E-book คู่มือปฏิบัติงาน ค้าส่งค้าปลีก

คำนำ กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา กระทรวงพาณชิ ย มพี นั ธกจิ ทส่ี ำคญั คอื การพฒั นาธรุ กจิ ไทยใหเ ขม แขง็ แขง ขนั ได และยทุ ธศาสตรท ส่ี ำคญั คอื การเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารธรุ กจิ เพอ่ื ยกระดบั สมู าตรฐาน คณุ ภาพและมาตรฐานสากล โดยกรมพฒั นาธรุ กจิ การคา ไดจ ดั ทำ “คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ” เพอ่ื เปน แนวทางใหแ กเ จา ของกจิ การธรุ กจิ คา สง คา ปลกี และผเู กย่ี วขอ ง ไดศ กึ ษาเพอ่ื การพฒั นาตนเองโดยคมู อื ปฏบิ ตั งิ านฉบบั น้ี จะเนน เนอ้ื หา เกย่ี วกบั ทกั ษะเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารซง่ึ จะสอดคลอ งไปตามเกณฑค ณุ ภาพ ธรุ กจิ คา สง คา ปลกี กรมพัฒนาธุรกจิ การคาหวงั เปนอยางยง่ิ วา คมู อื ฉบบั นี้จะเปน ประโยชนใ นการพฒั นาศกั ยภาพธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ใหเ ขม แขง็ และ มมี าตรฐานการดำเนนิ งานเพอ่ื มงุ สมู าตรฐานระดบั สากลตอ ไป กรมพฒั นาธรุ กจิ การคา สงิ หาคม 2564

สารบญั เรอ่ื ง หนา บทท่ี 1 ความสำคญั ของการพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย 1 บทท่ี 2 ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย 3 ขน้ั ตอนท่ี 1 ศกึ ษาความรดู า นการบรหิ ารจดั การ 4 ตามเกณฑม าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การ ธรุ กจิ ขน้ั ตอนท่ี 2 ประเมนิ วเิ คราะห วนิ จิ ฉยั รา นคา 12 ของตนเองดวยเกณฑมาตรฐานคุณภาพ การบริหารจัดการธุรกิจคาสงคาปลีก ขน้ั ตอนท่ี 3 จดั ทำแผนปฏบิ ตั กิ าร (Action Plan) 13 และวิธีดำเนินงาน ขน้ั ตอนท่ี 4 แกไ ขปญ หาตามแผนปฏบิ ตั กิ าร 13 ขน้ั ตอนท่ี 5 ตรวจประเมนิ ผลและดำเนนิ การพฒั นา 14 อยา งตอ เนอ่ื ง

สารบัญ เรอ่ื ง หนา บทท่ี 3 กระบวนการพฒั นารา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 15 - ตารางสรปุ รายชอื่ รานคาพรอมหมวดท่พี ัฒนา 16 3 หมวดแยกรายภมู ภิ าค - กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด 20 หมวดท่ี 1 การกำหนดทศิ ทางของธรุ กจิ คา สง 20 คา ปลกี หมวดท่ี 2 ลกู คา และตลาด 22 หมวดท่ี 3 การบรหิ ารจดั การขอ มลู 24 หมวดท่ี 4 การบรหิ ารจดั การพนกั งาน 26 หมวดท่ี 5 การบรหิ ารจดั การหลงั รา นและ 28 การขนสง หมวดท่ี 6 การบรหิ ารจดั การหนา รา น 30 หมวดท่ี 7 สขุ อนามยั และความปลอดภยั 32 หมวดท่ี 8 ผลลพั ธข องธรุ กจิ คา สง คา ปลกี 35

สารบญั เรอ่ื ง หนา บทท่ี 4 กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน Best Practice ของรา นคา สง 41 คา ปลกี ท่ีไดร บั การคัดเลอื ก - หจก. ถูก ซปุ เปอรมารเกต็ จ.สกลนคร 42 - บจ. ตนั ตราภณั ฑซปุ เปอรมารเ ก็ต (1994) 55 จ.เชียงใหม - บจ. พีเอเอ็ม สมารท โกลบอล จ.ยโสธร 66 - หจก. ส.สหภณั ฑ ขอนแกน จ.ขอนแกน 75 - บจ. เอ็ม เอส พี อนิ เตอรฟูด ส จ.ลำพูน 84 ภาคผนวก 98

คูมอื ปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธุรกิจคา สง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี บทท่ี 1 ความสำคญั ของการพัฒนาธรุ กิจ ความสำคญั ของการพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย คาสง คา ปลกี ไทย รานคาสงคาปลีกมีบทบาทสำคัญตอระบบเศรษฐกิจของ ประเทศไทยเปนอยางมาก เนื่องจากกอใหเกิดมูลคาทาง เศรษฐกิจคิดเปนรอยละ 16.5 ของผลิตภัณฑมวลรวม ภายในประเทศ (GDP) เปนธุรกิจที่มีความสำคัญและเปน รากฐานของเศรษฐกจิ ในระดบั ภมู ภิ าคและระดบั ทอ งถน่ิ อกี ทง้ั เปนธุรกิจที่ชวยอำนวยความสะดวกใหแกประชาชนในการ จดั หาสนิ คา อปุ โภคบรโิ ภค เปน ชอ งทางการกระจายสนิ คา ของ ผูผลิตสินคาชุมชนและ OTOP รวมทั้ง เปนแหลงสินคาสำคัญ ของรานคาโชวหว ย ปจจุบันการพัฒนาธุรกิจคาสงคาปลีกไทย ตองอาศัย เทคโนโลยีมาชวยในการบริหารจัดการรานคา ตั้งแตขั้นตอน กระบวนการทางธุรกิจ กิจกรรมการสั่งซื้อ การจัดเก็บ การ จำหนายสินคาผานกิจกรรมโลจิสติกส (Logistics Activities) และการจดั การทรพั ยากรเพอ่ื สนบั สนนุ เชน ทรพั ยากรบคุ คล และสิ่งอำนวยความสะดวกตางๆ จึงเปนเครื่องมือเพื่อชวย ยกระดับความเปนมาตรฐานของธุรกิจไดดียิ่งขึ้น โดยเฉพาะ 1

คมู อื ปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคา สง คาปลกี ป 2564 บทท่ี ในดา นกจิ กรรมโลจิสติกสธ รุ กิจคาสง คาปลีก ซง่ึ มีผลตอตน ทนุ การบริหารโดยรวมของหนวยธุรกิจที่เกี่ยวของ หรือที่เรียกวา ความสำคญั ของการพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย โซอ ปุ ทาน การพฒั นาในสว นนจ้ี ะชว ยใหต น ทนุ ทง้ั ระบบลดลง ดังนั้น การจัดการลดตนทุนจึงมีความสำคัญอยางยิ่ง เพราะ ธรุ กจิ สามารถดำเนนิ การไดงา ยกวาการเพ่มิ ยอดขาย 2

คูม อื ปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี บทท่ี 2 ขนั้ ตอนและวิธกี ารพัฒนาธรุ กจิ ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย คาสงคาปลกี ไทย สำหรับรานคาที่กำลังตองการพัฒนาธุรกิจตนเองใหเปน ระบบมากยิ่งขึ้น กรมพัฒนาธุรกิจการคาไดจัดทำเกณฑคุณภาพ การบริหารจัดการของธุรกิจคาสงคาปลีก เพื่อสรางการรับรูเชิง เปรียบเทียบในคุณภาพการบริหารจัดการของตนเองที่เปนอยู ในปจ จบุ นั และใชเ ปน เครอ่ื งมอื ในการกำหนดทศิ ทาง ในการพฒั นา ปรับปรุงการบริหารจัดการของตัวธุรกิจเองอยางตอเนื่อง ซึ่งในการ พัฒนารานคาอยางงาย มีขั้นตอนที่สำคัญ 5 ประการ ดังนี้ ขั้นต1อนที่ ศึกษาความรูดานการบริหารจัดการตามเกณฑ มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจ ขั้นต2อนที่ ประเมิน วิเคราะห วินิจฉัยรานคาของตนเอง ดวยเกณฑ มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคาสงคาปลีก ขั้นต3อนที่ จัดทำแผนปฏิบัติการ (Action Plan) และวิธีดำเนินงาน ขั้นต4อนที่ แกไขปญหาตามแผนปฏิบัติการ (Action Plan) ขั้นต5อนที่ ตรวจประเมินผลและดำเนินการพัฒนาอยางตอเนื่อง 3

