KİTAP. 23

SB.6.6.4. Toplumsal hayatımızda demokrasinin önemini açıklar. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Beyza ATAMAN 132

SB.6.5.1. Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini ilişkilendirir. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Ahmet ÇİVİ 133

SB.6.1.4. Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı destekleyici faaliyetlere katılır. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Tuğçe KORKMAZ 134

SB.7.7.4. Arkadaşlarıyla birlikte küresel sorunların çözümüne yönelik fikir önerileri geliştirir. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Ülkemizde deprem gibi doğal afetlere yönelik alınan tedbirleri araştırınız. Doğal afetleri önlemeye yönelik fikirlerinizi tartışınız. Yanda görmüş olduğunuz gazete haberinde alt başlıktan da anlayacağımız gibi hem terör hem de doğal afet felaketine yer verilmiştir. 2011 Van depremi 23 Ekim 13.41 de meydana geldi. Tabanlı Köyü merkez üssüdür. 604 ölü, 4152 yaralı, 2262 enkaz mevcuttur. Hakkâri, Ağrı, Mardin, Batman gibi çevre illerden de hissedildi. Cumhuriyet tarihimizin en büyük depremlerinden biri olmuştur. (24 Ekim 2011) Dünya genelinde açlık ile mücadele eden kuruluşları araştırınız. Siz açlık sorunu için ne gibi önerilerde bulunurdunuz? Türkiye’de açlık sınırı 2001 yılında haziran ayında yüzde 57 oranında arttı. Türkiye’de insanlar yüzlerce yıl sorunlarla uğraşırken unutulmaması gereken önemli bir nokta da açlıktır. Ülke genelinde açlık oranları yüksek iken ulusal güvenlik için çalışmalarımız vardır. Açlık sorununa odaklanmalıyız. (11 Ağustos 2001) Rümeysa CANDEMİR 135

SB.6.5.3.Türkiye’nin coğrafi özellikleri dikkate alınarak yatırım ve pazarlama proje önerileri hazırlar. Kazanımında kullanılabilecek materyal, MİLENYUM İPEK YOLU Bakü – Tiflis – Kars (BTK) Demiryolu; Azerbaycan, ve Gürcistan Türkiye ‘yi birbirine bağlayan bir demiryolu hattıdır. Amacı Bakü ile Türkiye arasında bir Milliyet Gazetesi 31 Ekim 2017 kültürel ve ekonomik bir bağ kurmak olan bir projedir. Proje ekonomik getirilerinin yanı sıra siyasi olarak da barış, güvenlik ve sosyal refah sağlanmasına olanak sağlayacaktır. Yük ve insan hareketliliğinin yanı sıra bilgi hareketliliğini de canlandıracaktır. Milat Gazetesi 31 Ekim 2017 Emre KALKAN 136

SB.5.3.5 Doğal afetlerin toplum hayatı üzerine etkilerini örneklerle açıklar. Kazanımında kullanılabilir. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Türkiye Gazetesi 31 Ekim 2020 tarihli, İzmir’de meydana gelen 6,6 şiddetindeki deprem büyük hasar meydana getirdi. 17 bina yıkıldı, 20 kişi hayatını kaybetti, 786 kişi yaralandı. Tsunami oluştu deniz taştı ve 1 kişi hayatını kaybetti. . Tele 1 Gazetesi 23 Ağustos 2020 tarihli, Giresun’da dere yatağı taştı 6 ölü 10 kişi kayıp. 24 saatte Ağustos yağış ortalamasının bir buçuk katı yağış düştü. Birçok yerde hasar meydana geldi. Şeyda BOZDAĞ 137

SB7.6.2 Atatürk'ün Türk demokrasinin gelişimine katkılarını açıklar. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Musadin ÇİÇEK 138

SB.5.6.1. Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların karşılanması için hizmet veren kurumları ilişkilendirir. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Doğru haber Gazetesi/27 Mart 2021 Cumartesi İmkansızlıkların ve açlığın insanları zor durumda bıraktığı Afrika Kıtası'nda hayırlı çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşları, ihtiyaç sahibi ailelere yardım eli uzatmaya devam ediyor. Bu kapsamda çalışmalarını sürdüren Başkent Kampala'da okul ziyaretinde bulunan Vakfın yetkilileri, burada öğrenci ve öğretmenlerle bir müddet sohbet ettiler. Sohbetin ardından bağışçıların adak kurbanlarının kesimine geçen heyet, burada bulunan ihtiyaç sahibi ve yetim öğrencilere kırmızı et dağıtımını gerçekleştirdiler. Mehmetçik yırtık ayakkabılarla okula giden çocuklar için bir kampanya başlattı. Van'da askerlerin başlattığı \"Minik Ayaklar\" üşümesin kampanyasına destek yağdı. Yardımseverlerin katkısıyla 493 yoksul öğrenciye kol kanat oldular. Ayaklarında kara lastik bulunan çocuklar mehmetçikler tarafından giydirilerek içimizi ısıttılar. Selma AYKURT 139

SB.5.1.4. Çocuk olarak haklarından yararlanmaya ve bu hakların ihlal edildiği durumlara örnekler verir. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Mehmet GÜMÜŞ 140

SB.6.6.6. Türk tarihinden ve güncel örneklerden yola çıkarak toplumsal hayatta kadına verilen değeri fark eder. Kazanımında kullanılabilecek materyal, Beyza Asena PEKŞEN 141

ÖENMLİ NOT YÖNTEM VE TEKNİK ÖRNEKLERİ ÖNSÖZ 142

SB.7.1.2. Kazanımında kullanılması için; BEYİN FIRTINASI TEKNİĞİ Bu teknikte öğrencilerden beklenen, konuyla ilgili tahtaya yazılan ‘‘İletişim’’ kavramı hakkında akıllarına ilk gelen cevabı ya da bu kavramın kendilerine ne çağrıştırdığını birkaç saniye içinde hızlıca söylemeleridir. Burada asıl amaç öğrencilere hızlı düşünme becerisi kazandırmak ve hayal güçlerini geliştirmek olduğu için strese girmeden rahat cevap vermeleri istenir. Aklına bir şey gelmeyen öğrenciye sonradan tekrar dönülür ve hepsinden alınan farklı cevaplar tahtaya yazılır; kavramla ilişkili olan cevaplar kabul edilirken, kavramla ilişkisiz gibi duran cevapların üstü çizilmeden cevabı veren öğrenciye neden bu cevabı verdiği sorulur ve o cevabı verme nedeni mantıklı ise o cevap kabul edilir, mantıksız ise üstü çizilir ve tekniğin uygulanışı tamamlanmış olur. ÖYKÜ TAMAMLAMA SB. 6.2.1 Kazanımında kullanılması için; TEKNİĞİ Bu teknikte amaç öğrencilerin hayal gücünü ve yazılı ifade biçimlerini geliştirmekken, öğrencilerden beklenen ise yarım bırakılmış bir metni özgün bir şekilde tamamlamalıdır. Bu kapsamda Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinden Köktürklere ait (öğrencilerin daha önceden bilmediği) ‘‘Ergenekon destanının başlangıç kısmı öğretmen tarafından sınıfta okunduktan sonra, devamını öğrencilerin tamamlaması beklenir. Destanın devamının nasıl şekilleneceği tamamıyla öğrencilerin hayal gücüne bırakılır, dolayısıyla ortaya özgün senaryolar çıkar. Öğrencilerin hepsi destanın devamını tamamlayıp bitirdikten sonra her biri sırasıyla yazdıklarını okurlar ve en yaratıcı olanı oy birliğiyle seçilir. SB. 6.1.3 kazanımında kullanılması için; ROL OYNAMA TEKNİĞİ Bu teknikte, öğrencilerden beklenen şey kendilerine verilen rolü canlandırmasıdır. Öğrenci bu kapsamda kendi kimliğinden sıyrılarak o role bürünür ve kendisini başkasının yerine koyarak empati duygusu gelişir. Kazanımla ilişkili olarak öğrencilerden; çevremizde ön yargıyla yaklaşılan farklı etnik gruptan olan, dış görünüş olarak farklı olan ya da davranış olarak farklı olan kişilerin (Örneğin otizmli bir çocuk) günlük yaşamda karşılaştığı sıkıntıları ve onun topluma nasıl kazandırılacağı konusunda yapılması gerekenlerle ilgili canlandırma yapıları istenir. Önceden yazılmış kaynaştırma eğitimi adlı senaryoya göre rollerini canlandıran öğrencilerde; kendilerini başkalarının yerine koydukları ve onları anladıkları için özellikle toplumsal konularda duygusal bir farkındalık oluşur. Bu şekilde tekniğin uygulanışı tamamlanır. KARTOPU TEKNİĞİ SB. 7.2.2 kazanımında kullanılması için; Öğretmen tarafından ‘‘Osmanlı fetihlerinin kalıcı olmasının en ödemli unsuru İsmalet Politikası’dır’’ başlıklı bir tartışma konusu açılır. Öğrenciler bu konu üzerinde önce bireysel düşünürler. Daha sonra ikişerli grup oluşturur ve ortaya atılan konuyu kendi aralarında tartışırlar. Bu gruplar tüm sınıf tek grup oluncaya dek dörderli, sekizerli olacak şekilde katlanarak büyür. Gruplar büyüyüp tek bir grup haline gelince ortaya konulan fikirler ve bilgilerde kartopu gibi büyür. Bilgi paylaştıkça çoğalır anlayışının hakim olduğu bu teknikte süreç, görüşlerin değerlendirilmesi ve bir karara varılmasıyla tamamlanır. Necip ÇALIŞKAN 143

