ວິຊາການຈັດການທຸລະກິດການກະສີກຳ

เอกสารประกอบการสอนวชิ า การจดั การธุรกจิ การเกษตร Agribusiness Management อรรถศาสตร์ วเิ ศียรศาสตร์ วท.ม. (ธุรกจิ การเกษตร) คณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏอดุ รธานี 2557

คำนำ เอกสารประกอบการสอน รายวิชา การจดั การธุรกิจการเกษตร รหัส AG03201 น้ี ไดแ้ บ่ง เน้ือหาในการเรียนการสอนออกเป็น 13 บท แต่ละบท ใชเ้ วลาสอน บทละ 1 สัปดาห์ ยกเวน้ บทท่ี 3 ใชเ้ วลาสอน 2 สปั ดาห์ และบทท่ี 12 และบทที่ 13 รวมกนั ใน 1 สปั ดาห์ โดยมุ่งเน้นให้ผเู้ รียนมี ความรู้ในเรื่องบทบาทและววิ ฒั นาการของธุรกิจการเกษตร ระบบธุรกิจการเกษตร โครงสร้างและ การจดั การของธุรกิจการเกษตร การจดั การองคก์ ร การตลาด การผลิต ทรัพยากรมนุษย์ การเงิน และ จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบธุรกิจการเกษตร ผเู้ ขียนหวงั วา่ เอกสารประกอบการสอนน้ีจะเป็นประโยชนต์ ่อการเรียนการสอนในรายวิชา การจดั การธุรกิจการเกษตร หากท่านที่นาไปใชม้ ีขอ้ เสนอแนะ ผเู้ ขียนยนิ ดีรับฟังและขอขอบคุณใน ความอนุเคราะห์ ณ โอกาสน้ีดว้ ย อรรถศาสตร์ วิเศยี รศาสตร์ 13 พฤศจิกายน 2557

i สารบัญ หน้า สารบญั …………………………………………………...……….……………………………. i สารบญั ภาพ……………...…………………………………………………………………....... viii สารบญั ตาราง…………………………….…………………………………………………….. xi แผนบริหารการสอนประจาวชิ า...……………………………………………………………… xiii แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 1 .……………………………………………………………. 1 บทที่ 1 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร…..……………………………………. 3 ความหมายของธุรกิจการเกษตร………………………………..……………………. 3 ววิ ฒั นาการการเกษตรและธุรกิจการเกษตร..………………………………………… 3 ประเภทของธุรกจิ การเกษตร………..……………………………………………….. 9 บทบาทและความสาคญั ของธุรกิจเกษตร……………………………………………. 10 แนวโนม้ ของธุรกิจการเกษตรในอนาคต…………………………………………….. 11 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………………………... 12 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบทคาถามและกจิ กรรมทา้ ยบท……………………………... 13 เอกสารอา้ งองิ ………………………………………………………………………... 14 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 2…..…………………………………………………………. 16 บทท่ี 2 ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร……………………………………………….. 18 ความหมายของระบบธุรกิจการเกษตร………………………………………………. 18 ระบบยอ่ ยของธุรกิจการเกษตรไทย………………………………………………….. 19 โครงสร้างของระบบธุรกิจการเกษตร……………………………………………….. 23 สภาวะแวดลอ้ มท่ีมีผลกระทบต่อระบบธุรกิจการเกษตร…………………….………. 25 บทบาทของรัฐท่ีต่อการพฒั นาธุรกจิ การเกษตร……………………………………… 26 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………………………... 27 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………………………………………………….. 27 เอกสารอา้ งอิง………………………………………………………………………... 28

ii สารบัญ (ต่อ) หน้า แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 3... ..………………………………………………................. 29 บทที่ 3 การจดั การธุรกิจการเกษตรดา้ นปัจจยั การผลิต..……...……………………………… 31 ธุรกิจป๋ ุย……………………………………………………………………………… 31 ธุรกิจสารกาจดั ศตั รูพืช………………………………………………………………. 38 ธุรกิจเมลด็ พนั ธุ…์ …………………………………………………………………… 47 ธุรกิจเครื่องจกั รกลการเกษตร……………………………………………………….. 52 ธุรกิจอาหารสตั ว…์ ………………………………………………………………….. 58 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………………………... 60 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………………………………………………….. 61 เอกสารอา้ งองิ ……………………...………………………………………………… 62 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 4……………………………………………………………... 65 บทท่ี 4 การจดั การธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตร……………………………………………….. 67 ความหมายของสินคา้ เกษตรและการจดั การสินคา้ เกษตร…………………………… 67 ความสาคญั ของการผลิตสินคา้ เกษตร……………………………………………….. 67 การแบ่งประเภทสินคา้ เกษตร………………………………………………………... 68 สถานการณก์ ารผลติ สินคา้ เกษตรดา้ นสตั วแ์ ละการประมง………………………….. 68 สถานการณ์การผลติ สิคา้ เกษตรดา้ นพชื ของประเทศไทย……………………………. 73 แนวโนม้ การจดั การการผลติ สินคา้ เกษตร…………………………………………… 77 กระบวนการจดั การการผลิตสินคา้ เกษตร……………………………………………. 78 สภาวะแวดลอ้ มท่ีมผี ลกระทบต่อการผลิตสินคา้ เกษตร……………………………... 78 มาตรการของภาครัฐดา้ นการตลาดสินคา้ เกษตรภายในประเทศ…………………….. 79 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………………………... 79 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………………………………………………….. 79 เอกสารอา้ งองิ ………………………………………………………………………... 80

iii สารบญั (ต่อ) หน้า แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 5... ..………………………………………………….……… 81 บทท่ี 5 การจดั การธุรกิจการแปรรูปสินคา้ เกษตร……..……...……………………………… 83 ความหมายของการแปรรูป…………………………………………………………... 83 ความสาคญั ของการแปรรูปสินคา้ เกษตร…………………………………………….. 83 ชนิดของสินคา้ เกษตรแปรรูป………………………………………………………... 84 ปัจจยั ที่ควรพจิ ารณาก่อนการลงทุนแปรรูปสินคา้ เกษตร…………………………….. 87 ปัญหาในการแปรรูปสินคา้ เกษตร…………………………………………………… 87 การจดั การธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตรแปรรูป……………………………………….. 88 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………………………... 90 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………………………………………………….. 90 เอกสารอา้ งองิ ………………………………………………………………………... 91 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 6.…………..………………………………………………… 94 บทท่ี 6 การจดั การธุรกิจส่งออกและนาเขา้ สินคา้ ……..……………………………………… 94 ความหมายของการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ เกษตร………...….....………………….. 94 เอกสารที่เก่ียวขอ้ งกบั พธิ ีการส่งออกสินคา้ ………………………………………….. 94 ข้นั ตอนพิธีการส่งออก…………………………………………….…………………. 95 ค่าใชจ้ ่ายที่เกี่ยวขอ้ งกบั การส่งออกและนาเขา้ ……………………………………….. 95 เทอมการคา้ ระหว่างประเทศ………………………………………………………… 96 วงเงินกตู้ ่างประเทศ………………………………………………………………….. 97 ขอ้ ตกลงเก่ียวกบั การคา้ ระหว่างประเทศ…………………………………………….. 99 มาตรการสนบั สนุนธุรกจิ การเกษตร………………………………………………… 99 ตวั อยา่ งปริมาณการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ เกษตร……………..…………………… 100 สรุปเน้ือหาประจาบท…………………..……………………………………………. 101 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………..………………………………………… 101 เอกสารอา้ งอิง………………………………………………………………………... 102

iv สารบญั (ต่อ) หน้า แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 7 .…………………………………………………….……… 103 บทที่ 7 การจดั การการเงินสาหรับธุรกิจการเกษตร…..…………………………………......... 105 ความหมายและหนา้ ท่ีของเงิน……………………...………..………………………. 105 ความหมายของการจดั การทางการเงินธุรกิจการเกษตร……………………………… 105 ความหมายของงบดุล……………………………..…………………………………. 106 ความหมายของงบกาไรขาดทุนหรืองบรายได…้ …..………………………………... 111 รูปแบบของงบกาไรขาดทุน…..……………………………………………………... 111 การหามลู ค่าเงินตามเวลา………………………………………………..…………… 114 สรุปเน้ือหาประจาบท…………….………………………………………………….. 124 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท….………………………………………………………. 124 เอกสารอา้ งอิง……..…………………………………………………………………. 125 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 8 .……………………………………………………………. 126 บทที่ 8 การจดั การการตลาดสินคา้ เกษตร…………………………..………………………... 128 ความหมายของตลาดและการตลาด………..………………………………………… 128 การแบ่งประเภทของตลาด………………………………..…………………………. 128 ลกั ษณะของสินคา้ เกษตร…………..………………………………………………… 129 ความสาคญั ของการจดั การการตลาดสินคา้ เกษตร…………………………..……….. 129 การกาหนดราคาสินคา้ เกษตรและปัจจยั ท่ีมผี ลต่อการกาหนดสินคา้ เกษตร…...……... 130 การจดั การการวางแผนการตลาดสินคา้ เกษตรโดยใชส้ ่วนผสมทางการตลาด..……… 131 การจดั การการตลาดแบบ STP ในธุรกิจการเกษตร………………………………….. 131 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………………...……………… 133 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………..………………………………………………… 133 เอกสารอา้ งองิ ...……………………………………………………………………… 134

v สารบญั (ต่อ) หน้า แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 9 .……………………………………………………………. 135 บทที่ 9 การบริหารทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจการเกษตร……………………………………... 137 ความหมายของทรัพยากรมนุษย…์ …………………………………………………... 137 ความหมายของการจดั การทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจเกษตร……..…………………… 137 เป้ าหมายขององคก์ ารธุรกิจในการบริหารจดั การทรัพยากรมนุษย…์ ……....………... 137 การจดั การทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจเกษตร…………...……………………………... 138 วธิ ีการประเมินผลการปฏบิ ตั ิงานของบุคลากรในธุรกิจการเกษตร…………………... 141 กฎหมายที่เก่ียวขอ้ งกบั ทรัพยากรมนุษย…์ …...……………………………………… 141 หน่วยงานที่เก่ียวขอ้ งดา้ นการพฒั นาทรัพยากรมนุษย…์ …………..………………… 142 สรุปเน้ือหาประจาบท………………………………………...……………………… 142 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท…………………..……………………………………… 142 เอกสารอา้ งอิง..………………………………………………………………………. 143 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 10………………...………………………………………….. 144 บทที่ 10 การจดั การองคก์ ารในธุรกิจการเกษตร……………...……………………………….. 146 ความหมายของการจดั การ…...………………………………………………………. 146 องคก์ ารทางธุรกิจการเกษตร………………..……………………………………….. 149 องคก์ ารกบั การบริหารจดั การ……………………………………..…………………. 149 กระบวนการจดั การในองคก์ ารธุรกิจการเกษตร………..……………………………. 150 สรุปเน้ือหาประจาบท………..………………………………………………………. 152 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท……...…………………………………………………... 152 เอกสารอา้ งอิง……………………...………………………………………………… 153 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 11……………………………………………………………. 154 บทที่ 11 ธุรกิจเกษตรดา้ นการบริการและธุรกิจสินเชื่อการเกษตร………………...…………... 156 ธุรกิจการใหบ้ ริการดา้ นคลงั สินคา้ เกษตร……………………………………………. 156 ประเภทของคลงั สินคา้ เกษตรในประเทศไทย……………………………………….. 156

vi สารบญั (ต่อ) หน้า บทที่ 11 ธุรกิจการใหบ้ ริการเครื่องจกั รกลเกษตรและการขนส่งสินคา้ เกษตร...………………. 156 ธุรกิจสินเชื่อการเกษตร………………...……………………………………………. 158 ตวั อยา่ งแหล่งสินเช่ือการเกษตรที่เป็นสถาบนั การเงิน…………..………………….... 160 แหล่งสินเช่ือนอกระบบ...…………………………………………………………… 164 ปัญหาสินเชื่อการเกษตร…………….……………………………………………….. 166 สรุปเน้ือหาประจาบท…………………………………………………..……………. 167 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท………………..………………………………………… 168 เอกสารอา้ งอิง……………...………………………………………………………… 169 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 12………….………………………………………………… 170 บทท่ี 12 กฎหมายท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร………………………………………..……. 172 กฎหมายพาณิชยท์ ่ีเก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร……..………………………………. 172 กฎหมายท่ีดิน………………………………...……………………………………… 174 กฎหมายเกี่ยวกบั การปฏริ ูปที่ดนิ เพือ่ เกษตรกรรม…………………………………… 175 พระราชบญั ญตั วิ ตั ถอุ นั ตราย พ.ศ. 2535…..…………………………………………. 177 สรุปเน้ือหาประจาบท………………..………………………………………………. 181 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท…………………...……………………………………... 181 เอกสารอา้ งองิ ………………………………………………………………………... 183 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 13……………………………………………………………. 184 บทที่ 13 จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบการธุรกิจการเกษตร…………………………………….. 186 ความหมายของจริยธรรมและจริยธรรมทางธุรกิจ…………………...………………. 186 ธุรกิจกบั จริยธรรม…………..……………………………………………………….. 186 ความหมายของจริยธรรมองคก์ าร……….…………………………………………... 187 จริยธรรมขององคก์ ารธุรกิจกบั ผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียกบั องคก์ าร.....…………………... 187 ประเภทของจริยธรรมองคก์ ารในธุรกิจการเกษตร…………………………………... 187 บทบาทของผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อลกู คา้ ……………..……………………… 188

vii สารบัญ (ต่อ) หน้า บทท่ี 13 บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อพนกั งานในองคก์ าร………………….……… 189 บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อค่แู ข่งขนั ………………..……………………. 189 บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อหน่วยงานราชการ…...……………………….. 190 ตวั อยา่ งจรรยาบรรณผปู้ ระกอบการธุรกจิ เกษตร…………………………………….. 190 สรุปเน้ือหาประจาบท……………………………………………..…………………. 191 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท…………………………...……………………………... 192 เอกสารอา้ งองิ …………………………………………………..……………………. 193 บรรณานุกรม………………………………………………………………………… 194