คมู ือปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสง คา ปลกี ป 2564 ขั้นต1อนที่ ศึกษาความรูดานการบริหารจัดการตามเกณฑ บทท่ี มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจ ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย แบง เปน 8 หมวด ดังนี้ หมวด 1 การกำหนดทิศทางของธรุ กิจคา สงคาปลกี เจาของธุรกิจกำหนดเปาหมายของธุรกิจคาสงคาปลีกทั้ง ระยะสั้นและระยะยาวอยางมีทิศทาง โดยมีการวางกลยุทธ กำหนดวัตถุประสงค ตัวชี้วัด เพื่อนำไปปฏิบัติใหบรรลุตาม เปาหมายที่กำหนดไว นอกจากนี้ ธุรกิจคาสงคาปลีกควรมี กิจกรรมที่เกี่ยวของกับความรับผิดชอบตอสังคมและ สิ่งแวดลอม มีการจัดการความเสี่ยงและภาวะวิกฤตที่อาจ เกิดขึน้ โดยไมค าดคดิ ทัง้ นี้ รา นคาสงคาปลกี จงึ ควรมีการสราง เครือขายธุรกิจ ไมวาจะเปนคูคา (ซัพพลายเออร) หรือกลุม รานคาใกลเคียง เพื่อสรางประโยชนรวมกัน การวางกลยุทธ ในการดำเนินธุรกิจอยางมีทิศทางมีหัวขอประเมิน ดังนี้ 1.1 การกำหนดเปาหมายธุรกิจ 1.2 การวางแผนกลยุทธเพื่อบรรลุเปาหมายธุรกิจ 1.3 ความรับผิดชอบตอสังคมและสิ่งแวดลอม 1.4 การบริหารจัดการความเสี่ยงและภาวะวิกฤต 1.5 การสรางเครือขายพันธมิตรธุรกิจ 4

คมู อื ปฏิบตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สงคาปลกี ป 2564 บทท่ี หมวด 2 ลกู คาและการตลาด ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย ทำความเขา ใจและรจู กั ลกู คา ของธรุ กจิ ดว ยการรบั ฟง เสยี ง ของลูกคาจากชองทางตางๆ จะทำใหสามารถจำแนกและ กำหนดกลุมลูกคาเปาหมายของธุรกิจคาสงคาปลีกไดอยาง เหมาะสม นอกจากนี้ ธุรกิจควรตอบสนองและสราง ความสัมพันธที่ดีกับลูกคาเพื่อความสำเร็จของธุรกิจใน ระยะยาว ทง้ั น้ี การรบั ฟง เสยี งของลกู คา จะชว ยใหธ รุ กจิ เขา ใจ มมุ มองของลกู คา พฤตกิ รรมลกู คา และตลาดทเ่ี ปลย่ี นไป ทำให ธุรกิจสามารถกำหนดวิธีการตอบสนองตอความตองการ ความคาดหวัง หรือเหนือกวาความคาดหวังของลูกคาไดอยาง เหมาะสม มีหัวขอประเมิน ดังนี้ 2.1 การรูจักลูกคา 2.2 การกำหนดกลุมลูกคาเปาหมาย 2.3 การตอบสนองและสรางความสัมพันธกับลูกคา 5

คมู อื ปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี หมวด 3 การบรหิ ารจัดการขอมลู ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย ดำเนนิ การจดั เกบ็ ขอ มลู ทส่ี ำคญั ตอ ธรุ กจิ คา สง คา ปลกี เชน ขอ มลู ลกู คา ขอ มลู ซพั พลายเออร ขอ มลู คำสง่ั ซอ้ื ตา งๆ เปน ตน ทั้งนี้ ธุรกิจสามารถใชเทคโนโลยีเขามาชวยเก็บบันทึกขอมูล โดยจำเปนตองคำนึงถึงความปลอดภัยของขอมูลที่เก็บบันทึก ทั้งหมด ไมวาจะเปน การกำหนดสิทธิ์เขาถึงขอมูล การสำรอง ขอมูล รวมทั้งคำนึงถึงความพรอมในการนำขอมูลมาใช ประโยชน เชน นำมาวิเคราะหเพื่อปรับปรุงแผนธุรกิจ นำมา วิเคราะหแนวโนมการซื้อของลูกคาเพื่อวางแผนการซื้อ สนิ คา เขา รา น เปน ตน มหี วั ขอ ประเมนิ ดงั น้ี 3.1 การรวบรวมขอมูลที่สำคัญตอธุรกิจ 3.2 การจัดการความปลอดภัยของขอมูล 3.3 การนำขอมูลไปใชประโยชน 6

คมู อื ปฏิบัตงิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สง คาปลกี ป 2564 บทท่ี หมวด 4 การบรหิ ารจัดการพนกั งาน เพื่อมุงสรางและรักษาใหธุรกิจคาสงคาปลีกมีผล ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย การดำเนินงานที่ดีอยูเสมอ ธุรกิจจึงควรมีการบริหารจัดการ พนกั งานทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ ซง่ึ ประกอบดว ยกระบวนการสรรหา พนกั งาน การกำหนดหนา ทค่ี วามรบั ผดิ ชอบ การกำหนดคา จา ง การวางแผนพัฒนาและฝกอบรม ตลอดจนการประเมินผล การทำงานของพนักงาน นอกจากนี้ ธุรกิจยังควรสราง สภาพแวดลอ มทด่ี ใี นการทำงาน เพอ่ื ใหพ นกั งานทำงานอยา งมี ความสุข มีความผูกพัน และมีความพงึ พอใจที่จะเปน สวนหนึ่ง ในความสำเร็จของธุรกิจมีหัวขอประเมิน ดังนี้ 4.1 การบริหารจัดการพนักงาน 4.2 สภาพแวดลอมในการทำงาน 7

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กิจคา สงคาปลกี ป 2564 บทท่ี หมวด 5 การบริหารจัดการหลังราน และการขนสง การบริหารจัดการหลังราน และการขนสง เริ่มตั้งแต ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย กระบวนการจัดซื้อสินคา ซึ่งจำเปนตองมีการศึกษาขอมูล ตาง ๆ ประกอบ เชน สถานการณตลาด ระดับสินคาคงคลัง ยอดขาย การจัดสงและรับมอบสินคา เปนตน โดยตอง มีการบริหารจัดการคูคา (ซัพพลายเออร) ที่ดี ควบคูไปกับ การบริหารจัดการสตอกสินคา และการกำหนดแผน กระบวนการขนสงสินคา เพื่อใหการบริหารจัดการเกิด ประสิทธิภาพสูงสุด มีหัวขอประเมิน ดังนี้ 5.1 กระบวนการจัดซื้อสินคา 5.2 กระบวนการจัดการสตอกสินคา 5.3 กระบวนการขนสงสินคา 8

คมู อื ปฏบิ ัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคา สง คาปลีก ป 2564 บทท่ี หมวด 6 การบรหิ ารจัดการหนา รา น ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย การบรหิ ารจดั การหนา รา นทด่ี ี ทง้ั พน้ื ทห่ี นา รา นและสนิ คา หนา รา น จะชว ยดงึ ดดู ความสนใจของลกู คา ใหอ ยากเขา มาซอ้ื สินคาหรือใชบริการ ซึ่งการจัดวางผังรานคาที่ดีจะทำให การบริหารพื้นที่ภายในรานคาไดดีขึ้น เพิ่มโอกาสในการขาย สินคาใหครบทุกประเภทที่รานคามี อีกทั้งยังคำนึงถึง ความสะดวกสบายของลูกคาระหวางการเดินดูสินคา นอกจากนี้ การจัดเรียงสินคาถือเปนการแสดงความใสใจตอ สินคาและลูกคา คำนึงถึงความสะดวก และความตอเนื่อง ในการเลือกซื้อสินคา และยังเพิ่มโอกาสในการขายสินคา เพิ่มขึ้นอีกดวย มีหัวขอประเมิน ดังนี้ 6.1 การจัดการพื้นที่หนาราน 6.2 การจัดการสินคาหนาราน STORE 9