Özge AKKAN 144

SB.7.1.3. Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. AKVARYUM TEKNİĞİ Öğrencilere teknik hakkında bilgiler verilir. İlk olarak önceden belirlenmiş olan” Sosyal medyanın iletişime etkisinin çok büyük olduğunu biliyoruz. Peki, sosyal medyanın sizin hayatınızdaki olumlu yanlarını ve aile içindeki olumsuz yanları nelerdir?” cümlesi hakkında öğrencilerin düşüncelerini ifade etmeleri istenir. Ardından sınıfta uygun bir yere iç içe iki çember çizilerek tam ortasına bir sandalye konulur. İç çembere tartışmaya katılacak öğrenciler dizilir. Konu hakkında yorum yapmak ya da soruya yanıt vermek isteyen öğrenciler bu çemberden ayrılıp sandalyeye oturması ve düşüncelerini söylemesi istenir. Dışarıdaki ikinci çemberdeki öğrencilerin sessiz olması ve sadece dinlemesi gerektiği söylenir. Açıklama yapan öğrenciyi dikkatle gözler ve not alırlar. Bunların arasından tartışmaya katılmak isteyen olursa içerideki çembere geçer. Sandalyedeki öğrencinin sözü kesilmeden dinlenmesi ve sandalyeye oturmadan konuşmamaları istenir. Tartışma sonunda sınıfta tartışmanın özeti sunulur ve sınıf kendini alkışlar ve etkinlik son bulur. Gerekli dönütler verilir. SB.5.6.1. Bireysel ve toplumsal ihtiyaçlar ile bu ihtiyaçların karşılanması için hizmet veren kurumları ilişkilendirir. KUBAŞIK ÖĞRENME YÖNTEMİ JİGSAW TEKNİĞİ Öğrenciler 5 kişilik heterojen gruplara ayrılır. Her grup üyesine öğretmen “Adalet Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı” konularını verir. Her takıma aynı konu verilir ve takımlardaki üyelerden konu başlıklarından birini seçmeleri istenir. Her üye kendi konusuna çalışır. Daha sonra farklı takımlarda aynı konuyu alan üyeler gruplarından ayrılarak kendi konularını alan kişilerle bir araya gelirler. Kendi konuları üzerinde tartışırlar, öğrenirler, daha sonra kendi takımlarıyla geri birleşerek takım arkadaşlarını kendi konularıyla ilgili olarak bilgilendirirler. Hepsi konu başlıklarını birbirlerine öğrettikten sonra bir rapor hazırlayarak çalışmalarını tamamlarlar. Öğrenciler takım içinde birbirlerine öğretme işlemi bittikten sonra bireysel olarak tüm konuları içeren küçük bir sınava girerler. Bu sınavdan bireysel olarak puan alırlar. En yüksek puanı alan grup birinci olur. 5.7.2. Ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde iletişim ve ulaşım teknolojisinin etkisini tartışır. TARTIŞMA YÖNTEMİ ÇEMBER TARTIŞMA TEKNİĞİ Öğrencilerle ayakta veya oturarak geniş bir çember oluşturulur. Lider konu ile ilgili “Ülkemizde ulaşım teknolojilerinin yetersiz kaldığı alanlarda bu sorunları çözmek için neler yapılabilir?” sorunu ortaya atar ve görüşlerini bildirir. Liderin sağından başlayarak (zorunlu değil) her öğrenciye 1 dakika söz hakkı verilir. Çemberdekiler, liderin sorusunu yanıtlar ve görüşlerini bildirirler. Çemberi oluşturan herkes konuşmak durumundadır. Bu süreçte bir kişi yazıcı seçilir. Öğrencilerin görüşlerini not alır. Süreç sonunda bu görüşler okunur ve genel bir değerlendirme yapılır. SB.7.7.4. Arkadaşlarıyla birlikte küresel sorunların çözümüne yönelik fikir önerileri geliştirir. PAZAR YERİ TEKNİĞİ Öğretmen öğrencilere “Küresel ısınmayı en aza indirecek ne gibi çözümler önerirsiniz?” sorusunu yönlendirir. Öğrencilere küçük renkli yaka kâğıtları dağıtılır. Her öğrenci sorun ile ilgili çözüm önerisini kâğıda yazar, örneğin “bolca ağaç dikmeliyiz”, “güneş enerjisi kullanabiliriz” gibi. Herkesin görebileceği bir şekilde yakasına takar. Ardından öğrenciler birbirlerinin yakasında ki çözüm önerilerini okuyarak sınıfta dolaşmaya başlarlar. Çözüm önerisinin beğendiği arkadaşının yakasındaki kart ile kendi kartını değiştirir. Değişimin iki yönlü olması sağlanmalıdır ve mümkün olduğu kadar çok değişiklik yapılması teşvik edilmelidir. Süreç sonunda her öğrenciye neden yakasındaki fikri değiştirdiği sorulur. Gerekli dönüt ve düzeltmeler yapılır. Beyza Asena PEKŞEN 145

KAZANIM:7.5.6. Dijital teknolojilerin üretim, dağıtım ve tüketim ağında meydana getirdiği değişimleri analiz eder. Tahtaya ilk olarak konu ile ilgili bir önerme yazılır. Bu önerme :\"Dijital dünya hayatımıza hep olumlu katkıları olmuş bize birçok imkan sağlamıştır.\"Sınıfın belli alanlarına \"Katılıyorum\",\"Katılmıyorum\",\"Kısmen Katılıyorum\" sözcükleri kartona yazılarak asılır,daha sonra \"Arkadaşlar sizinle bir etkinlik yapacağız, sizden tahtaya yazdığım görüşe katılıp, katılmadığınıza göre duvarda yazılı olan hangi görüşe sahipseniz onun önünde ayakta durarak, sırasıyla neden bu görüşe sahip olduğunuzu açıklamanızı ve diğer arkadaşlarınızı da ikna etmeye çalışmanız istiyorum. Yapılan savunmalardan etkilenerek ya da başka sebeplerle her biriniz görüşünü değiştirebilir ve diğer gruba geçebilirsiniz.Bu etkinlikte bir kaybeden yoktur.Herkes özgürce düşüncesini söyleyebilir.\" Şeklinde açıklama yapılarak etkinliğe geçilir. Herkese söz hakkı verilir. Görüşünü değiştiren öğrenciler farklı bir bakış açısına açık oldukları için alkışlanır.Herkes görüşünü açıklayıp kararını verdikten sonra karar değiştirenler de sebebini açıklar ve etkinlik, bir görüş ve düşünceye ön yargıyla yaklaşılmaması gerektiği, herkesin savunmasını dinlemek gerektiği vurgulanarak sonlandırılır. Çocuklar sıralarımızı biraz geriye çekelim Üç masayı da öne çekelim ve üç tartışmacı arkadaşımızı sıralara alalım her masaya bir tartışmacı geçsin der ve öğretmen açık oturuma başkanlık eder. Önce konuşacak arkadaşlarımızı tanıtır sonra dinleyicilere soru sorabileceklerini söyler. Konuşmanın konusunu “Dijital Dünyanın Hayatımıza Etkileri\" söyler sırayla tartışmacılara söz hakkı verir. Konuya önceden hazırlık yapmış konuşmacılar konuşmaya, tartışmaya başlarlar herkes sırasına göre ve kendine verilen süre kadar (5dk) konuşur. Sonra başkan tartışmacılara soru sorar dijital dünyanın olumlu yönleri olduğundan bahsettiniz peki olumsuz yönlerini de anlatırmısınız ?)( Dijitalleşmenin kültürel değişmede bi etkisi var mıdır?) ( Dijital dünyanın sosyal değişim üstündeki etkisi nedir ?) (Dijital dünyanın birey ya da toplum olarak insanlar üzerinde ne gibi etkileri vardır ?) (Dijital ürünler ülkemizde doğru kullanılıyor mu?)( Dijital ürünün toplum üzerindeki ekonomik , sosyal boyutlarını açıklar mısınız?) bu sorular açık oturumu yönlendirecek sorulardır. Başkandan dinleyiciler söz hakkı alırlar onlarda tartışmacılara soru soru sorarlar. Tartışmacılar dinleyicilerin sorularına cevap verirler. Öğretmen konu dışına çıkılmasını engeller. Tartışmacılar ve dinleyiciler arasında yoğun bir tartışma yapılır. Tartışma sonlandırılır. Başkan tartışmayı özetler. Selma AYKURT 146

SB.7.7.3. Çeşitli kültürlere yönelik kalıp yargıları sorgular. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği: Öğretmen dersin konusunu işledikten sonra sınıfı 6 gruba ayırır. Her gruba önceden hazırlanmış rengarenk altı şapka rastgele dağıtılır. Her renk farklı bir bakış açısını temsil eder. Öğretmen, her renge İslamofobi konusuyla ilgili şu soruları sorar; Kırmızı Şapka (Duygusal): İslam düşmanlığı ile karşı karşıya kalmış insanlar seni nasıl etkiliyor? Sarı Şapka (İyimser): İslamofobinin iyi yönleri neler olabilir? Bu durumdan kimler neden karlı çıkar? Beyaz Şapka (Tarafsız): İslam düşmanlığı ile hangi bilgilere sahip değilsiniz ve elinizdeki veriler yeterli mi? Siyah Şapka (Kötümser): İslam düşmanlığı sonucunda toplumda ne gibi problemler ortaya çıkar? Yeşil Şapka (Yaratıcı): İslam düşmanlığı sorunu için alternatif çözüm önerileri neler olabilir? Mavi Şapka (Değerlendirme): Tüm şapkaların görüşlerinden yola çıkarak neler söylenebilir? 5-10 dakikalık düşünme süresinin ardından her grup kendi içinden bir temsilci seçer ve şapkasını alan öğrenci tahtaya çıkar. Tüm öğrenciler Şapkadaki renge göre soruları cevaplar ve görüşlerini söyler. Bu teknik öğrencilerin çok yönlü ve sistematik düşünmesini sağlar. Siz Olsaydınız Ne Yapardınız Tekniği: Sınıfta bulunan öğrenci sayısı kadar kart hazırlanır ve her karta bir numara verilir. Kartlara o gün işlenen konu hakkında örnek olaylar yazılır. Olayın sonunda ise “Siz olsaydınız ne yapardınız?” sorusu yöneltilir. Kartlar öğrencilere rastgele dağıtılır. Öğretmen bir numara söyler ve numaranın yazılı olduğu kart sahibi, örnek olayı okuyarak sorunun cevabını verir. Verilen cevaba katkı sağlamak isteyen diğer öğrencilere de söz hakkı alabilir. Bu etkinlik sayesinde öğrencilerin empati duygusu gelişecektir. Örnek sorular şu şekilde olabilir; o Fransa’da bir markette Fransızlar Türk vatandaşlara “Türkler barbardır, ülkemizden gidin” diyerek onları marketten dışarı attılar. O Türk siz olsaydınız ne yapardınız? o Emrah çok çalışarak hemşirelik fakültesini kazandı. Ama tüm akrabaları ona “hemşirelik kadın mesleği, neden o bölümü seçtin?” diyerek tepkide bulundular. Emrah’ın yerinde siz olsaydınız ne yapardınız? o Amerika’da yaşayan bir siyahi vatandaşa polisler tarafından gerekçe gösterilmeksizin cezai işlem uygulandı ve ardından şiddete maruz kaldı. O siyahi vatandaş siz olsaydınız ne yapardınız? o Bir kadın bilim insanı Uluslararası bir yarışmaya katıldı fakat dereceye giren tüm bilim insanlarının erkek olduğunu gördü. O kadın bilim insanı siz olsaydınız ne yapardınız? Tuğçe KORKMAZ 147

