การบัญชหี า้ งหนุ้ สว่ น หนว่ ยท่ี 5 หน่วยท่ี 6 หน่วยท่ี 1 หนว่ ยที่ 7 หนว่ ยท่ี 2 หน่วยที่ 8 หนว่ ยที่ 3 หนว่ ยที่ 9 หน่วยที่ 4 หนว่ ยท่ี 10 หน่วยท่ี 11 นางถนิมนนั ท์ ปญั ญาวฒั น์
ความร้เู บื้องตน้ เกี่ยวกบั หา้ งห้นุ สว่ น
ความหมายและลักษณะสาคญั ของห้างหุน้ ส่วน ห้างห้นุ ส่วน หมายถงึ การทบ่ี คุ คลตงั้ แต่ 2 คนขน้ึ ไปตกลงทาการคา้ รว่ มกนั เพ่อื แสวงหา กาไรและแบ่งผลกาไรจากการดาเนินกจิ การนัน้ ผูเ้ ป็นหุน้ ส่วนสามารถลงหุน้ ดว้ ยเงินสด ทรพั ยส์ นิ หรอื แรงงานกไ็ ด้ ถา้ ลงหนุ้ ดว้ ยทรพั ยส์ นิ หรอื แรงงานตอ้ งตรี าคาเป็นจานวนเงนิ ลกั ษณะสาคญั ของห้างห้นุ ส่วน มดี งั น้ี 1) เป็นสญั ญาหรอื ขอ้ ตกลงของบคุ คลตงั้ แต่ 2 คนขน้ึ ไป 2) เป็นการกระทากิจการร่วมกนั โดยคู่สญั ญาจะต้องมกี ารตกลงเพ่อื จะกระทากิจการ รว่ มกนั เชน่ การจะตกลงนาเงนิ สด ทรพั ยส์ นิ หรอื แรงงาน มาลงทุน เป็นตน้ 3) เป็นการแสวงหากาไรมาแบ่งปันกนั โดยจะตอ้ งทาไปเพ่อื แสวงหากาไรมาแบ่งปั นกนั ทาใหก้ จิ การทจ่ี ะเป็นหุน้ สว่ นตอ้ งเป็นกจิ การทด่ี าเนินงานแลว้ มที ศิ ทางทต่ี ้องไดก้ าไร
ประเภทของหา้ งห้นุ ส่วน ประเภทห้างห้นุ ส่วน ซ่งึ แบ่งออกเป็น 2 ประเภทตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1013 คอื 1) ห้างห้นุ ส่วนสามญั (Ordinary Partnership) คอื หา้ งหุน้ สว่ นทม่ี ผี เู้ ป็นหุน้ ส่วนประเภทเดยี ว คอื หุน้ สว่ นไม่จากดั ความรบั ผดิ โดยหุน้ สว่ นทุกคนตอ้ งรบั ผดิ ร่วมกนั ในหน้ีสนิ ของหา้ งหุน้ สว่ นทงั้ หมด หา้ งหุน้ ส่วนสามญั จะจดทะเบยี นหรอื ไม่กไ็ ด้ แต่ถ้าจดทะเบยี นจะเรยี กว่าหา้ งหุน้ ส่วนสามญั นิตบิ ุคคล (หสน.) และมสี ภาพเป็นนิตบิ ุคคลตามกฎหมาย 2) ห้างห้นุ ส่วนจากดั (Limited Partnership - หจก.) คอื หา้ งหุน้ สว่ นทม่ี หี ุน้ สว่ น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ 2.1 ห้นุ ส่วนจากดั ความรบั ผิด จะมคี นเดยี วหรอื หลายคนกไ็ ด้ รบั ผดิ ไมเ่ กนิ จานวนเงนิ ทต่ี น ลงหนุ้ ในหา้ งหุน้ สว่ นจากดั 2.2 ห้นุ ส่วนไม่จากดั ความรบั ผิด จะมคี นเดยี วหรอื หลายคนกไ็ ด้ รบั ผดิ ร่วมกนั ในหน้ีสนิ ของหา้ งหนุ้ สว่ นทงั้ หมด
เม่อื จดทะเบยี นเป็นหา้ งหุน้ สว่ นสามญั นิตบิ ุคคล หรอื หา้ งหุน้ สว่ นจากัดแลว้ หา้ งหุน้ สว่ น จะมสี ภาพเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายแยกต่างหากจากผู้เป็นหุ้นส่วน และได้รบั เลขทะเบียนนิติ บุคคล 13 หลกั ซง่ึ สามารถใชเ้ ป็นเลขประจาตวั ผเู้ สยี ภาษอี ากรของกรมสรรพากรได้ เลข 13 หลกั XXXXXXXXXXXXX เลขทะเบยี นนิตบิ คุ คล เลขประจำตวั ผเู้ สยี ภำษี
สาหรบั ช่อื หา้ งหุน้ สว่ น ถา้ จะนาช่อื ไปใชใ้ นดวงตรา ป้ายช่อื จดหมาย หรือเอกสารอย่าง อ่นื ทใ่ี ชใ้ นธุรกจิ ของหา้ งหุน้ สว่ น ตอ้ งมคี าวา่ “หา้ งหุน้ สว่ นสามญั นิตบิ คุ คล” หรอื “หา้ งหุน้ สว่ นจากดั ” ประกอบช่อื ถา้ ใชเ้ ป็นอกั ษรต่างประเทศต้องใชค้ าทม่ี คี วามหมายว่า “หา้ งหุน้ สว่ นสามญั นิตบิ ุคคล” หรอื “หา้ งหนุ้ สว่ นจากดั ” ประกอบช่อื
ขอ้ แตกต่างระหว่างห้างหุ้นส่วนสามญั กบั ห้างหุ้นส่วนจากดั และข้อแตกต่างระหว่าง หุน้ สว่ นประเภทจากดั ความรบั ผดิ กบั ไมจ่ ากดั ความรบั ผดิ 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 2 5. 5.
