หนังสือ 30 Years of NECTEC

ISBN 978-616-12-0463-1 พิมพค์ รงั้ แรก กนั ยายน 2559 จ�ำ นวน 1,000 เล่ม จดั ทำ�โดย ศูนย์เทคโนโลยอี ิเลก็ ทรอนกิ ส์และคอมพิวเตอร์แหง่ ชาติ สมั ภาษณ์ และสรปุ เนื้อหา กติ ิคุณ คัมภรี านนท์ /มณฑลี เนือ้ ทอง ถา่ ยภาพ ธีรวัฒน์ อาภาสพิพฒั น์ ออกแบบรูปเลม่ Studio Dialogue พิมพ์โดย ศนู ย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนกิ สแ์ ละคอมพิวเตอร์แหง่ ชาติ 112 ถนนพหลโยธนิ ตำ�บลคลองหนง่ึ อำ�เภอคลองหลวง จังหวัดปทมุ ธานี 12120 โทรศัพท์ 02-564-6900 โทรสาร 02-564-6901-3 พิมพท์ ่ี หจก.ภาพพิมพ์ 45/14 หมู่ 4 ถ.บางกรวย-จงถนอม ต.บางขนุน อ.บางกรวย จ.นนทบุรี 11130 โทรสาร 02-564-6901-3





CHAPTER 08 40 01 76 104 กอ่ ร่างสรา้ งฐาน 148 ไอทีไทย CHAPTER 02 CHAPTER 03 เสรมิ ไอทสี รา้ งคน สู่พลังชนสร้างชาติ CHAPTER 04 รวมพลังงานวิจยั สรา้ งสงั คมไทยย่งั ยนื CHAPTER 05 ก้าวตอ่ ไป 5 30 YEARS OF NECTEC

บทบันทึกก่อนก้าวตอ่ ไป วยั 30 ปี ถา้ เปน็ คนกน็ บั ไดว้ า่ เปน็ ชว่ งอายทุ ผ่ี า่ นชวี ติ วยั รนุ่ และก�ำ ลงั จะเตบิ โต ไปเปน็ ผ้ใู หญเ่ ตม็ ตัว 16 กันยายน 2559 น้ี ศูนยเ์ ทคโนโลยีอเิ ลก็ ทรอนกิ สแ์ ละคอมพิวเตอร์ แหง่ ชาติ หรือเนคเทค มอี ายคุ รบ 30 ปแี ล้ว ถือวา่ เราได้เรียนรู้อะไรมากมาย จากการทำ�หน้าที่เป็นศูนย์วิจัยแห่งชาติ มีทั้งการก้าวถูก มีท้ังจุดที่ก้าวผิด ซง่ึ นา่ จะดถี า้ จะใชโ้ อกาสนเี้ พอ่ื ทบทวนตวั เอง แลว้ ถา่ ยทอดออกมาเปน็ หนงั สอื เพื่อบอกเล่าเรื่องราวการทำ�งานที่ผ่านมาให้ท้ังผู้ท่ีรู้จัก และไม่รู้จักเนคเทค ไดท้ ราบ และมนั คงจะนา่ สนใจกวา่ ถา้ จะได้ฟงั บทเรยี นแหง่ การทำ�งานนนั้ ผ่าน คำ�บอกเล่าของคนทำ�งานและผู้ท่ีเก่ียวข้องกับสิ่งที่เราทำ� แทนที่จะเล่าผ่าน เฉพาะมมุ ของเราเอง เรื่องเล่าจากผู้ทรงคุณวุฒิท่ีเคยทำ�งานร่วมกับเนคเทคในมิติต่างๆ 30 ทา่ น ใน 30 แง่มุม จงึ ถกู ต้ังเป็นโจทย์ในการท�ำ หนังสอื เลม่ นี้ ซง่ึ ถอื เปน็ งาน ที่ท้าทาย โดยเฉพาะการนัดหมายทุกท่านเพื่อเข้าพบและสัมภาษณ์ แต่เมื่อ ได้ทราบถึงวัตถุประสงค์การทำ�งานคร้ังนี้ ทุกท่านก็ได้สละเวลาอันมีค่ามา ร่วมพดู คยุ และสะทอ้ นบทเรยี นในมุมมองทีแ่ ตกตา่ งกนั ไปอยา่ งน่าสนใจ ขอขอบพระคุณผู้ทรงคุณวุฒิทุกท่านไว้ ณ ที่น้ี ที่ได้สะท้อนบทเรียน การทำ�งานของเนคเทคตลอด 30 ปีที่ผ่านมา ทำ�ให้ได้รู้ว่าเนคเทคได้ผ่าน ชว่ งเวลาส�ำ คญั ๆ อนั มสี ว่ นชว่ ยสนบั สนนุ ประเทศหลายครง้ั ตง้ั แตย่ งั มกี �ำ ลงั คน ไม่กค่ี นในขวบปแี รก จนเตบิ ใหญใ่ นปที ี่ 30 ค�ำ บอกเลา่ ของทา่ นเหล่านนั้ ได้ให้ ประสบการณ์ท่ีมีค่าย่ิง จนเกิดเป็นหนังสือเล่มน้ีขึ้นมาในที่สุด เราขอส่งต่อ บทเรียนนี้สู่ผู้อ่านทุกท่าน เพื่อเป็นการเหลียวหลัง และเตรียมพร้อมในการ ก้าวไปขา้ งหน้าด้วยกัน “เนคเทค 3 ทศวรรษ พัฒนาไทย งานวจิ ยั ใชไ้ ดจ้ รงิ ” 6

7 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION I N F O R M AT I O N I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY TECHNOLOGY THAILAND 8

1 ก่อรา่ งสรา้ งฐาน ไอทีไทย 9 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 ย้อนรอย 30 ป.ี .. การพัฒนาไอทไี ทย การที่ประเทศใดประเทศหน่ึงสามารถพัฒนา ภาคสังคม ท่ีเกิดช่องว่างทางสังคมขนาดใหญ่ ขับเคลื่อนไปสู่ความเจริญก้าวหน้าได้นั้น ทั้งในมติ ิของเศรษฐกจิ และคณุ ภาพชวี ิต โครงสร้างพื้นฐานควรต้องได้รับการก่อร่างสร้าง ในต่างประเทศได้มีการพัฒนาและนำ�เอา ให้แข็งแรง เพราะหากเปรียบประเทศเป็นรถ เทคโนโลยีสารสนเทศ หรือไอที มาใช้ในการ คันหน่ึง โครงสร้างพื้นฐานเป็นดั่งช่วงล่าง รถที่ แก้ปัญหาและขับเคล่ือนภาคส่วนต่างๆ ของ ช่วงลา่ งแข็งแรงย่อมว่งิ ไดไ้ กลและเร็วกว่า ประเทศให้แข็งแกร่ง และมีพลังในการเติบโต แต่ประเทศไทยในช่วง 30 ปีที่ผ่านมา ในตลาดโลก แต่สำ�หรับประเทศไทยเม่ือ 30 ปี อาจเปรียบได้กับรถที่ช่วงล่างขาดความสมบูรณ์ ก่อน เทคโนโลยีไอทีถือเป็นของใหม่มาก การ ในหลายดา้ น โครงสรา้ งทางสงั คมไดเ้ ปลย่ี นแปลง จะมีคอมพิวเตอร์ไว้ในครอบครองส่วนตัวเป็นสิ่ง I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY จากสังคมชนบทเป็นสังคมเมืองอย่างรวดเร็ว ทยี่ ากยง่ิ ผทู้ เี่ ขา้ ถงึ ไดถ้ า้ ไมม่ กี �ำ ลงั ทรพั ยม์ ากกเ็ ปน็ พร้อมๆ กับการเปล่ียนแปลงของโลกเทคโนโลยี หน่วยงานหรือองค์กรขนาดใหญ่ท่ียังไม่สามารถ ทห่ี ลายภาคสว่ นกา้ วตามไมท่ นั กอ่ เกดิ เปน็ ปญั หา ใช้เทคโนโลยีได้อย่างเต็มประสิทธิภาพเท่าไรนัก ที่หากปล่อยทิ้งไว้คงทำ�ให้การพัฒนาประเทศ เน่ืองจากขาดองค์ความรู้ และเทคโนโลยีพ้ืนฐาน ชะงักงัน ไม่ว่าจะเป็นภาคอุตสาหกรรมที่โดดเด่น ดา้ นไอที ในฐานะฐานการผลิต แต่กลบั ไม่มีเทคโนโลยีเป็น “คอมพวิ เตอรช์ ว่ งนน้ั ยงั ไมก่ า้ วหนา้ นะครบั ของตวั เอง ภาคการเกษตรทม่ี งุ่ ตามวถิ พี ชื เชงิ เดยี่ ว ในยุคแรกๆ คอมพิวเตอร์อย่างพวกเมนเฟรม ยังขาดการวิจัยและพัฒนาให้ดีข้ึน รวมไปถึง หรอื เครอ่ื งขนาดใหญม่ ใี ชแ้ คใ่ นองคก์ รขนาดใหญ่ 10

““ผมวา่ จะท�ำ อะไรตอ้ งตง้ั ค�ำ ถาม วา่ แลว้ ประเทศชาตไิ ดป้ ระโยชน์ 30 YEARS OF NECTEC หรือไม่ คำ�ว่าประเทศชาติได้ ประโยชน์ เขามักจะพูดอยู่ สองคำ�เสมอ คือ เศรษฐกิจ และสังคม งานวิจัยต้องไป ตอบทางเศรษฐกิจและสังคม ศ.ดร.ไพรชั ธัชยพงษ์ ผอู้ �ำ นวยการเนคเทคคนแรก 11

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION “CHAPTER 01 “ค อ ม พิ ว เ ต อ ร์ ช่ ว ง นั้ น ยั ง ไม่กา้ วหน้านะครบั ในยุคแรกๆ ค อ ม พิ ว เ ต อ ร์ อ ย่ า ง พ ว ก เมนเฟรมหรอื เครอ่ื งขนาดใหญ่ มีใช้แค่ในองค์กรขนาดใหญ่ ขณะทภ่ี าคสว่ นขนาดเลก็ กจ็ ะมี คอมพิวเตอร์ PC แต่ภาพรวม จะเป็นไปในรูปของการกำ�ลัง เรียนรู้ว่าเทคโนโลยีน้ีน่าสนใจ อย่างไรมากกวา่ I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY คุณมนู อรดดี ลเชษฐ์ 12

