ที่รฦกอายุวัฒนมงคล ๘๑ ปี พระพรหมวชิรมุนี

วดั สุทศั นเทพวราราม ๑๗ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๕ ท่รี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี พระพรหมวชริ มุนี (เชดิ จติ ตฺ คตุ ตฺ มหาเถร)



ที่รฦกอายุวัฒนมงคล ๘๑ ปี พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จิตฺตคุตฺตมหาเถร) วัดสุทัศนเทพวราราม ราชวรมหาวหิ าร ๑๗ กุ มภาพั นธ์ ๒๕๖๕



คําปรารภ ในการทําบุญฉลองอายุวัฒนมงคลทุกปท่ีผานมาน้ัน ไดจัดใหมีการบําเพ็ญกุศลหลายรายการ ศิษยทั้งบรรพชิตและคฤหัสถตางก็ไดชวยขวนขวายจัดการใหเปนไปอยางพิเศษ แตเนื่องจากปน้ี เกิดสถานการณโรคไวรัสโควิดระบาดท่ัวไปไมสะดวกจะจัดการทําบุญใหเปนไปอยางที่เคยมา แตศิษย ทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ ตางก็มีความยินดีรวมใจกันสละกําลังกาย กําลังทรัพย กําลังความคิด จัดใหมีการทําบุญบําเพ็ญกุศลตามสมควรแกสถานการณ และคณะสงฆวัดสุทัศนเทพวราราม รวมกับมูลนิธิอัฏฐมราชานุสรณ ในพระบรมราชูปถัมภก็ไดรับเปนเจาภาพจัดพิมพหนังสือท่ีระลึก เลมนี้สําหรับแจกจายผูมารวมแสดงมุทิตาจิตภายในงาน ขออนุโมทนาในกุศลจิตและความปรารถนาดี ของทุกทาน มา ณ โอกาสน้ี ขออํานาจคุณพระศรีรัตนตรัยและอํานาจกตัญูกตเวทิตาธรรมอันทานทั้งหลายบําเพ็ญมาแลว ดวยดี จงเปนพลวปจจัยสงเสริมใหทุกทานเจริญดวยอายุ วรรณ สุขะ พละ ปฏิภาณ คุณสารสมบัติ ธนสารสมบัติพิพัฒนมงคลทุกประการ พระพรหมวชิรมุนี กรรมการมหาเถรสมาคม เจาอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม ๑๗ กุมภาพันธ ๒๕๖๕

สารบาญ ๓ ๗ คําปรารภ ๒๗ วัดสุทัศนเทพวราราม ๕๑ พระพรหมวชิรมุนี เครื่องถวยและเครื่องโตะวัดสุทัศน

¾ÃоÃËÁǪÔÃÁØ¹Õ (àªÔ´ ¨ÔμÚμ¤ØμÚâμ ».¸. ù)



ประวตั ิ วดั สุทศั นเทพวราราม

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี 8

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) วดั สุทัศนเทพวราราม เปนพระอารามหลวงช้ันเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร มีเน้ือที่ ๒๗ ไรเศษ ตั้งอยู ณ ใจกลางพระนคร พระบาทสมเด็จพระพุทธ ยอดฟาจุฬาโลกมหาราช รัชกาลท่ี ๑ สถาปนาขึ้นเม่ือพุทธศักราช ๒๓๕๐ มีพระวิหารหลวงสูงเดนตระหงาน เปนสัญลักษณของ พระอาราม อน่ึง วัดสุทัศนเทพวรารามแหงน้ีนอกจากมีสถานะ เปนพระอารามหลวงชั้นเอกอุของไทยแลว ยังเคยเปนท่ีประทับ ของอดีตสมเด็จพระสังฆราชพระองคที่ ๑๒ ของไทย คือสมเด็จ พระอริยวงศาคตญาณ (แพ ติสฺสเทโว) สมเด็จพระสังฆราช และไดถือกันวาวัดแหงน้ีเปนประจํารัชกาลที่ ๘ ดวยไดมีการ บรรจุพระบรมราชสรีรางคารของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทร- มหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร รัชกาลที่ ๘ ไวที่ วัดแหงนี้ดวย วัดสุทัศนเทพวราราม ซึ่งพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา จุฬาโลกมหาราช ทรงสถาปนาไวเมื่อตอนปลายรัชกาล สรางข้ึน ดวยพระราชศรัทธาที่จะทํานุบํารุงพระพุทธศาสนาใหมั่นคง ถาวรคูพระนครสืบไป จึงไดมีพระราชกระแสรับสั่งใหอัญเชิญ พระพุทธศรีศากยมุนี (พระโต) ซ่ึงเปนพระพุทธรูปสําคัญสราง ในสมัยสุโขทัยเปนราชธานีจากพระวิหารหลวงวัดมหาธาตุ กลางเมืองสุโขทัย เคลื่อนยายลงมาประดิษฐานยังกรุงรัตนโกสินทร เปนพระพุทธรูปคูบานคูเมือง ต้ังอยู ณ ใจกลางพระนคร คร้ันเม่ือ อัญเชิญพระพุทธศรีศากยมุนี (พระโต) ขึ้นประดิษฐานบนฐานชุกชี แลวไมนานพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ก็เสด็จสวรรคต 9