คมู อื ปฏิบตั งิ าน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี หมวด 7 สุขอนามยั และความปลอดภัย ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย เพอ่ื ใหธ รุ กจิ มสี ภาพแวดลอ มทด่ี ที ง้ั ในดา นสขุ อนามยั และ ความปลอดภยั ตอ ลกู คา พนกั งาน คคู า (ซพั พลายเออร) สงั คม และสิ่งแวดลอม ธุรกิจคาสงคาปลีกจึงควรกำหนดมาตรการ และการจดั การสขุ อนามยั และความปลอดภยั ทช่ี ดั เจน ซง่ึ เปน ปจ จยั ที่จะสงผลตอ ภาพลกั ษณข องรานคา และสามารถสรา ง ปจ จยั ท่จี ะสงผลตอ ภาพลกั ษณของรานคา และสามารถสราง ความนาเชื่อถือในมุมมองของลูกคา พนักงาน คูคาและสังคม นอกจากน้ี ธรุ กจิ ยงั ควรคำนงึ ถงึ การปอ งกนั อนั ตรายจากระบบ ไฟฟาและอัคคีภัย เพื่อควบคุมความเสี่ยงและลดจำนวน อุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้น มีหัวขอประเมิน ดังนี้ 7.1 การจัดการสุขอนามัยและความปลอดภัย 7.2 การปองกันอันตราย จากระบบไฟฟาและอัคคีภัย 10

คูมอื ปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กิจคาสง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี หมวด 8 ผลลพั ธข องธรุ กจิ คา สง คาปลีก การประเมินผลการดำเนินงานในกระบวนการตางๆ ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย ที่สำคัญของธุรกิจคาสงคาปลีก ไดแก ผลลัพธดานการเงิน ผลลัพธดานลูกคา และการตลาด ผลลัพธดานประสิทธิภาพ ของกระบวนการทางธุรกิจ ผลลัพธดานการบริหารจัดการ พนกั งาน ผลลพั ธด า นความรบั ผดิ ชอบตอ สงั คมและสง่ิ แวดลอ ม โดยวัดการบรรลุตามเปาหมายที่กำหนดไว การวัดแนวโนม ผลลพั ธ การวดั โดยเปรยี บเทยี บ และการวดั เชงิ บรู ณาการเพอ่ื นำมาปรบั ปรงุ มหี วั ขอ ประเมนิ ดงั น้ี 8.1 ผลลัพธดานการเงิน 8.2 ผลลัพธดานลูกคา และการตลาด 8.3 ผลลพั ธด า นประสทิ ธภิ าพของกระบวนการทางธรุ กจิ 8.4 ผลลัพธดานการบริหารจัดการพนักงาน 8.5 ผลลพั ธด า นความรบั ผดิ ชอบตอ สงั คมและสง่ิ แวดลอ ม โดยรานคาสามารถดาวนโหลดเกณฑมาตรฐานฯ เพื่อเตรียมพรอม สูขั้นตอนตอไป โดยสแกน QR Code ได ที่นี่ 11

คูม ือปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สงคา ปลีก ป 2564 ขั้นต2อนที่ ประเมิน วิเคราะห วินิจฉัยรานคาของตนเอง ดวยเกณฑ บทท่ี มาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคาสงคาปลีก ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย รานคาสามารถประเมิน วิเคราะห วินิจฉัย โดยใชเกณฑ มาตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กจิ คา สง คา ปลกี มาเปน เครอ่ื งมอื ในการประเมนิ ตนเอง (Self Assessment) เพอ่ื คดั เลอื ก หมวดทจ่ี ะพฒั นาอยา งนอ ย 3 หมวด โดยกำหนดให หมวดท่ี 1 การกำหนดทศิ ทางของธรุ กจิ คา สง คา ปลกี เปน หมวดทค่ี วรเลอื ก นำมาพฒั นาในลำดบั แรก เนอ่ื งจากหมวดนเ้ี ปน เรอ่ื งทผ่ี นู ำจะเปน ผกู ำหนดกลยทุ ธใ หอ งคก รดำเนนิ ไปอยา งมที ศิ ทาง ดงั นน้ั รา นคา จงึ ตอ งมกี ารวางแผนการทำกจิ กรรมตา ง ๆ เพอ่ื ใหก ารดำเนนิ งาน ตามภารกจิ บรรลเุ ปา หมายทต่ี ง้ั ไว ไมว า ผลคะแนนการประเมนิ ใน หมวดนี้จะอยูในลำดับที่เทาใดก็ตาม 12

คมู อื ปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี ขั้นต3อนที่ จัดทำแผนปฏิบัติการ (Action Plan) และวิธีดำเนินงาน ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย รานคาสามารถประเมิน วิเคราะห วินิจฉัย โดยใชเกณฑ จัดทำแผนปฏิบัติการ (Action Plan) และวิธีดำเนินงาน ในการพฒั นาปรบั ปรงุ รา นคา ตนเอง โดยกำหนดประเดน็ ปญ หา เปาหมายแตละหมวด วิธีการพัฒนา ระยะเวลาดำเนินการ และตวั ชว้ี ดั เชงิ ปรมิ าณและเชงิ คณุ ภาพทเ่ี หมาะสม ขั้นต4อนที่ แกไขปญหาตามแผนปฏิบัติการ (Action Plan) พัฒนาแกไขปญหาจริง ตามหมวดที่เลือกมาพัฒนา 3 หมวด สำหรับตัวอยางกระบวนการพัฒนาในแตละหมวด สามารถ ศกึ ษาไดใ นบทท่ี 3 และบทท่ี 4 ซง่ึ มกี รณศี กึ ษาของรา นคา ทเ่ี ขา รว ม กิจกรรมการพัฒนายกระดับมาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการ ธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ป 2564 และมผี ลงานการพฒั นาเปน เลศิ (Best Practice) สามารถเปนตัวอยางที่ดีในการพัฒนาธุรกิจได 13

คูม ือปฏบิ ัติงาน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สง คา ปลกี ป 2564 บทท่ี ขั้นต5อนที่ ตรวจประเมินผลและดำเนินการพัฒนาอยางตอเนื่อง ขน้ั ตอนและวธิ กี ารพฒั นาธรุ กจิ คา สง คา ปลกี ไทย หลังจากรานคาพัฒนาไปแตละหมวดที่เลือกมาแลว ควรกำหนดตวั แทนของรา น ซง่ึ อาจจะเปน พนกั งานคนใดคนหนง่ึ หรอื เปน ทมี รว มตรวจประเมนิ ผลการพฒั นาใน 3 หมวด โดยใช เกณฑมาตรฐานคุณภาพการบริหารจัดการธุรกิจคาสงคาปลีก 8 หมวด อกี ครง้ั เพอ่ื เปรยี บเทยี บความกา วหนา ของการพฒั นา 14

คูมอื ปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี บทท่ี 3 กระบวนการพัฒนารา นคาสงคาปลีก กระบวนการพฒั นา ในแตล ะหมวด รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด รานคาสงคาปลีกที่เขารวมกิจกรรมยกระดับมาตรฐาน การบรหิ ารจดั การรา นคา สง คา ปลกี ใหส ามารถแขง ขนั ไดแ ละไดร บั การพฒั นาตามเกณฑม าตรฐานคณุ ภาพการบรหิ ารจดั การธรุ กจิ คา สง คา ปลกี จำนวน 33 รา นคา มรี ายชอ่ื และหมวดทไ่ี ดร บั การ พฒั นา ดงั น้ี 15

