สังคมศึกษา สค31001 ม.ปลาย

243 4.2 ขอ เสยี ของระบอบประชาธปิ ไตย 1) ประชาชนสรา งความวนุ วาย เพราะไมเ ขาใจสิทธิ เสรีภาพและหนาทข่ี องตนเองมักใชส ทิ ธิ เสรภี าพเกนิ ขอบเขต เชน ประชาชนปด ถนนเพราะไมพอใจราคาพชื ผลตกตํ่า 2) ผแู ทนราษฎรสรา งผลงานในเฉพาะทองถน่ิ ของตน แตไ มส นใจปญ หาประเทศชาติเทาทค่ี วร 3) ประชาชนไมเขา ใจระบอบประชาธิปไตย ขาดสาํ นกึ ของประชาธปิ ไตย จงึ เกดิ การขายเสียง 4) รฐั บาลท่ีมเี สยี งขา งมากในรัฐสภา อาจใชความไดเ ปรยี บนจี้ นกลายเปนระบอบ คณาธิปไตยได 5) ประชาชนเกิดความเบอ่ื หนาย เพราะเมื่อเลอื กตั้งไปแลว ผูแ ทนขาดความจรงิ ใจตอ ประเทศชาติ 6) ในระหวา งการหาเสียง อาจเกดิ การสาดโคลนทําใหประชาชนเกิดความเบอื่ หนายไดเ ชน กนั 7) คาใชจา ยสูง เนื่องจากระบอบประชาธิปไตยจะตอ งทาํ การเลือกตั้งผูแทนราษฎรท่ัวประเทศ ซงึ่ การเลือกตัง้ แตละครั้งจะตองเสียคา ใชจ ายเปน จาํ นวนมาก และเมือ่ ไดผ ูแ ทนเหลาน้ีมาแลวก็ตองมีคาใชจาย ดานเงินเดือนดว ย 8) กอ ใหเกิดความลา ชา ในการตัดสนิ ใจ การปกครองระบอบประชาธิปไตยจําเปน ตอ งใช การอภิปราย แลกเปลย่ี นความคดิ เหน็ ปรึกษาหารอื ถกเถยี งปญ หาและลงมติ ซึง่ แตละข้ันตอนจะตองใช เวลานาน 9) การปกครองระบอบประชาธิปไตย เปนการปกครองที่ประชาชนปกครองตนเองเปน ระบอบการปกครองที่ดีแตใ ชยาก เพราะประชาชนจะตอ งมีความรูความเขาใจถึงระบอบประชาธิปไตย ดังน้ัน ในทางปฏบิ ัตปิ ระเทศทส่ี ามารถใชการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอยา งไดผ ล จึงเปนประเทศที่ประชาชนมี การศกึ ษาสูงหรอื ไดม กี ารปพู น้ื ฐานการศกึ ษา กจิ กรรม ใหผ ูเรยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนแ้ี ลว บนั ทึกคาํ ตอบลงในแบบบันทึกผลการเรียนรู เร่ือง การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย 1. จงอธบิ ายความหมายของคําวาการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย 2. จงเปรยี บเทียบขอดแี ละขอ เสียของการปกครองระบอบประชาธิปไตย 3. ผูเรียนมีสวนรว มในกจิ กรรมทางการเมืองตามระบอบประชาธปิ ไตยในเร่อื งใดบาง

244 แบบบันทึกผลการเรยี นรู เร่อื ง การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย 1. การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย หมายถงึ ....................................................................................……………………………………………………………………………… ……………….…………………………………………………………… 2. เปรียบเทียบขอ ดแี ละขอ เสยี ของระบอบประชาธิปไตย ขอดี ขอเสีย 3. การมสี ว นรว มในกจิ กรรมทางการเมอื งตามระบอบประชาธปิ ไตย ………………………………………………………………………………………………………….……………………………………………… ………………………………………………………….……………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………… …………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………… …………………….…………………………………………………………………………………………………………………………..……..

245 เรื่องท่ี 2 การปกครองระบอบเผด็จการ 1. ความหมายของการปกครองระบอบเผด็จการ การปกครองระบอบเผดจ็ การ หมายถงึ การปกครองทใี่ หความสาํ คัญแกอํานาจรัฐและผูปกครอง อาํ นาจรัฐจะอยเู หนือเสรีภาพของบุคคล คณะบคุ คลเด่ยี ว หรอื พรรคการเมืองเด่ยี ว โดยจะถอื ประโยชนข องรัฐ มากกวา ของประชาชน การปกครองระบอบเผดจ็ การมลี กั ษณะแตกตางจากประชาธิปไตย เพราะระบอบเผด็จการมุงให ประชาชนมีสวนรวม “นอยท่สี ดุ ” หรือ “ไมม ี” เลย อกี ทง้ั ยงั ไมต องการใหมีฝายคานแตต องการใหมีการปฏบิ ตั ิ ตามอยา งเต็มที่ เพราะถือวาฝายคานเปน ศัตรหู รืออุปสรรคของชาติ ระบอบเผด็จการเปน ระบอบการเมืองการ ปกครองท่มี ีมาชา นานแลว และไดว วิ ฒั นาการไปตามกาลเวลา ซ่ึงผนู าํ ประเทศตา ง ๆ มีการนําระบอบเผดจ็ การ มาปรับปรงุ เพอ่ื ใหส อดคลอ งกับสถานการณท นั สมยั และนาเลือ่ มใส เพ่อื ใหเ ปนทยี่ อมรับของประชาชน 2. หลกั การปกครองระบอบเผดจ็ การ 2.1 ยดึ หลักรวมอาํ นาจการปกครองไวท ีส่ ว นกลางของประเทศ ใหอาํ นาจอยูใ นมอื ผนู าํ เตม็ ท่ี 2.2 ยึดหลกั การใชกําลัง การบงั คับและความรนุ แรงเพ่ือควบคุมประชาชนใหป ฏบิ ตั ติ ามความ ตอ งการของผนู าํ 2.3 ประชาชนตองเชอื่ ฟง และปฏิบัตติ ามผนู าํ อยางเครงครดั ไมมีสทิ ธิโตแยง ในนโยบายหลักการ ของรัฐได 2.4 สรา งความรสู ึกไมม ่ันคงในชีวิตใหแกประชาชน จนประชาชนเกดิ ความหวน่ั วติ กเกรงกลวั อันทาํ ใหอ ํานาจรฐั เขม็ เขง็ 2.5 ไมสนับสนุนใหป ระชาชนเขามามสี วนรว มทางการเมืองการปกครองของประเทศ 2.6 จาํ กัดสิทธภิ าพของประชาชนทง้ั ดา นเศรษฐกิจ สงั คมและการเมอื ง 2.7 ยึดหลักความมนั่ คง ปลอดภัยของรัฐเปน สาํ คัญ ยกยอ งอํานาจและความสําคัญของรัฐเหนือ เสรีภาพของประชาชน 2.8 การใหความสําคัญตอการศกึ ษาความมนั่ คงของอํานาจรัฐ ชาติและผนู าํ 2.9 ผนู ําหรือคณะผนู าํ มักจะดาํ รงตําแหนง อยนู าน อาจนานตลอดชวี ิต 2.10 ระบอบเผด็จการอาจอนุญาตใหมีการเลือกต้ังหรือมีรัฐธรรมนูญ โดยรัฐสภาจะตองออก กฎหมายทีร่ ัฐบาลเผด็จการเหน็ สมควรเทา น้นั รฐั สภาไมมสี ทิ ธิลงมตไิ มไ ววางใจรัฐบาลอํานาจของศาลมีจํากัด ไมมีสทิ ธิทจ่ี ะพจิ ารณาคดีทางการเมอื ง หรือพิจารณาไดแตต อ งอยภู ายใตการกํากบั ดแู ลของรฐั บาลเผด็จการ 3. ประเภทของการปกครองระบอบเผด็จการ การปกครองระบอบเผด็จการแบง ออกเปน 2 ประเภท ไดแก 3.1 ระบอบเผดจ็ การอาํ นาจนิยม (Authoritarianism) ลักษณะสําคัญของระบอบเผด็จการอาํ นาจนยิ มคือ อํานาจการปกครองจะผกู ขาดอยูในมือของคน กลุมเดียว คือ รัฐบาลและจะจาํ กัดสทิ ธเิ สรีภาพทางการเมอื งของประชาชน เชน หา มประชาชนวิจารณ

246 การทาํ งานของรฐั บาล หามแสดงความคดิ เห็นท่ีเปนปรปกษกับรัฐบาล หามเผยแพรบทความดานประชาธิปไตย หา มชุมชนประทว งรัฐบาล สรุปก็คือหามทาํ กิจกรรมการเมอื งทุกกิจกรรม แตส ่งิ ทีร่ ะบอบเผด็จการอํานาจนิยมยังสามารถใหเสรีภาพกับประชาชน คือ ดานเศรษฐกิจและ สงั คม ไดแก 1) ประชาชนมีเสรีภาพท่จี ะเลอื กนับถือศาสนา 2) มเี สรีภาพในการดํารงชวี ติ สวนตัว 3) มสี ิทธิในครอบครวั 4) สามารถกอตั้งกลุมเศรษฐกิจและสังคมได เชน จัดตั้งสมาพันธและสมาคมตาง ๆ ท่ีไม เกีย่ วขอ งกบั การเมอื ง 5) มีเสรีภาพในทางเศรษฐกจิ เชน สามารถเลือกประกอบอาชีพได เปนตน หากกิจกรรมใด คมุ คามตอเสถียรภาพของรฐั บาลก็จะถกู หา ม ระบอบเผด็จการอํานาจนิยมแบงออกเปน 2 ลักษณะ คือ เผด็จการอํานาจนิยมทหารและ ระบอบเผดจ็ การฟาสซิสต 3.1.1 ระบอบเผด็จการทหาร ระบอบเผด็จการทหาร เปนระบอบทผ่ี นู ําฝายทหารเปน ผูใชอ ํานาจเผด็จการปกครองประเทศ โดยตรง โดยใชกฎอยั การศกึ หรอื รัฐธรรมนญู เผดจ็ การทรี่ ัฐบาลหรือคณะของคนสรางข้ึนเพ่ือใชเปนเคร่ืองมือ การลดิ รอนสิทธเิ สรภี าพทางการเมืองของประชาชนและเปน เครอื่ งมอื ในการปกครองของประเทศ รัฐบาลเผดจ็ การทหารของทุกประเทศมักจะใชวธิ เี ดียวกันในการคุมอํานาจกลาวคือ ในชวงที่ ประเทศไดรับภัยคุกคามจากคอมมิวนิสต หรือมีภัยคุกคามดานความม่ันคงหรือเกิดความระส่ําระสาย ภายในประเทศ หรอื อยใู นภาวะสงคราม ผนู าํ ฝา ยทหารจะใชช ว งจงั หวะดงั กลาวทําการยดึ อํานาจ โดยฝายผูนาํ ทหารมักจะใหคําสัญญาวาเม่ือประเทศคืนสูภาวะปกติก็จะคืนอํานาจการปกครองหรืออํานาจอธิปไตยให ประชาชนดังเดมิ แตเม่ือเวลาผานพนไปก็จะยังคงอยูในอํานาจ โดยอางวาสถานการณดานความมั่นคงยังไม เปน ทไี่ ววางใจ จนกระท่งั ประชาชนหมดความอดทนตอ ระบอบเผดจ็ การ จงึ ทาํ การเรยี กรอ งเดินขบวน ในที่สุด กส็ ามารถโคนลม ระบอบเผด็จการทหารได ตวั อยางการเรยี กรองประชาธิปไตยของประชาชน เชน ในประเทศ ไทย คือเหตุการณว ันมหาวิปโยคหรือ วันท่ี14 – 16 ตุลาคม 2516 เหตุการณนองเลือดวันท่ี 6 ตุลาคม 2519 เหตกุ ารณน องเลอื ด 17 พฤษภาคม 2535 เหตกุ ารณท เี่ กดิ ขึน้ ในประเทศฟล ปิ ปนส เพอื่ เรียกรองประชาธปิ ไตย จากประธานาธบิ ดมี ารกอส จนประธานาธิบดมี ารก อส ตองหนไี ปตา งประเทศ เปน ตน 3.1.2 ระบอบเผดจ็ การฟาสซสิ ต ระบอบเผดจ็ การฟาสซสิ ต เปนระบอบเผด็จการที่ไดรับการสนับสนุนจากกลุมนักธุรกิจและ กองทัพ มีช่ือสิทธิทางการเมืองวา “ลิทธิฟาสซิสม” เกิดข้ึนคร้ังแรกในประเทศอิตาลีชวงหลังสงครามโลก ครัง้ ท่ี 1 โดยมผี ูน าํ คือมุสโสลนิ ใี นสมยั ป พ.ศ. 2473 – 2486 ตอ มาไดป ระสานสอดคลองกับขบวนการทางการ เมอื งของเยอรมัน นัน่ คอื “ขบวนการนาซี” ซ่งึ มีฮิตเลอร เปน ผูนําในสมัยป พ.ศ. 2476 – 2488

247 แมว า เผด็จการนาซจี ะมีหลกั การคลายคลึงกบั ฟาสซสิ ต แตหลกั การชาตินิยมของเผดจ็ การ นาซีจะรุนแรงกวาเผด็จการฟาสซิสต กลาวคือ เผด็จการนาซีมีความเชื่อวา มนุษยแตละชาติพันธุ มีความสามารถตางกัน ชนชาติเยอรมันเปนชาติพันธุท่ีเข็มแข็งฉลาดท่ีสุด จึงสมควรที่จะเปนปกครองโลก รวมท้ังการโยนความผิดของทุกปญหา เชน ปญหาเศรษฐกิจตกตํ่า ตัวการสําคัญที่กัดกรอนเศรษฐกิจของ เยอรมัน ฯลฯ ไปใหช าวยิวเปนแพะรับบาป ชาวยิวนับพันนับหมื่นคนจึงตองสูญเสียชีวิตเพราะลัทธิชาตินิยม ของนาซี ระบอบเผด็จการฟาสซิสต จะมีนโยบายการขยายอาณาเขตเปนจักรวรรดินิยมดังจะเห็นได จากหลังสงครามโลกครง้ั ท่ี 2 ไดม ีการประชุมของสหประชาชาติ ซึ่งทกุ ชาตทิ ่ีประชมุ ตา งเห็นตองตอ งกันวา ลัทธิ จักรวรรดินิยมเปนตัวการสําคัญท่ีกอใหเกิดสงครามโลกทั้ง 2 คร้ัง ดังนั้น ประเทศอังกฤษ ฝร่ังเศส เนเธอรแลนดและสเปน จึงปลดปลอยประเทศในอาณานิคมของตน เชน มาเลเซีย อินเดีย พมา เวียดนาม กัมพูชา ลาว อินโดนีเซีย ฯลฯ พรอมกันน้ีประเทศเยอรมันก็ถูกแบงออกเปน 2 สวนคือเยอรมันตะวันออก มรี ัสเซยี เปน ผคู วบคุม และเยอรมันตะวันตกมสี หรัฐอเมรกิ าเปน ผคู วบคมุ ญ่ปี ุนถกู สหรัฐอเมริกาเปนผูควบคุม ทําใหล ัทธิเผดจ็ การฟาสซสิ ตซงึ่ เปน ลทั ธจิ กั รวรรดนิ ยิ มสญู สิน้ ไป 3.2 ระบอบเผดจ็ การเบ็ดเสรจ็ นิยม (Totalitarianism) ประชาชนถูกจํากัดสิทธิเสรีภาพทุกดาน คือ ท้ังดานการเมืองการปกครองเศรษฐกิจ และสังคม รวมทั้งถกู ควบคุมในดานวิถีชีวิตความเปนอยู การศึกษา มีการลงโทษผูแสดงตัวเปนปฏิปกษตอรัฐบาลอยาง รุนแรง กลา วคือ ระบอบเผด็จการเบด็ เสร็จนยิ ม ไมเพยี งควบคุมประชาชนในดา นการเมอื ง เชน หามการแสดง ความคิดเหน็ การรวมกลมุ การชมุ ชนท่ีเปนปฏิปกษกับรัฐบาล ยังควบคุมท้ังดานเศรษฐกิจและสังคมอีกดวย เชน ศาสนา (สอนวาศาสนาเปนสิ่งงมงาย) วัฒนธรรมและการศึกษา (รัฐหรือคอมมูนจะทําหนาท่ีชวยพอแม ในการเลย้ี งดเู ดก็ ในชวงทพ่ี อ แมไ ปทาํ งานและจะสอนใหเดก็ รับใชสงั คม ซง่ึ หมายถงึ ชนชน้ั กรรมาชีพหรือชนช้ัน กรรมกร การศึกษาในระดับสูงก็ยังคงเนนการรับใชชนชั้นกรรมาชีพ) หรือแมแตการประกอบอาชีพ การพักผอนหยอ นใจ ทกุ อยางทําเพื่อชนช้นั กรรมาชีพท้งั สิน้ ระบอบเผด็จการประเภทนี้เขาไปควบคุมท้ังทาง การเมอื ง เศรษฐกิจสงั คม รวมทั้งความคิดจติ สํานึกของคนในสงั คม 4. ความเช่ือของระบอบเผด็จการ การปกครองระบอบเผดจ็ การไมว าจะเปนประเภทใด มคี วามเชอ่ื ดงั น้ี 4.1 รฐั หรือพรรคทปี่ กครองรัฐเปนผูท่ีสามารถนําความผาสุกมาสูประชาชนอยางแทจริง ฉะนั้น ประชาชนจึงตองเหน็ คณุ คาของรฐั และตองใหความชวยเหลือกิจการของรัฐทุกประการ 4.2 จุดหมายของรัฐ ความตองการของพรรคถอื เปน วตั ถุประสงคสาํ คัญประการแรกสิทธิเสรีภาพ ของประชาชนไมมีความสาํ คญั เทากับความตองการของพรรคหรอื รัฐ 4.3 เช่อื วารัฐหรือพรรคมีอาํ นาจ มฐี านะเหนือประชาชนทัว่ ไป 4.4 ประชาชนยอมเกิดมาเพื่อเปนเคร่ืองมือรัฐ และมีหนาที่ประการเดียว คือใหความรวมมือ ตอ รัฐ เช่ือฟงรฐั เพ่อื ใหร ฐั ไดบ รรลถุ งึ วตั ถปุ ระสงคที่กําหนดไว 4.5 รัฐหรือพรรคท่ปี กครองรัฐ ควรจะอาํ นาจ มสี ิทธิ ประชาชนมีหนาท่ีเพียงอยา งเดียว

