ihracat-terimleri-sozlugu_4

hazırlayan Mutlu Yılmaz Bu yayın, KOSGEB Tematik Proje Destek Programı Kapsamında, Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği tarafından yürütülen “İhracat Danışmanlığı Programı” kapsamında hazırlanmıştır.







A

İhracat Terimler Sözlüğü ACCEPTANCE LETTER OF CREDIT bankaların lehtara (genellikle satıcı) (Bkz. Kabul Kredili Akreditif) vermiş oldukları şartlı (uygun belge ibrazı karşılığında) bir ödeme garantisidir. ACTUAL EXPORT (Bkz. Fiili İhracat) AKREDİTİF İHBARI ACTUAL IMPORT (ADVICE OF CREDIT) banka (Bkz. Fiili İthalat) Akreditifin açıldığının ilgili tarafından lehtara bildirilmesi AÇIK HESAP AMİR (OPEN ACCOUNT) (APPLICANT) (Bkz. Mal Mukabili Ödeme) Akreditifli işlemlerde, akreditifin açılması için talepte bulunan taraf anlamına gelir. ADİ /BASİT AKREDİTİF yenilenemeyen AMİR BANKA (FIXED LETTER OF CREDIT) (ISSUING BANK) Bir kez kullanılan ve akreditiftir. Akreditifli işlemlerde, bir amirin talebi üzerine veya kendi adına bir akreditif açan ADVISING BANK banka anlamına gelir. (Bkz. İhbar Bankası) AD VALOREM GÜMRÜK VERGİSİ ANALİZ BELGESİ (AD VALOREM CUSTOMS DUTY) (CERTIFICATE OF ANALYSIS) İthal edilen eşyaların değerleri üzerinden İthalatçı veya kamu kuruluşlarının ithal alınan gümrük vergileridir. edilecek malın niteliğinin veya saflığının bilirkişi tarafından belirlenmesini gerekli AFFREIGHTER görmeleri durumunda, mala ait numunenin (Bkz. Donatan) bağımsız kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan analiz sonucunu gösteren belgedir. AIR WAYBILL ANNEX (Bkz. Havayolu Taşıma Belgesi) (Bkz. Zeyilname) AKREDİTİF (LETTER OF CREDIT) ANTİ - DAMPİNG Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) İç pazarlara oranla ihracat pazarlarında tarafından geliştirilen uluslararası ödeme malların daha ucuza satılmasını önlemek şekillerinden birisidir. Akreditif, banka/ 6 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü amacıyla hükümetin ithalat üzerinde aldığı APEC kısıtlamalardır. GATT çerçevesinde damping, bir ürünün benzer bir ürünün ihracatçı (ASIA- PACIFIC ECONOMIC COOPERATION) ülkede tüketim için satışa sunulan fiyattan daha düşük fiyatla ihraç edilmesi şeklinde (Bkz. Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği) tanımlanmaktadır. APPLICANT ANTİ –DAMPİNG VERGİSİ (Bkz. Amir) (ANTI DAMPING DUTIES) ARAŞTIRMA GELİŞTİRME (AR-GE) Dış ticarette bazı ülkelerin ihraç ürünlerinde (RESEARCH AND DEVELOPMENT, R&D) damping yaparak haksız rekabeti engellemek, ithalatçı ülkenin yerli ürün fiyat dengesini Özel veya kamu sektöründe faaliyet korumak amacıyla uygulanan gümrük vergisi gösteren herhangi bir kurumun, bilim adamları türüdür. ve mühendisler istihdam ederek, ilgili kurumun çalışma alanı doğrultusunda bilim ANTREPO ve teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle (WAREHOUSE) yeni malzeme, ürün ve araçlar üretmek, yazılım üretimi dahil olmak üzere yeni Dış ticaret işlemleri açısından, herhangi sistem, süreç ve hizmetler oluşturmak veya bir vergi veya resimleri ödenmemiş gümrüğe mevcut olanları geliştirmek, yaptığı çalışma tabi bir eşyanın ülkeye giriş aşamasında ve faaliyetlerin tümüne verilen isimdir. bekletildiği geçici depolardır. ARDİYE ANTREPO MAKBUZU antrepoya Gümrüklü alanlara gelen konteyner ve diğer (WAREHOUSE RECEIPT) yüklerin kapalı ve açık sahalarda saklanması, depolanması, etiketlenmesi, paketlenmesi Eşyanın saklanmak üzere ve benzeri katma değerli hizmetleri ve bu alındığını gösteren alındı belgesi hizmetler için ödenen ücreti ifade eder. ANTİ DAMPİNG VERGİLERİ ARMONİZE SİSTEM NOMENKLATÖRÜ (ANTİ DUMPING DUTIES) (HARMONIZED SYSTEM NOMENCLATURE) Ülke hükümetlerinin kendi üreticisini Gümrük vergileri kapsamında kullanılan, haksız rekabetten korumak için ithal edilecek Brüksel Gümrük Nomanklatörü yerine malın üretim maliyetinin altında ülkeye hazırlanan ve Türk Tarife Cetvelinin temelini girişini engellemek amacıyla almış olduğu oluşturan eşya tasnif sistemidir. vergidir. www.daib.org.tr 7

İhracat Terimler Sözlüğü ASEAN AUTONOMOUS TARIFF SYSTEM (Bkz. Otonom Gümrük Tarife Sistemi) (ASSOCIATION OF SOUTH- EAST ASIAN NATIONS) AVAL (Bkz. Güneydoğu Asya Milletler Birliği) (BILL/DRAFT GUARANTEE) ASSEMBLE INDUSTRY (Bkz. Montaj Sanayi) Poliçe veya ticari senetlerden doğan borca başka bir tarafın kefil olunmasına denir. Dış ASTARYA ticaret sürecinde özellikle kabul kredili mal mukabili ve kabul kredili vesaik mukabili (LAY TIME) ödeme yöntemlerinden poliçeye bankların kefil olma sürecini ifade eder. Yükleme veya boşaltmanın azami kaç gün, saat ve dakika içinde yapılacağını gösteren AVARYA bir deyimdir. (AVERAGE) ASYA PASİFİK EKONOMİK İŞBİRLİĞİ Deniz ticaretinde gemiye ya da yüke gelen (ASIA- PACIFIC ECONOMIC COOPERATION, APEC) zarar kapsamında, bu zarardan gemi ve yük sahiplerine veya onların sigortacılarına düşen Asya ve Pasifik bölgesinde ekonomik paya verilen isim. genişleme sürecini ve refah seviyesini artırmak için 1989 yılında 18 devlet ile kurulan AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU ekonomik entegrasyondur. Genişleme süreci ile birlikte üye sayısı 21’e çıkmıştır. (EUROPEAN ATOMI ENERGY COMMUNITY, EURATOM) A.TR DOLAŞIM BELGESİ 25 Mart 1957 tarihinde Avrupa Ekonomik Avrupa Topluluğuna dahil ülkelerle Topluluğu’nun da kurulmasını öngören Roma Antlaşması’nın imzalandığı günde Türkiye arasındaki doğrudan ticarette, sanayi kurulmasına karar verilmiştir. Bu örgütün ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin serbest amaçları ise, nükleer güç için model bir pazar dolaşımda olduğunu kanıtlayan, ihracatçı yaratmak, bunu topluluğa üye ülkeler arasında ülke tarafından düzenlenen belgedir. dağıtmak ve arta kalan enerjiyi topluluğa üye olmayan diğer ülkelere satmaktır. ATA KARNESİ (ATA CARNET) ATA (Admission Temporary Agreement) Karnesi, taraf ülkeler arasında başka herhangi bir belge gerekmeksizin eşyanın geçici ithalat ve ihracatına olanak sağlayan bir gümrük belgesidir. 8 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü AVRUPA BİRLİĞİ AVRUPA KÖMÜR VE ÇELİK TOPLULUĞU (AKÇT) (EUROPEAN UNION, EU) (EUROPEAN COAL AND STEEL COMMUNITY, ECSC) Avrupa birliği, 1992 yılında imzalanan ve 1993 yılında yürürlüğe giren “Maastricht Topluluk 1949 yılında Avrupa Konseyi’nin Anlaşmasıyla” daha önceleri kurulan “Avrupa kuruluşunda, Fransa Dışişleri Bakanı Robert Ekonomik Topluluğu”, “Avrupa Kömür Schuman tarafından hazırlanan planın, Çelik Birliği” ve “Avrupa Atom Enerjisi Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda Topluluğunun” birleşmesi ile oluşan bir ve Lüksemburg’un onayladığı bir anlaşma ekonomik birliktir. metni ile kurulmuştur. Topluğun amacı üye ülkeler arasında kömür, demir cevheri, hurda AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE ETİKETİ demir ve vasıfsız çelik ticaretinde tüm ithal vergileri ve kısıtlamalar kaldırılmasıdır. (EUROPEAN UNION ECO LABEL) AVRUPA SERBEST TİCARET BİRLİĞİ Avrupa Birliği’nin Eko-Etiket (çevre etiketi) uygulaması, tüketicilerin daha yeşil (EUROPEAN FREE TRADE ASSOIATION, EFTA ) ürün ve hizmetleri ayırt edebilmelerine yardımcı olmak amacıyla başlatılmış gönüllü Avrupa Serbest Ticaret Birliği, 4 Ocak bir uygulamadır. 1960 tarihinde “Stockholm Anlaşmasıyla”; Avusturya, Danimarka, Norveç, Portekiz, AVRUPA EKONOMİK İsviçre ve İngiltere tarafından kurulmuştur. TOPLULUĞU (AET) Zaman içerisinde üyelerinin bir kısmının Avrupa Birliği üyesi olmasıyla, günümüzde (EUROPEAN ECONOMIC COMMUNITY, EEC) dört tane üyesi (İsviçre, İzlanda, Norveç, Lihtenştayn) olan ekonomik birliktir. 1957 yılında imzalanan Roma Anlaşması ile Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında kurulan ve bugünkü Avrupa Birliğinin temelini oluşturan topluluk. AVRUPA KALKINMA FONU (EUROPEAN DEVELOPMENT FUND, EFD) Roma Anlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) birlikte kurulan fon, kalkınmakta olan ülkeler için hem sosyal anlamda hem de ekonomik anlamda mali kaynak sağlamayı amaçlamaktadır. www.daib.org.tr 9

