ตกตา งจากแหลง อน่ื ๆ สง ผลใหเ ปน ที่สนใจของนกั ทอ งเทย่ี ว โดยแหลง ทอ งเทยี่ วเชงิ ธรรมชาติ ของจังหวัดสมทุ รปราการที่นา สนใจมีดงั น้ี คือ ฟารม จระเขและสวนสัตวสมทุ รปราการ ฟารมจระเข สรางขึ้นเปน แหง แรกของประเทศไทย เมอ่ื พ.ศ.2493 ตัง้ อยใู นเขตตาํ บลทายบาน อําเภอเมืองสมทุ รปราการ โดยผูรเิ ร่ิมจดั ทาํ และเปน เจาของคอื คณุ อุทยั ยงั ประภากร ปจจบุ นั เปน ฟารมจระเขท ใ่ี หญทส่ี ุดในโลก มเี นื้อทที่ ่ีใชเ ลี้ยงจระเขแ ละเปน สวนสัตวตลอดจนบริเวณทพ่ี กั ผอ นรวม 400 ไร มจี ระเขเ ลี้ยงประมาณ 100,000 ตัว ทงั้ จระเขน ้ําจืด จระเขนาํ้ เค็ม จระเขพ นั ธผสม และจระเข พันธตุ า งๆท่วั โลก ฟารม จระเขเปน สถานทเี่ พาะพนั ธุจ ระเขที่มกี จิ กรรมการเพาะเลยี้ งเพ่อื อตุ สาหกรรม ที่ครบวงจร ตงั้ แตก ารเพาะเล้ยี ง ขยายพนั ธุ การนาํ ผลผลติ มาแปรรปู เปน ผลิตภณั ฑตา งๆ มากมาย เชน นาํ หนงั จระเขม าผลิตเปนกระเปา เข็มขดั พวงกุญแจ และอื่น ๆ รวมทง้ั นาํ เน้ือจระเขมาปรุงอาหาร 1 สาวิตรี พสิ ณุพงศ. (2543). โบราณสถานกับการทองเทยี่ ว. หนา 16. 2 แหลง เดิม . หนา 16.

28 ชนดิ ตาง ๆ ทม่ี ีราคาสงู และเน้อื จระเขแ หง เนื้อบรรจุกระปอ ง ซง่ึ ถือวาเนอื้ จระเขเปน อาหารบาํ รงุ รางกาย ภายในฟารมจระเขย งั มีกจิ กรรมการทอ งเทยี่ วและพกั ผอ นหยอนใจอนื่ ๆ อีก เชน การแสดง จบั จระเขด ว ยมอื เปลา การตอสกู บั จระเข การใหอาหารจระเขด ว ยตนเองของนกั ทองเทีย่ ว พรอมทงั้ การ แสดงของชา งแสนรู นอกจากน้ีภายในฟารมยังมีสตั วป ระเภทอน่ื ๆ เชน อูฐ เสอื ลิง เปน ตน รวมทงั้ มี รานคา จาํ หนายของที่ระลกึ ทงั้ ยงั สามารถเขา ชมพพิ ิธภัณฑไดโนเสาร ซง่ึ จดั แสดงกระดกู และ หนุ จาํ ลองไดโนเสารข นาดเทา ตัวจรงิ กวา 13 ชนิด พรอมทัง้ ฉายสไลดมัลตวิ ชิ น่ั เรอื่ งของมนษุ ยแ ละ สัตวด กึ ดาํ บรรพ ฟารมจระเขแ ละสวนสตั วส มุทรปราการ เปด ใหเ ขา ชมทุกวนั ตง้ั แตเวลา 07.00 – 18.00 น. เปนแหลง ทอ งเทยี่ วทนี่ กั ทอ งเที่ยวท่ีเดนิ ทางมาจงั หวดั สมทุ รปรากการจะตองมาเท่ยี วยงั ฟารมระเขแ หง นท้ี ง้ั นกั ทองเทีย่ วชาวไทย และนกั ทอ งเทย่ี วชาวตา งชาติท่นี ิยมเดินทางมาเปน หมคู ณะ 1 สถานตากอากาศบางปู สถานตากอากาศบางปู ตง้ั อยตู ําบลบางปู อาํ เภอเมืองสมทุ รปราการ รมิ ถนนสุขุมวทิ กโิ ลเมตรท่ี 37 มีเน้อื ท่ี 582 ไร เรม่ิ สรา งข้นึ ในพ.