viii สารบัญภาพ รูปท่ี 1.1 หน้า รูปท่ี 1.2 มนุษยใ์ นยคุ หินที่ดำรงชพี ดว้ ยกำรลำ่ สตั ว.์ .............................................................. 4 รูปที่ 1.3 มนุษยใ์ นยคุ หินท่ีดำรงชีพดว้ ยกำรล่ำสตั ว…์ ……………………………............... 4 รูปท่ี 1.4 เครื่องมอื หินกะเทำะ……………………………………………………………... 5 รูปที่ 1.5 เคร่ืองป้ันดินเผำ…………………………………………………………………... 5 รูปที่ 1.6 ขวำนหินขดั ............................................................................................................ 5 รูปที่ 1.7 เครื่องประดบั ……………………………………………………………….......... 5 รูปท่ี 1.8 ภำพวำดกำรเพำะปลกู ในยคุ โบรำณ…………………………………………........ 6 รูปท่ี 2.1 เคร่ืองมือในยคุ โลหะ……………………………………………………………... 7 รูปที่ 2.2 ธุรกิจกำรจดั จำหน่ำยอุปกรณ์เกษตร……………………………………………… 19 รูปที่ 2.3 กำรใหบ้ ริกำรในกำรเตรียมดินโดยรถแทรกเตอร์………………………………… 20 รูปที่ 2.4 กำรทำฟำร์มสุกร…………………………………………………………………. 20 รูปท่ี 2.5 ธุรกิจกำรรับซ้ือพชื ไร่…………………………………………………………….. 21 รูปที่ 2.6 โรงงำนน้ำตำล…………………………………………………………………… 21 รูปท่ี 2.7 กำรจำหน่ำยผกั ที่ตลำดสด………………………………………………………... 22 รูปท่ี 2.8 ธุรกิจกำรส่งออกขำ้ วไปยงั ต่ำงประเทศ…………………………………………... 22 รูปที่ 2.9 ธนำคำรเพอ่ื กำรเกษตรและสหกรณ์……………………………………………… 23 รูปที่ 3.1 โครงสร้ำงระบบธุรกิจกำรเกษตรของประเทศไทย………………………………. 24 รูปที่ 3.2 ตวั อยำ่ งป๋ ุยอินทรียท์ ี่มจี ำหน่ำยในทอ้ งตลำด……………………………………... 32 รูปที่ 3.3 ตวั อยำ่ งป๋ ุยชีวภำพไรโซเบียม…………………………………………………….. 32 รูปท่ี 3.4 ตวั อยำ่ งป๋ ุยเคมีเชิงเดี่ยวสำหรับหินฟอสเฟตที่มีจำหน่ำยในทอ้ งตลำด……………. 32 รูปที่ 3.5 ตวั อยำ่ งป๋ ุยเคมีสูตร 15-15-15 ท่ีมีจำหน่ำยในทอ้ งตลำด………………………….. 33 รูปที่ 3.6 ลกั ษณะทำงกำยภำพของเมด็ แม่ป๋ ุยสูตรต่ำงๆ……………………………………. 33 รูปที่ 3.7 ป๋ ุยเคมใี นรูปป๋ ุยอดั เมด็ …………………………………………………………… 34 รูปท่ี 3.8 ป๋ ุยเคมีในรูปของเหลว............................................................................................. 34 รูปที่ 3.9 ป๋ ุยละลำยชำ้ ที่จำหน่ำยในทอ้ งตลำด……………………………………………… 35 รูปท่ี 3.10 สำรกำจดั วชั พชื ประเภทเลือกทำลำย 2, 4-D……………………………………… 39 ตวั อยำ่ งสำรกำจดั วชั พชื ประเภทไม่เลอื กทำลำย………………………………….. 39

ix สารบญั ภาพ (ต่อ) รูปที่ 3.11 หน้า รูปท่ี 3.12 ตวั อยำ่ งผลิตภณั ฑส์ ำรกำจดั แมลง………………………………………………… 40 รูปที่ 3.13 ตวั อยำ่ งผลิตภณั ฑส์ ำรกำจดั โรคพชื ในช่ือกำรคำ้ “ฟังกรู ำน”…………………….. 40 รูปท่ี 3.14 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑส์ ำรกำจดั หอยเชอร่ี…………………………………………….. 40 รูปที่ 3.15 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑส์ ำรเคมีที่ละลำยอยใู่ นตวั ทำละลำยหรือน้ำมนั …………………. 41 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑส์ ำรกำจดั ศตั รูพชื ประเภทฝ่ นุ หรือผง รูปที่ 3.16 ในชื่อกำรคำ้ “เรดพำวเดอร์”……………………………………………………….. 41 รูปที่ 3.17 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑส์ ำรกำจดั ศตั รูพืชประเภทเมด็ ในชื่อกำรคำ้ “ดำรำท๊อก”……….. 42 รูปที่ 3.18 ตวั อยำ่ งผลิตภณั ฑส์ ำรออกฤทธ์ิออกำโนฟอสฟอรัส “ลอสร์แบนด”์ …………….. 42 รูปที่ 3.19 ตวั อยำ่ งผลิตภณั ฑส์ ำรออกฤทธ์ิออแกนโนคลอรีน“ดีดีที”……………………….. 42 รูปที่ 3.20 ผลติ ภณั ฑส์ ำรออกฤทธ์ิคำร์บำเมต……………………………………………….. 43 รูปท่ี 3.21 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑส์ ำรออกฤทธ์ิไพเรทรัมและไพเรทรอยด…์ …………………… 43 รูปท่ี 3.22 บรรจุภณั ฑส์ ำรเขม้ ขน้ ชนิด Technical Grade…..................................................... 44 รูปท่ี 3.23 ตวั อยำ่ งผลติ ภณั ฑเ์ มลด็ ผกั ที่จำหน่ำยในทอ้ งตลำด………………………………. 50 รูปท่ี 3.24 ตวั อยำ่ งผลิตภณั ฑเ์ มลด็ พชื ไร่ท่ีจำหน่ำยในทอ้ งตลำด…..……….………...……... 51 รูปที่ 3.25 รถไถเดินตำม…………………….………………………………………………. 52 รูปท่ี 3.26 รูปท่ี 3.27 รถแทรกเตอร์ส่ีลอ้ ……..………………………..………………………………... 53 รูปท่ี 3.28 รถดำนำ…………………………………………………………………………... 53 รูปท่ี 3.29 รถเก่ียวขำ้ ว……………………………………………………………………….. 53 รูปที่ 3.30 ไถหวั หม…ู ….…………………………………………………………………… 54 รูปที่ 3.31 ไถจำน……………………………………………………………………………. 54 รูปที่ 3.32 เคร่ืองไถดินดำน….………………………………………………………………. 54 รูปที่ 3.33 ครำด….………………………………………………………………………….. 55 รูปท่ี 3.34 จอบหมนุ โรตำรี่………………………………………………………………….. 55 รูปที่ 3.35 เคร่ืองหยอดเมลด็ ………………………………………………………………… 55 รูปที่ 3.36 เคร่ืองปลกู ออ้ ย…………………………………………………………………… 56 เครื่องพน่ สำรกำจดั ศตั รูพืช………………………………………………………. 56 เคร่ืองอดั ฟำงและหญำ้ แหง้ ………………………………………………..……... 57

x สารบญั ภาพ (ต่อ) รูปที่ 3.37 หน้า รูปท่ี 5.1 ตวั อยำ่ งอำหำรสำเร็จรูป……….……………..…………………………………... 58 รูปท่ี 5.2 ชนิดของกำรแปรรูปผลผลิตทำงกำรเกษตร……………………………………… 86 รูปท่ี 9.1 กำรจดั กำรธุรกิจกำรผลติ สินคำ้ เกษตรแปรรูป……………………………………. 89 รูปท่ี 10.1 กิจกรรมหลกั ท่ีสำคญั ในกำรจดั กำรทรัพยำกรบุคลำกรทำงธุรกิจกำรเกษตร……... 140 รูปท่ี 11.1 กระบวนกำรจดั กำรขององคก์ ำร…………………………………………………. 151 แหลง่ สินเชื่อกำรเกษตรสำหรับแก่เกษตรกรและผปู้ ระกอบกำรทำงธุรกิจเกษตร... 160

xi สารบัญตาราง ตารางที่ 3.1 หน้า ตารางที่ 3.2 ปริมาณการนาเขา้ ป๋ ุยรวมทุกปี ในปี พ.ศ. 2549-2555………………………… 36 ตารางที่ 3.3 ปริมาณการนาเขา้ ป๋ ุยสูตรต่างๆในปี พ.ศ. 2555……………...………………. 37 ตารางที่ 3.4 ตวั อยา่ งรายชื่อบริษทั นาเขา้ ป๋ ุยรายใหญ่ของประเทศไทย…………………….. 37 ตารางที่ 3.5 ตารางราคาขายส่งในตลาดกรุงเทพฯ และราคาขายปลกี ในตลาดทอ้ งถิ่น ตารางท่ี 3.6 ของป๋ ุยเคมีสูตรที่สาคญั ปี 2550-2555…….………………..………………… 38 ตารางท่ี 3.7 ปริมาณและมลู ค่าการนาเขา้ สารกาจดั แมลง สารกาจดั โรคพืช ตารางที่ 3.8 สารกาจดั วชั พืช และสารอืน่ ๆในดา้ นการเกษตร ปี 2545-255.…………….… 45 ตารางท่ี 3.9 รายช่ือบริษทั ผนู้ าเขา้ สารกาจดั ศตั รูพชื ……...…………………………........... 45 ตารางท่ี 4.1 แหล่งนาเขา้ สารเคมีป้ องกนั กาจดั ศตั รูพชื ของไทย…………………………… 46 ตารางท่ี 4.2 บริษทั นาเขา้ เมลด็ พนั ธุพ์ ชื ของประเทศไทย…………...……………………... 50 ตารางท่ี 4.3 รายชื่อบริษทั ส่งออกเมลด็ พนั ธุ์ 10 อนั ดบั ……….………...…………………. 51 ตารางที่ 4.4 ปริมาณการคาดการณ์การผลติ สุกร ไก่เน้ือ และไก่ไขปี 2555 –2557………… 69 ตารางที่ 4.5 ปริมาณการคาดการณ์การผลติ โคนม-น้านมดิบ โคเน้ือ ตารางท่ี 4.6 กระบือ และสุกรปี 2555 -2557………………………………………………. 70 ตารางท่ี 4.7 ปริมาณการผลติ ปลาทบั ทิม ปลานิล และปลาดุกปี 2551-2553………………. 72 ตารางที่ 4.8 ปริมาณการผลติ เพาะเล้ียงกงุ้ ทะเล……………………………………………. 73 ตารางท่ี 6.1 เน้ือท่ีเพาะปลกู เน้ือที่เก็บเก่ียว และผลผลติ ขา้ วนาปี และนาปรัง ตารางท่ี 6.2 ปี พ.ศ. 2555………………………………………………………………….. 73 ตารางที่ 7.1 ปริมาณผลผลติ ยางพารา ขา้ วโพดเล้ียงสตั ว์ ออ้ ยโรงงาน และมนั สาปะหลงั ตารางที่ 7.2 ปี 2555 – 2557………………………………………………………………... 74 ตารางที่ 7.3 ปริมาณผลผลิตสบั ปะรดโรงงานถวั่ เหลืองและปาลม์ น้ามนั ปี 2555 -2557…... 76 ปริมาณผลผลิตเงาะ ลาไย และทุเรียนปี 2555 -2557…………………………. 77 สถติ ิการส่งออกนมและผลติ ภณั ฑจ์ ากนม…………...……………………….. 100 สถิตการนาเขา้ นมและผลติ ภณั ฑน์ ม………...……………………………...... 101 งบดุลแบบบญั ชี………………………………………………………………. 107 งบดุลแบบรายงาน……………………...…………………………………….. 108 งบกาไรขาดทุนแบบบญั ชี…………………………………………………….. 112

xii สารบญั ตาราง (ต่อ) ตารางท่ี 7.4 หน้า ตารางที่ 7.5 งบกาไรขาดทุนแบบข้นั เดียว…………………………………………………. 113 ตารางที่ 7.6 งบกาไรขาดทุนแบบหลายข้นั ………………..……………………………….. 114 ตารางที่ 7.7 Future Value of $1 = T1(i,n) = FVIF………..……………………………….. 116 ตารางท่ี 7.8 Future Value of an annuity of $1 = T2(i,n) = FVIFA……………….……….. 118 ตารางท่ี 7.9 Future Value of an annuity of $1 = T2(i,n) = FVIFA…..……………………. 119 ตารางที่ 7.10 Present Value of $1 = T3(i,n) = PVIF…...…………………………………… 120 ตารางท่ี 7.11 Present Value of an Annuity of $1 = T4(i,n) = PVIFA……….……………... 122 ตารางที่ 8.1 Present Value of an Annuity of $1 = T4(i,n) = PVIFA…...…………………. 123 ตารางท่ี 12.1 ปัจจยั ที่มผี ลต่อการกาหนดราคาสินคา้ เกษตร……..………………………….. 130 ตารางที่ 12.2 วตั ถอุ นั ตรายชนิดที่ 4...……………………………………………………….. 179 ตารางที่ 13.1 รายช่ือวตั ถุอนั ตรายทางการเกษตรท่ีกรมวชิ าการเกษตรเฝ้ าระวงั …...….…….. 180 มสี ่วนไดส้ ่วนเสียกบั ผลประโยชนข์ ององคก์ าร…...………………………….. 187

xiii แผนบริหารการสอนประจาวชิ า รหสั วชิ า AG03201 3(3-0-6) รายวชิ า การจดั การธุรกิจการเกษตร (Agribusiness Management) คาอธบิ ายรายวชิ า ศึกษาบทบาทและวิวฒั นาการของธุรกิจการเกษตร ระบบธุรกิจการเกษตร โครงสร้างและการจดั การของธุรกิจการเกษตร การจัดการองค์กร การตลาด การผลิต ทรัพยากรมนุษยแ์ ละการเงิน จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบธุรกิจการเกษตร วตั ถุประสงค์ 1. เพ่อื ใหผ้ ศู้ กึ ษาเกิดความรู้ ความเขา้ ใจเก่ียวกบั การจดั การธุรกิจการเกษตรและระบบธุรกิจ การเกษตร 2. เพือ่ ใหผ้ ศู้ ึกษาเกิดความรู้ ความเขา้ ใจเกี่ยวกบั โครงสร้างและการจดั การองคก์ ร 3. เพื่อใหผ้ ศู้ ึกษาเกิดความรู้ ความเขา้ ใจในการผลิต ทรัพยากรมนุษยแ์ ละการเงิน 4. เพื่อใหผ้ ศู้ ึกษาเกิดความรู้ ความเขา้ ใจจรรยาบรรณของผปู้ ระกอบธุรกิจการเกษตร 5. เพอ่ื ใหผ้ เู้ รียนสามารถอธิบายการจดั การธุรกิจการเกษตรได้ 6. เพื่อใหผ้ เู้ รียนสามารถอธิบายการจดั การการตลาดและระบบธุรกิจการเกษตรได้ 7. เพ่อื ใหผ้ เู้ รียนสามารถอธิบายถึงจรรยาบรรณของผปู้ ระกอบธุรกิจการเกษตร เนือ้ หา 3 ชว่ั โมง บทท่ี 1 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร ความหมายของธุรกิจการเกษตร วิวฒั นาการการเกษตรและธุรกิจการเกษตร ประเภทของธุรกิจการเกษตร บทบาทและความสาคญั ของธุรกิจเกษตร แนวโนม้ ของธุรกิจการเกษตรในอนาคต สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง

xiv แผนบริหารการสอนประจาวชิ า (ต่อ) บทที่ 2 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร 3 ชว่ั โมง ความหมายของระบบธุรกิจการเกษตร ระบบยอ่ ยของธุรกิจการเกษตรไทย โครงสร้างของระบบธุรกิจการเกษตร สภาวะแวดลอ้ มท่ีมผี ลกระทบต่อระบบธุรกิจการเกษตร บทบาทของรัฐท่ีต่อการพฒั นาธุรกิจการเกษตร สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง บทที่ 3 การจดั การธุรกิจการเกษตรดา้ นปัจจยั การผลติ 6 ชว่ั โมง ธุรกิจป๋ ุย ธุรกิจสารกาจดั ศตั รูพชื ธุรกิจเมลด็ พนั ธุ์ ธุรกิจเครื่องจกั รกลการเกษตร ธุรกิจอาหารสตั ว์ สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง บทที่ 4 การจดั การธุรกิจการผลติ สินคา้ เกษตร 3 ชว่ั โมง ความหมายของสินคา้ เกษตรและการจดั การสินคา้ เกษตร ความสาคญั ของการผลติ สินคา้ เกษตร การแบ่งประเภทสินคา้ เกษตร สถานการณ์การผลติ สินคา้ เกษตรดา้ นสตั วแ์ ละการประมง สถานการณ์การผลติ สินคา้ เกษตรดา้ นพืชของประเทศไทย แนวโนม้ การจดั การการผลติ สินคา้ เกษตร กระบวนการจดั การการผลิตสินคา้ เกษตร สภาวะแวดลอ้ มที่มผี ลกระทบต่อการผลิตสินคา้ เกษตร มาตรการของภาครัฐดา้ นการตลาดสินคา้ เกษตรภายในประเทศ