İhracat Terimler Sözlüğü 10 www.daib.org.tr

B

İhracat Terimler Sözlüğü BACK TO BACK LETTER OF CREDIT de bürokrasisinin azaltıldığı, banka/bankalar (Bkz. Karşılıklı Akreditif) tarafından lehtara verilen bir ödeme taahhüdüdür. BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU BARTER (COMMONWEALTH OF INDEPENDENT STATES) (Bkz. Takas) Bağımsız Devletler Topluluğu 1991 yılında BAŞLAMIŞ İŞLEM SSCB’nin yıkılmasından sonra Rusya’nın İhracat yönetmeliği içerisinde tanımlanan önderliğinde kurulmuştur. Bağımsız cumhuriyetlerin oluşturduğu ekonomik başlamış işlem kendi içerisinde yedi temel alt işbirliği örgütüdür. tanımdan oluşur. Bunlar; BAĞLAYICI TARİFE BİLGİSİ (BTB) 1. Açılan uluslararası ihalelere istinaden Kişinin yazılı talebi üzerine müsteşarlık yapılan yabancı devlet bağlantılarında, alıcı kuruluş ile bağlantının yapıldığını (gümrükler genel müdürlüğü) tarafından gösteren yazılı sözleşmenin taraflarca verilen eşyanın Türk gümrük tarife cetvelinde imzalanmış olmasını, sınıflandırılmasına ilişkin karardır. 2. Bedelsiz ihracatta, gümrük mevzuatı BAĞLI MUAMELE uyarınca gümrük beyannamesi Dış ticaret aşamasında ikiden fazla taraf düzenlenmesi gereken hâllerde gümrük beyannamesinin tescil edilmiş arasında yapılan takas işlemini ifae eder. olmasını, BANKA İŞ GÜNÜ 3. Genel esaslar çerçevesinde, gümrük beyannamesinin İhracatçı Birlikleri (BANKING DAY) Genel Sekreterliğine onaylatılmış olmasını, Akreditifli işlemlerde, bir bankanın UCP 600 kurallarına tabi bir işin/eylemin 4. Kayda bağlı ihracatta, İhracatçı gerçekleştirileceği yerde düzenli olarak açık Birlikleri Genel Sekreterliğince kaydın olduğu bir gün anlamına gelir. verilmiş olmasını, BANKA ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ 5. Konsinye ihracat ile yurt dışı müteahhitlik ve teknik müşavirlik (BANK PAYMENT OF OBLIGATION) kapsamındaki ihracatta, iznin verilmiş olmasını, Milletlerarası Ticaret Odası (MTO) tarafından geliştirilen, uluslararası ticarette 6. Müsaadeye bağlı ihracatta müsaadenin kullanılan bir ödeme şeklidir. Bu ödeme verilmiş olmasını, şeklinde mal mukabili ödemenin riskinin minimize edildiği ve akreditifli ödemenin 7. Offset kapsamında ihracatta offset 12 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü anlaşmasının imzalanmış olmasını, BEDELSİZ İHRACAT ifade eder. Karşılığında yurt dışından bir ödeme BAVUL TİCARETİ alınmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasıdır. İki farklı kategori içerisinde tanımlanabilir. BENEFICIARY Bunlardan birincisi kayıt dışı ekonomi (Bkz. Lehtar) içerisinde diğeri ise kayıt içerisinde ve mevzuat kapsamındadır. BEYAN SAHİBİ Gümrük mevzuatı kapsamında, kendi 1. Kayıt dışı olarak tanımlarsak; Sovyetlerin dağılmasından sonra adına beyanda bulunan kişiyi veya adına Rusya Federasyonuna bağlı ülke beyanda bulunulan kişiyi ifade eder. vatandaşlarının İstanbul Laleli ve Aksaray çevresinden topladıkları BİLGE (BİLGİSAYARLI GÜMRÜK malları memleketlerinde satışa ETKİNLİKLERİ ) çıkarmalarıdır. Gümrük teşkilatında kullanılan ve eşyanın 2. Kayıt içerisinde tanımlarsak, özel gümrük sahasına girişinden çıkışına kadar fatura kapsamında yapılan ihracat tüm gümrük işlemlerinin gerçek zamanlı bağlamında yapılan (yabancı ülkede olarak bilgisayar ortamında yürüten yazılıma ikamet eden Türk uyruklu gerçek denir. ve tüzel kişilere ya da turistlere gerçekleştirilen) satışlardır. BILL GUARANTEE (Bkz. Aval) BAYAT KONŞİMENTO BILL OF EXCHANGE ( STALE BİLL OF LADING) (Bkz. Poliçe) Akreditifte aksi belirtilmediği taktirde, BILL OF LADING yükleme tarihinden itibaren 21 gün içinde (Bkz. Denizyolu Taşıma Belgesi) bankaya ibraz edilmeyen konşimentolar bayat konşimento olarak nitelendirilir. BİREYSEL KATILIM Yurt dışında gerçekleştirilen fuar BEDELLİ İHRACAT Karşılığında yurt dışından bir ödeme katılımlarının desteklenmesine ilişkin 2009/5 tebliğ kapsamında; Ekonomi Bakanlığı alınarak yurt dışına mal çıkarılmasıdır. tarafından belirlenerek ilan edilen ve yurt dışında düzenlenen desteklenecek sektörel www.daib.org.tr 13

İhracat Terimler Sözlüğü nitelikteki uluslararası fuarlar listesinde BLANK BACK BILL OF LADING yer alan fuarlara katılımcıların doğrudan (Bkz. Kısa Konşimento) katılımlarını ifade eder. BORDER TRADE BİRLEŞİK TAŞIMA KONŞİMENTOSU (Bkz. Sınır Ticareti) (COMBINED- TRANSPORT BILL OF LADING) BORSA TESCİL BEYANNAMESİ Türkiye’de üretilen zirai ürünlerin kayıt Bu belge, birden fazla (Multimodal) taşıma aracı ile gerçekleştirilen ve taşıma sürecinde altına alınması ve vergi kayıp ve kaçaklarının denizyolu bulunmasında şart olmayan bir önüne geçmek için tarım ürünleri ihracatında taşıma belgesidir. gümrüğe sunulması gereken belgedir. BİRLEŞMİŞ MİLLERLER (BM) BOŞALTMA LİMANI yükünü (malı) (UNITED NATIONS, UN) (PORT OF DISCHARGE) 1945’te kurulmuş dünya barışını, Yük taşıyan geminin, güvenliğini korumak ve uluslararasında boşaltacağı liman ekonomik, toplumsal ve kültürel bir iş birliği oluşturmak için kurulan uluslararası bir BOYKOT örgüttür (BOYCOTT) BİTKİ SAĞLIK SERTİFİKASI Dış ticaret bağlamında düşünüldüğünde (PHYTOSANITARY CERTIFICATE) ülkelerin ekonomik ve politik savunma aracı olarak, diğer ülkenin ürün ve firmalarına Bitki ve bitkisel ürün ihracatçısının uyguladığı ticari engel. ihraç edeceği ürünlerin, hastalık ve zararlı maddelerden arınmış olduğunu gösteren Gıda BOYKOT/KARA LİSTE SERTİFİKASI Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda Tarım (BOYCOTT/BLACK LİST CERTIFICATE) ve Hayvancılık Bakanlığı İl Müdürlükleri Bitki Koruma Şubeleri’nden temin edilen Birbiri ile savaş halinde bulunan veya belgedir. siyasi ilişkileri kesilmiş ya da zedelenmiş ülkeler, birbirlerini kara listeye aldıkları BLACK MARKET ülkeleri belirtiği listelerdir. (Bkz. Karaborsa) BÖLGESELLEŞME BLACK SEA EKONOMIC COOPERATION (REGIONALISATION) (Bkz. Karadeniz Ekonomik İşbirliği) Belirli ülkelerin kendi aralarında yapmış oldukları antlaşmalara bağlı olarak diğer 14 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü ülkelere göre, kendi aralarında tavizli ticareti (B2C) BUSINESS TO CONSUMER öngören çalışmalar sonucunda ortaya çıkan (Bkz. Firmadan Tüketiciye) bir kavramdır. (B2G) BUSINESS TO GOVERMENT BRAND (Bkz. Firmadan Devlete) (Bkz. Marka) BRANCH (Bkz. Şube) BRÜKSEL TARİFE NOMANKLATÖRÜ (BTN) (BRUSSEL TARIFF NOMENCLATUR) Brüksel Gümrük İşbirliği Konseyinin oluşturduğu ve AET ve EFTA ülkelerinin belli bir süre boyunca kullandığı, günümüzde ise “Armonize Nomanklatörü” olarak yeni bir sisteme bırakarak kullanılan uluslararası mal tasnif sistemidir. BRÜT AĞIRLIK (GROSS WEIGHT) Dış ticarete konu olan eşyanın tüm iç ve dış ambalajlarının toplam ağırlığıdır. BRÜT FİYAT (GROSS PRICE) İhracatçının kesmiş olduğu faturada belirtilen fiyat(değer) içinde her türlü maliyetin( ambalaj, varsa navlun ve sigorta vb.) yer aldığı fiyattır. (B2B) BUSINESS TO BUSINESS (Bkz. Firmadan Firmaya ) www.daib.org.tr 15