ขณะที่ภาคส่วนขนาดเล็กก็จะมีคอมพิวเตอร์ PC แต่ “เนคเทคในช่วง 5 ปีแรกมีสถานภาพเป็นโครงการหน่ึง ภาพรวมจะเปน็ ไปในรปู ของการก�ำ ลงั เรยี นรูว้ า่ เทคโนโลยนี ้ี ในกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการพลังงาน นา่ สนใจอยา่ งไรมากกวา่ ” คณุ มนู อรดดี ลเชษฐ์ ท่ปี รกึ ษา มีนโยบายทำ�งานร่วมกันระหว่างภาคเอกชนและภาค ปลัดกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร นักวิจัย โดยเนคเทคเป็นผู้ดูแลนโยบายและทุนวิจัยใน และอดีตผู้อำ�นวยการสำ�นักงานส่งเสริมอุตสาหกรรม ลักษณะไตรภาคี ได้แก่ ภาครัฐคือเนคเทค ในฐานะผู้ให้ ซอฟตแ์ วรแ์ หง่ ชาติ (องคก์ าร มหาชน) กล่าว ทุน ภาคการศึกษาคือสถาบันการศึกษา ในฐานะผ้รู ับทุน คำ�กล่าวของคุณมนู สะท้อนให้เห็นเด่นชัดว่า ไปวจิ ยั และภาคเอกชน ในฐานะผู้รับงานวิจัยไปผลิตเชิง ประเทศไทยในสมัยนั้นวางตนอยู่ในฐานะผู้รับเทคโนโลยี พาณิชย์” ดร.พันธ์ศักด์ิ ศิริรัชตพงศ์ ผู้ช่วยรัฐมนตรี มากกว่าจะเป็นผู้ประดิษฐ์คิดค้นเทคโนโลยีของตัวเอง ประจ�ำ กระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอื่ สาร แม้จะเร่ิมมีการวิจัยและพัฒนา (R&D) เกิดขึ้นในภาค และอดตี ผู้อำ�นวยการเนคเทค กล่าว การศึกษาบ้างแล้ว แต่ก็ยังอยู่ในข้ันเพียงการเริ่มต้น และ แต่หลังจากดำ�เนินงานไปได้ร่วม 7 ปี ผู้เก่ียวข้อง เป็นในระดับของจลุ ภาค เพอื่ ตอบสนองภาคส่วนยอ่ ย เช่น ต่างมองเห็นอุปสรรคปัญหาที่ทำ�ให้เนคเทคไม่สามารถ การศึกษา การทำ�ธุรกิจเฉพาะกลุ่มในประเทศ ไม่ได้มี หนุนเสริมการพัฒนาประเทศผ่านการวิจัยและพัฒนาได้ ขอบเขตกวา้ งขวางครอบคลุมในระดับมหภาคแต่อยา่ งใด อย่างเต็มประสิทธิภาพ เมอ่ื นน้ั การเปลยี่ นแปลงจึงเกิดข้นึ ... จุดก�ำ เนิดกอ่ เกิดการพัฒนา ด้วยตระหนักถึงความจำ�เป็นในการนำ�เอาวิทยาศาสตร์ ปรับกระบวนทศั นจ์ ัดองค์กร และเทคโนโลยี มาใช้ในการขับเคล่ือนพัฒนาประเทศ การดำ�เนินงานของเนคเทคในช่วงแรกคือ การผลักดัน การร่างแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 5 งานวิจัยในเทคโนโลยีเฉพาะด้านข้ันสูงไปสู่ภาคส่วนต่างๆ (พ.ศ. 2525-2529) จึงได้มีการบรรจุแผนการพัฒนา ในประเทศไดจ้ รงิ นน้ั จ�ำ เปน็ ตอ้ งมนี กั วจิ ยั ทม่ี คี วามสามารถ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี พร้อมๆ กับมีการกำ�หนด และมีสภาพแวดล้อมที่คล่องตัวในการทำ�วิจัยและดำ�เนิน งบประมาณสนบั สนนุ การวจิ ยั และพฒั นา โดยมกี ารจดั ตง้ั งาน ซึ่งในเวลาน้ัน ด้วยสถานะราชการ ทำ�ให้นักวิจัยท่ีมี หน่วยงานเพื่อรับผิดชอบภารกิจนี้โดยจำ�เพาะ... ศูนย์ ความสามารถไม่มีแรงจูงใจที่จะมาทำ�งานร่วมกับเนคเทค เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ หรือ การสนบั สนนุ ทนุ ทไี่ มค่ ลอ่ งตวั สง่ ผลตอ่ การจดั จา้ งการวจิ ยั เนคเทค เกิดขน้ึ จากจุดนั้น จากสถาบันการศึกษา ซึ่งล้วนส่งผลไปถึงการผลักดัน งานวิจยั ออกส่กู ารใชง้ านจรงิ ใหย้ ากตามไปด้วย 13 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 “ช่วงน้ันภารกิจหลักของเนคเทคคือให้ทุนวิจัย ไปไวท้ ไี่ หน (หัวเราะ)” คณุ มรกต กล่าว กับมหาวิทยาลัย เป็นลักษณะ Facilitator มากกว่าที่จะ การเข้ามาอยู่ใต้ชายคาของ สวทช. ซ่ึงมีแผนการ เป็นคนทำ�วิจัยเอง เราไม่มีห้องแล็บ คนก็มีน้อยมาก” ดำ�เนินงาน 5 ปี ทำ�ให้ภารกิจของเนคเทคถูกขมวดให้มี คุณมรกต กุลธรรมโยธิน กรรมการผู้จัดการ บริษัท ความชดั เจนและรดั กุมมากข้นึ ได้แก่ อนิ เทอรเ์ นต็ ประเทศไทย จ�ำ กดั (มหาชน) (INET) และ 1. การสนับสนุนการวิจัย พัฒนา และวิศวกรรม อดีตพนักงานเนคเทค กลา่ ว แก่มหาวทิ ยาลยั และหน่วยงานภาครฐั พระราชบญั ญตั พิ ฒั นาวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 2. การด�ำ เนนิ การวจิ ยั พัฒนา และวศิ วกรรม โดย พ.ศ. 2534 จงึ ถกู บญั ญตั ขิ นึ้ โดยก�ำ หนดใหจ้ ดั ตง้ั ส�ำ นกั งาน ห้องปฏิบตั ิการวจิ ยั ภายในศนู ย์ พัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ หรือ สวทช. 3. การใหบ้ ริการทางเทคนิค ขนึ้ ในปี พ.ศ. 2535 เปน็ หนว่ ยงานอสิ ระทรี่ วมศนู ยแ์ หง่ ชาติ 4. การพัฒนาก�ำ ลังคน ทงั้ 3 แห่ง คอื เนคเทค ไบโอเทค และเอม็ เทค เขา้ มาอยู่ 5.การถา่ ยทอดเทคโนโลยสี ผู่ ใู้ ชท้ ง้ั ภาครฐั ภาคเอกชน ใต้ชายคา ซ่ึงถือเป็นการแปรรูปปรับกระบวนทัศน์ในการ และภาคสังคม ดำ�เนินงานใหม่ ให้มีความคล่องตัวทั้งด้านการบริหาร และพรอ้ มๆ กบั การปรบั กระบวนทศั นแ์ ละโครงสรา้ ง บคุ คล สามารถดงึ ดดู นกั วจิ ยั และนกั เรยี นทนุ ทไ่ี ดไ้ ปศกึ ษา องค์กรในการดำ�เนินงานวิจัยและพัฒนา และในขณะที่ ตอ่ ตา่ งประเทศใหก้ ลบั มารว่ มงานไดม้ ากขน้ึ รวมไปถงึ การ ภาพใหญ่ระดับนโยบายก็มีความร่วมมือในการผลักดัน บริหารการเงินและงบประมาณ ที่ทำ�ให้จากการที่เคยอยู่ นโยบายท่ีมุ่งส่งเสริมการใช้ไอทีในการพัฒนาประเทศ I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY ในฐานะผู้สนับสนุนทุนวิจัยอย่างเดียว เนคเทคได้เริ่มต้น มากย่ิงข้ึนไปพร้อมกัน งานการวางรากฐานด้านไอทีที่ ทำ�การวจิ ัยดว้ ยตัวเองมากข้ึน จำ�เป็นต้องก่อร่างให้เกิดขึ้นอย่างเป็นรูปธรรมก็เป็นส่ิงที่ “ทีมผู้บริหารและอาจารย์ท้ังหลายก็ระดมสมอง ต้องดำ�เนินการไปควบคู่กันอย่างไม่อาจรอช้าได้ โดย กันว่าทิศทางจะเป็นอย่างไรในช่วงเปลี่ยนผ่านนั้น สิ่งหนึ่ง ในช่วงแรกนี้มีรากฐานด้านไอทีหลายส่วนท่ีเนคเทค ทีเ่ กิดขนึ้ คือ เนคเทคแตกแล็บยอ่ ยต่างๆ ออกมา คอื แทนที่ และหน่วยงานภาคีได้ร่วมแรงร่วมใจกันพัฒนาจนเกิดขึ้น จะให้ทุนมหาวิทยาลัยอย่างเดียว ก็สร้างแล็บขึ้นมาเอง เปน็ รูปธรรม ตัวอยา่ งเช่น เพราะถ้าเราไม่มีแล็บก็ไม่รู้จะเอานักวิจัยหรือนักเรียนทุน 14

“ที ม ผู้ บ ริ ห า ร แ ล ะ อ า จ า ร ย์ “ ท้ังหลายก็ระดมสมองกันว่า ทิศทางจะเป็นอย่างไรในช่วง เปลย่ี นผา่ นนน้ั สง่ิ หนง่ึ ทเ่ี กดิ ขน้ึ คอื เนคเทคแตกแลบ็ ยอ่ ยตา่ งๆ ออกมา คือแทนท่ีจะให้ทุน ม ห า วิ ท ย า ลั ย อ ย่ า ง เ ดี ย ว ก็สรา้ งแลบ็ ขึน้ มาเอง คณุ มรกต กุลธรรมโยธนิ 15 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY สร้างฐานอนิ เทอร์เนต็ บริษัท อินเทอร์เน็ตประเทศไทย จำ�กัด เพือ่ พฒั นาไทย (Internet Thailand) หรอื INET เปน็ ผใู้ ห้ บริการอินเทอร์เน็ตเชิงพาณิชย์รายแรก • THAI SOCIAL/SCIENTIFIC ของประเทศไทย ACADEMIC AND RESEARCH NETWORK (THAISARN) INET เคมอ่ือมปพี ิวพเต.อศร.์เค2ร5่ือ0ง6แiรกแใลนะปขรยะเาทยศผไลทยอยถ่าูกงนชำ�้าเๆข้ามในา THAI กลุ่มของสถาบันการศึกษาและองค์กรขนาดใหญ่ SARN กว่าที่ไมโครคอมพิวเตอร์จะเริ่มแพร่หลายในภาค ธุรกิจและประชาชนทั่วไป เวลาก็เดินมาถึงช่วงปี i ขอ้ มูลจากสาํ นักงานพฒั นาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยแี ห่งชาติ (สวทช.) พ.ศ. 2522-2530 “คอมพิวเตอรเ์ ครอื่ งแรกของไทย” ในปัจจุบัน หากเรากล่าวถึงคอมพิวเตอร์ ท่มี า : http://www.stks.or.th/blog/?p=8643 เครือข่าย ความหมายของมันย่อมให้ภาพของการ มีอินเทอร์เน็ตต่อพ่วงร่วมด้วย แต่กว่าเครือข่าย อินเทอร์เน็ตจะเข้ามาสู่ประเทศไทย ก็ต้องรอจนถึง ช่วงปี พ.ศ. 2526 ซ่ึงก็ยังจำ�กัดอยู่แค่ในกลุ่ม นักวิชาการในสถาบันการศึกษา ขณะที่ภาคส่วน อื่นๆ ยังคงมีปัญหาในการเคล่ือนย้ายและส่งต่อ ข้อมูลเพ่ือประโยชน์ทางธุรกิจหรือในด้านต่างๆ การ ผลักดันให้เกิดโครงสร้างพื้นฐานอินเทอร์เน็ตข้ึน ในประเทศไทย จึงเป็นสิ่งทจ่ี �ำ เป็นอย่างยิง่ 16

“เวลาน้ันคอมพิวเตอร์ยังใช้ได้ 6 แห่ง ได้แก่ เนคเทค จุฬาลงกรณ์ ไม่มากนัก ถ้าหากไม่มีการส่งอีเมลแลก มหาวิทยาลัย สถาบันเทคโนโลยีแห่ง เปล่ียนข้อมลู กนั สมัยกอ่ นเราใช้ Floppy เอเชีย (AIT) มหาวิทยาลัยสงขลา- Disk เวลาจะ Copy อะไรจากเครอ่ื งหนง่ึ นครินทร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ไปอกี เครอ่ื งหนง่ึ เพราะมนั ไมม่ อี นิ เทอรเ์ นต็ ” และมหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร์ ดร.ทวีศักด์ิ กออนนั ตกูล ผอู้ ำ�นวยการ หลังจากถือกำ�เนิดข้ึน เครือข่าย สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และ ไทยสารก็ได้รับการวิจัยและพัฒนา เทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) และ ต่อเน่อื ง โดยมี Network Technology อดตี ผอู้ �ำ นวยการเนคเทค กลา่ ว Laboratory หรอื NTL แลบ็ ภายใตเ้ นคเทค “ในปี 2530 เรามโี ครงการเครอื ขา่ ย เปน็ ผ้รู บั ผิดชอบหลกั ไปพรอ้ มๆ กับการ คอมพวิ เตอรร์ ะหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ทเ่ี ปน็ เดินสายเผยแพร่ให้ความรู้แก่สาธารณะ การให้ทุนวิจัยกับมหาวิทยาลัยต่างๆ และให้บริการแบบจำ�กัดการใช้แก่ โดยเฉพาะลาดกระบงั เชอื่ มโยงเครอื ขา่ ย หน่วยงานวิจัย หน่วยงานราชการ อย่าง มหาวิทยาลัยเข้าด้วยกัน แต่ช่วงแรกยัง ปตท. (ในขณะนั้นคือ การปิโตรเลียม ไปได้ไมถ่ ึงไหน” คุณมรกต กล่าวเสริม แห่งประเทศไทย) กฟผ. (การไฟฟ้า คุณมรกตให้เหตุผลท่ีเครือข่าย ฝา่ ยผลิต) โดยไมเ่ กบ็ ค่าใช้จ่าย อนิ เทอรเ์ นต็ ในเวลานน้ั ไมส่ ามารถพฒั นา กระทั่งการเกิดขึ้นของ World ได้อย่างรวดเร็วนักว่าเป็นเพราะยังใช้ Wide Web (WWW) ที่เปลี่ยนโลกของ ระบบส่อื สารแบบ X.25 ซ่งึ ส่งผ่านขอ้ มลู Text Mode สู่เว็บไซต์กราฟิก กระแส ได้ช้าและไม่เสถียร กระท่ังปลายปี อินเทอร์เน็ตก็เกิดการบูมไปทั่วโลก พ.ศ. 2534 เทคโนโลยี TCP/IP (Trans- รวมถึงในประเทศไทยที่ www. เกิดข้ึน WORLD mission Control Protocol/Internet คร้ังแรกในปี พ.ศ. 2536 เป็นตัวแปรที่ WIDE Protocol) ได้เข้ามา และกลายเป็น เร่งให้เครือข่ายอินเทอร์เน็ตถูกขยายผล WEB เทคโนโลยหี ลกั ในการใชพ้ ฒั นาเครอื ขา่ ย ออกจากภาคการศึกษาไปสู่ภาคธุรกิจ อนิ เทอรเ์ นต็ จนถงึ ปี พ.ศ. 2535 เครอื ขา่ ย อย่างเตม็ ตวั เ กิ ด ขึ้ น ค รั้ ง แ ร ก ใ น อนิ เทอรเ์ นต็ ขนาดใหญเ่ ครอื ขา่ ยแรกของ “การเกิดขึ้นของ www. มีส่วน ประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ. ประเทศไทยก็ไดเ้ กิดข้นึ ในช่อื “เครอื ขา่ ย อยา่ งมากทที่ �ำ ใหภ้ าคเอกชนอยากใชง้ าน 2536 ไทยสาร” ทเ่ี ปน็ การเชอ่ื มตอ่ คอมพวิ เตอร์ สิ่งท่ีเป็นเทรนด์ของโลก โดยเฉพาะ ของหน่วยงานและสถาบันการศึกษา นักข่าวหรือคนท่ีกลับมาจากเมืองนอก 17 30 YEARS OF NECTEC

