พัฒนาอาชีพให้มีความมั่นคง ม.ปลาย

0 หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชพี รายวิชา การพัฒนาอาชีพใหม ีความมนั่ คง (อช31003) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนงั สือเรยี นเลมนี้จดั พมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดินเพ่ือการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรบั ประชาชน ลขิ สทิ ธิ์เปนของ สํานักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลําดับที่ 30/2554

1 หนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวชิ า การพัฒนาอาชีพใหม คี วามม่นั คง (อช31003) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย ลิขสทิ ธิ์เปน ของ สํานกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลาํ ดับที่ 30/2554

2 คํานํา สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ไดดําเนินการจัดทํา หนังสือเรียน ชุดใหมนีข้ ึ้น เพื่อสําหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศึกษาขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มีวัตถุประสงคในการพัฒนาผูเรียนใหมีคุณธรรม จริยธรรม มีสติปญญาและศักยภาพในการประกอบอาชีพ การศึกษาตอ และสามารถดํารงชีวิตอยูใ น ครอบครัว ชุมชน สังคมไดอยางมีความสุข โดยผูเ รียนสามารถนําหนังสือเรียนไปใช ดวยวิธีการศึกษา คนควาดวยตนเอง ปฏิบัติกิจกรรมรวมทั้งแบบฝกหัดเพ่ือทดสอบความรูความเขาใจในสาระเนื้อหา โดยเมื่อศึกษาแลวยังไมเขาใจ สามารถกลับไปศกึ ษาใหมไ ด ผูเรยี นอาจจะสามารถเพ่ิมพูนความรหู ลงั จาก ศึกษาหนังสือเรียนน้ี โดยนําความรูไปแลกเปล่ียนกับเพ่ือนในช้ันเรียน ศึกษาจากภูมิปญญาทองถิ่น จากแหลงเรียนรูและจากสือ่ อ่ืนๆ ในการดําเนินการจัดทําหนังสือเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษา ขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ไดรับความรวมมือที่ดีจากผูท รงคุณวุฒิและผูเ กี่ยวของหลายทานทีค่ นควา และเรียบเรียงเนื้อหาสาระจากสื่อตางๆ เพ่ือใหไดสื่อที่สอดคลองกับหลักสูตร และเปนประโยชน ตอ ผูเรยี นที่อยูน อกระบบอยางแทจริง สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอขอบคุณคณะที่ปรึกษา คณะผูเรียบเรียง ตลอดจนคณะผูจัดทําทุกทานท่ีไดใหความรวมมือดวยดี ไว ณ โอกาสน้ี สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย หวังวาหนังสือเรียน ชุดนีจ้ ะเปนประโยชนในการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะประการใด สํานักงาน สงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอนอมรับไวดวยความขอบคุณยิ่ง สาํ นกั งาน กศน.

สารบญั 3 คาํ นาํ หนา คําแนะนาํ การใชหนังสอื เรียน โครงสรางรายวิชา การพฒั นาอาชพี ใหม คี วามมัน่ คง 4 บทท่ี 1 ศักยภาพธุรกิจ 5 บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด 6 บทท่ี 3 การจดั ทาํ แผนพัฒนาการผลติ หรอื การบรกิ าร 18 บทที่ 4 การพัฒนาธุรกิจเชงิ รกุ 28 บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง 40 53

4 คาํ แนะนําการใชห นงั สือเรยี น หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ อช 31003 รายวิชา การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ระดับ มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย เปนแบบเรียนทจี่ ัดทาํ ขนึ้ สําหรับผูเรียนท่ีเปน นักศกึ ษานอกระบบ ในการศกึ ษาหนังสอื เรยี นสาระการประกอบอาชพี รายวชิ าการพฒั นาอาชพี ใหมีความมน่ั คง 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาในในหัวขอและสาระสําคัญ ผลการเรียนรูทีค่ าดหวัง และ ขอบขา ยเนื้อหาของรายวชิ านั้น ๆ โดยละเอียด 2. ศึกษารายละเอียดเนือ้ หาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามทีก่ ําหนด แลว ตรวจสอบกับครูหรือผูร ูในเรื่องนัน้ ๆ ถายังไมเขาใจใหกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนือ้ หานั้น ใหมใ หเ ขาใจ กอ นที่จะศึกษาเรอื่ งตอ ๆ ไป 3. หนงั สอื เรียนเลม นมี้ ี 4 บทเรียน ประกอบดวย บทที่ 1 ศกั ยภาพธุรกจิ บทที่ 2 การจัดทําแผนพัฒนาการตลาด บทที่ 3 การจัดทาํ แผนพัฒนาการผลิตหรอื การบริการ บทที่ 4 การพฒั นาธุรกจิ เชงิ รุก บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง

5 โครงสรา งรายวชิ าการพฒั นาอาชพี ใหม คี วามมน่ั คง (อช. 31003) ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพใหมีความมัน่ คง จําเปนตองศึกษา วิเคราะหศักยภาพของธุรกิจแลวจัดทํา แผนพัฒนากระบวนการตลาด กระบวนการการผลิตหรือการบริการ กําหนดระบบกํากับดูแลเพื่อให อาชีพสูความมั่นคง ผลการเรยี นรทู ค่ี าดหวงั 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญ ความเขาใจในการพัฒนาอาชีพใหมีผลิตภัณฑหรืองานบริการ สรางรายไดพอเพียงตอการดํารงชีวิต มีเงินออมและมีทุนในการขยายอาชีพ 2. วิเคราะหศักยภาพธุรกิจ การตลาด การผลิตหรือการบริการ แผนธุรกิจ เพื่อสรางธุรกิจใหมี ความมั่นคง 3. อธิบายวิธีการตรวจสอบการพัฒนาอาชีพใหเขาสูความมั่นคง 4. ปฏิบัติการจัดทําแผนโครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขา ยเนือ้ หาวิชา บทที่ 1 ศักยภาพธรุ กจิ บทที่ 2 การจดั ทําแผนพัฒนาการตลาด บทที่ 3 การจดั ทาํ แผนพัฒนาการผลติ หรือการบรกิ าร บทที่ 4 การพฒั นาธุรกิจเชงิ รุก บทที่ 5 โครงการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง

6 บทท่ี 1 ศกั ยภาพธรุ กจิ สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพจําเปนตองมีการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ ตําแหนงธุรกิจในระยะตาง ๆ และ วิเคราะหศักยภาพของธุรกิจบนเสนทางของเวลา เพื่อสรางธุรกิจใหมีความมั่นคง ลักษณะบงช้ีความสาํ เร็จของการเรียนรู 1. อธิบายความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพเพื่อความมั่นคง 2. อธิบายความจําเปนของการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ 3. วเิ คราะหต าํ แหนง ธรุ กจิ ในระยะตา ง ๆ 4. วิเคราะหศักยภาพของธุรกิจบนเสนทางของเวลา ขอบขา ยเนือ้ หา เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพเพื่อความมั่นคง เร่อื งท่ี 2 ความจําเปนของการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจ เรอ่ื งท่ี 3 การวเิ คราะหต าํ แหนง ธรุ กจิ เรอ่ื งที่ 4 การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลา

7 เรือ่ งท่ี 1 ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพเพื่อความมั่นคง ความหมาย ความสําคัญและความจําเปนของการพัฒนาอาชีพ การพัฒนาอาชีพ หมายถึง การประกอบอาชีพที่มีการพัฒนาสินคาหรือผลิตภัณฑใหตรงกับ ความตองการของลูกคาอยูต ลอดเวลา โดยมีสวนครองตลาดไดตามความตองการของผูผ ลิต แสดงถึง ความมั่นคงในอาชีพ ความมั่นคง หมายถึง การเกิดความแนนและทนทานไมกลับ เปนอื่น ความสาํ คัญและความจําเปน ของการพัฒนาอาชีพ ผูประกอบอาชีพจะตองมีวิสัยทัศนกวางไกล เพือ่ พิจารณาแนวโนมของตลาด ความตองการของ ผูบ ริโภคเขาสูก ารแขงขันในตลาดใหได จึงจําเปนตองมีการพัฒนาอาชีพ ซึ่งถือวา ลูกคามีความสําคัญ ดังนั้น การพัฒนาอาชีพจึงมีความสําคัญและความจําเปน ดังนี้ 1. เพอ่ื ใหมสี นิ คา ที่ดีตรงตามความตองการของผบู รโิ ภค 2. เพือ่ ใหผูผลติ ไดม กี ารคิดคนผลติ ภัณฑห รอื สินคา ไดต ลอดเวลา 3. มีการนํานวัตกรรมและเทคโนโลยีเขามาใชในกระบวนการผลิต เพือ่ ใหสินคามีคุณภาพ ยิ่งข้นึ 4. ทําใหเศรษฐกิจชุมชนและของประเทศดีขึ้น ขอควรพิจารณาในการพัฒนาอาชีพ ในการพัฒนาอาชพี จะชว ยใหสามารถแขงขนั กับผอู ่นื ได ข้นึ อยูกับสง่ิ ตอ ไปนี้ 1. ผูประกอบอาชีพ ซึ่งอาจจะเปนเจาของธุรกิจ ผูจัดการ ทีมงาน จะตองมีความรูเ กีย่ วกับการ พัฒนาอาชีพนัน้ ๆ รวมถึงทักษะในอาชีพและประสบการณทีเ่ ปนประโยชนตอการพัฒนา อาชีพของตน นอกจากนีย้ ังเปนผูรักความกาวหนา ไมหยุดยิ่ง กาวทันกระแสโลก กลาคิด กลา ทํา ทันสมยั มองโลกในแงด ี 2. ปจจัยการผลิต ไดแก เงินทุน วัตถุดิบ แรงงาน สถานที่ ยอมตองพัฒนาใหมีคุณภาพมากกวา เดิม แตกตา งและโดดเดน ไปจากคแู ขง อน่ื ๆ ในตลาดขณะนั้น 3. โอกาสและสภาพแวดลอมทางธุรกิจ เชน มีตลาดรองรับนโยบายของรัฐบาลสงเสริมทีจ่ ะทํา ใหธ รุ กจิ เจรญิ กาวหนา 4. ผลกระทบตอชมุ ชน สังคม และสงิ่ แวดลอม ตอ งคาํ นึงถึงผลดีกับทกุ ฝา ย

8 เรื่องที่ 2 ความจําเปน ของการวิเคราะหศ ักยภาพธุรกจิ ศักยภาพของธุรกิจ หมายถึง ธุรกิจทีท่ ุกบุคคลทีม่ ีความสามารถพัฒนาสินคานัน้ ๆ ใหอยูใ น ตลาดไดอยางมั่นคง ความจําเปนที่จะตองวิเคราะหศักยภาพของธรุ กจิ 1. ทําใหสามารถขยายตลาดไดกวางขวางกวาเดิม 2. ทําใหลดความเสยี่ งในการดําเนนิ ธุรกจิ 3. มีแนวทางในการดําเนินงานอยางรอบคอบ ปลอดภัยจากการขาดทุน 4. เปนการสื่อสารเกี่ยวกับทิศทางของธุรกิจใหแกผูเ กีย่ วของหรือองคกรทีส่ นับสนุนเงินให ทราบ เพือ่ ใหเกดิ ความมั่นใจ 5. ในการขยายธุรกิจมีความเปนไปได ความคิดรวบยอด องคประกอบที่มีความสัมพันธกับความมัน่ คงของอาชีพ จะตองมีความตรงกันกับปจจัย ทีส่ งผลตอศักยภาพในอาชีพ หากมีองคประกอบทีไ่ มตรง จําเปนที่จะตองจัดการใหตรงกันหรือสัมพันธ กันกจ็ ะทาํ ใหศ กั ยภาพของอาชพี สูงขึน้ ศักยภาพของอาชีพสามารถบอกเปนตัวเลขและอธิบายสภาพที่ปรากฏไดจะทําใหเรา มองเห็นขอบกพรองและสามารถแกไขขอบกพรองพัฒนาอาชีพสูความมั่นคงได ความหมายของศักยภาพในอาชีพ ศักยภาพในอาชีพ หมายถึง ภาวะแฝงหรืออํานาจแฝงที่มีอยูในปจจัยดําเนินการอาชีพ ไดแก ทุน บุคลากร วัสดุอุปกรณ และระบบการจัดการนํามาจัดการใหตรงกับองคประกอบความมัน่ คง ในอาชีพ จะสามารถทําใหอาชีพมั่นคงและปรากฏใหประจักษได ลกั ษณะโครงสรา งของศกั ยภาพในอาชพี โครงสรางของศักยภาพในอาชีพ เปนความสัมพันธระหวางการจัดปจจัยดําเนินการของ อาชีพกับองคประกอบของการพัฒนาอาชีพใหมั่นคง มีลักษณะโครงสรางของความสัมพันธ ดังนี้