1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. หนา้ ที่ของห้างหุน้ สว่ น หน้าท่ีของห้างห้นุ ส่วน 1) จดั ทาบญั ชรี ายวนั 2) ตอ้ งจดั ใหม้ ผี ทู้ าบญั ชี 3) ตอ้ งสง่ มอบเอกสารทต่ี อ้ งใชป้ ระกอบการลงบญั ชี
4) ตอ้ งปิดบญั ชคี รงั้ แรกภายใน 12 เดอื น 5) จดั ทางบการเงนิ 6) เมอ่ื ผสู้ อบบญั ชรี บั อนุญาตตรวจสอบงบการเงนิ แลว้ 7) ตอ้ งเกบ็ รกั ษาบญั ชแี ละเอกสารทต่ี อ้ งใชป้ ระกอบการลงบญั ชไี วท้ ส่ี านกั งานแหง่ ใหญ่ การเปลยี่ นแปลงรายการทางทะเบยี น การเปลี่ยนแปลงรายการทางทะเบียน เม่อื ห้างหุน้ ส่วนจะเปล่ยี นแปลงรายการทาง ทะเบยี น ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นจะตอ้ งตกลงใหค้ วามยนิ ยอมดว้ ยกนั ทุกคนแลว้ ใหห้ ุน้ สว่ นผจู้ ดั การยน่ื ขอจด ทะเบยี นแก้ไขเพม่ิ เตมิ รายการท่เี ปล่ยี นแปลงนัน้ ต่อนายทะเบยี นหุน้ ส่วนบรษิ ทั การเปล่ยี นแปลง หนุ้ สว่ นผจู้ ดั การตอ้ งไปยน่ื จดทะเบยี นภายใน 14 วนั นบั จากวนั ทม่ี กี ารเปลย่ี นแปลง
ความเก่ียวพันระหว่างผเู้ ป็นหุ้นส่วนด้วยกนั เอง ความเกี่ยวพนั ระหว่างผเู้ ป็นห้นุ ส่วนด้วยกนั เอง ตามประมวลกฎหมายแพง่ และพาณชิ ยก์ ลา่ วถงึ ความเกย่ี วพนั ระหวา่ งผเู้ ป็นหุ้นสว่ น ดงั น้ี 1. ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นทุกคนตอ้ งมสี ง่ิ หน่ึงสง่ิ ใดมาลงหุน้ ดว้ ยในหา้ งหุน้ สว่ น สง่ิ ทน่ี ามาลง ดว้ ยนนั้ จะ เงนิ เป็นหรอื ทรพั ยส์ นิ สง่ิ อ่นื หรอื ลงแรงงานกไ็ ด้ 2. เมอ่ื มขี อ้ สงสยั ใหส้ นั นิษฐานไวก้ อ่ นวา่ สง่ิ ซง่ึ นามาลงหนุ้ ดว้ ยกนั นนั้ มคี า่ เทา่ กนั 3. ถ้าหุ้นส่วนคนใดได้ลงแต่แรงงานของตนเขา้ เป็นหุ้น และในสญั ญาเขา้ หุ้นส่วน มไิ ดต้ รี าคา ค่าแรงไว้ ใหค้ านวณสว่ นกาไรของผเู้ ป็นหุน้ สว่ นดว้ ยลงแรงงาน โดยสว่ นตวั เฉลย่ี ของผู้ เป็นหุน้ สว่ นซง่ึ ได้ ลงเงนิ หรอื ลงทรพั ยส์ นิ เขา้ หุน้ นนั้ 4. ถา้ หุน้ สว่ นคนใดเอาทรพั ยส์ นิ มาใหใ้ ชเ้ ป็นการลงหุน้ ความเกย่ี วพนั ระหวา่ งผเู้ ป็น หุน้ สว่ น คนนัน้ กบั หา้ งหุน้ ส่วน เช่น สง่ มอบและซ่อมแซม ความรบั ผดิ เพ่อื ชารุดบกพร่อง ความรบั ผดิ เพ่อื การ รอนสทิ ธิ ขอ้ ยกเวน้ ความรบั ผดิ ใหบ้ งั คบั ตามบทบญั ญตั แิ ห่งประมวลกฎหมายว่าดว้ ย เชา่ ทรพั ย์
5. ถ้าหุ้นส่วนคนหน่ึงให้กรรมสทิ ธใิ ์ นทรพั ย์สนิ อนั ใดอนั หน่ึงเป็นการลงหุน้ ความ เก่ยี วพนั ระหวา่ งผูเ้ ป็นหุน้ สว่ นคนนัน้ กบั หา้ งหุน้ สว่ นในเร่อื งสง่ มอบและซ่อมแซม ความรบั ผดิ เพ่อื ชารดุ บกพรอ่ ง ความรบั ผดิ เพอ่ื การรอนสทิ ธิ ขอ้ ยกเวน้ ความรบั ผดิ ใหบ้ งั คบั ตามประมวลกฎหมายน้ี วา่ ดว้ ยชอ้ื ขาย 6. ถ้าผูเ้ ป็นหุ้นส่วนคนใดละเลยไม่ส่งมอบส่วนลงหุน้ ของตน ต้องส่งคาบอกกล่าว เป็นจดหมาย จดทะเบยี นไปรษณียไ์ ปยงั ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นคนนนั้ ใหส้ ง่ มอบสว่ นลงหุ้นของตนมาภายใน เวลาอนั สมควร ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นคนอ่นื ๆ จะลงความเหน็ พรอ้ มกนั หรอื โดยเสยี งขา้ งมากซง่ึ แลว้ แต่ขอ้ สญั ญา ใหเ้ อาผเู้ ป็นหุน้ สว่ นคนนนั้ ออกได้ 7. ห้ามมใิ ห้เปล่ยี นแปลงขอ้ สญั ญาเดิมแห่งห้างหุ้นส่วนหรอื ประเภทแห่งกิจการ นอกจากดว้ ย ความยนิ ยอมของผเู้ ป็นหุน้ สว่ นหมดดว้ ยกนั ทุกคน เวน้ แตจ่ ะมขี อ้ ตกลงกนั ไวเ้ ป็นอยา่ ง อ่นื 8. ถ้าผู้เป็นหุน้ ส่วนมไิ ด้ตกลงกนั ไว้ในกระบวนจดั การหา้ งหุ้นส่วน ผู้เป็นหุ้นส่วน ย่อมจดั การ หา้ งหุน้ สว่ นนนั้ ไดท้ ุกคน แต่ผูเ้ ป็นหุน้ ส่วนคนหน่ึงคนใดจะเขา้ ทาสญั ญาอนั ใดซ่งึ ผเู้ ป็น หุน้ สว่ นอกี คนหน่ึง ทกั ทว้ งนนั้ ไมไ่ ด้ ในกรณเี ชน่ น้ีใหถ้ อื วา่ ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนยอ่ มเป็นหุน้ สว่ นผจู้ ดั การทุก คน
