สังคมศึกษา สค31001 ม.ปลาย

หนังสือเรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวชิ าสงั คมศึกษา (สค31001) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย หลักสตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ. 2560) หามจาํ หนาย หนงั สอื เรยี นเลม น้ี จดั พิมพดว ยเงินงบประมาณแผนดนิ เพื่อการศึกษาตลอดชวี ติ สาํ หรบั ประชาชน ลิขสิทธเ์ิ ปนของ สํานกั งาน กศน. สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร สํานกั งานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ

หนงั สือเรียนสาระการพัฒนาสงั คม รายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค31001) ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2560) เอกสารทางวชิ าการลาํ ดบั ที่ 37/2557

คํานาํ สาํ นักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย ไดดําเนนิ การจัดทาํ หนงั สอื เรียนชดุ ใหมน ้ีข้ึน เพ่ือสําหรับใชในการเรียนการสอนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ที่มีวัตถุประสงคใ นการพัฒนาผูเ รียนใหมีคุณธรรม จริยธรรม มีสติปญญาและศักยภาพ ในการประกอบอาชีพการศึกษาตอและสามารถดํารงชีวิตอยูใ นครอบครัว ชุมชน สังคมไดอยางมีความสุข โดยผูเ รียนสามารถนําหนงั สือเรียนไปใชดวยวิธกี ารศึกษาคนควาดว ยตนเอง ปฏิบัตกิ จิ กรรม รวมท้ังแบบฝกหัด เพื่อทดสอบความรูความเขา ใจในสาระเน้ือหา โดยเมื่อศึกษาแลว ยังไมเ ขา ใจ สามารถกลับไปศึกษาใหมได ผเู รียนอาจจะสามารถเพ่ิมพูนความรูหลังจากศึกษาหนังสือเรียนนี้ โดยนําความรูไปแลกเปลี่ยนกับเพื่อนในช้ัน เรยี น ศึกษาจากภูมิปญญาทองถิน่ จากแหลงเรียนรแู ละจากสื่ออ่นื ๆ ในการดําเนินการจัดทําหนังสือเรียนตามหลักสูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551 ไดรับความรวมมือท่ีดีจากผูท รงคุณวุฒิและผูเ ก่ียวขอ งหลายทา นท่ีคน ควาและเรียบเรียง เน้ือหาสาระจากสื่อตา ง ๆ เพือ่ ใหไ ดส ือ่ ทสี่ อดคลอ งกบั หลักสูตรและเปนประโยชนต อผเู รียนที่อยูน อกระบบ อยางแทจริง สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย ขอขอบคุณคณะที่ปรึกษา คณะผเู รียบเรียง ตลอดจนคณะผจู ดั ทาํ ทุกทา นที่ไดใ หค วามรว มมือดว ยดี ไว ณ โอกาสน้ี สาํ นักงานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย หวังวาหนังสือเรียนชุดนี้จะเปน ประโยชนในการจัดการเรยี นการสอนตามสมควร หากมขี อ เสนอแนะประการใด สํานักงานสง เสริมการศึกษา นอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั ขอนอ มรบั ไวดว ยความขอบคุณยง่ิ สาํ นกั งาน กศน. กันยายน 2557

สารบัญ หนา คํานาํ 1 สารบัญ 2 คําแนะนําในการใชหนังสอื เรยี น โครงสรางรายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค31001) 34 บทท่ี 1 ภูมิศาสตรกายภาพ...................................................................................... 43 เรอื่ งท่ี 1 สภาพภมู ศิ าสตรก ายภาพ .................................................................... 52 เรอ่ื งท่ี 2 ลักษณะการเกิดปรากฏการณทางธรรมชาติทส่ี ําคญั 74 และการปอ งกนั อนั ตราย ..................................................................... 77 เรือ่ งท่ี 3 วธิ ใี ชเ คร่ืองมือทางภมู ศิ าสตร............................................................... 78 เร่ืองท่ี 4 ปญหาการทาํ ลายทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ ม 83 89 ผลการจัดลําดับความสําคัญของปญ หาทรัพยากรธรรมชาติ 104 และสง่ิ แวดลอม................................................................................... 124 เรื่องท่ี 5 แนวทางปองกนั แกไขปญหาการทาํ ลายทรัพยากรธรรมชาติ 127 และสงิ่ แวดลอ ม โดยประชาชน ชมุ ชน องคกร ภาครฐั 163 ภาคเอกชน.......................................................................................... 164 บทท่ี 2 ประวตั ิศาสตร............................................................................................. 170 เรอ่ื งท่ี 1 การแบง ชวงเวลาและยคุ สมัยทางประวัตศิ าสตร .................................. เรอ่ื งที่ 2 แหลงอารยธรรมของโลก..................................................................... เรอ่ื งที่ 3 ประวตั ศิ าสตรช าติไทย ........................................................................ เร่ืองท่ี 4 บุคคลสําคญั ของไทยและของโลกในดานประวัตศิ าสตร....................... เรื่องท่ี 5 เหตกุ ารณส าํ คัญของโลกทมี่ ผี ลตอปจจุบนั ............................................ เร่ืองที่ 6 บทบาทของสถาบนั พระมหากษตั รยิ ใ นการพฒั นาชาตไิ ทย..................... บทท่ี 3 เศรษฐศาสตร.............................................................................................. เรอ่ื งที่ 1 ความรเู บ้อื งตนเกี่ยวกบั เศรษฐศาสตร.................................................. เรอ่ื งที่ 2 ระบบเศรษฐกจิ ...................................................................................

สารบัญ (ตอ ) หนา เรอ่ื งที่ 3 กระบวนการทางเศรษฐกิจ .................................................................. 181 เรื่องท่ี 4 แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมแหงชาติ.............................................. 199 เร่ืองที่ 5 สถาบันการเงินและการเงนิ การคลัง..................................................... 209 เร่ืองท่ี 6 ความสมั พนั ธและผลกระทบเศรษฐกจิ ระหวางประเทศ 225 กบั ภูมิภาคตางๆ ของโลก .................................................................... 232 เรื่องที่ 7 การรวมกลมุ ทางเศรษฐกจิ ................................................................... 239 บทที่ 4 การเมอื งการปกครอง .................................................................................. 240 เรอ่ื งท่ี 1 การปกครองระบอบประชาธิปไตย....................................................... 245 เร่ืองที่ 2 การปกครองระบบเผดจ็ การ................................................................ เรื่องที่ 3 พัฒนาการของระบอบประชาธิปไตย 249 256 ของประเทศตาง ๆ ในโลก................................................................... เรื่องท่ี 4 เหตกุ ารณสาํ คญั ทางการเมอื งการปกครองของประเทศไทย ................ 261 เร่ืองที่ 5 เหตุการณส ําคญั ทางการเมอื งการปกครองของโลก 265 271 ท่ีสงผลกระทบตอ ประเทศไทย ............................................................ 274 เรื่องที่ 6 หลักธรรมมาภิบาล.............................................................................. 278 แนวเฉลยกิจกรรม ........................................................................................................... บรรณานกุ รม ……………………………………………………………………………. ...................... คณะผูจ ดั ทาํ ...........................................................................................................

คําแนะนําในการใชหนังสอื เรยี น หนงั สอื เรยี นสาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าสงั คมศึกษา รหัส สค31001 ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย เปนหนังสือเรียนท่จี ดั ทําข้ึน สาํ หรบั ผเู รียนทเ่ี ปนนักศกึ ษาการศกึ ษานอกระบบ ในการศกึ ษาหนังสอื เรียนสาระการพัฒนาสังคม รายวชิ าสงั คมศกึ ษา ผูเรยี นควรปฏิบตั ดิ งั น้ี 1. ศกึ ษาโครงสรา งรายวชิ าใหเขา ใจในหัวขอ สาระสาํ คญั ผลการเรียนรทู ีค่ าดหวงั และขอบขายเน้อื หา 2. ศกึ ษารายละเอียดเน้ือหาของแตละบทอยา งละเอียด และทํากจิ กรรมตามทีก่ ําหนด แลวตรวจสอบ กบั แนวเฉลยกิจกรรมท่กี ําหนด ถาผเู รยี นตอบผดิ ควรกลับไปศึกษาและทําความเขาใจในเนือ้ หานน้ั ใหมใ ห เขา ใจกอนท่ีจะศกึ ษาเรอ่ื งตอ ไป 3. ปฏิบตั ิกิจกรรมทา ยบทของแตล ะบท เพอ่ื เปนการสรุปความรู ความเขาใจของเน้ือหาในเร่ืองน้ัน ๆ อีกคร้ัง 4. หนงั สือเรียนเลมน้มี ี 4 บท คือ บทท่ี 1 ภมู ิศาสตรกายภาพ บทท่ี 2 ประวตั ศิ าสตร บทที่ 3 เศรษฐศาสตร บทท่ี 4 การเมอื งการปกครอง

โครงสรา งรายวชิ าสังคมศกึ ษา (สค31001) สาระสาํ คัญ ประชาชนทกุ คนมหี นาทีส่ าํ คัญในฐานะพลเมอื งดขี องชาติ การเคารพและปฏิบัติตามกฎหมายภายใต การปกครองตามระบอบประชาธิปไตย มีความรใู นเร่อื งลักษณะทางกายภาพ การปฏสิ ัมพนั ธระหวา งมนุษยกับ สิ่งแวดลอมและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติใหเ อ้ือประโยชนต อคนในชาติ การศึกษาความ เปน มาและประวตั ิศาสตรข องชนชาติไทยทําใหเ กิดความรูความเขาใจและภาคภูมใิ จในความเปนไทย ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั 1. อธิบายขอมูลเก่ียวกับภูมิศาสตร ประวัติศาสตร เศรษฐศาสตร การเมือง การปกครองท่ีเก่ียว ของกับประเทศตา ง ๆ ในโลก 2. วเิ คราะห เปรยี บเทียบสภาพภูมิศาสตร ประวัติศาสตร เศรษฐศาสตร การเมืองการปกครอง ของประเทศตาง ๆ ในโลก 3. ตระหนักและคาดคะเนสถานการณระหวางประเทศทางดา นภูมิศาสตร ประวัติศาสตร เศรษฐศาสตร การเมือง การปกครองที่มีผลกระทบตอ ประเทศไทยและโลกในอนาคต 4. เสนอแนะแนวทางในการแกป ญ หา การปอ งกันและการพัฒนาทางดา นการเมือง การปกครอง เศรษฐกจิ และสังคมตามสภาพปญ หาท่เี กิดขนึ้ เพอ่ื ความมนั่ คงของชาติ สาระการเรยี นรู บทที่ 1 ภมู ิศาสตรก ายภาพ บทที่ 2 ประวตั ศิ าสตร บทท่ี 3 เศรษฐศาสตร บทที่ 4 การเมืองการปกครอง

1 บทที่ 1 ภูมศิ าสตรก ายภาพ สาระสําคัญ ลักษณะทางกายภาพและสรรพสิ่งในโลก มีความสมั พันธซ่งึ กนั และกนั และมีผลกระทบตอระบบนเิ วศ ธรรมชาติ การนําแผนทแ่ี ละเครอื่ งมอื ภมู ิศาสตรมาใชใ นการคนหาขอ มูลจะชวยใหม ขี อ มลู ทีช่ ดั เจนและนําไปสู การใชการจดั การไดอยา งมปี ระสิทธิภาพ การปฏสิ มั พนั ธร ะหวา งมนุษยกบั สภาพแวดลอ มทางกายภาพ ทาํ ให เกิดสรา งสรรคว ฒั นธรรมและจิตสํานกึ รว มกันในการอนุรกั ษท รัพยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอ ม เพอ่ื การ พัฒนาที่ย่งั ยืน ตวั ช้ีวดั 1. มคี วามรคู วามเขา ใจเก่ยี วกับสภาพทางภมู ศิ าสตรกายภาพของประเทศไทยกับทวปี ตา ง ๆ 2. เปรยี บเทยี บสภาพภูมิศาสตรกายภาพของประเทศไทยกบั ทวีปตา ง ๆ 3. มีความรูความเขาใจในปรากฏการณท างธรรมชาติที่เกดิ ขึน้ ในโลก 4. มีทกั ษะการใชเ ครอื่ งมือทางภูมิศาสตรทีส่ าํ คญั ๆ 5. รวู ิธปี องกนั ตนเองใหป ลอดภยั เมอื่ เกดิ ภยั จากปรากฏการณธ รรมชาติ 6. สามารถวเิ คราะหแ นวโนมและวกิ ฤตสงิ่ แวดลอ มทีเ่ กิดจากการกระทําของมนษุ ย 7. มีความรคู วามเขา ใจในการใชนวตั กรรมและเทคโนโลยดี า นส่งิ แวดลอ มเพอื่ พฒั นา ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดลอมทยี่ งั่ ยืน ขอบขายเนอ้ื หา เร่อื งที่ 1 สภาพภูมศิ าสตรกายภาพ เรือ่ งที่ 2 ลกั ษณะการเกิดปรากฏการณทางธรรมชาติ และการปองกนั อนั ตราย เรอ่ื งท่ี 3 วิธีใชเ ครื่องมอื ทางภูมศิ าสตร เรื่องที่ 4 ปญหาการทําลายทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ ม การจัดลําดบั ความสําคัญของปญหา ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เรือ่ งที่ 5 แนวทางปอ งกนั แกไขปญ หาการทาํ ลายทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ ม โดยประชาชน ชุมชน องคก ร ภาครฐั ภาคเอกชน

2 เรอื่ งท่ี 1 สภาพภูมศิ าสตรก ายภาพ ภมู ศิ าสตรก ายภาพประเทศไทย ทําเลท่ีตง้ั ประเทศไทยต้ังอยูในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต ซ่ึงประกอบดวยสวนที่เปนแผนดินใหญหรือ เรียกวาคาบสมทุ รอนิ โดจนี หรอื แหลมทอง และสว นท่ีเปน หมเู กาะใหญนอ ยหลายพนั เกาะ ตั้งอยูในแหลมทอง ระหวางละติจูด 5 องศา 37 ลิปดาเหนือกับ 20 องศา 22 ลิปดาเหนือ และลองจิจูด 97 องศา 22 ลิปดา ตะวนั ออก กบั 105 องศา 37 ลปิ ดาตะวนั ออก ขนาด ประเทศไทยมีเนื้อท่ี 513,115 ตารางกิโลเมตร ถาเปรียบเทียบขนาดของประเทศไทยกับประเทศ ในภมู ภิ าค เอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตดัวยกันแลว จะมพี นื้ ทข่ี นาดใหญเ ปน อันดับท่ีสาม รองจากอินโดนีเซียและ เมียนมาร ความยาวของประเทศวัดจาก เหนือสุด ที่อําเภอแมสาย จังหวัดเชียงรายไปจดใตสุดท่ีอําเภอเบตง จังหวัดยะลา ประมาณ 1,260 กิโลเมตร สวนความกวางมากท่ีสุด วัดจากดานพระเจดียสามองคอําเภอ สังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรีไปจดตะวันออกสุด ที่อําเภอสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี ยาวประมาณ 780 กิโลเมตร สําหรับสวนทแี่ คบทสี่ ุดของประเทศไทยอยใู นเขตจังหวดั ประจวบครี ีขนั ธ วดั จากพรมแดนพมาถึงฝง ทะเลอาวไทยเปนระยะทางประมาณ 10.5 กโิ ลเมตร อาณาเขตตดิ ตอ ประเทศไทยมีอาณาเขตตดิ ตอกบั ประเทศเพอื่ นบานโดยรอบ 4 ประเทศคอื เมยี นมาร ลาว กมั พชู า และมาเลเซียรวมความยาวของ พรมแดนทางบก ประมาณ 5,300 กโิ ลเมตร และมีอาณา เขตติดตอกับชายฝง ทะเลยาว 2,705 กโิ ลเมตร คือ แนวฝง ทะเลดานอา วไทยยาว 1,840 กโิ ลเมตร และแนวชายฝงดา น ทะเลอันดามันยาว 865 กโิ ลเมตรดงั นี้

3 1. เขตแดนทีต่ ดิ ตอ กับเมียนมาร เริม่ ตนท่อี าํ เภอแมส ายจงั หวดั เชียงรายไปทางตะวนั ตก ผานทจี่ ังหวดั แมฮอ งสอน ไปสนิ้ สดุ ทจี่ งั หวดั ระนอง จงั หวดั ชายแดนดา นนีม้ ี 10 จังหวดั คือ เชียงราย เชยี งใหม แมฮอ งสอน ตาก กาญจนบรุ ี ราชบรุ ี เพชรบรุ ี ประจวบครี ีขันธ ชมุ พร และ ระนอง มีทวิ เขา 3 แนว เปนเสนกน้ั พรมแดน ไดแ ก ทิวเขาแดนลาว ทิวเขาถนนธงชยั และทวิ เขาตะนาวศรี นอกจากนนั้ ยงั มแี มนํา้ สายสนั้ ๆ เปนแนวกน้ั พรมแดนอยูอกี คอื แมน ้ําเมย จังหวดั ตากและแมนาํ้ กระบรุ ี จงั หวดั ระนอง 2. เขตแดนที่ติดตอกับลาว เขตแดนดานนี้ เร่ิมตนที่อําเภอเชียงแสน ไปทางตะวันออกผานอําเภอ เชียงของ จังหวัดเชียงรายเขาสูจังหวัดพะเยา ไปสิ้นสุดท่ีจังหวัดอุบลราชธานี ดินแดนที่ติดตอกับลาวมี 11 จงั หวัดคือ เชียงราย พะเยา นา น อุตรดติ ถ พษิ ณุโลก เลย หนองคาย นครพนม มุกดาหาร อํานาจเจริญ และ อบุ ลราชธานี มีแมน ํ้าโขงเปน เสน กนั้ พรมแดนทางนํ้าที่สําคัญ สวนพรมแดนทางบกมีทิวเขาหลวงพระบางก้ัน ทางตอนบนและทิวเขาพนมดงรักบางสวนก้นั เขตแดนตอนลา ง 3. เขตแดนท่ีติดตอกับกัมพูชา เร่ิมตนที่พื้นที่บางสวนของภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนลางจาก อําเภอนา้ํ ยนื จงั หวัดอุบลราชธานี มาทางทิศตะวันตก แลววกลงใตที่จังหวัดบุรีรัมย ไปสิ้นสุดท่ีจังหวัดตราด จังหวดั ชายแดนทตี่ ดิ ตอ กบั กมั พชู า มี 7 จงั หวัด คือ อบุ ลราชธานี ศรสี ะเกษ สรุ นิ ทร บรุ ีรมั ย สระแกว จนั ทบุรี และ ตราด มีทวิ เขาพนมดงรักและทิวเขาบรรทัดเปน เสน กัน้ พรมแดน 4. เขตแดนที่ติดตอกับมาเลเซีย ไดแก เขตแดนทางใตสุดของประเทศ ในพ้ืนที่ 4 จังหวัด คือ สตูล สงขลา ยะลา และนราธิวาส มแี นวเทือกเขาสนั กาลาคีรี และแมนํ้าโก-ลกจงั หวดั นราธิวาสเปน เสน กนั้ พรมแดน ภาคเหนือ ภาคเหนอื ประกอบดว ยพื้นท่ีของ 9 จงั หวดั ไดแก 1. เชยี งราย 2. แมฮองสอน 3. พะเยา 4. เชียงใหม 5. นา น 6. ลําพนู 7. ลําปาง 8. แพร 9. อุตรดติ ถ ลักษณะภูมปิ ระเทศท่วั ไป เปนเทอื กเขาสูง ทอดยาวขนานกันในแนวเหนอื -ใต และระหวา ง เทอื กเขาเหลานีม้ ที ี่ราบและมีหบุ เขาสลบั อยทู ั่วไป เทอื กเขาที่สาํ คญั คือ เทือกเขาหลวงพระบาง เทือกเขาแดนลาว เทือกเขาถนนธงชัย เทือกเขา ผีปนนํ้า เทอื กเขาขนุ ตาลและ เทอื กเขาเพชรบรู ณ ยอดเขาที่สงู ทส่ี ดุ ในภาคนี้ ไดแก ยอดอินทนนท อยู ในจงั หวดั เชยี งใหม มีความสงู ประมาณ 2,595 เมตร จากระดบั น้ําทะเล เทอื กเขาในภาคเหนอื เปน แหลง กาํ เนดิ ของแมน ้าํ สายยาว 4 สาย ไดแ ก แมนาํ้ ปง วัง ยม และนา น แมนา้ํ ดังกลา วน้ไี หลผานเขตทรี่ าบหบุ เขา พืน้ ท่ที งั้ สองฝง ลําน้ําจงึ มีดนิ อุดมสมบรู ณเ หมาะแก การเพาะปลูก ทาํ ใหมีผูคนอพยพไปต้ังหลกั แหลงในบรเิ วณดงั กลา วหนาแนน นอกจากน้ีภาคเหนือยงั มีแมน ํา้ สายสั้น ๆ อีกหลายสาย ไดแ กแ มน ํ้ากก และแมนํา้ องิ ไหลลงสู แมน าํ้ โขง สวนแมนํ้าปาย แมน ้าํ เมย และแมนา้ํ ยม ไหลลงสแู มน ้ําสาละวนิ

