รายงานวิจัย-การศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ทางกฎหมายฯ - อ.ไพสิฐ

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนไร้บา้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 4. กรณีบุคคลที่ถูกกล่าวหาว่ากระทาผิดเกี่ยวกับการพักอาศัยในท่ีสาธารณะ ถ้าเจ้าหน้าท่ีตาม กฎหมายหรือข้อบัญญัติท้องถ่ิน เห็นว่าบุคคลน้ันมีลักษณะเป็นคนไร้ที่พึ่งและสมควรได้รับการคุ้มครอง ในสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง ให้เจ้าหน้าที่ส่งตัวไปยังสถาน / ศูนย์คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง ทั้งน้ี โดยความ ยินยอมของคนไร้ที่พึ่ง เว้นแต่คนไร้ท่ีพึ่งอยู่ในภาวะที่ไม่อาจให้ความยินยอมได้ และให้เจ้าหน้าที่ระงับ การดาเนนิ คดไี วช้ ว่ั คราว ในกรณีท่ีคนไร้ท่ีพ่ึงปฏิบัติตามเงื่อนไขท่ีกาหนด ให้สถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงมีอานาจหน้าที่แจง้ ให้เจ้าหน้าที่ตามกฎหมายหรือข้อบัญญัติน้ันยุติการดาเนินคดี แต่หากไม่ปฏิบัติตามเงื่อนไขก็ให้สถาน ค้มุ ครองคนไรท้ พี่ ึ่ง แจ้งใหเ้ จา้ หนา้ ทต่ี ามกฎหมายหรอื ข้อบญั ญตั ิน้ันดาเนนิ คดตี ่อไป 5. กรณีคนไร้ท่ีพึ่ง เป็นบุคคลซึ่งมีกฎหมายเฉพาะให้การคุ้มครองอยู่แล้ว ให้สถาน/ศูนย์ คุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงให้ความช่วยเหลือเท่าท่ีจาเป็นในเบอ้ื งต้น แล้วจัดส่งคนไร้ที่พึ่งผู้น้นั ไปยงั หน่วยงานท่ี รับผิดชอบตามกฎหมาย เว้นแต่กรณีมีเหตุจาเป็นและสมควรเพื่อประโยชน์ของคนไร้ที่พ่ึง สถาน คมุ้ ครองคนไร้ท่พี ่ึงจะดาเนนิ การรับตวั คนไร้ท่ีพึ่งผนู้ ้ันไวใ้ นความดูแลต่อไปกไ็ ด้ 6. มีการกาหนดให้คนไร้ท่ีพ่ึงท่ีจะเข้าอยู่อาศัยในสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง ต้องจัดทาข้อตกลง ในการเข้าร่วมฟ้ืนฟูสภาพร่างกาย จิตใจ การประกอบอาชีพและทางาน และอาจจัดทาข้อตกลงในการ ขอรบั การคุ้มครองอืน่ ด้วยก็ได้ แต่หากคนไรท้ ีพ่ ึ่งผู้ใดปฏิเสธการจัดทาข้อตกลงหรือฝ่าฝนื ข้อตกลง สถาน คุ้มครองคนไร้ท่ีพงึ่ อาจงดให้การค้มุ ครองบางประการแก่คนไรท้ พี่ ึ่งผู้นน้ั 7. ระหว่างการฝึกอาชีพหรือเรมิ่ ต้นประกอบอาชีพ คนไร้ท่ีพ่ึงอาจได้รับเงินช่วยเหลือในการยัง ชพี ตามระเบยี บท่ีคณะกรรมการกาหนด 8. สถาน / ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งต้องปกปิดข้อมูลส่วนบุคคลของคนไร้ท่ีพึ่ง เว้นแต่เปิดเผย ตามทก่ี ฎหมายกาหนด 9. กรณีคนไร้ที่พึ่งไม่ได้รับการคุ้มครอง หรือได้รับการปฏิบัติท่ีไม่เหมาะสมจากสถาน /ศูนย์ คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง อาจร้องเรียนต่อคณะกรรมการได้ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่คณะกรรมการ กาหนด 3) ประกาศทเ่ี ก่ียวข้องกบั คนไรท้ พ่ี งึ่ โดยคณะกรรมการคมุ้ ครองคนไร้ทพ่ี ่ึง5 1. ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง เร่ือง กาหนดประเภทหรือลักษณะของบุคคล ท่อี ยูใ่ นสภาวะยากลาบากและไม่อาจพึ่งพาบุคคลอืน่ ได้ มาตรา 3 แห่งพระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง พ.ศ. 2557 กาหนดให้คนไร้ที่ พ่ึง หมายถึง “บุคคลซ่ึงไร้ท่ีอยู่อาศัยและไม่มีรายได้เพียงพอแก่การยังชีพ และให้รวมถึงบุคคลที่อยู่ใน สภาวะยากลาบากและไม่อาจพึ่งพาบุคคลอื่นได้ ทั้งนี้ ตามท่ีคณะกรรมการประกาศกาหนด” โดย คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 3 และมาตรา 9 (3) ออกประกาศ 5 กองคุ้มครองสวัสดิภาพและเสริมสร้างคุณภาพชีวิต กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและ ความม่ันคงของมนษุ ย์. สรุปสาระสาคญั ของอนบุ ัญญตั ิตามพระราชบัญญตั ิการคมุ้ ครองคนไรท้ ี่พ่งึ พ.ศ. 2557. [ขอ้ มูล ออนไลน]์ , แหล่งที่มา: www.bsws.go.th/attach/f1-t1493363768.doc 5-7

รายงานวิจยั ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพือ่ การพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหสั โครงการ 95-22100-29 กาหนดประเภทหรือลักษณะของบุคคลที่อยู่ในสภาวะยากลาบากและไม่อาจพ่ึงพาบุคคลอื่นได้ จานวน 5 ประเภท ดังน้ี 1) บุคคลที่ประสบความเดือดร้อน หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยท่ีมีความยากลาบาก ในการดารงชพี เน่ืองจากเหตหุ วั หนา้ ครอบครวั หรือบคุ คลทีเ่ ป็นหลักในครอบครวั (ก) ตาย (ข) ทอดทิ้ง สาบสูญ หรอื ตอ้ งโทษจาคกุ (ค) ประสบอุบตั เิ หตุหรอื เจบ็ ป่วยรา้ ยแรงจนไมส่ ามารถประกอบอาชีพได้ (ง) ไมส่ ามารถดูแลครอบครวั ได้ด้วยเหตอุ น่ื ใด 2) คนเร่ร่อน หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยท่ีออกมาจากท่ีพักอาศัยเดิม มาอยู่ในท่ี สาธารณะ หรือมาใช้ชีวิตแบบครอบครัวใหม่ในที่สาธารณะ และบุคคลท้ังสองกลุ่มอาจจะย้ายที่พักไป เร่ือยๆ หรืออาศัยอยูท่ ี่ใดท่ีหนึง่ ในช่วงระยะเวลาหน่งึ เพ่ือดารงชวี ิตประจาวันในที่สาธารณะนัน้ ๆ 3) บุคคลซ่ึงอาศัยท่ีสาธารณะเป็นที่พักนอนชั่วคราว หมายถึง บุคคลสัญชาติไทย ทมี่ าทาภารกิจบางอย่างและไมม่ ีท่ีพกั อาศยั หรอื ไม่มเี งินเช่าทพ่ี ัก 4) บุคคลท่ีมีสถานะทางทะเบียนราษฎรแต่ไร้สัญชาติ หมายถึง บุคคลที่ถูกบันทึก ทางทะเบยี นราษฎรของรัฐใดรฐั หนงึ่ แต่มิได้รับการรับรองในสถานะคนสัญชาตโิ ดยรฐั น้ันหรือรัฐอ่ืนใด ที่ ประสบปัญหาการดารงชพี 5) บุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร หมายถึง คนไร้รัฐซึ่งอาจจะเป็นคนท่ีเกิด ในหรอื นอกประเทศไทยก็ได้ แต่มีเหตุทาใหต้ กหล่นจากทะเบียนราษฎรท้ังของประเทศต้นทาง และของ ประเทศไทยทีป่ ระสบปัญหาการดารงชพี 2. ประกาศคณะกรรมการค้มุ ครองคนไรท้ ี่พงึ่ เร่อื ง กาหนดหลักเกณฑ์การคมุ้ ครองคนไรท้ พี่ ่งึ คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (4) แห่งพระราชบัญญัติ การคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง พ.ศ. 2557 จึงออกประกาศเพ่ือกาหนดหลักเกณฑ์ในการปฏิบัติงานกับ กลุ่มเป้าหมายคนไร้ที่พ่ึงในสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง และศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง โดยกาหนดไว้ 9 หลกั เกณฑ์ ดังนี้ 1) การจัดสวัสดิการสังคม กาหนดให้มีการจัดสวัสดิการท่ีคนไร้ท่ีพ่ึงท่ีพึงมีพึงได้ รวมท้งั ปจั จยั 4 อนั จะทาให้สามารถดารงชีวติ ได้อยา่ งมคี ุณภาพ 2) การเสริมสร้างสมรรถภาพทางร่างกายและจิตใจ กาหนดให้มีการประเมินคนไร้ที่พึ่ง และครอบครัว การคัดกรอง บาบัด และพัฒนาท้ังทางร่างกายและจิตใจผ่านจิตบาบัด กายภาพบาบัด กจิ กรรมบาบัด อาชวี บาบัด ฯลฯ 3) การรักษาพยาบาล กาหนดให้มีการปฐมพยาบาลและการรักษาพยาบาลในระดับ เบอื้ งตน้ ตามสิทธิการประกนั สุขภาพเทา่ ทม่ี ี 5-8

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนไร้บา้ น รหัสโครงการ 95-22100-29 4) การส่งเสริมการศึกษาและอาชีพ กาหนดให้มีการเข้าถึงข้อมูล ข่าวสาร ฝึกทักษะ อาชีพตามที่กลุ่มเป้าหมายให้ความสนใจ โดยส่งเสริมให้สื่อ สถานศึกษา ชุมชน ได้มีส่วนร่วมในการจัด กิจกรรมเพอ่ื คนไร้ทพ่ี ่งึ 5) การส่งเสริมและสนับสนุนการสร้างโอกาสในสังคม กาหนดให้สถาน/ศูนย์ คุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง ส่งเสริมโอกาสในชีวิต ในการเข้าถึงปัจจัยพื้นฐานของชวี ติ และสนับสนนุ ให้วิสาหกิจ เพ่อื สังคม องค์กรปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ รวมทั้งภาคส่วนต่างๆ มีสว่ นรว่ มในการสร้างโอกาสในสงั คมให้แก่ คนไร้ท่พี ง่ึ 6) การสนับสนุนให้คนมีงานทา กาหนดให้มีการพัฒนาคุณภาพชีวิตเพ่ือการส่งคนไร้ ท่พี ่ึงกลบั คืนสู่ชมุ ชน และสงั คม 7) การพัฒนาคุณภาพชีวิต กาหนดให้กลุ่มเป้าหมายสามารถเข้าถึงข้อมูลในการ สมัครงาน และสนับสนนุ ให้องค์กรต่างๆ เข้ามาสนบั สนนุ เรอ่ื งตาแหนง่ งานให้แก่คนไรท้ พ่ี ่ึง 8) การสนับสนุนให้คนไร้ที่พ่ึงมีท่ีพักอาศัย กาหนดให้มีการจัดหาที่พักช่ัวคราว หรือ สนับสนนุ ใหอ้ งคก์ รภาครฐั หรือเอกชนจัดหาทีพ่ ักอาศัยแก่คนไร้ท่ีพ่ึง 9) การป้องกันมิให้มีการเลือกปฏิบัติท่ีไม่มีธรรมต่อคนไร้ท่ีพ่ึง กาหนดให้งดเว้นการ กาหนดนโยบาย กฎระเบยี บ มาตรการ โครงการ ทีจ่ ะนาไปสกู่ ารเลอื กปฏบิ ตั ิแก่คนไร้ท่ีพึง่ 3. ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง เรื่อง มาตรฐานการปฏิบัติงานของสถาน คมุ้ ครองคนไร้ทพี่ ่ึง คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (5) แห่งพระราชบัญญัติ การคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 2557 ออกประกาศเพื่อกาหนดมาตรฐานในการปฏิบัติงานของสถาน คุ้มครองคนไรท้ พี่ ่ึง โดยแบง่ ออกเป็น 5 มาตรฐาน ดงั นี้ 1) มาตรฐานด้านการให้บริการ โดยมีกระบวนการการให้บริการท่ีชัดเจน ท้ังในด้านการ จดั เตรยี มท่ีพักอาศัย การจดั อาหารและยา การรกั ษาพยาบาลเบื้องต้น และการจดั ใหม้ ีผู้ดูแลประจาวัน 2) มาตรฐานด้านการเสริมสร้างความรู้ โดยมีการอานวยความสะดวกในด้านการศึกษาตาม อธั ยาศยั และชอ่ งทางต่างๆ ในการสนับสนุนการเรียนร้ผู ่านกจิ กรรมตา่ งๆ 3) มาตรฐานด้านการฝึกอาชีพและการจดั หาอาชีพ โดยมีการสนับสนุนการฝกึ ฝนทักษะการ ใชช้ ีวติ ประจาวนั การฝึกฝนทกั ษะอาชพี และการสนับสนุนช่องทางดา้ นอาชพี แก่คนไร้ท่ีพึ่ง 4) มาตรฐานด้านการประสานเครือข่ายและการดาเนินงานกับหน่วยงานภายนอก โดยมี ความพร้อมในการประสานงานกับชุมชน สังคม องค์กรสาธารณประโยชน์อ่ืนๆ ตลอดจนประสานทีม สหวิชาชีพ เพื่อใหเ้ กดิ ความรว่ มมือในการคุ้มครองคนไร้ที่พง่ึ 5) มาตรฐานด้านอาคารสถานทแ่ี ละความปลอดภัย โดยมีอาคารสถานที่และการจดั การพื้นที่ มีการแบ่งสัดส่วนท่ีเหมาะสม ปลอดภัย พร้อมต่อการใช้งาน รวมทั้งมีการปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้ เหมาะกบั การฟื้นฟูสมรรถภาพในดา้ นต่างๆ 5-9

รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนบั สนุนองคค์ วามรู้ เพือ่ การพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 4. ประกาศคณะกรรมการคมุ้ ครองคนไร้ท่ีพึง่ เรือ่ ง หลกั เกณฑแ์ ละวธิ กี ารรอ้ งเรยี นกรณีคน ไร้ทพี่ ึง่ ไมไ่ ด้รบั การคมุ้ ครอง หรอื ไดร้ ับการปฏบิ ัตทิ ีไ่ มเ่ หมาะสมจากสถาน / ศูนยค์ ุ้มครองคนไร้ทพี่ ่งึ คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (7) แห่งพระราชบัญญัติ การคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 2557 จึงออกประกาศเพื่อกาหนดหลักเกณฑ์และวิธีการร้องเรียนกรณี ไดร้ บั การปฏิบัติที่ไมเ่ หมาะสมจากสถาน/ศูนยค์ ้มุ ครองคนไร้ท่พี ่ึง ดงั น้ี การร้องเรียนต้องร้องเรียนเรื่องการปฏิบัติที่ไม่เหมาะสมของสถาน / ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง หรือเจ้าหน้าท่ีของสถาน / ศูนย์คุ้มครองฯ เท่านั้น โดยผู้ท่ีมีสิทธิร้องเรียนสามารถร้องเรียนเป็นหนังสือ หรือด้วยวาจา เพ่ือให้คณะกรรมการดาเนินการวินิจฉัย และเปิดโอกาสให้คู่กรณีชี้แจงและแสดง พยานหลักฐานประกอบคาชี้แจงของตนตามควรแก่กรณี โดยให้การพิจารณาของคณะกรรมการเป็นที่ สิ้นสุด 5. ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไรท้ ่ีพึ่ง เรอื่ ง กาหนดหลกั เกณฑ์ วิธกี าร และเงอ่ื นไข การสนับสนนุ การดาเนินการแก่หนว่ ยงานของรัฐ องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชมุ ชน องคก์ รภาคเอกชนอ่ืน สถาบนั ศาสนา กล่มุ คนไร้ที่พงึ่ หรอื กลุ่มบุคคล เพือ่ การคุ้มครองคนไร้ทีพ่ ่งึ คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (6) ประกอบมาตรา 15 และมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557 จึงออกประกาศเพ่ือกาหนด หลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไขการสนับสนุนการดาเนินการแก่หน่วยงานของรัฐ องค์กร สาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชุมชน องค์กรภาคเอกชนอื่น สถาบันศาสนา กลุ่มคนไร้ท่ีพึ่ง หรือ กลุ่มบุคคล เพอ่ื การคุ้มครองคนไรท้ ี่พง่ึ ดังน้ี 1) ให้หน่วยงานในสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ สนับสนุนให้องค์กรต่างๆ จัดให้มีการดาเนินการในลักษณะเดียวกับสถาน/ศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง หรือ ให้มีส่วนร่วมในการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง ให้คาปรึกษา แนะนา ช่วยเหลือ และอานวยความสะดวกแก่ องคก์ รในด้านต่างๆ 2) องค์กรท่ีมีการดาเนินการในลักษณะเดียวกับสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งและเป็นไป ตามมาตรฐานการปฏิบัติงานตามที่คณะกรรมการกาหนด หรือองค์กรที่มีการดาเนินการในลักษณะ เดยี วกบั ศูนยค์ ุ้มครองคนไรท้ ีพ่ ง่ึ อาจได้รับการสนับสนนุ ด้านการเงนิ หรือด้านอ่นื ๆ ดว้ ย 3) การขอรับการสนับสนุนเงินอุดหนุนในเขตกรุงเทพมหานคร ให้ยื่นต่อกรมพัฒนา สังคมและสวสั ดิการ ในจงั หวดั อน่ื ให้ยืน่ ต่อสานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด เพื่อ นาเสนอตอ่ กรมพัฒนาสังคมและสวสั ดิการฯ 4) ใหก้ รมพัฒนาสังคมและสวัสดกิ ารฯ พจิ ารณาการสนับสนุนเงนิ อดุ หนุน แล้วแจ้งผล การพิจารณาให้องคก์ รทราบ ภายใน 30 วนั นบั แต่วันทไี่ ด้รบั อนมุ ัติ 5) องค์กรท่ีได้รับเงินอุดหนุนต้องรายงานผลการปฏิบัติงานและการใช้จ่ายเงิน ตาม แบบท่ีอธิบดีกาหนด หากองค์กรไม่สามารถดาเนินการตามแผนการใช้จ่ายเงินที่กาหนด ให้อธิบดีหรือผู้ ซง่ึ อธบิ ดมี อบหมายระงบั การจา่ ยเงนิ ไว้กอ่ น แล้วตรวจสอบเพอื่ ดาเนินการต่อไป 5 - 10

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนไร้บ้าน รหสั โครงการ 95-22100-29 6) องค์กรจะต้องยินยอมให้มีการตรวจเยี่ยมการดาเนินการตามที่ได้รับเงินอุดหนุน หรือใหเ้ ข้าตรวจเอกสารเก่ียวกับบัญชีทะเบียนและหลักฐานอื่นๆ รวมถึงสอบถามหรือสัมภาษณ์บุคคลที่ เกย่ี วข้องได้ด้วย 7) องค์กรอาจขอรับการสนับสนุนจากกองทุนในการกากับดูแลของกระทรวงการ พัฒนาสังคม และความมั่นคงของมนุษย์ เพ่ือดาเนินการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง โดยเป็นไปตามหลักเกณฑ์ วธิ กี าร และเงอ่ื นไขทกี่ องทนุ นัน้ กาหนด 8) การขอรับการสนับสนุนเงินกองทุนในเขตกรุงเทพมหานคร ให้ย่ืนต่อกรมพัฒนา สังคมและสวัสดิการ และจังหวัดอื่นให้ย่ืนต่อสานักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด เพอ่ื นาเสนอกรมพฒั นาสังคม 9) ให้กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ พิจารณาคัดกรองและพัฒนาโครงการท่ีขอรับ การสนบั สนุน แลว้ สง่ เร่ืองตอ่ ไปยังหนว่ ยงานที่รบั ผดิ ชอบกองทนุ น้ันตอ่ ไป 10) ให้อธิบดกี รมพัฒนาสังคมและสวสั ดิการ รักษาการตามประกาศน้ี 6. ประกาศคณะกรรมการคุม้ ครองคนไร้ที่พึง่ เรื่อง การจัดต้ังสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง และ การกาหนดเขตพ้นื ที่ทีใ่ ห้การคุ้มครอง คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง อาศัยอานาจตามความในมาตรา 13 ประกอบมติ คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน 2558 จึงออกประกาศให้สถานสงเคราะห์ ของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ เป็นสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง จานวน 11 แห่ง โดยมีเขตพื้นท่ีให้ การคมุ้ ครอง ดงั น้ี สถานคุ้มครองคนไรท้ พี่ ึ่ง เขตพ้ืนทท่ี ีใ่ หก้ ารคมุ้ ครอง 1. สถานค้มุ ครองคนไร้ทีพ่ ึ่งนนทบุรี จงั หวัดกรุงเทพมหานคร จังหวดั นนทบรุ ี จงั หวดั เชียงราย จงั หวัดเชยี งใหม่ จังหวดั น่าน จงั หวดั แพร่ 2. สถานคุม้ ครองคนไร้ที่พ่ึงสันมหาพน จังหวัดพะเยา จงั หวัดแมฮ่ ่องสอน จงั หวัดลาปาง จงั หวดั ลาพนู 3. สถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งชายธญั บรุ ี จังหวัดจันทบรุ ี จังหวัดฉะเชิงเทรา จงั หวัดชลบุรี จังหวัด ตราด จังหวัดนครนายก จงั หวัดนครปฐม จังหวดั ปราจีน จังหวัดระยอง จังหวดั สมทุ รปราการ จังหวัด พระนครศรีอยุธยา จงั หวดั สระแกว้ จงั หวัดจนั ทบรุ ี จังหวดั ฉะเชงิ เทรา จังหวัดชลบรุ ี จงั หวดั 4. สถานค้มุ ครองคนไร้ทีพ่ ่ึงหญิงธัญบรุ ี ตราด จงั หวดั นครนายก จงั หวัดนครปฐม จังหวัดปราจีน จงั หวดั ระยอง จังหวดั สมุทรปราการ จังหวัด พระนครศรีอยธุ ยา จังหวัดสระแกว้ 5 - 11

