Chapter 2

บทที่ 2 พฒั นาการมนษุ ย์

เร่ืองยอ่ ของบทน้ี ความรูเ้ บอื้ งตน้ ทฤษฎพี ฒั นาการ เกยี่ วกบั พฒั นาการ+ พฒั นาการทางสรรี ะ ผูเ้ รยี นตอ้ งสามารถอธบิ าย ผูเ้ รยี นอธบิ ายแนวคดิ สาคญั ของ ความหมายและปัจจยั ทสี่ ง่ ผลตอ่ ทฤษฎพี ฒั นาการแตล่ ะทษฤฎไี ด ้ พฒั นาการได ้ ผูเ้ รยี นสามารถวเิ คราะห ์ ผูเ้ รยี นตอ้ งบอกประเด็นสาคญั ของ พฤตกิ รรมของนักเรยี นดว้ ย พฒั นาการแตล่ ะชว่ งวยั ได ้ ความรเู ้ กยี่ วกบั ทฤษฎพี ฒั นาได ้

หลงั เรยี นจบบทนี้ นักศกึ ษาครตู อ้ งสามารถ นักศกึ ษาครสู ามารถนาทฤษฎี อธบิ ายรปู แบบการสอนที่ เหมาะสมกบั นักเรยี นในแต่ละ ไปใชใ้ นการออกแบบกจิ กรรม การสอนหรอื การแกไ้ ข/ ชว่ งวยั ได ้ ชว่ ยเหลอื นักเรยี นได ้

ความสาคัญของการเรียนรู้เร่อื ง พฒั นาการกบั วิชาชีพครู ?

เนื่องจากคณุ ครูตอ้ งเจอนกั เรยี นทมี่ …ี .แตกตา่ งกนั

เหตผุ ลทตี่ ้องเรยี นบทนี้ ? ความรเู้ กย่ี วกบั พฒั นาการของนกั เรียน มีความสาคญั ต่อการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ เพราะจะชว่ ย ใหค้ รูผสู้ อนเขา้ ใจวา่ การทนี่ ักเรยี นของตนทากจิ กรรม บางอยา่ งได้ ไมไ่ ด้ อาจเปน็ สาเหตุมาจากขดี จากดั ทเ่ี กย่ี วข้อง กับพฒั นาการ

ความหมายของพัฒนาการ หมายถึง การเปล่ียนแปลงของบุคคลในด้านต่างๆ เช่น ดา้ นรา่ งกาย ด้านปัญญา ดา้ นอารมณ์ และ ด้านสังคม ซึง่ เริม่ ตน้ ต้ังแต่ปฎสิ นธจิ นส้นิ อายุขัย โดยการ เปลย่ี นแปลงจะดาเนนิ ไปอย่างมแี บบแผน ลาดับข้นั ตอน อย่างตอ่ เน่อื ง และปรากฏอยู่อยา่ งถาวร

ปจั จยั ทสี่ ง่ ผลตอ่ พฒั นาการ ปัจจยั ของพฒั นาการประกอบดว้ ย 1.พันธุกรรม หรือ ปจั จัยด้านสรรี ะ 2.ส่งิ แวดล้อม

ปจั จยั ที่สง่ ผลตอ่ พฒั นาการ 1.พนั ธกุ รรม หรือ ปัจจัยดา้ นสรรี ะ โรคทางพนั ธุกรรม ลกั ษณะภายนอก การพัฒนาของรา่ งกาย วุฒภิ าวะ





ปัจจัยที่สง่ ผลต่อพฒั นาการ 2.ส่ิงแวดล้อม เชน่ การเลีย้ งดู วัฒนธรรม โภชนาการ การศึกษา



ปจั จยั ท่สี ง่ ผลตอ่ พัฒนาการ

เดก็ ปฐมวยั 3-6 ปี เด็กวัยนจ้ี ะมกี ารเจริญเติบโตทางรา่ งกาย อยา่ งรวดเร็ว แต่จะชา้ ลงเมอ่ื อายุ 6 ขวบจนถงึ กอ่ นวัยรุ่น เด็กวัยน้ีจะพัฒนาความเชย่ี วชาญใน ทกั ษะการเคลื่อนไหว การควบคุมกล้ามเนือ้ มดั ใหญ่ และ กลา้ มเน้อื มัดเล็ก



แนวทางการจัดการศึกษา 1.ควรจัดการศกึ ษาให้เปน็ ไปตามพัฒนาการเดก็ 2.ควรพัฒนาเดก็ แต่ละคนตามลักษณะและ ความตอ้ งการของเขา (ความแตกต่างระหวา่ ง บคุ คล) 3.ควรเนน้ กจิ กรรมการเรยี นรแู้ บบโครงการ สารวจ ทางานกลมุ่