รายชื่อรานคาในกลุมของภาคเหนือ จำนวน 8 รานคา คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคา ปลีก ป 2564 ภมู ิภาค ลำดับที่ ชื่อนิติบคุ คล จงั หวดั หมวดทีพ่ ฒั นา 16เหนือ 1 บจ. ศรีพงษกรปุ มารเ ก็ตต้ิง อุตรดิตถ 1+5+6 2 หจก. ธารบวั สวรรคซ ปุ เปอรม ารท นครสวรรค 1+4+6 3 หจก. พี ชอป มนิ มิ ารท 1+4+6 ลำพนู 1+4+6 4 บจ. เอม็ เอส พี อินเตอรฟูดส ลำพูน 1+2+5 5 บจ. ตนั ตราภณั ฑซ ุปเปอรม ารเ ก็ต (1994) เชยี งใหม 1+4+5 เชียงใหม 1+4+5 6 หจก. บุญศริ ฝิ าง ตาก 1+4+6 7 หจก. สภุ ารัตน มินิมารท ตาก 8 บจ. ทีทีเอ็ม ไทยแสงทองมารท บท ่ีท กระบวนการ ัพฒนา ราน คา สง คาป ีลกในแ ตละหมวด

รายช่อื รา นคา ในกลมุ ของภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ จำนวน 9 รา นคา คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคา ปลีก ป 2564 ภมู ภิ าค ลำดบั ที่ ช่อื นิติบคุ คล จงั หวดั หมวดทีพ่ ฒั นา 17 ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 1 หจก. เซฟมอร7 89 หนองบวั ลำภู 1+4+5 2 หจก. ถูกซูปเปอร 2020 มุกดาหาร 1+4+5 3 บจ. ทรดี รากอ น มารเกต็ ต้ิง รอยเอด็ 1+5+6 4 บจ. กันทรลักษพ ลาซา ศรสี ะเกษ 1+5+6 5 บจ. พเี อเอม็ สมารท โกลบอล ยโสธร 1+4+6 6 หจก. ถูก ซุปเปอรมารเ ก็ต สกลนคร 1+5+6 7 บจ. ตง้ั งส่ี นุ ซเู ปอรส โตร อดุ รธานี 1+4+6 8 หจก. ส.สหภณั ฑ ขอนแกน ขอนแกน 1+4+7 9 บจ. อาร เอส โฮลเซล ขอนแกน 1+4+6 บท ่ีท กระบวนการ ัพฒนา ราน คา สง คาป ีลกในแ ตละหมวด

รายชอ่ื รานคาในกลุมของภาคกลาง จำนวน 10 รา นคา คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กิจคาสงคาปลีก ป 2564 ภูมภิ าค ลำดับที่ ช่อื นิตบิ คุ คล จังหวัด หมวดทพี่ ฒั นา 18กลาง 1 บจ. ธนมิตรชยั อนันต สพุ รรณบุรี 1+5+6 2 บจ. เอส เค บี โฮลเซล ปทมุ ธานี 1+5+6 3 บจ. ส.ซปุ เปอรสโตร 2018 ปราจนี บุรี 1+4+6 4 บจ. ทิวไร ชลบรุ ี 1+4+6 5 บจ. นครปฐมไพศาล นครปฐม 1+4+8 6 บจ. เอ็น.อาร. เค แอนด เค สรรพสินคา ราชบรุ ี 1+3+5 7 บจ. ซุปเปอรฮ วด ประจวบครี ขี ันธ 1+3+5 8 หจก. ผ้ึงพาณชิ ย อา งทอง 1+4+6 9 บจ. มาลซี เู ปอรสโตร ประจวบครี ีขันธ 1+4+5 10 บจ. เฉลมิ ไทย ดีพารทเมนทส โตร ชลบรุ ี 1+2+6 บท ่ีท กระบวนการ ัพฒนา ราน คา สง คาป ีลกในแ ตละหมวด

รายชอื่ รานคา ในกลุม ของภาคใต จำนวน 6 รานคา คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคา ปลีก ป 2564 ภมู ิภาค ลำดับที่ ช่อื นิตบิ คุ คล จงั หวดั หมวดทพ่ี ัฒนา 19ใต 1 หจก. รุงโรจนพ าณชิ ยร ะนอง ระนอง 1+3+4 2 บจ. โชคภทั รทรัพย กระบ่ี 1+4+8 3 บจ. พรสที่ ศิ 4 บจ. ไทยสมบูรณซุปเปอร ตรัง 1+4+6 5 หจก. ยะลาเมอื งใหมซุปเปอรค า สง นครศรีธรรมราช 1+4+5 1+4+6 6 หจก. ลวี วิ ัฒนถาวร ยะลา 1+3+6 สงขลา บท ่ีท กระบวนการ ัพฒนา ราน คา สง คาป ีลกในแ ตละหมวด

คมู อื ปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกิจคา สง คาปลกี ป 2564 บทท่ี กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 1หมวด การกำหนดทิศทางของธรุ กิจคาสงปลีก กำหนดประเด็นปญหาในการพัฒนา/แกไขปรับปรุง - ไมไ ดจ ดั ทำแผนกกลยทุ ธอ งคกร - มีแผนกลยุทธแ ตไ มทบทวนและไมถูกนำไปใชให เหมาะสม กำหนดเปาหมาย ผูประกอบการสามารถจัดทำแผนกลยุทธ โดยใช แบบจำลอง Business Model และเลอื กรปู แบบธรุ กจิ (business model) ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพและเหมาะสม กับธรุ กิจ กรอบแนวคดิ หรือตัวแบบอา งองิ / ทฤษฎสี นบั สนนุ * - Business Model Canvas หรือ BMC ที่พัฒนา รูปแบบโดย Alex Osterwalder - Marketing Strategy คอื วธิ ที างการตลาดเพอ่ื ให บรรลุถึงเปาหมาย ความพอใจระยะยาว - SWOT Analysis เปน การวเิ คราะหส ภาพองคก ร - Strategic Planning การวางแผนกลยุทธซึ่งมี วัตถุประสงคเพื่อกำหนดทิศทางในการดำเนินงาน 20

คมู อื ปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสง คาปลกี ป 2564 บทท่ี วธิ ีดำเนนิ งานในการพัฒนาปรับปรุง - ใหความรูโดยการบรรยายเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับ กระบวนการพฒั นา Business Model Canvas และใหท ดลองเตมิ ขอ มลู รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด เกีย่ วกับรานคา ใหส อดคลองในแตล ะชอง - ใหคำปรึกษาแนะนำเพิ่มเติมในการวิเคราะหหรือ เลอื กแผนกลยทุ ธท ี่จะนำมาใชกบั รานคา - มอบหมายใหดำเนินการจัดทำ Business Model Canvas และนำสง ใหท ปี่ รึกษาตามที่กำหนด ตวั ชีว้ ัด เชิงปริมาณ กำหนดกลยุทธธุรกิจไดในรูปแบบแผน BMC 1 ฉบับ ผลทคี่ าดวาจะไดรับจากการพฒั นา รานคาสามารถจัดทำแผนกลยุทธโดยใชโมเดล Business Model Canvas (BMC) เปนตัวกำหนด ทศิ ทางเชงิ กลยทุ ธ เลอื กกลยทุ ธท เ่ี หมาะสมกบั รา นคา กลยุทธระดับองคกร (Corporate Strategy) หรือ กลยุทธระดับธุรกิจ (Business Strategy) หรือ กลยุทธระดับปฏิบัติการ (Operational Strategy) หรือ กลยุทธอื่น ๆ ที่สอดคลองกับเปาหมาย *กรอบแนวคดิ หรือตัวแบบอางองิ / ทฤษฎีสนบั สนุนแสดงในภาคผนวก 21