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ÀÒ¾À‹ÒÂÁØÁÊÙ§ ¾.È. òõöó ÀÒ¾¶‹ÒÂÁØÁÊÙ§ ¾.È. òôöõ 10

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) การสรางวัดสุทัศนในรัชกาลที่ ๑ นี้มีความปรากฏในจดหมายเหตุ ความทรงจําของกรมหลวงนรินทรเทวีตอนหนึ่งวา “พระโองการรับสั่งใหสรางวัดข้ึนกลางพระนคร ใหสูงเทา วัดพนัญเชิง ใหพระพิเรนทรเทพข้ึนไปรับพระใหญ ณ เมืองสุโขทัย ชะลอ เลื่อนลงมากรุงฯ ประทับทาสมโภช ๗ วัน ณ วันเดือน ๖ ข้ึน ๑๕ ค่ํา ยกทรงเล่ือนชักตามทางสถลมารค พระโองการตรัสใหแตงเคร่ืองนมัสการ พระทุกหนาวัง หนาบาน รานตลาดจนถึงท่ี ประชวรอยูแลว แตทรง พระอุตสาหะเพิ่มพระบารมีหวังที่หนวงพระโพธิญาณจะโปรดสัตว ทํานุบํารุงศาสนา เสด็จพระราชดําเนินตามขบวนแหพระหาทรง ฉลองพระบาทไม จนถึงพลับพลา เสด็จขึ้นเซพลาด เจาพี่กรมขุนกษัตรา รับพระองคไวยกพระข้ึนที่แลวเสด็จกลับ ออกพระโอษฐเปนท่ีสุด เพียงได ยกพระข้ึนถึงท่ีสิ้นธุระเทาน้ัน” อน่ึง ในหนังสือพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร รัชกาลท่ี ๑ (ฉบับเจาพระยาทิพากรวงศ) กลาวถึงเรื่องการเชิญพระพุทธศรีศากยมุนี ไวตอนหน่ึงวา “ลุจุลศักราช ๑๑๗๐ ปมะโรง สัมฤทธิศก (พ.ศ. ๒๓๕๑ เปน ปที่ ๑๗ ในรัชกาลท่ี ๑ : ผูเขียน) ณ วันพฤหัสบดี เดือน ๖ ขึ้น ๑๑ คํ่า เชิญพระพุทธรูปองคใหญ ซึ่งเปนประธานใน พระวิหารหลวงวัดมหาธาตุ ลงมาจากเมืองสุโขทัย หนาตัก ๓ วาคืบ สมโภชที่หนาตําหนักแพ ๗ วัน ครั้น ณ เดือน ๖ ข้ึน ๑๔ ค่ํา เชิญชักพระข้ึนจากแพทางประตูทาชาง ไปทํารมไวขางถนน เสาชิงชา (ถนนบํารุงเมืองฝงศาลาวาการกรุงเทพฯ เดี๋ยวน้ี : ผูเขียน) ประตูน้ันก็เรียกวา ประตูทาพระมาจนทุกวันน้ีเหตุวา ตองรื้อประตูจึงเชิญเขาไปได พระพุทธรูปองคนี้ภายหลัง ไดถวายพระนาม วา พระศรีศากยมุนี (พระพุทธศรีศากยมุนี รัชกาลท่ี ๔ : ผูเขียน)” ล ว ง ม า ถึ ง รั ช ส มั ย พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ พุ ท ธ เ ลิ ศ ห ล า น ภ า ลั ย รัชกาลที่ ๒ ไดทรงรับเปนพระราชภาระสืบตอจากสมเด็จพระราชบิดา ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหดําเนินการกอสรางตอเน่ืองสืบมาเปน ลําดับ ในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๒ (ฉบับ เจาพระยาทิพากรวงศ) ไดบันทึกไววา 11