4 ภาคกลาง ภาคกลางประกอบดวยพื้นทข่ี อง 22 จงั หวดั ไดแ ก 1. สโุ ขทยั 2. พิษณโุ ลก 3. กาํ แพงเพชร 4. พจิ ิตร 5. เพชรบรู ณ (ภาคกลางตอนบน) 6. นครสวรรค 7. อทุ ยั ธานี 8. ชยั นาท 9. ลพบรุ ี 10. สิงหบ รุ ี 11. อางทอง 12. สระบรุ ี 13. สพุ รรณบรุ ี 14. พระนครศรีอยุธยา 15. นครนายก 16. ปทุมธานี 17. นนทบุรี 18. นครปฐม 19. กรุงเทพมหานคร 20. สมุทรปราการ 21. สมทุ รสาคร 22. สมุทรสงคราม ลกั ษณะภูมปิ ระเทศท่วั ไป เปน ท่รี าบดินตะกอนท่ีสายน้ําพดั มาทบั ถม ในบริเวณที่ราบน้ีมีภูเขาโดด ๆ ซึ่งสวนใหญเปนภูเขาหินปูนกระจาย อยูท่ัวไป ภูมิประเทศตอนบนของภาคกลางเปนท่ีราบลูกฟูก คือเปนที่ สูง ๆ ตํ่า ๆ และมีภูเขาท่ีมีแนวตอเนื่องจากภาคเหนือ เขามาถึงพื้นที่บางสวนของจังหวัดพิษณุโลก และ เพชรบูรณ สว นพื้นท่ตี อนลางของภาคกลางน้ันเปนดินดอนสามเหลี่ยมปากแมน้ําเจาพระยา ซึ่งเกิดจากการ รวมตัวของแมนํ้าปง วัง ยม นาน นอกจากแมน้ําเจาพระยา แลวตอนลางของภาคกลางยังมีแมน้ําไหลผาน อีกหลายสาย ไดแ ก แมน้าํ แมกลอง แมนา้ํ ทาจนี แมน าํ้ ปาสัก และแมน้ํานครนายก เขตนี้เปนท่ีราบกวางขวาง ซ่ึงเกิดจากดินตะกอน หรือดินเหนียวที่สายน้ําพัดพามาทับถมเปนเวลานาน จึงเปนพื้นที่ท่ีอุดมสมบูรณ เหมาะแกการเพาะปลูกมาก และเปนเขตที่มีประชากรมากท่ีสุดในประเทศไทย ฉะนั้นภาคกลางจึงไดชื่อวา เปนอูข า ว อูน าํ้ ของไทย

5 ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือ ประกอบดวยพื้นที่ของ 20 จงั หวดั ไดแ ก 1.เลย 2. หนองคาย 3. อุดรธานี 4. สกลนคร 5. นครพนม 6. ขอนแกน 7. กาฬสินธุ 8. มุกดาหาร 9. ชยั ภูมิ 10. มหาสารคาม 11. รอยเอ็ด 12. ยโสธร 13. นครราชสมี า 14. บุรรี มั ย 15. สุรนิ ทร 16. ศรสี ะเกษ 17. อุบลราชธานี 18. อาํ นาจเจรญิ 19. หนองบัวลําภู 20. บึงกาฬ ลักษณะภมู ิประเทศทวั่ ไป มลี ักษณะ เปนแองคลา ยจาน ลาดเอยี งไปทางตะวนั ออก เฉยี งใตมีขอบเปน ภเู ขาสูงทางตะวันตกและ ทางใต ขอบทางตะวนั ตก ไดแ ก เทอื กเขา เพชรบรู ณ และเทือกเขาดงพญาเย็น สวนทางใต ไดแก เทือกเขาสนั กําแพง และเทอื กเขาพนม ดงรัก พนื้ ท่ดี า นตะวันตกเปนทรี่ าบสูง เรยี กวา ทร่ี าบสงู โคราช ภเู ขาบรเิ วณนีเ้ ปนภเู ขาหนิ ทราย ทร่ี จู กั กนั ดีเพราะเปนแหลง ทอ งเที่ยว คือ ภูกระดงึ ภหู ลวง ในจังหวัดเลย แมนาํ้ ท่สี ําคญั ของภาคนไ้ี ดแ ก แมน้าํ ชี และแมน า้ํ มลู ซ่ึงมีแหลงกําเนดิ จาก เทือกเขาทางทิศตะวันตก และทางใตแ ลวไหลลงสแู มน้ําโขง ทําใหสองฝง แมนํา้ เกดิ เปน ทรี่ าบน้ําทว มถงึ เปน ตอน ๆ พ้ืนทรี่ าบในภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื มกั มีทะเลสาบรปู แอง เปน จํานวนมาก แตท ะเลสาบเหลา นจี้ ะมี น้ําเฉพาะฤดูฝนเทาน้นั เมอ่ื ถึงฤดรู อนน้ําก็จะเหอื ดแหงไปหมด เพราะดนิ สว นใหญเปน ดนิ ทรายไมอ ุมนํ้า นํา้ จึงซมึ ผา นไดเ ร็ว ภาคน้ีจงึ มีปญ หาเรอื่ งการขาดแคลนน้าํ และดนิ ขาดความอุดมสมบรู ณ ทําใหพ้นื ทบ่ี างแหง ไมสามารถใชป ระโยชนใ นการเกษตรไดอ ยา งเตม็ ท่ี เชน ทุง กลุ ารองไห ซึ่งมเี นือ้ ทีถ่ ึงประมาณ 2 ลา นไร ครอบคลมุ พ้ืนที่ 5 จงั หวัด ไดแ ก รอยเอด็ สรุ ินทร มหาสารคาม ยโสธร และศรสี ะเกษ ซง่ึ ปจ จบุ นั รัฐบาล ไดพยายามปรบั ปรุงพน้ื ที่ใหดีขึ้น โดยใชร ะบบชลประทานสมัยใหม ทาํ ใหส ามารถเพาะปลกู ไดจนกลายเปน แหลงเพาะปลกู ขาวหอมมะลทิ ดี่ ที ส่ี ดุ แหง หน่ึงของประเทศไทย แตกป็ ลกู ไดเ ฉพาะหนา ฝนเทา น้ัน หนาแลง สามารถทาํ การเพาะปลูกไดเฉพาะบางสวนเทานั้น ยงั ไมค รอบคลุมบรเิ วณทั้งหมด ภาคตะวนั ตก ภาคตะวันตก ประกอบดว ยพน้ื ท่ีของ 5 จงั หวดั ไดแก 1. ตาก 2. กาญจนบรุ ี 3. ราชบุรี 4. เพชรบรุ ี 5. ประจวบครี ขี นั ธ ลกั ษณะภมู ิประเทศท่ัวไป สวนใหญเ ปน เทือกเขาสงู ไดแ ก เทอื กเขาถนนธงชัย และเทือกเขาตะนาว ศรีเปน แนวภูเขาท่ซี ับซอนมที ร่ี าบแคบ ๆ ในเขตหุบเขาเปนแหง ๆ และมีที่ราบเชิงเขาตอเน่ืองกับที่ราบภาค กลางเทือกเขาเหลาน้ีเปนแหลงกําเนิดของ แมน้ําแควนอย (แมน้ําไทรโยค) และแมน้ําแควใหญ (ศรีสวัสด์ิ) ซ่ึงไหลมาบรรจบกัน เปนแมนํ้าแมกลอง ระหวางแนวเขามีชองทางติดตอกับประเทศเมียนมารได ท่ีสําคัญคือ ดา นแมล ะเมาในจังหวัดตาก และดานพระเจดียส ามองค ในจังหวัดกาญจนบุรี

6 ภาคตะวันออก ภาคตะวันออก ประกอบดว ยพื้นที่ของ 7 จังหวัดไดแ ก 1. ปราจีนบรุ ี 2. ฉะเชิงเทรา 3. ชลบุรี 4. ระยอง 5. จันทบรุ ี 6. ตราด 7. สระแกว ลกั ษณะภูมิประเทศท่ัวไป คือ เปนท่ีราบใหญอยูทางตอนเหนือของภาค มีเทือกเขาจันทบุรีอยูทาง ตอนกลางของภาค มเี ทือกเขาบรรทดั อยทู างตะวนั ออกเปน พรมแดนธรรมชาตริ ะหวา งประเทศไทยกับประเทศ กัมพชู า และมที ร่ี าบชายฝง ทะเลซึ่งอยรู ะหวา งเทอื กเขาจันทบรุ กี บั อาวไทย ถงึ แมจะเปน ทีร่ าบแคบ ๆ แตก เ็ ปน พืน้ ดนิ ทอ่ี ุดมสมบูรณเหมาะสาํ หรบั การปลกู ไมผ ล ในภาคน้ีมจี ังหวดั ปราจีนบรุ แี ละจงั หวัดสระแกว เปน จงั หวดั ท่ี ไมมีอาณาเขตจดทะเล นอกน้ันทุกจังหวัดลวนมีทางออกทะเลท้ังส้ิน ชายฝงทะเลของภาคเร่ิมจากแมน้ํา บางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทราไปถึงแหลมสารพัดพิษ จังหวัดตราด ยาวประมาณ 505 กิโลเมตร เขตพ้ืนท่ี ชายฝงของภาคมีแหลมและอาวอยูเปนจํานวนมากและมีเกาะใหญนอยเรียงรายอยูไมหางจากฝงนัก เชน เกาะชาง เกาะกดู เกาะสีชงั เกาะลา น เปน ตน

7 ภาคใต ภาคใตป ระกอบดวยพืน้ ทีข่ อง 14 จงั หวดั ไดแ ก 1. ชมุ พร 2. สุราษฎรธ านี 3. นครศรีธรรมราช 4. พทั ลงุ 5. สงขลา 6. ปตตานี 7. ยะลา 8. นราธิวาส 9. ระนอง 10. พังงา 11. กระบี่ 12. ภเู ก็ต 13. ตรัง 14. สตลู ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศทัว่ ไป เปน คาบสมุทรยื่นไปในทะเลทางตะวันตกของคาบสมุทรมีเทือกเขาภูเก็ต ทอดตัวเลียบชายฝง ไปจนถงึ เกาะภเู ก็ต ตอนกลางของภาคมีเทอื กเขานครศรธี รรมราช สวนทางตอนใตสุดของ ภาคใตมเี ทอื กเขาสนั กาลาครี ี วางตัวในแนวตะวันออก-ตะวนั ตก และเปน พรมแดนธรรมชาติก้ันระหวา งไทยกับ มาเลเซยี ดวย พื้นทีท่ างชายฝง ตะวนั ออกมีทร่ี าบมากกวาชายฝง ตะวนั ตก ไดแก ท่รี าบในเขตจงั หวดั นครศรธี รรมราช พทั ลงุ สงขลา ปตตานี และนราธวิ าส ชายฝง ทะเลดา นตะวนั ออกของภาคใตม ชี ายหาดเหมาะสําหรับเปนที่ ตากอากาศหลายแหง เชน หาดสมิหลา จงั หวัดสงขลาและหาดนราทัศน จังหวัดนราธิวาส เปนตน เกาะท่ีสําคัญ ทางดานน้ี ไดแก เกาะสมุยและเกาะพงัน สวนชายฝงทะเลดานมหาสมุทรอินเดีย มีเกาะท่ีสําคัญคือ เกาะภูเก็ต เกาะตรเุ ตา เกาะยาวและเกาะลนั ตา นอกจากน้ี ในเขตจังหวัดสงขลาและพัทลุงยังมีทะเลสาบเปด (lagoon) ที่ใหญที่สุดแหงหนึ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต คือ ทะเลสาบสงขลา มีความยาวจากเหนือจดใต ประมาณ 80 กิโลเมตร สว นทกี่ วา งท่ีสุด ประมาณ 20 กิโลเมตร คิดเปนเน้ือที่ประมาณ 974 ตารางกิโลเมตร สวนเหนอื สดุ ของทะเลสาบเปน แหลง นาํ้ จดื เรยี กวา ทะเลนอย แตท างสว นลา งนํ้าของทะเลสาบจะเคม็ เพราะมี นานนํ้าตดิ กบั อา วไทย น้าํ ทะเลจงึ ไหลเขามาได ในทะเลสาบสงขลามีเกาะอยูหลายเกาะ บางเกาะเปนที่ทํารัง ของนกนางแอน บางเกาะเปนที่อยูของเตาทะเล นอกจากน้ีในทะเลสาบยังมี ปลา และกุงชุกชุมอีกดวย สวนชายฝง ทะเลดานตะวันตกของภาคใตม ีลักษณะเวาแหวงมากกวา ดานตะวันออก ทําใหมีทิวทัศนที่สวยงาม หลายแหง เชน หาดนพรตั นธ ารา จงั หวดั กระบ่ี หมเู กาะซิมิลนั จังหวัดพังงา ชายฝงตะวนั ตกของภาคใตจึงเปน สถานท่ีทองเที่ยวที่สําคัญแหงหน่ึงของประเทศ แมน้ําในภาคใต สวนใหญเปนแมนํ้าสายส้ัน ๆ ไหลจาก เทือกเขาลงสทู ะเล ทสี่ าํ คัญไดแก แมน้าํ โก-ลก ซงึ่ กน้ั พรมแดนไทยกับมาเลเซียในจังหวัดนราธิวาส แมนํ้ากระ บุรีซ่ึงก้ันพรมแดนไทยกับพมาในเขตจังหวัดระนอง แมนํ้าตาปในจังหวัดสุราษฏรธานี และแมนํ้าปตตานีใน จงั หวัดยะลาและปตตานี ทวีปเอเชยี 1. ขนาดทตี่ งั้ และอาณาเขตติดตอ ทวีปเอเชยี เปนทวีปที่มีขนาดใหญท ส่ี ดุ มพี ้ืนทปี่ ระมาณ 44 ลานตารางกโิ ลเมตร เปนทวีปที่มพี ้ืนทก่ี วาง ท่สี ดุ ในโลกต้ังอยูทางทิศตะวันออกของโลก ทวีปเอเชียตั้งอยูระหวางละติจูด 1 องศา 15 ลิปดาเหนือถึง 77 องศา 41 ลปิ ดาเหนือและลองติจดู 24 องศา 4 ลปิ ดา ตะวนั ออกถงึ 169 องศา 40 ลิปดาตะวันตก อาณาเขตติดตอ ทิศเหนอื ตดิ กับมหาสมทุ รอารกตกิ ทศิ ใต ตดิ กบั มหาสมทุ รอินเดีย ทศิ ตะวันออก ตดิ กบั มหาสมทุ รแปซฟิ ก

8 ทศิ ตะวันตก ติดกับเทือกเขาอูราล ทวปี ยุโรป 2. ลักษณะภูมิประเทศของทวปี เอเชยี ทวีปเอเชียมลี กั ษณะเดน คือ มีภูมปิ ระเทศที่เปน ภูเขาสงู อยเู กอื บใจกลางทวีป ภูเขาดังกลาวทําหนาที่ เหมือนหลังคาโลกเพราะเปนจุดรวมของเทือกเขาสําคัญ ๆ ในทวีปเอเชียจุดรวมสําคัญ ไดแก ปามีรนอต ยนู นานนอต และอามีเนียนนอต เทอื กเขาสงู ๆ ของทวีปเอเชียวางแนวแยกยายไปทุกทิศทุกทางจากหลังคาโลก เชน เทือกเขาหิมาลัย เทือกเขาคุนลุน เทือกเขาเทียนชาน เทือกเขาอัลตินตัก เทือกเขาฮินดูกูซ เทือกเขา สุไลมาน ยอดเขาเอเวอรเรสต มีระดับสูง 8,850 เมตร จากระดับนํ้าทะเล (29,028 ฟุต) เปนยอดเขาสูงท่ีสุด ในโลกตั้งอยบู นเทือกเขาหิมาลยั ระหวางเทอื กเขาเหลาน้มี พี ื้นท่คี อนขา งราบแทรกสลับอยู ทําใหเกิดเปนแอง แผนดนิ ท่ีอยูในท่ีสูง เชน ท่ีราบสูงทิเบต ท่ีราบสูงตากลามากัน ที่ราบสูงมองโกเลีย ที่ราบสูงยูนาน ลักษณะ ภูมิประเทศดังกลาวขา งตนทาํ ใหบ ริเวณใจกลางทวปี เอเชียกลายเปนแหลงตนกําเนิดของแมนํ้าสายสําคัญที่มี รูปแบบการไหลออกไปทุกทิศโดยรอบหลังคาโลก เชนไหลไปทางเหนือมีแมนํ้าอ็อบ เยนิเซ ลีนา ทางตะวนั ออกเฉียงเหนอื มีแมน ้ําอามรู  ทางตะวนั ออกมีแมนํ้าฮวงโห (หวงเหอ) แยงซีเกียง (ฉางเจียง) ซีเกียง (ซเี จยี ง) ทางตะวนั ออกเฉียงใตมีแมนํ้าแดงโขง เจาพระยา สาละวิน อิระวดี ทางใตมีแมน้ําพรหมบุตร คงคา สินธุ ทางตะวันตกมีแมนํ้าอามู ดารยา จากท่ีสูงอามีเนียนนอต มีแมน้ําไทกรีส ยูเฟรตีส บทบาทของลุมน้ํา เหลาน้ี คอื พดั พาเอาตะกอนมาทบั ถมทรี่ าบอันกวางใหญไพศาล กลายเปนแหลงเกษตรกรรมและท่ีอยูอาศัย สําคญั ๆ ของชาวเอเชยี โดยเฉพาะที่ราบดินดอนสามเหล่ียมปากแมนาํ้ จงึ กลายเปนแหลงท่ีมีประชากรอาศัย อยูห นาแนนทส่ี ุด 3. ลักษณะภูมอิ ากาศของทวปี เอเชีย ทวปี เอเชียโดยสวนรวมประมาณ ครึ่งทวปี อยภู ายใตอทิ ธิพลของลมมรสมุ ตง้ั แต ปากสี ถานถึงคาบสมทุ รเกาหลี เปน ผลทาํ ใหม ีฝน ตกชุกในฤดูมรสมุ ตะวนั ตกเฉยี งใต และมอี ากาศ หนาวในฤดูมรสมุ ตะวนั ออกเฉยี งเหนือในเขต ละตจิ ดู กลางหรือเขตอบอนุ แถบจีนและญปี่ นุ จะไดร ับอิทธพิ ลจากแนวปะทะอากาศบอ ยครง้ั ทางชายฝง ตะวันออกของทวีปตงั้ แตญ ปี่ ุน อินโดนีเซยี จะไดรับอทิ ธิพลของลมไตฝ นุ และดเี ปรสช่ันทาํ ใหดนิ แดนชายฝงตะวนั ออกของหมเู กาะไดรบั ความเสียหายจากลมและฝนเสมอ ทางเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตแ ละเอเชียใต ซ่งึ อยใู กลศ นู ยส ูตรจะมี ปรากฏการณข องหยอ มความกดอากาศตํา่ ทําใหม ีอากาศลอยตัว กอ เปน พายุฟา คะนองเกิดขน้ึ เปน ประจาํ ในเวลาบาย ๆ หรอื ใกลค ํา่ แถบท่ีอยูลกึ เขาไปในทวีปหางไกลจากทะเลจะมภี ูมอิ ากาศแหง แลง เปน ทะเลทราย

9 4. สภาพทางสังคม วฒั นธรรม ภาษา ศาสนา เชื้อชาติเผาพันธุ ประชากร 2 ใน 3 ของประชากรทั้งหมด เปนพวกมองโกลอยด มีพวกคอเคซอยด อยบู าง เชน ชาวรสั เซียอพยพมาจากยุโรปตะวันออก ประชากรของเอเชียมีความหลากหลาย ดานประกอบ อาชีพ เศรษฐกิจของประเทศในเอเชียขึ้นอยูกับภาคเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญ ประกอบอาชีพดาน การเกษตร คือ การเพาะปลกู ขาว ขาวโพด และมกี ารเลีย้ งสัตว ทั้งเลยี้ งไวเปนอาหาร และทํางาน นอกจากนี้ ยังมีการคา ขาย การประมง การทาํ เหมืองแร ลกั ษณะทางเศรษฐกิจ 1. การเพาะปลูกทําในที่ราบลุมของแมนํ้าตาง ๆ ไดแก ขาว ยางพารา ปาลม ปอ ฝาย ชา กาแฟ ขา วโพด 2. การเลีย้ งสัตว ในเขตอากาศแหงแลงจะเล้ียงแบบเรรอ นซงึ่ เล้ียงไวใชเน้ือและนมเปนอาหาร ไดแก อูฐ แพะ แกะ โค มา และจามรี 3. การทําปาไม ปา ไมในเขตเมอื งรอนจะเปนไมเ น้ือแข็ง ผลผลติ ท่ไี ดส วนใหญนาํ ไปกอสราง 4. การประมง ทําในบริเวณแมนา้ํ ลําคลอง หนอง บึงและชายฝง ทะเล 5. การทําเหมืองแร ทวีปเอเชยี อดุ มไปดว ยแรธ าตุนานาชนดิ 6. อุตสาหกรรม การทําอุตสาหกรรมหลายประเทศในเอเชีย เริ่มจากอุตสาหกรรมในครัวเรือนแลว พฒั นาขน้ึ เปนโรงงานขนาดเลก็ ขนาดกลาง ขนาดใหญ ประชากร ทวีปเอเชียมีประชากรมากท่ีสุดในโลกประมาณ 3,155 ลานคน ประชากรสวนใหญมาจากพันธุ มองโกลอยดประชากรอาศัยอยูหนาแนนบริเวณชายฝงทะเลและที่ราบลุมแมนํ้าตาง ๆ เชน ลุมแมนํ้า เจาพระยา ลุมแมน้ําแยงซีเกียง ลุมแมน้ําแดงและลุมแมน้ําคงคาสวนบริเวณท่ีมีประชากรเบาบาง จะเปน บริเวณท่แี หง แลง กันดารหนาวเย็นและในบรเิ วณทเ่ี ปน ภเู ขาซบั ซอน ซึง่ สว นใหญจะเปน บริเวณกลางทวปี ภาษา 1. ภาษาจนี ภาษาที่ใชกันมากในทวีปเอเชีย โดยใชกันในประเทศจีน ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต เชน สิงคโปร ประมาณวาประชากรเอเชีย 1,000 ลานคน พูดภาษาจีน แตเปนภาษาที่แตกตางกันไป เชน ภาษาแตจ๋ิว ไหหลาํ จีนกลาง หรอื ทเ่ี รยี กวา ภาษาแมนดาริน 2. ภาษาอินเดีย เปน ภาษาที่ใชก ันแพรหลายรองลงมาอันดบั 2 โดยสว นใหญใ ชก ันในประเทศอนิ เดีย และปากีสถาน 3. ภาษาอาหรบั เปนภาษาทใี่ ชกนั แพรหลายมากอนั ดบั 3 โดยใชกนั ในแถบเอเชียตะวนั ตกเฉยี งใต