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 สถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง เขตพ้นื ท่ที ี่ใหก้ ารคุ้มครอง 5. สถานคมุ้ ครองคนไร้ที่พึ่งวงั ทอง จังหวัดกาแพงเพชร จงั หวัดตาก จงั หวดั พิจติ ร จังหวัด พษิ ณโุ ลก จงั หวดั เพชรบรู ณ์ จังหวัดเลย จงั หวดั สุโขทยั จังหวดั อตุ รดิตถ์ จงั หวดั กาญจนบรุ ี จังหวดั นครปฐม จังหวดั เพชรบุรี จงั หวดั 6. สถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงกุ่มสะแก สมทุ รสาคร จังหวัดสมุทรสงคราม จังหวัดราชบรุ ี จงั หวัด สุพรรณบรุ ี จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ จังหวดั ขอนแก่น จังหวัดนครราชสมี า 7. สถานคมุ้ ครองคนไร้ทพ่ี ึ่งบ้านเมตตา จงั หวดั บึงกาฬ จงั หวดั มหาสารคาม จงั หวดั สกลนคร จังหวดั หนองคาย จงั หวัดหนองบวั ลาภู จังหวดั อดุ รธานี 8. สถานคมุ้ ครองคนไร้ท่ีพึ่งทับกวาง จงั หวดั ชยั นาท จังหวดั ชยั ภูมิ จังหวัดนครสวรรค์ จงั หวัด ลพบรุ ี จังหวัดสระบรุ ี จังหวัดสงิ หบ์ รุ ี จงั หวัดอ่างทอง จงั หวัดอุทยั ธานี 9. สถานคมุ้ ครองคนไร้ทพ่ี ่ึง จังหวัดชุมพร จังหวดั ประจวบครี ีขันธ์ จังหวัดระนอง ประจวบคีรีขนั ธ์ จงั หวัดนครพนม จังหวดั บรุ รี ัมย์ จงั หวดั มุกดาหาร 10. สถานคุม้ ครองคนไร้ทีพ่ ง่ึ ปรอื ใหญ่ จังหวัดยโสธร จงั หวดั รอ้ ยเอ็ด จังหวัดอานาจเจรญิ จังหวดั ศรีสะเกษ จังหวดั สุรนิ ทร์ จงั หวัดอบุ ลราชธานี จังหวัดกระบ่ี จังหวัดตรัง จังหวัดนครศรีธรรมราช จงั หวัด 11. สถานคุ้มครองคนไร้ทพ่ี ง่ึ คนไร้ท่ีพึง่ นราธวิ าส จงั หวัดปัตตานี จงั หวดั พงั งา จังหวัดพัทลงุ ภาคใต้ จงั หวดั ภเู กต็ จงั หวัดสรุ าษฎรธ์ านี จงั หวดั ยะลา จังหวดั สงขลา จังหวดั สตูล 7. ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เร่ือง หลักเกณฑ์การ แต่งต้งั พนักงานเจา้ หน้าที่ ตามพระราชบญั ญัติการคมุ้ ครองคนไร้ทพี่ ่งึ พ.ศ. 2557 กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมั่นคงของมนษุ ย์ อาศัยอานาจตามความในมาตรา 3 และ มาตรา 4 แห่งพระราชบญั ญตั ิการคุ้มครองคนไรท้ ี่พงึ่ พ.ศ. 2557 ออกประกาศเพอื่ กาหนดหลักเกณฑ์ การแตง่ ตัง้ พนักงานเจา้ หนา้ ทไ่ี ว้ 6 หลกั เกณฑ์ ดงั น้ี (1) เจ้าหนา้ ทข่ี องรฐั ซง่ึ ดารงตาแหน่งตามทีร่ ฐั มนตรีประกาศกาหนด (2) บุคคลอ่นื ซงึ่ รัฐมนตรีแตง่ ตง้ั ดังต่อไปนี้ (2.1) คุณสมบัติ (ก) มีสัญชาติไทย (ข) อายไุ มต่ ่ากวา่ ยสี่ บิ ปีบริบรู ณ์ 5 - 12

รายงานวิจยั ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพ่อื การพัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหัสโครงการ 95-22100-29 (ค) เป็นผู้สาเร็จการศึกษาไม่ต่ากว่าปริญญาตรี และเคยปฏิบัติงาน เกี่ยวกับการจัดสวสั ดกิ ารและการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งมาแล้วไมน่ ้อยกว่าหน่ึงปี หรือเป็น ผู้สาเร็จการศึกษาต่ากว่าปริญญาตรี และเคยปฏิบัติงานเก่ียวกับการจัดสวัสดิการและ การคุ้มครองคนไร้ท่ีพึง่ มาแล้วไม่น้อยกว่าสามปี โดยมีหนังสือรับรองจากหนว่ ยงานของ รฐั หรือองค์กบั เอกชนทป่ี ฏิบัตงิ านการจดั สวัสดิการและการคมุ้ ครองคนไร้ท่พี ึ่ง (2.2) ลักษณะตอ้ งหา้ ม (ก) เปน็ คนไร้ความสามารถหรอื เสมอื นไรค้ วามสามารถ (ข) เป็นบคุ คลผมู้ ีหนี้สนิ ลน้ พ้นตวั หรือบุคคลล้มละลาย (ค) ถกู ไลอ่ อก ปลดออก หรอื ให้ออกจากหนว่ ยงานของรฐั หรอื องค์กรเอกชน (ง) เคยได้รับโทษจาคกุ เวน้ แต่เป็นความผิดลหุโทษหรือกระทาโดยประมาท (จ) เป็นบุคคลที่แพทย์ลงความเหน็ ว่าเปน็ บคุ คลทม่ี ีความผดิ ปกตทิ างจติ (3) เป็นผู้ผ่านการอบรมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งตาม หลกั สูตรท่กี รมกาหนด (4) การย่ืนขอเพ่ือแต่งตั้งเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ของภาคเอกชน ซึ่งอยู่ในเขต กรุงเทพมหานครให้ยื่นขอต่ออธิบดี สาหรับจังหวัดอ่ืนให้ย่ืนขอต่อพัฒนาสังคมและความมั่นคงของ มนุษย์จังหวัด หรือผู้ท่ีได้รับมอบหมายจากอธิบดีหรือพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด แล้วแตก่ รณี (5) ให้ผู้ได้รับการตั้งต้ังเป็นเจ้าหน้าท่ีมีบัตรประจาตัวพนักงานเจ้าหน้าที่ โดยมีอธิบดี หรือผูท้ ่ีได้รับมอบหมายเปน็ ผ้อู อกบตั ร (6) ให้พนกั งานเจ้าหนา้ ทพ่ี ้นจากตาแหน่ง เมอ่ื (1) ตาย (2) พ้นจากราชการตามกฎหมายวา่ ดว้ ยบาเหนจ็ บานาญข้าราชการ (3) ลาออก (4) ขาดคณุ สมบัตหิ รอื มีลกั ษณะต้องห้ามตามขอ้ 4 (5) รัฐมนตรีให้ออกเพราะมีความประพฤติเส่ือมเสีย บกพร่องต่อหน้าที่ หรือ หย่อนความสามารถ 8. ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เรอ่ื ง การแตง่ ต้ังพนักงาน เจ้าหนา้ ทต่ี ามพระราชบัญญัติการคุม้ ครองคนไร้ทพี่ งึ่ พ.ศ. 2557 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ อาศัยอานาจตามความในมาตรา 3 และ มาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557 ออกประกาศเพื่อแต่งต้ังให้ผู้ดารง ตาแหนง่ ดังต่อไปนี้ เปน็ พนกั งานเจ้าหนา้ ท่ีตามพระราชบญั ญตั ิการคุ้มครองคนไรท้ พี่ ึ่ง พ.ศ. 2557 5 - 13

รายงานวิจัยฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปัญหาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพอื่ การพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 (1) อธบิ ดีกรมพฒั นาสงั คมและสวัสดกิ าร (2) รองอธบิ ดกี รมพัฒนาสงั คมและสวสั ดกิ าร (3) ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะด้านส่งเสริมการจัดสวัสดกิ ารสังคม (4) ผู้เชียวชาญเฉพาะด้านพัฒนาสงั คม (5) ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะดา้ นสงั คมสงเคราะห์ (6) พัฒนาสังคมและความมน่ั คงของมนุษยจ์ งั หวัด (7) ผู้อานวยการกองคมุ้ ครองสวสั ดิภาพและเสริมสร้างคุณภาพชีวิต (8) ผู้อานวยการกองกิจการนิคมสร้างตนเองและพัฒนาชาวเขา (9) ผู้อานวยการกองกิจการอาสาสมัครและภาคประชาสงั คม (10) ผู้ปกครองสถานคุ้มครองคนไรท้ ี่พงึ่ (11) ผู้ปกครองนคิ มสรา้ งตนเอง (12) ผู้อานวยการศนู ยพ์ ัฒนาชาวเขา (13) ผูอ้ านวยการศูนยค์ ุม้ ครองคนไร้ทีพ่ ึง่ (14) หัวหนา้ ศนู ย์ปฏบิ ัติการป้องกันและแกไ้ ขปญั หาการขอทานและคนไร้ทพี่ ่ึง (15) ผู้อานวยการศนู ย์ส่งเสรมิ และพฒั นาทักษะชวี ิต ผู้ดารงตาแหน่งตามคาส่ังนี้ ก่อนจะปฏิบัติหน้าท่ีต้องผ่านการอบรมเก่ียวกับการ คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งตามหลักสูตรที่กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการกาหนด เว้นแต่ผู้ดารงตาแหน่งบริหาร ระดับสูง ตาแหนง่ บริหารระดบั ตน้ ตาแหนง่ อานวยการสงู ตาแหนง่ เช่ยี วชาญ หรอื เทียบเทา่ ขนึ้ ไป 9. ประกาศกรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ เรื่อง หลักสูตรการฝึกอบรมบุคลากรเพื่อเป็น พนักงานเจ้าหนา้ ท่ี ตามพระราชบัญญัติการคมุ้ ครองคนไรท้ พ่ี ่ึง พ.ศ. 2557 กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ อาศัยอานาจตามประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความ มน่ั คงของมนุษย์ เรอื่ ง หลักเกณฑ์การแตง่ ตั้งพนักงานเจ้าหนา้ ท่ตี ามพระราชบัญญตั ิการคุ้มครองคนไร้ที่ พ่ึง พ.ศ. 2557 ออกประกาศหลักสูตรการฝึกอบรมบุคลากรเพื่อเป็นพนักงานเจ้าหน้าที่ตาม พระราชบัญญตั กิ ารคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่งึ พ.ศ. 2557 โดยแบ่งออกเปน็ 8 หัวข้อ ดังน้ี (1) ความเปน็ มา สถานการณ์ และแนวคิดพ้นื ฐานในการปฏิบตั งิ านกับคนไร้ทีพ่ ึ่ง (2) พระราชบญั ญตั ิการคมุ้ ครองคนไรท้ ี่พึ่ง พ.ศ. 2557 และอนุบญั ญัติท่เี กี่ยวข้อง (3) กระบวนการดาเนินการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงในสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งและศูนย์ คุ้มครองคนไร้ที่พึง่ (4) กระบวนการประสานสง่ ตอ่ และการทางานกับชมุ ชน (5) ความรู้เบอื้ งต้นในการทางานกบั ผู้ปว่ ยจิตเวช 5 - 14

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพือ่ การพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไร้บ้าน รหัสโครงการ 95-22100-29 (6) บทเรียนการทางานขององค์กรพัฒนาเอกชนในการทางานกับคนไร้บ้านและผู้ใช้ ชีวิตในที่สาธารณะ (7) การสรุปและประเมนิ ผล 10. ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง เรื่อง กาหนดประเภทหรือลักษณะของ บุคคลที่อยใู่ นสภาวะยากลาบากและไม่อาจพึ่งพาบคุ คลอ่ืนได้ พ.ศ. 2559 การกาหนดประเภทหรือลักษณะของบุคคล ที่อยู่ในสภาวะยากลาบากและไม่อาจพ่ึงพาบุคคล อน่ื ไดเ้ ป็นคนไรท้ ่ีพง่ึ ได้แก่ (1) บคุ คลท่ปี ระสบความเดอื ดรอ้ น หมายถงึ บคุ คลสัญชาตไิ ทยทม่ี ีความยากลาบากใน การดารงชีพ เน่อื งจากเหตหุ วั หน้าครอบครัวหรือบคุ คลทีเ่ ปน็ หลักในครอบครวั (ก) ตาย (ข) ทอดท้งิ สาบสูญ หรอื ต้องโทษจาคุก (ค) ประสบอุบตั ิเหตหุ รือเจบ็ ปว่ ยร้ายแรงจนไมส่ ามารถประกอบอาชพี ได้ (ง) ไม่สามารถดแู ลครอบครวั ไดด้ ว้ ยเหตอุ ่นื ใด (2) คนเร่ร่อน หมายถึง บุคคลสัญชาติไทยท่ีออกมาจากท่ีพักอาศัยเดิม ไม่ว่าด้วยเหตุ ใดๆ ก็ตาม มาอยู่ในที่สาธารณะ หรือบุคคลท่ีออกมาจากท่ีพักอาศัยเดิมมาต้ังครอบครัวหรือมาใช้ชีวิต แบบครอบครัวใหม่ในท่ีสาธารณะ และบุคคลทั้งสองกลุ่มอาจจะย้ายที่พักไปเร่ือยๆ หรืออาศัยอยู่ท่ีใดท่ี หน่ึงในช่วงระยะเวลาหนง่ึ เพื่อดารงชวี ติ ประจาวันในท่สี าธารณะนัน้ ๆ (3) บุคคลซ่งึ อาศยั ทส่ี าธารณะเปน็ ท่ีพักนอนช่วั คราว หมายถึง บุคคลสญั ชาตไิ ทยที่มา ทาภารกิจบางอย่างและไม่มีทพ่ี กั อาศัย ไมม่ ีเงินเช่าทพ่ี ัก (4) บุคคลท่ีมีสถานะทางทะเบียนราษฎรแต่ยังไร้สัญชาติ หมายถึง บุคคลที่ถูกบันทึก ทางทะเบยี นราษฎรของรฐั ใดรฐั หน่ึง แตม่ ไิ ดร้ บั การรับรองในสถานะคนสญั ชาตโิ ดยรัฐน้ันหรือรัฐอ่ืนใดท่ี ประสบปัญหาการดารงชีพ (5) บุคคลไม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร หมายถึง คนไร้รัฐซึ่งอาจจะเป็นคนท่ีเกิดใน ประเทศไทยหรอื นอกประเทศไทยก็ได้ แต่มีเหตุทาใหไ้ ม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร ทัง้ ของประเทศต้น ทางและของประเทศไทยที่ประสบปัญหาการดารงชีพ 11. ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ทพ่ี ่ึงเรื่อง กาหนดหลกั เกณฑ์ วิธีการ และเงือ่ นไข การสนับสนุนการดาเนนิ การแก่หน่วยงานของรัฐ องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชมุ ชน องค์กรภาคเอกชนอ่ืน สถาบันศาสนา กลุ่มคนไร้ท่ีพึ่ง หรือกลุ่มบุคคล เพื่อการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ. 2559 การกาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเง่ือนไขการสนับสนุนการดาเนินการแก่หน่วยงานของรัฐ องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดกิ ารชุมชน องค์กรภาคเอกชนอื่น สถาบันศาสนา กลุ่มคนไร้ท่ีพงึ่ หรือกลุ่มบุคคล เพื่อให้การคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งเป็นไปอย่างทั่วถึง เหมาะสม และมีประสิทธิภาพตาม เจตนารมณ์ของกฎหมาย ให้คนไร้ที่พึ่งสามารถดารงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุขและสามารถพึ่งพา 5 - 15

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองคค์ วามรู้ เพอ่ื การพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 95-22100-29 ตนเองได้อย่างสมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ โดยอาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (6) ประกอบมาตรา 15 และมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ทพ่ี ง่ึ พ.ศ. 2557 กาหนดให้หน่วยงานในสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์สนับสนุนให้ องคก์ รต่างๆ จดั ให้มกี ารดาเนินการในลักษณะเดียวกับสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง หรอื ศนู ย์คุ้มครองคนไร้ ท่ีพึ่ง หรือมีส่วนร่วมในการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง โดยให้หน่วยงานมีหน้าท่ีให้คาปรึกษา แนะนาช่วยเหลือ และอานวยความสะดวกแก่องค์กรในด้านต่างๆ เช่น ด้านวิชาการ ด้านการพัฒนาองค์ความรู้ ตลอดจน ประสานหน่วยงานและดาเนนิ การอน่ื ทเ่ี กยี่ วข้อง องค์กรที่จัดให้มีการดาเนินการในลักษณะเดียวกับสถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งและเป็นไปตาม มาตรฐานการปฏิบตั ิงานที่คณะกรรมการคมุ้ ครองคนไร้ท่ีพ่ึงกาหนด อาจได้รับการสนบั สนุนดา้ นการเงิน หรือด้านอื่น ท้ังน้ี วงเงินและรายการที่ให้การสนับสนุนให้พิจารณาตามความจาเป็นและเหมาะสม ตาม หลักเกณฑ์ที่กรมพฒั นาสงั คมและสวสั ดิการประกาศกาหนด 4) สภาพปญั หาที่เกดิ จากการบังคับใช้พระราชบญั ญตั ิการคุ้มครองคนไร้ท่พี ง่ึ พ.ศ. 2557 1. ปัญหาเชงิ โครงสรา้ ง ปญั หาของบทบัญญัตวิ า่ ด้วยการให้ความหมายของคนไร้ที่พึ่งตามพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ ทพ่ี ึ่ง พ.ศ. 2557 1.1 การนิยาม “คนไร้ท่ีพึง่ ” พระราชบญั ญัติคุ้มครองคนไร้ทีพ่ ึ่ง มาตรา 3 ได้นยิ าม “คนไรท้ ่ีพง่ึ ” วา่ “บุคคลซึ่งไร้ท่ีอยู่อาศัยและไม่มีรายได้เพียงพอแก่การยังชีพ และให้รวมถึงบุคคลท่ีอยู่ ในสภาวะยากลาบากและไม่อาจพงึ่ พาบุคคลอ่นื ได้ ทง้ั นี้ ตามที่คณะกรรมการกาหนด” การให้นิยามดังกล่าว เป็นการนิยามคนไร้ที่พึ่งไว้อย่างกว้าง ทาให้ต้องมีการใช้ดุลยพินิจในการ พจิ ารณาวา่ บคุ คลใดบ้างท่เี ป็นคนไร้ท่ีพึง ซึง่ ได้มกี ารกาหนดประเภทหรือลักษณะของบุคคลที่อยู่ในสภาวะ ยากลาบากและไม่อาจพึ่งพาบุคคลอ่ืนได้ จานวน 5 ประเภท คือ 1) บุคคลท่ีประสบความเดือดร้อน 2) คนเร่รอ่ น 3) บุคคลซ่งึ อาศยั ที่สาธารณะเป็นท่ีพกั นอนชัว่ คราว 4) บคุ คลทีม่ สี ถานะทางทะเบียนราษฎร แต่ไร้สัญชาติ และ 5) บุคคลทไ่ี ม่มีสถานะทางทะเบียนราษฎร แม้จะมีการกาหนดประเภทและลักษณะของบุคคล ท่ีอยู่ในสภาวะลาบากและไม่อาจพ่ึงคนอื่น ได้ แต่ในการพิจารณาว่าบุคคลใดเป็นบุคคลซ่ึงไร้ที่อยู่อาศัย และไม่มีรายได้เพียงพอแก่การยังชีพตาม นิยามทีก่ ฎหมายให้ไว้น้นั ข้ึนอยู่กับการใชด้ ลุ ยพนิ ิจของเจ้าหนา้ ทีร่ ัฐที่รับผิดชอบ อีกทงั้ ลักษณะของคน ไร้ท่ีพึ่งยังมีความหลากหลายและซับซ้อน เช่น บุคคลที่มีที่อยู่รวมกันในชุมชนแออัด ใต้ทางด่วน ใต้ สะพาน บริเวณริมทางรถไฟ ริมแม่น้า และมีการหารายได้โดยการเร่ขายของ เก็บของเก่าเพ่ือยังชีพ บุคคลกลุ่มน้ีจะได้รับการคุ้มครองและช่วยเหลือ ภายใต้ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 0997 ได้อย่างไร ดังนี้ แม้จะมีการนิยามคนไร้ท่ีพึงไว้อย่างกว้าง เพ่ือให้เจ้าหน้าที่รัฐสามารถใช้ ดุลยพินิจให้ความช่วยเหลือได้ แต่การใช้ดุลยพินิจเพ่ือให้คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง ให้ครอบคลุมทุกกลุ่มนั้น อาจจะเป็นไปดว้ ยความยากลาบากในการพิจารณาและคุ้มครองคนไรท้ ่ีพงึ 5 - 16

