คู่มือการบันทึกจดหมายเหตุเหตุการณ์สำคัญ

การประชมุ สดุ ยอดภาคเอกชนสหรฐั อเมรกิ า เพอื่ จดั สรร ความชว ยเหลอื ประเทศทปี่ ระสบภยั จากเหตกุ ารณ คล่ืนสนึ ามิ การดาํ เนนิ งานฟน ฟพู ฒั นาทรพั ยากรธรรมชาติ สง่ิ แวดลอ ม และชมุ ชนในพน้ื ทีป่ ระสบภยั พิบตั ิ การพัฒนากลมุ จงั หวัดสามเหล่ียมอันดามัน การฟน ฟอู ุตสาหกรรมการทอ งเทยี่ ว ๖ จงั หวดั ชายฝง ทะเลอันดามนั การจัดทาํ ผงั ฟนฟูและพัฒนาการทองเท่ียวเกาะพีพี บทท่ี ๘ การเตรยี มพรอมรับธรณีพบิ ัตใิ นอนาคต การระดมความรวมมอื ในภูมภิ าคเพอื่ เตือนภัยลวงหนา การประชมุ ผนู าํ อาเซยี นวา ดว ยผลกระทบจากธรณพี บิ ตั ิ การประชมุ ระดบั รฐั มนตรวี า ดว ยความรว มมอื ในภมู ภิ าค เกยี่ วกบั การจดั การเพอื่ เตอื นภยั ลว งหนา กรณคี ลน่ื สนึ ามิ การประชุมวิชาการนานาชาติเร่ือง ไทยและประเทศ เพอื่ นบา นจะรบั มอื ธรณพี บิ ตั ภิ ยั คลน่ื ยกั ษ “สนึ าม”ิ ไดอ ยา งไร กองทนุ เพอ่ื จัดต้งั ระบบเตือนภัยคล่ืนสนึ ามิ คณะกรรมการศึกษาระบบการเตอื นภยั ลว งหนา การตดิ ตง้ั ระบบเตือนภัยในพืน้ ทเ่ี สี่ยงภัย ศนู ยเตือนภยั พบิ ัตแิ หงชาติ (ศตช.) 200 คูมอื การบนั ทึกจดหมายเหตเุ หตกุ ารณสาํ คญั : หลักเกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณสําคญั

การตดิ ต้งั สถานวี ดั ระดบั นา้ํ ฝง อันดามัน ศูนยเตรียมความพรอมปองกันภัยพิบัติแหงเอเชีย การลงนามในบนั ทกึ ความเขา ใจวา ดว ยความรว มมอื ในการบริหารการเตือนภัยพิบัติ การเตรียม ความพรอ ม และการบรรเทาภยั จากธรรมชาติ สาํ หรบั ประเทศไทย ระหวา งศนู ยเ ตรยี มความ พรอ มปอ งกนั ภยั พบิ ตั แิ หง เอเชยี และศนู ยเ ตอื น ภัยพบิ ตั ิแหง ชาติ บทท่ี ๙ การจดั งานครบรอบ ๑ ป ธรณีพบิ ตั จิ ากคล่ืนสนึ ามิ การจดั เตรียมงาน การสรา งอนสุ รณส ถานเหตกุ ารณธ รณพี บิ ตั จิ ากคลนื่ สนึ ามิ เอกสารอางองิ ตน ฉบบั จดหมายเหตทุ เี่ รยี บเรยี งเสรจ็ เรยี บรอ ยตอ งไดร บั การตรวจแก และถา มกี าร จัดพิมพเผยแพรตองไดรับการบรรณาธิกรตนฉบับ ซึ่งองคความรูในการตรวจแกตนฉบับ และองคความรใู นการบรรณาธกิ รตน ฉบับ ไดแ ยกกลา วถึงโดยเฉพาะ ๓.๖ การจดั เก็บตนฉบบั จดหมายเหตแุ ละเอกสารขอ มูล ตน ฉบบั จดหมายเหตแุ ละเอกสารขอ มลู ทเ่ี กย่ี วขอ งซงึ่ รวบรวมไวไ ดท งั้ หมด หลงั เสรจ็ สน้ิ การใชง านตามวตั ถปุ ระสงค ตอ งจดั เกบ็ รกั ษาตามกระบวนงานจดั เกบ็ รกั ษาเอกสารของ หอจดหมายเหตุ โดยแยกเอกสารลายลักษณแ ละเอกสารโสตทศั นออกจากกัน บทท่ี ๒ องคความรใู นการเรยี บเรียงจดหมายเหตุเหตกุ ารณส ําคญั 201

การประเมินคุณคาเอกสารเปนส่ิงท่ีพึงระมัดระวัง เนื่องจากการติดตามรวบรวม เอกสารขอมูลท่ีใชเวลายาวนานตั้งแตการเร่ิมตนเหตุการณจนส้ินสุด จึงมีขอมูลท่ี เปลี่ยนแปลงไปหลายครั้งกวาจะเปนท่ียุติ นอกจากนี้ ระบบการจัดหมวดหมูเอกสาร ซึ่ง เดมิ จดั ตามโครงเรอ่ื งเบอ้ื งตน ของจดหมายเหตุ เอกสารจากหลายหนว ยงานซง่ึ รว มปฏบิ ตั ิ ในกจิ กรรมเดียวกันจึงรวมอยูด วยกัน รวมทัง้ เอกสารสงั เกตการณและบนั ทกึ เหตุการณใ น กจิ กรรมนนั้ ๆ หากถกู จดั หมวดหมใู หมโ ดยใชแ หลง ทม่ี าเปน หลกั แทนเนอ้ื เรอ่ื ง จะเปน การ ทาํ ลายความสมั พนั ธแ ละความเชอ่ื มโยงของเอกสารเหลา นน้ั หรอื ไม เปน สง่ิ ทห่ี อจดหมายเหตุ ตองนาํ มาประกอบการพิจารณาดวย การจัดเก็บตนฉบับจดหมายเหตุและเอกสารขอมูลของกลุมบันทึกเหตุการณ สาํ นักหอจดหมายเหตแุ หงชาติ กรมศิลปากร ยงั คงใชก ารจดั เกบ็ ตนฉบบั จดหมายเหตแุ ละ เอกสารขอ มลู ตามโครงเรอ่ื งของจดหมายเหตุ เมอ่ื จดั จาํ แนกหมวดหมเู สรจ็ เรยี บรอ ย จงึ จดั เรยี งลาํ ดบั เอกสารแตล ะรายการตามลาํ ดบั กอ น - หลงั ใหร หสั ลงทะเบยี น ทาํ บญั ชสี อบคน เยบ็ ปก ทาํ ใบปะหนา ปก ใสแ ฟม เขยี นรหสั หนา แฟม บรรจกุ ลอ ง ทาํ ใบปะหนา กลอ ง จดั ขน้ึ ชั้นเอกสารเรยี งตามป และลําดบั ของเร่ืองที่เขา มา ตนฉบับจดหมายเหตุและเอกสารขอ มลู ท่ีครอบคลุมเหตุการณนานกวา ๑ ป ใชปแรกเปนปห ลกั ๓.๗ การใหบ ริการศึกษาคนควา วจิ ยั ตน ฉบบั จดหมายเหตแุ ละเอกสารขอ มลู ทเ่ี กยี่ วขอ ง ทงั้ เอกสารลายลกั ษณแ ละเอกสาร โสตทศั น หอจดหมายเหตพุ งึ ใหบ รกิ ารศกึ ษาคน ควา วจิ ยั ไดเ ชน เดยี วกบั เอกสารจดหมายเหตุ ลกั ษณะอ่ืน ๆ 202 คมู อื การบนั ทึกจดหมายเหตเุ หตุการณส ําคัญ : หลกั เกณฑการเรยี บเรยี งจดหมายเหตเุ หตุการณสาํ คญั

บทท่ี ๓ องคความรูใ นการตรวจแก ตนฉบบั จดหมายเหตเุ หตุการณส าํ คัญ การตรวจแกตนฉบับจดหมายเหตุ เปนกระบวนงานที่จัดทําโดยผูทรงคุณวุฒิหรือ ผูเชี่ยวชาญทางวิชาการของหนวยงานผูรับผิดชอบการจัดทําจดหมายเหตุ หรืออาจเปน ผูทรงคุณวุฒิภายนอกที่มีประสบการณและความเชี่ยวชาญ เพื่อใหตนฉบับจดหมายเหตุที่ เรยี บเรยี งข้นึ นัน้ มีความถูกตอ งสมบรู ณ ใชเปนหลกั ฐานอา งอิงทางประวตั ิศาสตรของชาติ ของทอ งถนิ่ หรอื ขององคก รตอไป องคความรูในการตรวจแกตนฉบับจดหมายเหตุ มีลักษณะเดียวกันกับองคความรู ในการเรยี บเรียงจดหมายเหตุ คือ องคความรูทางวิชาการ ทั้งความรูท่ัวไป ความรูเฉพาะดาน และความรูดานการ บรหิ ารจัดการ องคความรทู างภาษา ท้ังความรเู ก่ียวกับคํา และความรูเกีย่ วกับการใชค ํา องคความรูทางเนอื้ หา คือความรเู กี่ยวกบั เรือ่ งที่จัดทาํ จดหมายเหตุ ๑. ผตู รวจแกต นฉบับ ผูตรวจแกตนฉบับ อาจเปนบุคคลคนเดียว หรือเปนคณะผูตรวจแกท่ีประกอบดวย ผูทรงคุณวุฒิทางภาษาและการเรียบเรียง ผูทรงคุณวุฒิทางราชประเพณี ผูทรงคุณวุฒิ ทางความรูเฉพาะดานที่เกี่ยวของกับเนื้อหาของจดหมายเหตุ เชน วิศวกรรมศาสตร สถาปต ยกรรมไทย โบราณคดี ประวตั ศิ าสตร เทคโนโลยี ฯลฯ ซง่ึ ผทู รงคณุ วฒุ ใิ นกลมุ หลงั นี้ มักเนนการตรวจแกความถูกตองของเน้ือหา ฉะน้ัน ตนฉบับท่ีตรวจแกโดยผูทรงคุณวุฒิ เฉพาะดานแลว ควรไดรับการตรวจแกขัดเกลาทางภาษาอีกชั้นหน่ึง เพื่อมิใหเกิดความ ลักลนั่ ในถอยคาํ สํานวน บทท่ี ๓ องคค วามรูในการตรวจแกต นฉบบั จดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคัญ 203