10 4. ภาษารัสเซยี เปนภาษาทใี่ ชกนั มากอันดับ 4 โดยใชกันในรัสเซยี และเครือจกั รภพ ศาสนา ทวีปเอเชียเปนแหลงกําเนิดศาสนาท่ีสําคัญของโลก เชน ศาสนาคริสต ศาสนาอิสลาม ศาสนาพุทธ ศาสนาฮินดู และยูดาห ในเอเชียตะวันตกเฉียงใตประชากรสวนใหญนับถือศาสนาฮินดูกวา 500 ลานคน ในอินเดีย รองลงมาคือ ศาสนาอิสลามมีผูนับถือประมาณ 450 ลานคน นอกจากน้ียังมีลัทธิเตา ลัทธิขงจ้ือ ทแ่ี พรห ลายในจนี ลัทธชิ นิ โตในญปี่ นุ ทวีปยุโรป 1. ขนาดท่ีตงั้ และอาณาเขตตดิ ตอ ทวีปยุโรปเปน ทวีปทม่ี ีลกั ษณะทางกายภาพทีเ่ หมาะสมในการต้งั ถ่ินฐานทงั้ ในดา นลักษณะภูมิประเทศ ทมี่ ีทรี่ าบลมุ เทือกเขาทีไ่ มต ง้ั กน้ั ทางลม มีแมน้าํ หลายสาย ลกั ษณะภมู อิ ากาศทอ่ี บอุน ชุมชน่ื มีทรพั ยากรธรรมชาติ คอื เหล็กและถา นหนิ ซึ่งเปนสวนสําคัญอยางยงิ่ ตอการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ จึงสง ผลใหท วีปยโุ รป มปี ระชากรตั้งถิน่ ฐาน หนาแนน ทส่ี ุดในโลก อีกท้งั เปนทวปี ทีม่ อี ารยธรรมท่ี เกาแก คอื อารยธรรมกรกี และโรมัน ทวีปยุโรป เปนทวีปที่ตั้งอยู ระหวางละติจูด 36 องศา 1 ลิปดาเหนือถึง 71 องศา 10 ลปิ ดาเหนือและระหวางลองติ จูด 9 องศาตะวันตก ถึง 66 องศาตะวันออก จากพิกัด ภูมศิ าสตรจ ะสงั เกตไดว า ทวีป ยุโรปมีพ้ืนที่ท้ังหมดอยูในซีกโลกเหนือและอยูเหนือเสนทรอปคออฟแคนเซอรมีเสนสําคัญที่ลากผาน คือ เสนอารก ตกิ เซอรเคิล และเสนลองตจิ ดู ที่ 0 องศา มีเนื้อท่ีประมาณ 9.9 ลานตารางกิโลเมตร จึงเปนทวีปท่ีมี ขนาดเลก็ โดยมีขนาดเลก็ รองจากทวีปออสเตรเลยี

11 อาณาเขตติดตอ ทศิ เหนอื ตดิ กับมหาสมทุ รอารกตกิ และขวั้ โลกเหนือ จุดเหนอื สดุ อยทู แ่ี หลมนอรท (North Cape) ในประเทศนอรเ วย ทิศใต ตดิ กบั ทะเลเมดิเตอรเรเนียน จดุ ใตส ุดอยทู ่เี กาะครตี ประเทศกรชี ทิศตะวนั ออก ติดตอ กับทวีปเอเชีย โดยมีเทือกเขาอูราล เทือกเขาคอเคซัสและทะเลแคสเปยนเปน เสนก้นั พรมแดน ทิศตะวันตก ติดตอกับมหาสมุทรแอตแลนติก จุดตะวันตกสุดของทวีปอยูท่ีแหลมโรคาประเทศ โปรตุเกส 2. ลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะภูมิประเทศแบง ออกเปน 4 เขต ไดแก 1. เขตเทอื กเขาตอนเหนือ ไดแ ก บริเวณคาบสมทุ รสแกนดเิ นเวยี ภมู ิประเทศสวนมากประกอบดวย เทือกเขาสงู และท่รี าบชายฝงทะเล เทือกเขาที่สําคัญในบริเวณน้ีไดแก เทือกเขาเซอรอนและเทือกเขาแกรม เปยน เนื่องจากทวีปยุโรปเคยถูกปกคลุมดวยน้ําแข็งมากอน บริเวณชายฝงทะเลถูกธารน้ําแข็งกัดเซาะและ ทบั ถม ทาํ ใหเกิดชายฝง เวาแหวงและอา วนํ้าลกึ ทเี่ รยี กวา ฟยอรด พบมากในประเทศนอรเ วยแ ละแควน สกอตแลนด 2. เขตที่ราบสูงตอนกลาง ประกอบดวยท่ีราบสูงสําคัญ ไดแก ที่ราบสูงแบล็กฟอเรสตตอนใตของ เยอรมันนี ที่ราบสูงโบฮีเมีย เขตติดตอระหวางเยอรมันนีและสาธารณรัฐเช็คท่ีราบเมเซตา ภาคกลางของ คาบสมุทรไซบีเรีย ในเขตประเทศสเปนและโปรตเุ กส ท่ีราบสูงมสั ชพี ซองตรลั ตอนกลางของประเทศฝรั่งเศส 3. เขตทีร่ าบตอนกลาง ครอบคลุมพืน้ ทตี่ ้ังแตช ายฝง มหาสมทุ รแอตแลนตกิ ไปจนถึงเทอื กเขา อูราลในรัสเซีย ตะวันตกของฝร่ังเศส ตอนใตของสหราชอาณาจักรเบลเย่ียม เนเธอรแลนด เดนมารก ภาคเหนือของเยอรมันนีโปแลนดและบางสวนของรัสเซียเปนบริเวณที่มีประชากรอาศัยอยูหนาแนนที่สุด และมคี วามสําคญั ทางเศรษฐกจิ อยา งมาก เนือ่ งจากเปน พ้ืนทเี่ กษตรกรรมท่ีสําคญั ของทวีปในบริเวณนี้มีแมนํ้า ท่ีสําคัญไดแ ก แมน ้าํ ไรน แมน าํ้ เชน แมน้าํ ลวั ร และแมน้าํ เอลเบ 4. เขตเทอื กเขาตอนใต ประกอบดว ยเทอื กเขาสงู เทอื กเขาทส่ี ําคัญในบรเิ วณน้ไี ดแก เทือกเขาแอลป ซ่ึงเปนเทือกเขาที่มีขนาดใหญที่สุดในทวีปยุโรป ทอดตัวยาวต้ังแตตะวันออกเฉียงใตของฝรั่งเศสผาน สวติ เซอรแลนด เยอรมนั นี ออสเตรีย เซอรเ บีย ไปจนถงึ ทางเหนือของอิตาลี บริเวณยอดเขามธี ารน้ําแข็ง ปกคลมุ เกอื บตลอดทง้ั ป บางชวงเปนหุบเขาลกึ ยอดเขาทส่ี งู ท่สี ดุ ในเทอื กเขาแอลป คือ มองตบลงั ก สูง 4,807 เมตร จากระดับนาํ้ ทะเล นอกจากน้ยี งั ประกอบดว ยยอดเขาคอเคซัส ทางตอนใตข องรสั เซียมียอดเขาเอลบรูส สงู 5,642 เมตร จากระดบั น้ําทะเล ซ่ึงเปน ยอดเขาที่สูงที่สุดในยโุ รป แมนาํ้ แมน าํ้ ทส่ี าํ คัญในทวปี ยโุ รป มีดังนี้ แมนาํ้ โวลกา เปนแมน ้ําสายยาวที่สดุ ในทวีป มตี น นา้ํ อยบู รเิ วณตอนกลางของสหพนั ธรฐั รัสเซียไหลลง สูทะเลแคสเปย น

12 แมนํ้าดานูบ มีตนกําเนิดจากเทือกเขาทางภาคใตของเยอรมัน ไหลผานประเทศออสเตรีย ฮังการี ยูโกสลาเวีย พรมแดนระหวางประเทศบลั แกเรียกับประเทศโรมาเนีย แลวไหลลงสูทะเลดํา แมน้ําดานูบเปน แมน้าํ ท่ีไหลผานหลายประเทศ ดงั นั้นจงึ ถือวาเปนแมนํ้านานาชาติแตในดานความสําคัญของการขนสงสินคา อตุ สาหกรรมน้นั มีไมมากเทา กบั แมน ํา้ ไรน เนอื่ งจากแมน ํ้าดานบู ไหลออกสูท ะเลดําซึ่งเปนทะเลภายใน แมนํ้าไรน มตี นกาํ เนิดจากเทือกเขาแอลปท างตอนใตของสวิสเซอรแ ลนด ไหลขนึ้ ไปทางเหนอื ระหวาง พรมแดนฝรัง่ เศสและเยอรมันไปยงั เนเธอรแ ลนด แลวไหลลงทะเลเหนือ แมนํ้าไรนเปนแมนํ้าที่มีความสําคัญ มาก มปี ริมาณน้าํ ไหลสม่ําเสมอ ไหลผานท่รี าบและไหลผา นหลายประเทศจงึ ถอื วา เปนแมน้ํานานาชาติ และยงั เปนเสน ทางขนสง วตั ถุดบิ และสนิ คา ทสี่ าํ คัญ คอื ถา นหนิ แรเหล็ก และแปงสาลี โดยเฉพาะการขนสงถานหิน ซงึ่ มปี รมิ าณมากในยานอุตสาหกรรมถา นหินของเยอรมัน แมน้ําสายนี้จึงไดรับสมญานามวา “แมน้ําถานหิน” การขนสง สินคาผา นทางแมน้าํ ไรนน้ี จะออกสูบรเิ วณปากแมน ํ้าซงึ่ เปน ที่ต้งั ของเมอื งทา รอตเตอรด ัม (เนเธอรแ ลนด) ซึง่ เปนเมืองทาทส่ี ําคญั ท่สี ุดของทวีป 3. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ เขตอากาศ ปจจัยท่ีมอี ทิ ธพิ ลตอ ภมู ภิ าคอากาศของทวปี ยโุ รป 1. ละติจูด ทวีปยโุ รปมที ่ตี ้งั อยรู ะหวา งละตจิ ูด 36 องศา 1 ลิปดาเหนือ ถึง 71 องศา 10 ลิปดาเหนือ พืน้ ท่ีสว นใหญอ ยูใ นเขตอบอนุ มีเพียงตอนบนของทวปี ที่อยูในเขตอากาศหนาวเยน็ และ ไมมีสวนใดของทวีป ท่อี ยใู นเขตอากาศรอน 2. ลมประจาํ ลมประจาํ ท่ีพดั ผา นทวีปยุโรป คือ ลมตะวนั ตก ซึง่ พัดมาจากมหาสมุทรแอตแลนติกเขา สทู วีปทางดา นตะวันตก มผี ลทาํ ใหบ ริเวณฝง ตะวนั ตกของทวีปมีปริมาณฝนคอนขางมาก อุณหภูมิระหวางฤดู รอ นกับฤดูหนาวไมคอยแตกตางกันมากนัก แตถาลึกเขามาภายในทางดานตะวันออกของทวีปซึ่งติดกับทวีป เอเชียน้ัน ปริมาณฝนจะลดลงและจะมคี วามแตกตางของอณุ หภูมิระหวา งฤดรู อนกับฤดฝู นมากขึน้ ดว ย 3. ความใกลไ กลทะเล ทวีปยุโรปมีชายฝงทะเลยาวและเวาแหวง ประกอบกับมีพื้นท่ีติดทะเลถึง 3 ดาน ทาํ ใหไดรับอิทธพิ ลจากทะเลและมหาสมุทรอยางท่ัวถึง โดยเฉพาะบริเวณที่อยูใกลชายฝง ดังน้ันจึงไมมี พ้ืนทใี่ ดในทวปี ยโุ รปทีม่ ภี ูมอิ ากาศแหงแลง 4. ทศิ ทางของเทอื กเขา เทือกเขาสว นใหญใ นทวีป วางตัวในแนวทิศตะวันออกตะวันตก ทําใหไมกั้น ขวางทางลมตะวันตกทีพ่ ัดเขาสทู วปี 5. กระแสน้าํ ในมหาสมทุ ร บรเิ วณ ชายฝงมีกระแสนํ้าอุน แอตแลนติกเหนอื ไหลผา น ทางตะวันตกและตะวันตกเฉยี งเหนอื ของทวปี ทาํ ใหน า นนํ้าบริเวณเกาะบรเิ วนใหญแ ละประเทศ นอรเวยไ มเ ปนน้ําแข็งในฤดหู นาว จึงแตกตางจาก บริเวณทะเลบอลติกท่นี ํา้ กลายเปน นํ้าแขง็ ทาํ ให ประเทศสวเี ดน ตอ งเปลยี่ นเสน ทางการขนสง

13 สนิ คา จากทางเรือไปเปน การขนสง โดยใชเสนทางรถไฟจากสวเี ดนไปยงั นอรเ วยแ ลวจงึ นําสนิ คาลงเรือที่เมอื งทา ประเทศนอรเวย เขตภูมอิ ากาศแบง ออกไดเ ปน 7 เขต ดังน้ี 1. ภมู อิ ากาศแบบทะเลเมดเิ ตอรเรเนี่ยน ไดแก บริเวณชายฝงทะเลเมดิเตอรเรเนียนในเขตประเทศ อติ าลี ฝร่ังเศส ภาคใตของสเปน แอลเบเนีย กรีซ บัลแกเรีย และเซอรเบีย ฤดูรอนมีอากาศรอน อุณหภูมิ เฉลี่ย 23 องศาเซสเซยี ส ในฤดูหนาวมีอากาศอบอุน และมฝี นตกอุณหภูมิเฉลีย่ 8 องศาเซลเซยี ส ปริมาณฝนตก เฉลย่ี 500 - 1,000 มลิ ลิเมตรตอป 2. ภมู ิอากาศแบบทุงหญากง่ึ ทะเลทราย ไดแก บรเิ วณภาคกลางของคาบสมทุ รไซบเี รยี ตอนเหนอื ของทะเลดําและทะเลแคสเปย นในเขตประเทศ ฮงั การี ยเู ครน โรมาเนยี และตอนใตข องรสั เซีย มฝี นตกนอยมาก เฉลีย่ ปล ะ 250 -500 มลิ ลิเมตรตอป 3. ภูมิอากาศแบบพื้นสมทุ ร ไดแก สหราชอาณาจกั ร เนเธอรแ ลนด ฝร่ังเศส เดนมารก เบลเยย่ี ม และตอนเหนอื ของ เยอรมนี มฝี นตกชุกตลอดทงั้ ปเ ฉลย่ี 750 - 1,500 มิลลเิ มตรตอ ป ฤดูหนาวอากาศ ไมหนาวจัด อุณหภมู เิ ฉล่ยี 1 - 7 องศา เซลเซยี ส เนื่องจากไดร ับอทิ ธิพลจากกระแส นา้ํ อุนแอตแลนติกเหนอื 4. ภมู อิ ากาศแบบอบอนุ ช้นื ไดแก บริเวณท่รี าบลุมแมน ้ําดานบู ในฮังการีตอนเหนือของเซอรเบียและ โรมาเนยี มีอากาศอบอนุ ฝนตกตลอดทงั้ ปเ ฉลี่ย 500 - 1,000 มิลลิเมตรตอป เนื่องจากไดรับอิทธิพลความชื้น จากทะเล 5. ภูมิอากาศแบบอบอุนช้ืนภาคพ้ืนทวีป ไดแก ยุโรปตะวันออก และยุโรปกลาง รัสเซีย สาธารณ รัฐเช็ค สาธารณรัฐสโลวักและโปแลนด ฤดูหนาวมีอากาศหนาวและแหงแลง ฤดูรอนมีอากาศอบอุนและมี ฝนตก อุณหภมู ิเฉลย่ี 19-20 องศาเซลเซยี ส ปริมาณฝน 500-750 มิลลเิ มตรตอป 6. ภูมิอากาศแบบไทกา ไดแก ตอนเหนือของฟนแลนด สวเี ดน และนอรเวย ฤดูหนาวมีอากาศหนาว เย็นและยาวนาน อุณหภูมิเฉลี่ย 6 องศาเซลเซียส ฤดูรอนอากาศอบอุนอุณหภูมิเฉลี่ย 17 องศาเซลเซียส มีปรมิ าณฝนตกนอ ยและสว นมากเปน หิมะเฉลี่ย 600 มลิ ลเิ มตรตอป 7. ภูมิอากาศแบบขั้วโลกหรือภูมิอากาศแบบทุนดรา ไดแก ทางเหนือของทวีปที่มีชายฝงติดกับ มหาสมทุ รอารก ติก ฤดูหนาวมีอากาศหนาวจดั และยาวนานปล ะ 10-11 เดือน ฤดูรอ นมีอากาศอบอนุ และ

14 สนั้ เพียง 1-2 เดือน อุณหภมู ิเฉล่ียตลอดทงั้ ปประมาณ 10 องศาเซลเซียส ปริมาณฝนตกนอ ยมากและสวนมาก เปน หมิ ะ 4. ลกั ษณะเศรษฐกจิ และ สภาพแวดลอมทางสังคมวฒั นธรรม ลักษณะเศรษฐกิจ ทวปี ยุโรปมคี วามเจรญิ ทัง้ ในดา นเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม โดยมีเขตเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ดังน้ี การทาํ เกษตรกรรม 1. เขตปลูกขา วสาลี ไดแ ก บรเิ วณทรี่ าบภาคกลาง โดยเฉพาะบรเิ วณประเทศฮังการี โรมาเนีย ยูเครน ซ่งึ เปนแหลงผลิตขาวสาลีแหลงใหญ 2. เขตทําไรปศุสัตว สวนใหญจะพบในบริเวณเขตอากาศแหงแลง ไมคอยเหมาะกับการเพาะปลูก แตมีหญา ท่สี ามารถเลี้ยงสตั วได เชน บริเวณชายฝงทะเลแคสเปยน และท่ีราบสูงของทวีป สัตวที่เลี้ยง ไดแก โคเนื้อ แกะ แพะ สวนการเลี้ยงโคนม จะพบบริเวณเขตอากาศชื้นภาคพ้ืนสมุทร เน่ืองจากมีทุงหญาอุดม สมบรู ณมากกวา 3. เขตเกษตรกรรมแบบผสม ไดแ ก เขตทีม่ กี ารเล้ยี งสตั วควบคกู บั การปลกู พืช เชน การปลูกขาวสาลี ขา วบาเลย การเลีย้ งสัตว เชน โคเนอื้ โคนม ซง่ึ พบมากบรเิ วณภาคตะวันตก และภาคกลางของทวีป 4. เขตเกษตรแบบเมดิเตอรเรเนียน พบบรเิ วณเขตชายฝงทะเลเมดเิ ตอรเ รเนยี น เชน อติ าลี กรีซ พชื สาํ คัญ ไดแก สม องนุ มะกอก 5. เขตเลย้ี งสตั วแบบเรรอ น มกี ารเลยี้ งสตั วแบบท่ีมีการยา ยถิ่นทีอ่ ยูเ พอื่ หาแหลง อาหารแหลง ใหม ท่อี ดุ มสมบรู ณกวา บรเิ วณที่มีการเล้ียงสัตวแบบเรรอ น คอื บรเิ วณทม่ี อี ากาศหนาวเย็น เชน ชายฝง มหาสมุทร อารก ตกิ หรือเขตอากาศแบบทนุ ดรา การปาไม แหลงปา ไมท่สี าํ คญั ของทวีป คือ เขตภูมิอากาศแบบไทกา บริเวณคาบสมุทร สแกนดิเนเวีย ซึ่งจะมี ปาสนเปน บริเวณกวาง การประมง จากลักษณะภูมปิ ระเทศของทวปี ยโุ รปทม่ี ชี ายฝง ทะเลยาวและเวา แหวง ตดิ ทะเล ทง้ั 3 ดาน ประกอบ กบั การมีกระแสนา้ํ อุน แอตแลนติกเหนือไหลผานทาํ ใหใ นฤดหู นาวนํ้าไมเ ปนนาํ้ แข็ง จงึ กลายเปนแหลง ประมง ทส่ี าํ คัญของทวีป มชี ่อื วา “ดอกเกอรแ บงก (Dogger Bank) การเหมอื งแร ทวีปยุโรปมที รัพยากรทม่ี ีความสาํ คัญมากตอ การทาํ อุตสาหกรรม ไดแ ก เหลก็ และถา นหิน

