Қуат Қайранбаев-АҚ ЖАУЫН

л ҚАЙРАНБАЕВ Лң жауын 'Голысқан Ақан серІ —бойың дарын. Аланіқа асқақтаған жайылды онің. Ағайын мертіктірген Құлагерді, Дайындап элі де жүр сойылдарын. Жараньщ жанға түскен беті күшті, Қанымды кім де болса жетіп ішті. Шүрқ етпей Шәкәрімді қиятындар, Әлі де копекені өкінішті. Тілерім, кірлетпесін ойым көпті, Өмірім осы көптіңтойында өтті. Ататын адамдар жүр арамызда, Сәкеңді, Ілиясты, Бейімбетті. Қарай ма жаннан аққан жасқа надан, 100 'Гоғышар бермейді ғой басқаға мэн. Мұқағали ақынға мұң жұттырып, Қасымды қумак болған астанадан. Өтсе де халқым талай сын мектепті, Істерің жүрегімді түйреп кетті. Суйекке таңба салған талай қылық, Қайтейін, казағымды үйретпепті, Бәрі өтер, күн де шығар арайлана, Шаттығым да шырмалар сан айлага. Жаныма терең бойлай салған жара, Қалай гана жазылар, қалай ғана?;

III БӨЛІМ ^ егм ш ій , ~>кі>ір/>/ Қыз өмірдің цол жетпес бәйтерегі, Қыз — кө/іілдің таусылмас ой-цорегі. Қыз — сезімніц иіащалмас шалцар көлі, Қыз болмаса дуние ңайтер еді?! Қыз — адассаң салады жолга сені, Қыз — сезімпіц дертіне азгаш емі. Қыз — қаіианда озегі тіршіпіктің, Қыз болмаса дүцие болмас еді!

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын ҚҰДІРЕТ Бул өмірде шын құдірет іздесең, Баманы таппақ болсаң Күнге сен. Сиынатын тэңірменен теңесер, Тіршіліктің тұлғасы ол —кім десең? Ана дер едім! Інісіне тек жақсылық қалаған. Шырылдайтын қорғамақ боп жаладан. Бауыр еті бауыры үшІн қашанда, Отқа, суға түсуге де бар адам. Әпке дер едім! Асқар таудай қорғаны деп сенетін, Мейірімен шуақ нүрын төгетін. 102 Жатжұрттық боп өзге жанга кетсе де. “Ағатайлап” сағынышпен келетін, Қарындас дер едім! Олар үшін кейде алатын тілеп мұң, Жолдарына келетін тек гүл еккің. Бірде ақын, бірде батыр жасайтын, Жиілетіп дүрсілін көп жүректің, Ару дер едІм! Ләззәті мен қуанышын татып мың, Бірге мэңгі өткізетін жақұт күн. Бөлісетін қайғы менен мұңыңды, Сездіретін шұғыласын бақьптың. Ж арың дер едІм! Балапаным деп мейірін төккізген, Әке болып мандайынаң өпкізген.

Лқ жауын Тілсуің дс, тынысын да сол болып, Жан жылуы қоргапжүрген көп куздсн. Қьгіыц дер едім! Тіршілікті тіршілікке жалғаған, Вітпейтүғын арналатын арман ән. Нәзіктікпен айналаны нэзік қып. Сұлулықпен дүниені қорғаған. Әйел дер едім! АСЫЛ АНАМ 103 Өзің болып жаншы бағым, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Көктен нүрдай тамшыладың. Сэбиіңе арнап едің, Жүрегіңнің бар шуағын. Асыл анам, асыл анам, Пейіліңмен тасып ағам. Сен бар жерде Жасымағам, Тең келмейді қасыңа адам. Сенсің маған арман мүсін, Өзің езл ің жалғанды шын. Жер-ананың махаббатын, Бойга жиып алғанбысың. Жаның бізге нүр еліндей, Жүрші әркашан күле күндей. Өмір заңы болса-ау шіркін, Аналардың тілегіндей.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А ң жауын АЛҒАШҚЫ МАХАББАТҚА ХАТ Күндср өіті, жылдар жылға жалғасты, Талай гүлдеп, жердІ талай кар басты. Сен жайлы ой тәтті арман сияқты, Аялады махаббатым алғашқы. Шарықтаумен көкірегімде жартас әм, Күггім сені тезі.мімді сарка сан. Қуанғанда, қиналғанда келетін, Көз алдыма сенін бейнең әрқашан. Акын болу болмап еді мүрагым. Бір сен үшін ерттеп міндім жыр атын. Адасқанда кара көзің мөлдіреп, Маған мэңғі жол көрсетігі түратын. 104 От кеудемде ойнаса да сан күдік, Бірде лаулай. бірде маздай жанды үміт. ӨшІрмедІм саған деген сезімді, Өшнек емес, өйткені ол мәцгілік. Сыйласаң да жүрегІме талай мүн, Қайта оралдың шаттық сыйлап, арайлым. Ең алғашқы махаббатым өзің ең, Соцғысы да болуыңды калаймын. АНАҒА ТАБЫНУ Айналғалы жүмыр жердің үршыгы, Көктегелі бүталарға бүр шығыгг. Тьшьес беріп дүниеге жел, ауа, От пен судан жаралгалы тіршілік.

оАқ жауын /.// // // Әссмдіктің барын біліп өмірде, Азаматтар калған кезден күрсініп. Vнатудың қайғъі екенін сезініп, Жазылғалы ең алғашқы жыр тұнық Нелер заман өтпеді?! Бейне нәзікжасалғандай шыныдан, Қанша дәуір қалдырды артта тұнық ән. Бірғанаж ай біріктірді бэрін де, Ортақ және барлығына бір ұран. Ол - адамзаттан шыққан сәттен саналы үн, Өн-бойына жүғіргелі нәр-ағын. Іңкэрлігі ғашыктардың шынайы, Махаббаты перзентіне Ананың. Сол арқылы татсақ-тағы азап, мұң, 105 Гүссек тағы қазанына тозақтың. Көбелектей отка агіарып салатын, Албырт сезім - сен не деген гажапсың?! Татып көріп ащы дәмін бар удың, Тек сол үшін іздеп откен дәру күн. Бар жақсыны өмірдегі балаймын, Есіміне ӘЙел, Ана, Арудың. Тойымсыздар тоқтамастан арға да, ЯаУЯНҮЛИҮІЯ хеАй Ку тіршілік кашан түскен арнага. Не кермеді қазақ-қазақ болғалы, Не көрмеді мынау жатқан сар дала. Аңдыған жау жармасқанда жараққа, Қыздарымыз элсізбіз деп қарап па?

Қуат ҚАЙРАНБАЕВоА ң жауын Көп ездерді ерлігімен тәнгі етті, Саны бар да. сапасы жок санаіта. Таусылған ба тарихымның сабағы. Сөз айтады ол да бүгін саналы. Гауьар қыздыңерлігін кім білмейді. Кім білмейді ДомалақтаЙ ананы. Шарасыздан айгайлап бір құр өктем, Қалың қолдан қаймыққанда дір еткен. Азаматтан эл кеткенде білектен, Жеңген дейді қыздарымыз жүрекпен. Қоян жүрек бұққан кезде жаны үшін. Арулардың аттанғаны тағы шын. Отанының қарыс-сүйем жерІ үшін, 106 Жібермеген дұшпанына намысын. Кім санаған, қанша ұтылып, қанша ұтгы? БІр нэрсе аян - жауын жерге жаншыпты. Елдің даңқын, қыздың даңқын шығарган, Кім білмейді Әлия мен Мэншүкті. Сор заманда ғашықтарды сорлаткан, Екі жастың іңкэрлігін жалғапты эн. Қыз Жібек пен Баян да өттІ өмірден, Махаббаттың ескерткішін орнатқан. Бір кездері қалпақ киіп,тер төккен, Қыздарымыз ел табысып селдеткен. Бугін аңыз Злиха мен Кәмшаттар, Бақытгарын таба білген еңбектен.

