ศาสตร์พระราชา

จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 1

พศราะสราตชรา์ จากภผู า ผ่านทุง่ นา สมู่ หานที จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 1

2 ศาสตร์พระราชา

การพฒั นาประเทศ จ�ำเปน็ ตอ้ งท�ำตามล�ำดบั ข้นั ต้องสร้างพื้นฐาน คือ ความพอมพี อกิน พอใช้ ของประชาชนสว่ นใหญเ่ ปน็ เบื้องตน้ กอ่ น โดยวิธีการใช้อุปกรณ์ทีป่ ระหยัด แตถ่ ูกตอ้ งตามหลักวิชา เมื่อไดพ้ ืน้ ฐานมน่ั คงพร้อมพอควร และปฏบิ ตั ไิ ด้แลว้ จงึ ค่อยสร้าง ค่อยเสรมิ ความเจริญและฐานะเศรษฐกจิ ข้ันทสี่ งู ข้นึ โดยลำ� ดบั ต่อไป พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปรญิ ญาบัตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ณ หอประชุม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ วันพฤหัสบดที ่ี 18 กรกฎาคม 2517 จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 3

วิวัฒน์ ศลั ยกำ� ธร ศ า ส ต ร์ พ ร ะ ร า ช า รมช.กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 4

จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 5

4 ศาสตร์พระราชา

ผมมคี วามเชื่อว่า โลกมคี วามจำ� เป็นต้อง “เอาจรงิ ” กบั เรอื่ งของการสรา้ งความ “พอมี พอกนิ ” ไม่อดอยาก น่ีคือหนึ่งในเป้าหมายของสหประชาชาติที่มุ่งให้เกิดการพัฒนาท่ียั่งยืน และผมมีความเชื่อว่า ประชากรโลกจะหันกลับมาสนใจว่า ท�ำอย่างไรให้มีกิน มากกว่าท�ำอย่างไรให้มีเงิน น่ันจึงท�ำให้ผมมีความยินดีอย่างย่ิง ตลอดระยะเวลาที่ท�ำงานในต�ำแหน่ง รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ผมได้เห็นสิ่งที่ผมเชื่อม่ัน เริ่มตั้งต้นขึ้นในหลายเร่ือง หลายประเด็น คือ 1. เร่ือง “ดิน” 2. เร่ือง “ระบบการผลิต” 3. เร่ือง “น้�ำ” 4. เร่ือง “คน” 5. เร่ือง “พันธุ์พืช” 6 เร่ือง “เกษตรอนิ ทรยี แ์ ละเกษตรกรรมยงั่ ยนื ” 7. เรอื่ ง “การสรา้ งองคก์ รรปู แบบใหม่ เพ่ือการกระจายผลผลิต” ตลอดระยะเวลา 19 เดือนครึ่งในต�ำแหน่งรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ ผมเข้าไปท�ำงานด้วยความฝัน ได้เห็นความพยายาม ของหน่วยงานและบุคคลต่าง ๆ ท่ีเพียรพยายามอย่างมากเพื่อแก้ไขปัญหา รวมท้ังประชาชนท่ีเข้ามาร่วมมือกันพยายามหาทางแก้ไขปัญหาอย่างเต็มท่ี ผมจึงขอใช้โอกาสน้ีขอบคุณทุกคน ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง มากบ้าง น้อยบ้าง แม้แต่คนที่ไม่ได้มีโอกาสที่จะร่วมงานกัน ได้แต่ส่งก�ำลังใจมาให้ ก็ขอขอบคุณด้วยเช่นกัน หวังว่าการมีจิตใจท่ีอาสามาท�ำงานให้ประเทศชาติ ประชาชน โดยยึด “ประโยชน์ส่วนตนเป็นท่ีสอง ประโยชน์ของเพื่อนมนุษย์เป็นกิจที่หน่ึง” จะส่งผลให้ลาภ ทรัพย์ และเกียรติยศตกมาแก่ท่านเอง ถ้าท่านทรงธรรมะ แหง่ วชิ าชพี ไวใ้ หบ้ รสิ ทุ ธ์ิ เหมอื นดงั่ คำ� พระราชปณธิ านของสมเดจ็ พระมหติ ลา- ธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนกได้พระราชทานไว้ให้ ขอขอบคุณ ทุกท่าน ทุกฝ่าย ด้วยใจจริง ดร.วิวัฒน์ ศัลยก�ำธร สแกน QR Code รับชมข้อมูลเพ่ิมเติม จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 5

สารบัญ CONTENTS 012 024 036 ราษไี ศล คลองยาง... ปางมะโอ ปดิ ตำ� นานสมชั ชาฅนจน สายนำ�้ แหง่ ความหวงั การต่อสู้ สคู่ วามมงั่ คง่ั ใหม่ น�้ำ...เพ่อื เกษตรกรรม เพ่อื สังคมทเ่ี ป็นธรรม ย่ังยนื 016 026 040 รักษ์ฅน รกั ษผ์ ืนป่า หยุดเขือ่ นแกง่ เสอื เต้น ชุมชนก้าวใหม่ ดา่ นสงิ ขร 30 ปีแห่งการตอ่ สู้ กา้ วดว้ ย คนไทย…ไร้สัญชาติ “โคก หนอง นา โมเดล” 020 030 044 เข่ือนน้�ำอูน ฟน้ื ฟูอาชพี อย่างย่งั ยืน ประชาชน...กล้าคิด โคกภูพระ ตามศาสตรพ์ ระราชา รัฐกลา้ ให้ แผน่ ดินใหม่ โคกปออกี ว้าง คลองไทรพฒั นา พน้ื ที่ทับซอ้ น 022 รัฐกับประชาชน 032 เข่ือนป่าสกั ชลสิทธ์ิ 048 พัฒนาตามล�ำดบั ขัน้ ท่าแซะ… จัดท่ีดนิ ทำ� กนิ ด้วยศาสตร์พระราชา “รูปแบบใหม”่ กฎหมาย กับความเปน็ ธรรม แมส่ อด เมอื งการคา้ ชายแดน 6 ศาสตร์พระราชา

050 066 092 น่าน นานอ้ ย... วังหบี คลองสงั ข์ ศูนย์ปฏิบตั กิ ารเทคโนโลยี ฟืน้ ฟู พัฒนา เหมืองตะกั่ว อจั ฉริยะ (STOC) ฅนอยูก่ ับป่า ทางเลอื กทมี่ ีมากกว่า เช่อื มโยงทุกขอ้ มูลการเกษตร การสร้างเข่อื น อยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ 054 078 098 ปิดต�ำนาน Young Creative เกษตรอินทรียแ์ ห่งชาติ สวนส้ม เชยี งใหม่ Sharing (YCS) ยทุ ธศาสตร์ ประชาชนรอความหวงั คนรุ่นใหม่ ไทยนยิ ม เพื่อการเกษตรไทยย่ังยืน ย่งั ยืน 058 104 082 ฟลอร่าพารค์ วนเกษตร ไรฟ่ ้าประทาน เพม่ิ จำ� นวนเกษตรอาสา ในเขตปฏิรูปทีด่ นิ ความเหลื่อมลำ้� พฒั นากสิกรรมไทย ขยายพ้ืนทีส่ เี ขียว สทิ ธก์ิ ารครอบครองพน้ื ที่ ใหย้ ง่ั ยืน เพมิ่ ปรมิ าณคณุ ภาพชวี ติ ทด่ี ี 062 086 108 ภูเกต็ กะรน ถลาง... Climate Change บรู ณาการจดั การท่ดี นิ คทช. มากมลู ค่า การเปลีย่ นแปลง พฒั นาอาชพี คนรุ่นใหมก่ ับการพัฒนา ของสภาพภูมอิ ากาศ ฟน้ื ฟูชวี ติ พื้นทศ่ี ักยภาพสงู กับภาคการเกษตรไทย ด้วยศาสตร์พระราชา จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 7