C

İhracat Terimler Sözlüğü CABOTAGE CASH AGAINST GOODS (Bkz. Kabotaj) (Bkz. Mal Mukabili Ödeme) CARGO INSURANCE CASH PAYMENTS (Bkz. Emtia(Yük) Sigortası) (Bkz. Peşin Ödeme) CARİ İŞLEMLER AÇIĞI CE İŞARETİ (CURRENT ACCOUNT DEFICIT) (CE MARK) Ülkenin cari işlemlerden elde ettiği CE İşareti malların serbest dolaşımını gelirler, cari işlemlere yapılan giderlerden sağlayabilmek amacıyla Avrupa Birliği’nin, daha küçükse bu duruma cari açık veya cari 1985 yılında oluşturduğu “Yeni Yaklaşım” işlemler açığı denir. çerçevesinde uygulanan bir sağlık ve güvenlik işaretidir. CARİ İŞLEMLER FAZLASI CERTIFICATE (CURRENT ACCOUNT SURPLUS) (Sertifika) Ülkenin cari işlemlerden elde ettiği CERTIFICATE OF ANALYSIS gelirler, cari işlemlere yapılan giderlerden (Bkz. Analiz Belgesi) daha büyükse bu duruma cari fazla veya cari işlemler fazlası denir. CERTIFICATE OF MANUFACTURER (Bkz. İmalat Belgesi) CARİ İŞLEMLER DENGESİ CERTIFICATE OF ORIGIN (CURRENT ACCOUNT BALANCE) (Bkz. Menşe Şahadetnamesi) Dış ticaret (ihracat-ithalat dengesi), CFR (COST AND FREIGHT ) hizmetler (hizmet alımları-hizmet satımları), yatırım (net faktör) gelirleri (dış yatırım (MASRAFLAR VE NAVLUN) gelirleri-dış yatırım giderleri) ve cari transferler (karşılıksız olarak elde edilen dış Uluslararası teslim kurallarından birisi gelirler-karşılıksız olarak yapılan dış giderler) olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat dengelerinin toplamından oluşur ülkesinde belirlenen yükleme limanında mallar gemiye yüklenmiş bir şekilde yerine getirdiği CARRIER Incoterms kuralıdır. CFR teslim şeklinde, (Bkz. Taşımacı) ihracat gümrükleme, gemiye yükleme ve navlun masrafları satıcıya aitken, ithalat ülkesindeki CASH AGAINST DOCUMENTS masraf ve yükümlülükler alıcıya aittir. (Bkz. Vesaik Mukabili Ödeme) 18 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü CHAMBER OF COMMERCE AND CITIES BELGESİ INDUSTRY Nesli tehlike altında olan Yabani hayvan (Bkz. Ticaret ve Sanayi Odaları) ve Bitki türlerinin ihracatında ihracatında kullanılan CITIES belgesi gümrük CHARTER PARTY beyannamelerinin tescili aşamasında (Bkz. Çarter Parti) beyannamelere eklenmesi gereken bir belgedir. CIF (COST, INSURANCE AND FREIGHT ) CİRO EDİLEMEYEN KONŞİMENTO (MASRAFLAR, SİGORTA VE NAVLUN) (NON-NEGOTIABLE BILL OF LADING) Uluslararası teslim kurallarından birisi Direkt olarak alıcının yani ithalatçının olup, satıcının teslim yükümlülüğünün adına düzenlenen konşimentolardır. Bu tür ihracat ülkesinde belirlenen yükleme konşimentolar ciro edilemez. limanında mallar gemiye yüklenmiş bir şekilde yerine getirdiği Incoterms kuralıdır. CLAUSE CIF teslim şeklinde, ihracat gümrükleme, (Bkz. Kloz) gemiye yükleme, navlun ve sigorta masrafları satıcıya aitken, ithalat ülkesindeki masraf ve CLEAN BILL OF LADING yükümlülükler alıcıya aittir. (Bkz. Temiz Konşimento) CIP (CARRIAGE, CLUSTERING INSURANCE PAİD TO..) (Bkz. Kümelenme) (TAŞIMA VE SİGORTAÖDENMİŞ OLARAK) CMR CONSIGMENT NOT (Bkz. Karayolu Taşıma Belgesi) Uluslararası teslim kurallarından birisi olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat CPT (CARRIAGE PAİD TO..) ülkesinde, alıcının belirlemiş olduğu herhangi bir yerde yerine geldiği Incoterms kuralıdır. (TAŞIMA ÖDENMİŞ OLARAK) CIP teslim şeklinde ihracat gümrükleme, navlun ve sigorta masrafları satıcıya aitken, Uluslararası teslim kurallarından birisi ithalat ülkesindeki masraf ve yükümlülükler olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat alıcıya aittir ülkesinde, alıcının belirlemiş olduğu herhangi bir yerde yerine geldiği Incoterms kuralıdır. CIS CPT teslim şeklinde ihracat gümrükleme ve navlun masrafları satıcıya aitken, ithalat (COMMONWEALTH OF INDEPENDENT STATES) ülkesindeki masraf ve yükümlülükler alıcıya (Bkz. Bağımsız Devletler Topluluğu) www.daib.org.tr 19

İhracat Terimler Sözlüğü aittir. CONFORMITY CERTIFICATE (Bkz. Kontrol Belgesi) CREDIT ACCEPTANCE ( Bkz. Kabul Kredili Ödeme) CONSUMER FAIR (Bkz. Tüketici Fuarı) CREDIT OPENING LETTER (Bkz. Küşat Mektubu) CONSULAR INVOICE (Bkz. Konsolosluk Faturası) COMBINED- TRANSPORT BILL OF LADING CONTAINER (Bkz. Konteyner) (Bkz. Birleşik Taşıma Konşimentosu) CONTRACT COMBINED NOMENCLATURE OF (Bkz. Sözleşme) GOODS CONTRACUAL TARIFF (Bkz. Kombine Mal Nomenklatürü) (Bkz. Sözleşmeli Tarife) COMMERICIAL FAIR COPYRIGHT (Bkz. Ticari Fuar) (Bkz. Telif Hakkı) COMMERICIAL INVOICE COUNTERVAILING DUTY (Bkz. Ticari Fatura) (Bkz. Telafi Edici Vergi) COMPANY CONVERTIBILITY (Bkz. Şirket) (Bkz. Konvertibilite) COMPLYING PRESENTATION CONVERTIBLE CURRENCY (Bkz. Uygun ibraz) (Bkz. Konvertibl Para, Serbest Döviz) CONFIRMATION COUNTER TRADE (Bkz. Teyit) (Bkz. Karşılıklı Ticaret) CONFIRMED LETTER OF CREDIT CUSTOMS (Bkz. Teyitli Akreditif) (Bkz. Gümrük) CONFIRMING BANK (Bkz. Teyit Bankası) 20 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü CUSTOMS BROKER (Bkz Gümrük Komisyoncusu) CUSTOM TARIFF (Bkz. Gümrük Tarifesi) CUSTOMS DECLERATION (Bkz. Gümrük Beyannamesi) CUSTOMS UNION (Bkz. Gümrük Birliği) www.daib.org.tr 21