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 2หมวด ลกู คาและตลาด กำหนดประเด็นปญ หาในการพฒั นา/แกไขปรบั ปรงุ - ขาดการวางแผนการตลาดทง้ั ออฟไลน และออนไลน - ไมมีการจัดเก็บฐานขอมูลลูกคา รวมถึงความพึง พอใจของลูกคาอยา งเปนระบบ กำหนดเปาหมาย - มแี ผนการตลาดอยา งชดั เจน ทง้ั รายเดอื น รายไตรมาส รายครึ่งป และรายป - ยอดขายเพม่ิ ขน้ึ จากการจดั กจิ กรรมสง เสรมิ การตลาด - มีกลุมลูกคาใหมเพิ่มขึ้น กรอบแนวคดิ หรือตวั แบบอา งอิง / ทฤษฎสี นับสนนุ * - แนวคดิ และทฤษฎเี ก่ยี วกบั การบริหารลกู คา สมั พันธ หรือ Customer Relationship Management (CRM) - แนวคดิ สว นประสมทางการตลาด (Marketing Mix) - ทฤษฎพี ฤตกิ รรมของผบู รโิ ภค 22

คมู ือปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสง คาปลีก ป 2564 บทท่ี วิธดี ำเนนิ งานในการพฒั นาปรบั ปรุง - ใหความรูพื้นฐานดานกิจกรรมทางการตลาด กระบวนการพฒั นา - วิเคราะหสภาพแวดลอมทั่วไปทางธุรกิจ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด - ศกึ ษาและวิเคราะหถ งึ กลยทุ ธดา นลูกคาและตลาด ของคูแขงขัน - รวบรวมขอ มลู ขายของธรุ กจิ จากผทู ม่ี สี ว นเกย่ี วขอ ง - กำหนดกลยทุ ธแ ละวางแผนงานดา นลกู คา และตลาด - ทดสอบแผนการตลาดโดยการทำบทบาทสมมติ - นำแผนงานไปปฎิบัติ ตัวช้วี ดั เชิงปริมาณ ยอดขายเพิ่มขึ้นรอยละ 5 จำนวนกลมุ ลกู คา ใหมเ พม่ิ ขน้ึ รอ ยละ 10 ผลที่คาดวา จะไดร บั จากการพฒั นา รานคาปรับปรุงแผนการตลาดและจำแนกกลุมลูกคา เปา หมายชดั เจนมากขึน้ ทำใหก ารวางแผนการตลาด ตรงกบั พฤตกิ รรมผบู รโิ ภคซง่ึ สง ผลใหย อดขายเพม่ิ ขน้ึ *กรอบแนวคดิ หรือตวั แบบอางองิ / ทฤษฎสี นับสนุนแสดงในภาคผนวก 23

คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สง คาปลีก ป 2564 บทท่ี กระบวนการพัฒนาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 3หมวด การบรหิ ารจดั การขอมลู กำหนดประเด็นปญหาในการพฒั นา/แกไขปรับปรงุ - ไมไ ดใ ชเ ทคโนโลยใี หเ ตม็ ประสทิ ธภิ าพ - ไมมีมาตรการความปลอดภัยดานการจัดเก็บขอมูล เพอ่ื ปอ งกนั ขอ มลู เสยี หาย กำหนดเปาหมาย - มีการจัดทำคูมือและวิธีใชงานอยางเปนระบบ ตลอดจนกำหนดนโยบายการใชเทคโนโลยีที่ถูกตอง และเหมาะสม กรอบแนวคดิ หรอื ตัวแบบอางองิ / ทฤษฎสี นบั สนนุ * - ทฤษฎฐี านความรขู ององคก าร (Knowledge-Based Theory--KBT) และมุมมองการจัดการฐานความรู (Knowledge-Based View--KBV) - มาตรการการรักษาความปลอดภัยของขอมูล (Hong, K. S. et al.,2003) วิธดี ำเนินงานในการพัฒนาปรบั ปรุง - สำรวจ สอบถาม ความพรอมของอุปกรณและ เทคโนโลยี ตลอดจนซอฟตแวรที่ใช หรือใหคำแนะนำ ในการเลือกใชระบบ POS (Point of Sale) - อธิบายความสำคัญของการบริหารจัดการฐานขอมูล 24

คูมือปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี - แนะนำใชเ ทคโนโลยี QR-Code ในการตดิ ตามลกู คา ทม่ี าใชบ รกิ ารภายในรา น เพอ่ื รองรบั สถานการณใ นยคุ กระบวนการพฒั นา New Normal ตามนโยบายภาครัฐ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด - อธิบายความสำคัญเกี่ยวกับ การกำหนดสิทธิ์ การเขาถึงขอมูลในแตละระดับที่ชัดเจน และนโยบาย คำประกาศดานการรักษาความปลอดภัยของขอมูล - ทดลองนำฐานขอมูลที่จัดเก็บไวมาวิเคราะหเพื่อการ ใชประโยชนในดา นตา ง ๆ ตวั ชวี้ ดั เชิงคุณภาพ ผูบริหารและพนักงานมีความรู ความ เขาใจนโยบายการใชเทคโนโลยีเพื่อการจัดเก็บขอมูล หรือวิเคราะหขอมูลมากขึ้น ผลทค่ี าดวา จะไดรบั จากการพัฒนา รานคาสามารถใชเทคโนโลยีชวยเก็บบันทึกขอมูลได อยางเหมาะสมมากขึ้น รวมทั้งมีความพรอมในการนำ ขอมูลมาใชประโยชน *กรอบแนวคดิ หรอื ตวั แบบอา งอิง / ทฤษฎสี นบั สนนุ แสดงในภาคผนวก 25

คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธรุ กิจคา สง คา ปลกี ป 2564 บทท่ี กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 4หมวด การบรหิ ารจดั การพนักงาน กำหนดประเดน็ ปญหาในการพัฒนา/แกไ ขปรับปรงุ - ไมม ผี งั โครงสรา งองคก รทช่ี ดั เจน - ไมมีคูมือการปฏิบัติงาน ตลอดจนการกำหนดหนาที่ ในแตล ะตำแหนง - ไมไ ดท บทวนคมู อื ปฏบิ ตั งิ านใหเ หมาะสมกบั สถานการณ ปจ จบุ นั - ไมม แี ผนพฒั นาบคุ ลากร กำหนดเปา หมาย - พนักงานมีความรูความเขาใจตำแหนงที่ชัดเจน - ลดความผิดพลาดการทำงานของพนักงาน กรอบแนวคดิ หรอื ตัวแบบอา งอิง / ทฤษฎสี นบั สนุน* - การบริหารจัดการทรัพยากรมนุษย (Human Resource Management : HRM) - การบริหารงานบุคคล (Personnel Management Business Administration : Public Personnel Administration) 4 M (Man, Money, Material, Management) วธิ ีดำเนนิ งานในการพัฒนาปรับปรุง - ทบทวนการบริหารจัดการในปจจุบัน 26

คูมือปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี - แนะนำใชเ ทคโนโลยี QR-Code ในการตดิ ตามลกู คา ทม่ี าใชบ รกิ ารภายในรา น เพอ่ื รองรบั สถานการณใ นยคุ กระบวนการพฒั นา New Normal ตามนโยบายภาครัฐ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด - อธิบายความสำคัญเกี่ยวกับ การกำหนดสิทธิ์ การเขาถึงขอมูลในแตละระดับที่ชัดเจน และนโยบาย คำประกาศดานการรักษาความปลอดภัยของขอมูล - ทดลองนำฐานขอมูลที่จัดเก็บไวมาวิเคราะหเพื่อการ ใชประโยชนในดา นตา ง ๆ ตวั ชวี้ ดั เชิงคุณภาพ ผูบริหารและพนักงานมีความรู ความ เขาใจนโยบายการใชเทคโนโลยีเพื่อการจัดเก็บขอมูล หรือวิเคราะหขอมูลมากขึ้น ผลทค่ี าดวา จะไดรบั จากการพัฒนา รานคาสามารถใชเทคโนโลยีชวยเก็บบันทึกขอมูลได อยางเหมาะสมมากขึ้น รวมทั้งมีความพรอมในการนำ ขอมูลมาใชประโยชน *กรอบแนวคดิ หรอื ตวั แบบอา งอิง / ทฤษฎสี นบั สนนุ แสดงในภาคผนวก 27