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี “ในปมะเมียน้ัน พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงพระราชดําริวา พระโตซ่ึงประดิษฐานอยูที่เสาชิงชานั้น พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ในพระบรมโกศเชิญลงมาไว ทรงพระราชดําริจะทําวัดข้ึนในกลางพระนคร เปนวัดใหญอีกวัดหน่ึง การก็ยังหาไดทําไม จะตองฉลองพระเดชพระคุณ เสียใหแลว มีพระราชดํารัสสั่งใหเจาพนักงานจับการทําพระพิหารใหญข้ึน องคพระพุทธรูปน้ันไดทอดพระเนตรเห็นวา พระเศียรยอมไปกวาพระองค ไมสมกัน จึงใหชางถอดออกหลอพอกพระเศียรพระพักตรใหใหญข้ึน และ นิ้วพระหัตถของเดิมส้ัน ๆ ยาว ๆ อยู ก็โปรดใหตอนิ้วพระหัตถ ใหเสมอกัน เหมือนอยางพระพุทธรูปทุกวันนี้ คร้ันการแลวก็ไดเชิญพระพุทธรูปข้ึน ประดิษฐานบนพระพิหาร ๆ น้ันยังคางอยูแตชอฟาใบระกาหางหงส และ การอื่นก็ยังมิไดกระทํา…” ค ร้ั น ต อ ม า ใ น รั ช ก า ล พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ น่ั ง เ ก ล า เ จ า อ ยู หั ว พระมหาเจษฎาราชเจา รัชกาลที่ ๓ ทรงมีพระราชศรัทธาบูรณปฏิสังขรณ และสรางพระอารามสําคัญหลายแหงท่ัวท้ังพระนคร โดยเฉพาะ พระอารามหลวงท่ีสรางมาตั้งแตสถาปนากรุงเทพฯ ก็เร่ิมชํารุดทรุมโทรมลง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหปฏิสังขรณซอมแซมใหงดงามใหญโต สมกับเปนวัดสําคัญต้ังอยูภายในเขตพระนคร เชน วัดพระเชตุพน วัดสระเกศ เปนตน รวมไปถึงการกอสรางพระวิหารหลวงวัดสุทัศน ท่ียังคางมาถึงสองรัชกาล จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหดําเนินการ ตอมาจนเสร็จสมบูรณ ดังปรากฏในพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร รัชกาลที่ ๓ (ฉบับเจาพระยาทิพากรวงศ) ความวา “ทรงพระราชดําริวา วัดพระโตเสาชิงชา พระบาทสมเด็จพระพุทธ เลิศหลานภาลัย เมื่อปลายแผนดินก็โปรดใหทําพิหารใหญ การยังไมทัน แลวเสร็จ เชิญเสด็จพระศรีศากยมุนีประดิษฐานไว การอื่นยังมิไดทําก็ พอส้ินแผนดินไป ครั้งน้ีจะตองทําเสียใหเปนวัดขึ้นใหได จึงโปรดใหพระยา ศรีพิพัฒนรัตนราชโกษาเปนแมกองดูทั่วท้ังวัด ใหพระเจานองยาเธอ กรมหมื่นพิทักษเทเวศร ทําการพระอุโบสถใหญและระเบียงลอมพระวิหาร การน้ันก็แลวเสร็จท่ัวทุกแหงท้ังกุฏิสงฆดวย จึงใหอาราธนาพระธรรม- ไตรโลกอยูวัดเกาะแกว ตั้งเปนพระพิมลธรรมเปนเจาอธิการ จัดเอา พระภิกษุในวัดพระเชตุพน วัดมหาธาตุ วัดราชบูรณะ รวมได ๓๐๐ รูป ไปอยูเปนอันดับ พระราชทานช่ือวัดวาวัดสุทัศนเทพธาราม” 12

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) พระบาทสมเด็จพระนั่งเกลาเจาอยูหัว พระมหาเจษฎาราชเจา ทรงรับพระราชภาระในการสืบสานตอพระราชศรัทธาอยางแรงกลา ในพระพุทธศาสนา ดวยการสถาปนาพระอารามหลวงวัดสุทัศนใหสําเร็จ สมดังพระราชประสงคของพระเจาอยูหัวท้ังสองรัชกาลที่ผานมา ทรงทุมเท พระราชทรัพย และระดมสรรพกําลังทางการชางกอสรางวัดสุทัศนให งดงามใหญโตสมกับเปนวัดสําคัญท่ีพระมหากษัตริยทรงสถาปนาขึ้น และเสมือนวาทรงตั้งพระราชหฤทัยเนรมิตใหวัดสุทัศน ซึ่งสรางข้ึน ณ ตําแหนงศูนยกลางของกรุงเทพมหานครเปรียบดั่งเมืองสุทัสนนคร บนสวรรคช้ันดาวดึงส อันมีพระอินทรเปนประธานสูงสุดพรอมดวยบริวาร ทวยเทพยดาลงมาชุมนุมพรอมกัน ณ พุทธสถานแหงน้ี การกอสราง วัดสุทัศน จึงสําเร็จลงไดในคราวนั้นพรอมทั้งจัดงานสมโภชพระอาราม เม่ือพุทธศักราช ๒๓๙๐ นับระยะเวลาตั้งแตเร่ิมขุดรากพระวิหารหลวง เมื่อพุทธศักราช ๒๓๕๐ จนดําเนินการกอสรางแลวเสร็จและฉลอง พระอาราม ใชระยะเวลากอสรางตอเนื่องนานถึง ๔๐ ป พระวิหารหลวงวัดสุทัศนเทพวราราม ซึ่งตั้งอยูในตําแหนง ศูนยกลางแผนผังของพระอารามแหงนี้ไดถูกกําหนดใหเปนท่ีตั้งของ มหาวิหารกลางพระนคร เพื่อประดิษฐาน “พระพุทธศรีศากยมุนี” พระนามของพระพุทธเจาปจจุบันท่ีทรงสถิตอยู ณ แกนกลางแหงจักรวาล อันมีภูขาพระสุเมรุ เปนศูนยกลางและมีพระอินทรซึ่งเปนจอมเทพสูงสุด ตามคติความเชื่อในพุทธศาสนาประทับอยู บนสวรรคชั้นดาวดึงสเหนือ ยอดเขาพระสุเมรุ วัดสุทัศนเทพวราราม ซึ่งสรางขึ้น ณ ตําแหนงศูนยกลางแหง กรุงเทพมหานคร จึงหมายถึงเปนที่ต้ังของ “ดาวดึงษเทวโลก” อันมี “พระจุฬามณีเจดีย” พระบรมธาตุของพระพุทธเจาประดิษฐานอยูดวย การสรางวัดสุทัศนเทพวรารามจึงเปนแนวคิดที่สืบทอดคติการสรางวัด พระบรมธาตุกลางเมืองตามประเพณีการสรางพระนครแตโบราณ 13