9. ถา้ ไดต้ กลงกนั ไวว้ ่าการงานของหา้ งหุน้ สว่ นนนั้ ใหเ้ ป็นไปตามเสยี งข้างมาก ใหผ้ ู้ เป็นหุน้ สว่ น คนหน่ึงมเี สยี งเป็นคะแนนหน่ึง โดยไมต่ อ้ งคานึงถงึ จานวนทล่ี งหุ้นดว้ ยมากหรอื น้อย 10. ถ้าได้ตกลงกนั ไว้ว่าจะให้ผู้เป็นหุ้นส่วนหลายคนจดั การห้างหุ้นส่วน หุ้นส่วน ผจู้ ดั การแต่ละคน จะจดั การหา้ งหุน้ สว่ นนนั้ กไ็ ด้ แต่หุน้ สว่ นผจู้ ดั การคนหน่ึงคนใดจะทาการอนั ใดซง่ึ หุน้ สว่ นผจู้ ดั การ อกี คนหน่ึงทกั ทว้ งนนั้ ไมไ่ ด้ 11. หุ้นส่วนผู้จดั การนัน้ จะให้ออกจากตาแหน่งได้ต่อเม่ือผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคน ยนิ ยอมพรอ้ มกนั เวน้ แต่จะไดต้ กลงกนั ไวเ้ ป็นอยา่ งอ่นื 12. แมว้ า่ หุน้ สว่ นทุกคนไดต้ กลงใหผ้ เู้ ป็นหุน้ สว่ นคนเดยี วหรอื หลายคนเป็นผจู้ ดั การ หา้ งหุน้ ส่วน กต็ าม ผูเ้ ป็นหุน้ สว่ นทุกคนนอกจากผูจ้ ดั การย่อมมสี ทิ ธทิ จ่ี ะไต่ถามถงึ การดาเนินงาน ของหา้ งหุน้ สว่ นทท่ี า อยนู่ นั้ ไดท้ ุกเมอ่ื และมสี ทิ ธทิ จ่ี ะตรวจและคดั สาเนาสมุดบญั ชี และเอกสารใดๆ ของหนุ้ สว่ นได้ 13. ห้ามมใิ ห้ผู้เป็นหุ้นส่วนประกอบกิจการอย่างหน่ึงอย่างใดซ่งึ มสี ภาพเป็นการ แข่งขนั กบั กจิ การของห้างหุ้นส่วนนัน้ ไม่ว่าทาเพ่อื ประโยชน์ตนหรอื ประโยชน์ผู้อ่นื โดยมไิ ด้รบั ความยนิ ยอมของ ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นคนอ่นื ๆ
14. ถ้าผูเ้ ป็นหุน้ ส่วนคนใดทาการฝ่าฝืนต่อกฎหมายน้ี ผูเ้ ป็นหุ้นสว่ นคนอ่นื ๆ กจ็ ะ เรยี กเอาผล กาไรซง่ึ ผนู้ นั้ หาไดท้ งั้ หมด หรอื เรยี กเอาค่าสนิ ไหมทดแทนเพ่อื การท่ีหา้ งหุน้ สว่ นไดร้ บั ความเสยี หาย เพราะเหตุนนั้ แตห่ า้ มมใิ หฟ้ ้องเรยี กเมอ่ื พน้ เวลา 1 ปีนบั แต่วนั ทาการฝ่าฝืน 15. ผู้เป็นหุ้นส่วนต้องจดั การงานของห้างหุ้นส่วนด้วยความระมดั ระวังให้มาก เสมอื นกบั จดั การ งานของตนเอง 16 หา้ มมใิ หช้ กั นาเอาบคุ คลผอู้ ่นื เขา้ มาเป็นหุน้ สว่ นในหา้ งหนุ้ ส่วน โดยมไิ ดร้ บั ความ ยนิ ยอมจาก หนุ้ สว่ นทกุ คน เวน้ แตจ่ ะไดต้ กลงกนั ไวเ้ ป็นอยา่ งอ่นื 17. ถ้าหุ้นส่วนคนใดคนหน่ึงโอนส่วนกาไรของตนในห้างหุ้นส่วนทงั้ หมด หรือ บางสว่ นใหแ้ ก่บุคคลภายนอกโดยมไิ ดร้ บั ความยนิ ยอมจากหุน้ สว่ นทุกคน บุคคลภายนอกจะเขา้ เป็น หุน้ สว่ นไมไ่ ด้ 18. ความเก่ียวพนั ระหว่างหุ้นส่วนผู้จดั การกับผู้เป็นหุ้นส่วนนั้น ให้บงั คบั ด้วย บทบญั ญตั แิ หง่ ประมวลกฎหมายวา่ ดว้ ย ตวั แทน 19. ถา้ หุน้ สว่ นมไิ ดเ้ ป็นผจู้ ดั การ แต่เขา้ มาจดั การงานของหา้ งหุน้ ส่วน หรอื หุน้ สว่ น ผจู้ ดั การ กระทาเกนิ ขอบอานาจของตน ใหบ้ งั คบั ใชบ้ ทบญั ญตั แิ หง่ ประมวลกฎหมายน้ีวา่ ดว้ ยจดั การ งานนอกสงั ่