แผนบริหารการสอนประจาวชิ า (ต่อ) xv 3 ชว่ั โมง บทท่ี 4 สรุปเน้ือหาประจาบท 3 ชว่ั โมง คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง 3 ชว่ั โมง บทที่ 5 การจดั การธุรกิจแปรรูปสินคา้ เกษตร ความหมายของการแปรรูป ความสาคญั ของการแปรรูปสินคา้ เกษตร ชนิดของสินคา้ เกษตรแปรรูป ปัจจยั ท่ีควรพจิ ารณาก่อนการลงทุนแปรรูปสินคา้ เกษตร ปัญหาในการแปรรูปสินคา้ เกษตร การจดั การธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตรแปรรูป สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง บทที่ 6 การจดั การธุรกิจส่งออกและนาเขา้ สินคา้ เกษตร การนาเขา้ และส่งออกสินคา้ เอกสารท่ีเก่ียวขอ้ งกบั พิธีการส่งออกสินคา้ ข้นั ตอนพธิ ีการส่งออก ค่าใช่จ่ายที่เก่ียวขอ้ งกบั การส่งออกและนาเขา้ เทอมการคา้ ระหว่างประเทศ วงเงินกตู้ ่างประเทศ ขอ้ ตกลงเกี่ยวกบั การคา้ ระหว่างประเทศ มาตรการสนบั สนุนธุรกิจการเกษตร ตวั อยา่ งปริมาณการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ เกษตร สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ บทที่ 7 การจดั การการเงินสาหรับธุรกิจการเกษตร ความหมายและหนา้ ท่ีของเงิน

xvi แผนบริหารการสอนประจาวชิ า (ต่อ) บทท่ี 7 ความหมายของการจดั การทางการเงินธุรกิจการเกษตร ความหมายของงบดุล ความหมายของงบกาไรขาดทุนหรืองบรายได้ รูปแบบของงบกาไรขาดทุน การหามลู ค่าเงินตามเวลา สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง บทที่ 8 การจดั การการตลาดสินคา้ เกษตร 3 ชว่ั โมง ความหมายของตลาดและการตลาด การแบ่งประเภทของตลาด ลกั ษณะของสินคา้ เกษตร ความสาคญั ของการการตลาดสินคา้ เกษตร การกาหนดราคาสินคา้ เกษตรและปัจจยั ท่ีมีผลต่อการกาหนดสินคา้ เกษตร การจดั การการวางแผนการตลาดสินคา้ เกษตรโดยใชส้ ่วนผสมทางการตลาด การจดั การการตลาดแบบ STP สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง บทท่ี 9 การบริหารทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจการเกษตร 3 ชว่ั โมง ความหมายของทรัพยากรมนุษย์ ความหมายของการจดั การทรัพยากรมนุษย์ ขอบเขตของการจดั การทรัพยากรมนุษย์ ความหมายของการจดั การทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจเกษตร การจดั การทรัพยากรมนุษยใ์ นธุรกิจเกษตร กฎหมายท่ีใหค้ วามคุม้ ครองทรัพยากรมนุษย์ หน่วยงานที่เกี่ยวขอ้ งดา้ นการพฒั นาทรัพยากรมนุษย์ สรุปเน้ือหาประจาบท

xvii บทที่ 9 แผนบริหารการสอนประจาวชิ า (ต่อ) 3 ชว่ั โมง บทท่ี 10 3 ชว่ั โมง บทที่ 11 คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งอิง 1 ชว่ั โมง 30 นาที บทท่ี 12 การจดั การองคก์ ารในธุรกิจการเกษตร ความหมายของการจดั การ องคก์ ารทางธุรกิจการเกษตร กระบวนการจดั การในองคก์ ารธุรกิจการเกษตร สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ ธุรกิจเกษตรดา้ นการบริการและธุรกิจสินเชื่อการเกษตร ธุรกิจการใหบ้ ริการดา้ นคลงั สินคา้ เกษตร ประเภทของคลงั สินคา้ เกษตรในประเทศไทย ธุรกิจการใหบ้ ริการเครื่องจกั รกลเกษตร ธุรกิจสินเชื่อการเกษตร ตวั อยา่ งแหล่งสินเชื่อการเกษตรท่ีเป็นสถาบนั การเงิน แหล่งสินเช่ือนอกระบบ ปัญหาสินเช่ือการเกษตร สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ กฎหมายท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร กฎหมายพาณิชยท์ ่ีเก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร กฎหมายที่ดิน กฎหมายเกี่ยวกบั การปฏิรูปท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรม พระราชบญั ญตั ิวตั ถอุ นั ตราย พ.ศ. 2535 สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ

xviii แผนบริหารการสอนประจาวชิ า (ต่อ) บทท่ี 13 จรรยาบรรณของผปู้ ระกอบการธุรกิจการเกษตร 1 ชว่ั โมง 30 นาที ความหมายของจริยธรรมและจริยธรรมทางธุรกิจ ธุรกิจกบั จริยธรรม ความหมายของจริยธรรมองคก์ าร จริยธรรมขององคก์ ารธุรกิจกบั ผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียกบั องคก์ าร ประเภทของจริยธรรมองคก์ ารในธุรกิจการเกษตร บทบาทของผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อลกู คา้ บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อพนกั งานในองคก์ าร บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อค่แู ข่งขนั บทบาทผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรต่อหน่วยงานราชการ ตวั อยา่ งจรรยาบรรณผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตร สรุปเน้ือหาประจาบท คาถามและกิจกรรมทา้ ยบท เอกสารอา้ งองิ คะแนนและเกณฑ์ในการประเมนิ ผล 35 % 70 % 1. คะแนนระหว่างภาค 10 % 1.1สอบระหว่างภาค 25 % 30 % 1.2จิตพสิ ยั 1.3นาเสนองานและสอบเกบ็ คะแนน เกรด 2. คะแนนสอบปลายภาค C+ B เกณฑ์การประเมนิ ผล เกรด ระดับคะแนน B+ F 65-69 A ระดับคะแนน D 70-74 0-49 D+ 75-79 C 80-100 50-54 55-60 61-64

ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร 1 แผนบริหารการสอนประจาบทท่ี 1 เวลาเรียน 3 ชั่วโมง จดุ ประสงค์ เมอ่ื นกั ศึกษาไดศ้ กึ ษาบทน้ีแลว้ นกั ศกึ ษาสามารถ 1. บอกความหมายของธุรกิจการเกษตรได้ 2. อธิบายถึงววิ ฒั นาการของธุรกิจการเกษตรได้ 3. จาแนกประเภทของธุรกิจการเกษตรได้ 4. อธิบายบทบาทและความสาคญั ของธุรกิจการเกษตรได้ เนือ้ หา 1. ความหมายของธุรกิจการเกษตร 2. ววิ ฒั นาการการเกษตรและธุรกิจการเกษตร 3. ประเภทของธุรกิจการเกษตร 4. บทบาทและความสาคญั ของธุรกิจการเกษตร 5. แนวโนม้ ของธุรกิจการเกษตรในอนาคต วธิ ีการสอนและกจิ กรรม 1. การบรรยาย ดว้ ย Power Point 2. การอภิปรายกลุ่ม 3. การคน้ ควา้ เพิ่มเติม 4. ตอบขอ้ ซกั ถามและแลกเปล่ยี นความคิดเห็น 5. ทาแบบฝึกหดั ในช้นั เรียน ส่ือการเรียนการสอน 1. เครื่องคอมพวิ เตอร์ 2. เครื่องฉายภาพ 3. วดี ีทศั น์ 4. ฟลปิ ชาร์ท

2 ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 1 (ต่อ) เวลาเรียน 3 ช่ัวโมง การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤติกรรมจากช้นั เรียน 2. สงั เกตจากการอภิปรายและการแสดงความคิดเห็นในช้นั เรียน 3. ประเมินจากการตอบคาถามทา้ ยบทเรียน

ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร 3 บทท่ี 1 ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร วตั ถปุ ระสงคข์ องการผลิตดา้ นการเกษตรในปัจจุบนั ไดเ้ ปลีย่ นแปลงไป จากเดิมที่เกษตรกรทา การเกษตรเพ่ือการบริโภคเพยี งอยา่ งเดียวไดเ้ ปลีย่ นเป็นการผลติ เพ่ือการคา้ ส่งผลทาให้รูปแบบการ ผลิตเปล่ยี นแปลง และเกษตรกรจาเป็นตอ้ งพ่งึ พาเทคโนโลยตี ่างๆในการเพิม่ ผลผลิตเพ่ือตอบสนอง ความตอ้ งการของตลาด นอกจากน้นั การเปล่ียนแปลงดงั กล่าวยงั มีผลต่อการพฒั นาการทางธุรกิจ การเกษตร ทาใหธ้ ุรกิจการเกษตรมีบทบาทต่อเศรษฐกิจของประเทศ ซ่ึงธุรกิจการเกษตรท่ีสาคญั ได้แก่ ธุรกิจการจาหน่ายปัจจัยการผลิต เช่น ป๋ ุย สารกาจัดศตั รูพืช อุปกรณ์ทางการเกษตร เคร่ืองจกั รกลการเกษตร อาหารสตั ว์ และเวชภณั ฑส์ ตั ว์ นอกจากน้นั ยงั มีธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตร ธุรกิจการแปรรูปสินคา้ เกษตร ธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตรภายในและต่างประเทศ ซ่ึงในบทน้ี จะอธิบายถึงความหมาย วิวฒั นาการ บทบาทและความสาคญั ของธุรกิจการเกษตร 1.1 ความหมายของธุรกจิ การเกษตร 1.1.1 การเกษตร หมายถึง (Agriculture) กิจกรรมที่เก่ียวขอ้ งกบั การปลูกพืช เล้ียงสตั ว์ ประมง และป่ าไม้ (วิมล เจาะจิตตแ์ ละตรีพล เจาะจิตต,์ 2527) 1.1.2 ธุรกิจ หมายถงึ (Business) กิจกรรมที่มีการซ้ือขายแลกเปลี่ยนโดยมีเงินเป็ นตวั กลางใน การแลกเปลี่ยนสินคา้ หรือบริการโดยมีจุดมุ่งหมายเพอ่ื ก่อใหเ้ กิดผลประโยชน์หรือกาไรจากการซ้ือ ขายแลกเปลี่ยน (วรี วธุ มาฆธศิรานนท,์ 2555) 1.1.3 ธุรกิจการเกษตร (Agribusiness) หมายถงึ การดาเนินกิจกรรมท้งั หลายนบั ต้งั แต่การผลิต และจาหน่ายปัจจยั การผลิต การผลติ สินคา้ และผลิตผลพลอยได้ หรือธุรกิจท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การเกษตร ทุกประเภทถอื วา่ เป็นธุรกิจการเกษตรท้งั ส้ิน (สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ, 2553) 1.2 ววิ ฒั นาการการเกษตรและธุรกจิ การเกษตร 1.2.1 วิวฒั นาการการเกษตร ในอดีตมนุษยใ์ นยคุ หินเก่าและยคุ หินกลาง ดารงชีวติ ดว้ ยการลา่ สตั วแ์ ละเก็บพืชจากป่ า มาบริโภคเพ่ือดารงชีวิต ต่อมาเม่ือเขา้ สู่ยคุ หินใหม่ มนุษยเ์ ร่ิมมีวิวฒั นาการในการเพาะปลกู นัก โบราณคดีไดส้ นั นิษฐานวา่ มนุษยไ์ ดค้ น้ พบโดยบงั เอิญว่าขา้ วป่ าสามารถกินได้ และมนุษยอ์ าจทา เมลด็ ขา้ วป่ าที่เหลอื จากการบริโภคร่วงหล่นสู่พ้ืนดิน ซ่ึงหลงั จากท่ีเมล็ดขา้ วไดร้ ับความช้ืนในดิน เมล็ดข้าวป่ าได้เจริญเติบโตกลายเป็ นต้นข้าว และสามารถให้ผลผลิตไดเ้ มล็ดข้าวเพิ่มข้ึนอีก

4 ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร หลายเท่าตวั หลงั จากน้นั มนุษยไ์ ดพ้ ฒั นาวธิ ีการปลกู ขา้ ว จนกลายเป็ นการปลกู แบบขา้ วไร่ ขา้ วนา ดา ขา้ วนาหว่าน อยา่ งที่เห็นอยใู่ นปัจจุบนั จากหลกั ฐานการคน้ พบเมล็ดขา้ ว แกลบขา้ ว เครื่องมือ เกษตรอย่างง่าย เช่น ขวาน มีด จอบ เสียม ท่ีทาด้วยโลหะในสมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ท่ีบ้านเชียง อาเภอบา้ นเชียง จงั หวดั อุดรธานี และท่ีโนนนกทา จงั หวดั ขอนแก่น (สุวิทย์ ธีรศาสวตั , 2548) ทา ใหท้ ราบถงึ วิวฒั นาการการเพาะปลกู ของมนุษยใ์ นสมยั อดีต นักโบราณคดีไดแ้ บ่งวิวฒั นาการของ มนุษยอ์ อกเป็นยคุ ต่างๆไวด้ งั น้ี (1) ยคุ หินเก่า เป็นยคุ ท่ีอยใู่ นช่วงระหวา่ ง 500,000 - 10,000 ปี ท่ีผ่านมา มนุษยใ์ นยคุ หิน เก่าดารงชีวิตดว้ ยการล่าสตั วป์ ่ า (รูปที่ 1.1) และเก็บพืชต่างๆจากป่ ามาบริโภค มนุษยใ์ นยคุ น้ีอาศยั อยู่ ตามถ้าและเพิงผา (รูปที่ 1.2) เม่ือแหลง่ อาหารหมดก็จะยา้ ยถิ่นฐานไปอยทู่ ี่อื่น เร่ร่อนไปเรื่อยๆ ตาม แหล่งอาหาร จากหลกั ฐานทางโบราณคดีพบวา่ มนุษยใ์ นยุคน้ีมคี วามสามารถในการสร้างเครื่องมือ จากหินกรวดแบบกะเทาะหน้าเดียวแบบสับตดั เพ่ือใชใ้ นการตัดไมแ้ ละใช้ในการล่าสัตว์ นัก โบราณคดีสนั นิฐานวา่ มนุษยใ์ นสมยั น้ีอาจมีอยจู่ านวนน้อยและยงั ไม่รู้จกั วิธีการเพาะปลูกพืชและ เล้ยี งสตั ว์ รูปที่ 1.1 มนุษยใ์ นยคุ หินที่ดารงชีพดว้ ยการล่าสตั ว์ รูปที่ 1.2 มนุษยใ์ นยคุ หินอาศยั อยตู่ ามถ้า ทีม่ า: http://luck2521.exteen.com/20120214/ ทีม่ า: http://www.bloggang.com/viewdiary. entry) php?id=surya21&month=09- 2013&date=15&group=2&gblog=129) (2) ยุคหินกลาง มีอายรุ ะหว่าง 10,000 - 8,000 ปี ผา่ นมา นักวิชาการไดส้ นั นิษฐานว่า มนุษยใ์ นยุคน้ีมีจานวนมากกว่ายคุ หินเก่า และไดพ้ ฒั นาวิธีการสร้างเครื่องมือหินกะเทาะให้มี ลกั ษณะประณีตข้ึนกวา่ ยคุ หินเก่าโดยสร้างเคร่ืองมือท่ีเป็ นหินกะเทาะขนาดใหญ่เพียงหนา้ เดียว มี การขดั ให้เรียบและคมข้ึนเพ่ือใหใ้ ชง้ านไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพมากข้ึน (รูปที่ 1.3) นอกจากน้ัน