สารบัญ CONTENTS 112 129 148 พุทธเกษตร แก้ปัญหา บงึ บอระเพด็ ชีวติ ก้าวหน้า ให้ผู้ท�ำนาเกลือ รว่ มพฒั นา... ดว้ ยหลักพุทธศาสนา รกั ษาความยงั่ ยนื เพอื่ รว่ มใชป้ ระโยชน์ ในวถิ ีเกษตร ดุจเกลือรักษาความเค็ม 116 133 151 มาตรฐาน ลดหมอกควัน ดับไฟป่า บางระกำ� โมเดล อินทรีย์วิถีไทย ด้วยยุทธศาสตร์ ใหเ้ รอ่ื งนำ�้ ทว่ ม... Earth Safe Standard แกป้ ัญหาแบบบูรณาการ ไมก่ ลายเปน็ ปญั หา 120 137 154 ภมู ิปัญญาทอ้ งถนิ่ ปลกุ ตำ� นาน บรหิ ารจดั การทรพั ยากรดนิ การใชท้ ี่ดนิ สามน้�ำ พนั ธ์ุข้าวไทยระดับโลก ในพน้ื ท่ี 5 ลมุ่ นำ้� นาขาวงั โมเดล “ปิน่ แก้ว” ปทู างการเตบิ โตทด่ี ี ใหว้ ถิ เี กษตรกรรมไทย 123 142 158 ขับเคล่ือน ระบบกสกิ รรม เมืองอจั ฉริยะสเี ขยี ว ตามศาสตรพ์ ระราชา ขบั เคลอ่ื นวนั ดนิ โลก ตน้ แบบการพฒั นา ใน 5 ลมุ่ นำ้� นำ� รอ่ ง 5 ธนั วาคม เพอื่ อนาคตทส่ี วยงาม ศาสตรพ์ ระราชา สกู่ ารแกป้ ญั หาระดบั โลก 8 ศาสตร์พระราชา

168 184 ไทย-บรไู น ความรว่ มมอื สหกรณภ์ าคการเกษตร ดา้ นการเกษตร เขม้ แขง็ ดว้ ยศาสตรพ์ ระราชา ดว้ ยยทุ ธศาสตร์ ฟน้ื ฟแู ละพฒั นา 174 186 ดนิ ถลม่ ตเู้ ยน็ ชมุ ชน ภยั ทปี่ อ้ งกนั ได้ นวตั กรรมใหม่ ดว้ ยความรว่ มมอื ยกระดบั ผลผลติ การเกษตร 180 188 สนบั สนนุ จดั การพนื้ ทเ่ี กษตรกรรม งานวจิ ยั กญั ชง (เฮมพ)์ (Zoning by Agri-Map) เพอ่ื ประโยชนม์ หาศาล ทางออกสผู่ ลผลติ ทด่ี ี ทางการแพทย์ 192 182 บทสรปุ เพอ่ื ไปตอ่ รถลำ� เลยี งเกลอื อตั โนมตั ิ ไรค้ นขบั นวตั กรรมเพอื่ ชว่ ยเหลอื เกษตรกรผทู้ ำ� นาเกลอื จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 9

พัฒนาคน “มนั่ คง”ส่คู วาม เชื่อมัน่ ศรทั ธา ลดความเหล่อื มลำ�้ 10 ศาสตร์พระราชา

พฒั นาความมั่นคง แก้ปัญหาความเดอื ดร้อนของเกษตรกร ทั้งความเปน็ ธรรมเรื่องทด่ี ินทำ� กิน ดูแลผลกระทบจากโครงการก่อสรา้ ง ถ่ายทอดองค์ความรู้ พรอ้ มกำ� ลงั คน เพ่ือรว่ มแก้ปญั หา...ส่กู ารพัฒนาท่ียัง่ ยนื จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 11

ปราิดษตีไศำ� นลานสมัชชาฅนจน สคู่ วามมงั่ คง่ั ใหม่ มหากาพย์ 29 ปี สน้ิ สดุ การรอคอย ฝายราษีไศลก่อสร้างเม่ือปี 2533 ชาวบ้านพื้นที่ริมแม่น�้ำมูลในท้องที่ 3 จังหวัด คือ ศรีสะเกษ สุรินทร์ ร้อยเอ็ด ได้รับผลกระทบจากการ ถกู นำ้� ทว่ ม ไมส่ ามารถเกบ็ เกยี่ วผลผลติ ขา้ วไดท้ นั เปน็ บรเิ วณกวา้ ง ชาวบา้ นจงึ ได้รวมตัวกันเป็นเครือข่ายเพ่ือเคล่ือนไหวให้หน่วยงานท่ีรับผิดชอบเข้ามา แก้ไขปัญหาดังกล่าว 12 ศาสตร์พระราชา

เปลี่ยนภาระ...เปน็ พลงั วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2561 ชาวบ้านท่ีได้รับผลกระทบจากการ ก่อสร้างฝายราษีไศลได้ยื่นหนังสือเสนอต่อรัฐบาล (รัฐมนตรี ช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) เรื่อง ขอค่าชดเชยการสูญเสียรายได้ โดยรัฐมนตรีช่วยฯ ได้มีข้อตกลงว่า เมื่อได้รับเงินค่าชดเชยแล้วเกษตรกรต้องฟื้นฟู พั ฒ น า อ า ชี พ เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ต า ม ศ า ส ต ร ์ พ ร ะ ร า ช า พ่ึงพาตนเองได้อย่างยั่งยืน ตามทฤษฎีบันได 9 ขั้นสู่ความ พอเพยี ง โดยนอ้ มนำ� แนวทางตามศาสตรพ์ ระราชา เกษตรทฤษฎใี หม่ “โคก หนอง นา โมเดล” มาประยุกต์ใช้ในพ้ืนท่ี พร้อมกับสร้างพื้นท่ี แปลงต้นแบบ โดยคัดเลือกคน “หัวไวใจสู้” จากการฝึกอบรม ผู้ท่ีได้รับผลกระทบท่ีมีความพร้อมจะลงมือท�ำและ“น�ำทฤษฎี สู่การปฏิบัติ” จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 13