Лқ жауын Ішке бүкпей жүректегі шыжылын, 107 Қоймады деп ел басына түз үлын. Жел іоқсанда әлем тағы байқаған, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ ӨжеттІгін біздің қазақ қызының. Осылайша елім жасап жас қадам, Үландарым айтып едІ асқақ ән. Шаш жүлынып, бас жарылған сол кезден, Тәуелсіздік түғырына бастаған. Міне, бүгін еркін елміз, ерікті, Жаратушы тілегімді беріпті. Содан болар - Аналарым бақытты, Содан болар —аруларым көрікті. Рас, жүрдік біраз уақыт қамыға, Салмақ түстІ иықтарға тағы да. Талпынбасаң тары өспейді танапқа, Бүлбүл келіп сайрамайды бағыңа. Тірлік өтті осылайшабүйығы, Оны еске алу киындардың киыны. Ерлер қалды бала багып пэтерде, Әйелдердің жүк көтеріп иығы. Айтамыз-ау, эр нэрсенІ түспал ғып, Жасамаған жақсылығын іштарлық. Қиындыктың жеңіп шыққан бэрін де, Бүл не деген тіршілікке қүштарлық. Бүл не деген іңкэрлік ед өмірге, Еттен бе еді. тәндері оның, темір ме? Қай қүдірет оны өлермен ететін? Деген ойлар қонақтайды көңілге.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВо Лқ жауын Ш Аңгара алмай ару - дуние өзегін, Отқа оранған ой орманын кеземін. Еш уақытта аша алмаган ешкім де. Қупияны мен де ашпаймын, сеземін! Жумбақ аз ба жауабы жок жер-көкте, Кур қиялды бесігінде тербетпе. Ару —ана - табиғаттың жумбағы, Ойламаймын шешуі оның бар деп те. Жүрек бүгін табигаттан сыр ұғып. Күтсек тағы әрбір таңнан нүр - үміт. Айта алмайды әйел жайлы бір мысқал, ЖүзбІр шайыр жыр жазса да бірігІп. Келтірсем де кейбір мэлім дерегін, 108 Айта алмаймын шығардым деп кемел үн. Жеткізе алмас эрбір айтқан сөздерім, Жеткізе алмас барлық жазған өлеңім. Сондықтан да қарап қойып түлғаңа, Сымбатыңа табынумен үрлана. Сендерге айтар жалғыз гана тілегім, Арнап келген ойларым бар бір ғана. Сендер барда жүрген жерім нүр әппак, Бақыт, шаттық қалар еді түрақтап. Сондықтан да жанымызда болындар, Кетпей мүлде әлдеқайда жырақтап. Өздеріңсіз арман да өмір сүрген бе? Бэрі қараң, бэрІ мэнсіз бір демде. Алу сендермен эрбір күнім шуақты, Алаңсызбын өздеріңмен жүргенде.

А ң жауын Осылай деп жаңғыргамын тау ішін, Жыр оқимын, бөлеп энге бау Ішін. Жар саламын таусылғанша тынысым, Айтып өтем - жеткенінше дауысым. ЖАРЫМА 109 Балалықтың бал дәурені жылыстап, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Бозбалалық келгенін де сезбеппін. Содан бері умытылған тыныш шақ, Болган жайды келген емес езгерткім. Балғың жүрек қиялдарға бастады, Бала жаны қашаннан-ақ арманшыл. Жымындайды жүлдыздар боп аспаны, Кірпік жұмсам түс көремін жалған кіл. Жүрегім де жиілетіп лүпілін, Жыльшықты күндіз-түні аңсаған. Елендеумен жүрген кезде үкілім. Бсінде ме, жолығып ем мен саған?! Жолығып ең журегіме дерт сыйлап, Сыйгыза алман сезімімді сөзге мың. Алған ісің қашандағы тап-тұйнақ, Түңғиыққа шақырады кездерің. Жырақ жүрсек алгандайын тілеп мүң, Сагыныштан көзімізден жас ытқып. Сана емес, әмірімен жүректің, Екеумі.з де кездесуге асықтық.

А қ жауын //'Н/П Көп жыл өтіп, көбейгенде көргенім, Саналғанда азаматтын бірінен. Өмірімнің өзің салып өрнегін, Жарым болып өміріме кіріп ең, Бақыт дегентілектің деп бірлігІ, Тұрғызған ек армандардан ақ қала. Күндер өтіп, айлар өтіп, бір күні, Әке болып сәби сүйдім шатгана. Ақын көңіл арғымақтай бас білмес, Қамай алмас оны ешқандай абақты. Мен де осы бүзбаЙ жүрмін дәстүрді еш, Қар басқаны содан болар қабақты. Сен жанымда жүрсең ғана жайқалам, п о Өзің деумен келем менің тағдырым. Сәл көрмесек сағындырган қайтадан, Ақ махаббат, неге жөнсіз қалгыдың. Өмір —өзен өткел бермес жағасы, Өкпе айтумен өткізетін уақыт па? Бергенінің білмей жүрген бағасын, Екеуміз де қарыздармыз бақытқа. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ АРУЛАР Сезімімнің көкке өрлеген шынары, Жырларымның суалмайтын бүлағы. Айдынымның өрт шалмайтын қүрағы, Қалай ғана айтылмастан тынады. Арулар...

Лц жауын Көңілімнің коксегені. құмары, 111 Іңкорліктің шарықтаған нұр әні. Қия.тымның қалықтаған қыраны, Жақсылықтың жанға жайлы тұрагы. Арулар... Махаббаттың сақшысындай қырагы, Шабытымның бас білмейтін пырағы. Көңілімнің елеңдеулі құлағы, Айгылар сөз таусылған жоқ, тың әлі. Арулар... Күдігімнің сейілмейтін тұманы, Көкірекгің басылмайтын күмэні. Адамзаттың ескірмейтін ұраны, Ақындардың мәңгі-бақи жыр эні, Арулар... ЖүрегІмніңдүрсіліне кінэлі, Ойларымның шешілмейтін сұрағы. Сұгіулыққа құштарлықтың сынағы, Көз жұмғанда, сонда ғана тынады. Арулар... МАМЫР — МАХАББАТ Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Кыпша бел қыздар қызғалдақ теріп қырлардан, ЖІгітті алға жетелеп еді ізгі арман. Мамыр ғой деймін, мамыржай күндер болатын, Тұрленіп әлем. сэмбі талдар да бүр жарған.

жауын А '///// Көкорай көктем алғандай кыстан есебін, Гүлзарлар бүгін бөленген түрге неше мын. Үйқыдан үзак бейуақта түрган адамдай. ЖүргенмІн бірде қызықтап көркін көшенің. Оянып тірлік, қүштарлық сезім таріты алга. Көз жауын алар үйлер де қалды қапталда. Желікке мінген қыз-жігіттер де көңілді, ¥стаган таяқ жайдары еді қарттар да. Иіліп талдар жапырақтарынан жас тамған, Кеудеге іңкәр қүятын еді әсте арман. Жарқ еткен сонда жанарды көргем, апыр-ай, Түскендей болғам найзагай келігі аспаннан. Ай-ару көріп басылған коңіл тасынган, 112 Байлаулы едім, айырмам осы жас үлдан. Айна көздері көңілге қайгы салдырып, Киіктей кербез өте де берген қасымнан. Ай-күндер өтті, таңым да талай агарды, Қүралай қыздың елесі болган эн аргы. Көшеге шықсам елегізетін боп алғам, Көрсем бе тағы деп сол бір әсем жанарды. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Тірлікте мынау аздыгы мэлім тектінің, Әсемдік Іздеп өтті ғой жылдар, етті күн. Тагы да келген шуағын төгіп мамырым, Айнакөз ару көшеде бірақ жоқ бүгін... Табиғат талай тереңге салар тамырын, Ғашық та болар қыздарды көріп сан үлың. Жарқ етіп қана сезімге бөлеп кететін, Арманды сэттер көп бола берсін, мамырым!