-Sokrat Semineri üst düzey metinlerin (makale, -Sınıfta iki eşit sayıda iç içe çember oluşturulur. deneme vs.) incelenmesine dayanır. -Öğrencilerin yüzleri birbirine dönük olmalıdır. -Sınıfı üç gruba ayırırız. -Oluşturulan çembere soru verilir. Örneğin; ileride -Seçtiğimiz metin, öğrenci düzeyinden üst hangi mesleği seçmek istiyorsun ve mesleğinin olmalıdır. Anlaşılması zor olmalıdır. sence en belirgin özelliği nedir? -Meslek Seçimi ve Mesleki Rehberlik Muharrem -Her komutta iç çember hareket ederken, dış çember Vedat ERYETİŞ’in makalesi öğrencilere sabit kalmalıdır. dağıtılır. -Her yer değiştirmede aynı soru farklı insanlarla -Dağıttığımız makalenin giriş, gelişme ve sonuç tartışılmalıdır. kısımlarını gruplar arasında dağıtırız. -Bu sayede sınıfta bütün öğrenciler birbirleri ile -Her grup kendine verilen alanı inceler ve iletişim kurmuş olacaktır. makaleyi analiz etmeye çalışır. -Çember ilk halini alana kadar devam edilmelidir. -Gruplar kendi aralarında tartışarak metin -Tartışma tamamlandıktan sonra sınıfta hakkında fikir sahibi olmalıdır. sorun/çözüm olarak genel değerlendirme -Bu sayede başkalarının fikrine, eleştirisine saygı yapılabilir. Örneğin; Arkadaşlarınızla geçirmiş duymayı, farklı bakış açılarından bakmayı olduğunuz süreçlerde hangi meslek grubu daha öğrenir. fazlaydı? Bu mesleklerin ortak özellikleri var -Hem meslek seçimini öğrenci nasıl yapmalı, mıdır? hem de bu konuda nasıl rehberlik eğitimi alabileceği hakkında fikir sahibi olacaktır. 6.5.6. İlgi duyduğu SOKRAT RULMAN SEMİNERİ TEKNİĞİ mesleklerin TEKNİĞİ gerektirdiği kişilik özelliklerini, ALTI AYAKKABI becerileri ve eğitim TEKNİĞİ sürecini araştırır -Öncelikle sınıftan altı öğrenci seçilir ve tahtaya çıkarılır. -Her öğrenciye bir renk ayakkabı verilmelidir. Ama sıralamasına dikkat edilmelidir. -Bir meslek seçilir. Örneğin; “Polis”. Her uygulamada başka mesleklere yer verilmelidir. -Lacivert (Resmiyet) Ayakkabı: Resmi prosedür ve kural ne ise onu uygular. Öğrenciye; “Sen polissin ve bir kişi ihtiyacı olduğu için mecburiyetten hırsızlık yaptı. Bu durumda nasıl bir yol izlersin?” sorusu sorulur. -Gri (Şüphe) Spor Ayakkabı: Delil toplama, araştırma basamağıdır. Öğrenciye; “Bir polis olarak şüphelileri topladın. Ama kanıtın yok. Nasıl bir yol izlersin?” sorusu sorulur. -Kahverengi (Toprak) Yürüyüş Ayakkabısı: İnisiyatiften faydalanma. Öğrenciye; “Polis olarak imzalaman gereken evraklar var. Aynı zamanda eve gitmek zorundasın. Nasıl bir yol izlersin?” sorusu sorulur. -Turuncu (önlem/tehlike) İtfaiyeci Çizme: Acil müdahale, güvenliği sağlama basamağıdır. Öğrenciye; “Bomba ihbarı aldın. İnsanlar telaşlı ve panik halindeler. Nasıl bir yol izlerdin?” sorusu sorulur. -Pembe (Rahat) Ev Terliği: Samimiyet, koruma. Öğrenciye; “Karşına iki kişi getirdiler. Bu kişilerden biri suçlu ama biri senin yakın arkadaşın. Nasıl bir yol izlerdin?” sorusu sorulur. -Mor (Güç/Yetki) Binici Çizmeleri: Otoriter tutum, resmi hareket etme, karar verme. Öğrenciye; “Yakın arkadaşının suçlu olduğundan eminsin. Deliller var. Kanunlara uymak zorundasın. Nasıl hareket ederdin?” sorusu sorulur. Rümeysa CANDEMİR 148

SB.7.1.3. Medyanın sosyal değişim ve etkileşimdeki rolünü tartışır. Açık oturum Öğretmen açık oturuma başkanlık eder. Önce konuşacak arkadaşlarımızı tanıtır sonra dinleyicilere soru sorabileceklerini söyler. Konuşmanın konusunu “Medyanın Sosyal Değişimi ve Etkileşimdeki Rolü” söyler sırayla tartışmacılara söz hakkı verir. Konuya önceden hazırlık yapmış konuşmacılar konuşmaya, tartışmaya başlarlar herkes sırasına göre ve kendine verilen süre kadar (5dk) konuşur. Sonra başkan tartışmacılara soru sorar (Medyanın olumlu yönleri olduğundan bahsettiniz peki olumsuz yönlerini de anlattırmışınız?) (Medyanın kültürel değişmede bi etkisi var mıdır?) (Medyanın sosyal değişim üstündeki etkisi nedir?) (Medyanın birey ya da toplum olarak insanlar üzerinde ne gibi etkileri vardır?) (Medya araçları ülkemizde doğru kullanılıyor mu?) (Medya araçlarının toplum üzerindeki ekonomik, sosyal boyutlarını açıklar mısınız?) bu sorular açık oturumu yönlendirecek sorulardır. Başkandan dinleyiciler söz hakkı alırlar onlarda tartışmacılara soru soru sorarlar. Tartışmacılar dinleyicilerin sorularına cevap verirler. Öğretmen konu dışına çıkılmasını engeller. Tartışmacılar ve dinleyiciler arasında yoğun bir tartışma yapılır. Tartışma sonlandırılır. Başkan tartışmayı özetler. SB.6.5.1 Ülkemizin kaynaklarıyla ekonomik faaliyetlerini ilişkilendirir. Çember Tartışma Öğretmen konu hakkında önce kısa bilgi verir. Sonra Öğrencilere çember tartışma tekniği yapacaklarını söyler ve teknik hakkında bilgi verir. Şimdi hep birlikte bir halka oluşturalım aranızdan bir yazıcı seçelim, başkanlığı öğretmen kendisinin yapacağını söyler. Öğretmen tartışma konusunun “Kaynakların ülke ekonomisindeki yeri ve önemi\" olduğunu söyler. Başkanın yönlendirmesiyle (Toprak, su, maden, orman, turizm ne gibi katkıları var diye sorular yönlendirir.) öğrenciler söz hakkı alarak görüşlerini bildirirler yazıcı bunları not alır. Herkes görüşünü söyledikten sonra yazıcı aldığı notları okur ve bir tartışma yapılır. Bir karara varılır sonra öğretmen hep birlikte kendimizi alkışlıyoruz der. 149

SB.6.2.2. İslamiyet’in ortaya çıkışını beraberinde getirdiği değişimleri yorumlar. Dedikodu Tekniği Dedikodu tekniği konumuz “İslamiyet’in ortaya çıkışı ve beraberinde getirdiği değişimler” bu konuya ön hazırlık yapıp çalışmanızı söylemiştim, şimdi sıralarımızı geriye itelim ve herkes ayağa kalksın der. (Peygamber efendimizin doğumu, cahiliye dönemi öne çıkan özellikleri, Medine sözleşmesi, Bedir savaşı, Hud savaşı, Hendek savaşı konularında öğrendiklerini, düşüncelerini paylaşmalarını söyler.) Önce herkes belirlediğimiz konu başlıkları ile arkadaşıyla konuşacak ikili grup oluşturacak konumuz ile ilgili düşüncelerinizi, fikirlerinizi, öğrendiklerinizi birbirinize anlatmanızı açıklamanızı istiyorum der. Şimdi eşlerinizi değiştirin yeni ikili gruplar oluşturun yine fikirlerinizi, önceki arkadaşınızdan öğrendiklerinizi diğer arkadaşlarınızla paylaşın, yine yeni gruplar oluşturulur aynı şekilde devam edilir. Süreç sınıfta herkes birbiri ile konuşup fikirlerini açıklayana kadar devam edilir. Süreç sonunda oluşan tüm düşünceler, fikirler sınıfça tartışılarak konu (İslamiyet’in bize getirdiği değişimler) ile ilgili değerlendirme yapılır. SB.6.2.1 Orta Asya'da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasi, ekonomik ve kültürel özelliklerine ilişkin çıkarımlarda bulunur. Başarı Grupları tekniği Öğretmen tarafından konu hakkında önce kısa bilgi verilir. Sonra öğrencilere Başarı Grupları tekniği yapacaklarını söyler ve teknik hakkında bilgi verir. Önce sınıf 4 er kişilik heterojen gruplara ayrılır. Gruplara Orta Asya da kurulan ilk Türk devletlerinin coğrafi, siyasal, ekonomik ve kültürel öne çıkan, derste üzerinde durduğumuz özelliklerine önce tüm grup üyelerinin bireysel çalışmasını, sonrada grup içinde birbirlerine eksiklerini anlatmalarını söyler. Her grup kendi içinde çalışmasını yapar. Grup üyeleri önce bireysel sonra birlikte Orta Asya ilk Türk devletlerine çalışırlar. Gruplara 20 dk. süre verilir. Öğretmen herkesin çalışması bitince tüm sınıfa konu ile ilgili bireysel sınav (sınavı öğretmen ölçme değerlendirme aşamasında kullandığını kullanılabilir ya da yeniden hazırlayabilir.) yapar. Herkes bireysel puan alır. Sonra grup arkadaşlarının puanları toplanır, ortalaması en yüksek puanı alan grup birinci olur ve birinci grup sınıf tarafından alkışlanır. Öğrenciler sınavdan aldıkları puana göre başarı sırasına dizilir. Şeyda BOZDAĞ 150