วันที่ 21 เมษายน 2561 นางแหวน ลาดบาศรี เกษตรกรที่ได้รับผลกระทบ จากการก่อสร้างฝายราษีไศลที่ผ่านการฝึกอบรม “การพัฒนากสิกรรม ธรรมชาตสิ รู่ ะบบเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ไดย้ อมสละทดี่ นิ ของตนเองจำ� นวน 9.83 ไร่ เพ่ือเป็นต้นแบบแปลงน�ำร่องในการน้อมน�ำศาสตร์พระราชา โคก หนอง นาทาม โมเดล มาประยุกต์ใช้ โดยมีการรวมพลังจากหน่วยงานภาครัฐ ภาควิชาการ ภาคประชาชน ภาคเอกชน และส่ือมวลชนประมาณ 200 คน จดั กิจกรรม เอาม้ือสามคั คี ลงจอบแรก ราษีไศล พรอ้ มกบั เปดิ ศูนย์ ประสานงานระหว่างภาครัฐร่วมกับภาคประชาชน เพื่ออ�ำนวยความสะดวก ใหก้ บั ราษฎรในการเชอ่ื มโยงการสอื่ สารภาคสนามถงึ สว่ นกลางของกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ ต่อมาวนั ที่ 15 กรกฎาคม 2561 ไดข้ ยายผลจดั อบรมให้กลุม่ สมาชิกคนทาม จ�ำนวน 38 ราย ณ ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชน เครือข่ายทามมูน ให้เกษตรกรเข้าใจหลักกสิกรรมธรรมชาติตามแนวทางศาสตร์พระราชา เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน และพัฒนายกระดับสมาคมคนทามเป็น ศนู ยก์ สกิ รรมธรรมชาตคิ นทามเพอ่ื จดั การความรแู้ ละการพง่ึ พาตนเองในพนื้ ที่ โดยมีฐานการเรยี นรู้ 9 ฐาน ซงึ่ เกิดจากความรว่ มมือของทุกฝา่ ย 14 ศาสตร์พระราชา

ชลประทานเกษตรทฤษฎีใหม่ประยกุ ต์ โคก หนอง นา ทาม โมเดล มติ ครม. วันที่ 9 เมษายน 2562 ได้อนุมัติจ่ายเงินค่าชดเชยให้แก่ราษฎร ท่ไี ด้รับผลกระทบจากโครงการฝายราษไี ศล จำ� นวน 67 แปลง เนอ้ื ท่ี 302-3- 73.41 ไร่ ในอตั ราไรล่ ะ 32,000 บาท และอนุมตั ิในหลกั การการจ่ายค่าชดเชย เพ่ือแก้ไขปัญหาผลกระทบจากโครงการฝายราษีไศลภายในกรอบวงเงิน 599,974,400 บาท ตามทคี่ ณะกรรมการแกไ้ ขปญั หาผลกระทบจากโครงการ ฝายราษไี ศลเสนอ หลังจากราษฎรได้รับเงินค่าชดเชยแล้ว และมีต้นแบบความส�ำเร็จใน การแกไ้ ขปญั หา (แปลงของนางแหวน ลาดบาศร)ี จงึ ได้น�ำมาสมู่ ติ ครม. เห็นชอบในหลกั การวงเงนิ งบประมาณ 13 ลา้ นบาท พน้ื ท่ีด�ำเนินการ 500 ไร่ ม อ บ ห ม า ย ใ ห ้ ก ร ม ช ล ป ร ะ ท า น ด� ำ เ นิ น ก า ร จั ด ท� ำ โ ค ร ง ก า ร ช ล ป ร ะ ท า น เกษตรทฤษฎีใหม่ ประยกุ ต์ โคก หนอง นา โมเดล ระยะที่ 1 ซง่ึ ด�ำเนินการให้ แล้วเสร็จภายในเดอื นกันยายน ปี 2562 ศาสตร์พระราชา... ตอ้ งพฒั นา อยา่ งยงั่ ยืน ไม่เพยี งเยยี วยา จา่ ยคา่ ชดเชย จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 15

รักษฅ์ น รักษ์ผืนป่า หยดุ เขอื่ นแกง่ เสอื เตน้ 30 ปแี ห่งการตอ่ สู้ เข่ือนแก่งเสือเต้น เร่ิมต้นโครงการในปี 2523 มีวัตถุประสงค์เพื่อเก็บกักน�้ำ ไว้ใช้ส�ำหรับการเกษตร อุปโภคบริโภค และป้องกันน้�ำท่วมในพื้นท่ีจังหวัดแพร่ สโุ ขทยั พษิ ณโุ ลก และพจิ ติ ร ซงึ่ มพี นื้ ทนี่ ำ้� ทว่ มกวา่ 4 หมน่ื ไร่ โดยอา่ งมคี วามจุ ขนาด 1,175 ลา้ นลกู บาศก์เมตร แตไ่ มส่ ามารถกอ่ สรา้ งได้ เนอื่ งจาก ราษฎรในพนื้ ที่คดั คา้ น 16 ศาสตร์พระราชา

ปี 2554 กรมชลประทานได้จัดท�ำการพิจารณาและศึกษาโครงการ เพ่ิมเติมในกรณีหากไม่สร้างเข่ือนแก่งเสือเต้นได้ โดยศึกษาไว้สอง โครงการคือ เขอ่ื นยมบน และเข่อื นยมลา่ ง วันท่ี 24 ธันวาคม 2560 รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและ สหกรณ์ (นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) ได้ลงพื้นที่พบประชาชนและร่วม ก�ำหนดแนวทางการพัฒนาแบบมีส่วนร่วมของผู้มี ส่วนไดส้ ว่ นเสีย สามารถสรุปผลได้ดงั นี้ 1) สร้างอ่างเก็บน้�ำขนาดกลาง – ขนาดเล็ก ให้กระจาย ในพ้ืนที่ลุ่มน�้ำสาขาของแม่น้�ำยม เพื่อใช้เป็นแหล่งเก็บกักน้�ำเพ่ือใช้ อุปโภคบริโภคของประชาชนในพื้นที่ และฟื้นฟูดูแลรักษาระบบนิเวศ ของป่ารอบอ่างเก็บน�้ำ รวมทั้งสร้างระบบชลประทานเพื่อส่งน้�ำ ให้แกพ่ ้ืนทีก่ ารเกษตร 2) สร้างประตูระบายน้�ำในล�ำน�้ำสาขาเพื่อเก็บกักน�้ำ ในชว่ งปลายฤดูฝน และใช้ระบายลงแมน่ �้ำยมในฤดแู ล้ง ชว่ ยบรรเทา ปัญหาภัยแลง้ ในพื้นท่ีล่มุ นำ้� ยมไดอ้ ย่างมีประสทิ ธิภาพ จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 17

3) จัดระบบอนุรักษ์ฟื้นฟูป่าต้นน้�ำ และการจัดการทรัพยากรน�้ำ ในพนื้ ท่ี โดยใหป้ ระชาชนมสี ว่ นรว่ ม อาทิ การศกึ ษาพนื้ ทป่ี า่ เสอ่ื มโทรมและสน้ิ สภาพ เพ่ือพัฒนาเป็นแหล่งเก็บกักน้�ำส�ำหรับฟื้นฟูสภาพป่า ศึกษาและจัดวางระบบ ทเ่ี หมาะสมในการดแู ลปา่ ไมแ้ บบถาวรทงั้ ระบบ เชน่ การประกาศเปน็ พนื้ ทบี่ รหิ าร จดั การนำ�้ แบบพเิ ศษ และจดั ตง้ั ภาคเี ครอื ขา่ ย หรอื คณะทำ� งานรว่ ม เพอื่ เปดิ โอกาส ใหห้ นว่ ยงานทกุ ภาคสว่ นมสี ว่ นรว่ มในการบรหิ ารจดั การอยา่ งบรู ณาการตอ่ ไป ทางเลอื กใหม่... กับการพัฒนาทย่ี ่งั ยืน กรมชลประทานได้เปล่ียนแปลงงบประมาณ ปี 2561 เพ่ือศึกษาความ เหมาะสมและวิเคราะห์ผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม ของอ่างเก็บน้�ำ 2 แห่ง ได้แก่ อ่างเก็บน้�ำห้วยเป้า และ อ่างเก็บน�้ำห้วยแม่สะก๋ึน นอกจากน้ี ยังได้สร้างพื้นที่ต้นแบบ โคก หนอง นา โมเดล ในพื้นท่ีต�ำบลสะเอียบ อ�ำเภอสอง จงั หวัดแพร่ โดยเปดิ โครงการเม่อื วนั ท่ี 13 กนั ยายน 2561 18 ศาสตร์พระราชา