15 แรถ า นหนิ ใชเ ปนเชือ้ เพลงิ ในการถลงุ เหลก็ โดยมีแหลง ถานหนิ ท่สี าํ คญั เชน ภาคเหนอื ของฝรงั่ เศส และภาคกลางของเบลเยยี่ ม เยอรมัน เปน ตน แรเหลก็ เมื่อผานการถลุงแลว จะนําไปใชในอุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกลา โดยมีแหลงแรเหล็กท่ี สาํ คัญ เชน ประเทศสวีเดน ฝร่งั เศส น้าํ มนั ปโตรเลยี มมี 2 แหลงทส่ี าํ คญั คือ ทะเลเหนอื และทะเลดํา การอุตสาหกรรม ทวีปยโุ รปเปนศูนยกลางอุตสาหกรรมที่สําคญั แหงหน่ึงของโลก ประเทศที่มีชื่อเสียงมาก คือ สหราช อาณาจักร ฝร่ังเศส เบลเยี่ยม สวีเดน โดยบริเวณนี้จะมีแรเหล็กและถานหินซ่ึงเปนสวนสําคัญในการทํา อตุ สาหกรรม สภาพแวดลอมทางสังคมและวฒั นธรรม ลักษณะประชากร 1. มีประชากรมากเปนอนั ดบั 4 ของโลก และหนาแนนมากเปนอันดบั 2 ของโลก 2. มกี ารกระจายประชากรทั่วทงั้ ทวปี เนื่องจากความเหมาะสมในดานสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ และทรพั ยากร 3. บริเวณท่ีมปี ระชากรหนาแนน คือ บรเิ วณทีร่ าบภาคตะวันตกและภาคกลางของทวีป สวนบรเิ วณ ที่มปี ระชากรเบาบาง คือ บริเวณคาบสมทุ รสแกนดิเนเวีย และเขตยุโรปตะวันออก ประวตั ศิ าสตร แบง ได 3 สมยั คอื 1. สมยั โบราณ หรือ อารยธรรมสมัยคลาสสิค มีกรีกและโรมันเปน ศนู ยกลางความเจริญ โดยตง้ั มัน่ อยู ทางตอนใตของทวปี ยโุ รปในแถบทะเลเมดเิ ตอรเรเนียน กรกี ชนชาตกิ รีกไดถ า ยทอดมรดกทางศิลปวัฒนธรรมไวห ลายประการ ไดแ ก 1. การปกครอง ชาวกรกี ไดใ หสิทธิราษฎรในการลงคะแนนเสยี งเลอื กเจาหนาท่ีฝายปกครอง 2. ศลิ ปวัฒนธรรม ชาวกรีกมีความสามารถในดานวรรณคดี การละคร และสถาปต ยกรรม สถาปตยกรรมทมี่ ชี ่อื เสยี ง คอื วหิ ารพาเธนอน นอกจากนย้ี ังมกี ารแขงขนั กีฬาทเ่ี ปนทร่ี จู ักกันดี คือ กฬี า โอลิมปก 3. ปรชั ญาความคดิ นักปรัชญากรกี ท่มี ชี ื่อเสียง คือ อรสิ โตเติล และเพลโต โรมัน ชนชาติโรมันไดรับความเจริญตาง ๆ จากกรีก สิ่งที่ชาวโรมันไดถายทอดใหกับชนรุนหลังคือ ประมวลกฎหมาย และภาษาละตนิ 2. สมัยกลาง ในชว งน้ียโุ รปมีศกึ สงครามเกอื บตลอดเวลา จนทําใหการพฒั นาดานตาง ๆ ตองหยุดชะงัก ยุคน้ีจึงไดชื่อวาเปน “ยุคมืด” หลังจากผานพนชวงสงครามจึงเปนชวงของการฟนฟูศิลปะวิทยาการเริ่มให ความสําคญั กับมนุษยมากขน้ึ เรยี กยุคน้ีวา ยุคเรอเนสซองซ (Renaissance)

16 3. สมัยใหม ยคุ น้ีเปน ยคุ แหงการแสวงหาอาณานคิ ม ทําใหศลิ ปวัฒนธรรมของชาติตะวันตกแผขยาย ไปยงั ดินแดนตา ง ๆ นอกจากนี้ยังมีเหตกุ ารณสําคญั คือ การปฏิวัติวทิ ยาศาสตรแ ละการปฏิวัตอิ ุตสาหกรรม ทวปี อเมรกิ าใต 1. ขนาดที่ต้งั และอาณาเขตติดตอ ทวีปอเมริกาใตเปนทวีปที่ใหญเปนอันดับ 4 ของโลก รองจากทวีปเอเชีย ทวีปแอฟริกา และทวีป อเมรกิ าเหนอื มีพน้ื ทปี่ ระมาณ 17.8 ลา นตารางกโิ ลเมตร มีประชากรประมาณ 299 ลานคน รูปรางของทวีป อเมรกิ าใตค ลา ยคลึงกับทวีปอเมริกาเหนือ คือ มีลักษณะคลายรูปสามเหล่ียมหัวกลับ มีฐานกวางอยูทางทิศ เหนอื สว นยอดสามเหลี่ยมอยูท างทิศใต ตั้งอยูในแถบซีกโลกใต ระหวางละติจูด 12 องศา 25 ลิปดาเหนือ ถึง 56 องศาใตและลองติจูด 34 องศา 47 ลปิ ดาตะวันตก ถงึ 81 องศา 20 ลิปดาตะวันตก อาณาเขตของทวปี อเมริกาใตม ดี งั น้ี อาณาเขตติดตอ ทิศเหนือ ติดกับทวีปอเมริกาเหนือ โดยมีคลองปานามาเปนเสนก้ันเขตแดนและติดตอกับทะเล แคริบเบียน ในมหาสมทุ รแอตแลนตกิ จุดเหนือสุดอยทู ่ีแหลมกายนี าสในประเทศโคลอมเบีย ทิศใต ติดกับทวีปแอนตารกติกา มีชองแคบเดรกเปนเสนก้ันเขตแดน จุดใตสุดอยูท่ีแหลมโฟรวารด ในคาบสมุทรบรันสวิก ประเทศชิลี ทิศตะวันออก ติดกับมหาสมทุ รแอตแลนตกิ จดุ ตะวนั ออกสุดอยูท แ่ี หลมโคเคอรสู ในประเทศบราซิล ทิศตะวันตก ตดิ กบั มหาสมุทรแปซฟิ ก จุดตะวันตกสุดอยทู แ่ี หลมปารนี เยสในประเทศเปรู 2. ลักษณะภมู ปิ ระเทศ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศของทวีปอเมริกาใตส ามารถแบงออกได 3 ลักษณะไดแ ก 1. เขตเทอื กเขาตะวนั ตก ไดแ ก บรเิ วณเทอื กเขาแอนดสี ซ่งึ ทอดตวั ยาวขนานไปกับชายฝง มหาสมุทร แอตแลนติก ตั้งแตทางเหนือบริเวณทะเลแคริบเบียนไปจนถึงแหลมฮอรนทางตอนใต มีความยาวประมาณ 7,200 กิโลเมตร เปนแนวเทือกเขาที่ยาวที่สุดในโลกยอดเขาสูงท่ีสุดในบริเวณนี้ คือ ยอดเขาอะคองคากัว สูงประมาณ 6,924 เมตร จากระดับน้ําทะเล บริเวณตอนกลางของเทือกเขามีท่ีราบสูงท่ีสําคัญคือ ท่ีราบสูง โบลิเวยี มคี วามสูงถงึ 4,500 เมตร จากระดบั นํ้าทะเล และมขี นาดกวา งใหญเปนอันดับ 2 ของโลก รองจากท่ี ราบสูงทิเบต บนที่ราบสูงแหงน้ีมีทะเลสาบซึ่งเปนทะเลสาบที่สูงท่ีสุดในโลก ไดแก ทะเลสาบติติกากา ในประเทศเอกวาดอร 2. เขตท่ีราบสงู ตะวนั ออก ประกอบดวยท่รี าบสูงสาํ คัญ 3 แหง ไดแ ก ทรี่ าบสงู กิอานา ตั้งอยูท างตอนเหนอื ของทวปี ในเขตประเทศเวเนซูเอลา กายอานาซูรินาเม เฟรนซ เกยี นา และภาคเหนือของบราซลิ มีลกั ษณะท่เี ปน ทีร่ าบสงู สลบั กับเทือกเขาสลบั ซับซอน ท่รี าบสูงบราซลิ ตงั้ อยูต อนกลางของทวีป บรเิ วณตะวันออกของประเทศบราซิล ต้ังอยูระหวางท่ีราบ ลุมแมนา้ํ แอมะซอน ทรี่ าบลมุ แมนํา้ ปารานา และทีร่ าบลุมแมน้ําปารากวยั ทางตะวันออกมีความสงู ชัน จากน้ัน คอ ย ๆ ลาดต่ําลงไปทางตะวนั ตก

17 ท่รี าบสูงปาตาโกเนยี ต้งั อยทู างตอนใตข องทวีป ในเขตประเทศอารเจนตินาทางตะวันออกคอนขาง ราบเรยี บและคอ ย ๆ สูงขน้ึ ไปเร่อื ย ๆ ทางตะวนั ตก 3. เขตที่ราบลุมแมนํ้า อยบู รเิ วณตอนกลางของทวีป เปน ทร่ี าบดินตะกอนท่ีมีความอุดมสมบูรณและ กวาง ตั้งอยรู ะหวา งเทอื กเขาแอนดีสและทรี่ าบสูงทางตะวนั ออก เขตท่ีราบลุมแมน้ําท่ีสําคัญของทวีปอเมริกา ใตม ี 2 บริเวณไดแก ท่รี าบลมุ แมนาํ้ แอมะซอนหรอื อเมซอน เปน ทรี่ าบลมุ แมนํ้าทีใ่ หญท ส่ี ดุ ในโลก มีพืน้ ทปี่ ระมาณ 7 ลาน ตารางกิโลเมตร มีแมนํ้าหลายสายไหลผาน สวนมากมีตนกําเนิดจากเทือกเขาแอนดีสและไหลสูมหาสมุทร แอตแลนตกิ แมนํา้ ที่สําคัญท่ีสดุ ในบรเิ วณนค้ี ือ แมน้ําแอมะซอน ที่ราบลุมแมนํ้าโอริโนโค อยูทางตอนเหนือของทวีป ในเขตประเทศโคลอมเบีย และเวเนซุเอลา บริเวณน้เี ปน เขตเลี้ยงสัตวท ส่ี ําคัญของทวีปอเมริกาใต แมน้ําที่สําคัญในทวปี อเมริกาใต ไดแก แมนํ้าแอมะซอน มีความยาว 6,440 กโิ ลเมตร เปนแมน ้ําทีม่ คี วามยาวเปนอนั ดับ 2 ของโลก รองจาก แมนํา้ ไนล มตี น กําเนิดจากเทอื กเขาแอนดีส ไหลผานประเทศบราซลิ ไหลลงสูมหาสมุทรแอตแลนติก แมนํ้าปารานา มีความยาว 2,800 กิโลเมตรมีตนกําเนิดจากท่ีสูงทางตะวันออกของทวีป ไหลผาน ประเทศบราซลิ ปารากวยั อารเ จนตนิ า ลงสมู หาสมุทรแอตแลนตกิ บรเิ วณอาวริโอเดอลาพลาตา แมน้ําปารากวัย มคี วามยาว 2,550 กิโลเมตร มีตน กาํ เนิดจากท่สี ูงในประเทศบราซิลไหลผานประเทศ บราซิล ปารากวัยไปรวมกบั แมน ้ําปารานาในเขตประเทศอารเ จนตนิ า 3. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ปจ จยั ที่มีอทิ ธพิ ลตอ ภูมิอากาศของทวปี อเมรกิ าใต 1. ละติจูด พื้นที่สวนใหญของทวีปครอบคลุมเขตอากาศรอน และประมาณ 1 ใน 3 ของพื้นท่ีทวีป เปน อากาศแบบอบอุน ภูมิภาคทางเหนอื ของทวีปจะมฤี ดูกาลท่ตี รงขามกบั ภมู ิภาคทางใต 2. ลมประจํา ไดแ ก 2.1 ลมสินคาตะวันออกเฉียงเหนือพัดผานมหาสมุทรแอตแลนติกจึงนําความชุมชื้นเขาสูทวีป บริเวณชายฝงตะวนั ออกเฉียงเหนอื 2.2 ลมสินคา ตะวนั ออกเฉียงใตพ ัดผา นมหาสมทุ รแอตแลนตกิ จึงนาํ ความชุมชื้น เขา สูทวีปบรเิ วณ ชายฝง ตะวันออกเฉยี งใต 2.3 ลมตะวนั ตกเฉยี งเหนอื พัดผานมหาสมทุ รแปซฟิ กจึงนําความชุมชื้นเขาสูทวีปบริเวณชายฝง ตะวนั ตกของทวปี ตั้งแตป ระมาณละติจูด 40 องศาใตลงไป 3. ทิศทางของเทอื กเขา ทวปี อเมริกาใตม เี ทือกเขาสงู อยูท างตะวนั ตกของทวีป ดังนั้นจึงเปนสิ่งท่ีกั้น ขวางอิทธิพลจากทะเลและมหาสมุทร ทําใหบริเวณที่ใกลเทือกเขา คอนขางแหงแลง แตในทางตรงกันขาม ชายฝง ดานตะวันออกจะไดร บั อทิ ธพิ ลจากทะเลอยา งเตม็ ที่

18 4. กระแสน้ํา มี 3 สายทส่ี าํ คัญ คอื 4.1 กระแสน้ําอุนบราซิล ไหลเลียบชายฝงของประเทศบราซลิ 4.2 กระแสน้ําเย็นฟอลกแลนด ไหลเลียบชายฝง ประเทศอารเ จนตนิ า 4.3 กระแสนํา้ เยน็ เปรู (ฮัมโบลด) ไหลเลยี บชายฝง ประเทศเปรูและชลิ ี เขตภูมิอากาศแบง ออกไดเปน 8 เขต ดังนี้ 1. ภูมอิ ากาศแบบปา ดบิ ช้นื ไดแก บรเิ วณท่รี าบลุมแมน้ําแอมะซอน เปน บรเิ วณทมี่ อี ากาศเยน็ ปา ดิบ ชนื้ ทก่ี วา งใหญทส่ี ุดในโลกสวนใหญม พี ื้นที่อยปู ระเทศบราซลิ มอี ณุ หภมู ิสงู เฉลีย่ 27 องศาเซลเซียส มีฝนตกชุก เกือบตลอดทง้ั ปป ระมาณ 2,000 มลิ ลิเมตรตอ ป 2. ภมู อิ ากาศแบบทุงหญา เขตรอ น ไดแก บรเิ วณตอนเหนอื และใตของลุมแมนํ้าแอมะซอน มีอากาศ รอ นและแหงแลง ฤดูรอ นมฝี นตกแตไมชกุ เหมอื นในเขตปา ดิบชืน้ อณุ หภูมสิ ูงเฉล่ีย 27 องศาเซลเซยี ส มลี ักษณะอากาศคลายกบั ภาคกลางและภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื ของประเทศไทย 2. ภมู ิอากาศแบบทะเลทราย ไดแ ก ภาคใตข องเปรูและภาคเหนอื ของชลิ ี เปนบริเวณทร่ี อ นและ แหงแลง มาก มีปริมาณฝนตกเฉลีย่ ตํา่ กวา 250 มิลลิเมตรตอป และบางครั้งฝนไมตกยาวนานติดตอกันหลาย เดือน ทะเลทรายทีส่ าํ คัญในบรเิ วณนีไ้ ดแ ก ทะเลทรายอะตากามาในประเทศชิลี ในบริเวณน้ีมีฝนตกนอยกวา 50 มลิ ลเิ มตรตอป บางครั้งฝนไมตกติดตอ กันเปนเวลานานหลายป จัดเปนทะเลทรายที่แหงแลงมากท่ีสุดแหง หนง่ึ ของโลก 4. ภูมิอากาศแบบทงุ หญาก่ึงทะเลทราย ไดแ ก ทางตะวนั ออกของประเทศอารเ จนตนิ าจนถงึ ทร่ี าบสูง ปาตาโกเนีย อุณหภูมิไมสูงนักเฉล่ีย 18 องศาเซลเซียส ฤดูหนาวมีอากาศหนาวเย็น ฤดูรอนมีอากาศรอน ปริมาณฝนนอยประมาณ 500 มลิ ลิเมตรตอป 5. ภมู อิ ากาศแบบเมดเิ ตอรเ รเนยี น ไดแ ก บริเวณชายฝงมหาสมทุ รแปซิฟก ตอนกลางของประเทศชลิ ี ในฤดรู อ นมอี ากาศรอ นและแหง แลง ฤดหู นาวมฝี นตก 6. ภูมิอากาศแบบอบอุนช้ืน ไดแก บริเวณตะวันตกเฉียงใตของทวีป ตั้งแตตอนใตของบราซิล ปารากวัย อุรุกกวัย และตะวันออกเฉียงเหนือของอารเจนตินา อากาศในบริเวณนี้ไมแตกตางกันมากนัก ฤดหู นาวมีอากาศอบอนุ ฤดรู อนมีฝนตกเฉลย่ี 750 – 1,500 มิลลเิ มตรตอ ป 7. ภูมิอากาศแบบภาคฟนสมุทร ไดแ ก บริเวณชายฝง ทะเลอากาศหนาวจัด มีฝนตกเกือบตลอดทั้งป โดยเฉพาะในฤดูหนาวและฤดใู บไมร วงเฉลี่ย 5,000 มิลลิเมตรตอ ป 8. ภมู ิอากาศแบบทีส่ ูง ไดแ ก บริเวณเทือกเขาแอนดีส เปน บริเวณที่มีความแตกตางกันมาก ขน้ึ อยูกับ ระดับความสูงของพ้ืนที่ คือ บริเวณท่ีราบมีอุณหภูมิสูงและฝนตกชุก เมื่อสูงข้ึนอุณหภูมิและปริมาณน้ําฝน จะลดลงไปเรื่อย ๆ ยิ่งสูงกวาระดับน้ําทะเลประมาณ 3,000 เมตร มีอุณหภูมิเฉล่ียตลอดท้ังปประมาณ 15 องศาเซลเซียส ปริมาณฝนตกเฉลี่ย 1,000 มิลลิเมตรตอป ในขณะท่ีประเทศอ่ืนท่ีอยูบริเวณเสนศูนยสูตร แตต้ังอยูบนที่ราบ เชน มาเลเซีย มีอุณหภูมิเฉล่ีย 27 องศาเซียส และมีฝนตกชุกตลอดทั้งปสูงกวา 2,500 มิลลิเมตรตอป

19 4. ลักษณะเศรษฐกิจและสภาพแวดลอมทางสังคม วฒั นธรรม ลกั ษณะเศรษฐกจิ การทาํ เกษตรกรรม 1. จากลักษณะอากาศของทวีป เหมาะกับการปลกู พชื เมืองรอน เชน กาแฟ กลวย โกโก ออย ยาสูบ โดยเฉพาะกาแฟมีผูผลิตรายใหญ คอื บราซิลและโคลัมเบีย 2. บริเวณทร่ี าบลุมแมนํ้าปารานา–ปารากวัย–อรุ ุกวัย มีความเหมาะสมในการปลกู ขาวสาลี เน่ืองจาก อยูในเขตอบอุนและเปน ทรี่ าบลมุ แมน า้ํ ที่มคี วามอดุ มสมบรู ณโ ดยเฉพาะในเขตประเทศอารเ จนตินา 3. การเพาะปลกู ในทวปี มีท้ังการเพาะปลกู เปนไรการคาขนาดใหญ ที่เรียกวา เอสตันเซีย และมีการ เพาะปลูกแบบยังชีพ การเลย้ี งสตั ว การเล้ียงสัตวในทวีปอเมริกาใตก ระทําอยางกวา งขวาง ดงั น้ี 1. ทงุ หญาปามปส เปน เขตปศุสตั วข นาดใหญ มีการเลีย้ งโคเนือ้ โคนม แกะ 2. ทงุ หญายาโนส และทงุ หญาแกมโปส เปน เขตเลีย้ งโคเนอ้ื 3. ทงุ หญากึง่ ทะเลทราย บริเวณทรี่ าบสูงปาตาโกเนยี มีการเล้ยี งแกะพนั ธขุ น ประเทศทส่ี ง เนื้อสัตวเ ปนสินคา ออกจํานวนมาก คือ ประเทศอารเจนตนิ า อุรุกวยั บราซิล การประมง แหลง ประมงทสี่ ําคัญของทวปี คือ บรเิ วณชายฝง ประเทศเปรูและชลิ ี ซง่ึ มกี ระแสนํ้าเยน็ เปรู (ฮัมโบลด) ไหลผาน มีปลาแอนโชวีเปนจํานวนมาก นอกจากนี้ยังมีการจับปลาตามลุมแมนํ้าตาง ๆ โดยชาวพื้นเมือง อีกดว ย แตเ ปนการจับปลาเพ่ือยังชีพ การปาไม การทําปาไมในทวีปมีไมมากนักเน่ืองจากความไมสะดวกในการคมนาคมและการขนสง เขตที่มี ความสําคญั ในการทําปา ไม คอื ภาคตะวันออกเฉยี งใตของบราซิล การทําเหมอื งแร ทวีปอเมรกิ าใตเ ปนแหลงผลติ พชื เมืองรอนและสินแร การทําเหมืองแรมีความสําคัญรองจากการทํา เกษตรกรรม โดยมแี หลง แรทส่ี าํ คัญ ดังน้ี อุตสาหกรรม การอตุ สาหกรรมในทวีปยังไมค อ ยมคี วามเจรญิ มากนกั เนอื่ งจากขาดเงินทุน และยังตองอาศัยความรวมมือ และการรวมลงทุนจากตางชาติ ประเทศที่มีความเจริญทางดานอุตสาหกรรม คือ อารเจนตินา บราซิล ชิลี เวเนซเุ อลา