İhracat Terimler Sözlüğü 22 www.daib.org.tr

Ç

İhracat Terimler Sözlüğü ÇAPRAZ KUR ÇEVRE ETİKETİ (CROSS EXCHANGE) (ECO LABEL) İki döviz arasındaki ve her birinin bir Avrupa Birliği’nin Eko-Etiket (çevre üçüncü döviz ile (genellikle ABD Doları) etiketi) uygulaması, tüketicilerin daha yeşil olan paritesiyle tanımlanan kurudur. Diğer ürün ve hizmetleri ayırt edebilmelerine bir ifadeyle, dövizlerin başka döviz cinslerine yardımcı olmak amacıyla başlatılmış bir dönüşüm oranıdır. uygulamadır. AB Çevre etiketi (Eco label), gıda, içecek, ilaç ve tıbbi ürünler dışındaki ÇARTER PARTİ alanlarda herhangi bir hizmet ya da ürün için verilebilmektedir. (CHARTER PARTY) ÇIKIŞ GÜMRÜK İDARESİ Bir geminin tamamının veya belli bir Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesini terk bölümünün taşıtan ile taşıyıcı arasında bir taşıma sözleşmesi yapılarak ücret karşılığı etmeden önce sunulmasının gerekli olduğu kiralanmasına denir. ve çıkış işlemlerinin tamamlanması ile ilgili gümrük kontrolleri ve risk analizine dayalı ÇEKİ LİSTESİ kontrollere tabi tutulduğu gümrük idaresidir. (WEIGHT NOTE ) ÇOK ELYAFLI TEKSTİL ANLAŞMASI İhracatçının, ihracat beyannamesi, gümrük (MULTI- FIBRE AGREEMENT, MFA) beyannamesi ve konşimentoda beyan ettiği malların net ve brüt ağırlıkları ile hacimlerine GATT çerçevesinde imzalanan anlaşma ilişkin dökümünü, hangi taşıta ne kadar mal kapsamında, Tekstil ürünlerinin uluslararası yüklendiğini, her paketin ne kadar ağırlık ticaretini düzenleyen çok-yanlı bir içerdiğini gösteren belgedir. anlaşmadır. Amacı Sanayileşmiş ülkelerin tekstil üreticilerini korumaktır. 1995 yılında ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜM ANALİZ Çok Elyaflılar Anlaşması‘nın dünya ticaret BELGESİ antlaşması kapsamına alınıp on yılda sona erdirilmesi kararlaştırılmıştır Dolayısıyla 1 Kanada, ABD ve Avustralya’ya Ocak 2005’te tekstil ürünleri üzerindeki ticari çekirdeksiz kuru üzüm ihraç edecek kotalar kalkmıştır. firmaların İzmir Hıfzıssıhha Enstitüsü, İzmir Tarım İl Müdürlüğü ile Ege Üniversitesi İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma ve Uygulama Merkezi Laboratuvarı’nın (ARGEFAR) birinden kurşun kalıntısı ve pestisite yönelik verilen analiz belgesidir. 24 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü ÇOKLU KUR SİSTEMİ (MULTİPLE EXCHANGE SYSTEM ) Çoklu kur sistemi sabit kur sistemiyle beraber uygulanan, hükümetlerin döviz piyasasına direkt müdahale ettiği ve birden fazla resmi kurun olduğu bir sistemdir. ÇOKLU TARİFE SİSTEMİ (MULTIPLE TARIFF SYSTEM) Bir ülkenin aynı ürüne, ithalat yaptığı ülkeye göre farklı gümrük tarifesi uygulaması. ÇOKLU TİCARET ANLAŞMASI (MULTILATERAL TRADE REGULATIONS) Sayıları ikiden fazla olan ülkelerin ticaretin çeşitli konuları hakkında kendi aralarında yapmış oldukları anlaşmadır. ÇOK ULUSLU ŞİRKET (MULTINATIONAL CORPORATIONS) Çok uluslu şirket bir ana merkez ile ona bağlı çeşitli ülkelerde üretimde bulunan ve ana merkezin denetimi altındaki şubelerin oluşturdukları bir bütünü oluşturan büyük ölçekli firmalardır. Bu şirketlerin çalışanları ve yöneticileri birden fazla milletten oluşmaktadır. www.daib.org.tr 25



D

İhracat Terimler Sözlüğü D-8 (SEKİZLER GRUBU) DAMAGE (Bkz. Zarar) (DEVELOPMENT EIGTH) DAMPİNG Gelişen Sekizler (Development Eigth) olarak ifade edilen forum 1997 yılında (DUMPING) İstanbul’da, İstanbul Deklarasyonunun yayınlanması ile Bangladeş, Mısır, Uluslararası fiyat farklılaştırması olarak Endonezya, İran, Malezya, Nijerya, Pakistan ifade edebiliriz. Genel anlamda ise, ihracatçı ve Türkiye tarafından kurulmuştur. firmanın malını dış piyasada, iç piyasada sattığından daha düşük fiyatla satmasıdır. DAF (DELIVERED AT FRONTIER) DAP (DELIVERED AT PLACE) (SINIRDA TESLİM) (BELİRLENEN YERDE TESLİM) Uluslararası teslim kurallarından birisi olup, satıcının teslim yükümlülüğünün Uluslararası teslim kurallarından birisi ihracat ülkesinden sonra ve ithalat ülkesinden olup, satıcının teslim yükümlülüğünü önce belirlenen herhangi bir yerde yerine ithalat ülkesinde belirlenen yerde mallar geldiği Incoterms kuralıdır. DAF teslim şekli, boşaltılmamış bir şekilde yerine getirdiği Incoterms®2010 kuralında kaldırılmıştır. Incoterms kurallıdır. DAP teslim şeklinde, ihracat gümrükleme, navlun ve masrafları DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ satıcıya aitken, ithalat ülkesindeki masraf ve İhraç amacıyla planlanan malların yükümlülükler alıcıya aittir. üretiminde kullanılacak olan girdilerin DAT (DELIVERED AT TERMINAL) gümrük muafiyetli ithalatına ve/veya yurt içi alımlara imkan sağlayan T.C. Ekonomi (TERMİNALDE TESLİM) Bakanlığı’nca düzenlenen bir belgedir. Uluslararası teslim kurallarından birisi DAHİLDE İŞLEME REJİMİ olup, satıcının teslim yükümlülüğünü ithalat Serbest dolaşımda olmayan eşyanın, ülkesinde belirlenen terminalde mallar boşaltılmış bir şekilde yerine getirdiği Türkiye Gümrük Bölgesi içerisinde işleme Incoterms kurallıdır. DAT teslim şeklinde, faaliyetine tabi tutulmak üzere geçici ithal ihracat gümrükleme, navlun ve ithalat edilmesi ve işleme faaliyeti sonrasında elde ülkesindeki boşaltma masrafları satıcıya edilen işlem görmüş ürünün yeniden ihraç aitken, ithalat ülkesindeki diğer masraf ve edilmesi esasına dayanan ekonomik etkili bir yükümlülükler alıcıya aittir. gümrük rejimidir. DEFFERED PAYMENT L/C (Bkz. Vadeli Akreditif) 28 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü DEFLASYON DEQ (DELIVERED EX QUAY) (DEFLATION) (RIHTIMDA TESLİM) Toplam arzın toplam talebi aşması Uluslararası teslim kurallarından birisi durumunda fiyatlar genel düzeyinin olup, satıcının teslim yükümlülüğünü ithalat düşmesidir. ülkesinde belirlenen limandaki rıhtıma mallar gemiden boşaltılmış bir şekilde yerine DELIVERY DATE getirdiği Incoterms kuralıdır. DEQ teslim (Bkz. Teslim Tarihi) şekli, Incoterms®2010 kuralında kaldırılmıştır. DEMİRYOLU TAŞIMA DES (DELIVERED EX SHIP) BELGESİ /HAMULE SENEDİ (GEMİDE TESLİM) (RAIL CONSIGMENT NOTE, CIM) Uluslararası teslim kurallarından birisi Demir yolu taşımacılığı kapsamında malın olup, satıcının teslim yükümlülüğünü ithalat tren ile gönderilmesi durumunda düzenlenen ülkesinde belirlenen limanda mallar gemiden bir belgedir. CIM, Uluslararası Demiryolu boşaltılmamış bir şekilde yerine getirdiği Taşımacılığı Konvansiyonu kapsamında Incoterms kuralıdır. DES teslim şekli, düzenlenmektedir. Kıymetli bir evrak değildir. Incoterms®2010 kuralında kaldırılmıştır. DEMURAJ DDP (DELIVERED DUTY PAID) (DEMURRAGE) (GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM) Dış ticaret işlemlerinde konteynerdeki Uluslararası teslim kurallarından birisi yükün boşaltılması için alıcı (ithalatçı) ve olup, satıcının teslim yükümlülüğünü satıcının (ihracatçı) yaptığı anlaşmayla ithalat ülkesinde belirlenen yerde mallar belirlenen sürenin aşılması halinde, konteyner boşaltılmamış bir şekilde yerine getirdiği başına alıcı tarafından (navlun dışı) ödenen Incoterms kurallıdır. DDP teslim şeklinde, gecikme bedelidir. ihracat gümrükleme, navlun ve ithalat ülkesindeki tüm masraf ve yükümlülükler DENİZYOLU TAŞIMA satıcıya aittir. BELGESİ /KONŞİMENTOSU DDU (DELIVERED DUTY UNPAID) (BILL OF LADING) (GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ TESLİM) Denizyolu taşımacılığında kullanılan taşıma belgesidir. Diğer taşıma belgelerinden Uluslararası teslim kurallarından birisi farklı olarak kıymetli evrak niteliğinde olup, olup, satıcının teslim yükümlülüğünü malın mülkiyetini ifade eder. ithalat ülkesinde belirlenen yerde mallar boşaltılmamış bir şekilde yerine getirdiği www.daib.org.tr 29

İhracat Terimler Sözlüğü Incoterms kurallıdır. DDU teslim şeklinde, DIŞ TİCARET ihracat gümrükleme, navlun ve masrafları satıcıya aitken, ithalat ülkesindeki masraf ve (FOREIGN TRADE) yükümlülükler alıcıya aittir. DDU teslim şekli, Incoterms®2010 kuralında kaldırılmıştır. Bir ülkedeki kamu kurum ve özel teşebbüslerin diğer ülkelerle yapmış olduğu DEVALÜASYON mal ve hizmet alım satımları (DEVALUATION) DIŞ TİCARET AÇIĞI Sabit kur sistemlerinde ödemeler dengesi (FOREIGN TRADE DEFICIT) açık veren ülkenin ulusal parasının dış satın alma gücünün, hükümetçe alınan bir kararla Bir ülkenin belirli bir dönemde gerçekleşen düşürülmesidir. Başka bir deyişle devletin ihracatının, ithalattan az olması durumuna resmi para biriminin diğer ülke dövizleri denir. Dolayısıyla bu durum ihracat ile ithalat karşısında değer kaybettirilmesidir. arasındaki negatif fark olarak ifade edilir. DEVREDİLEBİLİR AKREDİTİF DIŞ TİCARET BİLANÇOSU (TRANSFERABLE LETTER OF CREDIT) (BALANCE OFFOREIGN TRADE) Akreditif çeşitlerinden birisi olup, bu tür Bir ülkenin ihraç ettiği mallar ile ithal akreditifler genellikle satıcının malın asıl ettiği malların değeri arasındaki farktır. üreticisi olmadığı durumlarda uygulanır ve satıcının malın satın alınma esnasında ihtiyaç DIŞ TİCARETTE DAMPİNG duyduğu finansman ihtiyacını karşılamasına yönelik oluşturulan bir akreditif çeşididir. (DUMPİNG IN FOREIGN TRADE) Dolayısıyla lehtar kendi adına açılan akreditifi bir başka tarafa devrederek kendini finanse Bir malın yurt dışı piyasalardaki satış etmiş olur. Devredilebilir Akreditiflerde süreç fiyatının, iç piyasadaki satış fiyatından daha tek bir akreditif üzerinden yürütülür. düşük olmasına denir. DISCOUNT DIŞ TİCARET FAZLASI (Bkz. İskonto) (FOREIGN TRADE SURPLUS) DIRECT EXPORT (Bkz. Doğrudan İhracat) Bir ülkede belirli bir dönemde gerçekleşen ihracatın, ithalattan fazla olma durumuna 30 www.daib.org.tr denir. Dolayısıyla bu durum ihracat ile ithalat arasında pozitif fark olarak da ifade edilir. DIŞ TİCARET HACMİ (FOREIGN TRADE VOLUME) Bir ülkede belirli bir dönemde (genellikle bir yıl) gerçekleşen ihracat ve ithalatın toplamına denir. Dolayısıyla bir ülkenin dış ticaret performansını gösteren önemli bir

