pyxAm ■ > K M p jp y Kerrey ffimVSKSCbl XaceHxaH TAJIFAPOB 3AH.FAP I
f
•)k 0 T' ic XaceHxaH TAJ1FAPOB XCency Khmxawchi i EcmejiiKtnep Taffdauaibi aieydep &omoiue.M'ipe 0v* AA63AJ1-AH ' 'C C©iJtvj>V r rl »■ fc‘ I. A'b obAwo <» AjiMaTbi i | r, • |« 2018 ) 6'' tlb vOOt •• «
0 O)K 821.512.122 KB)K 84 Kas - 44 T 16 Kiman Ajmcwim o6.ibicbiHNff zkl\\u AMandbiK; Fa66acy.ibi Bamaioambin W>.idaybL\\ien wapbiK, Kopin ombip. Ta.irnpon \\ T 16 « 3anrap» TajirapoB XaceHxan - AjiMarw, «A63aji-AH» 6aciiacbi, 2018 )K. - 288 6ei. ISBN 978-601-7172-83-1 E e jim i aKbiH, KCPO )Ka3ymbiJiap o^arbi wane KaiaxciaH )Ka3yiubLiap ojarbiHbrn Myiueci TantapoB XacCHxaHHbiH 6Hbi;i»bi 90 iKbiJi^biK McpCMTOMbi KapcatibiHa opan 6acbi.ihin OTbipraH «3awap» a n u Kiiaohina 6 mik a/iawrcpmuiiK KacHem, a^ajubiKTbi, aocTbiKTbi. xybiCKaiubiKTbi, TyraH wepre iiereH mbinanbi CYMicneHiiiuiiKTi wbtpjiaHTbiH anenaepi 6ypbtn xcapbiK xopreH 6acnajiapbiHan ajibiiijbi >K0He xeii Tipi Ke3iH,ae wapbiKKa LUbirbin yarepMereH anenaepi eHmiji,ai. 0 O)K 821.512.122 KB>K 84 Kaa - 44 ISBN 978-601-7172-83-1 © TajirapoB X., 2018 © « A 63an-AH» fiacnacbi, 2018
E yji K im an-aH y.ibi dKe.uh, MaptqfM Xaceuxan Tajuapoe^a ecKepniKiiu. Ecucuapbi
ATlFbl C03 XaceuxaH TanrapoB. KaiaKTbin 6e/iruii aKbm/iapbmbiu 6ipi. Kwcai )KapKcm nnipmiH ipi ryMacbi. KeneciiK Ka3aKCTan floyipmne 3^ c6hct kquh^ c yiarbiHan KanbiKTan, xajiKbiua capKbuiMac, msh- Ma iMyiibi yaKbi r KeMCCKUienjiipe an Mac acbin Mypa KannbipraH aHTyjibi Tyjira. «TyHFbim», «>KaH6bipnaH coh», «Topbi raHbiM», «HIbinnaFbi iuyrbina», «K,anaTTbi rYJinep», « K e n jiflip kcui», «MeniH anTbin 6ocaFaM», «ATaMCKCH acnaHbi» t. 6. KenTcren aamaKTap aBTopbi. Bip Ton Tybmnbicbi «Ka3aK Gananap noiiwflCbiHbiH aHTOJiOFH«cbma» >kohc >KCKenereH oneimepi «KaiaK tijii», «Ana Tijii» oKynbiKTapbma CHICII. KanaMbiHaH Ka3aKCTaHHbiH 6ipTyap TyjTFacbi - KacbiM KaficeHOB typajibi «I1apTH3aH cbipbi», CounajiHCTiK Eh6ck Epi HmconaH TonoBauKHM waHjibi «£lajia n<YJinbi3bi» a ub i noiManapbi TyFaH. KopKCM aynapMara KajiaM ccpMcn, Kbipi bi3 aKbiHbi K. BcKunfliOBTbm, typkimch aKbiHbi K. HYp6aTOBTbin, mohfoji aKbiHbi JE 3jib6ypc t.6. oneitacpiH KaiaK Tinmc Tap}KiMajiaFaH. KanaM rcpiim Tyran wep, ryran enre nereH Maxa66aT, 6efi6rmiuiiK, a^aM^biK, 6aybipMa;i;ibiK, HMaH;ibinbiK TaKbipbiGbmna >Ka3raH .ayHHejiepi ypnaiCKa yjiaFaT 6cpcpjiiK Taf biJibiMFa hc. 03 KC3cniHne XaceHxaH TanrapoBTbiH murapMauibinuru wanbiH/ia KaaaK o,ac6HCTm.acn ce3 cawiaKTapbi KaJiHvKaH Bckkohcmh, 0 6 nipaui >KaMiiueB. }Kapac«aH GfxaipaiucB TaFbi 6acKanap waKCbi 6aFa ficpreH. «AKbiHHbin arbi t»jiMCHzu», - neren, X a ccu x a n TajiFapoBTbm na cciM i en ecm /ic. C ot ic^JiipcTiH repcH nafibiMnap caHanbi oKbipMan 4
6ap/ia OHbm acbin viypacbi m >KaHFbipbin, eji-wypTbi, araifbin-TyFaHbi, ypnarbi TapanbiHaH jiaHbiKTbi GaracbiH anapbma KyM3H )kok! «)KaKCbi KiTan - )KaH a3bifbi» - flereH, KiTam bi napaKTaraH ap anaM )KHHaKT3H oh cajiapjibiK KaH/iafi na 6 ip pyxaHH a3biK ajica, MaKcaTbiMbn opbiH^ajiFaHbi! Ypna^maphi 5
OACUfMen xca.wtAtaH C yaH lu e xd p e ciH e u XACEHXAH TATlFAPOBTblH, x e m i a m a cbin a 6auA atibtcm bt aA bnuan Y3IH/U XaccuxaHHbiH a<eTi aTacbi - CyaH ToKapbiciaH Mynai Ell3CK Mbip3arc.r1.ai Ko>KeKe >KanajiaK 0 Teyjii T y p c b m 6 aH Tajirap XaceiixaH Bajiacbi BoHjiioeKTiH )KapbiKLijaKTaH TayeKCJiGwGi aHaMbi3 exi yji TanKan. Arrapbi oaapahiH A/i6aH. CyaH ckch, Tybic cji coaaH 6cpi Keae »caTKaH. AH aM bii KO)Ka Kbiabi GafiGime exeH, KepKiH e aKbuibi aa caw x ic i c k c h . ToKaji,iaH BH6i(})aTHMa Jlynar Tybin, E ji 6 o n n b ii KapaTayabi ctkch m c k c h . UlbiH arbi >KapbiKiuaKTbin TiaeyGepai, T hichi3 aaacare asK ripeyre CHai. 06ij!ra3bi Bahaaypxan eH6criHac, BHacnai oji MorojicTan aereH caai. 6
XaHHbiH oji 6ac ya3ipi 6oJiraHbi aHbik, Kyaci TaCKa 6ackaH a<a36a TapHx. BojibinTbi KewiHipeK yjibic fieri OpbiHbiH KeH)Ke yjibi /JyjiaT ajibin. Aji6aH - Tay, CyaH iiereH cy ejii ekeH. 0 jik e c i ©3eH, KejmeH cy6e^i ekeH. AjifiaH.aap kafizia kernce Tay carajian, CyaH^ap cy warajian Hcypeni ekeH. Canaiibi CyaH ypaH «EaficyaH;ian», BaHJibiKTbi eji ce kiji^i anraH Tannan. EHiuici KypJibiKTa Maji, cyaa fiajibiK, KypbikneH koca ycTaraH kojira KapMak. EriH can, arain erin ejmeH epek, )KeMiciH fiakmaHbiH fla eTkeH kopek. Eki nyp Tik, keji^eHeH ujauibipaFaH, TaH6acbi kyH cekumi ,aen-.neHre;iek. CyaHHaH Kapafiac, BafiTyrcH, TokapbiCTaH, Tybi/ibin kbtpaH kycTafi worapbi yrnkaH. CyaH ken 3epTTejiMereH py neH.ai, Twee ekeH 6ip nati/iavi 6yji kOJikafibiCTaH. ^oc6arbic, )KaHfiarbic neH Capbi6arbic, KyH keuikeH Kapaiayjia kajibin ajibic. CyaiiHbiH 6\\lti aa aprbi fiip 6yTarbi, renepaji Ca6bipjiapaaH uibikkaH aphic O^aH Tybin Maji^bi6ek, Majixa6ap.nap, Majuibifiacreh 0 Mipfiek, KacbiMfiek fiap. 0 MipfieicreH AraMfiek, Cy-neiiMeH, Eo k sh , )KoHiiiifiek, Kawhi, MakcymeH aJiTbi yji tapap 7
EcKaHiiaH EafirypcbiH, o/iaH Maraymi, FaHHJiap ypnaK JKajiran cajiraH ya. EafiTypcbiH cypeTun acTe 6ac rapmaHTbiH, Kaw^afi njbiH Typca <aa au^a, KaH/jan khh. 0Hep/ii cyfircH 6aJia )KacTaH waHbi, KyHiii epTe 6aKbiaaH^b> acnaH^arbi. YcTaiiibiK e ir i K©n wbm, aji Kaiipri CypeTiuiJiep ojiarbi 6acKapf aHbi. CyaHHbin y m iiiu ji yjibi ToKapbicraH, I OTCJicn m o K ip c re >ko;i cajibicKaH. TypjibiMoer, Mypai, Ecp^ikc aoHe Eay6cK, T epiey Tyreji 6o/iyra koji ajibiCKaH. Eip e ii KnM<6aH na EeprejiTafijiaH, YM6eTew, EejieK cki yji Knnd5aH;iaH. Ep w em MyparraH jxa 6ec yji Tapan, «Eec MypaT» ejiam aTbi cym n Koiitan. A ji oaap KapaMCHjie >k3hc Eri3CK, ILieripcK nen Gricynp haivi KapaGen. AfiTaMbi3: Eep>aiKe,aeH Lilapy, Eay6cKTCH )Ka,airep, Eri3eKTCH Mbip3areji^i, XaHreji/ii, - aen. Etucktch Mbip3aKcajii, XaHrejiai ckch, ApacbiH !jie, )KoHrap eTKCH mckch. XaHrcjuii 6e/iiHce cH/ii CKi aTara, >KcTire Mbip3aKCJi^i >kctkch ckch. Kc6chck, M smSct ncneH TyMaTafibiM, Kojkckc, TiJieKc mch E,aiJi6aHbiM, KocKaH/ia OjuiaKcaHjjbi weTey 6o/iap, ATaHbiH Mbip3aKeji/ai awtcaM vKafibm. 8
Y mS cttch 6ec yji Tynbi KeJiGaw, )KaH6an, A paji6afi >kohc KyATan, Tarbi AjiGafi. Boaaw ojiap AocKa ajiaKaH, wayra wyAbipbiK, Beceyi 6ec caycaKTbin cajiacbiH^aw. Bee caycaK apTypJii 6011 rypaAbi yAan, AjaMHbiH 6ipi Kenefi, 6ipeyi 6an. Y \\ i6eTTiH KOCbiMiua aTbi Ke6 eHeK eKeH >KypMenAep 6 ipey aiiTca py Aen Kan? AjiGafijaH T s S ia a i mch M yciatjja Tapan, )KaKaHTaH 0AaH AnAaK icKe wapan. CepinGan oiiaH PbicKyA, oash i^syiT, Haypbn6an, CyripaAi OAaH KypAbi caHaT. Hca6eK )KaAFbn 6ajia Teni36aHAaH, BepMeee KyAan, iichac ajiap KafiAaH? CyACHMCH, Arinaa, Zlayrr, Oiviipe, ToK^an, TybuiAbi Hca6eicren cajibin canpaH. )KapKCHTTeH LUbiKKan cairep ToK6an aKbm, EpTCACH eA-wypT ecTin 6iAreH arbrn. Y atiai e \\iip 6onbi y c ia i 6ojiraH ToKGaMAaH ASanaAi, A h a h h , AHKbiH. O rey/ii, ^ y ie n , CapuiaK >KaiiaAaKTan, Cbipra6aH, Kaiiaji6aiijiap CapmaKTaii. CbipiaGaHAaH lainGcK. Aoam Tybin, ljiinGeicicH Myca oviip otwh waKKan. MycaAan apiaciaiuan aATbi yA ry ia n . ryHt k>i111bi CyjiTan ckch ocjiiii 6y»aH CyjiTaHHan Kyanbim, KyanAbiK, Ken ran rybin. OeeK'ie kihaik Keein, Kipin xcyratt. 9
TyraH/ia nece aneci K^yaHbiuibiM, KyaHbim Sojiflbi ecin cyaH ymiH. Ka3aKTbiH 0K1MCT, ejiuii, ceHaiopbi, BHJiiicre JKajiracTbipbin acyp 3Jii iciH. Tapafijibi K^yaHbiujTaH A h^ wh, OtijiaH, Ky^aHbiM aHbipMacbiH awi neH TofiiiaH. AH^biHHaH l3<aeH, Hyp3a<aHH36,ae;mie;iH, KyaHbim aTacbi rofi aTbm KOHraH. Byjiap^bm 0 pJie, MMbipaH coHbiHa epreH, OrGacu Ken 6ajiajibi 03ap ejifleH. - ByHbiMCH TOKTaMaHMbn, - ziefizii miM: - BajiaHbi KenciH6eMMi3 icyJiaH 6cpreH. CyaHHbiH Tyn aTacbi 6onraH y33ip. M mhhctp ya3ipni jew/ii Kaaip. On >Koa/ibi Mbip3aKCJij3i MypaJia^bi, M yparcp 6ojiaiuaKTa 6o/iMac a3 yji. TypjibiKC Kejifli eMipre Kanaji6aHaaH, Tapajibm TypjibiKCAeH BawbipaxMaH. Kapacafi, TypcbiH6aH;iap 0Tey;ii,aeH A ji, Tajirap TybijibiriTbi Typcbm6aH/iaH. Taarap^aH caw T a cb iH ^ a fi ajiTbi yji KajiraH, Can Ty3en koji ycTacca e.nre KOpraH. AjuayabiH apacbman 6 ijiim Kybin, XaccHxaH skim, api aKbiH 6ojiraH. Tapati/ibi EpMCK, EpwaH, Ca*m XaceHxaHHaH, EpMeicreH HypjiaH, /Japbm iuaM 6on waHraH. Baarbi 6a6ajiapiua oHHaH-oHHaH Ka3aKKa ypriaK Cbmjiay eHiun apviaH. CyaH laejtcipecin 0.ietp\\teH .jfcajzaH Opaia^biH ACK AP 10
ECTE/1IKTEP CblP UIEPTE^I...