248 5. ขอ ดีและขอ เสียของการปกครองระบอบเผดจ็ การ 5.1 ขอดีของการปกครองระบอบเผดจ็ การ 1) สามารถตดั สนิ ปญ หาตา ง ๆ ไดร วดเร็ววา ระบอบประชาธปิ ไตย เพราะไมตอ งรอผลประชมุ 2) การแกป ญ หาบางอยาง สามารถทําไดดกี วา ระบอบประชาธปิ ไตย เชน การปราบ การจลาจล การกอ การรา ยหรอื ปญหาท่ีเปนภัยตอ สังคม เพราะสามารถใชวธิ กี ารทีร่ นุ แรงและเฉยี บขาดกวา 3) สามารถแกปญหาวกิ ฤตหรอื เหตกุ ารณฉ กุ เฉินไดอยา งรวดเรว็ 4) มีกําลงั กองพนั และอาวุธเขม แข็ง เปนทีย่ ําเกรงของประเทศเพ่อื นบาน 5) มสี ว นใหเ กดิ ความเจริญกา วหนา ในการพฒั นาประเทศดา นตาง ๆ โดยเฉพาะดานเศรษฐกจิ 6) มีสว นกอ ใหเกิดการปกครองที่มปี ระสทิ ธิภาพเพราะมีการใชอ าํ นาจบังคับโดยเดด็ ขาด และรวดเร็วทนั ทีทันใด ทําใหข า ราชการของรัฐมีความกระตอื รอื รน 5.2 ขอเสียของการปกครองระบอบเผด็จการ 1) เปนการลิดรอนสิทธิและเสรีภาพขั้นพ้ืนฐานของประชาชน ซ่ึงเปนส่ิงที่สําคัญท่ีสุดของ การเมอื งการปกครอง 2) เปน การปกครองของคนกลุม นอย จงึ ทําใหเ กดิ ความผดิ พลาดในการทํางานไดง า ย 3) มุงผลประโยชนเ ฉพาะกลุมหรอื พรรคพวกของตน 4) จาํ กัดและขดั ขวางสทิ ธเิ สรภี าพของประชาชนเปนการละเมดิ สิทธิมนษุ ยชน 5) สกัดก้ันมิใหผูมีความสามารถเขามามีสวนรวมในการสรางสรรคความเจริญกาวหนาของ ประเทศ 6) บานเมืองไมสงบสุขมีผตู อตานดา นใชกาํ ลงั อาวุธเขา ตอ สกู บั รฐั บาล 7) ผูปกครองอาจเหลิงอํานาจหรือปลอยใหพรรคพวกบริวารเขามาแสวงหาผลประโยชน สว นตวั โดยไมสุจริต 8) เปดชอ งใหมหาอํานาจเขามาแทรกแซงได 9) กอ ใหเกิดการนองเลอื ดตดิ ตามมาในภายหลงั เพราะประชาชนยอมตองเรียกรองอํานาจ อธปิ ไตยกลบั คืน 10) นําประเทศไปสูความหายนะ เชน ฮิตเลอร มุสโสลินีและนายพลโตโจ นําประเทศเยอรมัน อิตาลีและญปี่ ุนเขา สูสงครามโลกครั้งท่ี 2 และแพสงครามในที่สุด กิจกรรม ใหผ เู รียนตอบคาํ ถามตอ ไปนแี้ ลว บันทกึ ผลการเรยี นรู เรือ่ ง การปกครองระบอบเผดจ็ การ 1. จงสรปุ หลักการของการปกครองระบอบเผด็จการมาสกั 3 ขอ 2. จงเปรียบเทียบขอดแี ละขอ เสียของการปกครองระบอบเผด็จการ

249 แบบบันทึกผลการเรียนรู เร่อื ง การปกครองระบอบเผด็จการ 1. สรุปหลักการของการปกครองระบอบเผด็จการ 3 ขอ 1.1. ..............................................................……………………………………………………………………… 1.2...............................................................……………………………………………………………………… 1.3..............................................................……………………………………………………………………… 2. เปรยี บเทียบขอดีและขอเสยี ของระบอบเผด็จการ ขอ เสยี ขอ ดี เร่อื งที่ 3 พัฒนาการของระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศตา ง ๆ ในโลก 1. จดุ เร่มิ ตนของระบอบประชาธปิ ไตย “ยคุ โบราณ” มีหลายประเทศ เชน 1.1 ประเทศกรีก ระบอบประชาธิปไตย มจี ุดเร่มิ ตนเกดิ ขึน้ ณ นครรัฐกรีกโบราณ ในชวงคริสตศตวรรษที่ 5 ซ่ึงเปน “ยคุ โบราณ” หรอื บางท่ี เรียกวา “ยุคกรซี โบราณ” โดยในยคุ นี้ ถือวา เปน การปกครองระบอบประชาธิปไตย “โดยทางตรง” ซ่งึ แตเดมิ นนั้ มีการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบ “เอเธนส” กลาวคอื 1. มีการคดั เลอื กพลเมอื งธรรมดาจาํ นวนมากเขา สรู ะบบรัฐบาล และศาล 2. มีการชุมนุมของพลเมืองทุกชนชั้น โดยชายชาวเอเธนสทุกคนจะไดรับอนุญาต ใหอ ภปิ รายและลงคะแนนเสียง ในสมัชชาได แตคําวา “พลเมือง” น้ันไมรวมไปถึง “ผูหญิง” และ“ทาส” ซึง่ จากจาํ นวนประชาชนผูอยูอาศยั กวา 250,000 คน จะมผี ูไดรับสถานการณเปน “พลเมือง” เพียง 30,000 คนเทา นัน้ และคนทจ่ี ะไปปรากฏตวั ในสมชั ชาประชาชนเพยี ง 5,000 คนเทา น้ัน

250 1.2 ประเทศซเี รยี ประเทศซีเรียในยุคโบราณเปน เพียงเกาะช่ือ “เกาะอารว ัด” ไดถ กู กอ ต้ังข้ึนเมื่อคริสตสหสั วรรษ ท่ี 2 กอ นครสิ ตกาลโดยชาว “ฟนเิ ซยี น” ซ่ึงถูกนบั วา เปน ตัวอยา งของประชาชาธิปไตยท่ีพบในโลก เน่ืองจาก ประชาชนจะถอื อาํ นาจ “อธปิ ไตย” ของตนเอง 1.3 ประเทศอนิ เดยี ประเทศอินเดีย เปนอีกประเทศหนึ่งซ่ึงมีการพิจารณาไดวามีการปกครองระบอบประชาธิปไตย โดยการปกครองของ “เวสาลี” (ปจจุบัน คือ รัฐพิหาร” นับเปนรัฐบาลแรกของโลก แตอยางไรก็ตามก็ยังมี เสียงคัดคานวา “เวสาลี” นา จะเปนการปกครอง แบบ “คณาธปิ ไตย” มากกวา 1.4 สาธารณรัฐโรมนั สวนสาธารณรัฐโรมันนน้ั กม็ กี ารสนบั สนนุ การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย เชน มีการออก กฎหมาย แตก็ไมเปนประชาธิปไตยอยางสมบูรณ เนื่องจากชาวโรมัน มีการเลือกผูแทนเขาสูสภาก็จริง แตไมรวมถงึ สตรี ทาสและคนตา งดา วทมี่ มี ากจาํ นวนมหาศาล 2. ยคุ กลาง ในชวงยคุ กลาง ไดมีรูปแบบหลายอยางที่เก่ียวของกับการเลือกต้ังหรือสมัชชา ถึงแมวาบอยคร้ัง จะเปดโอกาสใหกับประชาชนเพียงสวนนอยเทานั้น อยางเชน เครือจักรภพโปแลนด – ลิทัวเนีย ในนครรัฐ เวนิช ชวงอิตาลียุคกลาง รัฐในไทรอลเยอรมัน และสวิตเซอรแลนด รวมไปถึงนครพอคาอิสระซะไก ในชวง คริสตศตวรรษท่ี 16 ในญีป่ นุ เนอ่ื งจากการปกครองรปู แบบตาง ๆ ทีก่ ลา วมานนั้ ประชาชนมีสวนรว มเพียงสวน นอยเทา นนั้ จึงมกั จะถูกจดั วาเปนคณาธปิ ไตยมากกวา และดนิ แดนยุโรปในสมยั นั้นยังคงปกครองภายใตน กั บวช และขนุ นางในยคุ ศกั ดินาเปน สว นมาก อยางไรก็ตามในชวง “ยุคกลาง” รูปแบบการปกครองของหลายประเทศก็มีลักษณะใกลเคียงกับ “ระบอบประชาธิปไตย” แตกย็ งั เปน ประชาธปิ ไตยที่ไมสมบรู ณ เชน 2.1 ระบบกลุมสาธารณรัฐคอสแซ็คในยูเครน (คริสตศักราช 16 – 17) มีการเปดโอกาสให ผูแทนจากตําบลตาง ๆ เลือกตําแหนงสูงสุด ซึ่งเรียกวา “เฮ็ดมัน” (Hetman) แตเน่ืองจากสาธารณรัฐ คอสแซค็ เปนรัฐทางการทหารอยางเต็มตัว จึงทําใหการเลือก “เฮ็ดมัน” จํากัดอยูเฉพาะผูรับราชการทหาร คอสแท็คเทา นนั้ 2.2 ประเทศอังกฤษ (ค.ศ. 1265) แมจะมกี ารจัดตง้ั รัฐสภาพทีม่ าจากการเลอื กตัง้ ก็จริง แตข นึ้ อยู กบั ความพงึ พอใจของกษัตรยิ  มากกวา เสียงของประชาชน ดังนัน้ ภายหลงั จากมีการปฏิวตั ิ ในป ค.ศ. 1688 และมีการบงั คบั ใชพระราชบัญญตั ิสทิ ธิในป ค.ศ. 1689 ทาํ ใหป ระชาชนมีสิทธิในการเลือกสมาชิกรัฐสภา เพ่ิมมากขนึ้ ทีละนอ ย จนกระทงั่ กษัตริยเ ปน ประมุขแตเพยี งในนามเทานั้น 2.3 สหพันธไ อโรโควอิส (Inqeeois Confederacy) รปู แบบประชาธิปไตยของสหพันธ ไอโรโควอิส ปรากฏในแบบการปกครอง “ระบบชนเผา” ซ่ึงผูท่ีจะสามารถเปนผูนําไดตองมาจาก สมาชิกเพศชายของ “ชนเผา” เทาน้นั

251 3. ครสิ ตศตวรรษท่ี 18 – 19 ในชวงครสิ ตศตวรรษที่ 1 8 -19 ก็ไดเ หน็ พฒั นาการของระบอบประชาธิปไตยชัดเจนขึ้น สมบูรณ ขน้ึ กวายุคกลางในหลายประเทศ ถึงแมวาจะเปนประชาธิปไตยทเี่ คารพเสยี งสว นนอ ยก็ตาม เชน 3.1 ประเทศสหรัฐอเมริกา (ค.ศ. 1788) แมวาจะไมมีคําจํากัดความของคําวาประชาธิปไตย แตว าเหลา ผูกอ ตัง้ สหรฐั อเมริกาไดกาํ หนดรากฐานของแนวปฏิบัติของอเมริกันเก่ียวกับเสรีภาพและความเทา เทียมใหกับบุรุษเจาของที่ดินผิวขาว รัฐธรรมนูญแหงสหรัฐอเมริกา ซ่ึงมีผลบังคับใชต้ังแตป ค.ศ. 1788 เปน ตน มา ไดก าํ หนดใหมรี ัฐบาลทีม่ าจากการเลอื กต้งั รวมไปถึงการปกปองสิทธแิ ละเสรภี าพของประชาชน 3.2 ประเทศฝรั่งเศส (ค.ศ. 1789) ในป ค.ศ. 1789 ภายหลังจากการปฏิวัติฝร่ังเศส ไดมีการ ประกาศใชคําประกาศวาดวยสิทธิมนุษยชนและสิทธิพลเมือง และมีการเลือกตั้งสมัชชาแหงชาติฝร่ังเศส โดยบุรษุ ทกุ คน แตก็มอี ายไุ มยนื ยาวนกั 3.3 ประเทศนิวซีแลนด (ค.ศ. 1867) แนวซีแลนดไดใหสิทธิการเลือกต้ังกับชาวเมารีพื้นเมือง ในป ค.ศ. 1867 ชายผิวขาวในป พ.ศ. 1876 และผูหญิงในป ค.ศ. 1893 ซ่ึงนับเปนประเทศแรกท่ีใหสิทธิ การเลอื กตัง้ กบั พลเมืองทง้ั หมด แตสตรยี ังไมไดร ับอนญุ าตใหสมัครรบั เลอื กต้งั ไดจ นกระทั่งป ค.ศ. 1910 สรปุ ในชว งปลายคริสตศตวรรษท่ี 19 ประชาธิปไตยที่เคารพเสียงขางนอยยังคงมีอายุส้ันและหลายประเทศ มักจะกลาวอา งวา ตนไดใหส ทิ ธกิ ารเลอื กตั้งกับพลเมอื งท้ังหมดแลว 4. ชว งครสิ ตศตวรรษที่ 20 4.1 ในชว งคริสตศตวรรษท่ี 20 ไดมกี ารเปลีย่ นแปลงรปู แบบการปกครองเปน ระบอบประชาธิปไตย ท่ีเคารพสิทธิของเสียงขางนอยจํานวนมาก จนทําใหเกิด “กระแสประชาธิปไตย” ซึ่งประสบความสําเร็จ ในหลายพน้ื ทข่ี องโลก ซงี่ มักเปนผลมาจากสงคราม การปฏิวัติ การปลดปลอยอาณานิคมและสภาพแวดลอม ทางเศรษฐกจิ และศาสนา ภายหลังจากการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งท่ีหน่ึง และการลมสลายของจักรวรรดิออสเตรีย– ฮังการี และจักวรรดิออตโตมัน ทาํ ใหเกดิ รัฐชาติจาํ นวนมากในทวปี ยุโรป ซง่ึ สวนใหญมีการปกครองในระบอบ ประชาธปิ ไตย ในชว งคริสตท ศวรรษ 1920 ระบอบประชาธิปไตยไดเจริญขึ้น แตผลของภาวะเศรษฐกิจตกต่ํา คร้ังใหญ ไดทําใหความเจริญดังกลาวหยุดชะงักลง และประเทศในแถบยุโรป ละตินอเมริกา และเอเชีย ไดเปลีย่ นแปลงรปู แบบไปสูการปกครองในระบอบเผดจ็ การมากขน้ึ ทาํ ใหเ กดิ เปน สิทธิฟาสซสิ ต ในนาซีเยอรมนี อิตาลี สเปนและโปรตุเกส รวมไปถึงรัฐเผด็จการในแถบคาบสมุทรบอลติก คาบสมุทรบอลขาน บราซิล คิวบา สาธารณรฐั จีนและญป่ี นุ เปน ตน ภายหลังจากการสน้ิ สุดของสงครามโลกครั้งทส่ี อง ทาํ ใหเกิดผลกระทบในดานตรงกันขามในทวีป ยุโรปตะวันตก ความสําเรจ็ ในการสรา งระบอบประชาธปิ ไตยในออสเตรีย อิตาลี และญี่ปุนสมัยยึดครอง ซ่ึงได เปน ตน แบบของทฤษฎกี ารเปล่ียนแปลงระบอบการปกครอง อยางไรก็ตาม กลุมประเทศในยุโรปตะวันออก รวมไปถึงเขตยึดครองของโซเวียตในเยอรมันนี ซ่ึงถูกบังคับใหมีการเปลี่ยนแปลงไปสูการปกครองในระบอบ