Kazanım: SB.6.5.2. Kaynakların bilinçsizce tüketilmesinin canlı yaşamına etkilerini analiz eder BUZZ 44 TEKNİĞİ MÜNAZARA TEKNİĞİ Öğretmen yenilebilir enerji kaynaklarını mı Öğretmen iki zıt yönlü konu olan yenilenebilir kullanmalıyız yenilenemeyen enerji kaynaklarını mı enerji kaynakları mı yenilenemeyen enerji kullanmalıyız sorusu üzerine tekniği uygulamak için kaynakları mı kullanılmalıdır sorusu üzerine sınıfta 4’er kişilik gruplar oluşturur. Bu grup toplamda öğrencilerin tartışmalarını ister. Jüri önünde tez ve 4 dakika boyunca tartışacak. Her bir kişi 1 dakika söz antitez şekilde konu ele alınarak tartışması alır kendi düşüncelerini bu süre içerisinde söyler. Daha gerçekleştirilir. Bu konuda zıt görüşleri savunan iki sonra o grubun sözcüsü olan öğrenci tartışma farklı grup kendi görüşünü doğru karşı grubun sonuçlarını sınıf ile paylaşır. yanlış olduğunu savunur. Hangi grup daha iyi fikrini savunduysa dili iyi kullandıysa jüriyi etkilerse o grup kazanır. Kazanan jüri tarafından kazanan grup belirlenir. GÖRÜŞ GELİŞTİRME TEKNİĞİ ARKASI YARIN TEKNİĞİ Öğretmen çelişkili, karşıt görüşler içeren soru sınıfa Öğretmen sınıfta getirir. ‘’Yenilenebilir enerji kaynakları yenilenemeyen enerji kaynaklarına göre daha fazla maliyetlidir.’’ Daha https://www.youtube.com/watch?v=eY_YK_kd13o sonra kartonlara katılmıyorum, kararsızım, kesinlikle linkinde olan çizgi animasyon filmini izletir. katılıyorum ve kesinlikle katılmıyorum ifadelerini Animasyonun 1.20 dakikasında durdurulur. Bundan yazarak tahtaya asılır. Öğrenciler kendi görüşlerine sonra neler olabileceği öğrencilere sorulur. uygun bölüme geçmelerini ve neden bu bölüme Öğrencilerden tahminler alınır. Daha sonra animasyon geçtiklerine ilişkin görüşlerini gerekçesiyle açıklaması devam ettirilir. Öğrencilerin tahmini ile animasyon istenir. Daha sonra öğrenciler isterse görüşlerini devamı karşılaştırılır. Farklı cevaplar veren değiştirebilirler. Gruplar arası geçişler serbesttir. öğrencilerin yanlış yaptığı noktalar tespit edilerek Tahtaya bir çizgi çizilir. Önerme sınıfta okunur. İki zıt düzeltilir. görüşte olan birkaç öğrenci çizginin uçlarına yazan görüşlerin önüne geçer. Görüşler açıklandıktan sonra görüşlerinde değişme olanlar tahtaya çizilen çizgi yönünde hareket eder. Yusuf ÇETİN 151

SB.6.5.6. İlgi duyduğu mesleklerin ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ gerektirdiği kişilik özelliklerini, becerileri ve “Mesleğimi Bilinçli Seçiyorum” konusu ile eğitim sürecini araştırır. ilgili öğretmen göz önünde olan mesleklerin avantajları ve dezavantajlarını içeren gazete haberi okunur ve o meslekleri yapan insanların kısa kısa tecrübelerinden bahsettikleri belgeselleri öğrencilere izletir. Mesleklerin yaşadıkları olumsuzluklara ve meslek seçerken dikkat edilmesi gerekenler öğrencilerle yorumlanır ve tartışılır. DRAMA TEKNİĞİ GÖRÜŞME TEKNİĞİ Öğretmen “Mesleğimi Bilinçli Seçiyorum” “Mesleğimi Bilinçli Seçiyorum” konusuyla konusuyla ilgili öğrencilerden hayallerindeki ilgili öğretmen sınıfı gruplara ayırır. Gruplara mesleklerini doğaçlama drama ile 2 hafta süre verir. Gruplardan çevrelerindeki anlatmalarını ister. Hangi mesleği meslek sahibi insanlarla kısa görüşmeler seçeceklerini düşünmeleri için 3 dakika süre yaparak yaptıkları mesleğin zorlukları, verilir. Öğrencilerden mesleklerini seçtikten avantajları, meslek için hangi kişilik sonra kimseye söylememelerini ister. Önce özelliklerinde olmak gerektiği ve o meslek gönüllülerden başlanarak öğrenciler için nasıl bir eğitim süreci gerekiyor gibi seçtikleri mesleklerin canlandırmalarını sorular sormalarını ister. Örnek: yaparlar. Örnek: Pilot olmak isteyen öğrenci Mesleğinizin en zor tarafları nelerdir? uçuyormuş gibi rol oynayabilir ya da avukat Gruptaki her üyenin farklı insanlarla olmak isteyen savunma yapıyormuş gibi görüşmeleri raporlaştırarak sınıfta sunulur ve yapabilir. Canlandırma için 5 dakika süre tartışılır. verilir. Bir öğrenci çıkar seçtiği mesleği canlandırır sınıftakilerde o mesleği tahmin etmeye çalışır doğru tahmin eden kendi dramasını yapmak için hak kazanır. 152

Örnek Olay Gazete Haberi Örneği: MASKE UYARISI YAPAN DOKTORA SALDIRI! İzmir Karabağlar ilçesindeki özel bir tıp merkezinin acil servisinde görevli doktor Hüseyin Nacar Mutlugüleçler, iddiaya göre çocuk hastasını muayene ederken, beraberlerinde bulunan hasta yakını yaşlı kadını maskesini takması yönünde uyardı. Daha sonra ise kadın, çocuğu muayene masasına kirli ayakkabılarıyla çıkardı. Doktor Mutlugülergeç, kadını bir kez daha uyarmak zorunda kaldı. Muayenenin ardından kadın çocuk ile odadan çıktı. Kısa süre sonra ise çocuğun amcası, muayene odasına girip doktora tepki gösterdi. Bağırarak hastane kapısına çıkan amca, arkasından gelen Mutlugüleçler'e yerden aldığı taşı attı. Taşın başına isabet ettiği doktor yaralandı. Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne götürülen Mutlugüleçler'in yarılan başına meslektaşı olan oğlu dikiş attı. Hastane Çıkışında gazetecilere açıklama yapan ve başına 8 dikiş atılan Mutlugüleçler, \"Güzelce muayene ettim, tedavisini yaptım. Reçetesini yazdım ve ikazlarda bulundum. Güzel şekilde sohbet ederek ayrıldı. Derken hastanın yakını olduğunu iddia eden birisi, 'Sen benim büyük anneme neden bağırıyorsun' diyerek geldi. Ben sadece ikaz ettiğimi söyledim ancak tehdit etmeye başladı. Tehditlerden sonra küfürler başladı. Kapının önüne kadar çıktık ve bu arada 155'in aramasını çalışma arkadaşlarıma söyledim. Kapının önünden gitmesini söyledim. Yerden kaptığı bir taşla bana vurdu. Kafama bir darbe aldım. Benim oğlum da doktor ve dikişlerimi o yaptı. Ciddi bir yarık var. Yüzümdeki kanamanın resmi de var. Ben hastayı maskesiz olduğu için ikaz ettim, arkasından kirli ayakkabılarla muayene masasına çıkarmaya çalıştı. Ben de 'Onları çıkarın biz orada bebekleri muayene ediyoruz' dedim. 'Kendi yatağınıza ayakkabıyla girer misiniz' dedim. Bütün hepsi budur. Şikayetçiyim\" dedi. (Kaynak: Hürriyet.com) Binnur DURSUN 153

SB.6.5.4 Vatandaşlık sorumluluğu ve ülke ekonomisine katkısı açısından vergi vermenin gereğini ve önemini savunur. PHİLİPSS 66 TARTIŞMA TEKNİĞİ ÖYKÜ TAMAMLAMA TEKNİĞİ Öğretmen öğrencilerden altı kişilik gruplar Öğretmen, öğrencileri üç veya beş kişilik oluşturur. Grupların kendilerine bir başkan gruplara ayırır. Vergi konusu ile ilgili yarım ve sekreter belirlemeleri söylenir. “Vergiler bırakılmış gazete haberi öğrencilere dağıtılır. zamanında ödenmezse” tartışma konusu (Konu ile ilgili bir metin, karikatür, fotoğraf gruplara verilir. Her grup kendi içinde altı veya resim de olabilir) Öğrencilere gazete dakika boyunca konuyu tartışır. (Her grup haberini devam ettirmeleri söylenir. Yarım üyesi birer dakika konuşur.) Sekreter bırakılmış gazete haberini tamamlamak için söylenen fikirleri not alır ve altı dakika gruplara on beş dakika verilir. Süre sonunda sonunda gruplar görüşlerini teke indirerek gruplar devamını getirdikleri gazete vardıkları sonucu diğer gruplara sunarlar. haberlerini sınıfa sunarlar. KONUŞMA HALKASI TEKNİĞİ KUBAŞIK ÖĞRENM YÖNTEMİ – Sınıfta öğrenciler çember şeklinde BAŞARI GRUPLARI TEKNİĞİ otururlar. Öğretmen konuyla ilgili olan Öğrencilerden dörder kişilik gruplar “Vergilerimiz” adlı hikayeyi öğrencilere oluşturulur. Gruplara vergi ile ilgili konular okur ve öğrencilere “Sizce hikayedeki kişi ne dağıtılır (vergi, dolaylı vergi, dolaysız vergi, hissetmiştir?” “Siz olsaydınız ne fatura, fiş gibi) ve kendi içlerinde hissederdiniz?” gibi sorular yöneltilir. paylaşmaları istenir. Öğrencilere on beş Konuşmak isteyen öğrenci konuşma nesnesi dakika süre verilir ve bu süre içerisinde konu olan topu eline alır ve düşüncesini, hislerini hakkında araştırma yapmaları söylenir. söyler. (Bu nesne bir kalem, silgi ya da Gruplar araştırmalarını yaptıktan sonra herhangi bir nesne olabilir) Daha sonra birbirlerine öğrendikleri bilgileri öğretmeleri konuşma nesnesini, düşüncesini açıklamak söylenir. (Öğrenciler birbirlerinin isteyen diğer öğrenciye verir. Bu işlem öğrenmelerinden sorumludur) Bireysel sorular bitine kadar devam eder. olarak öğrenciler konu üzerinden sınava tabi tutulur ve aldıkları puanlara göre başarı sıralaması yapılır. Yapılan sıralamada puanların ortalaması alınır. Konuşma Halkası Hikaye Örneği; VERGİLERİMİZ Çarşının orta yerinde bağırıyordu “Biz vergi ödemek İSTEMİYORUZ!” diyerek adam. Sesi o kadar kalın ve gürdü ki tüm şehir onun sesini dinliyordu. Neden vergi ödemek istemiyordu? Niçin bundan şikayetçiydi? Ama vergi ödemezsek düzenimiz bozulurdu, tıpkı arıların doğanın düzenini sağladığı gibi vergilerde bizim düzenimizi sağlıyordu, vatandaşlık görevimizdi, neden bu adam bu kadar çok isyan ediyordu ve neden zorla alınan bir şeymiş gibi bahsediyordu? Vergileri ödemezse, ödemezsek kamu hizmetlerin sağlanamazdı. Bunu bilmiyor muydu? Belki de bir derdi vardı ondan bu kadar isyankardı ses tonu… Cevabını bilemediğim sorular, en iyisini yanına gidip sormak, neden böyle davrandığını, ne gibi bir sorunu olduğunu ama bunu yumuşa ses tonuyla, sakince sormalıydım yoksa her an her şey olabilirdi… 154

Öykü Tamamlama Tekniği Gazete Haberi Örneği; (Hayat Yalova Gazetesi / 24 Şubat 2021) Tuğçe DUMAN 155