คมู ือปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สงคา ปลีก ป 2564 บทท่ี กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 5หมวด การบริหารจดั การหลังราน และการขนสง กำหนดประเด็นปญ หาในการพัฒนา/แกไ ขปรบั ปรุง - ไมเ คยนำขอ มลู ยอดขายมาวเิ คราะหเ พอ่ื การบรหิ าร คำสง่ั ซอ้ื สนิ คา ทเ่ี หมาะสม - มรี ะดบั สนิ คา คงคลงั ทม่ี ากเกนิ ไป - การบริหารจัดการซัพพลายเออรหรือคูคาไมมี ประสทิ ธภิ าพ กำหนดเปาหมาย - สามารถคาดการณและวิเคราะหมูลคาของสินคา ไมเคลื่อนไหวหรือของเสียหรือสินคาที่สำรองเกิน จำเปน (Over Stock) กรอบแนวคิดหรอื ตัวแบบอา งองิ / ทฤษฎสี นับสนนุ * - การบรหิ ารสินคา - หลักการควบคมุ มูลคาสินคาคงเหลือ - สตู รคำนวนการบรหิ ารคำส่ังซ้อื วธิ ดี ำเนนิ งานในการพัฒนาปรับปรงุ - ใหความรูเบื้องตนในการบริหารจัดการธุรกิจคาสง คาปลีก สินคาอุปโภค-บริโภค ไดแก ดานการจัดซื้อ ดานคลังสินคาและสินคาคงคลัง - ใหความรูในเรื่องของการดึงขอมูลสารสนเทศเพื่อ การบริหารคำสั่งซื้อโดยใชสูตรคำนวณวิเคราะห 28

คมู ือปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สง คา ปลกี ป 2564 บทท่ี ในโปรแกรมเอ็กเซล (Excel) ของ ดร.วีระพัฒน กระบวนการพฒั นา กฤตธนาทพิ ย รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด - ทดลองวเิ คราะหขอ มูลจริงจากการใชข อ มูลยอดขาย สินคาของซพั พลายเออร 1 ราย เพอ่ื ใหผปู ระกอบการ เขาใจแนวคิดและวิธีการดึงขอมูล รวมถึงการ วิเคราะหคาตัวเลขตางๆ ที่ไดจากการคำนวณตาม สตู รคำนวณการบรหิ ารคำสงั่ ซื้อ ในโปรแกรมเอ็กเซล ตวั ช้วี ดั เชิงปริมาณ ของเสียหรือ C/N (รวมสินคา ไมเคลื่อนไหว) ลดลง รอยละ 1 และสินคาเกิน ความจำเปน (Over Stock) ลดลงรอยละ 3 เชิงคุณภาพ มีการใชตารางบริหารคำสั่งซื้ออยางเปน ระบบ (ระบบดูขอมูลซื้อ-คลัง-ขาย) เพื่อการตัดสินใจ สั่งซื้อ ผลท่ีคาดวาจะไดรบั จากการพฒั นา กิจการสามารถดำเนินการสรางตารางการบริหาร คำสั่งซื้ออยางเปนระบบ (ระบบดูขอมูลซื้อ-คลัง-ขาย) เพื่อการตัดสินใจสั่งซื้อและใชในการเจรจากับ ซัพพลายเออร สงผลใหเห็นถึง รายการสินคาที่ไมพอ ขายและสินคาเกินความจำเปน ทำใหสามารถบริหาร สินคาคงคลังไดอยางมีประสิทธิภาพ *กรอบแนวคดิ หรอื ตัวแบบอา งอิง / ทฤษฎสี นบั สนุนแสดงในภาคผนวก 29

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี กระบวนการพัฒนาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 6หมวด การบรหิ ารจัดการหนา รา น กำหนดประเดน็ ปญหาในการพฒั นา/แกไ ขปรับปรุง - ขาดความรูความเขาใจในการเรียงสินคาตาม หลกั การทถ่ี กู ตอ ง ไมไ ดจ ดั ทำผงั รา นคา - ไมมีระบบการจัดการกับสินคาชำรุด เสื่อมสภาพ หรอื หมดอายุ กำหนดเปาหมาย - ผูบริหารและพนักงานมีความรูความเขาใจในการ จัดเรียงสินคาที่ถูกตอง และสามารถจัดสรรพื้นที่หรือ แบง โซนชน้ั วางสาํ หรบั กจิ กรรมสง เสรมิ การขายตา งๆ ได กรอบแนวคิดหรอื ตวั แบบอางอิง / ทฤษฎสี นบั สนนุ * - ทฤษฎีพฤติกรรมของผบู ริโภค - แนวคิดการประยุกต เรื่องสวนผสมการตลาด 4Ps (Marketing mix) - การปรับภาพลักษณรา นคา 5 ส (สวย สะอาด สวาง สะดวก สบาย) วิธีดำเนนิ งานในการพฒั นาปรบั ปรุง - ใหความรูพื้นฐานดานพฤติกรรมของผูบริโภค และ การบริหารจัดการหนาราน 30

คมู ือปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สง คา ปลีก ป 2564 บทท่ี - ทำการทบทวนแผนผงั และกจิ กรรมในพน้ื ทห่ี นา รา น - ทำการรวบรวมขอมูลขายในอดีต เพื่อจัดทำ กระบวนการพฒั นา รูปแบบจำลอง และ พลาโนแกรม รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด - ปรับเปลี่ยนรูปแบบ และ การจัดการหนาราน ตามรูปแบบจำลอง และ พลาโนแกรม - ทำการตรวจติดตามเพื่อทำการประเมินผล ตัวชี้วัด เชิงปริมาณ ยอดขายเพิ่มขึ้น รอยละ 2 เชิงคุณภาพ พนักงานจัดเรียง มีความรูความเขาใจ ในการจัดเรียงสินคามากขึ้น ผลที่คาดวาจะไดรบั จากการพัฒนา รานคานำความรูไดมาประยุกตใชในการจัดเรียง สนิ คา ปรับปรุงการยายสนิ คาใหเ ปนไปตามหลกั การที่ ถูกตอง แยกประเภทหมวดหมูสินคา และสามารถ จดั เรียงสนิ คา ใหมคี วามสอดคลอ งตอ เนือ่ ง *กรอบแนวคิดหรอื ตัวแบบอางอิง / ทฤษฎีสนับสนนุ แสดงในภาคผนวก 31

คมู อื ปฏบิ ัตงิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สง คาปลีก ป 2564 บทท่ี กระบวนการพัฒนาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 7หมวด สุขอนามยั และความปลอดภยั กำหนดประเด็นปญ หาในการพัฒนา/แกไขปรับปรงุ - ไมม แี ผนฉกุ เฉนิ หากเกดิ กรณอี คั คภี ยั - ขาดการจดั ทำระบบการดำเนนิ การดา นอนามยั และ ความปลอดภยั ในสถานประกอบการคา สง คา ปลกี - ไมตรวจเช็คความสมบูรณของอุปกรณปองกัน อคั คภี ยั - ไมจ ดั สรรพน้ื ทจ่ี อดรถ หรอื เสน จราจรทช่ี ดั เจน กำหนดเปา หมาย - ความกาวหนาในการปรับปรุงแกไข พื้นที่เฝาระวัง ดา นความปลอดภยั กรอบแนวคดิ หรือตัวแบบอางอิง / ทฤษฎสี นับสนุน* - กฎหมายอาชีวอนามัยและความปลอดภัยและ กฎหมายสง่ิ แวดลอ ม วธิ ีดำเนนิ งานในการพฒั นาปรับปรุง - ทบทวนการมาตรการดานสุขอนามัยและความ ปลอดภัยในปจจุบัน - การใหความรูดานสุขอนามัยและความปลอดภัยใน ธุรกิจคาสงคาปลีก 32