İhracat Terimler Sözlüğü gösterge olarak değerlendirebiliriz. işleme verilen isimdir. DIŞ TİCARET HADDİ DİSTRİBÜTÖR (TERMS OF TRADE) (DISTRIBITOR) Bir ülke içerisinde belirli bir dönemde Dış ticaret bağlamında düşünüldüğünde gerçekleşen ihracat fiyatlarının, ithalat ihracatçı firmanın veya ithalatçı ülkedeki fiyatlarına oranını ifade eder. Dış ticaret haddi tedarikçiye ait olan malların tanıtım ve bir ülkede ihracatı yapılan mallarla ithalatı satışını yapmakla yetkilendirilmiş firmalara yapılan malların fiyatlarının ortalama olarak verilen isimdir. nasıl değiştiğini gösteren bir göstergedir DOCUMENTS DIŞ TİCARET POLİTİKASI (Bkz. Vesaik) (FOREIGN TRADE POLICY) DOĞAL ARI BALI ANALİZ BELGESİ İhracat veya ithalat esansında sahte ve Ülke hükümetlerinin direkt ya da dolaylı olarak ülkenin menfaatleri doğrultusunda dış tağşişli balların kontrolünün sağlanması ticaretini(ihracat-ithalat) sınırlandırmasını ve sonucunda engellenmesi amacıyla veya tam tersine özendirmesini ve tüm gümrüklerde istenen belgedir. bu süreçlerin gerçekleşme aşamasında ise gerekli düzenlenmenin yapılmasını sistematik DOĞRUDAN İHRACAT bir şekilde planlanarak oluşturulması ve uygulanmasıdır. (DIRECT EXPORT) DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETİ İhracatçı firmanın herhangi bir aracı (DTSŞ) firma kullanmadan tüm ihracat süreçlerini kendisinin üstlenerek gerçekleştirdiği bir Ekonomi Bakanlığı tarafından “Dış Ticaret ihracat modelidir. Sermaye Şirketi” statüsü verilmiş şirketlerdir. DOLARİZASYON (PARA İKAMESİ) DİSPEÇ (DOLARIZATION) (DISPATCH) Bir ülkedeki yerleşiklerin değişim aracı, Dış ticarette malların taşınması sırasında hesap birimi ve değer biriktirme aracı olarak gemiye veya yüke olağanüstü masrafların kendi ulusal paraları yerine yabancı para yapılmasını gerektiren bir durum ortaya (Amerikan Doları) kullanmalarıdır. çıktığında (Avarya) kaptan, yolculuğun bittiği yerde ya da varma limanında, vakit www.daib.org.tr 31 geçirmeksizin zararın tespit ve dağıtımını yaptırmak zorundadır. Dolayısıyla yapılan bu

İhracat Terimler Sözlüğü DOLAYLI İHRACAT yükün korunmasını sağlamak amacıyla kullanılan malzemelerdir. (INDIRECT EXPORT) DUTY İhracat yapma bilgi, birikim, departman ve (Bkz. Resim) personeli olmayan bir firmanın, yurt dışına açılmak için aracı kuruluşlar vasıtasıyla DÜNYA TİCARET ÖTGÜTÜ (DTÖ) ihracatı gerçekleştirme işlemidir. (WORLD TRADE ORGANİZATION) WTO DONATAN 1994 yılında GATT bünyesinde yapılan (AFFREIGHTER) GATT-Uruguay görüşmeleri sonucunda dünya ticaretini serbestleştirmek amacıyla Günlük konuşma dilinde “armatör” olarak kurulmuş bir örgüttür. 1994 yılından sonra ifade ettiğimiz donatan, gemisini deniz GATT anlaşması Dünya Ticaret Örgütü olarak ticaretinde kullanan gemi sahibine denir. sistemleştirilmiştir. DÖVİZ DÜZGÜN HAT KONŞİMENTOSU (FOREIGN EXCHANCE) (LINER BILL OF LADING) Efektif dahil olmak üzere yabancı parayla Bu konşimento aynı hat üzerinde tarifeli ödemeyi sağlayan her nevi hesap, belge ve olarak, sürekli sefer yapan gemiler tarafından vasıtalarıdır. düzenlenir. Düzgün hat konşimentoları ciro edilemez. DÖVİZ KONTROLÜ (EXCHANGE CONTROL) (Bkz. Kambiyo Denetimi) DRAFT (Bkz. Poliçe) DRAW (Bkz. Keşide) DRAWER (Bkz. Keşideci) DUNAJ (DUNNAGE) Malların taşınma sürecinde kargo veya 32 www.daib.org.tr

E

İhracat Terimler Sözlüğü ECO LABEL EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA (Bkz. Çevre Etiketi) ÖRGÜTÜ EFEKTİF (ORGANIZATON FOR ECONOMIC CO- Banknot şeklindeki bütün yabancı ülke OPERATION AND DEVELOPMENT, OECD) paralarıdır. OECD 1961 yılında Avrupa Ekonomik EFTA İşbirliği Örgütünün (OECC) yerine kurulan bir örgüttür. OECD, dar anlamda bir iktisadi (EUROPEAN FREE TRADE ASSOCIATION) birleşme hareketi sayılmaz. Batılı ülkeler arasında işbirliği ve dayanışma sağlamaya (Bkz. Avrupa Serbest Ticaret Birliği) yöneliktir. OECD bünyesinde 34 üye ülke bulunmaktadır. EKONOMİK BİRLİK ELLEÇLEME (ECONOMIC UNION) Gümrük gözetimi altındaki eşyanın asıl Ekonomik bütünleşmenin dördüncü niteliklerini değiştirmeden istiflenmesi, aşamasıdır. Bu bütünleşme hareketinde, üye yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük ülkeler arasında malların serbest ticaretinin kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi yapılabilmesi ve üçüncü ülkelere ortak bir veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, gümrük tarifesi uygulanması, ülkeler arasında karıştırılması ve benzeri işlemleridir. üretim faktörlerinin de serbestçe dolaşımına ilaveten üye ülkelerin kendi aralarında EMRE YAZILI KONŞİMENTO ekonomik politikalarını uyumlaştırması ve uygulaması hedeflenmektedir (ORDER BILL OF LADING) EKONOMİK BÜTÜNLEŞME / Bu konşimento türünde konşimento kimin ENTEGRASYON emrine düzenlenmişse mallar onun cirosu ile devredilir. Emre yazılı konşimentolar (ECONOMIC INTEGRATION) yükletenin emrine veya gönderilenin emrine düzenlenebilir. Ekonomik birleşmeye giden ekonomilerde mal ve hizmet akımlarına serbesti sağlayıp, EMTİA SİGORTASI ticarete engel olan kısıtlamaları kaldırarak, bir ortak pazar oluşturulması. (CARGO INSURANCE) EKONOMİK BÜYÜME Dış ticaret sürecinde malın bir ülkeden başka bir ülkeye gönderilme aşamasında yapılan (ECONOMIC GROWTH) sigortalardır. Emtia sigorta poliçelerinde, sigortayı yaptıran kişiye sadece yük bedelini Belirli bir zaman dilimi içerisinde üretilen değil, bunun yanında navlun, sigorta ücreti vb. mal ve hizmet kapasitesinde meydana gelen gibi bazı gider kalemlerini de sigortalatabilme artıştır. 34 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü imkanı sunulmaktadır. tayin edilen veya uygun görülen herhangi bir yere getirilmesi üzerine, belirlenen usul ve ENDEKS esaslara uygun olarak, gümrük idarelerine yapılan bildirimidir. (INDEX) EŞYANIN GÜMRÜKÇE ONAYLANMIŞ Ekonomi değerlerin ölçülmesinde yer alan BİR İŞLEM VEYA KULLANIMA TABİ fiyat, üretim, tüketim, ihracat vb. verilerdeki TUTULMASI değişimin boyutlarını göstermeye yarayan ve endeks sayılarıyla oluşturulan göstergelerdir. Bu kavram eşyanın gümrük mevzuatı kapsamında ENDEKS SAYISI - Bir gümrük rejimine tabii tutulmasını (INDEX NUMBER) - Bir serbest bölgeye girmesini - Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden Belirli bir temel yıla (baz yıl) göre, bir değerler dizisinde oluşan nisbi değişmeleri ihracını ölçmeye yarar. Baz yıl değeri 100 kabul edilir - İmhasını ve değişmeler yüzdeler şeklinde ifade olunur. - Gümrüğe terk edilmesini ifade eder. EN ÇOK KAYRILAN ÜLKE KURALI EŞYANIN TESLİMİ Gümrük mevzuatı kapsamında, eşyanın (MOST FAVOURED NATION CLAUSE) MFN tabi tutulduğu gümrük rejimi ile öngörülen GATT üyesi ülkelerin ihracat ve ithalat amaçlar doğrultusunda gümrük idareleri gümrük tarifeleri ve diğer uygulamalar tarafından ilgilisine teslimidir. bağlamında ülkelere göre farklılık gözetmeme ilkesidir. E- TİCARET SİTESİ Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği ETD Hakkında 2011/1 Tebliğ kapsamında, Nihai (ESTIMATED TIME OF DEPARTURE) tüketiciye yönelik olmayan, tedarikçi ve alıcılara hizmet eden uluslararası ticarete Tahmini hareket zamanı yönelik elektronik ticaret sitelerini veya elektronik pazar yerlerini ifade eder. ETA EU (ESTIMATED TIME OF ARRIVAL) (EUROPEN UNION) Tahmini varış zamanı (Bkz. Avrupa Birliği) EŞYA Gümrük mevzuatı kapsamında, her türlü www.daib.org.tr 35 madde ürün ve değeri ifade eder. EŞYANIN GÜMRÜĞE SUNULMASI Eşyanın gümrük idaresine ya da gümrükçe