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ¾Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ ÊÁѾÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃШØŨÍÁà¡ÅŒÒ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ ÃѪ¡ÒÅ·Õè õ 14

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃÐÇÔËÒÃËÅǧÇÑ´ÊØ·Ñȹ෾ÇÃÒÃÒÁ 15

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ¾Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ ¶‹ÒÂàÁ×èÍ ¾.È. òõöó ¡‹Í¹¡ÒúÙóÐãËÞ‹ 16

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) แนวความคิดนี้ปรากฏเปนรูปธรรมอยางเดนชัดในการออกแบบ สถาปตยกรรมและจิตรกรรมในพระวิหารหลวง วัดสุทัศนเทพวราราม โดยแสดงผานรูปสัญลักษณของแผนผังท่ีวางทางสถาปตยกรรมและ องคประกอบของภาพจิตรกรรมฝาผนัง รวมถึงการประดับตกแตง สวนตาง ๆ โดยเฉพาะสัญลักษณรูปพระอินทรทรงชางเอราวัณซึ่งประดับ อยูบนหนาบันของพระวิหารหลวงท่ีแสดงศักดิ์สูงสุดของอาคาร เปนการ สื่อแนวคิดและความหมายตามแนวทางการสรางสรรคสถาปตยกรรม ณ พระวิหารหลวง แหงวัดสุทัศนเทพวรารามใหเปนศูนยกลางแหง “เทพนคร” หรือ “สุทัศนเทพนคร” สถาปตยกรรมวัดสุทัศนเทพวราราม จึงสะทอนใหเห็นแนวคิดและพัฒนาการทางประวัติศาสตรสถาปตยกรรม ไทยในสมัยตันกรุงรัตนโกสินทร ที่มีความสืบเน่ืองจากอดีตและไดพัฒนา เกิดเปนลักษณะเฉพาะตน ซ่ึงมีความโดดเดนและบรรลุสัมฤทธ์ิผลของ การออกแบบสรางสรรคอยางแทจริง นามวัดสุทัศน ซึ่งแตเดิมเรียกกันอยางสามัญวา “วัดพระโต” “วัดพระใหญ” หรือ “วัดเสาชิงชา” มีการเปลี่ยนแปลงตลอดมาตั้งแต รัชกาลที่ ๑ คือ “วัดมหาสุทธาวาส” ซ่ึงหมายถึงสวรรคช้ันพรหม มหาสุทธาวาส ตอมาในสมัยรัชกาลท่ี ๓ พระราชทานนามใหมวา “วัดสุทัศนเทพธาราม” หมายใหเปนสัญญะแหงสุทัศนนครของพระอินทร และภายหลังพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว พระสยามเทว- มหามกุฏวิทยมหาราช รัชกาลท่ี ๔ โปรดใหเปล่ียนสรอยทายนาม พระอารามเปน “วัดสุทัศนเทพวราราม” ซ่ึงถือเปนนามวัดสืบมาจนถึง ปจจุบัน 17

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ¾Ãоط¸μÃÕâšય° ¾ÃлÃиҹ㹾ÃÐÍØâºÊ¶ ภายในวัดสุทัศนเทพวรารามนี้ นอกจากมีพระพุทธรูปสําคัญคือ พระพุทธศรีศากยมุนี ในพระวิหารหลวงแลว ยังมีพระพุทธรูปสําคัญ อีก ๒ องค คือ พระพุทธตรีโลกเชฏฐ พระประธานในพระอุโบสถ และ พระพุทธเสฏฐมุนี ในศาลาการเปรียญ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา เจาอยูหัว พระมหาเจษฎาราชเจา โปรดใหหลอข้ึนทั้ง ๒ องค พระพุทธ- ตรีโลกเชฏฐ ถือเปนพระพุทธรูปท่ีใหญที่สุดในบรรดาท่ีโปรดใหหลอข้ึน 18

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃÐÍØâºÊ¶ÇÑ´ÊØ·Ñȹ෾ÇÃÒÃÒÁ ในรัชกาล และพระพุทธเสฏฐมุนี ก็นับเปนพระพุทธรูปท่ีมีความเปนมา พิเศษอยางยิ่ง คือโปรดใหหลอดวยกลักฝนที่ปราบปรามมาไดในรัชกาล พระประธานทั้ง ๓ องคน้ีเดิมไมมีพระนามอยางเปนทางการ รัชกาลท่ี ๔ จึงไดพระราชทานนามใหคลองจองกันวา พระพุทธศรีศากยมุนี พระพุทธ- ตรีโลกเชฏฐ พระพุทธเสฏฐมุนี ถือเปนพระสําคัญคูบานคูเมืองของไทย มาถึงปจจุบัน 19