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองคค์ วามรู้ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 95-22100-29 ปัญหาลาดับแรกท่ีเกิดจากการบังคับใช้พระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557 คือ เรื่องการให้ความหมายของคนไร้ที่พึ่ง เพราะหากไม่มีการให้ความหมายคนไร้ท่ีพึ่งไว้อย่างชดั เจน จะทา ให้ไม่สามารถคุ้มครองและช่วยเหลือคนไร้ที่พึ่งได้อย่างท่ัวถึง และการให้ความหมายของคนไร้ท่ีพึงยัง อาจทับซ้อน กับความหมายของบุคคลที่ได้รับการช่วยเหลอื จากกฎหมายฉบับอื่นด้วย เช่น บุคคลท่ีไม่มี ท่ีอยู่อาศัย แต่ใช้ความสามารถทางดนตรีหารายได้และขอทานในพื้นที่สาธารณะ บุคคลดังกล่าวจะต้อง ได้รับการคุ้มครองช่วยเหลือตามกฎหมายฉบับใด การให้คานิยามหรือการให้ความหมายของคนไร้ท่ีพ่ึง จงึ มีความสาคญั อย่างหลีกเลย่ี งไมไ่ ด้ 1.2 ท่ีมาของคณะกรรมการคมุ้ ครองคนไรท้ ี่พึง่ คณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งตามพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง ประกอบไปด้วย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์เป็นประธาน พร้อมด้วยกรรมการที่มา จากข้าราชการระดับสูง 10 คน และกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งรัฐมนตรีแต่งตั้งไม่เกิน 7 คน จาก บทบัญญัติดงั กลา่ วจะเหน็ ไดว้ า่ คณะกรรมการคมุ้ ครองคนไรท้ ่ีพง่ึ มีอตั ราสว่ นของข้าราชการเกนิ กว่าคร่ึง และยังไม่มีสัดส่วนของภาคประชาชนท่ีจะเข้ามาร่วมเป็นกรรมการ มีเพียงสัดส่วนจากผู้ทรงคุณวุฒิท่ี รัฐมนตรีแต่งตั้ง ซึ่งไม่อาจรับรองได้ว่าจะเป็นตัวแทนของภาคประชาชน เน่ืองจากการแต่งต้ัง ผู้ทรงคุณวุฒิตามพระราชบัญญัติกาหนดไว้อย่างกว้างๆ ว่า “...ให้แต่งต้ังจากผู้มีความรู้และความ เช่ียวชาญด้านการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง การสังคมเคราะห์หรือการจดั สวสั ดิการสังคม...” ดงั น้ี การแต่งตั้ง ผู้ทรงคุณวุฒิดังกล่าวเป็นอานาจตามกฎหมายของรัฐมนตรี จึงเป็นท่ีกังวลว่ากรรมการที่มาจากการ แตง่ ตั้งจะเปน็ ผ้ทู รงคณุ วฒุ ใิ นภาครัฐมากกวา่ ภาคประชาชน 1.3 สถานคุม้ ครองคนไรท้ พี่ ึง่ การจัดต้ังสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งตามพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง อาจเกิดได้สอง ลกั ษณะ กล่าวคือ (1) การจัดตัง้ สถานคุม้ ครองคนไร้ท่พี ึ่งข้ึนใหม่ และ (2) การยกระดบั สถานสงเคราะห์ คนไร้ที่พึ่งที่มีอยู่เดิมให้เป็นสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง โดยการบริหารจัดการตามโครงสร้างการทางาน ของคณะกรรมการ อีกท้ังยังมีการกาหนดให้คณะกรรมการสามารถให้การรับรองศูนย์ดาเนินงานด้าน การจัดสวัสดิการให้คนไร้ท่ีพ่ึงขององค์การภาคประชาสังคมที่มีอยู่ก่อน เป็นสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง ช่ัวคราวได้ อย่างไรก็ตาม แม้จะมีการจัดต้ังสถานคุ้มครองหรือศูนย์คุ้มครองคนไร้ที่พึ่งขึ้นมาเพื่อรองรับ และคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง แต่เม่ือเทียบสัดส่วนสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง กับจานวนคนไร้ท่ีพึ่งแล้วยังไม่ เพียงพอ อีกท้ังระบบการบริหารจัดการสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง ยังไม่สามารถคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงได้ อย่างเปน็ ระบบและมปี ระสิทธิภาพ สถานคมุ้ ครองคนไร้ท่ีพง่ึ จะบริหารจัดการโดยคณะกรรมการ ภายใตก้ ระทรวงพฒั นาสังคมและ ความมน่ั คงของมนุษย์ ทาให้การบรหิ ารจัดการอาจไม่สอดคล้องและครอบคลมุ กับความต้องการของคน ไร้ท่ีพ่ึง นอกจากน้ียังไม่มีการกระจายอานาจในส่วนโครงสร้างการบริหารจัดการไปสู่ระดับท้องถ่ิน ซ่ึงมี ความใกล้ชดิ กับคนไรท้ ่พี งึ่ ทัง้ ในมติ คิ วามสัมพันธ์เชงิ พ้ืนท่ีและมิตกิ ารบรหิ ารจดั การ 1.4 คนไรท้ ี่พงึ่ ไม่มีสิทธิเลือกการเขา้ สถานคุ้มครองคนไร้ทพี่ ึ่งไดอ้ ย่างอสิ ระจริงหรอื เม่ือคนไร้ท่ีพึ่งถูกกล่าวหาว่าได้กระทาความผิดเกี่ยวกับการพักอาศัย ในที่สาธารณะตาม กฎหมายหรือข้อบญั ญัตทิ ้องถิ่น จะถูกส่งตัวไปยงั สถานคุ้มครองคนไรท้ ่ีพึ่ง โดยความยินยอมของคนไรท้ ี่ 5 - 17

รายงานวิจยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพ่ือการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 95-22100-29 พ่ึงเอง ซึ่งหากคนไร้ที่พ่ึงไม่ปฏิบัติตามเง่ือนไขของสถานคุ้มครอง ก็จะถูกส่งกลับมาให้เจ้าหน้าที่ ดาเนนิ การตามกฎหมายเก่ยี วกับความผิดเร่ืองการอยู่อาศยั ในทส่ี าธารณะ6 การบังคับใช้กฎหมายเรื่องการส่งตัวคนไร้ท่ีพึ่งเข้าสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึงน้ัน แม้จะระบุให้ คนไร้ท่ีพึ่งสามารถแสดงความประสงค์ถึงการที่จะเข้าสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งได้ และเม่ือคนไร้ท่ีพ่ึงไม่ ประสงค์จะเขา้ สถานคุ้มครอง หรือเข้าไปแล้วไม่ปฏิบัติตามเงื่อนไขของสถานคุ้มครอง คนไร้ทพ่ี ่ึงอาจถูก เจ้าหน้าทดี่ าเนินการตามกฎหมาย เกีย่ วกับความผิดเรื่องการอยู่อาศัยในท่สี าธารณะก็ตาม แต่เนอ่ื งจาก ลักษณะพฤติกรรมของคนไร้ท่ีพึ่งหลายๆ กลุ่มที่มีอาชีพในการเก็บของเก่า หรือเร่ขายของ ซึ่งมีความ จาเป็นต้องอยู่ใกล้กับสถานที่ท่ีจะสามารถประกอบอาชีพได้สะดวก หากไปอยู่สถานคุ้มครองอาจไม่ สามารถเก็บของเก่าหรือเร่ขายของได้แล้ว เมื่อรวมถึงทัศนคติของคนไร้ท่ีพึ่งท่ียังมองว่าสถานคุ้มครองมี สภาพคล้ายสถานกักกัน และยังต้องอยู่ปะปนกับผู้มปี ัญหาด้านสุขภาพจติ 7 ทาให้การบังคับใช้กฎหมาย เร่ืองการสง่ ตวั คนไรท้ ่ีพ่ึงเข้าสถานคุ้มครอง ไม่ประสบผลสาเรจ็ เทา่ ทค่ี วร ท้ังนี้ พระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 0997 ยังได้กาหนดให้กระทรวงการพัฒนา สังคมและความม่ันคงของมนุษย์สนับสนุนด้านการเงินหรือด้านอ่ืนๆ ให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชุมชน องค์กรภาคเอกชนอน่ื สถาบนั ศาสนา หรือกลุ่มคนไร้ ท่ีพึ่ง โดยจัดให้มีการดาเนินการในลักษณะเดียวกันกับสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง8 แต่มิได้กาหนดให้ทุก องค์กร ที่จัดให้มีการดาเนินการในลักษณะเดียวกับสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงหรือมีส่วนร่วมในการ 6 พระราชบญั ญตั คิ ุ้มครองคนไร้ท่พี ่ึง พ.ศ. 2557 มาตรา 22 “ในกรณีที่บุคคลใดถูกกล่าวหาว่ากระทาความผิดเกี่ยวกับการพักอาศัยในท่ีสาธารณะตามกฎหมายหรือ ข้อบัญญัติท้องถ่ิน หากเจ้าหนา้ ที่ตามกฎหมายหรอื ข้อบญั ญัติท้องถ่ินน้นั เห็นว่าบุคคลดังกลา่ วมลี ักษณะเป็นคนไร้ท่ีพึง่ และสมควรไดร้ บั การคุ้มครองในสถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง ใหเ้ จ้าหน้าที่ส่งตัวคนไร้ท่พี งึ่ น้ันไปยงั สถานคมุ้ ครองคนไรท้ ่ีพึ่ง หรอื ศนู ย์คมุ้ ครองคนไร้ทพี่ ่งึ ท้งั น้ี โดยความยินยอมของคนไร้ทีพ่ งึ่ เวน้ แต่คนไร้ทีพ่ ่ึงอยูใ่ นภาวะที่ไมอ่ าจให้ความยินยอม ได้ และใหเ้ จา้ หนา้ ที่ระงับการดาเนนิ คดไี วช้ ั่วคราว จนกวา่ จะไดร้ ับแจง้ ตามวรรคสอง ในกรณีท่ีคนไร้ท่ีพ่ึงไม่ปฏิบัติตามเงื่อนไขของสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง ให้สถานคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงแจ้งให้ เจ้าหนา้ ทต่ี ามกฎหมายหรอื ขอ้ บญั ญัตทิ อ้ งถ่ินพจิ ารณาดาเนนิ คดตี ่อไป ในกรณีท่ีคนไร้ท่ีพึ่งได้ปฏิบัติตามเงื่อนไขของสถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง ให้สถานคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึงแจ้งให้ เจ้าหน้าที่ตามกฎหมายหรือข้อบัญญัติท้องถ่ินน้ันยุติการดาเนินคดี และให้ถือว่าสิทธินาคดีอาญามาฟ้องระงับตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา 7 บญุ เลศิ วเิ ศษปรีชา. (2557, 9 ตลุ าคม). ร่าง พ.ร.บ.คนไร้ที่พงึ่ : คุม้ ครองหรือซา้ เตมิ . [ขอ้ มลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://prachatai.com/journal/2014/10/55899 8 พระราชบัญญตั ิคุ้มครองคนไรท้ ีพ่ ง่ึ พ.ศ. 2557 มาตรา 15 “ให้กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์สนับสนุนให้องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กร สาธารณประโยชน์ องค์กรสวัสดิการชุมชน องค์กรภาคเอกชนอื่น สถาบันศาสนาหรือกลุ่มคนไร้ท่ีพ่ึง จัดให้มีการ ดาเนนิ การในลักษณะเดยี วกับสถานคุ้มครองคนไรท้ พ่ี ่ึงหรือมีส่วนรว่ มในการคุ้มครองคนไรท้ ี่พง่ึ ในกรณีท่ีการดาเนินการขององค์กรตามวรรคหนึ่งเป็นไปตามมาตรฐานการปฏิบัติงานที่คณะกรรมการ กาหนดตามมาตรา 14 กระทรวงการพัฒนาสงั คมและความมั่นคงของมนุษย์อาจพจิ ารณาให้การสนับสนนุ ด้านการเงนิ หรอื ดา้ นอนื่ ทงั้ น้ี ตามหลักเกณฑ์ วธิ กี าร และเง่อื นไขทค่ี ณะกรรมการกาหนด” 5 - 18

รายงานวิจยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพือ่ การพัฒนาคณุ ภาพชีวติ คนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 คุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง ต้องมีการรับรองมาตรฐานตามกฎหมายว่าด้วยการจัดสวัสดิการสังคมแต่อย่างใด องค์กรเหล่านน้ั จึงอาจดาเนินการไปโดยไม่ถกู ตามหลกั การจดั สวสั ดิการสังคมได้ 2. ปัญหาเชิงอานาจหน้าท่ี การนามาตรการทางอาญามาใช้บังคับในการคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง ก่อให้เกิดปัญหาในเชิงการใช้ อานาจของเจา้ หนา้ ทรี่ ัฐท่ีรับผดิ ชอบด้านการคมุ้ ครองคนไร้ที่พ่งึ การปฏบิ ัตงิ านของเจ้าหนา้ ทรี่ ฐั หากขาด ความเข้าใจในปัญหาของกลุ่มคนไร้ท่ีพึ่งอย่างแท้จริงแล้ว อาจส่งผลให้เจ้าหน้าท่ีมองคนไร้ที่พ่ึงเป็น ปัญหาของสังคมท่ีควรจากัดหรือกาจัดออกจากสังคม โดยสร้างมาตรการบังคับให้คนไร้ท่ีพ่ึงกลายเป็น ผู้กระทาผิด เพื่อสร้างความชอบธรรมในการควบคุมตัวและส่งไปยังสถานสงเคราะห์ได้ การให้ความ ช่วยเหลือคนไร้ท่ีพ่ึงจึงควรเป็นไปโดยสมัครใจ และตรงตามความต้องการของคนไร้ที่พึ่งมากกว่าการส่ง คนไร้ทีพ่ ึ่งเขา้ ไปยังสถานคุ้มครองท้ังหมด ความเข้าใจและทัศนคติของเจ้าหน้าท่ีรัฐ ที่ปฏิบัติงานในการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งเป็นส่ิงสาคัญ ในการแก้ปัญหาคนไร้ที่พึ่งอย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากเจ้าหน้าท่ีของรัฐเป็นผู้ใช้อานาจตามกฎหมาย คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง จึงจาเป็นต้องมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสภาพปัญหาของคนไร้ท่ีพึ่ง คนไร้ท่ีพึ่ง ไม่ใช่อาชญากรที่จะถูกนาไปอยู่ในสถานท่ีคุ้มครองโดยความไม่สมัครใจ หากเจ้าหน้าท่ีรัฐมีความเข้าใจ สภาพปัญหาของคนไร้ท่ีพ่ึงแต่ละกลุ่ม ก็จะสามารถมีมาตรการแก้ไขปัญหาคนไร้ท่ีพึ่งได้อย่างมี ประสทิ ธิภาพ และสอดคล้องกบั ความต้องการของคนไร้ทีพ่ ึง่ 3. ปญั หาเชิงความสัมพนั ธ์กับกฎหมายอนื่ การแก้ปัญหาคนไร้ที่พ่ึงไม่มีสามารถนาพระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ. 0997 มา บังคับใช้เพียงลาพังได้ แต่จะต้องมีการบูรณาการใช้กฎหมายเพ่ือลดความเหลื่อมล้า สร้างความเป็น ธรรมและค้มุ ครองคนไร้ที่พง่ึ ซ่งึ การใช้กฎหมายคุ้มครองคนไร้ที่พ่งึ อาจจะใช้กฎหมายอนื่ ๆ หนุนเสริมได้ เช่น พระราชบัญญัติส่งเสริมการจัดสวัสดิการสังคม พ.ศ. 2546 และ พระราชบัญญัติควบคุมการ ขอทาน พ.ศ. 0995 3.1 พระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึง พ.ศ. 2557 และพระราชบัญญัติส่งเสริมการจัด สวสั ดกิ ารสังคม พ.ศ. 2546 การคุ้มครองคนไร้ที่พ่ึงหรือการให้การช่วยเหลือคนไร้ท่ีพึ่งนั้น ถือเป็นการจัดสวัสดิการสังคม อย่างหน่ึงที่รัฐควรให้การสนับสนุนและตรวจสอบการดาเนินการ เพื่อใหก้ ารคุ้มครองคนไรท้ ่ีพึ่งหรือการ ให้การช่วยเหลือคนไร้ที่พ่ึงให้เป็นไปตามมาตรฐาน และยังเป็นการสนับสนุนให้ท้องถ่ินและชุมชนได้ ช่วยเหลือเกื้อกูลกันในรูปแบบของสังคมสวัสดิการ ดังนั้น การกาหนดมาตรฐานการจัดสวัสดิการสังคม หรือหากหน่วยงานหรือองค์กรใดมีความประสงค์จะดาเนินการเกี่ยวกับการจัดสวัสดิการสังคม จึงควร ต้องผ่านการรับรองมาตรฐานจากกฎหมายท่ีเกี่ยวกับการจัดสวัสดิการสังคมก่อน อันจะส่งผลให้การ สนับสนุนต่างๆ ของรัฐที่จะมอบแก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรสาธารณประโยชน์ องค์กร สวัสดิการชุมชน องค์กรภาคเอกชนอื่น สถาบันศาสนาหรือกลุ่มคนไร้ท่ีพึ่ง อันเป็นองค์กรท่ีมีอานาจ 5 - 19

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปัญหาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพัฒนาคุณภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 หน้าท่ีในการจัดสวัสดิการให้กับคนไร้ท่ีพ่ึง จะต้องได้รับการรับรองมาตรฐานการจดั สวัสดิการสงั คมตาม พระราชบัญญัตสิ ง่ เสริมการจดั สวัสดิการสงั คม พ.ศ. 2546 ด้วย 3.2 พระราชบัญญัติคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ. 2557 และ พระราชบัญญัติควบคุมการ ขอทาน พ.ศ. 2559 การส่งคนไร้ที่พึ่งและคนขอทานท่ีเป็นผู้พิการ ผู้สูงอายุ และเด็กเพื่อคุ้มครองและพัฒนา คณุ ภาพชวี ิต จะมกี ารบูรณาการบงั คับใช้กฎหมายหลายฉบับร่วมกนั เชน่ (1) กรณีคนไร้บ้านและคนขอทานเป็นเด็ก จะมีการบังคับใช้กฎหมายร่วมกัน คือ พระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ที่พึ่ง พ.ศ. 2557 (มาตรา 22), พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 (มาตรา 13,15) และ พระราชบญั ญตั คิ ุ้มครองเด็ก พ.ศ. 2546 (2) กรณีคนไร้บ้านและคนขอทานเป็นคนพิการ จะมีการบังคับใช้กฎหมายร่วมกัน คือ พระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 2557 (มาตรา 22), พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 (มาตรา 13,15) และ พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 0992 (3) กรณีคนไร้บ้านและคนขอทานเป็นผู้สูงอายุ จะมีการบังคับใช้กฎหมายร่วมกัน คือ พระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557 (มาตรา 22), พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 (มาตรา 13,15) และ พระราชบัญญตั ิผสู้ งู อายุ พ.ศ. 2546 2. พระราชบญั ญตั คิ วบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 2.1 สาระสาคญั ของพระราชบญั ญตั ิควบคมุ การขอทาน พ.ศ. 2559 การตราพระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 0995 เป็นการปรบั ปรุงกฎหมายว่าด้วยการ ควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2484 ให้มีความสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบันมากขึ้น เนื่องจากปัจจุบัน การขอทานมีลักษณะของการแสวงหาประโยชน์โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย จากผู้ซ่งึ อาศัยความพิการทาง ร่างกาย สติปัญญา ความสามารถหรือสภาพจิตใจของบุคคลอ่ืน ส่งผลให้เกิดความเสียหายและความ สงบเรยี บรอ้ ยของประเทศเปน็ อย่างมาก จงึ ตอ้ งมกี ารจดั ระเบียบควบคุมขอทานใหช้ ัดเจนและเหมาะสม ย่ิงข้ึน พร้อมท้ังกาหนดให้บุคคลซ่ึงกระทาการใดๆ ให้ผู้อื่นกระทาการขอทานตามสถานที่ต่างๆ ได้รับ โทษทางอาญา เพ่อื เปน็ การค้มุ ครองสวสั ดภิ าพของบุคคลดังกล่าว ไม่ใหต้ กเป็นเคร่ืองมือในการแสวงหา ประโยชนข์ องผู้อื่น พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 0995 มีท้ังหมด 06 มาตรา โดยมีการกาหนดคา นิยามคาว่า “การคุ้มครองและการพัฒนาคุณภาพชีวิต ให้หมายความว่า “การช่วยเหลือ การ บาบัดรักษา การฟื้นฟูสภาพร่างกายและจิตใจ ตลอดจนการฝึกอาชีพให้แก่ผู้ทาการขอทาน” และยัง กาหนดให้มีคณะกรรมการควบคุมการขอทาน มีรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคง ของมนุษย์เป็นประธานโดยมีหน้าที่เสนอนโยบาย มาตรการควบคุมการขอทาน คุ้มครองและพัฒนา คุณภาพชีวิตผู้ทาการขอทาน แนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหา และดาเนินการกับผู้แสวงหา 5 - 20

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหสั โครงการ 95-22100-29 ผลประโยชน์จากการขอทานออกระเบียบ หลักเกณฑ์ และวิธีการเก่ียวกับการแสดงความสามารถและ การช่วยเหลอื ผู้ทาการขอทาน 1) สาระสาคัญของพระราชบญั ญตั ิควบคมุ การขอทาน พ.ศ. 2559 1. ห้ามมใิ หบ้ คุ คลทาการขอทาน โดยการขอทานจะมีความผิดต้องโทษจาคุกไม่เกิน 1 เดือน หรือปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือท้ังจาท้ังปรับ แต่เมื่อสอบสวนพบว่าผู้ทาการขอทานนั้นเป็น เด็ก หญิงมีครรภ์ ผสู้ งู อายุ คนวกิ ลจรติ คนพกิ ารหรอื ทุพพลภาพ ท่ีไม่สามารถเลีย้ งชีพอย่างอื่นได้ ใหล้ ะ เว้นจากโทษดังกล่าว และสง่ ตัวเขา้ รบั การคมุ้ ครองและพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตยังหน่วยงานทเี่ ก่ียวข้อง 2. กาหนดใหก้ ารเล่นดนตรแี ละการแสดงความสามารถอนื่ ใดในท่สี าธารณะ หรอื กลุ่ม วณิพก โดยขอรับทรัพย์ตามแต่ผู้ชมหรือผู้ฟังจะสมัครใจให้ การขอเงินหรือทรัพย์สินกันฐานญาติมิตร หรือการเรี่ยไรตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมการเร่ียไร มิให้ถือเป็นการขอทาน แต่ต้องแจ้งต่อเจ้า พนกั งานท้องถนิ่ ในเขตพื้นที่นนั้ และต้องปฏิบัตติ ามหลกั เกณฑท์ เี่ จา้ พนกั งานท้องถ่ินกาหนด 3. ห้ามมิให้บุคคลหรือกลุ่มบุคคลบังคับให้ผู้อ่ืนมาเป็นขอทาน หากพบมีโทษจาคุกไม่ เกิน 3 ปี หรือปรับไม่เกิน 30,000 บาท หรือท้ังจาทั้งปรับ และหากพบว่ามีการบังคับให้ต่างชาติ เด็ก หญิงมีครรภ์ ผู้สูงอายุ คนวิกลจริต คนเจ็บป่วย และคนพิการ มาขอทานจะมีโทษจาคุกเกิน 5 ปี หรือ ปรบั ไมเ่ กนิ 50,000 บาท หรอื ท้ังจาทง้ั ปรบั 4. กาหนดให้มีคณะกรรมการควบคุมดูแลการขอทาน โดยรัฐมนตรีว่าการกระทรวง การพัฒนาสงั คมและความม่ันคงของมนษุ ย์เปน็ ประธานกรรมการ เพอ่ื บูรณาการการปฏบิ ัติงานเก่ียวกับ การควบคุมการขอทานและคุ้มครอง และพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้ทาการขอทาน แนวทางการป้องกันและ แกไ้ ขปัญหาการขอทาน การดาเนนิ การกบั ผแู้ สวงหาประโยชน์จากการขอทาน เป็นตน้ พระราชบญั ญตั ิควบคุมการขอทานถอื เปน็ กลไกสาคัญอย่างหนง่ึ ในการแกป้ ัญหาสังคม และลดความเหลอื่ มล้า และจะเปน็ จุดเร่มิ ตน้ ให้การขอทานลดน้อยลงจนหมดไปจากสังคมไทยไดใ้ นท่ีสุด แต่อย่างไรก็ตามปัญหาเร่ืองการขอทานยังรวมถึงเรื่องสวัสดิการท่ียังเข้าไม่ถึงอย่างเพียงพอและเท่า เทียม การมีกฎหมายควบคุมการขอทานฉบับใหม่ จึงไม่ได้เป็นหลักประกันว่าจะแก้ปัญหาได้อย่าง แท้จริง หากต้องขึ้นอยู่กับผู้ใช้กฎหมายว่าจะนาไปปฏิบัติได้มากน้อยเพียงใด และควรมีการบังคับใช้ กฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้องควบคู่กันไปด้วย เช่น พระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พระราชบัญญัติการคุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พระราชบัญญัติควบคุมการเรี่ยไร เป็นต้น ตลอดจนการบูรณาการจากหน่วยงานทุกภาคส่วนในการ แกไ้ ขปญั หานอี้ ย่างจรงิ จัง 2) ระเบียบคณะกรรมการควบคุมการขอทานท่ีเก่ียวข้องกับคนไรบ้ า้ น 1. ระเบียบคณะกรรมการควบคุมการขอทาน ว่าด้วยการจาแนกลักษณะผู้ทาการขอทาน กบั ผูแ้ สดงความสามารถ พ.ศ. 2559 การกาหนดนิยาม “การขอทานดว้ ยการกระทาให้ผู้อื่นเกดิ ความสงสาร” หมายความว่า การ กระทาเพื่อให้ผู้อื่นเกิดความสงสารไม่ว่าจะด้วยวิธีการใด โดยมีความมุ่งหมายให้ผู้น้ันมอบเงินหรือ 5 - 21