İhracat Terimler Sözlüğü EUR 1 DOLAŞIM SERTİFİKASI EURO (EUR 1 MOVEMENT CERTIFICATE) (EURO) EFTA ülkelerine, Avrupa Birliği ile Avrupa’da oluşturulan ortak pazar demir çelik ürünlerinde (AKÇT ürünleri), sisteminin son aşaması olan Avrupa para Türkiye’nin serbest ticaret anlaşmaları birliğine üye ülkelerin, hür iradeleriyle kendi imzaladığı ülkelere yapılan ihracatlar ulusal paralarından vazgeçerek kabul ettikleri da ve Avrupa Birliği’ne yönelik tarım ortak (tek) para birimine verdikleri isimdir ürünleri ihracatında gümrük indiriminden yararlanılmasını sağlayan ve bağlı bulunulan EURODOLAR Oda’dan temin edilip bu kapsamda düzenlenen bir belgedir. (EURODOLAR) EUROPEAN ATOMI ENERGY ABD dışındaki banka veya diğer aracı COMMUNITY, EURATOM kurumlarda açılmış dolar hesaplarını ifade eder. Dolayısıyla dünyanın her yerinde dolar (Bkz. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu) üzerinden açılmış hesapların tümüne verilen isimdir. Daha basit bir ifadeyle, ABD dışında EUROPEAN COAL AND STEEL oluşan para piyasasıdır. COMMUNITY (ECSC) EXHANGE (Bkz. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu) (Bkz. Kambiyo) EUROPEAN ECONOMIC COMMUNITY EXCHANGE CONTROL (EEC) (Bkz. Kambiyo Denetimi) (Bkz. Avrupa Ekonomik Topluluğu, AET) EXIMBANK (Bkz. Türk Eximbank) EUROPEAN UNION ECO LABEL (Bkz. Avrupa Birliği Çevre Etiketi) EXPORT DUTUIES (Bkz. İhracat Vergileri) EUR MED DOLAŞIM SERTİFİKASI EXPORT CREDITS INSURANCE (EUR-MED MOVEMENT CERTIFICATE) (Bkz. İhracat Kredi Sigortası) Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyon EXW (EX WORK) Sistemi (PAAMK) kapsamında yapılan ticarette taraf ülke ürünlerinin menşeini (İŞ YERİNDE TESLİM) kanıtlayan ve bu kapsamda kullanılan bir belgedir. Uluslararası teslim kurallarından birisi olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat ülkesinde 36 www.daib.org.tr ve ihracatçının işyerinde geldiği Incoterms kuralıdır.

F

İhracat Terimler Sözlüğü FACTORS OF PRODUCTIONS FCA (FREE CARRIER) (Bkz. Üretim Faktörleri) (TAŞIYICIYA MASRAFSIZ) FAKTORİNG Uluslararası teslim kurallarından birisi (FACTORING) olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat ülkesinde, alıcının belirlemiş olduğu herhangi Vadeli satış yapan firmaların, her türlü bir yerde yerine geldiği Incoterms kuralıdır. mal ve hizmet satışından doğan kısa vadeli FCA teslim şeklinde ihracat gümrükleme ticari alacak haklarının, faktoring şirketleri masrafları satıcıya aitken, navlun ve ithalat tarafından satın alınmasıdır. ülkesindeki masraf ve yükümlülükler alıcıya aittir. FAS (FREE ALONGSIDE SHIP) FIATA BELGESİ (GEMİ DOĞRULTUSUNDA MASRAFSIZ) FIATA belgeleri de aslında bir nevi nakliye Uluslararası teslim kurallarından birisi makbuzudur. Mevcut nakliye makbuzlarında olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat farkı ise, uluslararası bir kuruluş olan ülkesinde belirlenen yükleme limanında FIATA [International Federation of Freight mallar gemiye yüklenmeden yerine getirdiği Forwarders Assosation] yani ( Uluslararası Incoterms kuralıdır. FAS teslim şeklinde, Taşıma Acenteleri Birlikleri Federasyonu) ihracat gümrükleme masrafları satıcıya tarafından standart hale getirilerek aitken, navlun ve ithalat ülkesindeki masraf kendisine üye olan taşıma acentelerinin ve yükümlülükler alıcıya aittir. düzenleyebileceği belgedir. FASON ÜRETİM FİİLİ İHRACAT Bir firmanın başka bir üretici firmaya (ACTUAL EXPORT) kendi talepleri doğrultusunda ürün ürettirmesi demektir. Fason üretimde ürünün markası İhracata konu olan eşyanın ve buna üretimi yaptıran firmaya ya da üreticiye ait ilişkin gümrük beyannamesinin tescili olabilir. sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen FASON İHRACAT muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Fason üretim için sipariş veren firmanın Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluna denir yurt dışındaki bir firma olması halinde, bu FİİLİ İTHALAT sipariş doğrultusunda fason üretim yapan firmanın da malın teslimi için ya sipariş (ACTUAL IMPORT) veren firmaya ya da sipariş veren firmanın yönlendirdiği firmaya ihracat yapmasıdır Gümrük ve ithalat mevzuatına göre bir malın ithal işlemlerinin tamamının tamamlanarak, 38 www.daib.org.tr gümrük giriş beyannamesinin tescil olması

İhracat Terimler Sözlüğü ile giriş belgelerinin ilgili makamlara teslim şekilde elde edilmesidir edilmesi sonucunda gerçekleşen ithalattır. FOB (FREE ON BOARD ) FİNANSAL KİRALAMA (GEMİ MASRAFSIZ) (LEASING) Uluslararası teslim kurallarından birisi Kiracı tarafından seçilen bir yatırım olup, satıcının teslim yükümlülüğünün ihracat malının mülkiyeti finansal kiralama ülkesinde belirlenen yükleme limanında şirketinde kalarak, belirlenen sözleşme süresi mallar gemiye yüklenmiş bir şekilde yerine ve kiralar karşılığında kullanım hakkının getirdiği Incoterms kuralıdır. FOB teslim kiracıya verilmesini sağlayan bir finansman şeklinde, ihracat gümrükleme ve gemiye yöntemidir. yükleme masrafları satıcıya aitken, navlun ve ithalat ülkesindeki masraf ve yükümlülükler FİRMADAN DEVELETE alıcıya aittir. (BUSINESS TO GOVERMENT, B2G) FOREIGN EXCHANCE (Bkz. Döviz) Firmaların internet ortamında kamu kurum ve kuruluşları arasındaki etkileşim FOREIGN EXCHANGE REGIME (Bkz. Kambiyo Rejimi) FİRMADAN FİRMAYA FOREIGN TRADE (BUSINESS TO FİRMAYA, B2B) (Bkz. Dış Ticaret) Firmaların ürün ve hizmetlerini internet FOREIGN TRADE DEFICIT ortamında başka firmalara tanıtım yapıp satış (Dış Ticaret Açığı) işlemlerini gerçekleştirdiği e ticaret modelidir. FORFAİTİNG FİRMADAN TÜKETİCİYE (FORFAITING) (BUSINESS TO CONSUMER, B2C) İhracat-ithalat işlemlerinden doğan vadeli Firmaların ürün ve hizmetlerini internet alacak ve borçların rücusuz olarak forfaiting ortamında müşterilerine (nihai tüketici) kuruluşlarına (forfaiter) satılmasından doğan tanıtım yapıp satış işlemlerini gerçekleştirdiği ve iskonto işlemi olarak tanımlanan finansman e ticaret modelidir. tekniğidir. FIXED EXCANGE RATE SYSTEM www.daib.org.tr 39 (Bkz. Sabit Kur Sistemi) FİZİBİLİTE (FEASIBILITY) Bir iş ya da proje başlatma kararı almadan önce gerekli bütün bilgilerin sistemli bir