252 คอมมิวนิสตตามคายตะวันออก หลังจากการสิ้นสุดของสงครามโลกคร้ังที่สองยังสงผลใหเกิดการปลดปลอย อาณานิคม และประเทศเอกราชใหมสว นใหญจะสนับสนนุ ใหมีการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยและอนิ เดยี ไดกลายมาเปนประเทศที่ปกครองในระบอบประชาธิปไตยท่ีมีจํานวนประชากรมากที่สุดในโลกและดําเนิน ตอ ไปอยางไมห ยดุ ยัง้ ในชว งหนึ่งทศวรรษภายหลังสงครามโลกครั้งท่ีสอง ชาติตะวันตกที่ปกครองในระบอบ ประชาธิปไตยสว นใหญไดม ีระบบเศรษฐกิจแบบผสม และดําเนินการตามรูปแบบรัฐสวัสดิการ สะทอนใหเห็น ถึงความสอดคลองกันระหวางราษฎรกับพรรคการเมืองในชวงคริสตทศวรรษ 1950 และ 1960 เศรษฐกิจ ทงั้ ในกลุมประเทศตะวันตกและกลุมประเทศคอมมิวนิสต ในภายหลังเศรษฐกิจที่อยูภายใตการควบคุมของ รัฐบาลไดลดลง เมื่อถึงป ค.ศ.1960 รัฐชาติสวนใหญไดมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตย ถึงแมวา ประชากรสวนใหญของโลกจะยังคงมกี ารจัดการเลือกต้งั แบบตบตา และการปกครองในรูปแบบอ่ืน ๆ อยู กระแสของการเปลี่ยนแปลงไปสูระบอบประชาธิปไตย นําไปสูความเจริญกาวหนาของรูปแบบ ประชาธิปไตยทเ่ี คารพสิทธขิ องเสียงขา งนอยในหลายรฐั ชาติ เร่ิมจากสเปน โปรตุเกส ในป ค.ศ. 1974 รวมไป ถึงอกี หลายประเทศในทวีปอเมริกาใต เม่ือถึงปลายคริสตทศวรรษ 1970 และตนคริสตทศวรรษ 1980 ซึ่งได เปลยี่ นแปลงมาจากระบอบเผด็จการทหาร มาเปนรัฐบาลพลเรือน ตามดวยประเทศในเอเชียตะวันออกและ เอเชยี ใต ระหวา งชว งตนถงึ กลางคริสตทศวรรษ 1980 และเนอ่ื งจากความเสอื่ มถอยทางเศรษฐกิจของสหภาพ โซเวียต รวมไปถึงความขัดแยงภายในทําใหสหภาพโซเวียตลมสลายและนําไปสูจุดสิ้นสุดของสงครามเย็น ตามมาดวยการเปลีย่ นแปลงระบอบการปกครองภายในกลุมประเทศยโุ รปตะวันออก ในคายตะวนั ออกเดมิ นอกเหนือจากน้ัน กระแสของระบอบประชาธิปไตย ไดแพรขยายไปถึงบางสวนของทวีปแอฟริกา ในชว งคริสตทศวรรษ 1990 โดยเฉพาะอยางยิ่งในแอฟริกาใต ความพยายามบางประการในการเปล่ียนแปลง ระบอบการปกครองยงั พบเหน็ อยูในอินโดนเี ซีย ยโู กสลาเวยี ยเู ครน เลบานอนและคีรกีซสถาน 4.2 ระบอบประชาธิปไตยในประเทศไทย ประเทศไทยไดเขาสูการปกครองระบอบประชาธิปไตยอยางเปนทางการในป พ.ศ. 2475 สมัยรัชกาลท่ี 7 โดยมีเหตกุ ารณส าํ คัญที่แสดงถงึ ความพยายามทจ่ี ะพฒั นาประชาธิปไตยอยา งแทจริง ดังนี้ 1) เหตุการณสมยั ประชาธปิ ไตย พ.ศ. 2475 – 2535 (สมัยรัชกาลท่ี 7 – กอน 14 ตุลาคม 2516) รปู แบบการปกครองสมัยรัชกาลที่ 6 -7 ยังคงยึดรูปแบบการปกครองสมัยรัชกาลที่ 5 มีการปรับปรุง แกไ ขบางเพียงเลก็ นอ ย ทง้ั 2 พระองคไดต ระหนกั ถงึ การเปลี่ยนแปลงการปกครองท่ีคงจะมขี ้นึ ในภายขางหนา สมัยรัชกาลท่ี 6 ไดมกี ารจัดต้งั “ดุสิตธาน”ี ใหเ ปนนครจาํ ลองในการปกครองแบบประชาธิปไตย จนเม่ือวันท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 หลังจากท่ีรัชกาลท่ี 7 ทรงครองราชยได 7 ป คณะผูกอการซ่ึงเรียกตัวเองวา “คณะราษฎร” ประกอบดวยทหารบก ทหารเรือและพลเรือน จํานวน 99 คน ไดทําการยึดอํานาจและ เปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยหรือ “ราชาธิปไตย” มาเปนระบบการปกครอง แบบ “ประชาธิปไตย” และไดอัญเชิญรัชกาลท่ี 7 ขึ้น เปนกษัตริยภายใตรัฐธรรมนูญ นับไดวารัชกาลที่ 7 ทรงเปนกษัตรยิ อ งคแ รกในระบอบประชาธปิ ไตย

253 2) มูลเหตุของการเปล่ยี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 1. ภาวะเศรษฐกิจตกต่ําทั่วโลก หลังสงครามโลก รัฐบาลตองการลดรายจาย โดยปลด ขา ราชการบางสว นออก ผูถูกปลดไมพอใจ 2. ผูท่ีไปเรียนจากตางประเทศเม่ือกลับมาแลวตองการเปล่ียนแปลงประเทศใหทันสมัย เหมอื นประเทศที่เจริญแลว 3. ความเหลอื่ มลํา้ ต่าํ สูงระหวา งขาราชการและประชาชน จงึ ตอ งการสิทธเิ สมอภาคกัน 4. ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยไมสามารถแกป ญ หาพ้นื ฐานชวี ิตของราษฎรได 3) ลักษณะการปกครองหลงั เปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 1. พระมหากษตั รยิ ทรงเปน ประมขุ ภายใตร ฐั ธรรมนญู 2. รัฐธรรมนูญเปน กฎหมายสูงสดุ ในการปกครองประเทศ 3. อํานาจอธิปไตยเปน ของปวงชนชาวไทยและเปนอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ 4. ประชาชนใชอ ํานาจอธิปไตยผา นทางรัฐสภา รฐั บาลและศาล 5. ประชาชนมีสทิ ธเิ สรีภาพเทา เทียมกนั 6. ประชาชนเลือกตวั แทนในการบรหิ ารประเทศ ซงึ่ เรียกวา รฐั บาล หรอื คณะรฐั มนตรี 7. ในการบรหิ ารราชการแผน ดิน แบงเปน 3 สวนคือ 1) การปกครองสว นกลาง แบง เปน กระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ 2) การปกครองสวนภูมิภาค แบงเปน จงั หวัด และอาํ เภอ 3) การปกครองสว นทอ งถิน่ แบง เปน องคก ารบรหิ ารสวนจงั หวัด เทศบาล สขุ าภิบาล และ องคก ารบริหารสวนตําบล การเปลี่ยนแปลงการปกครองของไทยเปนไปอยางสงบไมรุนแรงเหมือนบางประเทศอยางไรก็ตาม ลกั ษณะการเมอื งการปกครองมไิ ดเปน ประชาธปิ ไตยโดยสมบูรณ อํานาจบางสวนตกอยูกับผูนําทางการเมือง หรือผูบริหารประเทศ มีการขัดแยงกันในดานนโยบายมีการแยงชิงผลประโยชน เปนเหตุใหเกิดการปฏิวัติ รัฐประหารข้ึนหลายคร้ังระบบการปกครองของไทย จึงมีลักษณะกลับไปกลับมาระหวางประชาธิปไตยกับ คณาธิปไตย (การปกครองโดยคณะปฏวิ ตั ิ) 4. ประชาธิปไตย หลงั 14 ตลุ าคม 2516 จอมพลถนอม กติ ติขจร ไดข้ึนเปนนายกรัฐมนตรี เมื่อป 2511 หลังมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2511 ซึ่งใชเวลารา งถงึ 10 ป แตหลงั จากบริหารประเทศมาเพียง 3 ปเ ศษ จอมพลถนอม กิตติขจร และคณะไดทําการปฏิวัติตนเองและลมเลิก รัฐธรรมนูญฉบับน้ี เม่ือวันที่ 17 พฤศจกิ ายน 2514 และไดเ ขาควบคุมการบริหารประเทศ ในฐานะหัวหนา คณะปฏิวัติ การบรหิ ารประเทศ โดยคณะปฏิวัติ ซง่ึ นําโดย จอมพลถนอม กติ ติขจร จอมพลประภาส จารเุ สถียร และ พ.อ.ณรงค กติ ตขิ จร หรอื กลุมถนอม ประภาส – ณรงค ถูกมองวาเปนการทําการปฏิวัติเพ่ือผลประโยชนของตนเองและกลุม มีการ คอรรัปชั่นเกิดข้ึนมากมายในท่ีสุด นิสิต นักศึกษาและประชาชนไดรวมกันเรียกรองรัฐธรรมนูญและขับไล

254 รัฐบาลจนนําไปสูเหตุการณนองเลือดในวันที่ 14 ตุลาคม 2516 ซ่ึงเรียกเปน “วันมหาวิปโยค”และในท่ีสุด จอมพลถนอม กิตติขจร และคณะตองลาออกจากตําแหนงและเดินทางออกนอกประเทศภายหลังเหตุการณ 14 ตุลาคม 2516 นายสัญญา ธรรมศักด์ิ ไดขึ้นเปนนายกรัฐมนตรีระยะหน่ึงในระยะน้ีถือวาเปนการตื่นตัวในทาง ประชาธปิ ไตยอยา งมาก มีการเรียกรองสทิ ธิเสรภี าพมากขน้ึ มีการจัดหยดุ งาน (Strife) มกี ารแสดงออกในทาง เสรภี าพดานการพูด การเขยี น จาํ นวนหนังสือพิมพไดมีออกจําหนายมากข้ึน มีกลุมพลังทางการเมืองเกิดขึ้น มากมาย มีการเดินขบวน เพ่ือเรียกรองสิทธิและผลประโยชนหลายคร้ังเหตุการณเหลานี้ไดสรางความเบื่อ หนายใหก บั ประชาชนเร่อื ยมา อกี ท้ังคณุ ภาพของผแู ทนราษฎรไมดีไปกวาเดิม นิสิตนักศึกษาไดเขาไปยุงเก่ียว ในเหตกุ ารณว ุนวายตา ง ๆ จนในทสี่ ุดเกดิ วิกฤตกิ ารณนองเลือด 6 ตุลาคม 2519 ทหารในนาม “คณะปฏิรูปการปกครองแผนดิน” ไดเ ขายึดอํานาจจากรัฐบาล ม.ร.ว. เสนีย ปราโมช และคณะปฏิรูปการปกครองแผน ดินไดแตงต้ังนายธานินทร กรัยวิเชียร เปน นายกรัฐมนตรี นายธานนิ ทร กรยั วิเชยี ร บรหิ ารประเทศมาไดเ พียง 1 ป คณะปฏิรูปฯ ไดยึดอํานาจอีกครั้งหนึ่ง และคร้ังหลังนี้ไดแตงต้ังพลเอก เกรียงศักดิ์ ชมะนันท เปนนายกรฐั มนตรี พลเอก เกรยี งศักด์ิ ชมะนันท เปน นายกรัฐมนตรถี ึงวันท่ี 29 กมุ ภาพนั ธ 2523 จึงไดลาออก จากตาํ แหนง พลเอก เปรม ตณิ สลู านนท ไดขน้ึ เปน นายกรฐั มนตรีตอจาก พลเอกเกรียงศักดิ์ ชมะนันท ดํารง ตําแหนงมาจนถึงวันท่ี 4 สิงหาคม 2531 รวมระยะเวลา 8 ปเศษ ไดมีการปรับปรุงคณะรัฐบาลหลายคร้ัง ในระหวางดาํ รงตําแหนง มผี ูพ ยายามทาํ การรัฐประหารถงึ 2 ครั้ง แตไมสําเร็จสมัยพลเอกเปรม ติณสูลานนท ไดชอ่ื วา เปนหัวเลี้ยวหวั ตอท่สี าํ คญั ทางดา นการเมอื งการปกครองมกี ารพัฒนาโครงสรางทางการเมืองใหเ ขมแขง็ รวมถงึ การพฒั นาโครงสรางทางดา นเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศใหกาวหนา ดวย พลเอกชาติชาย ชุณหะวัน ไดข้ึนเปนนายกรัฐมนตรี ตอจากพอเอกเปรม ติณสูลานนท เมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2531 และถือไดวาเปนคณะรัฐมนตรีท่ีมาจากการเลือกต้ัง ซึ่งเปนความชอบธรรมในกระบวนการ บริหารตามระบอบประชาธปิ ไตย รัฐบาลพลเอกชาตชิ าย ชุณหะวัณ ไดถูกคณะทหารซึ่งเรียกตนเองวา คณะรักษาความสงบเรียบรอย แหงชาติทําการยึดอํานาจ เม่ือวันที่ 23 กุมภาพันธ 2534 และไดแตงตั้งใหนายอานันท ปนยารชุน เปนนายกรฐั มนตรี คณะรฐั บาลของนายอนนั ท ปน ยารชุน ทาํ การบริหารประเทศมาไดปเศษจึงพนจากตําแหนงไปเม่ือมี รัฐบาลชุดใหมน าํ โดย พลเอกสุจินดา คราประยูร เปนนายกรฐั มนตรี รัฐบาลโดยพลเอก สุจินดา คราประยูร ไมไดผานการเลือกต้ังจึงถูกตอตานจากพรรคการเมืองบาง พรรค นิสิตนักศึกษาและประชาชนบางกลุม จนนําไปสูเหตุการณ “พฤษภาทมิฬ” เมื่อวันที่ 15 – 17 พฤษภาคม 2535 ในท่ีสดุ พลเอกสุจนิ ดา คราประยรู ไดล าออกจากตาํ แหนง นายอานนั ท ปน ยารชุน ไดกลบั มาเปน นายกรัฐมนตรีอีกครงั้ หนึง่ โดยมีเปาหมายสําคัญท่ีการยุบสภา เพอื่ เลอื กตงั้ ใหมและเมื่ออยูในตําแหนงไดประมาณ 3 เดือนเศษ จึงไดทําการยุบสภา เมื่อมีการเลือกต้ังใหม นายชวน หลกี ภัย ไดเปน นายกรฐั มนตรี ต้ังแตว ันท่ี 23 กันยายน 2535 เปน ตนมา

255 5. ประชาธปิ ไตยกบั การมสี ว นรว มในประเทศไทย การเปด โอกาสใหป ระชาชนไดม สี วนรว มในทางการเมืองเปน พัฒนาการมสี วนรว มในทางการเมอื งไทย แบบพหุนยิ ม (Pluralism) หรือเปนแนวความคิดท่ีเคารพความแตกตาง (Difference) และความหลากหลาย (Diversity) ในมิติตาง ๆ ของผูคนในสังคมตั้งแตการเมือง ชีวิตทางสังคม และวัฒนธรรม (ธีรยุทธ บุญมี , 2543) อันเปนการสง เสรมิ ใหประชาชนไดม สี ว นรวมในการผลักดนั หรอื การพฒั นาทางการเมือง เศรษฐกิจและ สงั คม กอใหชุมชนเขม แข็ง หรอื ท่เี รียกวา “ประชาสงั คม” ในปจจุบัน ทงั้ นี้ ไดมีการนาํ เสนอแนวความคดิ เร่ือง พหุนิยมกนั มาตั้งแตย คุ แหงการตอสเู พอ่ื ประชาธิปไตย 14 ตุลาคม 2516 แตช วงนนั้ อุดมการณประชาธิปไตยได เลอื นหายไป โดยมแี นวความคดิ เกี่ยวกับสงั คมนิยมมาแทนท่ี จนกระทัง้ ทศวรรษท่ผี า นมา (นับจากเหตกุ ารณพฤษภา 2535) เปนชว งหวั เลีย้ วหวั ตอของการปฏิรูป การเมืองไทย ประชาชนนักการเมือง นักวิชาการ สื่อมวลชน องคกรเอกชนและสภารางรัฐธรรมนูญไดให ความสาํ คัญกับ “การมสี ว นรว มในทางการเมือง” (Political Participation) มากเปนพิเศษ จนดูเหมือนวา จะเปน คําท่ีมีความหมายยง่ิ ใหญ รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2540 นบั ต้งั แตก รอบเบื้องตน ของรางรัฐธรรมนูญ เจตจํานงของสภารางรฐั ธรรมนญู สาระสาํ คัญของรัฐธรรมนูญจงึ ลว นแตม ผี ลใหประชาชน ไดมีสวนรว มในทางการเมืองทุกระดับในกระบวนทางการเมืองมากยิ่งขึ้น และยังไดขยายการรับรองสิทธิขั้น พื้นฐาน (Basic Rights or Fundamental Rights) สิทธิในการแสดงความคิดเห็น โดยการพูด การเขียน การพิมพ การโฆษณา และการสื่อความหมาย โดยวิธีอื่น เปนตน และสิทธิของพลเมือง (Citizen’s Rights) เชน สทิ ธิออกเสยี งเลอื กต้ังและสมคั รรับเลือกตั้ง เสรีภาพในการรวมกันเปนพรรคการเมือง เปนตน เพื่อเอื้อ ประโยชนต อการมีสวนรว มในทางการเมอื งของประชาชน ตามเจตนารมณของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 น้ัน นับเปนคุณูปการ อันยิ่งใหญของการปฏิรูปการเมือง มีผลใหประชาชนมีชองทางเขามีสวนรวมในทางการเมือง ในทุกมิติแหง กระบวนการทางการเมอื งการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยทงั้ ในแนวราบ (รปู แบบหรอื วิธีการ) และแนวตง้ั (ขอบเขตหรือจํานวนของประชาชนผูมีสิทธิสวนรวมในทางการเมือง) โดยบัญญัติไวชัดเจนในหมวด 5 แนวนโยบายพ้ืนฐานแหงรฐั มาตรา 76 ดงั น้ี “มาตรา 76 รัฐตองสงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการกําหนดนโยบาย การตดั สินใจทางการเมือง การวางแผนพฒั นาทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม รวมทง้ั การตรวจสอบการใช อาํ นาจรฐั ทุกระดบั ” นอกจากน้ัน บทบัญญัติแหงรัฐธรรมฉบับใหมอีกหลายมาตราก็ไดเปดโอกาสใหประชาชนมี สวนรวมในทางการเมืองอยางเปนรูปแบบเดนชัดอยางท่ีไมเคยปรากฏมากอนในรัฐธรรมนูญท้ัง 15 ฉบับที่ ประเทศไทยเคยใชม า สิทธมิ ีสว นรวมในทางการเมอื งของประชาชนตามรฐั ธรรมนูญฉบบั ใหมจึงไดเปด กวา งขึ้น ท้ังดานรูปแบบหรอื วธิ ีการของการมีสวนรว มในทางการเมอื งของประชาชน และขอบเขตกลุมหรือจํานวนของ ประชาชนผูมีสิทธิสว นรวมในทางการเมือง กอ ใหเ กิด “ระบอบประชาธปิ ไตยแบบมสี วนรว ม” (Participatory Democracy) และสราง “ระบบพหุการเมือง” (Plural Politics) ทีน่ ําไปสู “การเมอื งภาคประชาชน”

256 สรปุ จนถึงปจจุบันนี้ ท่ัวโลกไดมีประเทศท่ีปกครองในระบอบประชาธิปไตย จํานวน 123 ประเทศ (ค.ศ. 2007) และกําลังมีจํานวนเพ่ิมข้ึนเร่ือย ๆ ซึ่งไดมีการคาดเดากันวา กระแสดังกลาวจะเกิดข้ึนตอไป ในอนาคตท่ีซึ่งประชาธิปไตยท่ีเคารพสิทธิของเสียงขางนอยจะกลายเปนมาตรฐานสากลสําหรับสังคม มนษุ ยชาตสิ มมตุ ฐิ านดังกลาวเปน หัวใจหลักของทฤษฎี “จุดส้ินสุดของประวัติศาสตร” โดยฟรานซิส ฟุกุยะ มะ ซึ่งทฤษฎดี งั กลาวเปนการวพิ ากษวิจารณบ รรดาผทู ่เี กรงกลวั วา จะมวี วิ ัฒนาการของประชาธิปไตยที่เคารพ สิทธขิ องเสยี งขา งนอ ยไปยังยุคหลงั ประชาธิปไตยและผูทช่ี ้ใี หเหน็ ถึงประชาธปิ ไตยไมเ สรี เรอื่ งท่ี 4 เหตุการณสาํ คญั ทางการเมืองการปกครองของประเทศไทย ประเทศไทยแมจะมีการปกครองระบอบประชาธิปไตยโดยมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขและมี นายกรฐั มนตรีเปน หวั หนา สูงสุดของรัฐบาลมาต้งั แตปพ ุทธศกั ราช 2475 แลว ก็ตาม ยังพบวามีเหตุการณสาํ คัญ ทางการเมอื งการปกครองของประเทศไทยตอมา โดยมที ง้ั การกบฎปฏิวตั แิ ละรัฐประหาร ซ่ึงลวนแตเปนการใช กําลังอํานาจท่ีไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญเขายึดอํานาจทั้งส้ิน นอกจากน้ียังพบวาการใชกําลังอํานาจมี ความหมายแตกตา งกนั ออกไป กลาวคอื บางครงั้ เปน “การปฏวิ ตั ”ิ เพ่อื ไลน กั การเมอื งท่คี ดโกงออกไปเทาน้ัน หรอื บางครงั้ หากกลุม ทีต่ องการยึดอาํ นาจทางการเมืองแตทาํ ไมสําเร็จก็จะถูกเรียกวา “กบฏ” แตถาสามารถ ยึดอาํ นาจทางการเมอื งสาํ เรจ็ มีการเปล่ียนแปลง แตย งั คงใชร ัฐธรรมนูญฉบับเกาหรือใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม เพอ่ื ใหมกี ารเลอื กตั้งในระยะเวลาท่ไี มนานนักกจ็ ะเรียกการกระทาํ คร้งั นวี้ า “รฐั ประหาร” ซ่ึงบางคร้ังกม็ ีการให ความหมายผิดจากการกระทําครั้งน้ีวาเปน “การปฏิวัติ” ก็คือ การใชอํานาจ การยึดอํานาจทางการเมือง แลว ทําการเปลี่ยนแปลงผนู ําการปกครอง ซึ่งแทจรงิ แลวการเปล่ยี นแปลงรัฐบาลบอยครั้งท่ีเกิดข้ึนในประเทศ ไทยมาจาก “การแยง ชงิ อาํ นาจ” ของกลุมทีม่ ีอาํ นาจอยางไรกต็ ามเหตุการณสาํ คญั ทางการเมอื งการปกครอง ของประเทศไทยภายหลังปพ ทุ ธศกั ราช 2475 มีดงั นี้ 1. กบฏบวรเดช พ.ศ. 2476 ผูน าํ การเปลย่ี นแปลง คอื พลเอกพระวรวงศเ ธอ พระองคเจาบวรเดชและพระยาศรีสิทธิสงคราม (ถิ่น ทา ราม) สาเหตุของการเปล่ยี นแปลง คือ เพ่อื ลม ลา งการปกครองระบอบประชาธิปไตยและนาํ ประเทศกลบั สูการปกครองระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชย ผลการของการเปลีย่ นแปลง คือ การปฏิวัติครั้งนี้ลมเหลว ฝายกบฏถูกฝายรัฐบาลปราบปรามได สําเรจ็ 2. การรฐั ประหาร พ.ศ. 2490 ผูนําการเปลี่ยนแปลง คือ พนั เอกหลวงกาจสงครามและพลโทผิน ชณุ หะวนั สาเหตขุ องการเปลยี่ นแปลง กรณีสวรรคตของรชั กาลที่ 8 และปญหาการฉอราษฎรบังหลวง

257 ผลของการเปลย่ี นแปลง ทําใหจ อมพล ป.พบิ ูลสงครามกลับมามบี ทบาททางการเมืองอกี คร้ัง และ กลุม ซอยราชครมู บี ทบาทสําคัญทางการเมืองมากข้นึ ความสัมพนั ธร ะหวา งไทยกับสหรัฐอเมริกาแนนแฟนมาก 3. การรฐั ประหาร พ.ศ. 2501 ผนู าํ การเปลี่ยนแปลง คือ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต สาเหตุของการเปล่ยี นแปลง อางสาเหตุจากภยั คุกคามของลัทธคิ อมมิวนิสต ผลของการเปล่ียนแปลง ทําใหป ระเทศไทยเขา สูร ะบอบเผด็จการอาํ นาจนยิ ม 4. วันมหาวปิ โยค 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 ผูนําการเปลี่ยนแปลง คือ ประชาชน นสิ ิต นกั ศึกษา สาเหตุของการเปล่ียนแปลง เพ่ือตอตานเผด็จการทหารท่ีครอบงําและลิดรอนสิทธ์ิเสรีภาพทาง การเมอื งของประชาชน ผลของการเปลยี่ นแปลง ประเทศไทยเขาสูระบอบประชาธปิ ไตยอยางสมบรู ณ ประชาชนมเี สรีภาพ ในการแสดงออกทางการเมืองอยางกวางขวาง และมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2517 (ที่ถือวามีความ เปน ประชาธปิ ไตยมากที่สุดฉบบั หนึง่ ) 5. เหตกุ ารณ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 ผนู าํ การเปล่ยี นแปลง คอื พลเรอื เอกสงัด ชะลออยู สาเหตุของการเปล่ยี นแปลง อา งวานสิ ิตนกั ศกึ ษาทเ่ี ปน ผนู าํ การเปลย่ี นแปลงทางการเมืองในวันที่ 14 ต.ค. 2516 ไดร บั การสนบั สนุนจากคอมมิวนิสต ผลของการเปล่ยี นแปลง ระบอบประชาธิปไตยถูกลมลา งและกลับไปสกู ารปกครองแบบเผด็จการ อํานาจนยิ มอกี ครั้ง สภาพการเมืองขาดเสถยี รภาพและเกดิ ความแตกแยกอยางรนุ แรง 6. การรัฐประหาร พ.ศ. 2520 ผนู าํ การเปล่ยี นแปลง คอื พลเรือเอกสงัด ชะลออยู สาเหตกุ ารเปลีย่ นแปลง การคัดคานนโยบายแบบขวาจัดของนายธานินทร กรยั วิเชียร (เผดจ็ การโดยพลเรือน) ผลของการเปลยี่ นแปลง มีการประกาศใชร ฐั ธรรมนญู ฉบับ พ.ศ. 2521 พลเอกเกรยี งศกั ดิ์ ชมะนันท และพลเอกเปรม ติณสูลานนท เปนนายกรฐั มนตรคี นตอ มา 7. การรฐั ประหาร พ.ศ. 2534 (รสช.) ผนู ําการเปลย่ี นแปลง คือ พลเอกสุนทร คงสมพงษ, พลเอกสจุ ินดา คราประยรู , พลอากาศเอก เกษตร โรจนนลิ สาเหตขุ องการเปลี่ยนแปลง การฉอราษฎรบงั หลวงของคณะรฐั บาลที่มีพลเอกชาตชิ าย ชุณหะวัณ เปน นายกรฐั มนตรี ผลของการเปลยี่ นแปลง นายอานนั ท ปน ยารชนุ ไดร ับการแตง ตง้ั ใหเ ปนนายกรัฐมนตรี 8. เหตุการณพ ฤษภาทมฬิ (17 – 19 พ.ค. 2535) ผนู าํ การเปลยี่ นแปลง คือ ประชาชนทั่วไป นักเรียน นักศึกษา

258 สาเหตขุ องการเปลีย่ นแปลง นกั ศึกษา ประชาชนและนกั การเมืองบางกลุมรวมกันตอตานการเขา ดํารงตาํ แหนงผูนาํ ของพลเอกสุจินดา คราประยูร ผลของการเปลยี่ นแปลง เกดิ เหตุการณนองเลอื ดอีกครง้ั และนายอานันท ปนยารชุน กลับเขามา ดาํ รงตาํ แหนงนายกฯ อีกวาระหนง่ึ กบฏ 12 คร้งั – ปฏวิ ตั ิ 1 คร้ัง – รฐั ประหาร 8 ครั้ง การเปลีย่ นแปลงทางการเมอื งไมว า จะเปน การเปลี่ยนรฐั บาลหรอื คณะผูป กครองหรือการเปล่ียนกติกา การปกครองหรือรัฐธรรมนูญยอมเปนส่ิงท่ีเกิดข้ึนไดในทุกประเทศปกติรัฐธรรมนูญของแตละประเทศยอม กําหนดวิธีการเปลี่ยนแปลงไว เชน ใหมกี ารเลือกต้ังทั่วไปทุก 4 ป หรือ 5 ป หรือเลือกประธานาธิบดีทุก 4 ป หรอื 6 ป เพือ่ ใหโ อกาสประชาชนตัดสินใจวาจะใหบ ุคคลใดหรือกลุมพรรคการเมืองใดไดเปนผูปกครอง และ กําหนดวิธกี ารเปลยี่ นแปลงหลักการหรอื สาระของรฐั ธรรมนูญหรอื แมกระทั่งสรา งรัฐธรรมนูญใหมแทนฉบับเดิม การเปลี่ยนแปลงตามกระบวนการดังกลาวขางตนถือวาเปนการเปลี่ยนแปลงโดยสันติวิธีและเปน วถิ ที างท่ถี ูกตองตามกฎหมาย อยา งไรกต็ าม การเปลยี่ นแปลงอกี วิธีหน่ึงท่ีถอื วา เปน วธิ ีการรนุ แรงและไมถ ูกตอง ตามกฎหมาย น่ันก็คือ การใชกําลังเขาขมขู เชน ใชกองกําลังติดอาวุธเขายึดอํานาจจากรัฐบาลเดิมไล คณะรัฐมนตรอี อกไปและต้งั คณะรฐั มนตรใี หม โดยกลมุ ของคนท่ียึดอาํ นาจเขามาแทนทห่ี รือยกเลิกรัฐธรรมนูญ ฉบับเดิมแลวรางรัฐธรรมนูญฉบับใหม วางกฎและกติกาตามที่กลุมผูมีอํานาจปรารถนา โดยปกติคณะหรือ กลมุ บุคคลทีจ่ ะเขามาเปลี่ยนแปลงดวยวธิ ีนี้ จะตองมีกองกําลังติดอาวุธเขาปฏิบัติการ มิฉะน้ันแลวก็ยากท่ีจะ สาํ เรจ็ และถึงมีกาํ ลงั กไ็ มอ าจไมสําเร็จเสมอไปเพราะมีองคประกอบการสนับสนุนหรือตอตานจากประชาชน เขามาเปนปจจยั ประกอบดวย ปญหาทเ่ี กิดขน้ึ กับประเทศท่ีไมมีเสถียรภาพทางการเมืองก็คือวา การเปลี่ยนรัฐบาลหรือผูปกครอง ประเทศมักไมเ ปนไปตามกตกิ า หรือระเบยี บแบบแผนโดยสันติวธิ ี ตรงกันขามมกั เกิดการแยง ชงิ อํานาจดว ยการ ใชกําลงั อยูเนอื ง ๆ ไมวา จะเปนไปในรูปของการจลาจลกบฏ ปฏิวัติหรือรัฐประหารความหมายของคําเหลาน้ี เหมือนกันในแงท ่ีวาเปนการใชก าํ ลังอาวธุ ยึดอาํ นาจทางการเมอื ง แตม ีความหมายตา งกนั ในดานผลของการใช กําลังความรุนแรงน้ัน หากทําการไมสําเร็จจะถูก เรียกวา กบฏจลาจล (rebellion) ถาการยึดอํานาจน้ัน สมั ฤทธผิ ล และเปลีย่ นเพียงรัฐบาลเรยี กวา รัฐประหาร (coupd etat) แตถ ารัฐบาลใหมไดท าํ การเปลี่ยนแปลง มลู ฐานะระบอบการปกครอง ก็นบั วา เปนการปฏวิ ัติ ในการเมอื งไทยคาํ วา ปฏวิ ตั ิ กบั รัฐประหารมักใชป ะปนกัน แลว แตผ ูย ดึ อาํ นาจไดน้ันจะเรียกตัวเองวา อะไร เทาท่ีผานมามักนิยมใชคําวา ปฏิวัติเพราะเปนคําท่ีดูขึงขังนาเกรงขามเพ่ือความสะดวกในการธํารงไว ซึ่งอาํ นาจท่ไี ดม านั้น ทัง้ ทโี่ ดยเน้อื แทแลว นับแตมกี ารเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถนุ ายน 2475 ซงึ่ อาจ ถือไดว าเปนการปฏวิ ตั ทิ แี่ ทจริงครั้งเดียวที่เกิดข้ึนในประเทศไทย การยึดอํานาจโดยวิธีการใชกําลังคร้ังตอ ๆ มาในทางรัฐศาสตรถือวาเปนเพียงการรัฐประหารเทานั้น เพราะผูยึดอํานาจไดนั้นไมไดทําการเปลี่ยนแปลง หลกั การมูลฐานของระบอบการปกครองเลย

259 ดังนน้ั เพื่อใหสอดคลองกับพฤติกรรมทางการเมอื งและมใิ หส บั สนกบั การใชชื่อเรยี กตวั เองของคณะท่ี ทําการยึดอํานาจทั้งหลาย อาจสรปุ ความหมายแคบ ๆ โดยเฉพาะเจาะจงสําหรบั คําวา ปฏิวัติ และรัฐประหาร ในบรรยากาศการเมอื งไทย เปน ดงั น้ี คือ “ปฏวิ ตั ”ิ หมายถึง การยดึ อํานาจโดยวิธีการที่ไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญ ยกเลิกรัฐธรรมนูญที่ใชอยู อาจมหี รือไมมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม และรัฐบาลใหมไดทําการเปลี่ยนแปลงฐานะระบอบการ ปกครอง เชน เปล่ียนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย เปนระบอบประชาธิปไตยหรือ คอมมิวนิสต ฯลฯ สวน “รัฐประหาร” หมายถึง การยึดอํานาจโดยวิธีการท่ีไมถูกตองตามรัฐธรรมนูญ แตยังคงใช รัฐธรรมนูญฉบับเกาตอไป หรือประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม เพ่ือใหมีการเลือกต้ังเกิดขึ้นในระยะเวลา ไมนานนกั ในประเทศไทย ถือไดวา มีการปฏิวัติเกิดข้ึนครั้งแรกและครั้งเดียว คือ การเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง 2547 โดยคณะราษฎร จากระบบสมบรู ณาญาสิทธริ าชยม าเปน ระบอบประชาธปิ ไตย และมีการกบฏ เกดิ ขน้ึ 12 คร้ัง และรฐั ประหาร 8 ครั้ง ดังน้ี กบฏ 12 ครง้ั กบฏ ร.ศ. 130 กบฏบวรเดช (11 ตุลาคม 2476) กบฏนายสิบ (3 สงิ หาคม 2478) กบฏพระยาทรงสรุ เดช หรือกบฏ 18 ศพ (29 มกราคม 2482) กบฏเสนาธกิ าร (1 ตุลาคม 2491) กบฏแบง แยกดินแดน (พ.ย. 2491) กบฏวังหลวง (26 กมุ ภาพันธ 2492) กบฏแมนฮัตตัน (29 มถิ นุ ายน 2494) กบฏสันติภาพ (8 พฤศจิกายน 2497) กบฏ 26 มนี าคม 2520 กบฏยงั เตอรก (1- 3 เมษายน 2524) กบฏทหารนอกราชการ (9 กนั ยายน 2528) รัฐประหาร 8 ครง้ั พ.อ.พระยาพหลฯ ทาํ การรัฐประหาร (20 ม.ิ ย. 2476) พล.ท.ผิน ชุณหะวัณ และคณะนายทหารบก ทําการรัฐประหาร (8 พ.ย. 2490) จอมพล ป.พิบูลสงคราม ทาํ การรัฐประหาร (29 พ.ย. 2494) จอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต ทาํ การรัฐประหาร (16 กันยายน 2500) จอมพลถนอม กติ ตขิ จร ทาํ การรัฐประหาร (20 ตลุ าคม 2501) จอมพลถนอม กิตติขจร ทําการรัฐประหาร (17 พฤศจิกายน 2514) พล.ร.อ. สงดั ชะลออยู ทาํ การรฐั ประหาร (20 ตุลาคม 2520)