CHAPTER RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION 01 “เวลานั้นคอมพิวเตอร์ยังใช้ได้ “ ไม่มากนัก ถ้าหากไม่มีการ ส่ ง อี เ ม ล แ ล ก เ ป ลี่ ย น ข้ อ มู ล กัน สมัยก่อนเราใช้ Floppy Disk เวลาจะ Copy อะไร จาก เคร่ืองหน่ึงไปอีกเครื่องหน่ึง เพราะมนั ไม่มอี นิ เทอร์เนต็ ดร.ทวศี กั ด์ิ กออนนั ตกลู I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY 18

เขาอยากใช้ ก็จะมาขอใช้ที่เรา ซ่ึงจริงๆ มันไม่ใช่ภารกิจ โดย สวทช. ชวน CAT กับ TOT มาตั้ง Operation ที่ ของเรา การอนุญาตใช้เชิงพาณิชย์ก็ไม่ใช่อำ�นาจของเรา ให้บริการเชิงพาณิชย์ ซึ่งตอนน้ันไม่รู้เลยว่าจะขาดทุน แต่เปน็ อำ�นาจของ กสท” คุณมรกต อธบิ าย หรือกำ�ไร ตั้งแล้วอาจจะเจ๊งก็ได้ แต่คิดว่าบริการน้ีจะเป็น ด้วยเล็งเห็นถึงประโยชน์ที่ภาคส่วนต่างๆ ของ ประโยชน์กับประเทศ สามารถทำ�ให้คนเชื่อมต่อสื่อสาร ประเทศ โดยเฉพาะภาคธุรกิจจะได้รับจากการมีบริการ กบั โลกภายนอกไดส้ ะดวกรวดเร็ว ค้าขายหรือแลกเปล่ยี น เครือข่ายอินเทอร์เน็ต ทำ�ให้เกิดความร่วมมือในลักษณะ วจิ ยั ได้มากขน้ึ ” คุณมรกต กลา่ ว ไตรภาคี ระหว่าง สวทช. กับ กสท หรือ การสื่อสารแห่ง นน่ั คอื การเกดิ ขน้ึ อยา่ งเปน็ ทางการของการใหบ้ รกิ าร ประเทศไทย (ก่อนจะแปรรูปเป็นบรษิ ัท กสท โทรคมนาคม อินเทอร์เน็ตในประเทศไทยในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2538 จ�ำ กดั (มหาชน) หรือ CAT Telecom Public Company ภายใต้ความร่วมมือของหน่วยงานหลัก 3 หน่วยงาน Limited ในปี พ.ศ. 2546) และองค์การโทรศัพท์แห่ง โดยมี บริษัท อินเทอร์เน็ตประเทศไทย จำ�กัด (Internet ประเทศไทย (TOT) ท่ีรวมพลังกันผลักดันและพัฒนา Thailand) หรือ INET รับเป็นผู้ให้บริการอินเทอร์เน็ต การใหบ้ รกิ ารอินเทอร์เนต็ ในประเทศไทยขนึ้ มา เชิงพาณิชย์รายแรกของประเทศ ทำ�ให้โครงสร้างพ้ืนฐาน “อ.ไพรัช (ธัชยพงษ์) เคยเล่าว่าเนคเทคมีภารกิจ อินเทอร์เน็ตกลายเป็นฐานสำ�คัญในการขับเคล่ือนพัฒนา อย่างหนึ่งคือจะทำ�อะไรในส่วนที่เป็นประโยชน์ใหม่และ ประเทศในสว่ นอืน่ ๆ ตอ่ มา น่าที่จะรับความเสี่ยงแทนเอกชน จึงเป็นท่ีมาท่ีเนคเทค พ.ศ. 2534 2535 2536 2537 2538 2558 คน 30 200 8,000 23,000 70,000 24,592,299 จำ�นวนผใู้ ชอ้ ินเทอรเ์ น็ตในประเทศไทย ทม่ี า: สำ�นักงานสถติ ิแห่งชาติ และศนู ยเ์ ทคโนโลยี ตง้ั แต่ พ.ศ. 2534 - 2558 อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์และคอมพวิ เตอรแ์ ห่งชาติ (NECTEC) 19 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 โครงสรา้ งพืน้ ฐานนวตั กรรมภาษา I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY Application พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. 2554 • โครงการแปลภาษาดว้ ยคอมพวิ เตอร์ ได้เปดิ ใหใ้ ชง้ านในระบบสมาร์ตโฟน • แอปพลเิ คชันพจนานุกรม สรรสาร เป็นระบบสืบค้นข้อมูล (Search Engine) ท่ีรองรับ การสบื คน้ ขอ้ มลู ในรปู แบบตา่ งๆ ไดแ้ ก่ หนา้ เวบ็ ไฟลเ์ อกสาร และ เพราะการติดต่อสื่อสารระหว่างประเทศ ทั้งเพ่ือการค้า การทูต ฐานขอ้ มลู โดยระบบจะสรา้ งฐานดชั นสี �ำหรบั การคน้ คนื (Indexing การศึกษา หรือการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรม ภาษาคือตัวกลางท่ีเป็น & Retrieval) ซงึ่ สามารถรองรบั การสืบค้นแบบเตม็ เนือ้ หา (Full- ปจั จยั ชชี้ ดั วา่ การสื่อสารนัน้ ๆ จะประสบความส�ำ เร็จหรือไม่ Text Search) และยังมีฟังก์ชันที่ช่วยในการสืบค้น เช่น การ โครงการแปลภาษาดว้ ยคอมพวิ เตอรจ์ งึ เปน็ หนงึ่ ในโครงการ แนะน�ำค�ำค้นคืน การแก้ไขค�ำสะกดผิด และการสืบค้นแบบ วิจัยและพัฒนาที่เนคเทคร่วมกับภาคีท้ังภายในและภายนอก พอ้ งเสยี ง ประเทศจัดตั้งขึ้น โดยมีหน่วยงานของญ่ีปุ่น คือ Center of Inter- ซอฟต์แวร์สังเคราะห์เสียงพูดภาษาไทย “วาจา” (VAJA) เป็น national Cooperation for Computerization (CICC) ซึ่งสังกัด ซอฟตแ์ วรท์ แี่ ปลงขอ้ ความภาษาไทยใหเ้ ปน็ เสยี งพดู ไดด้ �ำเนนิ การ กระทรวงการค้าและอุตสาหกรรมระหว่างประเทศของญี่ปุ่นเป็น วจิ ยั มาอยา่ งต่อเนื่องตงั้ แต่ปี พ.ศ.2540 จนมาถงึ ปัจจุบันเวอรช์ นั หัวเร่ียวหัวแรง และมีบริษัทยักษ์ใหญ่ด้านคอมพิวเตอร์ของญี่ปุ่น ล่าสุด 7.0 ทสี่ ามารถสรา้ งเสียงพดู ได้ครอบคลมุ ค�ำทงั้ ภาษาไทย เข้าร่วม พร้อมทั้งมีอีก 3 ประเทศท่ีเข้าร่วมโครงการ อันได้แก่ จีน และภาษาอังกฤษ มาเลเซยี และอินโดนเี ซยี กอ่ นทีใ่ นเวลาต่อมา โครงการนีจ้ ะพัฒนา ไปเปน็ หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารวจิ ยั ภาษาและวทิ ยาการความรู้ (Linguistics and Knowledge Science Laboratory หรือ LINKS) ซ่ึงเป็น หน่งึ ในหอ้ งปฏบิ ัติการวจิ ยั ภายในเนคเทค “การท�ำโครงการระบบแปลภาษาช่วงแรกเป็นงานวิจัยแท้ๆ เลยครบั คอื ท�ำงานวจิ ยั คบคา้ สมาคมกบั ตา่ งประเทศ ตพี มิ พผ์ ลงาน วจิ ยั และน�ำเสนอผลงาน จนท�ำไปไดพ้ กั หนงึ่ เรากเ็ รมิ่ ท�ำงานฉกี แนว ออกมา ท�ำให้มันใกล้ตัวผู้คนมากข้ึน น่ันคือต้นทางของระบบ 20

“ “การทำ�โครงการระบบแปลภาษา ช่วงแรกเป็นงานวิจัยแท้ๆ เลยครับ คือทำ�งานวิจัย คบค้าสมาคมกับ ตา่ งประเทศ ตพี มิ พผ์ ลงานวจิ ยั และ นำ�เสนอผลงาน จนท�ำ ไปไดพ้ ักหนงึ่ เรากเ็ รมิ่ ท�ำ งานฉกี แนวออกมา ท�ำ ให้ มันใกล้ตัวผู้คนมากข้ึน ดร.วริ ัช ศรเลศิ ลำ้�วาณิช 21 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 พจนานกุ รมอเิ ลก็ ทรอนกิ สต์ า่ งๆ ทเี่ ปน็ การเอาสว่ นประกอบ ท่ีช่วยวางรากฐานโครงสร้างอุตสาหกรรมบริการ/สังคม/ ของระบบแปลภาษาขนาดใหญ่ มาท�ำย่อยออกเป็น การศึกษาในส่วนของระบบภาษามากมายหลายหลาก โปรแกรมต่างๆ เช่น ระบบพจนานกุ รม ระบบตัดค�ำ ฟอนต์ อาทิ พจนานกุ รมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (ผลงานในปี พ.ศ. 2536) ภาษาไทย การตรวจค�ำผดิ ตา่ งๆ ซง่ึ ท�ำใหเ้ ราเปน็ เจา้ แรกๆ ที่ ท่ีสามารถถ่ายทอดเทคโนโลยีให้แก่ บริษัท วันไทย ท�ำวิจัยทางด้านการประมวลผลภาษาธรรมชาติ (Natural คอมพิวเตอร์ จำ�กัด และบริษัท ถาวรคอมพิวเตอร์ จำ�กัด Language Processing: NLP) ในประเทศไทยเลย ไดน้ �ำ ไปใชใ้ นภาคธรุ กจิ ไดส้ �ำ เรจ็ รวมไปถงึ ระบบแปลภาษา ในขณะนัน้ ” ดร.วิรัช ศรเลิศลำ้� วาณชิ อาจารย์สถาบัน บนเว็บไซต์สุภาษิตดอตคอม และโปรแกรมพจนานุกรม เทคโนโลยนี านาชาตสิ ริ นิ ธร มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ เล็กซิตรอน (LEXITRON) (ผลงานในปี พ.ศ. 2538) และอดีตผชู้ ่วยผูอ้ �ำนวยการเนคเทค กลา่ ว ท้ังยังมีการพัฒนาการวิจัยไปสู่ระบบสืบค้นข้อมูล ระบบ ประกอบกับในเวลานั้น LINKS ได้ร่วมมือกับ รู้จำ�ตัวอักษร (Optical Character Recognition: OCR) ผู้เช่ียวชาญด้านภาษาและเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ของ และการรู้จ�ำ เสยี งพดู (Speech Recognition) อีกด้วย มหาวทิ ยาลัยเครือข่าย 5 สถาบนั อันได้แก่ มหาวิทยาลยั “ช่วงนั้นเรามีความต้องการใช้ระบบ Search เกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จุฬาลงกรณ์- Engine เพื่อสืบค้นข้อมูล เราจึงขยายขอบเขตการวิจัย มหาวิทยาลัย สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณ- จากการแปลภาษาไปทำ�เร่ืองระบบสืบค้นข้อมูลด้วย ทหารลาดกระบัง และสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า- จึงเป็นท่ีมาของระบบ SANSARN รวมถึง VAJA ที่เป็น ธนบุรี การแยกส่วนประกอบของระบบแปลภาษาออกมา ซอฟต์แวร์ท่ีเปล่ียนข้อความภาษาไทยเป็นเสียงพูดด้วย” I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY เป็นโปรแกรมจึงกลายเป็นหัวข้อการวิจัยและหลักสูตร ดร.วริ ชั กล่าว การเรียนการสอนเกี่ยวกับระบบประมวลภาษาธรรมชาติ นอกจากโครงการแปลภาษาด้วยคอมพิวเตอร์ (Natural Language Processing: NLP) ในมหาวทิ ยาลัย เพ่ือสร้างรากฐานด้านการสื่อสารระหว่างประเทศแล้ว อย่างแพรห่ ลาย ในส่วนของภาษาไทยเอง เนคเทคก็ได้มีส่วนร่วมในการ จนปัจจุบัน ผลพวงจากการวิจัยและพัฒนาใน พัฒนากับหน่วยงานท่ีดูแลรากฐานภาษาไทยอย่าง โครงการแปลภาษาด้วยคอมพิวเตอร์ หรือในช่วงหลังคือ ราชบัณฑติ ยสภาดว้ ยเชน่ กัน วิจัยภาษาและวิทยาการความรู้น้ี ได้ก่อให้เกิดโปรแกรม “เพราะภาษาคือวัฒนธรรมและไม่อยู่นิ่งครับ 22