Beyza ATAMAN 156

Mehmet GÜMÜŞ 157

Güzide Yonca TOPAL 158

7.4.2 Türk-İslam medeniyetinde yetişen bilginlerin bilimsel gelişme sürecine katkılarını tartışır. Eğitsel Oyunlar Tekniği (BEN KİMİM) Sınıftan iki lider seçilerek sınıf iki gruba ayrılır. Her lider kendi grubuna Türk-İslam medeniyetinde yetişen bilginlerin bilimsel gelişme sürecine yaptıkları katkıları okuyarak bu kişinin hangi bilgin olduğunu bulmalarını ister. Musadin ÇİÇEK 159

ÖNEMLİ BİLGİ ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERE KİTAP ÖNERİLERİ ÖNSÖZ 160

ÖĞRETMENLERE KİTAP ÖNERİSİ Kitap Adı: TOPRAK ANA Yazarı: Cengiz Aytmatov Kullanılabilecek Ünite: Üretim, Dağıtım ve Tüketim • Cengiz Aytmatov’un bu kitabını her Sosyal Bilgiler öğretmeni okumalıdır. Bu kitapta Aytmatov toprağın öneminden, toprağın karşılıksız herkese kucak açtığından, insanların geçmişten günümüze toprağa değer verdiği ve geçimini topraktan sağladığından, insanların birlik beraberlik içinde üretim yaptıklarını ve bu ürettikleri ürünleri de Savaştaki askerlerle paylaştıklarından, ana karakter olan Tolgan Ay’ın ve ailesinin başından geçenlerden bahseden sürükleyici bir romandır. Sosyal Bilgiler Üretim, Dağıtım ve Tüketim ünitesinin toprak ile ilgili olan kazanımlarına, çalışkanlık, aile birliğine önem verme, dayanışma, vatanseverlik, barış, yardımseverlik değerlerine de hitap eden bir kitaptır. Bu kitaptan öğretmenler kazanımlarına ve öğrencilerin yaşlarına uygun olarak, öğrencilerin bu kazanımları daha iyi anlamaları ve toprağın önemini kavramaları için öğretmenlere derslerinde farklı yöntemlerle kullanmaları tavsiye edilebilir bir romandır. Kitaptan alınan bir kesit; “Ey besleyici Toprak ana, hepimizi bağrına basan sensin. Onlarla Sen konuş Toprak ana, insanlara sen anlat!” (Sayfa 143) Şeyda BOZDAĞ 161

Beyza ATAMAN 162

ÖĞRETMENİM BİR BAKAR MISIN? Kitapta denetim odaklı korku kültürü, disiplin, iletişim bilinci, sosyal kimlik, etki alanı, ön yargı, otorite anlayışı gibi birçok kavram üzerinde durulmuştur. Doğan Cüceloğlu kitabında öğretmenlerin öğrencileriyle olan iletişiminden, öğrencilerini yaşam başarısı için yönlendirmesinden aynı zamanda olumsuz iletişim kuran öğretmenlerin ömür boyu öğrencilerinin üzerinde nasıl etki bıraktığını bu olumsuzluğa engel olacak önerilerini okurlarından gelen mektuplar üzerinden anlatmıştır. Sosyal bilgiler öğretim programı içerisinde yer alan saygı, sevgi, dürüstlük, iletişim, empati, kalıp yargı ve önyargıyı fark etme, eşitlik vb. değer ve becerilerin kazandırılmasında bir öğretim materyali olarak kullanılabilecek olan bu kitap Sosyal bilgiler öğretmeni tarafından okunmalı, öğrencilerin okuması için tavsiye edilmelidir. Öğretmen kitapta okuduklarını derste örnek olay olarak kullanabilir ve eğer kendisinde iletişim açısından bir eksiklik varsa kitaptan yola çıkarak bunları tamamlayabilir. Önerileri dikkate alarak öğrencileriyle daha etkili ve olumlu iletişimde bulunabilir. Kitap öğretmende farklı bir bakış açısı sağlar öğretmenin farklı pencereden bakmasını sağlayabilir. Kitaptan alınacak olumlu-olumsuz mektuplar iletişim ve insan ilişkileri ünitesinde kullanılabilir Kitaptan alınan örnek bir mektup: İlkokul öğretmenim F.A.’yla çok anım var. Beni en çok mutlu edenini anlatmak istiyorum. Öğretmenler günü yaklaşıyordu. Annem ve babam şehir dışındaydı ve amcamda kalıyordum. Öğretmenim için amcamdan hediye almasını istemeye utandım, ta ki son güne kadar. O akşam yengeme utana sıkıla söyledim. Saksıda yapay bir çiçek buldu. “Bunu kesip götürebilirsin,” dedi. Zorla kestik. Bu kez de teli çıktı içinden, baya ağladım. Yengem çiçeği peçete ve bantla sardı. Gece uyuyamadım. Sabah stresle okula gittim. Herkes hediyesini vermeye başladı, hediyeler bitene kadar bekledim ve kimse fark etmesin diye çiçeği son anda hızla çantamdan çıkarıp masasına yaklaştım. Birkaç arkadaşımın güldüğünü gördüm. Ben tam utançtan yerin dibine girmek üzereyken can öğretmenim durumu fark etmiş olacak ki herkesi kıskandıracak övgüler yağdırıp o eski çiçeği koklamaya çalıştı ve benimle birkaç dakika sohbet etti. Önce rol yaptığını düşündüm, ama beni bile ikna etti. O günkü gururumu, mutluluğumu tarif edemem. Tabii sonradan anladım ne yapmaya çalıştığını… (sayfa: 94) 163

OSMANCIK Kitapta devlet, adalet, akıl, kuvvet, ilim, cihan devleti, başlangıç, kuruluş gibi birçok kavram üzerinde durulmuş, devlet kuruculuğu ve karakter üzerine vurgu yapılmıştır. Tarık Buğra kitabında, Osmanlı devletin kuruluş sürecini Osman beyin çocukluğundan itibaren kuruluşa ve sonraki yaşanan süreçleri genelde biyografi şeklinde ele alır. Kitap Sosyal bilgiler programında içerisinde yer alan empati, eleştirel düşünme, politik okuryazarlık, zaman ve kronolojiyi algılama, adalet, aile birliğine önem verme, bağımsızlık, barış, bilimsellik, çalışkanlık, dayanışma, vatanseverlik vb. değer ve becerilerin kazandırılmasında Sosyal bilgiler öğretmeni tarafında öğrencilerine tavsiye edilebilir. Öğretmen bu kitabı tavsiye ederek 7.Sınıf öğrencilerinin 2.Ünitesinde yer alan Osmanlı devletinin kuruluşunu daha eğlenceli, akıcı ve anlaşılır şekilde anlamalarını sağlayabilir ve dersini daha kalıcı hale getirebilir. Kitaptan alınan örnek ifadeler: Şeyh Edebali’nin Osman Bey’e Öğüdü: Düşmanını çoğaltma. Ve düşmanlığın sonunu da başını da sen seç; sen başlat, sen bitir. Boy’undan soyundan, dininden kimselere düşman olma, kin gütme. Ve boy’undan, soyundan dininden olmayan kimselerle kurduğun dostluğu yoldan dostluğuyla karıştırma, öyle dostluklara sadık ol amma bel bağlama, hesabını kitabını onlara dayama. (Sayfa:25) Dünya’yı bize büyük gösteren bizim küçüklüğümüzdür. (Sayfa:32) Türk kaba olmaz. (Sayfa:62) Not: Kitabın basım sayılarına göre sayfa sayıları değişebilir. Binnur DURSUN 164

ÖĞRETMENE KİTAP ÖNERİSİ; KİTAP ADI: SAFAHAT YAZARI: MEHMET AKİF ERSOY ÖĞRENME ALANI: ETKİN VATANDAŞLIK İÇERİK: İçerik olarak şiir kitabıdır. Mehmet Akif’in fikirlerini ve gördüğü olayları konu edinir. 1911-1930 yılları arasına geniş bir ışık tutuyor. Farklı bölümleri ayrı ayrı basıldıysa da en sonrasında tek bir ciltte toplanmış ve olay bütünlüğü sağlanmıştır. İlk şiir Safahat olarak basılmıştır. Mehmet Akif Ersoy, daha çok manzum şiir örnekleri sunmuştur. Her Sosyal Bilgiler öğretmeninin ve toplumumuzun kitaplığında bulunması gereken bir kitaptır. “Kendi feryadımda ancak ses veren feryadıma… Kimseler yok, tanıdıkların hepsi bu diyardan gitmiş.” (Tercümedir Şiir sayfa 53) Rümeysa CANDEMİR 165

SB.7.2.5. OSMANLI KÜLTÜR, SANAT VE ESTETİK ANLAYIŞINA ÖRNEKLER VERİR. GEORGE WİLLİAM FREDERİCK HOWARD – TÜRK SULARINDA SEYAHAT 31 Mart 1853’de geziye başlamış olan yazar, bir yıl boyunca seyahat ettiği yerlerden gözlemlerini bu kitapta anlatmıştır. Seyahati sırasında 24 Haziran 1853 yılında Osmanlı Devleti’ne de gelmiştir. Kitapta Osmanlı Devleti’nin mimarisinden, hamamlarından, boğazından, yemeklerinden bahsetmektedir. Kitapta İstanbul’un genel görüntüsünden, Türk hamamlarının sık sık kullanılırsa etkili bir tedavi yönetimi olduğundan, Türklerin temizliklerine ne kadar önem verdiklerini, Dolmabahçe Sarayından, Sultanahmet Cami’nden, Topkapı Sarayından bahsedilmiştir. Bunun yanında Türklerin adetlerinden, yer sofralarından, yemeği elle yediklerinden, yemek çeşitlerinin fazla olduğundan, Bayram gecelerinde Haliç’te büyük bir fener alayı düzenlendiğinden, padişahın saltanat kayığı ile geldiğinden, Türklerin misafirperver, terbiyeli, mümtaz insan olduklarından bahsedilmiştir. Sosyal Bilgiler öğretim programında yer alan değişim ve sürekliliği algılama, zaman ve kronolojiyi algılama, mekanı algılama becerilerinin kazandırılmasında ve estetik değerinin kazandırılmasında kullanılabilecek bir kaynak ve materyaldir. Kitapta yer alan bilgiler Sosyal Bilgiler öğretmenleri tarafından dersle ilişkili olarak kullanılabilir. KİTAPTAN ALINTI: “Dolmabahçe Sarayının dış kısmı bol miktarda kullanılan beyaz mermerden ötürü parıldayan bir etkiye sahiptir. Saray, Gunter’in şatafatlı düğün pastaları gibi çok teferruatlı inşa edilmiş. Çok ince iş süsleri var.” (Sayfa: 57-58) “Türk hamamında bir çeşit kızgın mermer (göbek taşı) üzerinde yatılıyor. Hamam sık sık kullanılırsa çok etkili bir tedavi aracı. Bizler derimizi okşamakla kendimizi temizlediğimizi sanıyoruz, Türkler ise gerçek temizlik örneği kişiler.” (Sayfa: 22) SB.6.6.1. DEMOKRASİNİN TEMEL İLKELERİ AÇISINDAN FARKLI YÖNETİM BİÇİMLERİNİ KARŞILAŞTIRIR. GEORGE ORWELL- HAYVAN ÇİFTLİĞİ Şubat 1944 yılında yazıya geçirilen kitapta, kahramanlar hayvanlardır. Bir çiftlikte yaşamlarını sürdüren bu hayvanlar, kendilerine iyi davranmayan insanlara isyan edip yönetimi ele geçirirler. Daha eşitlikçi bir topluluk oluşturmaya çalışmışlardır. Aralarında en kurnaz olan domuzlar yönetimi kısa sürede ele geçirirler ve insanlardan daha baskıcı daha acımasız olurlar. Eşitlikçi bir topluluk isteyen hayvanlar karşılarında domuzlardan oluşan bir diktatörlükle baş başa kalırlar. Kitapta yönetim, cumhuriyet, oylama, eşitlik, diktatör kavramlarına vurgu yapılmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmenleri tarafından okunmalı ve öğrencilere de okutulmalıdır. Sosyal Bilgiler öğretim programında yer alan empati, eleştirel düşünme, iş birliği becerileri ve bağımsızlık, adalet, dürüstlük, eşitlik, özgürlük değerlerinin kazandırılmasında kullanılabilecek uygun bir materyaldir. KİTAPTAN ALINTI: “Bütün hayvanlar eşittir. Ama bazı hayvanlar öbürlerinden daha eşittir.” (Sayfa: 133) “Hiçbir hayvan hiçbir hayvanın efendisi değildir. Bütün hayvanlar eşitti.” (Sayfa: 131) Beyza Asena PEKŞEN 166