260 พล.อ. สนุ ทร คงสมพงษ ทาํ การรัฐประหาร (23 กุมภาพันธ 2534) คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยอนั มีพระมหากษัตริยเปน ประมขุ ทําการ รฐั ประหาร (19 กนั ยายน 2549) กจิ กรรม ใหผูเรียนตอบคาํ ถามตอไปน้แี ลว บันทึกผลการเรียนรูลงในแบบบนั ทึกผลการเรียนรู เร่ือง เหตกุ ารณที่สําคญั ทางการเมอื งการปกครองของไทย 1. ใหผเู รียนสรปุ เหตกุ ารณทางการเมอื งการปกครองของประเทศไทยในชว งป 2475 จนถงึ ป 2550 ทผ่ี ูเ รียนเห็นวาเปนเหตุการณร ฐั ประหารเทานน้ั ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... 2. ใหผ เู รยี นวเิ คราะหเ หตุการณทางการเมอื งของไทยในปจ จบุ นั (ป 2551 – 2552) วาเปนอยางไร เพียงส้ัน ๆ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... แบบบันทึกผลการเรียนรู เรือ่ ง เหตุการณส ําคญั ทางการเมอื งการปกครองของไทย สรปุ เหตุการณส ําคญั ทางการเมืองของไทยระหวางป พ.ศ. 2475 – 2549 เฉพาะเหตุการณทเ่ี ปน รฐั ประหาร ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................

261 วิเคราะหเ หตุการณท างการเมอื งของไทยในปจ จบุ ัน (ป 2551 – 2552) ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... เร่ืองท่ี 5 เหตกุ ารณส ําคญั ทางการเมืองการปกครองของโลก ท่สี ง ผลกระทบตอ ประเทศไทย เหตุการณสําคัญทางการเมืองการปกครองของโลก นับเปนมูลเหตุใหญที่ทําใหสังคมไทยเกิดการ เปลยี่ นแปลง โดยเฉพาะอยางยิ่งสงผลกระทบตอการเมืองการปกครองและเศรษฐกิจของประเทศไทยอยาง หลกี เลยี่ งไมไ ด ซ่งึ เหตุการณส ําคัญตา ง ๆ ทเ่ี กดิ ข้ึนในชว งศตวรรษท่ี 20 (ค.ศ. 1900 – 2000) ดังนี้ 1. สงครามโลกครัง้ ท่ี 1 (ค.ศ. 1914 – 1918) สงครามโลกคร้งั ที่ 1 เพ่มิ ความขดั แยงระดบั โลกทเี่ กิดข้ึน ตัง้ แตค.ศ. 1914 ระหวางฝายพันธมิตรและ ฝายมหาอาํ นาจกลาง ซึง่ ไมเคยปรากฏสงครามขนาดใหญท ่ีมที หารหรือสมรภมู ทิ เี่ กี่ยวของมากขนาดนี้มากอน นบั ยุคสมยั แหง ความหายนะ โดยสาเหตขุ องการเกิดสงครามครัง้ น้ี เกดิ จากความขัดแยงทางการเมืองของทวีป ยุโรป ซึ่งเปนจุดเร่ิมตนของการส้ินสุดของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยของยุโรปและการสิ้นสุดของ “จกั รวรรดิออตโตมนั ” อันเปนตน เหตขุ องการปฏิวัตริ ัสเซยี นอกจากนกี้ ารพายแพข องประเทศเยอรมนใี นสงครามครั้งน้ี สง ผลใหเ กดิ ลัทธิชาตินิยมขึ้นในประเทศ อนั เปน จุดเร่ิมตนของสงครามโลกครัง้ ท่ี 2 (ค.ศ. 1939) 2. สงครามโลกครงั้ ที่ 2 (ค.ศ. 1939 – 1945) สงครามโลกคร้ังที่ 2 อุบัติขึ้นอีกครัง้ ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1939 นบั เปน การประลองความย่ิงใหญอีก ครง้ั ระหวางเยอรมนั และอังกฤษเพยี ง 1 ป เยอรมันกส็ ามารถยดึ ครองยุโรปไวเ กอื บท้ังทวีป องั กฤษตอ งสูญเสีย อาํ นาจโดยส้นิ เชงิ สงครามครัง้ นไี้ มเพยี งแตเกดิ ข้นึ ในยโุ รปเทา นัน้ ทางดานเอเชียญ่ีปุนไดเขายึดครองประเทศ ตาง ๆ โดยไดบุกยึดจีนแผนดินใหญและดินแดนตาง ๆ ในเอเชียตะวันตะวันออกเฉียงใตสงผลใหสหรัฐฯ เขา รวมสงครามในคร้งั นอี้ ีก สงครามเร่ิมทวคี วามรุนแรงขึ้นเม่ือเยอรมนั ไดบ ุก โจมตี สหภาพโซเวยี ตและเขา ยึด ครองไดเกือบท้ังหมด สวนญป่ี ุนเองก็โจมตกี องทัพเรือของสหรัฐฯ ท่ีเพริลฮาเบอร ทําใหสหรัฐฯ ใชมาตรการ เดด็ ขาดโจมตีญีป่ ุนซ่ึงจบลงดวยการทิง้ ระเบิดปรมาณู 2 ลกู ทีเ่ มืองฮโิ รชมิ าและนางาซากิ กลาวโดยสรุปไดวา การทําสงครามคร้ังนี้เปนสงครามระหวาง 2 ฝาย คือ สหรัฐฯ กับญี่ปุน เพ่ือครอบครองเอเชียและระหวาง เยอรมนั กับสหภาพโซเวียต เพอ่ื แยง ชิงความเปนใหญในยุโรป

262 ผลกระทบของสงครามโลกท้ัง 2 ครัง้ มผี ลกระทบหลายดาน ซง่ึ สรปุ ได ดังนี้ ประการแรก อาณานิคมของยุโรปเร่ิมไดรับอิสรภาพมากข้ึนเพราะผลของสงครามนั้น ทั้งผูแพและ ผชู นะในยโุ รปตางก็หมดกาํ ลัง ไมวา กาํ ลงั ทรพั ยหรือกําลังคน ประเทศอยูในสภาพบอบช้ํา จึงไมมีพลังตอตาน กระแสการด้ินรนแหงเสรีภาพของประเทศอาณานิคมไดอีก อังกฤษ ฝรั่งเศสตางตองผอนปรนตามกระแส ตอ ตา นของประเทศอาณานคิ ม ประการที่สอง ผลพลวงจากสงครามทง้ั 2 ครง้ั นี้ กอใหเ กดิ ลทั ธคิ อมมิวนสิ ตใ นสหภาพโซเวียต ซ่ึงเริ่ม ตง้ั แตสงครามโลกคร้งั ท่ี 1 จนกระทัง่ เมอื่ สน้ิ สดุ สงครามโลกครั้งท่ี 2 แลวลัทธิคอมมวิ นสิ ตใ นสหภาพโซเวยี ต กย็ ังอยูแ ละเติบโตข้นึ เรอื่ ย ๆ ทงั้ ในทวีปยโุ รปและเอเชีย จึงกลาวไดวาผลของสงครามโลก ครั้งท่ี 2 ทําใหโลก ตองพบปญ หาทรี่ า ยแรงกวา เดิม เพราะเมื่อลัทธินาซีในเยอรมันลมสลายไปเนื่องจากแพสงคราม ยุโรปกลาง และยุโรปตะวนั ออกตองอยูใตอทิ ธพิ ลของลทั ธิคอมมิวนิสตจนหมดส้ิน โดยมีผูนําคือ สหภาพโซเวียต ในที่สุด สหภาพโซเวียตจึงกาวข้ึนมาเปนประเทศมหาอํานาจแทนเยอรมันและมีความมุงหวังจะเปนจาวโลกใหได แตสหภาพโซเวียตก็ตองพบคูแขงท่ีสําคัญท่ีมีแนวความคิดท่ีแตกตางกัน คือ สหรัฐอเมริกากลาวโดยสรุป สงครามทั้ง 2 คร้ังไดเปลี่ยนยุโรปจากการเปนผูนําของโลก กลายมาเปนยุโรปตองตกอยูภายใตอิทธิพลของ สหภาพโซเวียตของฝายสหรัฐอเมริกา นับเปนการเปลี่ยนโฉมหนาคร้ังสําคัญของประวัติศาสตรโลกและลัทธิ ลาอาณานคิ มของยุโรปที่เจรญิ ตง้ั แตกอนศตวรรษท่ี 20 อนั ยาวนานกถ็ ึงจุดอวสานไปดว ย หากจะสรุปรวม ๆ เม่ือสงครามโลกครั้งท่ี 2 ยุติลง สถานการณโลกไดเปลี่ยนแปลงคร้ังใหญ คือ ยุโรปไมไดครอบครองแอฟริกา และเอเชียตอไป อํานาจโลกข้ึนอยูกับ 2 ประเทศ คือ สหภาพโซเวียตและสหรัฐอเมริกา ความขัดแยงทาง อดุ มการณทางการเมืองของประเทศมหาอํานาจทัง้ สองหลังสงครามโลกคร้งั ที่ 2 ไดนาํ ไปสูเหตุการณสงครามเย็น 3. สงครามเย็น สงครามเย็น คือ การตอสูระหวางคายประชาธิปไตยกับคายคอมมิวนิสต เปนการทําสงครามกัน โดยปราศจากเสียงปนหรือการเขนฆา อันเปนผลสืบเน่ืองจากการขยายอิทธิพลทางดานอุดมการณทาง การเมืองของสองคาย ตางฝายตางก็แสวงหาพรรครวมอุดมการณท้ัง 2 คายตางใชยุทธวิธีตาง ๆ ท่ีจะดึง ประเทศตาง ๆ ทั่วโลกมาเปนฝายตนใหได ไมวาจะเปนการโฆษณา ประชาสัมพันธ การชวยเหลือทางดาน เศรษฐกิจ การเมอื งหรืออาวธุ ยุทโธปกรณตาง ๆ แกป ระเทศในโลกทสี่ ามแมจะมปี ระเทศเล็ก ๆ จะรวมตัวเปน กลุม “ผไู มฝก ใฝฝายใด”กต็ ามก็ไมสงผลกระทบตอ ประเทศมหาอํานาจทั้งสองลดการแขงขนั กนั สหรัฐอเมรกิ า ซ่ึงเปนประเทศท่ีมีเศรษฐกิจที่ดีมากเพราะไมไดรับผลจากสงครามมากนักและสามารถขายอาวุธใหกับชาติ พันธมิตร ซ่ึงตางจากสหภาพโซเวยี ตทมี่ ีอาํ นาจมาก แตส ภาพเศรษฐกิจตกตํา่ เน่อื งจากทาํ สงครามกับเยอรมัน อยา งไรกต็ ามสหภาพโซเวียตกย็ งั มีอดุ มการณทแ่ี นวแนทจ่ี ะแพรอ ทิ ธพิ ลทางคอมมิวนสิ ตใหกวางขวางเพ่ือครอง โลกโดยสหภาพโซเวียตมองวา เม่ือยโุ รปตะวนั ออกเปนบริวารของตนแลว 1. การส้นิ สดุ ของสงครามเยน็ และการเปล่ียนแปลงทางอํานาจในโลก ความเปลี่ยนแปลงในชวงป ค.ศ. 1989 – 1990 มีความสําคัญอยางยิ่งในแงของความสัมพันธทาง อาํ นาจ ท้งั ในระดบั โลกและภูมิภาค ในทางประวัติศาสตร กลาวไดวาการส้ินสุดของทศวรรษ 1980 เปนการ สิ้นสุดของยุคสมัยหนึ่งทีเดียว น่ันคือ ยุคสมัยท่ีรูจักกันท่ัวไปวา “สงครามเย็น” อันเปนความขัดแยงหรือ

263 ปรปกษท างอุดมการณร ะหวา งทุนนยิ มและคอมมิวนิสต สงครามเย็นเร่มิ กอตวั ตัง้ แตระหวางสงครามโลกครั้งท่ี 2 ระหวางรัสเซียและพันธมิตรตะวันตกทั้ง ๆ ท่ียังอยูในระหวางการรวมมือตอตานนาซีและมาแตกแยก กลายเปนการเผชิญหนาระหวาง “ตะวันออก” และ “ตะวันตก” อยางชัดเจน ประมาณป ค.ศ. 1946 – 1947 คําประกาศของสตาลิน ในป ค.ศ. 1946 เรียกระดมพลังในชาติเพ่ือเตรียมการเผชิญหนากับฝาย ตะวันตก (ความจรงิ จุดมุง หมายในทางปฏิวัติ นาจะเพื่อฟนฟูบูรณะและพัฒนาประเทศอยางเรงรัด) นับเปน การ “ประกาศสงครามเยน็ ” โดยฝายคอมมวิ นสิ ตแ ละการประกาศ “หลักการทรูแมน” ในปตอมาก็นับเปน การ “ประกาศสงครามเย็น” ของฝายตะวันตก การลมสลายของระบอบปกครองคอมมิวนิสตในยุโรป ตะวันออกและความเปลี่ยนแปลงในรสั เซียทีเ่ ปนแมแ บบของระบบปกครองแบบนี้ที่ส่ันคลอน ไมเพียงแตการ ผูกขาดอํานาจของพรรคคอมมิวนิสตรัสเซีย แตรวมไปถึง “จักรวรรดิ” รัสเซียเลยทีเดียว ซึ่งสงผลกระทบ สําคัญยิ่งตอความสัมพันธทางอํานาจในโลก ในชวงตอระหวางป ค.ศ. 1989 – 1990 นักสังเกตการณทาง การเมอื งบางคนระบอุ ยางไมลังเลยวา “โลกไดเปล่ียนไปแลวในชว งเวลาเพียงหน่ึงป” 5. การเมอื งโลกสสู ังคมไทย จุดเปลยี่ นแปลงทสี่ ําคัญท่ีนําสูสงั คมไทยในยุคปจจุบัน กลาวไดวาเหตุการณสําคัญก็คือการลมสลาย ของสหภาพโซเวียต ในป ค.ศ. 1997 อดีตสหภาพโซเวียตเปนประเทศท่ีมีดินแดนกวางใหญ มีอาณาเขต ครอบคลุมทั้งในทวีปยุโรปและทวีปเอเชีย นอกจากนี้สหภาพโซเวียตยังมีบทบาทในการเปนผูนําของโลก คอมมิวนิสตดวยการขยายตัวของลัทธิคอมมิวนิสตและปญหาในสหภาพโซเวียต เริ่มจากการเปล่ียนแปลง ครง้ั แรกในการปฏิวตั ิ เมื่อเดือนตุลาคม ค.ศ. 1917 โดยเลนินผูซึ่งนาํ สหภาพโซเวียตเขาสคู วามเปน คอมมวิ นสิ ต และทาํ ใหโ ลกแบง ออกเปน 2 ฝา ย คือ ฝา ยลัทธคิ อมมวิ นิสตโ ดยมแี กนนาํ คือ สหภาพโซเวียตและฝายโลกเสรี นาํ โดยสหรัฐอเมริกา การกระทําดังกลาวกม็ ีอาจจะลุลวงไปไดดวยดี ในชวงเวลาดังกลาวนั้นโลกจึงเต็มไปดวย ความวนุ วาย ตอมาเมื่อถึงชวงปลายศตวรรษที่ 20 ประเทศมหาอํานาจทั้ง 2 ตองประสบกับปญหาทางดาน เศรษฐกิจอันเนื่องมาจากการสนับสนุนประเทศตาง ๆ ในคายของตนท้ังทางดานอาวุธยุทโธปกรณ ทุน เทคโนโลยตี าง ๆ จนลมื ผลกระทบทจ่ี ะมีมาสปู ระเทศ นอกจากน้ี ประเทศตาง ๆ เหลา นัน้ เร่มิ จะมอี ิสระในการ ดาํ เนนิ นโยบายภายในประเทศและคาํ นึงผลประโยชนห ลกั ของตนมากขนึ้ ดังนนั้ ประเทศมหาอํานาจทง้ั สอง จึงไดต กลงเจรจาจํากัดอาวธุ ยทุ ธศาสตรขน้ึ ทาํ ใหสถานการณโลกเริ่มคล่ีคลายลง การเปล่ียนแปลงครั้งที่สอง ของสหภาพโซเวียตท่ีสงผลกระทบทั่วโลกและทําใหสหภาพโซเวียตตองลมสลายนั้น ก็คือ การปรับเปลี่ยน นโยบายบริหารประเทศแบบใหมของนายมิดาฮิล กอรบาซอฟ ประธานาธิบดีของสหภาพโซเวียต ซึ่งไดใช นโยบาย เปเรสทอยกา กลาสนอสต ซึ่งมีสาระสําคัญอยูที่การปฏิรูปโครงสรางทางการเมือง การขจัดความ เฉอ่ื ยชา การคอรัปช่ันของเจาหนาท่ีพรรคและยังรวมถึงการเปดโอกาสใหมีประชาธิปไตยในการรับขาวสาร ขอ มูลน้นั ไดท าํ ใหเกดิ ความวนุ วายในสหภาพโซเวียต ทําใหผูนําคอมมิวนิสตไมไววางใจผูนํา และนําไปสูการ ปฏิวตั ิท่ลี มเหลว การหมดอาํ นาจของพรรคคอมมวิ นิสต ประเทศบริวารของสหภาพโซเวยี ตในยุโรปตะวันออก ตางแยกตัวเปนอสิ ระและทา ยที่สดุ รฐั ตา ง ๆ ในสหภาพโซเวียตตางแยกตัวเปนประเทศอิสระปกครองตนเอง สง ผลใหส หภาพโซเวียตถงึ การลมสลายและดุลอํานาจ