แนวทางการจัดการศึกษา 4.หลีกเล่ียงการเปรียบเทยี บเดก็ 5.หลีกเลย่ี งการใหเ้ ด็กจอ้ งมองสง่ิ เล็กๆ เช่นตวั หนงั สอื เลก็ ๆ 6.ควรจดั สภาพแวดล้อมใหเ้ ดก็ มอี สิ ระในการปีนป่าย กระโดด วิง่ ท่ีอยู่ภายใต้การดูแลของครู 7.จดั กิจกรรมทีส่ ง่ เสริมการพัฒนากลา้ มเนื้อมดั เลก็

เดก็ ประถมศกึ ษา 6-12 ปี เด็กวัยนจี้ ะมกี ารเจรญิ เตบิ โตทางรา่ งกายอย่าง ช้าๆ เด็ก ญ จะมตี ัวเล็กกวา่ เด็ก ช แตเ่ ม่อื อายุ 9 ปีข้ึนไปเดก็ ญ จะสงู และมีน้าหนกั พอๆกับ ช ในช่วงประถมศกึ ษาตอนปลายเดก็ ญ จะสงู และมีน้าหนกั มากกว่า





แนวทางการจัดการศกึ ษา 1.เน้นทักษะทเี่ ด็กสว่ นใหญ่มพี ้นื ฐานมาแล้ว เชน่ กระโดด ทรงตวั วิง่ ขวา้ ง 2.ระมดั ระวงั เร่อื งปมด้อยในเดก็ 3.เดก็ มกั ไม่อยูน่ ่ิง ครูจงึ ควรหลีกเลีย่ งกิจกรรมทใี่ ห้เด็กน่ังทางาน เงียบๆนานๆ 4.เดก็ วัยนีต้ อ้ งการพักผอ่ น ครคู วรมกี ิจกรรมเบาเพอ่ื ใหเ้ ดก็ ไดพ้ กั สลับการฝึก 5.สายตาของเดก็ ก่อน 8 ขวบยังไมส่ มบรู ณน์ กั ควรเลี่ยงการอ่านหรือ กิจกรรมท่ใี ชส้ ายตาเยอะเกินไป

เด็กมธั ยมศกึ ษา 12-17 ปี วยั รุ่น มกี ารเปล่ยี นแปลงทางสรีระ เชน่ สว่ นสูง น้าหนัก ลักษณะสาคญั ทางเพศ เมื่อเขา้ สู่ มัธยมศึกษาตอนต้นเด็กชายจะเจริญเติบโตดา้ น ร่างกายเร็วมาก ปอด หัวใจใหญ่กว่าเด็ก ญ

เดก็ มัธยมศกึ ษา 12-17 ปี การเจรญิ ของอวัยวะเพศ มกี ารพัฒนาและทา หน้าท่ไี ดอ้ ย่างสมบรู ณ์ ลักษณะทางร่างกาย ทรวดทรงจะแตกต่างกนั อย่างชดั เจน เด็กวัยนจี้ ึง กังวลเกี่ยวกบั การเปล่ียนแปลงของตัวเอง ความเร็ว-ช้า สง่ ผลตอ่ ความเช่อื มั่นในตนเอง การ เข้าสังคม อารมณ์

ความแตกต่างของสรรี ะ ของเด็กในช่วงวยั ร่นุ

แนวทางการจัดการศึกษา 1.ครไู มค่ วรใสใ่ จในความแตกต่างของร่างกาย เช่นการเลน่ เกมที่เนน้ ความแตกตา่ งในขนาดของรา่ งกาย ทาให้เด็กรู้สึกเปน็ ปมด้อย 2.ให้ขอ้ มลู เก่ียวกับความแตกต่างของพัฒนาการทางกาย 3.ครูสนบั สนุนกิจกรรมทจี่ ะช่วยใหเ้ ด็กพฒั นาหรอื ปรบั ปรุงเกีย่ วกบั รา่ งกาย เชน่ การพฒั นาบคุ ลิกภาพ 4.เดก็ ญ ใหค้ วามสนใจเกีย่ วกับรปู รา่ ง ครคู วรใหค้ วามรแู้ ละให้เด็ก ทาความเข้าใจเกย่ี วกับสขุ ภาพ











การเรียนของวยั รุ่น อาจจะต้องเปิด โอกาสให้ได้ลองทาในสง่ิ ท่ีสนใจ เพ่ือจะ ได้ทราบถึงความสามารถ ความชอบ และ ความถนดั ของตนเอง ซง่ึ ครูในโรงเรียนควรสง่ เสริมและเปิดใจ ในการลองเรียนรู้ส่ิงใหมๆ่ ของวยั รุ่น