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร 5 มนุษยใ์ นยุคหินกลางยงั รู้จกั นาเปลือกหอยมาทาเครื่องมือ เคร่ืองใช้ และทาเครื่องป้ันดินเผา เช่น หมอ้ จาน ชาม มีท้งั แบบผวิ เกล้ียง ขดั มนั (รูปที่ 1.4) และลายเชือกทาบ ซ่ึงลายเชือกทาบน้ีเอง แสดง ใหเ้ ห็นว่ามนุษยย์ คุ หินกลางเริ่มรู้จกั นาพชื มาใชป้ ระโยชนบ์ า้ งแลว้ แต่ยงั ไมร่ ู้จกั วธิ ีการเพาะปลกู รูปที่ 1.3 เครื่องมือหินกะเทาะ รูปที่ 1.4 เคร่ืองป้ันดินเผา ที่มา: https://sites.google.com/site/nunkanjana/ ทม่ี า: http://www.bloggang.com/ sara-khwam-ru) mainblog.php?id=naratip) (3) ยคุ หินใหม่ มีอายุระหว่าง 8,000 - 3,000 ปี ท่ีผา่ นมา มนุษยใ์ นยคุ น้ี มีวิวฒั นาการ คิดคน้ การทาเครื่องมือหินที่พฒั นาข้ึนโดยวิธีการขดั หินใหเ้ รียบท้งั สองดา้ น ยกตวั อย่างเช่น ขวาน หินขดั (รูปที่ 1.5) นอกจากน้นั ยงั ประดิษฐข์ องใชต้ ่างๆ ดว้ ยกระดูกสตั ว์ เช่น เข็ม ฉมวก ลูกศร ใบ หอก ดว้ ยเปลือกหอย รู้จกั ทาเคร่ืองจกั สาน ทาเคร่ืองป้ันดินเผา เช่น จาน ชาม หมอ้ สามขา มีการ ประดิษฐเ์ คร่ืองประดบั จากหิน (รูปที่ 1.6) และเปลอื กหอย เช่น ลกู ปัด กาไลหิน กาไลกระดูก เป็ น ตน้ รูปที่ 1.5 ขวานหินขดั รูปที่ 1.6 เคร่ืองประดบั ทม่ี า: http://www.chiangmai1900.com/ ที่มา: http://spshop.tarad.com/product. detail_162473_th_80607 index.php?action=profile;u= 1646;sa=showPosts;start=105)

6 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร ความเจริญท่ีสาคญั ยงิ่ ในยคุ หินใหม่น้ี คือ การที่มนุษยใ์ นยุคน้ีสามารถทาการเพาะปลูก และเล้ียงสตั ว์ ส่งผลทาให้มนุษยย์ คุ น้ีสามารถพ่ึงพาตนเองในดา้ นอาหาร ไม่ตอ้ งเร่ร่อนยา้ ยถิ่นไป ตามแหล่งอาหาร มนุษยใ์ นยคุ น้ีมีท่ีอย่เู ป็ นหลกั แหล่งในพ้ืนที่ราบ ไม่ไดพ้ กั อาศยั ในถ้าหรือเพิงพา อยา่ งมนุษยใ์ นยคุ หินเก่าและหินกลาง มนุษยใ์ นยุคหินใหม่มีความสามารถในการคิดคน้ ประดิษฐ์ ส่ิงของต่างๆโดยเฉพาะความรู้ดา้ นการเพาะปลกู โดยมีการคน้ พบภาพในยุคอียิปต์โบราณแสดงให้ เห็นถึงวธิ ีการเพาะปลกู (รูปที่ 1.7) อาจกล่าวไดว้ ่าความรู้ดา้ นการเพาะปลกู ที่มนุษยค์ ิดคน้ ไดใ้ นยุค หินใหมเ่ ป็นพฒั นาการที่สาคญั ยงิ่ ของมนุษยช์ าติ (ศุภรัตน์ เลิศพาณิชยก์ ุล, 2554) และอาจถือไดว้ ่า เป็นจุดเร่ิมตน้ ของการทาการเกษตร ซ่ึงต่อมาไดถ้ กู พฒั นาจนเป็นวชิ าการเกษตรข้นั สูงในปัจจุบนั รูปท่ี 1.7 ภาพวาดการเพาะปลกู ในยคุ โบราณ ที่มา: http://www.doodeedai.com/content/40/eat-clean-diet (4) ยคุ โลหะ (Metal Age) แบ่งออกเป็น 2 ยคุ ยอ่ ย คือ ยคุ สาริดและยคุ เหลก็ (4.1) ยคุ สาริด (Bronze Age) ยคุ สาริดเกิดข้ึนเมอ่ื ประมาณ 4,000 – 2,700 ปี มาแลว้ สาริด เป็นโลหะผสมระหว่างทองแดงกบั ดีบุก เกิดจากการนาทองแดงและดีบุกไปผสมกนั ในเบา้ หลอม จากน้ันจึงทาการข้ึนรูปทาเคร่ืองมือเครื่องใช้ดว้ ยการตีหรือการหล่อในแม่พิมพห์ ินทรายหรือ แมพ่ มิ พด์ ินเผา เคร่ืองมือและเครื่องใชใ้ นยคุ สาริดที่พบตามภูมิภาคต่าง ๆ ไดแ้ ก่ ขวาน หอก ภาชนะ และเคร่ืองประดบั ต่างๆ เป็นตน้ ในยคุ สาริดน้ีมีการพฒั นาเคร่ืองมือที่มีความแข็งแรงมากข้ึน ส่งผล ทาใหก้ ารผลติ ดา้ นการเกษตรในยคุ น้ีมกี ารพฒั นาใหแ้ ขง็ แรงและทนทานมากข้ึน (4.2) ยุคเหลก็ (Iron) ประมาณ 2,700 – 2,000 ปี มาแลว้ มนุษยใ์ นยุคน้ีมีพฒั นาการ ทางดา้ นเทคโนโลยกี ารผลติ โลหะ โดยสามารถหลอมโลหะประเภทเหลก็ ข้ึนมาเพ่ือสร้างเคร่ืองมือ เคร่ืองใชจ้ ากเหลก็ ซ่ึงมีความแข็งแกร่งคงทนกว่าสาริดมาก ทาใหม้ นุษยใ์ นยคุ เหล็กมีเครื่องมือที่ เหมาะสมต่อการทาการเกษตร ซ่ึงเป็นเคร่ืองมือที่มคี วามคงทนแข็งแรงกว่าสาริด ทาใหเ้ คร่ืองมือที่ ใชใ้ นการผลิตดา้ นการเกษตรมีประสิทธิภาพมากยงิ่ ข้ึน (รูปท่ี 1.8)

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร 7 รูปที่ 1.8 เครื่องมือในยคุ โลหะ ท่มี า: http://www.oknation.net/blog/voranai/2007/10/25/entry-2 จะเห็นไดว้ า่ มนุษยไ์ ดม้ วี วิ ฒั นาการดา้ นการเกษตรอยา่ งต่อเนื่อง ต้งั แต่ยุคหินเก่า และมี การพฒั นาเครื่องมือเครื่องใชด้ า้ นการเกษตรในการผลิตอาหารเรื่อยมา จากเคร่ืองมืออยา่ งง่ายจน กลายมาเป็นเคร่ืองจกั รกลเกษตรในปัจจุบนั 1.2.2 วิวฒั นาการธุรกิจการเกษตร หลงั จากท่ีมนุษยเ์ ร่ิ มรู้จักการเพาะปลูก และมีการพฒั นาด้านการเกษตรตลอดจน เครื่องมอื ทางการเกษตร จนสามารถผลติ อาหารไดจ้ านวนมากจนเกินความตอ้ งการบริโภค มนุษย์ จึงเริ่มมีการแลกเปลี่ยนซ้ือขายผลผลิตข้ึน โดยในระยะแรกๆ เป็ นรูปแบบของการแลกเปลี่ยน ส่ิงของระหวา่ งหมบู่ า้ น หรือท่ีเรียกวา่ “เศรษฐกิจพอยงั ชีพหรือเศรษฐกิจพอเล้ียงตนเอง” (แมน้ มาส จนั ลกั ขณา และคณะ, 2548) เศรษฐกิจแบบพอยงั ชีพของไทยอาจอย่ใู นช่วงก่อนสมยั สุโขทยั ถึงสมยั อยุธยา ซ่ึงเป็ น เศรษฐกิจที่มพี ้ืนฐานการผลิตเป็นแบบการเกษตรผสมผสานกบั การคา้ กบั ต่างประเทศ นกั วิชาการได้ สนั นิษฐานว่า ธุรกิจการเกษตรอาจเกิดข้ึนในช่วงน้ี เนื่องจากมีการใชเ้ งินตราเป็นตวั กลางในการซ้ือ ขายแลกเปล่ียนสินคา้ โดยมีสินคา้ เกษตรท่ีสาคญั เช่น ขา้ ว และพืชเส้นใย (พอพนั ธ์ อุยยานนท์, 2554) อีกท้งั ยงั มีการซ้ือขายกบั ต่างประเทศ เช่น จีน ญ่ีป่ ุน มลายู ชวา บอร์เนียว ฟิ ลิปปิ นส์ อินเดีย ลงั กา และอหิ ร่าน สินคา้ ส่งออกที่สาคญั ไดแ้ ก่ ผลิตผลจากการเกษตร และของป่ า เช่น หนงั สตั ว์ ไมฝ้ าง ไมก้ ฤษณา งาชา้ ง นอแรด เป็นตน้ ต่อมาในสมยั กรุ งรัตนโกสินทร์ ช่วงปี พ.ศ. 2473 รัฐบาลมีนโยบายปรับเปล่ียน การเกษตรแบบยงั ชีพไปเป็นการเกษตรแบบพาณิชย์ ทาใหธ้ ุรกิจการเกษตรของประเทศไทยมีความ ชดั เจนมากข้ึน ธุรกิจการเกษตรท่ีมีบทบาทมากที่สุดในตอนน้ัน คือ ธุรกิจการส่งออกขา้ วซ่ึงส่วน ใหญ่จะเป็นกลมุ่ ของพ่อคา้ นกั ธุรกิจชาวจีนมากกวา่ กลุ่มพ่อคา้ ยโุ รป โดยรัฐบาลมีหน้าที่ในการเก็บ

8 ววิ ฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร ภาษีการผลิต โดยในปี พ.ศ. 2496 รัฐบาลมีรายไดจ้ ากภาษีการผลิตถึงร้อยละ 32 รัฐบาลนาภาษีท่ี ไดม้ าขยายเสน้ ทางคมนาคมทาใหส้ ามารถขนส่งขา้ วและสินคา้ เกษตรอื่นๆไปยงั ตลาดในกรุงเทพฯ ไดส้ ะดวกรวดเร็ว ซ่ึงมผี ลในการช่วยส่งเสริมธุรกิจการเกษตรใหเ้ ติบโตยง่ิ ข้ึน ในช่วงปี พ.ศ. 2509 รัฐบาลไดจ้ ดั ต้งั ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ข้ึนเพ่ือรองรับ การขยายตวั ของธุรกิจเกษตร และเพ่ือตอบสนองความต้องการสินเช่ือของเกษตรกรสาหรับซ้ือ ปัจจยั การผลิตในการปลูกพืชเศรษฐกิจ เช่น สารกาจดั ศตั รูพืช ป๋ ุย รถแทรกเตอร์และเคร่ืองมือ อปุ กรณ์สาหรับการเกษตร นอกจากน้นั รัฐบาลยงั มีนโยบายให้ธนาคารพาณิชยจ์ ดั สินเชื่อร้อยละ 5 เพ่ือการเกษตรในปี พ.ศ. 2518 และเพิม่ เป็นร้อยละ 13 ในปี พ.ศ. 2522 ส่งผลต่อการขยายตวั ของการ ปลกู พชื เศรษฐกิจเป็นอยา่ งมาก พ้ืนท่ีรกร้างว่างเปล่าไดถ้ กู นามาใชป้ ระโยชน์ในการเพาะปลกู พืช เศรษฐกิจ เช่น ออ้ ย มนั สาปะหลงั ขา้ วโพด และปอ เป็ นตน้ จากการขยายตวั ของพืชเศรษฐกิจและ ธุรกิจเกษตรทาให้นกั ธุรกิจชาวจีนไดม้ าร่วมกิจการทางธุรกิจเกษตรเพ่ิมข้ึนโดยมีกลุ่มนักธุรกิจที่ สาคญั คือ กลุ่มธุรกิจของตระกูลหวงั่ หลี ตระกูลล่าซาและตระกลู บูลสุข แต่กลุ่มพ่อคา้ ที่ประสบ ความสาเร็จจากการทาธุรกิจการเกษตรมากที่สุด คือ บริษทั เจริญโภคภณั ฑ์ (ซีพี) โดยในช่วงแรก บริษทั เจริญโภคภณั ฑท์ าธุรกิจเกษตรเก่ียวกบั การขายเมลด็ พันธุ์ ป๋ ุย และปัจจยั การผลิตทางเกษตร ซ่ึงเป็ นท่ีรู้จักกันอย่างแพร่ หลายในนามของบริ ษัทเจี๋ยไต๋ จากัด จากน้ันไดข้ ยายเพิ่มกิจการ อุตสาหกรรมอาหารสตั วข์ ้ึนในช่วงปี พ.ศ. 2503 โดยร่วมลงทุนกบั บริษทั อาร์เบอร์เอเคอร์ ซ่ึงเป็ น กลุ่มบริษทั อตุ สาหกรรมคา้ สตั วป์ ี กของสหรัฐอเมริ กา ต่อมาในช่วงปี พ.ศ. 2513 บริษทั เจริญโภค ภณั ฑไ์ ดน้ าพอ่ แมพ่ นั ธุไ์ ก่มาเพ่ือผลติ ลกู ไก่เพ่ือใชเ้ ป็ นวตั ถุดิบในอุตสาหกรรมไก่ไทย หลงั จากน้ัน ในปี พ.ศ. 2516 บริษทั เครือเจริญโภคภณั ฑไ์ ดเ้ ขา้ ควบคุมธุรกิจการเกษตรหลายอยา่ ง เช่น โรงงาน ฆ่าสัตวแ์ ละการแปรรูป ธุรกิจจดั หาและจาหน่ายไก่พนั ธุ์ ธุรกิจการซ้ือและแปรรูปไก่และธุรกิจ จาหน่ายผลิตภณั ฑจ์ ากเน้ือไก่ ต่อมาไดข้ ยายระบบการเล้ียงในสตั วช์ นิดอืน่ ๆ เช่น สุกร ปลานิล เป็ น ตน้ หลงั จากน้นั บริษทั เครือเจริญโภคภณั ฑไ์ ดส้ ่งเสริมใหเ้ กษตรกรเล้ียงไก่ระบบการทาฟาร์มแบบ พนั ธะสัญญา และขยายตลาดไปในประเทศต่างๆของเอเชีย ไดแ้ ก่ ญี่ป่ ุน อินโดนีเซีย สิงค์โปร์ ไตห้ วนั มาเลเซีย และจีน (แมน้ มาส จนั ลกั ขณา และคณะ, 2548) จึงทาให้บริษทั เครือเจริญโภค ภณั ฑก์ ลายเป็นบริษทั ท่ีมีอทิ ธิพลในดา้ นธุรกิจการเกษตรเป็นอนั ดบั 1 ของประเทศไทย 1.2.3 ความเป็นมาของการศึกษาดา้ นธุรกิจการเกษตร ธุรกิจการเกษตรในสหรัฐอเมริกาเกิดข้ึนมานานแลว้ แต่ไม่มีการศึกษาอย่างแทจ้ ริง จน กระท้งั ฮาร์วาร์ด บินิเนส สกูล (Harvard Business School) ไดจ้ ดั ต้งั โครงการวิจยั ศึกษาเก่ียวกบั การเกษตร (Agriculture) และธุรกิจ (Business) ข้ึนในเดือนธนั วาคม ปี พ.ศ. 2495 (สมคิด ทกั ษิณา วิสุทธ์ิ, 2548) โดยมีศาสตราจารย์ J. Davis และศาสตราจารย์ Ray A. Goldberg ไดร้ ่วมกนั ศึกษา