20 ทวปี อเมริกาเหนอื 1. ขนาดทต่ี ัง้ และอาณาเขตตดิ ตอ ทวีปอเมรกิ าเหนือเปนทวปี ที่มีขนาดกวางใหญโดยมีขนาดใหญเปนอันดับที่ 3 ของโลกรองจากทวีป เอเชียและทวปี แอฟรกิ ามีพ้นื ทป่ี ระมาณ 24 ลานตารางกิโลเมตร รปู รางของทวปี อเมรกิ าเหนือมลี ักษณะคลา ย สามเหลี่ยมหัวกลบั มฐี านกวา งอยูท างทศิ เหนอื สว นยอดสามเหลยี่ มอยูทางทิศใต ดวยความกวางใหญของทวีป จึงมีความหลากหลายท้ังในดานลักษณะทางกายภาพทรัพยากรธรรมชาติและเปนที่รวมของชนชาติหลาย เชอื้ ชาตจิ นกลายเปนเบา หลอมทางวัฒนธรรม อีกทัง้ มคี วามเจริญกา วหนาในดานเทคโนโลยีและเปนศูนยรวม ของวัฒนธรรมตาง ๆ ตั้งอยใู นแถบซกี โลกเหนอื ระหวางละตจิ ดู 7 องศา 15 ลปิ ดาเหนือถึง 83 องศา 38 ลปิ ดา เหนือและลองจจิ ูด 55 องศา 42 ลิปดาตะวนั ตก 172 องศา 30 ลปิ ดาตะวนั ออก อาณาเขตตดิ ตอ ทิศเหนอื ตดิ กบั ทะเลโบฟอรตในมหาสมุทรอารกติกและข้ัวโลกเหนือ จุดเหนือสุดอยูท่ีแหลมมอริส เจซุป เกาะกรนี แลนดและประเทศแคนาดา ทิศใต ตดิ กับทวปี อเมริกาใต (มคี ลองปานามาเปนเสน แบง ทวปี ) ทะลแครบิ เบยี นในมหาสมุทรแปซฟิ ก และอาวเม็กซโิ กในมหาสมทุ รแอตแลนตกิ ทิศตะวันออก ติดกับมหาสมุทรแอตแลนติก จุดตะวันออกสุดของทวีปอยูท่ีคาบสมุทรลาบราดอร ประเทศแคนาดา ทิศตะวันตก ติดกับมหาสมุทรแปซฟิ ก จุดตะวันตกสดุ ของทวีปอยูทแี่ หลมปรินซอ อฟเวลรัฐอะลาสกา ประเทศสหรฐั อเมรกิ า

21 2. ลักษณะภูมิประเทศ ลักษณะภมู ิประเทศของทวีปอเมรกิ าเหนือ สามารถแบงออกได 3 ลกั ษณะ ไดแก 1. เขตเทือกเขาภาคตะวนั ออก เร่ิมต้ังแตเกาะนิวฟนดแลนดทางตะวันออกเฉียงเหนือของแคนาดา จนถึงตะวนั ออกเฉียงใตข องสหรัฐอเมริกา ประกอบดวยเทือกเขาและที่ราบสูงแตไมสูงนัก ยอดเขาที่สูงที่สุด คือ ยอดเขามิตเชล มคี วามสูง 2,037 เมตร เทือกเขาที่สําคัญ คือ เทือกเขาแอปปาเลเซียน นอกจากนี้ยังมีที่ ราบแคบ ๆ ขนานไปกบั ชายฝงทะเล บางสว นลาดลงทะเลกลายเปน ไหลท วปี

22 2.เขตเทือกเขาสูงภาคตะวันตก ไดแก พื้นท่ีชายฝงตะวันตกดานมหาสมุทรแปซิฟก ต้ังแตเทือกเขา ตอนเหนอื สดุ บริเวณชอ งแคบแบริง ทอดตวั ยาวทางใตของทวีป ประกอบดวยเทือกเขาสูงสลับซับซอนจํานวน มาก ยอดเขาทสี่ งู ทีส่ ุด คือ ยอดเขาแมกคนิ เลย สูง 6,096 เมตร ในเทอื กเขาอะลาสกา นอกจากนย้ี ังมีเทือกเขา รอ็ กกแี ละเทือกเขาแมกเคนซี ระหวา งเทือกเขาสูงมีทีร่ าบสูงจาํ นวนมาก ทีส่ าํ คัญไดแก ที่ราบสูงอะลาสกา ท่รี าบโคโรราโด ที่ราบสงู เม็กซิโก และที่ราบสงู บริตชิ โคลมั เบีย เขตเทือกเขาสงู บริเวณน้ีมีภูมิประเทศทสี่ วยงาม ทมี่ ีทัง้ เทอื กเขาสูง สลบั กับทร่ี าบสงู หบุ เขาลึกชนั เกิดเปนโตรกเขาที่เกิดจากการกัดเซาะของแมนํ้า โตรกเขา ท่ีมีชื่อเสียงท่ีสุด คือ แกรนดแคนยอน (grand canyon) ที่เกิดจากการกัดเซาะของแมนํ้าโคโรราโด รฐั แอริโซนาประเทศสหรฐั อเมรกิ า 3. เขตท่ีราบภาคกลาง เปนที่ราบขนาดกวางใหญ อยูระหวางเทือกเขาตะวันออกและตะวันตก เริม่ ตง้ั แตช ายฝงมหาสมุทรอารต ิกจนถงึ ชายฝง อา วเม็กซิโก มลี กั ษณะเปน ที่ราบลกู คล่ืนอนั เกิดจากการกระทํา ของธารนาํ้ แข็งและการทับถมของตะกอนจากแมน าํ้ ที่ราบที่สําคัญ ไดแก ท่ีราบลุมทะเลสาบท้ังหา ท่ีราบลุม แมนาํ้ แมกแคนซี ท่ีราบลุมแมน ํ้ามิสซิสซิปป-มิสซูรี่ ที่ราบแพรแี ละท่ีราบชายฝง อา วเม็กซิโก แมน้าํ ท่ีสาํ คัญในทวปี อเมรกิ าเหนอื มีดังนี้ แมน ํ้ามิสซสิ ซปิ ป เกิดจากเทือกเขาสงู ทางตะวนั ตกของทวปี เปนแมนา้ํ สายท่ยี าวทสี่ ดุ ในทวีปไหลผาน ทรี่ าบกวางลงสอู าวเม็กซโิ ก เปนเขตท่รี าบท่ีมีตะกอนทับถมเปนบริเวณกวาง จึงเหมาะแกการเพาะปลูกและ เปน เขตประชากรหนาแนน แมน ํ้าเซนตล อวเรนซ ไหลจากทะเลสาบเกรตเลค ออกสูมหาสมทุ รแอตแลนติก แมนา้ํ สายนใ้ี ชในการ ขนสงสนิ คาหรอื วัตถดุ บิ ทางอุตสาหกรรม (เนอ่ื งจากบรเิ วณรอบ ๆ เกรตเลคเปนเขตอุตสาหกรรม) แตปญหา สําคัญของแมน ้าํ สายนี้ คือ จะมีระยะที่เดินเรือไมไดในฤดูหนาว ลักษณะพิเศษของแมน้ําเซนตลอวเรนซ คือ มกี ารขุดรองน้ําและสรา งประตกู น้ั นํา้ เปนระยะ ๆ เนอ่ื งมาจากบริเวณแมน ้ํามีแกงน้ําตกขวางหลายแหงเสน ทาง การขนสง สินคา และเดนิ เรอื น้ี เรยี กวา “เซนตลอวเรนซซ เี วย” (St. Lawrence Seaway) แมน ้ําริโอแกรนด ก้ันพรมแดนระหวา งประเทศสหรฐั อเมรกิ ากบั ประเทศเม็กซิโก 3. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ปจ จัยท่ีมีอิทธพิ ลตอ ภูมอิ ากาศของทวีปอเมรกิ าเหนือ 1. ละติจดู ทวีปอเมรกิ าเหนือตั้งอยูร ะหวา งละติจูด 7 องศา 15 ลิปดาเหนือ ถึง 83 องศา 38 ลิปดา เหนือใกลข้ัวโลกเหนือ จึงทําใหมีเขตภูมิอากาศทุกประเภทต้ังแตอากาศรอนไปจนถึงอากาศหนาวเย็นแบบ ขว้ั โลก 2. ลมประจํา ลมประจําท่ีพดั ผา นทวปี อเมรกิ าเหนือ มคี วามแตกตา งกนั ตามชว งละติจดู มลี มประจํา ท่สี ําคัญดงั น้ี 1) ลมดานตะวันออกเฉียงเหนือ พัดตั้งแตละติจูด 40 องศาเหนือลงไปทางใตพัดผานมหาสมุทร แอตแลนติกเขาสูทวีป จึงนําความชุมช้ืนมาใหชายฝงตะวันออกของทวีปตลอดทั้งป ตั้งแตตอนใตของ สหรฐั อเมรกิ า อเมริกากลางและหมูเกาะอนิ ดิสตะวันตก

23 2) ลมตะวันตกเฉียงใต พัดต้ังแตละติจูด 40 องศาเหนือถึง 60 องศาเหนือ พัดจากมหาสมุทร แปซฟิ ก เขาสูต อนกลางถึงตอนเหนอื ของสหรฐั อเมรกิ าและตอนใตของแคนาดา 3) ลมข้ัวโลก พดั อยบู ริเวณขว้ั โลกนําความหนาวเย็นมาใหพ้นื ที่ทางตอนบนของทวปี 3. ความใกลไกลทะเล จากลักษณะรปู รางของทวปี อเมรกิ าเหนอื ซ่งึ ตอนบนจะกวา งใหญ และคอย ๆ เรียวแคบลงมาทางตอนใต ทําใหตอนบนของทวีปไดรับอิทธิพลจากมหาสมุทรนอย จึงทําใหพื้นท่ีตอนบน มภี มู อิ ากาศคอ นขางแหง แลง 4. ทศิ ทางของเทอื กเขา ทศิ ทางการวางตวั ของเทือกเขาในทวปี อเมริกาเหนอื เปน สวนสาํ คัญในการทํา ใหพื้นท่ีทางตอนในของทวีปมีอากาศคอนขางแหงแลง โดยเฉพาะเทือกเขาทางตะวันตกของทวีป ซึ่งเปน เทือกเขายคุ ใหมท ่สี ูงมาก จึงขวางกั้นความชนื้ ทีม่ ากับลมประจํา 5. กระแสนํ้า ทวปี อเมรกิ าเหนอื มกี ระแสนํา้ 4 สาย ซึ่งมอี ิทธิพลตออากาศบริเวณชายฝงโดยกระแส นา้ํ อุน ทาํ ใหอ ากาศบริเวณชายฝงอบอุนชุมชน้ื สวนกระแสนํ้าเยน็ ทาํ ใหอากาศบริเวณชายฝง เย็นและแหงแลง 1) กระแสนํา้ อนุ กลั ฟสตรมี ไหลเลยี บชายฝงตะวนั ออกของเมก็ ซิโก และสหรฐั อเมรกิ าทางใตขน้ึ ไป ทางตะวนั ออกเฉยี งเหนือของเกาะนิวฟน ดแลนดของแคนาดา 2) กระแสนํ้าเย็นแลบราดอร ไหลเลียบชายฝงตะวันตกของเกาะกรีนแลนดลงมาจนถึงชายฝง ตะวันออกของแคนาดา พบกบั กระแสนา้ํ อุนกลั ฟสตรีม บริเวณเกาะนิวฟนดแลนดจึงทําใหบริเวณนี้เปนแหลง ปลาชุม เนอื่ งจากมอี าหารปลาจํานวนมาก กลายเปน เขตทาํ ประมงทสี่ ําคัญ เรียกบริเวณนีว้ า “แกรนดแบงค” (Grand Bank) 3) กระแสนํ้าอุนอลาสกา ไหลเลียบชายฝงตะวันตกของรัฐอลาสกาขึ้นไปทางเหนือจนถึงชอง แคบเบริง ทาํ ใหชายฝงอบอนุ น้าํ ไมเ ปน น้ําแข็งสามารถจอดเรือไดต ลอดป 4) กระแสน้ําเย็นแคลิฟอรเนีย ไหลเลียบชายฝงตะวันตกของสหรัฐอเมริกาลงมาทางใตจนถึง ชายฝงคาบสมุทรแคลฟิ อรเนีย ทําใหชายฝง มีอากาศเยน็ และแหง พายุ พายุทม่ี ีอทิ ธิพลตอ ลมฟา อากาศของทวีปอเมริกาเหนอื เปน อยางมากคอื 1. พายุเฮอริเคน เปนพายุหมุนเขตรอน เชนเดียวกับใตฝุน พายุนี้เกิดในทะเลแคริเบียน และอาว เม็กซิโก เปนพายุท่ีทําใหฝนตกหนัก คล่ืนลมแรงเคลื่อนตัวจากทะเลเขาสูชายฝงของสหรัฐอเมริกา เม็กซิโก และหมูเ กาะในทะเลแครเิ บียน 2. พายทุ อรนาโด เนือ่ งจากบริเวณภาคกลางของสหรัฐอเมริกาเปนพ้ืนที่โลงกวาง ทําใหมวลอากาศ ปะทะกนั ไดง ายเกดิ เปนพายหุ มุนทอรน าโด มีกําลงั แรงมาก กอใหเกิดความเสียหายกับบานเรือนในรอบ 1 ป เกดิ พายนุ ้ไี ดบอ ยครัง้ จนไดรบั สมญานามวา “พายปุ ระจําถ่นิ ”ของสหรฐั อเมริกา

24 เขตภูมิอากาศแบง ออกไดเปน 12 เขต ไดแก 1. ภูมอิ ากาศแบบรอ นช้นื ไดแก บรเิ วณชายฝงตะวนั ออกของอเมรกิ ากลาง และบางสวนของหมูเ กาะ อนิ ดสี ตะวันตก มีอากาศรอนเกือบตลอดทั้งป อุณหภูมิเฉลี่ย 18 องศาเซลเซียสและมีฝนตกชุกเฉลี่ย 1,700 มลิ ลเิ มตรตอป ในเขตนีไ้ มม ฤี ดหู นาว 2. ภมู ิอากาศแบบทะเลทราย ไดแก บริเวณภาคตะวันตกเฉียงใตของสหรฐั อเมรกิ าและภาคเหนือของ เม็กซโิ ก มอี ากาศรอ นจัดและมฝี นตกนอยมาก เฉลี่ย 250 มิลลิเมตรตอ ป 3. ภูมิอากาศแบบทุงหญาเขตรอน ไดแก ชายฝงตะวันตกของอเมริกากลาง พื้นที่สวนใหญของ เมก็ ซโิ ก บางสวนของหมูเกาะอินดสี ตะวนั ตก และทางตอนใตส ุดของคาบสมทุ รฟลอริดา มีอณุ หภูมแิ ตกตา งกัน มากระหวางฤดูรอ นและฤดหู นาว คือ ฤดูหนาวอากาศหนาวจดั ฤดรู อ นมีอากาศรอ นจัดและมฝี นตก 4. ภูมอิ ากาศแบบทุง หญา กึ่งทะเลทราย ไดแ ก บรเิ วณชายขอบของเขตทะเลทรายเร่ิมตงั้ แตบางสวน ของประเทศแคนาดาและเม็กซิโก ทางตะวันตกและตะวันตกเฉียงใตของสหรัฐอเมริกา มีลักษณะภูมิอากาศกึ่ง แหงแลง ฤดูหนาวมีอากาศหนาวจัด ฤดูรอนมีอากาศรอนและแหงแลง ปริมาณฝนไมมากนัก แตมากกวา ในเขต ทะเลทราย 5. ภูมิอากาศแบบเมดิเตอรเรเนียน ไดแก บริเวณชายฝงมหาสมุทรแปซิฟก ในเขตรัฐแคลิฟอรเนีย ของสหรัฐอเมริกา ในฤดรู อนมอี ากาศไมรอ นจัด ในฤดหู นาวมอี ากาศอบอนุ แหงแลงและมีฝนตก 6. ภูมิอากาศแบบอบอุนช้ืน ไดแก บริเวณท่ีราบชายฝงมหาสมุทรแอตแลนติกและที่ราบตอนกลาง ของทวีป อุณหภูมเิ ฉลย่ี ตลอดทั้งปม ีความใกลเคียงกนั มีฝนตกเกอื บตลอดทัง้ ปเฉลยี่ 750 มิลลเิ มตรตอป 7. ภมู ิอากาศแบบภาคพน้ื สมทุ รชายฝงตะวันตก ไดแก ชายฝงมหาสมุทรแปซิฟกในเขตสหรัฐอเมริกา และแคนาดา มีฝนตกชุกเกือบตลอดท้ังปเฉลี่ย 2,000 มิลลิเมตรตอป ฤดูรอนมีอากาศรอนชื้นและ ฤดูหนาว มีอากาศเย็นสบาย 8. ภูมอิ ากาศแบบช้ืนภาคพื้นทวีป ไดแก ตอนใตของประเทศแคนาดารอบ ๆ ทะเลสาบทั้ง 5 และ ภาคเหนือของสหรัฐอเมรกิ า ในฤดหู นาวมอี ากาศหนาวเยน็ ในฤดรู อนมีอากาศอบอนุ และมฝี นตก 9. ภูมิอากาศแบบไทกา ไดแก ภาคเหนือของประเทศแคนาดา และตอนใตของรัฐอะลาสกา สหรฐั อเมรกิ า เปน บริเวณท่มี อี ากาศหนาวจัด มีหิมะตกตดิ ตอกันหลายเดอื นฤดูรอ นมอี ากาศเย็น มีปริมาณฝน ตกนอ ยและระยะสนั้ ๆ 10. ภมู ิอากาศแบบทุนดรา ไดแก ชายฝงมหาสมุทรอารกติก ภาคเหนือของแคนาดา รัฐอะลาสกา ของสหรัฐอเมริกา และชายฝง เกาะกรนี แลนด มีอากาศหนาวจัดเกอื บตลอดทง้ั ป ฤดรู อนมีชวงส้นั และอณุ หภูมิ ต่ําเฉล่ยี ตลอดทง้ั ป 10 องศาเซลเซยี ส 11. ภูมิอากาศแบบขวั้ โลก ไดแ ก ตอนกลางของเกาะกรีนแลนด มีอากาศหนาวจัดมีนํ้าแข็งปกคลุม เกอื บตลอดท้งั ป บริเวณตอนกลางของเกาะมนี ํ้าแข็งปกคลุมหนาถงึ 3,000 เมตร

25 12. ภูมิอากาศแบบบริเวณภูเขาสูง ไดแก เทือกเขาสูงในภาคตะวันตก เปนบริเวณที่มีอุณหภูมิ แตกตา งกันมาก ข้ึนอยูกับความสูงของพื้นที่ เชน ในฤดูรอนดานท่ีรับแสงแดดอากาศรอนจัด ในดานตรงกัน ขา มจะมีอากาศหนาวเยน็ ในแถบหุบเขาจะมีอากาศหนาวเยน็ โดยเฉพาะในเวลากลางคนื อณุ หภูมิจะต่ําลง เม่ือความสงู เพิม่ ข้ึน บริเวณยอดเขามีนาํ้ แข็งปกคลุมอยู ในบรเิ วณนี้มฝี นตกนอย 4. สภาพเศรษฐกจิ และสภาพแวดลอ มทางสงั คมวฒั นธรรม ลักษณะเศรษฐกิจ ลักษณะเศรษฐกิจของทวีปอเมรกิ าเหนือจะมคี วามแตกตางกนั คือ ในสหรฐั อเมริกา แคนาดา จะเปนเขตเศรษฐกิจที่มีความเจริญสูง สวนในเขตของเม็กซิโก อเมริกากลางและหมูเกาะอินดีส ตะวนั ตกจะมที ง้ั เขตเศรษฐกิจทเี่ จรญิ แลว และเขตทยี่ งั ตอ งไดร ับการพฒั นา การทําเกษตรกรรม 1. เขตปลกู ขา วสาลี บริเวณท่ีมีการปลูกขาวสาลี ซึง่ ถอื เปน แหลง สําคญั ของโลก คือ บรเิ วณ ภาคกลางของแคนาดาและสหรัฐอเมรกิ า 2. เขตทําไรปศุสัตว พบในบริเวณท่ีภูมิอากาศคอนขางแหงแลง เชน ภาคตะวันตกของแคนาดา สหรฐั อเมริกา และเม็กซิโก สตั วท ี่เล้ียง คือ โคเนอ้ื 3. เขตเกษตรกรรมแบบผสม ไดแก เขตท่ีมกี ารเล้ยี งสัตวค วบคูกบั การปลูกพชื เชน ขา วสาลี ขา วโพด สว นสัตวเ ลีย้ งคือ โคเนื้อ โคนม การเกษตรลักษณะนี้พบบริเวณทางตะวนั ออกของสหรฐั อเมรกิ าและแคนาดา 4. เขตปลูกฝาย ไดแ ก บรเิ วณทางตะวนั ตกของสหรัฐอเมรกิ า ซง่ึ เปน เขตที่มีอากาศคอนขางรอ นและ แหง แลง 5. เขตปลกู ผกั ผลไมและไรยาสูบ ไดแ ก บรเิ วณทร่ี าบชายฝงมหาสมทุ รแอตแลนตกิ 6. เขตปลูกพืชเมืองรอน พืชเมืองรอนที่นิยมปลูกคือ กลวย โกโก ออย กาแฟ ซึ่งมีมากบริเวณ อเมริกากลางและหมูเ กาะอนิ ดสี ตะวันตก การประมง บรเิ วณทม่ี ีการทาํ ประมงกนั อยางหนาแนน คือ แกรนดแบงค และบริเวณชายฝงมหาสมุทรแปซิฟก โดยเฉพาะบริเวณทม่ี ีกระแสนา้ํ เย็นแคลิฟอรเนียไหลผาน การทําเหมอื งแร ถา นหนิ สหรฐั อเมรกิ าและแคนาดา สามารถผลิตถานหนิ ไดเปน จาํ นวนมาก โดยมแี หลงผลิตที่สําคัญ คอื บริเวณเทอื กเขาแอปปาเลเซียน ในสหรัฐอเมรกิ า และมณฑลควเิ บกของแคนาดา เหลก็ แหลง สําคญั คอื ทะเลสาบเกรตแลค น้ํามนั และกา ซธรรมชาติ พบบริเวณเทือกเขาแอปปาเลเซยี นลมุ แมน้ํามสิ ซสิ ซปิ ป อาวเม็กซิโก แคลิฟอรเ นยี อลาสกา การทําอตุ สาหกรรม สหรัฐอเมรกิ าเปน ประเทศผูนําในการทําอุตสาหกรรมระดับโลก สวนใหญเปน อตุ สาหกรรมขนาดใหญใชเ งนิ ทุนเปนจาํ นวนมาก สว นประเทศเมก็ ซโิ ก และอเมรกิ ากลาง รวมถึงประเทศในหมู