А қ жауын АҚ ҚАЙЫҢҒА БАРАЙЫҚ 113 Сен көрдің бе, гүлдегенін бақтардың? Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Шаттық үнін, қызғалдақтың шоқгарын? Шабыт іздеп, сая іздеп жаныма, Жаз шыққалы сол бақтарға көп бардым. Сән табиғат сақтағандай сыр түнық. Жазғы бақтар кеткен екен құлпырып. Сүлулыққа үн қосқандай әуенді, Жерді өбіп, аспанда күн тұр күліп. Бақ та жақсы, гүл де әсем, дегенмен, Сол бақтардан құлазумен келем мен. Табиғаттан таба алмаған жылылық, Тапқандаймын оңашада өлеңнен. Сен көрдің бе, қос шыршаны бір өскен? Жүп теректі аспанменен тірескен? Жалғыз түрған бір қайың бар сол бақта, Жылдар бойы жалғыздықпен күрескен. Сол ақ қайың желмен ғана ымдасқан, Сезімівде тудырғандай жыр-дастан. Жалғыз түрып күрсінеді ақырын, Өте алмадым мойынымды бүрмастан. Ақ қайыңға адам деп біз қарайық, Қасіреті кетпесінші молайып, Сая болып, қалсын бізге қуанып. Жүрші қалкам, ақ қайыңға барайық. Мүлгіді ғой, кезі болды оянбақ, Ақ кайьіңға барайыкшы аяңдап,

Ақж ауын у /ф , Сусылдаган жагіырақтар ән салып. Оз тағдырын берсін бізге баяндап. Өткерді ғой дауылды да, кошкінді, Мүмкіи элде бес түзеліп, бес сынды. Еш кірбіңсІз күлкі болсын саясы. Жоқтатпайык ақ қайыңга ешкімдІ. Өзіңді өзің жеңе білу басгы сын, Жүрші қадкам әсем бакка кешкІсін. ІІІын махаббат бар екенін ак кайың, Саған айтқан создерімнен естісін. ҚОС ШЫРАҒЫМ Бақыт солай кунге қолын созар ма? N4 Тосар әлі өміріннің жазы алда. Не жетеді күлкісІне сәбидІң, Балальі уй айналмай ма базарға. Қиындыққа калмай жолда тосылып. Алға бассын қуаныштың кеші нық. Гауьартайым, Маржантайым, аман бол. Оздерің боп кеудедегі қос үміт. Куат ҚАЙРАНБАЕВ Қос қарашык, қуанышым. көркемім, Ж_ұ.пдыз болып жайнатындар ел кегін А:га-ананның ақтап арман, мақсатын, Жаркын болсын әркагланда сртенің. Теміріс де тіл бпіріп, созГілеткеи, Арулар-ай, сиқырсыадар ой. неткен?

оАқ жауьт Тұлымшағы желбіреген қыз бала, Г'ул жайнаған бугін міне, бойжеткен. Жүректерге түскен кезде жалын жук, Мэжнүн болған менІң мынау халімді уқ. Бойжеткен боп кеше жүрген қыз бала, Ақжамылган бүгін, міне, қалындық. Сендер жоқта энге осылай қосам ба? Қиындык та байқалмайды тасаңда. Ңұрға бөлел мынау жалған дүниені, Әсе.м болып қалыңдаршы қашанда. КӨКТЕДІ МЕ КӨШЕТІМ? 115 Көз салып көрсем өткенге, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Кідірер тагат жоқ менде. Көк өскін егіп кеткен ем, КейІнде қалған көктемде. Көрсем де жанның не бірін, Көркіңе тойды көңілім. Көк талды саған тапсырғам, Кездесер күнге деп ырьгм. Келе алмай қалдым, құр сүлде, Көрмедім деп те күрсінбе. Көшетке саган тапсырған, Көзінді салып жүрсің бе? Көңілді беріп қайгьгға, Күлкің де бтр сэт тайды ма?

г ҚАЙРАНБАЕВо Лң жауын Ш I Кереметсагынышыңнан, Көшетім гүлін жайды ма? Көркіңді мұңға шалдыра, Кірбіңге кеуде толды ма? Кеткен соң, әлде, көк шыбық, Көктемей жатьш солды ма? Көліне түскен өзгенің, Кінэмшіл, бэлкім, кезбемін. Көңілде солай жүрсің сен, Киіктей гана кербезім. МАХАББАТТЫ ІЗДЕЙМІН П 6 Махаббап ьщ заңы қандай, Мына біздіңжалғанда. Қыз-жігітгің таңы қандай, Қүлай гашық болғанда. Адамзатка аңыз болар. Гуар ма скен Қозылар? Соңдарынансан із қалар, Жалғыз сертті сөзі бар. Нстай бүгін туа қалса, Габар ма еді Қорланын? Махаббаты куә болса, Қүшар ма еді арманын? Сол махаббат бүл күндері, Айтшы, бар ма. десе егер. Кеп адамдар сыртын беріп, О іті дейді кешелер.

А қ жауыи Иә, достым. шын махаббат, 117 Болса керек ертеде. Солар жайлы аңыз қалған, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ БІлсең қандай мэртебе. Неге қазір дастандар жоқ, Асқандар жоқ олардан. Сүйемін деп тасқандар көп, Ал шын сүю - ол арман. Қалдыратын нала-мүңға, Қозы Көрпеш - БаяндаЙ. Неге біздің арамызда, Жүр махаббат оянбай. Қатал тағдыр жазықты етті, Қос ғашыктың тірлігін. Қос жүректің жазып кетті, Ажырамас бірлігін. Бірін бірі кимай кетті, Көре алмады нүрлы күн. Сондықтан да аңыз болып, Дастан болыгі жүр бүгіну Еңлік-Кебек ғашықжыры, Елемеген уақытты. Дүшпандардан кашып жүріп, Тас үңгірде жатыпты. Түсініскен екі жүрек, Жар қызыгын татыпты. Мейлі ерте қүрбаң болсын, Аз-ақ дәурен күрган болсын. Дер едім мен бэрібір, Еңлік-Кебек бакытты. Естай ақын білсе-дагы, Жат адамдық болғанын. ӨзІ сүйген, өзін сүйген,

А қ жауын /■'■/у/ / Жыр ғып өтті Қорланын. Байлық пенен мықты білек, Үстем болған кезінде. Үнатты да ұқты жүрек, Түра алды сөзінде. Торғай құрлы қорғай білді, Селт еткізіп қырларды. Құрбан болды қалмай бірі, Соңдарынан жыр қалды. *** Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Ал эділдік билік құрып, Түрған мына заманда. Махаббатты сыйлық қылып, Бермеген бе адамға? Жеңіл өмір жеңіл етіп, Жіберді ме сезімін. 118 Жігіттердің сөзІ кетіп, Құм етті ме төзімін. Бүгін сені сүйем десе, Ертең оны қүшақтап. Аңыз болар аруымыз, Кетті ме элде үсақтап, Ғашық жайлы жыр жазатын, Қайда сол бір ертекші. Бүкіл адам үлгі алатын, Махаббатты көрсетші? Маған жауап керек емес, Мен сүрақ та қойгам жоқ. Откен күннен келеді елес, Үрпақтарым, ойлап деп. Мүмкін ЕстаЙ жүрген болар, Қорл анына жолықпай. Кебек бар ма іздеу салар,

оЛқ жауын /■ М Ешіігіне шарықтай, Қаяу түссе коңілІме, Кслген болар күа дедім. Мынау қонак өмірімде, Шын махаббат іздедім. Қорланымды тапсам егер, Аңыз болған ертеде. Тас үңгірде жатсам егер, Т-Ү-рса тагдыр кәр төге. * Қозы Көрпеш-Баяндай-ақ, Жатсам болып бір төбе. Қу.рбан болу аянбай-ақ, Мага^і үлкен мәртебе. ҮШ ҚАРҒАМ 119 Айиалдым. ■‘Әке” деген үндеріңнен. Жаныңда бола алмадым күнбе-күн мен. Балапан, үша алмаған үясынан, Шоқымай өссе дегем кім көрінген. Үш қаргам, Әлпештеген үш кызыгым, Не жайга тагдырым кеп түсті бүгін. Адамның пенделігін есіне сап. Көрсетті омір тагы күштілігін. Үрпаг/дм. Қш/ай саған жай каламын. Жалғаннын жар-күзынан тайганадым. ' Ү і. •■<; -\"Т-■і і 'срср жыры гана.