ซอฟต์แวร์อ่านไทย “ARNThai” เป็น มีคำ�ใหม่ๆ เกิดขึ้นตลอด ราชบณั ฑติ ฯเอง ตรงน้ไี ด้” คณุ พงษศ์ กั ด์ิ กล่าว ซอฟต์แวร์ที่ช่วยอ่านข้อความในรูปภาพ กม็ หี นา้ ทห่ี ลกั คอื การบ�ำ รงุ รกั ษาภาษาไทย และมากกว่าการจัดเก็บข้อมูล (Image Files) ทง้ั ภาษาไทยและองั กฤษ ไว้ไม่ให้เส่ือม พัฒนาการใช้ภาษา การ ก็คือ การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลในการ ออกมาเป็นไฟล์ข้อความ (Text Files) กำ�หนดหลักเกณฑก์ ารใชภ้ าษา เปน็ ตน้ ” เผยแพร่ข้อมูลให้แก่สาธารณชน ให้ โดย ARNThai version 1.0 เกิดข้ึน คุณพงษ์ศักดิ์ ศริ วิ งษ์ เลขาธกิ ารราช- สามารถใช้งานภาษาได้อย่างถูกต้อง ในปีพ.ศ. 2540 และได้ด�ำเนินการวิจัย บณั ฑติ ยสภา ส�ำ นกั งานราชบณั ฑติ ย- และเหมาะสม และพฒั นาอยา่ งตอ่ เนอ่ื งจนมาถงึ ปจั จบุ นั สภา กล่าว “เนคเทคกับราชบัณฑิตฯ ได้ version 3.0 เม่ือภาษาน้ันมีพลวัต การ ร่วมกันจัดทำ�พจนานุกรม ฉบับราช- โปรแกรมพจนานกุ รมเลก็ ซิตรอน จัดการภาษา ทงั้ การรกั ษาค�ำ เกา่ นยิ าม บณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. 2554 ในรปู แบบซดี ี (LEXITRON) พ.ศ. 2538 ค�ำ ใหม่ และจดั ระเบยี บการใชง้ าน จงึ เปน็ รอม ซงึ่ ตอ่ ยอดไปสกู่ ารจดั ทำ� Applica- ภารกจิ ท่สี ำ�คัญของราชบัณฑิตยสภา ซงึ่ tion พจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน ด้วยเล็งเห็นว่าเนคเทคนั้นมีงานวิจัยทาง พ.ศ. 2554 ที่เปิดให้ใช้งานในระบบ ด้านนวัตกรรมภาษามาอย่างต่อเน่ือง สมารต์ โฟน ท้งั iOS Android และ Win- บวกกบั ความเชยี่ วชาญดา้ นเทคโนโลยที ่ี dows Phone ปัจจุบันยอดการโหลดใช้ จะสามารถชว่ ยพฒั นารากฐานภาษาไทย อยู่ในระดับ 200,000 ครั้ง ซ่ึงสามารถ ได้ในหลายๆ มิติ ราชบณั ฑติ ฯ จงึ ไดร้ ว่ ม ช่วยราชบัณฑิตฯ ได้มากในแง่ของการ กบั เนคเทคโดยเชญิ ผเู้ ชย่ี วชาญของเนคเทค สร้างแหล่งข้อมูลอ้างอิงให้แก่ประชาชน มาเป็นกรรมการวิชาการในการจัดทำ� และส่ือสารมวลชนต่างๆ ได้ใช้ภาษาท่ี พจนานกุ รม ทง้ั พจนานกุ รมศพั ทเ์ กย่ี วกบั สะกดถกู ตอ้ ง และในความหมายทถ่ี กู ตอ้ ง คอมพิวเตอร์ การจัดทำ�ฐานข้อมูลคำ� ครบั ” คณุ พงษศ์ ักดิ์ กล่าวด้วยรอยยมิ้ ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน และรวมถึงการแปรรูปพจนานุกรมจาก สิง่ พมิ พ์ลงสู่ดิจทิ ัล “ปัจจุบันเป็นยุคดิจิทัลนะครับ การใช้งานดิจิทัลเพื่อเก็บข้อมูล เก็บ ฐานคำ�หรือฐานข้อมูลท้ังหลายเป็นสิ่ง จำ�เป็น จากเดิมท่ีข้อมูลของเรากระจัด กระจาย เทคโนโลยีดิจิทัลก็เข้ามาช่วย 23 30 YEARS OF NECTEC

I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY CHAPTER “RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION 01 “ปัจจุบันเป็นยุคดิจิทัลนะครับ 24 การใชง้ านดจิ ทิ ลั เพอ่ื เกบ็ ขอ้ มลู เ ก็ บ ฐ า น คำ � ห รื อ ฐ า น ข้ อ มู ล ทั้ ง ห ล า ย เ ป็ น สิ่ ง จำ � เ ป็ น จ า ก เ ดิ ม ท่ี ข้ อ มู ล ข อ ง เ ร า กระจัดกระจาย เทคโนโลยี ดจิ ิทลั กเ็ ข้ามาช่วยตรงน้ีได้ คณุ พงษศ์ กั ดิ์ ศริ ิวงษ์

สร้างรถไฟสายนโยบาย เพราะการจะขับเคลื่อนสิ่งใดไปสู่เป้าหมายได้น้ัน การ สารสนเทศ ทั้งในมิติของโครงสร้างพื้นฐาน การพัฒนา ดำ�เนินการเพียงลำ�พังอาจทำ�ให้เหน่ือยหนักและไม่รับ กำ�ลังคน การสร้างบรรยากาศในการใช้เทคโนโลยี ประกันถึงความยั่งยืน เปรียบเหมือนการขับขี่มอเตอร์ไซค์ สารสนเทศ รวมไปถงึ การสนบั สนนุ อตุ สาหกรรมทเี่ กยี่ วขอ้ ง ลุยป่าไปในเส้นทางที่ปราศจากถนน คงต้องใช้กำ�ลัง นนั่ เองคอื ทมี่ าของ นโยบายเทคโนโลยสี ารสนเทศ ส่วนตวั อยา่ งมาก และก็ไมแ่ นว่ า่ จะไปได้ถงึ เปา้ หมาย แหง่ ชาต:ิ ไอที 2000 เทียบกับการต่อขบวนรถไฟแล่นไปตามราง แม้ “ผมเข้ามาช่วยเนคเทคในปี 2538 เป็นเวลา 4 ปี จะช้าหน่อย แต่อย่างไรก็ไม่หลงเพราะมีรางกำ�กับ และ ตามมติคณะรัฐมนตรี ในฐานะผู้อำ�นวยการสำ�นักงาน มีพื้นที่ตู้ขบวนพอสำ�หรับการเปิดรับความร่วมมือจาก เลขานุการคณะกรรมการไอทีแห่งชาติ ตอนน้ันเรื่องแรก ภาคสว่ นอืน่ ๆ ทจ่ี ะข้ึนมาบนรถไฟสายเดียวกนั ท่ีเราทำ�คือนโยบายไอที 2000 มีผู้ทรงคุณวุฒิหลายท่าน นนั่ คอื การขบั เคลอื่ นเชงิ นโยบาย ใชม้ าตรการเปน็ ในสมัยน้ันช่วยกันปั้นข้ึนมา” ดร.พิเชฐ ดุรงคเวโรจน์ รางกำ�กับทิศกำ�หนดทางอย่างชัดเจน และสามารถสร้าง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เครือข่ายความร่วมมือจากหลายๆ ภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง เล่าถงึ ความเป็นมา ได้อย่างเป็นรปู ธรรมมากกวา่ นโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาติ: ไอที การขับเคล่ือนให้การใช้ไอทีเป็นเครื่องมือในการ 2000 เป็นนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศฉบับแรกของ พฒั นาทกุ ภาคส่วนของประเทศก็เปน็ เชน่ นั้น ประเทศไทย ทไี่ ดว้ างกรอบการพฒั นาเทคโนโลยสี ารสนเทศ หลังจากการจัดต้ัง สวทช. โดยมีคณะกรรมการ ในชว่ งปี พ.ศ. 2539-2543 ไวอ้ ยา่ งชดั เจน ภายใตว้ สิ ยั ทศั น์ พัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ หรือ กวทช. ท่ีว่า “ใช้ไอทีเป็นปัจจัยสำ�คัญให้ประเทศไทยเป็นผู้นำ� คอยก�ำ กบั ดแู ลแลว้ ในชว่ งปเี ดยี วกนั นน้ั (พ.ศ. 2535) ดว้ ย และศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและสังคมของภูมิภาค และ ความทร่ี ฐั บาลตอ้ งการใหป้ ระเทศกา้ วใหท้ นั โลกเทคโนโลยี กา้ วทันเศรษฐกจิ โลก” ภายนอก จึงได้มีการออกระเบียบสำ�นักนายกรัฐมนตรี “เวลาน้ันถือเป็นจุดต้ังต้นที่มีความเข้มข้นมาก แต่งต้ัง คณะกรรมการส่งเสริมการพัฒนาเทคโนโลยี จากที่ไม่เคยมีอะไรอย่างนี้มาก่อน ช่วงนั้นคนที่เข้าใจก็มี สารสนเทศแห่งชาติ หรือ กทสช. (ภายหลังคือ คณะ ไม่มาก หนังสือพิมพ์ยังไม่มี Section ไอทีเลย การท่ีเรา กรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาติ (NITC) หรือ เริ่มมีคณะกรรมการไอทีแห่งชาติและมีแผนไอทีแห่งชาติ คณะกรรมการไอทีแห่งชาติ ซึ่งมีเนคเทคเป็นสำ�นักงาน ไอที 2000 ถือเป็นแลนด์มาร์กที่สำ�คัญมาก และมันก็นำ� เลขานุการฯ) ขึ้น โดยมีอำ�นาจหน้าท่ีในการเสนอแนะ มาสู่อะไรอีกหลายอย่าง ท้ังการจัดงาน IT Years ปีแห่ง นโยบายที่ส่งเสริมให้เกิดการใช้และพัฒนาเทคโนโลยี เทคโนโลยีสารสนเทศไทย ซึ่งเราเน้นนิทรรศการเก่ียวกับ 25 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER ““ผ ม เ ข้ า ม า ช่ ว ย เ น ค เ ท ค ใ น 01 ปี 2 5 3 8 เ ป็ น เ ว ล า 4 ปี ต า ม ม ติ ค ณ ะ รั ฐ ม น ต รี ใ น Government Computerization อันเป็นจุดกำ�เนิดของการท่ีเรา ฐานะผู้อำ�นวยการสำ�นักงาน มหี น่วยงานภาครฐั ที่ทำ�เรอ่ื งไอทเี ยอะแยะในวันน”้ี ดร.พิเชฐ กล่าว เลขานุการคณะกรรมการไอที นโยบายไอที 2000 เนน้ ความส�ำ คญั ในการพฒั นาประเทศ แห่งชาติ ตอนน้ันเร่ืองแรกท่ี ดว้ ยไอที ในเสาหลัก 3 ประการ อนั ได้แก่ เราทำ�คือนโยบายไอที 2000 1. โครงสร้างพน้ื ฐานสารสนเทศแหง่ ชาติ มี ผู้ ท ร ง คุ ณ วุ ฒิ ห ล า ย ท่ า น 2. บุคลากรทมี่ คี วามรคู้ วามสามารถดา้ นเทคโนโลยี ในสมัยนั้นชว่ ยกนั ป้นั ขน้ึ มา 3.การบรกิ ารและบรหิ ารของภาครฐั ทด่ี แี ละมปี ระสทิ ธภิ าพ ซง่ึ การพฒั นาประเทศโดยใชก้ ารวจิ ยั และพฒั นา ทมี่ งุ่ เนน้ ในเสาหลกั 3 ประการขา้ งต้น ไดก้ อ่ เกดิ เป็นโครงการตา่ งๆ จ�ำ นวน ไม่น้อย ท่ีถือเป็นการก่อร่างโครงสร้างพื้นฐานทางสังคมด้วยไอที ทเ่ี ป็นพ้ืนฐานการพัฒนาตอ่ ยอดมาจนถงึ ทุกวันน้ี I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY ดร.พิเชฐ ดุรงคเวโรจน์ ! โครงการปแี หง่ เทคโนโลยสี ารสนเทศไทย หรอื Thailand IT Year 1995 เปน็ โครงการทค่ี ณะกรรมการเทคโนโลยี สารสนเทศแห่งชาติผลักดันให้เกิดข้ึนในปี พ.ศ. 2538 เพ่ือร่วมเฉลิมฉลองเนื่องในวโรกาสกาญจนาภิเษก THAILAND การครองราชยข์ องพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั โดยมงุ่ เทดิ พระเกยี รตใิ นพระปรชี าสามารถของพระองคท์ า่ น IT YEAR ในฐานะผู้นำ�การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพ่ือการพัฒนาประเทศ และในขณะเดียวกันก็ใช้กิจกรรมในครั้งนี้ สรา้ งความตน่ื ตวั และความเขา้ ใจเกย่ี วกบั เทคโนโลยสี ารสนเทศใหแ้ กป่ ระชาชนและภาคสว่ นทว่ั ไปในประเทศ 26 ด้วย