ถา้ รฐั มนตรชี ว่ ยฯ คนนี้ยังอยู่ เขอื่ นแกง่ เสือเตน้ จะไม่มีทางได้ก่อสรา้ งเดด็ ขาด ต้องศกึ ษาทางเลอื ก ที่ดกี วา่ ถกู กวา่ และมปี ระโยชนม์ ากกว่า จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 19

เขอ่ื นนำ้� อนู ฟน้ื ฟอู าชพี อยา่ งยง่ั ยนื ตามศาสตรพ์ ระราชา นับต้ังแต่มีการก่อสร้างเขื่อนน้�ำอูนเม่ือปี 2510 ซึ่งสามารถเก็บกักน�้ำได้ 520 ล้านลูกบาศก์เมตร กรมชลประทานได้จ่ายเงินค่าชดเชยทรัพย์สิน ทั้งท่ีดิน สิ่งปลูกสร้าง และต้นไม้ ให้แก่ราษฎรท่ีได้รับผลกระทบจ�ำนวน 3,351 แปลง ครบถ้วนแล้ว แต่ไม่สามารถจัดหาที่ดินให้ราษฎรท่ีถูกให้อพยพ ออกจากเขตนำ�้ ทว่ มตามนโยบาย 15 ไร/่ ราย (ทอี่ ยอู่ าศยั 2 ไร่ และทที่ ำ� กนิ 13 ไร)่ จ�ำนวน 2,285 ราย ราษฎรจึงร้องขอให้ภาครัฐจ่ายเงินชดเชยในอัตรา ไรล่ ะ 30,000 บาท ซงึ่ ครม. ไดม้ มี ตเิ มอื่ วนั ท่ี 8 มถิ นุ ายน 2547 จา่ ยเงนิ ชดเชย ใหไ้ รล่ ะ 10,000 บาท ปจั จบุ นั ราษฎรได้รับเงนิ ครบท้ัง 2,285 ราย เปน็ เงิน 342,750,000 บาทแล้ว 20 ศาสตร์พระราชา

วันท่ี 3 พฤษภาคม 2561 ราษฎรที่ได้รับผลกระทบได้เรียกร้อง ข อ ใ ห ้ ภ า ค รั ฐ จ ่ า ย เ งิ น ช ด เ ช ย ใ ห ้ ค ร บ ต า ม ที่ ร ้ อ ง ข อ ไ ว ้ เ ดิ ม คื อ ไร่ละ 30,000 บาท กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จึงได้มอบหมาย ให้กรมชลประทานเสนอต่อคณะรัฐมนตรี ขออนุมัติหลักการ จ่ายเงินชดเชยไร่ละ 30,000 บาท แต่ไม่เกิน 15 ไร่ โดยราษฎร ท่ีได้รับเงินชดเชยต้องฟื้นฟูและพัฒนาอาชีพเกษตรกรรมตาม ศาสตร์พระราชา ปัจจุบัน ได้มีการแต่งต้ังคณะกรรมการร่วมระหว่างภาคราชการ กับตัวแทนเกษตรกรที่ได้รับผลกระทบ รวมทั้งแต่งตั้งคณะ อนุกรรมการแก้ไขปัญหาเกษตรกรระดับจังหวัด โดยมีผู้ว่า ราชการจังหวัดสกลนครเป็นประธาน เพ่ือพิจารณาแก้ไขปัญหา ในเร่ืองน้ีต่อไป ราษฎรท่ไี ด้รับเงินชดเชย ต้องฟื้นฟูพัฒนา อาชีพเกษตรกรรม ตามศาสตรพ์ ระราชา จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 21

เขอื่ นปา่ สกั ชลสทิ ธิ์ พัฒนาตามล�ำดับข้ัน ด้วยศาสตรพ์ ระราชา เขอื่ นปา่ สกั ชลสทิ ธิ์ ตง้ั อยใู่ นตำ� บลหนองบวั อำ� เภอพฒั นานคิ ม จงั หวดั ลพบรุ ี ก่อสร้างเมื่อปี 2538 – 2551 มีความจุ 960 ล้านลูกบาศก์เมตร พ้ืนที่ชลประทาน 144,500 ไร่ และมีพ้ืนท่ีส่วนขยาย 30,000 ไร่ วันที่ 9 พฤษภาคม 2561 ราษฎรท่ีได้รับผลกระทบจากเขื่อนป่าสัก- ชลสิทธิ์ ได้เข้าพบรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) เพื่อเร่งรัดการจ่ายเงินชดเชย วันท่ี 1 มิถุนายน 2561 รัฐมนตรีช่วยฯ พร้อมท่ีปรึกษารัฐมนตรีช่วยฯ (นายธีระ วงษ์เจริญ) และคณะ ได้ลงพื้นที่เพื่อมอบนโยบายการแก้ไข ปัญหาค่าชดเชยท่ีดิน และแต่งตั้งคณะกรรมการตรวจสอบข้อเท็จจริง ในการจ่ายค่าชดเชยพิเศษ โดยมีพลเอก สุรินทร์ พิกุลทอง เป็นประธาน คณะกรรมการ แต่งตั้งคณะท�ำงานเพื่อพิจารณาการจ่ายเงินค่าชดเชยที่ดิน และนายอ�ำเภอพัฒนานิคม เป็นประธานในการตรวจสอบและแต่งต้ัง คณะกรรมการฟน้ื ฟแู ละพฒั นาอาชพี โครงการเขอื่ นปา่ สกั ชลสทิ ธิ์ พรอ้ มดว้ ย พลเอกธนศักด์ิ เก่งถนอมม้า เป็นประธานกรรมการ เพ่ือให้เกิดความชัดเจน สอดคล้องและเหมาะสมตามหลักของปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง โดยใช้โครงการส่งน�้ำและบ�ำรุงรักษาป่าสักชลสิทธ์ิเป็นพื้นท่ี ต้นแบบ โคก หนอง นา โมเดล 22 ศาสตร์พระราชา

การเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการสร้างเข่ือน ต้องด�ำเนินการ ควบคู่กับการฟื้นฟู พัฒนาคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่ของประชาชน ก ร ม ช ล ป ร ะ ท า น จึ ง ไ ด ้ ส ร ้ า ง พื้ น ท่ี ต ้ น แ บ บ เ ก ษ ต ร ท ฤ ษ ฎี ใ ห ม ่ ป ร ะ ยุ ก ต ์ โคก หนอง นา โมเดล เพื่อเป็นต้นแบบการพัฒนาอาชีพของประชาชน ท่ีได้รับผลกระทบอย่างยั่งยืน (จากเดิมท่ีปลูกพืชเชิงเดี่ยวเป็นหลัก) การด�ำเนินงานต้องเกิดจากความสมัครใจของประชาชนที่เข้าร่วมโครงการ ทุกคนต้องผ่านการฝึกอบรม มีการออกแบบแปลงและลงแขกร่วมกัน ท� ำ ง า น ใ น พื้ น ที่ เ พื่ อ ใ ห ้ เ กิ ด พ ลั ง ค ว า ม รั ก ค ว า ม ส า มั ค คี ข อ ง ชุ ม ช น จากน้ันหน่วยงานภาครัฐท่ีเกี่ยวข้องจะมีการส นั บ ส นุ น ป ั จ จั ย การผลิตตามสภาพความเหมาะสมของพ้ืนที่ และสอดคล้อง กับภูมิสังคมของประชาชน พออยู่ พอกิน พอใช้ พอร่มเยน็ ท�ำตามลำ� ดบั ขัน้ จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 23