20. กาไรหรอื ขาดทุนของผเู้ ป็นหุน้ สว่ นทุกคนนนั้ ยอ่ มเป็นไปตามสว่ นทล่ี งหนุ้ 21. ถา้ หุน้ ส่วนของผูใ้ ดไดก้ าหนดไวแ้ ต่เพยี งกาไรวา่ จะแบ่งเท่าไร หรือกาหนดแต่ ยอมขาดเท่าไร ใหส้ นั นิษฐานไวว้ า่ หนุ้ สว่ นผนู้ นั้ มสี ว่ นกาไรและสว่ นขาดทุนเป็นอยา่ งเดยี วกนั 22. ผูเ้ ป็นหุน้ สว่ นไม่มสี ทิ ธทิ จ่ี ะไดร้ บั บาเหน็จใหจ้ ดั การงานของห้างหุน้ ส่วนนัน้ ได้ เวน้ แต่จะไดม้ ี ความตกลงกนั ไวเ้ ป็นอยา่ งอ่นื 23. ถา้ ช่อื ของผเู้ ป็นหุน้ สว่ นซง่ึ ออกจากหุน้ สว่ นไปแลว้ ยงั คงใชเ้ รียกตดิ เป็นช่อื หา้ ง หนุ้ สว่ นอยู่ ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นนนั้ มสี ทิ ธทิ จ่ี ะไมใ่ หใ้ ชช้ ่อื ของตนได้ 24 ผู้เป็นหุ้นส่วนคนหน่ึงจะเรียกเอาส่วนของตนจากหุ้นส่วนอ่ืนๆ ได้แม้จะไม่ ปรากฏชอ่ื ของตน
ความเกย่ี วพนั ระหวา่ งผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนกบั บุคคลภายนอก ความเก่ียวพนั ระหว่างผเู้ ป็นห้นุ ส่วนกบั บคุ คลภายนอก 1. ผูเ้ ป็นหุ้นส่วนจะถอื เอาสทิ ธใิ ดๆ แก่บุคคลภายนอกในกจิ การ ซ่งึ ไม่ปรากฏช่อื ของตนไมไ่ ด้ 2. การใดๆ อนั ผเู้ ป็นหุน้ ส่วนคนใดคนหน่ึงไดจ้ ดั ทาไปในทางทเ่ี ป็นธรรมดาการคา้ ขายของหา้ ง หุ้นส่วนนัน้ ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนย่อมมคี วามผูกพนั ในการนัน้ ๆ ด้วย และต้องรบั ผดิ รว่ มกนั โดยไมจ่ ากดั จานวนในการชาระหน้ี อนั ไดก้ อ่ ใหเ้ กดิ ขน้ึ เพราะจดั การไปเช่นนนั้ 3. ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นซง่ึ ออกจากหุน้ สว่ นไปแลว้ ยงั คงตอ้ งรบั ผดิ ในหน้ี ซง่ึ หา้ งหุน้ สว่ นได้ กอ่ ใหเ้ กดิ ขน้ึ ทต่ี นไดอ้ อกจากหุน้ สว่ นไป 4. บุคคลผเู้ ขา้ เป็นหุน้ สว่ นในหา้ งหุน้ สว่ นย่อมตอ้ งรบั ผดิ ในหน้ีใดๆ ซ่งึ หา้ งหุน้ สว่ น ไดก้ อ่ ใหเ้ กดิ ขน้ึ ก่อนทต่ี นเขา้ มาเป็นหุน้ สว่ นดว้ ย
5. หา้ งหนุ้ สว่ นซง่ึ มไิ ดจ้ ดทะเบยี นนนั้ ถงึ แมจ้ ะมขี อ้ จากดั อานาจของหุน้ สว่ นคนหน่ึง ในการทจ่ี ะ ผกู พนั ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นคนอ่นื ๆ ทา่ นวา่ ขอ้ จากดั เชน่ นนั้ กห็ ามผี ลถงึ บุคคลภายนอกไม่ 6. บคุ คลใดแสดงตนวา่ เป็นหนุ้ สว่ นดว้ ยวาจา ดว้ ยลายลกั ษณ์อกั ษร ดว้ ยกิรยิ า ดว้ ย ยนิ ยอมให้ เขาใช้ช่อื ตนเป็นช่อื ห้างหุ้นส่วนก็ดี หรอื รู้แล้วไม่คดั ค้านปล่อยให้เขาแสดงว่าตนเป็น หุน้ สว่ น บคุ คลนนั้ ยอ่ มตอ้ งรบั ผดิ ต่อบคุ คลภายนอกในบรรดาหน้ีของหา้ งหนุ้ สว่ นเสมอื นเป็นหุน้ สว่ น
กฎหมายที่เก่ยี วข้องกบั หา้ งห้นุ สว่ น
ความรดู้ ้านกฎหมายทเ่ี กี่ยวข้องกับหา้ งหุน้ ส่วน การประกอบธรุ กิจการค้าที่ ดาเนินการในรูปแบบของห้างหุน้ สว่ นน้นั ผูป้ ระกอบการจะต้องคานงึ ถึงองคป์ ระกอบท่ี สาคญั หลายประการ เชน่ ลกั ษณะของกจิ การค้า เงนิ ทุน ความรี้ความสามารถในการ ดาเนนิ ธุรกิจ เป็นต้น เพอื่ ให้การประกอบธุรกจิ นั้นประสบผลสาเรจ็ นามาซึ่งผลประโยชน์ และกาไรสงู สดุ
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 3 ลักษณะ 22 หุ้นส่วนและบริษัท ซึ่ง ได้บัญญัติบทกฎหมายเก่ียวกับลักษณะสาคัญของสัญญาหุ้นส่วนและบริษัท รวมถึงความ ผูกพัน หนา้ ที่ความรับผิดชอบ ระหว่างผู้เป็นหุ้นส่วนกับห้างหุ้นส่วน และระหว่างหุ้นส่วน กบั บุคคลภายนอก กฎหมายฉบบั น้ีประกอบดว้ ย • หมวดท่ี 1 สญั ญาจัดตัง้ ห้างหนุ้ สว่ น • หมวดที่ 2 ห้างหุน้ ส่วนสามัญ ส่วนท่ี 1 บทวเิ คราะห์ สว่ นท่ี 2 ความเก่ียวพนั ระหว่างผูเ้ ป็นห้นุ สว่ นดว้ ยกนั เอง ส่วนที่ 3 ความเกีย่ วพันระหว่างผเู้ ป็นหุ้นสว่ นกบั บุคคลภายนอก สว่ นท่ี 4 การเลกิ และชาระบัญชีหา้ งหุ้นสว่ นสามัญ ส่วนที่ 5 การจดทะเบียนหา้ งหุน้ ส่วนสามญั ส่วนที่ 6 การควบห้างหุ้นส่วนจดทะเบยี นเข้ากัน • หมวดที่ 3 หา้ งหุ้นส่วนจากัด