27 30 YEARS OF NECTEC

CHAPTER “RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY 01 “ตอนนั้นในกรมยังไม่มีคอม- 28 พวิ เตอร์ ผมกบ็ อกทกุ คนตอ้ ง มคี อมพวิ เตอร!์ ของบประมาณ ใ ห ้ มี ค อ ม พิ ว เ ต อ ร ์ แ ผ น ก ล ะ 1 เคร่ือง แล้วส่งไปเรียน คอมพิวเตอร์กัน ก�ำหนดให้ คนทจ่ี ะมาเปน็ Project Manager ต้องจบอิเล็กทรอนกิ ส์ หม่อมราชวงศจ์ ตั มุ งคล โสณกลุ

ELECTRONIC ก่อรา่ งพ้นื ฐานการแลกเปล่ียน DATA ข้อมูลอิเลก็ ทรอนิกส์ INTERCHANGE (EDI) • โครงสรา้ งพืน้ ฐานการแลกเปล่ียนขอ้ มลู อิเล็กทรอนิกส์ (ELECTRONIC DATA ระบบการแลกเปลย่ี นข้อมูล INTERCHANGE - EDI) ในรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ระหวา่ งองค์กร เมื่อเครือข่ายอินเทอร์เน็ตเกิดขึ้น และแพร่หลายออกไปในวงกว้าง 29 ในระดับหนึ่ง การนำ�อินเทอร์เน็ตไปใช้ในเชิงพาณิชย์ ในมิติของ การแลกเปล่ียนข้อมูลที่เป็นอิเล็กทรอนิกส์ รวมถึงใช้เพ่ือจัดการ ระบบงานตา่ งๆ ของธรุ กจิ หรอื ในชอ่ื e-Commerce กไ็ ดเ้ รมิ่ ปรากฏ ให้เหน็ มากข้นึ โดยในชว่ งกอ่ นปี พ.ศ. 2536 ประเทศตา่ งๆ ในทวีปเอเชยี โดยเฉพาะสงิ คโปร์ ไดเ้ รม่ิ น�ำ ระบบการแลกเปลยี่ นขอ้ มลู ในรปู แบบ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ระหว่างองค์กร หรอื Electronic Data Interchange (EDI) มาใช้ เพ่ือลดการใช้เอกสารในรูปของกระดาษ ซึ่งช่วย ประหยดั ต้นทนุ ในการดำ�เนนิ ธรุ กิจได้เป็นอยา่ งดี ขณะทป่ี ระเทศไทยในเวลานน้ั ยงั ไมม่ หี นว่ ยงานทร่ี บั ผดิ ชอบ โครงสร้างพื้นฐานส่วนน้ีโดยตรง ต้องรอจนกระท่ังปี พ.ศ. 2536 ที่คณะกรรมการเทคโนโลยีสารสนเทศแห่งชาติ ได้เล็งเห็นความ ส�ำ คญั ของโครงสรา้ งพื้นฐานการแลกเปลยี่ นขอ้ มลู อเิ ลก็ ทรอนกิ สน์ ้ี จึงได้จัดตั้งสภาแลกเปล่ียนข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์แห่งประเทศไทย (สลท.) ข้ึน ให้ทำ�หน้าท่ีกำ�หนดเป้าหมายและนโยบายการใช้ EDI ในประเทศไทย พร้อมทั้งกำ�กับดูแล โดยมีเนคเทคเป็นฝ่าย เลขานกุ ารของสภาฯ โดยท�ำ งานรว่ มกบั คณะอนกุ รรมการเฉพาะกจิ เพอ่ื พฒั นาโครงการ Electronic Data Interchange (EDI) ทางดา้ น การค้าระหว่างประเทศ และคณะอนุกรรมการเฉพาะกิจส่งเสริม การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในหน่วยงานภาครัฐ (Government Computerization) การผลักดันโครงสร้างพื้นฐานการแลกเปล่ียน 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 ข้อมูลอิเลก็ ทรอนกิ สจ์ ึงเกิดขึ้นอย่างเป็นรูปเปน็ ร่าง กับมาตรการในการขับเคล่ือนไอทีเข้าสู่ภาครัฐ “ตอนนน้ั ยงั ไมม่ รี ะบบไอทใี นราชการมากเทา่ ไหร่ อีก 2 ข้อ คอื ยงั มกี ารพดู ถงึ วา่ สรรพากรจะมรี ะบบคอมพวิ เตอรไ์ หม นค่ี อื “1.ใหม้ รี ะบบการของบประมาณไอที โดยทแ่ี ตล่ ะ จดุ เรมิ่ ตน้ ทห่ี มอ่ มราชวงศจ์ ตั มุ งคล โสณกลุ ชว่ ยขบั เคลอ่ื น หน่วยจะต้องทำ�ยุทธศาสตร์ไอที จึงจะขอซื้อคอมพิวเตอร์ อยา่ งมาก” ดร.พเิ ชฐ เทา้ ความ กอ่ นแจกแจงถึงมาตรการ ได้ ในการขบั เคลอ่ื นไอทเี ข้าสภู่ าครัฐเปน็ ข้อๆ ว่า 2. คอื การไปขบั ผลกั ดนั ใหใ้ ชไ้ อทใี นระบบสง่ เสรมิ “คณะกรรมการไอทแี หง่ ชาตมิ อี นกุ รรมการหลายคณะ การค้า หรือ Trade Facilitation นั่นก็คือกรมศุลกากร หน่ึงในอนุกรรมการก็คือ Government Computerization ท่ีสมัยนั้นก็ยังไม่ค่อยใช้ไอทีเท่าไหร่ ผลักดันจนกระทั่ง ซงึ่ หมอ่ มราชวงศจ์ ตั มุ งคลเปน็ ประธาน กไ็ ดค้ น้ คดิ มาตรการ มีระบบ EDI เกิดขนึ้ ซง่ึ เปน็ เร่ืองการสร้างขีดความสามารถ ขนึ้ มาหนงึ่ ในนนั้ คอื การฝกึ อบรมขา้ ราชการใหร้ จู้ กั Spread- ในการแขง่ ขนั ทางการคา้ ระหวา่ งประเทศใหด้ ขี น้ึ ” ดร.พเิ ชฐ sheet” กล่าว “ซง่ึ จรงิ ๆ ไมย่ าก” หมอ่ มราชวงศจ์ ตั มุ งคล โสณกลุ นอกจากกรมศุลกากร ที่นำ�ระบบ EDI ไปใช้ใน อดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย กล่าวเสริม พธิ กี ารสนิ คา้ เขา้ ออกและระเบยี บตา่ งๆ และกรมสรรพากร “ยกตัวอย่างที่ทำ�ให้กรมสรรพากรใช้ไอที ตอนน้ันในกรม ทน่ี ำ�ระบบ EDI มาใช้ในการประเมนิ และจัดเก็บภาษอี ากร ยังไม่มีคอมพิวเตอร์ ผมก็บอกทุกคนต้องมีคอมพิวเตอร์! และระบบใบแจง้ หน้ีแล้ว การผลักดันให้เกิดการใช้ไอทใี น ของบประมาณใหม้ ีคอมพวิ เตอรแ์ ผนกละ 1 เครอ่ื ง แลว้ สง่ ภาครัฐและเอกชนยงั มผี ลลัพธเ์ ปน็ ท่ีประจกั ษอ์ ีกมาก อาทิ I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY ไปเรียนคอมพิวเตอรก์ ัน ก�ำ หนดใหค้ นที่จะมาเปน็ Project ธนาคารแหง่ ประเทศไทย ทนี่ �ำ ระบบ BAHTNET และระบบ Manager ต้องจบอิเล็กทรอนิกส์ หรือตอนท่ีผมเป็น ฝากถอนเงนิ ดว้ ย ATM มาใช้ รวมถงึ รัฐวสิ าหกิจและภาค ปลัดกระทรวงการคลัง ผมก็บังคับให้เวลาเขียนขอ ซี 7 เอกชนอีกมากท่ีนำ�ระบบ EDI ไปใช้ในธุรกรรมด้านการ ให้เขียนส่งมาทางคอมพิวเตอร์ ทำ�ไม่ได้ก็ไม่ต้องเป็นซี 7 ซื้อขายหลกั ทรัพย์ การโอนเงินอิเลก็ ทรอนกิ ส์ และการเงิน อาทิตยเ์ ดยี วส่งกันมาทกุ คน (หัวเราะ)” การธนาคาร เปน็ ตน้ 30

INTERNET วางโครงสร้างเพ่อื ประมวลผลขอ้ มูล GIS ทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพสูง ที่มา: http://www.nhc.in.th/web/index. • โครงการงานวจิ ัยเทคโนโลยีคลสั เตอร์คอมพวิ ตง้ิ php?model=telemetering&view= หรือกริดคอมพวิ ตงิ้ weather • ระบบเครือขา่ ยเพื่อการจดั การทรพั ยากรน้ำ� 31 แหง่ ประเทศไทย จากการพจิ ารณาสถานการณแ์ วดลอ้ มของประเทศ และการพฒั นา เทคโนโลยสี ารสนเทศของประเทศไทย ทง้ั ดา้ นขอ้ มลู ระบบเครอื ขา่ ย ข้อมูล และการใช้งานข้อมูลในช่วงปี พ.ศ. 2539-2543 พบว่าทั้ง ภาครฐั และเอกชนไดท้ �ำใหเ้ กดิ ระบบฐานขอ้ มลู ขนาดใหญท่ ต่ี อ้ งการ ระบบจัดการฐานข้อมูลและประมวลผลข้อมูลที่มีประสิทธิภาพสูง และมีความจขุ ้อมูลขนาดลา้ นล้านตวั อกั ษร โดยเฉพาะส�ำหรับการ ใช้งานระบบคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่ในด้านการวางแผนและการ จดั การทรพั ยากรธรรมชาติ สง่ิ แวดล้อม และการเกษตร คอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง หรือ High Performance Computing จงึ เปน็ เครอื่ งมือที่จ�ำเปน็ อยา่ งยิ่ง โครงการงานวิจัยเทคโนโลยีคลัสเตอร์คอมพิวติ้ง หรือ กริดคอมพิวต้ิงจึงเกิดขึ้น โดยมีหน่วยปฏิบัติการวิจัยและพัฒนา คอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง หรือ High Performance Computing Center (ปัจจุบันคือห้องปฏิบัติการวิจัยการจ�ำลองขนาดใหญ่ (Large Scale Simulation Research Laboratory) ภายในเนคเทค เป็นผ้รู บั ผิดชอบ 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 การวิจัยและพัฒนาคอมพิวเตอร์สมรรถนะสูงนี้ ซง่ึ หลงั จากพฒั นาจนมปี ระสทิ ธภิ าพ คอมพวิ เตอร์ ใชร้ ูปแบบของการน�ำคอมพิวเตอร์ส่วนบคุ คล Linux Clus- สมรรถนะสูงน้ีก็ได้ถูกน�ำไปใช้งานจริงในหลายภาคส่วน ter หลายๆ เครอ่ื งมาเชอื่ มตอ่ กนั ในลกั ษณะกรดิ คอมพวิ ตง้ิ ดังเชน่ โดยมีระบบซอฟตแ์ วร์ที่ควบคมุ ให้คอมพวิ เตอร์ทง้ั หมดนน้ั “ตอนนน้ั เราใหบ้ รกิ ารคอมพวิ เตอรส์ มรรถนะสงู น้ี สามารถท�ำงานร่วมกันได้อย่างเป็นเอกภาพ และสามารถ ให้กลุ่มลูกค้า Computational Science, Computational สรา้ งทรัพยากรการค�ำนวณท่มี ปี ระสทิ ธิภาพสงู ได้ Physics และ Computational Chemistry เป็นส่วนมาก “ศักยภาพของคอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง คือ ทั้งนักเคมี ท�ำเรื่องไข้หวัดนกท่ีเป็นการวิเคราะห์การ เราสามารถที่จะ Handle ข้อมูลขนาดใหญ่ได้ สามารถ เปลี่ยนแปลงของยีน จนกระทั่งเกิดเรื่อง Numerical สร้าง Data Warehouse ด้วยระบบถูกๆ ที่เราท�ำเอง และ Weather Prediction เร่ืองระบบพยากรณ์อากาศจึง ผลพลอยได้จากการพัฒนาโครงการนี้อย่างหน่ึงก็คือ เริม่ มา ใชค้ �ำนวณโมเดลเรื่องนำ้� โมเดลเรื่องอากาศ โมเดล การจะยกระดับ Cluster Computing ก็เปน็ Grid ตอ้ งใช้ เรื่องทะเล จนปี 2541 ผมก็เริ่มเดินเรื่องระบบเครือข่าย Hi-speed Network นน่ั ท�ำใหเ้ ราเขา้ ไปรว่ มกบั Asia Pacific เพื่อการจัดการทรัพยากรน�้ำในประเทศไทย Thailand Advanced Network (APAN) พัฒนาจนเกิดเป็นระบบ Integrated Water Resource Management ซ่ึงเป็น Asia Broadband Network ซงึ่ ตอ่ ยอดไปถึงการปรบั ปรงุ โครงการในพระราชด�ำริ ก็ได้ใช้คอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง Infrastructure Hi-speed network ระหวา่ งเอเชยี กับยโุ รป นแ่ี หละ” ดร.รอยล กลา่ วดว้ ยรอยย้มิ I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY จนเกิดเป็น Trans Eurasia Initiative Network (TEIN) ทเี่ ปน็ Hi-speed network ระหวา่ งเอเชยี กบั ยโุ รปขน้ึ มาได”้ ดร.รอยล จิตรดอน ผู้อ�ำนวยการสถาบันสารสนเทศ ทรัพยากรน้�ำและการเกษตร (องค์การมหาชน) และ อดตี รองผอู้ �ำนวยการเนคเทค เลา่ ถงึ ประสทิ ธภิ าพและ ผลพลอยได้ที่เกิดจากโครงการพัฒนาคอมพิวเตอร์ สมรรถนะสงู น้ี 32