ศ. 2480 โดย จอมพล ป.พิบลู สงคราม นายกรฐั มนตรี ขณะนนั้ ไดด ํารใิ หส รางเปนสถานที่พกั ผอ นสําหรับประชาชนทว่ั ไปเนือ่ งดว ยมพี ้ืนทีต่ ดิ ชายทะเลและ ระยะทางไมไ กลจากกรุงเทพมหานคร จึงใหกระทรวงมหาดไทยตดิ ตอ ซอ้ื ที่ดิน และใชงบประมาณจาก สํานกั งานทรัพยส นิ สวนพระมหากษตั ริย และไดเ ปด ทําการเมื่อ พ.ศ.2482 ตอ มาตอ งหยุดลงเพราะเกดิ สงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ไดเ ร่ิมดําเนนิ การใหม เมอ่ื วนั ท่ี 4 พฤษภาคม 2491 และไดโอนใหกรมพลาธกิ าร ทหารบกรบั ผดิ ชอบเม่อื วนั ที่ 27 สงิ หาคม 2501 สถานตากอากาศบางปมู พี น้ื ทต่ี ง้ั อยูริมทะเล มที ิวทัศนท ่สี วยงาม มสี ะพานยาวย่ืนออกไปใน ทะเลหลายรอ ยเมตรซงึ่ เมอ่ื น้ําทะเลขนึ้ เตม็ ฝงสถานตากอากาศบางปจู ึงดเู หมือนเกาะอยกู ลางทะเล สถานตากอากาศบางปู เปนสถานทท่ี ีใ่ หป ระชาชนไดเ ขาเรียนรูเกยี่ วกับธรรมชาตปิ าชายเลน และ ในชวงเดอื นตลุ าคมถึงเดอื นพฤษภาคมจะเปนชวงทนี่ กนางนวลอพยพมาเปน จาํ นวนมาก รวมทงั้ นก อ่ืนๆ อีกหลายชนิด บนิ วนเวยี นกนิ อาหาร ซึ่งสามารถดงึ ดูดนกั ทองเทีย่ วใหมาชมธรรมชาตทิ ่สี วยงาม ยามเยน็ และนกั ทองเทีย่ วยงั ไดศึกษาพฤตกิ รรม และลกั ษณะของนกนางนวลทีอ่ พยพมา 1 พรรณศริ ิ จุลกาฬ. (2541) . การศึกษาเบอื้ งตนวัฒนธรรมทองถ่ินจังหวัดสมุทรปราการ. หนา 223 – 224.

29 ภายในสถานตากอากาศบางปยู งั มีสวนไมด อกไมป ระดับ รานอาหาร บา นพกั ไวบ รกิ าร นกั ทอ งเที่ยว 1 สถานตากอากาศบางปเู ปนสถานทที่ องเทีย่ วทไี่ ดร บั ความนยิ มมายาวนานตั้งแตส มยั เรม่ิ แรกตง้ั จนถึงปจ จุบนั เปน ทน่ี ิยมของนกั ทองเทยี่ วทเ่ี ดนิ ทางมา เพอื่ ชมทวิ ทัศน และรับประทานอาหาร รวมทง้ั ยงั เปน แหลงศึกษาธรรมชาตแิ หลง เรียนรูท่ีสาํ คญั แหง หนงึ่ ของจงั หวัด โดยเฉพาะปา ชายเลนทส่ี มบูรณ 2 สวางคนวิ าส สวางคนิวาส ต้ังอยูบนถนนสุขุมวทิ กโิ ลเมตรที่ 31 สรา งขึ้นเมอ่ื พ.