ปจ จยั นาํ เขา เพ่ือ  ตรงกนั การพจัดัฒอนงาคอปารชะีพกอบ= ศักยภาพ  9 สัมพันธก ัน การขยายอาชีพ การขยายอาชีพ ความมั่นคงของ การขยายอาชีพ 1. ทุน 1. การจัดการลดความเสี่ยง 2. บุคลากร ผลผลติ 3. วสั ดุอุปกรณ 2. ขอ ตกลง/มาตรฐาน 4. การจัดการ พัฒนาอาชีพ จากแผนภูมิแสดงโครงสรางศักยภาพการขยายอาชีพสูความมั่นคง มีรายละเอียด ดังนี้ 1. ปจจัยนําเขาเพื่อการขยายอาชีพในแตละปจจัย จะมีตัวแปรรวม ดงั น้ี 1.1 ทุน (1) เงนิ ทนุ (2) ทีด่ นิ /อาคารสถานที่ (3) ทุนทางปญญา - การสรางความสัมพันธกับลูกคา - องคความรูที่สรางขึ้น - ภาพลกั ษณข องผลผลติ และสถานประกอบการทจ่ี ะสรา งความพอใจกบั ลกู คา 1.2 บุคลากร (1) หนุ สว น (2) แรงงาน 1.3 วสั ดอุ ุปกรณ (1) วตั ถดุ บิ (2) อปุ กรณเครอ่ื งมือ 1.4 การจัดการ (1) การจดั การการผลติ (2) การจัดการการตลาด 2. การจัดองคป ระกอบพฒั นาอาชีพ มีปจ จัยและตวั แปร ดงั น้ี 1.1 องคประกอบดานการจัดการลดความเสี่ยงผลผลิต (1) ความหลากหลายทางชีวภาพ (2) การเพ่มิ ผลผลิต (3) การจดั การหมนุ เวยี นเปลย่ี นรปู (4) การจัดการรายไดใหเวียนกลับมาสูการขยายอาชีพ

10 1.2 ขอ ตกลง/มาตรฐานพัฒนาอาชีพ (1) คุณภาพผลผลติ (2) การลดตน ทนุ (3) การสงมอบ (4) ความปลอดภัย 3. ศักยภาพการขยายอาชีพ เปนตัวเลขบงชีค้ วามตรงกันหรือความสัมพันธระหวาง ปจ จัยนาํ เขา กบั การจดั องคประกอบพัฒนาอาชีพ ดงั น้ี 3.1 ประสิทธิภาพรวมของการดําเนินการขยายอาชีพ ซึ่งเปนตัวเลขผันแปร ระหวา ง -1 ถงึ 1 โดยมเี กณฑก ารประเมินดังน้ี ตํ่ากวา 0.5 = การขยายอาชีพ มีศักยภาพตาํ่ ตองแกไ ข สงู กวา 0.5 – 0.75 = การขยายอาชีพมีศักยภาพ สงู กวา 0.75 = การขยายอาชีพมีศักยภาพสูง 3.2 ประสทิ ธิภาพแตล ะปจจัย ตอ งมคี า 0.5 ขึ้นไปถงึ จะยอมรับได แตถ า หากตํ่ากวา กค็ วรดาํ เนนิ การแกไ ขพฒั นา

11 การวิเคราะหศักยภาพในธุรกิจ ดานการวิเคราะหความตรงกันหรือความสัมพันธกันระหวาง ปจจัยนําเขาดําเนินการขยายอาชีพกับองคประกอบการพัฒนาอาชีพของผูเชี่ยวชาญและผูเกี่ยวของกับการ ประกอบการขยายอาชีพ จํานวน 3 – 5 คน ดาํ เนนิ การวเิ คราะหแ ลว นาํ มาประมวลผล สรปุ ผล ดงั นี้ 1. จัดทําตารางวิเคราะห ดงั ตวั อยา งน้ี ปจ จยั นาํ เขา ทนุ ดําเนินการ บุคลากร วัดสอุ ปุ กรณ การจัดการ ศกั ยภาพ ขยายอาชพี 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 รายขอ องคประกอบ พัฒนาอาชพี 1. ความหลากหลาย ทางชีวภาพ 2. การเพิ่มของผลิต 3. การหมนุ เวยี น เปลี่ยนรูป 4. การจัดการ รายได 5. คณุ ภาพ ผลผลิต 6. การลดตน ทุน 7. การสงมอบ ผลผลิต 8. ความปลอดภัย ศกั ยภาพรวม

12 2. ดาํ เนนิ การวเิ คราะหเพือ่ สรุปศักยภาพการขยายอาชีพดวยการใชผูเ ชีย่ วชาญ จํานวน 3 – 5 คน ตรวจสอบพิจารณาความตรงกันระหวางองคประกอบพัฒนาอาชีพในแตละขอกับปจจัยนําเขา ขยายอาชีพ โดยมีเกณฑพจิ ารณาดงั นี้ ใหค ะแนน 1 หมายถึง มคี วามตรงกนั สมั พนั ธกัน ใหค ะแนน 0 หมายถึง เฉย ๆ ไมมีความเห็น ใหค ะแนน – 1 หมายถึง ไมต รงกนั 3. ดาํ เนนิ การประมวลผล เพ่ือสรปุ ผลและอภปิ รายผลศักยภาพการขยายอาชีพดวยการ นําผลการวิเคราะหของทุกคนมาคิดหาคาเฉลี่ย ดังตัวอยาง ปจ จัยนําเขา ทนุ ดาํ เนนิ การ บคุ ลากร วดั สุอปุ กรณ การจัดการ ศกั ยภาพ ขยายอาชพี 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 รายขอ องคประกอบ 4 -1 3-2 23- พัฒนาอาชพี 23- 23- 4 1 - 0.50 23- 14- 1. ความหลากหลาย 23- 23- ทางชีวภาพ 32- 32- 5-- -14 2. การเพิ่มของผลิต 5 - - 2-3 1-4 4 1 - 0.65 5-- 32- 3. การหมนุ เวยี น 5 - - 4 1 - 0.60 เปล่ยี นรปู 4. การจดั การ 14- 4 - 1 0.40 รายได 5. คุณภาพ 41- 4 1 - 0.70 ผลผลิต 6. การลดตน ทุน 5 - - 3 - 2 0.35 7. การสงมอบ 1 -4 2 - 3 -0.40 ผลผลิต 8. ความปลอดภัย 2 3 - 5 - - 0.75 0.55 0.45 0.225 0.60 0.365

13 ผลการวิเคราะหสามารถอธิบายไดวา (1) ภาพรวมของศักยภาพ มีคะแนน 0.365 อาจบอกไดวา การขยายอาชีพมีศักยภาพไม ถงึ เกณฑ (2) เมื่อพิจารณาดานปจจัยนําเขา พบวา ปจจัยดานบุคลากรและวัสดุอุปกรณมีศักยภาพ ไมถงึ เกณฑ (3) เมือ่ พิจารณาดานองคประกอบพัฒนาอาชีพ พบวา องคประกอบดานการจัดการ รายได การลดตน ทุนและการสงมอบผลผลิตมศี ักยภาพไมถึงเกณฑ (4) ผลการวิเคราะหอาจสรุปไดวา การขยายอาชีพของผูป ระกอบการรายนี้ มีศักยภาพ ตา่ํ กวา เกณฑทก่ี าํ หนดจาํ เปนตอ งทบทวนพฒั นาใหม การระบปุ จจยั และองคป ระกอบท่ีมีและไมมีศกั ยภาพ การระบุปจจัยและองคประกอบที่มีและไมมีศักยภาพได จากการนําผลการวิเคราะหและ ประเมนิ ศกั ยภาพในธุรกิจมาพิจารณาอภปิ รายเหตุและผลทีน่ าํ ไปสูการพฒั นา ดังขน้ั ตอนตอไปน้ี 1. ตรวจสอบผลการวิเคราะหองคประกอบทีม่ ีคะแนนต่าํ กวาเกณฑทีม่ ีองคประกอบ อะไรบาง 2. พิจารณาองคประกอบที่พบวาต่ํากวาเกณฑแลวนํามาพิจารณาสภาพภายในวา ความ ตรงกับกับปจจัยนําเขาขยายอาชีพมีสภาพเปนอยางไรแลวคิดทบทวนหาเหตุ หาผล วามาจากอะไร ตัวอยางการพิจารณา ปจจัยนําเขา ทนุ ดาํ เนินการ บุคลากร วดั สอุ ปุ กรณ การจัดการ ศักยภาพ ขยายอาชพี 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 1 0 -1 รายขอ องคประกอบ พัฒนาอาชพี 4. การจัดการรายได 1 4 - 2 3 - 2 3 - 4 - 1 0.40 จากตัวอยาง เราพบวา องคประกอบของการพัฒนาอาชีพในรายการที่ 4 เร่ือง การจัดการ รายได มีคะแนนศักยภาพ 0.40 ต่าํ กวาเกณฑทีย่ อมรับได จึงจําเปนทีเ่ ราตองพัฒนา ดังน้ัน จึงหันมาพิจารณา ดานปจ จัยนาํ เขาซึ่งเปน ตัวท่ีมีภาวะแฝง สามารถทําใหอ าชพี พัฒนาและปรากฏใหประจกั ษไ ด ดังนี้ 1. ดานทุนดําเนินการ ที่จะใชขับเคลื่อนการจัดการรายได ขาดความชัดเจน 2. บุคลากรดาํ เนินการ ผเู ชย่ี วชาญมองเหน็ วา ไมช ัดเจน 3. วสั ดุอุปกรณ ผูเช่ียวชาญมองเห็นวา ไมช ัดเจน ทั้ง 3 ปจจัยสงผลตอศักยภาพการจัดการรายได จึงจําเปนตองมีการทบทวนกําหนด แนวทางพฒั นา

14 กิจกรรมท่ี 1 ใหผูเรียนวิเคราะหศักยภาพธุรกิจของตนเอง หรือธุรกิจของผูประสบความสําเร็จในอาชีพ ตามรูปแบบตารางการวิเคราะหที่กําหนด และประเมินผลดงั น้ี 1. ภาพรวมของศักยภาพธรุ กิจอยูระดบั ใด 2. ศกั ยภาพใดบางที่ถึงเกณฑ และศักยภาพใดบางทไ่ี มถ งึ เกณฑ 3. ศักยภาพที่ไมถึงเกณฑทานมีแนวทางในการพัฒนาอยางไร

15 เรื่องที่ 3 การวิเคราะหตาํ แหนงธรุ กิจ การเขาสูอาชีพเมื่อดําเนินธุรกิจไปจนประสบผลสําเร็จ มักจะถูกจับตามองทําตามกัน มาก สวนแบงการตลาดจึงมีขนาดเล็กลงโดยลําดับ จนถึงวันหนึ่งจะเกิดวิกฤติจึงมีความจําเปนทีจ่ ะตอง พัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพออกไปหรือเรียนรูท ําในสิ่งที่คนอืน่ ทําไมได เพื่อใหอยูไดอยางมัน่ คง ยั่งยืน การพัฒนาหรือขยายอาชีพ จะตองวิเคราะหและประเมินศักยภาพของธุรกิจวาอยูใ นตําแหนงธุรกิจ ระดบั ใด ดงั น้ี 4 ธุรกิจตกตํา่ หรือสูงข้ึนถาไมมี การพัฒนาธุรกิจจะเปน ขาลง จาํ เปน ตอ งขยายขอบขา ย จึงมีความตอ งการใชน วตกรรม/ เทคโนโลยเี ขา มาใชงาน 3 ธรุ กิจทรงตวั จะมีผูคนเขา มาเรยี นรทู ําตาม ทาํ ใหเ กดิ วิกฤตสิ ว นแบง ตลาด 2 ธุรกจิ อยใู นระยะสรา งตัว จะมีคนจับตามองพรอมทําตาม 1 ธรุ กจิ ระยะเริ่มตน การพฒั นา แผนภมู กิ ารวเิ คราะหตําแหนงธรุ กจิ 1. ระยะเริม่ ตน เปนระยะเริม่ ตนของการทําธุรกิจ จึงตองมีการพัฒนาใหธุรกิจอยูไ ด เปน ระยะทีผ่ ูประกอบการจะตองประชาสมั พันธสินคา และบริการใหล กู คา รจู ัก 2. ระยะสรา งตัว เปนระยะทธ่ี ุรกิจเตบิ โตมาดวยดี มักจะมีคนจบั ตามองพรอ มคาํ ถาม 3. ระยะทรงตัว เปนระยะที่ธุรกิจอยูนิ่ง ไมมีการขยายตลาด ไมมีการพัฒนา สืบ เนื่องมาจากระยะที่ 3 ท่ีมีผูป ระกอบการอืน่ ๆ ทาํ ตาม จงึ ทําใหม ีสว นแบงของตลาด 4. ระยะตกต่ําหรือสูงขึน้ เปนระยะที่ถาไมมีการพัฒนาธุรกิจก็จะอยูในขาลง ถามีการ พฒั นาธรุ กจิ จากระยะทรงตัวก็จะทําใหธุรกิจอยใู นขาขึน้ การวิเคราะหศักยภาพธุรกิจบนเสนทางของเวลา เปนการวิเคราะหศักยภาพธุรกิจตามระยะเวลา กับขั้นตอนการทํางานในอาชีพ