264 6. เกดิ ขบวนการนักศกึ ษาเปนปรากฏการณระดับโลก ในชวงสงครามโลกท้ัง 2 ครงั้ ขบวนการนักศึกษาน้ีไดเกิดข้ึนจากแนวความคิด “การปฏิบัติวัฒนธรรม” ในเชิงการปลดปลอย ตนเองเปนรปู แบบของการตอ ตานสถาบันเดิม หรือการปลดปลอ ยตนเองจากวฒั นธรรมเกา สรางวัฒนธรรมใหม ดังจะเห็นไดจากความนิยม “เพลงร็อค” “กางเกงยีน” “บุปผาชน” “ซายใหม” โดยความคิดท่ีเกิดกับ นักศึกษาน้ีไมเพียงเกิดกับนักศึกษาของสหรัฐ ยุโรปตะวันตก ญ่ีปุนเทานั้น แตยังเขามาสูนักศึกษาไทยดวย โดยเฉพาะอยางยงิ่ ในชว งสงครามเวียดนามนกั ศึกษาไทยมีสวนรวมในขบวนการตอตานสงครามเปน อยา งมาก ขบวนการนกั ศกึ ษาโลกกลายเปน พลังทางสงั คมและการเมืองสาํ คญั โดยเฉพาะในการประทว งใหญข อง นกั ศึกษาฝรั่งเศส (ค.ศ. 1968) ทที่ าํ ใหเมืองปารีส และอีกหลายเมืองของฝร่ังเศสกลายเปนอัมพาต และในป เดียวกัน การประทวงของนักศึกษาอเมริกันก็ทําใหนายลินคอน จอหนสัน ไมกลาลงสมัครรับเลือกต้ังเปน ประธานาธิบดขี องสหรฐั สมยั ท่ี 2 สาํ หรบั ประเทศไทยน้ัน กระแสความคิดทีป่ ลดปลอยและขบวนการนักศึกษาไดเกิดขึ้น อันเปนผลมา จากระยะชวงเวลาอนั ยาวนานของการเมืองโลก โดยในชวง 14 ตุลาคม 2516 เกดิ ขบวนการนกั ศึกษาประทวง ตอตานระบอบถนอม – ประภาส – ณรงค จนนักศึกษาตองถูกรัฐทําลายชีวิตไปกวา 70 คน แตในท่ีสุดก็ สามารถไล ถนอม – ประภาส และณรงคไ ด สรุปไดวา ขบวนการนักศึกษาไทย ชวง พ.ศ. 2516 – 2519 นับเปนสวนหนึ่งของ “ชวงระยะเวลา ยาว” ของการเมอื งไทยกวา 100 ป ในขณะเดยี วกนั ก็เปน สว นหน่งึ ของ “ชวงเวลาระยะยาว” ของการเมือง โลกกวา 2 ศตวรรษ โดยมาพรอมและทนั กบั ระยะเวลาของการปลดปลอย และเปลี่ยนแปลงของโลกคร่ึงหลัง ของศตวรรษที่ 20 ซ่ึงหลังจากนั้นเพียงไมก่ีป เม่ือถึงศตวรรษ 1980 ทุกอยางก็เปลี่ยนแปลงไปโดยสิ้นเชิง โดยสหภาพโซเวียตและระบบสังคมนิยมไดล มสลาย เศรษฐกิจตลาดและโลกาภิวัตนก็เติบโตมาแทนท่ี ซ่ึงเชื่อ กันวาจะมีความกาวหนาไปพรอมกับ “ความพินาศของอดีต” และ“การสิ้นสุดของประวัติศาสตรทาง การเมอื ง” กิจกรรมท่ี 1 ใหผูเรียนเขยี นเคร่อื งหมาย √ หนาขอ ความที่ถูกตอ งและเขยี นเครอื่ งหมาย X หนาขอ ความท่ีเหน็ วา ผิด ................... 1. เมืองฮิโรชมิ าและเมอื งนาวาซากิ เปนเมอื งของประเทศญปี่ นุ ท่ถี ูกระเบิด ปรมาณูในชว งสงครามโลกคร้ังที่ 2 ................... 2. ผลกระทบจากการเกิดสงครามโลกครง้ั ที่ 2 ทม่ี ตี อสหภาพโซเวียต คือ ไดรบั ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิ ................... 3. สงครามเยน็ คอื การตอสูระหวางคา ยประชาธิปไตยและคา ยคอมมิวนสิ ต ................... 4. ลทั ธนิ าซเี ปนลทั ธขิ องประเทศรสั เซยี ................... 5. ในชวงสงครามเยน็ ยโุ รปตะวันออกปกครองระบอบประชาธิปไตย ................... 6. สงั คมไทยไดร บั ผลกระทบจากเหตุการณก ารลมสลายของสหภาพโซเวียต ในป ค.ศ. 1997 ................... 7. “ขบวนการนกั ศึกษาโลก” เกิดขน้ึ จากแนวความคิด “การปฏิบตั วิ ัฒนธรรม”

265 ................... 8. นักศึกษาไทยมีสวนรว มในขบวนการตอตา นสงครามเย็น ................... 9. ในป ค.ศ. 1968 เกิด “ขบวนการนักศึกษา” ประทว งในประเทศฝรง่ั เศสและสหรฐั อเมรกิ า ................... 10. “ขบวนการนกั ศกึ ษาไทย” ไดเกดิ ขึ้นอนั เปนผลมาจาก “การเมืองโลก” ในชวง 14 ตลุ าคม 2520 เฉลย 4. ฀ 5. ฀ 1. ฀ 2. ฀ 3. ฀ 9. ฀ 10. ฀ 6. ฀ 7. ฀ 8. ฀ กิจกรรมที่ 2 ใหผ ูเรยี นศึกษาขอมูลเกี่ยวกับเหตุการณสําคัญทางการเมืองของโลกชวงสงครามโลกคร้ังที่ 1 และ สงครามโลกครั้งที่ 2 ตลอดจนเหตกุ ารณปฏวิ ตั ทิ างการเมืองของประเทศตา ง ๆ จาก Internet เรอ่ื งที่ 6 หลักธรรมาภบิ าล ความหมายของหลกั ธรรมาภิบาล หลักธรรมาภิบาล หมายถงึ แนวทางในการจัดระเบยี บเพื่อใหสงั คมของประเทศ ทั้งภาครัฐ ภาคธุรกิจ ภาคเอกชนและภาคประชาชนสามารถอยูรว มกันไดอ ยางสงบสุข โดยต้ังอยใู นความถกู ตอ งและเปน ธรรม ปจจุบันจึงเห็นไดวา การบริหารจัดการองคกรท้ังภาครัฐและเอกชนไดใหความสําคัญกับการนํา หลกั ธรรมาภบิ าลมาใชโดยเฉพาะเรื่องคุณธรรมเนื่องจากพบวา มีการประสบกับภาวะวิกฤติอันเกิดจากการ ทุจริตที่ระบาดออกไปอยางรวดเร็วและกวางขวาง มีทั้งความไมรับผิดชอบตอสังคมหรือสวนรวมโดยคํานึง แตประโยชนข องตนเองและพวกพอง อนั เปนการบรหิ ารจัดการท่ีขาดคณุ ธรรมและจริยธรรมอยา งยงิ่ ธรรมาภิบาลในองคกรภาครัฐหรือการบริหารจัดหารท่ีดีในภาครัฐ (Good Govermnance) จะชวย กระตนุ อยางมากตอ การพฒั นาและขยายตัวของจรยิ ธรรมในทางธรุ กจิ ท้งั นี้เพราะความสัมพนั ธระหวา งภาครฐั กบั ภาคเอกชนมอี ยูอ ยางใกลชิด ภาครัฐในฐานะที่เปนผูควบคุมกติกาการดําเนินของเอกชนยอมมีผลตอการ เสริมสรางการบริหารจัดการท่ีดีในวงการธุรกิจและการยึดมั่นในหลักคุณธรรมและจริยธรรม รวมท้ังความ รับผดิ ชอบทธ่ี ุรกจิ มีตอสงั คม ถาการควบคมุ ยอหยอ นหรอื หนว ยงานในภาครฐั มีสวนรเู หน็ เปนใจกับการทุจริต หรอื การเอารัดเอาเปรยี บสังคมและผูบรโิ ภคของธุรกิจเอกชนหรือมีการรวมมือกันระหวางคนในภาครัฐกับใน ภาคเอกชนเพอื่ แสวงหาผลประโยชนอนั มิชอบแลว จะเปน อุปสรรคซง่ึ ทาํ ใหก ารเสรมิ สรางจริยธรรมในการทํา ธรุ กิจเปน ไปไดล าํ บาก

266 หลักธรรมาภิบาล หลักธรรมาภิบาลที่ทุกคนไมวาจะเปนคนทํางานในหนวยงาน ภาครัฐหรือเอกชน ตองยึดม่ัน หลักธรรมาภบิ าล 6 ประการ เปนแนวทางในการปฏิบตั ิงาน ดังน้ี 1. หลักนติ ธิ รรม (The Rule of Law) หลักนิติธรรม หมายถึง การปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ ขอบังคับตาง ๆ โดยถือวาเปนการ ปกครองภายใตกฎหมายมิใชตามอําเภอใจหรืออํานาจของตัวบุคคลจะตองคํานึงถึงความเปนธรรมและ ความยุตธิ รรม รวมทัง้ มีความรัดกุมและรวดเร็วดวย 2. หลกั คณุ ธรรม (Morality) หลักคุณธรรม หมายถึง การยึดม่ันในความถูกตอง ดีงาม การสงเสริมใหบุคลากรพัฒนาตนเองไป พรอมกนั เพ่ือใหบุคลากรมคี วามซือ่ สัตย จริงใจ ขยัน อดทน มีระเบียบ วินัย ประกอบอาชีพสุจริต เปนนิสัย ประจาํ ชาติ 3. หลกั ความโปรงใส (Accountability) หลักความโปรง ใส หมายถึง ความโปรง ใส พอเทียบไดวามีความหมายตรงขามหรือเกือบตรงขามกับ การทุจรติ คอรรัปชชน่ั โดยที่เรื่องทจุ รติ คอรรัปชั่นใหมีความหมายในเชิงลบและความนาสะพรึงกลัวแฝงอยู ความโปรง ใสเปนคําศัพทที่ใหแงมุมในเชิงบวกและใหความสนในเชิงสงบสุข ประชาชนเขาถึงขอมูลขาวสาร ไดส ะดวกและเขาใจงา ยและมีกระบวนการใหประชาชนตรวจสอบความถูกตองอยางชัดเจน ในการนี้เพื่อเปน สิรมิ งคลแกบ ุคลากรที่ปฏบิ ตั งิ านใหมีความโปรง ใส ขออญั เชญิ พระราชกระแสรบั ส่งั ในองคพ ระบาทสมเด็จ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช (รัชกาลท่ี 9) ท่ีไดทรงมีพระราชกระแสรับส่ัง ไดแก ผูท่ีมีความสุจริตและ บริสุทธ์ิใจ แมจ ะมคี วามรูน อ ยก็ยอ มทาํ ประโยชนใ หแกส ว นรวมไดม ากกวาผทู ม่ี คี วามรูมาก แตไมมีความสุจริต ไมม ีความบรสิ ทุ ธใิ์ จ 4. หลักการมสี วนรวม (Participation) หลักการมีสวนรวม หมายถงึ การใหโ อกาสใหบ ุคลากรหรอื ผูมีสว นเก่ยี วของเขามามีสวนรวมทางการ บริหารจัดการเกี่ยวกับการตัดสินใจในเรื่องตาง ๆ เชน เปนคณะกรรมการ คณะอนุกรรมการและหรือ คณะทํางานโดยใหข อ มลู ความคดิ เห็น แนะนํา ปรึกษา รว มวางแผนและรว มปฏิบัติ 5. หลกั ความรับผดิ ชอบ (Responsibility) หลักความรับผิดชอบ หมายถึง การตระหนักในสิทธิและหนาท่ี ความสํานึกในความรับผิดชอบตอ สังคม การใสใจปญหาการบริหารจัดการ การกระตือรือรนในการแกปญหาและเคารพในความคิดเห็นที่ แตกตา ง รวมทงั้ ความกลา ท่จี ะยอมรบั ผลดแี ละผลเสียจากการกระทาํ ของตนเอง 6. หลักความคุม คา (Cost-effectiveness or Economy) หลักความคุมคา หมายถึง การบริหารจัดการและทรัพยากรที่มีจํากัด เพื่อใหเกิดประโยชนสูงสุด แกส ว นรวม โดยรณรงคใ หบุคลากรมคี วามประหยัด ใชว สั ดอุ ปุ กรณอ ยางคุมคาและรักษาทรัพยากรธรรมชาติ ใหส มบรู ณย ่ังยืน

267 แนวปฏิบตั ติ ามหลกั ธรรมาภิบาล แนวการปฏิบัติงานตามหลักธรรมาภิบาลที่นํามาเสนอตอไปน้ีจะเปนหลักธรรมาภิบาลในภาครัฐ ซึง่ ผูปฏบิ ตั งิ านในองคก รของรัฐ ควรมแี นวทางการทาํ งานดงั นี้ 1. ยึดมั่นในวัตถุประสงคข ององคกรและผลผลิตทีจ่ ะสง มอบใหแ กประชาชนและผูที่มารับบริการ แนวการปฏิบตั ิ คอื 1) ตองมคี วามเขา ใจอยา งแจมแจง ในวตั ถุประสงคแ ละผลผลติ ทต่ี ง้ั ใจจะทําให 2) ผูรับไดผลผลติ ทมี่ ีคณุ ภาพเปนเลศิ 3) คมุ คา กบั ภาษที ่เี สยี ใหแกร ัฐบาล 2. ทํางานอยา งมีประสทิ ธภิ าพในหนาที่และบทบาทของตน แนวการปฏบิ ัติ คือ 1) บุคลากรตอ งเขาใจในหนา ทข่ี องผูบริหาร 2) เขา ใจอยางแจมชัดในความรบั ผิดชอบของผใู ตบ ังคับบัญชาและผูบรหิ าร รวมท้ังตองมนั่ ใจวาทุกคนปฏบิ ตั ิหนาที่ตามความรับผดิ ชอบของตน 3) มคี วามเขาใจอยางชดั เจนในความสมั พันธระหวา งผบู ริหารกบั ประชาชน ผรู บั บรกิ าร 3. สงเสริมคานิยมขององคกรและแสดงใหเห็นถึงคุณคาของธรรมาภิบาล โดยการปฏิบัติหรือ พฤติกรรม แนวการปฏิบตั ิ คอื 1) นําคานยิ มขององคกรมาใชป ฏิบัติ 2) ผบู รหิ ารองคกรประพฤตติ นเปน ตวั อยางที่ดี 3) ผูบ ริหารตดั สนิ และวินจิ ฉยั อยางโปรง ใสและเปด เผย 4) บริหารงานอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ 4. มกี ารสอื่ สารทดี่ ี มกี ารตัดสนิ ใจอยางโปรงใสและมีการบรหิ ารความเส่ยี งทีร่ ัดกมุ แนวการปฏิบตั คิ อื 1) การตัดสินใจทกุ ครั้ง ตอ งกระทาํ อยา งโปรงใสและยุตธิ รรม 2) ใชข อมลู ทดี่ ี รวมทงั้ คาํ แนะนําและการสนับสนุน 3) ตองม่ันใจวามีระบบบริหารความเสี่ยงท่มี ีประสทิ ธิภาพอยใู นระบบการทํางาน 5. พัฒนาศักยภาพและความสามารถของสวนบริหารจัดการอยางตอเน่ือง พรอมท้ังใหมี ประสิทธิภาพยงิ่ ขึ้น แนวการปฏิบัติ คือ 1) ตองม่ันใจวาผูไดเลื่อนตําแหนงข้ึนมาเปนผูบริหารจัดการนั้นมีทักษะ ความรูและ ประสบการณท ีจ่ ําเปนตอ งใชใ นหนา ทนี่ น้ั ๆ 2) พฒั นาความสามารถของผูที่ทําหนาที่ในสวนบริหาร รวมท้ังมีการประเมินผลงานไมวาจะ เปนรายบุคคลหรือเปน กลุมก็ได 3) มีความเชื่อมโยงในการทดแทนบุคลากรในสายบริหารจัดการเพ่ือความตอเน่ืองในการ ปฏบิ ตั ิงานขององคก ร