คลองยาง...สายนำ้� แหง่ ความหวงั เพ่อื เกษตรกรรมยัง่ ยนื โครงการอ่างเก็บน�้ำคลองยาง ต้ังอยู่ท่ีต�ำบลโคกกรวด อ�ำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก เก็บกักน�้ำได้ 750,000 ลูกบาศก์เมตร มีลักษณะ เป็นประตูระบายน้�ำขนาด 2-6 เมตร ด้านหน้าเป็นหนองน�้ำ เป็นแหล่ง เก็บกักน�้ำ ส่งน้�ำ และระบายน�้ำ มีพ้ืนที่ชลประทาน 14,800 ไร่ ท�ำหน้าท่ีส่งน�้ำ ใหพ้ น้ื ทเี่ กษตรในตำ� บลเนนิ หอม ตำ� บลโคกไมล้ าย ตำ� บลไมเ้ คด็ และอำ� เภอเมอื ง จังหวัดปราจีนบุรี จ�ำนวน 9,600 ไร่ ต�ำบลโคกกรวด ต�ำบลเกาะหวาย และต�ำบลปากพลี อ�ำเภอปากพลี จังหวัดนครนายก อีกจ�ำนวน 5,200 ไร่ วันที่ 3 มิถุนายน 2561 คณะรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตร และสหกรณ์ (นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) เดินทางลงพ้ืนท่ี เน่ืองจาก สภาเกษตรกรจังหวัดปราจีนบุรี (นายโอภาส ชาญยงค์) พร้อมราษฎร ร้องเรียนว่า ไม่สามารถใช้น�้ำจากอ่างเก็บน้�ำคลองยางได้ มากว่า 35 ปี ขาดแคลนน�้ำในฤดูกาลเพาะปลูกพืชและสาธารณูปโภค โดยพ้ืนที่ 9,600 ไร่ เป็นพ้ืนท่ีท�ำนาและสวนผลไม้ข้ึนช่ือของจังหวัดปราจีนบุรี เช่น ทุเรียน มังคุด ลองกอง มะไฟ ขนุน และผลไม้อื่น ๆ วันท่ี 2 สิงหาคม 2561 รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 24 ศาสตร์พระราชา

นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร จึงได้มอบนโยบายให้ทุกฝ่ายสร้างความร่วมมือ ระหว่างประชาชนกับภาครัฐ ร่วมพัฒนากลุ่มผู้ใช้น้�ำ บริหารจัดการน้�ำ และคูคลองแบบมีส่วนร่วม โดยไม่รอให้รัฐท�ำงานฝ่ายเดียว ผู้ได้รับประโยชน์ ต้องมีส่วนร่วมในการฟื้นฟู ดูแล รักษาคลองส่งน�้ำเพ่ือใช้ประโยชน์ทาง การเกษตรและอุปโภคบริโภคได้อย่างยั่งยืนและมีประสิทธิภาพสูงสุด เกษตรกรพึงพอใจ รัฐมั่นใจ การบริหารจัดการน�้ำแบบมีส่วนร่วมผ่านกลไกกลุ่มผู้ใช้น�้ำในพื้นท่ี คือพลงั ขบั เคลอื่ นแผนบรู ณาการการใชป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั อยา่ งยงั่ ยนื เปน็ ตน้ แบบความ ส�ำเร็จในการพัฒนาท่ีน�ำไปสู่ความมั่นคงอย่างแท้จริง ต้นแบบที่ดี มคี า่ กวา่ คำ� สอน จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 25

ชมุ ชนกา้ วใหม่ กา้ วด้วย โคก หนอง นา โมเดล “เกษตรทฤษฎใี หมป่ ระยกุ ต”์ ชุมชนก้าวใหม่ (แปลงรวมชัยบุรีปาล์มทอง จ�ำกัด) ตั้งอยู่ในเขตปฏิรูปท่ีดิน ป่าใสท้อนและป่าโคลงโซง ต�ำบลไทรทอง อ�ำเภอชัยบุรี จังหวัดสุราษฎร์ธานี จ�ำนวนเนื้อท่ี 1,749-1-24 ไร่ วันที่ 10 มีนาคม 2562 ได้มีการติดตามผลการด�ำเนินงานการ จัดท่ีดินชุมชนตามนโยบายรัฐบาล (คทช.) ชุมชนก้าวใหม่ (แปลงรวมชัยบุรีปาล์มทอง จ�ำกัด) แปลงของนายสุทัศน์ คุณรักษ์พงค์ โดยจัดเกษตรกรลงแปลงท่ีดินจ�ำนวน 114 ราย ซ่ึงเมื่อวันท่ี 22 มิถุนายน 2560 คณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) สุราษฎร์ธานี ได้มีมติ อนุญาตให้สหกรณ์การเกษตรไทรทอง จ�ำกัด เข้าใช้ประโยชน์ในท่ีดิน และในวันที่ 28 พฤศจิกายน 2560 นายกรัฐมนตรีได้มอบหนังสืออนุญาต ให้เข้าท�ำประโยชน์ในเขตปฏิรูปที่ดินส�ำหรับสถาบันเกษตรกร เดือนสิงหาคม 2561 ราษฎรได้เข้าท�ำประโยชน์ในพื้นที่ ในรูปแบบเกษตร ทฤษฎีใหม่ประยุกต์ โคก หนอง นา โมเดล เป็นแปลงต้นแบบการ ท�ำกสิกรรมธรรมชาติตามศาสตร์พระราชา ในโครงการจัดที่ดิน ท�ำกินให้ชุมชน (คทช.) โดยมีการด�ำเนินกิจกรรม ดังนี้ 26 ศาสตร์พระราชา

การพัฒนาอาชีพ 1. อบรมพัฒนาอาชีพ โครงการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการเพ่ือส่งเสริม และพฒั นาอาชพี แก้ไขปัญหาทีด่ นิ ทำ� กนิ จำ� นวน 108 ราย 2. แปลงเกษตรกรรม รายละ 5 ไร่ 3. แปลงตน้ แบบ โคก หนอง นา 1 แปลง จำ� นวน 30 ไร่ (แปลงรวม) 4. แหลง่ นำ้� ประกอบดว้ ย ขุดบอ่ บาดาล 4 บอ่ สระเกบ็ นำ้� 1.3 ล้านลูกบาศกเ์ มตร พน้ื ที่ 213 ไร่ ถังพักน�้ำคอนกรีตเสริมเหล็ก 30 ลูกบาศกเ์ มตร จ�ำนวน10 ถัง 5. สหกรณ์การเกษตรไทรทอง จ�ำกัด จัดแบ่งที่ดินเป็น 4 โซน โดย โซนที่ 1 เป็นท่ีอยู่อาศัยของสมาชิก โซนที่ 2 เป็นพ้ืนที่ดั้งเดิม โซนท่ี 3 เป็นพื้นท่ีดินถมใหม่จากการขุดสระน้�ำของชลประทาน โซนที่ 4 เป็นพ้ืนท่ีลุ่มต่�ำ ออกแบบตามหลักกสิกรรมธรรมชาติด้วย ศาสตรพ์ ระราชา จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 27