16 เรื่องที่ 4 การวิเคราะหศ กั ยภาพธุรกิจบนเสน ทางของเวลา เสนทางของเวลา หมายถึง วงจรของการประกอบอาชีพ ธุรกิจ สินคาหรือบริการ ในชวงระยะเวลาหนึ่งของการดําเนินการ การวิเคราะหศักยภาพบนเสนทางของเวลา คือ การแยกแยะกระบวนการทางธุรกิจ หรือ การดําเนินการดานอาชีพหรือการประกอบอาชีพ โดยแบงตามชวงระยะเวลาดําเนินกิจกรรม และมี เปาหมาย คือ ผลการประกอบการในชวงเวลานัน้ เมือ่ เปรียบเทียบชวงกอนหนานี้ จัดอยูประเภทขาขึน้ หรอื ขาลงในตาํ แหนง ธรุ กจิ การวิเคราะหศักยภาพบนเสนทางของเวลา ใหมองเห็นความกาวหนา ความสําเร็จในแต ละภารกจิ ดว ยการกําหนดกิจกรรมพรอมกํากบั เวลาท่ีตองใชจรงิ เขยี นเปน ผังการไหลของงานใชเฝาระวัง การดําเนินงาน การจัดทําผังการไหลของงานในแตล ะภารกจิ ใหกําหนดดงั น้ี 1. กาํ หนดงาน/อาชพี ออกเปน เรอ่ื งสาํ คญั 2. นาํ กิจกรรมออกมาจดั ลาํ ดับขนั้ ตอนกอ นหลัง 3. นําลักษณะบงชี้ความสําเร็จออกมากําหนดเปนผลการดําเนินงาน จัดทําผังของงานในรูปแบบใดก็ไดที่ผูประกอบอาชีพมีความเขาใจดี ดงั ตัวอยางการปลกู มะละกอ การบรหิ าร วางแผน เตรยี ม จดั จาํ หนา ย สรุป จดั การ การผลติ ปจจยั ปลูก เก็บเกี่ยว ยอดขาย ขยายอาชพี ปลกู ปลกู มะละกอ มะละกอ 5 ไร การผลติ ทํา บํารงุ ปลกู บาํ รงุ มะละกอ ปุยหมกั ดนิ มะละกอ รักษา ชวงเวลา (สปั ดาห) 1 2 3 4-14 15 16-24 25 26

17 การปลูกผกั อินทรยี ใ ชเ วลา 8 สัปดาห การทํางาน มี 2 ลักษณะ คอื การบริหารจัดการและ การปลกู ผกั ตองจดั ผงั ใหเ หน็ การทาํ งานกอนหลงั ตง้ั แตเร่ิมตนจนจบ เพือ่ ใหม องเห็นเสนทางของการปลูก พืช เราสามารถใชผังการไหล กํากับ ดูแลการขยายอาชีพดวยการ 1. นําผังการไหลของงานติดผนังใหมองเห็น 2. ติดตามระยะเวลาตามผังการไหลของงานวา วันทีก่ ําหนดกิจกรรมดําเนินการเสร็จ หรอื ไม ถาเสรจ็ กท็ าํ เครอ่ื งหมายบอกใหรูว า เสร็จ 3. ถาไมเสร็จผูประกอบการจะตองติดตาม คนหาสาเหตุแลวปฏิบัติการแกไข ขอ บกพรอ ง 4. ดําเนินการปรับระยะเวลาในผังการไหลของงานใหเปนความจริง ประเมินผลการกํากับ ดูแลวา มีสวนใดประสบผลสําเร็จบาง และสําเร็จไดเพราะอะไร เปนเหตุ จากนัน้ ดูวา สวนใดทีไ่ มประสบผลสําเร็จและมีอะไรเปนเหตุ นําผลทั้งความสําเร็จและความ เสียหายมาสรปุ ผล เพ่อื นาํ ผลกลบั มาแกไขแผนกลยทุ ธและแผนปฏบิ ตั กิ ารใหม ีประสทิ ธิภาพได กจิ กรรมที่ 2 ใหผูเ รียนทดลองจัดทําผังการไหลของงานการขยายอาชีพของตนเอง หรืออาชีพของผู ประสบความสําเร็จจากการประกอบอาชีพ

18 บทท่ี 2 การจัดทาํ แผนพัฒนาการตลาด สาระสําคัญ การจัดทําแผนพัฒนาการตลาดเปนการพัฒนาการตลาดของสินคาใหสามารถแขงขัน ได โดยการกําหนดเปาหมายและกลยุทธตางๆ เพื่อใหบรรลุเปาหมายทางการตลาดที่กําหนดไว ลกั ษณะบง ชีค้ วามสาํ เร็จของการเรยี นรู 1. กําหนดทิศทางและเปาหมายการตลาดของสินคาหรือบริการได 2. กาํ หนดและวเิ คราะหกลยุทธสูเปาหมายการตลาดได 3. กาํ หนดกจิ กรรมและแผนการพฒั นาการตลาดได ขอบขายเนอ้ื หา เรอ่ื งที่ 1 การกําหนดทิศทางการตลาด เปาหมาย กลยุทธในการขยายอาชีพ เรื่องที่ 2 การวิเคราะหกลยทุ ธ เร่อื งท่ี 3 การกาํ หนดกจิ กรรมและแผนการพฒั นาการตลาด

19 เรื่องที่ 1 การกําหนดทิศการตลาด เปาหมาย กลยทุ ธในการขยายอาชีพ ความคิดรวบยอด การทําธุรกิจไมวาจะทําระดับใด จําเปนตองมีทิศทางใหมองเห็นผลสําเร็จ ภาระงานที่ จะตองทําและกลยุทธสูความสําเร็จใชเปนความคิดสูการปฏิบัติจริง จะทําใหเราวางธุรกิจอยูในความพอดี อยางมีภูมิคุมกัน ไมใชทําไป คิดไป ลงทุนไป อยางไรทิศทาง ขน้ั ตอนการดาํ เนนิ งาน 123 1. ทิศทางธุรกิจ 2. เปาหมาย 3. แผน วสิ ยั ทศั น กลยุทธ แผนกลยทุ ธ พนั ธกิจ จากแผนภูมิ ทําใหมองเห็นวาการกําหนดทิศทาง กลยุทธ การขยายอาชีพ ประกอบดวย 1. การคิดเขียนทิศทางธุรกิจ ประกอบดวยวิสัยทัศนทีต่ องการใหเกิดอยางมีความพอดี และ พนั ธกจิ สําคญั ท่ีจะนําไปสูความสําเรจ็ 2. การคิดเขียนกลยุทธหรือวิธีการสรางความสําเร็จตามพันธกิจ ซึ่งจะมีเปาหมายอยางชัดเจน 3. การคิดเขียนแผนกลยุทธดวยการนําเปาหมายกลยุทธมาวิเคราะหใหมองเห็นตัวบงชี้ ความสําเร็จ ปจจัยนําเขาทีส่ ําคัญ และกิจกรรมที่จําเปนตองทําเปนแผนทิศทางไปสูค วามสําเร็จของการ ดาํ เนินธรุ กิจ

20 รายละเอียดการดําเนินงาน 1. การกาํ หนดทิศทางธรุ กจิ เปนการคิดใหมองเห็นอนาคตของการขยายอาชีพใหมีความพอดี จะตองกําหนดใหไดวา ในชวงระยะขางหนาควรจะไปถึงไหน อยางไร ซึง่ ประกอบดวย ขอความวิสัยทัศนวาจะไปถึงไหน และ ขอความพันธกจิ วา จะไปอยางไร โดยมวี ิธกี ารคิดและเขียนดงั น้ี 1.1 การเขียนขอความวิสัยทัศน การขยายอาชีพ มีลักษณะโครงสรางการเขียนที่ประกอบดวย ก. ชว งระยะเวลาทเ่ี ราไปสดุ ทางของการขยายอาชพี ในชว งน้ี จะเปน ระยะเวลา กป่ี  พ.ศ. อะไร ข. ความคิด เปาหมาย ลักษณะความสําเร็จทีเ่ ราจะไปถึงอยางมีความพอดี และทาทาย ความสามารถของเรา คืออะไร ตัวอยา งขอความวิสัยทัศน “ พ.ศ. 2551 ไรท นเหนือ่ ยผลิตผกั สดผลไมเ กษตรอนิ ทรียเ ขา สตู ลาดคณุ ภาพประเทศสงิ คโปร จากขอความวิสัยทัศน ตัวอยางขางตน สามารถจําแนกใหมองเห็นโครงสรางการเขียนไดดังนี้ ก. ชวงระยะเวลาที่จะไปสุดทาง คือ ป พ.ศ. 2551 ข. ขอความ ความคิดลักษณะความสําเร็จทีจ่ ะไปถึงอยางมีความพอดีและทาทาย คือไรทน เหน่อื ยสามารถผลติ ผักสด ผลไม เกษตรอินทรยี เขาสตู ลาดคุณภาพประเทศสิงคโปรไ ด จึงอาจสรุปไดวาการกําหนดวิสัยทัศนไมใชเปนการกําหนดเพือ่ ความนาสนใจ แตเปนการ กาํ หนดใหมองเห็นทิศทางของธุรกิจที่เราจะตองฝาฟนอุปสรรคตางๆ ไปใหถึงได 1.2 การเขียนพันธกิจ การเขียนขอความพันธกิจเปนการดําเนินการตอเนือ่ งจากการกําหนด วิสยั ทัศน วา เราจะตองมีภารกิจทีส่ ําคัญ อะไรบาง ทีเ่ ราทําใหการขยายอาชีพบรรลุผลสําเร็จ ไดต ามวสิ ยั ทศั น โดยมแี นวทางการคดิ และเขยี นดงั น้ี 1.2.1 การวิเคราะหวา หากจะใหเกิดความสําเร็จตามวิสัยทัศน จะตองมีพันธกิจอะไรบาง ในทางธุรกิจมีภาระทสี่ าํ คญั 4 ประการ คือ ก. ภารกจิ ดา นทนุ ดาํ เนนิ การ ข. ภารกิจดานลูกคา ค. ภารกิจดานผลผลติ ง. ภารกิจดา นการเรยี นรูพฒั นาตนเองและองคกร ดงั นน้ั การดาํ เนนิ การขยายอาชพี อาจใชพ นั ธกจิ ทง้ั 4 กรณีมาคดิ เขียนพนั ธกิจนําไปสคู วามสาํ เร็จได 1.2.2 โครงสรางการเขียนพันธกิจมีองคประกอบรวม 3 ดาน คอื ก. ทําอะไร (บอกภาระสําคัญที่กระทบตอความสําเร็จ) ข. ทําไมตองทํา (บอกเหตุผลหรอื จดุ ประสงค) ค. ทําอยางไร (บอกวิธดี ําเนนิ การท่สี าํ คญั และสงผลตอความสําเรจ็ จริง)

21 ตวั อยางขอ ความภารกิจของไรท นเหนื่อย 1. ขยายพ้ืนที่การผลิต 20 ไร เพ่ือใชผ ลติ ผักสดอนิ ทรีย ดวยการพฒั นาคุณภาพดนิ ดวยปยุ พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหานาํ้ ใหไ ดว นั ละ 300 ลูกบาศกเมตร 2. สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา เพื่อขยายการตลาดดวยการจัดทําเว็บไซดของตนเอง จัดทําสารคดี เผยแพร สปั ดาหล ะ 1 เร่ือง และเวบ็ บอรดแลกเปล่ยี นเรียนรกู บั ลกู คา และผูส นใจ 3. ยกระดับคณุ ภาพผลผลิตใหเ ปน ไปตามมาตรฐานเกษตรอินทรยี ย โุ รป เพ่อื ใหส ามารถสงออก ตา งประเทศได ดว ยการพัฒนาคุณภาพดนิ ไมใหป นเปอ นโลหะหนกั และจดั การแปลงเกษตรให เปนระบบนิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตามขั้นตอน เพื่อติดตามหาขอบกพรองและปฏบิ ัติการแกไข ขอบกพรองไดดวยการสรางความตระหนักใหเห็นความสําคัญของมาตรฐานคุณภาพ และรวม เขียนเอกสารขั้นตอนการทํางาน จากตัวอยางขอความพันธกิจของไรทนเหนือ่ ย นํามาจําแนกขอความตามลักษณะโครงสรางการ เขยี นไดด งั น้ี ทําอะไร ทําไมตองทํา ทําอยา งไร 1. ขยายพื้นทกี่ ารผลิต 20 ไร เพ่อื ใชผลติ ผกั สดอินทรยี  โดยการพัฒนาคุณภาพดินดวยปุย พืชสด เพิ่มแรงงาน 10 คน จัดหา นาํ้ วนั ละ 300 ลกู บาศกเมตร 2. สรา งความเชอื่ ถอื ใหกบั ลกู คา เพ่ือใหล กู คามน่ั ใจวาไดบ ริโภค ดว ยการจดั ทาํ เวบ็ ไซดข องตนเอง อาหารคุณภาพ สะอาด ปลอดภัย จดั ทาํ สารคดีเผยแพรส ปั ดาหละ 1 เรื่อง และเว็บบอรดแลกเปล่ียน เรียนรูกับลูกคา 3. ยกระดบั คณุ ภาพผลผลติ ให เพ่ือใหส ามารถสง ออกไปสู ดวยการพัฒนาดินไมใ หป นเปอ น เปนไปตามมาตรฐานเกษตร ประเทศสิงคโปรไ ด โลหะหนกั ตามมาตรฐานพฒั นา อนิ ทรยี ย ุโรป ระบบนิเวศแปลงเกษตรใหเปน ระบบนิเวศธรรมชาติ 4. พัฒนาคนงานใหทํางานตาม เพื่อใหสามารถติดตามหา ดวยการสรางความตระหนกั ให ขน้ั ตอนได ขอ บกพรองและปฏิบตั ิการแกไข เห็นความสําคัญของมาตรฐาน ขอบกพรองได คณุ ภาพผลผลิตและรว มเขียน เอกสารขั้นตอนการทํางาน