“ “ตอนนน้ั เราใหบ้ รกิ ารคอมพวิ เตอรส์ มรรถนะ สงู นใ้ี หก้ ลมุ่ ลกู คา้ Computational Science, Computational Physics และ Computa- tional Chemistry เปน็ สว่ นมาก ทงั้ นักเคมี ทำ�เรื่องไข้หวัดนกที่เป็นการวิเคราะห์การ เปล่ียนแปลงของยีน จนกระทั่งเกิดเรื่อง Numerical Weather Prediction เรื่อง ระบบพยากรณอ์ ากาศจงึ เรมิ่ มา ใชค้ �ำ นวณ โมเดลเรื่องนำ้� โมเดลเร่ืองอากาศ โมเดล เร่ืองทะเล จนปี 2541 ผมก็เร่ิมเดินเรื่อง ระบบเครือข่ายเพื่อการจัดการทรัพยากร น้ำ�ในประเทศไทย Thailand Integrated Water Resource Management ซ่ึงเป็น โครงการในพระราชด�ำ ริ กไ็ ดใ้ ชค้ อมพวิ เตอร์ สมรรถนะสูงน่แี หละ ดร.รอยล จิตรดอน 33 30 YEARS OF NECTEC

I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY CHAPTER RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION 01 ริเร่มิ พฒั นา เครือข่ายไอทเี พือ่ การศึกษาไทย SCHOOL NET • โครงการเครือข่ายคอมพิวเตอร์ เพ่อื โรงเรียนไทย (SchoolNet) 34 หน่ึงในปัจจัยส�ำคัญที่จะขับเคล่ือนประเทศชาติไปสู่ความเจริญ ก้าวหน้าได้นั้น คือ ทรัพยากรบุคคล ซ่ึงเกิดได้จากการได้รับการ ศกึ ษาทเ่ี ข้าถงึ อย่างเหมาะสม โครงสร้างพ้ืนฐานด้านการศึกษาจึงเป็นโครงสร้างพ้ืนฐาน ท่ีรัฐบาลและทุกภาคส่วนในประเทศให้ความส�ำคัญมาโดยตลอด แต่ก็ประสบปัญหาการกระจายการศึกษาอย่างท่ัวถึงตลอดมา เช่นกัน จนกระท่ังคอมพิวเตอร์และอินเทอร์เน็ตเข้ามาสู่ประเทศ รฐั บาลและหลายๆ ภาคส่วนไดเ้ ล็งเห็นว่า เครอื่ งมือ 2 ชน้ิ น้ีจะเป็น ปัจจยั ส�ำคัญที่จะช่วยแก้ปญั หาการเขา้ ถึงการศึกษาอยา่ งเท่าเทยี ม และทว่ั ถงึ รวมไปถงึ สามารถใชเ้ ครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ ในการเพม่ิ พนู ศกั ยภาพในการเรยี นรใู้ หแ้ กน่ กั เรยี นนกั ศกึ ษาได้ การด�ำเนนิ โครงการ โดยใช้คอมพิวเตอร์และเครือข่ายอินเทอร์เน็ตในการสนับสนุน การเรียนรู้ของนักเรียนนักศึกษา จึงเป็นการวางโครงสร้างพื้นฐาน ด้านการศึกษาทมี่ ีความส�ำคัญอยา่ งยิ่งยวด choโครงการเครือข่ายคอมพิวเตอร์เพื่อโรงเรียนไทย หรือ School- Net เป็นโครงการที่เนคเทคเริ่มด�ำเนินการมาต้ังแต่ปี พ.ศ. 2538

ซึ่งเป็นปีแห่งเทคโนโลยีสารสนเทศไทย โดยโครงการนี้ การใช้งานไดไ้ ม่เกนิ โรงเรยี นละ 120 ชั่วโมงตอ่ เดือน และ เป็นการขยายผลจากเครือข่ายไทยสารออกไปสู่สถาบัน มีพื้นท่ีสร้างเว็บเพจโรงเรียนละ 9 MB โดยท้ังหมดเสียค่า การศึกษาท่ัวประเทศ โดยมุ่งเน้นโรงเรียนในระดับ ใช้จา่ ยเพียงคา่ โทรศัพท์ในอัตราครง้ั ละ 3 บาททัว่ ประเทศ มัธยมศึกษาเป็นส�ำคัญ ภายใต้วัตถุประสงค์เพื่อก่อร่าง “เนคเทคเรามีโครงการเทคโนโลยีสารสนเทศตาม โครงสร้างพ้ืนฐานด้านการศึกษา เปิดโอกาสให้โรงเรียน พระราชด�ำรฯิ ซง่ึ เกดิ จากพระราชด�ำริของสมเด็จพระเทพ- มธั ยมศกึ ษาไดใ้ ชเ้ ครอื ขา่ ยอนิ เทอรเ์ นต็ รวมถงึ ใชเ้ ทคโนโลยี รตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ตง้ั แตป่ ี 2538 ตอนนนั้ สารสนเทศในการช่วยยกระดับการศกึ ษาของเยาวชนไทย รัฐบาลเป็นห่วงเร่ืองเทคโนโลยีสารสนเทศที่จะเข้ามาใน จ�ำนวนโรงเรียนที่เข้าร่วมโครงการเพิ่มมากขึ้นทุกปี เมืองไทย โดยเฉพาะอินเทอร์เน็ต ตอนนั้นเรายังไม่รู้ เริ่มตัง้ แตป่ ี พ.ศ. 2539 มเี พียง 50 โรงเรยี น แต่ละโรงเรียน หรอกว่าอินเทอร์เน็ตหัวหางเป็นอย่างไร แต่เรารู้แน่ว่า จะไดร้ บั บญั ชีอินเทอร์เน็ตโรงเรียนละไม่เกิน 2 บญั ชี และ มีเทคโนโลยีใหม่เข้ามามันจะตกอยู่ในมือของคนมีโอกาส พื้นท่ีสร้างเว็บเพจโรงเรียนละ 5 MB มีบริการเครือข่าย คนด้อยโอกาสจะไม่ได้” ศ.ดร.ไพรัช ธัชยพงษ์ อดีต อินเทอร์เน็ต และการพัฒนาชุดซอฟต์แวร์ Linux SIS ปลัดกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซ่ึงด�ำรง มีบริการเนื้อหาและกิจกรรมบนเครือข่ายผ่านเว็บไซต์ ต�ำแหน่งผู้อ�ำนวยการเนคเทคในขณะนั้น เล่าถึงที่มา พร้อมกิจกรรมการอบรม สัมมนา และพัฒนาบุคลากร ท่ีไป อย่างตอ่ เนื่อง สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี กระท่ังเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2541 โครงการ ทรงเลง็ เหน็ ถงึ ชอ่ งวา่ งทางการศกึ ษาทโี่ รงเรยี นและนกั เรยี น เครือข่ายคอมพิวเตอร์เพื่อโรงเรียนไทยก็ได้ยกระดับ นักศึกษาท่ัวประเทศประสบอยู่ ณ เวลาน้ัน และเนคเทค โครงการในมิติใหม่ท่ีเรียกว่า SchoolNet@1509 อันเน่ือง ก็ได้สนองพระราชด�ำริอย่างเต็มก�ำลังเพื่อประโยชน์ด้าน มาจากไดร้ บั พระมหากรณุ าธคิ ณุ จากสมเดจ็ พระเทพรตั น- การศึกษาของประเทศชาติเป็นส�ำคัญ ราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงพระราชทานพระราชา- “เราเข้าใจและซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณของ นุญาตให้โรงเรียนต่างๆ ท่ัวประเทศ สามารถติดต่อ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระเทพฯ ครับ เข้าสู่เครือข่ายอินเทอร์เน็ตผ่านศูนย์รับการเช่ือมต่อ ว่าท่านโปรดให้การศึกษาซ่ึงเป็นสิ่งส�ำคัญ ท่านโปรดให้มี ของเครือข่ายกาญจนาภเิ ษก(เลขหมายพระราชทาน1509) การศกึ ษากบั คนทไี่ มม่ โี อกาส ทา่ นโปรดใหเ้ อาอนิ เทอรเ์ นต็ ได้ ประกอบกับทางเนคเทค CAT และ TOT เองก็ได้ คอมพวิ เตอรพ์ ระราชทาน คอมพวิ เตอรม์ อื สองบา้ งมือใหม่ ต่อยอดการสนับสนุนระบบอินเทอร์เน็ตในราคาถูก บ้าง พระราชทานอินเทอร์เน็ตให้เด็กที่ไม่มีโอกาสได้มี ให้แก่โรงเรียนมัธยมศึกษาทั่วประเทศ ท�ำให้มีโรงเรียน โอกาส ทา่ นโปรดใหท้ �ำแบบนเ้ี พอ่ื ลดชอ่ งวา่ งทางการศกึ ษา ที่เข้าร่วมโครงการในเวลาน้ันถึง 1,500 โรงเรียน แต่ละ และเพ่ือเป็นรากฐานให้การศึกษาไทย จนช่วงหลังรัฐบาล โรงเรียนได้รับบัญชีอินเทอร์เน็ตไม่เกิน 3 บัญชี มีช่ัวโมง ก็ช่วยสานต่อ” ศ.ดร.ไพรัช กลา่ ว 35 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 01 โดยเม่ือวันที่ 5 ตุลาคม 2542 คณะรัฐมนตรีได้มี มติให้ความเห็นชอบต่อโครงการเครือข่ายคอมพิวเตอร์เพื่อ โรงเรยี นไทย เฉลมิ พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั เน่ืองในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542 โดยขยายเครอื ข่ายให้ครอบคลมุ โรงเรยี นทงั้ ระดบั ประถมศกึ ษา มธั ยมศกึ ษา และอาชวี ศกึ ษา ทั่วประเทศจ�ำนวน 5,000 โรงเรียน มีการขยายพ้ืนท่ี ท�ำเว็บไซต์และช่ัวโมงการใช้งาน โดยมีเว็บไซต์ http:// www.school.net.th/ เปน็ สอื่ กลางในการแลกเปล่ยี นข้อมูล ข่าวสาร และเป็นแหล่งรวมเว็บไซต์ของโรงเรียนจากทุก ภาคทวั่ ประเทศ โดยมโี รงเรยี นเขา้ รว่ มกจิ กรรมสรา้ งเวบ็ ไซต์ ของโรงเรยี นจ�ำนวน 1,289 โรงเรยี น I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY ! โครงการเครือข่ายคอมพิวเตอร์เพ่ือโรงเรียนไทย ได้รับยกย่องว่าเป็นโครงการตัวอย่าง (Best Practice) ที่นำ�เอา เทคโนโลยสี ารสนเทศมาเปน็ เครอื่ งมอื ในการลดชอ่ งวา่ งและความเหลอ่ื มล�ำ้ ของโอกาสในการศกึ ษาหาความรู้ (Digital BEST Divide) ในรายงาน Human Development Report 2001 ขององคก์ ารสหประชาชาติ (UNDP) ซ่งึ ได้มกี ารรายงาน PRAC- ตอ่ สาธารณชนอยา่ งเปน็ ทางการเมอื่ วนั ท่ี 9 กรกฎาคม 2544 ทปี่ ระเทศเมก็ ซโิ ก และในรายงาน APEC New Economy TICE Report 2001 ซ่ึงได้รายงานต่อสาธารณชนอย่างเป็นทางการเม่ือวันท่ี 17 ตุลาคม 2544 ที่นครเซ่ียงไฮ้ สาธารณรัฐ ประชาชนจนี 36