26 เกาะอนิ ดีสตะวันตก อุตสาหกรรมสวนใหญเปนอุตสาหกรรมเกษตรการแปรรูปผลผลิตตาง ๆ ซึ่งตองอาศัย การพฒั นาตอไป สภาพแวดลอมทางสังคมและวัฒนธรรม ประชากร 1. บริเวณที่มีประชากรหนาแนน ไดแก ชายฝงตะวันตกของสหรัฐอเมริกา ลุมแมน้ํามิสซิสซิปป ลุมแมน าํ้ เซนตลอรวเรนซ ทีร่ าบสงู ในเม็กซิโก หมูเกาะอนิ ดสี ตะวนั ตก 2. มีผูค นหลากหลายเชื้อชาติ เชน อินเดียนแดง เอสกิโม ยุโรป แอฟรกิ นั เอเชยี และกลุม เลือดผสม เขตวัฒนธรรม 1. แองโกอเมรกิ า หมายถงึ สหรัฐอเมริกาและแคนาดา 2. ลาตินอเมริกา หมายถึง กลุมคนในเมกซิโก อเมริกากลาง และหมูเกาะอินดีสตะวันตก (ซึ่งไดร ับอทิ ธพิ ลจากสเปนและโปรตเุ กส) ทวีปแอฟรกิ า 1. ขนาดทต่ี ้งั และอาณาเขตตดิ ตอ ทวปี แอฟริกามีขนาดใหญเปนอนั ดับ 2 รองจากทวปี เอเชยี มพี ื้นท่ีประมาณ 30.3 ลา นตารางกิโลเมตร มปี ระชากร 600 ลานคน อยรู ะหวางละติจูดที่ 37 องศา 21 ลิปดาเหนือ ถึง 34 องศา 50 ลิปดาใต ลองติจูด ที่ 51 องศา 24 ลิปดาตะวันออกถงึ 17 องศา 32 ลปิ ดา

27 อาณาเขตตดิ ตอ ทศิ เหนือ ติดกับทะเลเมดิเตอรเรเนียน ในมหาสมุทรแอตแลนติก ชองแคบยิบรอลตาร จุดเหนือสุด ของทวปี อยทู ่แี หลมบอน ประเทศตูนเิ ซีย ทศิ ใต ติดกับมหาสมทุ รแอตแลนติก และมหาสมุทรอินเดีย จุดใตสุดของทวีปอยูที่แหลมอะกอลฮัส (Agulhas) ในประเทศแอฟริกาใต ทิศตะวันออก ติดกับทะเลแดง ในมหาสมุทรอินเดีย จุดตะวันออกสุดของทวีปอยูที่แหลมฮาฟูน ประเทศโซมาเลยี ทศิ ตะวันตก ติดกบั มหาสมทุ รแอตแลนติก จดุ ตะวนั ตกสดุ ของทวปี อยูทแี่ หลมเวริ ดประเทศเซเนกัล 2. ลักษณะภูมิประเทศ ลกั ษณะภูมิประเทศทวปี แอฟรกิ าสามารถแบง ออกไดเปน 3 ลักษณะดังนี้ 1. เขตทร่ี าบสูง พนื้ ทเี่ กือบทงั้ หมดของทวีปเปน ทรี่ าบสงู จนไดร บั สมญาวา เปนทวีปแหงท่ีราบสูงโดยทางซีกตะวันออก จะสูงกวา ซกี ตะวันตก ลักษณะเดน ของบริเวณท่ีราบสูงทางภาคตะวันออกของทวปี คอื เปนพน้ื ที่ที่มี ภูเขาสงู และภเู ขาไฟ ภูเขาไฟท่มี ีชอื่ เสียง คือ ภูเขาคิลิมันจาโร (แทนซาเนีย) และมีทะเลสาบหลายแหง เชน ทะเลสาบวคิ ตอเรยี (ทะเลสาบนา้ํ จดื ใหญเ ปน อนั ดับ 2 ของโลก) ทะเลสาบแทนแกนยกิ าและทะเลสาบไนอะซา

28 2. เขตทร่ี าบ ทวีปแอฟรกิ ามที ่ีราบแคบ ๆ บรเิ วณชายฝง ทะเล 3. เขตเทอื กเขา เขตเทือกเขาทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ คือ เทือกเขาแอตลาส วางตัวขนานกับชายฝงทะเล เมดเิ ตอรเรเนยี น เปนเทอื กเขายุคใหม เทอื กเขาทางทิศใต คอื เทอื กเขาดราเคนสเบิรก วางตัวขนานกับชายฝงมหาสมทุ รอนิ เดยี เปนเทอื กเขายคุ เกา แมน าํ้ แมน้ําในทวีปแอฟริกาสว นใหญเ กดิ จากทร่ี าบสงู ตอนกลาง และทางตะวันออกของทวปี ซง่ึ มีฝน ตกชกุ เน่ืองจากพน้ื ที่ตา งระดับ แมน ้ําจึงกดั เซาะพ้ืนทใ่ี หเ กดิ เปน แกง น้ําตกขวางลําน้ํา จึงเปนอุปสรรคตอการ คมนาคม แตส ามารถใชป ระโยชนใ นการผลติ กระแสไฟฟาไดแมนา้ํ ท่ีสําคัญ ไดแก แมนาํ้ ไนล เปน แมน าํ้ สายที่ยาวที่สดุ ในโลก ไหลลงสูทะเลเมดิเตอรเรเนียน ประกอบดวยแควสําคัญ คือ ไวทไนว บลไู นลและอัตบารา ปากแมน าํ้ เปน เดลตา แมน้ําซาอีร (คองโก) เปนแมน้ําสายยาวอันดับ 2 ของทวีป และเปนที่ราบลุมแมน้ําที่กวางขวางนํ้า ในแมน ํ้าไหลลงสมู หาสมทุ รแอตแลนตกิ แมนํา้ ไนเจอร ไหลลงสูอาวกินี แมนํ้าแซมเบซี ไหลลงสูม หาสมุทรอินเดีย ไหลผานที่ราบสูงและไหลเช่ียวมาก 3. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ เขตอากาศ ปจ จยั ที่มอี ทิ ธพิ ลตอภูมอิ ากาศของทวปี แอฟริกา 1. ละติจูด ทวีปแอฟริกามีเสนศูนยสูตรผานเกือบกึ่งกลางทวีป และต้ังอยูระหวางเสนทรอปคออฟ แคนเซอร กบั เสนทรอปคออฟแคปรคิ อรน ทาํ ใหมีเขตอากาศรอนเปนบรเิ วณกวาง มีเฉพาะสวนเหนือสุดและ ใตส ุดทอี่ ยใู นเขตอบอุน 2. ลมประจํา มี 2 ชนดิ คือ ลมสินคาตะวันออกเฉยี งใต พดั จากมหาสมทุ รอนิ เดยี และมหาสมุทรแอตแลนติกทําใหฝนชุกบริเวณ ชายฝง แอฟรกิ าตะวนั ออกและตะวนั ออกเฉียงใตกับชายฝงอาวกนิ ี ลมสนิ คา ตะวนั ออกเฉียงเหนือ พัดจากตอนในของทวีปมาสูชายฝง จึงนําความแหงแลงมาสูชายฝง ตะวนั ออกเฉยี งเหนือของทวปี 3. กระแสนาํ้ ไดแก กระแสนาํ้ อุนกนิ ี ไหลผา นชายฝง ตะวันตกจากมหาสมุทรแอตแลนตกิ ไปยงั อา วกนิ ี กระแสนํ้าเย็นคานารี ไหลเลยี บชายฝงตะวันตกเฉยี งเหนือของทวีป กระแสน้าํ เยน็ เบงเก-ลา ไหลเลียบชายฝง ตะวนั ตกเฉียงใตของทวีป กระแสน้ําอุนโมซมั บกิ ไหลผานบรเิ วณชอ งแคบโมซมั บิก

29 4. ระยะหางจากทะเล ดวยความกวางใหญของทวีป การมีท่ีสูงอยูโดยรอบทวีปทําใหอิทธิพลของ มหาสมุทรเขาไปไมถ งึ ประกอบกบั ไดรับอิทธพิ ลจากทะเลทรายของทวีปเอเชยี ทางดานตะวันออกเฉียงเหนือ ของทวปี ทาํ ใหทวปี แอฟรกิ ามเี ขตภมู ิอากาศแหง แลงเปนบริเวณกวา ง ทวปี แอฟริกาสามารถแบงเขตอากาศไดเปน 8 เขตดังนี้ 1. ภมู ิอากาศแบบทะเลทราย ไดแ ก บริเวณทะเลทรายสะฮาราและทะเลทรายลิเบียทางตอนเหนือ ของทวีป ในเขตประเทศไนเจอร ชาด ลเิ บีย มาลี บุรกินาฟาโซ มอริเตเนีย คิดเปนพ้ืนที่รอยละ 30 ของพ้ืนที่ ในทวีปแอฟริกา และถือเปนเขตทะเลทรายที่มีขนาดใหญที่สุดในโลก ทะเลทรายท่ีสําคัญอีกแหงหนึ่ง คือ ทะเลทรายกาลาฮารี ทางตอนใตของทวปี ในเขตประเทศบอตสวานาและนามิเบีย มีลักษณะอากาศรอนและ แหง แลงเฉลยี่ สงู กวา 35 องศาเซลเซยี ส อุณหภูมิระหวางกลางวันและกลางคืนแตกตางกันมาก มีฝนตกนอย เฉล่ียตํ่ากวา 250 มลิ ลิเมตรตอป 2. ภมู อิ ากาศแบบทุง หญา กง่ึ ทะเลทราย ไดแ ก บรเิ วณทีร่ าบสงู ตอนในของทวีปชายฝงตะวันตกและ ตอนใตของเสนศนู ยส ูตร ในฤดูรอ นมอี ากาศรอนจัดและมีฝนตกแตไ มม ากนกั ประมาณ 600 มลิ ลิเมตรตอ ป ฤดู หนาวมอี ากาศหนาวจดั บางคร้ังอาจถึงจุดเยือกแขง็ 3. ภูมิอากาศแบบปาดบิ ชืน้ ไดแก บริเวณลุมแมนํ้าคองโก ท่ีราบสูงในแอฟริกาตะวันออก ฝงตะวนั ออกของเกาะมาดากัสการ และชายฝง รอบอา วกินี มอี ากาศรอ นอุณหภูมิเฉลย่ี 27 องศาเซลเซียส และฝนตกชุกตลอดทัง้ ปม ากถึง 2,000 มลิ ลเิ มตรตอ ป 4. ภูมิอากาศแบบทุงหญาสะวันนา ไดแก บริเวณเหนือและใตแนวเสนศูนยสูตรในเขตประเทศ เอธโิ อเปย ซดู าน เคนยา คองโก สาธารณรฐั คองโก แทนซาเนยี และดานปลายลมของเกาะมาดากสั การ มอี ุณหภูมิรอนเกือบตลอดท้ังป ในฤดูรอนมอี ากาศรอ นและมีฝนตกปริมาณ 1,500 – 2,000 มิลลิเมตรตอป ฤดหู นาวมีอากาศหนาวและแหงแลง 5. ภูมิอากาศแบบเมดิเตอรเรเนียน ไดแก บริเวณชายฝงของประเทศตูนิเซีย แอลจีเรีย โมร็อกโก และตอนใตของประเทศแอฟริกาใต มีอุณหภูมิไมแตกตางกันมากนัก ในฤดูรอนมีอากาศรอนและแหงแลง ในฤดูหนาวมอี ากาศอบอนุ และมีฝนตก 6. ภมู ิอากาศแบบมรสุม ไดแ ก ประเทศไลบีเรยี และโกตดวิ วั ร เนื่องจากไดร ับอิทธิพลจากลมประจํา ตะวันตกและกระแสน้ําอุนกินี สงผลใหมีฝนตกชุกประมาณ 2,500 มิลลิเมตรตอปและมีอากาศรอนชื้น อณุ หภมู เิ ฉลีย่ 20 องศาเซลเซียส 7. ภูมิอากาศแบบอบอุนชื้น ไดแก บริเวณตะวันออกเฉียงใตของทวีป ในเขตประเทศแทนซาเนีย แซมเบีย โมซัมบิก ซิมบับเว มาลาวี สวาซิแลนด เลโซโท และแอฟริกาใต ไดรับอิทธิพลจากกระแสน้ําอุน โมซัมบิก และลมคา ตะวนั ออกเฉียงเหนอื ทาํ ใหฤดหู นาวมอี ากาศอบอุน ในฤดูรอนมฝี นตก 8. ภูมิอากาศแบบภูเขา ไดแก ที่ราบสูงเอธิโอเปย และท่ีราบสูงเคนยา ทางตะวันออกของทวีป ลกั ษณะอากาศชื้นอยูกับความสูงของพืน้ ที่ ยิง่ สงู ขน้ึ อากาศจะเย็นลง และมปี ริมาณฝนตกนอ ยลง

30 4. ลักษณะเศรษฐกจิ และสภาพแวดลอ มทางสงั คมวฒั นธรรม ลกั ษณะเศรษฐกิจ การเกษตรกรรม 1. การเพาะปลูกแบบยงั ชีพ เปน การปลูกพชื เพือ่ บริโภคภายในครอบครวั 2. การทําไรขนาดใหญ เปน การเพาะปลูกเพอื่ การคา พืชที่ปลกู เชน ยางพารา ปาลม นา้ํ มนั 3. การเกษตรแบบผสม คอื การเพาะปลูกแบบเลี้ยงสัตวควบคูกันไป พืชท่ีปลูกคือ ขาวโพดขาวสาลี สตั วท เี่ ลี้ยง คือ โคเน้อื โคนม แกะ 4. การเกษตรแบบเมดิเตอรเรเนียน คือปลูกองุน มะกอก บริเวณชายฝงทะเลเมดิเตอรเรเนียนและ ตอนใตข องทวีป 5. การทําไรปศุสัตว สวนใหญจะเปนการเลี้ยงแบบปลอยคือ การปลอยใหสัตวหากินในทุงหญา ตามธรรมชาติ 6. การเล้ยี งสตั วแบบเรรอน เปนการเล้ยี งสัตวใ นพนื้ ท่ที เี่ ปน ทะเลทราย การปาไม พ้นื ท่ที ่ีมคี วามสําคัญในการทําปาไม คือ แอฟริกาตะวันตก แอฟริกากลาง ปาไมสวนใหญสูญเสียไป เนอ่ื งจากการทาํ ไรเลือ่ นลอยและการขาดการบํารงุ การลาสัตวและการประมง ชนพนื้ เมอื งจะดํารงชพี ดว ยการลา สัตว สวนการประมงมีความสําคัญไมมาก การประมงน้ําจืดจะทํา ตามลุมแมนํ้าสายใหญ และทะเลสาบวคิ ตอเรยี สวนประมงนํ้าเค็มมักจะทําบรเิ วณท่ีมีกระแสนํ้าเย็นเบงเก-ลา ไหลผา น การทําเหมอื งแร เปนทวปี ท่ีมีสินแรอ ยูเปนจาํ นวนมาก ทีส่ าํ คัญคือ เพชร ทองคํา นํ้ามนั กาซธรรมชาติ การอตุ สาหกรรม การทําอุตสาหกรรมสวนใหญในทวีปแอฟริกา เปนอุตสาหกรรมที่เก่ียวของกับการแปรรูปผลิตผล การเกษตร การอุตสาหกรรมสวนใหญย ังไมคอยเจรญิ มากนักเน่ืองจากยังขาดเงินทุนและผูเชี่ยวชาญดานการ พฒั นาอตุ สาหกรรม ประชากร มีประชากรมากเปน อนั ดบั 2 รองจากทวปี เอเชยี ประชากรหนาแนนบรเิ วณลมุ แมนาํ้ และบริเวณชายฝงทะเล ประกอบดวยเช้ือชาตินิกรอยดและ คอเคซอยด

31 ทวปี ออสเตรเลียและโอเซียเนยี 1. ขนาดทตี่ งั้ และอาณาเขตตดิ ตอ ทวปี ออสเตรเลียและโอเซียเนีย เปน ทต่ี ้ังของประเทศออสเตรเลีย ประเทศนิวซีแลนด ทวีปออสเตรเลีย ไดร ับสมญานามวา ทวปี เกาะ สว นหมูเกาะแปซิฟก ซง่ึ เปนท่ตี งั้ ของประเทศ อน่ื ๆ ตอ เนอื่ งไปถงึ ทวปี แอนตารกติก เรยี กวา โอเชียเนีย หมายถึง เกาะและหมูเกาะในภาคกลางและภาคใตข องมหาสมทุ รแปซิฟก รวมทั้งหมูเกาะ ไมโครนเี ซยี เมลานเี ซยี โปลนี ีเซีย ออสเตรเลยี นิวซีแลนด และหมูเกาะมลายู ทวปี ออสเตรเลยี เปนทวปี ทีม่ ีขนาดเล็กทส่ี ดุ ในโลก มพี ้ืนที่ 7.6 ลา น ตร.กม. มีประชากร 17.5 ลา นคน ที่ตั้งของทวีปออสเตรเลียอยูในซีกโลกใตท้ังหมด ตั้งแตละติจูด ที่ 10 องศา 41 ลิปดาใต ถึง 43 องศา 39 ลิปดาใต และลองจิจดู 113 องศา 9 ลปิ ดาตะวนั ออก ถงึ 153 องศา 39 ลปิ ดาตะวนั ออก อาณาเขตตดิ ตอ ทิศเหนือ ติดตอกบั ทะเลเมดิเตอรเรเนียนในมหาสมทุ รแปซิฟก จดุ เหนอื สดุ ของทวีปอยูที่แหลมยอรก มีชองแคบทอรเรสกัน้ จากเกาะนวิ กนิ ี ทิศตะวันออก ติดกับทะเลคอรัลและทะเลแทสมันในมหาสมุทรแปซิฟก จุดดานตะวันออกสุดอยูท่ี แหลมไบรอน ทศิ ใต ติดกับมหาสมุทรอินเดีย จดุ ใตส ดุ อยทู ี่แหลมวิลสนั มชี องแคบบาสสก ้นั จากเกาะแทสมาเนยี ทิศตะวนั ตก ติดกบั มหาสมทุ รอินเดยี จดุ ตะวันตกสุดอยูท่แี หลมสตีฟ ภมู ิภาคและประเทศตาง ๆ ของทวีปออสเตรเลยี 1. ออสเตรเลีย ไดแก ออสเตรเลยี และนวิ ซแี ลนด 2. หมูเกาะในมหาสมุทรแปซิฟก ไดแก ปาปวนิวกินี หมูเกาะเซโลมอน ฟจิ วานูอาตู คิริบาส ซามัว ตะวันตก ตองกา ตูวาลู นาอรู ู ไมโครนีเซยี 2. ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศของทวีปออสเตรเลียและโอเซียเนีย มีเขตท่สี ูงทางดา นตะวนั ออก มฝี นตกชกุ ที่สุดของทวปี มีเทอื กเขาเกรตดไิ วดิงอยทู างดา นตะวนั ออก มลี ักษณะเปนสนั ปนน้ําทแี่ บง ฝนทต่ี กลงใหไ หลสลู าํ ธาร เขตที่ราบตาํ่ ตอนกลาง พ้ืนทีร่ าบเรยี บ มลี าํ น้าํ หลายสาย ไหลมาอยูบริเวณนี้ และเขตที่ราบสูงทางดานตะวันตกตอนกลางของเขตน้ีเปนทะเลบริเวณทางใตและทาง ตะวันออกเฉยี งเหนือใชเปนเขตปศสุ ตั วและเพาะปลูก 3. ลกั ษณะภูมอิ ากาศของทวปี ออสเตรเลียและโอเซียเนีย ปจจยั สําคัญที่ทาํ ใหท วีปออสเตรเลยี มภี ูมอิ ากาศตาง ๆ กนั คือ ตัง้ อยูในโซนรอนใตแ ละอบอนุ ใต มีลมประจําพัดผา น ลักษณะภูมปิ ระเทศและมกี ระแสนาํ้ อุนและกระแสนา้ํ เยน็ ไหลผาน