ศ.2505 โดยนาย ออ้ื จื่อเหลียง ไดย กทด่ี ินจาํ นวน 180 ไร ใหก บั สภากาชาดไทย สรางสถานพักพ้นื แกผ ปู วยซงึ่ เนอื่ งดวย สมัยกอ นมีนอ ย และยงั ไดสรางอาคารและหอประชุมขนาดใหญซ ง่ึ ในสมยั นัน้ ถือเปนหอประชมุ ท่ใี หญ ท่สี ุดในเขตกรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล หนว ยราชการและเอกชนสมยั นน้ั เกือบทกุ แหง ตอ งใช สวางคนิวาสเปนทจ่ี ัดประชมุ มที พ่ี ักผอ นหยอ นใจและมที พี่ กั บรกิ าร เปน สถานทท่ี ่ีมีอากาศดี ทิวทศั น สวยงาม รวมทัง้ ตึกท่สี รา งขนึ้ ดว ยรปู ทรงทส่ี วยงาม และพันธไมดอกไมป ระดับตกแตงเปน รูปสัตวต า ง ๆ ภายในยงั มพี พิ ธิ ภัณฑปลา ทางดานตดิ ทะเลมสี ะพานสาํ หรับชมทิวทศั นร มิ ทะเล สวางคนิวาสมบี รเิ วณ กวา งขวางเหมาะสาํ หรับเปน สถานท่ีทองเทีย่ ว 3 พพิ ธิ ภณั ฑเ ปลอื กหอย เปนพพิ ิธภัณฑข องเอกชน โดยนายสมนกึ ปทมคนั ธนิ ตัง้ อยูใ นเขตเทศบาลนครสมทุ รปราการ ติดกับพพิ ธิ ภณั ฑทหารเรอื เปด ใหเขาชมเม่ือเดอื นธนั วาคม พ.ศ.2540 จดั เปน พิพิธภณั ฑเ ปลือกหอย แหง แรกของประเทศ ภายในมีเรอื นไทยจดั แสดงเปลือกหอยชนิดตาง ๆ ทน่ี าสนใจมากมาย มชี อ่ื และ คาํ บรรยายประกอบ เชน หอยนางรมลา นป นอกจากนยี้ ังมกี ารแสดงซากฟอสซิลใหช มดว ย เปน พิพิธภณั ฑข นาดเล็ก จึงเหมาะสาํ หรบั นกั ทองเทีย่ วทมี่ คี วามสนใจเฉพาะเรอ่ื งและรองรับนกั ทองเทยี่ ว ไดไมม ากนกั 4 1 สถานตากอากาศบางปู. (2547) . ประวัติสถานตากอากาศบางปู . (Online) 2 ศนู ยการศึกษานอกโรงเรียนจังหวดั สมทุ รปราการ. (2547). สมทุ รปราการเมืองแหง การเรียนรู .หนา 26. 3 แหลงเดมิ . หนา 21 – 22. 4 สํานักบริการวชิ าการแหง จฬุ าลงกรณมหาวิทยาลัย. (2535). การศึกษาเบื้องตน เพอ่ื พฒั นาการ ทอ งเที่ยวกรุงเทพมหานครและปริมณฑล .หนา (4-7) - (4-8).

30 สวนศรนี ครเขอื่ นขนั ธ (สวนบางกระเจา ) สวนศรีนครเขอื่ นขันธ ตัง้ อยทู ่ี ตําบลบางกระเจา อาํ เภอพระประแดง สรา งขนึ้ เมือ่ พ.ศ. 2520 สมยั รฐั บาลพลเอกเปรม ตณิ สูลานนท ซง่ึ มมี ติใหอนรุ กั ษพน้ื ทเ่ี กษตรกรรมรมิ ฝง แมน้ําเจา พระยา ฝง ตรงขามเขตคลองเตย และเขตยานนาวา เปนสวนสาธารณะ โดยใหส าํ นกั งานนโยบายและสงิ่ แวดลอม กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ ละสิง่ แวดลอ มดาํ เนินการ พ.