คมู อื ปฏบิ ตั งิ าน (Operation Manual) ธุรกิจคา สงคาปลีก ป 2564 บทท่ี - สอบถาม สมั ภาษณ ขอ มลู ดา นความปลอดภยั ตา งๆ ตำแหนงการจัดเรียงสินคาที่เปนวัตถุไวไฟ เครื่อง กระบวนการพฒั นา ดบั เพลงิ การจราจร อปุ กรณเ ครอ่ื งมอื เครอ่ื งใช ทอ่ี าจ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด กอ ใหเ กดิ อนั ตรายหรอื อบุ ตั เิ หตุ - มอบหมายใหดำเนินการปรับปรุงมาตรการดาน สุขอนามัย และความปลอดภัย เพื่อการยกระดับใน การบรกิ ารลกู คา - ติดตามประเมินผล หลังการปรับปรุง และ เพิ่มเติม แนวทางพฒั นาตอ ไป ตัวชีว้ ัด เชิงปริมาณ - สามารถปอ งกนั และรกั ษาความปลอดภยั ใหอ บุ ตั เิ หตุ เปนศูนย (Zero Accident) ในระยะเวลา 1 ป เชิงคุณภาพ - มีอุปกรณปองกันอัคคีภัยตามมาตรฐาน - มีการปรับปรุงพื้นที่จอดรถ และการจราจรดาน หนาราน 33

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สงคา ปลกี ป 2564 บทท่ี ผลที่คาดวา จะไดร บั จากการพัฒนา กิจการมีแผนรองรับสถานการณฉุกเฉิน อีกทั้ง กระบวนการพฒั นา พนักงานมีความรูความเขาใจในการใชอุปกรณ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด ดานความปลอดภัยและสามารถใชงานไดจริง นอกจากนี้พื้นที่เฝาระวังความปลอดภัยมีความเปน ระเบียบและไมเสี่ยงตอการเกิดอุบัติเหตุ ตลอดจน การปรับปรุงพื้นที่การจราจรของรานคาใหมีความ เหมาะสมและปลอดภยั มากขน้ึ *กรอบแนวคดิ หรือตวั แบบอางองิ / ทฤษฎีสนบั สนุนแสดงในภาคผนวก 34

คมู อื ปฏบิ ัติงาน (Operation Manual) ธรุ กิจคา สง คา ปลกี ป 2564 บทท่ี กระบวนการพฒั นาแยกตามหมวด กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 8หมวด ผลลัพธของธรุ กจิ คา สง คาปลีก กำหนดประเดน็ ปญหาในการพฒั นา/แกไ ขปรับปรุง - ไมไดนำขอมูลทางบัญชีวิเคราะหสภาพคลองหรือ ตวั ชว้ี ดั ทางการเงนิ อน่ื เพอ่ื ประเมนิ จดุ แขง็ -จดุ ออ นทาง การเงนิ - ไมไ ดว เิ คราะหผ ลกำไรจากกลมุ ลกู คา หรอื ลกู คา แตล ะ รายหรอื กำไรทเ่ี กดิ จากผจู ำหนา ยแตล ะราย - ไมไดมีการประเมินความสามารถของพนักงาน รายบุคคลและกำหนดแนวทางการเลื่อนตำแหนงงาน ทช่ี ดั เจน กำหนดเปาหมาย - ผูประกอบการสามารถนำขอมูลทางบัญชีมา วิเคราะหเพื่อระบุจุดแข็ง-จุดออนทางการเงิน เพื่อแสดงใหเห็นปญหา และแนวโนมในอนาคตของ การดำเนินธุรกิจ - ใหผูประกอบการประเมินผลลัพธจากธุรกิจ ในประเด็นอื่นๆ เชน พนักงาน ลูกคา ความปลอดภัย ในที่ทำงานเปนตน 35

คมู อื ปฏิบัติงาน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคาปลีก ป 2564 บทท่ี กรอบแนวคดิ หรอื ตวั แบบอา งองิ / ทฤษฎสี นับสนุน* การวิเคราะหทางการเงิน เปนการศึกษาและเรียนรู กระบวนการพฒั นา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด ความหมายของตวั เลขอตั ราสว นทางการเงนิ เพอ่ื ใหท ราบวา เงนิ ทนุ ทล่ี งไปเพอ่ื บรหิ ารรา นคา นน้ั ไดถ กู นำไปใชป ระโยชน อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพเพยี งไร อกี ทง้ั เปน การประเมนิ ผลลพั ธจ าก การทำธรุ กจิ วา ดหี รอื ไม อยา งไร และยงั แสดงใหเ หน็ ถงึ ปญ หา ทม่ี อี ยใู นปจ จบุ นั และแนวโนม ในอนาคตวา แผนการดำเนนิ งาน ธรุ กจิ จะตอ งคำนงึ ถงึ เรอ่ื งใดเปน พเิ ศษ วิธีดำเนินงานในการพัฒนาปรบั ปรุง ดานบญั ชี 1. รวบรวมเอกสารทางบัญชใี หถ กู ตอง เพอ่ื ใหผ ทู ำ บญั ชสี ามารถบนั ทกึ ขอ มลู ทางบญั ชไี ดถ กู ตอ งและ ครบถวน 2. นำงบการเงนิ ทไ่ี ดจ ากผทู ำบญั ชมี าทำการวเิ คราะห อัตราสว นทางการเงินตา ง ๆ 3. เปรียบเทียบขอ มลู ทางบญั ชใี นรอบ 2-3 ปท่ีผาน มาวามีแนวโนมการเปลี่ยนแปลงอยางไร เชน พิจารณางบแสดงฐานะการเงิน งบกำไรขาดทุน ในรอบระยะเวลาบญั ชี 3 ปลา สดุ เปน อยางนอย 36

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กจิ คา สงคาปลกี ป 2564 บทท่ี ดานลกู คา 1. มีการเกบ็ ขอมลู ของลูกคาโดยเฉพาะลูกคา ที่เปน กระบวนการพฒั นา รานคา รายยอย รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด 2. เกบ็ ขอ มลู การขายสนิ คา สำหรบั ลกู คา ทเ่ี ปน รา นคา รายยอ ยแตละราน 3. นำขอ มลู ยอดขายและตน ทนุ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ของรา นคา รายยอยมาวิเคระหผลกำไร 4. นำขอ มลู ทง้ั หมดมาวเิ คราะหภ าพรวมมวเิ คราะห หาผลลัพททางการตลาด เชน จำนวนลูกคารายใหม ที่เพิ่มขี้น ยอดรายที่เพิ่มขึ้น ยอดขายรวมของ สินคาในแตละชองทางการจำหนาย วิธีการเขาถึง กลมุ ลูกคา เปน ตน ดานพนกั งาน 1. วางแผนและกำหนดหลักเกณฑและวิธีการ ประเมินผลงานของพนักงาน และโอกาส ในการเล่อื นตำแหนง งาน 2. กำหนดผลตอบแทนพเิ ศษแกพ นกั งานตามระดบั ของผลการประเมินผลงานของพนักงาน 37

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคาปลกี ป 2564 บทท่ี 3. ประเมนิ ความพงึ พอใจของพนกั งานในดา นตา ง ๆ เชน บรรยากาศหรือสถานที่ทำงาน สวัสดิการ กระบวนการพฒั นา ความปลอดภยั ในการทำงาน รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด ตัวชว้ี ดั 1. อัตรากำไรสุทธิ 2. อัตราสวนสภาพคลอง 3. อัตราผลตอบแทนจากสินทรัพยรวม 4. จำนวนพนักงานที่มีคะแนนผลการปฏิบัติงาน ระดับ A 5. รอยละของพนักงานที่ไดรับการปรับเงินเดือน เมื่อเทียบกับพนักงานทั้งหมด 6. รอยละของพนักงานที่มีคะแนนความพึงพอใจ ต่ำกวา 3 คะแนนเมื่อเทียบกับจำนวนพนักงาน ทั้งหมด 7. รอยละของพนักงานที่ไดรับการเลื่อนตำแหนง เมอ่ื เทียบกับพนักงานทั้งหมด 8. จำนวนของลูกคารายใหมในปที่ผานมา 9. รอยละของยอดขายที่เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปที่ ผานมา 38