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพอื่ การพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนไร้บา้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 ทรัพย์สินแก่ตนซ่ึงการกระทาดังกล่าวมิได้เป็นการแสดงความสามารถ การขอกันฉันญาติมิตร หรือเป็น การเร่ยี ไรตามกฎหมายว่าด้วยการเร่ยี ไร “การแสดงความสามารถ” หมายความว่า การกระทาใดที่ผู้ได้รับการจดแจ้งให้เป็นผู้แสดง ความสามารถเพ่ือแสดงแก่ผู้ชมหรือผู้ฟัง ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรีหรือการแสดงอ่ืนใด ซ่ึงทาให้ผู้ชม หรือผูฟ้ งั เกดิ ความพึงพอใจต่อการแสดงน้นั โดยส่งมอบเงนิ หรอื ทรัพย์สินใหเ้ ป็นการตอบแทน การกาหนดความหมายลกั ษณะของการกระทาท่ีเป็นการขอทาน ได้แก่ (1) การขอเงนิ หรือทรพั ยส์ นิ จากผูอ้ นื่ เพอื่ เลี้ยงชวี ติ (2) การขอทานด้วยการกระทาเพ่ือให้ผู้อ่ืนเกิดความสงสารและส่งมอบเงินหรือ ทรพั ย์สินให้ ซง่ึ มีลกั ษณะ ดงั น้ี (1) แสดงให้ผู้อื่นเห็นถึงความพิการ ความเจ็บป่วย มีบาดแผล หรือเป็นโรค เร้ือรงั (2) แสร้งทาเป็นคนพิการ คนเจ็บปว่ ย มีบาดแผล หรือเปน็ โรคเร้ือรัง (3) นาเด็ก สตรีมีครรภ์ คนชรา คนพิการ คนเจ็บป่วย มีบาดแผล หรือเป็น โรคเรอื้ รงั มาใชเ้ ปน็ เครอ่ื งมอื เพ่อื ทาใหผ้ ู้อ่ืนเกิดความสงสารและส่งมอบเงนิ หรอื ทรัพย์สนิ ให้ (4) การใช้สัตว์ไม่ว่าจะเป็นปกติ พิการ เจ็บป่วย มีบาดแผล หรือเป็นโรค เร้ือรงั เพ่ือทาใหผ้ ูอ้ นื่ เกิดความสงสาร โดยมีเจตนาใชส้ ตั ว์นนั้ เปน็ เคร่อื งมือในการขอทาน การแสดงความสามารถของผแู้ สดงความสามารถ ตอ้ งมลี กั ษณะ ดงั น้ี (1) การแสดงดนตรี การแสดงละคร การแสดงทางนาฏศิลป์ การแสดงงาน ศิลปะอื่นใดการแสดงกายกรรม มายากล กฬี า หรือการนาสตั วม์ าแสดงความสามารถ (2) การร้องเพลงไมว่ า่ จะมหี รือไม่มีดนตรปี ระกอบ (3) การแต่งกายหรือตกแตง่ รา่ งกายอันเป็นศลิ ปะเพอ่ื แสดงแกผ่ ชู้ ม 2. ระเบียบคณะกรรมการควบคมุ การขอทาน วา่ ดว้ ยการแจ้งของผู้ประสงคจ์ ะแสดง ความสามารถต่อเจา้ พนักงานท้องถน่ิ พ.ศ. 2559 คณะกรรมการควบคุมการขอทาน อาศัยอานาจตามความในมาตรา 9 (4) และมาตรา 14 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 กาหนดให้ผู้มีบัตรประจาตัวผู้แสดงความสามารถ ท่ปี ระสงคจ์ ะแสดงความสามารถในพ้ืนท่ีใด ใหแ้ จ้งตอ่ เจา้ พนักงานท้องถ่นิ ในเขตพ้นื ทีน่ ั้นด้วยตนเองหรือ วิธีการอ่ืนใด และเมื่อเจ้าพนักงานท้องถ่ินในเขตพ้ืนท่ีได้รับแจ้งแล้ว ให้ออกใบรับแจ้งไว้เป็นหลักฐาน โดยเร็ว ทั้งน้ี การแจ้งเพ่ือแสดงความสามารถ ผู้มีบัตรประจาตัวผู้แสดงความสามารถอาจมีหนังสือ แต่งตั้งให้บุคคลหน่ึงบุคคลใดซ่ึงบรรลุนิติภาวะดาเนินการแทนตนได้ ในกรณีท่ีผู้แสดงความสามารถ ประสงค์จะแสดงความสามารถเป็นหมู่คณะ สามารถดาเนินการแต่งตั้งบุคคลตามวรรคหนึ่งดาเนินการ แทนตนได้ 5 - 22

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนุนองคค์ วามรู้ เพ่อื การพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนไร้บา้ น รหัสโครงการ 95-22100-29 3. ระเบยี บกรมพัฒนาสงั คมและสวัสดิการ วา่ ด้วยการเขา้ รับการคุ้มครองและพัฒนา คณุ ภาพชวี ิตในสถานคมุ้ ครองและพัฒนาคณุ ภาพชีวติ พ.ศ. 2560 พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 มาตรา 27 ได้กาหนดให้รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ มีอานาจประกาศจัดตั้งสถานคุ้มครองและพัฒนา คุณภาพชีวิต โดยได้ประกาศให้สถานคุ้มครองคนไร้ที่พึ่งและศูนย์คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่งของกรมพัฒนา สงั คมและสวัสดกิ าร เป็นสถานคมุ้ ครองและพฒั นาคุณภาพชีวิต และให้อธบิ ดกี าหนดระเบียบการเข้ารับ การคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิตในสถานคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต จึงมีการกาหนดนิยาม การคมุ้ ครองและพฒั นาคุณภาพชวี ิต ดงั นี้ “การคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต” หมายความว่า การช่วยเหลือ การบาบัดรักษาการ ฟ้ืนฟสู ภาพรา่ งกายและจิตใจ ตลอดจนการฝึกอาชีพให้แก่ผู้ทาการขอทาน “สถานคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต” หมายความว่า สถานท่ีท่ีรัฐมนตรีประกาศจัดต้ังไว้ สาหรับให้การค้มุ ครองและพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ ตามพระราชบญั ญตั ิควบคมุ การขอทาน พ.ศ. 2559 “ผู้รับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต” หมายความว่าผู้ทาการขอทานท่ียอมปฏบิ ัติตาม การดาเนินการของพนักงานเจ้าหน้าท่ี ตามกฎหมายเฉพาะหรือยอมเข้ารับการคุ้มครองและพัฒนาใน สถานคุม้ ครองและพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของกรมพัฒนาสังคมและสวัสดกิ าร ตามความในมาตรา 16 แห่ง พระราชบัญญัตคิ วบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 ทั้งน้ี ผู้ท่ีจะเข้ารับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิตตามระเบียบน้ี ต้องมีคุณสมบัติ ดังต่อไปนี้ 1. เป็นผู้กระทาการขอทาน มีความผิดตามพระราชบัญญัติควบคุมการขอทานพ.ศ. 2559มาตรา 13 และสมคั รใจยอมเขา้ รบั การคุ้มครองในสถานค้มุ ครองและพัฒนาคุณภาพชวี ิต 2. เปน็ บคุ คลสญั ชาติไทย อายตุ งั้ แต่ 18 ปี ขึ้นไป 3. เป็นผ้ปู ระสบความเดือดรอ้ นอย่างใดอย่างหน่งึ ดงั น้ี 1) เปน็ บคุ คลซึ่งไม่สามารถประกอบอาชีพได้ 2) ไมม่ ญี าติอุปการะเลยี้ งดู 3) ไมม่ ีทางเลย้ี งชีพอยา่ งอ่นื 4) อยใู่ นสภาวะยากลาบาก การพน้ สภาพผูร้ บั การคมุ้ ครองและพฒั นาคุณภาพชีวติ อาจจะเกิดขึน้ โดยสาเหตุดังตอ่ ไปนี้ 1) ผู้รับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต ได้รับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพ ชีวิต ตามแผนการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต ท้ังนี้ ให้อยู่ในดุลพินิจของผู้อานวยการสถาน คมุ้ ครองและพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ 5 - 23

รายงานวจิ ัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนับสนนุ องคค์ วามรู้ เพือ่ การพัฒนาคณุ ภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหัสโครงการ 95-22100-29 2) หลบหนีออกจากสถานคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิตหรือออกจากสถาน คุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต โดยไม่ได้รับอนุญาตจากผู้อานวยการสถานคุ้มครองและพัฒนา คณุ ภาพชวี ิต 3) บดิ า มารดา หรอื ญาตพิ นี่ ้องขอรับตัว โดยทีผ่ อู้ านวยการสถานคุ้มครองและพัฒนา คุณภาพชีวิตพิจารณาเห็นควรคืนสู่ครอบครัว โดยต้องทาบันทึกข้อตกลงร่วมกันในการคุ้มครองและ พฒั นาคณุ ภาพชีวิต 4) ถงึ แกค่ วามตาย 5) ถูกดาเนินคดีทางอาญาและส่วนราชการที่เกี่ยวข้องขอรับตัวไปควบคุมเพ่ือ ดาเนินการตามกฎหมาย 2.2 สภาพปญั หาท่ีเกดิ จากการบังคับใช้พระราชบัญญตั ิ ควบคุมขอทาน พ.ศ. 2559 1. ปัญหาเชงิ โครงสรา้ ง กฎหมายควบคมุ การขอทานฉบับใหม่ได้บัญญัติเพ่ิมเติมในสว่ นของ “ผทู้ แ่ี สวงหาประโยชน์จาก ขอทาน” ไว้ โดยกาหนดบทลงโทษท้ังการจาคุกและปรับต่อผู้ท่ีทาการ ใช้ จ้าง วาน สนับสนุน ยุยง ส่งเสรมิ รวมไปถงึ วิธีการอ่ืนๆ ทีท่ าให้ผู้อ่ืนทาการขอทาน9 อีกทง้ั ยังได้กาหนดขั้นตอนและวธิ ีการในการ ขออนุญาตเจ้าหน้าที่ เพือ่ กระทาการแสดงความสามารถดงั กลา่ วไว้ แต่ไมไ่ ดบ้ ัญญัตถิ งึ บทลงโทษในกรณี ที่มกี ารฝา่ ฝืนไว้ เพยี งแต่มขี อ้ กาหนดให้พนักงานเจ้าหน้าทหี่ รือเจ้าพนักงานท้องถิน่ ในเขตพื้นท่ี มีอานาจ สงั่ ใหห้ ยุดหรือยกเลกิ การกระทาดงั กลา่ วไวเ้ ทา่ นน้ั 10 การบังคับใช้พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน พ.ศ. 0995 อาจเป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ ประกอบธุรกิจขอทาน หรือค้ามนุษย์ปรับเปล่ียนรูปแบบการกระทา ไปเป็นการบังคับให้ทาการแสดง หรือเรี่ยไร เพื่อหลีกเล่ียงการกระทาท่ีต้องหา้ มตามบทบัญญัติดังกล่าว ประกอบกับปัจจัยบางประการที่ ทาให้บุคคลไร้บ้านนั้นยินยอมกระทาตาม จึงทาให้กฎหมายควบคุมการขอทาน ไม่สามารถแก้ไขปัญหา ขบวนการธุรกิจขอทานและการคา้ มนษุ ยไ์ ด้อยา่ งแทจ้ รงิ พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน ได้กาหนด ‘ห้ามไม่ให้บุคคลใดทาการขอทาน’ โดยมีการ ระบุนิยามของคาว่า “ขอทาน” ไว้ชัดเจนว่า “การขอทรัพย์สินของผู้อ่ืนด้วยวาจา ข้อความ หรือแสดง กิริยาอาการใด ด้วยวิธีการใดโดยไม่ได้ตอบแทนด้วยการกระทา หรือทรัพย์สินใด รวมทั้งการกระทา เพ่ือให้ผู้อื่นเกิดความสงสารและมอบทรัพย์สินให้ โดยไม่มีการตอบแทนด้วยการทางานหรือด้วย ทรัพย์สิน ถือเป็นการขอทานทั้งส้ิน”11 อีกท้ังยังมีการกาหนดบทลงโทษสาหรับผู้ท่ีทาการขอทาน โดย 9 พระราชบญั ญัตคิ วบคมุ ขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 00 10 พระราชบัญญัตคิ วบคุมขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 10 11 พระราชบัญญัตคิ วบคมุ ขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 13 “หา้ มบุคคลใดทาการขอทาน การกระทาอย่างหน่ึงอย่างใดดังตอ่ ไปน้ใี ห้ถอื ว่าเปน็ การขอทาน 5 - 24

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพือ่ การพฒั นาคุณภาพชีวติ คนไรบ้ า้ น รหัสโครงการ 95-22100-29 ปรับไม่เกิน 10,000 บาท หรือจาคุก 1 เดือน หรือท้ังจาทั้งปรับ12 และสาหรับผู้แสวงหาประโยชน์ จากการขอทาน จาคุกไม่เกิน 3 ปี และปรับไม่เกิน 30,000 บาท หรือท้ังจาท้ังปรับ13 อีกท้ังยังมี บทลงโทษสาหรับเจ้าหน้าท่ีรัฐที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการกระทาผดิ โดยจาคุกไมเ่ กิน 5 ปี และปรบั ไม่เกิน 50,000บาท หรอื ทง้ั จาทงั้ ปรบั บทลงโทษสาหรับผู้ฝ่าฝืนกระทาการขอทาน เป็นมาตรการท่ีควบคุมไม่ให้มีการดาเนินการ ขอทาน แต่ในความเป็นจริงไม่ใช่ขอทานทุกคนที่จะมีกาลังจ่ายเงินค่าปรับ หากขอทานคนใดต้องเข้าสู่ กระบวนการตรวจสอบ และเข้าขา่ ยเป็นบคุ คลยากลาบาก ซ่ึงไดแ้ ก่คนไทยพกิ าร ชรา หรือไร้อาชีพ ฯลฯ ก็มีสิทธิได้รับยกเว้นโทษตามมาตรา 1614 แต่จะถูกส่งไปเข้ารับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวติ 15 ซ่ึงกรณีท่ีผู้ทาการขอทานยอมเข้ารับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต ในสถานคุ้มครองและพัฒนา คุณภาพชีวิตแล้ว ต่อมาผู้ทาการขอทานผู้น้ันไม่ยอมรับการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิตและได้ ออกไปจากสถานคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชีวิต โดยไม่ได้รับอนุญาตต้องได้รับโทษ กล่าวคือ หาก ขอทานถูกตรวจสอบแลว้ พบว่า เปน็ ผู้กระทาการขอทานและให้ต้องเข้าการคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพ ชีวิตในสถานคุ้มครองแล้ว จะต้องเข้ารับการคุ้มครองฯ อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เป็นมาตรการบังคับ ผู้กระทาการขอทาน ซ่ึงการกาหนดบังคับผู้กระทาการขอทานในลักษณะดังกล่าวอาจจะเป็นการทา ละเมิดตอ่ สทิ ธสิ ่วนตัว และสทิ ธิเสรีภาพในการตัดสินใจของผู้กระทาการขอทานได้ (1) การขอเงินหรือทรัพย์สินจากผู้อ่ืนเพื่อเล้ียงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการขอด้วยวาจา ข้อความหรือการแสดง กริ ิยาอาการใด (2) การกระทาด้วยวิธีการใดให้ผอู้ น่ื เกดิ ความสงสารและส่งมอบเงินหรือทรพั ย์สนิ ให้การแสดงความสามารถ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นดนตรีหรือการแสดงอื่นใด เพื่อให้ได้มาซึ่งเงินหรือทรัพย์สินจากผู้ชมหรือผู้ฟัง การขอเงินหรือ ทรัพย์สินกันฐานญาติมิตร หรือการเรี่ยไรตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมการเรี่ยไร ไม่ถือว่าเป็นการขอทานตาม พระราชบัญญตั ิน้ี” 12 พระราชบญั ญตั คิ วบคุมขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 19 “ผู้ใดฝ่าฝืนมาตรา 13 วรรคหนึ่ง ต้องระวางโทษจาคุกไม่เกินหน่ึงเดือนหรอื ปรับไม่เกินหน่ึงหม่ืนบาท หรือ ทงั้ จาท้ังปรบั ” 13 พระราชบัญญตั ิควบคุมขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 22 “ผู้ใดแสวงหาประโยชน์จากผู้ทาการขอทานโดยการใช้ จ้าง วาน สนับสนุน ยุยงส่งเสริม หรือกระทาด้วย วธิ ีการอ่นื ใดให้ผู้อื่นทาการขอทาน ต้องระวางโทษจาคกุ ไมเ่ กนิ สามปี หรอื ปรับไม่เกนิ สามหมน่ื บาท หรอื ท้งั จาทง้ั ปรับ” 14 พระราชบญั ญตั ิควบคมุ ขอทาน พ.ศ. 0995 มาตรา 16 เมื่อปรากฏจากการคัดกรองว่าผู้ทาการขอทานไม่ใช่บุคคลตามมาตรา 15 แต่เป็นบุคคลซึ่งไม่สามารถ ประกอบอาชพี ได้ ไม่มีญาติมิตรอปุ การะเลย้ี งดูและไมม่ ีทางเลย้ี งชพี อยา่ งอนื่ หรอื อยใู่ นสภาวะยากลาบาก ให้พนักงาน เจา้ หน้าท่ีจัดให้บุคคลดังกล่าวเข้ารบั การคมุ้ ครองและพฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ตามพระราชบัญญัตินี้ การเข้ารบั การคุ้มครองและพัฒนาคุณภาพชวี ิตตามวรรคหนึ่ง ให้เป็นไปตามระเบียบทีอ่ ธบิ ดีกาหนด 15 การคุม้ ครองและพฒั นาคุณภาพชีวติ มีกระบวนการดาเนินงาน ดงั นี้ 1. คดั กรองผทู้ าการขอทานทีเ่ ปน็ เด็ก หญิงมคี รรภ์ ผ้สู งู อายคุ นวกิ ลจรติ คนพิการหรอื ทุพพลภาพ ไปรบั การ ค้มุ ครองฯตามกฎหมายที่เก่ียวข้องแต่ถา้ มีกรณีจาเป็น อาจไม่ส่งไปรบั การค้มุ ครองตามกฎหมายทเ่ี ก่ียวขอ้ งใจให้อยู่รับ การคุ้มครองตามกฎหมายนี้ 2. กรณีผู้ทาการขอทานไม่ใช่บุคคลตามข้อ 1 แต่เป็นผู้ไม่สามารถประกอบอาชีพได้ ไม่มีญาติอุปการะไม่มี ทางเลีย้ งชพี อน่ื หรอื ผู้อยู่ในสภาวะยากลาบากกใ็ หไ้ ดร้ ับการคุม้ ครองฯตามกฎหมายน้ี 3. ถ้าผทู้ าการขอทานปฏบิ ัติตามเงอ่ื นไขในการคุ้มครองและพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ทก่ี าหนดก็ให้พ้นผดิ 5 - 25

รายงานวิจยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 95-22100-29 ปญั หาเชิงโครงสร้างอีกประการหนงึ่ คือ กรณีความไม่ชัดเจนของการขึ้นทะเบียนนักแสดงหรือ ผู้แสดงความสามารถ ซง่ึ ตอ้ งไปขึน้ ทะเบียนทก่ี รมพัฒนาสงั คมและสวสั ดกิ าร ศาลากลาง หรือ สานกั งาน พฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนุษย์ (พมจ.) ในแตล่ ะจังหวดั เพอื่ ตรวจสอบและประกาศพื้นท่ีในการ แสดงความสามารถ แต่ในทางปฏิบัติยังไม่มีความแน่ชัดในเรื่องสถานที่ขึ้นทะเบียน คุณสมบัติ ระยะเวลาในการเล่น ฯลฯ หรือหากข้ึนทะเบียนแล้ว สามารถแสดงได้กี่ครั้งภายในระยะเวลาเท่าไร รวมทงั้ ยังไม่มีการประกาศเขตพ้ืนที่ที่สามารถทาการแสดงได้ไว้อย่างชดั เจน 2. ปัญหาเชิงอานาจหน้าที่ แม้จะมีการบังคับใช้กฎหมายพระราชบัญญัติควบคุมขอทาน พ.ศ. 0995 ท่ีมีบทลงโทษแก่ผู้ แสวงหาประโยชน์จากขอทาน เพ่ือหยุดยั้งต้นตอของการกระทาที่นาไปสู่การขอทาน แต่ผู้บังคับใช้ กฎหมายท่ีมีส่วนเกี่ยวข้อง ยังคงนากฎหมายไปบังคับใช้เพียงแค่ลงโทษกลุ่มคนขอทานเท่านั้น ซ่ึงการ บงั คบั ใช้พระราชบัญญัติควบคุมการขอทานโดยเจ้าหน้าท่รี ัฐ พบวา่ การทางานของเจ้าหน้าท่ีท่ีเกย่ี วข้อง กับการควบคุมการขอทาน ไมส่ ามารถทางานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพเท่าที่ควร เนอ่ื งจากเจา้ หน้าท่ีที่มี อานาจตามพระราชบัญญัติควบคมุ การขอทาน เป็นเจา้ หน้าทพี่ ฒั นาสังคมและความมนั่ คงของมนษุ ย์ ซง่ึ มีพียงหน้าท่ีรับผิดชอบแต่ไม่มีอานาจในการตัดสินใจจับกุมหรือให้ความช่วยเหลือ เช่น หากต้องการท่ี จะจับกุมนายหน้าหรือเข้าช่วยเหลือเด็กขอทาน ก็ยังต้องมีเจ้าหน้าท่ีตารวจประกบไปด้วยเสมอ เพื่อไป ใช้อานาจของเจ้าหน้าที่ตารวจซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีอานาจตามกฎหมาย อีกท้ัง เจ้าหน้าท่ีที่เกี่ยวข้องยัง ขาดความเข้าใจ และยังไม่ได้รับการปรับทัศนคติท่ีมีต่อกลุ่มคนประเภทต่างๆ เช่น ผู้ใช้ชีวิตในที่ สาธารณะ คนไร้ทพี่ ึ่ง โดยเจ้าหน้าท่ีมองวา่ บคุ คลกลุ่มตา่ งๆ ทกุ คนเป็นขอทานทั้งหมด16 นอกจากนี้พระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน ยังกาหนดให้พนักงานเจ้าหน้าที่ส่งตัวผ้ทู ี่ทาการ ขอทานท่ีเป็นเด็ก ผู้สูงอายุ คนวิกลจริต คนพิการหรือทุพพลภาพ ผู้เจ็บป่วยซึ่งไม่สามารถประกอบ อาชพี ได้ คนไม่มญี าตมิ ิตรอปุ การะเลยี้ งดูและไมม่ ีการเลยี้ งชีพอย่างอน่ื หรอื ผู้ซ่ึงอยใู่ นสภาวะยากลาบาก ไปรับการสงเคราะห์ในสถานสงเคราะห์และให้พ้นจากความผิด แต่สภาพความเป็นจริงเจ้าหน้าท่ีจะใช้ อานาจหนา้ ที่ส่งผู้กระทาการขอทานไปยังสถานสงเคราะห์เพ่ือให้สถานสงเคราะห์ดาเนนิ การต่อไป หาก ผกู้ ระทาการขอทานไม่ประสงค์จะเขา้ สถานสงเคราะห์ ก็อาจถกู ดาเนนิ คดีและมีบทลงโทษตามกฎหมาย กาหนด อย่างไรก็ตาม มีความกังวลอย่างย่ิงท่ีพระราชบัญญัติควบคุมการขอทาน จะถูกใช้เป็นเคร่ืองมือ ในการขูดรีดและขมขู่แสวงหาผลประโยชน์จากผ้กู ระทาการขอทาน เช่น การดาเนินการใดๆ ก็ตามเพ่ือ ไมใ่ ห้เข้ารับการคุ้มครองและพฒั นาคุณภาพชีวติ 16 นลัทพร ไกรฤกษ์. (2559, 11 เมษายน). รายงาน: ขอทานกาลังจะหายไปจากริมถนน? ด้วย พ.ร.บ.ควบคุม ขอทานฉบับใหม่. [ขอ้ มลู ออนไลน]์ แหล่งข้อมูล : https://prachatai.com/journal/2016/04/65200 5 - 26

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนุนองคค์ วามรู้ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวติ คนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 95-22100-29 3. ปัญหาเชงิ ความสัมพันธ์กับกฎหมายอื่น การดาเนินการทางกฎหมายกับขบวนการขอทาน จะมีการบรู ณาการบังคบั ใช้กฎหมายโดยการ นาบทบญั ญตั ิพระราชบัญญัติควบคุมขอทาน พ.ศ. 0995 มาพจิ ารณาร่วมกับ พระราชบัญญัติ ปอ้ งกัน และปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 0991 เพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันและปราบปรามการค้า มนุษย์ โดยกาหนดให้มีมาตรการสรา้ งแรงจงู ใจให้ผู้พบเหน็ เหตุการค้ามนุษย์แจง้ ข้อมูลต่อเจา้ หน้าที่ของ รัฐ และกาหนดมาตรการเพิ่มอานาจทางปกครองให้แก่เจ้าหน้าที่ รวมท้ังปรับปรุงบทกาหนดโทษที่ เกี่ยวข้องใหเ้ หมาะสมยง่ิ ขึน้ 17 ทั้งนี้ การบังคับใช้พระราชบัญญัติควบคุมขอทาน เพ่ือการแก้ไขปัญหาขอทานจะต้องมีการนา กฎหมายอื่นๆ มาบังคับใช้ควบคู่กันด้วย เช่น พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็ก พ.ศ. 2546 และ พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 เนื่องจากผู้กระทาการขอทานไม่ได้มีเพียงผู้ใหญ่เท่าน้ัน ยังมีการ บังคบั ให้เด็ก หรือผ้สู งู อายขุ อทานอกี ดว้ ย การแก้ปญั หาขอทานจึงตอ้ งมีการบูรณาการใช้กฎหมายหลาย ฉบบั ทม่ี ีส่วนเกี่ยวข้องกันในการแกป้ ัญหา การใช้พระราชบญั ญตั ิควบคุมขอทานเพียงอย่างเดียวย่อมไม่ สามารถแกป้ ัญหาขอทานอยา่ งเป็นระบบและมปี ระสิทธิภาพได้ 17 หนังสือพิมพ์มติชนออนไลน์. ประกาศแล้ว พ.ร.บ.ป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ โทษหนักผู้ฝ่าฝืน. [ข้อมูล ออนไลน์]. แหลง่ ทม่ี า : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1032028867 5 - 27

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองคค์ วามรู้ เพื่อการพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ า้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 บทสรุป คนไร้บ้านเป็นเสียงที่ไม่ถูกนับ การใช้พลังในลักษณะกลุ่มก้อนทางการเมืองเพื่อเรียกร้อง ประโยชน์จากผูม้ อี านาจใหจ้ ดั สรรทรัพยากรใหจ้ งึ เปน็ เรอื่ งยาก ด้วยสาเหตหุ ลกั 2 ประการ คือ 1) มีที่อยู่ไม่เป็นหลักแหล่งไม่ชัดเจน ในบางกรณีอาจมีภูมิลาเนาตามเอกสารราชการแต่เป็นพ้ืนท่ี อืน่ ต่างจังหวัด มิใช่ประชากรในทะเบียนราษฎร์ของพนื้ ทซี่ ึง่ ตนใชช้ ีวติ อยใู่ นแต่ละวัน 2) ไม่มีเอกสารยืนยันสถานะบคุ คล ไม่วา่ จะเปน็ การสูญหาย ละทิง้ หรอื เป็นผ้ตู กสารวจในการทาง ทะเบียนราษฎร์ ไปจนถงึ การเปน็ คนสัญชาตอิ น่ื หรอื ไม่อาจยนื ยนั ไดเ้ ลยว่ามสี ญั ชาตใิ ด อย่างไรก็ดี คนไร้บ้าน คนเร่ร่อน คนอยู่ในพ้ืนท่ีสาธารณะเหล่าน้ี ล้วนเป็น “บุคคล” ตาม กฎหมายต้องได้รับการประกันสิทธิข้ันพื้นฐานไม่แตกต่างจากบุคคลอื่น เพียงแต่สิทธิทางการเมืองตาม สถานะของสัญชาติอาจแตกต่างกันไปบ้าง กล่าวคือ คนท่ีไม่มีสัญชาติไทยอาจไม่ได้รับการประกันสิทธิ ทางการเมือง เช่น การลงรับสมัครเลือกต้ัง การลงคะคะแนนเสียง หรือการมีส่วนร่วมทางการเมือง โดยตรงในบางประเภท แต่สิทธิพลเมืองข้ันพื้นฐานอ่ืนๆ ยังต้องได้รับการประกันอยู่ แม้จะเป็น “สิทธิ ของคนเดียว” หรือ “สิทธขิ องคนสว่ นน้อย” ไม่ใช่กลุ่มคะแนนเสียงทางการเมืองที่รัฐต้องการก็ตาม เช่น สทิ ธเิ ด็ดขาดในชีวติ เน้อื ตวั รา่ งกาย ปลอดการทรมาน เสรภี าพในทางความคดิ ความเชอ่ื ลัทธแิ ละศาสนา สิทธใิ นกระบวนการยตุ ิธรรม สิทธิในเกียรตยิ ศช่ือเสยี งความเปน็ ส่วนตวั เพศ และครอบครวั สิทธิอีกกลุ่มท่ีอาจมีข้อสนเท่ห์และอาจถกเถียงกันต่อไปได้ คือ สิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรม ซึ่งเชื่อมโยงกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรมในพื้นท่ีและเวลาของสถานการณ์ที่คนไร้บ้าน เผชิญอยู่ และมีส่วนกาหนดนิยามความหมายให้กับ “ชีวิตของคนไร้บ้าน” จะได้กล่าวถึงต่อไปใน ภายหลัง เพราะยังมีรายละเอียดท่ีต้องพิจารณาอย่างเชื่อมโยงกับเงื่อนไขสาคัญอีกประการน่ัน คือ ทรพั ยากรท่มี อี ยเู่ พ่ือส่งเสริมสทิ ธิเหล่านี้ ในส่วนแรกจะวเิ คราะห์ถึง สทิ ธิพลเมืองข้นั พ้นื ฐาน ท่ีรฐั จาเปน็ ตอ้ งให้หลกั ประกันกับคนไร้บ้าน โดยปราศจากการเลือกประติบัติไม่ว่าจะเป็นสัญชาติ เช้ือชาติ ศาสนา สถานะทางเศรษฐกิจและสังคม ความแตกต่างทางลัทธิความเช่ือและการเมืองใดๆท้ังสิ้น สิทธิในกลุ่มน้ีถือเป็นสิทธิติดตัวของบุคคลมา ตั้งแต่กาเนิดรัฐมิอาจพรากไปได้ เพียงแต่รัฐต้องไม่ละเมิดเพิกถอน และเพิ่มหลักประกันให้ เช่น การมี กฎหมาย ระเบียบ และนโยบายที่รบั รองสิทธิ การมีโครงการและมาตรการป้องกันการละเมิดสิทธิ การ ฝกึ อบรมและจดั สรรบุคลากรผูเ้ ชย่ี วชาญเมอ่ื ต้องจัดการปัญหาท่ีเก่ยี วข้องกบั คนไรบ้ า้ น เป็นตน้ สภาพปัญหาเบ้ืองต้นเก่ียวกับคนไร้บ้านนั้นเชื่อมโยงกับสถานภาพที่สุ่มเส่ียงด้อยอานาจของตัว คนไร้บ้านรายบุคคล ไปจนถึงกลุ่มคนไร้บ้านที่อยู่รวมกันเป็นหมู่คณะ ส่วนเร่ืองขบวนการขับเคล่ือน ประเด็นสาธารณะของกลุ่มคนไร้บ้าน จะวพิ ากษ์ในภายหลังพรอ้ มกับเร่อื งสิทธิทางเศรษฐกิจ สงั คม และ วัฒนธรรม สถานะของคนไร้บ้านนั้นเส่ียงต่อการถูก “เหยียดหยามศักด์ิศรีความเป็นมนุษย์” และเม่ือ ประสบภัยต้องการเรียกร้องสทิ ธิช่วยเหลือเยียวยา อาจไม่ได้รับการตอบสนองเพราะรัฐหรือหน่วยงานท่ี เก่ียวข้องมองด้วยสายตาท่ี “เลอื กประตบิ ัต”ิ 6-1

รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพัฒนาคณุ ภาพชวี ติ คนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 กลุ่มปัญหาและกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับประเด็นน้ีโดยตรง คือ เรื่องการเชื่อมโยงคนไร้บ้านเข้า กบั องค์กรอาชญากรรม “แบบเหมารวม” การไม่อาจแยกแยะได้วา่ กลมุ่ คนไรบ้ ้าน คนเร่ร่อน คนในพื้นที่ สาธารณะ กลุ่มใด คนไหนเป็นอาชญากร เป็นส่วนหนึ่งขององค์กรอาชญากรรม หรือเป็นเหย่ือของ อาชญากรรม ย่อมส่งผลกระทบร้ายแรงต่อตัวคนไร้บ้าน เนื่องจากการไม่รับการปกป้องคุ้มครอง และ เส่ียงต่อการถูกจดจ้องหรือจับกุมเป็นอาชญากรรม ย่อมส่งผลต่อความไว้วางใจของคนไร้บ้านต่อการ สร้างความสัมพันธ์กับรัฐและองค์กรพัฒนาเอกชน การสร้างฐานข้อมูลเกี่ยวกับคนไร้บ้านท่ีมีลักษณะ บังคับเก็บ ปราศจากความยินยอมพรอ้ มใจจากเจ้าตัว นอกจากจะเป็นการละเมิดความเป็นส่วนตัวและ ข้อมูลส่วนบุคคลแล้ว ยังเป็นการทาลายความไว้วางใจขั้นพ้ืนฐานไปเสียด้วย “ความสมัครใจ” และ “ความรกั ษาความลบั ” จงึ ต้องเป็นหลักการขั้นตน้ ของการทางานด้านข้อมลู และการขา่ ว ความออ่ นดอ้ ยของประสิทธภิ าพในการหาข่าว และการจัดเก็บขอ้ มูล และการปกปอ้ งมใิ ห้มกี าร นาข้อมูลที่เก่ียวกับตัวคนไรบ้ ้านไปใช้อย่างผิดวัตถุประสงค์ หรือนาไปสู่การละเมิดสิทธิ ย่อมทาให้คนไร้ บา้ นและกลุ่มไม่ไว้วางใจรัฐ ไม่สามารถประสานขอ้ มูลทเี่ ป็นประโยชน์ต่อราชการ และการวางแผนแก้ไข ปัญหาอย่างเปน็ ระบบ ถอื เป็นรากของปัญหาท่ตี ้องการทิศทางและกรอบท่ีแน่ชัดในเบ้ืองต้น เพ่ือป้องกัน ผลสะเทือนที่จะมีต่อไปในอนาคต และกระทบต่อกระบวนการขับเคล่ือนการแก้ไขปัญหาท้ังระบบ เพราะเป็นท่ีรับรู้ว่าการเข้าถึงข้อมูลของคนไร้บ้านต้องวางอยู่บนพื้นฐานของ “ความไว้ใจ” หาไม่แล้วก็ จะเจอแตข่ า่ วลวง ข้อมูลเท็จ ปัญหาที่หนักหน่วงยิ่งกว่า คือ การใช้คนไร้บ้านเป็นอาชญากรสมมติแต่ต้องได้รับโทษทัณฑ์จริง นาไปสู่การเสียประวัติต่อเน่ือง และตกอยู่ใต้อาณัติของรัฐและผู้มีอานาจ การสร้างหลักประกันสิทธิใน กระบวนการยุติธรรม การจัดหาทนายที่ปรึกษาเพ่ือต่อสู้คดีอาญา หรือการลด ละ เลิกนโยบายการ จบั กมุ คนไรบ้ ้านเพ่ือเพ่มิ ยอดประสิทธิผลการทางานของภาครฐั ต้องยุติ เน่ืองจากขดั กับสิทธิในการปลอด จากความรับผิดทางอาญาหากมิได้กระทาการอย่างสิ้นเชิง เช่นเดียวกับ การบีบให้คนไร้บ้านเป็นสาย รายงานข่าว หรือซัดทอดบุคคลอ่ืนในฐานะพยาน ก็ต้องได้รับการทบทวนท้ังในแง่การใช้สายข่าว ประเภทนี้ และการรบั ฟังพยานเหลา่ นี้ในกระบวนการยตุ ิธรรม หากรัฐสามารถแยกแยะกลุ่มบุคคลได้ชัดเจนแล้ว จะนาไปสู่การแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวเน่ืองการใช้ ประโยชน์จากคนไร้บ้านได้ดีขึ้น อาทิ องค์กรอาชญากรรมท่ีกักขังหน่วงเหน่ียวทาร้ายคนเพ่ือบังคับให้ เป็นขอทาน การบังคับคนไร้บ้านให้กลายไปเป็นผู้ใช้แรงงานทาสในอุตสาหกรรมเส่ียงภัยอันตราย และ การบังคบั ขนื ใจให้ขายบรกิ ารทางเพศ เป็นตน้ กจิ กรรมเหล่าน้ถี ือเป็นอาชญากรรมรา้ ยแรงทรี่ ฐั ไทยไดใ้ ห้ สัตยาบันและประกาศต่อประชาคนโลกว่าจะต่อต้านการค้ามนุษย์อย่างเข้มข้น ดังนั้นการปรับการ ทางานด้านการข่าว และการประกันสิทธิในกระบวนการยุติธรรม จะทาให้ช่วยปกป้องเหยื่อ และนา ผู้กระทาความผดิ /องคก์ รอาชญากรรมมาลงทาได้ ด้วยพยานหลักฐานท่มี กี ารประสานขา่ วจากกลุ่มคนไร้ บา้ นที่ไว้วางใจรฐั มากขึ้น เม่ือมองปัญหาคนไร้บ้านลงมาในระดับชีวิตประจาวันทั่วไป จะพบว่าปัญหาที่คนไร้บ้านเผชิญ ส่วนใหญจ่ ะจัดอยู่ในความขัดแย้งเล็กๆน้อยๆ สืบเนื่องจากการอยใู่ นพื้นท่ีสาธารณะทอ่ี าจกระทบกระทั่ง กับผู้อื่นที่อยู่ในพื้นท่ีใกล้เคียงกัน หรือการประกอบอาชีพเล็กๆน้อยๆท่ีอาจสร้างผลกระทบต่อ ผู้ประกอบการรายอื่นๆ เมื่อเกิดปัญหา “คนไร้บ้าน” มักตกอยู่ในสถานะเสียเปรียบเพราะอคติบาง ประการจากสายตาของสังคมหรือท่ีอันตรายไปกว่านั้น คือ การเลือกประติบัติจากเจ้าพนักงานท่ีต้อง 6-2

รายงานวิจยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพ่ือการพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 59-00124-05 ผดุงความยุติธรรมบนหลักความเสมอภาคต่อบุคคลแม้จะมีความแตกต่างหลากหลายไป การช้ีขาดระงับ ข้อพิพาทเบื้องต้น หรือทาสานวนส่งฟ้อง อาจทาให้คนไร้บ้านต้องตกไปอยู่ฝั่งฝ่าย “จาเลย” ท่ีมีความ ลาบากในชีวิตประจาวันและสุ่มเส่ียงที่จะสูญเสียเสรีภาพไปเน่ืองจากเ ข้าไม่ถึงหลักประกันเพ่ือยื่นขอ ปล่อยตัวช่ัวคราว(การประกันตัว) เพราะขาดทั้งทุนทางเศรษฐกิจ(ทรัพย์ประกัน) และทุนทางสังคม (บุคคลค้าประกัน) การจัดกระบวนการช่วยเหลือเม่ือต้องเผชิญกับความขัดแย้ง ไม่ว่าจะเป็นท่ีปรึกษา กฎหมายเบื้องต้นของรัฐ การเข้าถึงกองทุนหลักทรัพย์ของจาเลยในคดีอาญา หรือการได้ใช้ประโยชน์ จากทนายอาสาทีม่ คี ณุ ภาพ ยอ่ มเปน็ สิทธิขน้ั พ้นื ฐานที่รัฐต้องประกันให้ นอกจากนกี้ ารเร่งรดั ติดตามตัวผู้ละเมิดสทิ ธิคนไร้บ้านอย่างรา้ ยแรง เช่น ฆาตกรรม ทารา้ ย อุ้ม หาย ย่อมเป็นการสร้างความมั่นคงในการดารงชีวิตให้กับคนทั้งสังคมมิใช่แค่กลุ่มคนไร้บ้านเท่านั้น และ เน่ืองจากคนไร้บ้านอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการถูกคุกคามสูงเพราะอยู่ในพื้นที่สาธารณะ รัฐจึงอาจต้อง ผลักดันมาตรการส่งเสริมและเฝ้าระวังภัยให้กับคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่สาธารณะมากขึ้นหากไม่สามารถ จัดสวัสดิการท่ีอยู่อาศัยพักหลบภัยท่ีเพียงพอให้กับประชาชน นอกจากนี้การเข้าถึงกระบวนการ ยุติธรรมของคนไร้ ในกรณีอ่ืนๆ เช่น เป็นผู้เสียหายจากคดีเก่ียวทรัพย์ ถูกลักขโมย ยักยอก ข่มขู่ กรรโชก ก็พงึ ไดร้ ับการตอบสนองนาไปสู่การเยยี วยาไดต้ ามกระบวนการยุตธิ รรมมากขึน้ กลา่ วอย่างถงึ ที่สุดเมื่อคนไรบ้ ้านประสบปัญหา หรือตอ้ งการจะเรยี กรอ้ งสิทธิอันใดก็ตาม ค่กู รณี หรือหน่วยรัฐมักจะถามย้อนไปถึง “สถานะบุคคล” เสมอ ดังน้ันการแก้ไขปัญหาท่ีเกี่ยวกับคนไร้บ้าน ท่ามกลางสถานการณ์ของคนย้ายถ่ินและข้ามพรมแดนอย่างมโหฬารในปัจจุบัน จึงหลีกเล่ียงไม่ได้ที่ จะต้องทาให้ปมเงื่อนไขแรกสุดถูกแก้ไปก่อน เพ่ือนนาไปสู่การยืนอย่างม่ันใจของตัวคนไร้บ้านเอง คน รอบข้างที่สัมพนั ธ์กับกล่มุ คนไรบ้ ้าน และหน่วยงานรัฐผู้รบั ผดิ ชอบก็จะพรอ้ มแกป้ ัญหาในประเดน็ เฉพาะ ต่างๆได้อย่างหนักแน่นข้ึน ปัญหาปลีกย่อยท่ีอาจต้องใส่ใจในรายละเอียดมากข้ึน อาทิ ปัญหาการแจ้ง เกิดของบุตรหลานคนไร้บ้านท่ีไม่มีภูมิลาเนาชัดเจน หรือไม่อาจพิสูจน์สัญชาติได้ ปัญหาการเสียสถานะ บุคคลจากการสวมสิทธิทางทะเบียนราษฎร์ รวมถึงการบ่งช้ีเพ่ือให้สิทธิเพิ่มเติมแก่คนไร้บ้านที่เป็นผู้ พิการ ยิ่งไปกว่านั้นการสร้างมาตรการเฝ้าระวังภัยคุกคามต่อคนเร่ร่อนในกลุ่มเส่ียงภัยสูง เช่น เด็ก เยาวชน สตรี และบคุ คลท่ีมีความหลากหลายทางเพศ กจ็ าต้องวางมาตรการรองรับปัญหาท่ีเคยถกู หลบ ซอ่ นบดิ บังเอาไว้ ด้วยเหตทุ คี่ นไร้บ้าน ถูกมองขา้ ม หรือถูกรัฐท่ตี ้องการพัฒนาเมืองไปสสู่ ังคมศิวิไลซ์ไร้ผู้ ด้อยพัฒนา แล้วพยายามซุกซ่อนปัญหาไว้ไม่ยอมแก้ไข เพราะต้องการแสดงออกให้คนในสังคมอื่น มองเห็นแตด่ ้านท่ีสวยงาม อย่างไรก็ตาม คนไร้บ้านตกอยู่ในสถานะของกลุ่มเสี่ยงท่ีอาจต้องเผชิญจากการเหยียดหยาม ศักด์ิความเป็นมนุษย์โดยตรงจากการละเมิด และยงั อาจไม่ได้รับการดแู ละแกไ้ ขปัญหาเมื่อต้องเผชิญกับ สถานการณ์ยุ่งยากต่างๆเพราะถูกจัดให้อยู่ในสถานะต่าต้อยเส่ียงต่อการเลือกประติบัติจากรัฐ จนไปถึง การเพิกเฉย ละเลย ไม่ใสจ่ ะแก้ปัญหาให้คนไรบ้ ้าน กด็ ้วยเหตทุ ค่ี นไรบ้ า้ นนนั้ เป็นยิ่งกวา่ คะแนนเสียงท่ีไม่ ถูกนับ เพราะในสายตาของผู้มีอานาจหรือหน่วยงานจาไม่น้อยจัดให้เป็น กลุ่มท่ีไม่มีปากมีเสียง หรือใน บางนโยบายกลับจาเพาะให้กลุ่มคนไร้บ้านกลายเป็นส่วนเกิน มะเร็ง หรือสิ่งรกหูรกตา โดยเฉพาะรัฐท่ี กาลังพยายามเปล่ียนสภาพเมือง ปรับพ้ืนท่ีสาธารณะให้กลายเป็นทุนทางสายและความงามเพ่ือดึงดูด เม็ดเงนิ เข้ามาผ่านกจิ กรรมการท่องเทีย่ ว 6-3