KyaHbim CYJ1TAHO B, K P nap.ia\\tenmi Ma.ncuiic denymambi TA3A/LHK, nEH A A ^ A A h lK Jb U i YAVICI E4I XaceHxaH TanrapoB X X racbip^biH eKimui jKapTbicbiHja Ka3an no33HflCbiHbiH ^aiviybiHa 63ihziik y h,h’ epHeriH Koca 6inrcH ce3iMTaji cypcTKep, 6 ejiruii aKbiH. Bip Ke3,ae araMbn^biH jiHpHKajibiK uibirapMajiapbi pecny6aMKaMbi3^biH Mep3iM/ii 6acnace3 6eTTepm^e, acipecc «Ka3aK 3ae6HeTi» ra3CTi MeH «)K¥Ji,abi3», «)KajibiH»^KypHajiiiapbiHbiH 6eTTcpiHne >khi wapHAJiaHaTbiH. OHbin KemereH acep;ii ejiemiepiHe iKypcKKe >KCTCp HfbiJibi ayeH, My3biKa n,a >Ka3biJi^bi. A kwh uibirapMajiapbiHbiH 6acTbi iaKbipbi6bi, Heri3ri e3en TyraH acepre ^eren capKbiJiMac CYHicneHUiuiin, acKaK Maxa66aTbi, OTaH ^cn coKKaH HCYpen, a^aMnap^biH apacbmjarbi cbiiiJiacTbiKTbiH naKTiri. XaceHxaH araMbn^bin TaSHraTbi, 60/iMbicbi, Mmea-KYiiKu, TYpMbicbi, TYpbicbi, cefijiereH ce3i, xca3raii mbirapMajiapbi 6ip- oipme YH^ecKCH alien neH MempiMHCH TYpaTbiH. ©Mip^e, KoraM^a a^aM^apMeH KaTbmacybiH/ia e3i KaHnan a/iaji, aKKQHia 6ojica ejmw 6api cojian ckch ;ien owjiaHTbiH. Mymkih ocbiH^an jJYHHCTaHbiMbi MeH cc3iMiHCH XacencHHiH >KYperiHeH KafiTajianSac >Kbip wojwapbj ep6ireH 6ojiap. A kwh AraMbi3 >KacTaHbiHaH MaiiJbiKTaHbin ojich iKaaca na ojiap,abi 6acnaFa 6cpin, wapbiKKa rnwrapyra acbiKnajibi. 3 p waaran c©3ih , >KOJi;iapbiH, inyMaKrapbm KanTa-Kanra Kanbipa eaaen. ejicHHin o6jieH ^KCTiJiin, wapbiKKa uibirybrna 3op wayanKepiuuiiKneH KapaHTbiH. Ken okwh, Ken i3/ieHeTiH. 3 ,ae6HeT ouiiMimH TepeHme 6oH.nan, Ka3aK aae6HeTiHm epTe/icn Y-aruiepiH, 3;ieM/iiK ane6HeTTiH yjibi TyjiFaJiapbiHbiH nibirapMajiapbiH oKbin, aepiren, ojiap/iaH ajiraH sccpjiepiHeH MaKajianap >Ka3bin, pyxaHH MaaeHH Ta/iFaMbiHbiK epiciH ecip/li. 0 3 ih ih Keai TipiciH /ie ap >KbiJiaap^a Ka3aKCTaH 6acnajiapbmaH wapbiK Kepren «Topbi TaHbiM», «LUbimiaFbi mYfbuia», «K erijm ip Kein», «KaHaTTbi rYJmep», «MeHiH ajiTbm 6ocaFaM», «AKKyjiap 12
KafiTbin Keaeai», «AjiTbiH >tcanbipaKTap», «)KbipjiaH/ibi >kypck», «)KaH6bip^aH cou», «KyMic KyaKi» Tarbi dacna >KHHaKTapbi KeiiH^e 3zie6H capairraMaHMH Ha3apbma ia irin , oKyiubicbiHbiH bidbiK biKbijiacbma 6ejiCHreH. AKbiHHbiu Kefi6ip daaajiap mch jKacecnipiM^eprc apHaJiraH ©aermepi aaedn OKyabiicrapaaH aa opbiH ajiy KYP^'CTiHe doacHreH. IliarbiH Faria ecTeaiicre aftTKbiMbn Kearem - AKbm AraM bi3abiH epeKiuc cyfiKiM fli, aca Teicn MiHej-KyaKbi, eviipre aK Kara3aaH afipbiKm a uiTHnaTbi, a/raMra aereH acbiabi 6aybip\\iaaabiFbi eai. O ji KiciMen OHriMeaecyam p eri Keareriae 6aiiKaHTbiHbiMbi3 - aaaMHbin cbipTbiHaM Faw6aT c©3 aHTyjbi 6 iaM eirriH , TinTi Kene-KepHey 03ihc KHflHar >KacaFaH nenaeaep rypa/ibi aa apTbiK co h jicm cm tih Tajaabirw . KaH,iaM>KaFiraH;ia(aa,rraybicbiHK0TepMeHTiH.0KiHiiiiKeopaH,a(aaMiiap opracbi ocbinaaH ycTaHbiMaapabi dapbiH/ra Cbmaan, KYpMeTreyre capan. T im i Kewdipeyaep coHaari m o m m h , Taia aaaMaapabirr TaiajibiFbiH 6iae Typa, riKcaew coji aaaiuaapra KHflHaT wacaHTbiHbi aa doaaabi, apavnaaap oHaariaa aaaji aaaMaapabiH aaaaabiKTapbiH oj^ cpiHiK 6aKaii ecem ep ine ae naHaaaaHaTbmbi Kon Ke3aeceai. Keriec O aarb i >KYHecmae aKbiH-w ajyujbiaap 03 inbirapiviaaapbiH coa Ke3^en dacbiabiMaapaa, KiTan dacnaaapbm an KaphiKKa uibirapyaa oaapa biKiiaji.iacibiK, TaMbip-raHbicTbiK. wMbipaaaeTbiK 6ojibm Hcararuii. /lay-aaMariaari ayjiaK VKyperin Xaceuxan TaarapoB cusktw aKbmaap 6acna OaciiibiJiapbinbiH apKaebinaH Karhin «D3ipre Typa Typ, Kejieci Ke ieK ceriiK i» h c ic h <oKwaw» yoaeaepm k y t iii. Taeaaa Kajibin koh deperiH. Y n a e r i ca6bipjibi:ibiKTbin aaTWH o e c iri - a ra M b iia b iu acbui >Kapbi l aana le u c in e M iia m KCHiiem aainM CH, aKbiH >KaHbm lY cim im rii im ch, bipbic-depcKeciMcn repdeaerm XaecKCH \\u im cadbipawabiKibin hothjkcci a j doaran >kok Xaceuxan araiubnabin rarbi dip aK wypeKTin cum ru e . Kaiioip >Kbuihi aKbiiiHbin ordacbi oihipran y iii rap.iay doabin. om.iik rapaiibiHUM Ka\\iKopjibiK wacaahin. ropr doaMeai yfi dopiaeai. M yicra^aap m iM iiia e n Kcaek-re aKbin araMhn dipm uii ckch C oji ej>rie CKiiiim k o c k ic rypran, ordachinaa oraracw >kok. da.ia.iapw Yc;,k km iMcrKep-aiia XaccKene Kcain: «XaeeKe, C it ep aiasiarcw i »oii. dya woai bi k c ic m h iu i Mai an depiHiuin». aen o tih iu i 13
afiTKaH^a XaceneH «>KOK»aeyre asTi wbiaaMan, KejeriH 6epinTi. Bacnana Maceneci KiMre 6onca aa, Kan Ke3ae 6ojica aa oHan TipaiK eMec CKeH^in anaan aHbiK. AKbiHHbiH 6ya KafibipbiMabinbiFbma pma 6ojibin, ajiFbic aiiTKaHaap aa, «MYHbicbi Heci» aen TYciH6ereHaep ae 6oimbi. MyHaan TayexeaaiK Te Ka3aKTbiH cp MiHe3i, y^ ^ h >KYpcicnri, Ke3 KeareH jK irn riH KoabmaH Keae 6epMeHTm a3aManrbiK aaaaabirbi Goaca KepeK. Coa woaaa e3aepi Tap yuae OTbipca aa, aayra aaia >KoavieH KeareH kykwk Ke3en apTbin Typca a a, KyHeyiHiH MiHe3iH 6iaeTiH Fajma >KenreMi3 eKimiuiH cbiptKa wbiFapMaciaH, wyGaMbiHbiH >KYperiHe cbi3aT TYcneciH aen, «e, cHaerne 6oaapbi Goabimbi, 6acbiMbi3 aiuaH GoacbiH, GoaawaKTaH ym It KYTeniK» aen KaMbipbinTbi Cipa, xaabiK apacbmaa «HaFbi3 aKbwabiK Ta Taja >KYpeKTeH njbiFaabi» aereH KaHairbi niKipaiH KaabinTacybi a a ocbiHaafi cepi Kenia MapTTiKTeH Tyca KepeK. T ipi 6oaca aKbiH XaceHxaH TaarapoB 6Hbia TOKcaH a<acKa Keaep eai. OHbiK apTbmaa Mypacbi - mayhap >Kbipaapbi Kanabi, aKbmabi GiaeTiH aaaMaapabm KeHiaiHae, kg3 aaabmaa oHbm a3aMaTTbiK Genneci Kaaabi. AKbiHHbiH y m 't aprbin, ecipreH yaaapw, acbui Mypacbi EpMeK. EprcaH, Kbi3bi Ca*iH eMipaen 03 opbmaapbiH Taybin, TaMaiua a3aManap 6oabin kof3m apHacbma Kocbiaaw. 27 MOMbip 2018 JtCbLl. AcmaHQ 14
UpaiaKbiH AC'KAP, K,P )K a jy iu b L ia p oOasbiHbiti M yiu eci, AfyblH AK,>KAPK,bIH AFA MeH XaceHxaH araHbi KXP-iia IJie aBTOHOMHJiJibi auMarbiHbiH CyHiiiH KajiacbiH^arw KaiaK-Kbiprbn opTa MeKre6iH^e OKbin >KYpreH 1Miic Kop^i m .Ay;iaH^biKOKy-aFapry 6ejii m1hm hHcneKTopbi >kh i Ke/im TCKcepin HcypcTiH. O ji kc^ac Kbnjiap MeKTemepi woKTbiH Kacbi eai. Exi yjiTTbiH 6ajiajiapbi 6ipiKKen, Kajia MaHbiH^arbi aybuuap/iaH as KeiiiKneH Ke/un KOCbuiaTbiH OKymbijiapbi 6ap. ocbi MCKTenTe eni-aK Kbii 6ap ezu. O hw h 6ipi - MexTen /xHpexTOpbiHbiH Kbiibi, eKiHunci — » ypt «aKcaKaji» nen aTan xeTxeH weTejmeH KOHbic ay^apraH aiaMarrap^bi 6acxapaTbiH ejiuiim H Kbi3bi 6ojiaTbiH. Kewm 6um ix, XaceHxaH aravibi3 xbnivieT 6a6biMCH FaHa xejun KOHMan, coji Kbi3^apFa KbipbiHuan jxypreH ?xaHb] ,aa 6ap ckch. AynaHHaH Kbi3MeTi ecin, xajiajibix oxy-arapTy 6e;iiMiHe 6apFaH^a Aa, TiiiTi Cym/iih ayaaH^bix xomhtctihih TepaFacbi GoaraHiia ^a penH Taybin Gh /uh Mexrenxe KCJiyin >xnuieTe oepyin TOKraTnaFaHbiHbm cbipbi coHjia Kepmeai. XaceHxaH araMbn wbuibi w y ^ i typ* TYC1MCH AC' OpHbEKTb] KbI3MeTi\\ieH fle TapTbIMJbl KOpiHymi e^i. Co/i KC3^e 6i3re «Kchih ony 6mpreH/ie xim 6ojiacbmaap?» jiece. «MYFajii\\i 6ojiaMbn» ;ien wypreH 6i3^cp, OH/ii HHcneicrop 6o.iaMbn XieHTin Goji/ibix. Kbuafi Men Pecett apacbiH;ia hoctmx xemciM fiojibin, 6ypbiH peBOjnouHJi kc'iih a c kchoc yiciMen opHay 6apbicbm^a. KOJijieKTHBTenjxipy cajuiapbrnati >xaH->xaxxa xoHbic aynapFaii xajibiKTbin 6vpbiHFbi 03 aTaMexcHjepiHe epixri Typ-ie xaHTynapbina PYKcaT cTi.ireHi >xapHfljiaH;ihi. XajibiK 1954 k human fiacTan Kaiaxcram a kohhc aynapyra Kipicxi. Bipax «xa3axTap K a ia xcia m a Fana ToriTacbin KCTneciH» ;ien, Kaiaicrap^bi KwpFbncraHFa. ()36eKCTanFa, t ih t i Pecefire ac aiiapbin TacTajbi. XaceHxaH arasibn Ktn cajibin wypien Gi’uim MexTeriTeri farina KY^an6epieHKbi3hiHhiH Y»i imi C ojityctik K aiaxcian, Manjiajtap KajiacbiHaH (Sip-ax uihiraihi. Xaceuxan aiaMbimwH araMCKCiii A/iMaThi oojimcki Gonca ja . r n i m 15
K¥JaH6eprcHKbi3biHbiH yti im iH in Kaw accpre 6apraHbiH >kiti 6aKbiJian >KyprcH araMbn, KbiTafiaa CyfifliH KajiacbiH^arbi MeicrenTeri oraH KbipbiHiiay >KyMbicbiH wajiracTbipbin, aT 6acbin HaBJio/iapFa 6ip-aK 6ypa,abi. EapjibiK aKbiJi-afijiacbiH Ko/i/ianbin, KaaaKTbiH cajiT-nacrypi 6oHbiHLija xyjia Tycm, FajiHJi KyaaH6epreHKbnbiH ajibin KaHTajibi. C efiTin, toh >Kacan yhjichc^ i . FajiHAHbiH SKeci KyjafiGeprcH X IX racbipjia Ka3aK no^ chhctihc, aneSneTme awrynbi y.nec KOCKaH, MCKTen anibiii, KepKeM 3/ie6HeTKe 6oHri yKapHHJiaraH MaMaH TypbicGeicriH Typbic6eriHiH yjibi exeH. M y H ja ii rapHXH aTaKTbi Kicuiep/im Kbi3biH ajirbicbi KCJireH/iep KeiiHiie kb11 uojifaHbi aHbiK. Co^ap^biH iuiiHCH XaceHxaH araMbn^bi Tanaaran. FajiHflra epexme Ha3ap ayaapbin wypreH araMbn^bi Kbi3 na )kiti GaKbiJiaraHiTyci KbiJibi, HM3H>KY3zii, n6ajibi, eHerejii, y jiru ii, ca^Hxajibi, cajiMaKTbi, caHaJibi, h h - hmct, i3ri on/ibi. Harbi3 Kbi3 MIHC3H1, >KaH,napb]-)KaHcaH, >KapKbiH-5KaHiib], ceri3 Kbip.ibi, 6ip cbipjibi Hcirrrri iiuTCH yHaTbin >KypreH 6o;iy Kepex. O hmh YCT1He 6ip MeMJieKciren cym cneHiiiiJiiriH CKimui MCMJieKerre ycieMeJieH >KajiracTbipbin, >xcp TyGine kctcc ne, naen Ta6ap epjiiK TaHbiTKaHbi ywiH, uibiH >KypeKTCH wacaaraH ycbiHbicbiH ce3ci3 KaGbui^aybina Typa KenreH. Cghtip, y j]n jii yfi 6ojibin, EpMex, EpwaH^aH exi yji, CaJinnaw Kbi3 eciprcH. Aprbi TeK (jjaMHJiHflJiapbina Hem ScuiraH AjiaTayaaH Tajirap rubinbi 6ap. Xaceuxan araMbn epcceicreprc jae, 6a^a^apra na eacrmcp >Ka3raH. 0jicaacpiH iH Ke6i OraH, ryraH */Kcp, TaGwraT, aTa mckchtc, eJi-acypT, xajibiKKa apHajianbi. AjiraH raKhipbi6biH wan-waKTbi tojimk auubin. TycimKri cTyre Tbipbicajibi. « 0 3 ihcih e;iiM» iicn aTanaTbin Mbina 6ip KbipbiH Tajinan KepeniK. KycTapjibin >Kbipbi KyjiaKTbiH KypbiiiJbiH KanjibipraH. KoiaeMne oafiTaK - Ken /rajiavi ohmch waHFbipr aH, - .aeren 6ipep wyMarbiH ajibin, MbicaJi KCJiTipin, OH-niKipiMia^i 6aflHzraHbiK ^ereH c h ik ; e;iertai api Kapafi Kajian wajiracTbipa k c t k c h im iaiii SuiMen ,ae Kaji^biK. 16
KbipjiapjibiH r e d , KbnrajinaiaapAbi HOMbiJibin. Kynnbipbin waTbip )KapaaFaH;iaH caH HypjiaH. IllVFbiJia luaiuKaH 3aMaHbiM mchih ajieMre, /locTapbiM Ken koh KonaaiiTbiH Mem ap enfle. KejcreM.aeH biJirn, /tyMaHFa Tonbi k6 h iju m , CoH^biicraH majiKbin, Kyn 6ojibin yinTbiM MeH epre. 0 n 6ojibin KajiKbin, Kyc 6ojibin yunbiM acnaHFa, I TaH H yp b i 6ojibin, TeruiAiM 6apbin acKapra. ^en, ocbi warbiH eneKHin eaiHiie caH Typjii TeHeyjiepjn opbiH^bi V . K¥6bmTbiri nafiiiajiaHa^bi. Y h iu h ih yjibi aKbiHhi Pa6HH,apaHaT Tarop «MeniH eneuaepiM kgpkcm ce3;nH 3,aeMi acbumapbiMeH MajibiHbin, i wapacbiM^bi KHinreHne, ojicmhih, HeGip acevinai cyjiynapbi KbnraHbiniTaH )Kapbi;ia >Kai^ap e^i», aereH ce3i auibuia T yceji. «YMiT jKyjiAbiJbD) arrbi ejieHiH ly ra c OKbin KepeniK: K0K)khck KYJiriH xycKe GoaiiFaH^a, )K y ju b n /aap KexiH auibm ojmraH^a. KeHiJiiM ajibin yuibin, KejieM majiKbin, Bojiemn myaKTbi 6ip apManjapra. Maxa66ai >KCTeneHji ajira Kapaw, OTbipMbiH >KanapbiMiibi )Ko;i;iaH ajiMaw. AjubiMHaH KymaK wanbin, wbirap Ma c k c h , KyjiiMKoa Meji^ipereH, TOJiFaH aidan Y mitim Kauai 6o^^bi iKonja rajiMaft, )KapKbipan ttyJUbia Gap Ma wamaH omiah. MeH cipa 6yji canapaaH roKraMaciiKiH, Asyjibi aKKy K y c b i^K w ta k o h o a h .