о А қ жауын //И/П Білмеймін қайда сорың, кайда бағың?! Үл-қызым, Үкілеген желектерім. Өзгеге өздеріндей керек пе едім? Қарасам көздеріңе жэудіреген, Бақыт пен қуанышты тел өпкенім. Сияқты сағынышы сар даланын, Әкеңнің жүріңдерші жалғап әнін. Опасыз дүниеде опық жемей, Болыңдар аман-есен, қарғаларым!.. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ АНА ҚАБІРІНДЕГІ ОЙ ӨзІңнен өніп, өзіңнен өсіп нәр алдым, 120 Өзің деп әлі умітім менІң жанар мың. Бақытты іздеп беймәлім сапар шеккен ем, Сагынып сені ауылға қайта оралдым. Өзіңе татыр үл болу еді арманым, Сол ойдың жүрмІн котеріп ауыр салмагын. Анашым, келдІм сағынып секі ауьшға, Неге сен мені алдымнан қарсы алмадың? Қарсы алмадың тундырып кенет күйге мұң, Демедің және “Бұл қайсың, келген үйге кім?” Төр уйден сенің шықпады жылы дауысың, Түрегеп келігі маңдайымнан да сүймедІң. Үлым жесін деп қоймапс-ың қүрт пен май жиьш Қарындасымның көзінде қапты қаиғы үйып, Саган әкелген базарлыгымды да көрмедің, Бермедіңжэне колыңнан тәтті шэй қүйып.

Лқ жауын Ішпедім сусын тамсанып, кейде шашалып, Коңілге келген көп ойды бір сэт басалық. Анашым, неге мен жеткен белендер ушін, Қуанган жоқсың көзіңе кенет жас алып. Болған ем онда... Бәрін де көзбен көрген ем, Әкем жатқан жер, сені де сонда жерлеген. Өлді дегенге журегім иланбап еді, Көмді дегенге көзім де менІң сенбеген... Сенбеп ем онда, оралып бірте бойға дем, Өкпесін кейбір қайтармақ болып айламен. Өтірік ұйықтап, сөйлеспей жатыр біздермен, Ашуы тарқап, келер деп қайта ойлап ем. Барым ем, мама, көзімде сол бір сұр төбе, 121 Ақын боп улың келді деп міне жыр төге. Көп турдым қарап, тек елес келді көзіме, Жатырсың тоңып, оранып аппақ күртеге. АйткандаЙ болдың, іркіле берме бул маңға, Өлмейтін адам өмірде сірэ туған ба? Ыалыма балам. мен өмір суре беремін, Менен нэр алған жүректер согып түрғанда. Жасатпай коймас бұл өмір өзі дегенін, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Өлеңім менен өнерім енді сенерім. Анашым, кешір, келермін элі мың мэрте, Сен аялдай тур басында осы төбенің.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А ң жауын ТІЛЕК Айналдым сенің көзіңнен. Аузыңнан сенің айналдьгм. Ада бір етпей сезімнен. Күндерім келді жайнар мың. Айналдьш сенің даусыңнан, Сағынам эр кез күлкіңді. Көрсем бір деймін тау-шыңнан, Қуантсаң деймін жүртыңды. Айналдым сенің мұрныннан, Жүргенің неткен ыстық бір. Мерейіңасып күрбыңнаң, ЕлІңе жағар іс қып түр. 122 Айналдым мынау шекеден, Қорытар арман-ойыңды. ЕркелігІңді көтерем, Жайласынтектік бойывды. Айналдым сенің барыннан, Көк аспанеткен көңілді. Жан едім жырға табынған, Өлеңім сен деп төгІлді. Айналдым, балам, шырайдан, Жайқалып өсші, жасымай. ТілеЙмін күн-түн қүдайдан, Әкеңніңжайы осылай.

о?Лқ жауын /С/'Н//////А7 СЕН ЕКЕУМІЗ Тузде тірлік көбейіп, үйде алаңым, Жүргенімде жүректІ б.үйдаладың. Ішкізсеңде сезімніңбал шарабын, Дйды эпер деп сен мені қинамадың. Наркыңды әкеп сен маған жүктемедің, /Жоқ-ау, бірақ, менің де түк берерім/. Кірпігінді бір кақтың қоштасарда, Айтар ма деп бірдеме күткен едім. Салтым бөлек демедің, нарқым бөлек, 123 Өн-бойыңнан сезілдІ тартымды эдеп. Елсізде өскен саялы бәйтеректей, Деп түрады жанарың “салқындап өт”. ҰнаЙсың деп айтпайсың, сүйемін деп, Сездіреді оныңды киең ундеп. Ерініңжеткізбеген емеурінді, Боталаған көзіңнен түйемін көп. Жанарымен аймалап жолыққанда, /Сезімнің де азабы мол үкқанга/. Елеусіздеу емеурін танытасың, От күйылар ондайда барып қанға. Жан боларсың білмейтін бас үруды, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Базынаң да, назың да жасырулы. Сырларынды сезе алмай әбігермін, Жүргендей-ақ жаныма-ап қасык уды. Сен екеуміз осылай күй кешемІз, СүйкімдІ бола алмайсың сүймесе кыз. Төзімнің түрағында табыссақ та, Сезімнің күрагында үйлесеміз.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын КӨРІКТІМ Көрдім де сені, көрІктім, Сезімім сел боп, желіктім. Көздері соқыр емес қой, Қойды екен сені көріп кім? Көрдім де сені, көрікттм, Тұлгаңа көркем еліттім. Өзгелер көрді-ау дегенде, Кеудені керді келіп муң. Көрдім де сені, көріктім, Атыңды атай беріппін. Қайталай оны бергенім, Ғашықтық дерті деп ұқтым. 124 Көрдім де сені, көріктім, Аруга арман теліппін. Сезімнен тарттым азапты, Қайдан да маган жолықтың? Көрдім де сені, көріктім, ӨзІмнен өзім қорықтым. Өртеніп, шіркін, барамын, Мұңменен гана серікпін. ҰНАТТЫМ Бейқам едім, енді өзіңді ұнаттым, ¥наттым мен бір өзіңді құлап тым. Унаттым мен қнмылыңды қылықты, Ш ат күлкіңді сыңғырындай бүлактың.