กา้ วส่ศู ตวรรษท่ี 21 : หลัก 4 สาขา คือ เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ เทคโนโลยี คอมพิวเตอร์สมรรถนะสูง เทคโนโลยีโทรคมนาคมและ เคลื่อนประเทศดว้ ยนโยบาย เครอื ขา่ ย และเทคโนโลยีสารสนเทศ วทิ ยาการภาษาและ ขยบั ขยายฐานไอที ความรู้ อยา่ งมที ศิ ทาง โดยมงุ่ เนน้ การน�ำ ผลวจิ ยั และพฒั นา ตอ่ ยอดไปสกู่ ระบวนการทางวศิ วกรรม และน�ำ ไปสกู่ ารผลติ ก่อนที่โลกจะหมุนเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 เมื่อปีพ.ศ. 2543 และใชป้ ระโยชน์จริงในอตุ สาหกรรมท้ัง 4 สาขาดงั กล่าว หรือ ค.ศ. 2000 ในเวลานั้นเทคโนโลยีสารสนเทศได้ และในช่วงเวลาเดียวกันนั้น คณะกรรมการ กลายเป็นเครื่องมือหลักในการพัฒนาของประเทศ เทคโนโลยสี ารสนเทศแหง่ ชาตกิ ไ็ ดม้ กี ารศกึ ษาและประเมนิ แนวหน้าของโลก แต่ในประเทศไทยยังติดปัญหาใน การด�ำ เนินงานตามนโยบายไอที 2000 และน�ำ ผลท่ีได้น้นั การผลกั ดนั งานวจิ ยั และพฒั นาไปสกู่ ารผลติ ในเชงิ พาณชิ ย์ มาใช้จัดทำ�กรอบนโยบายเทคโนโลยีสารสนเทศของ อย่างเป็นรูปธรรม แม้จะมีผลงานโครงการไม่น้อยที่สร้าง ประเทศไทย พ.ศ. 2544-2553 หรือ ไอที 2010 ข้ึน และ ประโยชน์ให้แก่ประเทศจากการดำ�เนินงานของ สวทช. ได้รบั ความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรใี นปี พ.ศ. 2545 เนคเทค หรือศูนย์แห่งชาติต่างๆ แต่ในภาพรวมแล้วยังมี นโยบายไอที 2010 มีเป้าหมายอยู่ที่การพัฒนา อกี หลายภาคสว่ นในประเทศทข่ี าดการวางรากฐานดา้ นไอที เศรษฐกจิ ไทยใหแ้ ขง็ แรง ภาคธรุ กจิ สามารถเขา้ ถงึ เทคโนโลยี ไม่สามารถเข้าถึงเทคโนโลยีสารสนเทศได้อย่างถ้วนท่ัว สารสนเทศ และใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื ในการเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพ ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อศักยภาพการดำ�เนินงานหรือการ ให้สามารถแข่งขันในตลาดสากลได้ โดยมุ่งใช้ไอทีพัฒนา ขับเคล่อื นธรุ กิจไปสตู่ ลาดโลกได้ เป้าหมายหลัก 5 ด้าน อันได้แก่ การพัฒนาเทคโนโลยี ในปี พ.ศ. 2542 เนคเทคได้จัดทำ�แผนแม่บท สารสนเทศในภาคอตุ สาหกรรม (e-Industry), การพัฒนา เชิงกลยุทธ์ด้านเทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์ คอมพิวเตอร์ เทคโนโลยสี ารสนเทศในภาคการพาณชิ ย์ (e-Commerce), โทรคมนาคมและสารสนเทศหรอื ECTIขนึ้ มาใชด้ �ำ เนนิ งาน การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศในภาครัฐ (e-Govern- มเี ปา้ หมายเพอ่ื ผลกั ดนั ใหม้ กี ารวจิ ยั และพฒั นาเทคโนโลยี ment), การพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศในภาคการศึกษา 37 30 YEARS OF NECTEC

I N F O R M AT I O N TECHNOLOGY CHAPTER RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION 01 (e-Education) และการพฒั นาเทคโนโลยสี ารสนเทศในภาคสังคม (e-Society) IT ซึ่งนโยบายไอที 2010 น้ี ก็ได้กลายเป็นกรอบให้แก่การ 2010 จดั ท�ำ แผนแมบ่ ทเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สารของประเทศ ไทย พ.ศ. 2545-2549 ทเี่ นคเทคไดร้ ว่ มกบั ส�ำ นกั งานคณะกรรมการ 38 พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ รวมถึงผู้แทนจากภาค เอกชน จดั ท�ำ ข้นึ ในปี พ.ศ. 2544 เพื่อให้สอดคล้องกบั แผนพฒั นา เศรษฐกิจแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 9 (พ.ศ. 2545-2549) จากการสนับสนุนการจัดทำ�นโยบายมาอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ปัจจุบันประเทศไทยมีหน่วยงานด้านนโยบายท่ีทำ�หน้าที่ ดูแลทิศทางของประเทศด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร อย่างชัดเจน คือ กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ยังผลให้กรอบนโยบายของเนคเทคมีความชัดเจนมากข้ึน น่ันคือ การสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาเพื่อตอบโจทย์ความต้องการของ ประเทศในระยะต่อไปเท่านน้ั ทั้งหมดนี้คือความพยายามในการกำ�หนดนโยบายเพื่อ หนนุ เสรมิ การวางรากฐานไอทไี ทย และสนบั สนนุ ใหเ้ กดิ การใชไ้ อที ในหลายๆ ภาคส่วนของประเทศ ทง้ั ภาครฐั และเอกชน อันน�ำ ไปสู่ การพฒั นาประเทศโดยองคร์ วมต่อไป

บทเรยี นแหง่ การท�ำ งาน เพราะรากฐานคือจุดกำ�เนิดของทุกส่ิง ในวันท่ีโลกเปลี่ยน ดา้ นไอทเี รมิ่ เกดิ มแี ละกอ่ ตวั แขง็ แรงขน้ึ ในหลายๆ ภาคสว่ น ฐานจากแปลงนาไปสู่พ้ืนโรงงานอุตสาหกรรม ประเทศที่ ของโครงสรา้ งพนื้ ฐานทางสงั คมของประเทศ สรา้ งพื้นไม่ทนั ก็ยอ่ มตอ้ งตกขบวนรถไฟของการพัฒนา ถึงวันน้ี โครงสร้างพื้นฐานด้านไอทีได้กลายเป็น ไม่ต่างกับเมื่อถึงวันท่ีโลกเปล่ียนฐานมาสู่การใช้ รางให้ภาคส่วนต่างๆ ในประเทศใช้ขับเคลื่อนตัวเองไปสู่ ไอทีในการขับเคล่ือนให้เกิดพลวัต ประเทศไทยจากท่ีไม่มี วนั ขา้ งหนา้ แตเ่ พราะโลกยงั คงหมนุ อยตู่ ลอดเวลา รางรถไฟ ก็จำ�เป็นต้องหย่ังรากฝากฐานด้านไอทีให้เกิดมีข้ึน เพ่ือ จงึ ยังคงขยบั ปรับเปล่ยี นไมห่ ยดุ น่ิง เทคโนโลยีใหม่ๆ ยงั คง ขบั เคล่ือนประเทศให้ทนั กบั ขบวนรถไฟโลก เกดิ ขน้ึ บนโลกและอกี ไมน่ านกจ็ ะกลายรา่ งเปน็ รางสายใหม่ นับแต่เม่ือ 30 ปีก่อน เนคเทคและหน่วยงาน ใหท้ กุ ประเทศตอ้ งเคล่ือนตามไป ภาคีที่เกี่ยวข้อง ได้ยึดมั่นในความสำ�คัญของการวาง การวางรากฐานดา้ นไอทจี งึ ไมม่ คี �ำ วา่ เสรจ็ สนิ้ หรอื รากฐานด้านไอทใี ห้แกป่ ระเทศมาโดยตลอด เรม่ิ จากศูนย์ ยุติ หากแต่ต้องก่อร่างสร้างและพัฒนาต่อไปตามกระแส มาหนงึ่ สอง สาม... ทกุ ๆ กา้ ว คอื หยาดเหงอ่ื ของการเรยี นรู้ สงั คมและเศรษฐกจิ โลก ดว้ ยวสิ ยั ทศั นแ์ ละการเรยี นรอู้ ยา่ ง และลองผิดลองถูก ผ่านการขยับขยายทางการวิจัยและ ไมจ่ บส้ิน พฒั นาผา่ นการผสานความรว่ มมอื กบั หนว่ ยงานภาคหี ลาย เพ่ือพัฒนาศักยภาพของประเทศให้ทัดเทียม ภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชน และสถาบันการศึกษา รวม กับหัวขบวนรถไฟโลก และยกระดับประเทศไปสู่การเป็น ไปถึงผ่านการขับเคลื่อนในระดับนโยบาย จนรากฐาน ผ้สู รา้ งรางในวันหนง่ึ ไมใ่ ชเ่ พียงผ้เู ดินตามรางตลอดไป 39 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION TECHNOLOGY DRIVEN ECONOMY T E C H N O LO GY DRIVEN ECONOMY 40

2 ตดิ เครอื่ งงานวจิ ยั เคลื่อนเศรษฐกจิ ไทย สเู่ วทโี ลก 41 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 02 เขาวงกตของ Middle Income Trap คงยืนอยู่ในเขาวงกตของกับดักรายได้ปานกลาง (Middle Income Trap) นับจากอดีตเม่ือ 30 ปีก่อน จนถึงปัจจุบัน ภาคเศรษฐกิจ กบั ดกั รายไดป้ านกลางคอื อะไร? คอื สภาพการณ์ ของประเทศไทยมคี วามเปลย่ี นแปลงมาหลายชว่ งหลายสมยั ของประเทศท่ีสามารถยกระดับตัวเองจากสถานะยากจน ไมต่ า่ งกบั การเปลย่ี นหนา้ ของเศรษฐกจิ โลกทมี่ กี ารเปลย่ี น มาถึงระดับของการมีรายได้ในฐานะปานกลาง แต่กลับ รูปกระบวนการผลิตในภาคอุตสาหกรรม จาก Industry ไม่สามารถยกระดับสูงข้ึนไปจนถึงข้ันประเทศที่มีฐานะ 1.0 ที่เป็นการปฏิวัติอุตสาหกรรม เปลี่ยนฐานการผลิต รำ่� รวยได้ จากการท�ำเกษตรกรรมสู่โรงงานอุตสาหกรรมท่ีขับเคลื่อน ประเทศไทยตกอยู่ในสถานการณ์นั้น! ซึ่งเกิด ด้วยเครื่องจักรไอน้�ำ สู่ยุค Industry 2.0 ที่มอเตอร์ไฟฟ้า จากการเปลย่ี นแปลงทางสงั คมอยา่ งรวดเรว็ จากภาคเกษตร เครอื่ งจักรไฟฟา้ และพลังงานไฟฟา้ เขา้ มาแทนเครอ่ื งจักร สอู่ ตุ สาหกรรม แตภ่ าคอตุ สาหกรรมของเราไมไ่ ดข้ บั เคลอื่ น ไอนำ้� ชว่ ยยกระดบั ใหก้ ารผลติ ท�ำไดร้ วดเรว็ ยง่ิ ขนึ้ มาจนถงึ ไปด้วยการเป็นผู้คิดค้นเพ่ือน�ำตลาด แต่อยู่ในฐานะของ ยุค Industry 3.0 ทีม่ ีการน�ำระบบอตั โนมัตเิ ขา้ มาทดแทน ฐานการผลติ จากอตุ สาหกรรมภายนอกประเทศ โดยเฉพาะ T E C H N O LO GY DRIVEN ECONOMY แรงงานคน ภาคอตุ สาหกรรมไฟฟา้ และอิเล็กทรอนิกส์ จนถงึ ปจั จบุ นั โลกก�ำลงั เดนิ หนา้ เขา้ สยู่ คุ Industry ดร.ขัติยา ไกรกาญจน์ ประธานสถาบัน 4.0 ทเ่ี ปน็ การน�ำเทคโนโลยสี ารสนเทศเขา้ มาเสรมิ ศกั ยภาพ ส่งเสริมความเป็นเลิศด้านเทคโนโลยีอาร์เอฟไอดี การผลติ ใหเ้ ครอ่ื งจกั รสามารถสอ่ื สารและท�ำงานรว่ มกนั ได้ สภาอตุ สาหกรรมแหง่ ประเทศไทย และนายกกติ ตมิ ศกั ดิ์ โดยพงึ่ พาแรงงานคนนอ้ ยถงึ นอ้ ยทสี่ ดุ ผลทไี่ ดค้ อื ประสทิ ธผิ ล สมาคมอุตสาหกรรมไฟฟ้าอิเล็กทรอนิกส์และโทร- ในการผลิตท่ีมากข้ึน แต่ใช้ทุนทรัพยากรในกระบวนการ คมนาคมไทย เล่าถึงวิวัฒนาการของภาคอุตสาหกรรม นอ้ ยลง ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนิกสข์ องไทยในชว่ งเวลาทผี่ ่านมาวา่ นั่นคือจุดมุ่งหมายที่ประเทศยักษ์ใหญ่ในโลก “ยอ้ นไป 40 ปกี อ่ น การพฒั นาอตุ สาหกรรมไฟฟา้ ก�ำลงั เดนิ ไปหา แตย่ อ้ นกลบั มายงั ประเทศไทย พบวา่ เรายงั และอเิ ลก็ ทรอนกิ สข์ องเราอยใู่ นรปู การนำ� เขา้ มาขาย ครบั 42