ศ. 2535 พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา พระราชทาน ชอื่ วา สวน ศรนี ครเข่ือนขนั ธ มีพนื้ ทท่ี ้ังหมด 148 ไร โดยภายในสวนสาธารณะ ประกอบดวย พื้นทส่ี องสว น คอื สวนทีป่ รับปรุงจากพนื้ ทส่ี วน จดั ทาํ เปน สนามหญา ปลกู ไมดอกไมประดบั มีสระนํา้ ศาลารมิ น้าํ และ พ้นื ทเ่ี กษตรสาธิต ประกอบดว ยสวนหมาก มะพราว และพรรณไมท่ีปลูกไวเ พอื่ การศึกษา สวนที่สอง คอื สวนดา นในทย่ี งั สภาพพน้ื ทีร่ อ งสวน มสี ะพานไมท อดยาวเพอื่ เดนิ ชมพนื้ ท่ี บรรยากาศ และสภาพตางๆที่ยงั คงสภาพเดมิ ไว ภายในมีสวนหง่ิ หอ ยใหน กั ทอ งเทยี่ วไดช มหง่ิ หอยในชว งใกลคา่ํ สวนศรีนครเขอื่ นขนั ธย งั มหี อชมววิ มีความสงู ประมาณ 7 เมตร โดยสามารถชมทวิ ทัศนโ ดยรอบของ สวนสาธารณะและเปน จดุ ดนู กตางๆ เชน นกกระเต็น นกกระยาง ท่ีอยูรอบบรเิ วณน้ีไดอ กี 1 ปา ภมู ริ กั ษ บรเิ วณปาภมู ริ กั ษ ตง้ั อยภู ายในโรงเรยี นสาขลาสทุ ธรี าอปุ ถัมภ ตําบลนาเกลอื อําเภอพระ สมุทรเจดยี  โดยทางโรงเรยี นสาขลาสทุ ธีราอุปถมั ภ จดั ต้ังศนู ยก ารศกึ ษาธรรมชาติปาชายเลน ช่อื วา ปาภูมริ ักษ เพอ่ื เปน แหลง เรยี นรขู องนกั เรยี นและผสู นใจ ซงึ่ ภายในประกอบดว ย พนั ธุไ มช ายเลน เชน แสม ตะบูน ลาํ พนู โกงกางใบเล็ก โกงกางใบใหญ เปนตน เปน แหลงนเิ วศนท ี่สมบูรณ โดยผูเขาชม จะรูจ ักพนั ธุไ มช นิดตา ง ๆ ประโยชนของปา ชายเลน วิธกี ารปลกู ปา การอนุรกั ษปาชายเลน ท่อี ยูบ รเิ วณ ปาภูมิรกั ษ 2 ฟารม เสอื (ฟารมงหู นองงเู หา ) ตง้ั อยู ต.บางโฉลง อ.บางพลี บรเิ วณกโิ ลเมตรที่ 15 ถนนบางนา – ตราด ทางเขา สนามบนิ สวุ รรณภมู ิ เมื่อเร่ิมแรกไดสรางฟารมงขู นึ้ กอ นตอ มาจงึ สรา งฟารม เสอื ขน้ึ โดยนกั ทองเท่ียวจะไดร ู 1 กฤษกร วงคกรวุฒิ. (2543). สมทุ รปราการ. หนา 51-57. 2 ศูนยการศึกษานอกโรงเรยี นจงั หวัดสมทุ รปราการ. (2547). สมุทรปราการเมอื งแหง การเรียนรู. หนา 73 -74.