๒. การดําเนินงานตรวจแกต น ฉบับ การตรวจแกตนฉบับจดหมายเหตุ ผูตรวจแกตองใชองคความรูทั้ง ๓ ประการ ในการปฏบิ ตั ิงานตรวจแก ๓ ดา น คือ ๒.๑ การตรวจแกโครงเรอ่ื งของตนฉบับ - โครงเรอ่ื งของตน ฉบบั ไดจ ดั แบง เปน ภาค บท ตอน หวั ขอ ใหญ หวั ขอ รอง ถูกตองตามกลุมเน้ือหาหรอื ไม - โครงเร่ืองครอบคลุมเนื้อหาที่มีการปฏิบัติดําเนินการครบถวนหรือไม หากไดมีการตัดบางขอออกไปเพราะผูเรียบเรียงเห็นวาไมมีสาระสําคัญพอ หรือไมมีขอมูล มากพอ หวั ขอ นน้ั สมควรถูกตดั ออกหรอื ไม - การจัดลําดบั หัวขอ ถกู ตองตามลาํ ดบั เนือ้ ความหรือเหตกุ ารณห รือไม ตัวอยางเชน การจดั งานเฉลมิ ฉลอง โครงเรอื่ งกาํ หนดหวั ขอ แยกเปน การบาํ เพญ็ กศุ ลทางศาสนา การจัดการแสดง การบําเพ็ญสาธารณประโยชนและสังคมสงเคราะห การจัดนิทรรศการ ถา หนวยงานหนงึ่ จดั กิจกรรมมากกวา ๑ อยาง ควรปรับโครงเร่อื ง หรอื ใชกลวธิ ีการเขยี น อยางใด การจัดกิจกรรมเนื่องในพิธี โครงเร่ืองกําหนดการซอมบูรณะเรือพระราชพิธี และ การฝกซอมขบวนเรือพระราชพิธี ไวในหัวขอ พระราชพิธีทรงบําเพ็ญพระราชกุศลถวาย ผาพระกฐินโดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ควรปรับโครงเรื่องใหมโดยแยกออกจาก พระราชพธิ หี รือไม ๒.๒ การตรวจแกส าํ นวนภาษา - ผูเรียบเรียงใชถอ ยคําถกู ตอ งตามหลักเกณฑทางภาษาหรือไม - ผูเรยี บเรียงใหข อ มูลผิดพลาดบกพรองหรอื ไม ตวั อยางเชน 204 คูมือการบันทึกจดหมายเหตุเหตกุ ารณส าํ คัญ : หลกั เกณฑก ารเรียบเรยี งจดหมายเหตุเหตกุ ารณสาํ คญั

ขอ มูลซ่ึงผิดพลาด แตผตู รวจแกส ามารถแกไ ขได อาทิ สมเด็จพระสังฆราช ใชราชาศัพทเทียบชั้นพระองคเจา สวนผูปฏิบัติหนาท่ีแทน สมเดจ็ พระสังฆราช ไมใชพระสังฆราช จึงใชร าชาศัพทไมได เครื่องมนัสการทองใหญ เปนเคร่ืองสักการบูชาที่ต้ังประจําในพระอุโบสถวัด พระศรีรัตนศาสดารามเทาน้ัน เคร่ืองสักการบูชาที่ต้ังแตงในพระราชพิธีในสถานท่ีอ่ืน แมจะดูคลายคลึงกันก็ตองแยกใชคําใหถูกตองตามลักษณะ เชน เครื่องนมัสการพานทอง สองชั้น เคร่ืองนมัสการทองลงยาราชาวดี เคร่ืองนมัสการทองลงยารอง เคร่ืองนมัสการ ทองทศิ ขอมูลซึ่งผิดพลาด แตผูตรวจแกไมสามารถแกไขไดเอง ตองสงคืนใหผูเรียบเรียง ตรวจสอบใหม หรอื ตรวจสอบจากภาพถาย อาทิ - จาํ นวนตวั เลขทผี่ ดิ พลาด รวมแลว ไมไ ดเ ทา จาํ นวนรวมทพ่ี มิ พไ ว เชน งบประมาณ การดําเนินงานดานตาง ๆ ตารางแสดงจํานวนโครงการและกิจกรรมท่ีแยกตามหนวยงาน หรอื แยกตามประเภท - ขอ ความที่พมิ พข าดหายไมจ บประโยคหรือไมจ บความ - ชื่อบคุ คลผเู ปนประธานในพธิ ีตอนตน กบั ตอนจบไมต รงกัน - การผูกประโยคท่ีเขียนสลับความ หรือใชคําขยายผิดท่ี ใชวรรคตอนผิด จนอาจ ตีความไดหลายอยา ง ๒.๓ การตรวจแกเนอ้ื หา เนื้อหา ในท่ีนี้หมายถึงสาระความรูที่เรียบเรียงไวในจดหมายเหตุ ซ่ึงตองไดรับการ ตรวจแกใ น ๒ ลักษณะ ๒.๓.๑ ความเปน กลาง กรณีขอมูลทม่ี ีความออ นไหวทางเศรษฐกิจ การเมือง สังคม ขอมลู ท่ีรวบรวมไดอาจ ไมเ พยี งพอ หรอื ไมไ ดเ ปด เผยขอ เทจ็ จรงิ ทงั้ หมด จดหมายเหตตุ อ งเลอื กใชห ลกั ฐานทม่ี คี วาม เช่ือถือไดมากที่สุด และอางอิงหลักฐานน้ันกํากับไว เชน การใชประกาศของทางราชการ แทนรายงานขาวของสือ่ มวลชนหรือเว็บไซต บทท่ี ๓ องคค วามรูใ นการตรวจแกตนฉบับจดหมายเหตุเหตกุ ารณสาํ คญั 205

การบันทึกความเห็นของบุคคล ตองบันทึกเฉพาะท่ีเปนขอเท็จจริง ไมใชความเห็น สวนตัว ไมใชความเห็นท่ีอาจกอใหเกิดความเสียหายแกผูอ่ืน ตองบันทึกความเห็นทั้ง ๒ ดา น ทั้งฝา ยสนบั สนุนและฝา ยคัดคา น ไมจําเปน ตองพยายามบันทึกลงลึกถึงเบอื้ งหลงั ของเหตุการณ เพราะอาจมขี อ มลู สาํ คญั อกี มากท่มี ไิ ดเ ปด เผย การเรยี บเรยี งขอ มลู เกย่ี วกบั เรอ่ื งทมี่ คี วามผดิ พลาด และตอ มาไดม กี ารแกไ ขลกั ษณะ การเรยี บเรยี งตอ งเนน ขอ เทจ็ จรงิ และเหตผุ ลทางวชิ าการ ไมใ ชก ารประจานความผดิ พลาด บกพรองของผูใดผูหนึ่ง เพราะอาจมีเหตุผลอ่ืนที่ไมเปดเผย หรือจําเปนตองกระทําเพ่ือ แกปญหาเฉพาะหนา การตรวจแกเ นอื้ หาทตี่ อ งใชค วามเปน กลางของผตู รวจแก เชน การตรวจแกต น ฉบบั จดหมายเหตปุ ระเทศไทย ของกลมุ บนั ทกึ เหตกุ ารณ สาํ นกั หอจดหมายเหตแุ หง ชาติ ในกรณี ทเ่ี กิดความขดั แยง ทางการเมอื ง อนั ควรบันทกึ ไวเพียงวา ใคร ทาํ อะไร ทไ่ี หน เพราะไมม ี ขอ เท็จจรงิ สองดา นเพยี งพอทจ่ี ะบนั ทกึ ใหล ะเอียดไดวา ทําไม อยางไร ดังตวั อยาง วนั พฤหสั บดี ที่ ๑๓ พฤษภาคม พุทธศกั ราช ๒๕๕๓ เร่อื ง ศูนยอํานวยการแกไขสถานการณฉุกเฉินออกมาตรการปดลอม การชมุ นมุ ของกลมุ แนวรว มประชาธปิ ไตยตอ ตา นเผดจ็ การแหง ชาติ และออกประกาศสถานการณฉกุ เฉนิ รายแรง ฉบับท่ี ๒ เวลา ๑๑ นาฬกา ๓๐ นาที ที่กรมทหารราบที่ ๑๑ รักษาพระองค พนั เอก สรรเสรญิ แกว กาํ เนดิ โฆษกศนู ยอ าํ นวยการแกไ ขสถานการณฉ กุ เฉนิ แถลงผลการประชมุ ของศนู ยอ ํานวยการแกไขสถานการณฉุกเฉนิ ชวงเชา วา การกําหนดมาตรการในการปดลอมสกัดกั้นพื้นท่ีบริเวณแยกราชประสงค อยา งสมบรู ณ จะเรมิ่ ตง้ั แตเ วลา ๑๘ นาฬก า พน้ื ทท่ี มี่ ผี ลกระทบทางดา นเหนอื เริ่มต้งั แต แยกราชเทวี ไปตามถนนเพชรบรุ ี จนถึงแยกขนึ้ ทางดว นเพชรบรุ ี ทางทิศใต ตั้งแตแยกทางขึ้นดวนเพชรบุรี ไปตามถนนวิทยุ จนกระทั่งแยก ถนนวิทยุ ไปตามถนนพระรามที่ ๔ จนถึงแยกสามยาน และขึ้นเหนือตาม ถนนพญาไท จนกระทง่ั ไปบรรจบจดุ เรม่ิ ตน แยกราชเทวี ซงึ่ เปน ลกั ษณะกรอบ สเ่ี หลยี่ ม การบรกิ ารสาธารณะทกุ ชนดิ ทงั้ ไฟฟา ประปา การจราจร รถประจาํ ทาง 206 คมู อื การบนั ทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสําคญั : หลกั เกณฑการเรยี บเรียงจดหมายเหตุเหตกุ ารณสําคญั