Hello! ทฤษฎพี ฒั นาการ

ทฤษฎพี ัฒนาการของซกิ มนั ด์ ฟรอยด์

ฟรอยด์มคี วามเชื่อวา่ ............... พฤตกิ รรมเกดิ จากแรงขับทม่ี อี ย่ภู ายในบคุ คลเป็นสัญชาตญาณ อยา่ งหน่งึ ของมนษุ ย์ เปน็ สงิ่ ทตี่ ดิ ตวั มาต้ังแต่กาเนิด เป็น ลักษณะการ สร้างแรงขับเพื่อตอบสนองการมชี ีวติ อยู่ของบคุ คล ตัวอย่าง เช่น บคุ คลจะตอ้ งดน้ิ รนหางานทาเพ่อื ใหไ้ ดเ้ งินมาเพือ่ ตนเอง และครอบครวั พยายามใหต้ นเป็นทย่ี อมรบั เพอื่ ความสขุ ความ เจริญก้าวหนา้ ในชีวติ

โครงสรา้ งของบุคลิกภาพทางจติ ✖อดิ (Id) เป็นความต้องการที่เกิดข้นึ ตามธรรมชาตขิ องบุคคล เป็น ผลจากแรงขบั ท่เี กดิ ขึ้นภายในตวั บคุ คลเพอ่ื ความอยู่รอด หรือ หลีกเลย่ี งความลาบากที่อาจเกิดข้นึ ในชวี ติ ** ทาเพ่อื แสวงหาความสขุ ความพอใจ **

อโี ก้ (Ego) ลักษณะของการปรับตวั ในสภาพกาลอยา่ งเหมาะสม เพื่อจดั สภาพความสมดุลระหวา่ งความตอ้ งการทีเ่ กิดจาก อิด และซุปเปอร์ อโี ก้ คอื การแยกแยะสงิ่ ทีค่ วรทา และ ไม่ควรทาอยา่ งมเี หตุผล ไมเ่ กิดความคบั ขอ้ งใจ และ เปน็ ท่ียอมรับของสังคมได้ ซปุ เปอรอ์ ีโก้ (Superego) เป็นส่งิ ที่ดีงามทสี่ ังคมได้กาหนดใหบ้ คุ คลในสังคมน้ันยึดถอื ปฏบิ ัตอิ ยา่ งต่อเนือ่ ง เพ่อื เป็นระเบยี บแบบแผนทางสงั คม ไดแ้ ก่ จรยิ ธรรม กฎหมาย คา่ นยิ ม เป็นสิง่ ทไ่ี ด้รับจากอบรมจากผใู้ หญ่

พัฒนาการตามทฤษฎจี ติ วเิ คราะห์ ✖ข้ันปาก (Oral Stage) 0-2 ปี เดก็ จะพอใจในการใช้ปาก เชน่ การดูดนมกิน โดยเดก็ พยายามเรยี กร้องให้ได้อาหารในขณะที่หิว หรือ จบั สงิ่ ของที่ ไดพ้ บเหน็ ใส่ปาก และ กินอยา่ งมคี วามสขุ

แตถ่ ้าเด็กไดร้ ับการตอบสนองที่ไม่เหมาะสม เช่นใหก้ นิ ของทท่ี าให้เผด็ หิวแล้วไมไ่ ด้กนิ เด็กจะเกิด ความคับข้องใจ ถา้ รุนแรงมากจะเกิดจากหยดุ ชะงกั ในระยะนี้ มผี ลต่อพัฒนาการโตขน้ึ จะกลายเปน็ คนท่มี ีบคุ ลิกภาพ กิน จบุ จิกตลอดเวลา ชอบสบู บุหร่ี พดู มาก ชอบนินทา การดูแลเดก็ วัยน้ี ควรอยใู่ กล้ชดิ กับเดก็ ใหเ้ ดก็ ได้รับ ประทานตามกาหนดอย่างทันท่วงที ดแู ลความปลอดภัย ความสะอาดของอาหาร

ข้นั อวัยวะขบั ถ่าย (Anal Stage) 2-3 ปี เด็กพอใจอยูก่ บั การบังคบั กล้ามเนื้ออวยั วะขบั ถา่ ย ช่วงน้เี ป็น ชว่ งทผ่ี ปู้ กครองมักจะฝึกให้เด็กถา่ ยเป็นเวลา และ ถ่ายใหถ้ ูกที่อาจ ฝกึ การใชห้ อ้ งน้า ถ้าเดก็ เจอประสบการณท์ ่ีไม่ดี เชน่ ถูกลงโทษอย่างรุนแรง และ บอ่ ยครัง้ เมื่อฉ่รี ดทีน่ อน หรอื ไมส่ นใจเรอื่ งการขับถ่ายของ เดก็ ปลอ่ ยใหเ้ ดก็ อยกู่ บั ความสกปรก เกดิ ความไมส่ บายตัว จะเกิด การหยุดชะงักในขนั้ น้ี กลายเปน็ คนตระหรเ่ี จ้าระเบียบ หรอื สรุ ยุ่ สุรา่ ย หรือชอบอย่กู บั ความสกปรก