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ¾Ãоط¸àʯ°ÁØ¹Õ (ËÅǧ¾‹Í¡ÅÑ¡½›¹) ¾ÃлÃиҹã¹ÈÒÅÒ¡ÒÃà»ÃÕÂÞ 20

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃкÃÁÃÒªÒ¹ØÊÒÇÃՏ ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃлÃàÁ¹·ÃÁËÒÍҹѹ·ÁËÔ´Å ¾ÃÐÍÑ°ÁÃÒÁÒ¸Ôº´Ô¹·Ã ÃѪ¡ÒÅ·Õè ø 21

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี วัดสุทัศนเทพวรารามนับแตเริ่มสถาปนาถึงปจจุบัน มีอายุ ๒๑๕ ป หลังการสรางวัดเสร็จในรัชกาลท่ี ๓ เปนตนมา ไดมีการบูรณปฏิสังขรณใหญ เพียงไมกี่คราว คือในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว รัชกาลท่ี ๕ คร้ังหนึ่ง ในรัชกาล พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ ๙ คร้ังหนึ่ง และ คร้ังหลังสุดระหวางพุทธศักราช ๒๕๖๓–๖๔ ในรัชกาลพระบาทสมเด็จ พระวชิรเกลาเจาอยูหัว รัชกาลท่ี ๑๐ ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ให ดําเนินการบูรณปฏิสังขรณขนานใหญท่ัวไปภายในพระอารามเชน บูรณะ ปดทองพระพุทธศรีศากยมุนีและฐานพุทธบัลลังก บูรณะพระนพปฎล มหาเศวตฉัตรพระพุทธศรีศากยมุนีและองคประกอบสถาปตยกรรม โดยรอบภายในพระวิหารหลวง ปดทองลายฉลุเพดานพระวิหารหลวง เปนตน เสนาสนะท้ังสิ้น ในพระอารามแหงนี้ลวนมีความใหญโตบริบูรณ ไปดวยศิลปกรรมและสถาปตยกรรมอันทรงคุณคา พนวิสัยที่คนท่ัวไปจะ บูรณปฏิสังขรณใหบริบูรณได พระเจาแผนดินทุกรัชกาลจึงทรงรับเปน พระราชภารธุระในการทํานุบํารุงบูรณปฏิสังขรณจึงจะสําเร็จการรักษา ใหมีสภาพมั่นคงสมบูรณดังที่เห็นในปจจุบันนี้ได 22

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ «Ö觾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ ·Ã§¾ÃСÃسÒâ»Ã´à¡ÅŒÒÏ ãËŒÁÕ¡ÒúÙó»¯ÔÊѧ¢Ã³»´·Í§¨¹áÅŒÇàÊÃç¨ ã¹ ¾.È. òõöô 23

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี Çѹ·Õè óñ μØÅÒ¤Á ¾.È. òõöô ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà´ç¨¾ÃÐ¹Ò§à¨ŒÒ Ï ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ àʴ稾ÃÐÃÒª´íÒà¹Ô¹ä»ã¹¡ÒþÃÐÃÒª¾Ô¸Õ·Ã§ºíÒà¾çÞ¾ÃÐÃÒª¡ØÈŶÇÒ¼ŒÒ¾ÃС°Ô¹ áÅз硾Ãй¾»®ÅÁËÒàÈÇμ©ÑμâÖ鹡ҧ¡Ñé¹à˹×;Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ ³ ÇÑ´ÊØ·Ñȹ෾ÇÃÒÃÒÁ à¢μ¾Ãй¤Ã ¡Ãا෾ÁËÒ¹¤Ã 24

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃкҷÊÁà´ç¨¾ÃÐ਌ÒÍÂÙ‹ËÑÇ áÅÐÊÁà´ç¨¾ÃÐ¹Ò§à¨ŒÒ Ï ¾ÃкÃÁÃÒªÔ¹Õ ·Ã§¶×ÍÊÒÂÊÙμá¾Ãй¾»®ÅÁËÒàÈÇμ©Ñμà ¢Ö鹡ҧ¡Ñé¹à˹×;Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ ¾ÃлÃиҹ¾ÃÐÇÔËÒÃËÅǧ 25



ประวตั ิ พระพรหมวชิรมุนี

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ชาตกาล นามเดิม เชิด ฤกษภาชนี เกิดเม่ือวันอังคารท่ี ๑๗ กุมภาพันธ พ.ศ. ๒๔๘๔ ขึ้น ๓ คํ่า เดือน ๔ ปมะเส็ง ณ บาน ตําบลรางจระเข อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บิดาช่ือ ซื่อ ฤกษภาชนี มารดาช่ือ ชั้น ฤกษภาชนี ครอบครัวมีอาชีพคาขาย 28

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) บรรพชา วันพฤหัสบดีท่ี ๑๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๙๗ ณ วัดรางจระเข ตําบลบานโพธ์ิ อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีพระครูปริยัติคุณูปการ (วาสน ธมฺมโชโต) วัดบานแพน ตําบลสามกอ อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเปนพระอุปชฌาย 29

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี อุปสมบท วันพฤหัสบดีท่ี ๕ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๕ ณ วัดรางจระเข ตําบลบานโพธิ์ อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีพระครูพิศิษฐสังฆการ (สมบูรณ อิสิาโณ) วัดบางกระทิง ตําบลหัวเวียง อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปนพระอุปชฌาย พระราชสุเมธาภรณ (มังกร กสฺสโป ป.ธ. ๗) วัดบางหลวง ตําบลบางหลวง อําเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี เปนพระกรรมวาจาจารย พระครูประสาธนวิหารกิจ (กุหลาบ ธมฺมสุทฺโธ) วัดรางจระเข ตําบลบานโพธิ์ อําเภอเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เปนพระอนุสาวนาจารย 30

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃФÃÙ¾ÔÈÔÉ°Êѧ¦¡Òà (ÊÁºÙó ÍÔÊԐÒâ³) 31

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี วทิ ยฐานะ พ.ศ. ๒๔๙๗ ประถมปท่ี ๔ โรงเรียนวัดรางจระเข ตําบลรางจระเข จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พ.ศ. ๒๔๙๘ นักธรรมช้ันตรี วัดรางจระเข จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พ.ศ. ๒๕๐๐ นักธรรมช้ันโท วัดบางกะทิง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พ.ศ. ๒๕๐๕ เปรียญธรรม ๓ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๐๔ นักธรรมช้ันเอก วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๐๔ เปรียญธรรม ๔ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๐๕ เปรียญธรรม ๕ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๐๖ เปรียญธรรม ๖ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๐๗ เปรียญธรรม ๗ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๑๐ เปรียญธรรม ๘ ประโยค วัดบางหลวง จังหวัดปทุมธานี พ.ศ. ๒๕๒๓ เปรียญธรรม ๙ ประโยค วัดสุทัศนเทพวราราม กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๕๔ ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ สาขารัฐศาสตร มจร. 32

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¾ÃÐ਌ÒÇÃǧȏà¸Í ¾ÃÐͧ¤à¨ŒÒÀҳؾѹ¸ØÂؤŠàÊ´ç¨á·¹¾ÃÐͧ¤ 㹡Ò֍μÑé§à»ÃÕÂÞ¸ÃÃÁ ù »ÃÐ⤠³ ¾ÃÐÍØâºÊ¶ÇÑ´¾ÃÐÈÃÕÃÑμÈÒÊ´ÒÃÒÁ ¾.È. òõòó 33

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ตําแหน่งและงานปกครอง พ.ศ. ๒๕๕๙ เจาอาวาสวัดสุทัศนเทพวราราม พ.ศ. ๒๕๖๒–๖๔ กรรมการมหาเถรสมาคม (สมัยที่ ๑) พ.ศ. ๒๕๖๔–ปจจุบัน กรรมการมหาเถรสมาคม (สมัยที่ ๒) ¡ÃÃÁ¡ÒÃÁËÒà¶ÃÊÁÒ¤Á¤³Ðááã¹ÃѪ¡ÒÅ»˜¨¨ØºÑ¹ ·Ã§¾ÃСÃسÒâ»Ã´á싧μÑé§ ¾.È. òõöñ แถวน่ังจากซาย: ๑. สมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี วัดไตรมิตรวิทยาราม ๒. สมเด็จพระมหาวีรวงศ วัดราชบพิธ ๓. สมเด็จพระมหาธีราจารย วัดพระเชตุพน ๔. สมเด็จพระวันรัต วัดบวรนิเวศวิหาร ๕. สมเด็จ- พระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช วัดราชบพิธ ๖. สมเด็จพระธีรญาณมุนี วัดเทพศิรินทร ๗. สมเด็จ- พระพุฒาจารย วัดไตรมติ รวทิ ยาราม ๘. พระพรหมโมลี วัดปากน้ํา ๙. พระวิสทุ ธิวงศาจารย วัดปากน้าํ แถวยืนจากซาย: ๑. พระพรหมวัชรเมธี วัดอรุณราชวราราม ๒. พระธรรมบัณฑิต วัดพระราม ๙ ๓. พระพรหมบัณฑิต วัดประยุรวงศาวาส ๔. พระพรหมวิสุทธาจารย วัดเครือวัลย ๕. พระพรหมเสนาบดี วัดปทมุ คงคา ๖. พระพรหมวชิรมนุ ี วดั สุทศั นเทพวราราม ๗. พระพรหมมุนี วัดพระศรมี หาธาตุ ๘. พระพรหม- วัชราจารย วัดราชประดิษฐ ๙. พระธรรมธัชมุนี วัดปทุมวนาราม ๑๐. พระธรรมปริยัติโมลี วัดบพิตรพิมุข ๑๑. พระพรหมวชิรากร วัดราชผาติการาม ๑๒. พระธรรมกิตติเมธี วดั ราชาธวิ าสวิหาร 34