เรือ รถไฟฟาบีทีเอส (ไมจอดรับสงผูโดยสารใน ๔ สถานี คือ สถานีสยาม สถานีชดิ ลม สถานเี พลนิ จิต และสถานีราชดําริ โดยจะปด ใหบรกิ ารทุกสถานี เวลา ๑๙ นาฬก า) และรถไฟฟา ใตด นิ (ไมจ อดรบั สง ผโู ดยสารใน ๒ สถานี คอื สถานสี ลี ม และสถานลี ุมพนิ ี โดยจะปด ใหบ ริการทุกสถานีเวลา ๒๒ นาฬก า) จะมกี ารระงบั การใหบ รกิ ารตงั้ แต ๑๘ นาฬก าเปน ตน ไป โดยเจา หนา ทจี่ าํ เปน ตองดําเนินการตามข้ันตอนหลักสากลจากเบาไปหาหนัก ๗ ข้ันตอน และมี การใชอาวุธกระสนุ จริงดวย ในชวงเยน็ ศูนยอ าํ นวยการแกไขสถานการณฉกุ เฉนิ ไดอ อกประกาศ สถานการณฉุกเฉินรายแรง ฉบับที่ ๒ ในเขตพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสมุทรปราการ จังหวัดปทุมธานี จังหวัดนครปฐม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดชลบุรี จังหวัดเชียงใหม จังหวัด เชียงราย จังหวัดลําปาง จังหวัดนครสวรรค จังหวัดนาน จังหวัดขอนแกน จังหวัดอดุ รธานี จังหวดั ชยั ภมู ิ จงั หวัดนครราชสีมา และจังหวัดศรษี ะเกษ (จดหมายเหตุประเทศไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓, ๒๕๕๔, หนา ๑๕๓) วันพุธ ท่ี ๑๙ พฤษภาคม พทุ ธศักราช ๒๕๕๓ เรอ่ื ง การสลายการชมุ นมุ ของกลมุ แนวรว มประชาธปิ ไตยตอ ตา นเผดจ็ การ แหง ชาติบริเวณแยกราชประสงค เวลาเชามืด กองกําลังทหารพรอมดวยรถถังเคล่ือนกําลังเขาประชิด พื้นท่ีของกลุมแนวรวมประชาธิปไตยตอตานเผด็จการแหงชาติ (นปช.) บรเิ วณแยกราชประสงค มเี สยี งปน ดงั เปน ระยะ โดยทหารใชเ ครอื่ งขยายเสยี ง ประกาศใหผ ูช ุมนุมทม่ี อี ยรู าว ๓,๐๐๐ คน ออกจากพน้ื ที่ เวลาประมาณ ๙ นาฬก า ๒๐ นาที ทหารใชป นและระเบดิ แกสน้ําตา เขาสลายกลุมผูช ุมนุม โดยกลุมผชู มุ นมุ ตอบโตดวยการเผายางทาํ ใหเ กิดควัน ดาํ ทวั่ บริเวณ บทที่ ๓ องคความรใู นการตรวจแกตน ฉบับจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั 207

เวลาประมาณ ๑๑ นาฬกา เจาหนาท่ีสามารถยึดพื้นที่โดยรอบ สวนลุมพินไี วไ ด ในชว งเยน็ ชายชดุ ดาํ ใชอ าวธุ ปน ยงิ เขา ใสก ลมุ ผชู มุ นมุ ทอี่ าศยั ชวั่ คราว อยภู ายในวดั ปทมุ วนาราม ราชวรวหิ าร โดยยงิ จากรางรถไฟฟา บที เี อส ทาํ ให มีผเู สียชวี ติ ๖ ราย และบาดเจ็บจาํ นวนหน่ึง เวลาประมาณ ๑๓ นาฬก า ๒๐ นาที แกนนาํ กลมุ แนวรว มประชาธปิ ไตย ตอตา นเผด็จการแหง ชาติ (นปช.) นาํ โดยนายจตุพร พรหมพนั ธุ นายณฐั วฒุ ิ ใสยเกื้อ นายวิภูแถลง พัฒนภูมิไทย นายนิสิต สินธุไพร นายขวัญชัย ไพรพนา นายยศวรศิ ชกู ลอ ม และแกนนาํ คนอน่ื ๆ ขนึ้ เวทแี ยกราชประสงค ประกาศยุติการชุมนุม และเขามอบตัวที่สํานักงานตํารวจแหงชาติ เจา หนา ทหี่ นว ยอนิ ทราช ๒๖ นาํ กลมุ บคุ คลดงั กลา วเดนิ ทางดว ยเฮลคิ อปเตอร ของสํานักงานตํารวจแหงชาติ ๓ ลํา ไปควบคุมตัวท่ีกองกํากับการ ๓ กอง บงั คบั การสนบั สนนุ ทางอากาศคายนเรศวร อาํ เภอชะอํา จงั หวดั เพชรบุรี ฯลฯ (จดหมายเหตุประเทศไทย พุทธศักราช ๒๕๕๓, ๒๕๕๔, หนา ๑๕๗, ๑๕๘) ๒.๓.๒ สาระสําคญั ทางวชิ าการ ตนฉบับจดหมายเหตุบางเร่ืองที่มีสาระสําคัญทางวิชาการสูง แมผูเรียบเรียงจะได พยายามสรา งองคค วามรทู างวชิ าการของตนแลว กย็ งั ไมเ พยี งพอ เพราะถงึ อยา งไรผเู รยี บเรยี ง กไ็ มอ าจมคี วามรทู ดั เทยี มนกั วชิ าการดา นนนั้ ๆ โดยตรงได โอกาสทจ่ี ะผดิ พลาดคลาดเคลอ่ื น จึงมีมาก ผูตรวจแกในสาระสําคัญทางวิชาการจึงตองเปนผูทรงคุณวุฒิหรือผูเชี่ยวชาญ เฉพาะดาน ดงั ตวั อยาง 208 คมู อื การบันทกึ จดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คัญ : หลักเกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตเุ หตุการณส ําคญั

การแกต วั เลขทีผ่ ิดพลาดและความสบั สนในการบรรยาย รางเดิมของผูเรยี บเรียงตน ฉบบั บันทึกวา “คูแหน ายทหาร ๘๐ นาย ยศต้ังแตรอยเอก ถึงพนั โท แตง เครอ่ื งแบบ เต็มยศตามสังกัด ติดแขนทุกข เดินริ้วแยกเปนดานซาย ๒ สาย ดานขวา ๒ สาย สายนอกเปนทหารบกสายละ ๒๐ นาย สายในนําดวยทหารเรือ ๑๐ นาย ทหารอากาศ ๑๐ นาย รวมสายละ ๔๐ นาย รวมคแู หน ายทหารบก ๔๐ นาย ทหารเรอื ๒๐ นาย ทหารอากาศ ๒๐ นาย เดนิ รวิ้ หา งจากประตู หนา ๒ เมตร และระยะตอหางกนั ๒ กา ว” ปญหาคือ ขอความวา “รวมสายละ ๔๐ นาย” ขยายขอความใด เพราะรวม จาํ นวนแลว ไมม ีสายใดใชค แู หนายทหาร ๔๐ นาย และยอดรวมคูแหนายทหารทงั้ สนิ้ คอื “๘๐ นาย” ผูตรวจแกไดตรวจสอบกับแผนผังร้ิวกระบวนและการปฏิบัติจริงแลว แกเปน ดงั น้ี “คูแหนายทหาร ๘๐ นาย ยศตั้งแตรอยตรี เรือตรี เรืออากาศตรี ถงึ พนั โท นาวาโท นาวาอากาศโท แตง เคร่อื งแบบเตม็ ยศตามสงั กัด ประดับ เครอื่ งราชอสิ รยิ าภรณ ตดิ แขนทกุ ข เดนิ รวิ้ แยกเปน ดา นขวา ๒ สาย ดา นซา ย ๒ สาย ดา นขวา ๒ สายเปนนายทหารบกสายละ ๒๐ นาย ดานซา ย ๒ สาย แตละสายนําดวยทหารเรือ ๑๐ นาย ทหารอากาศ ๑๐ นาย รวม ๒ สาย สายละ ๒๐ นาย รวมคูแ หน ายทหารบก ๔๐ นาย นายทหารเรอื ๒๐ นาย นายทหารอากาศ ๒๐ นาย เดนิ ริว้ หางจากประตูหนา ๒ เมตร และระยะตอ หา งกัน ๒ กา ว” (จดหมายเหตงุ านพระศพสมเดจ็ พระเจาพ่นี างเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร เลม ๒, ๒๕๕๓, หนา ๖๓๘) บทท่ี ๓ องคความรใู นการตรวจแกต นฉบบั จดหมายเหตุเหตุการณส ําคญั 209