Лң жауын Қараңгыда жүргендей ем ұзақ түн, 125 Үмаггым да арылдым сол тұзақтың. ІІІырмауыиан шықтым босап, періштем, Айтшы кэне, қайдан келген шырақсың. Өзіме өзім қойып күнде сурақ мың, Сен бе дедім көңілдегі түрақтым. Қуанышы өзің болдың көңілдің, Емі сенсің жүректегі сызаттың. Кім ойлаган боларсың деп қымбатты, Енді унаттым мен өзііщІ тым қатты. Көптің бірі болып алғаш көрініп, Коз алдымда ару болдың сымбатты. Ұнаггым да жаза бердім жыр үнді, Мойныңды бур, әсем ару бұрымды, Сезімімді айтсам деймін өзіңе, Өлеңіме шага бермей муңымды. ЖАРГА НАЗ Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Жан-жарым, қабак шыттың текке неге, Шатгықты тағдыр бізге көп көре ме? ӨмІрдіңсыйы барда, күйігі бар, Болмашы қиындыққа өкпелеме. Шалмасыи саруайым булты бізді, А қтілеу тілеп калған жұртың ізгІ. Кірбіңге махаббаггы қарсы қойып, Шашайык жаксылыққа күлкімізді.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Л қ жауын Байқаймын, қуантпайды аса кунің, Тосқауыл өз-өзіне жасады кім. Қаймықпай қиындыкта бірге жүрсек, Оралып шаттығымыз, қашады мұң. Қолда тұр бағымыз да, сорымыз да, Уайым жетектейді жолы мұзға. Бақ қүсы төбемізде қалықтайды, Қондыру оны - біздің колымызда. ҚИЯЛЫМДАҒЫ ҚЫЗҒА Ең асылым, ең қымбаттым дегенім, Бойлай алмай көңілімнің тереңін. Таба алмай еш нэрседен қанағат, 126 Өмір бойы шарқурумен келемін. Дүйім журтты тэнті қылған өлеңім, Мен де өзімше ақын едім, ер-едім. Сол жырларым ару қызға арналып, Ерекше бір арман қүшсам деп едім. Сөзге сенбей ондай сезім бар деген, Аңсамасам қиналмас па ем элде мен. Бэрі де кеш, енді сені сүйемін, Жүрегіммен, жаньшменен, арменен. Кім болды екен бүл өмірде бағы бар, Сені ойласам сезімнен жыр ағылар. Біреулерге жан болсаң да жай ғана, Сен періштем болдың меңің табынар- Сенің тіпті қимылыңды жай ғана, Теңестірем бал-бүлаққа, ойлана.

А қ жауын Сенің сөіік, сенІң күлкіңарқылы. 127 Коріктенігі т.үрушы еді айнала. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Жүбанышпен откен талай айлардың, Табы калды, үмытар деп ойлар кім. Қиялымда өмірім боп алдағы, Қиялымда асылыма айналдың. Сені аңсаумен атар менің эр таңым, Сені аңсаумен жан азабын тартамын. Қиялымда туған бейнең тек қана, Қиялымда кала ма деп қорқамын. КЕШІР МЕНІ Мазаласам қайтадан, кешір мені, Еріккеннен жазгам жоқ есіргелі. Үміг огьж қанша рет сөндірсем де, Есімішті журегім ешірмеді. Сол үшіи кешір мені. Байкап көрдІм санамнан көшІргелі, Мүнымнан да ешнәрсе шешілмеді. Үнаттым мен өзінді. ақыл ессіз, Ғашық болу жалганда кесір ме еді. Білмеймін. кешір мені. Әлен жаздым, шабытым көсілмеді, Сезім жолы баспады көш ілгері. Жаным сенен жылылық аңсаса да, Жанарыңнан ондай леп есілмедІ. Қайтейін. кешір мені. Өлең болып мен саган парақталсам,

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын Енді бІр сәтжылауға сәл-ақ қалсам. Кейбір кездер, белгісіз өзІме де, Сенен, жаным, көз алмай қарап қалсам . Жазгырма, кешір мені. Есіміңці құдірет қылғанымды, Өзіңе деп сақтаған сырларымды. Сен деп соққан жүректі қан жылатып, Дэл қасыңда дәрменсіз тұрғанымды, Сезінсең, кешір мені. Адамдарша жұмыр жер бассаңдағы, Жұлдыз болдың мен үшін аспандағы. Тілеп едім, бар шыным, бір өзіңнен, Махаббатты ертегі, дастандагы, Алдансам, кешір мені! 128 “Сүйем” деңіз, “Өлемін” деңіз мейлі, Кім де болса өзіне тең іздейді. Аялайтын ардақтың өзге десең, Сұйген жүрек бұл қалай дегізбейді, Шын сөзім, кешір мені. ЕРКЕЛЕШІ Сезімнің жоқ ерте-кеші, Төзімімді өртемеші. Көңіл тербер қылығыңмен, Еркелеші, еркелеші. Сен бар жерге жете ме мұң, Кездеспесең нетер едім? Еркелеші, еркелеші, Не істесең де көтеремін.

оА қ жауын /.: V .// /■ Ьұіык деме ойы мына. Міндім ссдім қайығына. ідэкелегі кеп асылсаңшы. Лқ білекпен мойыныма. Коцілімде ү м іт- нала, Қьпығамын калыққа да. Сиқыр с_үлу көздеріңмен, Қарасаңшы күліп кана. СенІ жатқа санамақ кІм? Жан-жүйеме тарап ақтың. Ьс шығарар еркелікпен, Жүрекке еніп бара жаттың. СезімнІң жоқ ерте-кеші, 129 Төзімімді өртемеші. Көңіл тербер кылығыңмен, Еркелеші, еркелеші. ҚЫЗҒАЛДАҚ ҚЫЗҒА ЯЗУЗНУЛИҮЙ Ынтық еткен озіне қызғалдағым, Өмірімді көркейткен гүлзар багым. Жүрегім де әр мезгіл сен деп согып. Арманменен алдыңа жүз барғамын. Қызыд г\\ лдей қүлпырған қызғалдагым, Не сезім бар бойыңда: ызғар, жалын? Өзге біреу үзіп ап кетердейін, Бір көрмесем күніне мұздар жаным.

Лқ жауын Қыгықтаған көңілді, қызгалдагым, Өтейін деп солмай-ақ күзді алдадың. Қызғалдағын қызғыштай қорып жүрген, Тұсай көрме жІгІттің ізгі арманын. Тыныс берген тірлікке қызгалдагым, БаЙқадың ба жүректің жыр жазғанын. Махаббагтың мендегі белгісі деп, Осы әнімді қызғалдақ қызға арнадым. ҚҰРБЫҒА Жұмбақ кезбен қарайсьщ сен күлімдеп, БІр сырым бар - дегендейін, - тауып көр? Қолыңнан да үстатпайсың дірілдеп, Төндіргендей мен бір саған қауіптер. Айта алмадым, сез тапгіадым, сырым көп, Мүмкін әлде айта алмаспын ешкашан. Сондықтан да төгілейін жырың боп, Белгісіз бір сезімдерге бастасан. Сасқалақтап, адамдай бір тілім жоқ, Қаламын мен күлімдей көз тастасаң, Қынжыламын қыздарға деи қырым жоқ, іске аснай деген оиым ;‘Дос'і.асам\". Қаласың да коп қыздардың бірі боп, Кездестірген, ынтық болган жасга сан. Байқағаным, мойын б.үрар гүрің жоқ, Сондықтан да қиналмай-ақ қоштасам.

о?Ақ жауын - '-? /// СЕНШІ МАҒАН сі-;сп аскап керегі жоқ биіктің, Көнгенмін мен қандайына куЙіктің. Мінс оаім, міне ынтықжүрегім. Сарала да сенші маған, сүйіктім. Саган арнапжыржолдарын жиыппын. Жүрегімді бІрозіңсқиыппын. Сыршыл көңіл. жан едің ғой сезімтал. Иланшы сен сездеріме, сүйіктім. Ойнаісгаған лағьщдай киіктің, ■■■■ Нәзікгікті берген саған үйігг кім. Жырларымныңарқауысың, ару қыз, 131 Тыңда-дағы сенші маған, сүйіктім. Буын босагк әлі кетіп иықтың, Кеткендеймін тубіне бІр түйықтың, Б.ұл халімнен кұтқаратын тек сенІң, “Сүйем'1деген жалгыз сөзің, сүйіктім. ТӘТТІ қ ы з Самай —шашқа тускең кезде нақты күз, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Бүл ойынды деме қайдан таптыңыз. Калбшіактап г\\ л іздеген көбелек, Менмін оүгін. үтасың ба тотті кыз? Баягыдай ансатпайды жар бөтегг. От сезімсгз жырды қалай нәрлі етем. Сенен сүлу. сымбаттылар жетерлік, Тотгпліі'і сенеп асқан бар ма екен?