การดแู ลเด็กในขน้ั นี้ ควรดแู ลให้ขับถ่ายอยา่ งถูก สขุ ลักษณะ ผใู้ หญค่ วรมคี วามอดทนตอ่ พฤติกรรมเดก็ รู้จกั ใชค้ าพูด ในการฝกึ หัดเรอ่ื งการขบั ถา่ ย และไมค่ วรใช้อารมณ์รุนแรงเม่อื เดก็ มี ปัญหา

ขนั้ อวัยวะสบื พนั ธ์ุ (Phallic Stage) 3-5 ปแี บง่ ได้ 2 ระยะ ระยะท่ี 1 3-4 ปี เด็กจะสนใจในเรอ่ื งความแตกต่างระหวา่ งเพศ เด็กจะพอใจในการจบั อวยั วะเพศของตน ไม่ควรขู่ หรือ ลงโทษเด็กเม่อื เดก็ จบั อวัยวะเพศของตน

ข้ันอวยั วะสืบพนั ธุ์ (Phallic Stage)3-5 ปีแบง่ ได้ 2 ระยะ ระยะที่ 1 หรือใหค้ วามสาคญั เพศใดเพศหนึง่ มากเกนิ ไป เชน่ ไม่ชอบลูกสาว โดยการทารา้ ยลูกสาวเพื่อเอาใจบตุ รชาย ซึง่ ผลจะทาให้เกิดความ เบยี่ งเบนทางเพศ มคี วามผดิ ปกติในพฤติกรรมทางเพศ ผู้ใหญค่ วรดแู ลพฤติกรรมเดก็ อย่างใกล้ชดิ สอนในเร่ืองพฤติกรรม การดูผลความสะอาด การแต่งกายให้เหมาะสมกบั เพศของตน

ระยะที่2 4-5 ปี เกดิ ปมออดิปสุ และ เกดิ ปมอีเลค็ ตา้ ปมออดิปสุ รักแม่ -------------------อจิ ฉาพอ่ ปมอเี ลค็ ตา้ รักพอ่ -------------------อิจฉาแม่

ดงั นน้ั พอ่ แมค่ วรอยู่ใกล้ชดิ กบั ลูก เปน็ แบบอย่างทด่ี ีให้กบั ลกู สอนใหล้ กู รจู้ ักทากจิ กรรมตา่ งๆที่เหมาะสมกับบทบาทในเพศของ ตนเอง และ ควรทากิจกรรมทีเ่ ปน็ การช่วยเหลือกนั ภายในครอบครัว ทง้ั หมด เป็นการแสดงออกถึงความรักความเขา้ ใจกนั



เด็กจะว่านอนสอนง่าย พฤตกิ รรมทเี่ กดิ จากการเรยี นรู้ จากผู้ใหญท่ ี่อยู่ใกล้ชดิ สอนให้เด็กมพี ฤติกรรมท่ีเหมาะสม การเรียนรู้จากโรงเรยี น การปฏบิ ัติตนของผใู้ หญต่ อ่ เดก็ อยา่ ง สม่าเสมอและเหมาะสมจะช่วยให้เด็ก มพี ฒั นาการทีด่ จี นกลายเป็น บคุ ลกิ ภาพท่ีเหมาะสม

ข้นั วยั ร่นุ (Genital Stage) 12 ปี

ขน้ั วัยรุ่น (Genital Stage) 12 ปี เด็กเริม่ เรยี นรู้และพฒั นาตนเองให้เปน็ ผ้ใู หญ่ที่สมบรู ณ์ ตอ้ งการมีความรับผิดชอบตอ่ ครอบครัว การเตรียมตัวเองเพ่อื อนาคต มีความเปน็ ส่วนตวั มีอิสระในการคดิ อย่างเต็มที่ แตว่ ัยนีก้ ็ ตอ้ งการ คาปรึกษาจากผูใ้ หญ่เชน่ เดยี วกัน

ขัน้ วยั รุ่น (Genital Stage) 12 ปี ผู้ใหญค่ วรมีเวลาใหค้ าชีแ้ นะ ให้อสิ ระในการคิด การ ตดั สนิ ใจ สอนให้เขามคี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ ความคิดและการกระทา ของเขา