31 เรือ่ งราวของพนั ธุเสอื ชนดิ ตาง ๆ ทง้ั ยงั ไดศกึ ษาถงึ พฤติกรรมและลักษณะทีส่ าํ คัญของเสอื ประเภท ตาง ๆ รวมทงั้ มกี ารแสดงของเสือ เชน เสือลอดบว ง ดา นหลงั ของสวนเสอื เปน อาคารแสดงพนั ธงุ ู ประเภทตา ง ๆ ซ่งึ ภายในอาคารมกี ารแสดง การจับงูดว ยมือเปลา และแสดงการรดี พษิ งู นอกจากน้ยี งั มี การจัดแสดงงปู ระเภทตา งๆใหน กั ทอ งเทย่ี วไดศกึ ษา การเดนิ ทางมายงั ฟารม เสอื นอกจากมาทาง รถยนตแลว ยงั สามารถเดนิ ทางโดยสารเรือท่ีมบี รกิ ารนกั ทองเทีย่ ว บรเิ วณทา เรือวดั บางพลีใหญใ น ซงึ่ นกั ทองเทย่ี วจะไดส มั ผัสบรรยากาศรมิ คลองสําโรง วถิ ชี ีวิตริมฝงคลอง โดยบริการในชวงวนั วนั เสาร และวนั อาทติ ย 1 เกาะคา งคาว เกาะคา งคาวตง้ั อยู ต.บางปลากด อ.พระสมทุ รเจดีย ทางทศิ ตะวนั ตกของแมน า้ํ เจา พระยา ตรงขา มกบั องคพระสมทุ รเจดยี  บนเกาะมปี อ มผีเส้ือสมทุ ร ซง่ึ ยาวไปถึงกองทพั เรอื มพี ้ืนทีป่ ระมาณ 16,000 ตารางเมตร เกาะคา งคาวเกดิ จากการตกตะกอนของดนิ ท่ีทบั ถมเปน เวลานานและปกคลุม ดวยปาชายเลน ลาํ พลู ําแพน และตนจาก เปน ที่อยขู องคา งคาวจาํ นวนมากกวา 20,000 ตัว สวนใหญด ู เหมือนแมไ กส นี ํ้าตาล เรียกวา คา งคาวแมไ ก ในเวลาเยน็ ระหวา 18.00-19.00 น คา งคาวจะบนิ ออกไป ยังแผน ดนิ ใหญแ ละกลับมาในชว งเชา ซง่ึ นกั ทองเทยี่ วจะไดเห็นชวี ิตทเี่ ปน ธรรมชาติของคางคาวอยาง ใกลช ิด จากการนง่ั เรือชมทที่ าเรอื พระสมทุ รเจดยี  2 1.3.2. ทรัพยากรการทอ งเทยี่ วประเภทประวตั ิศาสตร โบราณสถานวตั ถุ และศาสนา ทรัพยากรการทอ งเทยี่ วประเภทประวตั ิศาสตร โบราณสถานวตั ถุ และศาสนาหมายถงึ ส่งิ ที่เปน มรดกในอดตี ที่มนษุ ยสรางสรรคข ึ้น อนั มีคุณคาในทางประวตั ิความเปน มา ลักษณะทาง ศลิ ปกรรมและความเชอ่ื ถอื ศรัทธา เชน พระราชวงั วดั อุทยานประวตั ิศาสตร แหลงโบราณคดี พพิ ธิ ภัณฑ อนุสรณสถาน เปน ตน 3 จงั หวดั สมุทรปราการเปน จงั หวดั ท่มี ปี ระวตั ศิ าสตรยาวนานตงั้ แตอดีตในฐานะเมอื งหนาดา น ทางทะเลท่ีสาํ คญั เปนชุมชนทมี่ ีความเจรญิ ทางดา นตา งๆดงั เหน็ ไดจากโบราณสถาน โบราณวัตถุ และ วดั ตาง ๆ ทมี่ คี ณุ คาทางประวตั ศิ าสตรแ ละศลิ ปวัฒนธรรมในอดตี กลายเปน แหลง ทอ งเทย่ี วทีส่ าํ คญั 1 ศูนยการศึกษานอกโรงเรียนจงั หวัดสมุทรปราการ. (2547). สมทุ รปราการเมอื งแหงการเรียนรู หนา 90 – 91. 2 จรธี ร แหวนทอง และกิตตภิ ูมิ ควรแสวง. (2549). แนะนาํ จงั หวดั สมุทรปราการ.หนา 35. 3 สาวิตรี พิสณพุ งศ. (2543). โบราณสถานกับการทองเทยี่ ว. หนา 16.