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพอื่ การพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนไร้บา้ น รหสั โครงการ 59-00124-05 สภาพปัญหานี้เชื่อมโยงกับมิติการวิเคราะห์และแก้ไขปัญหาสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรม ท่ีต้องมองการประชันขันแข่งของกลุ่มคนหลากหลายในสังคม ในการแย่งชิงทรัพยากรมา จัดสรรปันส่วนให้เป็นประโยชน์กับกลุ่มต่างๆ อย่างเสมอภาค ไม่กีดกันกลุ่มใดออกจากระบวนการ ตัดสินใจเพ่ือกาหนดอนาคตของสังคมนน้ั ๆ เพ่อื ป้องกันการเข้าไมถ่ ึงทรพั ยากรจนไม่อาจพัฒนาตนเองได้ และติดกับดักความยากจนด้อยพัฒนาอย่างถาวรจากรุ่นตนไปสู่รนุ่ ถัดไป ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ของประเทศ กาลังพัฒนาทั่วโลก และถูกเร่งให้ทวีคูณความรุนแรงด้วยแผนพัฒนาพื้นท่ีเมืองระดับโลก ให้ตอบสนอง การผลิตในแนวทางของเสรีนิยมใหม่ และทาให้ทุกส่ิงทุกอย่างกลายเป็นสินค้าและบริการเพื่อขายได้ใน ตลาดโลก โดยอาจละทิ้งคุณค่าต่างๆในสังคม เช่น สิทธิมนุษยชนและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของคน กลุ่มอื่น เมื่อด้านหนึ่งของรัฐต้องผลักดันให้เมืองเป็นฐานของการผลิตในระบบทุนนิยม ก็ต้องสร้าง หลักประกันไปพรอ้ มกันว่าประชากรของเมอื งน้ันจะยงั คงทางานผลติ สนิ ค้าและบรกิ ารตอ่ ไปได้ไม่หยุดยั้ง ดั่งสายพานการผลิตเคร่ืองยนต์ของโรงงาน ในอีกด้านรัฐจึงมีหน้าท่ีดูดซับรายได้ท่ีเกิดข้ึนให้มาเป็น งบประมาณ เพื่อจัดสรรสวัสดิการพัฒนาคุณภาพชีวิตให้กับพลเมืองในรัฐ สร้างเสริมหลักประกันทาง สังคมและชวี ิตใหก้ บั ประชาชนของเมืองน้นั ๆ คาถามทีส่ าคัญต่อกลมุ่ คนไร้บ้าน คอื ตาแหน่งแห่งทีข่ องคนไร้บ้านในแผนพัฒนาเมอื ง และสทิ ธิ ของคนไรบ้ า้ นในการเข้าถงึ สวัสดิการของรัฐ ในมิติของการวางแผนพัฒนาเมืองท่ามกลางกระแสพัฒนาแบบเสรีนิยมโลกาภิวัฒน์ เมื่อเมือง ตอ้ งเนน้ ไปท่ีการพฒั นาใหม้ ีความสวยงามตระการตา รองรบั ความคาดหวงั ของนกั ท่องเท่ียว โดยรัฐและ กลุ่มทุนท่องเท่ียวและพาณิชย์มักมีแนวโน้มที่จะมองว่า คนไร้บ้าน คนเร่ร่อน คนที่อาศัยในท่ีสาธารณะ โดยปราศจากกรรมสิทธ์ิในทรัพย์สนิ เป็นส่วนเกินไม่จาเป็นต้องให้การรับรองการมที ี่ยืนอยใู่ นพ้ืนท่ี หรือ ต้องย้ายคนเหล่าน้ีออกไปอยู่นอกเมือง หรือจากัดพ้ืนท่ีไว้ในบริเวณซึ่งผู้กุมอานาจในการกาหนด แผนพัฒนาวางไว้ โดยปราศจาการมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ “กาหนดอนาคตตนเอง” ของ “กลุ่มคนไร้ บา้ น” การกาหนดนิยาม “ความสะอาด ความสวยงาม” ของเมืองท่องเท่ียวที่ไม่มีคนไร้บ้านอยู่ในวง ถกเถียงน้ันย่อมจากัดพื้นที่ และขอบเขตการเข้าไปเบียดแทรกอาศัยอยู่ในพื้นท่ีอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ดงั น้ันกลยทุ ธ์ที่ภาครัฐและเอกชนที่ต้องการผูกขาดอานาจการตัดสินใจ จึงอยู่ในลักษณะกดี กนั คนไรบ้ า้ น โดยอาศัย “ความไม่ชัดเจนของสถานะบุคคล” อีกเช่นเคย ซ่ึงอาจเป็นคาตอบของคาถามพ้ืนฐานว่า ทาไม การแก้ไขปัญหาสถานะบุคคลของคนไร้บ้าน จึงเป็นเรื่องยากและต้องใช้ระยะเวลายาวนาน กว่า จะได้สถานะทางทะเบียนราษฎรใ์ นแตล่ ะกรณี นอกจากน้ีข้อจากัดจากระบบกฎหมายทรัพย์สินและที่ดินไทย ที่ไม่เปิดพื้นที่ให้กับการจัดการ แบบกรรมสิทธิ์ร่วม การบริหารจัดการโดยชุมชน หรือท่ีเคยรับรองโดยรัฐธรรมนูญ 2550 ว่าด้วย สิทธิ ชุมชน ก็ถูกปฏิเสธด้วยงานทั้งหลายท่ีเก่ียวข้องกับการจัดการปัญหากลุ่มคนไร้บ้าน บางกลุ่มจะมีพื้นที่ และอยู่รวมกันเป็นชุมชนมาอย่างต่อเน่ืองบ้างแล้วก็ตาม มิพักต้องพูดถึงการด้อยสิทธิเมื่ออยู่อาศัยใน พ้ืนที่ซึ่งอยู่ในการครอบครองของเอกชน ท่ีเสี่ยงต่อการถูกฟ้องร้องดาเนินคดีบุกรุก หรือบังคับขับไล่ การทาประชาพิจารณใ์ นแผนพัฒนาโครงการ/พื้นท่ตี า่ งๆ จงึ ต้องคานงึ ถึงการมีอยขู่ องกล่มุ คนไร้บ้านดว้ ย 6-4

รายงานวิจยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพ่อื การพัฒนาคณุ ภาพชีวติ คนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 59-00124-05 ความขัดแย้งท่ีเกิดข้ึนเม่ือมีการอ้างสิทธิและอานาจในการจัดการพื้นท่ีอย่างไม่ลงรอยนี้นาไปสู่ การใช้ความรุนแรง และข้อพิพาทระหว่างคนไร้บ้านกับเจ้าของพ้ืนที่อยู่บ้าง แม้ไม่ปรากฏเป็นปัญหา ขยายใหญ่ ก็เน่ืองด้วยความดอ้ ยกาลงั ของคนไร้บ้านเอง ที่ตกอยู่ในสถานะผเู้ สียเปรยี บและเสี่ยงท่ีจะถูก ทารา้ ย ขับไล่ หรือต้องโทษทางอาญา และโดนบังคบั คดใี นทางแพ่งให้ออกากพนื้ ที่ การขาดกระบวนการ จัดการความขัดแย้งทั้งในช่วงบ่มเพาะความรุนแรง ช่วงความขัดแย้งประทุ หรือช่วงบรรเทาเยียวยาข้อ พิพาท เพ่ือนาไปสู่การสมานฉันท์ให้คนไร้บ้านอยู่ในพื้นท่ีได้ ด้วยความปรองดองกับคนอื่นๆในพ้ืนท่ี จึง เป็นสงิ่ ทต่ี อ้ งการการออกแบบต่อไป เม่ือมองกลับมาในมุมการดูแลประชากรของรัฐ/เมือง การเปลี่ยนเมืองที่เคยอยู่อาศัยร่วมกัน ของคนหลากหลายกลุ่ม ให้เป็นพ้ืนท่ีซ่ึงเหมาะกับการท่องเท่ียวได้สร้างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจให้ หลายเมืองท่องเท่ียวมากว่าทศวรรษแล้ว แต่ผลลัพธท์ างเศรษฐกิจน้ันถูกผันมาเป็นงบประมาณท่ีรองรับ คนท่ีถูกผลกั ออกจากพน้ื ที่แล้วหรอื ไม่ ยงั คงเปน็ ขอ้ สงสยั อยู่เสมอ คนไร้บ้านจานวนมากอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อโรคติดต่อร้ายแรง หรือการเป็นโรคไม่ติดต่อเร้ือรัง เน่ืองจากเข้าไม่ถึงบริการด้านสาธารณสุขของรัฐ บางกรณีอาจเข้าถึงได้บ้างแต่เมื่อย้ายพื้นที่ก็กลับ สูญเสียสิทธิไปอีกเนื่องจากเง่ือนไขต่างๆ ท่ีเช่ือมโยงกับภูมิลาเนา การผูกสิทธิกับสถานพยาบาลในเชิง พ้นื ท่ี เนื่องด้วยประเทศไทยยังไม่มีลักษณะการประกนั สุขภาพถ้วนหนา้ แบบไร้ขอ้ จากัดในเชิงพ้ืนท่ี และ ปัญหาจะยง่ิ หนักขึน้ หากเป็นคนไรบ้ า้ นที่ไมม่ ีสถานะทางทะเบียนราษฎร์ บทสะท้อนจากคนไร้บ้านที่ต้องการ “มีชีวิตท่ีอยู่รอดปลอดภัย” แล้วขยับขยายไปจน “ยืนอยู่ บนลาแข้งตัวเองได้อย่างม่ันคง” นั้น ต้องได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐและผู้ประกอบการในพ้ืนที่ ใน เชิงรับรองสถานะทางกฎหมายของกิจกรรมทางเศรษฐกิจ ท่ีคนไร้บ้านพอจะมีศักยภาพทาได้ เช่น การ ต้องเส่ียงกบั คดีอาญาทุกคร้ังทไ่ี ปเก็บขยะหรอื ของเก่าบ่อยครัง้ ของคนไร้บ้าน เมื่อมีคดีก็ขาดองคก์ รจัดตั้ง ที่สามารถยนื ยนั เปน็ พยานที่มาของขยะและของเก่า ต่อเมื่อกลุ่มคนไร้บ้านอยู่รวมกันเยอะจนจาเป็นต้องจัดสร้างที่อยู่อาศัยอย่างถูกสุขลักษณะ ก็ ต้องการงบประมาณสนับสนุนจากหน่วยงานด้านพัฒนาท่ีอยู่อาศัย แต่ก็ยังคงติดเพดานการจัดการ ภายใตก้ รอบกฎหมายที่ดนิ และทรัพย์ของไทย คือต้องมีการซื้อหามาในลกั ษณะทด่ี ินเอกชนแล้วจัดสรา้ ง ขึ้นเป็นทรัพย์ของนิติบุคคล ดังน้ันอานาจเด็ดขาดจึงอยู่ที่หน่วยงานรัฐท่ีรับผิดชอบ และตัวบุคลากรท่ี เป็นตัวจักรสาคัญในการคัดกรองคนเข้าหรือไล่คนออกจากที่พักอาศัย อย่างมิอาจหลีกเลี่ยงได้เช่นเคย รวมถึงการมีปัญหาซ้าซ้อนจากการด้อยสิทธิของบุคคลไร้สัญชาติ และการกีดกันบุคคลท่ีเคยต้องโทษใน คดอี าญา เปน็ ตน้ การพัฒนาข้ันสูงเชื่อมโยงกับการพัฒนาทักษะอาชีพที่ยังไม่มีมาตรการส่งเสริมที่ชัดเจนนัก อย่างไรก็ตามประเด็นที่ขาดเสียมิได้ คือ กฎหมายที่เก่ียวข้องกับสิทธิในการศึกษาของบุตรหลานคนไร้ บ้าน ท่ีอยู่ในสภาพเร่ร่อน ไร้ภูมิลาเนา เสี่ยงต่อการไม่ได้รับการศึกษาจากสถาบันและทางเลือกพัฒนา ทั้งหลาย 6-5

รายงานวิจยั ฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพื่อการพฒั นาคุณภาพชีวิตคนไรบ้ ้าน รหสั โครงการ 59-00124-05 การแกป้ ัญหาโดยไมเ่ น้นไปท่กี ลุ่มเปา้ หมายทเ่ี ป็นสตรี เด็ก และเยาวชน ย่อมเป็นการปล่อยปละ ละเลยไม่ตดั ไฟต้ังแต่ต้นลม เพราะน่ีคือ กล่มุ คนที่จะกลายเป็นพลงั สาคัญในอนาคตอนั ใกล้ หาไม่แล้วคน กลุ่มน้ีก็อาจจาใจต้องเข้าสู่วงจรของตลาดมืดและอาชญากรรม ท้ังการค้าประเวณี บังคับใช้แรงงานทาส อาชญากรรบั จ้าง หรอื ผู้แพรโ่ รคติดต่อรา้ ยแรงโดยท่ีไม่ยอมจากัดผลกระทบ สบื เน่อื งจากการต้องการแก้ แค้นสงั คม และไมแ่ ยแสต่อเพ่อื นมนษุ ยท์ ่ีไม่เหน็ หวั ตวั เองอีกต่อไป 6-6

รายงานวจิ ัยฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนับสนนุ องคค์ วามรู้ เพือ่ การพัฒนาคณุ ภาพชวี ิตคนไรบ้ า้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 บรรณานกุ รม หนงั สือ ตารา และ เอกสารภาษาอังกฤษ Bantekas, I. Oette, L. 2nd Edition. (2016). International Human Rights Law and Practice. Cambridge UK: Cambridge University Press. Diamond, S. DEPARTMENT OF HOMELESS SERVICES. . [Online information]. Retrieved September 15, 2017, from http://www.nyc.gov/html/ops/downloads/pdf/mmr/dhs.pdf Eslava, L. (2015). Local Space, Global Life: The Everyday Operation of International Law and Development . Cambridge UK: Cambridge University Press. FAO. (2004). IGWG RTFG /INF 4. FAO. (2004). IGWG RTFG /INF 7. FAO. (2004). Voluntary Guidelines to Support the Progressive Realization of the Right to Adequate Food in the Context of National Food Security. Harvey, D. (2010). Social Justice and the City. Georgia: University of Georgia Press. Harvey, D. (2012). Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution. London: Verso. Horowitz V. Sandra, Boardman K.Susan,and Redlener Irwin. (2537). Constructive Conflict manager and coping in Homeless Children and adolescent, Journal of social Issues, Vol.50, No.1 Mitchell, D. (2003). The Right to the City Social Justice and the Fight for Public Space. New York: The Guildford Press. Oomen, B., Davis, M. F. & Grigolo, M. (editors). (2016). Global Urban Justice: The Rise of Human Rights Cities. Cambridge UK: Cambridge University Press. Orwell , G. (1937). The Road to Wigan Pier. 7-1

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพื่อการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 หนังสือ ตารา เอกสารภาษาไทย กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์. (2559). รายงานฉบับสมบูรณ์ การถอดบทเรียนการดาเนินการมาตรฐานการจัดการบริการคนไร้ที่พึ่งใน สถานคมุ้ ครองคนไร้ท่พี ่ึง. กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2559). รายงานฉบับสมบูรณ์ การถอดบทเรียนการดาเนินงาน มาตรฐานการจดั บริการคนไร้ท่ีพ่ึงในสถานคุ้มครองคนไรท้ ี่พงึ่ . กรุงเทพฯ : เจพรน้ิ ท.์ กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2559). “การถอดบทเรียนการดาเนินงานมาตรฐานการจัดบริการ คนไร้ท่พี ่งึ ในสถานค้มุ ครองคนไร้ท่พี ่ึง”. กรุงเทพฯ :เจพร้ินท์. กติ ติพงษ์ กติ ยารักษ์, ชาติ ชยั เดชสุรยิ ะ และ ณฐั วสา ฉัตรไพฑรู ย์ .มาตรฐานองค์การสหประชาชาตวิ า่ ดว้ ยกระบวนการยุตธิ รรมทางอาญา .กรงุ เทพฯ: เดอื นตลุ า. เก่งกิจ กติ เิ รยี งลาภ. (2560). AUTONOMIA ทุนนยิ มความรับรู้ แรงงานอวัตถุ การเมอื งของการปฏิวัติ. กรุงเทพฯ: ILLUMINATIONS. เกง่ กจิ กติ เิ รยี งลาภ. (2560). Perspective. เชยี งใหม่: TURN. เก่งกิจ กิติเรียงลาภ. (2560). เริ่มต้นใหม่จากจุดเร่ิมต้น ทฤษฎีมาร์กซิสต์ในศตวรรษท่ี 21. เชียงใหม่: ศูนยว์ จิ ัยและบริการวชิ าการคณะสังคมศาสตร์. มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ.___. “หลักกฎหมายระหว่างประเทศทั่วเกี่ยวกับสนธิสัญญาด้าน สทิ ธิมนุษยชน”. (กรุงเทพฯ : ห้างหุ้นส่วนจากัด มริ าเคิลครเี อชั่นอนิ เตอร์ พริ้นท)์ . ฐาปนันท์ นิพิฏฐกุล. (2558). ภราดรภาพนิยม ของ ปรีดี พนมยงค์ = Solidarisme. กรุงเทพฯ: ชน นิยม. ทองพูล บัวศรี และ แววรุ้ง สุบงกฎ. (2553). รายงานการวิจัยโครงการถอดบทเรยี นรูปแบบชว่ ยเหลอื เดก็ เรร่ ่อน นางสาวทองพูล บัวศรี และ นางแววรุ้ง สุบงกฎ. (2553). รายงานการวิจัยโครงการถอดบทเรียน รปู แบบชว่ ยเหลอื เด็กเร่ร่อน กรณคี รูขา้ งถนนและบา้ นพกั สาหรบั เดก็ . มลู นิธสิ าธารณสขุ . บุญเลศิ วเิ ศษปรีชา. (2546). โลกของคนไร้บา้ น. กรุงเทพฯ: ศูนยม์ านษุ ยวทิ ยาสริ นิ ธร. บญุ เลศิ วเิ ศษปรชี า. (2560). โลกของคนไรบ้ า้ น พิมพ์คร้ังที่ 3. นนทบุรี: สานักพมิ พ์ฟา้ เดียวกนั . บุภาพร ต๊ะรังสี. มิติความงาม พ้ืนท่ีสาธารณะ และการเมืองในพ้ืนที่สนามหลวง. วารสารมหาวิทยาลัย ศลิ ปากร ปีท่ี 38(2). ปยิ นาถ ประยูร, หนเู พยี ร แสนอนิ ทร์ และ กง่ิ กาญจน์ ศรีปริญญาศิลป์) .2554 .(ครขู า้ งถนน คนเคียง ขา้ ง พ่อพระ นกั บู๊ พอ่ เปน็ ครู เดก็ เรยี กแม่. กรุงเทพฯ. พชิ ญ์ พงษส์ วสั ด์ิ. (2560). เมืองกินคน. กรุงเทพฯ: ศูนย์ศกึ ษามหานครและเมอื ง. 7-2

รายงานวิจยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนุนองคค์ วามรู้ เพอ่ื การพฒั นาคณุ ภาพชีวติ คนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 ภญิ ญพนั ธ์ุ พจนะลาวณั ย์. (2560). เทศบาล พ้นื ท่ี เมอื ง และกาลเวลา. กรุงเทพฯ: ศยามปัญญา. สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย. (2556). รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการพัฒนาแนวทาง อภิบาลระบบหลักประกันสุขภาพ. เสนอต่อ สานักงานวิจัยเพ่ือการพัฒนาหลักประกันสุขภาพ ไทย. สมพงษ์ จติ ระดบั ) .2550 .(วฒั นธรรมเดก็ เร่ร่อนในท้องถนน. กรงุ เทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สมศักดิ์ ชินอรุณชัย. (2537). มาตรการทางกฎหมายต่อคนขอทานและผ้ถู ือประโยชนจ์ ากคนขอทาน ในประเทศไทย. วิทยานิพนธน์ ิตศิ าสตรม์ หาบณั ฑิต.จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั . สหประชาชาติ. (1948). ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน. มี 30 ข้อ ประกาศใช้เมื่อวันที่ 10 ธนั วาคม ค.ศ. 1948 สหประชาชาติ. (1982). ความเห็นทั่วไปท่ีรับรองโดยคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนลากับที่ 8, การ ประชมุ สมยั ท่ี 16, แปลโดย มกุ ดาวรรณ ศักดิ์บญุ . สหประชาชาติ. (1989). ความเห็นทั่วไปที่รับรองโดยคณะกรรมการสิทธิทางเศรษฐกิจ สังคม และ วฒั นธรรมลาดบั ที่ 1. การประชุมสมยั ท่ี 3. แปลโดย ศรปี ระภา เพชรมศี รี และ ปราณี เกา้ เอี้ยน. สานักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2560). 8 เรื่องท่ีคุณอาจไม่รู้เกี่ยวกับคนไร้บ้าน. แผนงานสนับสนุนองค์ความรู้เพ่ือการสร้างเสริมสุขภาวะและคุณภาพชีวิตของคนไร้บ้าน. กรงุ เทพ : สานกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสริมสขุ ภาพ. สานักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. (2559). รายงานการสร้างหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ประจาปงี บประมาณ 2559. สุดารัตน์ แก้วกาเหนิด. (2559). “ปัญหาทางกฎหมายในการคุ้มครองคนเร่ร่อนตามพระราชบัญญัติ คุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557”. วิทยานิพนธ์นิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรปี ทมุ . สุวจี จันทร์ถนอม-กู๊ด. โครงการวิจัย การค้นหาแนวคิดเรื่องสิทธิและความเป็นธรรมในสุขภาพจาก มุมมองทางสังคมและวฒั นธรรมเพ่ือการปฏิรูปการดูแลสุขภาพในประเทศไทย. อา้ งใน แสวง บุญ เฉลิมวิภาส. นติ ิเวชศาสตรแ์ ละกฎหมายการแพทย์. (กรงุ เทพฯ: วิญญูชน) อนรรฆ พทิ ักษธ์ านนิ . ขวญั ประชา เชียงไชยสกลุ ไทย. (2560) คน (ทาไม) ไร้บ้าน: รายงานสถานการณ์ ความไมเ่ ป็นธรรม. กรงุ เทพฯ: JustNet. อภินันท์ ศรีศิริ. (2552). เปรียบเทียบแนวคิดและหลักเกณฑ์ในการรบั ฟังพยานหลกั ฐานตามกฎหมาย ต ร า ส า ม ด ว ง กั บ ค ดี อ า ญ า ไ ท ย ใ น ปั จ จุ บั น . วิ ท ย า นิ พ น ธ์ นิ ติ ศ า ส ต ร์ ม ห า บั ณ ฑิ ต . มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร์. ออร์เวลล์, จอร์จ. (2560). ความจนกับคนจรในปารีสและลอนดอน. แปลจาก Down and Out in Paris and London. แปลโดย บญั ชา สุวรรณานนท์. กรงุ เทพฯ: ไต้ฝนุ่ สตูดโิ อ. อัจฉรา รักยุติธรรม. (2559). “คนไร้บ้านการเดินทางสู้ความโดดเด่ียว”. เสนาะ เจริญพร (บรรณาธกิ าร). กรุงเทพฯ : ห้างห้นุ ส่วนจากัดภาพพิมพ์. 7-3

รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปญั หาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพอื่ การพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 59-00124-05 อัจฉรา รักยุติธรรม. [2559]. “คนไร้บ้านการเดินทางสู้ความโดดเด่ียว”. เสนาะ เจริญพร (บรรณาธิการ). กรงุ เทพฯ : หา้ งหุ้นสว่ นจากดั ภาพพิมพ์. อานันท์ กาญจนพันธ์. (2560). ทุนทางสังคมกับการพัฒนาเมือง. กรุงเทพฯ: ศูนย์ศึกษามหานครและ เมือง. เอนก เหลา่ ธรรมทศั น์. (2560). เมือง: ยอ้ นคิด ม่งุ สอู่ นาคต. กรุงเทพฯ: ศูนยศ์ กึ ษามหานครและเมือง. เอนก เหลา่ ธรรมทัศน์. (2560). เหตอุ ยทู่ ที่ ้องถ่ิน. กรงุ เทพฯ: ศูนยศ์ กึ ษามหานครและเมือง. บทความ วารสาร กรกนก วัฒนภูมิ. (2559). “บัตรสักใบ” มันยังสาคัญเสมอ”, ใน วารสารนิติสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ ปีที่ 9 ฉบบั ที่ 2 (กรกฎาคม – ธันวาคม). หน้า 208. เกรียงศักด์ิ ธีระโกวิทขจร. กาเนิดภูมิศาสตร์แรงงาน และอิทธิพลของนักภูมิศาสตร์สายแรดิคัล. ฟา้ เดยี วกนั . 11(2). 2556. หน้า 26-35. เกรียงศักดิ์ ธีระโกวิทขจร. พื้นที่และการผลิตพ้ืนที่ในการศึกษาภูมิศาสตร์ของทุน. วารสารฟ้าเดียวกัน. 12(1). 2557. หน้า 64-72. เกรียงศักดิ์ ธีระโกวิทขจร. วาระเรื่อง \"เมือง\" ในการศึกษาภูมิศาสตร์ทุนตามแนวมาร์กซิสต์. วารสาร ฟา้ เดยี วกนั . 12(2-3). 2557. หนา้ 52-66 ศิบดี นพประเสริฐ. (2558). การค้ามนุษย์ในไทย. จุลสารความม่ันคง มิถุนายน 2558 ฉบับท่ี 158. หน้า 25-28 เอกสารออนไลน์ [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://prachatai.com/journal/2016/10/68310 สืบค้นวันท่ี 27 กุมภาพันธ์ 2560 Marvelous-Essays Blog. Applying the Conflict Theory to the Issue of Homelessness. (2560). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://marvelous-essays.com/blog/applying- the-conflict-theory-to-the-issue-of-homelessness.html สื บ ค้ น วั น ที่ 16 กั น ย า ย น 2560 MDGs กบั การพัฒนาประเทศในอนาคต เพ่ือเตรียมการจดั ทารายงานผลตามเปา้ หมายการพฒั นาแห่ง สหสั วรรษ ปี 2558. [ข้อมลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/Documents/MDG%20Pullman%20050 92557%20NESDB%20all_190.pdf สืบค้นวนั ที่ 7 ธันวาคม 2560 7-4

รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองคค์ วามรู้ เพอื่ การพัฒนาคุณภาพชีวติ คนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 59-00124-05 Penguin Homeless. คนไร้บ้านเชียงใหม่ รว่ มกนั จัดสวัสดิการเพื่อสร้างความมนั่ คงด้านท่ีอยู่อาศัยและ ร า ย ไ ด้ โ ด ย ก า ร อ อ ม เ งิ น ป ลู ก ผั ก อิ น ท รี ย์ ข า ย . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : https://penguinhomeless.com/homeless-chiangmai-oganicfood/ สืบค้นวันที่ 18 กนั ยายน 2560 Ultius. ( 2560) . An Analysis of Homelessness Using the Conflict Theory. [ข้ อ มู ล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.ultius.com/ultius-blog/entry/an-analysis-of- homelessness-using-the-conflict-theory.html สืบค้นวนั ที่ 20 กันยายน 2560 United Nations Thailand. เป้าหมายการพัฒนาอย่างย่ังยืนของประเทศไทย. [ข้อมูลออนไลน์] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://www.un.or.th/globalgoals/th/global-goals/good-health-and- well-being/ สบื ค้นวันท่ี 7 ธันวาคม 2560 Voicelabour.org ข่าวแรงงาน. (2556).“คนไร้บ้าน แรงงานที่ถูกลืม”. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งสืบค้น: http://voicelabour.org/%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%A3% E0%B9%89%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99- %E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8% 99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%96%E0%B8%B9%E0%B 8%81%E0%B8%A5/. สืบคน้ เมอื่ 21 กันยายน 2560. 5 จุดเสี่ยงในกทม.แหล่งค้ามนุษย์ล่อลวงคนงาน. (2551). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://www.mirror.or.th/autopagev4/show_page.php?topic_id=976&auto_id=10 & TopicPk= สบื ค้นวนั ที่ 26 กุมภาพันธ์ 2560 เจาะประเด็น Special : ภยั คนเรร่ อ่ น ก่อเหตทุ าอนาจารข่มขนื -.ลกุ ลาม .(2560). [ขอ้ มูลออนไลน์ .[ แหล่งทมี่ า :http://news.ch7.com/detail/241739 สบื ค้นวันที่ 25 มกราคม 2560 เด็กเร่รอ่ นฮิตขายตวั พ่งุ . (2553). [ขอ้ มูลออนไลน์ .[แหลง่ ที่มา : http://www.posttoday.com/analysis/ สบื คน้ วันที่ 25 มกราคม 2560 แจกอาหารคนไร้บ้าน\" เมื่อความปรารถนาดีกลายเป็นความเดือดร้อน?.... . (2559). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.posttoday.com/local/scoop_bkk/457969 สืบค้นวันท่ี 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 แจกอาหารอย่างเดียวไม่ช่วยแก้ปัญหาคนไร้บ้าน\". (2559). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.posttoday.com/analysis/interview/465097 สืบค้นวันท่ี 18 กันยายน 2560 แฉเวียดนามกวาดเด็กข้างถนนโรยหน้าประชุมเอเปก. (2549). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.manager.co.th/Around/ViewNews.aspx?NewsID=9490000140347 สบื ค้นวันท่ี 20 กันยายน 2560 แฉแก๊งคว์ ยั รุ่นราดน้ามนั .จุดไฟเผาคนเรร่ ่อนกลางกรุง-(2557). [ข้อมูลออนไลน์ .[แหล่งท่มี า : http://www.posttoday.com/local/bkk/สืบคน้ เม่ือ 25 มกราคม 2560 305748 7-5

รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพอ่ื การพฒั นาคุณภาพชีวิตคนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 59-00124-05 แต่งโฉม สนามหลวง สวย สะอาด ปลอดส่ิงไม่น่ามอง ! แต่ซ่อนปัญหาไว้เบ้ืองหลัง ?. (2554). [ข้อมูล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http: // www. matichon. co. th/news_detail. php?newsid =1312877457 สบื คน้ วันที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 แม้วเดือดซัดม็อบแค่คนเร่ร่อน-พวกโกงแบงก์รวมหัวไล่ ส่ังร้ือคดีฟัน. (2549). [ข้อมูลออนไลน์] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http: / / www. manager. co. th/ Politics/ ViewNews. aspx?NewsID =9490000007219 สบื คน้ วันที่ 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 โพสต์ทูเดย์. (2560). “สสส. เผยสถานการณ์คนไร้บ้านท่ัวประเทศกว่า 3 หม่ืนคน”. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: http://www.posttoday.com/social/PR/498823. สืบค้นวันที่ 21 กันยายน 2560. โสภณ พรโชคชัย.(2559). แก้ปัญหาคนเร่ร่อนอย่างไรดี. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.area.co.th/thai/area_announce/area_press.php?strquey=press_annou ncement1609.htm สบื คน้ วันท่ี 18 กนั ยายน 2560 ไ ท ย รั ฐ เ จ า ะ ป ร ะ เ ด็ น . ( 2560( . [ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] . แ ห ล่ ง ท่ี ม า : https://www.thairath.co.th/clip/112207 สบื คน้ วนั ท่ี 20 กนั ยายน 2560 ไทยรัฐออนไลน์. (2558). คนจรจัดเกลื่อนกรุง EP.1 เร่ร่อน VS ป่วยจิต เจาะมูลเหตุกาเนิดคน ข้างถนน. [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งข้อมูล : http://www.thairath.co.th/content/541696 http://www.thairath.co.th /content/541696 สืบค้นวนั ท่ี 16 กนั ยายน 2560 ไทยรฐั ออนไลน์. (2558, 26 พฤศจิกายน). คนจรจัดเกล่ือนกรงุ EP.1 เรร่ อ่ น VS ปว่ ยจติ เจาะมูลเหตุ ก า เ นิ ด ค น ข้ า ง ถ น น ! ?. [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : https: / / www.thairath.co.th/content/541696 สืบค้นวนั ที่ 14 กนั ยายน 2560 กทม.เร่งเคลียร์เต็นท์แดงสนามหลวง เดินหน้าปรับภูมิทัศน์ระลอก 2. (2553). [ข้อมูลออนไลน์]. แ ห ล่ ง ที่ ม า : http: / / www. manager. co. th/ QOL/ ViewNews. aspx?NewsID =9530000054224 สบื ค้นวันที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 กม.ขอทานฉบับใหม่ มีผลบังคับใช้ 28 ก.ค.นี้ ลงโทษหนักมาเฟียหาผลประโยชน์. (2559). [ข้อมูล ออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.isranews.org/isranews-news/item/48001- kor27.html สืบค้นวนั ท่ี 26 กุมภาพันธ์ 2560 กรณีครูข้างถนนและบ้านพักสาหรับเด็ก. ชุดโครงการพัฒนาการมีส่วนร่วมในการกาหนดนโยบาย สาธารณะ ก ร ม พั ฒ น า สั ง ค ม แ ล ะ ส วั ส ดิ ก า ร . ค น ไ ร้ ท่ี พ่ึ ง . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://61.19.50.68/dsdw/page.php?module=service&pg=servicedetail&ser_id=1 สืบคน้ วนั ท่ี 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 กระทรวงการต่างประเทศ. (2558). เป้าหมายการพฒั นาแห่งสหสั วรรษ (Millennium Development Goals: MDGs). [ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://www.mfa.go.th/main/th/ issues/42456 เป้าหมายการพฒั นาแหง่ สหสั วรรษ.html สบื คน้ วนั ท่ี 7 ธนั วาคม 2560 7-6

รายงานวจิ ยั ฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคุณภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 กระทรวงการพฒั นาสังคมและความมน่ั คงของมนษุ ย.์ แผนปฏบิ ตั ิราชการ (Action Plan) กระทรวงการ พัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 ( ตุลาคม 2557 - กั น ย า ย น 2558) . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : https: / / www. bps. m- society.go.th/uploads/content/download/54c61cebe116b.doc สืบค้นวันท่ี 26 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์. สรุปผลประเมินความสาเร็จในภาพรวมของการ ดาเนินงานทุกนโยบายและยุทธศาสตรข์ องกระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ [ข้อมูลออนไลน์]แหล่งข้อมูล : https://www.m-society.go.th/download/article/article_ 20130703112526.pdf สบื คน้ วนั ท่ี 26 กุมภาพันธ์ 2560 กรุงเทพธุรกิจ. (2560). “ตม.สระแก้ว กวาดล้างจับกุมแก๊งขอทานชาวเขมร”. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/760105. สืบค้นเมื่อวันท่ี 8 ธนั วาคม พ.ศ. 2560. กวาดจบั ขอทาน ตัดไฟตน้ ลม-คนเรร่ ่อน 93’นกั เลงเช็ดกระจกทาไฟไหม้สะพาน-’. (2560). [ข้อมูล ออนไลน์ .[แหล่งที่มา :http://www.thairath.co.th/content/885886สบื ค้นวันที่ 25 มกราคม 2560 กวาดล้างขอทานรับครม.สัญจรภูเก็ต.... โลก. (2555). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.posttoday.com/local/south/140144 สืบคน้ วนั ที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 กวาดล้างจบั กุมแก๊งขอทานและบุคคลเรร่ ่อนจรจัดทั่วเมืองพัทยา. (2556[ขอ้ มลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://th.pattayadailynews.com/กวาดล้างจับกุมแก๊งขอทานและบุคคลเร่ร่อนจรจัดทั่ว เมอื งพทั ยา สืบคน้ วนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 กองคุ้มครองสวัสดภิ าพและเสรมิ สร้างคุณภาพชวี ิต กรมพฒั นาสงั คมและสวสั ดิการ กระทรวงการพัฒนา สังคมและความมั่นคงของมนุษย์. สรุปสาระสาคัญของอนุบัญญัติตามพระราชบัญญัติการ คุ้มครองคนไร้ท่ีพึ่ง พ.ศ. 2557. [ข้อมูลออนไลน์], แหล่งท่ีมา: www.bsws.go.th/attach/f1- t1493363768.doc การดาเนินความรว่ มมือระหว่างประเทศด้านการปอ้ งกันและปราบปรามการค้ามนุษย.์ (2557). [ข้อมูล ออนไลน์] แหล่งขอ้ มูล : http://www.mfa.go.th/main/th/issues/9894-การค้ามนุษย.์ html สบื ค้นวนั ท่ี 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ. พันธกรณีระหว่างประเทศ. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งท่ีมา : http: / / www. nhrc. or. th/ Human- Rights- Knowledge/ International- Human- Rights- Affairs/International-Law-of-human-rights.aspx สบื คน้ วันที่ 10 กันยายน 2560 คนไรบ้ ้าน…แห่งมหานครนิวยอร์ก ดว้ ยศกั ด์ศิ รีของความเป็นมนษุ ย์. (2555). [ขอ้ มลู ออนไลน์ .[ แหล่งทีม่ า :http://www.manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID สืบคน้ วนั ที่ 15 กนั ยายน 2560 7-7

รายงานวิจยั ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปัญหาและสนบั สนนุ องคค์ วามรู้ เพอื่ การพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 จ.ชลบุรี ตร.กวาดจับหญิงบริการรว่ ม 90 คนชายหาดพัทยา. (2555). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.legendnews.net/index.php?lay=show&ac=article&Id=539359126 สืบค้นวันที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 จนท.จัดระเบียบสนามหลวง-คัดกรองคนจรจัด-เตือนเซลฟ่ีไม่เหมาะสม มีพระบรมมหาราชวังเป็นฉาก หลัง. (2559). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://morning-news.bectero.com/social- crime/03-Nov-2016/90531 สบื คน้ วนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 จัดระเบียบสนามหลวง’ ใครจะอยู่ ใครจะไป?. (2552). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http: / / www. manager. co. th/ Daily/ ViewNews. aspx?NewsID= 9 5 2 0 0 0 0 1 0 3 0 8 4 สืบค้นวันท่ี 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 จับขอทานเมืองกรุง101คน สนองนโยบายค้ามนุษย์. (2558). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/642372 สืบค้นวันท่ี 27 กุมภาพันธ์ 2560 จิ ม มี่ ฆ่ า เ รี ย บ 4 ศ พ ผ ล DNAโ ย ง ร า ย ล่ า . ( 2 5 59) . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://www.thaipost.net/?q=จิมมี่ฆ่าเรียบ4ศพ-ผลdnaโยงรายล่า สืบค้นวันที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 ดส.ระดมจับคนเร่ร่อนและขอทาน ช่วงเทศกาลสงกรานต์. (2556). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.chaoprayanews.com/2013/04/10/ดส-ระดมจับคนเร่ร่อนและข/ สืบค้น วันท่ี 27 กุมภาพันธ์ 2560 ตารวจกวาดต้อน 13 คนเร่ร่อนย่านข้าวสาร ส่งเข้าสถานสงเคราะห์ หลังเกิดคดีฆ่าต่อเน่ือง. (2559). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.matichon.co.th/news/319690 สืบค้นวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2560 ตนี แมวจรจัด ลักทรพั ย์เผา ย่างสลด1ศพ! ร้านสูทเตา-ปูน .(2558). [ข้อมลู ออนไลน์ .[แหล่งทม่ี า : http://www.thairath.co.th/content/541260 สืบค้นวันที่ 25 มกราคม 2560 ทศพล บัวศรี. อ้างถึงใน เด็กเร่ร่อนฮิตขายตัวพุ่ง. (2553). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.posttoday.com/analysis/report/34773 สบื คน้ วันที่ 26 กมุ ภาพันธ์ 2560 ทีมล่าความจริง. (2559). ผ่าขบวนการ \"รับจ้างติดคุก\". [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล :http://www.now26.tv/view/94663 สบื คน้ วันท่ี 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 ธนกรณ์ แซ่องึ้ . (2556). “รับจา้ งตดิ คกุ ” อาชพี สะทอ้ นความเหล่อื มล้า กับชอ่ งโหว่ของ กบก.ยตุ ิธรรม. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.isranews.org/isranews-scoop/22819-1- sp-997_22819.html สบื ค้นวันท่ี 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 ธนกรณ์ แซ่อึ้ง. (2556). เปิดอาชีพแปลกคนเร่ร่อน ‘รับจ้างติดคุก-ม็อบ-หนูทดลองยา’. [ข้อมูล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.isranews.org/isranews-scoop/item/21503- lldddlw.html สบื คน้ วนั ที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 7-8

รายงานวิจัยฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคุณภาพชีวติ คนไร้บา้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 ธนวัฒน์ มุ่งพาลชล. (2560). “สิทธิมนุษยชนของคนไร้สัญชาติท่ีกาเนิดจากแรงงานต่างด้าว”, ประชา ไท. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: https://prachatai.com/journal/2017/04/70928. สืบคน้ วันที่ 8 ธนั วาคม 2560. น.1 ส่ังจัดระเบียบตรวจคนวิกลจริต-เร่ร่อน พบประสาน พม.เข้าดูแล. (2559). [ข้อมูลออนไลน์] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http: / / www. manager. co. th/ Crime/ ViewNews. aspx?NewsID =9590000102446 สืบคน้ วันท่ี 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 นที สรวาร.ี (2555). คนเรร่ ่อน กับความเสี่ยง โดนหลอกข้นึ เรอื ประมง. [ขอ้ มลู ออนไลน์] แหล่งขอ้ มลู : https://www.gotoknow.org/posts/165695 สบื คน้ วนั ที่ 26 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 นลัทพร ไกรฤกษ์. (2559, 11 เมษายน). รายงาน: ขอทานกาลังจะหายไปจากริมถนน? ด้วย พ.ร.บ. ค ว บ คุ ม ข อ ท า น ฉ บั บ ใ ห ม่ . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ท่ี ม า : https://prachatai.com/journal/2016/04/65200 นั ก ส่ื อ ส า ร แ ร ง ง า น กั บ ชี วิ ต ค น ไ ร้ บ้ า น . ( 2558) . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://voicelabour.org/นักสอ่ื สาร-ศึกษาชวี ิตคน/ สบื ค้นวนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 นายกรัฐมนตรีประกาศ \"การป้องกันปราบปรามการค้ามนุษย์. (2558). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.thaigov.go.th/th/government-th1/item/91126-id91126.html สืบค้น วนั ท่ี 26 กุมภาพนั ธ์ 2560 บช.น.แถลงจบั คา้ มนษุ ย์ 5 ราย คาดโทษจนท.ละเลยสั่งช่วยราชการ 30 วนั . (2560). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.khaosod.co.th/breaking-news/news_508640 สืบค้นวันท่ี 26 กุมภาพนั ธ์ 2560 บุญเลิศ วิเศษปรีชา. (2557, 9 ตุลาคม). ร่าง พ.ร.บ.คนไรท้ ี่พึ่ง: คุ้มครองหรือซ้าเติม. [ข้อมูลออนไลน์] แหลง่ ทีม่ า : https://prachatai.com/journal/2014/10/55899 บุญเลิศ วิเศษปรีชา. (2559). แจกอาหารอย่างเดียวไม่ช่วยแก้ปัญหาคนไร้บ้าน. (2559). [ข้อมูล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.posttoday.com/analysis/interview/465097 สบื คน้ วนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 ปทมุ ธานี – เจ้าหนา้ ทก่ี วาดล้างขอทานคนเรร่ ่อนทาประวตั ิก่อนสง่ กลบั บ้าน. (2559). [ข้อมลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.khaosod.co.th/around-thailand/news_37218 สืบค้นวันที่ 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 ประกาศแล้ว พ.ร.บ.ปอ้ งกนั และปราบปรามการค้ามนุษย์ โทษหนกั ผฝู้ ่าฝนื . (2558). [ข้อมลู ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1430208867 สืบคน้ วนั ท่ี 26 กุมภาพันธ์ 2560 ประชาไท. “คุณกับเขาเราเท่ากัน” กับการเริ่มต้น “วันผู้ใช้ชีวิตในที่สาธารณะ”, เผยแพร่เม่ือ วันจันทร์ ท่ี 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: https://prachatai.com/ journal/2013/11/49565. สบื คน้ เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2560. 7-9

รายงานวจิ ัยฉบับสมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนุนองค์ความรู้ เพ่ือการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนไรบ้ ้าน รหัสโครงการ 59-00124-05 ปิดสนามหลวง\" แก้ไขปัญหาคนเร่ร่อน คนขายบริการได้จริงหรือ?. (2548). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://prachatai.com/journal/2005/11/21610 สบื ค้นวนั ที่ 27 กุมภาพันธ์ 2560 ปิดสนามหลวงเขตอิทธิพลเถื่อน หยุดอาชญากรรม-คนเร่ร่อน-หญิงขายตัว. (2552). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมลู : http://www.ryt9.com/s/nnd/837454 สบื ค้นวันที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 ปิยวรรณ อร. (2558). เขา้ ใจและให้โอกาสคนไร้บา้ น เรื่องเลา่ ภาคี สสส. [ข้อมลู ออนไลน]์ . แหล่งขอ้ มูล : http://www.thaihealth.or.th/ สบื ค้นวนั ที่ 18 กนั ยายน 2560 ผกก.ดส.ระดมกวาดล้างขอทานเร่ร่อนกว่า50คน. (2557). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://www.innnews.co.th/shownews/show?newscode=529534 สืบค้นวันที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 ผบช.น.แถลงกวาดล้างขอทานแก้ปัญหาค้ามนุษย์. (2558). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://goo.gl/zXjn9y สบื คน้ วันที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 ผลการจัดเกบ็ รายไดข้ องรฐั บาลปี พ .ศ.2558 ถึง พ.ศ.2559.) 2560 .([ขอ้ มูลออนไลน์]. http://dataservices.mof.go.th/Dataservices/GovernmentRevenue สบื คน้ เมือ่ 15 กันยายน 2560 พม จดั ระเบยี บ.“คนเร่ร่อนคนขอทาน-” .ตารวจร่วมปฏบิ ตั ิการ-วนั จบั แล้ว 105 ราย กาชบั กทม. 5 (2558). [ขอ้ มลู ออนไลน์ :แหลง่ ทมี่ า .[https://www.matichon.co.th/news/486163 สืบค้นเม่ือ 15 กนั ยายน พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภาทรงยื่นสัตยาบันสารและพิธีสาร.... (2556). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http:// http://www.tijthailand.org/main/th/content/117.html สืบค้นวันที่ 26 กมุ ภาพันธ์ 2560 พรุ่งน้ี! ดีเดย์จัดระเบียบคนเร่ร่อน กทม. เล็งสนามหลวงทาตลาดนัดดอกไม้แทนปากคลอง. (2552). [ข้อมูลออนไลน์]แหล่งข้อมูล : http://www.manager.co.th/Qol/ViewNews.aspx? NewsID=9520000099295 สบื คน้ วันท่ี 27 กุมภาพันธ์ 2560 พทั ยาระดมกวาดลา้ งคนเร่ร่อนก่อความราคาญให้นักท่องเทีย่ ว. (2553). [ขอ้ มลู ออนไลน์] แหลง่ ข้อมูล : http://www.manager.co.th/Local/ViewNews.aspx?NewsID=9530000176074 สบื ค้นวันท่ี 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา.) 2551(. คนชายขอบ (Marginal People) ในความหมายของ ICCPR Country Report. [ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : https://www.gotoknow.org /posts/204923 สบื คน้ วันที่ 24 กนั ยายน 2560 ภาพรวมวงเงินร่าง พ.ร.บ. งบประมาณ ปี2560 กระทรวงสาธารณสุข. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: http://bps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/4.2%20budget60%20%202 70959%20v4.pdf สบื ค้นวันที่ 7 ธันวาคม 2560 7 - 10

รายงานวจิ ยั ฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะหส์ ภาพปญั หาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพ่อื การพฒั นาคุณภาพชีวิตคนไร้บา้ น รหสั โครงการ 59-00124-05 ภาวนา บุญมุสิก,ปรีย์กมล และรัชนกุล ศิริพร ขัมภลิขิต, (2554) พฤติกรรมสุขภาพและความต้องการ การดูแลเร่ืองสุขภาพของวัยรุ่นเร่ร่อน, Thai journal of nursing council Vol.26 special issue Jan-Mar 2011, หน้า 89 ภาวิณี เทพคาราม. (2558). ดึงศักยภาพท้องถิ่น คืนสิทธิคนไร้บ้าน, สสส. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.thaihealth.or.th/Content/27381 สืบค้นวันที่ 19 กันยายน 2560 ภูเก็ตดีเดย์กวาดล้างขอทาน 14 ก.พ. สร้างภาพเมืองท่องเที่ยวระดับโลก. (2555). [ข้อมูลออนไลน์]. แ ห ล่ ง ที่ ม า : http: / / www. manager. co. th/ South/ ViewNews. aspx?NewsID =9550000017557 สืบคน้ วันท่ี 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 มงคล ยะภักดี. (2552). คนไร้บ้าน : การจัดบริการด้านท่ีพักอาศัยช่ัวคราว. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.gotoknow.org/posts/267536 สืบค้นวันท่ี 16 กันยายน 2560 มตชิ นออนไลน์. (2559). เขยา่ ขวัญ ชาวบ้านกลัวหลังพบศพที่ !5 คนเรร่ ่อนถูกฆ่าตายสะพานลอยนวมิ นทร์ 92. ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งข้อมูล : http://www.matichon.co.th/news/324654 สบื ค้นวนั ที่ 16 กันยายน 2560 มติชนออนไลน์. (2560). “พม.จัดระเบียบ ‘คนเร่ร่อน-คนขอทาน’ 5 วัน จับแล้ว 105 ราย กาชับ ก ท ม . - ต า ร ว จ ร่ ว ม ป ฏิ บั ติ ก า ร ” . [ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : https://www.matichon.co.th/news/486163. สืบค้นระบบออนไลน์ เม่ือวันที่ 8 ธันวาคม 2560. มูลนิธิกระจกเงา เผยรายงานสถานการณ์ปัญหาเด็กขอทานรอบปี 59. (2560). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งที่มา : https://prachatai.com/journal/2017/01/69505 สืบค้นวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2560 มูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก. (2558). “โอกาสทางการศึกษาของเด็กเร่ร่อนแม่สอด”. [ข้อมูลออนไลน์] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://www.fblcthai.org/?name=news&file=readnews&id=15. สื บ ค้ น วันท่ี 8 ธนั วาคม พ.ศ. 2560. “รถหมูแดง\" เม่ือลานคนเมืองไม่ต้อนรับคนไร้บ้าน. 2559. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.posttoday.com/local/scoop_bkk/414624 สื บ ค้ น วั น ที่ 16 กั น ย า ย น 2560 รวบคนเรร่ ่อนเผาสะพานไทย .เบลเยียม สารภาพทิง้ ก้นบุหร่ีจนไฟลกุ ลาม-(2560). [ขอ้ มูลออนไลน์ .[ แหลง่ ทีม่ า :http://news.ch7.com/detail/220583/จบั คนเร่ร่อนเผาสะพานไทย_เบลเยยี ม. html 9590000012369 สบื คน้ วันที่ 25 มกราคม 2560 รวบหนมุ่ เร่ร่อนขนยาบ้า เมด็ . ทีมขา่ วอาชญากรรม 040ปูน .(2559). [ข้อมูลออนไลน์ .[แหล่งทีม่ า : http://www.manager.co.th/Crime/Viewnews.aspx?NewsID=9590000012369 สืบค้นวันท่ี 15 มกราคม 7 - 11

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปญั หาและสนับสนนุ องค์ความรู้ เพ่ือการพัฒนาคุณภาพชวี ิตคนไรบ้ ้าน รหสั โครงการ 59-00124-05 รัฐบาลประกาศใช้กฎหมายค้ามนุษย์ ฉบับท่ี 3 เพ่ิม. (2560). [ข้อมูลออนไลน์]. แหล่งที่มา : http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=6807&filename=index สืบค้นวันที่ 26 กุมภาพนั ธ์ 2560 ร่ า ง ก ร อ บ ยุ ท ธ ศ า ส ต ร์ แ ห่ ง ช า ติ ร ะ ย ะ 20 ปี . (2559). [ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น ] แ ห ล่ ง ท่ี ม า : http://www.thaigov.go.th/uploads/document/6 6 / 2 0 1 7 / 0 1 / pdf/2 0 year- may59.pdf. สืบค้นเม่ือ 15 กนั ยายน 2560 รายงานข่าวจากทางสถานีโทรทัศน์ไทยพีบีเอส TPBS. (2553). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.youtube.com/watch?v=QttIVWM_XTM สบื คน้ วนั ที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 รายงานค้ามนุษย์ปี 58 สหรัฐอเมริกาจัดอันดับไทยอยู่บัญชีร้ังท้ายปีท่ี 2 ติดต่อกัน. (2558). [ข้อมูล ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://prachatai.com/journal/2015/07/60560 สืบค้นวันท่ี 26 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 ลดปัญหาเร่ร่อน! ตร.บางซ่ือ ช่วยคนไร้บ้าน อาบน้า-แต่งตัว ส่งหน่วยงานดูแล. (2558). [ข้อมูล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.thairath.co.th/content/533630 สืบค้นวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2560 สถติ ิคนเรร่ ่อนปี 56 พงุ่ พบการ์ด กปปส.ใช้บรกิ ารทางเพศแบบไม่ใส่ถงุ ยาง. (2557). [ข้อมลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.thairath.co.th/content/409433 สืบค้นวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2560 สนามหลวง” มหากาพย์ไล่รื้อท่ีไม่จบส้ิน(1). (2553). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.manager.co.th/Qol/ViewNews.aspx?NewsID=9530000029105 สบื ค้น วนั ที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 สานกั งานกองทนุ สนับสนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.). (2560, 3 มิถุนายน). คนไรบ้ ้านกว่า 3 หมนื่ ค น ยั ง เ ข้ า ไ ม่ ถึ ง สิ ท ธิ ขั้ น พื้ น ฐ า น . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http://www.thaihealth.or.th/Content/37004-คนไร้บ้านกว่า%203%20หม่ืนคน%20 ยงั เข้าไมถ่ งึ สิทธิขนั้ พน้ื ฐาน.html สืบคน้ วันที่ 14 กันยายน 2560 สานักงานกองทุนสนับสนุนการสรา้ งเสริมสุขภาพ (สสส.). นาร่อง ‘ขอนแก่น’ คนื สิทธคิ นไรบ้ า้ น. [ขอ้ มูล ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.thaihealth.or.th/Content/27279-นาร่อง%20‘ ขอนแกน่ ’%20คนื สทิ ธคิ นไรบ้ ้าน%20.html สบื คน้ วันที่ 16 กนั ยายน 2560 สานักงานประกันสขุ ภาพแห่งชาติ. (2556). 10 เรอ่ื งทคี่ วรรู้สทิ ธหิ ลกั ประกันสุขภาพ. [ข้อมลู ออนไลน์] แหล่งข้อมูล : https://www.nhso.go.th/files/userfiles/file/PR/10%20%เร่ืองควรรู้สิทธิ หลักประกันฯ%20Update.pdf สบื ค้นวันท่ี 30 กนั ยายน 2560 ส า นั ก ง า น ห ลั ก ป ร ะ กั น สุ ข ภ า พ . ค ว า ม เ ป็ น ม า . [ ข้ อ มู ล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ที่ ม า : https: / / www. nhso. go. th/ frontend/ page- contentdetail. aspx?CatID= MTA2OA= = # สบื ค้นวนั ที่ 13 กันยายน 2560 7 - 12

รายงานวิจัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพือ่ การพฒั นาคุณภาพชวี ติ คนไร้บ้าน รหัสโครงการ 59-00124-05 สารวจคนเร่ร่อนตกค้าง “ม็อบการเมือง”. (2557). [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.thairath.co.th/content/409475 สืบค้นวันที่ 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 สิทธิพล ชูประชง. ชีวิต‘ผู้ป่วยข้างถนน’สังคมตีตรา‘คนบ้า’ ถูกทิ้งขณะส่งร.พ.-หลุดระบบดูแลรักษา, [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.tcijthai.com/news/2014/04/scoop/4145 สบื คน้ วันที่ 31 มนี าคม 2560 สุเทพ เอี่ยมคง. (2556). สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://wiki.kpi.ac.th/index.php?title=%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E 0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B9%80 %E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8% 9E%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B 8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2 สืบค้นวันท่ี 20 กนั ยายน 2560 สุขุมพันธ์ุ” โวขอเวลา 2 ปี กวาด “คนเร่ร่อน-ขอทาน-ขายตัว” เกล้ียงสนามหลวง. (2552). [ข้อมูล อ อ น ไ ล น์ ] แ ห ล่ ง ข้ อ มู ล : http: / / www. manager. co. th/ Qol/ ViewNews.aspx?NewsID=9520000099917 สืบคน้ วันท่ี 27 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 หนงั สือพิมพม์ ติชนออนไลน.์ ประกาศแลว้ พ.ร.บ.ป้องกนั และปราบปรามการค้ามนษุ ย์ โทษหนกั ผู้ฝ่าฝืน. [ขอ้ มลู ออนไลน์]. แหลง่ ที่มา : http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1430208867 หาเบาะแสฆาตกรต่อเน่ือง 9 ศพ-ตร.ปทุมฯ ปล่อยแถว จดั ระเบยี บคนเร่ร่อน. (2559). [ข้อมลู ออนไลน]์ แหล่งข้อมูล : http://www.thairath.co.th/content/745957 สบื ค้นวนั ที่ 27 กุมภาพนั ธ์ 2560 อนรรฆ พิทักษ์ธานิน และคณะ. (2560, 2 มิถุนายน). 8 เรื่อของ ‘คนไร้บ้าน’ ที่คุณอาจไม่เคยรู้. นักข่าว พลเมือง . [ข้อมูลออนไลน์ ] แหล่งข้ อมูล : https://www.citizenthaipbs.net /node/20410 สืบค้นวันที่ 6 ธันวาคม 2560 อนรรฆ พิทักษ์ธานนิ อ้างถึงใน รณภูมิ สามคั คีคารมย์. (2559). นิยาม และมายาคติกับความเป็นจรงิ ของคนไร้บา้ นในพน้ื ท่กี รงุ เทพมหานคร การสารวจขอ้ มลู ทางประชากรเชิงลกึ ของคนไรบ้ ้านใน เขตกรุงเทพมหานครและพ้ืนที่เกย่ี วเนือ่ ง นยิ าม และมายาคติกบั ความเป็นจรงิ ของคนไร้บา้ นใน พืน้ ทก่ี รุงเทพมหานคร. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล :https://www.facebook.com/ Penguinhomeless/photos/ms.c.eJwzNTc3NDUwMrQ0NDIxsLTU M4XwjYxMTM1 NjI0AZJoGRQ~-~-.bps.a.577100559129065. 1073741829.1972359504 48863 /577150219124099/?type=3&theater สบื ค้นวันท่ี 20 กันยายน 2560 อนรรฆ พิทักษ์ธานิน. (2558). “คนไร้บ้านและคนไร้บัตร”. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล: http://www.aftershake.net/?p=1560. สืบคน้ วันที่ 22 กันยายน พ.ศ. 2560. 7 - 13

รายงานวิจยั ฉบบั สมบูรณ์ โครงการศึกษาและวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาและสนับสนุนองค์ความรู้ เพือ่ การพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนไรบ้ า้ น รหัสโครงการ 59-00124-05 อาชีพสุดเสี่ยง‘แรงงานบนเรือประมง’ ถูกหลอก งานหนัก เฆี่ยนตี ไม่ได้ค่าแรง. (2559). [ข้อมูล ออนไลน์]. แหล่งท่ีมา : http://www.tcijthai.com/news/2016/10/scoop/6454 สืบค้น วันที่ 26 กมุ ภาพนั ธ์ 2560 อินทรชัย พานิชกุล. (2559). “แจกอาหารคนไร้บ้าน” เมื่อความปรารถนาดกี ลายเป็นความเดือดรอ้ น. [ข้อมูลออนไลน์] แหล่งข้อมูล : http://www.posttoday.com/local/scoop_bkk/457969 สืบคน้ วนั ที่ 16 กนั ยายน 2560 กฎหมาย Recommendation 12 Recommendation 18 UN. (1991). E/1991/23. UN. (1991). United Nations Principles for Older Persons UN. (1999). E/1999/22. UN. (1999). E/C.12/1999/5. UN. (2002). E/CN.4/2002/58. UN. (2006). E/CN.4/2006/44. UN. E/1999/22. กฎบตั รสหประชาชาติ กติการะหวา่ งประเทศวา่ ดว้ ยสิทธิทางเศรษฐกจิ สังคม และวฒั นธรรม กตกิ าระหวา่ งประเทศวา่ ด้วยสิทธพิ ลเมอื งและสทิ ธทิ างการเมือง ปฏญิ ญาสากลวา่ ดว้ ยสทิ ธิมนษุ ยชน ประกาศคณะกรรมการคุ้มครองคนไร้ท่ีพ่ึงเรื่อง กาหนดประเภทหรือลักษณะของบุคคลที่อยู่ในสภาวะ ยากลาบากและไมอ่ าจพึ่งพาบุคคลอืน่ ได้ ประมวลกฎหมายอาญา พระราชบัญญตั ิกองทนุ ยุตธิ รรม พระราชบญั ญตั กิ ักกันผมู้ ีสนั ดานเปน็ ผรู้ า้ ย พ.ศ. 2479 พระราชบัญญัติการคมุ้ ครองคนไร้ท่ีพ่ึง พ.ศ. 2557 พระราชบัญญตั ิคณะสงฆ์ พ.ศ. 2505 พระราชบัญญตั ิควบคุมการขอทาน พ.ศ. 2559 7 - 14

รายงานวจิ ัยฉบบั สมบรู ณ์ โครงการศึกษาและวิเคราะห์สภาพปญั หาและสนบั สนนุ องค์ความรู้ เพ่อื การพฒั นาคณุ ภาพชวี ิตคนไรบ้ า้ น รหสั โครงการ 59-00124-05 พระราชบญั ญัติคมุ้ ครองเด็ก พ.ศ. 2546 พระราชบญั ญัตดิ ัดสนั ดานคนจรจัดและคนท่ีเคยตอ้ งโทษหลายคร้ัง พระราชบญั ญัติปอ้ งกันและปราบปรามการคา้ ประเวณี พ.ศ. 2539 พระราชบัญญัตปิ อ้ งกันและปราบปรามการค้ามนษุ ย์ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2558 พระราชบัญญตั ิป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2560 พระราชบญั ญัตปิ ้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ.2551 พระราชบัญญัติผสู้ ูงอายุ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2553 พระราชบัญญัตผิ ู้สงู อายุ พ.ศ. 2546 พระราชบญั ญัติฟ้นื ฟสู มรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ .ศ.2545 พระราชบัญญตั ิยกเลิกกฎหมายบางฉบับทไี่ มเ่ หมาะสมกับกาลปัจจุบัน พ.ศ. ๒๕๔๖ พระราชบญั ญตั ิรักษาความสะอาดและความเปน็ ระเบียบเรียบรอ้ ยของบ้านเมือง พ .ศ.2535 พระราชบัญญตั ิสง่ เสรมิ และพัฒนาคุณภาพชวี ติ คนพกิ าร พ.ศ. 2550 พระราชบญั ญัติส่งเสรมิ การจัดสวัสดกิ ารสังคม พ.ศ. 2546 พระราชบญั ญตั ิสุขภาพแหง่ ชาติ พ.ศ.2550 พระราชบัญญัตสิ ุขภาพจติ พ.ศ. 2551 พระราชบัญญัติหลกั ประกนั สขุ ภาพแหง่ ชาติ พ.ศ. 2545 ระเบยี บคณะกรรมการกองทุนยตุ ิธรรมวา่ ด้วยหลกั เกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการชว่ ยเหลอื ผู้ถกู ละเมิดสทิ ธมิ นุษยชนหรอื ผ้ไู ด้รับผลกระทบจากการถูกละเมิดสิทธมิ นษุ ยชน พ.ศ. 2559 รัฐธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 รัฐธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.2550 รัฐธรรมนูญแหง่ ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ.2560 อนุสญั ญาระหวา่ งประเทศวา่ ด้วยการขจัดการเลอื กปฏิบัติทางเชื้อชาตใิ นทุกรปู แบบ อนสุ ญั ญาวา่ ดว้ ยการต่อตา้ นการทรมาน และการกระทาอ่ืนๆ ที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรม หรอื ทยี่ ่ายี ศักดิ์ศรี ข้อ 17 และ 20 สัมภาษณ์ เจ้าหนา้ ทตี่ ารวจ สบิ ตรี รฐั ศาสตร์ ตาสม. (2560). สมั ภาษณเ์ มอื่ วันท่ี 25 กุมภาพนั ธ์ 2560. 7 - 15