22 จึงสรุปไดวาการขยายอาชีพใหเกิดความพอดีนัน้ เปนไปตามศักยภาพของผูป ระกอบ อาชีพ แตการกําหนดทิศทางขยายอาชีพนั้นตองมองเห็นทิศทางที่จะไปถึงและรูวามีภารกิจอะไรบาง ตอง ทําอยางไรใหมองเห็นรูปธรรมของการขยายอาชีพที่กาวออกไปขางหนา 2. การกาํ หนดเปา หมายการตลาด เปาหมายการตลาดเพื่อการขยายอาชีพ คือ การบอกใหทราบวา สถานประกอบการนั้น สามารถทําอะไรไดภายในระยะเวลาเทาใด ซึ่งอาจจะกําหนดไวเปนระยะสั้น หรือระยะยาว 3 ป หรือ 5 ป ก็ได การกําหนดเปาหมายของการขยายอาชีพตองมีความชัดเจนสามารถวัดและประเมินผลได การ กําหนดเปาหมายหากสามารถกําหนดเปนจํานวนตัวเลขไดก็จะยิ่งดี เพราะทําใหมีความชัดเจนจะชวยให การวางแผนมีคุณภาพยง่ิ ข้นึ และจะสงผลในทางปฏบิ ตั ิไดดีย่งิ ขน้ึ 3. การกาํ หนดกลยทุ ธ การที่จะขยายอาชีพใหบรรลุตามวิสัยทัศน ตองมีแนวทางปฏิบัติสูค วามสําเร็จ เพือ่ ชัย ชนะเราเรียกวา กลยุทธ ดังนัน้ การกําหนดกลยุทธเพือ่ ใหการขยายอาชีพสูค วามสําเร็จจึงกําหนดกลยุทธ จากภารกจิ ท่ีจะทําทั้ง 4 ดา นตามแนวคดิ ดงั น้ี นําขอความพันธกิจในสวนทําอยางไรมาพิจารณาวามีกิจกรรมที่จะตองทําอะไรบาง ตัวอยา ง การพิจารณาในสวน ทําอยางไรของพันธกิจที่ 1 มีกิจกรรมที่ตอ งทาํ ดงั น้ี 1. พัฒนาคุณภาพดินดว ยปุย พชื สด 2. เพิ่มแรงงาน 10 คน 3. จัดใหม นี าํ้ ใชเพ่มิ วันละ 300 ลูกบาศกเมตร 3.1 คิดพิจารณาวา กิจกรรมใดเปนกิจกรรมทีย่ ุง ยากและเปนแกนหลักสําคัญของความสําเร็จใน ภารกิจนี้ จะตองใชเทคนิควิธีอะไรเขามาเปนกลยุทธในการทํางานดังตัวอยาง กิจกรรม สรปุ ผลการพจิ ารณา ลาํ ดบั เทคนคิ วธิ ีการทจ่ี ะใช ความสําคัญ เปน กลยุทธ 1. พัฒนาคุณภาพดิน เปนกิจกรรมทีต่ องทํากรอบการ 1 ใชจ อบหมนุ ฟน ดนิ และ วชั พชื เขาดวยกัน ดว ยปยุ พชื สด ผลติ เปนระยะๆ อยางตอเนอ่ื ง 2. เพิ่มแรงงาน 10 คน เพียงประกาศรับสมัครแลวชี้แจงให 3 - ทํางานตามขั้นตอน 3. จัดน้าํ เพิม่ วันละ 300 วาจางผูร ับเหมา สํารวจ เจาะหาน้ํา 2 - ลูกบาศกเมตร ทาํ เสร็จแลวกใ็ ชไดเ ลย

23 3.2 สรปุ ระบุกลยุทธ และเปาหมายกลยุทธดวยการนําผลการวิเคราะหกําหนดเทคนิควิธีการมา เปนกลยุทธ และนําขอความสวนที่บอกวาทําอะไรมาเปนเปาหมายกลยุทธ ดังตัวอยางนี้ 3.2.1 กลยุทธดําเนินการคอื การใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดนิ 3.2.2 เปา หมายกลยทุ ธค อื การพัฒนาคณุ ภาพดนิ 20 ไร ตัวอยางผลการพิจารณากําหนดกลยทุ ธข ยายอาชีพเกษตรอนิ ทรียข องไรทนเหนอ่ื ยดังนี้ ผลการพจิ ารณาขอ ความทาํ ขอความภารกจิ ในสว น ทาํ ขอความกลยทุ ธสูค วามสาํ เร็จ อยางไร และกาํ หนดเทคนคิ วิธีใน อยางไร นํามาใชกําหนด ของการขยายอาชพี กจิ กรรมทีส่ ําคัญสง ผลตอ เปาหมายกลยุทธ ความสําเรจ็ ของภารกิจ ใชจอบหมุนพัฒนาคุณภาพดิน ในการขยายพ้นื ทก่ี ารผลติ จาํ นวน 1. ใชจอบหมนุ พัฒนาคุณภาพ ขยายพื้นทกี่ ารผลติ 20 ไร 20 ไร ใชเว็บไซดเผยแพรความรูเกษตร ดนิ อินทรีย ความเขาใจทาง อินเตอรเนต็ 2. ใชเวบ็ ไซดเ ผยแพร สรางความเชื่อถือใหกับลูกคา ใชองคความรูระบบนิเวศ ธรรมชาติยกระดับคุณภาพ 3. ใชองคความรูระบบนิเวศ ยกระดับคุณภาพผลผลิตใหไ ด ผลผลิตเขาสูมาตรฐานเกษตร อนิ ทรยี ย ุโรป ธรรมชาติ พัฒนาระบบนิเวศ ตามมาตรฐานคุณภาพเกษตร ใชเทคนิคการบริหารคุณภาพให แปลงเกษตร อนิ ทรยี ย ุโรป คณะทํางานรเู ทาทันกนั รวมกนั ทํางานตามขั้นตอนได 4. พัฒนาคณะทาํ งานใหรเู ทา กัน พัฒนาคนงานใหทํางานตาม ขน้ั ตอนได

24 เรอื่ งท่ี 2 การวิเคราะหก ลยทุ ธ ใชเปนแผนภาพรวมของการขยายอาชีพ เปนเคร่ืองมือควบคุม ภาพรวมของการจัดการขยาย อาชีพที่ประกอบดวยเหตุผลที่จะทําใหการขยายอาชีพสําเร็จกับองคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธ ทําใหเกิด 16 ตาราง บรรจุเงื่อนไขสูความสําเร็จไวสําหรับจัดทําแผนปฏิบัติการ และควบคุมภาพรวมของ การดําเนินงาน ก. องคประกอบดานเหตุผลสูความสําเร็จของการขยายอาชีพประกอบดวย (1) ดานการลงทุน (2) ดา นลกู คา (3) ดานผลผลติ (4) ดา นการเรียนรพู ฒั นาตนเอง ข. องคประกอบดานการควบคุมเชิงกลยุทธประกอบดวย (1) เปาหมายกลยุทธ (2) ตัวบงชี้ความสําเร็จ (3) ปจจัยนําเขาดําเนินงาน (4) กจิ กรรม / โครงการที่ตองทํา 3.1 การเขียนแผนกลยุทธทั้งหมดจะตองบรรจุอยูในเอกสารหนาเดียว เพื่อใหมองเห็น ความสัมพันธรวมระหวางตารางทั้ง 16 ตารางดังตัวอยาง ตัวอยางแผนกลยุทธ วิสัยทัศน “ป พ.ศ. 2551 ไรทนเหนือ่ ยผลิตผักสด ผลไมเกษตรอินทรียเขาสูต ลาดอาหารคุณภาพ ประเทศสิงคโปรได

25 แผนกลยทุ ธ เงอ่ื นไข ภารกิจดานการลงทุน ภารกิจดานลูกคา ภารกจิ ดานผลผลติ ภารกจิ ดานการ พฒั นาตนเอง เปาหมายกลยทุ ธ ขยายพื้นทกี่ ารผลติ 20 ไร สรา งความเชือ่ ถอื ใหก ับ ยกระดบั คุณภาพ พฒั นาคนงานใหท าํ งาน ตัวบง ช้คี วามสําเร็จ ลูกคา ผลผลติ ใหไ ดต าม ตามขั้นตอนได - พฒั นาคณุ ภาพเปน ดนิ - ยอดส่งั ซอื้ เพิ่มขึน้ จนเต็ม มาตรฐานการเกษตร - คนงานยึดการทาํ ตาม ปจจยั นาํ เขา อินทรียค รบ 20ไร อนิ ทรยี ยโุ รป เอกสารคมู ือดาํ เนนิ งาน ดําเนินงาน ปริมาณการผลิต - ผลการวเิ คราะห - คนงานรเู ทา ทนั กนั กิจกรรมโครงการ - โครงสรางดินเปน เมลด็ กลม - ลกู คา เขา มาแลกเปลย่ี น สีนาํ้ ตาล ผลผลติ ไมพ บธาตุ - เอกสารขน้ั ตอนการ ความเขาใจเกษตรอนิ ทรีย โลหะหนกั ที่ระบุใน ทาํ งาน - จอบหมนุ ขนาดหนา กวา ง 120 ในเว็บเพจ มาตรฐาน - เอกสารตรวจตดิ ตาม ซม. - สารคดกี ารผลติ เกษตร - ปราศจาก คณุ ภาพ - เมลด็ พนั ธปุ ุยพืชสด อินทรียไรท นเหน่อื ยภาค จลุ ินทรยี บ ูดเนา - ฝก อบรมการทาํ งาน - จุลินทรยี  พด.1 พด.2 และ ภาษาองั กฤษและไทย เมลด็ พนั ธุ รว มกัน เพ่ือใหม ี พด.3 - จดั ทาํ สารคดคี วามรแู ละ ออกานคิ ความสามารถเทา ทนั กนั - กจิ กรรมการพัฒนาดนิ ดา นปยุ แสดงผลงานเกษตรอินทรยี  - จัดทาํ เอกสารขน้ั ตอน พชื สด เดือนละ 1 เรอื่ ง - ผลติ เมลด็ พนั ธุพชื ผกั การทาํ งานในแตล ะ - สาํ รวจขดุ เจาะบอ น้ําบาดาล - ติดตั้งเวบ็ ไซด ตวั ท่ีสามารถทําได กจิ กรรม ขนาด 300 ม3/วนั - จา ยแจก DVD ความรู - ฝก การใชเ อกสาร เกษตรอนิ ทรียไรท นเหนือ่ ย ขน้ั ตอนการทาํ งาน จากตัวอยาง ทําใหมองเห็นสาระสําคัญทีเ่ ปนเหตุเปนผลตอความสําเร็จของการขยาย อาชีพเกษตรอินทรยี ไรท นเหนือ่ ย

26 เร่ืองท่ี 3 การกาํ หนดกจิ กรรมและแผนการพฒั นาการตลาด การกาํ หนดกิจกรรมเพ่อื พัฒนาการตลาด การตลาดมีความสําคัญมีผลตอการบรรลุเปาหมายสุดทายของการดําเนินธุรกิจ ธุรกิจ ตองเริม่ ดวยการศึกษาความตองการที่แทจริงของลูกคา จากนั้นจึงทําการสรางสินคาหรือบริการที่ทําให ลูกคาเกิดความพอใจสูงสุดดวยการคาํ นึงถงึ ในเรื่องตอ ไปน้ี 1. กิจกรรมการพัฒนาสินคาใหตรงกับความตองการของลูกคา 2. กิจกรรมดานราคาผูผลิตตองกําหนดราคาทีเ่ หมาะสมกับกําลังซือ้ ของผูบริโภค และ เหมาะสมกับคุณภาพของสินคา 3. กจิ กรรมดา นสถานที่ ตองคิดวา จะสง ของสนิ คาใหกับผูบริโภคไดอยางไร หรือตองมี การปรับสถานที่ขาย ทําเลที่ตั้งขายสินคา 4. กิจกรรมสงเสรมิ การขาย จะใชวธิ ีการใดที่ทําใหล กู คา รูจกั สนิ คาของเรา การวางแผนพัฒนาการตลาด ผูผ ลิตตอ งนํากิจกรรมตา ง ๆ มาวางแผนเพื่อพฒั นาตลาด เพือ่ นาํ สูก ารปฏบิ ตั ิ ดังตัวอยา ง แผนพฒั นาการตลาดสนิ คา ผงซกั ฟอก แผนการพัฒนาการตลาด ป 2554 ท่ี กิจกรรมที่ตองดําเนนิ การ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ิ ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 1 กําหนดทิศทางการพัฒนา การตลาด - วิสัยทศั น - พนั ธกจิ 2 กําหนดเปาหมายการตลาด 3 กําหนดกลยุทธส เู ปาหมาย 4 วิเคราะหกลยุทธ 5 ดาํ เนนิ การ - การโฆษณา - การประชาสัมพันธ - การทําฐานขอมูลลูกคา - การสงเสริมการขาย - การกระจายสินคา ฯลฯ