^Korapbma 3HriMejicrcHiMi3^eH ocbi wojiiiap/ibiH aBTopbi apManbiHa ko;i >KeTKiie,m. IllbiHartbi OMip;ieri McirnriH 6yji cbipbmaH xa6apbi Gap OKbipMan uibiHabiKTbi 6 uiin, im re ii Kocxan, KynTawiibi. Bajiajiapxa apHan >Ka3faH eneHiiepi ne 6ap. Eh ajubiMCH GyJi mbHapMa^apbiH.aa aKbm weTKimiieKTepai OTaHbiH, HcepiH, enm cyiore 6ay/iHHbi. OraH mchih TipcriM, Ot 3h jien corap JKyperiM. Katina >KypccM aa;ian, B cipcriH 6ip 03iH. YfipeneMiH 6 uhm;h , KaCTCpJieMMIH TlJllM^i. Tapnx 6ojibin xcasujiap, Bi3/UH icTep 6 y riH n . A kmh ojicunepiHiH K0oi sure atitiajiFaH. ^ 3 hcuj PaKbimeB, H6pat hm HycinGacB, ^ywrenGati EoT6aeB, T e\\iip TafiGeKOB, 0Mip6cK BatinmnacB, 0ceT BeticeyoB, Tonnati Mca6eKOB, CyaT GGycetiiTOB, KeH»:c6eK KyMicoeKOB, TaTyxaH AGbijiatixaHOB, KyaT6eK CcpiKGacB, BcKcyjiTan EatiKeHweeB, )KyMaFyji KtinbipajiHCB, /jM mpMti TycHHUCB, Pa6nra Hycin6aeBa t. 6. ca3rcpjiep 0JieH>lcpiHe 3H uibirapraH. Bip-CKi raHa ncpeK: « K ok ccpcK», «IU ok neH LLJep» cHAKTbi TaHbiMaji (J)HjibM^cpre accpai ayeHnep >Ka3F3H ca3rcp BoT6aeB XaceHxaH TajiFapoBTbiH C03me «Y;ibiM m c h ih » nereH poviaHC >Ka3FaH. A ji aKbiHHbm co 31hc >Ka3bi;iraH JJaHcrn aFaHbin annepm H yp^an >KaHnemcoB 6aybipbiMbi3 Ka3ip ne caxHana HaKbiiubma iccinipin opbmnan wyp. XaccuxaH araMbi3 na, Fanvw T0TC\\ii3 nc KOH3K>Kati Kicuiep e/u. Ytijiepm ne aKbiH-waxymburap, MaTCMaTHK MaMaHnap. sh u ji- ca3rcpacp t. 6. 3M5uibi aiaMarrap KonaKTa 6ojiaTbin. O ji y ^/ic P. HypneHicoB, J\\. PaKbimeB, B. HaKceGcKOB, B. AcbuiwaHOB. Jl. AcbuioB, B. H y p >k c k c c b , K. CyjiTaHOB, C. /layiTOB, T. B jihchico b rarbi 6acKa 6 c jiru ii aiaMarrapMen 6iprc >khi KOHaKTa GojiaThiHGbn. A xaM bi3 6ch t 3t c m iiiiiH EpvieK, Epacaii, CaaH ncFCH 6ajiajiapbi aTa- aHacbiHbiH y M1T|H aicran, w orapbi OKy opbiHnapbiH 6 irip in , 18
apKaikbicbi 63 caJiacbiHAa >Korapbi AapoKe/ien MaMaH peTiH^e KbiiMeT aTKapbin 5Kyp. Kapa waHbipaK ty tih ih ih Ty3y yuiybiHa 6ap KYiu->KiiepjiepiH wyMcan JKypren EpMeK neH KYJiMapamTbm eK6en 0Te 3op. KYJiMapauiTbiH 63 aia-aHacbiHaH ajiraH T3JiiM-T3p6Hecm, aTa-eHecmeH KopreH enereciMeH wajiraCTbipbin Kejie KaTKaHbma KyaHaMbn. EpMeK neH KynMapam eneyi HypJiaH, /JapbiH AereH yjuiap ecipin, KwM6aT arrbi KeniH rycipin, ecin-eHin oTbip. Eyji KyHzie ojiap j^apbm MeH K*>iM6arraH TyraH cyHKiMAi AflHaHbiH CYHiKTi aiacbi mch o)Keci. CoHbiMeH oipre EpMeK neH KyJiMapauiTbiH Tarbi 6ip HriJincn ici 3aMaHbma caw eKi Ka6aTThi yfi Tvprbnybi. Y hihih aHHajiacbma ajiyaH TYpJii ry/iAep erin, apma-uibipuiajiap OTbipfbi3iaH. fyJmeHTiH LUbipMaybiKTapMeH oceMAen KQMKepreH aynacbi KaHAaw TaMama! A ji, Ep^KaH MeH AHryJiACH TyraH ^ a jie ii MeH OceAAiH aKbiAAbJ, eHerejii, a^eriTi, 6H$nbi 6o;ibin ecyme aKbiH aTacbi MeH aweciHin, coH^aii-aK Harauibi anacbi KyJiaH^a KYAarHAbin Aa en6en moji eKCHi afi^aH aHbiK. Eyji KyHAe /Janeji mch O ce ji- G3AcpiHiH KyFTbi opbiHaapbma KOHraH 6ip-6ip aynerrm aayjibi KeAiHAepi. CoHAafi- aK CanHa MeH TajiFarrbiH Aa 3AeMi, HHaoaTTbi Kbruapbi Apna MeH AncaHaHbi ecipin, eHereai T3p6we 6epin waTKan xcanbi 6ap. XaceHxan ara kiliii yjibi EpwaHAbi yMaeH^ipep Ke3ae, acepjiec- Tywc iHici peTiHAe Maran Mhmaiiaii ycbiHbic wacaAbi: «K a3ipnnepAiH ceaiMeH aftTKaHAa aca6a 6o;ibin, ocbi ihih EpataHHbiH Totthm e3iH )Kypri3. Ocbi Tofira Y^aecTipm, >KaHa «>Kap->Kap», a-cana «EeTauiap» >Kai!». MeH «>KapaHAbi» Aen, ycbinbicbiH ceacn Ka6biaaajbiM. MeicrenTe MyraaiMziepiMiaai aarbiHaH tik TYpFbiaaTbiH, kchih skim 6 oaraH araMbn;ibiH TancbipMacbinan Men KOJian 6ac TapTnaKiibm. Ep^caH MeH AwryaaiH TOHbma apHaraH )Kana TybiHAbiAapbiM KiranKa Aa ch/u O hhi eire aca6anap Aa naitnajiaHAbi. 0iiM i3 6acTaH kcuikch 6 yji Mbicaa - YJiKCHAepAiH rcacrapra ceHiM aprun, 6o.iaiiiarbJHa hcoji auiybiHbiit aiiKbiH yJirici. 19
Cdpceiifti A B y iT Y J Ib l TAEMFATTbl >KAHbIMEH CYMrEH XaccHxan TajirapoB araMbn sccm >KapKCHT enipiHiH BcjoKafijiaybiHAarbi AicracTbF^a ayHHere Kejimri. Be/iwaHJiay oyejicren aKma fiyjiTbiMeii, MejmipereH 6yjiarbiMeH, ajiyaH TycTi ryjiiMeH, uiajirbiH^bi wynap aTKau KyparbiMCH, KopreH waHHbiH K031H1H ^Kaybin anaTbiH c yjiy mckch. MyHfla KejireH a,iaM a^eivii Kemie aynaMafi, 6yjiaFbiHaH KaHbin iiim en kctc ajiMaM^bi. Ocbi ceficnn aKbin Tayra apHaraH aneniH^e: A^aTaybiM fiap Kei^e AjiacapMaw wypcMin. AKcaKaji^ap 6ap wep/ie Tajiaca ajTMafi wypeMm. ATa cbifijian yfipeH rcn KaaarbiMHbiH cajiTbi 6 ap. )KypcriMC opHaraii TaT 6acnaHTbiH ajiTbiH - ap. AaaTaybiM T yp ra n ja Yma^bi o^aH KbipaH,iap. AKcaxajiiiap TypraHjja, )KacbiMafi/ibi yjiaH^ap. iien TOJiraH^bi cypcTKep aKWH. AnaTay mch OHbiH cbipjiacbi fiaywpbiH^a bckch aKcaii/ibiH acKaK TyjiracbiH coM^aw OTbipbin, 6 ii TyhiH/ibi/iaH a/iaM Men Ta6 HranbiH 6 ip-6 ipiMeH eicne waKbiH/ibirbm ceainreH^eH 6ojiaMbn. Exeyi ne fioHhiMbnra Kyui, waHbFMbnra iuyaK cbiH/iaHTbiHjiaH cenac^i. Onbi 6 ii acKatcraraH TayflbiH aH6 biH/ibi KbipaHbi, aKcaKaji^bin way wypeK yjiaHbi apKbi/ibi Kepm, fimin TypraH^aHMbn. 20
Aia-aHacbi w ire pjii Ae Kafiparrbi, cajiayanw ,aa napacaTTbi Gojibin ep)KeTymapMaH^aH^bi,ocbi>KOJizia6apKYiuiH5KyMcani T3p6Me6epej[u. /JaHa xajiKbiMbnabiH 6ajiacbiHbiH 6eTiHCH KaKnafi Tyjia ecipyiHiH 6ip ce6e6i iie ocbiraH caa.abi. Bajia KaHiua ecin weimreHiMeH 03 3Ke- uieiiJeciHiH aji^biH^a 3Jii wac, Gajiayca. Bi3 aKbiHHbm «>KaKCbj eKeH» arrbi ejieHiHe Hajap ayaapcaK, on: EpKeaiK KbuicaH KeuiipreH. AnaHHbiH 6apbi waKCbi eKeH. KopraraH OKTbi tqcimch A ratiHbiH oapbi waKCbi eKeH. >Ka,abipan waHbi KajiaTbiH BaybipiibiH 6apbi waKCbi eKeH. TapbiKcaH ceprin KaiiTaTbiH AybiJi^bia 6apbi waKCbi eKeH. CyfleHep acKap Taybataafi, 0KeHHiH 6apbi waKCbi eKeH. Bapi ,ne waKbrn waHbiitaaH, ChaHHbiH opHbi oacKa eKeH! A;iaM 6ajiacbiHa K031H auiKaH^a KepreH, bicTbiK MewipiMiHe 6©aeHreH 03mm aTa-aHacbiHaH waKbiH waHH hih Gojiyw mymkih 6e? OpHHC, wok. Ocbi ce6erm <ae, epKejnriH ae, cepKejnriH ,ae KOTepenn, reHTeKTiriH Kewipe 6uieTiH ae ocbi orGacbrnbin nejiepi aTa-aHacbi eKeHi xaK. Bi3 aca MCHipiiw/u AiuiaHbia MempiM-iuanaraTbiHa 60JiiHyiMi3 yuim aTa-anaHhia ajirbicbiH ajiybiMbia KcpeK eKeH. Fyjiavia xajiKbiMbn «aTa-aHaHbia napbnbiH MeKKere y^J P^t apKajian oapcaH aa, ©Tew ajiMaHCbiH», -iien otc aypuc aHTKaH. Aji 6ipre TyraH Gayup. aiiKe, KapbiH^acTbiH aa eim niK 6hik opnbi Gapbi pae. A ji Gap kyiu- wirepm GajiaHbiH wo;ibmaapHaiiTbiH 3KeHiH0jiH.aiK wojihi ja , we H ue 6ojieK. Cem KopwaraH opra, raGmax, kofum, ko jihih KapaujbirbiH,xaH OiannbiH MaHbiaAbuibiFbiH anxbin wexKny mymkih eMec. Ocbi ceoenri ae aKbiH. «B3piHCH waKbiH waHbin;iaH, OxaHHbiH opHbi GacKa eKeH». achai. Axajiran ejienre yKcae aKbiHHUH KanuiaMa rayip euicnacpi 21
6ap, aran atiTcaK, ojiap: «KerepmiH;iep cbipbi», «)KaKCbi ^ mit», «Eceni kgktcm caviaj]bi», « A k 6nnati», «)Kericy», «K0KTevin nana cyp cri» , «KyMic 6enniK», «)KanbipaKTap», «Toti/iaFbi TineK» ceKinm wbipnapbiH atiTap eniK. Anaivi 6ajiacbiHa aTaMeKCHHCH apTbiK acbiji hyhhc 6onybi mymkih 6c?! Katina hcypcch ne otibiHHaH 6 ip LUbiKiiatiTbm, ytibiicracaH Tycnue, oayna wanwHHaH KeTiictiTiH Tyran wcpnm >k0 hi ne, >Konbi na 6oncK-ay. Bn XaceHxan TanrapoBTbin «TyraH >Kcp» aTTbi onemHCH ujbinatibi a3aMaTTbiKTbi, caFbiHbuuTbi cc3ineMi3, on: KoKiperiMe acanbiH 6epreH e n i\\i Fo ti, M aran ownec napbiH 6cpreH eniM foh. M cm ercpne yKaJiFbi3 TaMiubi 6onFaHna, Tyran >KepiM - atinbiH uiajiKap kojhm foh. Konixi 6ap na wonncMetini TaanatibiM, EniM 6ap na TacKa tmmcc MannatibiM. )KYpcriMC Kbi3FajuaKTafi KaH 6cpreH, TyraH >Kcpcn oaKbiTbiM na >KaH6atinbi. H m, KoScneK Kybin, KoniHC mOMbinbin, acup canbin otiHari ockcm /Keprc ne w c tc ih , oHbiH 3p ry n wycaiibi, op6ip KHbipwbiK >*<acbi KbiM6 ar Ta, Kanipni. CoHnbiKTaH ryraH opracbm , ockch >KCpm xanip TyTnatiTbiH anaM 6anacbi >kok nibiFap?! A kwh npTYpni TaKbipbmKa KanaM Tep6crcH. aTan atiTKaHna, 6YnnipiniHncprc apnau >Ka3FaH marbin TybiHnbinapbi, waciapra apHaFan jiwpHKajibiK eneunepi, now anapbi 6ap. Bi3 XaccnxaH TanrapoBTbiH «riapTH3aji cbipbi» aTTbi noiMacbiHa a3-KCM TOKTancaK, on 6ipncH onriMcm opincH TonFatinbi: Kc3 eni - BarbicTa epT >KaMbin TypraH, Ajnbi 6ct Kapamati Kapbm TypraH. OTaHnbi KopFay yuJiH Tac tyhih 6om, ^yM binnw 6ip Kicincti xanbiK 6yFa». «OTanFa way TOHni!.» - nen >KaTKan eni, 22