การแกสาระสาํ คัญทางวชิ าการโดยผูทรงคุณวุฒิ ตวั อยา งจาก แนวความคดิ ในการออกแบบพระเมรสุ มเดจ็ พระเจา พน่ี างเธอ เจา ฟา กลั ยาณิวฒั นา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร รา งเดิมของผูเ รยี บเรยี งตนฉบับซงึ่ เรยี บ เรยี งจากหลกั ฐานขอ มลู ทป่ี รากฏในการสงั เกตการณแ ละการบนั ทกึ เหตกุ ารณ มคี วามดงั น้ี “แนวความคิดในการออกแบบพระเมรุ ฯลฯ การออกแบบรา งพระเมรคุ รงั้ นี้ ไดค าํ นงึ ถงึ สถาปต ยกรรมไทยตามแบบ โบราณราชประเพณี เพอื่ ใหพ ระเมรมุ คี วามงดงามเปรยี บเหมอื นสรวงสวรรค เพอ่ื ถวายพระเกยี รตแิ ดส มเดจ็ พระเจา พนี่ างเธอ เจา ฟา กลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวง นราธิวาสราชนครินทร อยางสมพระเกียรติมากที่สุด รูปแบบพระเมรุยอด ปราสาท นาวาอากาศเอก อาวธุ เงนิ ชกู ลนิ่ ผอู อกแบบ ไดศ กึ ษาการออกแบบ พระเมรุของสมเด็จฯ เจาฟากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ โดยยึดเคาโครง พระเมรขุ องสมเดจ็ พระนางเจา สขุ มุ าลมารศรี มาเปน ตน แบบ ซง่ึ แนวคดิ หลกั ไดยึดถือความเช่ือเรื่องเขาพระสุเมรุตามแบบโบราณราชประเพณี ดวยการ จาํ ลองปราสาทอนั เปรยี บเสมอื นสถานทส่ี ถติ ของเหลา นางฟา เทวดา มาเปน ตัวองคพ ระเมรุ สว นยอดพระเมรุประกอบดวยช้ันเชิงกลอน ๕ ชั้น ตอ ดวย ชั้นบัวคลุม จนถึงปลายยอดประดับฉัตร ๗ ชั้น เอกลักษณของพระเมรุ ที่จะใชในพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจาพ่ีนางเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร อยูที่หนาบันท้ัง ๔ ทิศ โดยจะไดอัญเชิญอักษรพระนาม กว ในสมเด็จพระเจาพ่ีนางเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร มาประดิษฐานที่ หนา บันของพระเมรุทัง้ ๔ ดาน” รางตนฉบับขางตนไดแกไขเพิ่มเติม โดยการสัมภาษณนาวาอากาศเอก อาวุธ เงนิ ชกู ลน่ิ สถาปนกิ ผอู อกแบบ ซง่ึ เปน ศลิ ปน แหง ชาตผิ มู คี วามเชยี่ วชาญดา นสถาปต ยกรรม ไทย และผอู อกแบบไดช ว ยตรวจแกต น ฉบบั ใหอ กี ครงั้ หนงึ่ ตน ฉบบั ทเี่ ขยี นใหมจ งึ มขี อ ความ ปรากฏในจดหมายเหตุทพ่ี ิมพเผยแพร ดงั นี้ 210 คมู ือการบนั ทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสําคัญ : หลกั เกณฑการเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตกุ ารณสําคัญ

“แนวความคิดในการออกแบบพระเมรุ ฯลฯ นาวาอากาศเอก อาวุธ เงินชูกลน่ิ สถาปนกิ ผูออกแบบ ไดศ ึกษาการ ออกแบบพระเมรุของสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานริศรา นุวัดติวงศ คราวงานพระเมรุสมเด็จพระนางเจาสุขุมาลมารศรี พระอัคร ราชเทวี ในรัชกาลท่ี ๕ เปนตนแบบ ไดวางผังพ้ืนเปนรูปจัตุรมุข ยกฐาน อาคารสูง มีทางข้ึนลงเปนบันไดทั้ง ๔ ทิศ กลางพระเมรุตั้งพระจิตกาธาน สาํ หรบั ประดษิ ฐานพระโกศเพอื่ ประกอบพธิ พี ระราชทานเพลงิ พระศพ และได ขยายโถงกลางใหก วา งออกไปมากกวา แบบพระเมรมุ าศสมเดจ็ พระศรนี ครนิ ทรา บรมราชชนนี อีกประมาณ ๒ เมตร เพื่อความสะดวกในการประกอบ พระราชพธิ ี สวนชั้นฐานพระเมรุซอนเปน ฐาน ๒ ชน้ั ฐานชน้ั ลาง หรือฐาน ชาลา เปนฐานปทมยอเก็จ สวนฐานช้ันบน หรือฐานพระเมรุ เปนฐานสิงห ตัวผังอาคารยื่นมุขบันไดดานยาวในแนวทิศเหนือ - ใต มีบันไดทางข้ึนจาก ฐานชาลาในทิศเหนือและทิศใตดานละ ๓ บันได ดานตะวันออกมีบันได ๑ บันได ทัง้ น้ีการเขาถงึ ตัวอาคารไดออกแบบโดยคาํ นึงถงึ เงอื่ นไขสําคัญที่วา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดําเนิน ทรงประกอบพระราชพิธี จึงไดติดต้ังลิฟตไฮโดรลิกเพิ่มเติมทางทิศตะวันตก ดานตรงกันขามกับพระที่น่ังทรงธรรม เพ่ือความปลอดภัยและความ สะดวกในการเสด็จพระราชดําเนิน สวนดานทิศเหนือของอาคาร มีรางยื่น จากโถงกลางพระเมรุออกไปนอกมุขเปนสะพานเกริน เพ่ือใชเชิญพระโกศ จากพระยานมาศสามลาํ คานขนึ้ บนพระเมรุ ในการออกแบบครง้ั นี้ ไดก าํ หนด ตาํ แหนง ของซา งไวใ นบรเิ วณระดบั ชน้ั ฐานชาลา ๔ หลงั เนอื่ งจากเปน อาคาร สําหรับพระพิธีธรรมสวดพระอภิธรรมตอเนื่องตลอดพระราชพิธี และเพื่อ ความสะดวกในการทเี่ จา พนกั งานจะดแู ลพระสงฆผ สู วดพระอภธิ รรม โดยวาง อาคารแนวตะวนั ออก - ตะวนั ตก เพอื่ ใหเ กดิ มมุ มองจากทปี่ ระทบั ในพระทนี่ งั่ ทรงธรรมท่งี ดงาม และเปนอาคารประกอบสง พระเมรใุ หมีความสมดุลและ เกดิ มุมมองที่สวยงามมากย่งิ ขนึ้ บทที่ ๓ องคค วามรใู นการตรวจแกตน ฉบับจดหมายเหตุเหตุการณสําคญั 211

รูปแบบสถาปตยกรรมพระเมรุ เปนอาคารจัตุรมุขเครื่องยอดทรง ปราสาท แรกเริ่มไดออกแบบเปนทรงปราสาทซอนชั้นบันแถลง ๕ ชั้น ลดหลั่นไดสัดสวนตามทรงจอมแห ถัดขึ้นไปเปนช้ันเชิงบาตรรับบัวคลุม ๕ ชั้น ปลีตน ลูกแกว ปลีปลาย และเม็ดนํ้าคาง ตามลําดับ สวนยอดสุด ปกสัปตปฎลเศวตฉตั ร (ฉัตร ๗ ชัน้ ) เปน เครือ่ งแสดงพระอสิ ริยยศ สว นชั้น บันแถลงนี้ ภายหลังไดมีการปรับรูปแบบจากบันแถลงทรงจ่ัวเปนรูปวิมาน ส่ือหมายถึงชั้นของสวรรคอันเปนที่สถิตของทวยเทพ โดยช้ันที่ ๑ เปนรูป จตุโลกบาลประจําท้ังสี่ทิศ ช้ันที่ ๒ เปนชั้นดาวดึงส อันมีพระอินทรเปน ประธาน ชน้ั ท่ี ๓ เปนชนั้ ดุสติ เปนที่ประทับของพระโพธิสตั ว ชนั้ ท่ี ๔ เปน ช้นั พรหม และชั้นที่ ๕ เปน อรปู พรหม และรปู วมิ านนเี้ ปน องคป ระกอบทาง สถาปตยกรรมท่ีชวยเพ่ิมความนุมนวลใหแกตัวอาคารย่ิงข้ึน องคประกอบ ประดับตกแตงเหนือชั้นเชิงกลอน เปนนาคปกและกระจังลดหลั่นเปนลําดับ ตามสดั สวนอาคาร หลังคามขุ พระเมรเุ ปน หลังคาจัตรุ มขุ ซอน ๒ ชั้น มขุ ดา น เหนือและใตของพระเมรุมีความยาวกวามุขทางทิศตะวันออกและตะวันตก ที่หนาบันของมุขประดิษฐานอักษรพระนาม กว ใตลงมาประดับดวยลาย เฟองอุบะ ระหวางเสาท้ัง ๔ ดานมีฉากบังเพลิง หลังฉากบังเพลิงเปนพระ วิสูตร การประดับลวดลายตาง ๆ ของพระเมรุในภาพรวมจะมีความใกล เคียงกับพระเมรุมาศสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี สวนช้ันชาลา ประดับดวยรูปเทวดายืนและนั่งคุกเขา พระหัตถถือบังแทรกตรงกลางเปน ดวงโคม บริเวณพ้ืนหนาบันไดพระเมรุประดับดวยสัตวหิมพานตทวิบาท ๓ จดุ ไดแก อัปสรสีหะ รปู คร่ึงคนครึ่งสิงห อยทู างดา นทิศตะวันตกเปนทาง เสด็จพระราชดําเนิน กินนร อยูทางดานทิศเหนือที่เชิญพระโกศขึ้นพระเมรุ นกทัณฑิมา อยูทางดานทิศใต เปนนกถือไมเทาคอยปกปองไมใหสิ่งช่ัวราย เขา มา สว นหงส ทาํ เปน ทวยรบั พระภษู าโยงจากพระเมรมุ ายงั หนา พระทน่ี ง่ั ทรงธรรมในการสดับปกรณ การประดับดวยทวยเทพและสัตวหิมพานต ตา ง ๆ นี้ เปน การสอ่ื ใหเ หน็ ถงึ ภาพจาํ ลองและบรรยากาศของสถานทบี่ รเิ วณ เขาพระสเุ มรนุ นั่ เอง” (จดหมายเหตงุ านพระศพ สมเด็จพระเจา พ่นี างเธอ เจา ฟา กลั ยาณวิ ัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร เลม ๑, ๒๕๕๓, หนา ๔๐๐ - ๔๐๑) 212 คมู อื การบันทกึ จดหมายเหตุเหตุการณสําคัญ : หลกั เกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณสําคญั

(ภาพเหตกุ ารณ) พระเมรุสมเด็จพระเจา พ่ีนางเธอ เจา ฟากลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร บทท่ี ๓ องคค วามรใู นการตรวจแกต น ฉบับจดหมายเหตุเหตุการณส าํ คัญ 213

(ภาพเหตกุ ารณ) สวนประกอบพระเมรสุ มเด็จพระเจา พี่นางเธอ เจาฟา กัลยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธิวาสราชนครนิ ทร 214 คมู ือการบันทกึ จดหมายเหตุเหตุการณส าํ คัญ : หลกั เกณฑการเรยี บเรยี งจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คญั

บทที่ ๔ องคค วามรใู นการบรรณาธิกร ตนฉบบั จดหมายเหตเุ หตุการณสําคัญ การบรรณาธกิ รตน ฉบบั เปน หนา ทข่ี องบรรณาธกิ ารในการตรวจพจิ ารณาวา ตน ฉบบั จดหมายเหตนุ น้ั มรี ปู แบบของความเปน ตน ฉบบั หนงั สอื ครบถว นหรอื ไม ภารกจิ บางสว นอาจ เปนของบรรณาธกิ าร บางสวนอาจเปนของผตู รวจแก ผูเ รยี บเรยี ง ในท่ีนี้จะกลาวรวมกัน ท้งั หมด องคค วามรใู นการบรรณาธกิ รตน ฉบบั เปน ภารกจิ สดุ ทา ยของการเรยี บเรยี งตน ฉบบั จดหมายเหตุเหตุการณสําคัญ ผูเปนบรรณาธิการตองประสานงานกับผูตรวจแกและ ผูเรียบเรียงอยางใกลชิด และเปนผูประสานงานโดยตรงกับโรงพิมพซึ่งรับผิดชอบงาน ศิลปกรรมการเขาหนา การจดั หนา การจดั รูปเลม และการพมิ พ งานเขียนบางเร่ืองท่ีไมมีผูตรวจแก บรรณาธิการตองทําหนาที่อยางผูตรวจแกดวย ในทางกลบั กัน การบรรณาธกิ รตน ฉบบั อาจทาํ โดยผตู รวจแกก็ได แตล ักษณะงานมจี ุดเนน ทีแ่ ตกตา งกนั การบรรณาธกิ รตนฉบับ มขี อบขายภารกจิ ดังน้ี บทที่ ๔ องคค วามรูในการบรรณาธกิ รตน ฉบับ 215

๑. การบรรณาธิกรรูปแบบ การบรรณาธิกรรูปแบบ คือการตรวจพิจารณาวาตนฉบับนั้นมีรูปแบบของหนังสือ ครบถวนหรือไม ตั้งแตปกหนาถึงปกหลัง งานบางสวนบรรณาธิการเปนผูทํา แตบางสวน ผูเรียบเรียงตองเปน ผทู ํา ๑.๑ รปู แบบของหนังสือ บรรณาธิการตองเทียบโครงสรางของตนฉบับท่ีไดรับมา กับโครงสรางของหนังสือ ตามหลกั วิชาการพมิ พ ๑.๑.๑ โครงสรา งของหนงั สอื ปรกติแบงเปน ๔ สวน คือ สว นปก ปกหนา ปกหนา ดานใน ปกหลงั ปกหลังดา นใน สันปก กรณที ช่ี ื่อเร่อื งมีความยาว ชือ่ เร่อื งทหี่ นา ชอ่ื เรือ่ ง กบั ทปี่ กหนาและสนั ปก จะใชต รง กนั หรือไม สว นนาํ หนา ชอ่ื เรอื่ ง หนา ลิขสทิ ธิ์ สารบญั คํานาํ คําปรารภ คาํ ช้แี จง กติ ตกิ รรมประกาศ 216 คมู อื การบันทึกจดหมายเหตุเหตกุ ารณสําคญั : หลักเกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณส าํ คญั

สว นเนอื้ เรือ่ ง เนอ้ื เรือ่ ง ภาพประกอบ ภาพลายเสน แผนผัง ภาพกราฟก ตาราง สว นอางองิ เชงิ อรรถ บรรณานุกรม ภาคผนวก ดรรชนี (ถาม)ี อภิธานศัพท (ถา มี) ๑.๑.๒ โครงสรางของตนฉบับ การตรวจพจิ ารณาโครงสรา งของตน ฉบบั ตอ งใหต รงตามโครงสรา งของหนงั สอื เชน สารบญั ควรจดั ทาํ หวั ขอ ละเอยี ดมากนอ ยเพยี งใด การใชร ะบบตวั เลขและตวั อกั ษร มีความลดหลั่นถูกตองตามหลักเกณฑทางภาษาหรือไม การลําดับและการใชขอความชื่อ ภาค บท หวั ขอ ใหญ หวั ขอ รอง หวั ขอ ยอ ย ลดหลนั่ ถกู ตอ งตรงตามเนอ้ื เรอ่ื งหรอื ไม การพมิ พ ตนฉบบั จัดระยะลดหล่ันถูกตอ งตามระดับหวั ขอหรือไม คํานาํ คาํ ปรารภ คาํ ชีแ้ จง กิตตกิ รรมประกาศ จดั ทําเรยี บรอยแลวหรอื ไม เนอ้ื เรอื่ ง โครงสรางของภาค บท หวั ขอ ใหญ หัวขอรอง หัวขอยอ ย ถกู ตองตรงตาม สารบญั หรือไม เชิงอรรถ ควรอยูทายหนาหรือรวมไวทายบท การใหหมายเลขเชิงอรรถควรเริ่ม เลขใหมใ นแตล ะหนา หรอื ควรใหเ ลขตอ เนอ่ื งกนั ไปจนจบบท หรอื จบเลม การเขยี นเชงิ อรรถ ถกู ตอ งตามมาตรฐานทางวิชาการหรือไม เขียนเปน ระบบเดยี วกันท้ังเลม หรือไม บทท่ี ๔ องคความรูในการบรรณาธิกรตน ฉบับ 217

บรรณานุกรม การเขียนบรรณานุกรมและการเรียงลําดับรายการ ถูกตองตาม มาตรฐานทางวิชาการหรอื ไม ดรรชนี ใชคาํ ตรงตามท่ปี รากฏในเนอื้ เร่ืองหรือไม กรณที ่ตี องมกี ารกลบั คาํ ระหวา ง คําหลักกับคําขยาย ไดจัดทําและเรียงลําดับอักษรถูกตองตามพจนานุกรมหรือไมเลขหนา อา งองิ ในตน ฉบบั ดรรชนตี อ งตรงกบั เลขหนา ในเนอ้ื เรอื่ ง และตอ งมกี ารตรวจสอบใหมเ มอ่ื มี การจดั หนาตามใบตรวจพิสจู นอกั ษร อภิธานศัพท ใชคําตรงตามที่ปรากฏในเน้ือเร่ืองหรือไม กรณีที่มีการจัดทําข้ึน ภายหลงั ตองผานการตรวจแกข องผเู ชยี่ วชาญเชนเดยี วกบั การตรวจแกตนฉบับ ๑.๒ รูปแบบของตนฉบบั ตน ฉบบั หนงั สอื ทวั่ ไป การตรวจรปู แบบของตน ฉบบั เปน หนา ทขี่ องบรรณาธกิ าร แต ตน ฉบบั จดหมายเหตุ การตรวจรปู แบบของตน ฉบบั เปน หนา ทข่ี องผตู รวจแก ซงึ่ เปน คนละ อยา งกบั การตรวจแกเ นอื้ หา การตรวจรปู แบบตน ฉบบั ในเชงิ งานบรรณาธกิ รตน ฉบบั ไดแ ก ๑.๒.๑ เนอ้ื เรื่อง รปู แบบการนําเสนอเหมาะกบั เนอ้ื เร่อื งหรอื ไม การแบงภาค บท โครงสรางของแตละภาค แตละบท มีสัดสวนเหมาะสมหรือไม เน้อื หาที่เหลอ่ื มกันระหวางบทไดแกไขอยา งไร การแบงหัวขอใหญ หัวขอรอง หัวขอยอย ภายในบท มีสัดสวนเหมาะสมหรือไม เนือ้ หาท่เี หลอ่ื มกันระหวา งหัวขอไดแกไ ขอยา งไร สดั สว นการเรยี บเรยี งเนอ้ื หา เรอ่ื งใดควรคดั ขอ ความจากเอกสารสาํ คญั ลงไว เรอ่ื งใด ควรสรปุ ความเพอ่ื ใหอ ยใู นสัดสวนที่เหมาะสม ระบบแบง หวั ขอ และการยอ หนา ระยะตา ง ๆ เปน มาตรฐานและเหมาะสมกบั เนอื้ หา หรือไม 218 คูมือการบันทึกจดหมายเหตเุ หตุการณส ําคญั : หลกั เกณฑก ารเรียบเรยี งจดหมายเหตุเหตุการณสําคัญ

๑.๒.๒ ภาพประกอบ ภาพประกอบ ไดแก ภาพถาย ภาพลายเสน แผนผัง ภาพกราฟก ตารางมีความ คมชัด แทรกตรงตามเนื้อเรอ่ื ง และไมล ะเมิดลิขสิทธิ์ คาํ อธิบายภาพถกู ตองชัดเจน กรณีหนังสือท่ัวไป หนังสือที่มีการพิมพซ้ําตองตรวจสอบตารางสถิติใหเปนปจจุบัน ดวย ตวั อยางภาพประกอบ เชน ภาพลายเสน พระเมรุสมเด็จพระเจาภคินเี ธอ เจาฟา เพชรรัตนราชสุดา สิรโิ สภาพัณณวดี บทท่ี ๔ องคค วามรใู นการบรรณาธกิ รตน ฉบับ 219