KİTAP ÖNERİLERİ Öğrenciye; Kitabın Adı: YA BEN İSTANBUL’U ALACAĞIM YA İSTANBUL BENİ Yazarı: Ayla ABAK Öğrenme Alanı: Kültür ve Miras Konusu: Yükselme devrinin en kıymetli padişahlarından Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetme sürecini ve sonrasında yaşanan gelişmeleri anlatan bu roman, önümüze tevazu sahibi bir padişah çıkartmaktadır. Tam bir İstanbul sevdalısı, O müjdelenen padişah… Kitap, içerisinde Sosyal Bilgiler ders müfredatına uygun konuları barındırmaktadır. Osmanlı’nın sosyal, kültürel ve ekonomik yapısıyla beraber, dönemin gaza, cihat ve fetih politikalarını da bizlere özetlemektedir. Ayrıca kitapta dönemin ünlü bilim insanlarının çalışmaları, eserleri ve Fatih ile olan ilişkileri de yer almaktadır. Osmanlı’nın kutlu yükselişini öğrenmek isteyenlerin kitaplığında mutlaka yer alması gereken bir kaynak materyaldir. Bununla beraber kitabı okuyanlar koca bir çağ açan padişahın askeri hünerlerinin yanı sıra yönetici, mühendis ve şair yanlarını da keşfedeceklerdir… Sultanın hastalandığı dönemde onun tedavisiyle ilgilenen Yakup Hekim’e okuduğu şiiri; “Ey dost! Aslında hicran yarasını dil ile anlatabilmek hiç mümkün değildir. Paramparça olmuş yakam sana gönlümün nasıl şerha şerha olduğunu göstersin… (Sayfa 241) Öğretmene; Kitabın Adı: ÖĞRETMEN OLMAK (Bir Can’a Dokunmak) Yazarı: Doğan CÜCELOĞLU-İrfan DEĞİRMENCİ Konusu: Kitapta, Doğan Hoca ve İrfan Bey yaklaşık bir yıla yayılan süreçte ülkenin farklı kentlerinde sohbet gerçekleştirerek, genç fidanları taptaze umutlara dönüştüren öğretmenlerimizi konuşmaktadırlar. Kitapta öğretmen ya da öğretmen adayları; öğretmenliğin sadece bir meslek olmadığını, bir cana dokunmanın ne kadar kıymetli bir şey olduğunu öğreneceklerdir. Kitapta kimlerin öğretmen olabileceği, öğretmenlik mesleğine hazırlık süreci, bir öğretmenin kendini nasıl geliştirebileceği, sınıf ortamında öğretmenin rolü, öğretmen-öğrenci ilişkileri ve değerlerimiz gibi konular ele alınmıştır. Ayrıca Cüceloğlu yer yer anılar ve hikayeler anlatarak da kitaba zenginlik katmıştır. Her öğretmenin kitaplığında mutlaka bulunması gereken rehber niteliğinde bir eserdir… Kısacası okuyucular kitapta “Öğretmenlik Yapmak” ve “Öğretmen Olmak” arasındaki farkı bulacaklardır. İşte bu farklardan bazıları kitapta şu şekilde özetlenmiştir; ❖ Öğretmenlik yapan, “yüz” merkezlidir; öğretmen olan ise “can” merkezlidir. ❖ Öğretmenlik yapan için her şeyden önemlisi mevzuattır; öğretmen olan için ise öğrenci… ❖ Öğretmenlik yapan, her koşulda şikâyet eder; öğretmen olan ise her koşulda şükredecek bir şeyler bulur. (Sayfa 194) Tuğçe KORKMAZ 167

Özge AKKAN 168

DAVA (Franz Kafka) Kitapta tutukluluk, hukuk, dava, özgürlük, mahkeme, adalet sarayı, adalet, dilekçe, duruşma, terazi, kılıç gibi kavramların üzerinde durulmuştur. Kitapta dava sürecinin hukuk sisteminin eleştirisi yapılmıştır. Franz Kafka Dava kitabında var olan hukuk sisteminin işleyişinin nasıl olduğunu göstermek ve bu sistemi değiştirmek için yapılan bir eleştiri olarak görülmektedir. Bu eleştiriyi suçu bilinmeyen Josef K. üzerinden anlatmıştır. Kitap Sosyal Bilgiler programında yer alan Hukuk okuryazarlığı, Kalıp ve ön yargıyı fark etme, iletişim, eleştirel düşünme, özgürlük, bağımsızlık ve adalet gibi değer ve becerilerin kazandırılmasında Sosyal Bilgiler Öğretmeninin okunarak öğrencilere tavsiye olarak 5. Sınıf 6. Ünite olan Etkin Vatandaşlık ünitesi kapsamında öğrencilere okutturulabilir. Kitaptan alınan bazı örnek cümleler aşağıdaki gibidir; • Seni özgürlüğe kavuşturmaz ama nefes almanı sağlar. (Sayfa 92) • Önemli olan yolun yarısında pes etmemesiydi. (Sayfa 122) NUTUK (Mustafa Kemal Atatürk) Biz Türkler, tarih boyunca hürriyet ve istiklale timsal olmuş bir milletiz. (Mustafa Kemal Atatürk) Kitapta Türklük, milli, ordu, bağımsızlı, cumhuriyet, hür olma vb. kavramların üzerinde durulmuştur. Kitapta milli mücadelenin yanı sıra cumhuriyetin ilanı ve demokrasiye geçişin süreçleri işlenmiştir. Millî mücadelede yaşanan zorlukların yanı sıra cumhuriyete geçişte karşılaşılan engellerden bahsedilmektedir. Kitapta eleştirel düşünme, iletişim, karar verme, problem çözme, yenilikçi düşünme gibi becerilerin ve bağımsızlık, barış, dayanışma, eşitlik ve vatanseverlik gibi değerlerin kazandırılmasında Sosyal bilgiler öğretmeninin öğrencilere tavsiyede bulunması gerekmektedir. Sosyal bilgiler dersi için 7.sınıf 6. Ünite olan etkin vatandaşlık ünitesinde yer alan kazanımların verilmesinde fayda sağlayacaktır. Ayrıca 8. Sınıf İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi için de 2. Ünite olan MİLLÎ UYANIŞ: BAĞIMSIZLIK YOLUNDA ATILAN ADIMLAR ve 3. Ünite olan MİLLÎ BİR DESTAN: YA İSTİKLAL YA ÖLÜM! Ünitesi için okutturulması gerekmektedir. • Saltanat millete geçmiştir, saltanat kalmamıştır; Hilafet de saltanat demektedir. O halde onun da varlığının bir anlamı yoktur. (Sayfa 372) • Birlikte davet edilme durumu, kişisel saltanatın kaldırılması işini kesin olarak sonlandırdı. 1 Kasım 1922 tarihli kanun gereğince, hilafet ile saltanat birbirinden ayrıldı. (Sayfa 449) • Türk halkı, kayıtsız şartsız hakimiyetine sahiptir. Türk halkının kayıtsız ve şartsız hakimiyetine sahip olduğunu ve bir defa daha ve kesinlikle tekrar ediyorum. Unvanı ister halife olsun ister başka bir şey olsun, hiç kimse bu milletin kaderine ortak çıkamaz. (Sayfa 461) Yusuf ÇETİN 169