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร 9 ความสมั พนั ธข์ องการเกษตรกบั ธุรกิจในแง่ของปัจจยั การผลิต การผลิตสินคา้ เกษตร การแปรรูป และการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร ต่อมาในปี พ.ศ. 2500 ศาสตราจารยท์ ้งั 2 ท่านไดต้ ีพิมพเ์ ผยแพร่ หนงั สือเรื่อง แนวความคิดทางธุรกิจการเกษตร (A Conception of Agribusiness) ข้ึนเป็นคร้ังแรกใน สหรัฐอเมริกา ซ่ึงอาจกล่าวไดว้ ่า ฮาร์วาร์ด บินิเนส สกลู (Harvard Business School) เป็ นสถานที่ แรกท่ีมกี ารศกึ ษาดา้ นธุรกิจการเกษตร การศึกษาดา้ นธุรกิจการเกษตรในแถบเอเชีย เร่ิมตน้ ที่ประเทศฟิ ลิปปิ นส์ มหาวิทยาลยั ในประเทศฟิ ลิปปิ นส์ ได้เปิ ดสอนวิชาธุรกิจการเกษตรข้ึนในระดับปริ ญญาตรี ในภาควิชา เศรษฐศาสตร์เกษตรเมอ่ื ปี พ.ศ. 2509 (สมคิด ทกั ษณาวสิ ุทธ์ิ, 2548) และไดม้ ีการจดั สมั มนาเก่ียวกบั ธุรกิจการเกษตรข้ึนในปี พ.ศ. 2512 ต่อมาได้เปิ ดการเรี ยนการสอนในระดับปริญญาโทที่ มหาวทิ ยาลยั แห่งชาติฟิ ลิปปิ นส์ ส่วนการศกึ ษาดา้ นธุรกิจเกษตรในประเทศไทยในเร่ิมตน้ เม่ือ พ.ศ. 2517 โดยมีคณะเศรษฐศาสตร์และบริหารธุรกิจ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ร่วมกบั มลู นิธิ ร๊อกก้ีเฟล เล่อร์ และ Agriculture Development Council (A/D/C) ไดว้ างหลกั สูตรและแนวทางท่ีจะเปิ ดสอน ธุรกิจการเกษตร โดยเร่ิมเปิ ดสอนใน ปี การศึกษา 2519-2520 จากน้ันก็เริ่มมีมหาวิทยาลยั ต่างๆได้ เปิ ดสอนด้านธุรกิจการเกษตร ไดแ้ ก่ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น มหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั มหาสารคาม และมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี เป็นตน้ 1.3 ประเภทของธุรกจิ การเกษตร 1.3.1 ธุรกิจการเกษตรในดา้ นปัจจยั การผลิตไดแ้ ก่ ธุรกิจท่ีเมลด็ พนั ธุพ์ ืช พนั ธุส์ ตั ว์ ป๋ ุย สารเคมี กาจดั ศตั รูพืช เคร่ืองจกั รกลการเกษตร อาหารสตั ว์ ผลติ ภณั ฑเ์ วชภณั ฑย์ าสตั ว์ เป็นตน้ 1.3.2 ธุรกิจการเกษตรในด้านการบริ การธุรกิจเกษตร ได้แก่ เช่น ธุรกิจการให้บริ การ เครื่ องจักรกลเกษตรในการเตรียมดิน การเก็บเก่ียว การให้บริการเช่าโกดังสินค้าพืชผลทาง การเกษตรและการบริการขนส่งผลิตผลทางการเกษตร เป็นตน้ 1.3.3 ธุรกิจการผลติ สินคา้ เกษตรไดแ้ ก่ ธุรกิจการผลิตจากพชื สตั ว์ ประมง และป่ าไม้ 1.3.4 ธุรกิจการการตลาดและจดั หาสินคา้ เกษตร ไดแ้ ก่ ธุรกิจเก่ียวกบั การรวบรวมสินคา้ เกษตร จากแปลงเกษตรกรไปสู่ตลาดทอ้ งถิ่นหรือตลาดปลายทางเพ่ือให้จาหน่ายให้กบั ผขู้ ายส่ง โรงงาน แปรรูป หรือผสู้ ่งออก เช่น บริษทั รับซ้ือขา้ วโพดเพอ่ื จาหน่ายใหก้ บั บริษทั ผลติ อาหารสตั ว์ เป็นตน้ 1.3.5 ธุรกิจการแปรรูป ได้แก่ ธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการเปล่ียนแปลงสภาพของผลิตผลทาง การเกษตรใหอ้ ยใู่ นรูปผลติ ภณั ฑท์ ่ีตรงตามความตอ้ งการของผบู้ ริโภค เช่น ธุรกิจการแปรรูปผลไม้ กระป๋ อง ธุรกิจอาหารทะเลแช่แข็ง เป็นตน้

10 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร 1.3.6 ธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตรภายในประเทศ ไดแ้ ก่ ธุรกิจท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การจดั การ ช่องทางการตลาดและการจดั การเก่ียวกบั การกระจายสินคา้ เกษตร ท้งั สินคา้ ผลิตผลทางการเกษตร และสินคา้ เกษตรแปรรูป 1.3.7 ธุรกิจการส่งออกและนาเข้าสินค้าเกษตรได้แก่ ธุรกิจท่ีเก่ียวข้องกับการซ้ือขาย แลกเปลีย่ นสินคา้ เกษตรระหวา่ งประเทศ ซ่ึงประกอบดว้ ย การส่งออกสินคา้ เกษตรและการนาเขา้ สินคา้ เกษตร 1.3.8 ธุรกิจสินเชื่อการเกษตร ไดแ้ ก่ ธุรกิจที่เก่ียวกบั การใหก้ ยู้ มื และให้เครดิตแก่เกษตรกรผู้ ประกอบอาชีพเกษตรกรรม การประมง การทาป่ าไมแ้ ละการเล้ียงสตั ว์ 1.4 บทบาทและความสาคญั ของธุรกจิ เกษตร 1.4.1 บทบาทของธุรกิจการเกษตร มีบทบาทท่ีสาคญั คือ (1) บทบาทในการสนองความตอ้ งการข้ึนพ้นื ฐานของมนุษย์ ธุรกิจการเกษตรมีบทบาท เกี่ยวขอ้ งกบั ปัจจยั 4 คือ อาหาร ท่ีอยอู่ าศยั เคร่ืองนุ่งห่ม และยารักษาโรค เพื่อใชใ้ นการดารงชีวิต ประจาวนั ของมนุษย์ (2) บทบาทในการช่วยแก้ปั ญหาการว่างงานและการกระจายแรงงา น ธุรกิจ อุตสาหกรรมเกษตรในภูมิภาคช่วยลดการเคลื่อนยา้ ยแรงงานจากภาคเกษตรไปสู่ภาคบริการและ ภาคอุตสาหกรรมอื่น เช่น การเกิดโรงงานน้าตาลทาใหเ้ กษตรกรมีรายไดแ้ ละคนในพ้ืนท่ีมงี านทา (3) บทบาทในการทาใหเ้ กิดการแข่งขนั ระหวา่ งผปู้ ระกอบการต่างๆท้งั ในดา้ นปัจจยั การ ผลิต การแปรรูป และการส่งออก (4) บทบาทให้รัฐบาลมีรายไดจ้ ากการเก็บภาษีอากร รัฐสามรถจดั เก็บภาษีอากรจาก ธุรกิจอุตสาหกรรมการเกษตร ธุรกิจการนาเขา้ และส่งออกสินคา้ เกษตร (5) บทบาทในการก่อใหเ้ กิดการใชท้ รัพยากรอยา่ งมคี ุณค่า เช่น การจดั สรรทรัพยากรดิน น้า ป่ าไม้ และทรัพยากรมนุษยใ์ หเ้ กิดประโยชน์สูงสุด (6) บทบาทในการสร้างความเจริญกา้ วหนา้ ทางดา้ นเทคโนโลยี 1.4.2 ความสาคญั ของธุรกิจการเกษตร สมคิด ทักษิณาวิสุทธ์ิ (2548) และอาพน ห่อนาค (2545) ไดอ้ ธิบายถึงความสาคัญของ ธุรกิจการเกษตรไว้ 3 ประการ คือ 1.4.2.1 ความสาคญั ต่อการดารงชีวติ ประจาวนั นอกจากความตอ้ งการอาหารแลว้ มนุษย์ ยงั มีความตอ้ งการใชส้ ่ิงอื่นๆอีกในการดารงชีวิต เช่น เส้ือผา้ ยารักษาโรค โต๊ะ เกา้ อ้ี โดยสินคา้ เหลา้

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร 11 น้ีมสี ินคา้ เกษตรเป็นวตั ถุดิบในการการผลิต ดงั น้ันสินคา้ เกษตรจึงมีความสาคญั ต่อชีวิตประจาวนั ของมนุษยท์ ้งั ในทางตรงและทางออ้ ม 1.4.2.2 ความสาคญั ในดา้ นธุรกิจ การผลิตสินคา้ เกษตร จาเป็ นตอ้ งผ่านขบวนการต่างๆ มากมาย เช่น ตอ้ งแปรรูปก่อนส่งไปจาหน่ายยงั ต่างประเทศ ซ่ึงกิจกรรมดงั กล่าวย่อมมีนักธุรกิจที่ เก่ียวขอ้ งจานวนมาก ต้งั แต่ผนู้ าเขา้ ปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตร ผผู้ ลิตสินคา้ เกษตร ผคู้ า้ ปลีกสินคา้ เกษตร ผสู้ ่งออกสินคา้ เกษตร จนถงึ มือผบู้ ริโภค 1.4.2.3 ความสาคญั ต่อเศรษฐกิจของประเทศ ในปัจจุบนั ธุรกิจการเกษตรมคี วามเก่ียวขอ้ ง กับการเกษตรท้ังหมด และอุตสาหกรรมเกษตรเป็ นธุรกิจที่มีมูลค่าสูง ส่งผลทาให้รายไดข้ อง ประเทศเพม่ิ ข้ึน และมคี วามสาคญั ต่อเศรษฐกิจของประเทศ ซ่ึงสามารถแบ่งไดด้ งั น้ี (1) ธุรกิจการเกษตรเป็ นธุรกิจเป็ นแหล่งรายไดข้ องรัฐบาลและเป็ นแหล่งผลิต สินคา้ ส่งออก เช่น บริษทั เครือเจริญโภคภณั ฑ์ บริษทั กรุ งเทพสตาชอินดัสเทรียล จากดั บริษัท น้าตาลวงั ขนาย จากดั ท่ีส่งออกสินคา้ เกษตรทาใหม้ ีรายไดเ้ ขา้ ประเทศ เป็นตน้ (2) ธุรกิจการเกษตรก่อใหเ้ กิดการจา้ งงานมากข้ึน เนื่องจากแต่ละกิจกรรมของ ธุรกิจการเกษตรต้งั แต่การผลิต การแปรรูป การตลาด จนถึงมือของผบู้ ริโภค เป็ นกิจกรรมท่ีลว้ น แลว้ แต่ตอ้ งมีการใชแ้ รงงานเป็นจานวนมากท้งั สิ้น (3) ธุรกิจการเกษตรเป็ นธุรกิจท่ีมีลักษณะเป็ นอุตสาหกรรมเกษตร (Agro- Industry) จาเป็นตอ้ งใชว้ ตั ถดุ ิบที่ผลติ ไดภ้ ายในประเทศ ทาใหส้ ามารถระบายผลติ ผลทางการเกษตร ไดเ้ ป็นอยา่ งดี (4) ธุรกิจการเกษตรเป็ นธุรกิจที่ก่อให้เกิดการเชื่อมโยง (Linkage Effect) กับ ธุรกิจต่างๆ เช่น ธุรกิจการบรรจุหีบห่อ ธุรกิจการขนส่ง ธุรกิจการโฆษณา เป็นตน้ 1.5 แนวโน้มของธุรกจิ การเกษตรในอนาคต ต้ังแต่แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบบั ที่ 1 จนถึงฉบบั ปัจจุบนั มูลค่าธุรกิจ การเกษตรทุกประเภท อนั ไดแ้ ก่ ธุรกิจปัจจยั การผลิต ธุรกิจการผลติ ธุรกิจการแปรรูป ธุรกิจการจดั จาหน่าย ธุรกิจการส่งออกสินคา้ เกษตร มีแนวโน้มสูงข้ึน ซ่ึงจากการเปลี่ยนแปลงดงั กล่าว สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ (2553) ไดส้ รุปแนวโนม้ ธุรกิจการเกษตรไวด้ งั น้ี (1) เกษตรกรไทยมีแนวโนม้ ในการเลือกใชป้ ัจจยั การผลิตต่างๆมากข้ึน เพราะการผลิตของ เกษตรกรในปัจจุบนั ใหค้ วามสาคญั ดา้ นคุณภาพ ทาให้เกษตรกรตอ้ งเลือกใชป้ ัจจยั การผลิตเพื่อให้ ไดส้ ินคา้ ที่มคี ุณภาพดี