İhracat Terimler Sözlüğü FORM A MENŞE BELGESİ FOREIGN TRADE Form A Belgesi Genelleştirilmiş Tercihler (Bkz. Dış Ticaret) Sistemi(GTS) çerçevesinde tercihli rejimden FOREIGN TRADE DEFICIT faydalanması talep edilen eşyanın GTS ülkesi (Dış Ticaret Açığı) menşeli olduğunun ispatı için kullanılan bir belgedir. FREIGHT FORWARDER (Bkz. Navlun Komisyoncusu) FORS MAJOR FREE IN (FORCE MAJEURE) Uluslararası deniz yolu taşımacılığında, (Bkz. Mücbir Sebep) gemiye yükleme masraflarını ifade etmektedir. FORWARD İŞLEMLERİ FREE OUT Uluslararası deniz yolu taşımacılığında (FORWARD TRANSACTIONS) ithalat limanında boşaltma masrafını ifade İleri bir tarihte teslimi söz konusu olacak eder. herhangi bir malın vadesi, fiyatı ve miktarı bugünden belirlenerek sözleşmeye bağlandığı FUTURES işlemlerdir. Forward, kur dalgalanmalarına (Bkz. Vadeli İşlemler Sözleşmesi) karşı korunma tekniği olarak da tanımlanabilir. FORWARDER’S RECEIPT (Bkz. Nakliye Makbuzu) FREE EXCHANGE RATE SYSTEM (Bkz. Serbest Kur Sistemi) FREE MARKET ECONOMY (Bkz. Serbest Piyasa Ekonomisi) FREE TRADE AGREEMENT (Bkz. Serbest Ticaret Anlaşması) FREE TRADE ZONE (Bkz. Serbest Ticaret Bölgesi) FREE ZONE (Bkz. Serbest Bölge) 40 www.daib.org.tr

G

İhracat Terimler Sözlüğü GATT GEÇİCİ TEMİNAT MEKTUBU Bu tür teminat mektupları ihalelere ( GENERAL AGREEMENT ON TARIFFS AND TRADE) katılmak üzere düzenlenmektedir. Geçici (Bkz. Tarife ve Ticaret Genel Anlaşması) teminat mektubu ile bankalar, ihaleyi kazanan lehtarın, ihale koşulları çerçevesinde GAYRİ SAFİ MİLLİ HASILA muhatap ile sözleşme imzalamaması halinde, muhataba belirli bir ödeme yapmayı taahhüt (GROSS NATIONAL PRODUCT) etmektedirler. Bir ülkede belirli bir dönemde üretilmiş GEÇKİN KONŞİMENTO (genellikle bir yıl) toplam nihai mal ve (Bkz. Bayat Konşimento) hizmetlerin piyasa fiyatlarıyla toplamıdır. GEMİ MANİFESTOSU GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILA (SHIP’S MANIFEST) (GROSS DOMESTİC PRODUCT) Bir gemideki malları göstermek için kaptan Bir ülke içerisinde yani yurt içerisinde tarafından boşaltma işlemlerinin yapılacağı üretilmiş nihai mal ve hizmetlerin değeridir. gümrük idaresine verilen liste. GEÇİCİ İTHALAT REJİM GENEL AVARYA Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat (GENERAL AVARAGE) vergilerinden tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi Geminin fırtına gibi ani bir tehditle karşı tutulmaksızın, Türkiye Gümrük Bölgesi karşıya kalması halinde, gemiden bazı içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki yüklerin atılması gerekebilir. Bu durumda, olağan yıpranma dışında, herhangi bir atılan yük tüm gemiyi kurtaracağı için, yük değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına sahipleri ve gemi sahibi, atılan yük kime ait olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı olursa olsun, gemideki toplam kıymet içindeki rejimdir. paylarına göre sorumlu olma durumudur. GEÇİCİ KABUL GENEL FUAR Ham, yarı mamul veya mamul maddenin (GENERAL FAIR) yurtdışından getirtilerek, ülke içinde farklı maddeler katarak veya katmayarak ya da Sektör ve ürün farkı gözetmeksizin her üzerinde katma değerli işlemlerde(işçilik vb.) türlü ürünün sergilenebildiği fuar çeşididir. bulunarak veya bulunmayarak yarı mamul veya mamul madde haline getirilmesi ve yurtdışına çıkarılmasıdır 42 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü GENELLEŞTİRİLMİŞ vergilerinden muafiyet, geri gelen eşyanın TERCİHLER SİSTEMİ (GTS) ihracı sırasındaki ayniyeti değişmeden yeniden ithali halinde tanınır. Geri Gelen (GENERALIZED SYSTEM OF PREFERENCES, GPS) Eşya, beyan sahibinin talebi üzerine, ithalat vergilerinden muaf tutulur. Üç yıllık süre, Gelişmiş ülkelerin, gelişmekte olan beklenmeyen haller veya mücbir sebeplerle ülkelerden yapılan ithalatta tek taraflı olarak uzatılabilir. tercihli gümrük tarifelerinin uygulanmasını sağlayan sisteme verilen isimdir. G-8 (SEKİZLER GRUBU) GERİ DÖNÜLEBİLİR/ (GROUP OF SIX) KABİLİRÜCU AKREDİTİF Sekizler Grubu (Group of Eigth) diye (REVOCABLE L/C) adlandırabileceğimiz oluşum aslında başta Yediler Grubu olarak Amerika Birleşik Akreditif çeşitlerinden birisi olup, bu Devletleri, Kanada, Japonya, Fransa, akreditif çeşidinde, akreditif açıldıktan Almanya, İtalya ve İngiltere tarafından 1975 sonra akreditif sürecine taraflardan herhangi yılında oluşturulmuş bir forumdur. Daha birisinin vazgeçmesiyle iptal olabilen akreditif sonra bu gruba Rusya’nın katılımı ile G8 çeşididir. Geri Dönülebilir Akreditif UCP 600 ismini almıştır. kurallarında kaldırılmıştır. G-20 (YİRMİLER GRUBU) GERİ DÖNÜLEMEZ / GAYRİ KABİLİRÜCU AKREDİTİF (GROUP OF TWENTY) (IRREVOCABLE L/C) 1999’da Amerika Birleşik Devletlerinin Washington kentinde G-8 Maliye Bakanları Akreditif çeşitlerinden birisi olup, bu toplanarak G-20’yi kurmuşlardır. Bu yeni akreditif çeşidinde, akreditif açıldıktan sonra forum grubu üye ülkelerin Maliye Bakanları akreditif sürecine taraf olanların (lehtar, amir, ile Merkez Bankası Başkanlarından amir banka ve lehtar banka) hepsinin onayı oluşmaktadır. Türkiye’nin de içerisine dâhil olmadan vazgeçilmesi veya değiştirilmesi olduğu G-20 Avrupa Birliği ve 19 ülkeden mümkün olmayan akreditif çeşididir. oluşmaktadır. GERİ GELEN EŞYA GİRİŞ GÜMRÜK İDARESİ Serbest dolaşımda bulunan eşya, Türkiye Eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesine Gümrük Bölgesinden veya Türkiye’nin getirildiği ve risk analizine dayalı giriş anlaşmalarla dâhil olduğu gümrük birliği kontrolüne tabii tutularak gecikmeksizin sevk gümrük bölgelerinin diğer bir noktasından işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresidir. kesin ihraç edildikten sonra üç yıl içinde yeniden serbest dolaşıma girmesi halinde geri www.daib.org.tr 43 gelen eşya statüsü kazanır. Belirtilen ithalat