รัฐสนบั สนนุ 1. แหล่งน้�ำชลประทาน สามารถจ่ายน้�ำให้กับสมาชิกสหกรณ์ในพื้นที่ ผา่ นระบบมเิ ตอร์ โดยสหกรณจ์ ะเปน็ ผจู้ ดั เกบ็ คา่ ใชน้ ำ�้ กบั สมาชกิ ตาม ขอ้ ตกลง 2. ระบบการผลิตของสมาชิกสหกรณ์ สามารถด�ำเนินการได้บางส่วน เนอ่ื งจากการปรับปรุงพื้นที่ โครงสร้างพื้นฐานและสาธารณปู โภค 3. แปลง โคก หนอง นา โมเดล มีการออกแบบและปรับปรุงพ้ืนท่ี มีความพรอ้ ม สามารถด�ำเนินการได้อยา่ งต่อเนอ่ื ง 4. สหกรณก์ ารเกษตรไทรทอง จำ� กดั ยงั ไมพ่ รอ้ มดา้ นการบรหิ ารจดั การ ทงั้ ทนุ ดำ� เนนิ งาน เครอ่ื งมอื วสั ดอุ ปุ กรณ์ ปจั จยั การผลติ ทจี่ ะสนบั สนนุ ให้สมาชิกผ่านระบบสหกรณ์ให้สามารถด�ำเนินการได้อย่างมี ประสิทธิภาพ ขอ้ แนะน�ำ 1. สหกรณ์ควรมีการประชมุ สมาชกิ อย่างน้อยเดอื นละ 1 ครั้ง และควรมรี ะบบ การออมเงนิ ในรปู แบบสจั จะสะสมทรพั ย์ เพอ่ื ใหส้ มาชกิ มวี นิ ยั ในการบรหิ ารจดั การ ตนเองและกลมุ่ องค์กรภายใต้หลกั อดุ มการณข์ องสหกรณ์ 2. สหกรณ์ควรพัฒนาการเกษตรตามนโยบายกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดยใช้ระบบการตลาดน�ำการผลิตรูปแบบเกษตรแปลงใหญ่ พัฒนาสหกรณ์ให้ เข้าใจหลักการและแนวคิดของระบบเกษตรอินทรีย์ ต้ังแต่การวางแผน การผลิต การจดั หาปจั จยั การผลติ การดแู ลปฏบิ ตั ริ กั ษาคณุ ภาพของผลผลติ การรวบรวม คดั แยก แปรรปู การจ�ำหนา่ ย และการสือ่ สาร ประชาสมั พนั ธแ์ บรนด์สินค้าใหเ้ ป็นท่ี ยอมรบั จากผบู้ ริโภค โดยใชร้ ะบบการรบั รองแบบมีสว่ นร่วม (PGS) 3.เน้นย้�ำหน่วยงานราชการที่เข้าสนับสนุนกิจกรรมตามภารกิจของหน่วยงาน ใหผ้ า่ นระบบสหกรณ์ เพือ่ เสริมสรา้ งสหกรณ์เขม้ แข็งในอนาคตต่อไป 28 ศาสตร์พระราชา

จากนโยบายสู่การปฏิบัติ ประชาชนร่วมคดิ รฐั ร่วมทำ� งานสำ� เรจ็ ...ยงั่ ยนื จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 29

ประชาชน...กล้าคิด รฐั กลา้ ให้ แผน่ ดนิ ใหม.่ ..คลองไทรพฒั นา ชุมชนคลองไทรพัฒนา (แปลงบริษัทจิวกังจุ้ยพัฒนา จ�ำกัด) อยู่ในเขต ปฏิรูปที่ดินป่าบ้านหมาก และป่าปากพนัง พ้ืนท่ีคาบเก่ียว 2 จังหวัด ได้แก่ ต�ำบลไทรทอง อ�ำเภอชัยบุรี จังหวัดสุราษฎร์ธานี จ�ำนวนเนื้อที่ 1,007-0-25 ไร่ และต�ำบลเขาดิน อ�ำเภอเขาพนม จังหวัดกระบี่ จ�ำนวน เน้ือที่ 427-2-04 ไร่ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มีการติดตาม เร่งรัดการจัดที่ดิน ท�ำกินให้ราษฎรผู้ยากไร้ ในเขตปฏิรูปท่ีดินตามนโยบายของ รัฐบาลในพื้นที่ชุมชนคลองไทรพัฒนา อ�ำเภอชัยบุรี จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งมีการชุมนุมเรียกร้องให้จัดท่ีดินทำ� กินให้ราษฎรผู้ยากไร้ที่หน้าศาลากลาง จังหวัดสุราษฎร์ธานี และรัฐบาลในยุคนั้น (คุณอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ) อนุญาต ใหร้ าษฎรเข้าทำ� กินในทีด่ นิ แปลงบริษัทจวิ กังจยุ้ พฒั นา จ�ำกดั ไปก่อน จนถึง ปจั จบุ นั ยงั ไมม่ กี ารดำ� เนนิ การใหถ้ กู ตอ้ ง ตามกฎหมายของสำ� นกั งาน การปฏริ ปู ทด่ี นิ เพอื่ เกษตรกรรม (ส.ป.ก.) แต่อย่างใด 30 ศาสตร์พระราชา

ข้อเสนอ 1. ราษฎรผไู้ มม่ ที ด่ี นิ ทำ� กนิ สามารถเขา้ มาอยแู่ ละทำ� การเกษตรแบบพง่ึ พาตนเอง ดำ� รงชพี อยไู่ ด้ และจดั ตงั้ สหกรณก์ ารเกษตรคลองไทรพฒั นา จำ� กดั เพอื่ บรหิ าร จัดการพื้นท่ี ช่วยเหลือสมาชิก ท�ำการเกษตรตามศักยภาพของพื้นท่ีได้อย่าง เหมาะสมและมปี ระสทิ ธภิ าพ มกี ารแบง่ พน้ื ทต่ี ามขอ้ ตกลงรว่ มกนั อยา่ งเปน็ ธรรม เหมาะสมกบั แรงงานในครวั เรอื น 2. ให้ส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) สอบเขตรังวัดพ้ืนท่ี ร่วมกับสหกรณ์การเกษตรคลองไทรพัฒนา จ�ำกัด ซ่ึงมีการแบ่งแปลง และกิจกรรมภายในพน้ื ทแ่ี ล้วบางสว่ น 3. มีการศึกษาวิจัยเปรียบเทียบทางวิชาการเรื่องความเหมาะสมในการใช้พ้ืนท่ี ท�ำการเกษตรรูปแบบต่าง ๆ โดยอาจารย์มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎร์ธานี เพื่อนำ� เสนอคณะท�ำงานวิชาการฯ 4. จัดพ้ืนท่ีท�ำกินให้กับสหกรณ์การเกษตรคลองไทรพัฒนา จ�ำกัด ประมาณ 1,700 ไร่ โดยมอบให้ ส.ป.ก.ดำ� เนนิ การตามนโยบาย พอเพียง...เพื่อชีวิต ...หยดุ การตอ่ สู้ หยดุ ความขัดแย้ง... จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 31