0pT Luajibm Kywin aoTbip acnaH-wepi. «Mafi^aHra KeTeM», - Rem, )Kirep Tacwii, )K yp e n Tyjiafi coktu, ©Hi Kauibin. AHacbi: «KyjibiHbiM! - ^ e n , C yfi^i GerreH, 0 3 eri amH^bi 6 ip KyHin eprreH. - Kaw^a )KypceH aMan >Kyp, BajianaHbiM, ApMaH >kok, He KepceH Ae a y h im KenneH, - Aen aHacu awHajibin- TOJiraHbin, waHbi KajiMafi 6ohck 6ojibin acypce, 3Keci hutch e iijiin TypranbiH 6uiAipMeHAi, ©3iH cajiMaicrbi Aa ca6bipAbi ycTafiAbi. ABTopra C03 6epceK oji: CajiMaKTbi 3Ke Typubi KaTyjiaHbin, Ke3iHj3e JKayra Aeren auiy waHbin. Yjibm a: «BepiK 6oa!» - Aen afiTca-Aarbi KaHbiHiia TOJiKbiH Tynan TacHAbi arbin, - Aen a3 raHa >Kbip myMaKTapbiMCH-aK noiMaHbiH HAeacbiH aujbin, imici MaiMyHbiH 6afibiTa TyceAi. lllbirapviaHbiH 6ac KahapMaHbi KacbiM KaHceHOBTbiH 6cMHeciH ocbiHAafi >KapKbiH )Kbip KOJi/iapbiMeH 6acTan, aarbiHAa ©Te 6ip H331K ceaiMMeH 6hripeiu. aKbmra c©3 6epceK, oji: AiKajiAaH KacbiM rajiafi aMan Kajuibi, C o rb ie Ta )KeHicneneH rawiaMAaHAbi. Kyu © iri, Aiinap © iri, }Kbuuap © iri, KyaH en, KaH MaHAaHHaH ep opanAbi, - Aen wemciieH TyraH c a ih c opanraH 6 aTbipAbi aca 6 ip KyaHbiuiTbi waFAauAa cyperreHAi. XaceHxaw TaAFapoB 03 enin, weptH. acipeee TyFaH mckchihih ia 6 maTbiH rajiMaii wbipjian otkch aKbiH. 0 3 ihih T3n-T3yip wbipjiaphiMCH. KapaiianbiM MmoiMeu, Ka)Kbip:ibi euforiMCH eA eciHAe Kajiaabi Aeii cenevin. OraH ohkih KaniuaMa k©3 MatlbiH Taybichin wauan )Kbip wnuaKTapbi icyo. 23
F iiiik T Y P blC IlE K O B A , S aidhnN 0711 E C IM 4 E XaccHxan aranbi mch 5cc-ajiTbi wacbiMHan waKCbi GijieTiHMiH. Oji KC3^e 6i3 Fa3H3a anaM, Fajina oiikcmmch KyjDKa KajiacbiH/ja TypaTbiH6b]3, coji KC3iicoriKCMcem KJiacTbi 6iTipin, 6oTanHKa noHiHeH ca6aK ScpCTin. Mcni ne mcktchkc aHna-caH£a anapbin acypeTiH. FajiMfl onKCM qtc KepiKri 6ojiaTbiH, ocipecc MaraH yuaHTbiHbi luauibi. Onbi cni 6YpbiM Kbijibiri opin aprbiHa cajibin KOHTbin. Coji Ke3<ae Xaccnxait ara Cia.am y^re * H i KCJiin >kypctih. Ycnaae kok khtc/i . raJiHcjje ma;i6ap khiii /KypcTiH cbiM6arrbi aanT, coji Manaiuarbi 6ip patioHUbiH OKiMi 6o^aTbiH. 1955 >KbiJibi 6i3 Kbnaw^aH Ka3aKCTaHra opajiun, Fajimi anneM mch XaccuxaH ara 0T6acbin Kyp-Hbi. XaccHxaH ara 6opiMi3 y 3aK >Kbuuap 6ipre Typ^biK. MeH XaccHxaH )Ke3neM/ii ara aen KerriM. XaccHxaH ara ,3a Mcni Kapbm/iacbiH/iafi Kepin «EHJieiaH», -,ae ii aian >Kyp/li. Oji Kici 6TC MefiipiM/ii, Kim ineiiui >KaH 6o;iarbiH. Bajiajiapbma ^a KaiTbi C03 aHTnaiiTbiH. FajiHa onKeMji otc epKejieTin «FajiHKC», je n JKypeTiH. AnaM/ibi /ia 63iHiH aHacbinjafi waKCbi xopin, Karrbi cbiHJiaHTbm, «C i3iiiK i jiypbic», - ;ien C03 KaHTapMaiiTbin. XaccHxan ara Genruii aKbiH, 6acnarep e,ai. Yaax wbuuiap 6acna- jiapjja Kbi3MeT c iin KOiiTcrcn ejienncp wHHarbiH wbirapraHjiapbm 6ijiCMin. Coji Kcajepi XaccHxaH ara 6ipa36ejrnji] aKbm Hcaiyuiburap^bi >k h i ywre KonaKKa uiaKbipbin /KypCTiH. Cojiap^biH i mi tine Cayip6eK BaK6cprcnoB, Fa(J)y KafibipfaKOB, KanroKaH B c k x o >k h h , ,/lYKCH^ a^ XlooKanoB, A bh Hbicana-THH hohc Map(})yra AHTXOHCHHa. Map(|)yra anawbiMbn XaccHxaH araHbrn m ih c 31hc TaH Kajir.ui, «oTe acyMcaK, CHpCK Ke3/ieceTm anaM» ncHTiH. )Ka3yiubi Coyip6cK EaKfaprenoB kcjitch canbin anaMMCH oHriMCJiccKeHju waKCbi KopcTiH. « lllip K in , po\\ian w aiyra 6ojiaTbm cni, 6ipax Ta nibirapMaH,ibi-ay», - nen, OKitiinincii aHTaTbiH. Ce6c6i, anaM Mawaii Typbic6eK xa>KbiHbm KCJiim fiojiaTbiii. Y jikch fiajiacw Kynanficprcn 6oJibicTbin 6oH6imcci 6o;ia Typa ojt Kci/ieri «A;iam» 24
KafipaTKepjiepiH waKCbi 6i.neTiH, Ke6i Kaparau] KajiambirbiHa «MaMaHHfl» MeKTe6me Kejiin 03/repiHiH niKipjiepiH afiTbin ^K'YpeTiH. Onap: MyxaMeTHcaH TbiHbiuinaeB, EapJibioeK CbiprraHOB, MyxaMejpKaH CepajiHH, Ax\\ieT EafiTypcbiHOB, Bijisjt CyJiecB, t . 6. Ecimjtc, Sip KyHi XaceHxaH ara Buiaji Cy-neeBTin Sajiacbi AaaT Cy-aecBTi y^re waKbipbin, anaMMCH TaHbicrbipbin, aKeci Typajibi ouiciH /ien 03iHm KaMKopjibit biH KepceTin e^i. 0Keci rypajibi ecnn, K03iHe >Kac ajibin Karrb] 6ocan Kerri, oajia Ke3,neH aneciH KopMCmi. Tarbi eciivue, oji kc j^ c MeH aBTOpJibiK KyKbiK KOptam bin MCKCMeiie icren )Kypren Ke3ivue S e jiru ii aKbiH >KapacKaH G G n ip a w e B ri KopzriM. Oji Kici MaraH «eKeyiMi3 oip a;ipccra nponHCKa;raMbi3», iien KajiH<bHiaaHTbiH. CoHjja )KapacKaH nponncKa TaGa ajnvian wypren Ke3iHiie XaceHxaH ara GnjriH rypran yHiMi3jie npoiiHCKaia ryprbi3binTbi, oji Kici Kon >KbiJi.aap ooHbi p ir n Gojibin iKypzu. XaceHxaH aiaHbm ryraH TybicTapbiH >KaKCbi ouictihm ih. Ojiap \">KapKeH[ (IlaHtJjHjioB) Kajiacbioaa yjiKen oiGacbi Gojibin Typarbrn. Arajiapbi, >KenrcJiepi KOHaKKa Kejiin ^KypeiiH. XaceHxaH araHbiH EpMCK, Ep>KaH, CaaHa Gajiajiapbi oiviipre c a rii >KOJi,aaMa ajibin yw jii- 6apaH;ibi oojibin, ypnaK 3CTa4)eTacbiH acaJiiacTbipyaa. KewmipeK anaM eKeyiivii3 GacKa noTepre Koium kcttik. CoHjja nn KapbiM- KaTbinacbiMbri Y'^uiMeiii. Xaceiixan araHbiH waKCbuibiKTapbiH, KopreHjurm aiVraoepceM Kon, oji Kici apKaujan azia\\uapjibiH kohijuh KOTepyre Tbipbicbin >Kypemi. BajiajiapbiH KOoipeK Guimre TapTarbiH, coHbmeH Karap Gajiajiapra apnan koii ojich )Ka3aTbin >Kypen h33ik SojiraHnaH uibitap. CoHiibiKian Xaceiixan atara yjiKen KypNieinen KapaiiMbiH. opKamaiua ecixie ajibin orbipaMbm. Arata oie pinaMbiH, coHaaii Kici^en ropGue ajibin, coipiaii opTa;ra ecKeniMe KyanaMbiii. OKiimuKe Kapaii, uMip^eii epic Kerri, araiibitt waTKaH >Kcpi wafijibi Gaucbin. oajiajiapbi aMan 6ojicbin. AcmuHu siuachi. 20 IS M hLl. 25
TojiKbiH O t n A H X A H K b l3 b l, Asaubitidac K^pbiHdacbi Y/lbIK BOylCAH, - KIUIIK BOA Ho, >Kbi.nnap >Kbi:i>Kbin ©Tin waTbip. Coji 1968 wbinnbiH MaycbiM afibrnna oxeM OcnaHxaH Mem )KeHrinre KyxorrapbiMnbi 6TKi3in, yKaraKxaHara opHajiacKaHiua 6ip anTanaw XaceHxaH araHbiH ymHne Typyra anbin Kenni. EawcHOB KGUiecmnen yfine ana, Ehjhk >KOHe EpMCK neH Ep)KaH 6ap excH. A fipaH jafi ytibiraH OT6acbi. AnaHbiH KepereH^in, araMHbin MeinpiMi, MiHeii e ie 6ns3bi, ca6bipnbi, KapanaHbiMnbmbirw ocbi KyHre nenm X63 annbiMna. T otcmhih aKbiJULiJibJf bi, oh eaycarbmaH eHep TaMraH we6ep/iunn eciMne mohti xannbi. rieH^e u11pkih xomnneH aabin, xomnneH ceMipeni eMec ne?! Con a3 y a x u rra xcHnemji, >xoMapT, waHnapbi cancan, 6aKbiTTbJ oT6acbiHbiH TaTyjibirbi, napna xemnnepi, Sananapbi - EpMex, Ep>xaH MeH Caanara j i anapbiraH. AraMHbiH xapanafibiM MiHC3i TyHbiri TypraH KipmiKCi3, nox Ta3a HHemeH anixaH op CG3i acanbiMna caKTayjibi. «YnbiK 6 ojican - xiwix 6on» ncreH cg3 Gexep eMec. 0 MipneH epTe 03ca na, Ajuiara wyxip. 6ajianaHnapbi Gciri, xanaTTapbi xaiawnbi. )KaKbmna EpMex 60-xa TOJibin, KyjiMapaiu exeyi neMepecm 1 >xacxa TOJiTbipbin, TycaybiH xecm, ynaH-acbip toh wacanbi. Hypnan Men ,/iapbiH araMHbiH Mypacbin >xaJiracTbipca excu. nen t ijic h m ih ! Ep>K3H MeH Afiryj] ne neMepencpiHiH Kbnbirbma TOHMafi y 3ax ryMbip cypyin AnnahbiM Hacin c t c ih ! TanraT neH Cajma na, ApHa MeH AHcaHaHbiH 6 aKbiTbma 66Jiemn, y3ax ryMbip cypyiH A/uiahbiM hocih c t c ih ! )KaHnapbi >xaHcan, >xaxcbi waHnapnbiH xope ajiMan kctkch Kbi3biKTapbin KcniH- Gajianapbi, xbn-xyHey 6 ajiajiapbi, HCMepe- mG6epc;iepi xopyni AjuiahbiM hocih c t x c h ! K g 31h xepin, xonnapbiHaH noM TaTbin, aKbin-KCHecTcpm anraH anaMbn, araMbn 6ch totcm iiniH >xannapbi HOHHarra So/ic m h ! 26
'>Katiai Kbnan6eK'v>ibi C A P H K E H O B 3KEM4EM EOT1FAH ACbITl )KAH MaiuHHa iiniHjie pa/woTonKbihHaH Gepijiin MtaTKaH ca3Jibi ayeHrc ejiiTin Ke^e waTKaHbiM coji e;ii, jiHKTOpjibiH: «>KoFapbi;ia XaceHxaH TajirapOBrbiH «/JoM6bipacbi3 caH Kafi;ia?» 3HiH TbiHJiajibiubi3jiap», .aeivieci Gap Ma? K ghuiim Gocan, mapTapanKa uibipKan cajia Gepjii. KafipaH yaKbiT. KaMiuhiHbiHcaGbiHjiaH Kbicxa FyMbipjia KiMjiepMeH ^OM^ec, Tyajiac GojiMajibiM, KiMjiepjun aJUbmaH emezuM, KiM/iepMeH rana cbinjiacna/ibiMVOcbiHuaH epeKiue, eciMi ecume KaJiap aapa waHjiapjibiH 6 ipi - XaceHxaH ara e;ii. Sana KcaiM^e, y^ hih im m in A;iMaTbi;iaH y-^kch w ajym bi KeJiejii nen koh coHbin, jiacrapxaH wacan, Gaybipcan nicipin, a6bip-ca6bip Gojibin >KaTaTbih Ke3jicpi eci\\ic TycTi. «A^MaTbi,iaH Kejiep KOHaK Kamiaii eKen?» neren GajiajibiK KbnbiryuibijrbiFbiM KepeivieT ejii. M chik kg3 aji/ibiMa, AjiMaibijiaH KejieTiH waayuibi KOHaK, 3op ,aeHe;n, epeKiue a/iaivt Gojibm ejiecTexu. KeriTCH kytkch Kici ne ne^in Hceni, 3kcm aHaMa: «KyHey GaJianbiH tocih /iaapjia», - jien, KyiuaK 5Kaa Kapcbi anbin jKarrbi. Kcjiren Kici mchih onbiMnarbuiaH 30p jicHejii jie. epcKuie ae e\\iec, KapanaiibiM, opra 6ohjim, cyhkim/u , aaycbi jja Gnjiibi Gojihin uibiKTbi. «)KaHaT>Ka», KajiKaM» jichtih apKea. Ocbi icyjiaKKa wbuibi jiaybic, Mcni epeKiue Gaypari ajiaTbm. LUbinbiMen, Gmnbi, 6ajia>KaH. GajiaFa cm, KOJibi TypMaK, jiaycbm kg icpMCHTin, ajiaM cm. CryncHr kciim /ic nc ymih^ 6apa Kajicavt, «)KaHaT*:aH» ;ien anriMeciH GacTaiiThiH. KoKiperi KYMGipjiereH Kyii cbiHjbi, moKipem repcHnen TapKarhin, TapTbiM/ihi ann\\ie.nepin anTa Tycce jien oTbipaibiH carrepiivin koh Gojuibi. f ajiHH aiiKCM ;ie cciMjie epeKiue vtiHcaiMCH Kajihinibi. aK >KapKbiH. KonaK>Kaii, jiaychi kohijiim;ich kch. epeKiue watt e;ii. XaceuxaH araMCH Fajinn aiiKCM wapacbiivubi oiGacbi GojiaTbiH. .ikcmhch >Kacbi yjikch 6oaca ;ia, aKCM «KYficy Gajia» noil rypaibrn C tvjioht kchmjic y ^ |Hl’ Tajiafi Gaphin, flaw ryunphiH rarhm octim . f a_nn» aiiKCMMHUiacTapxanhi cm wbrnbUMailThm. ofuh ccocn re Gap. ohtkchi 27