268 6. เขา ถึงประชาชนและตอ งรับผิดชอบตอการทํางานและผลงานอยา งจรงิ จัง แนวการปฏบิ ตั ิ คอื 1) ตอ งมคี วามเขา ใจถึงขอบเขตของความรบั ผิดชอบ 2) ริเร่ิมการวางแผนท่ีจะติดตอกับประชาชน เพื่อใหทราบถึงหนาที่และความรับผิดชอบ ในผลงานของตน 3) ริเรม่ิ การแสดงออกถงึ ความรับผดิ ชอบตอบคุ ลากรภายในองคกร 4) ประสานงานกับหนว ยเหนือหรือผูบ งั คับบัญชาอยางใกลชดิ กจิ กรรมท่ี 1 ใหผ ูเรียนเขยี นเครื่องหมาย √ หนาขอ ความท่ถี กู ตอง และเขยี นเคร่ืองหมาย X หนา ขอความที่ผิด แลว ตรวจกบั เฉลยทายกจิ กรรม .......... 1. หลักธรรมาภบิ าล เปนแนวทางในการจดั ระเบียบเพื่อใหส ังคมของประเทศ ทง้ั ภาครัฐ ภาคธุรกิจ และภาคประชาชนอยูรว มกันอยางสงบสุข .......... 2. การปฏิบัตงิ านโดยยึดหลกั นติ ิธรรมนั้น ตองทําอะไรดว ยตนเองอยา งม่ันใจ อาจถูกตองตามระเบียบ หรอื ไมก ไ็ ด .......... 3. บุคคลใดก็ตามท่ียดึ ม่ันในความถกู ตอง ดงี าม จรงิ ใจ และขยนั ถอื วา เปนผูยดึ ม่ันในหลกั ความคุมคา .......... 4. “สมชาย” มักจะชว ยทํากจิ กรรมของชมุ ชนอยเู สมอ และเปน ผูทยี่ อมรบั ฟงความคดิ เห็นของเพ่ือน รว มงาน ถือวา “สมชาย” เปนผูยดึ ม่ันในหลกั การมสี ว นรว ม .......... 5. ในการทํากจิ กรรมกลมุ ทุกครงั้ “นุน” จะเปน ผทู ก่ี ลาออกความคดิ เห็น และรบั อาสาเปนผูดแู ลการ ทาํ งาน ซึง่ งานจะประสบความสาํ เรจ็ ทุกครงั้ ถือวา “นุน” เปน ผูย ดึ มัน่ ในหลกั ความโปรง ใส กจิ กรรมที่ 2 คําสัง่ หากผเู รยี นไดท ํางานเอกชนกบั บรษิ ัทแหงหนง่ึ ผูเรียนมีแนวการปฏิบัติงานตามหลักธรรมาภิบาล อยา งไร แบบบันทกึ ผลการเรยี นรู .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................

269 กจิ กรรมที่ 3 1. ใหผ ูเ รียนศกึ ษาเรียนรเู พ่ิมเติมเกย่ี วกบั เรอ่ื งการพฒั นาของระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศ ตา ง ๆ ในโลกจาก Internet เอกสารแบบเรียน ตาํ ราตา ง ๆ ตลอดจนศึกษาจากผรู ู 2. ใหผเู รียนทําแบบฝกหดั แลว ตรวจเฉลยทายเรอื่ ง แบบฝกหดั คาํ สั่ง ใหผเู รียนเลอื กคําตอบท่ีถกู ตอง แลว วงกลมลอ มรอบตวั อกั ษรหนาขอ ความท่ีถกู ตอ ง 1. ประเทศใดบางท่เี ปนจดุ เรมิ่ ตนของการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยใน “ยคุ โบราณ” ก. ญ่ปี นุ จนี เกาหลี ข. กรกี ซีเรยี อินเดีย ค. กรีก เกาหลี จีน ง. ไทย จนี ญ่ีปุน 2. ประเทศใดบางทจี่ ดั อยูใน “ยคุ กลาง” ของการพัฒนาการระบอบประชาธิปไตย ก. ไทย จนี ญี่ปุน ข. กรกี ซีเรยี อินเดยี ค. ยเู ครน อังกฤษ สหพันธไ อโรโควอสิ ง. อังกฤษ ฝรง่ั เศส อเมริกา 3. “คอสแซ็ค” มคี วามเกย่ี วขอ งกบั ประเทศยูเครนอยางไร ก. เปนรัฐทางการทหารของยูเครน ข. เปน รัฐทปี่ กครองโดยประชาชนของยเู ครน ค. เปน รัฐท่ปี กครองแบบประชาธปิ ไตย ง. ไมม ขี อ ใดถกู 4. รปู แบบการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย “สหพันธไ อโรโควอสิ ” เปน แบบใด ก. ราชาธปิ ไตย ข. รฐั อสิ ระ ค. อาณาธปิ ไตย ง. ระบบชนเผา

270 5. ประเทศใดบางที่มีการพัฒนาการระบอบประชาธิปไตยในชวง “คริสตศตวรรษที่ 18 – 19” ก. อนิ เดยี ซเี รยี เกาหลี ข. สหรัฐอเมรกิ า ฝรัง่ เศส นวิ ซีแลนด ค. สหรฐั อเมริกา รัสเซยี องั กฤษ ง. ไทย จนี ญปี่ นุ 6. ขอ ใดเปนการแสดงถงึ พฒั นาการการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยของฝร่ังเศส ก. การทาํ สงครามในประเทศ ข. การเขา รวมสงครามโลกคร้ังท่ี 2 ค. ภายหลงั การปฏวิ ัติ มีการเลือกต้ังสมชั ชาแหงชาติฝรง่ั เศส ง. การยึดครองอาณานิคมในยุโรป 7. ในชวงปลายคริสตว รรษท่ี 19 ลกั ษณะของประชาธิปไตยของประเทศตา ง ๆ ในโลกเปน อยางไร ก. ประชาธิปไตยทีเ่ คารพเสียงขา งนอย ข. ประชาธปิ ไตยท่เี คารพเสยี งขา งมาก ค. ประชาชนไมส ามารถแสดงความคดิ เห็นได ง. ไมม ขี อ ใดถกู 8. ภายหลงั การสนิ้ สุดของสงครามโลกครัง้ ที่ 2 เกิดเหตุการณส าํ คัญเกี่ยวกับ การเมืองการปกครองของประเทศตา ง ๆ ในโลกอยา งไร ก. ทุกประเทศแพสงคราม ข. กระแสการเปลย่ี นแปลงไปสูร ะบอบประชาธปิ ไตยในหลายประเทศ ค. กระแสของระบอบประชาธิปไตยแพรข ยายไปยังแอฟรกิ าใต ง. ขอ ข และ ค ถูก 9. ประเทศไทยเขา สกู ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยในรชั สมยั ใด ก. รัชกาลท่ี 6 ข. รชั กาลท่ี 7 ค. รัชกาลที่ 8 ง. รชั กาลที่ 9 10. ขอใดคอื รูปแบบการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยของประเทศไทย ก. ประชาชนมีสทิ ธิเสรีภาพเทาเทียมกนั ข. พระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุขภายใตรฐั ธรรมนูญ ค. อาํ นาจอธปิ ไตยเปนของปวงชนชาวไทย ง. ถกู ทกุ ขอ

271 แนวเฉลยกิจกรรมท่ี 1 ภูมศิ าสตรกายภาพ กจิ กรรมท่ี 1.1 สภาพภูมิศาสตรก ายภาพ 1. ใหบอกลักษณะภูมปิ ระเทศและลกั ษณะเศรษฐกิจของประเทศไทยและทวีปยโุ รป พน้ื ท่ี ลักษณะภูมปิ ระเทศ ลกั ษณะเศรษฐกจิ ประเทศไทย ภาคเหนือมีเทือกเขาสูงทอดยาวนานในแนวเหนอื มีการทําเกษตรกรรม ทาํ นา ใตทม่ี รี าบลมุ สลบั อยู เปน แหลง กําเนดิ แมนาํ้ สาย ทาํ ไร ทาํ สวนผลไม ยางพารา สาํ คญั คือ ปง วัง ยม นา น พื้นท่ีสองฝง นํา้ อุดม ปาลม ปา ไม และเล้ยี งสัตว สมบรู ณ เหมาะแกก ารเพาะปลูก อตุ สาหกรรมเหมอื งแร ภาคกลางเปน ดินดอนสามเหลย่ี ม ปากแมน ้ํา อุตสาหกรรมการแปรรปู ผลผลิต เจา พระยาทเี่ กิดการรวมตัวของแมน ้าํ ปง วงั ยม นา น ทางการเกษตร ฯลฯ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือมี ราบสงู ที่มีราบลมุ แมน ้ําที่สาํ คัญคอื มูลและชี ภาคตะวนั ออก มีทร่ี าบใหญอ ยูทางตอนเหนอื ตอนกลางมเี ทือกเขาจนั ทบุรขี องภาค มีทร่ี าบ แคบ ๆ ชายฝง ทะเล

272 พน้ื ที่ ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ลกั ษณะเศรษฐกิจ ทวีปยุโรป ตอนเหนอื มเี ทือกเขาสูงและทรี่ าบชายฝง ทะเล มกี ารทําเกษตรกรรม ปลกู ขา วสาลี ทเี่ วาแหวง และอา วลึกทเี่ รียกวาฟยอรด เนอื่ งจาก ไรปศสุ ัตว เล้ียงสตั วค วบคกู บั การ เกิดถูกธารนํา้ แขง็ กัดเซาะ ปลูกพชื และเล้ียงสตั วแ บบเรร อน เขตทร่ี าบสูงตอนกลาง เชน แบล็กฟอเรสตของ การทําอตุ สาหกรรมแรเ หล็กและ เยอรมัน ท่ีราบสูง โบฮีเมยี เขตตดิ ตอเยอรมนั นี้กบั ถานหนิ มกี ารทาํ ประมง เพราะมี สาธารณรัฐเชค ที่ราบเมเซตา ในเขตสเปน และ ชายฝง ท่ียาวและเวา แหวง และติด โปรตเุ กส ทะเลทัง้ 3 ดา น เขตทร่ี าบตอนกลาง ตงั้ แตช ายฝง มหาสมทุ ร แอตแลนตกิ ไปถึง เทอื กเขาอรู าลในรัสเซีย ตะวันตก ของฝรงั่ เศสตอนใตข องเบลเยี่ยม เนเธอรแ ลนด เดนมารก ภาคเหนอื ของเยอรมันนมี ปี ระชากรอาศัย อยหู นาแนน เพราะมคี วามสําคญั ทางเศรษฐกจิ เขตเทือกเขาตอนใต มเี ทอื กเขาสงู ทอดตัวยาว ต้ังแตตะวันออกเฉียงใตข องฝรง่ั เศสผานสวสิ เยอรมันนไี ปจนถงึ ทางเหนอื ของอติ าลี ยอดเขามี นํ้าแข็งปกคลมุ เกอื บตลอดป แนวตอบกจิ กรรม 1.1 สภาพภูมิศาสตรก ายภาพ 2. ปจ จยั ที่มีอิทธิพลตอ ภมู อิ ากาศของทวปี อเมรกิ าใต คอื 1. ละติจูด พ้ืนทส่ี ว นใหญข องทวปี ครอบคลมุ เขตอากาศรอน และประมาณ 1 ใน 3 ของพ้นื ท่ที วีป เปน เขตอากาศแบบอบอุน ภูมิภาคทางเหนอื ของทวีปจะมฤี ดกู าลท่ตี รงขา มกบั ภมู ิภาคทางใต 2. ลมประจาํ ไดแก 2.1 ลมตะวันออกเฉียงเหนือ พัดผานมหาสมุทรแอตแลนตกิ จงึ นําความชุมชื่นเขาสูท วปี บริเวณ ชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งเหนือ 2.2 ลมตะวันออกเฉยี งใต พัดผานมหาสมุทรแอตแลนติกจึงนําความชุมช่ืนเขาสูทวีปบริเวณ ชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งใต 2.3 ลมตะวันตกเฉียงเหนือ พัดผานมหาสมุทรแปซิฟกจึงนําความชุมช่ืนเขาสูทวีปบริเวณ ชายฝง ตะวันตกของทวปี ตั้งแตป ระมาณละตจิ ดู 40 องศาใตลงไป

273 3. ทศิ ทางของเทอื กเขา ทวีปอเมรกิ าใตม เี ทือกเขาสงู อยทู างตะวนั ตกของทวีป ดังน้ันจึงเปนสิ่งท่ี ก้นั ขวางอิทธพิ ลจากทะเลและมหาสมุทร ทําใหบ รเิ วณทีใ่ กลเทือกเขาคอนขางแหงแลง แตในทางตรงกันขาม ชายฝง ดานตะวันออกจะไดร ับอทิ ธิพลจากทะเลอยา งเตม็ ท่ี 4. กระแสน้าํ มี 3 สายทสี่ ําคัญ คือ 4.1 กระแสนํา้ อุนบราซลิ ไหลเลียบชายฝงของประเทศบราซิล 4.2 กระแสนํ้าเย็นฟอลก แลนด ไหลเลยี บชายฝง ประเทศอารเจนตินา 4.3 กระแสนา้ํ เย็นเปรู (ฮมั โบลด) ไหลเลียบชายฝง ประเทศเปรแู ละชลิ ี 3. ปจ จยั สําคัญทท่ี ําใหท วอี อสเตรเลยี มีสภาพภูมิอากาศท่แี ตกตา งกนั ปจจยั สาํ คัญทท่ี าํ ใหทวีปออสเตรเลยี มีภมู ิอากาศตาง ๆ กัน คือ ต้ังอยูในโซนรอนใตและอบอุนใต มีลมประจาํ พดั ผา น ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศและมกี ระแสน้าํ อนุ และกระแสน้าํ เหน็ ไหลผาน แนวตอบกิจกรรมที่ 1.2 ลักษณะปรากฏการณทางธรรมชาติท่ีสําคญั และการปอ งกันอนั ตราย 1. ปรากฏการณเ รอื นกระจกคอื อะไร คาํ วา เรอื นกระจก (greenhouse) หมายถึง อาณาบริเวณที่ปดลอมดวยกระจกหรือวัสดุอื่น ซึ่งมี ผลในการเก็บกักความรอนไวภายใน ในประเทศเขตหนาวนิยมใชเรือนกระจําในการเพาะปลูกตนไม เพราะพลังงานแสงอาทติ ยส ามารถผานเขา ไปภายในไดแ ตความรอ นท่อี ยูภ ายในจะถูกกักเก็บโดยกระจกไมให สะทอ น หรือแผอ อกสภู ายนอกไดทําใหอ ุณหภมู ิของอากาศภายในอบอนุ และเหมาะสมตอการเจริญเติบโตของ พืชแตกตางจากภายนอกทย่ี งั หนาวเยน็ นักวิทยาศาสตรจ ึงเปรียบเทียบปรากฏการณ ที่ความรอนภายในโลก ถูกกับดักความรอนหรือกาซเรือนกระจก (Greenhouse agses) เก็บกักเอาไวไมใหสะทอนหรือแผออกสู ภายนอกโลกวาเปนปรากฏการณเ รอื นกระจก โลกของเราตามปกติมีกลไกควบคมุ ภมู อิ ากาศโดยธรรมชาติอยูแลว กระจกตามธรรมชาติของโลกคือ กาซคารบ อนไดออกไซดและไอน้าํ ซ่ึงจะคอยควบคุมใหอ ณุ หภูมขิ องโลกโดยเฉล่ียมคี าประมาณ 15 °C และถา หากในบรรยากาศไมมกี ระจกตามธรรมชาตอิ ณุ หภูมิของโลกจะลดลงเหลือเพียง -20°C มนุษยและพืชก็จะลม ตายและโลกกจ็ ะเขาสยู ุคนํา้ แข็งอีกครัง้ หนงึ่ 2. ในฐานะทที่ า นเปนสวนหน่ึงของประชากรโลกทานสามารถจะชว ยปองกันและแกไขปญหา ภาวะโลกรอ นไดอยา งไรใหบ อกมา 5 วิธี 1. อาบนาํ้ ดวยฝก บวั จะชวย ประหยดั วา การตักนา้ํ อาบหรอื ใชอา งอาบน้าํ ถงึ ครงึ่ หนง่ึ ในเวลาเพียง 10 นาที และปดน้ําขณะแปรงฟน 2. ใชห ลอดไฟตะเกียบ ประหยดั กวา หลอดธรรมดา 4 เทา ใชงานนานกวา 8 เทา แตล ะหลอด ชว ยลดการปลอ ยกา ซคารบ อนไดออกไซด ได 4,500 กโิ ลกรมั หลอดไฟธรรมดาเปลย่ี นพลงั งานนอยกวา 10% ไปเปน แสงไฟ สว นทเี่ หลือถกู เปล่ียนไปเปนความรอ น เทา กบั สญู พลงั งานเปลา ๆ มากกวา 90% 3. ถอดปล๊ักเครือ่ งใชไฟฟาทกุ ครงั้ จากใชง าน