İDEAL ÖĞRETMEN Grıgory PETROV’un “İdeal Öğretmen” eseri öğretmenler için önerilen kitaptır. Bu kitap içerisinde Prof. Dr. S. A. Raçinski’nin, öğretmen ve öğrencilere örnek teşkil edecek hayat hikayesinin anlatıldığı biyografik bir eserdir. Bunun yanı sıra çocukların keşfedilmeyi bekleyen bir hazine olduğu ve bu hazinenin ne kadar erken keşfedilirse o kadar yüksek istidada sahip bireylerin ortaya çıkabileceğinin de altı çizilmiştir. Küçük yaştaki çocukları eğitme durumunda olan öğretmenlerin aslında bir üniversite hocasından daha dolu, daha kültürlü, daha vasıflı, daha yetkin ve daha bilgili olması gerektiğini de vurgulayan bir eserdir bir öğretmenin çok donanımlı olmasını öneren bu kitap buna sebep olarak yukarda örnek olarak gösterdiğimiz hazinenin (çocukların) eğitimi esnasında yapılacak bir hatanın, onların kişiliğine, öğrenmeye olan meraklarına ve ilgilerine ahlaki ve manevi gelişimlerine büyük bir darbe vuracak noktadadır Bu yüzden “İdeal Öğretmen” eseri her sosyal bilgiler öğretmeninin okuması gereken kitaplar arasında yer almalıdır. Kitaptan alınan örnek ifadeler; “Bizim suçumuz onların suçunun çok çok üstündedir. Belki on kat daha fazladır. Bir defa şuna bakınız; biz her nasılsa özel bir eğitim aldık. Bunun sayesinde birtakım haklara sahip olduk, büyük makamlara ve memuriyete geçtik. Fakat ondan sonra ne yaptık? Ne yapacağız? Uyuduk: Evet sadece uyuduk!” (Sayfa 30) “Yetiştirdiği öğrencilerin günbegün gelişmelerini gördükçe, bu canlı çiçeklerin her gün biraz daha açılmaya başladıklarını izledikçe, Profesörün sevinci artıyor.” (Sayfa 53-54) SOL AYAĞIM Christy BROWN’un “Sol Ayağım” adlı eseri öğrenciler için önerilen kitaptır. Bu kitap içerisinde yazar, şair ve ressam olan Chirsty Brown’un Öğrencilere SB.6.1. Birey ve Toplum ünitesi kapsamında örnek olarak gösterilebilecek bu kitap kendi hikayesini anlattığı otobiyografik bir eserdir. Bu eser öğrencilere eleştirel düşünme, empati, kalıp yargı ve önyargıyı fark etme, öz denetim becerilerin yanı sıra dayanışma, duyarlılık, saygı ve yardımseverlik değerlerinin kazandırılması kapsamında kullanılabilecek bir kitaptır. Bu kitapta doğum esnasında beyin felci geçiren yazarın yaşamını sadece sol ayağının parmaklarını kullanarak idame etme çabası içerisinde oluşunu, öz denetim, motivasyon ve azmini anlatılmaktadır. Kitaptan alınan örnek ifadeler; “Dinledim… O aralık gününü, annemin yanında çömelip oturduğu pes etmemem için beni teşvik ettiği, bir parça sarı tebeşir ile “A” harfini çizdiğim o aralık gününü hatırladım…” (Sayfa 186) “Bir an düşündüm. Kalabalık bir izleyici önünde oturduğumu bana bakan yüzlerce bilmediğim yüzü, dikkatle bakan ve sorgulayan gözleri garip hareketlerimin, kıvrılan ellerimin ve çarpık ağzımın farkına varan insanları düşündüm, tereddüt ettim o da başını yana eğdi. Düşüncelerimi okuyordu. “Yapabilir misin?” dedi. “Tamam,” dedim. “Tabi ki yapabilirim.” Oysa çok korkuyordum.” (Sayfa 180-181) Emre KALKAN 170

Yuval Noah Harari seti (Sapiens, Homo Deus ve 21.Yüzyıl İçin 21 Ders); Yazar; Yuval Noah Harari Yuval Noah Harari, tüm dünyaca tanınmış önemli bir tarihçi, Sapiens adlı kitabı tüm dünyada ses getirdi. İnsanoğlunun ortaya çıkışı, avcı toplayıcılıktan nasıl büyük imparatorluklar kurduğunun hikâyesini detaylı bir şekilde anlatmakta. Homo Deus kitabında ise Harari bizlere Sapiens kitabında anlattığı insanlığın, modern çağdaki durumunu anlatmakta. Son kitabımız 21.Yüzyıl İçin 21 Ders’te ise modern çağdaki insanlık için tavsiyelerde bulunuyor. Her öğretmenimizin (alanı ne olursa olsun) varoluştan günümüze kadar ki insanlığın hikâyesini bambaşka bir pencereden okumak ve bugünü anlamak açısından çok önemli başucu kitapları olma özelliği taşımakta. Berk ŞAHİNGÖZ BOZKIRDA ALTMIŞALTI Kazanım:(5.2.4) Kültürel ögelerin, insanların bir arada yaşamasındaki rolünü analiz eder. Kitapta Anadolu’nun mütevazi şehri, yiğidin harman olduğu diyar olan Yozgat’ta geçen yedi tane hikaye bulunmaktadır. Kendisi de bu topraklarda büyüyen Mustafa Çiftçi, hikayelerinde; bozkırın o sıcak ve samimi yaşam şeklini, dayanışmasını, geçim sıkıntısını, küçük esnafın sorunlarını ve bozkırın insanın tertemiz aşklarını lafı eğip bükmeden yörenin ağzıyla anlatmış. Ayrıca metropollerde yaşayıpta birbirlerinden bir haber yaşayan insanların aksine insanların birlikte ağladığı, birlikte güldüğü; mahalle kültürünü, komşuluk kültürünü en doğal haliyle yansıtmış. Yukarıdaki ilgili kazanımla doğrudan ilişkilendirilebilecek; Sosyal bilgiler öğretim programında da yer alan aile, akrabalık, kültür, gelenek ve yardımlaşma gibi kavramlara da sıkça değinilmesi kazanımın öğrenciler tarafından anlaşılması adına oldukça katkı sağlamaktadır. Kitaptaki hikayeler okuyan öğretmeni çocukluğuna götürürken, öğrencileri ise belki de daha önce hiç hissetmedikleri, mahalle kültürünün sıcaklığını, samimiyetini yaşamaları açısından oldukça önemli. Tüm bu yönleriyle baktığımızda kitap hem öğretmen hem de öğrenciler tarafından keyifle okunacak bir kitap diyebilirim. Kitaptaki bazı hikayeler: 1) Handan Yeşili 2) Ensesi Sararmış Adamlar 3) Ankara’daki Evlatlar Necip ÇALIŞKAN 171

GAZAP ÜZÜMLERİ / JOHN STEINBECK “Küresel Bağlantılar” ünitesi ile ilişkilendirebilir. Ayrıca “7.5.2. Üretim teknolojisindeki gelişmelerin sosyal ve ekonomik hayata etkilerini değerlendirir.” kazanımı ile ilişkilendirebilir. Büyük Buhran döneminde, tarımda makineleşmenin yaygınlaşması ile fakirleşen ve ellerindeki toprakları alınan çiftçilerin göçüne şahit oluyoruz. John Steinbeck kitabında açlık, zorbalık ve parasızlık yüzünden iş bulmak umuduyla yollara koyulan bir aileyi ele alıyor. Sosyal Bilgiler açısından ele alırsak kitap Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan dayanışma, adalet, sevgi gibi değerlerin yer alması açısından önemli bir eser. Hatta kitapta şu kısım “Günlerden bir gün bize fasulye verdiler Ekşimişti. Adamın biri bağırmaya başladı, hiçbir şey olmadı. Bağırdı, çağırdı durdu. İdare görevlisi geldi, bakıp, gitti. Derken başka bir adam bağırmaya başladı. En sonunda hepimiz bağırdık. Hepimizin sesi aynı tona büründü. Bak, işte o zaman koca bina sanki şişti, kabardı, büyüdü. Tanrım! O zaman bir şeyler olmaya başladı işte! Koşa koşa geldiler, bize başka bir yemek verdiler… verdiler… anlıyor musun?” (Sayfa 468) Bu alıntıdan dayanışma değerine varabiliriz. Sosyal Bilgiler açısından diğer bir önemi ise tüm dünyayı etkileyen, küresel bir sorun olan “Büyük Buhran” ele alınması ve o yıllarda insanların açlık, yoksulluk, iş bulmak umuduyla verdikleri mücadeleleri fark ettirmesidir. Ayrıca üretimdeki teknolojinin değişmesi ile insanların hayatlarını nasıl etkilediğini, değişimlere uğradığını da gözler önüne seriyor. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin okunması için önerilmesi gereken bir kitaptır. ÖLÜ OZANLAR DERNEĞİ / N.H. KLEINBAUM Kitapta geleneksele bağlı olan Welton Akademisine yeni atanan İngilizce öğretmeni John Keating’in okula gelmesiyle her şey bir anda değişir. Herkes öğrencilerine ya da çocuklarına daha iyi bir üniversite ya da okul kazanması için üzerinde baskı kurar, kimse onların hayallerini sorgulamaz ya da ciddiye almaz. Ama yeni atanan öğretmen ise bunların tam tersini yapar, öğrencilerinin anı yaşamasını, onların ufuklarını geliştirmesinde, hayallerini geliştirmesinde ve kendi düşüncelerini ifade edebilmesinde yardımcı oluyor. Bir Sosyal Bilgiler öğretmeni tarafından okunması gereken bir kitap. Öğrencilerine nasıl destek olacağını, onların hayallerini, kendi fikirlerini öldürmek değil de hayallerini ve fikirlerini daha da geliştirmesine yardımcı olacağına, öğrencilerin farklı bir bakış açısı kazandıracağına ve dayattırılmış olan geleneksel kalıpların dışına çıkmasını sağlayacağını düşünüyorum. “Eğer bir şeyden eminseniz, başka bir şekilde düşünmeye zorlayın kendinizi, yanlış ya da aptalca olduğunu bilseniz bile. Bir şey okurken yalnızca yazarın ne düşündüğüne kafa yormayın, durup siz ne düşünüyorsunuz ona da kafa yorun.” Tuğçe DUMAN 172

ŞU ÇILGIN TÜRKLER Şair: TURGUT ÖZAKMAN Kitapta Mondros Mütarekesi ile 2. İnönü savaşı arasında geçen dönem anlatılıyor. Bu dönemde yapılan işgaller ve bu işgallere karşı canıyla, malıyla ve her şeyiyle direnen Anadolu üzerinde duruluyor. Burada bir bütün olarak hiçbir ayrım gözetmeden bir olmayı, vatan uğruna can vermeyi, vatanı düşman elinden kurtarmayı ve bu mücadelenin nasıl olduğundan bahsediliyor. Sosyal bilgiler öğretim programı içerisinde yer alan bağımsızlık, barış, dayanışma, duyarlılık, özgürlük, vatanseverlik gibi değer ve becerilerinin kazandırılmasında bir öğretim materyali olarak kullanılabilir. Bu açıdan kitabı bütün sosyal bilgiler öğretmenleri okunmalıdır ve öğrencilere okumaları için tavsiye etmelidir. Öğrencilere bu kitabı vatan ve millet bilinci oluşturmak için ve ülkemizi ne zorluklarla, mücadelelerle kurduğumuzu göstermek adına mutlaka okutmak gerekmektedir. Öğretmen bu kitapta okuduğu önemli yerleri ders ortamına getirerek hem öğretim ortamını zenginleştirebilir hem de öğrencilere konuya farklı bakış açılarıyla bakma imkanı sağlayabilir. Bu kitapta yer alan konular doğrudan sosyal bilgiler dersi ile ilgilidir ve Sosyal Bilgiler dersinde kullanılmalıdır. ALINTI (SAYFA 8) Ankara’nın ısrarı üzerine İstanbul hükümeti İngilizlerin izniyle seçim yapılmasını kabul eder. 12 Ocak 1920 de Osmanlı meclisi İstanbul da toplanır. Esasları Erzurum ve Sivas kongreleri ile Ankara’da oluşturulmuş ve belirlenmiş olan Milli Ant’ı (Misak-i milliyi) kabul ve ilan eder. Milli Ant’ın özü şudur: “Bölünmez bağımsız ve hür ve çağdaş bir Türkiye “ ARİF KILIÇ 173