ตารางเจา ภาพสวดพระอภธิ รรมงานบาํ เพ็ญกศุ ลพระศพ สมเด็จพระญาณสงั วร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปริณายก 220 คมู อื การบันทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณส าํ คญั : หลกั เกณฑก ารเรยี บเรยี งจดหมายเหตเุ หตุการณส ําคญั

บทที่ ๔ องคความรูในการบรรณาธกิ รตน ฉบับ 221

222 คมู อื การบันทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสาํ คัญ : หลกั เกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั

แผนผงั พธิ เี จริญพระพทุ ธมนตนพเคราะหถ วายพระกุศลเทิดพระเกียรติ เจา พระคุณสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสงั ฆราช สกลสงั ฆปรนิ ายก เนอื่ งในวนั คลายวนั ประสูติ เจรญิ พระชนั ษา ๑๐๐ ป ของคุณธรรมยุติกนิกาย ณ พระอุโบสถวดั พระศรีรตั นศาสดารามในพระบรมมหาราชวงั วนั พฤหัสบดี ท่ี ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖ เวลา ๑๓ นาฬกา ๓๐ นาที บทที่ ๔ องคค วามรูในการบรรณาธกิ รตน ฉบับ 223

224 คมู อื การบันทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสาํ คัญ : หลกั เกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั

๒. การบรรณาธิกรภาษา บรรณาธิการจําเปนตองอานตนฉบับจดหมายเหตุอยางละเอียด โดยใชองคความรู ทางภาษาดังที่กลาวไวในตอนตน เชนเดียวกับผูเรียบเรียงจดหมายเหตุและผูตรวจแก ตนฉบับท่ีไดตรวจแกมาแลวเปนอยางดี บรรณาธิการไมตองมีความยุงยากมากนัก แตใน การตรวจพิสูจนอักษร บรรณาธิการตองระมัดระวังเกี่ยวกับการวรรคตอน การแยกคํา ทายบรรทัด ระยะยอหนา ตลอดจนการใชฟอนตอักษรและขนาดตัวอักษรตรงตามระดับ หัวขอ ตามทก่ี าํ หนดดวย ๓. การบรรณาธิกรเนอ้ื หา การตรวจแกเน้ือหาตนฉบับจดหมายเหตุเปนหนาท่ีของผูตรวจแก แตในการเตรียม การจัดพิมพ บรรณาธิการอาจตรวจพบขอผิดพลาดบกพรองในเนื้อหาท่ีหลงเหลืออยู จึงควรประสานงานโดยตรงกับผูตรวจแกตนฉบับกอน และไมควรประสานงานโดยตรงกับ ผูเรียบเรียงนอกจากกรณีจําเปน ปญหาที่มักพบคือ ความเสมอตนเสมอปลาย ในการใช ถอยคาํ ชื่อบคุ คล ช่อื หนวยงาน ช่ือประเทศ คําเต็ม คาํ ยอ ศัพทบัญญตั ิ ซง่ึ บรรณาธิการ หรอื ผตู รวจแกค วรมโี นต ชว ยจาํ เฉพาะตนในการปฏบิ ตั งิ านตรวจแกบ รรณาธกิ รตน ฉบบั เชน - ชื่อบุคคลชาวไทย - ชื่อบคุ คลชาวตา งประเทศ - ชอ่ื หนว ยงาน กระทรวงทบวงกรม องคก รภาครฐั ภาคเอกชน - ชอ่ื คณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ คณะทาํ งาน - ช่ือประเทศที่ใชคําเต็มหรือตัดส้ันก็ได เชน สาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว หรือ ประเทศลาว หรือ ลาว ตองใชอยางใดอยางหนึ่ง ใหเสมอกันทั้งเลม และใชแกท กุ ประเทศไมล ักลัน่ - ศัพทบญั ญตั ิ - ศพั ทว ชิ าการที่ยังไมไดเ ปน ศัพทบัญญัติ - การใชเ ครอ่ื งหมายวรรคตอน - การเขียนเชิงอรรถ - การเขียนบรรณานกุ รม ฯลฯ บทท่ี ๔ องคค วามรใู นการบรรณาธกิ รตน ฉบับ 225

การบรรณาธิกรเนื้อหา อาจพบวามีภาพประกอบบางภาพ หรือเอกสารสําคัญบาง รายการท่ีคัดมาลงไวในเน้ือหาหรือภาคผนวก ที่อาจมีลิขสิทธิ์ ฉะน้ัน นอกจากการอางอิง แหลงท่ีมากํากับไวในวงเล็บแลว ควรตรวจสอบและขออนุญาตเจาของลิขสิทธ์ิไวเปนลาย ลักษณอ ักษรดวย ๔. การควบคมุ การพมิ พ บรรณาธกิ ารตอ งเปน ผปู ระสานงานโดยตรงกบั โรงพมิ พ ในการเลอื กฟอ นตต วั อกั ษร ทีช่ ดั เจน อา นงาย การกําหนดขนาดและลกั ษณะตวั อักษร การสง่ั ใชตัวหนา ตวั เอน ตลอด จนขนาดตวั อกั ษรและระยะยอ หนา ทล่ี ดหลน่ั กนั ตามระดบั หวั ขอ และระดบั ขอ ความ รวมทง้ั เปนผูใหความเห็นชอบในงานศิลปกรรมการเขาหนา การจัดหนา การจัดภาพประกอบ การจดั รูปเลม และการพมิ พทกุ ข้นั ตอน หลกั เกณฑก ารเรยี บเรยี งจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คญั ไมว า จะเปน จดหมายเหตุ ขนาดสั้น ท่ีอาจยังไมมีโอกาสจัดพิมพเผยแพร หรือจดหมายเหตุที่มีความสําคัญ ปานกลาง มจี าํ นวนพิมพร ะดับพันเลม หรอื จดหมายเหตทุ ่มี คี วามสาํ คญั มาก ไดร ับการ จัดพิมพเปนหนังสือที่ระลึกในโอกาสสําคัญของประเทศ มีจํานวนพิมพหลายหมื่นเลม เหลานี้ ลวนช่ือวาเปนจดหมายเหตุเหตุการณสําคัญทางประวัติศาสตรของชาติ ท่ีใช อางอิงในการศึกษาวิจัยได จึงตองใชองคความรูในการจัดทําอยางถ่ีถวนและประณีต เสมอกัน ไมวาจะเปนองคความรูในการเรียบเรียงจดหมายเหตุ องคความรูในการ ตรวจแก องคความรูในการบรรณาธิกรตนฉบับ ที่ลวนตองใชองคความรูหลัก คือ องคค วามรทู างวชิ าการ องคค วามรทู างภาษา และองคค วามรทู างเนอ้ื หา ทง้ั สนิ้ ผสู นใจ สามารถนาํ องคค วามรดู ังกลาวไปใชใ นงานเขยี นไดทุกลักษณะ 226 คูมือการบันทึกจดหมายเหตุเหตกุ ารณส าํ คัญ : หลักเกณฑการเรยี บเรยี งจดหมายเหตเุ หตุการณสาํ คัญ

หนังสอื อา งอิง กรุงเทพมหานคร. จดหมายเหตุการบูรณปฏิสังขรณเสาชิงชา พุทธศักราช ๒๕๔๙. กรงุ เทพฯ : สํานกั ผงั เมือง กรงุ เทพมหานคร, ๒๕๕๑. คณะกรรมการจดั งานสมโภชกรงุ รตั นโกสนิ ทร ๒๐๐ ป. จดหมายเหตกุ ารอนรุ กั ษก รงุ รตั น โกสินทร. กรงุ เทพฯ : กรมศลิ ปากร, ๒๕๒๕. คณะกรรมการดาํ เนนิ การปรบั ปรงุ ศาลหลกั เมอื ง. จดหมายเหตกุ ารปรบั ปรงุ ศาลหลกั เมอื ง กรุงเทพมหานคร พุทธศักราช ๒๓๒๕ - ๒๕๒๙. กรุงเทพฯ : หอจดหมายเหตุ แหงชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๓๑. คณะกรรมการดําเนินงานบรรจุพระบรมสารีริกธาตุในองคพระธาตุพนม. จดหมายเหตุ การบรู ณปฏสิ งั ขรณอ งคพ ระธาตพุ นม ณ วดั พระธาตพุ นม วรมหาวหิ าร อาํ เภอ ธาตุพนม จังหวัดนครพนม พ.ศ. ๒๕๑๘ - ๒๕๒๒. กรุงเทพฯ : หอจดหมาย เหตุแหงชาติ กรมศลิ ปากร, ๒๕๒๒. คณะกรรมการอํานวยการจัดงานฉลองพระชนมายุ ๘๔ พรรษา สมเด็จพระเจาภคินีเธอ เจา ฟา เพชรรตั นราชสดุ า สริ โิ สภาพณั ณวด.ี จดหมายเหตงุ านฉลองพระชนมายุ ๘๔ พรรษา สมเด็จพระเจาภคินีเธอ เจาฟาเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี. กรงุ เทพฯ : สํานักหอจดหมายเหตแุ หง ชาติ กรมศลิ ปากร, ๒๕๕๔. คณะกรรมการอํานวยการจัดงานฉลองพระชันษา ๙๖ ป สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. จดหมายเหตุงานฉลองพระชันษา ๙๖ ป สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก. กรุงเทพฯ : สาํ นกั หอจดหมายเหตแุ หง ชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๕๔. คณะกรรมการอาํ นวยการจดั งานฉลองสริ ริ าชสมบตั คิ รบ ๕๐ ป. จดหมายเหตุพระราชพิธี กาญจนาภเิ ษก. กรงุ เทพฯ : สํานกั หอจดหมายเหตแุ หงชาติ กรมศลิ ปากร, ๒๕๔๕. บทที่ ๔ องคความรูในการบรรณาธกิ รตน ฉบบั 227

คณะกรรมการอํานวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติเนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนม พรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๐. จดหมายเหตเุ ฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาท สมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช เนอ่ื งในโอกาสมหามงคลเฉลมิ พระชนม พรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๕๐. กรุงเทพฯ : สํานักหอจดหมายเหตุ แหง ชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๕๒. คณะกรรมการอาํ นวยการจดั งานเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั ในโอกาสที่วนั พระบรมราชสมภพครบ ๑๕๐ ป. จดหมายเหตุงานเฉลิมพระเกยี รติ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว ในโอกาสท่ีวันพระบรมราชสมภพ ครบ ๑๕๐ ป. กรุงเทพฯ : สํานกั หอจดหมายเหตุแหง ชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๔๗. คณะกรรมการอํานวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เนื่องใน โอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๔๒. จดหมายเหตงุ านเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั . กรงุ เทพฯ : สาํ นกั หอจดหมายเหตแุ หงชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๔๕. คณะกรรมการอํานวยการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจา พน่ี างเธอ เจา ฟา กลั ยาณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร. จดหมายเหตงุ าน พระศพสมเด็จพระเจาพี่นางเธอ เจาฟากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราช นครินทร. กรงุ เทพฯ : สํานักหอจดหมายเหตแุ หง ชาติ กรมศลิ ปากร, ๒๕๕๔. คณะกรรมการเอกลกั ษณข องชาติ สาํ นกั นายกรัฐมนตรี. ชีวิตไทย ชา งสบิ หมู. กรงุ เทพฯ : อมรนิ ทรการพมิ พ, ๒๕๒๕. คาํ แถลงนโยบายของคณะรฐั มนตรแี ถลงตอ รฐั สภา. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พมิ พค ณะรฐั มนตรี และราชกิจจานุเบกษา, ๒๕๕๔. ราชกจิ จานุเบกษา ฉบบั จดหมายเหตุงานพระศพ สมเดจ็ พระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จ พระสงั ฆราช สกลมหาสงั ฆปรณิ ายก (วาสโน วาสน นลิ ประภา ป.ธ.๔) วดั ราชบพธิ สถิตมหาสีมาราม. เลม ๑๑๐ ตอนทีพ่ ิเศษ วนั ที่ ๑๘ มนี าคม ๒๕๓๖. 228 คูมอื การบันทกึ จดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คัญ : หลักเกณฑก ารเรียบเรยี งจดหมายเหตุเหตุการณสาํ คญั

ราชกิจจานเุ บกษา ฉบบั จดหมายเหตพุ ระราชพิธสี ถาปนาเฉลมิ พระนามาภิไธย สมเด็จ พระบรมโอรสาธิราช เจาฟามหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร สิริกิติย สมบูรณสวางควัฒน วรขัตติยราชสันตติวงศ มหิตลพงศอดุลยเดช จักรีนเรศ ยพุ ราชวสิ ทุ ธ สยามมกฎุ ราชกมุ าร. เลม ๙๗ ตอนทพี่ เิ ศษ วนั ท่ี ๔ กรกฎาคม ๒๕๒๓. ราชกจิ จานเุ บกษา. ประกาศ เรอ่ื ง พน้ื ทปี่ รากฏเหตกุ ารณอ นั กระทบตอ ความมนั่ คงภายใน ราชอาณาจักร. เลม ๑๒๗ ตอนพิเศษ ๓๑ ง วันที่ ๑๐ มีนาคม ๒๕๕๓. _. พระราชบัญญัติคํานาํ หนานามหญงิ พทุ ธศักราช ๒๕๕๑. เลม ๑๒๕ ตอนที่ ๒๘ ก วนั ท่ี ๕ กมุ ภาพนั ธ ๒๕๕๑. ราชบณั ฑติ ยสถาน. ประกาศสํานกั นายกรฐั มนตรี และประกาศราชบัณฑิตยสถาน เรื่อง กาํ หนดช่อื ประเทศ ดนิ แดน เขตการปกครอง และเมืองหลวง. กรงุ เทพฯ : บริษทั คอมฟอรม จาํ กดั , ๒๕๔๑. _. พจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน. กรงุ เทพฯ : บริษัท นานมี จาํ กดั , ๒๕๔๕. _. ศัพทตางประเทศที่ใชคําไทยแทนได ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. กรุงเทพฯ : อรุณ การพมิ พ, ๒๕๔๙. _. หลักเกณฑการใชเครื่องหมายวรรคตอนและเครื่องหมายอ่ืน ๆ หลักเกณฑการ เวนวรรค หลักเกณฑการเขียนคาํ ยอ ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน. กรุงเทพฯ : อรุณ การพมิ พ, ๒๕๕๑. เลขาธกิ ารคณะรฐั มนตร,ี สาํ นกั . ขอ พงึ ปฏบิ ตั ใิ นการเขา เฝา ทลู ละอองธลุ พี ระบาท. กรงุ เทพฯ : บริษัท อมรนิ ทรพร้ินติ้งแอนดพ บั ลิชชิ่ง จาํ กัด (มหาชน), ๒๕๔๒. วฒั นธรรม, กระทรวง. เหตกุ ารณธ รณพี บิ ตั จิ ากคลนื่ สนึ ามิ ๒๖ ธนั วาคม ๒๕๔๗. กรงุ เทพฯ : สาํ นักหอจดหมายเหตุแหงชาติ กรมศิลปากร, ๒๕๔๘. บทท่ี ๔ องคความรใู นการบรรณาธกิ รตนฉบับ 229

ศลิ ปากร, กรม. ตราสญั ลกั ษณง านเฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั เนอ่ื งใน โอกาสพระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๔. กรุงเทพฯ : รงุ ศลิ ปก ารพิมพ, ๒๕๕๔. _. ราชสกุลวงศ ฉบับแกไ ขเพ่มิ เติม. กรุงเทพฯ : ชวนพมิ พ, ๒๕๓๖. เสริมสรางเอกลักษณของชาติ, สํานักงาน. ราชาศัพท เอกลักษณของชาติ. กรุงเทพฯ : บริษัท ดานสทุ ธาการพมิ พ จํากดั , ๒๕๕๓. หอจดหมายเหตุแหงชาติ, สํานัก. คูมือการจัดทําบันทึกจดหมายเหตุเหตุการณสําคัญ ของสํานักหอจดหมายเหตแุ หง ชาติ. กรงุ เทพฯ : กรมศิลปากร, ๒๕๕๑. _. จดหมายเหตปุ ระเทศไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๒. กรงุ เทพฯ : กรมศลิ ปากร, ๒๕๕๔. _. จดหมายเหตปุ ระเทศไทย พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓. กรงุ เทพฯ : กรมศลิ ปากร, ๒๕๕๔. วารสาร “โครงการฟอนตมาตรฐานราชการไทย,” สลค. สาร ปที่ ๑๘ ฉบับท่ี ๙ เดือนกันยายน ๒๕๕๓. หนา ๑๗. เอกสารจดหมายเหตุ หอจดหมายเหตุแหงชาติ กลุมบันทึกเหตุการณ, สํานัก. จ/๒๕๒๒/๑ จดหมายเหตุ พระประสูติการ พระราชพิธีสมโภช ๓ วัน สมโภชเดือนและขึ้นพระอู พระเจา หลานเธอ พระองคเ จา พชั รกิตยิ าภา ในสมเด็จพระบรมโอรสาธริ าช เจา ฟา มหา วชริ าลงกรณ สยามมกฎุ ราชกุมาร และพระเจาวรวงศเธอ พระองคเ จา โสมสวลี พระวรชายา. 230 คมู อื การบนั ทกึ จดหมายเหตุเหตกุ ารณส าํ คัญ : หลักเกณฑก ารเรยี บเรียงจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คัญ

ภาคผนวก ตวั อยา งหนงั สือจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส าํ คญั ชือ่ หนังสือ : บันทึกผลงานของรัฐบาล ชือ่ หนงั สอื : จดหมายเหตุพระประสูติการ จอมพล ป.พิบูลสงคราม ระหวาง พ.ศ. พระราชพธิ สี มโภช ๓ วัน สมโภชเดือนและ ๒๔๙๑ - ๒๔๙๙ ขึ้นพระอู พระเจาหลานเธอ พระองคเจา พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๐๐ พัชรกิติยาภา พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๒๑ ช่อื หนงั สือ : จดหมายเหตุการบูรณะ ชื่อหนงั สอื : ราชกจิ จานุเบกษา ฉบบั ชอื่ หนงั สอื : ราชกจิ จานเุ บกษา ฉบบั จดหมาย ปฏิสังขรณอ งคพระธาตุพนม จดหมายเหตพุ ระราชพิธรี ัชดาภเิ ษก เหตุพระราชพิธีสถาปนา เฉลิมพระนามา พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๒ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพล ภิไธย สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจาฟา อดลุ ยเดช มหติ ลาธิเบศรรามาธิบดี มหาวชริ าลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกรู สริ กิ ติ ยิ จักรนี ฤบดินทร สยามินทราธิราช สมบูรณสวางควฒั น วรขตั ติยราชสนั ตติวงศ บรมนาถบพติ ร มหติ ลพงศอดลุ ยเดช จกั รนี เรศยพุ ราชวสิ ทุ ธ พมิ พ : พทุ ธศักราช ๒๕๒๒ สยามมกุฎราชกุมาร พมิ พ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๓ ภาคผนวก 231