XaceHxaH araHbin ujanbiparbiHaH KOHaK KeiuTep 6ofibi KaiaK eai mch TapHXbi rypajibi anriMe ^acTaH^ap aiiTbuibin, tyh ayraHiua OTbipbicyuibi e;u... OcbiH^afi acbi/i >KaHHbiH, 6ajiajiapbi .aa acbiji. Yjmapbi EpMex, Ep>KaH, Kbi3bi CaflHa ajii ne a yu jira aT 6acbiH 6ypa KaJica arajian Typa^bi, ea CbiHjian ecneH ecruiiK 6oMaapbiHaH TaSbuibiri JKaTaTbiHbi 6i3.aep.ai, HarauibiJiapbiH epexiue KyaHTanbi. «0Ke KepreH o k woHap, lueiue KopreH toh ninjep» .aeMCKiui )KMCH>aepiMi3zuH ocbi KacHerrepi, XaceHxaH araM m ch Fa/ina anxeMHin TeKTiJiin m ch Tap6HeciHeH jjen YFbiHaMbiH. Onap^bi KepceM, 6aflFbiiua 6aJiaiibiK KC3iM eciMe Tycin, eciMC 3kcm m ch XaceHxaH ara opana 6epe.ai. XacciixaH aFaMeH Fajina anKeMCH gtkch KyHaepiMai, Kefi^e caFbiHbiiu neH ecxe ajiaMbiH. KiTariTapbiH Kapan, OTKeHrc ko3 >Ki6epe-Min. 0KCM,aeH 6ojiraH acbiji wamibiH opTaMbi3aa acoKTbiFbi >KaHbiMa 6aia^bi. ApTbiHjia euinec Mypa KaJiiibipFaH acbui waH XaceHxaH ara. waHHbin waHHaTTa, T3Hm paxarra 6ojiFaii! 28
K a p jib iia u i K \\P ^ a iii aJiHKbiibi C A P E K E H O B A , J1. H. ryMunea amhindasbi Eypcisux ynmmbiK, ynmepcumemimii npcxpeccopbi, (pwio.imiui ^buibiMdapbiHbiy xandudambi )KAPK,bIH KYH^EP E/LECI MeHm 3K6M KypManrajiH (KypMaui) marhiH 6eKexxe reMip>KOJi uie6epi ezii. Taji/ibiKopraH o6jibicbiHbiH Kanaji ayaaHbiH/iaFbi «Ka5KbiJiap aybiJibi», «Kbk maxbipjibi aybui» araHFaH aybui jjaH uibiKKan 3kcm - ecim i )KeTicy enipine X X racuptabin 6acbiH,aa*bj aHrun «Bepi6an Kerepuncmw ynbiMjiacxbipyiLJbiJiap pexm/ie xcaKCu xanbic KbiJiw, Kbip6acTbiH 6ipi Kbiiw/ibiH yjibi CapeKe KaacbiHbiH HeMepeci. KeHec eKiMexuie KapcbijibiiaaH xybinflaraH Eepi6an KeTepijiiciH yMbiMziacTbipyrnbiJiapw kcmihhch wannan KyrbiHFa, waiajiayra ynibipaAbb Kerepuncxm Gipimui Kym CapeKe axaMbn Kaia 6ojibm, YpnaKTapbi Tyu nniH/ie yHjiepiH x iry jii, Ka3aH,iapbm acyjibi KyuiH^c Kajt/ibipbin, KbixanFa aya^bi. 0KCMHIK anacbi - aiaicibi MaMaH 6n/nH 6ajiacbi Cenix6axTaji,abiH Kbnhi KaJiHMa (KaJibim ana). KeiiH.'ie Meicren ycxaraH, OKy-6uiiM Ai HacHxaTTaFaH ayjicTTCH uibiKKaH aKCM iiaiH TybiCTapwHbiH K e6ici YJiKCH Kajiajiap^a ryparbiH. B ij xeM ipw ojiiubuiap OT6acbiH^a ecxiK. AybiJibiMbn^a TeMip^Kojiuibuiap Fana rypaTbiH. AybuiabiH opHajiacKaH wepi Kcim ^ en an ru ii TypKicxaH C i6 ip reMipwojihiHhiH xymcKeH wepi AMHaGyJiaK aybuibiubnt w aiibin/iarbi Tayapacw /ien axajiaxbm marbm TeMipwoa 6eKcxi eai Ay/iaH opxajibii bmaaFbi xeM ipwoji m ckxcB ihih HHxepMaxbina Kaxhinan OKHThmfibH. AybiJibiM bn yjiKCH Kypeaconaan uiajiraH/ia waxKan/ibiKi an, woji KaxbmacbiMbn xck xeMipwojr apKbuibi Fana o t c t im . O n jia a a marbiH 6 ckc x 6ojiraH/ibiKxaH. w ojiay llibijiapa w h wyp/ieK lu n lb u b i xoKxaMaHXhiH. )Koji KUhiH/ihiibma KapaM acran okcm mcii iiiem cMHiH xyraii 6aybipjrapbi Men 6aaajiapbi y n iM iire wm Keaiu rypaxhin. ( oji xvbicxap/ibin iu im jie G a p m ii cp cK iu c waKChi Kopin K yxe rm Ajiw axbiaan kcjicxih xyhicbiM hn 6ap eai. O ji K a ju iu a anaMbn/ibin c in Jiic i, X IX racbipaarbi peeenjiiK PoM anoRiapnbiH -\"^00 whui/ibiK xoiibina apnanbi maKbipbuiraH KaiaKxapabiH 6ipi M avian 29
Typbic6eicnH yaw K¥flafi6eprcH 6ojibicTbiH Kbnbi FajiHa anaMbn 6ch oHbiH Kytieyi XaceHxaH araMbn eai. K ytctih ce6e6iMi3, FajiHs T3TeMi3 aybuira >kh i KejiMeiiTiH, an >KO.ribi Tycce, AjiMaTbiaarbi ch KbiM6aT woKOJiaa KDMiiMTTep/nH Typ-Typin ajibin Kcnenn. Y ir/ieri 6ariaJiap o6aeH tom bin jkcmcmihiijc, Tarruiepai Tbirbin Koiora inemeMi3 KatibiHaiiacbmaH 6aTnaihbm. Baaa Keninre Tarbi cpeKiue seep eTeTiH H0pce-T3TCMHiH Kyfieyi 6enrun aKbm eai. A kw h , >Ka3yuibi aereHjiepai Ten m a m a eMip cypeai aen oHJiafiTbiH Meicren 6ajiacbi yium, Tipi aKbiHAbi Kepyain 03i ere epCKinc acaraaH 6oaaTbin. A kwh 3Ta-)Ke3acMi3aiH 6ajiaHbi epKCJieTyi cpeKiue. OpKaHCbiMbi36cH >KeKC->KCKe cenaeceai, coji 3HriMC 6apbicbm^a Kafi 6aJiaiibiH Kansan MaMaHabiKKa 6chim ckchiii 6ojmaHabi, fopiiuiire 6arbiT 6cpcTiH. Memn ae tiji mch aaeGweT cajiacbina KcayiMe XaceHxaH araMHbm acepi 6oaabi acn OHJiafiMbiH. XaccuxaH araHbm 6 i3am aybiaabm Ta6HraTbiHa aKbmabiK kg36ch Kapan, TaMcaHbin oTbiparbiHbi aa 6 i3 yiuin Kbi3biK cai. O ji KicmiH 6 i36cH Tayra uibiKKanbi, cyra 6apranbi aa KsaiMnaeH 6 ip MewpaM CHSKTbi 6oaaTbiH. Ynipuiin KacbiHaH lUbiKfianMbn. 0 3 iMi3 Kyuae Kepin wypreH aybiaabm iini, aKbm araMbn6cH ^Kyprcuae icyanbipbin TyparbiH^aii, aHa >KaKKa SapafibiK, Mbina HcaKKa 6apafibiK aen aybi/ibiMbi3;ibin Tay-TacbiH, KiniKCHTan HCbiJiraaapbiH apajian, 6i3aiH aybiaaw 6 ip ihiui peT TaMamajian TypraH caaxaTnibiaaH aH-TaH 6oabin KajiaTbiH6bi3. A kuh araiibiH KacbiHaa CMiH-epKiH wyprcHae, Ta6HraT- Tarbi 3p Hapcerc repeH yniaeai eKeHcin aen oftaatiMbiH Ka3ip. Ce6c6i cyra Tycnenaep, Tayra ajibiCKa KCTnenaep aen Kaaarajian oTbipraH 0Ke-uieiiiCMi3^iH KaTaJi ccnepTyi caHaMbnaa >KaHFbipbin rypraHaa, achirbiCTbiKneH Ta6 HFaTTarbi koii nopccHi caen BcpMeuai eKen6i3. XaccHxan ara eTe MenipiMai eai. T 3TCMi3 exeyi 6ip-6ipiH cpeKiue cbiHJiaHTbiH. EciMae Fanna t3tcmhih cpeKiue Kyaxici KajibinTbi. Bya 6 i3 yuiiH cpeKiue Keaacp eai. FajiHH t3tcm mch XaceHxaH ara KeareHae, 6 i3aiH ywae tuarbiH toh- ayMaH oTeTiH. Kw3biKTbi onriMeacp, yia K -yia K nHaep aHTbiaaTbm. A kwh araM eaen oKbiranabi yHaTaTbiH. AKbimibiH fiaaaaapra apHan >Ka3F3H eacnaepi Ken kom. Menm 3kcm MeH T3TeMHiH 6ip-6ipiHe aKbipbiH FaHa auTaTbiH awiMeaepi 6oaaTbiH. E13 khukchc 6oaraHabiKTaH aca Tycme ae 30
KOHMaHTbiH6bn, cgmtcck, 93ZiepiHiH aTa-6a6ajiapbi Typajibi afiTa/ibi eneH foh. MeicrenTe OKbin HcypreHae 6i3,nepjii 6aM^biH TYKbiMbi jx e n aiiTaTbiH aKriMejiep^i ce3CTiH c^ ik, KeHecriK H^eojiorHflMCH ecin, Sojiamaicra KOMMyHucT 6ojiaMbi3 .aen raunbrnbin ^KypreH 6i3re «6aHJiap, 6Hjiep. Ka>KbiJiap» Typa^bi aHTbuiraH aHriMejiepai ecTipmcH, cbi6bipnan afiiaTbiH, cefiTceK e3jepiHe THreH 3HflHbj 6ojiFaH^biKTaH, 6i3re ,ne thiii KeTe^i iien ofijiaH^bi eKeH foh ( C oji onriMeiiepai Tbiaaan, acajbin ajiMaFaHbiMbnra Kajip o k ih c m ih ). 0ceM Kajia, McacTapiibiH Kajiacw mchih cryneHTTiK OMipiMHia, 6aKbiTTbi maKTapbiMHbia ch 6ip KbiMSaT carrepi-AjiM aTbuaFbi XaceHxaH araMMea Fajina totcmhih Y e o m e n KC3^ep. >Ka3 LUbiKca, coji Ke3^e n 6apjibiK Kajianapua TypaTbiH Kaiaiaap ceKumi, A;iMaTbi,naFbi vieHia araM mch tstcmhik YH,H^ e aSHTypneHrrcp MaycbiMbi 6acrajiaTbiH. M iH jie m Typne aybiJi/ian MeKTen 6 mprcH 6 ip Sajia )kshc OHbia KacbiHjia OHbi ajibin jKypeTiH Kici lJiecm Kejiejn. E iiayip non caHiibi KypaHTbJH a6 HTypHeHTTep >KbiJicaHbiH, Taji^biKopraHHaa, )KapKeHTreH ^miajiaTbiHObn. Oxyra TyceTiHitcp^i eMTHxaHFa XaceHxaH araHbia eai, 6ojiMaca Fajiaa tstcm ajibin SapaTbia. LLIbiFapManibijibiK a/iaMhi 6ojiraH;ib]KTaH mbirap, aKbia XaceHxaH aFaMbnjbin Y^-aeri KOHaierapra KaSax tyhi'chih KopMenni3. KaHTa SopiMiiiiiH caSaioca AafibiH^ajiybiMbiara Sap MarjiaftAbi >KacaHTbm. Tin ii coji M eiim /ic KvpMaiaa3bi aTbiiuarbi VjiTTbiK KoacepBaTopHAHbi SmpreH Ep>KaHHbiH e ii MyibiKa-ibiK acnanrarbi KYiuicjiiicTi xcaiTucybiH TOKiaraTbia. Kyaic Kapafi aSHTypnen rrepam oxyra TyCKeai waTaKxanara. OKyra TYcnerem aybuira (mcmccc >KyMbicKa opaajiachm, coji yilae apbi xapaii Kajiyw MyMKia), yjiiiap/ibi acxep Karapbiaa wiSepin. y*ua KaaaTTaHbin yaiKaH Sajianaiijian SapiMnni opiiajiacTbipaibm. byji OKyra Tycyre KejircH >xacrap Typajibi raaa aiiTbia OTbipraiibiM foh. Ton Fa. acKa, >kckc >KYMbiCTapbi Men CM/icjiyre, aypyxanara KCJiermaep Sap, araM mch rareMHiH coiimch aHTKanaa, «Kbip aaaMbiiibiii Kaaaaaibi mapvacbi SrmeHjii»>. byji mattbipaKKa )K‘apKeHTreH, TajuihiKOptaHtiaH. Apaji;uiH KeayimaepaiH Jien Y^JiMofirm byji Ke/ireu TyraH-TYhic, KY^ia-)KeK)KaTTbiH mapyajiapbin Thinabipbiii Sepyre ara\\i mch t.ytcm Kojijiapbman KCJiiemiie wapaeMaeceTm 31