พระราชบัญญัติกาหนดความผิดเก่ียวกับห้างหุ้นส่วนจดทะเบียน ห้างหุ้นส่วน จากัด บริษัทจากัด สมาคมและมูลนิธิ พ.ศ. 2499 ในเนื้อหาจะอธิบายเฉพาะส่วนที่ เกี่ยว ข้องกั บห้าง หุ้นส่ วนเท่ าน้ัน โดย พระร าชบัญ ญัติน้ี ให้ใช้ บังคับตั้งแ ต่ วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2500 เปน็ ต้นไป
พระราชบัญญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543 พ.ร.บ. การบัญชี พ.ศ. 2543 ได้ลงประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 12 พฤษภาคม 2543 ซง่ึ มีผลบงั คับใชต้ ้ังแตว่ นั ที่ 10 สิงหาคม 2543 เปน็ ต้นไป สานักกากับดูแลธุรกิจ กรมพัฒนาธุรกิจการค้า จึงได้นาข้อมูลเกี่ยวกับ พ.ร.บ. การ บญั ชดี งั กลา่ ว มาเผยแพร่ เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ระกอบธรุ กจิ ผู้ทาบญั ชี ผู้สอบบญั ชีและผู้สนใจท่ัวไป ได้ศกึ ษาทาความเข้าใจเพื่อ ประกอบการปฏบิ ัตงิ านให้ถูกตอ้ งตอ่ ไป โดยได้นาเสนอข้อมูล สรุปเป็น 2 สว่ น ดังน้ี 1. หลักการของพระราชบัญญตั ิการบญั ชี พ.ศ. 2543 2. สรปุ สาระสาคัญพระราชบญั ญัติการบญั ชี พ.ศ. 2543
การจัดต้งั ห้างหุ้นสว่ น
การจดทะเบยี นจัดตง้ั หา้ งหุ้นส่วน การจดั ตง้ั หา้ งหุ้นส่วนน้ัน เกิดจากการที่บุคคลต้ังแต่ 2 คนขึ้นไป ตกลงท่ีจะทาการค้าร่วมกัน โดมุ่งหวังท่ีจะแบ่งผลกาไรจาก การดาเนินกิจการค้าน้ัน ผู้เป็นหุ้นส่วนสามารถลงหุ้นด้วยเงิน ทรัพย์สิน หรือแรงงานก็ได้ถ้าลงหุ้นด้วยทรัพย์สินหรือแรงงานต้องตี ราคาเป็นจานวนเงิน
ข้นั ตอนการจดทะเบยี นจดั ตั้งหา้ งห้นุ สว่ น
การจดทะเบียนหา้ งหุน้ สว่ นสามญั คอื ห้างหุ้นส่วนประเภทซ่ึงมีผ้เู ปน็ หนุ้ ส่วนจาพวกเดยี ว โดยหนุ้ สว่ นทุกคนต้องรบั ผดิ รว่ มกนั ในบรรดาหนสี้ ินท้งั ปวงของหา้ งหนุ้ สว่ นไม่จากัดจานวน แบ่งได้ 2 ประเภท 1. หา้ งหนุ้ สว่ นสามญั ที่มไิ ด้จดทะเบยี น 2. หา้ งหุน้ ส่วนสามัญจดทะเบียน
วธิ กี ารจดทะเบียนหา้ งห้นุ สว่ นสามัญ มขี นั้ ตอนดังนี้ 1).กรณจี ดทะเบยี นจัดต้ังหา้ งหุ้นสว่ นหรือแกไ้ ขเปล่ียนแปลงช่อื หา้ ง ใหผ้ ู้เป็น ห้นุ สว่ นหรือหุ้นสว่ นผู้จัดการ ขอตรวจและจองชอื่ หา้ งหุน้ ส่วนก่อนว่า ชอ่ื ทจี่ ะใช้นน้ั จะซา้ หรือคลา้ ยกับคนอ่นื ท่จี ดทะเบียนไวก้ ่อนหรือไม่ เมอื่ จองชอื่ ไดแ้ ล้วจะต้องขอจดทะเบยี น ภายใน 30 วัน 2).ซ้ือคาขอและแบบพิมพ์จากกรมพัฒนาธุรกิจการค้า หรือสานักงานบริการจด ทะเบยี นธุรกจิ ทัง้ 7 แหง่ หรือสานกั งานพฒั นาธรุ กจิ การคา้ จังหวัด 3).จัดทาคาขอจดทะเบียนและเอกสารประกอบคาขอย่ืนต่อนายทะเบียนเพ่ือ ตรวจพจิ ารณา 4).ชาระคา่ ธรรมเนียมตามใบสัง่ ของเจ้าหนา้ ท่ี
5).ถา้ ประสงคจ์ ะไดห้ นงั สือรบั รองรายการในทะเบียนใหย้ ่ืนคาขอและชาระ คา่ ธรรมเนียมตอ่ เจา้ หนา้ ท่ี 6).รบั ใบสาคญั แสดงการจดทะเบยี นและหนงั สือรบั รองรายการในทะเบยี นได้
ห้างหุ้นส่วนจากัด คือ หา้ งหุ้นสว่ นท่ีมผี ู้เปน็ หุ้นส่วนสองจาพวก ไดแ้ ก่ 1.ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนคนเดียวหรือหลายคนซ่งึ มีจากดั ความรบั ผิดเพียงไม่เกิน จานวนเงินท่ีตนรบั จะลงหนุ้ ในหา้ งหนุ้ สว่ นนนั้ จาพวกหน่งึ 2.ผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนคนเดียวหรือหลายคนซ่ึงตอ้ งรบั ผิดร่วมกันในบรรดาหนี้ ของหา้ งหนุ้ สว่ นไมม่ ีจากดั จานวนอีกจาพวกหน่งึ