ทา่ แซะ… จดั ทด่ี นิ ทำ� กนิ “รปู แบบใหม”่ ม.44 เพื่อผยู้ ากไร้ ตามค�ำส่ังหัวหน้า คสช.ที่ 36/2559 เรื่อง “มาตรการในการแก้ไขปัญหา การครอบครองที่ดินในเขตปฏิรูปท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรมโดยมิชอบด้วย กฎหมาย” เมือ่ วนั ท่ี 5 กรกฎาคม 2559 ประกาศยึดคืนพน้ื ท่แี ปลงหมายเลข No 83 ซง่ึ บรษิ ทั สหไทยนำ�้ มนั พชื จำ� กดั ถอื ครองทำ� ประโยชนป์ ลกู ปาลม์ นำ้� มนั เนือ้ ที่ 6,415 ไร่ ในอำ� เภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร 32 ศาสตร์พระราชา

ทางบริษัทได้ย่ืนหนังสือขอแสดงสิทธิอ้างว่า ได้รับอนุญาตจาก กรมป่าไม้ให้ท�ำประโยชน์หรืออยู่อาศัยในเขตป่าสงวนแห่งชาติ และใหแ้ ผว้ ถางปา่ ในพน้ื ทปี่ า่ ตามมาตรา 4 (1) แหง่ พ.ร.บ.ปา่ ไม้ 2484 ซึ่งส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพ่ือเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ชุมพร ได้ตรวจสอบค�ำร้องแล้ว มีหนังสือท่ี ชพ 0099/2196 ลงวันท่ี 31 สิงหาคม 2559 แจ้งว่า ใบอนุญาตให้แผ้วถางป่าดังกล่าว ไม่ใช่หนังสือท่ีจะยกข้ึนต่อสู้ในเรื่องสิทธิในท่ีดินกับ ส.ป.ก.ได้ บริษัท สหไทยน�้ำมันพืช จ�ำกัด จึงได้ย่ืนค�ำร้องต่อศูนย์ด�ำรงธรรม จังหวัดชุมพร อีกคร้ัง ส�ำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา (สคก.) ได้มีค�ำวินิจฉัยเร่ืองท่ี 339/2560 เมื่อเดือนมีนาคม 2560 ว่า ส.ป.ก.สามารถเขา้ ดำ� เนนิ การในพนื้ ทเี่ ปา้ หมายได้ ตามหลกั เกณฑท์ ่ี ก�ำหนดไว้ในข้อ 4 แห่งค�ำส่ังหัวหน้า คสช. ท่ี 36/2559 จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 33

บกุ ยดึ คนื สวนปาล์มน้�ำมัน ปฏบิ ตั กิ ารยึดคืนพืน้ ท่ี วันท่ี 19 มิถุนายน 2561 เจ้าหน้าที่ฝ่ายความม่ันคง และหน่วยงานราชการ ท่ีเกี่ยวข้องเข้าปฏิบัติการยึดคืนพ้ืนที่เป้าหมาย แปลงหมายเลข No 83 พืน้ ที่ 6,281 ไร่ เพอ่ื จดั ทีด่ นิ ตามนโยบายของรฐั บาล โดยกรมชลประทานได้ ออกแบบพื้นท่ีแหลง่ น้ำ� 17 แหง่ จดั รูปแบบ ปผู งั แบ่งแปลง ตามความ เหมาะสมของพ้ืนที่ ภูมินิเวศ และภูมิสังคม เพื่อเป็นแบบอย่างการพัฒนา อาชีพในพ้ืนท่ีของโครงการจัดที่ดินท�ำกินให้ชุมชนตามนโยบายรัฐ (คทช.) เน้นจัดคนรุ่นใหม่เข้าปรับโซนพื้นที่ให้เป็นพื้นที่การผลิต ทางการเกษตรแบบครบวงจร ประกอบด้วย ผลติ รวบรวม แปรรปู การจัดการ ดา้ นการตลาด 34 ศาสตร์พระราชา

ปฏิรปู ภาคการเกษตร ด้วยเกษตรกรรุ่นใหม่ ตามศาสตรพ์ ระราชา เกษตรกรตอ้ งมนั่ คง มงั่ คงั่ ยง่ั ยนื จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 35

ปางมะโอ การตอ่ สเู้ พอ่ื สงั คมทเี่ ปน็ ธรรม เนื่องจากบ้านปางมะโอ ต�ำบลแม่พุง อ�ำเภอวังช้ิน จังหวัดแพร่ พื้นท่ีป่า สงวนแห่งชาติ ป่าแม่สรอย หมู่ท่ี 12 ต�ำบลแม่พุง อ�ำเภอวังชิ้น จังหวัดแพร่ ได้รับการประกาศเป็นป่าสงวนแห่งชาติเม่ือปี 2516 เนื้อที่ 164,625 ไร่ โดยกรมป่าไม้ได้ออกเอกสาร สทก.1 ให้แก่ราษฎรแล้วจ�ำนวน 1,209 แปลง เน้ือท่ีประมาณ 6,662 ไร่ ต่อมาในปี 2536 – 2537 กรมป่าไม้ได้มอบพื้นที่ป่าแม่สรอยบางส่วนให้ ส�ำนักงานการปฏิรูปท่ีดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) รวมเน้ือที่ 10,001 ไร่ เพื่อน�ำมาด�ำเนินการปฏิรูปท่ีดิน ซึ่ง ส.ป.ก. ได้เข้ารังวัดแปลงท่ีดินในปี 2537 – 2538 36 ศาสตร์พระราชา

สง่ เสรมิ พัฒนา ฟื้นฟอู าชพี เกษตรกรรม วันที่ 22 กุมภาพันธ์ 2561 พระฐาปนพงศ์ ฐานิสสฺโร (ผู้ร้อง) รักษาการเจ้าอาวาสวัดปางมะโอ ได้ร้องขอความเป็นธรรม ให้แก่ชาวบ้านบ้านปางมะโอ หมู่ที่ 12 ต่อรัฐมนตรีช่วยว่าการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) เนอื่ งจาก ปี 2537 ชาวบา้ นไดร้ บั การสง่ เสรมิ ใหป้ ลกู ปา่ เศรษฐกจิ สง่ เสรมิ การปลกู ไมส้ กั โดยไดร้ บั เงนิ ชว่ ยเหลอื ไรล่ ะ 3,000 บาท พร้อมการอบรมความรู้วิธีการปลูกและช่องทางการตลาดใน อนาคต ชาวบ้านจ�ำนวนมากจึงได้น�ำที่ดินที่ได้รับเอกสารสิทธิ์ ส.ป.ก.4-01 และ สทก.1 เข้าร่วมโครงการปลูกป่าเศรษฐกิจตามท่ี ป ่ า ไ ม ้ อ� ำ เ ภ อ วั ง ช้ิ น แ ล ะ ป ่ า ไ ม ้ จั ง ห วั ด แ พ ร ่ เ ข ้ า ไ ป ส ่ ง เ ส ริ ม เวลาผ่านไป 24 ปี ต้นสักมีขนาดเส้นรอบวงของล�ำต้นใหญ่ถึง 100 เซนติเมตร พร้อมตัดออกจ�ำหน่าย แต่ป่าไม้และ สำ� นกั งาน ส.ป.ก. จังหวดั แพร่ไมอ่ อกใบอนญุ าตให้ จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 37