AjiMaTbiHbiH aKbiH->Ka3yiub]^apbi, acajiribi 3H5uibi KaybiMbiHbiH 6ip a3biH araM MeH TSTCMHiH y^iHiie, KeHJKaHbuiraH ^acTapxaH 6acbiH,aa KepeTiH^ia. O KynaH 6 o c Ke3,aep,ae araM m ch t s t c m h ih YHIH^e GojiaTbiHMbm. XaceH xaH ara K a iiib ic 6o;iFaHHaH Kenm F a jin a TOTeMHiH HcaHbiHua Kbnbi Ca^Ha, C a y iie (HeMepe s iik c m ) yiueyM i3 TypubiK. Y iueyM i3iiiH ne 0KenepiMi3 6ipiHeH coh 6ipi (XaceHxaH araM m ch ih axeM KypM auj 6 ip JKbiji^a, y 111 >Kbui^aH c o k Kbi3afi6eK aTaM) o /lYHMejiiK Gcuibin K e rri, T3Teivie 6yJi K a ia jia p e re aybip t h /u . Bi3re Kapan, «YiueyiH ne weTiM K a ju b iim a p » , - ,acn KbiJiairabi, 63-e3iH e3i >KY6aTbin, 6ofibiH Te3 >KHbin ajibin, Kem/iiMi3,ai K e ie p y yuJiH KbHbiKTbi SHriM enep aHTbin 6 ep eriH Bi3ju w acbiTnay y w iH , >Kirep 6epy y u im , iiu i >Kbuian OTbipca aa, c b ip i bi KYJiin, 6i3^i K G H iJiiieH iiipeiii eneH row... Ka3ip 6opivii3 >KaH->KaKTaMbi3. O fijian oTbipcaK, araM mch t3tcm 6opiMi3jiiH 6ijiim ajiybiMbi3Fa MOFiiaH >KacanTbi. Ojiap 63 MaKcarrapbma » e n i ,aen on/iaHMbiH. EpMeK Ka3ipn A6aw aTbiaaaFbi Ka3aK Y^TTbiK ynHBepcHTeTimH MaTCMaTHKa (JjaKy/ibreiiH 6 m pai, acnHpaHTypacbiH TSMaM^a^bL XajibiK mapyaiiibijibiFbi HHCTHTyTbiH 6iTipreH KyjiMapawKa yti-neHiii. EpMeicriH yjiiiapbi HypjiaH MeH ^apbiH Ka3ipri CsTSaeB yHHBcpcmeTiH (SypbiHrbi K- M. CaTGaeB aibiHiiaFbi Ka3YTY) 6 m p /ii. /Japbin MeH KbiMoarrbiH A*ma jereH Kbi3bi 6ap. Ep>KaH Ka3ipn KvpMaHFa3bi aTbiHiiarbi YjirrbiK KOHcepBaTopHHHbi Ginp^i. O n biH >Ky6aHbi AwryJ! ,ac ocbi KOHcepBaTopHBHbi 6m preH. Ep>KaHHbiH Zlsjieji, 3 ce;i a n b i eri3 Kbi3bi 6ap. iJsjieji KaaaK 6ac cayaeT-KYP^iJibic axaziCMHJicbiH (K a 3 F A C A ) TSMaMiiaraH, ^sjieji MeH ^Keuicrm AHcap arrbi y^ 1,1* aTTbi Kbi3bi 6ap. 0 ceji XajibiKapajibiK 6h3hcc yHHBepcHTCTiH (U1B) aflKraraH. 0ceji mch EcKCHjiipiiiH BaTbip>KaH, AjinacaH arrbi eri3 yjibi 6ap. CajiHa 3Ji-<£apa6H aTbrn^arbi Ka3aK YJiTTbiK yHHBepCHTCTiHiH (})H^O^OrHB 4)aKy^bTCT1H 5K3HC )KeT1Cy MCMJieKCrTlK yHHBCpCHTeTIHIH 3aH (jjaKyjibTCTiH 6m p;ii. Ka3ip Ijihbc )KaHCYnpoB aTbiHjarbi )KeTicy MCM/ieKCTTiK yHHBepCHTCTiHiH (|)HJio.norHfl (JjaKyubTCTiHiic ca6aK 6cpeai. CaaHaHbiH KyHeyi TajiFaT >Ke3>acM AnMaTbi 3 0 0 BeTepHHapJibiK HHCTHTyTbiH >K3He >KeTicy MeMJieKCTriK yHHBepCHTCTIH 6lTipieH. 32
Kaaip TajiraT )Ke3^eM TanjibiKopraH KajiactiH^a opHajiacKaH AiiMaTbi o6jibicTbiK Hnno^poMbiH 6acKapaiibi. Taarax neH CaaHaHbiH Kbi3bi ApHa A6buiaHxaH axbiHiiarb] KaiaK xajibiKapaiibiK KaTbmacTap >KdH6 0neM xumepi yHHBepcMTeTiHiH cxyaeHxi, AficaHa axTbi Kbi3bi MeKTeme oKH^bi. AjiMaTbwa eTKeH ajiTbi xbiJi, CTyaemriK Ke3/ie, XaceHxaH aFaM MeH Fajiwji T3TeMHiH 6epreH X3JiiM-x3p6neci, o.i KiciJiepjieH KepreHiM MeH Y^peHreHiM moji. XaceHxaH araM MeH FajiHA TaxeMe jiereH ajirbicbiM uieKci3! XCancan )KaH;iap/ibiH opbiHuapbi >K3HHaxxaH oojiFati! AcmciHa qaiacbi. 05.06.2018 jk\\ 33
ryjiiop TAJ1FAPO BA, KblJbl K.AMPAH XACEHXAH 0KETAMbIM 0 M ip HeTKeH Kypaeni ac mbiprananbi mch LiibiTbFpMaHbi Ken ayn ne eai aeceHiui. Kefiae on MaraH otc oaiaeTcn Sonbin Kepineai. 0HTKem, oji 6ipeyrc OTe a3, an 6ipeyre TbiM Ken 6epinrcn. 0\\iipai LUbiH cyfireH, oraH icynafi rawbiK SonraH, Syn >KanraHaa Ken Hapcem TbiHnbiprbicbi Kenenn, waH-warbm a waKCbinhiKTbiH Hypbin Luawbin wypcTin, >KaHbi ^KaficaH waHaapabin eMipaeH epic KeTin KanaTbiHbi HcniKTeH cKeH. MyMKiH «>Ka3Mbiiii» aereH ocbi wbirap. KaiaKTap <OKa3Mbiii]Tan oiMbim hcok» acn waTaabi foh. Bnpiivii3 ae nenaeivm foh. Ocbi ayHncae ^Kyprcn Keimae 03iMi3re AaKbin anaMnapnbin Kanip-KacHCTiH Tcpen nanbiMaan, onapFa naHbiKTbi inTHnaT-KypMeT Kepceic 6epvieHMi3. BapnbiFbiH yaKbiirbiH >koktwFbinaH, Kon Tne 6epMeHTiHairmeH Kepin acaiaivibn. Tck onap 6aKHnbiK Sonbin, o ayHHere arraHFaH KC3ae FaHa ohwh opHbi ynipcHin KanFaHbin 6aHKanMbi3. Kan, rrrreH-aH, on Sap KC3ae Here eiiTneaiK, Here SynincaiK aereH oKiniii] e3CKTi opTcnai. Opoip Ka3a okIhiiuT i. TinTi oiuipaiH SapnbiK KbnbiKuibinbirbm Kepin, acapbin acan, wacapbin wacaraH KapnanapabiH eai Mbma Mcanran ayHHeaeH SaKHnbiKKa arraHraHaa OHbrn 6ananapbi Men arafibin Tybicrapbi Tyrini, onapabi waKCbi 6meTiH, ncipecc onapnbiH >KaKCbinbiKTapbiH koii Keprcn, MempiM-manaraTbiH ce3mren. KaMKOp anaKaiibiHbiii bicThiK TaSbi Sohwh acbinbiTbin, McypcriH cnjKipeTKCH KafiMaHa KaaaKTapnbin na KemniH Kyna3biTbiii kctctihi anbiK. XacenxaH OKCMnnin SaKHnbiK 6onraHbiH ccTireHae 6i3aiH ae im iM n KaH >KbiJian, KHMacTbiK cc3iM mch OKiniiu oaeriMnni opTen e rri. Byn 1994x(biJiauii 13 KaHrapbi SonaTbm. IllHpeK racbip gtcc ae 6apnbirbi KcmcnaeH ofibiMaa. XaceHxan okcm mchIh Tyran okcmhih ynKCH araebi, aKKySaina Kenren, TonKbinabi Kapa maiubiH waTKbna apTKa Kawbipran, opTa SoHnw, viiHeai Karineaaey Kenren Kici SonaTbin. Meni gtc waKCbi Kepynii eai, yHeMi Kbi3biM-Kbi3bivi aen cpKcncTeTm. Kiunney KeaiMac 34
mchi aTa-aHaMHaH cypan, acbipan ajibin, )K Y 6aH0 B aTbiHiiarbi ©Hep MeKTe6 m e 6c p ric i KejireH. bajiajibifbiM fom, mch ftbuian 6apMaw KOHFOHMbiH. AybiJiFa KejireH/ie araM bin-Tybicrap 6ap. aynan 6aciubiJiapbi 6ap aop KypMexneH KyTiri ajiaTbiH. O ji k ic ih ih cu re Ke^reHi dip tom 6ojiaTbiH. K en iie aKbiH -^aiyujbi aocTapbm epTin KejieTiH. Bipue an n u l napTHTaH-^axymbi KacbiM KaHceiioBTbiH Ke/ireHi eciM ^e. E.nre KCJircHne aJi/ibiMCH 6 i3<am y ^ c KOHaK 6ojiaTbiH. A rafibiH ^ap, ayaaH dacwbuiapbi KonaKKa maKbipaTbiH. AyaaHjibi apajiafiTbiH, co;i Ke3/iep,ae CaxH Kbi3bina cepiK Kbuibiii mchi ej^ e p iM en ep rin j k y p c t ih . « B o ; i r a » aBTOKOJiirme OTbipbin, )KapKCHT- A p acau ra, ayjzaHHbm TaFbi 6acKa w ep jiep m e KbUbipaTbmdbn. O ji o ip KcpeMCT KyHJicp 60JiaTblH. 1 98 3 /Kbijibi )KapKCHTTCH opTa MCKTerm d m p iri, AiiMaTbira OKyra Tycyre Kea/jiM. Y jikch Kajiaaa XaceHxaH oKeMjxcH dacKa eiu6 ip TaMbicbiMbi3 >kok, coji y^re TOKTaabiM. M eum KcareHivie okcm ;ie, luemeH ae KyaHbin Kaaabi. EviTHxaHaap Tancbipbin OKyra Ka6 biaaaHFaHma ocbi Y^ae 6 oaabi\\i. Kenm ae CTyaeHT 6 ojibin wypreH xeiae aeMaabic caMbm dkchjiih YM,He 6 apbm TYpaTbiHMbm. Yftjiepm c KOHaK KeacTm 6 oaca lhcuicm kom ckkc maKbipaTbiH. B kcm aybiaabiH 3 HriMeaepiH, waHajibiKiapbiH, aFaHbiH-TybiCTapabiH )KaFaaHJiapbiH KbiTbira cypan oTbipaTbm. Coa Keiaepae daiiKaiiTbinbiM XaceiixaH aKenaiu oTe eH6 eKKopjibiFbi. Kafi Kciae 6 apcaH aa yHCMi * a 3y CToabiHbiH YcriH -a^ oTbipaibiH. >KHbipMaaan acTaM arbip KiTamapbi wapbiK Koprcn ck ch , 6 yji TbiHbiMCbn c h 6 ck non Y in iK c n n acH icT in aceMici 6 ojica KepcK. O kcm yiaK wbuinap «)K a iy u ib i» d a cn acb iiu a K oppciaop. peaaKTop, «t)n c p »6 a c ria c b in a a pcaaicrop TaFbi oacKa K biiM crrep aTKapbin >Kypm aaaMaTTbiK, aaa\\iabiK kcji6c tih >KOFajiTnaabi. XaabiK aaabiHaaFbi KbUMCTiii ac, afaubm aap a ju b iiu a rb i KbUMcrin a e adbipoiiMCH arKap.ibi jicii oii/iaifMbm K im m e iiu ia in mch aKKOHiJUirmcH cuiKaiiiaH anubiiaH >ko k. Xaccuxan okcmhih osiipniK >Kap raiuayaa aa woabi ixxiFaH acreH OHjiaMbiH, laiibidbi I ojihs ihcuichjuh .x 'cm k o pk ih c k o i t o h u ii, k o h i.i MapKaxTbiii. Ocipcce ckim bipjiaf an catf), Taia Ky.iKici w^pcKKC wbiav Y^JiararhiH ( hiMdarrhi, cajiMaKrhi, caowp.ihi jkohc repcH c c h m h i >Kan 35
eai. OnbiH wbiabi )KY3iiieH iMJiJibiJibiKTbiH Jie6i ccin TypaTbm. MeHi epcKiuc waKCbi Kepin, FyjicHKa-ryjieHKa aen cpKeaenn OTbipaTbin. 03i icMcp Kici 6ojiaTbiH, gtc csHai, HcapacbiMabi KefiaeKTep TircTin. MaFaH aa oipHeuie KewjieKTCp Tirin 6eprem eciMae, oHaafi HcaKCbiJibiKTap Kajiafi yMbiTbiacbiH. © iiM H m aHaM: «Faan« 6afi KiciHiH Kbnbi 6oaraH» - acn atiTbin OTbipymbi eai. Kchih 6iaaiM, oji Kici Kanaji ettipiH acri annai «MaMa-HHH» MeKTe6in aiuKan M a\\ian, Typbic6eK 6aHaapbiHbiH TyKbiMbi. KyjaMGcprcH 6oabicTbm Kbnbi (6ya MeKTciiTe lawac >KaHcyi ipoB, Biaaa CyaeeB cHAKTbi Ka3aKTbm 6 ip iyap a3aMaTrapbi OKbiran). 0Kew CKeyi EpiueK, Epwan eciiviai eni yji mch CaaHa eciMai Kbi3iibi ayHHere 3Kcain, Tap6Heacn ecipai. Bapabirbi aa OMipaeH 03 opbiH.iapbin TariKaH aiaMarrap 6ojibin ecTi. Bapabirbi aa >Korapbi 6 ijiim ajibin, Typai Kbi3MCTTcp aiKapbin acyp. Kaaipri Ke3ac 6apabifbi a a OT6acbiabi, ecin-onin oibipraH 5KaHaap. Bya a a 6oaca XaceHxaH 3Ke\\i mch Faanjj m eweiiaiH ypriaK Top6neciHacn open eH6criHin HccMici aen 6taeM. MaraH, Memn oT6acbiMa Tiaeyacc ooaran, Kan Ke3ae ae 6i3ai KypMerTcii-Kaaipaen AypreH, >Kbiabi ce3 6cii vKaKCbi Tiacnn Ken ecTiren OKCTanbiMbnabiH KepciiH KbUbiKuibiabirbi aai ae K0n eai, 6ipaK, A aaan bin icine kim Kapcbi rypa aaraH.1 EpTcpCK OMipacH 03bin Kerri. OKCMnam wapKbiH 6eHHcci 6i3aiH >KypcriMi3ac mohfi caKTaaaabi! A a a a aaabman a<apbiaKacbiH, >KarKaH Acpi waHabi, roiibiparbF TopKa ooabin, waHhi nem urrm TOpmae 6oacbin! ApTbm aa HnaiKTi icTCpi Kaaaw, 03i GMiprc KeaTipren eHeieai enenaepi Kaaabi. O a KiciHin eMipm 6aaaaapbiMbnra, ypnai biMbnfa y a n Kbiabin aHTbin OTbipaMbi3. Byrinri OMip caaTanaTbi ocbiHaan aaaMaapabm CHGeriMen Kaabinracaabi. Kawpan XaceHxaH aKCM-afi, wyprcH >KcpiHac aHnaaacbma >KaKCbiabiKTbni HypbiH uiauibin >Kypyiui eai! O a kicimch onriMeaeciii oibipyabiH e3i 6ip rann6cT eai, aMaa HcmiK cpTcpcx 6aKHabiK 6oabin Kerri. KnMaHMbi3, 6ipaK, aMaa He?. . Ha, XaceHxaH oxen ujaiiiKaH uianaraT myrbuiacbi Taaan McypeKTepre nyp Kywranbi aaycbii. Anyabi vKapbi Faana memcHaiu cyniKTi >Kapbi, iuarTbiKKa 6eaeHrcH 6aaaaapbiHbiH naHacbi raHa eMcc, 36
on Harbn 6ykiji ay/ierriH, TyraH-rybiCTbin Tiperi, iioc->KapaHHbiH apKacyfiep MbiKTbi 6ip ^ m re n e,ai. Ha, aco/ibi >KyM6aK waJiraHHbm 6ec KyH^aiK KOHarbi >KaHbiH.na Hcypeicrep 3pKe3 carbiHbimneH cora^w. )KajifaH evnp-afi /ien «ah» ypaTbiHbiMbn ocbiH^afi^aH 6o;ica KepeK. 0KeHMeH Ke3iiecin, cefijiecin, KouiTacKaHbiMbii KyHi Keiue ceKiJUli. KawpaH GMip-an, naTyacbn!.. Ajiuambi qaiacbi, 10. 06.2018 37