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ¡ÃÃÁ¡ÒÃÁËÒà¶ÃÊÁÒ¤Á»˜¨¨ØºÑ¹ แถวนั่งจากซาย: ๑. สมเด็จพระมหาวีรวงศ วัดราชบพิธ ๒. สมเด็จพระมหาธีราจารย วัดพระเชตุพน ๓. สมเด็จพระธีรญาณมุนี วัดเทพศิรินทร ๔. สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช วัดราชบพิธ ๕. สมเด็จพระพุฒาจารย วัดไตรมิตรวิทยาราม ๖. สมเด็จพระมหารัชมงคลมุนี วัดไตรมิตรวิทยาราม ๗. พระพรหมโมลี วดั ปากน้ํา แถวยนื หนา จากซา ย: ๑. พระพรหมบณั ฑติ วดั ประยุรวงศาวาส ๒. พระพรหม- วัชราจารย วัดราชประดิษฐ ๓. พระพรหมเสนาบดี วัดปทุมคงคา ๔. พระพรหมวชิรมุนี วัดสุทัศนเทพวราราม ๕. พระพรหมมุนี วัดพระศรีมหาธาตุ แถวยืนกลางจากซาย: ๑. พระพรหมวชิรากร วัดราชผาติการาม ๒. พระพรหมกวี วัดกัลยาณมิตร ๓. พระธรรมธัชมุนี วัดปทุมวนาราม ๔. พระธรรมวิสุทธาจารย วัดบวรนิเวศ แถวยืนหลังจากซาย: ๑. พระธรรมวชิรมุนี วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎ์ิ ๒. พระเทพญาณวิศิษฏ วัดปทุมวนาราม ๓. พระเทพคณุ าภรณ วดั เทวราชกญุ ชร (ในภาพ ขาด: ๑. สมเด็จพระวนั รัต วดั บวรนิเวศ ๒. พระพรหมวสิ ทุ ธาจารย วัดเครือวัลย) 35

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี สมณศักดิ์ พ.ศ. ๒๕๑๘ พระครูปลัดสุวัฒนวิสุทธิคุณ ฐานานุกรมใน พระวิสุทธิวงศาจารย (เสง่ียม จนฺทสิริมหาเถร) วัดสุทัศนเทพวราราม พ.ศ. ๒๕๒๐ พระครูปลัดสัมพิพัฒนธุตาจารย ฐานานุกรมใน สมเด็จพระพุฒาจารย (เสง่ียม จนฺทสิริมหาเถร) วัดสุทัศนเทพวราราม พ.ศ. ๒๕๒๓ พระราชาคณะช้ันสามัญเปรียญที่ พระศรีวราภรณ พ.ศ. ๒๕๓๗ พระราชาคณะช้ันราชท่ี พระราชวิสุทธิดิลก พ.ศ. ๒๕๔๓ พระราชาคณะช้ันเทพที่ พระเทพวิมลโมลี พ.ศ. ๒๕๔๘ พระราชาคณะช้ันธรรมท่ี พระธรรมรัตนดิลก พ.ศ. ๒๕๖๒ พระราชาคณะชั้นเจาคณะรองท่ี พระวิสุทธาธิบดี พ.ศ. ๒๕๖๕ พระพรหมวชิรมุนี (เปลี่ยนราชทินนาม) 36

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ÊÁà´ç¨¾ÃоزҨÒÏ (àʧÕèÂÁ ¨¹Ú·ÊÔÃÔ ».¸. ö) Í´Õμ਌Ҥ³ÐãËދ˹à˹×ÍáÅÐ਌ÒÍÒÇÒÊÇÑ´ÊØ·Ñȹ෾ÇÃÒÃÒÁ ÃÙ»·Õè ö 37

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี 38

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ÃѺ»Ãзҹ¾ÃкÃÁÃÒªâͧ¡ÒÃâ»Ã´à¡ÅŒÒÏ á싧μÑ駡ÃÃÁ¡ÒÃÁËÒà¶ÃÊÁÒ¤Á ¨Ò¡ÊÁà´ç¨¾ÃÐÍÃÔÂǧÈÒ¤μÞÒ³ ÊÁà´ç¨¾ÃÐÊѧ¦ÃÒª ³ ¾ÃÐμíÒ˹ѡà¾çªÃ ÇÑ´ºÇùÔàÇÈÇÔËÒà Çѹ·Õè òð ¸Ñ¹ÇÒ¤Á ¾.È. òõöô 39

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี ÃѺ¾ÃÐÃÒª·Ò¹¶ÇÒÂÀÑμμÒËÒùíéһҹР¼ŒÒäμà áÅÐÊѧ¦·Ò¹ à¹×èͧã¹âÍ¡ÒÊμ‹Ò§æ 40

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) ºíÒà¾çÞ¡ØÈÅÍØ·ÔȶÇÒ¾Ãкҷ ÊÁà´ç¨¾ÃкÃÁª¹¡Ò¸ÔàºÈà ÁËÒÀÙÁÔ¾ÅÍ´ØÅÂà´ªÁËÒÃÒª ºÃÁ¹Ò¶º¾Ôμà (ñó μØÅÒ¤Á) á Å Ð · Í ´ ¼Œ Ò »† Ò ¨Ñ ´ Ë Ò Ã Ò Â ä ´Œ ÊÁ·º·Ø¹â¤Ã§¡Ò÷عàÅ‹ÒàÃÕ¹ Ë Å Ç § ÊíÒ Ë ÃÑ º ¾ Ã Ð Ê § ¦ ä ·  ¶ÇÒ¼‹Ò¹¤³Ðʧ¦ ¡Ãا෾- ÁËÒ¹¤Ã ¨íҹǹÊͧŌҹºÒ· 41