คูมือปฏิบตั งิ าน (Operation Manual) ธุรกจิ คา สงคาปลกี ป 2564 บทท่ี 10. รอยละของสินคาคงคลังที่ลดลงเมื่อเทียบกับ ปที่ผานมา กระบวนการพฒั นา 11. รอยละของของเสีย/หมดอายุเมื่อเทียบกับมูลคา รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด ของสินคาคงคลัง 12. รอยละของของเสีย/หมดอายุที่ลดลงเมื่อเทียบกับ มูลคาของของเสีย/หมดอายุในปที่ผานมา 13. จำนวนครั้งของการเกิดอุบัติเหตุในสถานที่ทำงาน 14. จำนวนขอรองเรียนของลูกคาเกี่ยวกับมาตรการ ดานสุขอนามัยและความปลอดภัย ผลทีค่ าดวาจะไดรบั จากการพฒั นา การพัฒนาธุรกิจในหมวดตาง ๆ ไมวาจะเปน การกำหนดทิศทางธุรกิจ การพัฒนาดานบุคลากร ลูกคา การจัดการขอมูล การบริหารจัดการหลังรานและการขนสง การบรหิ ารจดั การหนา รา น และการจดั การดา นสขุ อนามยั และ ความปลอดภัย จะแสดงผลลัพธสุดทายออกมาใหเห็นเปน ภาพรวมของผลการดำเนินงานทางการเงินของกิจการใน รูปแบบพื้นฐานคือ ผลกำไร และถาหากนำผลลัพธที่ไดมา วิเคราะหใหเห็นถึงสาเหตุทั้งในดานดีและไมดี จะสามารถนำ สาเหตดุ งั กลา วมาปรบั ปรงุ แผนการปฏบิ ตั งิ านตามหมวดตา งๆ ตอไปในอนาคตได 39

คูมือปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธรุ กิจคาสง คา ปลกี ป 2564 บทท่ี นอกจากนี้ ผลลัพธจากการดำเนินงานตางๆ ที่ไดยัง กระบวนการพฒั นา สะทอนใหเห็นถึงการหมุนเวียนของเงินทุนของกิจการซึ่งจะ รา นคา สง คา ปลกี ในแตล ะหมวด ทำใหผูบริหารไดทราบวา ณ ชวงเวลาใดที่มีความจำเปนที่ จะตองใชเงินทุนมาก-นอยจำนวนเทาใด อันจะนำไปสู การวางแผนทางการเงินของกิจการเพื่อใหการดำเนินธุรกิจนั้น ไดส รา งผลลัพธทางการเงนิ ออกมาใหดียงิ่ ขึน้ ไปเร่อื ยๆ สุดทาย การวางแผน การปฏิบัติงาน และการรายงาน ผลการดำเนินงานตามหมวดตางๆ ทั้งหมด 7 หมวดที่ผานมา จะสง ผลใหผ ลลพั ธท างธรุ กจิ ในหมวดท่ี 8 นพ้ี ฒั นาไปในทางทด่ี ี ขึ้นและเปนปจจัยที่ผลักดันใหผลลัพธทางการเงินของกิจการดี ขึ้นตามไปดวย *กรอบแนวคิดหรือตัวแบบอางอิง/ทฤษฎีสนับสนุนแสดงในภาคผนวก ปล. สำหรับหมวด 8 มุงเนนการวิเคราะหผลลัพธทางดานการเงิน ซึ่งจะ เปน สว นสะทอ นในการพฒั นามติ ใิ นดา นอน่ื ๆ ขององคก รดว ยเชน เดยี วกนั 40

คมู ือปฏิบตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสง คาปลีก ป 2564 บทท่ี บทท่ี 4 กรณีศกึ ษาทเ่ี ป็น Best Practice ของ กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน Best Practice รา นคาสง คาปลกี ทไี่ ดร ับการคดั เลือก ของรา นคา สง คา ปลกี ทไ่ี ดร บั การคดั เลอื ก สำหรบั รา นคา ทเ่ี ขา รว มกจิ กรรมยกระดบั มาตรฐานคณุ ภาพ การบริหารจัดการธุรกิจคาสงคาปลีก ป 2564 จำนวน 33 รา นคา มรี า นคา ไดร บั เลอื กใหเ ปน รา นคา ทม่ี กี ารจดั การทด่ี ี (Best Practice) จำนวน 5 รา น ไดแ ก 1. หจก. ถกู ซปุ เปอรม ารเ กต็ จ.สกลนคร 2. บจ. ตนั ตราภณั ฑซ ปุ เปอรม ารเ กต็ (1994) จ.เชยี งใหม 3. บจ. พเี อเอม็ สมารท โกลบอล จ.ยโสธร 4. หจก. ส.สหภณั ฑ ขอนแกน จ.ขอนแกน 5. บจ. เอม็ เอส พี อนิ เตอรฟ ดู ส จ.ลำพนู 41

คมู อื ปฏบิ ตั ิงาน (Operation Manual) ธุรกิจคาสงคา ปลกี ป 2564 บทท่ี กรณีศึกษาทเี่ ปน Best Practice กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน Best Practice ของรา นคา สง คา ปลกี ทไ่ี ดร บั การคดั เลอื ก หจก. ถูก ซุปเปอรมารเกต็ จ.สกลนคร 133 ม.18 ต.อากาศอำนวย อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร 47170 เวป็ ไซต : tooksupermarket อเี มล : [email protected] ตดิ ตอ : 081-954-2429 กิจการประกอบธุรกิจคาสงคาปลีกสินคาอุปโภคบริโภค ลกั ษณะซปุ เปอรม าเกต็ มสี นิ คา ประเภทของใชแ ละเครอ่ื งครวั จำนวนมาก รวมทั้งของตกแตงบานและเครื่องใชไฟฟา อปุ กรณเ สรมิ ความงามสว นบคุ คล และสนิ คา ทกุ อยา ง 20 บาท ทต่ี ง้ั ของกจิ การอยตู ดิ กบั ตลาดสด ตลาดชมุ ชน อยใู นทำเลการคา สนิ คา ในรา นมคี วามหลากหลาย เปน จดุ แขง็ ในการแขง ขนั นอกจากน้ี รา นคา ยงั รบั บตั รสวสั ดกิ ารแหง รฐั และเปน รา นธงฟา ประชารฐั 42

คมู ือปฏิบัตงิ าน (Operation Manual) ธรุ กจิ คาสงคา ปลกี ป 2564 บทท่ี ประเด็นปญหา กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน Best Practice ของรา นคา สง คา ปลกี ทไ่ี ดร บั การคดั เลอื ก การบริหารกจิ การ เปนระบบครอบครัว ยงั ไมมกี ารจดั ทำ ผังโครงสรางการบริหารที่ชัดเจน มีการแบงหนาที่กันทำ งานบางอยา ง มกี ารทำงานทท่ี บั ซอ นกนั กจิ การมรี ะบบซอฟตแ วร ชวยในการขาย แตยังไมสามารถนำขอมูลในซอฟตแวรมาใช ประโยชน ไมม กี ารนำขอ มลู มาใชใ นการบรหิ ารคำสง่ั ซอ้ื ใหม คี วาม เหมาะสมกบั การขายของกจิ การ รวมถงึ ไมม กี ารออกใบสง่ั ซอ้ื (PO) การจดั เรยี งสนิ คา ไมม กี ารจดั หมวดหมแู ละแยกประเภทกลมุ สนิ คา มีการปนกนั ระหวางของกิน-ของใช การจดั วางสินคา ผดิ หมวด ไมมีระบบการตรวจสอบการจดั เรียงสินคา แบบ FIFO เปนตน 43

บทท่ี กรณศี กึ ษาทเ่ี ปน Best Practice ของรา นคา สง คา ปลกี ทไ่ี ดร บั การคดั เลอื ก ูค ืมอปฏิบั ิตงาน (Operation Manual) ธุร ิกจ คา สง คาปลีก ป 2564 สรุปภาพรวมการใหคำปรึกษาแนะนำ 3 หมวดที่ไดรับการพัฒนา การกำหนดทิศทางของธุรกิจ คา สงปลีก1 การบ ิรหารจัดการห ัลงราน และการขนสง5 การบริหาร ัจดการหนา ราน6 44 สรุปหัวขอที่เลือกมาดำเนินการพัฒนา ไดแก หมวด หมวด หมวด