bvjioyjixaii C A T E A E B A , Kentm YMbITbl/IMAC Y/lblK TY/IFA XacciixaH aTa... Ocbi 6ip eciMre 6ajia KyHiMiizieH KaHbiKnbi3. )KeTicy Hcepiiiae, onbiH imiH^e KHCJii )KapKeHT onipiHue afiTyjibi TY-nraHbi 6ijimchtih;icp KeM^e-KCM e^i. 3a\\iaHbmbiK0,ae6HeT KeuiiHzie CpCK KOpiHC 6uirCH, K0I1 TybIHAbICbIMeH OKbipMaHblH KeiafiblM eTKeH KajiaMrcpjiep^iH oipi-Tin. >Ka3FaHjapbiH coji KeaeH^ep^e >Ka3/ibipbin OKbiMacaK Ta, KOJira tyckchih KOJiMa-KOJi okh /Kypin gctIk. C a rri eatiKecTiK. Men TapTbin, Tar^bip >Ka3bin, ,aa.n ocbi XaccuxaH aTaMbn/ibin aybuibiHa kcjiih 6ojibin tyctim BaK-6cpeKeni aynernu enin-ecin, Kauai /Kanranbi coHinaJibiKTbi, YPnaFbl 6ip /iYhim aybuira aHHajiraH-rbiH. CoH,ibikt3h, 6 ii - Ke/iiH;iep aiayjibi, 6YHbipraH 6ocaraMbnjbi KYpMCT-KomeMeTneH «6i3iiiu aybi;r» ^en KcrriK. )Kyphck yaKbiT. M cuih iie ax 6ocara arraFaHbiMa 35 >Kbia 6ojibiriTbi. 3 a i eciMre... GacbiMa aK wayjibiK cajibinraH KyHi y^kch,icp xcaru: «AHnajiaHbiH, opyaKTbi weprc, TYJifajrbi cjire Ke/im Go.nubm. Barbm >Kancbm!», - /icn >KaTTbi. Ke.ne-Ke.nc aHFap,ibiM. PacbiH^a n a , Teirri eare TycinniH. XaceHxaM aTaMbruuH aKeci - Tajirap. aTaMbn - KHCJii CyaH pybmaH. Mbipaarejui, Ko>kckc. Bip kih^iktch ajinawca^aii 6 yji rybuibinTbi. A^FaLUKbiJiapbi - Tajini aTa, MyKa aTa, Y111>|vmici - XaccHxan aTaMbn. ApTbinaH inuicpi KacbiM, Hacbip, O mc^h aTanap mch >Ka.iFbi3 Kapbiniiacbi Ky^am anaMbn epinTi. Gpoipi cpexine KypMCTKe ^anbiKTbi w aiu ap 6o;uhi. Kajiaxircp aTaMbn aKbin->Ka3yuibi fiojiraH coh, canajibi ryMbipbi aae^HCT nen mo^chhcttih Kapa luaHbipaFbi - A;iMaTb[ KajiacbiH^a orri. Xai-xa6ap amiacbin, eHep/icn vKeTicri KTCpi h 6acnaco3 6cTTcpmcn oKbin, Kyanbin oTbipyiubi c^ ik . A ;i cji Tanbiran cpcK aTa\\ibi3jbiH aybmra Keayi - ayjiCT TyriJi, aybiJi-awMaK YI,,ni /IY^^P-1 ' Tofira yjiacbin waTaTbiH. cajiT-/iacTYp. tojiIm- Byji KaaaKbi KaHMaFbi fiyabiJiMaraH, 38
TapfiHCHiH Maiierm KSHbiHa ciHipreH, Ypnarbma Y-nkiKTaTKaH 3y.neT eai. TaFbuibiMHbiH6ipTYCb] - T ir n i, yJiKeH eHenepiMi3^m 03i KaHHara, KaHbiH, KanbiH ciHJiiMjjepmiH arrapbin aTaMaiiTbiH. KocajiKbi sneMi eciM oepin, epKe/ieTin oTbipyiubi eai. XaceHxaH aiaMbn/ibi y ^ kch- Kitui «M oji,aa aFa», «M oji,aa adriT » ,aen aTaHTbiH. MojiaajibiFbi hcok, 6ipan, ecKiHiH cajiTbiMeH, oKbiMbicTbi, K63i aiubiK 6o/iybi ce6em r, ocbuiati aTaHbin KCTinTi. )Korapb]/ia aHTTbiM, biHTbiMaFbi wapacKaH ayjieT caanbi 63HTepeicreH acep xajubiparbm . Y jikchi KiuiiciH aajiari, kiluici YJiKeHiH ap^afcran aca CbiHJiayuibi e^i. CoHflbnaaH, TyraH >Kepre KenreH^e, axaMbn: «AyHan-KyHan, capKbuiMac uiajixap uja6biT anbin Kaftrbin 6apaMbin», - ^en M33-MefipaM SonaTbiH. AKbiH^ap^biH TaGwFaTbi coimafi CMec ne?! Banarna KyaHaTbiH. Ce3iM^epi lubmafibi api KepxeM e^i. ApTbmuia, ap6ipiM iire apTypni Ma3MYH.ua >Kbip uiyMaKTapbiH Tenn-Terin TacTafiTbiH. Oji SaybipMaji GojiaTbiH. KapaiianbiM SonaTbm. «AfiHa;iaHbiH!», - jjen, aHHa/ibin- TOJiFaHbin OTbipaTbiH. TyraH acepre, TyFaH ejire ^ereH Maxa66aTbi iueKci3-TiH. [UbiFapMajiapbiiibiK jieniHae - OTaHiiibiJUbiK, iiaTpHoTH3M pyxbi «MeHMYHnajian» TypaTbiH. Kaaip coji KyH^epiii ecwe ancaM, K eK ipem ui caFbiHbiw Kepwen KeTefli. Ka3biHa ejji... KvT e f l i - BepeKe e/ii... A^aM^biK, HMaHiibuibiK, K0IIUHJ1IK, MempiMiU/iiK, uibiHiubuiiibiK CbiH^bi acbi/i KacweTTep 6ip ooHbman Ta6biJiaTbiH. Tay6a! ATaMbn K d ce ne, aprbm^a ypnaFbi tu:in waTbip. )KaH wapbi, eMipjiiK KocaFbi Fanna anaMbnGen 6ipre EpMCK nen EpxcaH cbiHjibi ajiTbm acbiKTan yjwap, Ca*m cbinjbi aayjibi Kbi3 ecip^i. Yin GaJiacbi 6Yrm^e y w uiaiibipaKKa aMHajibin, 6ana cynm . luarTbiKTbi OMip cYpin )KaTbip. «A ^ a M ypnaFbiMeH m w h x a c a iu b i», - jicrcH o c u ! Ojiap y u h h , 6 ii yuiin araMbn;ibm a^eoii Mypacbi - acbin xaibiHa. rajiiM-rapCwe Keai. Caibim aH caiibm napaicran, MayhiK 6acbiu, aiaMbUQbiH acbui tk'HHeciMCH Kawia KayuuiKaHjaH 6ojiaMbu. AraMbi mbiH )Kanbi waHHarra, TonhipaFbi TopKa 6ojicuh! A'apKun >KY3i Kaman na Cm u ih cawa caHnui hiMhiiaa caicrayjibi 6ojiMaiv! AcrtniHu *.nachi 3^
Ky .iM a pa in T A J1F A P O B A , Kernni 19 m a y e h im 2 0 1 8 ,m . 0KE PYXblHA TAF3bIM «)KaKCbiHbm aTbi ejiMCMAi» iiereH to il. M o u n t aTa-CHeM gtc waKCbi a.aaMiiap c,ii. Oi6acbtH.ua o^cm uiiK , HHaGarrbuibiK, a/iaM repuiuiiK, CYMicnomiibiiK lien M cm piM auiiK KajibiriTacKaH KacHern manbipaKKa KejiiH 6oJibin TycKeHMiH. A jira w K b ! tyckch KyHHeH 6 a c ia n , «aHnajiaHbiH», - zicu >KbiJibi wbipaw K o pce nn KaGbiruaraH 6o;iaTbm. 0KCMI3 6TC Kiunnenui, Mo^cuMerri, MOHipiivui, JKypcn vKyMcaK, aranbiH-TyMaFa KaMKop, >KOJi,aacbiHa aaaji >Kap, Gajiaiiapbina aayjibi 3Ke, HeMcpe^epiHO ap^aKTbi aia Gojiaibin. KaTbire3 TaFjibip/ibiH >Kajybi apaMbii^aH opTC ajibin Kerri. ApTbrnaarbi ypnaKTapbina y jirt oojiaibiH, a jajiiibiK itch a^a\\irepmuiiKKe >KCTe;]eMTiH oajiajiapbma, HCMepOiicpiHC, KeniH^cptHo apitan e jictu e pm Ka^iibipjbi. Mon TycKCH >KbiJibi « A k t u ic k » /ten ejieH >Ka3Fan ezti: (coxtaH y3iH ^i) 0 \\iip in Hannan, Korepcm, KublM^blK GOilCa T030pClH. 3cp.ae.ni mchih KCJiiniM, TyMinzten, ohmch ce3cpciH. OTaybiH TiKKeH Ke3iHae, AMan 6 oji, KeniH, 0 3 in a e . CyfircHiH aMan wypreHac, Ot oHHan TypcbiH K63inae, - aen. an CaiacbiH 6epin kctkoh. O ji KicuiepaiH aTbi em uec yiniH , ypnarbiHbiHcaHacbm aa w a urbipy ym iH , 6i3 ae aTa-anacbi Typajibt apKawaH ocko T ycipin, OHriMCJien oTbipaMbn. KiTanTapbiH KOJibiMbn/iaH TacTaMan, MaKTan T yrbin, npKe3 >KHHajiFaH/ta ejicH/tepm OKbin 6epin waTaMbrj. Bap 6an^birbiM «6ajiajiapbiM mch HeM epejiepiM »-aeri oTbipaTbm. 0 tc 6ajia>Kan cat, HOMcpe/iepiHO waHaapbi KaJiMan, MCHipiMacpiH ro rin TypaTbin. CoHbin 6ip aaacju: 40
AjirauiKbi HeMepeci a y HHere KeareHae >Ka3abiH cOHbi, Ky3am 6acbi 6o;iaTbiH, ywae wbiay ojii GepuiiwereH, Kaaipnaefi naMnepc aereH )kok, MceprCKTOp Kennenai, a aaaaa )KaybiH, yhjuh imi caaKbrn. CoHaa aracbi MeH anacbi TyHae HcepreKTepai eKeyi eKi HcaFbinan, ra3 naHTaFa yKbiJib!Tbm(6ip >Kcpjicpin Kynaipin), Keyaenepme opan >KaTywbi eai. TyHae aybicTbipaTbm Ke3ae ajibin 6epeai ae, 6acKacbm KeyacacpiHC KaiiTa opan anaTbiH, cajiKbiH wepreKKe opaMa, «aeH eci My3aaHabi», - aeHTin. Ocbi coTTcpzii DpKCi ecKe ajibin, 6ajiajiapbiMbi3abiH aTacbi MeH anacbi ocbiHaati GoaFan - a e n aHTbin oTbipyaaH >KaabiKnaHMbiH. Kewin Tun uibira 6acraiaHHaH, epTeri okw ii oepin, eaeaaepiH ^KarraTbin, paano mch TeacaHaapaa GoaaTbiH Gaaaaapra apnajiraH <<kcliiki epTeri» rarbi coji chaictm xa6ap;iapaaH KajiabipMan, epTin >KYpymi eai. 0Te YKbinrbi, Ta3a, KipriHjn Kici GojiarbiH. }KYMbic CTOJibi opKainaH wHHayabi, KaFaiaapbi, KaaaMaapbi opHbi-opHbiMCH TYpymbi eai, em Hainan «aHay Kafiaa, MbiHay KaHaa?» - aen, i3aen >KYprenin KopMenniH. T iirri yfi kh im Imch aajiara ujbiKnaymbi eai. 0KeaepiniH 6oMbiHAaFbi ocbmaan wancbi KacHerrepi, aaaMrepwiam , YKbmTbiJibiFbi, Ta3ajib» bi GajiaaapbnibiH 6onbina aapbiraH aen afiTa ajiarvibiH. AnaMbi3 6oaca, okom haih cyHiicri wapbi Goaa GmreH, AaHhi cyay, m ine3i anibiK, JKawaapbi, KepeMCT >kuh GoaarbiH. O ji KicmepaiH OTGacbiabiK ryMbipw 6i3re eMipaiK aibiK, aa acacaiaH icrepi Y-nn- enere Gojiabi. Bipae aiceMnaiH KoajKaaGaaapbin jKrapbin oTbipbin. Gip aonrepai KeiaeciipaiK, iiiiih aiubm oKbicaK. aHUMbii ayhipran Keiaen KaH KbicbiMbih OJiinercH yaKbiibi, KaHiua Goaranbi. Kail yaKbirra Kanaan aopi iiiiKemn Kym Men caraTbiH anjian epmoen >Ka3bin OTbipbinTbi. M ine, Mynbin o n Kanaan yKbmrbiabiK. Kanaan MempiM;iiJiiK, Kanaan CYHicnennjiaiK, opKiMinn GonbmaH TaGbijia GepMeirnn Kacner aen onaaiiMhm. AnaMhii y iuK >Khiaaap 6aaaaap a rea bee mae eiioek eiKen, «EnoeK ap aarep i» araFbinbin iierepi. O h caycat binan onepi raMian ineGcpGoaarbm. Iiliki, cbipTKbi KniMaepaiH Gopin Gajiajiapra raiia e\\iee, rim i o rn e ae o n Tirni Gepyiui eai. ^ iiaen koikik y ,,j,m c” t,m VjiKeii waiyuibiaap. aKbinaap. KOMiiomropjiap, nonihi Kieiaep koii Kenyan eai. « K o h l iih Ken 41
6oJica, Y^iUH T apjibif bi 6 u iiH 6 e c» - ;icreH,acM, y h im i3/ uh Tapjibirbi 6 iJiiH 6cym i e ;ii, Tajiafi KOHaKTap Ky ru n n , ejiCH iiepm oKbin. oh atiTbin KeHiJWi OTbipaTbin. KoHaKTbi Kajiaii Kyxy Kepen, ;iacTapxaH/ibi Kajiafi a<acay KepeK - ocbi aHaMbn^aH y tip e H re H iM n iii sai KyHre ^ chih KOJUaHbin, ajiraH T3p6HeMi3<ai jKajiracTbipbm KejieMi3. M i hc, ocbiHjiaH acKap TayaaH 6o;iFaH okcmh och aayjibi aiiaMbnjbiH >KapKbiH GeHHejiepi apnaiuaH 6i3/iiH >KYPcriMi3,ac wapiaipan Typa Gepepi ce3ci3. >KaH^apbi >KYMaKra, waTKaH wcpjiepi wapbiK Gojicbm iieHMi3. Pyxbma Tar3biM CTCM13. 42