12 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร (2) การผลิตสินคา้ เกษตรมีวตั ถุประสงค์หลกั เพ่ือการคา้ การผลิตแบบการคา้ ทาใหเ้ กษตรกร ตอ้ งพ่ึงพาตลาดมากข้ึน นอกจากน้ันเกษตรกรตอ้ งพ่ึงพาเทคโนโลยีในการผลิตมากข้ึน เพ่ือผลิต สินคา้ ที่มีคุณภาพตามความตอ้ งการของตลาด (3) สินคา้ เกษตรมีการแปรรูปมากข้ึน เพื่อเป็ นการสร้างมลู ค่าเพิ่มให้กบั สินคา้ และเป็ นการ สร้างผลติ ภณั ฑท์ ี่ตรงกบั ความตอ้ งการของตลาดท้งั ในประเทศและต่างประเทศ (4) มีการผลิตสินคา้ เกษตรชนิดใหม่มากข้ึน เพื่อใหเ้ ป็ นไปตามความตอ้ งการของตลาด ซ่ึง ความหลากหลายของชนิดสินคา้ ส่งผลทาใหม้ จี านวนการผลติ เพิม่ ข้ึน จะเห็นไดว้ า่ การตดั สินใจผลิตสินคา้ เกษตรไม่ไดพ้ ิจารณาเฉพาะชนิดของสินคา้ และปริมาณ เท่าน้นั แต่ผปู้ ระกอบการธุรกิจเกษตรจาเป็นตอ้ งพิจารณาเร่ืองคุณภาพ เพื่อสนองความตอ้ งการของ ตลาดท่ีเปล่ยี นแปลงไป สรุปเนือ้ หาประจาบท วิวฒั นาการทางการเกษตรไดเ้ ร่ิมข้ึนในยคุ หินใหม่ มนุษยใ์ นยคุ น้นั รู้จกั การเพาะปลกู เล้ียงสตั ว์ ทาใหม้ นุษยส์ ามารถควบคุมปัจจยั ดา้ นอาหารได้ จากน้นั มนุษยม์ ีวิวฒั นาการในการสร้างเครื่องมือ เพื่อช่วยในการเพาะปลกู ซ่ึงช่วยในการเพิ่มผลลิต และเมื่อมีผลผลิตมากเกินความตอ้ งการบริโภค มนุษยจ์ ึงนาผลผลิตออกมาซ้ือขายแลกเปล่ียน จนเกิดเป็ นธุรกิจการเกษตรและพฒั นามาจนถึง ปัจจุบัน ซ่ึงมีการดาเนินธุรกิจเกษตรท่ีหลากหลาย โดยสามารถแยกได้ 8 ประเภท คือ ธุรกิจ การเกษตรในดา้ นปัจจยั การผลิต ธุรกิจการเกษตรในดา้ นการบริการธุรกิจเกษตร ธุรกิจการผลิต สินคา้ เกษตร ธุรกิจการการตลาดและจดั หาสินคา้ เกษตร ธุรกิจการแปรรูปและการเก็บรักษาสินคา้ เกษตร ธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตรภายในประเทศ ธุรกิจการส่งออกและนาเขา้ สินคา้ เกษตร และธุรกิจสินเช่ือการเกษตร ในประเทศไทย มีการเปิ ดสอนวิชาธุรกิจการเกษตรท้งั ในระดบั ปริญญา ตรีและปริญญาโท ในหลายมหาวิทยาลยั เช่น มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลยั ขอนแก่น และมหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี เป็นตน้

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร 13 คาถามและกจิ กรรมท้ายบท 1. ธุรกิจการเกษตรมคี วามหมายต่างจากการเกษตรอยา่ งไร 2. ใหอ้ ธิบายถงึ ววิ ฒั นาการของธุรกิจการเกษตร 3. ใหจ้ าแนกประเภทของธุรกิจเกษตร 4. ใหอ้ ธิบายบทบาทและความสาคญั ของธุรกิจการเกษตร 5. ใหอ้ ธิบายถึงแนวโนม้ ของธุรกิจการเกษตรในอนาคตจะเป็นอยา่ งไร

14 วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกิจการเกษตร เอกสารอ้างองิ เกบ็ มาคดิ เกบ็ มาเขยี น [ออนไลน์] 14 กุมภาพนั ธ์ 2555 [อา้ งเม่อื 14 สิงหาคม 2555]. จาก http://luck2521.exteen.com/20120214/entry กาไรหนิ เคร่ืองมอื และเคร่ืองประดับยคุ หินใหม่ [ออนไลน์] 21 กมุ ภาพนั ธ์ 2548 [อา้ งเมือ่ 14 สิงหาคม 2555]. จาก http://spshop.tarad.com/product.detail_162473_th_806073 ขวานฟ้ า หรือ ขวานหนิ ขดั เคร่ืองมอื เคร่ืองใช้ของคนสมยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์ [ออนไลน์] 24 มกราคม 2555 [อา้ งเมือ่ 14 สิงหาคม 2555]. จาก http://www.chiangmai1900.com/ index.php?action=profile;u=1646;sa=showPosts;start=105 พอพนั ธ์ อยุ ยานนท.์ (2554). พฒั นาการเศรษฐกิจไทย. ใน ประมวลสาระชุดวชิ า ไทยศึกษา หน่วยท่ี 3 ปรับปรุงคร้ังท่ี 2 พมิ พ์คร้ังท่ี 19 สาขาวชิ าศิลปะศาสตร์. นนทบุรี: มหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช. แมน้ มาส จนั ลกั ขณา และคณะ. (2548). การเกษตรไทย อ่ขู ้าวอู่นา้ ข้ามสหัสวรรษ. กรุงเทพฯ: สานกั พมิ พม์ หาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์. วมิ ล เจาะจิตต์ และตรีพล เจาะจิตต.์ (2527). ความหมาย คาแปล ศัพท์ทางเกษตร. กรุงเทพฯ: กรุงสยามการพิมพ.์ วรี วธุ มาฆธศริ านนท.์ (2555). วธิ ีจดั ทาแผนธุรกจิ . กรุงเทพฯ: เอก็ ซเปอร์เน็ท. ศภุ รัตน์ เลิศพาณิชยก์ ลุ . (2554). พฒั นาการดา้ นประวตั ิศาสตร์ในดินแดนประเทศไทย. ใน ประมวล สาระชุดวชิ า ไทยศึกษา หน่วยท่ี 3 ปรับปรุง คร้ังที่ 2 พมิ พ์คร้ังท่ี 19 สาขาวชิ า ศิลปศาสตร์. นนทบุรี: มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช . สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ. (2548). ธุรกจิ การเกษตรเบอื้ งต้น ภาควชิ าเศรษฐศาสตร์และทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพม์ หาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์. สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ. (2553). แนวคิดเกย่ี วกบั ธุรกิจการเกษตร. ใน เอกสารการสอนชุดวชิ า ความรู้ ทั่วไปเกย่ี วกบั ธุรกจิ การเกษตร หน่วยที่ 1 ฉบับปรบั ปรุงคร้ังท่ี 1 พมิ พ์คร้ังที่ 7 สาขาวชิ าส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์. นนทบุรี: มหาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช. สุวทิ ย์ ธีรศาศวตั . (2549). ประวตั ศิ าสตร์เทคโนโลยกี ารเกษตร. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพม์ ติชน. สาระความรู้ [ออนไลน์] 10 กนั ยายน 2556 [อา้ งเมือ่ 20 ธนั วาคม 2556]. จาก https://sites.google.com/site/nunkanjana/sara-khwam-ru

วิวฒั นาการและบทบาทของธุรกจิ การเกษตร 15 “สาริด” เคร่ืองมอื เคร่ืองใช้สู่งานศิลปะ โลหะเริ่มแรกแห่งอารยธรรม มาแล้ว [ออนไลน์] 25 ตุลาคม 2550 [อา้ งเม่อื 20 ธนั วาคม 2556]. จาก http://www.oknation.net/blog/voranai/2007/10/25/entry-2 หลกั ฐานประวตั ศิ าสตร์คนไทอพยพมาจากเทือกเขาอลั ไตเมอ่ื 70,000 ปี มาแล้ว [ออนไลน์] 15 กนั ยายน 2556 [อา้ งเม่อื 20 ธนั วาคม 2556]. จาก http://www.bloggang.com/viewdiary. php?id=surya21&month=092013&date=15&group=2&gblog=129 เหตผุ ลในการกนิ Clean Diet [ออนไลน์] 15 กนั ยายน 2556 [อา้ งเมอ่ื 20 ธนั วาคม 2556]. จาก http://www.doodeedai.com/content/40/eat-clean-diet อมั พน ห่อนาค. (2545). เอกสารประกอบการสอนวชิ าธุรกจิ การเกษตร ภาควชิ าเศรษฐศาสตร์ เกษตรคณะเกษตรศาสตร์. ขอนแก่น: มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น.

16 ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 2 เวลาเรียน 3 ชั่วโมง จดุ ประสงค์ เมือ่ นกั ศกึ ษาไดศ้ กึ ษาบทน้ีแลว้ นกั ศกึ ษามีความสามารถ ดงั น้ี 1. บอกความหมายของระบบธุรกจิ การเกษตรได้ 2. เขียนโครงสร้างของธุรกจิ การเกษตรได้ 3. อธิบายการจดั การธุรกิจการเกษตรได้ เนือ้ หา 1. ความหมายของระบบธุรกิจการเกษตร 2. ระบบยอ่ ยของธุรกิจการเกษตรไทย 3. โครงสร้างของระบบธุรกิจการเกษตร 4. ลกั ษณะเด่นของธุรกิจการเกษตร 5. สภาวะแวดลอ้ มที่มผี ลกระทบต่อระบบธุรกิจการเกษตร 6. บทบาทของรัฐที่ต่อการพฒั นาธุรกิจการเกษตร วธิ ีการสอนและกจิ กรรม 1. การบรรยาย ดว้ ย Power Point 2. การอธิบายกลุ่ม 3. การคน้ ควา้ เพิม่ เติม 4. ตอบขอ้ ซกั ถามและแลกเปล่ียนความคดิ เห็น 5. ทาแบบฝึกหดั ในช้นั เรียน สื่อการเรียนการสอน 1. เครื่องคอมพิวเตอร์ 2. เคร่ืองฉายภาพ 3. วีทีทศั น์ 4. ฟลิปชาร์ท

ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร 17 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 2 (ต่อ) เวลาเรียน 3 ช่ัวโมง การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตพฤติกรรมจากช้นั เรียน 2. สงั เกตจากการอภิปรายและการแสดงความคิดเห็นในช้นั เรียน 3. ประเมินจากการตอบคาถามทา้ ยบทเรียน

18 ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร บทท่ี 2 ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร ธุรกิจการเกษตรมีความสาคญั ต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศเป็ นอย่างมาก เน่ืองจากธุรกิจ การเกษตรเกี่ยวขอ้ งและมคี วามสมั พนั ธก์ บั ธุรกิจต่างๆของประเทศไม่ทางตรงก็ทางออ้ ม เช่น ธุรกิจ อาหาร ธุรกิจเครื่องนุ่มห่ม ธุรกิจเคร่ืองจกั รกลเกษตร เป็นตน้ ปัจจุบนั การผลิตสินคา้ เกษตรเป็ นการ ผลิตเพอ่ื การคา้ มากข้ึน และยงั พฒั นาจากการผลิตที่เป็ นเพียงวตั ถุดิบ ไปสู่การแปรรูปสินคา้ เกษตร เพือ่ เพ่มิ มลู ค่า เพอื่ จาหน่ายท้งั ในประเทศและต่างประเทศ จากกิจกรรมท่ีไดก้ ล่าวมา ทาให้เกิดเป็ น ระบบของธุรกิจการเกษตรข้ึน ซ่ึงในระบบธุรกิจเกษตรจะมีหน่วยย่อยต่างๆ ที่มีความสัมพนั ธแ์ ละ เก้ือหนุนกนั จนทาใหร้ ะบบธุรกิจสามารถดาเนินการได้ 2.1 ความหมายระบบธุรกจิ การเกษตร (1) ระบบ (System) หมายถงึ การรวมตวั กนั ของส่ิงหลายสิ่งเขา้ ดว้ ยกนั จนกลายเป็นอนั หน่ึงอนั เดียวกนั หรือหน่วยเดียวกนั โดยแต่ละส่ิงเหล่าน้ันมีปฏิสมั พนั ธต์ ่อกนั และกนั อย่เู สมอ (ประสิทธ์ ประคองศรี, 2543) (2) ธุรกิจการเกษตร (Agribusiness) หมายถึง การประกอบกิจกรรมทางธุรกิจท้ังหลาย นบั ต้งั แต่การผลติ และจาหน่ายปัจจยั การผลิต การผลิตสินคา้ เกษตร ในระดบั ฟาร์ม การเก็บรักษา การแปรรูปสินคา้ เกษตร และการจดั จาหน่ายผลิตภณั ฑ์สินคา้ เกษตรและผลิตผลพลอยได้ ดงั น้ัน ธุรกิจที่เก่ียวขอ้ งกบั การเกษตรทุกประเภทถือว่าเป็ นธุรกิจการเกษตรท้งั สิ้น (อมั พน ห่อนาค, 2545 และ สมคิด ธีรศาสวตั , 2553) (3) การจดั การธุรกิจการเกษตร (Agribusiness Management) หมายถงึ การดาเนินงานท้งั หลาย ในดา้ นท่ีเกี่ยวกบั การผลิต การจดั จาหน่ายปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตร กิจกรรมระดบั ไร่นา การเก็บ รักษา การแปรรูปและการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร ตลอดจนผลพลอยไดจ้ ากสินคา้ เกษตร (สมคิด ธีรศาศวตั , 2548) (4) ระบบธุรกิจการเกษตร (Agribusiness System) หมายถึง ความสมั พนั ธ์ท่ีสลบั ซบั ซอ้ นของ องคป์ ระกอบที่เกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจเกษตร ต้งั แต่ตน้ น้าไปถงึ ปลายน้าของการทาธุรกิจการเกษตร (อมั พน ห่อนาค, 2545) ระบบธุรกิจการเกษตร ประกอบไปดว้ ยองคป์ ระกอบต่างๆท่ีมคี วามสมั พนั ธก์ นั เรียกแต่ละองค์ประกอบว่า “ระบบย่อยธุรกิจเกษตร” โดยในระบบธุรกิจเกษตร สามารถแบ่ง องคป์ ระกอบออกเป็น 8 ระบบย่อย ไดแ้ ก่ ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตร ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการผลติ สินคา้ เกษตร ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการตลาดสินคา้ เกษตร

ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร 19 ระบบย่อยธุรกิจเกษตรดา้ นการแปรรูปสินคา้ เกษตร ระบบย่อยธุรกิจเกษตรดา้ นการจดั จาหน่าย สินคา้ เกษตร ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการส่งออกสินคา้ เกษตร ระบบย่อยธุรกิจการเกษตรดา้ น การบริการธุรกิจธุรกิจเกษตร และระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นสินเช่ือการเกษตร 2.2 ระบบย่อยธุรกจิ การเกษตร (Agribusiness Sub-system) ธุรกิจการเกษตรในประเทศไทยมีการดาเนินงานอย่างเป็ นระบบ ซ่ึงในระบบธุรกิจเกษตรจะ ประกอบไปดว้ ยองคป์ ระกอบต่างๆ 8 ระบบยอ่ ย ซ่ึงสามารถอธิบายแต่ละระบบยอ่ ยไดด้ งั น้ี (1) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นปัจจยั การผลติ สินคา้ เกษตร (Agricultural Supplies Sub-system) เป็นระบบยอ่ ยธุรกิจท่ีดาเนินการเก่ียวกบั การจดั หา รวบรวมปัจจยั การผลติ หรือการใหบ้ ริการต่างๆ ในการผลิตสินคา้ เกษตร เพ่ือใหเ้ กษตรกรหรือผผู้ ลิตสามารถนาปัจจัยการผลิตมาใชใ้ นการผลิต สินคา้ เกษตร ตวั อยา่ งธุรกิจท่ีอยใู่ นระบบยอ่ ยธุรกิจปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตรในประเทศไทย ไดแ้ ก่ ธุรกิจเมล็ดพนั ธุ์ ธุรกิจป๋ ุย ธุรกิจสารกาจัดศตั รูพืช ธุรกิจอาหารสัตว์ และธุรกิจการจดั จาหน่าย อุปกรณ์เกษตร (รูปที่ 2.1) เป็นตน้ รูปที่ 2.1 ธุรกิจการจดั จาหน่ายอุปกรณ์เกษตร ที่มา: http://thaibigplaza.com/id-512dda874fba0b407c002606.html (2) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการบริการธุรกิจการเกษตร (Agricultural Service Sub-system) เป็นระบบยอ่ ยธุรกิจที่ให้บริการดา้ นต่างๆท้งั ในดา้ นการผลิตและการตลาด ตวั อย่างธุรกิจที่อยใู่ น ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรด้านการบริการธุรกิจการเกษตร ไดแ้ ก่ ธุรกิจการให้บริการเครื่องจกั รกล

20 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร เกษตรในการเตรียมดิน การปลูก การพ่นสารกาจดั ศตั รูพืช การเก็บเก่ียว การใหบ้ ริการเช่าโกดงั สินคา้ พชื ผลทางการเกษตร และการบริการขนส่งผลติ ผลทางการเกษตร เป็นตน้ (รูปที่ 2.2) รูปท่ี 2.2 การใหบ้ ริการในการเตรียมดินโดยรถแทรกเตอร์ (3) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการผลิตสินคา้ เกษตร (Agricultural Production Sub-system) เป็นระบบธุรกิจที่เป็นการผลติ ซ่ึงเกษตรกรหรือผผู้ ลิตไดน้ าปัจจยั การผลิตต่างๆมาทาการผลิต ไม่ว่า จะเป็น การผลิตพืช ผลิตสตั ว์ ประมง เพ่ือตอบสนองความตอ้ งการของผบู้ ริโภค ตวั อยา่ งธุรกิจท่ีอยู่ ในระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการผลิตสินคา้ เกษตร ไดแ้ ก่ การทาสวนกลว้ ยไม้ การทาสวนผกั การ เพาะเล้ียงปลาเพอ่ื จาหน่าย การทาฟาร์มเล้ียงไก่ การทาฟาร์มเล้ียงสุกร (รูปท่ี 2.3) เป็นตน้ รูปท่ี 2.3 การทาฟาร์มสุกร ที่มา: http://www.thailandindustry.com/news/view.php?id=12935&section=23 (4) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการตลาดสินคา้ เกษตร (Agricultural Marketing Sub-system) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการตลาดสินคา้ เกษตร จะทาหนา้ ท่ีในการซ้ือขายสินคา้ เกษตรเพ่ือทาให้ เกิดการเคลอ่ื นยา้ ยสินคา้ หรือผลผลิตทางการเกษตรจากแหล่งผลิตต่างๆไปสู่ตลาดในทอ้ งถิ่นและ ตลาดรวมเพอื่ การแปรรูป การขายปลกี การขายส่ง และเพอื่ การส่งออก ผทู้ ่ีทาหน้าที่ในระบบย่อยน้ี ไดแ้ ก่ พ่อคา้ ทอ้ งถ่ิน และพ่อคา้ คนกลางในระดบั ต่างๆ ซ่ึงเป็ นการกระจายผลิตผลทางการเกษตร

ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร 21 เบ้ืองตน้ ท่ีผลติ ได้ เช่น ธุรกิจการรับซ้ือขา้ วเปลือกของพอ่ คา้ ตามหมบู่ า้ น ธุรกิจการรับซ้ือพชื ไร่ เป็ น ตน้ (รูปท่ี 2.4) รูปที่ 2.4 ธุรกิจการรับซ้ือพชื ไร่ ที่มา: http://tcijthai.com/tcijthainews/view.php?ids=3213 (5) ระบบย่อยธุรกิจการแปรรูปสินคา้ เกษตร (Agricultural Processing Sub-system) จะทา หน้าที่ในการแปรรูปสินค้าเกษตร โดยการเปลี่ยนสภาพสินคา้ เกษตรให้อย่ใู นลกั ษณะที่เป็ น ผลติ ภณั ฑท์ ่ีตรงกบั ความตอ้ งการของผบู้ ริโภคท้งั ภายในและภายนอกประเทศในดา้ นกายภาพ ธุรกิจ ที่อยใู่ นระบบยอ่ ยธุรกิจการแปรรูปสินคา้ เกษตร ไดแ้ ก่ ธุรกิจแปรรูปชิ้นส่วนไก่ แปรรูปผลิตภณั ฑ์ นม การผลิตแป้ งมนั สาปะหลงั ธุรกิจผลิตลกู ช้ิน ธุรกิจนมอดั เมด็ น้าผลไมก้ ระป๋ อง โรงงานน้าตาล (รูปที่ 2.5) เป็นตน้ รูปที่ 2.5 โรงงานน้าตาล ท่มี า: http://www.ocsb.go.th/th/cms/detail.php?ID=2454&SystemModuleKey=news

22 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร (6) ระบบยอ่ ยธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร (Agricultural Distribution Sub-system) จะทา หนา้ ที่ในการจาหน่ายสินคา้ เกษตรใหแ้ ก่ผบู้ ริโภค ซ่ึงในบางคร้ังผผู้ ลิตและผขู้ ายปลีกอาจเป็ นบุคคล คนเดียวกนั ธุรกิจที่อยใู่ นระบบย่อยธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร ไดแ้ ก่ การจาหน่ายผกั และ ผลไมท้ ี่ตลาดสด เป็นตน้ (รูปที่ 2.6) รูปท่ี 2.6 การจาหน่ายผกั ทต่ี ลาดสด ท่ีมา: http://www.oknation.net/blog/kintaro2/2010/07/30/entry-1 (7) ระบบยอ่ ยธุรกิจการส่งออกสินคา้ เกษตร (Agricultural Export Sub-system) ทาหน้าท่ีใน การส่งสินคา้ ออกจาหน่ายไปยงั ตลาดต่างประเทศ ธุรกิจที่อยใู่ นระบบยอ่ ยธุรกิจการส่งออกสินคา้ เกษตร ไดแ้ ก่ การส่งอาหารทะเลแช่แขง็ ไปต่างประเทศ การส่งออกขา้ วไปต่างประเทศ (รูปที่ 2.7) เป็ นต้น ระบบย่อยการส่งออกน้ี นับว่าเป็ นระบบท่ีทาให้เกิดรายได้เป็ นอย่างมากต่อระบบธุรกิจ การเกษตรของไทย รูปท่ี 2.7 ธุรกิจการส่งออกขา้ วไปยงั ต่างประเทศ ท่ีมา: http://www.springnews.co.th/economics/43336

ระบบและโครงสร้างธุรกจิ การเกษตร 23 (8) ระบบยอ่ ยธุรกิจสินเช่ือการเกษตร (Agricultural Credit Sub-system) เป็ นหน่วยธุรกิจที่ให้ ความช่วยเหลือในเรื่องเงินทุนแก่เกษตรกร ตลอดจนผปู้ ระกอบการในทุกระบบยอ่ ยที่เกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร ธุรกิจท่ีอยใู่ นระบบยอ่ ยธุรกิจสินเชื่อการเกษตร ไดแ้ ก่ ธนาคารพาณิชย์ สหกรณ์ การเกษตร ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์ (รูปที่ 2.8) เป็นตน้ รูปที่ 2.8 ธนาคารเพือ่ การเกษตรและสหกรณ์ ท่มี า: http://www.beenets.com/bee_link_corporate_baac.html 2.3 โครงสร้างของระบบธุรกจิ การเกษตร โครงสร้างระบบธุรกิจการเกษตรไทย จาแนกออกเป็ น 2 ฝ่ าย คือ 1) ฝ่ ายดาเนินการหลกั ซ่ึงมี ความเชื่อมโยงในแนวต้งั และเนน้ ดา้ นการตลาด ส่วนประกอบของฝ่ ายดาเนินการ คือ ระบบยอ่ ย ต่างๆ 7 ระบบ คือ (1) ระบบยอ่ ยธุรกิจปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตร (2) ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ น การบริการธุรกิจการเกษตร (3) ระบบยอ่ ยธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตร (4) ระบบยอ่ ยธุรกิจการตลาด สินคา้ เกษตร (5) ระบบยอ่ ยธุรกิจการแปรรูปสินคา้ เกษตร (6) ระบบยอ่ ยธุรกิจการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร (7) ระบบยอ่ ยธุรกิจการส่งออกสินคา้ เกษตร และ (8) ระบบยอ่ ยธุรกิจสินเชื่อการเกษตร 2) ฝ่ ายสนบั สนุน ซ่ึงช่วยใหฝ้ ่ ายดาเนินการหลกั สามารถดาเนินการไดส้ ะดวกและมีประสิทธิภาพยงิ่ ข้ึน ซ่ึงประกอบไปดว้ ย หน่วยงานต่างๆของรัฐบาล หน่วยงานวิจยั สถาบนั การศึกษา สถาบนั การเงิน ผปู้ ระกอบการขนส่ง ผปู้ ระกอบธุรกิจคลงั สินคา้ และสมาคมหน่วยธุรกิจต่างๆ ดงั รูปท่ี 2.9

24 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร ฝ่ ายสนับสนุน ฝ่ ายดาเนินการหลกั 1.ระบบยอ่ ยธุรกจิ เกษตรดา้ นปัจจยั การ ระบบธุรกจิ -หน่วยงานตา่ งๆ ผลิตสินคา้ เกษตร เกษตร ของรัฐบาล -หน่วยงานวิจยั 2. ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการบริการ -สถาบนั การศกึ ษา ธุรกจิ การเกษตร -สมาคมของหน่วย ธุรกิจต่าง 3. ระบบยอ่ ยธุรกิจเกษตรดา้ นการผลติ สินคา้ เกษตร 4. ระบบยอ่ ยธุรกจิ เกษตรดา้ นการตลาด สินคา้ เกษตร 5. ระบบยอ่ ยธุรกจิ เกษตรดา้ นการแปรรูป สินคา้ เกษตร 6. ระบบยอ่ ยธุรกจิ เกษตรดา้ นการจดั จาหน่ายสินคา้ เกษตร 7. ระบบยอ่ ยธุรกจิ การส่งออกสินคา้ เกษตร 8. ระบบยอ่ ยธุรกิจสินเชอ่ื การเกษตร รูปที่ 2.9 โครงสร้างระบบธุรกิจการเกษตรของประเทศไทย ที่มา: ดดั แปลงจากสมคิด ทกั ษิณาวสิ ุทธ์ิ (2553) และอาพน ห่อนาค (2545)

ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร 25 2.5 สภาวะแวดล้อมท่มี ผี ลกระทบต่อระบบธุรกจิ การเกษตร สภาวะแวดลอ้ มที่มีผลกระทบต่อระบบธุรกิจการเกษตร สามารถแบ่งออกเป็ น 2 ส่วน คือ สภาวะแวดลอ้ มทางจุลภาคและสภาวะแวดลอ้ มมหภาค ซ่ึงมีรายละเอียดดงั น้ี 2.5.1. สภาวะแวดลอ้ มทางจุลภาค ไดแ้ ก่ ปัจจยั ที่มีอทิ ธิพลทางตรง ซ่ึงมี 5 ประการ คือ (1) ผทู้ ่ีจดั หาปัจจยั การผลิตหรือสินคา้ ใหก้ บั หน่วยธุรกิจ (Suppliers) ซ่ึงเช่ือมโยงกบั ระบบธุรกิจอนื่ ๆ เพื่อใหร้ ะบบธุรกิจอืน่ ไดร้ ับปัจจยั การหรือสินคา้ ในการทาธุรกิจต่อไป (2) ตัวกลางการตลาด (Marketing intermediaries) เป็ นคนกลางท่ีทาหนา้ ท่ีกระจาย สินคา้ ของหน่วยธุรกิจไปยงั ผบู้ ริโภคหรือผใู้ ชบ้ ริการ (3) ลกู คา้ (Customers) เป็นผใู้ ชส้ ินคา้ และใชบ้ ริการ ซ่ึงอาจซ้ือสินคา้ โดยตรงจากผผู้ ลิต หรือซ้ือจากพ่อคา้ คนกลาง (4) คู่แข่งขนั หรือคู่ต่อสู้ทางธุรกิจ (Competitors) เป็ นหน่วยธุรกิจหรือองค์กรธุรกิจที่ ประกอบธุรกิจอยา่ งเดียวกนั และอยใู่ นระบบยอ่ ยเดียวกนั (5) กลุ่มสาธารณะ (Publics) เป็ นองคก์ รหรือสถาบนั ที่มีผลกระทบต่อการดาเนินงาน และความสาเร็จของธุรกิจ เช่น หน่วยงานของรัฐ ส่ือมวลชนและหน่วยงานอน่ื ๆ ที่มีบทบาทในการ อานวยความสะดวกในดา้ นต่างๆ เช่น การประกนั ภยั ข่าวสารการตลาด และมาตรฐานสินคา้ เป็ น ตน้ 2.5.2. สภาวะแวดลอ้ มทางมหภาค ไดแ้ ก่ ปัจจยั ท่ีมอี ทิ ธิพลทางออ้ มในระยะยาวซ่ึงมี 5 ประการ คือ (1) การเมืองและกฎหมาย (Political and legal) ไดแ้ ก่ การกาหนดนโยบาย มาตรการ และกฎเกณฑต์ ่างๆ ท่ีส่งผลต่อธุรกิจปฏิบตั ิหรือไม่ปฏิบตั ิอยา่ งใดอย่างหน่ึง เช่น นโยบายส่งเสริม การผลติ พืชปลอดสารพษิ (2) สภาพทางเศรษฐกิจ (Economic) ซ่ึงมีผลกระทบต่อการผลิตและการตลาดสินคา้ ท่ี ผลิต เช่น สภาพเศรษฐกิจในสหรัฐอเมริกาตกต่าส่งผลต่อการนาเขา้ สินคา้ เกษตรจากประเทศไทย (3) สงั คมและวฒั นธรรม (Social and Culture) ซ่ึงมีผลกระทบต่อการดาเนินงานของ ระบบธุรกิจ เช่น การส่งสินคา้ ไปขายยงั ประเทศในกลุ่มประเทศมุสลิม สินคา้ จะตอ้ งไดร้ ับตราฮา ลานจึงจะสามารถขายไดก้ บั ผบู้ ริโภคชาวมสุ ลิมได้ (4) เทคโนโลยี (Technology) ซ่ึงมผี ลกระทบต่อการปรับตวั ของธุรกิจในการแข่งขนั กบั ค่แู ข่งทางธุรกิจ เช่น การนาเขา้ เครื่องจกั รที่มกี าลงั การผลิตสูงต่อวนั เพอื่ ลดตน้ ทุน หรือการเพิ่มช่อง ทางการขายทางอินเตอร์เน็ต