27 กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รียนกําหนดทิศทาง เปาหมาย กลยุทธในการขยายอาชีพ และกาํ หนดกจิ กรรม และวางแผนการพฒั นาตลาดสนิ คาของผเู รยี นหรือสนิ คา ท่ีสนใจ ลงในตารางท่กี ําหนดข้นึ 1. ทิศทางธุรกิจในการขยายอาชีพ.................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 2. เปาหมายธุรกิจในการขยายอาชีพ................................................................................ ..................................................................................................................................................................... 3. กลยุทธในการขยายอาชีพ............................................................................................. ..................................................................................................................................................................... กิจกรรมและแผนการพฒั นาการตลาด อาชพี /สินคา.......................................................................... แผนการพฒั นาการตลาด ป 2554 ท่ี กิจกรรมทีต่ องดาํ เนินการ ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

28 บทที่ 3 การจัดทําแผนพฒั นาการผลิตหรือการบริการ สาระสําคัญ การพัฒนาการผลิตหรือการบริการเกิดจากการกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการ วเิ คราะหท นุ ปจ จยั กําหนดเปา หมาย กําหนดแผนกจิ กรรม เปน การพฒั นาระบบการผลติ หรือการบรกิ าร ลักษณะบงชีค้ วามสาํ เรจ็ ของการเรียนรู 1. อธบิ ายการกําหนดคณุ ภาพผลผลิตหรอื การบรกิ าร 2. สามารถวิเคราะห ทุนปจจัยการผลิตหรือการบริการ 3. กาํ หนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ 4. กาํ หนดแผนกจิ กรรมการผลติ 5. พัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ ขอบขา ยเน้ือหา 3.1 การกาํ หนดคณุ ภาพผลผลิตหรอื การบริการ 3.2 การวเิ คราะหท ุนปจจัยการผลติ หรือการบริการ 3.3 การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ 3.4 การกาํ หนดแผนกจิ กรรมการผลิต 3.5 การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการ

29 เร่อื งที่ 1 การกาํ หนดคณุ ภาพผลผลติ หรอื การบรกิ าร หนวยนีจ้ ะเปนการเรียนรูตอเนือ่ งจากหนวยที่ 2 ซึง่ มีการกําหนดทิศทาง เปาหมาย กล ยุทธทางการตลาดแลว ดังนัน้ ในหนวยนีจ้ ะเปนการกําหนดคุณภาพผลผลิตหรือการบริการใหสอดคลอง กับความตองการของตลาดขึ้นอยูกับเปาหมาย คือ ลูกคา เปนกลุม ใด วัยใด เพศใด อาชีพใด มีระดับ การศึกษาใด การกําหนดคณุ ภาพผลผลิต ความหมายของคุณภาพ ความหมายของคุณภาพ ถูกกําหนดขึน้ ตามการใชงานหรือตามความคาดหวังของผู กําหนด เชน มีความเหมาะสมกับการใชงาน มีความทนทาน ใหผลตอบแทนสูงสุด บริการดีและ ประทับใจหรือเปนไปตามมาตรฐานที่ตั้งใจไว แบงเปน 2 ลักษณะ ดงั นี้ 1. คุณภาพตามหนาที่ หมายถึง ประสิทธิภาพการทํางาน ความเหมาะสมในการใชงาน ความทนทาน เชน พัดลมเครื่องนี้มีมอเตอรที่สามารถใชไดอยางตอเนื่องถึง 24 ช่ัวโมง 2. คุณภาพตามลักษณะภายนอก หมายถึง รูปรางสวยงาม สีสันสดใส เรียบรอย เหมาะ กับการใชงาน โครงสรางแข็งแรง ผลิตภัณฑสวนใหญมักเนนคุณภาพภายนอก โดยเนนที่สีสันสดใส หรอื รปู ลกั ษณใ หโดดเดน เพ่ือดึงดดู ความสนใจของผูซ อ้ื ในอดีตคุณภาพมักจะถูกกําหนดขึน้ จากความตองการของผูผลิต แตปจจุบันสภาพการ แขงขันในตลาด มีมาก หากคุณภาพไมตรงกับความตองการของผูซ ือ้ การผลิตสินคาและบริการก็อาจจะ ตองลมเลิกกิจการไป ดังที่ไดเกิดขึน้ มาในปจจุบัน สินคาบางประเภทแขงขันกันทีค่ ุณภาพ บางประเภท แขง ขนั กนั ทร่ี าคา แตบ างประเภทแขง ขนั กนั ทค่ี วามแปลกใหม ดังน้ัน การผลิตหรือใหบริการใด ๆ จะตองมี การศึกษาสภาพตลาดอยางรอบคอบ เพื่อกําหนดคุณภาพ ขน้ั ตอนการกําหนดคณุ ภาพ การกําหนดคุณภาพมีความสําคัญอยางยิ่ง เพราะการกําหนดคุณภาพไมไดกําหนดจาก บุคคลใด บุคคลหนึง่ หรือกลุมคน หรือสถาบันเทานัน้ แตการกําหนดคุณภาพตองคํานึงถึงคนหลายกลุม หลายสถาบัน การกาํ หนดคุณภาพสนิ คาและบริการ มขี น้ั ตอนดาํ เนินการ 3 ขน้ั ตอน ไดแ ก 1. การศึกษาความตองการของผูใชสินคาและบริการอยางกวางขวางและครอบคลุมผูซื้อ หรือผูใชบริการที่มีความหลากหลาย 2. การออกแบบผลิตภัณฑหรือพัฒนาผลิตภัณฑใหสอดคลองกับความตองการทีศ่ ึกษา มาอยางจริงจัง 3. จัดระบบการผลิตและควบคุมระบบการผลติ ใหไดผลผลิตที่มคี ุณภาพ

30 การกําหนดคุณภาพการบริการ การบริการ หมายถึง การใหความชวยเหลือ หรือการดําเนินการเพือ่ ประโยชนของผูอ ื่น การบริการที่ดี ผูรับบริการก็จะไดรับความประทับใจ และชืน่ ชมองคกร ซึง่ เปนสิง่ ดีสิง่ หนึง่ อันเปนผลดี กับองคกรของเรา เบือ้ งหลังความสําเร็จเกือบทุกงาน มักพบวางานบริการเปนเครือ่ งมือสนับสนุนงาน ดานตาง ๆ เชน งานประชาสัมพันธ งานบริการวิชาการ เปนตน ดังนัน้ ถาบริการดี ผูรับบริการเกิดความ ประทับใจ เกิดภาพลกั ษณทด่ี ีตอองคก ร (อาศยา โชติพานิช. ออนไลน, 2533) คุณภาพของงานบริการ (Service Quality) ปจ จยั ทบ่ี ง ช้ีคณุ ภาพของการบรกิ าร ไดแ ก 1. สามารถจับตองได โดยปกติบริการเปนสิ่งทีจ่ ับตองไมได ทําใหการรับรูใ นคุณภาพ คอนขางไมชัดเจน ดังนั้น บริการทีด่ ีควรสรางหลักฐานใหเห็นชัดเจนวา บริการนัน้ มีคุณภาพหลักฐานที่ จะสรางนั้น ไดแก อาคาร อุปกรณ เครือ่ งอํานวยความสะดวก และบุคลากร เชน การจัดทีน่ ั่งคอยการ บริการ การบริการอยางดี 2. นาเช่ือถอื ในทน่ี ห้ี มายถงึ ความถกู ตองในการคดิ คาบริการ รานอาหารทีค่ ิดราคาตรง กับจํานวนอาหารที่ลูกคาสั่ง ลูกคายอมใหความเชื่อถือ และจะกลับไปรับประทานอาหารทีร่ านนั้นอีก ตรงกันขามกับรานอาหารทีค่ ิดเงินเกินกวาความเปนจริง ยอมทําใหลูกคาหมดความเชือ่ ถือ และไม กลับไปใชบรกิ ารที่รานอาหารนัน้ อกี เปน ตน 3. มีความรู ผูใหบริการทีม่ ีคุณภาพตองเปนผูม ีความรูในเรือ่ งนัน้ เชน ชางซอมรองเทา ตองมีความรูใ นเรือ่ งการซอมรองเทา ทาทางขณะซอมรองเทา ตองดูวามีความสามารถ มีความ กระฉับกระเฉง คลองแคลว ซึ่งทําใหผูเอารองเทาไปซอมเกิดความมั่นใจ เปนตน 4. มีความรับผิดชอบ ตัวอยางเชน อูซ อมรถยนตสัญญากับลูกคาวา จะซอมรถยนตให เสร็จภายใน 3 วัน อูแหงนัน้ จะตองทําใหเสร็จภายในเวลา 3 วัน ชางซอมทีวีทีซ่ อมผิด ทําใหทีวีเสีย ตอง รบั ผิดชอบใหอ ยูในสภาพที่ดี โดยไมปด ความผิดใหเจา ของทีวี 5. มจี ติ ใจงาม ผใู หบริการที่มีคุณภาพตองเปนผูม ีจิตใจงาม จึงจะเปนผูก ระตือรือรนใน การใหบริการผอู น่ื เต็มใจชวยเหลือโดยไมรังเกียจ กิจกรรมท่ี 1 ใหผูเรียนกําหนดคณุ ภาพผลผลติ หรือการบริการทส่ี อดคลอ งกับความตอ งการของกลุมลูกคาของ อาชีพทผ่ี ูเ รียนดาํ เนนิ การหรอื อาชีพท่สี นใจลงในแบบบันทึก

31 เร่ืองที่ 2 การวิเคราะหทนุ ปจ จยั การผลิตหรือการบริการ ทนุ หมายถึง เงินลงทุนในการดําเนินงานธุรกิจ(ผลิตหรือบริการ) ทุนถือวาเปนปจจัยสําคัญในการประกอบกิจการอาชีพใหดําเนินงานไปอยางมีประสิทธิภาพ และมคี วามเจรญิ เตบิ โตอยา งตอ เนอ่ื ง ตนทนุ การผลติ หมายถึง ทนุ ในการดาํ เนนิ กจิ การ แบง ได 2 ประเภท คอื 1. ทนุ คงท่ี คอื การทผี่ ูประกอบการจดั หาทนุ เพอ่ื ใชใ นการจดั หาสนิ ทรพั ยถ าวร เชน ดอกเบย้ี เงนิ กู ท่ดี ิน อาคาร เคร่อื งจกั ร เปนตน ทุนคงที่ สามารถแบงได 2 ลกั ษณะ คอื 1.1 ทนุ คงทท่ี ่ีเปน เงินสด เปน จาํ นวนเงนิ ทตี่ อ งจา ยเปน คา ดอกเบี้ยเงินกู เพ่ือนาํ มาใช ในการดาํ เนนิ งานธรุ กจิ 1.2 ทุนคงท่ีที่ไมเปน เงนิ สด ไดแก พนื้ ท่ี อาคารสถานท่ี โรงเรือน รวมถึงคา เส่ือม ของเครื่องจักร 2. ทุนหมุนเวียน คือ การท่ีผูประกอบการจัดหาทุน เพื่อใชในการดําเนินการจัดหา สินทรัพยหมุนเวียน เชน วัตถุดิบในการผลิตผลผลิตหรือการบริการ วัสดุสิน้ เปลือง คาแรงงาน คาขนสง คา ไฟฟา คา โทรศพั ท เปนตน ทนุ หมนุ เวยี นแบง ออกเปน 2 ลกั ษณะ คอื 2.1 ทนุ หมนุ เวยี นทเ่ี ปน เงนิ สด ไดแ ก 2.1.1 คาวสั ดุอปุ กรณในการประกอบอาชพี ดงั นี้ 1) วัสดุอุปกรณอาชีพในกลุมผลิตผลผลิต เชน งานอาชีพเกษตรกรรม เชน คา ปุย พนั ธุพชื พนั ธสุ ตั ว คา นา้ํ มัน เปน ตน 2) วัสดุอุปกรณอาชีพในกลุมบริการ เชน อาชีพรับจางซักรีดเสื้อผา เชน คา ผงซกั ฟอก คา นํ้ายาซักผา เปนตน 2.1.2 คาจางแรงงาน เปนคาจางแรงงานในการผลิตหรือบริการ เชน คาแรงงานใน การไถดิน คาจางลูกจางในรานอาหาร 2.1.3 คา เชา ทดี่ นิ /สถานที่ เปนคา เชาทด่ี นิ /สถานที่ในการประกอบธุรกิจ 2.1.4 คา ใชจ ายอน่ื ๆ เปนคา ใชจายในกรณอี น่ื ทน่ี อกเหนือจากรายการตาง ๆ 2.2 ทนุ หมุนเวยี นทไ่ี มเปนเงนิ สด ไดแ ก คาใชจายในครัวเรือน เปนแรงงานในครัวเรือนสวนใหญ ในการประกอบการ ธุรกิจจะไมนํามาคิดเปนตนทุน จึงไมทราบขอมูลการลงทุนที่ชัดเจน โดยการคิดคาแรงในครัวเรือน กาํ หนดคิดในอัตราคา แรงข้ันตา่ํ ของทองถิน่ นน้ั ๆ