ทรี่ ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี μÃǨ¡ÒúÙó»¯ÔÊѧ¢Ã³¾Ãоط¸ÈÃÕÈÒ¡ÂÁØ¹Õ áÅСÒû¯ÔÊѧ³¢Ã¡ÃÃÁ·ÑèÇä»ã¹¾ÃÐÍÒÁ 42

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) Áͺ¶Ø§ÂѧªÕ¾ ô,ððð ªØ´ á¡‹ªÒǺŒÒ¹¼ÙŒ»ÃÐʺÍØ·¡ÀÑ ã¹ÍíÒàÀÍàÊ¹Ò ¨Ñ§ËÇÑ´¾Ãй¤ÃÈÃÕÍÂظÂÒ ¨íҹǹ ó,ùðð ¤ÃÑÇàÃ×͹ ã¹ ôò ËÁÙ‹ºŒÒ¹ 43

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี Áͺ»˜¨¨Ñ ¢ŒÒÇÊÒÃÍÒËÒÃáËŒ§áÅÐà¤Ã×èͧÂѧªÕ¾à¾×èͪ‹Ç àËÅ×;ÃÐÀÔ¡ÉØÊÒÁà³ÃáÅлÃЪҪ¹¼ÙŒ»ÃÐʺÀѨҡ¡Òà á¾Ã‹ÃкҴ¢Í§âäμÔ´àª×éÍäÇÃÑÊâ¤ÇÔ´-ñù ã¹¾×é¹·Õèμ‹Ò§æ - ·Ø¹ª‹ÇÂàËÅ×ͼٌ»ÃÐʺÀÑÂÇÔ´μÒÁ¾ÃдíÒÃÔ ÊÁà´ç¨¾ÃÐÍÃÔÂǧÈÒ¤μÞÒ³ ÊÁà´ç¨¾ÃÐÊѧ¦ÃÒª »˜¨¨Ñ ñðð,ððð ºÒ· - ÇÑ´âÁÅÕâÅ¡ÂÒÃÒÁ »˜¨¨Ñ ñðð,ððð ºÒ· - ÇÑ´μÒ¡¿‡Ò ¨Ñ§ËÇÑ´¹¤ÃÊÇÃä »˜¨¨Ñ õð,ððð ºÒ· áÅТŒÒÇÊÒà ñ,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ - ÇÑ´¹¤ÃÊÇÃä ¨Ñ§ËÇÑ´¹¤ÃÊÇÃä »˜¨¨Ñ õð,ððð ºÒ· áÅТŒÒÇÊÒà ñ,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ - ÇÑ´ºÒ§ËÅǧ ¨Ñ§ËÇÑ´»·ØÁ¸Ò¹Õ ¢ŒÒÇÊÒà ò,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ ˹ŒÒ¡Ò¡Í¹ÒÁÑÂáÅÐà¨ÅáÍÅ¡ÍÎÍŏ ñ,ððð ªØ´ - ÇÑ´ÃÒ§¨ÃÐࢌ/ÇÑ´ºÒ§¡Ãзԧ/ͺμ.ÃÒ§¨ÃÐࢌ/ͺμ.ËÑÇàÇÕ§ ¨Ñ§ËÇÑ´¾Ãй¤ÃÈÃÕÍÂظÂÒ ¢ŒÒÇÊÒà ö,ùðð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ - ͺμ.à»Ãç§/ͺμ.ºŒÒ¹ÃСÒÈ ¨Ñ§ËÇÑ´ÊÁطûÃÒ¡Òà ¢ŒÒÇÊÒà ò,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ - Èٹ¼ÙŒ»†ÇÂâ¤ÇÔ´-ñù ÇÑ´ÍÔ¹·ÃÇÔËÒà ¡ÃØ§à·¾Ï »˜¨¨Ñ õð,ððð ºÒ· - Èٹ¼ÙŒ»†ÇÂâ¤ÇÔ´-ñù ÇÑ´ÊØ·¸ÔÇÃÒÃÒÁ ¡ÃØ§à·¾Ï »˜¨¨Ñ õð,ððð ºÒ· - ÁÙŹԸÔÊÒ¡Åà¾×èͤ¹¾Ô¡Òà »˜¨¨Ñ õð,ððð ºÒ· ¢ŒÒÇÊÒà ñ,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ ˹ŒÒ¡Ò¡Í¹ÒÁÑÂáÅÐ à¨ÅáÍÅ¡ÍÎÍŏ ñ,øôð ªØ´ - âç¾ÂÒºÒÅ¡ÅÒ§ ¡ÃØ§à·¾Ï »˜¨¨Ñ ñðð,ððð ºÒ· - Êíҹѡ§Ò¹¾Ãоط¸ÈÒʹÒáË‹§ªÒμÔ ¢ŒÒÇÊÒà õ,ððð ¡ÔâÅ¡ÃÑÁ 44

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) 45

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี 46

พระพรหมวชิรมุนี (เชิด จติ ฺตคุตฺตมหาเถร) 47

ทร่ี ฦกอายุวฒั นมงคล ๘๑ ปี 48