“ “ยอ้ นไป 40 ปีก่อน การพฒั นา อุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเล็ก- ท ร อ นิ ก ส ์ ข อ ง เ ร า อ ยู ่ ใ น รู ป การน�ำเขา้ มาขายครบั เครอ่ื งใช้ ไฟฟา้ ดีๆ ต้องมาจากอเมริกา รวมถงึ ญป่ี นุ่ จากนน้ั ประมาณ 30 ปกี อ่ น เรากค็ ่อยๆ พัฒนา เป็นการผลิตเพื่อทดแทนการ น�ำเข้า ซ่ึงเป็นเพราะภาษีน�ำ เขา้ สูง 60% ขน้ึ เป็นแรงจูงใจ ในการยา้ ยฐานการผลติ มาลง ทไ่ี ทย ดร.ขัตยิ า ไกรกาญจน์ 43 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 02 เครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ ดๆี ตอ้ งมาจากอเมรกิ ารวมถงึ ญปี่ นุ่ จากนน้ั ในอดีตที่ผ่านมาอุตสาหกรรมพวกนี้เข้ามาใช้ประเทศไทย ประมาณ 30 ปกี อ่ น เราก็ค่อยๆ พฒั นาเปน็ การผลติ เพอ่ื เป็นฐานการผลิต ใช้ฝมี ือแรงงานกับความรูใ้ นการควบคมุ ทดแทนการน�ำเขา้ ซ่งึ เปน็ เพราะภาษนี �ำเข้าสูง 60% ขน้ึ การผลิต เขาไม่ได้ใช้ความรู้ของเราในการสร้างและการ เปน็ แรงจงู ใจในการย้ายฐานการผลิตมาลงทไี่ ทย ทงั้ ญีป่ ุ่น ออกแบบสินค้า ที่ส�ำคัญคือการเป็นเจ้าของสินค้ายังเป็น เกาหลี ไต้หวัน ฮ่องกง ย้ายฐานการผลิตพวกเคร่ืองใช้ ของผ้มู าลงทุน ซ่งึ เม่อื เราไมม่ ีความสามารถในการแข่งขัน ไฟฟ้า รวมถึงพวกอิเล็กทรอนิกส์อย่าง IC Packaging เรือ่ งการผลิต เขาก็ยา้ ยออกไป อยา่ งเชน่ ท่ีเปน็ อยทู่ กุ วันน้”ี ก็เอามา Bonding และ Packaging ท่ีไทยและในอาเซียน ดร.วฒุ พิ งศ์ สพุ นธนา กรรมการผจู้ ดั การ บรษิ ทั ลโี อนคิ ส์ เปน็ อย่างนีจ้ นถงึ เมอื่ 20 ปีก่อน ที่เป็นช่วง ผลิตเพื่อการ จ�ำกดั หนงึ่ ในผปู้ ระกอบการด้านนีก้ ลา่ ว สง่ ออก อยา่ งแทจ้ รงิ คอื เขายา้ ยฐานการผลติ มาอยเู่ มอื งไทย การหนุนเสริมให้ผู้ประกอบการในอุตสาหกรรม เพราะคา่ แรงถกู ” ดร.ขัตยิ า กล่าว ไฟฟา้ และอเิ ลก็ ทรอนกิ สส์ ญั ชาตไิ ทย โดยอาศยั กระบวนการ การก่อร่างสร้างตัวของภาคอุตสาหกรรมไทย วิจัยและพัฒนา (R&D) ท้ังในแง่ของการพัฒนานวัตกรรม เรมิ่ ตน้ จากการเปน็ ฐานรบั จา้ งผลติ ใหท้ นุ จากนอกประเทศ ใหมๆ่ ทสี่ ามารถชว่ ยสรา้ งประสทิ ธภิ าพในกระบวนการผลติ T E C H N O LO GY DRIVEN ECONOMY น่ันท�ำให้เศรษฐกิจของประเทศขยายตัวพุ่งสูงข้ึนอย่าง การออกแบบ รวมไปถึงการบริหารจัดการการส่งสินค้า รวดเรว็ กอ่ นจะตดิ คา้ งอยใู่ นกบั ดกั รายไดป้ านกลาง เพราะ ข้อมูล และทรัพยากร (Logistics) จึงเป็นภารกิจส�ำคัญ ปัจจัยหลายอย่าง หนึ่งในน้ันคือการไม่มีเทคโนโลยีเป็น ของหน่วยงานที่เก่ียวข้อง ต้องด�ำเนินการอย่างจริงจัง ของตัวเอง ท�ำให้ไม่สามารถต่อยอดหรือขยายผลให้ภาค และเร่งดว่ น เพอื่ ใหป้ ระเทศหลดุ พน้ ออกจากเขาวงกตของ อุตสาหกรรมเติบโตไปแข่งขนั กับตลาดโลกได้ กับดักรายได้ปานกลาง และสามารถต่อสู้ในตลาดโลกได้ “ท่ีผ่านมา ผมคิดว่าประเทศไทยมีอุตสาหกรรม อย่างมศี กั ยภาพ ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์จริงๆ น้อยมาก เนื่องจากวิธีการ แบ่งประเภทว่าเป็นอุตสาหกรรมประเทศไหนน้ันเขาไปดู ที่ End Product แต่ไม่ได้ดูว่าใครเป็นเจ้าของ Product 44

““ในอดตี ทผ่ี า่ นมา อตุ สาหกรรม พวกนเ้ี ขา้ มาใชป้ ระเทศไทยเปน็ ฐานการผลิต ใชฝ้ มี ือแรงงาน กับความรู้ในการควบคุมการ ผลติ เขาไมไ่ ดใ้ ชค้ วามรขู้ องเรา ในการสร้างและการออกแบบ สนิ ค้า ดร.วฒุ ิพงศ์ สพุ นธนา 45 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 02 PERSONAL COMPUTER T E C H N O LO GY DRIVEN ECONOMY IC PA C K A G I N G ไอซีหรอื IC (ยอ่ มาจาก Integrated Cir- cuit: วงจรรวม) คือวงจรท่ีน�ำเอา ไดโอด, ทรานซิสเตอร์, ตัวต้านทาน, ตัว เก็บประจุ และองค์ประกอบวงจรต่างๆ มาสร้างรวมกันบนแผ่นซิลิคอนบาง หรือเวเฟอร์ ช่ือเรียกอ่ืนๆ ของวงจรรวม ไดแ้ ก่ ชปิ หรือไมโครชิป 46

หนึง่ แรงสนบั สนนุ ภาคอุตสาหกรรม จากปัญหาของการติดกับดักรายได้ปานกลางข้างต้น ร่วมกับการตระหนักถึงแนวโน้มของภาคอุตสาหกรรมโลก ในเวลาน้ันท่ีมีการน�ำเทคโนโลยีไอทีมาเพ่ิมศักยภาพ การผลิตมากข้ึน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับท่ี 5 (พ.ศ. 2525-2529) จึงเป็นแผนพัฒนาฯ ของ ประเทศฉบับแรกที่บรรจุการนโยบายการพัฒนาประเทศ โดยน�ำเทคโนโลยีสารสนเทศเข้ามาหนุนเสริมการพัฒนา เศรษฐกิจและสังคมไทย และสนับสนุนให้มีการเพิ่มขีด ความสามารถของอุตสาหกรรมด้วยการวิจัยและพัฒนา ในภาคอุตสาหกรรมไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ รวมไปถึง การเกษตรอย่างชดั เจน “ถามวา่ วจิ ยั เพอื่ อะไร มนั มที งั้ เพอื่ เพมิ่ กระบวนการ ผลิตให้ดีขึ้น (Process) คือไปท�ำให้กระบวนการผลิต ของเขามีประสิทธิภาพดีข้ึน ลดต้นทุนให้เขา หรืออีกทาง ก็คือ สร้างผลิตภัณฑ์ใหม่ (Product) เพื่อขายในตลาด ทัง้ 2 ทาง ถ้าท�ำได้ถึง มนั เกิดประโยชน์แน่นอน” ดร.ขัติยา กลา่ ว นั่นคือแนวคิดท่ีบรรจุอยู่ในแผนพัฒนาฯ ซ่ึง เนคเทคที่ถูกก่อต้ังข้ึนในช่วงปลายของแผนพัฒนาฯ 47 30 YEARS OF NECTEC

RESEARCH / DEVELOPMENT / INNOVATION CHAPTER 02 T E C H N O LO GY DRIVEN ECONOMY มีภารกิจส�ำคัญในการเป็นหน่ึงแรงของการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ ““ช่วงน้ัน Desktop Computer และอตุ สาหกรรมตามแผนพัฒนาฯ ฉบบั ที่ 5 “เนคเทคในช่วง 5 ปีแรก มีการแบ่งกลุ่มงานด้าน หรอื Personal Computer (PC) อุตสาหกรรมอยู่ 4 เรื่อง คือ คอมพิวเตอร์ โทรคมนาคม ก�ำลังฮิต เนคเทคก็มีความ เครื่องมือแพทย์ โครงข่าย” ดร.พันธ์ศักดิ์ ศิริรัชตพงษ์ ผู้ช่วย ร ่ ว ม มื อ กั บ บ ริ ษั ท ถ า ว ร ค อ ม - รฐั มนตรปี ระจ�ำกระทรวงเทคโนโลยสี ารสนเทศและการสอ่ื สาร พิวเตอร์และกลุ่มอุตสาหกรรม และอดีตผู้อ�ำนวยการเนคเทค เกริ่นถึงภาพรวมการท�ำงาน ประกอบเครอ่ื งคอมพิวเตอร์ ในชว่ งเวลาน้ัน กอ่ นขยายความตอ่ ไปว่า “อย่างเรื่องคอมพิวเตอร์ ช่วงนั้น Desktop Computer ดร.พันธศ์ ักดิ์ ศิรริ ัชตพงษ์ หรือ Personal Computer (PC) ก�ำลังฮิต เนคเทคก็มีความร่วม มือกับบริษัทถาวรคอมพิวเตอร์และกลุ่มอุตสาหกรรมประกอบ เครื่องคอมพิวเตอร์ โทรคมนาคมก็มีโครงการท�ำ PABX เคร่ืองมือ แพทยก์ ม็ ที ีมจากลาดกระบงั * ท�ำวจิ ยั เร่ือง X-ray CT (การถา่ ยภาพ ตัดขวางด้วยเอกซเรย์คอมพิวเตอร์) เครื่องวัดการเต้นคล่ืนหัวใจ รวมถึงมีความต้งั ใจท่จี ะท�ำเก่ยี วกับพวกเคร่อื งมอื วัด แผงวงจรรวม IC Design ซึ่งเกิดโครงการ เช่น TMEC (ศูนย์เทคโนโลยีไมโคร- อิเล็กทรอนิกส์) การออกแบบหน่วยดิสเพลย์ภาษาไทย ทั้งหมดน้ี เราท�ำร่วมกับภาคเอกชน และมีนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยมารับทุน ไปวิจยั เปน็ หลกั ” [*สถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจา้ คณุ ทหารลาดกระบัง] 48

49 30 YEARS OF NECTEC