32 ของจงั หวัด ดงึ ดูดนักทองเทย่ี วเขามาเที่ยวชมแหลง ทอ งเท่ยี วประเภทประวัตศิ าสตรทนี่ า สนใจ ประกอบดว ย อทุ ยานประวตั ิศาสตรท หารเรอื ปอ มพระจลุ จอมเกลา ปอ มพระจุลจอมเกลา หรอื ท่ีเรียกวา ปอ มพระจลุ ฯ ตั้งอยรู ิมฝง ขวา บริเวณปากแมน าํ้ เจา พระยา บนถนนสขุ สวสั ด์ิ ตําบลแหลมฟา ผา อําเภอพระสมุทรเจดีย สรางข้ึนแลวเสร็จใน พ.ศ. 2436 สมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา อยูหวั ถือเปน ปอ มปน ทท่ี นั สมยั ทสี่ ดุ สมัยนนั้ และไดม ีสวนรว มใน คราวเกดิ วกิ ฤตการณ ร.ศ.112 ภายในบรเิ วณอทุ ยานมพี ระบรมราชานุสาวรยี พ ระบาทสมเด็จพระ จลุ จอมเกลา ประทับยนื อยบู รเิ วณหนาปอ ม สรา งขึ้นในพ.ศ. 2536 โดยสว นฐานภายใตรปู ปน จัดทํา เปน หองแอร เรยี กวา พิพธิ ภัณฑใ ตฐาน เปน หอ งนาํ เสนอเรื่องราวเกย่ี วกบั ประวตั ิการกอต้งั ปอมพระ จลุ จอมเกลา และประวตั กิ ารตอสทู เ่ี กิดข้นึ บริเวณน้ี สว นทางดา นหลงั พระบรมราชานสุ าวรีย เปน สว น ของกลมุ ปนเสอื หมอบหรือกลุมปน หลุมเปน ปนประจาํ ปอ มพระจลุ จอมเกลา ซงึ่ เคยตอ สูก ับฝร่ังเศส ชวง ร.ศ. 112 มีลกั ษณะเปน ปน หลมุ จาํ นวน 7 หลมุ ดานในหลุมปน มลี กั ษณะคลา ยอุโมงคก อดว ยอิฐ เดนิ ทะลถุ ึงกันได โดยแตละหลุมจะมีรายละเอยี ดความเปน มาเพอื่ ใหค วามรแู กประชาชน 1 เน่ืองในวโรกาสครองสริ ริ าชสมบัติครบ 50 ป กองทพั เรือไดจ ัดสรา งพิพธิ ภณั ฑเ รอื รบไทยขึน้ โดยนาํ เรอื หลวงแมกลอง มาจัดแสดงเปน พพิ ธิ ภณั ฑเ รือรบหลวงกลางแจง บริเวณรมิ ฝง แมน า้ํ เพื่อเปน ประโยชนใ นการคน ควาทางประวัติศาสตรก ารพัฒนาทางทหาร โดยปอมพระจลุ จอมเกลาเปด ใหเขา ชมทกุ วนั โดยไมตองเสียคา ใชจ า ย อยูในความดูแลของกองทัพเรอื จึงเปน แหลง ทอ งเที่ยวทนี่ าสนใจ ทางประวัตศิ าสตรร ว มทง้ั ยงั เปน สถานท่ีพกั ผอนหยอนใจ และเนื่องจากมกี ารบูรณะปอ มและกอ สรา ง อนุสาวรยี ขนึ้ ปอมพระจลุ จอมเกลา มปี ระชาชนและผูใหค วามสนใจเดินทางมาเย่ียมชมสถานทีแ่ ละ สกั การะพระบรมราชนสุ าวรยี เ ปน จาํ นวนมาก กองทัพเรอื จงึ ดําเนินการพฒั นาพืน้ ทีบ่ ริเวณปอ มพระ จลุ จอมเกลา จดั เปน อทุ ยานประวตั ิศาสตรท หารเรอื โดยภายนอกไดจ ัดแสดงอาวธุ และยุทโธปกรณ ตาง ๆ ทงั้ กลมุ ปน สมยั รัชกาลท่ี 5 และสมัยรชั กาลท่ี 6 กลุมปน และอาวธุ สมยั สงครามโลกครง้ั ท่ี 1 และครัง้ ท่ี 2 เปน ตน โดยมขี อ มลู ของอาวธุ ชนดิ ตาง ๆและเรื่องราวทางประวัตศิ าสตรประกอบ สว น ภายในอาคารแสดงถงึ ววิ ัฒนาการของกองทพั เรอื ในการปอ งกนั ประเทศตั้งแตอ ดีตจนถงึ บทบาทใน การรกั ษาผลประโยชนข องชาติทางทะเลในปจจุบนั ภายในอทุ ยานยงั มีปา ชายเลนท่ไี ดร บั การฟน ฟใู ห สมบรู ณ มีทง้ั พันธไ มปา ชายเลน และแหลง ทอี่ ยอู าศัยสัตวช นิดตาง ๆ รวมทงั้ นกนาํ้ ชนดิ ตา ง ๆ ซึง่ มี 1 กฤษกร วงคก รวฒุ .ิ (2543). สมทุ รปราการ. หนา 57.