Лц жауын ІУ у// Жастық өтті калмай артта дерегі, Күнбатысқа бүрдық бүгін кемені. Балдай тәтгі қылығыңды көргенде, Бал-бүл жанған жігіт болғым келеді. Жастар жүрсе баудың бойын жағалай, Ынтықтарға қандай кінә тагады Ай. Тэтті қызға талпынады тілегім, Күзді күтІп бал жинаған арадай. Тэтті қыздар арманы ғой баршаның, Таңсық асқа салмас дерсің қолқа кім? Қызылдап бір, шықсам десем қүмардан, Кермек дәмі қала ма деп қорқамын. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ132 МӨЛДІРЕП КӨЗІҢ Бітпеген еді өмІрдің сергелдеңдері, Өзіңе деген сезімім өзгерген бе еді. Өлең жазғам жоқ, өзгеге көңіл бөлгем жоқ, Жүлдызым менің, өзіңді көргеннен бері. Сені көрдім де кеудемде елжіреп сезім, Ойладым іштей, бақытты келді деп кезім. Мені қамаған қапастың терезесіндей, Отырсыңенді, аяулым, мөлдіреп көзің. Үнінді естісем жанарга іркіп тамшылар, Қимастық сезім көңілді жыр қып қамшылар. Көкірегі ексіп, жүрегі Ләйліні аңсап. Мэжүнін де бір кез осылай ынтыкқан шығар.

Лқ жауын Өмірде әлі тосқауыл алар шыцым көп, Жүрсің бе әлде бүл да бір тағар сыным деп. Үнатсаң мені, ақ кұсым, самғашы берІ, Қуаныш хабар әкелген көгаршыным боп. Қияға қиын самғаған бала сұңқардың, Топшысын үзіп, көңілге жара кім салды. Жаныма жебеу, жүрекке жыр құя алсаң, Тездетіп келшІ, сүйіктім, тағатым талды. НЕГЕ МҰҢҒА БӨЛЕДІҢ... 133 Неге ғана жолықтың салып мұңға, еяүзнҮсіиуй Көркің сенің жанымды баурап алды. Көздеріңнен көп сырға қанықтым да, СезімдерІм шешілмес дауға қалды. Дауға калдьг мыйым да, жанарым да, Көрмеген ем мен сені танып, біліп, Жұмбақ сырлы жанармен қарадың ба? Бүла тұлғаң кеткендей эн ұқтырып. Ән ұктырып, жүрекке алау салды, Несіне енді іздейміз кінэліні. Көрген кезде өзіңдей балаусаны. Шарпып өтті жүректі жыр ағыны. Жыр ағыны тұрғанда төгілем деп, '.'әніңдей ак парақта үркітеді. лйллрға өзіңжәилі беріле.м көп. - .■ . ■т.а лгйдан келсін кулкі тегІ.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын Күлкі тегі араз ғой кұштарлыкпен, Осы жай ғашыктарды ойлапдырсын. Көгінеи ушып кетіп күстар біткен. ҚаЙғы-шержұтатынын қайдан білсін. Қайдан білдім уніңді сстігснде. Жүрегімніңшыбықтай шырмаларьш, Табылмай жүрген кезде достык емге, Сөздерімді жаттыққа бүрма жаным. Бұрмажаным сезімді серілікке. Балама оны лебіне желдің желік. Тілекартыптірлік пен сан умігке. Іздсймін кілөзівді көргім келіп. 134 Көргім келіп тұрады сагағ сайын. Аймалагым келеді айнала күн Өзімдегі сезімге ок атпайын. Сен де жаиым, оныменен ойнамагын. Ойнамагын мендегі алау опісһ. Лшыдмасын ігптегі коно жара Сезім жырды мәңгідік жалач еткен. Мұңга бөлеп жолықтың неге іана/ ҚАПАЛ АРУЫНА Жазайьшшы сен жайлы қисынды өлең. Барша қауым еодан ой түйсін дегем. /Чқмаралдай керіліп келгсніңде. Сымбатьша қалды ма е.т суйсінбеген

Л қ жауын Сүлулықтыңкүйін көп шерте білем, 135 Қай арудың езіңиен көркемі кем?! Жібегі боп бүгіннің, Баяны боп, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Келіп пе едің әлде сен ертегіден? Шуақ дедім қараған қарасыңды, Келбет, көркің өзгеден дара сынды. Сөйлегенің, жүргенің, жымиганың, Бэрі-бәрі өзіңе жарасымды. Ән де салдың қолға алып домбыраны, Домбыра ғой қазақтың соңгы ұраны. Жан дүниең тұңғиық теренде екен, Құр сұлулық сезімді тоңдырады. Жан екенсіңжырменен гүл үптеген. Өнерінді, сырыңды біліпкөрем. Талай-талай жүректі баурап алдың, Жарасымды өзіңе қылықпенен. Өзін жайлы өрІлің ой-торабы, Лқтық сырын сан адам айтар әлі. Бәркіңдегі үкімен самалды өпкен, Сезімдер де бірігіп шайқалады. Сүлулық пен өлеңніңжақындығын, Лйту ушін шығады шат үн бугін. Көңідін де, көзін де көккеөрлетіп, Багыштайды өзіңе ақын жырын. ҰМЫТУ Көкірегіне қүйыпалып нүрлы үмІт, Жан асылын шашпай сыртқа, сыр бүгіп. СезбедІң бе көп жыл бойы өзіңе, Өзгешелеу ынтық болған бір жігіт.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын Десек-тағы “дариямыз, тау ақпыз1', Жан жылуын басып кетті қауак күз. іңкэрдіктесолғын шокка айналган. Асыл сезІм қалғаннан соң жауапсыз. Сезімдерді айналдырып б.ұйымга, Ғашықтарды “Мэжнүн’*ету қиын ба? Бейнең неге күңгірт тартып барады. Жүрегімде, сезімімде, мнымда. Ауыр ойлар көтертпейді еңсені, Қымтап алған көңілсІздік “сеңсеңі\". Қүлазиды көкірегім даладай, Үмытармын десем бір күн мен сеш. 136 Уайымын өзге жаннын кім үқсын. Тілегімді тізгіндеумен шыныктым. Күннен күнге көрінесің комескі. Үмытам-ау, келмесе дс үмы гқым. Біз еске алар болган емес тымык түн, Екеумізге бірге атқан жоқ куліг: күн. Жылдар бойы жарық берген сол бейне, Арманы боп кала берді жігітпң. Ереміз деп керуен өмІр кошіне. Жан дәрмсн боп жүгіреміз несінс. Аяулы ару. ораларсың есіме, Ал үмытсам, кешіре гор. кешірс!

оЛқ жауын с.тжл СЕНІҢ ҚАРА КӨ ЗІҢ НЕН Ссміц қара козіңнен 1'үцгиыққа кездесіп олшенбсген. Үміт оты жалғасып ертеңменен, Нүр құятын жүрекке шаттанғанда, 1 ск арайлы сэттердІ көрсем дегем. Сеніц қара көзіңнен, Қайсарлықты сезініп дІні мықты, Менің жаным ерекше қылық ұқты, Шапағатын шашатын күн нұрындай, Төксе дегем эрқашан жылылықты. Сенің қара көзіңнен, 137 Сенім мененсебетін ізгіліктІ, Корінетін қашанда қыз қылықты, Жаз нұрындай сәулелі жанарыңа, Жасыл оты жайлаған күз кіріпті. Сенің қара көзіңнен, Арай көріп сезім сан шыңға шықты, Сезім іңкәр етпей ме шын ғашықты, Жүрегіме жыр кұйған қара көзді, Қалай ғана сезбегем, мұң басыпты. Сенің кара көзіңнен, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Шабыт алып ашқамын жыр сандықты, Жүр қалықтап бүгінде сұңқар мықты, Өлеңім мен жанарыңегіз еді, Тек көзіңнен іздеймініңкэрлікті. Сенін қара көзіңнен, Алау отты мен бүгін таба алмадым, Бәлкім көрмей қалдым деп сан алдадым, Жанұямның жылуы жанарыңда, Ол жылусыз қалайша жанар бағым?!