ชื่อหนังสอื : จดหมายเหตุการบรู ณะ ชือ่ หนังสอื : จดหมายเหตกุ ารสรา ง ปฏสิ งั ขรณวดั พระศรรี ตั นศาสดารามและ พระพทุ ธรปู พระประธานพุทธมณฑล พระบรมมหาราชวัง ในการฉลองพระนคร พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๒๕ ครบ ๒๐๐ ป พทุ ธศักราช ๒๕๒๕ ภาคที่ ๑ พมิ พ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๕ ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตกุ ารอนุรกั ษ ชอื่ หนังสือ : จดหมายเหตุงานพระบรมศพ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุการปรับปรุง กรงุ รัตนโกสินทร สมเด็จพระนางเจารําไพพรรณี พระบรม ศาลหลักเมืองกรงุ เทพมหานคร พทุ ธศกั ราช พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๒๕ ราชินี ในรชั กาลท่ี ๗ (เลม ๑ - ๒) ๒๓๒๕ - ๒๕๒๙ พมิ พ : พุทธศักราช ๒๕๒๙ พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๓๑ 232 คูม ือการบันทกึ จดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั : หลกั เกณฑการเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณส ําคัญ

ช่ือหนงั สอื : พุทธมณฑล เฉลิมพระเกียรติ ช่ือหนังสือ : ราชกิจจานุเบกษา ฉบับ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล จดหมายเหตุพระราชพิธีสถาปนาสมเด็จ อดุลยเดชฯ มหาราช พระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกล พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๓๑ มหาสังฆปริณายก ณ พระอุโบสถวัด พระศรีรัตนศาสดาราม วันศุกร ท่ี ๒๑ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๒ พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๓๔ ชือ่ หนังสอื : จดหมายเหตงุ านประเพณลี าก ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุพระราชพิธี ชอื่ หนงั สอื : ราชกจิ จานเุ บกษา ฉบบั จดหมาย พระอาํ เภอรอ นพบิ ลู ย จงั หวดั นครศรธี รรมราช สถาปนาสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จ เหตงุ านพระศพสมเดจ็ พระอรยิ วงศาคตญาณ พุทธศกั ราช ๒๕๓๕ พระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก ณ สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พมิ พ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๕ พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วาสโน วาสน นลิ ประภา ป.ธ. ๔) วดั ราชบพธิ วนั ศุกรท ่ี ๒๑ เมษายน พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๒ สถติ มหาสีมาราม พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๓๖ พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๓๖ ภาคผนวก 233

ชอ่ื หนงั สอื : โลหะปราสาท วดั ราชนดั ดาราม ชอ่ื หนังสอื : จดหมายเหตุงานพระบรมศพ วรวหิ าร สมเด็จพระศรีนครินทรา บรมราชชนนี พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๓๘ (เลม ๑ - ๒) พมิ พ : พทุ ธศักราช ๒๕๔๑ ชอื่ หนงั สอื : จดหมายเหตงุ านเฉลมิ พระเกยี รติ ชอ่ื หนงั สอื : สมโภชโลหะปราสาท ชื่อหนังสอื : หลวงพอคูณ ปรสิ ทุ โฺ ธ พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั เนอ่ื งในโอกาส วดั ราชนดั ดาราม วรวหิ าร พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๔๓ พระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๔๓ ๖ รอบ ๕ ธนั วาคม ๒๕๔๒ (เลม ๑ - ๒) พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๒ 234 คมู ือการบนั ทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสําคญั : หลักเกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณส ําคัญ

ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุการจัดสราง ชอ่ื หนังสอื : บนั ทกึ เหตุการณสาํ คัญ พระพุทธรูปแกะสลักหนาผาเขาชีจรรย พทุ ธศักราช ๒๕๔๔ \"พระพุทธมหาวชริ อตุ ตโมภาสศาสดา\" พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๔๕ พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๔๔ ชอ่ื หนงั สอื : จดมายเหตงุ านเฉลมิ พระเกยี รติ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุพระราชพิธี ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุการซอมบูรณะ พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั เนอื่ งในโอกาส กาญจนาภเิ ษก (เลม ๑ - ๒) ฉัตรประจําฐานชุกชีพระพุทธมหามณีรัตน พระราชพธิ มี หามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๔๕ ปฏมิ ากร ๖ รอบ ๕ ธนั วาคม ๒๕๔๒ (เลม ๑ - ๒ ) พมิ พ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๕ พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๔๕ ภาคผนวก 235

ชอ่ื หนงั สอื : จดหมายเหตงุ านเฉลมิ พระเกยี รติ ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุงานสมโภชกรุง พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั (เลม ๑ - ๒) รัตนโกสนิ ทร ๒๐๐ ป พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๔๕ พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๕ ชอ่ื หนงั สือ : จดหมายเหตุพระราชพิธี ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุ สมมงคล พระชนมายเุ ทาพระบาทสมเด็จ งานเฉลิมพระเกียรตพิ ระบาทสมเด็จ งานเฉลิมพระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช พระจุลจอมเกลาเจาอยหู ัว ในโอกาสที่ พระจอมเกลาเจา อยหู ัว ในโอกาสที่ พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๔๕ วนั พระบรมราชสมภพครบ ๑๕๐ ป วนั พระบรมราชสมภพครบ ๒๐๐ ป พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๔๗ พมิ พ : พุทธศักราช ๒๕๔๗ 236 คูมือการบันทึกจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั : หลกั เกณฑการเรยี บเรียงจดหมายเหตเุ หตกุ ารณส ําคญั

ชื่อหนงั สอื : สมเด็จพระนางเจา สิรกิ ิต์ิ ชือ่ หนังสอื : เหตกุ ารณธรณีพิบตั ิ พระบรมราชนิ นี าถ จดหมายเหตุเฉลิม จากคล่ืนสนึ ามิ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๔๗ พระเกียรติ เนอื่ งในโอกาสพระราชพิธี พมิ พ : พทุ ธศักราช ๒๕๔๗ มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๔๗ (เลม ๑ - ๒) ชื่อหนงั สือ : พระราชพิธีฉลองสริ ริ าชสมบัติ ชอ่ื หนังสือ : จดหมายเหตุเฉลิมพระเกยี รติ ชอ่ื หนังสือ : คูมอื การจัดตง้ั หอจดหมายเหตุ ครบ ๖๐ ป พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล ทองถิ่นและการจัดทําบันทึกจดหมายเหตุ พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๔๙ อดุลยเดช เน่ืองในโอกาสมหามงคลเฉลิม เหตกุ ารณสาํ คญั พระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ๕ ธันวาคม พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ๒๕๕๐ (เลม ๑ - ๒) พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๐ ภาคผนวก 237

ชื่อหนงั สือ : คูม ือการจดั ทาํ บันทกึ ชือ่ หนังสือ : พระฉัตรเกลาของชาวไทย จดหมายเหตุเหตกุ ารณสาํ คญั พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๕๒ ของสํานักหอจดหมายเหตุแหง ชาติ พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุประเทศไทย พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ พิมพ : พุทธศกั ราช ๒๕๕๒ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุงานเฉลิมฉลอง ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุงานพระศพ ชื่อหนังสือ : สมุดภาพจดหมายเหตุงาน ๑๐๐ ป พระธรรมโกศาจารย (พทุ ธทาสภกิ ขุ สมเดจ็ พระเจา พน่ี างเธอ เจา ฟา กลั ยาณวิ ฒั นา พระศพสมเดจ็ พระเจา พน่ี างเธอ เจา ฟา กลั ยา อินทฺ ปฺโ)ฺ กรมหลวงนราธวิ าสราชนครนิ ทร (เลม ๑ - ๒) ณวิ ฒั นา กรมหลวงนราธวิ าสราชนครินทร พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๒ พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๕๓ พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓ 238 คมู อื การบนั ทกึ จดหมายเหตเุ หตุการณสําคัญ : หลกั เกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตเุ หตุการณสาํ คัญ

ชอ่ื หนังสือ : จดหมายเหตุ ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุงานฉลอง ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุตามรอยทรง การจัดงาน ๑๐๐ ป แหงการสวรรคตของ พระชันษา ๙๖ ป สมเด็จพระญาณสังวร พระผนวช พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา เจาอยหู ัว สมเด็จพระสงั ฆราช สกลมหาสังฆปริณายก พมิ พ : พุทธศักราช ๒๕๕๔ พมิ พ : พุทธศักราช ๒๕๕๓ พิมพ : พุทธศักราช ๒๕๕๔ ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุประเทศไทย ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุงานฉลอง ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุประเทศไทย พุทธศักราช ๒๕๕๒ พระชนมายุ ๘๔ พรรษา สมเด็จพระเจา พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๓ พมิ พ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๔ ภคนิ เี ธอ เจา ฟา เพชรรตั นราชสดุ า สิรโิ สภา พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๕๔ พณั ณวดี พมิ พ : พุทธศักราช ๒๕๕๔ ภาคผนวก 239

ชอ่ื หนังสอื : พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหวั กับการศกึ ษา พมิ พ : พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุประเทศไทย พุทธศกั ราช ๒๕๕๔ พิมพ : พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๕ ช่ือหนังสือ : จดหมายเหตุประเทศไทย ช่ือหนงั สอื : จดหมายเหตเุ ฉลิมพระเกยี รติ ชื่อหนังสือ : จดหมายเหตุการบูรณะ พุทธศกั ราช ๒๕๕๕ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล ปฏิสังขรณพระธาตุเชิงชุม จังหวัดสกลนคร พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ อดุลยเดช เน่ืองในโอกาสพระราชพิธี พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๗ มหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ พมิ พ : พทุ ธศักราช ๒๕๕๗ ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๔ (เลม ๑ - ๒) พิมพ : พทุ ธศักราช ๒๕๕๖ 240 คูมือการบนั ทึกจดหมายเหตุเหตกุ ารณส ําคัญ : หลักเกณฑก ารเรียบเรียงจดหมายเหตุเหตุการณสําคญั

สาํ นกั หอจดหมายเหตแุ หงชาติ กรมศิลปากร กระทรวงวฒั นธรรม