İhracat Terimler Sözlüğü GİRİŞ LİMANI ithal sınırlandırdıkları ölçüde bir tür dış ticaret engeli niteliği taşırlar. (PORT OF ENTRY) GÖZETİM BELGESİ Gümrük işlemlerinin yapıldığı, vergilerin tahsil edildiği limandır. (INSPECTION CERTIFICATE) GÖNÜLLÜ İHRACAT KISITLAMALARI Genellikle ithalatçı firmanın talebi üzerine Uluslararası Gözetim Firması tarafından (VOLUNTARY EXPORT RESTRICTIONS) düzenlenen ve gönderilecek malın siparişe uygun olup olmadığını (miktar, kalite, Serbest dış ticaret politikası uygulayan ambalaj, etiketleme vb.) kontrol edilip daha ülkelerin ihracat yapan ülkeden talep ettikleri sonrada tespit edilen duruma göre hazırlanan gönüllü kısıtlamalardır. Bu kısıtlamalar, her belgedir. iki tarafında rızası ile gerçekleşir. GREEN CLAUSE L/C GÖREVLİ BANKA (Bkz. Yeşil Şartlı Akreditif) (NOMINATED BANK) GROSS PRICE (Bkz. Brüt Fiyat) Akreditifli işlemlerde, akreditifin kullanımda olduğu banka veya herhangi bir GROSS WEIGHT banka nezdinde kullanılır biçimde açılmış bir (Bkz. Brüt Ağırlık) akreditifte herhangi bir banka anlamına gelir. GUNWALE GÖRÜLDÜĞÜNDE (Bkz. Küpeşte) ÖDEMELİ AKREDİTİF GÜMRÜK (SIGHT L/C) (CUSTOMS) Akreditif çeşitlerinden birisi olup, bu akreditif çeşidinde, lehtar, bankaya akreditif Eşya ve malların ülke sınırlarından giriş şartlarına göre uygun belge ibrazı yaptıktan ve çıkışlarında denetimlerinin yapıldığı ve sonra, akreditif çeşidine göre görevli banka, vergilerin ödendiği kamu kurumlarıdır. teyit bankası veya amir bankanın lehtara mal bedelini ödemesidir. GÜMRÜK ANTREPO REJİMİ Dış ticarete konu malların gümrük vergisi GÖRÜNMEZ ENGELLER ve fonlar ödenmeksizin, gümrük idaresinin (INVISIBLE BARRIERS) denetimi altında antrepoda muhafazasına imkan tanıyan bir gümrük rejimi türüdür. Bu önlemler devletin halk sağlığı, kamu güvenliği veya siyasi gerekçelerle çıkartmış olduğu idari, teknik düzenleme veya standartları kapsar. Her ne kadar konuluş amaçları farklı olsa da dış ticareti 44 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü GÜMRÜK BEYANI merkez veya taşra teşkilatındaki hiyerarşik Belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yönetim birimlerinin tamamıdır. eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması GÜMRÜK KONTROLÜ talebinde bulunulmasını ifade eder. Türkiye Gümrük Bölgesi ile diğer ülkeler GÜMRÜK BEYANNAEMESİ arasında taşınan eşyanın girişini, çıkışını, transit, nakil ve nihai kullanımını ve serbest (CUSTOMS DECLERATION) dolaşımda bulunmayan eşyanın durumunu düzenleyen gümrük mevzuatı ve diğer Türkiye Gümrük Bölgesi’ne (TGB) giriş mevzuatın doğru uygulanmasını sağlamak (ithalat) ve çıkış(ihracat) yapacak olan her amacıyla gümrük idareleri tarafından türlü eşyanın gümrükleme işlemlerinin yürütülen; eşyanın muayenesi, beyanname yapılması için gümrük mevzuatı uyarınca verileri ile elektronik veya yazılı belgelerin doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından varlığının ve gerçekliğinin doğrulanması, onaylanmasından sonra gümrük idaresine işletmelerin hesap ve diğer kayıtlarının sunulan belgedir. incelenmesi, taşıma araçlarının kontrolü, bagajların ve kişilerin yanlarında ya da GÜMRÜK BİRLİĞİ üstlerinde taşıdıkları diğer eşyanın kontrolü ile resmi araştırmalar ve diğer benzeri (CUSTOMS UNION) uygulamalarıdır. Ekonomik bütünleşme hareketlerinin GÜMRÜK KONTROLÜ ALTINDA ikinci aşamasıdır. Bu süreçte üye ülkeler İŞLEME REJİMİ arasında mal ticaretinde tarife ve kotaların kalkmasına ilave olarak aynı zamanda üye Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın olmayan ülkelere (üçüncü ülkeler) ortak bir Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat dış ticaret politikası uygulama konusunda vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine anlaşma sağlanır tabi tutulmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu GÜMRÜK GÖZETİMİ işlemlerden elde edilen ürünlerin ithalat Gümrük mevzuatına ve gereken vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmelerine ilişkin hükümlerin uygulandığı hallerde gümrük gözetimi altındaki eşyaya rejimdir. uygulanacak diğer hükümlere uyulmasını sağlamak üzere gümrük idareleri tarafından genel olarak uygulanan işlemlerdir. GÜMRÜK İDARESİ/ İDARELERİ Gümrük mevzuatında belirtilen işlemlerin kısmen veya tamamen yerine getirildiği www.daib.org.tr 45

İhracat Terimler Sözlüğü GÜMRÜK MÜŞAVİRİ/ yönünden durumunu ifade etmektedir. KOMİSYONCUSU GÜMRÜK REJİMİ (CUSTOMS BROKER) Eşyanın yurt dışı veya yurt içi edilebilmesi Gümrük Kanunu uyarınca eşyanın için beyanı gerekli olan ve gümrük gümrükçe onaylanmış bir işlem veya mevzuatında açıkça belirlenmiş rejimleri kullanıma tabi tutulmasına ilişkin her türlü ifade eder. Ülkemizde mevcut 8 adet gümrük işlemlerin dolaylı temsilci sıfatıyla ihracatçı rejimi bulunmaktadır. Bunlar; veya ithalatçı adına yürüten kişidir. 1. Gümrük Kontrolü Altında İşleme GÜMRÜK MUAFİYETİ Rejimi Gümrük kanunu kapsamında belirlendiği 2. Gümrük Antrepo Rejimi üzere, belirli gerçek ve tüzel kişilerin yurt 3. Dâhilde İşleme Rejimi dışından getirdikleri belirli malların gümrük 4. Hariçte İşleme Rejimi vergisi dışında tutulmasına denir. 5. Geçici İthalat Rejimi 6. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi GÜMRÜK TARİFE İSTATİSTİK 7. İhracat Rejimi POZİSYONU (GTİP) 8. İthalat Rejimidir. Dünya Gümrük Örgütü’nün standart GÜMRÜK TARİFESİ alınan hale getirdiği armonize sistemden alınan ve tüm dünyada ürünlerin tanımlanması (CUSTOM TARIFF) ve sınıflandırılması için kullanılan 12 haneli bir koddur. Bu kodun ilk 6 hanesi İthalata konu olan mallardan armonize sistem tarafından belirlenir ve vergileri gösteren cetvellerdir. ülkeler tarafından herhangi bir değişiklik yapılmasına izin verilmez, sonraki 2 haneyle GÜMRÜK VERGİLERİ beraber ilk 8 hane aynı bölgedeki ülkeler için İlgili mevzuat uyarınca eşyaya uygulanan -örneğin Tüm Avrupa Birliği üyesi ülkeler ve Türkiye’de- ortaktır. Sonraki 2 hane hangi ithalat vergilerinin ya da ihracat vergilerinin ulusa ait olduğunu gösterirken son kalan iki tümünü ifade eder. haneyle beraber ürünün tam istatistik kodu belirlenmiş olur. GÜMRÜK YÜKÜMLÜLÜĞÜ Gümrük idareleri ile muhatap olan GÜMRÜK STATÜSÜ Eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesi’nde ihracatçıların ve ithalatçıların Gümrük Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkarılan serbest dolaşıma girmiş olup olmadığı tüzük, kararname ve yönetmelik hükümlerine uyması 46 www.daib.org.tr

İhracat Terimler Sözlüğü GÜNEYDOĞU ASYA MİLLETLER BİRLİĞİ (ASSOCIATION OF SOUTH- EAST ASIAN NATIONS, ASEAN ) ASEAN 1967’de Bangkok’ta (Bangkok’ta imzalanan bu antlaşmaya Bangkok deklarasyonu da denmektedir.) Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland tarafından kurulmuştur. Zaman içerisinde büyüyerek Brunei, Kamboçya, Laos, Myanmar ve Vietnamın katılmasıyla oluşan bölgesel entegrasyon hareketidir. GÜNEY ORTAK PAZARI (MERCOSUR) MERCOSUR 1991 yılında serbest ticaret bölgesi olarak Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay arasında yapılan anlaşma ile kurulmuştur. Daha sonra Venezüella’nın katılımı ile üye sayısını beşe çıkaran Mercosur’un amacı Amerika kıtasının tüm güney kısmında ekonomik bütünleşmeyi sağlamaktır. 1994 yılında imzalanan Ouro Preto Protoklü ile gümrük birliğine dönüşen Mercosur’a sırasıyla 1996 ‘de Şili, 1997 ‘de Bolivya, 2003’te Peru son olarak da 2003’te Kolombiya ve Ekvator üye olmuştur. www.daib.org.tr 47

İhracat Terimler Sözlüğü 48 www.daib.org.tr

H

İhracat Terimler Sözlüğü HALI EKSPERTİZ RAPORU HAYVAN İHRACINA Ülkemizden ihraç edilecek el yapımı İLİŞKİN SAĞLIK RAPORU halıların eski eser niteliği taşıyıp taşımadığını (HEALTH CERTIFICATE FOR ANIMAL EXPORT) belirlemek için düzenlenen rapordur. İhracatçı firmaların yurt dışına ihraç HARİÇTE İŞLEME İZİN BELGESİ edecekleri, canlı hayvan, hayvansal maddeler Serbest dolaşımdaki eşyanın işlenmek ve deniz ürünlerinin insan ve hayvanlara geçebilen hastalıkların olmadığını belirten veya yenilenmek üzere Türkiye Gümrük belge. Bölgesi dışına veya Serbest Bölgelere geçici olarak ihraç edilmesi ve işlem görmüş ürünün HEDİYELİK EŞYA İHRACATINDA tam veya kısmi gümrük vergisi muafiyetinden EKSPERTİZ RAPORU yararlanarak serbest dolaşıma girmesine olanak sağlamak amacıyla verilen bir belgedir. Ülkemizden ihraç edilen bakırdan ve pirinçten mamul hediyelik eşyaların ihracı, HARİÇTE İŞLEME REJİMİ Eski Eserler Kanunu gereğince ilgili müze Serbest dolaşımdaki eşyanın hariçte işleme eksperlerince ekspertize tabi tutulmaktadır. Bu kapsamda gümrük idarelerince izin faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye verilip ihracına izin verilmesi için düzenlenen Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihracı ve belgedir. bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithal vergilerinden tam veya kısmi muafiyet HELAL BELGESİ suretiyle yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. (HELAL CERTIFICATE ) HARMONIZED SYSTEM İslam ülkelerine yapılan ihracatta, ilgili NOMENCLATURE ülkenin kesilen hayvanlardan elde edilen etlerin İslami kurallara uygun olduğunu ispat (Bkz. Armonize Sistem Nomenklatörü) için istemiş oldukları belgedir HAVAYOLU TAŞIMA BELGESİ HİBE (AIR WAYBILL) (GRANT) Havayolu taşımacılığında kullanılan Genellikle kamu kurum ve kuruluşlarının ve kıymetli evrak niteliği olmayan taşıma kendi vatandaşlarına ve şirketlerin geri belgesi. ödeme talep edilmeksizin finansal olarak desteklenmesi 50 www.daib.org.tr HONOUR (Bkz. İbrazın Karşılanması)