Лң жауын /' / у/ / **А Отырасың мөлдір көзің күлімдеп, Жүрегіме жабысқандай бір індет. Сезімімніңтұтқынына айналдым, Салынбаушы ем уайымға бүрын көп. Іңкәржанныңтүсінеді күйінкім? Қылығьіңа, сөздеріңе сүйіндім, Сыңғыр қаққан қоңыраудай дауысьщ, Қабырғасын соғып жатыр миымның. Жүрмейді екен жүректерге күш-үғым, Мен де осындай еркі жоқ бір кісімін. Ашық күнде айналамды көрмеймін, Көз алдымда сенің ғана мүсІнің. Серуендеп сезім -дүние бағына, 138 Сэт көрмесем іздей берем сағына. Сенен жақын ешкім жоқтай жаныма, Сенен алыс жан табылмай тағы да. Сүшулыққа кім тағады текке мін, Көрдімсенен көңілімніңкөктемін, Қарайсың да әбігерге саласың, Дүрыс еді көзіңе ілмей кеткенің. Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Бүгін солай бағыт алған жыр көші, Өз ойларым болды өзіме түрмеші. Бейуақытга бөтен ниет айтты деп, КүлімкөзІм, ренжіп маған жүрмеші. =«:5%: Білесің бе? Өзің менен сезімнің күресІнде, Кешегі өткен әр күнің жүр есінде. Жастық кетіп, бір күні қартаярмыз, Тасталармыз сол кезде күресінге.

Лң жауын /'///'/ Үгам ысыи? Жүрск пс скен сезімнің түрағы шын, Ллып кслгем тск содан жыр ағысын. Ьәрі алдаміны дүниеден біз де өтерміз. Гопыраққа айналар бұ-та мүсін. Көрмейсің бе? Қол бүлгаган қызықты ермей түнге. Бал шараптан нәр татпай, шөлдейсің де, Оңашада алысып жасгықпенен, От қүшақта бір тыным бер дейсің бе? Тыңдашы, эні? 139 Қыз-жігітті төскейде түн қосады, Қара көзді қалайша мүң басады. Жастық дәурен келмейді қайта айналып, Суда ізі калмайды, қүмда шаңы. Ойлап көрші? Жібергенде қүштарлық бейбакты елші, Қар жаудырмай қабактан жайнап келші. Жас тілегін күдай да құптайды екен. Ынтық жандар көрінер кай уақта ерсІ?! Сезіндіңбе'? Қуаг ҚАЙРАНБАЕВ Таусылғанда кеүдеде төзім мүлде, ЖүрегІңе багынып өзіңнің д е. Сезіміңе серік боп. еркіндеші, Куан, шаттан, тек кана кезіңді ілме... Ал енді. сезіндіңбе? *** Мерейлі істі құпкөрер, Дэст\\ рім калаи жүтады. Ананы ардак түткан ел, Кызын да кадір түтады.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Ақж ауын Санаңды жайлап еркін ой, Түспесін салтым талапай... Қыз деген елдің көркі гой, Біліп қой соны, балақай. Үміт шоғын үрлеп атса күле күн, Арулардың көрсек дейміз гүл өңін. Қажет болса бір ескерткіш орнату, Қою керек аналардың жүрегін. Бас иетін данасы да, баласы, Дайын әркез мейірімі, дэм-асы. Ару деген тек әйел деп уқпаңыз, Ол алдымен адамзаттың анасы. **ф Көркіңнен жаз жадырап, күліпті күз, Қол жетпесін білсек те —үмітгіміз. 140 Қуаныш сыйлай берші, айналаңа, Күлкіңмен бал татыған, қылықты қыз... *** Аңсауменен ай арудың тектісін, Өзіңді ойлап көп күндерім өтті шын. Раушан сыйлап, сезімімді жеткіздім, ЖүрегІмді үсынғаным деп түсін!.. ** * Бар ма, жоқ па сендей жандар бүл маңда? ЕліктірІп, елітеді сырғаң да. Махаббатты жоқ дегенге сенбеймін, Сезім тербер шын сұлулық түрғанда! ҚАРЫНДАСЫМА Тілеп жүрген өмІріңнің жалғасын, Қарындасты қадірлемеу - арға сын. “Ағатай” деп, аңсап келер алыстан, Айналайын, аманжүрші, қарғашым.

оА қ жауын М///-Н///^/ У/' Ьолсын деумем абыройың тек үстем, Мүңын айтгіай. куанышын беліскен. Боле-жала жоламайды. себсбі, Қоргап жүрер өзің болдың періштем. Алау шашып бүгін бізге гүл өңің, Ағайынның амандығын тіледің. Қанатымен су тасыган ұяға, Қарлығаштай шырылдайды жүрегің. Шалар болса қабағымды күз - нала, Секіруге даиынсың-ау, қүзға да. Қандай ғана қимас жан-ед - қарындас, Қалай ғана бауырмал ед қыз бала! Ал, ағадан шыққан кезде айбарлы үн, 141 Қуаныштан елден бүрын жайнар мың. Жетелеген жақсылыққа тілекпен, “Көкелеген'’дауысыңнан айналдым. Көплен бірге жүріп келем өмірде, Бірікпеген бір тумаса көңіл де. Қарындасым болмаса егер қайтер ем? Мың рахмет сені берген Тәңірге! ТӘТТІ м ұ ң Қуат ҚАЙРАНБАЕВ іңкэр етті мені өзІңе гүл өңің, Аяулым-ау, тапсаңшы енді бір емін. Қатар жүріп, тіл қата алмай өзіңе, Жүрек сырын жеткізе алмай жүремін. Дидарыңа жинағандай бақ-нұрын, Сенен көрем өмірімнің шаттығын. Есімді алып, елітетін күні-түн, Сен екенсің, о, махаббат, тәтті мүң.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Л қ жауын Бір бейнені шығара алмай санадан, Мен сияқты қиналды ма бар адам. Ляулым-ау, сезбедің бе бір жанды. Сенен бір сәт көзін алмай қараған. Сездімеекен сезімімді жүрегің, Ару бейне, тапсаңшы енді бір емін. Махаббатқа сусап жүрген ғашықтың, Сен болмасаң кім береді тілегін! ҚЫЗ НАЗЫ М.ұң жұттырып, сыйласа да жүз қайгы. Әпергендей аспандағы бізге айды. Қарның ашар қылығына жігіттің, Жетелеген жеңілтек ой - қыз жайлы. 142 Дау айтады аруцы —Ана десек кім? Жалыны жоқжігіттер бар. босекпін. Кей еркектер элі де жүр шыга алмай. Арасынан өсек пенен төсектің. Дегенменен “Жарылқаймыз, жебейміз!’* Бізді әр саққа апаратын көбейді із. Қыз намысын таптатпаудың орнына. Өздері аттап жүргендерге не дейміз? Тірлік жольгн гүлдендіріп арай-қыз, Барша адамзат - бір анадан тараймыз. Жаудан бұгып, ал әйелін сабайтын, Телпектіні еркек дейміз қалай біз?! КөрмесІн деп бүл өмірде сәби мүң. Өшпесін деп жаққан оты әр үйдің. Әйел арын биік қояр жанынан, Азаматты нагыз ер деп танимын!

IV БӨЛІМ ЭСв-нүыідШ ; гцжі Жазсам деп халцыма арнап ңылыцты өлец, Өнердін соцпагымен жүріп келем. Өкініш, орекпіген сезімдер де, Алда сан болады деп үміттепем.