ข้นั ตอนการจดั ต้ังหา้ งหุ้นสว่ นจากัด แบ่งออกได้ 4 ขนั้ ตอน ดงั นี้ ขน้ั ตอนท่ี 1 ทาความตกลงระหวา่ งผเู้ ป็นหนุ้ ส่วนในเร่อื งสาคญั ๆ ขน้ั ตอนท่ี 2 ขอตรวจสอบและจองชื่อห้างหุน้ สว่ นจากัด ขนั้ ตอนท่ี 3 จดั ทาคาขอจดทะเบียนและเอกสารประกอบ ข้นั ตอนท่ี 4 การย่นื ขอจดทะเบียน
เอกสารหลักฐานในการขอจดทะเบยี น ดังเช่น 1. คาขอจดทะเบียนห้างห้นุ สว่ น (แบบ หส.1) 2. แบบคารับรองการจดทะเบยี นห้างหนุ้ สว่ น 3. รายการจดทะเบียน (แบบ หส.2) /ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล ใช้เฉพาะ หนา้ 1 และ 3 4. วตั ถปุ ระสงค์ (แบบ ว.) 5. แบบ สสช.1 จานวน 1 ฉบบั 6. ใบแจ้งผลการจองช่อื นติ ิบุคคล 7. แผนที่แสดงที่ตั้งสานักงานแห่งใหญ่ และสถานท่ีสาคัญบริเวณใกล้เคียง โดยสังเขป
อัตราค่าธรรมเนียมการจดทะเบยี นหา้ งหนุ้ ส่วน 1).การจดทะเบยี นหา้ งหนุ้ สว่ นทกุ จานวนเงินไมเ่ กิน100,000บาทแหง่ ทนุ ท่ี กาหนดไว้ 100 บาท เศษของ 100,000 บาท ใหค้ ิดเป็น 100,000 บาท ทงั้ นี้ รวมกนั ไมใ่ หต้ ่ากวา่ 1,000 บาท และไมใ่ หเ้ กิน 5,000 บาท 2).หนงั สอื รบั รอง ฉบบั ละ 200 บาท 3).ใบสาคญั แสดงการจดทะเบยี น ฉบบั ละ 100 บาท 4).กรณีขอใหน้ ายทะเบียนรบั รองเอกสารคาขอจดทะเบียน หนา้ ละ 50 บาท
การบันทกึ รายการเปิดบัญชขี อง หา้ งหุ้นสว่ น
การบันทึกรายการเปิดบัญชีของห้างหุ้นสว่ น ประมวลกฎหมายแพ่งลาพณิชย์มาตรา 1026 “ผู้เป็นหุ้นส่วนทุกคนต้องมีสิ่งหน่ึงสิ่ง ใดมาลง ราคายุติธรรม หมายถึง จานวนที่ผู้ซ้ือและผู้ขายตกลงแลกเปลี่ยนสินทรัพย์กัน โดย ทัง้ สองฝา่ ยมีความรแู้ ละเต็มใจในการแลกเปลย่ี น และต่อรองกนั ไดอ้ ย่างอิสระ ราคาตลาด หมายถึง จานวนเงินท่ีกิจการสามารถได้รับจากการขายสินทรัพย์ใน ตลาดท่ีมีลักษณะเหมือนกัน โดยผู้ซื้อและผู้ขายเต็มใจซ้อื ขายในตลาดน้นั รวมท้ังต้องเป็น การกระทาอย่างเปดิ เผยต่อสาธารณชน นด้วยในห้างหุ้นส่วน โดยสิ่งที่นามาลงหุ้นด้วยน้ันจะเป็นเงิน หรือทรัพย์สินส่ิงอ่ืน หรอื ลงแรงงานก็ได้”
การบนั ทกึ รายการเปดิ บญั ชี (Opening Entries) ของหา้ งห้นุ ส่วนในวันเร่มิ กจิ การน้ัน สามารถแบ่งออกเป็น 4 ลักษณะ ดงั นี้ 1).การบันทกึ รายการเปิดบัญชีกรณหี ุ้นส่วนนาเงนิ สดมาลงทุน 2).การบนั ทกึ รายการเปิดบัญชกี รณหี นุ้ สว่ นนาสินทรพั ย์อื่นๆ มาลงทนุ 3).การบันทึกรายการเปดิ บญั ชีกรณีหุน้ สว่ นนาแรงงานมาลงทนุ 4). การบนั ทึกรายการเปิดบญั ชีกรณีหนุ้ ส่วนนาสนิ ทรัพยม์ าลงทุน แตไ่ ม่ไดต้ ีมลู ค่าไวน้ ด้วยในหา้ งหนุ้ สว่ น โดยสงิ่ ที่นามาลงห้นุ ดว้ ยนัน้ จะเป็นเงิน หรอื ทรัพยส์ นิ สง่ิ อนื่ หรือลงแรงงานกไ็ ด้”
การบนั ทกึ รายการเปดิ บญั ชกี รณีหุ้นส่วนนาเงนิ สดมาลงทนุ ในการจัดตั้งหา้ งหนุ้ ส่วน ผเู้ ปน็ หุน้ ส่วนแตล่ ะคนอาจนาเงินสดมาลงทุนในหา้ งท้งั หมด หรอื บางสว่ นก็ได้ โดยสามารถบันทกึ รายการเปดิ บญั ชี ดังนี้ นดว้ XX -1 XX ยในห้างหุน้ สว่ น โดยส่ิงทนี่ าม-าลงหนุ้ ดว้ ยนน้ั จะเป2็นเงนิ หรอื ทรพั ย์สนิ สง่ิ อืน่ หXรXอื ลง แรงงานกไ็ ด้”