32 คาเสียโอกาสทีด่ ิน กรณีเจาของธุรกิจมีทีด่ ินเปนของตนเอง การคิดตนทุนใหคิด ตามอตั ราคา เชาทด่ี ินในทองถน่ิ หรือบริเวณใกลเคยี ง ในการดําเนินกิจการงานอาชีพ การบริหารเงินทุนหรือดานการเงินนัน้ เปนสิง่ ที่ ผูป ระกอบการตองใหความสําคัญเปนอยางมาก เพราะมีผลตอความมั่นคงของอาชีพวาจะกาวหนาหรือ ลมเหลวได ดังนัน้ การใชทุนแตละชนิดตองผานการวิเคราะหวา จะตองใชชนิดใด คุณภาพอยางไร ปริมาณเทาไร จึงจะเหมาะสมกับอาชีพ กิจกรรมที่ 2 ใหผูเ รยี นกาํ หนดปจ จยั การผลติ พรอมวเิ คราะหถ ึงเหตุผลในการใชป จ จัยแตละชนิดในงานอาชีพ ทผี่ เู รยี นดาํ เนนิ การเองหรอื อาชีพท่ีสนใจ ปจจยั การผลติ จาํ นวน เหตุผลในการใชปจ จัยนน้ั ๆ รายการ

33 เรอื่ งที่ 3 การกาํ หนดเปา หมายการผลติ หรอื การบรกิ าร เปาหมายการผลิตหรือการบริการ เปนคําตอบสําหรับผูประกอบการตองการมากทีส่ ุดโดยมี ปจจยั ท่ที ํา ใหประสบความสําเรจ็ ประกอบดวยปจ จยั ตอไปนี้ 1. การกําหนดกลุมลูกคาเปาหมายใหชัดเจน 2. เสริมสรางสวนประสมทางการตลาด 3. คํานึงถึงสภาวะแวดลอมที่ควบคุมไมได 4. สามารถตอบคําถามตอไปนี้ไดทุกขอ ในสว นของลกู คา ประกอบดว ย 1. ใครคือ กลุมลกู คาเปา หมายสําหรับผลผลิตทผ่ี ลติ ขึน้ หรอื การบริการ 2. ลูกคา เปาหมายดังกลาวอยู ณ ท่ีใด 3. ในปจจุบันลกู คา เหลานซี้ ือ้ ผลผลติ หรอื การบริการไดจ ากท่ีใด 4. ลูกคา ซ้ือผลผลิตหรอื การบริการบอยแคไหน 5. อะไรคอื สง่ิ จงู ใจท่ที าํ ใหล ูกคาเหลา นนั้ ตดั สินใจใชบรกิ าร 6. ลกู คาใชอะไร หรือทําไมลูกคาถึงใชผลผลิตหรือบริการของเรา 7. ลกู คา เหลานน้ั ชอบและไมชอบผลผลติ หรือบรกิ ารอะไรท่ีเรามีอยบู าง ในสวนของผลผลิตหรอื การบรกิ าร ประกอบดวย 1. ลูกคาตองการผลผลติ หรือบริการอะไร 2. ลูกคาอยากจะใหมีผลผลิตหรอื บริการในเวลาใด 3. เฉพาะการบรกิ าร ควรตัง้ ชื่อวา อะไร เพือ่ เปน สงิ่ ดึงดดู ใจไดมากทส่ี ุด นอกจากนี้ ผูประกอบการตองคํานึงและพิจารณาถึงความเปนไปได และองคประกอบดานอื่นๆที่ สาํ คญั ที่เกย่ี วขอ งตา งๆ ดว ยดงั น้ี 1. แรงงาน ตองใชแรงงานมากนอยเทาไร ปจจุบันมีแรงงานเพียงหรือไม ถาไมเพียงพอจะทํา อยางไร 2. เงนิ ทนุ ตอ งใชเงินทุนมากนอยเพียงไร ถาไมเพียงพอจะทําอยางไร 3. เครือ่ งมือ/อุปกรณ ตองใชเครือ่ งมือ/อุปกรณอะไร จํานวนเทาไร เพียงพอหรือไม ถาไม เพียงพอจะทําอยางไร 4. วัตถดุ บิ เปนสิ่งสําคัญมากตองพิจารณาวาจะจัดหาจัดซือ้ วัตถุดิบจากทีใ่ ด ราคาเทาไร จะหาได จากแหลง ไหน และโดยวธิ ใี ด 5. สถานที่ ใหมีความเหมาะสม สะอาด และเดินทางสะดวก เปนหลัก

34 กิจกรรมที่ 3 ใหผูเ รียนกรอกขอมูลเกีย่ วกับ การกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ ที่ผูเรียนดําเนินการ เอง หรอื อาชพี ทีส่ นใจ โดยการกรอกรายละเอียดในการกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการอยางไร 1. ลักษณะงานอาชีพ…………………………………….………………………………………. 2. ประเภทของผลผลิตหรือการบริการ………………………………………………………… 3. ชอื่ เจาของธุรกจิ ………………………………………………………………………… 4. ทีต่ ัง้ ของธุรกิจ………………………………………………………………………… 5. เปาหมายการผลิตหรือการบริการ……………………………………………………… 6. เหตุผลในการกําหนดเปาหมายการผลิตหรือการบริการ เพราะ ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ...................................................................................................................................... ......................................................................................................................................

35 เรอ่ื งที่ 4 การกาํ หนดแผนกจิ กรรมการผลติ หรอื การบรกิ าร การกาํ หนดแผนกจิ กรรมการผลติ หรอื การบริการเพือ่ พัฒนาอาชีพ เปนการกําหนดกิจกรรมทีเ่ กีย่ วกับ การขยายอาชพี เชน ตอ งการเปด รา นขายขา วแกงสาขาท่ี 2 ตอ งดาํ เนินกจิ กรรมอะไรบาง ดงั ตัวอยา ง จัดหาทําเล จัดเตรียมวัสดุ ศกึ ษาเกย่ี วกบั เปด จดั บริการ ท่ตี ้งั รานท่ี 2 อุปกรณ เมนอู าหารใหมๆ รา นอาหาร ลกู คา 1 2 3 4 5 ซ่งึ ส่งิ ทส่ี ําคัญยงิ่ ตอ การขยายอาชีพคือการตัดสินใจ โดยมีแนวทางในการดําเนินการ ดงั น้ี 1. ตรวจสอบตัวเองเพื่อใหรูถ ึงสถานภาพในปจจุบันเกี่ยวกับ แรงงาน เงินทุน เครือ่ งมือ/ อุปกรณ วัตถุดิบ และสถานที่วา มีสภาพความพรอมหรือมีปญหาอยางไร รวมถึง ผลผลิตหรือบริการของ ตนเองวา มสี วนใดที่ไมส มบรู ณห รอื ไม 2. สํารวจสภาพแวดลอม เปนการตรวจสอบขอมูลภายนอกเกี่ยวกับการประกอบการประเภท เดียวกันในชุมชน และความตองการของลูกคาทองถิ่น การดําเนินงานตามขน้ั ตอนท่ี 1 และ 2 เปน การศึกษาขอ มูลเพอ่ื ระบถุ ึงปญหาที่เกดิ ขึน้ และควรแกไข 3. การกําหนดทางเลือก หลังจากสามารถกําหนดสาเหตุของปญหาไดแลว เพื่อใหการวางแผนมี ความชดั เจน เจาของธุรกจิ ตอ งตดั สินใจเพอื่ พจิ ารณาหาทางเลอื ก เพื่อใหไดทางเลือกหลายทางสกู ารปฏิบัติ 4. การประเมินทางเลือก เมือ่ สามารถกําหนดทางเลือกไดหลากหลายแลว เพือ่ ไดทางเลือกสู การปฏิบัติที่เหมาะสมทีส่ ุด ในการวางแผนกลยุทธทางการตลาด ผูป ระกอบการตองพิจารณาประเมิน ทางเลอื กในแตละวธิ ี เพ่ือใหสามารถบรรลเุ ปา หมายใหดีทสี่ ุด 5. การตัดสินใจ เมื่อไดทางเลือกหลายทางเลือกในการตัดสินใจสามารถใชหลัก 4 ประการใน การตดั สนิ ใจคอื 1) ประสบการณ 2) การทดลอง 3) การวิจัยหรือการวเิ คราะห และ 4) การตัดสนิ ใจเลอื ก 6. กําหนดวัตถุประสงค เปนการกําหนดเปาหมายของการดําเนินงานวา ตองการใหเกิดอะไร 7. พยากรณสภาพการณในอนาคต เปนการคิดผลบรรลุลวงหนาวา หากดําเนินการตามแผน กจิ กรรมการผลิตหรือการบริการแลว ธุรกจิ ท่ีดาํ เนินงานจะเกิดอะไรข้ึน 8. กําหนดแนวทางการปฏิบัติ เปนการกําหนดรายละเอียดขัน้ ตอนการปฏิบัติวาจะทําอยางไร เมอ่ื ไร เพอ่ื ใหเ กิดผลตามวตั ถุประสงคท ่กี ําหนดไว 9. ประเมินแนวทางการปฏิบัติทีว่ างไว เปนการตรวจสอบความสมบูรณของแผนกิจกรรมการ ผลิตหรือการบริการวา มีความสอดคลองกันหรือไมอยางไร สามารถที่จะปฏิบัติตามขั้นตอน วิธีการที่ กําหนดไวไดหรือไมอยางไร หากพบวาแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการที่จัดทําขึน้ ยังไมมีความ สอดคลอง หรอื มีขัน้ ตอนวิธีการใดท่ไี มม่นั ใจ ใหจ ัดการปรบั ปรุงใหมใหมีความสอดคลอ งและเหมาะสม

36 10. ทบทวนและปรบั แผน เมอ่ื สถานการณเปลีย่ นแปลงไป และผลลัพธไมเปนไปตามที่กําหนด เปนการพัฒนาแผนกิจกรรมการผลิตหรือการบริการในระหวางการปฏิบัติตามแผน เมื่อมีสถานการณ เปลย่ี นแปลงไป หรือมขี อ มูลใหมที่สาํ คัญ

37 กจิ กรรมที่ 4 ใหผูเ รียนเขียนแผนกิจกรรมการผลิตหรือแผนบริการที่ตองการขยายอาชีพเปนอาชีพของผูเ รียน ดําเนินการเอง หรอื อาชีพที่สนใจ วามีแผนกิจกรรมการผลิตหรอื การบรกิ ารอยา งไร ลักษณะงานอาชีพ……………………………………………………………………………. ประเภทของผลผลิตหรือการบริการ…………………………………………………………… ชอื่ เจาของธุรกจิ ………………………………………………………………………………… ทีต่ ั้งของธุรกิจ…………………………………………………………………………………… แผนกจิ กรรมการผลิตหรือการบริการ คือ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ เหตุผล เพราะ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................

38 เรอื่ งที่ 5 การพฒั นาระบบการผลติ หรอื การบรกิ าร การดําเนินธุรกจิ ทงั้ การผลิตและการบริการ ถึงแมว าธุรกจิ ทีด่ ําเนนิ การอยูจ ะสามารถดําเนินธุรกิจ ไปไดดวยดีแลวก็ตาม แตเพื่อใหธุรกิจมีความกาวหนาและมัน่ คง ผูป ระกอบการธุรกิจตองคํานึงถึงการ พัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการอยา งตอ เนอ่ื ง การพัฒนาระบบการผลิตหรอื การบรกิ ารในภาพรวม สามารถดาํ เนนิ การไดด งั น้ี 1. ลักษณะการผลิตและการใหบริการ หมายถึง สภาพของแหลงใหบริการที่ดีที่ผูใชบริการ สามารถสัมผัสจับตองได 2. ความไววางใจ หมายถึง ความสามารถในการนําเสนอผลิตภัณฑหรือการบริการตามคํามั่น สัญญาที่ใหไวอยางตรงไปตรงมาและถูกตอง 3. ความกระตือรือรน หมายถึง การแสดงความเต็มใจทีจ่ ะชวยเหลือ และพรอมทีจ่ ะใหบริการ ผูใชบริการอยางทันทวงที 4. ความเชี่ยวชาญ หมายถึง ความรู ความสามารถ ในการปฏิบัติงานบริการทีร่ ับผิดชอบอยางมี ประสทิ ธภิ าพ 5. อธั ยาศยั ที่นอบนอม หมายถึง ความมีมิตรไมตรี ความสุภาพนอบนอมเปนกันเอง 6. ใหเ กยี รตผิ ูอ ืน่ จรงิ ใจ มีนํา้ ใจ และความเปน มติ รของผปู ฏิบตั ิงานผลผลติ และบรกิ าร 7. ความนาเชือ่ ถือ หมายถึงความสามารถในดานการสรางความเชือ่ มั่น ดวยความซื่อสัตยของ ผูประกอบการธุรกิจ 8. ความปลอดภัย หมายถึง สภาพที่ปราศจากอันตราย ความเสี่ยงภัยและปญหาตางๆ 9. การเขาถึงบริการ หมายถึง การติดตอเพือ่ การซือ้ ผลิตภัณฑหรือบริการ ดวยความสะดวกไม ยงุ ยาก 10. การติดตอสือ่ สาร หมายถึง ความสามารถในการสรางความสัมพันธ และสื่อความหมายได ชัดเจน ใชภาษาที่งาย และรับฟงความคิดเห็นของผรู บั บรกิ าร 11. ความเขาใจลูกคา หมายถึง ความพยายามในการคนหาและทําความเขาใจกับความตองการ ของผูใชบริการ และใหความสําคัญตอบสนองความตองการของผูใชบริการโดยทันที คุณภาพของการผลิตหรือการบริการเปนสิง่ สําคัญทีผ่ ูป ระกอบการธุรกิจตองรักษาระดับคุณภาพ และพัฒนาระดับคุณภาพการผลิตหรือการบริการใหเหนือกวาคูแขงขัน โดยเสนอคุณภาพการผลิตหรือ การใหบริการตามลูกคาคาดหวัง หรือเกินกวาสิ่งที่ลูกคาคาดหวังไวเสมอ

39 กิจกรรมท่ี 5 ใหผูเ รียนบันทึกเกีย่ วกับ การพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการทีผ่ ูเรียนดําเนินการเอง หรือ อาชีพทสี่ นใจ วา มีการพัฒนาระบบการผลิตหรือการบริการอยางไร 1...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 2...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 3...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 4...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 5...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................ 6...................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................