32 ลกั ษณะภมู อิ ากาศของทวีปออสเตรเลียและโอเซียเนยี แบงเขตภูมิอากาศเปน 6 ประเภท คือ 1. ภมู อิ ากาศทงุ หญา เขตรอ น 2. ภูมิอากาศทงุ หญา กึ่งทะเลทราย 3. ภมู อิ ากาศทะเลทราย 4. ภมู อิ ากาศเมดเิ ตอรเ รเนยี น 5. ภูมิอากาศอบอนุ ช้ืน 6. ภมู ิอากาศภาคพนื้ สมทุ รชายฝง ตะวันตก 4. สภาพทางสังคม เชอ้ื ชาติ เศรษฐกจิ ศาสนาและวฒั นธรรม ประชากร เชื้อชาติเผาพันธุของออสเตรเลีย ชาวพื้นเมืองด้ังเดิมเปนพวกผิวดําเรียกวาอะบอริจินสเปนพวกท่ี อพยพมาจากหมเู กาะในมหาสมุทรแปซฟิ ก สวนใหญอยูทางภาคเหนอื และภาคตะวันตกปจจุบันมี ชาวผิวขาว ซ่ึงสวนใหญเปนชาวอังกฤษอาศัยอยูจํานวนมากรัฐบาลไดจัดท่ีอยูในเขตนอรทเทิรนเทริทอร่ี รัฐควีนสแลนด และรัฐออสเตรเลียตะวันตก พวกผิวเหลืองเปนพวกที่อพยพมาภายหลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 ไดแก ชาวจีน ญ่ีปนุ พวกผวิ ขาว สว นใหญเปนพวกทอี่ พยพมาจากประเทศอังกฤษ มีการประกอบอาชีพทางดานการเกษตร คือปลกู พืชและเลย้ี งสัตว การประมง และอตุ สาหกรรม การกระจายประชากร รัฐบาลออสเตรเลยี มีนโยบายสงวนพื้นท่ีไวสําหรับชาวผิวขาว คือ นโยบายออสเตรเลียขาวกีดกันผิว โดยจาํ กัดจํานวนคนสีผวิ อนื่ ทไ่ี มใชผ วิ ขาวเขา ไปต้ังถน่ิ ฐานในออสเตรเลีย บรเิ วณทีป่ ระชากรอาศัยอยูหนาแนน ไดแก ภาคตะวันออกเฉียงใต บริเวณที่มีประชากรเบาบาง ไดแก ตอนกลางของทวีป ภาคเหนือ และภาค ตะวนั ตก ศาสนา ชาวออสเตรเลียนบั ถือศาสนาครสิ ตห ลายนกิ าย ไดแก แองกลกิ นั โรมนั คาทอลกิ โปรแตสแตนส ภาษาที่ใชม ากคอื ภาษาอังกฤษ การปกครอง การแบงแยกทางการเมือง ออสเตรเลียมีระบบการปกครองแบบสหพันธรัฐประกอบดวยรัฐตาง ๆ รวม 6 รัฐและดินแดนอสิ ระท่ไี มขน้ึ กบั รฐั ใด ๆ อีก 2 แหง คือ 1. รฐั นิวเซาทเ วล เมืองหลวง ซิดนีย 2. รัฐวิกตอเรยี เมอื งหลวง เมลเบริ น 3. รัฐควีนสแลนด เมอื งหลวง บรสิ เบรน 4. รัฐออสเตรเลยี ใต เมืองหลวง แอเดเลด 5. รัฐออสเตรเลยี ตะวนั ตก เมืองหลวง เพริ ธ 6. รัฐแทนสเมเนยี เมอื งหลวง โอบารต

33 ดินแดนอิสระ 2 บรเิ วณ ไดแก นอรทเทิรนแทริทอรี เมอื งหลวง ดารว ิน ออสเตรเลยี แคปตอลเทรทิ อรี เมอื งหลวงแคนเบอรร า ออสเตรเลยี เปน ประเทศเอกราช ในเครอื จกั รภพ องั กฤษ มพี ระนางเจาอลซิ าเบธท่ี 2 เปนพระราชินีและเปนประมุขของประเทศ มีขาหลวงใหญเปนผูสําเร็จ- ราชการแทนพระองค จดั การปกครองระบอบประชาธิปไตยในรูปแบบ สหพันธรัฐการปกครองของออสเตรเลีย เปนแบบ รฐั บาลรวม คือ มรี ฐั บาล 2 ระดบั ไดแ ก รัฐบาลกลาง รัฐบาลของรฐั กจิ กรรมท่ี 1.1 สภาพภูมิศาสตรก ายภาพ 1. ใหบ อกลักษณะภมู ปิ ระเทศและลกั ษณะเศรษฐกจิ ของประเทศไทยและทวีปยโุ รป ลักษณะภูมปิ ระเทศ ลกั ษณะเศรษฐกจิ ประเทศไทย ทวีปยโุ รป 2. ปจ จัยทมี่ ีอิทธพิ ลตอภูมอิ ากาศของทวปี อเมรกิ าใต คอื .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 3. ปจ จยั สําคัญทท่ี าํ ใหท วปี ออสเตรเลยี มีสภาพภมู ิอากาศท่ีแตกตา งกัน .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

34 เรอื่ งท่ี 2 ลักษณะปรากฏการณท างธรรมชาติทีส่ ําคญั และ การปองกันอันตราย ปรากฏการณธรรมชาติ คือ การเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ ท้ังในระยะยาวและระยะส้ัน สภาพแวดลอมของโลกเปลี่ยนแปลงไปตามเวลา ทั้งเปนระบบและไมเปนระบบ เปนส่ิงที่อยูรอบตัวเรา มักสงผลกระทบตอเราในธรรมชาติ การเปลย่ี นแปลงบางอยางมีผลกระทบตอเรารุนแรงมาก สาเหตุของการ เปลี่ยนแปลงมีทั้งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติและเปนสิ่งที่มนุษยทําใหเกิดขึ้น ในเรื่องน้ีจะกลาวถึงสาเหตุและ ลักษณะปรากฏการณท างธรรมชาตทิ ีส่ ําคญั ดงั น้ี 1) พายุ พายุ คือ สภาพบรรยากาศที่เคลื่อนตัวดวยความเร็วมีผลกระทบตอพ้ืนผิวโลก โดยบางคร้ังอาจมี ความเร็วท่ีศูนยกลางถึง 400 กิโลเมตร/ชั่วโมง อาณาบริเวณที่จะไดรับความเสียหายจากพายุวาครอบคลุม เทาใดข้ึนอยกู ับความเร็วของการเคลอ่ื นตัวของพายุ ขนาด ความกวาง เสนผาศูนยกลางของตัวพายุ หนวยวัด ความเรว็ ของพายคุ ือ หนว ยริกเตอรเ หมือนการวัดความรนุ แรงแผน ดินไหว พายุแบงเปนประเภทใหญ ๆ คือ 1. พายุฝนฟาคะนอง มีลักษณะเปนลมพัดยอนไปมาหรือพัดเคลื่อนตัวไปในทิศทางเดียวกัน อาจเกิดจากพายุทอี่ อนตัวและลดความรุนแรงของลมลง หรือเกิดจากหยอมความกดอากาศต่ํา รองความกด อากาศตา่ํ อาจไมมที ิศทางทีแ่ นนอน หากสภาพการณแ วดลอมตาง ๆ ของการเกิดฝนเหมาะสม กจ็ ะเกิดฝนตก มีลมพดั 2. พายหุ มุนเขตรอ น (Tropical cyclone) ไดแ ก เฮอรริเคน ไตฝุน และไซโคลน ซึ่งลวนเปนพายุ หมุนขนาดใหญเชนเดียวกัน และจะเกิดขึ้นหรือเริ่มตนกอตัวในทะเล หากเกิดเหนือเสนศูนยสูตร จะมีทิศ ทางการหมุนเวยี นทวนเขม็ นาฬกิ า และหากเกิดใตเสนศูนยสูตรจะหมุนตามเข็มนาฬิกา โดยมีช่ือตางกันตาม สถานทเ่ี กดิ คอื 2.1 พายุเฮอรริแคน (hurricane) เปนชื่อเรียกพายุหมุนท่ีเกิดบริเวณทิศตะวันตกของ มหาสมุทรแอตแลนติก เชน บริเวณฟลอริดา สหรัฐอเมริกา อาวเม็กซิโก ทะเลแคริบเบียน เปนตน รวมท้ัง มหาสมทุ รแปซิฟกบรเิ วณชายฝงประเทศเม็กซิโก 2.2 พายุไตฝุน (typhoon) เปนชื่อพายุหมุนท่ีเกิดทางทิศตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟก เหนือ เชน บริเวณทะเลจีนใต อาวไทย อาวตังเก๋ีย ประเทศญี่ปุน แตถาเกิดในหมูเกาะฟลิปปนส เรียกวา บาเกยี ว (Baguio) 2.3 พายไุ ซโคลน (cyclone) เปนช่ือพายุหมุนท่ีเกิดในมหาสมุทรอินเดียเหนือ เชน บริเวณ อา วเบงกอล ทะเลอาหรับ เปนตน แตถ า พายุนีเ้ กิดบรเิ วณทะเลติมอรแ ละทศิ ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ของประเทศ ออสเตรเลยี จะเรียกวา พายุวิลลี-วลิ ลี (willy-willy)

35 2.4 พายโุ ซนรอน (tropical storm) เกิดขนึ้ เม่ือพายเุ ขตรอ นขนาดใหญออ นกําลงั ลง ขณะเคล่อื นตัวในทะเล และความเรว็ ทีจ่ ดุ ศูนยก ลางลดลงเมอื่ เคลอื่ นเขา หาฝง 2.5 พายดุ ีเปรสชนั (depression) เกดิ ข้นึ เม่อื ความเร็วลดลงจากพายุโซนรอน ซึ่งกอใหเกิด พายุฝนฟา คะนองธรรมดาหรือฝนตกหนัก 2.6 พายุทอรนาโด (tornado) เปนชอื่ เรยี กพายหุ มุนทเี่ กิดในทวีปอเมริกา มีขนาดเนื้อที่เล็ก หรือเสน ผาศูนยกลางนอย แตหมนุ ดวยความเร็วสงู หรอื ความเร็วทีจ่ ดุ ศูนยกลางสูงมากกวา พายหุ มนุ อื่น ๆ กอ ความเสียหายไดร ุนแรงในบรเิ วณที่พดั ผา นเกิดไดท ง้ั บนบก และในทะเล หากเกดิ ในทะเล จะเรยี กวา นาคเลนนํ้า (water spout) บางครั้งอาจเกิดจากกลุมเมฆบนทองฟา แตหมุนตัวยื่นลงมาจากทองฟาไมถึง พ้นื ดิน มีรูปรา งเหมอื นงวงชา ง จงึ เรยี กกันวา ลมงวง อนั ตรายของพายุ 1. ความรุนแรงและอนั ตรายอนั เกิดจากพายไุ ตฝ ุน เม่อื พายุทมี่ ีกาํ ลังขนาดไตฝ นุ พดั ผานที่ใดยอ มทาํ ใหเ กิดความเสียหายรา ยแรงทว่ั ไป เชน บนบกตนไม จะลม ถอนราก ถอนโคน บา นเรือนพงั ทับผูคนในบานและทใี่ กลเคียงบาดเจ็บหรอื ตาย สวน ไรนาเสียหายหนกั มาก เสาไฟฟาลม สายไฟฟา ขาด ไฟฟา ช็อต เกิดเพลงิ ไหมและผคู นอาจเสียชวี ติ จากไฟฟา ดูดได ผคู นทม่ี อี าคาร พกั อาศัยอยรู มิ ทะเลอาจถกู นา้ํ พดั พาลงทะเลจมนาํ้ ตายได ดังเชน ปรากฎการณทแี่ หลมตะลุมพุก จังหวดั นครศรธี รรมราช ในทะเลลมแรงจัดมากคลื่นใหญ เรือขนาดใหญ ขนาดหมื่นตันอาจจะถูกพัดพาไปเกยฝงลมจมได บรรดาเรอื เล็กจะเกดิ อนั ตรายเรือลม ไมสามารถจะตา นความรุนแรงของพายไุ ด คลน่ื ใหญซ ดั ขนึ้ ริมฝงจะทําให ระดบั นา้ํ ข้ึนสูงมากจนทวมอาคารบานชองริมทะเลได บรรดาโปะ จบั ปลาในทะเลจะถกู ทําลายลงโดยคล่นื และลม

36 2. ความรุนแรงและอันตรายจากพายุโซนรอน พายุโซนรอนมีความรุนแรงนอยกวาพายุไตฝุน ฉะนั้น อันตรายจะเกิดจากการท่ีพายุน้ีพัดมาปะทะ ลดลงในระดบั รองลงมาจากพายุไตฝ ุน แตค วามรนุ แรงท่ีจะทาํ ใหความเสยี หายก็ยงั มมี ากเหมอื นกนั ในทะเลลม จะแรงมากจนสามารถทาํ ใหเ รอื ขนาดใหญ ๆ จมได ตนไมถ อนรากถอนโคน ดังพายุโซนรอนที่ปะทะฝงแหลม ตะลมุ พุก จังหวดั นครศรธี รรมราช ถาการเตรียมการรบั สถานการณไมเพียงพอ ไมมกี ารประชาสมั พนั ธใ หประชาชนไดทราบ เพ่อื หลกี เลยี่ ง ภัยอนั ตรายอยา งทั่วถงึ ไมมีวธิ กี ารดาํ เนินการทเ่ี ขม แข็งในการอพยพ การชว ยเหลอื ผปู ระสบภัยตา ง ๆ ในระหวา งเกิดพายุ การสญู เสยี ก็ยอ มมกี ารเสยี ทัง้ ชีวิตและทรัพยสมบตั ขิ องประชาชน 3. พายุดเี ปรสช่ัน เปนพายุท่มี ีกาํ ลังออน ไมมีอันตรายรุนแรงแตทําใหมีฝนตกปานกลางท่ัวไปตลอด ทางทพ่ี ายดุ ีเปรสชัน่ พดั ผาน และมีฝนตกหนักเปนแหง ๆ พรอ มดว ยลมกรรโชกแรงเปนครั้งคราว ซ่ึงบางคราว จะรุนแรงจนทําใหเกิดความเสียหายได ในทะเลคอนขางแรงและคล่ืนจัด บรรดาเรือประมงเล็กขนาด ตา่ํ กวา 50 ตนั ควรงดเวน ออกทะเลเพราะอาจจะลม ลงได และพายดุ เี ปรสช่นั นเี้ ม่ืออยูในทะเลไดรับไอน้ําหลอ เลย้ี งตลอดเวลา และไมมีสิ่งกดี ขวางทางลมอาจจะทวกี าํ ลังขึ้นได โดยฉับพลัน ฉะน้ัน เม่ือไดรับทราบขาววามี พายุดีเปรสช่ันข้ึนในทะเลก็อยาวางใจวาจะมีกําลังออนเสมอไปอาจจะมีอันตรายไดเหมือนกัน สําหรับพายุ พดั จัดจะลดนอยลงเปน ลําดับ มแี ตฝนตกทัว่ ไปเปน ระยะนาน ๆ และตกไดมากถึง 100 มิลลิเมตร ภายใน 12 ชั่วโมง ซึง่ ตอ ไปกจ็ ะทาํ ใหเกดิ นาํ้ ปา ไหลบา จากภเู ขาและปา ใกลเ คียงลงมาทว มบานเรือนไดในระยะเวลาสั้น ๆ หลังจากพายุไดผา นไปแลว 4. ความรนุ แรงและอันตรายจากพายฤุ ดรู อน พายุฤดูรอนเปน พายทุ ี่เกิดขึน้ โดยเหตแุ ละวิธีการตางกับพายุดีเปรสช่ัน และเกิดบนผืนแผนดินที่รอน อบอาวในฤดูรอนแตเ ปน พายทุ ม่ี บี ริเวณยอม ๆ มอี าณาเขตเพยี ง 20-30 ตารางกิโลเมตร แตอาจมีลมแรงมาก

37 ถึง 47 น็อต หรือ 87 กิโลเมตรตอชั่วโมง พายุนี้มีกําลังแรงที่จะทําใหเกิดความเสียหายไดมาก แตเปนชวง ระยะเวลาสัน้ ๆ ประมาณ 2-3 ช่วั โมง อนั ตรายทีเ่ กดิ ขนึ้ คือ ตน ไมหักลม ทบั บา นเรอื นผคู น ฝนตกหนกั และอาจ มีลกู เหบ็ ตกได ในกรณที ี่พายุมีกําลงั แรง การเตรยี มการปอ งกนั อนั ตรายจากพายุ 1. ตดิ ตามสภาวะอากาศ ฟง คาํ เตอื นจากกรมอุตนุ ิยมวิทยาสม่าํ เสมอ 2. สอบถาม แจงสภาวะอากาศรอนแกก รมอตุ ุนยิ มวทิ ยา 3. ปลูกสราง ซอมแซม อาคารใหแข็งแรง เตรียมปองกนั ภยั ใหส ัตวเลี้ยงและพชื ผลการเกษตร 4. ฝกซอ มการปองกนั ภยั พิบตั ิ เตรียมพรอมรับมอื และวางแผนอพยพหากจําเปน 5. เตรียมเครอ่ื งอปุ โภค บริโภค ไฟฉาย แบตเตอรี่ วิทยกุ ระเปา ห้ิวเพ่ือตดิ ตามขาวสาร 6. เตรยี มพรอมอพยพเม่ือไดรับแจง ใหอ พยพ 2) นํา้ ทว ม สาเหตุสาํ คัญข้ึนอยกู บั สภาพทอ งที่ และความวิปรติ ผันแปรของธรรมชาติแตใ นบางทองท่ี การกระทํา ของมนุษยก ็มีสวนสาํ คญั และ เกดิ จากมนี ้าํ เปน สาเหตุ อาจจะเปนน้ําทวม น้ําปาหรืออื่น ๆ โดยปกติ อุทกภัย เกิดจากฝนตกหนกั ตอ เนื่องกนั เปน เวลานาน บางครง้ั ทาํ ใหเ กิดแผนดินถลม อาจมสี าเหตจุ ากพายหุ มนุ เขตรอน ลมมรสุมมีกําลังแรง รองความกดอากาศต่ํามีกําลังแรงอากาศแปรปรวน นํ้าทะเลหนุน แผนดินไหว เข่ือนพัง ซ่งึ ทาํ ใหเกดิ อุทกภยั ได สาเหตุการเกิดอุทกภัยแบง ไดเปน 2 ชนดิ ดงั น้ี 2.1 จากนํา้ ปา ไหลหลากและน้ําทวมฉับพลัน เกิดจากฝนตกหนักติดตอกันหลายช่ัวโมง ดินดูดซับ ไมท นั น้ําฝนไหลลงพน้ื ราบอยางรวดเรว็ ความแรงของนาํ้ ทาํ ลายตน ไม อาคาร ถนน สะพาน ชีวิต ทรัพยสนิ 2.2 จากน้ําทวมขงั และนา้ํ เออนอง เกิดจากนาํ้ ในแมน ้าํ ลําธารลนตล่ิง มีระดับสูงจากปกติ ทวมและ แชขงั ทําใหก ารคมนาคมชะงัก เกดิ โรคระบาด ทาํ ลายสาธารณูปโภค และพืชผลการเกษตร การปอ งกนั นํา้ ทว มปฏิบตั ิไดดงั น้ี 1. ตดิ ตามสภาวะอากาศ ฟง คําเตอื นจากกรมอตุ ุนิยมวทิ ยา 2. ฝก ซอ มการปองกันภัยพบิ ัติ เตรียมพรอมรับมอื และวางแผนอพยพหากจําเปน 3. เตรียมน้าํ ด่ืม เคร่ืองอุปโภค บรโิ ภค ไฟฉาย แบตเตอร่ี วทิ ยกุ ระเปาหวิ้ เพอ่ื ตดิ ตามขา วสาร 4. ซอ มแซมอาคารใหแขง็ แรง เตรยี มปองกันภยั ใหส ตั วเ ลย้ี งและพืชผลการเกษตร 5. เตรียมพรอมเสมอเมอ่ื ไดร บั แจง ใหอ พยพไปท่ีสงู เม่ืออยูในพื้นท่ีเส่ียงภัย และฝนตกหนกั ตอเน่ือง 6. ไมล งเลน น้าํ ไมขับรถผา นนาํ้ หลากแมอยูบ นถนน ถาอยูใ กลนา้ํ เตรียมเรอื เพอื่ การคมนาคม 7. หากอยใู นพ้นื ท่นี ํา้ ทวมขัง ปอ งกันโรคระบาด ระวังเร่ืองนํา้ และอาหารตอ งสุก และ สะอาดกอ น บริโภค