การบันทึกรายการเปิดบัญชกี รณีห้นุ ส่วนนาสทิ รัพย์อ่ืนๆ มาลงทนุ การนาสินทรัพย์อ่ืนๆ มาลงทุนในห้างหุ้นส่วนนั้น ควรมีการตีราคาสินทรัพย์แต่ละ ประเภทว่ามีมูลค่าเท่าใดก่อนการบันทึกบัญชีเพ่ือความถูกต้องและให้เกิดความยุติธรรม อาจจะใช้ราคาตลาด (Fair Market Value) หรือราคายุตธิ รรม โดยเป็นราคาประเมินของ สินทรัพย์น้ันๆ เป็นเกณฑ์ห้างหุ้นส่วนจะบันทึกบัญชีสินทรัพย์แยกแต่ละประเภทท่ีนามา ลงทนุ และเครดิตบัญชที ุนของผู้เปน็ หุ้นส่วนแตล่ ะคน การลงทุนด้วยสินทรัพย์ เช่น ลงทุน ดว้ ยที่ดิน อาคารสานักงาน รถยนต์ เป็นตน้ นด้วยในห้างหุ้นส่วน โดยสิ่งที่นามาลงหุ้นด้วยนั้นจะเป็นเงิน หรือทรัพย์สินสิ่งอ่ืน หรือลง แรงงานก็ได้”
โดยสามารถบันทกึ รายการเปดิ บัญชี ดังนี้ XX -1 XX -2 XX นด้วยในห้างหุ้นส่วน โดยสิ่งที่นามาลงหุ้นด้วยน้ันจะเป็นเงิน หรือทรัพย์สินสิ่งอ่ืน หรอื ลงแรงงานก็ได้”
ในกรณีที่ผู้เป็นหุ้นส่วนอาจนาเงินสด สินทรัพย์อื่น และหน้ีสินมาลงทุนด้วยนั้น ให้ บันทึกบญั ชที ุนของผเู้ ป็นห้นุ สว่ นแตล่ ะคน ด้วยการนายอดรวมสินทรพั ย์ทั้งสิน้ หกั ยอดรวม หน้ีสิน โดยสามารถบันทกึ รายการเปดิ บัญชี ดงั นี้ XX นด้วยในห้างหุ้นส่วน โดยสิ่งที่นามาลงหุ้นด้วยน้ันXXจะเป็นเงิน หรือทรัพย์สินส่ิงอ่ืน หรือลง แรงงานก็ได้” -1 XX -2 XX
การบันทกึ รายการเปิดบัญชีกรณหี ุน้ ส่วนนาแรงงานมาลงทนุ แรงงาน หมายถึง แรงกาย สติปญั ญา ความรู้ ความสามารถ ความเชีย่ วชาญ ชอ่ื เสียง ของผู้ เปน็ หุ้นส่วน หากหุ้นส่วนลงทุนเปน็ แรงงานใหถ้ อื เสมือนวา่ เปน็ ค่าความ นยิ ม (Goodwill) ที่ห้นุ สว่ นผู้น้ัน นามาลงทุนในห้างหนุ้ สว่ น ซง่ึ ควรตกลงกันใหช้ ัดเจนวา่ จะบันทึกในสมุดบญั ชีของห้างหุน้ สว่ นหรือไม่ และตรี าคามลู คา่ เท่าใด ข้นึ อยูก่ ับขอ้ ตกลง กนั ท่รี ะบุไวใ้ นสญั ญา นด้วยในห้างหุ้นส่วน โดยสิ่งที่นามาลงหุ้นด้วยนั้นจะเป็นเงิน หรือทรัพย์สินส่ิงอ่ืน หรอื ลงแรงงานก็ได้”
การบันทกึ บัญชตี ามวิธที ุนเปลี่ยนแปลง และวิธีทนุ คงท่ี
รายการทีม่ ผี ลทาใหเ้ งนิ ทนุ ของห้างหุ้นสว่ นเปลย่ี นแปลงไป มดี ังนี้ 1.รายการซง่ึ ทาใหท้ นุ หรือสทิ ธิส่วนได้เสยี ของผู้เปน็ หุ้นส่วนเพม่ิ ข้ึน ได้แก่ 1) การลงทนุ เพิม่ 2) ผู้เป็นหุ้นสว่ นชาระหนี้ให้แก่หา้ งหุ้นส่วน 3) สว่ นแบ่งผลกาไรจากการดาเนนิ งาน 4) สว่ นแบ่งกาไรจากการปรับปรุงสินทรัพย์ หน้ีสิน ของห้างหุ้นสว่ น 5) หา้ งห้นุ สว่ นคดิ เงนิ เดือน เงินโบนัส หรอื ดอกเบย้ี ทุน ให้กบั ผู้เปน็ หนุ้ สว่ น
2.รายการที่ทาใหท้ นุ หรอื สทิ ธิสว่ นไดเ้ สียของผูเ้ ปน็ ห้นุ ส่วนลดลง ไดแ้ ก่ 1) ผูเ้ ปน็ หนุ้ สว่ นถอนเงินสดหรือสนิ ทรัพยอ์ ่นื ของห้างไปใช้สว่ นตวั 2) ห้างหุน้ ส่วนชดใช้ หรือรับเอาหนสี้ ินส่วนตัวของผเู้ ปน็ หุ้นสว่ น 3) สว่ นแบ่งผลขาดทุนจากการดาเนนิ งาน 4) ส่วนแบ่งผลขาดทุนจากการปรับปรุงสินทรัพย์ หนี้สนิ ของหา้ งหนุ้ ส่วน 5) หา้ งหุ้นสว่ นคดิ ดอกเบี้ย จากวันทผี่ ้เู ปน็ หนุ้ ส่วนถอนกาไรไปใช้ล่วงหนา้
ส่วนในทนุ และสว่ นในกาไรขาดทนุ ของหนุ้ สว่ น “ส่วนในทุนของผเู้ ปน็ หุน้ สว่ น” หมายถึง สนิ ทรัพยท์ ห่ี นุ้ สว่ นมีอยใู่ นหา้ ง ห้นุ สว่ น ซ่ึงเป็นเงนิ สดหรอื สินทรพั ย์อน่ื ที่ผเู้ ป็นหุ้นสว่ นนามาลงทุนในตอนจดั ตัง้ หุ้นสว่ น สทิ ธสิ ่วนไดเ้ สียของผเู้ ปน็ หนุ้ ส่วนอาจเปลย่ี นแปลงได้ภายหลงั จาก ดาเนนิ งาน เนอ่ื งจากผู้เป็นห้นุ สว่ นอาจนาเงินสดมาลงทนุ เพิม่ ถอนทนุ หรือไดร้ ับ ส่วนแบง่ กาไร “ส่วนในกาไรขาดทุน” หมายถึง ข้อตกลงระบุสิทธิส่วนได้เสียเมื่อมีผลของ การดาเนินงานของห้างหุ้นส่วน ซ่ึงเป็นข้อตกลงเก่ียวกับการแบ่งกาไรหรือขาดทุน ระหว่างผเู้ ป็นหุน้ สว่ น เช่น เอมและออ้ ตกลงเปน็ ห้นุ สว่ นกนั เอมนาเงนิ สดมาลงทุน 50,000 บาท อ้อนาเคร่ืองตกแต่ง 12,000บาท และสินค้า 40,000บาท มาลงทุน ผูเ้ ปน็ หนุ้ ส่วนตกลงแบง่ กาไรขาดทุนเทา่ กนั