26 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร (5) สภาวะแวดลอ้ มทางกายภาพหรือธรรมชาติ (Physical or Natural) ที่มีผลต่อการใช้ ทรัพยากรและสภาพทางนิเวศวิทยา ในปัจจุบนั ประเทศผนู้ าเขา้ ให้ความสาคญั กบั ผลกระทบต่อ ส่ิงแวดลอ้ มเป็ นอย่างมาก จนทาให้เกิดมาตรการต่างๆ เช่น การกีดกนั การนาเขา้ สินคา้ ที่ทาลาย ส่ิงแวดลอ้ ม 2.6 บทบาทของรัฐท่ีมตี ่อการพฒั นาธุรกจิ การเกษตร หน่วยงานของรัฐท่ีเก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตรโดยตรง ไดแ้ ก่ กรมวิชาการเกษตรในการ พฒั นาและปรับปรุงพนั ธุ์พืช วิจยั และพฒั นาวิธีการปลูก การดูแลรักษา การป้ องกนั และกาจดั ศตั รูพืชและเครื่องจกั รกลเกษตร เป็ นตน้ นอกจากน้นั ยงั มีหน่วยงานของรัฐท่ีเกี่ยวขอ้ งกับธุรกิจ การเกษตรโดยออ้ ม ไดแ้ ก่ สานกั งานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม กระทรวงอตุ สาหกรรม และ สานักงานมาตรฐานสินค้า กระทรวงพาณิชย์ ซ่ึงสามารถสรุปบทบาทของหน่วยงานของรัฐที่ เก่ียวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตรโดยตรงและทางออ้ ม ไดด้ งั น้ี 2.6.1 บทบาทในการวิจยั เพ่อื การพฒั นาธุรกิจการเกษตร ไดแ้ ก่ (1) การวจิ ยั เพ่อื การพฒั นาในระบบยอ่ ยปัจจยั การผลิต เช่น การปรับปรุงพนั ธุ์พืช การ ปรับปรุงพนั ธุส์ ตั ว์ การวจิ ยั และพฒั นาสร้างเครื่องจกั รกลและอุปกรณ์ท่ีใชใ้ นการผลิตพืชและสตั ว์ เป็นตน้ โดยมหี น่วยงานที่รับผดิ ชอบ ไดแ้ ก่ ศนู ยว์ จิ ยั พชื ไร่ ศูนยว์ ิจยั พืชสวน กองวิศวกรรมเกษตร เป็ นตน้ (2) การวจิ ยั เพือ่ การพฒั นาในระบบยอ่ ยการผลิต ไดแ้ ก่ การวิจยั และทดลองการใชป้ ัจจยั การผลติ ท่ีเหมาะสมต่อการผลติ เช่น อตั ราป๋ ุย ปริมาณอาหารสตั ว์ ตลอดจนวิธีการดแู ลรักษาพชื และ สัตว์ เพื่อให้ได้ผลผลิตที่ดีท่ีสุด ท้ังในดา้ นคุณภาพ ปริมาณ และเพื่อลดต้นทุนการผลิต โดยมี หน่วยงานที่รับผดิ ชอบ ไดแ้ ก่ กรมวิชาการเกษตร เป็นตน้ (3) การวิจยั เพ่อื การพฒั นาในระบบยอ่ ยการแปรรูปและการเก็บรักษา ไดแ้ ก่ การพฒั นา เทคโนโลยใี นการแปรรูปและคลงั สินคา้ เพือ่ ใหส้ ินคา้ น้นั มศี กั ยภาพในดา้ นการตลาดท้งั ในประเทศ และต่างประเทศ เช่น การแปรรูปผลไม้ การแปรรูปปลากระป๋ อง เป็นตน้ (4) การวจิ ยั เพือ่ การพฒั นาในระบบยอ่ ยการจดั จาหน่ายและการส่งออก ไดแ้ ก่ การวิจยั เร่ืองเทคโนโลยีหลงั การเก็บเกี่ยว การวิจัยและพฒั นาดา้ นบรรจุภัณฑ์ และวิจัยดา้ นการตลาด ต่างประเทศ เป็นตน้ 2.6.2 บทบาทในการส่งเสริมธุรกิจการเกษตร ไดแ้ ก่ คณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนซ่ึงมีการ ส่งเสริมในระบบยอ่ ยปัจจยั การผลิตและระบบยอ่ ยการแปรรูปสินคา้ เกษตร นอกจากน้ันยงั ส่งเสริม ดา้ นวิชาการ เช่น การฝึ กอบรมเกษตรกร ผแู้ ปรรูปและผสู้ ่งออกสินคา้ เกษตร รวมท้งั การจัดต้ัง

ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร 27 องคก์ ารเพื่อดาเนินธุรกิจการเกษตรโดยตรง เช่น องคก์ ารส่งเสริมกิจการโคนมแห่งประเทศไทย องคก์ ารอาหารสาเร็จรูป โรงงานยาสูบ โรงงานน้าตาล เป็นตน้ 2.6.3 บทบาทในการสร้างแรงงานที่มที กั ษะใหก้ บั หน่วยงานของรัฐและเอกชนท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจการเกษตร โดยการจดั ต้งั สถาบนั การศึกษาและการปรับปรุงหลกั สูตรใหต้ รงกบั ความตอ้ งการ ตามทิศทางของการพฒั นาประเทศ เช่น การเปิ ดหลกั สูตรธุรกิจการเกษตร อุตสาหกรรมเกษตร รวมท้งั การฝึกอบรมแรงงานใหเ้ ป็นแรงงานท่ีมที กั ษะเพอื่ การปฏิบตั ิการดา้ นธุรกิจเกษตร เป็นตน้ 2.6.4 บทบาทในการออกกฎหมายและระเบียบขอ้ บงั คบั ต่างๆ เพื่อควบคุมและส่งเสริมให้เกิด การพฒั นาธุรกิจการเกษตร เช่น การประกันราคาผลิตผลทางการเกษตรบางชนิด เพ่ือเป็ นการ ส่งเสริมการผลิตสินคา้ เกษตรชนิดน้นั ใหม้ ากข้ึน เป็นตน้ สรุปเนอื้ หาประจาบท โครงสร้างโครงสร้างระบบธุรกิจการเกษตรไทย จาแนกออกเป็ น 2 ฝ่ าย คือ ฝ่ ายดาเนินการ คือ ระบบยอ่ ยต่างๆ 8 ระบบไดแ้ ก่ 1) หน่วยยอ่ ยธุรกิจปัจจยั การผลิตสินคา้ เกษตร 2) หน่วยยอ่ ยธุรกิจ เกษตรดา้ นการบริการธุรกิจการเกษตร 3) หน่วยยอ่ ยธุรกิจการผลิตสินคา้ เกษตร 4) หน่วยย่อยธุรกิจ การตลาดสินคา้ เกษตร 5) หน่วยย่อยธุรกิจการแปรรูปสินค้าเกษตร 6) หน่วยย่อยธุรกิจการจัด จาหน่ายสินคา้ เกษตร 7) หน่วยย่อยธุรกิจการส่งออกสินค้าเกษตร 8) หน่วยย่อยธุรกิจสินเช่ือ การเกษตร โดยแต่ละหน่วยยอ่ ยก็จะมีความสมั พนั ธก์ นั ต้งั แต่ 2 หน่วยไปจนถึง 8 หน่วยธุรกิจ ส่วน ฝ่ ายประสานงานซ่ึงเป็ นส่วนที่ช่วยให้ฝ่ ายดาเนินการสามารถดาเนินการได้สะดวกและมี ประสิทธิภาพยงิ่ ข้ึน ไดแ้ ก่ หน่วยงานต่างๆของรัฐบาล หน่วยงานวิจยั สถาบนั การศกึ ษา และสมาคม หน่วยธุรกิจต่างๆ คาถามและกจิ กรรมท้ายบท 1. อธิบายความหมายของการจดั การธุรกิจการเกษตร 2. อธิบายความหมายของระบบธุรกิจการเกษตร 3. อธิบายระบบยอ่ ยของธุรกิจการเกษตรไทย 4. ใหเ้ ขียนโครงสร้างของระบบธุรกิจการเกษตรพร้อมท้งั อธิบายโครงสร้างของระบบธุรกิจ การเกษตรไทย 5. ใหอ้ ธิบายบทบาทของรัฐที่มีต่อการพฒั นาธุรกจิ การเกษตรมา 4 หวั ขอ้

28 ระบบและโครงสร้างธุรกิจการเกษตร เอกสารอ้างองิ ซีพเี อฟปฏิวตั ฟิ าร์มเพอ่ื สิ่งแวดล้อม [ออนไลน์] 2 มกราคม 2553 [อา้ งเม่อื 3 พฤษภาคม 2556]. จาก http://www.thailandindustry.com/news/view.php?id=12935&section=23 ตลาดไทน่าไปจงั [ออนไลน์] 12 ตุลาคม 2556 [อา้ งเมือ่ 3 พฤศจิกายน 2556]. จาก http://www.oknation.net/blog/kintaro2/2010/07/30/entry-1 ธ.ก.ส. กบั การจดั การสารสนเทศท่ีทันสมยั สนบั สนุนเกษตรกรไทยแข่งขนั ได้ในตลาดโลก [ออนไลน์] 4 เมษายน 2555 [อา้ งเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2556]. จาก http://www.beenets.com/bee_link_corporate_baac.html ประสิทธิ ประคองศรี. (2543). ระบบนิเวศเกษตร. ใน ตาราวชิ าระบบนิเวศเกษตร (ความรู้ท่ัวไป และแนวทางการวิเคราะห์ ) ภาควิชาส่ งเสริมการเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น. ขอนแก่น: [ม.ป.พ.] พาณชิ ย์เผยโรงสีถอนตวั ทาส่งออกข้าวไทยมปี ัญหา [ออนไลน]์ 26 ธนั วาคม 2555 [อา้ งเมอื่ 3 พฤศจิกายน 2556]. จาก http://www.springnews.co.th/economics/43336 ร้านหนองม่วงการเกษตร [ออนไลน์] 8 มิถนุ ายน 2555 [อา้ งเม่ือ 3 พฤษภาคม 2556]. จาก http://thaibigplaza.com/id-512dda874fba0b407c002606.html สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ. (2548). ธุรกิจเกษตรเบ้ืองตน้ . ใน ตาราวิชาธุรกจิ เกษตรเบื้องต้น ภาควชิ า เศรษฐศาสตร์เกษตรและทรัพยากร คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ . กรุงเทพฯ: สานกั พมิ พม์ หาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ สมคิด ทกั ษิณาวิสุทธ์ิ. (2553). แนวคิดเกี่ยวกบั ธุรกิจการเกษตร. ใน เอกสารการสอนชุดวิชาความรู้ ทว่ั ไปเกย่ี วกับธุรกจิ การเกษตร หน่วยท่ี 1 ฉบับปรับปรุงคร้ังท่ี 1 พิมพ์คร้ังที่ 7 สาขาวิชา ส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธิราช. กรุงเทพฯ: [ม.ป.พ.] สานักงานคณะกรรมการอ้อยและนา้ ตาล [ออนไลน]์ 26 ธนั วาคม 2554 [อา้ งเม่อื 3 พฤศจิกายน 2556]. จาก http://www.ocsb.go.th/th/cms/detail.php?ID=2454&SystemModuleKey=news อมั พน ห่อนาค. (2545). ธุรกิจการเกษตร. ใน ตาราวชิ าธุรกิจการเกษตร ภาควิชาเศรษฐศาสตร์- เกษตร คณะเกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น. ขอนแก่น: [ม.ป.พ.] TDRI เปิ ดวจิ ยั รับจานาข้าว สรุป 5 ประเด็นทาลายระบบ [ออนไลน์] 12 ตุลาคม 2556 [อา้ งเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2556]. จาก http://tcijthai.com/tcijthainews/view.php?ids=3213

การจดั การธุรกิจการเกษตรดา้ นปัจจยั การผลติ 29 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 3 เวลาเรียน 6 ชั่วโมง จดุ ประสงค์ เม่ือนกั ศึกษาไดศ้ กึ ษาบทน้ีแลว้ นกั ศึกษามีความสามารถ ดงั น้ี 1. อธิบายความหมาย และประเภทของป๋ ุยได้ 2. อธิบายความหมาย และประเภทของสารกาจดั ศตั รูพืช 3. อธิบายความหมาย และประเภทของเมลด็ พนั ธุ์ 4. อธิบายความหมาย และประเภทของเคร่ืองจกั รกลการเกษตร 5. อธิบายความหมาย และประเภทของอาหารสตั ว์ เนือ้ หา 1. ธุรกิจป๋ ุย 1.1 ความหมายและประเภทของป๋ ุย 1.2 สถานการณ์การตลาดป๋ ุยของประเทศไทย 2. ธุรกิจสารกาจดั ศตั รูพืช 2.1 ความหมายและประเภทของสารกาจดั ศตั รูพืช 2.2 การผลติ และการนาเขา้ สารกาจดั ศตั รูพืช 2.3 สถานการณก์ ารตลาดธุรกิจสารกาจดั ศตั รูพชื ของประเทศไทย 2.4 ปัญหาในธุรกิจสารป้ องกนั และกาจดั ศตั รูพืช 3. ธุรกิจเมลด็ พนั ธุ์ 3.1 ความหมายและประเภทของเมลด็ พนั ธุ์ 3.2 การตลาดเมลด็ พนั ธุข์ องบริษทั เอกชน 3.3 สถานการณ์การตลาดธุรกิจเมลด็ พนั ธุข์ องประเทศไทย 4. ธุรกิจเคร่ืองจกั รกลการเกษตร 4.1 ความหมายและประเภทของเคร่ืองจกั รกลเกษตร 4.2 การผลติ และสภาวะการตลาดเคร่ืองจกั รกลเกษตรของประเทศไทย