38 3) แผน ดินไหว เปนปรากฏการณ การสน่ั สะเทอื นหรอื เขยาของพ้ืนผวิ โลก สาเหตขุ องการเกิดแผน ดนิ ไหวน้ันสวนใหญ เกดิ จากธรรมชาติ โดยแผนดนิ ไหวบางลักษณะสามารถเกดิ จากการกระทาํ ของมนษุ ยไ ดเชน การทดลองระเบดิ ปรมาณู การปรบั สมดลุ เนื่องจากนํ้าหนักของนํ้าท่ีกักเก็บในเขอ่ื นและแรงระเบดิ การทาํ เหมืองแร เปน ตน การปฏบิ ตั ิปองกนั ตัวเองจากการเกดิ แผนดนิ ไหว กอนเกิดแผน ดนิ ไหว 1. ควรมไี ฟฉายพรอ มถา นไฟฉาย และกระเปายาเตรยี มไวใ นบา น และใหท กุ คนทราบวาอยทู ่ไี หน 2. ศกึ ษาการปฐมพยาบาลเบ้อื งตน 3. ควรมีเครือ่ งมอื ดับเพลิงไวใ นบาน เชน เครื่องดับเพลงิ ถุงทราย เปนตน 4. ควรทราบตําแหนงของวาลว ปด นํา้ วาลวปด กา ซ สะพานไฟฟา สําหรับตัดกระแสไฟฟา 5. อยาวางสงิ่ ของหนักบนชน้ั หรอื หงิ้ สูง ๆ เม่ือแผน ดินไหวอาจตกลงมากเปนอนั ตรายได 6. ผกู เครอ่ื งใชหนัก ๆ ใหแนนกบั พ้ืนผนังบา น 7. ควรมกี ารวางแผนเรื่องจดุ นดั หมาย ในกรณที ่ตี องพลดั พรากจากกนั เพื่อมารวมกันอีกคร้ังในภายหลงั ระหวา งเกิดแผน ดนิ ไหว 1. อยา ตืน่ ตกใจ พยายามควบคุมสติอยูอยา งสงบ 2. ถาอยใู นบานใหยืนหรอื หมอบอยูในสว นของบา นที่มโี ครงสรา งแขง็ แรงท่ีสามารถรับน้ําหนักไดมาก และใหอยหู างจากประตู ระเบียง และหนา ตาง 3. หากอยูในอาคารสูง ควรตงั้ สติ และรีบออกจากอาคารโดยเร็วหนใี หห างจากส่งิ ทีจ่ ะลมทับได 4. ถาอยูในที่โลงแจง ใหอยูหางจากเสาไฟฟา และส่ิงหอยแขวนตาง ๆ ที่ปลอดภัยภายนอก คือ ทโี่ ลงแจง 5. อยา ใช เทยี น ไมข ีดไฟ หรอื สิง่ ท่ที าํ ใหเ กดิ เปลวหรือประกายไฟ เพราะอาจมีแกส รัว่ อยูบรเิ วณนัน้ 6. ถา กําลังขบั รถใหหยดุ รถและอยูภายในรถ จนกระทัง่ การส่นั สะเทอื นจะหยดุ 7. หามใชล ฟิ ทโ ดยเดด็ ขาดขณะเกดิ แผน ดินไหว 8. หากอยชู ายหาดใหอ ยูห างจากชายฝง เพราะอาจเกดิ คลืน่ ขนาดใหญซดั เขา หาฝง หลงั เกิดแผน ดนิ ไหว 1. ควรตรวจตวั เองและคนขางเคยี งวา ไดร ับบาดเจบ็ หรอื ไม ใหทาํ การปฐมพยาบาลขั้นตน กอน 2. ควรรบี ออกจากอาคารที่เสียหายทันที เพราะหากเกดิ แผนดินไหวตามมา อาคารอาจพงั ทลายได 3. ใสรองเทาหุมสนเสมอ เพราะอาจมีเศษแกว หรือวสั ดุแหลมคมอน่ื ๆ และสงิ่ หกั พังท่มิ แทงได 4. ตรวจสายไฟ ทอ นํ้า ทอแกส ถา แกส รัว่ ใหปด วาลว ถังแกส ยกสะพานไฟ อยา จดุ ไมขดี ไฟ หรอื กอ ไฟจนกวา จะแนใจวาไมมีแกสรัว่ 5. ตรวจสอบวา แกส รวั่ ดวยการดมกลิ่นเทา นัน้ ถาไดก ล่นิ ใหเปด ประตหู นาตา งทกุ บาน

39 6. ใหออกจากบริเวณท่ีสายไฟขาด และวัสดุสายไฟพาดถึง 7. เปดวทิ ยฟุ งคาํ แนะนําฉกุ เฉิน อยาใชโ ทรศพั ท นอกจากจําเปนจริง ๆ 8. สํารวจดูความเสยี หายของทอสว ม และทอนาํ้ ท้งิ กอนใช 9. อยา เขาไปในเขตทมี่ คี วามเสียหายสูง หรืออาคารพงั 4) ปรากฏการณเรือนกระจก คาํ วา เรอื นกระจก (greenhouse) หมายถงึ อาณาบริเวณทป่ี ด ลอ มดวยกระจกหรอื วสั ดอุ นื่ ซ่งึ มผี ล ในการเก็บกักความรอนไวภายใน ในประเทศเขตหนาวนิยมใชเรือนกระจกในการเพาะปลูกตนไม เพราะ พลังงานแสงอาทิตยสามารถผานเขาไปภายในไดแตความรอนที่อยูภายในจะถูกกักเก็บ โดยกระจกไมให สะทอ นหรอื แผอ อกสูภายนอกไดท ําใหอณุ หภูมขิ องอากาศภายในอบอนุ และเหมาะสมตอ การเจรญิ เติบโตของ พชื แตกตา งจากภายนอกที่ยังหนาวเย็น นักวิทยาศาสตรจงึ เปรียบเทียบปรากฏการณท ค่ี วามรอนภายในโลก ถูกกับดักความรอนหรือกาซเรือนกระจก (Greenhouse gases) เก็บกักเอาไวไมใหสะทอนหรือแผออกสู ภายนอกโลกวาปรากฏการณเ รอื นกระจก โลกของเราตามปกติมกี ลไกควบคุมภมู ิอากาศโดยธรรมชาตอิ ยแู ลว กระจกตามธรรมชาติของโลก คือ กา ซคารบ อนไดออกไซดและไอนาํ้ ซึ่งจะคอยควบคุมใหอุณหภูมิของโลกโดยเฉล่ียมีคาประมาณ 15 °C และ ถา หากในบรรยากาศไมม กี ระจกตามธรรมชาตอิ ุณหภูมขิ องโลกจะลดลงเหลอื เพียง -20°C มนุษยและพืชก็จะ ลมตายและโลกก็จะเขา สยู ุคนาํ้ แข็งอกี ครัง้ หนง่ึ สาเหตสุ ําคัญของการเกดิ ปรากฎการณเรอื นกระจกมาจากการเพิ่มขึ้นของกาซเรือนกระจกประเภท ตา ง ๆ ไดแก คารบ อนไดออกไซด (CO2) ไอน้ํา (H2O) โอโซน (O3) มีเทน (CH4)ไนตรัสออกไซด (N2O) และ คลอโรฟลอู อโรคารบอน (CFCs) ในสวนของกาซคารบอนไดออกไซดจะเกดิ การหมนุ เวยี นและรักษาสมดลุ ตามธรรมชาติ ปญหาในเรื่องปรากฏการณเ รอื นกระจกจะไมส ง ผลกระทบท่รี ุนแรงตอมนษุ ยช าตโิ ดยเด็ดขาด แตปญหาทโ่ี ลกของสงิ่ มีชวี ติ กําลงั ประสบอยใู นปจจุบันก็คือ ปริมาณกา ซเรอื นกระจกทอี่ ยูในบรรยากาศ เกดิ การสูญเสียสมดลุ ขึน้ ปรมิ าณความเขมของกา ซเรือนกระจกบางตัว เชน คารบอนไดออกไซด มเี ทน ไนตรัส ออกไซดแ ละคลอโรฟลอู อโรคารบ อนกลบั เพิ่มปรมิ าณมากขนึ้ นับตัง้ แตเ กดิ การปฏิวัตอิ ุตสาหกรรม (industrial revolution) หรือประมาณป พ.ศ. 2493 เปนตน มา กิจกรรมตา ง ๆ ทท่ี ําใหเ กิดการเพิ่มข้ึนของกาซเรือนกระจกมีดังน้ีคือ 57% เกิดจากการเผาไหมของ เช้ือเพลิงฟอสซิล (นํ้ามันเชื้อเพลิง ถานหินและกาซธรรมชาติ) 17% เกิดจากการใชสารคลอโรฟลูออโร คารบ อน 15% เกดิ จากการผลิตในภาคเกษตรกรรม 8% เกดิ จากการตัดไมทําลายปา สวนอีก 3% เกิดจาก การเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ นักวิทยาศาสตรท่ัวโลกไดต ิดตามการเพิ่มข้นึ ของปรมิ าณกาซเรือนกระจก โดยการใชวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีอนั ทนั สมัย เชน การใชดาวเทียมสํารวจอากาศและสามารถสรปุ ไดว าในแตละปส ดั สว นของกา ซเรอื น กระจกที่ถูกปลอยออกจากโลก โมเลกุลของคารบอนไดออกไซดจะมีผลตอการตอบสนองในการเก็บกัก ความรอนนอยมาก แตเน่ืองจากปริมาณของคารบอนไดออกไซดที่เกิดจากกิจกรรมตาง ๆ ของมนุษยมีมาก

40 ที่สดุ ดังน้ัน หัวใจสาํ คัญของการแกป ญ หาจงึ ตอ งมงุ ประเด็นตรงไปทกี่ ารลดปริมาณคารบ อนไดออกไซด ซ่ึงเกิด จากการเผาไหมข องเช้ือเพลงิ ฟอสซิลกอ นเปน อนั ดับแรก ตอ จากนั้นจึงคอ ยลดและเลิกการใชค ลอโรฟลอู อโร- คารบอนรวมถึงการควบคมุ ปริมาณของมีเทนและไนตรสั ออกไซดทจี่ ะปลอ ยข้นึ สูบรรยากาศ ผลกระทบตอ มนุษยชาติจากการเกิดปรากฎการณเรอื นกระจก จากการคาดการณของนกั วิทยาศาสตร อณุ หภูมโิ ดยเฉลีย่ ของโลกสูงขึ้นถึงแมการเพ่ิมสูงขึ้นจะแสดง ออกมาเปนตัวเลขเพียงเล็กนอย แตอาจสงผลกระทบที่รุนแรงตอโลกของสิ่งมีชีวิต เพราะการเปล่ียนแปลง อณุ หภูมเิ ฉลีย่ ของโลกดังทเี่ กิดขึ้นในปจ จบุ นั ทําใหค วามแตกตางระหวางอุณหภมู บิ ริเวณเสน ศนู ยสตู รกบั บรเิ วณ ขวั้ โลกลดนอยลงทําใหเกดิ ความผนั ผวนขนึ้ ในอณุ หภมู ิอากาศของโลก เชน แนวปะทะระหวางอากาศรอนกับ อากาศเยน็ ของลมเปลย่ี นไปอยางมากเกิดสภาวะความกดอากาศต่ํามากขน้ึ ทําใหม ลี มมรสมุ พัดแรง เกดิ ลมพายุ ชนิดตาง ๆ เชน พายุโซนรอน ใตฝุน ดีเปรสชั่นและทอรนาโดขึ้นบอย ๆ หรืออาจเกิดฝนตกหนักผิดพ้ืนท่ี สมดุลทางธรรมชาติจะเปลี่ยนแปลงไปทําใหเกิดภัยธรรมชาติ เชน ดินถูกน้ําเซาะพังทลายหรือเกิดอุทกภัย เฉียบพลนั เปน ตน นอกจากนนี้ กั วิทยาศาสตรย งั มีความเชื่อวาหากอุณหภูมิเฉล่ียของโลกสูงมากจะทําใหน้ําแข็งบริเวณ ข้ัวโลกละลาย นํ้าในทะเลและมหาสมทุ รจะเพ่มิ ปรมิ าณและทวมทนทําใหเกาะบางแหงจมหายไป เมืองท่ีอยู ใกลช ายทะเลหรือมรี ะดบั พืน้ ทตี่ าํ่ เชน กรงุ เทพฯ จะเกิดปญหานํ้าทวมข้ึนและถานํ้าแข็งบริเวณขั้วโลกละลาย อยา งตอเน่ือง ก็จะสง ผลใหระดับน้าํ ทะเลท่ัวโลกเพ่มิ สูงขน้ึ อกี สามเมตรหรอื มากกวานัน้ ซง่ึ หมายถึงอทุ กภัย ครั้งใหญจะเกิดข้ึนในโลกอยางแนนอน จากเอกสารของโครงการสิ่งแวดลอมขององคการสหประชาชาติ ไดประมาณการณวาอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกอาจสูงขึ้น 2 ถึง 4°C และระดับน้ําทะเลอาจสูงขึ้น 20-50 เซนติเมตร ในระยะเวลาอีก 10 – 50 ปนบั จากปจจุบัน มาตรการปอ งกันผลกระทบจากการเกิดปรากฎการณเ รอื นกระจก หลกั จากที่เราไดทราบมูลเหตุแหง การเกิดปรากฎการณเ รือนกระจกแลว ขอ สรุปที่ดีท่ีสุดในการแกไข ปญ หา คอื การลดปรมิ าณกาซเรอื นกระจกท่ีจะถูกปลอยออกสบู รรยากาศใหอยูในสัดสวน และปริมาณท่ีนอย ที่สดุ เทา ทีจ่ ะกระทําได การรักษาระดบั ความหนาแนนของกา ซเรือนกระจกในบรรยากาศท่ที ว่ั โลกกําลังปฏิบัติ มีหลายวิธี ยกตัวอยางเชน มาตรการของ IPCC (Intergovermental Panel on Climate Change) ซ่งึ ประมาณการณเอาไววาการรักษาระดับความหนาแนนของกาซเรือนกระจกในบรรยากาศใหอยูในระดับ เดยี วกับปจ จบุ นั จะตอ งลดการปลดปลอ ยกาซเรอื นกระจกจากการกระทาํ ของมนษุ ยใหตาํ่ ลงจากเดมิ 6% และ ไดเ สนอมาตรการตาง ๆ ดังน้ี 1. สงเสรมิ การสงวนและการใชพลงั งานอยางมปี ระสิทธิภาพสูงสุดดังจะยกตัวอยางในบานเมืองของ เราก็เชน การใชเครื่องไฟฟาที่มีสลากประหยัดไฟ หรือการเลือกใชหลอดฟลูออเรสเซนต ชนิดหลอดผอม เปนตน

41 2. หามาตรการในการลดปริมาณคารบอนไดออกไซด เชน กําหนดนโยบายผูทําใหเกิดมลพิษตอง เปนผูรับผิดชอบคาใชจาย ในการบําบัดในบางประเทศมีการกําหนดใหมีการเก็บภาษีผูท่ีทําใหเกิดกาซ คารบ อนไดออกไซดใ หม ากข้นึ ทัง้ นี้จะสงผลตอ การประหยดั พลงั งานของประเทศทางออ มดวย 3. เลิกการผลิตและการใชคลอโรฟลูออโรคารบอน (CFCs) รวมท้ังคนหาสารอื่นมาทดแทนคลอโร ฟลอู อโรคารบ อน ในบางประเทศกาํ หนดใหใชไ ฮโดรฟลูออโรคารบอน(HFCs) แทน สําหรับประเทศไทยของ เรามีการสงเสริมการสรางคานิยมในการใชสเปรย และอุปกรณที่อยูในประเภทที่ปราศจากคลอโรฟลูออโร คารบ อน (Non-CFCs) เปน ตน 4. หนั มาใชเ ชอื้ เพลิงท่กี อ ใหเ กดิ คารบ อนไดออกไซดใ นปรมิ าณทนี่ อ ยกวาเมือ่ เทียบกบั คาพลังงานท่ีได เชน การกอสรา งโครงการรถไฟฟาของกรุงเทพมหานครจะชว ยลดการใชนาํ้ มนั เชอ้ื เพลิงจากการขนสงมวลชน ในแตล ะวันไดอ ยา งดีและประสิทธิภาพที่สุด 5. สนับสนุนการวิจัยเกี่ยวกับแหลงพลังงานทดแทนอ่ืน ๆ เชน พลังงานแสงอาทิตยและพลังงาน นวิ เคลยี รใ หเ กดิ เปน รปู ธรรมและไดรบั ความเช่ือมั่นจากประชาชนวาจะไมกอใหเกิดมหันตภัยมวลมนุษยชาติ ดงั ท่ีเกดิ ข้ึนในเชอรโนบวิ ล 6. หยุดย้ังการทําลายปาไมและสนับสนุนการปลูกปาทดแทน สําหรับในประเทศไทยการรณรงค ในเรือ่ งการปลูกปา เฉลมิ พระเกียรตินับเปนโครงการที่นาสนบั สนนุ อยา งมาก 5) ภาวะโลกรอ น ภาวะโลกรอ น หมายถงึ การเปล่ียนแปลงภูมิอากาศทเี่ กิดจากการกระทําของมนุษย ท่ีทําใหอุณหภูมิ เฉลยี่ ของโลกเพม่ิ สงู ขึน้ เราจึงเรียกวา ภาวะโลกรอ น (Global Warming) กิจกรรมของมนุษยท ี่ทําใหเกิดภาวะ โลกรอนคือ กิจกรรมที่ทาํ ใหป รมิ าณกาซเรอื นกระจกในบรรยากาศเพมิ่ มากขนึ้ ไดแก การเพม่ิ ปริมาณกาซเรอื น กระจกโดยตรง เชน การเผาไหมเชื้อเพลิง และการเพิ่มปริมาณกาซเรือนกระจกโดยทางออม คือ การตัดไม ทาํ ลายปา หากไมมีการชว ยกนั แกไขปญหาโลกในวนั น้ี ในอนาคตจะสงผลกระทบดงั น้ี 1. ทําใหฤดูกาลของฝนเปลี่ยนแปลงไป กระบวนการระเหยและการกล่ันตัวจะเร็วข้ึน หมายถึงวา ฝนอาจจะตกบอ ยขนึ้ แตน ้าํ จะระเหยเร็วขน้ึ ดว ย ทําใหด ินแหงเร็วกวาปกตใิ นชว งฤดกู าลเพาะปลูก 2. ผลผลิตทางการเกษตรจะลดลง นอกจากผลกระทบโดยตรงจากอุณหภูมิ ฝน ชวงระยะเวลาฤดูกาล เพาะปลกู แลว ยังเกิดจากผลกระทบทางออ มอีกดว ย คอื การระบาดของโรคพชื ศตั รพู ชื และวชั พชื 3. สตั วน ํา้ จะอพยพไปตามการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิน้าํ ทะเล แหลงประมงท่ีสาํ คัญ ๆ ของโลกจะ เปลยี่ นแปลงไป 4. มนุษยจะเสียชีวิตเนื่องจากความรอนมากขึ้น ตัวนําเช้ือโรคในเขตรอนเพิ่มมากข้ึน ปญหาภาวะ มลพิษทางอากาศภายในเมอื งจะรนุ แรงมากข้ึน

42 วิธีการลดภาวะโลกรอน มี 10 วธิ ีดงั น้ี 1. ลดการใชพลงั งานทไี่ มจาํ เปน จากเคร่ืองใชไฟฟา เชน เครอื่ งปรับอากาศ พัดลม หากเปนไปไดใชวิธี เปดหนา ตา ง ซึ่งบางชว งท่ีอากาศดี ๆ สามารถทาํ ได เชน หลังฝนตก หรือชว งอากาศเยน็ เปนการลดคาไฟ และ ลดความรอ น เนือ่ งจากหลกั การทาํ ความเยน็ น้ันคอื การถา ยเทความรอนออก ดังนั้นเวลาเราใชเครื่องปรับอากาศ จะเกดิ ปริมาณความรอนบรเิ วณหลงั เครื่องระบายความรอน 2. เลอื กใชระบบขนสง มวลชน ในกรณที ่สี ามารถทาํ ได ไดแก รถไฟฟา รถตู รถเมล เนื่องจากพาหนะ แตละคัน จะเกิดการเผาผลาญเช้ือเพลิง ซ่ึงจะเกิดความรอน และกาซคารบอนไดออกไซด ดังนั้นเมื่อลด ปรมิ าณจาํ นวนรถ ก็จะลดจํานวนการเผาไหมบ นทองถนน ในแตละวันลงได 3. ชวยกันปลูกตน ไม เพราะตนไมจ ะคายความชุมช้ืนใหกับโลก และชวยดูดกาซคารบอนไดออกไซด ซึง่ เปนสาเหตภุ าวะเรือนกระจก 4. การชวนกนั ออกไปเที่ยวธรรมชาตภิ ายนอก กช็ วยลดการใชปรมิ าณไฟฟา ได 5. เวลาซ้ือของพยายามไมรับภาชนะที่เปนโฟม หรือกรณีที่เปนพลาสติก เชน ขวดนํ้าพยายามนํา กลับมาใชอ ีก เน่อื งจากพลาสตกิ เหลา น้ีทาํ การยอ ยสลายยาก ตองใชปริมาณความรอน เหมือนกับตอนท่ีผลิต มนั มา ซงึ่ จะกอใหเ กดิ ความรอนกับโลกของเรา เราสามารถนาํ กลับมาใชเปน ภาชนะใสนํ้าแทนกระติกน้ํา หรือ ใชปลกู ตนไมก ็ได 6. ใชกระดาษดวยความประหยดั กระดาษแตละแผน ทาํ มาจากการตัดตนไม ซึ่งเปนเสมือนปราการ สําคญั ของโลกเรา ดงั นั้นการใชกระดาษแตละแผนควรใชใหประหยัดท้ังดานหนาหลัง ใชเสร็จควรนํามาเปน วัสดรุ อง หรอื นาํ มาเชด็ กระจกกไ็ ด นอกจากนก้ี ารนาํ กระดาษไปเผาก็จะเกิดความรอนตอ โลกเราเชนกนั 7. ไมสนับสนุนกิจการใด ๆ ท่ีส้ินเปลืองทรัพยากรของโลกเรา และควรสนับสนุนกิจการที่มีการ คาํ นึงถึงการรักษาส่ิงแวดลอม กิจกรรมท่ี 1.2 ลักษณะปรากฏการณท างธรรมชาติทสี่ ําคัญและการปองกันอันตราย 1. ปรากฏการณเ รอื นกระจกคืออะไร .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................