40 บทท่ี 4 การพัฒนาธุรกิจเชงิ รุก สาระสําคัญ การพัฒนาอาชีพใหมีความมัน่ คง จําเปนจะตองเห็นถึงคุณคาของธุรกิจเชิงรุก การแทรกความ นิยมเขาสูค วามตองการของผูบ ริโภค การสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหมและการพัฒนาอาชีพใหมี ความม่นั คง เขมแขง็ ย่ังยนื คือ พออยูพ อกนิ มรี ายได มีการออม และมีทุนในการขยายอาชพี ลกั ษณะบงชคี้ วามสาํ เร็จของการเรยี นรู 1. อธิบายความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก 2. อธิบายการแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภคไดอยางแทจริง 3. อธิบายการสรา งรปู ลักษณค ณุ ภาพสินคาใหม 4. อธิบายการพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง ขอบขา ยเนอื้ หา 1. ความจําเปนและคุณคาของธุรกิจเชิงรุก 2. การแทรกความนิยมเขาสูความตองการของผูบริโภค 3. การสรางรปู ลักษณคณุ ภาพสินคาใหม 4. การพัฒนาอาชีพใหมีความมั่นคง

41 เรือ่ งท่ี 1 ความจําเปนและคณุ คาของธุรกิจเชงิ รกุ การพัฒนาธุรกิจเชิงรุก เปนการกําหนดวิธีการหรือแนวทางในการดําเนินงานและกิจกรรมตาง ๆ ขององคก รเพอื่ ใหบ รรลุถงึ วัตถุประสงคท ก่ี ําหนด การกาํ หนดแนวทางในการดาํ เนนิ งานน้ี ผูประกอบการ ตองทําการวิเคราะหและประเมินปจจัยตาง ๆ ทัง้ ภายในและภายนอกองคกร เพือ่ คิดหาแนวทางในการ ดําเนินงานทีเ่ หมาะสมทีส่ ุด ทามกลางการเปลีย่ นแปลงของปจจัยตาง ๆ นําไปสูก ารพัฒนาอาชีพใหมี ความมนั่ คง เขม แข็ง ยัง่ ยืน คือ พออยพู อกินมีรายได มีการออมและมีทุนในการขยายอาชีพ โลกของเราเผชิญกับการเปลีย่ นแปลงทีร่ วดเร็วทุกขณะทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม การเมือง เทคโนโลยี ฯลฯ ซง่ึ สง ผลกระทบตอสภาวะการแขง ขันระหวางธุรกจิ ตาง ๆ ดังน้ัน จึงมีความจําเปนท่ีตอง ใชธุรกิจเชิงรุกเขามาใชในการพัฒนาอาชีพ ดงั น้ี คอื 1. การแขง ขนั ทไ่ี รพ รมแดน การแขงขันที่ไรพรมแดนเปนปรากฏการณที่เกิดขึ้นเมื่อสินคาแรงงาน เทคโนโลยี ฯลฯ สามารถเคลอ่ื นยา ยไปมาระหวา งประเทศไดอ ยา งเสรมี ากขน้ึ มผี ลทาํ ใหม กี ารแขง ขนั ทม่ี คี วามรนุ แรงมากขน้ึ 2. การเปล่ียนแปลงทางนวตั กรรม เทคโนโลยี โลกยคุ ใหมมีความกาวหนาทางวิทยาศาสตรเทคโนโลยีมากข้ึน อัตราการเปล่ียนแปลงและการ ใชเทคโนโลยีจะเพิ่มขึ้นในอัตราที่รวดเร็วขึ้น ทําใหวงจรชีวิตของสินคาและการบริการมีระยะเวลาสั้นลง เทคโนโลยีใหม ๆ สามารถทดแทนเทคโนโลยีเดิมไดอยางรวดเร็ว การปรับปรุงสินคาใหทันสมัยเปนที่ ตองการของลูกคาตลอดเวลา เปนปจจัยทําใหมีการแขงขันตลอดเวลา ปจจัยหรือความสําเร็จของธุรกิจที่มี มาในอดตี จะเรม่ิ เปลย่ี นแปลงไป จําเปนตองมีการทบทวนปรับปรุงและพัฒนาตนเองอยูตลอดเวลา แนวคิด หรอื วธิ กี ารในการบรหิ ารแบบเดิม ๆ ไมส ามารถนาํ องคก รไปสคู วามสาํ เรจ็ ไดเ หมอื นในอดตี

42 เรือ่ งท่ี 2 การแทรกความนิยมเขาสูความตอ งการของผูบรโิ ภค ความสาํ คญั และความตอ งการของผูบริโภค การวางแผนการขายสินคาหรือบริการใดๆ ผูบริหารจะตองมีขอมูลมาประกอบการตัดสินใจ ขอมูลเกี่ยวกับผูบ ริโภคจะถูกนํามาใชเปนขอมูลในการวิเคราะหและการวางแผนการตลาดและนักการ ตลาดจาํ เปน ตองใหความสนใจเกี่ยวกบั ผบู รโิ ภคและความตอ งการของผูบ รโิ ภค เพราะผูผลิตสวนใหญจะ ผลิตสินคาทีค่ ลายคลึงกันและขายใหกับผูบริโภคกลุม เดียวกันการกําหนดรูปแบบผลิตภัณฑตรายี่หอ โดยยึดถือความตองการของผูบ ริโภคจะเปนเครือ่ งชวยใหผูบ ริโภคตัดสินใจไดงายขึน้ นักการตลาด ทราบกันดีอยแู ลววา ผบู รโิ ภคทกุ คนมีรสนยิ มไมเ หมอื นกันซ่ึงมีความแตกตางกันไปเห็นไดชัดเจนในเรื่อง ความตองการของผูบริโภค นักการตลาดตองมีความเขาใจถึงความตองการของผูบริโภคซึ่งตองชีใ้ หเห็น วาความตองการเกิดขึ้นจากอะไร ความตองการของผูบริโภคแบงออกได 2 ประเภทใหญ ๆ คอื 1. ความตองการทางดานรางกาย คือความหิว การนอน การพักผอน การอบอุน 2. ความตองการดานอารมณหรือจิตวิทยา คือ ความปลอดภัย ความรัก การยอมรับ ความ พอใจ ความงาม ฉะนนั้ นกั การตลาดจึงตอ งเขาใจลกึ ซึ้งถงึ รายละเอยี ดของความตองการทั้งสองประเภท เพื่อเอามาเปนจุดขายสินคาและเปนสวนหนึ่งของกลยุทธทางการตลาดดานการโฆษณา โดยปกติสินคาแตละชนิดจะมีเอกลักษณเฉพาะอยูแ ลว เชน ความนิยมของอาหารไทยใน ตางประเทศ เปนที่นิยมแบบดาวรุงพุงแรงมาตลอดระยะเวลานาน ไมเพียงแตในสหรัฐอเมริกาเทานั้น แต รวมทง้ั ในยุโรป ออสเตรเลยี ญ่ีปนุ ตะวันออกกลางและอินเดยี อาจจะเปนเพราะอาหารไทยมีเอกลักษณท่ี มีรสชาติถูกปากไดรับการยอมรับ ดังนี้ 1. เอกลักษณดา นรสชาติ ที่มีความกลมกลอมทั้ง 3 รส คอื เปรย้ี ว หวาน เผ็ด ไดอยางลง ตัวพอดี โดยไมเนนหนักไปในรสใดรสหนึ่ง สรางความประทับใจใหกับผูบริโภค ทําใหรูสึกอยาก กลับมาทานอีก อาหารบางชนิดมีเอกลักษณของกลิ่นสมุนไพรที่เปนพืชผักในเมืองไทย เครื่องเทศตาง ๆที่ ใชปรุงอาหาร ถือวาโดดเดน ไมฉุนเกินไป แตมีกลิน่ หอมออน ๆ ของเครื่องเทศที่สอดแทรก บางครัง้ มี การปรับรสชาติบาง เพือ่ ใหตรงกับผูบริโภค เชน ไมเผ็ดเกินไป เพราะตางชาติจะไมนิยมรับประทาน อาหารรสจดั 2. ความหลากหลายของอาหารไทย อาหารไทยนั้นมีทั้งอาหารคาวหวาน สารพัดชนิดที่ สามารถเลือกมานําเสนอไดไมรูจ บ มีการแขงขันกัน นอกจากจะรสชาติแลว ยังมีการนําวัสดุมาดัดแปลง ใหเปนประโยชนใชแทนกันได หรือการจัดตกแตงอาหารก็เปนทีด่ ึงดูดลูกคาขึ้นอยูก ับการเขาถึงรสนิยม ของผบู รโิ ภค 3. อาหารไทยไมเลี่ยนและไมอวน ทั้งนีเ้ พราะอาหารไทยมักมีผักปนอยูเ สมอ พรอมกับ เครือ่ งเคียงตาง ๆ จนเปนทีเ่ ลืองลือวา อาหารไทยเปนอาหารสุขภาพ เชน เมีย่ งคํา น้ําพริกกะป จึงเปน อาหารที่เหมาะกับยุคนี้และแนวโนมของการบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ

43 4. การบริการท่ีประทับใจ ซ่ึงเปนสวนเสริมท่ีสําคัญมากของธุรกิจการเปดรานขายอาหาร ไทย จึงเปน อีกมิติหนึง่ ท่ีมีภาพลักษณท ่ดี ีใหกับอาหารไทย ดวยการบริการแบบมีมารยาทอันดีงามของคน ไทย จึงเปนการชวยสงเสริมใหอาหารไทยยังคงครองความนิยมตอไป เรือ่ งนีเ้ ปนกรณีตัวอยางในการแทรกความนิยมเขาสูค วามตองการของผูบ ริโภคไดเปนอยางดี โดยรูความตองการของผูบริโภค แลวจึงมีการพยายามดัดแปลงสินคาใหสอดคลองกับความตองการนั้น ๆ

44 กิจกรรมที่ 1 ใหผูเรียนกําหนดแนวทางการแทรกความนิยมลงในสินคา/บริการของตนเองหรืออาชีพที่สนใจ แลว นาํ เสนอแลกเปล่ียนเรียนรซู ึง่ กันและกัน แลว สรปุ เปนองคค วามรู .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................