BEYAZ ZAMBAKLAR ÜLKESİNDE Kitabın türü: Seyahatnamedir Yazarı: Grıgory PETROV Bu kitap öğretmenlere önerilir. Bu yazar bu eseri Finlandiya`yı gezerken not aldığı seyahatnamelerinden yararlanarak yazmıştır. Finlandiya önceden İsviçre`nin himayesinde olan bir ülkedir ve bu eserle Bataklık diye de bilinen bu ülke verimsiz, halkı zulüm gören bir ülkenin yeniden doğuşunu anlatır. VİLHELM SNELMAN ve arkadaşları aydın fikre sahip liderler olarak ortaya çıkar ve halka zulüm eden askerleri her konuda eğitir. Onlarda vatan, millet sevgisini, güzel ahlakı, eğitimi bilimi, özgürlüğü anlatarak Finlandiya halkını tek çatı altında toplayarak özgürlük ve bağımsızlık konusunda bilinçlendirerek ülke topraklarında nüfuz eden düşmanları atmayı ve ülkenin Milli refah seviyesine getirmek için öğretmenler, subaylar, köylü ve şehirli tüm halk birleşerek sarf ettikleri çabaları anlatır. Bu bataklık topraklardan bir ülke nasıl kurtarılabilir, vatan, millet sevgisi, hoş görü, empati kurma, hür fikirli, hür vicdanı bireyler nasıl yetiştirilir tüm bu becerileri kazandırmak için sosyal bilgiler öğretmenleri kendileri de okumalı ve sınıfta öğrencilere de sunmalı. ESERDEN ALINTILAR “Toplum çocuklara ne kadar destek veriyorsa eğitim kalitesi o kadar yükseliyor?” (Sayfa 33) “Her halk layık olduğu şekilde yönetilir.” (Sayfa 64) “Aydın olmak modaya uygun elbise, şapka ve kolalı gömlek giymek değildir. Aydın kesim, bir milletin beyni gibidir. Millet sizi iyi bir öğrenim gördükten sonra, bir maaşa konasınız; akşamları, kahvelerde iskambil veya domino masasının başına geçip eğlenesiniz diye okutmamıştır.” (Sayfa 22) “Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur.” (141) Havva Yeşim YİĞİT 174

1-Falih Rıfkı ATAY’IN ‘’Zeytin dağı’’ adlı eseri Bu kitap öğrencilere SB.7.6 etkin vatandaşlık ünitesi kapsamında tavsiye edilebilecek bir kitaptır. Osmanlı saltanatının son günlerinden Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk zamanlarına kadar olan sürecini anlatmaktadır. Bu kitapta öğrenci en kötü barışın bile bir savaştan daha iyi olacağını anlayacaktır. Bu eser öğrenciye empati kurma, dayanışma, vatanseverlik ve eleştirel düşünme gibi becerilerin kazandırılmasında kullanılabilecek bir kitaptır. Kitaptan alınan bazı örnek cümleler; En fena kanun, en iyi kanunsuzluktan daha iyidir, denebilir. En doğrusu kanunun iyi yapılması olduğuna şüphe yoktur. (Sayfa-10) \"1913'de bir Mustafa Kemal, yüzyıl sonrası için bile hayaldi, fantezi romanlarında bile yeri yoktu.\" (Sayfa-33) Mustafa Kemal, Büyük Harbe girmek aleyhinde idi: Kafa ve sanat adamı olduğu için! Mustafa Kemal Kurtuluş Harbini bırakmak fikrinde asla bulunmadı: Vatan adamı olduğu için! İşte size bütün kitabın özü: İlim ve vatan adamı olunuz. Hiçbiri yalnız başına ne sizi ne de milletinizi kurtarabilir. 2-Victor HUGO’NUN ‘’Bir idam mahkûmunun son günü’’ adlı eseri Bu kitap SB.6.6 etkin vatandaşlık ünitesi kapsamında tavsiye edilebilecek bir kitaptır. Yazar kitapta giyotinle idam cezası almış 4 devlet adamının idamından önce sadece elit tabakadan oldukları için idamın kaldırıldığı, bu devlet adamlarının beraat ettikten sonra tekrardan idam cezasının getirildiği yer alıyor. Yazar kitapta bunun yanlış bir uygulama olduğundan yakınıyor. Ayrıca yazar kitapta adalette olan birtakım haksızlıklardan ve bir mahkûmunun idam sehpasına gidene kadar yaşamış olduğu haksızlıklardan bahsediyor. Bu kitap öğrencilere adalet, dürüstlük, eşitlik, gibi değerlerin kazandırılmasında yardımcı olacaktır. Kitaptan alınan bazı örnek cümleler; İnsanların hepsi belirsiz bir süre için ertelenen ölüm cezasına mahkûmdurlar. (Sayfa 7) Çıplak soğuk taştan dört duvar arasında esir edilmiş; adım atabileceğim özgürlükten, görebileceğim ufuktan mahrumken kapıdaki gözetleme deliğinde süzülen ışığın, karşıdaki karanlık duvara yansıttığı beyazımtırak şeklin ağır ağır hareket etmesini gün boyunca kurulmuş makine gibi seyrederek zaman geçirmek tek meşguliyetim. (Sayfa 18) Bütün bu halk gülecek, ellerini çırpacak, alkışlayacak ve bir idamı seyretmek için neşeyle koşuşan, bu özgür ve bilinmeyen zindancılar içinde, alanı dolduracak bu kalabalıkta er veya geç sepete düşecek başımla aynı kaderi paylaşacak birçok kafa olacak. (Sayfa 92) Ahmet ÇİVİ 175

ÖNEMLİ NOT WEB 2.0 ARAÇLARI ÖNSÖZ 176

CLASSDOJO 1.1.1 ClassDojo nedir? ClassDojo, sınıfta öğrendiklerini evde resim, video ve mesajlar yollarıyla paylaşarak birbirine sımsıkı bağlı topluluklar inşa etmek için öğretmenlerin, öğrencilerin ve ailelerin her gün kullandığı bir iletişim platformudur. 1.2 NE İŞE YARAR? En kısa tanımla eğlenceli bir sanal sınıf uygulamasıdır. Öğretmen, öğrenci ve veliyi bir platform etrafında toplayarak evde ve okulda eğitim bağlarını koparmamayı hedefleyen bir sistemdir. ClassDojo Nedir? Nasıl Kullanılır? ClassDojo bir sınıf içi etkileşim uygulamasıdır. Ailelerin çocuklarının okulda yaptıklarını faaliyetleri ve öğrendikleri konuları takip etmelerine olanak sağlayan bir uygulamadır. Gün boyunca öğrencilerin fotoğraflarını, videolarını, yaptıkları faaliyetleri vb. gibi her şeyi öğretmenin aileleri ile paylaşmasını sağlayan oldukça kullanışlı bir uygulamadır. Dilara BOZKURT 177

WORDİTOUNT: Bu Şeyda BOZDAĞ uygulamada cümlelerden, Yusuf ÇETİN tablolardan kelime bulutu oluşturabilir. Kelime bulutunun farklı renklerde olması tamamen kullanıcıya bağlı. Yine düzeni de kullanıcının kendisine bırakılmış. Yaptığınız etkinlikleri herkesle paylaşabilir veya gizli olarak sadece kendinizin görebileceği şekilde saklayabilirsiniz. Ayrıca etkinliğinizi bir resim olarak indirme şansınız bulunuyor. Öğrenciler için heyecan verici etkinlikler olabilir yarışma ortamı oluşturulabilir. 178

PİXTON Pixton aracı kendi sanal sınıfınızı oluşturup öğrencilerinizi bu sınıfa ekleyebileceğiniz ve kendi avatarlarını, karikatürlerini oluşturabilecekleri bir araçtır. Bu uygulamayı derslerinize entegre ederek öğrencilerinize hikâyeler oluşturulabilirsiniz. Farklı konularda karikatürler tasarlayabilirsiniz. Uygulamaya giriş ücretsiz fakat karikatürlerinizi oluştururken ücretli seçenekler vardır. Size sunulan seçenekler kısıtlıdır. Uygulamaya girildiğinde kendi sınıfınızı oluşturuyorsunuz. Öğrencilere bu sınıfın linkini yollayıp öğrencilere yollayabilirsiniz. Onlarda hesaplarıyla sisteme giriş yapıp kendi avatarlarını oluşturup profillerini oluşturabilirler. Bu şekilde karikatür ve avatarlarınızı tasarlamaya başlayabilirsiniz. Tasarlama bittikten sonra kaydedip bilgisayarınıza da indirebilirsiniz. ARTSTEPS Sanal sergi uygulaması olan Artsteps, hazır şablonların kullanıldığı gibi, kendinizin sıfırdan başlayarak bir sergi oluşturmasını sağlayan bir uygulamadır. Ücretsiz olan sanal sergi Artsteps aracı birçok yapmış olduğunuz görsel ürünleri sergilemeniz, paylaşmanız ve televizyon projelerinde ortak bir ürün çıkarmak içiniz size yardımcı olacaktır. Giriş yaparken ücretsiz üye olarak girmeniz mümkün ve serginizi oluşturmaya başlayabilirsiniz. Birinci ve ikinci adımda kendi alanınızı yaratıyorsunuz, üçüncü aşamada kendi eserlerinizi yerleştirebilirsiniz. Dördüncü aşamada bireylerin sergiyi rahatlıkla gezebilmesi için rehber eşliğinde planlama yapabilirsiniz ve son aşamada ise artık kamuya açık hale getirebilirsiniz. Kaydedip linki kopyalayıp bireylerin gezmesi için iletebilirsiniz. Beyza Asena PEKŞEN 179

Mehmet GÜMÜŞ 180

STORYBOARD THAT Bu web sitesi ile öğretmen ve öğrenciler konu ile ilgili kendileri hikaye tasarlayabilir. Hikaye tasarlarken görsellerde kullanılarak hikaye içeriği zenginleştirilebilir. Bu web sitesini özellikle tarihi konularda kullanımı etkili olup diğer konularda etkili bir şekilde kullanılabilir. En temel düzeyde kullanımı ücretsizdir. ANİMATRON Bu web sitesi ile hem animasyon yapma hemze bir video üzerinde düzenleme yapılabilir. Bu web sitesi ile konuyla ilgili etkili materyaller oluşturulabilir. Animasyon hazırlarken farklı arka plan seçenekleri, resimler veya müzikler eklenerek etkili materyaller ortaya çıkarılabilir. Ücretsiz kullanımı oldukça sınırlıdır. EDMODO Öğretmen-öğrenci ve veli ile iletişim kurmak açısından son derece etkili bir web sitesidir. Bu web 2.0 aracı ile ders sunumları, materyaller vb. şeyler paylaşılabilir. Sadece bunlarla sınırlı olmayıp kullanımı oldukça kolay olan bu web sitesinde anketler düzenlenebilir, bu site üzerinden öğretmenler ödevler vererek sınav oluşturabilir. Kullanımı ücretsizdir. Selma AYKURT 181