Caniia XaccHxaHKbijbi T A J1FA P O B A ATA-AHAM - A/lTblH K,A3bIFbIM 0 kcm ©Te Memp6aH >k3h eai, 6ajiajiapbiHa aereH nxcaiK Maxa66arbi MeH KaMKopjibifbi ujeKcii SojiaTbiH. Ocbi Keire aewiH 6i3ni OHbiH apyarbi Koptan-KOJi^an Kejie warKaHaafi... MeH axeM MeH aHaMHbiH epKe Kbi ibi 6oabin ecTiM. )KajiFbn Kbnbi 6ojiraHHaH 6a aaae, eKi yaaaH KewiHn KeH^eTafibi 6ojiraH coh 6a, siiTeyip Kairbi epKejieTenH. 0 kcm YHeMi yniiapbiHa: «B ip Taji Kbnabi yMbiTnafi, ecKepin >KypiH/iep...», - aen, TancbipaTbin. MeH ara-aHaHbiH Maxa66aTbiHa 6ejieHin ecKeH 6aKbiTTbi 6ajiaHbiH 6ipiMiHaen aHTa ajiaMbiH. 0KeM epKeaeTin «C3Ken» aen arafiTbiH. Bi3zu eHepre Tapirbi. Baaaaapbi: EpMeK, Ep>KaH, C'ajiH aKCMnam KanaybiMeH aoM6bipa, (JjopTennaHO, rm apa, CKpHiixa, ajibT, tj)JieHTa chakiw My3biKa;ibiK acnamapaa OHHayabi YHpeH/UK. 0KCMHIH >KaH ilYHMeCI 0Hepi e )KaKbl H6o^Jlbl )K3He My3blKa aaeMiH epcKine waKCbi KepeTin. Bsjikim, coji yuhh ooaap. EpvKaHaw Pecny6jiHKajibiK A xmct >Ky 63hob aTbmaaFbi My3biKa MCKTeome oepai. A a EpMeKTin My3biKara KYuiTapabiFbJ apTKaH coh, 03i ae (jjopneriHaHo, rHTapa cHHKTbi acnanrapaa OHHan yiipeHai. MeHi okcm KocbiMiua KypMaHFajbi aTbmaaibi MyjbiKaabiK MeKTe6me anapabi. MynaaFbi onbiH o hm : «6Hepre waKbm aaaMHbm >KaH-aYHHeci ho3ik 6oaaabi, aji oHAan wanaap euiKauian waMaHjbiKKa 6ap.\\iaiubi», aereH 6ojiap... Aia-aHaMHbHi Koai ripi Keainaen OTGacbiMbnaMH oaeNii Kciurepi aai ao eciMae. Ocbmaaii KewTepao okcm mch anaM 6i3aepre MyahiKajihiK liibirapMajiapabi opbinaaiKbnbm, oiibi Kyana, CYHcme TbinaaiiTbm. KoncepBaropmiHbm npot})eccopbi llocn<j) BeHC^UKTOHHM Koi UH OKCMMCH COMJ1CCKCHMCH KCIIIH «...K a H ja fi raacan aaaM. KaaccHKajibiK MyibiKanbi eoHaafi TYCineriH acan CeniH .3kch MonaprrbiH, raHaiiHbiu 3aManaacraphiHaafi kcpcmct ckch», aeiiTi Epavanra. OKe-anaMbi ub iH apxacbiHaa oopiMia ae xcorapbi 6uhm ajiabiK BaKbiTbiMbnra Kapatl. eiuKanaaii KHbmabiK. woKiiibi.ibiK KOpreil )KOKMbl3. M en in )KYpcn*Mae epcKine opw n aaran, 6iaai o.ianaen txrip in 43
KaparaH Harambi anaM - FaaH3a. O hw TyraH-TybiCTap^biH 6api jie «)KaKCb] ana», - .nen aTaHTbiH. G kcm oHbi ea aHacbiH^aft KypMCTTen e r r i. EpMCK araM «)KaKCbi anaHbiH epKe 6ajiacbi», -acn aHTburaTbm. Y u ieyM iaa i iie )KaKCbi anaM bn ajuian, epKeneTin e c ip /ii. G kcm - m c h ih MaicranbiiubiM. 0acH->Kbip;japb]H >Ka3bm xajiKbina kw 3mct eTe )K ypin, arafibin-TybicTapbiH aa eiuKaiuaH yMbiTKaH cmcc. AnaM - MCHIH aJITbIHbIM, OTSaCbIHblH YHblTKblCbl GoJlJlbl. AHaM f aJIHfl aTaiabi MaMaH - TypwcGeK TyKbiMbmbin ypnarbi. Ky^afiGepreH 6oabicTbiH Ki»i3bi. G kcm acbi/i wapbm a, 6ajiajiapbiH a, iieMepcjiepiHC, KeniH^epiHC, ^ocTapbiHa, TyraH-TybicTapbiHa e jie n >KOJi,aapbiH apHaran. M eum onbiMiua, 6yji epcKme cbin. Gp/iaftbiM waHa ejien wojiAapi.iH fiip m m i anaMa OKbin 6epeTiH. C oji 6 ip GaKbiTTbi Kea^ep M ann Gojianbi iic n oMJiayuibi e^iK. EipaK, Tar^bip^biH >Ka3ybi 6o.nap, 3Ke-anaMbi3 OMip^CH epTc K e rri. 0 kcm ajuibic ajiTbi >KacTa, an aHaM aanbic 6 ip wacTa GaKHJibiK 6 o ji;ib i. Bapi /je 6 ip AjuiaHbiH ic i foh. 0KeM ©MipiieH oTKeH Kea;ie mch >KHbipMa TepT w a cra e^iM. YaKbiT n e ie n Game aTbituaw abiMbipan eTe nibira/ibi ckch, ^ Y HHe^ e 6apjibiFbi oarepe^i. BipaK earepMeiiTiH napcejiep Gap, oji aziaMHbiH iaruiiK Kacwerrepi, napacaTbi, 6acKajiapFa THnaren mapanaTbi waHe coHbiMen 6 ip rc coji >KaKCbuibiKTap;ibi KoprcH ^KaH^ap^bmecTejiiKTepi mch TarabiMbi MOHruiiK. G kc m hih acbui Gchhcci yaK bir eTKCH cafibiH aopafibin KCJie waTKan/iaH. M cH in T y ciH in M ^c 6aKbiTTbi Gojiy nercm M i3 - oTGacbiH KYP^in, aHa 6ony ;ien OHJiaiiMbiH. G aiMHin Tar/ibip KOCKan >KapbiM KYJic6aeB T ajiraT AHTKo^Kayiibi - )K e iic y w epm /ie aGbipofijibi KbiaMCT aTKapbin >KYprcn aaaMar K y^ m Geprcn ApHa, AncaHa cciM /ii cki KbiabiMbia 6ap. A ju ia ra iuyk,P- Gp a^aM oa aTa-aHacbm e M ip ^e n ch acbiJi >KaHjap jie n ecenTCH^i wohc 6 y ji aanabi ^a. MyH/iaH K yiU perri ccaiM /ii opKaman ceaiHCMin >kdhc o cb iiu a w c a rre p /ie 63 aTa-aHaMjibi epcKme MaK’raHbim ceaiMMCH ecKc ajiaMbiH >kohc ojiap^bi Maiaan TyiaMbiH. G kcm aa FyMbip kclukchimch, 6 aKbiTTbi OMip c y p ^ i /icn a in a ajiaMbm. >Korapbi 6 ijiim ajibin, uiaHbipaK Kypbin, Gajia TapGHejicn o c ip a i, ncMcpc Kep^i. KaaaK e jiiii, KaaaK wepiH >Kbipjiari aKbin 44
6ojiiibi. MiHe^i >KVMcaK, ceaiMTau 6ouaTbiH. CoHUbncraH 6auajiap no33HflCbina KeSipeK naiap ayuapraH. On pyxaHH oneivu e3ivieH ueHrefinec KepeMeT auaMnapubiH, KaaaK 3MHJibiJiapbiHbiH opracbiH.ua eMip cypui. OuapubiH iminue: MyKarann MaKaTaea, KyaHbiw CyjiTaHOB, TyMan6aH MojiuarajiweB, KacbiM KanccHOB, /Johclli PaKbimeB, HSparwvi Hycm6aeB, KacreK Bajm6aeB, Inns )KaKaHOB, 0HyapocK /JyHceHSneB, OpaaaKbiH Acnap, MapaT MnbscoB, BeKcyJiTaH HypuceKecB, BouaTKaH HaKec6eKOB, Botiuhoh A cbij^KaHOB, 0 6 u iK o pi\\i XaceHOB, EaHTypcbiH OiviapSeKOB, CopceHSi ^oyiTyubi )K3HC xarbi 6acKa KenTereH KaaaK euiHiH MaKTaH TyTaTbiH aaaMarrapbi 6ap eui. )Kap Tannayua ua okcmhih >KOJibi Gouranbi anbiK. Eneyi 6ip-6ipiHe Ten, 33ui-Kaji>KbiHuapb[ wapacbiMUbi wyn Souaibin. Acwu aHaMHbiH KOJibinaH loan iiu in , 6 nu m yfine KOHaKTa 6ojiraH auaviuap, oni KyHie uenin; «...FannsHbiH uacTapxaHbiH-aii, uiipKiH...», - uen, TavicaHa ccKe aubin acypeui. A na\\t coHui KniMuep T irin, HCMepcuepiH, KCJiiHucpiH KyaHTbin >KypeTin. K a iip ri tiumch ariTKaHua aBTOpJibiK uje6epjiiriMCH TaH rauubipaTbm. M chih ue Metcren 6 m p re n KcuiiMuc KMuircH cohui KOHnerivi anaMHbiH uieGepxaHacbiHaH iiibiKKan. OFan Koca acnaaubiK uie6epjiinue 6ap cui. Y huik ckihuii Kafiarbma KOTcpiJircriue mcipuircH tdtti nan Tara\\uapbiHbiH aiiKbiFan nici viypbiHUbi wapaTbin. Coji totti coTTepui oni ue cckc ajibiri, carbiiiaMbiH. Tajiaii Kbn-KenimneKTcp KbrjhiFbin. uatfbiHuay >KOJiuapbin cypan anaTbm. 0 n i uc con Fauns anaMHbiH pcnenrrepi enum ay ibmua, HajaphiHua. 0 kcm yri mapyacbina K ipicnciirifi. H a ru j OHep auaubi GonraH. Biu» «Pyxann 6ariubiK-yuKcn Kaabina», - uen, Toponeneui. « Ilo jH s ia , viyjbiKara, cypertniepme, >KUKbiH aua\\i einKaman. cuiKiMFC )Ka\\taHUbiK oiijia\\iaH;ibi», uen. cennipcriH. 0 kcm >Kana Fachipubi Kopcc\\i,uen apMaHuafiTbm. O kihilukc Kapan. ojian Gouwaubi, oji Kyitucpre were auMafi Kerri. BipaK, ereMCHniKri Kopiii, (Kuiama Kyamanbi ccimuo. OMipuen cm Karibi Mynaiiraii con oji /ImMyxaMcu Axxierynbi KonacB araMhiiubix uyimeucH oikch Ke*i Goaatbin. ^ hmuiii 45
aTaMbnubi epeKiiic cbiujian, TyJira peTiHiie Karrbi KYPMcrreyiui e/u. M em n /^HMaui aTaHbiH eni «b Ic T b i» eaiHe kc/hh 6o^raHbiMiibi 6iJiren^e c©3ci3 KyaHaTbiH eai, 6ipaK 6yji SaKbiTTbi n a Kepc a/iwaH Kerri. )KaHbi jKaficaH 3KeMi3^iH >Kep-aHaHbiH Kymarbrna eHreHiHe 6nbui >KHbip\\ia TepT >KbuubiH >Ky3i 6oji^bi. OHbiH TeHiperiHe ujaniKaH )KbiJiybiH ancafiMbiH. BipaK, KaTaji Tar;ibipFa He mapa?! « 0 kch erice ^e, okchhih k03ih KepreH 0/im c c ih » , - .aercH xajibiK ce3i pac eKCH. OHbiMen iaMaHiiac 6o/iFaH, kg3ih KopreH Kicijiep 3KeMi3 wafijibi >KbiJibi jie6i3iiepiH 6uiziipin waibip. 0 3 aTbiMHaH, OToacbiMHbiH >kohc 3yjieTi\\fi3^iH aTbiHaH 3KCM13 XaceHxaH TajirapOB Typajibi ecTejiiicrepiMeH og^ ickch oap w a >KypTKa. arafibiH-TyFaH^apbiHa pH3aiiJbijibH biivubi oumipin, aJiFbiCbivubi ainKbiM Ke.nc.ai. AjaMHbiH¥3aKryMbip>Kacaybi OHbiiucTcpmiH, ujbirapMajiapbiHbiH ea eciH^c Y3aK caKTajiybiH^a >K3He 3kcmhih ypnaKTapbiHbiH ocin-eHin >KarybiH^a CKen. 0 KeMe 6epijiren eH 6acTbi 6aFa oHbia eaenaepiHiH Djii iie cji^ ih ay3bm^a, aai .ae 3aMaHjacTapb]HbiH ecTeJiiKTcpmac KepiHic TaSybi. 0KeM aiiaMMCH SaKbirrbi jxa KbiibiKTbi FyMbip KewTi. Ara-aHaMa acreH \\iaxa6 6 aTbiM >KYpcriM,ac Mann. Onap^bm opHbi epeKme. BaaajiapbiH acaKCbi KOpeTiH KacneT tck KaHa ojiapra .aapbiraH. C oa axa-aHa MaxaSSaTbiH aiii ae 6i3aep 6 ajiaaapbi: EpMeK, Ep>KaH, Ca«H cc3 eMi3 . ApyaKTapbina MbiHTar3 biM! )KblJUap 0 TT1. 0KC-aHaMHblll T3p6Heei, aHTKaH C03acpi MeHIH )KYperiM^e. Enai HCMepe-iiJ0 6 epe.nepi XaceHxan aTa jkojiwh >KajiracTbipa^bi. CoHFbi >KbiJibiH^a 3kcm 03i SacnaFa aaHbinaan >KypreH HCHHaKThiH aTbiH « 3 a H r a p » ,-a e n KOflMbiH aeHTiH. BipaK. K03i Tipiciiiae iubirapbin YJinpc ajiMaraH «3aH Fap» KiTa6bi eHai c n acp am Ha3apjiapbiHbi3ra ycbrnbijibin oTbip! Kori )Kbumap ©Tin kctcc ae acbia skcmhih rarbi Sip apviaHbi opbm aaaabi! ByraH aa inyKip. 46
V P H iqjV IIIA 'M ‘M H i m H H H l
*** )KyperiM, ejiiM, ejieniM, Ym eyiH m 3h h 6 ipreciH. 0 H je T in w ypin KejieMiH, A^^blM^a MeHIH 5KbIp KCLLIIM. An^biM^a acy, 6ejieHiM, A jitm 6 ip Kbip^aH acaMbiH. )KaHbiMAa cepin ejieHiM, GieH^efi To^Kbin TacaMbiH. KeyaeMfle bicTbiK wyperiM, MezieTiM-GafiTaK e;iiM 6ap. LUajiKbin oip Tacbin wypeMiH, KeiiiJiiie majiKap KejiiM 6ap. ToJiKbica Refine KejmepiM, KeyaeMjie Tyaan, TbiH6afi^bi, Tecme cbiHMaH 6yji acepaiH KeTepnefi jibiKCbin, TyjiaM^bi. >KypcriM, ejiiM, eneuiM, - Yiucyi ;joc 6on >Kyp 6yriH. EapbiMiibi enre 6epeMiH, YcbmaM aceM >Kbip ryjim . 48
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323