274 4. พกถงุ ผา แทนการใชถุงพลาสตกิ 5. เชค็ ลมยาง การขับรถโดยทย่ี างมลี มนอ ย อาจทาํ ใหเ ปลืองนา้ํ มนั แนวตอบ กจิ กรรมที่ 1.3 วิธใี ชเคร่ืองมือทางภูมศิ าสตร 1. แผนที่ หมายถึง การแสดงลกั ษณะพ้นื ผวิ โลกลงบนแผนราบ โดยการยอสว นและการใชส ัญลักษณ ไมว าเครอื่ งหมายหรอื สี แทนสง่ิ ตาง ๆ บนพน้ื ผิวโลก แผนทจี่ งึ ตางจากลูกโลกและแผนผัง 2. จงบอกประโยชนของการใชแ ผนทม่ี า 5 ขอ 1. ประโยชนในการศึกษาลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ แผนที่จะทาํ ใหผ ศู ึกษาทราบวา พน้ื ทใ่ี ดมลี กั ษณะ ภมู ิประเทศแบบใดบาง 2. ประโยชนต อ การศกึ ษาธรณวี ิทยา เพ่ือใหท ราบความเปนมาของแหลง ทรัพยากร ดนิ หนิ แรธาตุ 3. ประโยชนด านสมุทรศาสตรแ ละการประมง เพ่ือใหท ราบสภาพแวดลอ มชายฝง ทะเล 4. ประโยชนด า นทรพั ยากรนํา้ รขู อ มลู เก่ียวกบั แมน ํา้ และการไหล อา งเกบ็ นาํ้ ระบบ การชลประทาน 5. ประโยชนดา นปา ไม เพื่อใหท ราบคุณลกั ษณะของปาไมแ ละการเปล่ยี นแปลงพ้ืนทปี่ าไม 3. ใหบอกวธิ กี ารใชเขม็ ทศิ คูกับการใชแ ผนทา พอสังเขป 1. วางเข็มทศิ ใหเ ปน ตามทิศจากจุดเริ่มตน ไปยงั จุดทจี่ ะไป 2. หมนุ ตวั เข็มทิศจนเสน เมอรเิ ดยี นในแผนท่ีขยายกบั แนว orienting lines 3. หมุนแผนที่กับเข็มทิศไปดวยกันจนกระทง่ั ปลายเขม็ แดงของเขม็ ทิศชไ้ี ปที่ทิศเหนอื 4. เดนิ ไปตามทศิ นน้ั โดยรักษาแนวไวใ หเ ขม็ ยังอยใู นแนวเดมิ ตลอด แนวตอบ กิจกรรมที่ 4 การทาํ ลายทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ ม จงเลือกคาํ ตอบทีถ่ กู ตอ งทส่ี ดุ เพียงคาํ ตอบเดยี ว 1. ข 2. ค 3. ง 4. ง 5. ก 6. ข 7. ง 8. ง แนวเฉลยกจิ กรรมบทท่ี 2 เรื่องประวัตศิ าสตร เรอ่ื งที่ 1 กิจกรรมที่ 1 1. ค 2. ก 3. ง 4. ข 5. ง

275 เรือ่ งที่ 2 กิจกรรมที่ 3 1. ค 2. ก 3. ข 4. ค 5. ค เรอ่ื งที่ 5 กจิ กรรมที่ 5 1. ค 2. ข 3. ง 4. ง 5. ข เฉลยบทท่ี 4 การเมืองการปกครอง 4. ง 5. ข 9.ข 10. ง 1. ข 2. ค 3. ก 6.ค 7.ก 8.ง

276 บรรณานุกรม การศกึ ษาทางไกล, สถาบัน, กรมการศึกษานอกโรงเรียน. 2546. ชดุ การเรียนทางไกล ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน หมวดวชิ าพัฒนาสงั คมและชมุ ชน. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พค ุรุสภาลาดพราว. โกเมน จิรัฐกุล, รศ.ดร.และเสรี ลลี าลัย, รศ. หนังสือเรยี น ส.504 สงั คมศึกษา ชน้ั มัธยมศึกษา ปท่ี 5. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช จาํ กดั คณะกรรมการการศึกษาข้นั พ้ืนฐาน กระทรวงศกึ ษาธิการ. (พ.ศ. 2553). หนังสือเรียน รายวชิ าพนื้ ฐาน ชน้ั มัธยมศึกษาปท่ี 4-6 เลม 1 ประวัตศิ าสตรไทย. กรุงเทพมหานคร : สกสค. ลาดพราว. คมิ ไชยแสนสุข, รศ. และศนั สนยี  วรรณากูร. 2545. ชุดปฏริ ูปการเรียนรูหลักสตู รการศึกษา ขั้นพืน้ ฐาน พ.ศ. 2544 กลมุ สาระการเรียนรู สวนศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชว งช้นั ท่ี 4 สาระ 3 เศรษฐศาสตร. กรงุ เทพฯ : สํานักพิมพประสานมติ ร. ญาดา ประภาพนั ธ. (2548). ระบบภาษีนายอากร. กรุงเทพมหานคร : บริษัทเคลด็ ไทย จาํ กัด. ดนัย ไชยโยธา. (2550). ประวตั ิศาสตรแ ละวัฒนธรรมไทย. กรงุ เทพมหานคร : โอเดียนสโตร ธนาคารกรงุ เทพ. ลักษณะไทย อิเลก็ ทรอนิกส. http://laksanathai.com.book two,/poois.aspx สบื คน วันท่ี 27 สิงหาคม 2557. นามานุกรมพระมหากษตั รยิ ไ ทย กรุงเทพ มูลนิธิสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา. (2554). กรุงเทพมหานคร : ชมุ นุมสหกรณการเกษตรแหง ประเทศไทย จาํ กัด. ประเวศ วะส.ี 2544. เศรษฐกจิ พอเพยี งและประชาสงั คม : แนวทางผลติ ฟนฟเู ศรษฐกิจสังคม. กรงุ เทพฯ : พิมพด ี ปย พร บุญเพญ็ . หลักเศรษฐศาสตร 3200–0101, 05-110-103. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั บัณฑติ สาสน จาํ กดั . มปป. พรรณิภา ศรสี ุข และผดุ ผอง ปติฐพร. พัฒนาสงั คมและชมุ ชน. กรุงเทพ : บริษัท บางกอก- บุคสแอนดมเี ดีย จํากัด. 2548. พระราชพงศาวดารกรงุ เกา ฉบบั หลวงประเสริฐและประชมุ พงศาวดาร ภาคท่ี 63. (2545). กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ทั ดา นสทุ ธาการพมิ พ. ไพฑรู ย พงศะบตุ ร และวันชยั ศริ ิรตั น. หนังสือเรยี นสังคมศกึ ษา ส. 504 สงั คมศกึ ษา ชน้ั มธั ยมศกึ ษา ปท่ี 5. กรงุ เทพมหานคร : บรษิ ทั โรงพมิ พไ ทยวฒั นาพานชิ ย จํากดั 2537. มานติ กติ ติจูงจิต และสุรพล เอีย่ มอูทรัพย, สังคมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม. กรุงเทพฯ : แสงจันทรก ารพมิ พ, ปป. วไิ ล ทรงโดม , พัฒนาสังคมและชมุ ชน. กรุงเทพฯ : บริษัท สามเจรญิ พาณชิ ย, 2548

277 ศิลาจารึกสุโขทัยหลักท่ี 1 จารกึ พอขนุ รามคาํ แหง. (2520). กรุงเทพมหานคร : หอสมุดแหง ชาติ กรมศลิ ปากร. ศุภรตั น เกษมศรี ม.ร.ว.; พลตร.ี การศึกษาประวตั ิศาสตรไ ทยเชงิ วิเคราะห : สถาบนั พระมหากษัตรยิ ใ น บรบิ ทสังคมไทย ปาฐกถาชุด “สิรินธร” ครง้ั ที่ 28. กรงุ เทพมหานคร : จุฬาลงกรณมหาวทิ ยาลยั . สมชาย ภคภาสนววิ ฒั น. การรวมกลมุ ทางเศรษฐกจิ . วารสารเอเชียปริทศั น. ปท่ี 15 ฉบบั ท่ี 1 (ประจาํ เดือนมกราคม –เมษายน 2537) : 1-7 สถาบนั การศกึ ษาทางไกล ชุดการเรยี นทางไกล หมวดวชิ าพัฒนาสังคมและชมุ ชน ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย 2548. อภินนั ท จันตะนี. เอกสารคําสอนเศรษฐศาสตร มหภาค 1 . ภาคงิชาเศรษฐศาสตร คณะวทิ ยาการจัดการ สถาบันราชภฎั พระนครศรีอยธุ ยา. กรุงเทพฯ : พิทักษอักษร. 2541. อภินนั ท จันตะนี และชยั ยศ ผลวฒั นา. ระบบเศรษฐกิจไทยและการสหกรณ. กรุงเทพฯ : สาํ นักพิมพพทิ กั ษอักษร. 2538. http : //rirs3.royin.go.th/dictionary.asp http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/09.htm http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/20.htm http://st. mengrai.ac.th/users/doremon/03_SURAPONG/05.htm http://seas.art.tu.ac.th/6tula.htm http://th.wikipedia.orq/wiki%EO%B8%9B%E0%B8%A3%E0%b8%B0%E0%... http://www.thaigoodview.com/node/16621 http://www.parliament.go.th/parcy/889.0.htm file://C:\\DOCUME 1\\ADMINI 1\\LOCALS 1\\Temp\\1I2k4IKW.htm http://dek-d.com/board/view.php?id = 663147 http://www.kr.ac.th/ebook/saiyud/b1.htm http://www. Pathumthani.go.th/webkm/km. file / lefe –l – k .ppt#256,) http://sujitwongtheg.com.book two,/poois.aspx เขา ถงึ วันท่ี 27 สงิ หาคม 2557.

278 คณะผูจดั ทาํ ทป่ี รกึ ษา บญุ เรือง เลขาธกิ าร กศน. อ่มิ สุวรรณ รองเลขาธิการ กศน. 1. นายประเสริฐ จาํ ป รองเลขาธิการ กศน. 2. ดร.ชัยยศ แกว ไทรฮะ ที่ปรกึ ษาดา นการพฒั นาหลกั สูตร กศน. 3. นายวัชรินทร ตัณฑวฑุ โฒ ผูอ าํ นวยการกลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. ดร.ทองอยู 5. นางรกั ขณา ผเู ขียนและเรยี บเรียง 1. นางสาวสุดใจ บุตรอากาศ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ 2. นางสาวพิมพาพร อินทจกั ร สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 3. นางดษุ ณี เหล่ยี มพันธุ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ 4. นางดวงทิพย แกว ประเสรฐิ สถาบนั กศน. ภาคเหนือ 5. นายนิพนธ ณ จันตา สถาบัน กศน. ภาคเหนือ 6. นางอุบลรัตน มโี ชค สถาบนั กศน. ภาคเหนอื 7. นางกรรณกิ าร ยศตอ้ื สถาบนั กศน. ภาคเหนอื 8. นางณิชากร เมตาภรณ สถาบัน กศน. ภาคเหนือ ผบู รรณาธกิ ารและพฒั นาปรบั ปรุง 1. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 2. นางสาวพิมพาพร อินทจกั ร สถาบนั กศน. ภาคเหนอื 3. นางสาวสรุ ัตนา บูรณะวทิ ย สถาบนั กศน. ภาคตะวนั ออก 4. นางสาวสปุ รดี า แหลมหลกั สถาบัน กศน. ภาคตะวนั ออก 5. นางสาวสาลินี สมทบเจรญิ กลุ สถาบนั กศน. ภาคตะวันออก 6. นายอุดมศักด์ิ วรรณทวี สาํ นกั งาน กศน. อ.โขงเจยี ม 7. นายเรืองเวช แสงรัตนา สาํ นกั งาน กศน. ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 8. นางพฒั นส ดุ า สอนซอื่ ขาราชการบาํ นาญ 9. นางธญั ญาวดี เหลาพาณชิ ย ขา ราชการบํานาญ 10. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 11. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 12. นายเรอื งเดช แสงวัฒนา สถาบนั กศน. ภาคตะวนั นออกเฉยี งเหนอื 13. นางมยุรี สุวรรณาเจรญิ สถาบัน กศน. ภาคใต

279 14. นางสาววาสนา บูรณาวิทย สถาบัน กศน. ภาคตะวันออก 15. นางสาววาสนา โกลียว ัฒนา สถาบนั การศกึ ษาทางไกล ขาราชการบํานาญ 16. นางธัญญาวดี เหลา พาณิชย กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 17. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน คณะทํางาน ม่ันมะโน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น ศรรี ัตนศิลป กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 1. นายสรุ พงษ กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 2. นายศภุ โชค ปท มานนท กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาววรรณพร กุลประดิษฐ 4. นางสาวศริญญา เหลืองจติ วฒั นา กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน 5. นางสาวเพชรนิ ทร กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น ผพู มิ พตนฉบบั คะเนสม กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น เหลืองจิตวฒั นา กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 1. นางปยวดี 2. นางสาวเพชรินทร กววี งษพ ิพัฒน กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 3. นางสาวกรวรรณ ธรรมธิษา 4. นางสาวชาลนี ี บา นชี 5. นางสาวอรศิ รา ผอู อกแบบปก ศรีรตั นศลิ ป นายศภุ โชค

280 คณะผูจัดทาํ เนือ้ หา เพ่ิมเติม เรื่อง “บทบาทของสถาบนั พระมหากษตั ริยใ นการพฒั นาชาตไิ ทย” ทีป่ รกึ ษา สกลุ ประดิษฐ เลขาธกิ าร กศน. ทับสพุ รรณ รองเลขาธิการ กศน. 1. นายการุณ จําจด รองเลขาธิการ กศน. 2. นายชาญวิทย ภาคพรต ขา ราชการบาํ นาญ 3. นายสรุ พงษ งามเขตต ผูอาํ นวยการกลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางระววิ รรณ 5. นางศทุ ธนิ ี ผเู ขยี น เรียบเรยี ง จากการประชมุ คร้ังท่ี 1 1. นายปณณพงศ ทาวอาจ สาํ นักงาน กศน. จงั หวัดสโุ ขทยั กศน.อาํ เภอสวรรคโลก จงั หวดั สโุ ขทัย 2. นายจริ พงศ ผลนาค กศน.อําเภอบางแกว จงั หวัดพทั ลงุ 3. นายวรวฒุ ิ จริยภคั รตกิ ร กศน.อาํ เภอจะนะ จังหวดั สงขลา กศน.อาํ เภอคลองหลวง จงั หวดั ปทุมธานี 4. นายรอ ศักด์ิ เหะเหร็ม กศน.อาํ เภอวังนอ ย จงั หวัดพระนครศรอี ยุธยา 5. นางสาวประภารสั ม พจนพิมล โรงเรยี นสตรวี ทิ ยา 2 ในพระอปุ ถัมภ สมเดจ็ พระศรนี ครินทราบรมราชชนนี 6. นางสาววนั ทนา จะระ 7. นายรุจน หาเรอื นทรง ผูเขยี น เรยี บเรียง และ บรรณาธกิ าร จากการประชมุ ครงั้ ที่ 2 1. นางอมั รา หันตรา ขา ราชการบํานาญ 2. นางนงลักษณ พรคาํ พลอย กศน.อาํ เภอเมือง จงั หวัดชลบรุ ี 3. นายนวิ ัฒน หนางเกษม โรงเรยี นสตรเี ศรษฐบตุ รบาํ เพ็ญ คณะทํางาน 1. นายสรุ พงษ ม่นั มะโน กลุมพฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 2. นายศภุ โชค ศรรี ตั นศลิ ป กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 3. นางสาวสลุ าง เพ็ชรสวาง กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 4. นางสาวเบญ็ จวรรณ อาํ ไพศรี 5. นางสาวชมพูนท สังขพิชัย

281 คณะผูปรับปรุงขอ มลู เก่ยี วกบั สถาบนั พระมหากษตั ริย ป พ.ศ. 2560 ท่ีปรกึ ษา จําจด เลขาธกิ าร กศน. หอมดี ผูต รวจราชการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร 1. นายสุรพงษ ปฏบิ ัติหนา ทรี่ องเลขาธิการ กศน. 2. นายประเสริฐ สขุ สเุ ดช ผอู ํานวยการกลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย 3. นางตรีนุช กศน.เขตบางซ่ือ กรงุ เทพมหานคร ผปู รบั ปรุงขอ มูล กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั นางสาวลลิตา แกว มณี กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย กลุม พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั คณะทํางาน กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั 1. นายสรุ พงษ มนั่ มะโน กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั กลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย 2. นายศุภโชค ศรรี ตั นศลิ ป กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั 3. นางสาวเบ็ญจวรรณ อําไพศรี 4. นางเยาวรัตน ปน มณีวงศ 5. นางสาวสุลาง เพ็ชรสวาง 6. นางสาวทิพวรรณ วงคเ รือน 7. นางสาวนภาพร อมรเดชาวัฒน 8. นางสาวชมพูนท สังขพิชยั