วนั ท่ี 14 – 15 มนี าคม 2561 ประชมุ รว่ ม 4 ฝา่ ย ไดแ้ ก่ กระทรวง เกษตรและสหกรณ์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงมหาดไทย และผู้แทนเกษตรกร โดยท่ีประชุมมีข้อตกลง รว่ มกันกำ� หนดแนวทางแก้ไขปญั หา ดังน้ี 1. เกษตรกรที่มี ส.ป.ก. 4-01 และ สทก.1 ท�ำเร่ืองขออนุญาต ตัดไม้สักท่ีปลูกได้ 2. เกษตรกรขอให้ภาครัฐสนับสนุนช่วยเหลือพัฒนาแหล่งน�้ำ และส่งเสริมฟื้นฟูอาชีพการเกษตร โดยท�ำแปลงต้นแบบ “ปางมะโอโมเดล” ในรูปแบบ โคก หนอง นา ท่ีดินทำ� กินถูกตอ้ งตามกฎหมาย ได้มีการแต่งตั้งคณะท�ำงานตรวจสอบข้อเท็จจริงแปลงท่ีดิน ตามค�ำสั่ง จังหวัดแพร่ ท่ี 1002/2561 ลงวันท่ี 20 มีนาคม 2561 โดยมีผู้อ�ำนวยการ ส�ำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อมจังหวัดแพร่เป็นประธาน คณะทำ� งาน และผอู้ ำ� นวยการกลมุ่ กฏหมายสำ� นกั งานปฏริ ปู ทดี่ นิ จงั หวดั แพร่ เป็นคณะท�ำงานและเลขานุการ เพ่ือตรวจสอบข้อเท็จจริงกรณีราษฎรที่อยู่ ในพ้ืนที่คาบเก่ียวเขตปฏิรูปที่ดิน 38 ศาสตร์พระราชา

วันท่ี 23 พฤษภาคม 2561 รองเลขาธิการส�ำนักงานผู้ตรวจการแผ่นดิน (นายสงัด ปัถวี) ลงพื้นที่ประชุมแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของชาวบ้าน ปางมะโอ หมู่ที่ 12 ต�ำบลแม่พุง อ�ำเภอวังช้ิน จังหวัดแพร่ โดยสรุปแนวทาง แก้ไขปัญหา เห็นควรให้ ส.ป.ก.ออกเอกสารสิทธิ ส.ป.ก.4-01 จ�ำนวน 133 ราย 184 แปลง เน้ือที่ 1,286 – 2 – 05 ไร่ และให้เกษตรกรท่ีมี เอกสารส.ป.ก. 4-01 และสทก.1 ท่ียกเลิกแล้ว สามารถท�ำเรื่องขอ อนุญาตตัดไม้สักได้ สร้างความเข้าใจรฐั และประชาชน เป็นพืน้ ฐานความเป็นธรรม สคู่ วามย่งั ยืน จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 39

ด่านสิงขร คนไทย…ไร้สัญชาติ ชุมชนบ้านด่านสิงขร (บ้านไร่เครา) หมู่ที่ 6 ต�ำบลคลองวาฬ อ�ำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นชุมชนคนไทยพลัดถิ่นที่อพยพกลับจาก สาธารณรัฐแห่งสหภาพพม่า โดยพื้นท่ีดังกล่าวอยู่ในเขตปฏิรูปท่ีดิน เนื้อท่ีประมาณ 3-3-32 ไร่ ราษฎรมีความประสงค์ให้ส�ำนักงานการปฏิรูป ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ออกเอกสารสิทธิ 4-01 ช. แต่ประสบปัญหา ความเดือดร้อนในการค้างจัดที่ดินแปลงท่ีอยู่อาศัย จ�ำนวน 11 ราย เป็นผู้ท่ี ได้รับสัญชาติไทยและมีบัตรประจ�ำตัวประชาชนแล้วจ�ำนวน 6 ราย และผู้ท่ียังไม่มีสัญชาติไทยจ�ำนวน 5 ราย 40 ศาสตร์พระราชา

วันท่ี 26 เมษายน 2562 มีการติดตามราษฎรชุมชนคนไทยพลัดถ่ินที่อพยพ กลับจากสาธารณรัฐแห่งสหภาพพม่า กลุ่มราษฎร และขบวนการประชาชน เพ่ือสังคมท่ีเป็นธรรม (P-MOVE) ชุมชนบ้านด่านสิงขรในพ้ืนที่เขต ส.ป.ก. ท่ียื่นขอสัญชาติไทยจ�ำนวน 11 ราย ปัจจุบันได้รับการรับรอง สัญชาติไทยเรียบร้อย แต่ยังคงติดปัญหาการยื่นขอสิทธิท่ีดินท�ำกิน ในเขตปฏิรูปท่ีดินจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 41

ข้อเสนอ ให้ราษฎรท่ีได้การรับรองสัญชาติแล้วไปขอข้ึนทะเบียนผู้ที่ไม่มีที่ดินท�ำกิน ณ ส.ป.ก. จังหวัด เพ่ือด�ำเนินการเสนอคณะกรรมการปฏิรูปที่ดินจังหวัด (คปจ.) ประจวบคีรีขันธ์ พิจารณาคัดเลือกให้เป็นผู้เข้าท�ำประโยชน์ในที่ดิน ตามระเบียบหลักเกณฑ์ที่ ส.ป.ก.ก�ำหนด 42 ศาสตร์พระราชา

คนไทย...กบั อสิ รภาพ ในการอยูบ่ นผืนดนิ ถ่ินไทย อย่างภาคภมู ิใจ จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 43

โคกภูพระ โคกปออีกว้าง พ้ืนที่ทับซ้อน รัฐกับประชาชน ราษฎรพนื้ ท่ี “โคกปออกี วา้ ง” บา้ นกดุ แขด้ อ่ น ตำ� บลกดุ เชยี งหมี และ “โคกภพู ระ” บา้ นหนิ โหง่น ตำ� บลกุดแห่ อ�ำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร ต้องการขอรบั การ จัดท่ีดินท�ำกินในรูปแบบของส�ำนักงานการปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) โดยตัวแทนกลุ่มขบวนการประชาชนเพ่ือสังคมที่เป็นธรรม (ขปส.) ได้ยื่นหนังสือร้องเรียนขอเอกสารสิทธิต่อรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ (นายวิวัฒน์ ศัลยก�ำธร) 44 ศาสตร์พระราชา

วันท่ี 3 เมษายน 2561 มีการประชุมหารือเพ่ือสรุปประเด็นแก้ปัญหา โดยมอบหมายให้ ส.ป.ก.จังหวัดยโสธร เร่งด�ำเนินการตรวจสอบ ขอ้ เทจ็ จรงิ ได้ข้อสรุปว่า พื้นที่โคกภูพระ ให้อ�ำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร ด�ำเนินการออกหนังสือส�ำคัญส�ำหรับที่หลวง จ�ำนวนเน้ือที่ประมาณ 150 ไร่ ตามเอกสารเดิมท่ีขึ้นทะเบียนไว้ ส่วนท่ีเหลือประมาณ 83 ไร่ ให้ ส.ป.ก.น�ำมา ปฏิรูปท่ีดินตามกฎหมายและระเบียบท่ีเกี่ยวข้องต่อไป จากภูผา ผ่านทุ่งนา สู่มหานที 45

ส่วนพ้ืนท่ีโคกปออีกว้าง มอบหมายให้เทศบาลต�ำบลกุดเชียงหมี อ�ำเภอ เลิงนกทา จังหวัดยโสธร ด�ำเนินคดีกับผู้บุกรุกครอบครองที่ดิน สาธารณประโยชน์โดยไม่มีสิทธ์ิ ภายใน 90 วัน นับต้ังแต่วันท่ี ศาลปกครองสูงสุดมีค�ำพิพากษา คดีหมายเลขแดงที่ อ.709/2560 ลงวันท่ี 20 กรกฎาคม 2560 46 ศาสตร์พระราชา