45 เร่ืองท่ี 3 การสรางรปู ลกั ษณค ณุ ภาพสินคาใหม William H.Davidow กลาววา “เคร่อื งมือทเี่ ยีย่ มท่ีสดุ ประดิษฐม าจากหองปฏิบัติการ ผลิตภัณฑ ท่ีเยี่ยมทส่ี ุดมาจากฝา ยการตลาด” การทําธุรกิจทุกขนาดจะตองทําการแบงสวนตลาดเปาหมายได เมื่อถึงเวลาที่จะพัฒนาและนํา ผลิตภัณฑออกสตู ลาด ฝายการตลาดตองแสดงบทบาทสําคัญในกระบวนการนี้ ไมใชฝายวิจัยและพัฒนา อยางเดียวเปนผูร ับผิดชอบการพัฒนาผลิตภัณฑใหม ซึง่ ฝายการตลาดมีสวนเกี่ยวของอยางมาก ทุก ขนั้ ตอนในการพัฒนาผลิตภณั ฑ ธุรกิจทกุ ธุรกจิ มีการพฒั นาผลติ ภัณฑอยูต ลอดเวลา การออกแบบผลิตภัณฑใหมแทนที่ผลิตภัณฑ เดิมจะทําเพือ่ เพิม่ ยอดขายในอนาคตและลูกคาเองก็ตองการผลิตภัณฑใหม ซึง่ ธุรกิจคูแ ขง ก็ใชความ พยายามทีจ่ ะผลิตสินคาที่ตรงกับความตองการของลูกคาออกจําหนายและจะออกผลิตภัณฑใหมไดจาก การเขาครอบครองสวนแบงตลาด จากการพัฒนาผลิตภัณฑใหม - การพัฒนาผลติ ภัณฑใหม หมายถงึ ผลิตภัณฑใ หมใ นสายผลิตภัณฑเดิมเปนการนําผลิตภัณฑ ใหมเขา มาแทนผลติ ภัณฑในสายผลติ ภณั ฑเ ดิม เชน เปล่ียนขนาดบรรจุภณั ฑ เปลยี่ นรสชาติ - การปรบั ปรุงผลิตภณั ฑเดิม คอื การปรบั ปรงุ ผลติ ภณั ฑเดมิ ใหเปน ผลติ ภัณฑใหม - การวางตําแหนงสนิ คาใหม เปนการนําผลิตภัณฑเดิมทม่ี ีอยูออกขายใหล กู คา เปา หมายกลมุ ใหม - การลดตน ทุน คือ การทําผลิตภณั ฑใ หมท ี่มีคณุ สมบัติเหมอื นเดมิ แตต น ทุนตํา่ ลง ขนั้ ตอนการพฒั นาผลติ ภณั ฑ มี 8 ข้ันตอน 1. การสรางความคิดใหม 2. การเลือกความคิด 3. การทดสอบความคิด 4. การวางกลยุทธทางการตลาด 5. การวิเคราะหธ ุรกจิ 6. การพัฒนาผลติ ภณั ฑ 7. การทดสอบตลาด 8. การนําผลิตภณั ฑออกสตู ลาด กิจกรรมท่ี 2 ใหผูเรียนศึกษาพิจารณาวา จะสรางรูปลักษณคุณภาพสินคาใหม/บริการใหมไดอยางไร และใหอธิบาย กระบวนการพฒั นาการสรา งรปู ลกั ษณด วย

46 เรือ่ งที่ 4 : การพฒั นาอาชีพให มคี วามมนั่ คง ในชว งการดาํ เนนิ แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติฉบับท่ี 7 – 8 แมจะปรากฏผลรูปธรรม สวนหนึ่งเปนการขยายตัวทางเศรษฐกิจ ที่ตรวจวัดดวยอัตราเพิม่ ของผลผลิตมวลรวมภายในประเทศ (จีดี พี) แตผลรูปธรรมอีกสวนหนึง่ กลับเปนความตอเนือ่ งของสภาพปญหาการกระจายรายไดไมเทาเทียมกัน ระหวางชนบทกับเมือง และระหวางผูผ ลิตภาคเกษตรกรรม (ระดับครัวเรือนรายยอย) กับ ภาคอุตสาหกรรมและการบริการ ผลรูปธรรมสวนหลังขางตนปรากฏสะสมปญหา จนกลายเปนอุปสรรคสําคัญของการพัฒนา ประเทศชัดเจนมากขึ้นตามลําดับ จนถูกระบุเปนขอสังเกตเรื่อง “ความยากจน” ของประชากรสวนใหญ ของประเทศ ที่มีสัดสวนการถือครองทรัพยสินรายไดต่าํ สุด เมือ่ เปรียบเทียบกับสัดสวนการถือครองของ ประชากรร่ํารวยจํานวนนอยของประเทศ รายงานของคณะกรรมการการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ (สภาพัฒน) ยอมรับผลสรุป ของการพัฒนาขางตน ไวในชวงปลาย แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 8 ดวยเชนกัน ปญหาความยากจน (รายไดไมเพียงพอตอรายจาย) แพรระบาดจากชนบท ชุมชนเกษตรกร เขาสูส ังคม เมืองมากขึ้น รวมทั้งแพรระบาดเขาสูแ วดวงอาชีพอืน่ ๆ นอกเหนือจากเกษตรกรรายยอยมากขึ้น ตามลําดับในชวงกอนและหลังวิกฤติเศรษฐกิจ 2540 โดยสภาพัฒนไดพยายามปรับกลยุทธการพัฒนา เชน การพฒั นาที่ถอื “มนุษย” เปนศูนยกลางจนกระทั้งไดเริ่มปรับและกําลังจะปรับปรุงใหเกิดกลยุทธการ พัฒนาแบบเศรษฐกิจพอเพียงมากขึน้ ตามลําดับ โดยถือตามหลักปรัชญา แนวทฤษฎี และโครงการ ตนแบบตามแนวพระราชดําริทีไ่ ดรับการยอมรับนับถือจากองคการสหประชาชาติ ดังที่มีรายงานขาว เผยแพรไปยังประชาคมโลกแลว เพราะเหตุทีป่ ระชาชนจํานวนมากยังคงอยูใ นภาวะยากจนคือ รายไดไมพอเพียงตอการใชจาย เพือ่ ดํารงชีวิตครอบครัว ในขัน้ พื้นฐาน โดยเฉพาะอยางยิง่ ชาวชนบทที่ดํารงอาชีพเกษตรกร ดังนัน้ การ แกไขปญหาความยากจนดวยการยกระดับรายไดของประชากรกลุม นีใ้ หสูงขึน้ สูภ าวะพอเพียงจึงเปน สวนสําคัญของยุทธศาสตรการพัฒนา แบบเศรษฐกิจพอเพียงในขั้นตนสวนหนึ่ง โดยไมยุติกระบวนการ ทางเศรษฐกิจสวนอื่นที่จําเปน เชน การแลกเปลีย่ นทางการคาระหวางประเทศ และการลงทุนทีอ่ ยูใ น ขอบเขตเหมาะสมภายใตปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึง่ จําแนกขัน้ ตอนดําเนินการพัฒนาไวตอเนือ่ ง เปน ลําดับชัดเจน โดยไมปดกัน้ ความสัมพันธระหวางประเทศ และไมมุง หมายจะใหเกิดการหยุดชะงัก หรือ ถอยหลังเขาคลองทางเศรษฐกิจ รวมทัง้ มิไดมุงหมายใหประเทศมีแตการผลิตแบบเกษตรกรรมเพียงสวน เดยี ว โครงการตามแนวพระราชดําริจํานวนมาก ทีส่ รางความรูต ามทฤษฎีใหมและปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง เปนโครงการทีม่ ีลักษณะผูกพันกับวิถีชีวิตชุมชนของชาวชนบทในภาคเกษตรกรรม เนือ่ งจาก ตลอด 3 – 4 ทศวรรษที่ผานมา ชุมชนเกษตรกรรมโดยทัว่ ไปในประเทศเผชิญกับปญหารายไดไม เพียงพอตอรายจายอยางกวางขวางรุน แรง แตโครงการทีม่ ีลักษณะเปนการพัฒนาผลผลิตทางการเกษตร

47 จํานวนมากเหลานัน้ เชน โครงการหลวงดอยอางขาง และโครงการหลวงดอยอินทนนท ฯลฯ มีความ ชัดเจนในแนวคิดเรื่องการผลิตทีม่ ีคุณภาพเพียงพอ สําหรับการชายออกสูตลาดภายนอชุมชน เพือ่ สราง รายไดที่เพียงพอและยง่ั ยืนแทนการปลูกฝน ในอดตี แนวคิดทีช่ ัดเจนเกี่ยวกับการผลิตทางการเกษตรที่พอเพียง สําหรับการจัดจําหนวยสูต ลาด ภายนอกชุมชนดังกลาว ทําใหเห็นวาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสงเสริมการแลกเปลี่ยนแบบเกื้อกูลกันทาง เศรษฐกิจ (ระหวางเกษตรกร พอคา และผูบริโภค) ระหวางประชาชนที่มีอาชีพตาง ๆ กัน และไมใช แนวคิดทีป่ ดกัน้ ไวเฉพาะชุมชนชนบท และแวดวงเกษตรกรตามลําพังตามทีค่ นในสังคมเมืองทีม่ ิใช เกษตรกรจํานวนหนึ่งพากันวิตกกังวลวา ตนเองจะไมไดรับประโยชนจากการดําเนินชีวิตตามปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียง นอกเหนือไปจากนัน้ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนหลักความคิดทีส่ งเสริม “พลวัต” มากกวาแนะนําใหประชากรทางเศรษฐกิจ ตัง้ อยูในภาวะ “สถิต” หรือหยุดนิ่ง อยูก ับสภาพการณทาง เศรษฐกิจในขณะหนึง่ ๆ แตการทีป่ ระชาชนพึง่ ตนเองไดจําเปนตองปรับเปลีย่ นวิถีการดํารงชีวิตจาก แผนการกนิ ดี อยูดี เปน แผน อยพู อดกี นิ พอดี ตามแนวพระราชดําริ “การปรับเปลีย่ นแผนการผลิต” จากการผลิตเพื่อการพาณิชยมาเปนการ “ผลิตเพือ่ ยังชีพ” เนือ่ งจากการผลิตเพื่อการพาณิชยทําใหประชาชนตองพึ่งระบบทุนนิยม ชะตาชีวิตของประชาชน ขึน้ อยู กับกลไก ของตลาดทําใหเกิดการเอารัดเอาเปรียบประชาชน “เพือ่ ลดผลกระทบ” ทีเ่ กิดจากความผันผวน ของตลาดเปาหมายการผลิตตองปรับไปเปนผลิตเพือ่ กินเพื่อใช เมือ่ มีสวนเกินจึงจะนําออกขาย การผลิต เพอ่ื กินเพ่อื ใชจ าํ เปน ตอ งกระจายการผลติ ในครวั เรือน เพื่อลดความเสี่ยงและเพมิ่ ความม่ันคงในชีวิตอยาง ยง่ั ยืน

48 กจิ กรรมท่ี 3 คําชีแ้ จง ใหนกั ศึกษาแบง กลุม กนั คน ควาเกี่ยวกับความหมาย ความสาํ คญั ของคําเหลานี้แลวใหแตละกลุม มานําเสนอ เพอ่ื แลกเปล่ียนเรยี นรูซ ึง่ กนั และกนั 1. อธิบายคาํ วา อยพู อดีกินพอดี .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 2. การพ่ึงตนเอง หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 3. ความยัง่ ยนื หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 4. ความคุม คา หมายถึง .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................

49 เสนทางชีวิตของอาชีพ เราเริม่ ตนจากการเรียนรูเ ขาสูอ าชีพทําใหอาชีพขับเคลือ่ นไปสูก ารขยาย อาชีพ เราผานประสบการณ เรียนรูแกปญหาตอสูก ับการแขงขันมากมาย จนถึงจุดจุดหนึ่งทีเ่ ราตองการ มากกวานั้น คือ ความมั่นคง เราจึงมีความจําเปนที่จะตองจัดระบบพัฒนาอาชีพเขาสูความมั่นคง การพัฒนาอาชีพเขาสูค วามมัน่ คงของผูประสบความสําเร็จมีมากมาย จะมีลักษณะการกระทําที่ สอดคลองกันเปนสวนใหญวา ความมัน่ คงของอาชีพขึน้ อยูก ับองคประกอบอยางนอย 3 ประการ คือ (1) การลดความเสย่ี งในผลผลติ (2) ความมุงมั่นพัฒนาอาชีพ และ(3) การยดึ หลกั คณุ ธรรม ลดความเส่ยี งผลผลิต สูความมั่นคง มุงมั่นพัฒนาอาชีพ ย่งั ยืน ยึดหลักคณุ ธรรม จากแผนภูมิ จะพบวา องคประกอบรวมทัง้ 3 องคประกอบเปนตัวสงผลตอความมัน่ คงยั่งยืนใน อาชีพที่เราจะตองนํามาบูรณาการใหเปนองครวมเดียวกัน การลดความเส่ยี งผลผลติ การประกอบอาชีพในกิจกรรมเชิงเดี่ยวมักจะเสีย่ งตอโอกาส ผลผลิตไมไดตามเปาหมาย ผลผลิต ราคาตกต่ํา ดังนัน้ การลดความเสีย่ งจึงจําเปนทีจ่ ะตองมีปจจัยรวมที่สําคัญมาทําใหอัตราการเสี่ยงของ ผลผลิตลดลง ดงั นี้ 1. การสรางความหลากหลาย เปนการสรางกิจกรรมอาชีพใหไดผลผลิตทีห่ ลากหลายรองรับ การเสี่ยงดวยการแขงขัน และราคาของตลาด 2. การเพม่ิ ผลผลติ เปน ภารกิจควบคมุ ดูแลบํารงุ รกั ษาใหผ ลผลติ เพิม่ ข้นึ มา 3. การหมุนเวียนเปลีย่ นรูป เปนกิจกรรมทําใหผลผลิต และขอเสียใหมีมูลคาเพิม่ ขึ้นดวยการ หมนุ เวยี น เปลี่ยนรูป เปนผลิตภณั ฑใ หมเขา สตู ลาด 4. การจัดการรายได จากการซือ้ ขายผลผลิต ผลิตภัณฑแปรรูป ใชลงทุนดําเนินอาชีพตอไป ใชดํารงชีวิต และเก็บออมเพิ่มทุนขยายการทํางาน ผูป ระสบผลสําเร็จในอาชีพจะมุง มัน่ จัดการปจจัยทัง้ 4 ประการใหมีประสิทธิภาพสูงขึน้ โดย ลําดับ