หลักเกณฑก์ ารบนั ทกึ บญั ชขี องหา้ งหนุ้ ส่วน การจัดทาบัญชีของห้างหุ้นส่วนนั้นจะมีลักษณะคล้ายกับกิจการเจ้าของ คนเดียว อาจจะแตกต่างกันเฉพาะการจัดทาบัญชีห้างหุ้นส่วนนั้นมีบุคคลอย่าง น้อย2 คนขึ้นไป ดังน้ัน จึงต้องเปิดบัญชีทุนของหุ้นส่วนแต่ละคน (Capital Account) ไว้ การบนั ทึกบญั ชีของห้างหุ้นสว่ น 2 วธิ ี คอื 1. วธิ ีทนุ คงท่ี (Fixed Capital Method 1.1 บญั ชที ุน (Capital Accounts) 1.2 บญั ชีกระแสทุน (Current Accounts) 1.3 บัญชีเงนิ ถอน (Drawing Accounts) 2. วธิ ีทนุ เปล่ียนแปลง (Alternative Capital Method)
บัญชเี งนิ ทดรองและบญั ชเี งนิ กู้ บัญชีเงนิ ทดรองของผเู้ ปน็ หนุ้ สว่ น (Advance to Partner Accounts) ใช้ บนั ทึกรายการเม่ือหา้ งหุ้นสว่ นจา่ ยเงินทดรองหรอื เงนิ กยู้ ืมใหแ้ กผ่ ู้เปน็ หุ้นสว่ น บัญชเี งินกู้ยมื ของผเู้ ปน็ หุ้นส่วน (Loans From Partner Accounts) ใช้ บนั ทกึ รายการเม่ือห้างหุ้นส่วนกู้ยืมเงนิ จากผเู้ ปน็ ห้นุ สว่ น
การแบง่ ผลกาไรขาดทุนของหา้ งห้นุ สว่ น
หลักเกณฑ์การแบง่ ผลกาไรขาดทุน เม่ือกจิ การตกลงเข้าเป็นหนุ้ สว่ นในหา้ งหนุ้ ส่วนแลว้ กจ็ ะมีการนาเงินสด สนิ ทรัพย์อืน่ และ แรงงานมาลงทนุ ในห้าง หนุ้ สว่ น ซง่ึ หา้ งหนุ้ ส่วนกจ็ ะดาเนนิ การไประยะหนึ่ง หรอื งวดเวลาใดเวลาหน่งึ อาจมผี ลกาไรหรอื ผลขาดทนุ เกิดข้นึ ภายในหา้ ง หุ้นสว่ น โดยผลกาไรขาดทนุ ที่เกดิ ขึน้ นต้ี อ้ งแบง่ ใหก้ บั ผู้เป็นหนุ้ ส่วนทกุ คนตามสญั ญาทไี่ ด้ตกลงกันไวใ้ นการจัดตั้งหา้ งหนุ้ สว่ น แตถ่ ้าในสัญญานัน้ หนุ้ ส่วนไม่ได้ ตกลงกนั ไว้ในเรอ่ื งอัตราส่วนแบ่งผลกาไรขาดทุน ตามกฎหมายประมวลแพง่ และพาณชิ ยใ์ หถ้ อื ปฏบิ ตั ิ โดยการแบง่ ตามอัตราส่วนทุน
เหตผุ ลสาคัญในการแบง่ ผลกาไรขาดทุนของห้างหุน้ สว่ น ไดแ้ ก่ 1 . เ ป็ น ค่ า ต อ บ แ ท น แ ก่ ผู้ เ ป็ น หุ้ น ส่ ว น ที่ ใ ห้ บ ริ ก า ร เ ป็ น ส่ ว น ตั ว แ ก่ หา้ งหนุ้ สว่ น 2 . เ ป็ น ค่ า ต อ บ แ ท น แ ก่ เ งิ น ห รื อ สิ น ท รั พ ย์ ที่ ผู้ เ ป็ น หุ้ น ส่ ว น แ ต่ ล ะ ค น นามาลงทุน 3. เปน็ ผลกาไรท่ีแทจ้ ริง และดาเนินนโยบายร่วมกนั ของผู้เปน็ หุน้ ส่วน
การแบ่งผลกาไรขาดทุนให้ผู้เป็นหุ้นส่วนนั้น ควรระบุไว้ในสัญญาการจัดต้ัง หา้ งหุ้นส่วนให้ชดั เจน เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาในอนาคต โดยปกติหลักเกณฑ์การแบ่ง ผลกาไรขาดทุนทน่ี ิยมปฏบิ ตั กิ ันมวี ิธีการแบ่ง ผลกาไรขาดทนุ ดงั นี้ 1. แบ่งเท่ากนั 2. แบ่งตามอตั ราส่วนทตี่ กลงกนั 3. แบ่งตามอัตราสว่ นทุน 4. คิดดอกเบ้ียทุน แล้วแบ่งผลกาไรขาดทุนท่ีเหลือตามอัตราส่วนท่ี ตกลงกัน 5. คิดเงินเดือน หรือโบนัส แล้วแบ่งผลกาไรขาดทุนที่เหลือตามอัตราส่วนท่ี ตกลงกนั
การแบ่งผลกาไรขาดทนุ ที่นยิ มปฏิบตั กิ ันมีวธิ กี ารแบ่งผลกาไรขาดทนุ เม่ือห้างหุ้นส่วนทราบผลการดาเนนิ งานประจาปีของกิจการ ก็จะนาผลกาไร ขาดทุนที่ได้รับมา คานวณเพ่ือแบ่งให้ผู้เป็นหุ้นส่วนตามอัตราส่วนท่ีตกลงกันไว้ และบนั ทึกบัญชีตามหลกั การบญั ชที ยี่ อมรับ ทวั่ ไป โดยดงั ตอ่ ไปนี้ 1.แบง่ เทา่ กัน 2.แบง่ ตามอัตราส่วนทต่ี กลงกนั 3.แบง่ ตามอตั ราสว่ นทุน 4.คดิ ดอกเบย้ี ทุน 5.คิดเงินเดือน หรือโบนัส แล้วแบ่งผลกาไรขาดทุนท่ีเหลือตาม อัตราส่วนทีต่ กลงกนั
Search