о Лқ жауын 4 к жауын ТҮС /■4//У Тылсымытіршіліктің күшті мееді? Соңғы кезде не түрлі түс кіреді. Жанымныңжапырағын жұлмалап кеп, Аяздай қаңтардағы үскіреді. Бір жолы келмей кеткен дос кіреді, (Бәлкім ол келер ме деп тосты мені). Тең болған екеумізге аналардың, Кейіген дауыстары естіледі. Келіп жүр енді бірде әкелерім, Айналып жүр дегендей қатер елін. Түсінде мазаларын алмайын деп, Бугінде ұрпағымды мәпеледім. 144 ЖүремІн бір жолдары жақсылармен, Жақсымен эмсе жүрсем бастыгар ма ем? Қара жол табылмаса қайда барам, Не Істеймін түлкі мінез. қасқыр-армен? Қуат ҢАЙРАНБАЕВ Бір жолы әрекет қып өлтіруге, Алдымнан ажал аңдып, тор тігуде. Асқақтап кеткен кезде тіршілікте, Тәубеме элде мені келтіру ме? Ай ару, ақша маңцай қыз кіреді, “Жаным” деп ол да маған үздігеді. Сағымдай сырғақтайды сосын келіп, Сезімнің таялғандай күзгі лебі. (Бэлкім мен жасадым ба үлы күнэ), Жарым да қамығады қылығыма.

А к жауыи Өкпслеп, түсімде де ұрысысып жүр, '(Ф. Қьпдардың көз салма деп бүрымына. Токырап, таусылгандай талшық энім, Талмаурап улы тілден бал сүрадым. Қол созым жерде түрған бақытыма, Жете алмай қарыс-сүйем малшынамын. Аттатпай кысқан кезде тапыр адым, Аллалап, аруақты шақырамын. Содан соң өң мен түстІ айыра алмай, Оянып, аң-таң болып отырамын. ӘКЕ АРУАҒЫНА Кел гелеу кешіп, 145 Ертелеу кеттіңтірліктен, Әкетай, сені жүрер ем, әттең, жыр ғып мен. Жаутаңдай қарап, жасықтау өстім, қайтейін, Осындай шығар әкесІз өскен үл біткен. Корсем де талай таңымның күліп атканын, Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Деген жоқ ешкім \"жал тартып, үлым, атқа мін*’. Сәбилік шаққа сан қайта сапар шексем де Маңдайдан сүйген ернІңнің табын таппадым. Сезімді сел қып, Жүректі тербер эн - сағым, Елендеп күттім, Әрең деп шықтым қанша күн. Әкесі барлар алшаңдай басып жүргенде, Кекілден сипар саусақтарынды аңсадым.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВ А қ жауын Өзгенің жайын Өзегі жанып естір кім. Өзіңсізомір оксік екенін кеш білдім. Өртенсем-дагы ерлерден мен де көрінем, Деген мақсатпен беткейге шауып, төске ұрдым. Серікпін содан ойлармен эсем, көрікті, Жанымнан шыққан жырымды жалпақ ел ұқты. Өзіңсіз өткен өмірдің табы қалды ма? Тағдырым маған мұңлылау өлең беріпті. Шықпаса-дағы шарықтап атым тым элі. ¥лынды жебеп жүр білем жырдың пырағы. Үш сәби сүйіп, өзім де әке болғанмын, Жоқтығың бірақ сезіліп әркез түрады. Демеймін сенсіз қалдым-ау өрге сырғып кем, 146 Ел-жүртың аман, үлыңнан әсем жыр күткен. Еркелеп кейде, еркінсіп алғым келеді. Әкетай, Неге ертелеу кеттің тірліктен?! ЖЕҢІСТІҢ ҚҰНЫ Өтсе де күндер, өтсе де жылдар жылыстап, Кетпеген элі жарасы тәннен дүрыстап. Қанішер Гитлер қанқүйлы соғыс ашыпты, Жүріпті біздің әкелер сонда үрыс сап. Қан мен тер төгіп бақытын қолмен орнатып, ¥стаган кезде алқызыл туды қолға тік. Бақытын бүзып, шаттығын бүзып халқымның, Ерікті елді қайғысы кепті сорлатып, Талқандап қайт деп соғыстың ошақ, төркінін, Атам мен апам шығарып сапты төрт үлын.

оА қ жауын Қуат ҚАЙРАНБАЕВ л //7/ / /> {* //{ Отанын, елін қазақтай сүйген ел бар ма, Қорлатып қойып табар ма сірә, ер тыным. Гөрт үлын беріп, қалдырмай бірін, артығын, Солардан күтіп өмірдің мэнін, бар сырын. Саргая қарап, сарыла тосып жүріптІ, Күндері солай өтіпті әрбір қартының. Бос қарай жатпай, еңбекпен беріп соққысын, Аталар біздің от жүрек жэне от пішін. Тек соғыс үшін, тек жеңіс үшін тер төгіп, Қаьарлы күнге үласып тағы өттІ сын. Согыс та бІтті, жеңіс те келді елге енді, Қайтадан жанды халыктың үмІт, сөнгені. Екі ұлы қайтып оралды соғыс өртінен, Ал екі үлы үйіне қайтып келмеді. Қуаныш келді, бір жақтан тиді соққы кеп, Қаральг қағаз, ерлікпен қаза тапты деп. Қимады бірақүлдарын олар өлімге, Жалгаса берді бір келер деген ақ тілек. Өмірдіңсәнді өрнегін салып айшықты, Жекістің айы, тагы да міне, май шықты. Оралмай кеткен үлдарын тосып жалықпай, Қарттар да мына өмірден бір күн қайтыпты. Еңбекке еніп, қүлшына түріп білегін, Оралган үлдар ақгады ата тілегІн. Өмірім үшін, жүргенім үшін жер басып, Әкелеріме қарызбын деп мен білемін. Ойнақтай алмаЙ елінІң еркін төсінде, Қызықтай алмай өмірдің таңын, кешін де. Болашақ үшін өздерін қиған өлімге, Абзал ағалар әрқашан менің есімде.

Қуат ҚАЙРАНБАЕВоА қ жауын “Ж ЕТІСУ ” Көрініп өмір өрінен, ӨділдІң жүрген жолымен. “ЖетІсу”- жанның азығы, Жасымнан жолдас болып ең. Халықтан жиып дана сыр, Қалыпка түйіп, аласұр. Әлсіздің эркез тірегі, Жалпыға болдың жанашыр. Жылы сөз - жанның бір емі, Ақ тІлеу айттың үнемі. Нарыққа кіріп томсарған, Жабырқау жүрттың тірегі. Шарлап бір кейде жер устін, Санаға салдың өріс тың. Өткенді қайта оралтып, Қуаныш-тойды бөл Істің. Алға да тартып жыр-әнді, Бастадың әуен унамды. Қаламын қаирап талайдың, Үшырдың қанша қыранды. “Жетісу” ұжым - өр үнді, Жаңылма сөзден жалынды. Биіктен ғана көрін деп, Тілекпен жайдым қолымды.

А қ жауын ///п/////^///// АРУЛАРДЫҢ МЕЙРАМЫ Бар ғаламға шуақ шашып жайдары, Күн күледі, ТіршілІкте қайнады. Көктем келдІ. Көктемменен ілесіп, Келген екен арулардың мейрамы. Ғашығы үшІн болып кейде сар сағым, 149 Табынғанға таңып едің канша мұң? Ару дейміз, Айтқанымьгз болмаса, Бүл мереке - қуанышы баршаның. Жырға косып жәуціреген жанарын, Өшер ме естен өлең жазған бала күн. Ару дейміз, Білмей тұрып аруды, Мейрамы деп ұғушы едік ананың. Жақсылықты жанымызга өткел ғып. Өтті күндер. Өлең-жырды бөктердік, Арулардың татпай түрып тылсымын. Әйелдердің мерекесі деп келдік. О.арулар! Қуат ҚАЙРАНБАЕВ Кеткен. неткен тәтті едІң! Татпай өтсем сенен өзге жат демін. Алайда біз. Соны білмей ойлаппыз, Мейрамы деп қарындас пен әпкенің.