ວັນນະຄະດີອາຊຽນ 1

ສ້ັຼິນໃຈໂຕູ່ນລົງນ້ໍາເພີື່ອຂ້າຕົວຕາຍໃຫ້ລາຈາກໂລກແຫູ່ງຄວາມມືດມົນນຼ້ັີເປັນເວລາ 15 ປີທີ່ນາງກູ່ຽວໄດ້ອອກຈາກ ບ້ານ. ຕອນທີ 3 ກບັ ຄນື ສຄູ່ ອບຄວົ ນາງກ່ຽູ ວໂຕນລງົ ນໍ້າແຕູ່ບໍ່ຕາຍເພາະວາູ່ ນກັ ບວດຢີວຢວຽນມາພົບແລະກູ້ເອົາຊີວິດຂອງນາງໄວ້. ນາງໄດອ້ າໄສຢູ່ນໍາ ນັກບວດຢີວຢວຽນ ແລະກາຍເປັນນັກບວດຄືກັບຢີວຢວຽນເລີຍ. ໃນຂະນະທີ່ນາງສະຫຼົບໄປຕອນໂຕນລົງນ້ໍານາງໄດ້ ຝັນເຫັນນາງຕ້າມຕຽນແລະນາງຕ້າມຕ້ຽນໄດ້ເວ້ັຼົາວູ່າເຂົາໄດ້ລືບຊືີ່ເຈຼັ້ົາອອກຈາກປັ້ມບັນທຶກໂຊກຊະຕາກໍາຂອງຄົນຄື ຂອ້ ຍແລ້ວ. ເວັຼົ້າເຖິງກີມຈ້ອງ, ຫຼັງຈາກທີ່ກິມຈ້ອງກັບມາແຕູ່ບ້ານກໍເຫັນວູ່າເຮືອນເກົ່າຂອງນາງກູ່ຽວຖືກພັງທະລາຍເນປ່າ ຫຍ້າ. ພ້ອມກັນນ້ຼັນຄອບຄົວຂອງເວືອງກວານໄດ້ມີຊີວິດຢູ່ຕູບຫຍ້າບູ່ອນອ່ືີນ. ກີທຈ້ອງຈິ່ີງໄດ້ຖາມແລະຮູ້ຄວາມຈິີ່ງ ກັບການສະເໜີຄວາມຄິດເຫັນຂອງນາງກູ່ຽວທ່ີມອບໃຫ້ທຸຍເວິນໃຫ້ເປັນເມຍຂອງກີມຈ້ອງ. ກີມຈ້ອງແຕູ່ງງານກັບ ທຍຸ ເວິນແລະຕຼັງ້ ໜ້າສກຶ ສາຮ່ໍາຮຽນໃນທີ່ສຸດກີມຈ້ອງແລະເວືອງກວານກໍຈບົ ການສຶກສາພອ້ ມກັນ. ຫຼັງຈາກນັ້ຼນ, ກີມ ຈອ້ ງແລະເວອື ງກວານໄປຊອກຫາທຍຸ ກູ່ຽວແຕບູ່ ໍ່ພົບບ່ໍຮູ້ກກົ ຮູ້ປາຍວູ່າງນາງໄປຢ່ໃູ ສເພາະວູ່າບ່ໍເຫນັ ນາງກູ່ຽວປະກດົ ຕົວ ແລ້ວ. ໃນທີ່ສດຸ ກມີ ຈ້ອງກໄໍ ປເຖິງແມູ່ນາໍ້ ຕ່ຽູ ນເດືອງແລະຮູ້ຂາູ່ ວວູ່ານາງກູ່ຽວໄດໂຕູ່ນນໍາ້ ເພອ່ີື ຈຂ້າຕົນເອງຕາຍແລ້ວ. ກີມຈ້ອງພ້ອມດ້ວຍຄອບຄົວໄດ້ສ້າງຫໍບູຊາໃຫ້ນາງກູ່ຽວຢູ່ແຄມແມູ່ນໍ້າດັົ່ງກູ່າວແລະໄດ້ເຊີນນັກບວດມາສູດ. ໃນ ເວລາດຽວກັນນນັຼີ້ ັກບວດຢີວຢວຽນໄດມ້ າພັບເຫັນແລ້ວໄດ້ຖາມວູ່າ: ພວກເຈຼົາ້ັ ພາກັນສູຫຍັງ? ຄົນຜູ້ນຼ້ີັຍງັ ມີຊີວິດຢູ່. ຫງຼັ ຈາກນຼັ້ນ, ນາງກູຽ່ ວໄດພ້ ົບກັບກີມຈ້ອງ, ພແໍ່ ມູ່, ຄອບຄວົ ແລວ້ ກບັ ຄນື ເມືອບາ້ ນ. ເມືີ່ອຮອດເຮືອນເຂົາເຈຼ້ັົາໄດ້ຈັດງານລ້ຽງຂັ້ຶຼນເພີື່ອຊົມເຊີຍການພົບປະຄົບໜ້າຄົບຕາຂອງຄອບຄົວໃນງານລ້ຽງນີັຼ້ ເອງທຸ້ຍເວິນໄດ້ສະເໜີໃຫ້ທຸ້ຍກູ່ຽວກັບກີມຈ້ອງເອົາກັນແຕູ່ນາງກູ່ຽວປະຕິເສດເພາະວູ່ານາງຄິດເຖິງຊີວິດໂສເພນີຂອງ ຕົນເອງທີ່ຜາູ່ ນອາດບໍ່ສົມກັບກີມຈ້ອງ. ນາງກ່ຽູ ວຂເໍ ປັນເພ່ີອື ຮັກແລະເປນັ ມີດກບັ ກມີ ຈອ້ ງ. 3. ເນັ້ືອຼ ໃນຄວາມໝາຍ ຜູ່ານການເລົ່າຄືນເລ່ືີອງນາງກູ່ຽວເຫັນວູ່າ ເລື່ີອງນ້ຼັີມີຫຼາຍຄວາມໝາຍສົມຄວນ. ຢູ່ຫວຽດນາມບັນດານັກຄັົ້ຼນ ຄວ້າໄດ້ຕີຫຼາຍຄວາມໝາຍວູ່າ ນັີ້ຼແມູ່ນເລື່ີອງທີ່ມີຫຼາຍຄວາມໝາຍທີ່ສຸດ, ສູ່ວນການຕີລາຄາ ແລະ ຄວາມໝາຍ ມີ ບາງບັນຫາມີຄວາມເຫັນເປັນເອກພະພາບກັນ ແລະ ມີບາງບັນຫາເຫັນວູ່າບໍ່ເອກະພາບ. ແລະ ຍັງມີການຖົກຖຽງກັນ ຢ.ູ່ ຕາມແນວຄວາມທຄິດຂອງຮວາຍແທງຊີ່ືງ ແມູ່ນນັກຄັຼ້ົໜຄວ້າທີ່ມີຊີ່ືສຽງຢູ່ຫວຽດນາມໄດ້ຕີລາຄາວູ່າ “ອນ ເລອ່ີື ງທຸຍກູ່ຽວ ເປນັ ສຽງຄວນຄາງອາວອນຫາຄວາມສງົ ສານ ຄວາມຮັກແພງ. ເປັນສຽງເວຼັ້ົາແຫູ່ງວາມມູຸ່ງຫວັງ, ເປັນ ສຽງຮ້ອງກູ່າວປະນາມ ແລະ ເປນັ ການຕສໍ່ ແູ້ ບບຈນົ ຕາແຈ”. 4. ຄນຸ ຄູ່າ ແລະ ສລິ ະປະການປະດິດແຕງູ່ ທູ່ານຫງວຽນຢູສົງສານຕ່ໍຊີວິດທີ່ທຸທໍລະມານຂອງຕົວລະຄອນເອກຄື ນາງທຸຍກູ່ຽວ ແຕູ່ນັກກະວີບໍ່ແກ້ໄຂ ບນັ ຫາຈງິ ເຮັດໃຫ້ນາງກ່ຽູ ວທຸກທໍລະມານ. ທູ່ານຫງວຽນຢໄູ ດ້ໂຍນບນັ ຫານັຼໃ້ີ ຫສ້ າສະໜາ. 95

ເລ່ີືອນາງທຸຍກູ່ຽວເປັນເລີ່ືອງທີ່ດີເດົ່ັນໃນວັນນະຄະດີສະໄໝສັກດິນາຫວຽດນາມ, ນັຼ້ນກໍ່ຍ້ອນວູ່າເລືີ່ອງນັ້ຼີເປັນ ເລ່ີືອງທີ່ມີເນື້ຼັອໃນຄວາມໝາຍເລິກກເຊ່ິີງ, ສິລະປະການປະດິດແຕູ່ງເລື່ີອງນາງກູ່ຽວເຫັນໄດ້ໂທດກໍາຂອງກໍາລັງທໍລະ ຍົດໃນສັງຄົມ, ເຫັນໄດ້ຄວາມທຸທໍລະມານຄົນທີ່ຖືກເຄາະຮ້າຍຄື ນາງທຸຍກູ່ຽວ, ຊີວິດຂອງນາງກໍປຽບເໝືອນຊີວິດ ປະຊາຊນົ ທ່ີຖືກເຄາະຮ້າຍ. ເຖິງວູາ່ ທ່າູ ນຫວງຽນຢບູ ໍ່ໄດສະແດງອອກເຖິງຄວາມຄຽດແຄນ້ ຕ່ສໍ ງັ ຄົມສກັ ດິນນາ ແຕູ່ນັກ ກະວີຍັງໄດ້ສູ່ອງແສງເຖິງຄວມຫວັງຂອງປະຊາຊົນທີ່ຢາກຕ້ານຕໍ່ກັບສັງຄົມສັກດິນາອັນເກ່ົາແກູ່ຫ້ຼາຫັຼງ. ຢາກປົດປອຍ ຕົນເອງອອກຈາກຄວາມທຸກ ທຸກຮູບການທີ່ໜີບມັດຂອງສັງຄົມສັງດິນາ ເພື່ີອໄປຫາຄວາມເສລີພາບ ແລະ ຄວາມ ຍດຸ ຕິທໍາ. ການຄົັ້ຼນຄວ້າທາງດ້ານເນຼັ້ືອໃນຄວາມໝາຍຂອງເລືີ່ອງນາງທຸຍກູ່ຽວຍັງມີບັນຫາ ຄວາມເຫັນຍັງບໍ່ທັນເປັນ ເອກະພາບກັນ. ແຕູ່ທາງດ້ານສລິ ະປະການປະດິດແຕູ່ງແມນູ່ ເອກະພາບກັນໝົດ, ຈົນຮອດບັນຫາຂອງນັກສາດສະໜາ ໝາກຍໍ ຈໍານວນໜງີ່ຶ ເຂາ້ຼັົ ມາຄັດຄາ້ ນຢ່າງຮນູ່ ແຮງກູຽ່ ວກບັ ເນືັອຼ້ ໃນເລ່ີອື ງນາງທຸຍກູ່ຽວ ແຕູ່ເຂາົ ເຈ້າຼັົ ພດັ ຍອ້ ງຍໍທາງດ້ານ ສລິ ະປະການປະດິດແຕູງ່ ຂອງທາູ່ ນຫງວຽນຢ.ູ ກ. ການໃຊ້ສບັ ພາສາວັນນະຄະດີ ໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 19 ຈົນເຖິງປີ 1925 ເຊີ່ິງແມູ່ນໄລຍະປະເພດວັນນະຄະດີຄໍາຮ້ອຍແກ້ວພວມ ຂະຫຍາຍຕົວ ໄດ້ມີກະແສຟອງໜີຶ່ງເອັ້ຼີນວູ່າ: ກະແສຟອງຮຽນສັບ, ພາສາວັນນະຄະດີຂອງຫງວຽນຢູ. ແຕູ່ສູ່ວນຫຼາຍ ແມູ່ນຮຽນມາຈາກເລີ່ືອງນາງທຸຍກູ່ຽວ. ບັນຫານັີຼ້ ມັນສະແດງໃຫ້ເຫັນວູ່າ ການໃຊສ້ ັບພາສາວນັ ນະຄະດີໃນເລ່ີືອງທຸຍ ກູ່ຽວມັນເຖິງບອູ່ ນຍອດຢ້ຽມ. ບາງເທອ່ືີ ຜາູ່ ນສັບດຽວເທົ່ານ້ັຼນທີ່ທູ່ານຫວຽນຢ່ພູ ັນລະນາທູາ່ ທຂີ ອງຕົວລະຄອນກໍເຮັດ ໃຫຜ້ ອູ້ າູ່ ນເຂ້ົຼາັ ໃຈໄດເ້ ຖງິ ນິດໄສໃຈຄໍ ແລະ ເນ້ັຼອື ແທ້ຂອງຕວົ ລະຄອນ. ຂ. ການພັນລະນາພາບທໍາມະຊາດ ການພັນລະນາພາບທໍາມະຊາດ ທູ່ານຫງວຽນຢູໄດ້ເຮັດຕາມມູນເຊ້ັຼືອທີເ່ ຄີຍເຮັດມາໃນວັນນະຄະດີຈີນ ແລະ ຫວຽດນາມ. ແຕູ່ບູ່ອນທ່ີຄົນທັງຫຼາຍຍ້ອງຍໍທູ່ານຫງວຽນຢູແມູ່ນການພັນລະນາພາບທີ່ເໝາະສົມກັບຈິດໃຈຕົວ ລະຄອນ, ພາບອັນດຽວກັນແຕພູ່ ັນລະນາແຕູ່ລະເທືີ່ອມຄີ ວມແຕກຕ່າູ ງກນັ ໄປ ແລະ ເຮັດໃຫ້ໜາ້ ສົນໃຈ. ຕົວຢ່າງ ພາບອັນດຽວຄື ແສງເດືອນ: ແສງເດືອນໃນເມື່ີອນາງມູ່ວນຊືີ່ນເບີກບານ, ແສງເດືອນໃນເມີ່ືອນາງ ຢູ່ນໍາກີມຈ້ອງ, ແສງເດືອນໃນຄືນທີ່ນາງພັດພາກຈາກຄອບຄົວ, ແສງເດືອນໃນເມີ່ືອນາງຢູ່ໃນໂຮງໂສເພນີ, ແສງ ເດືອນໃນຍາມຄໍ່າຄືນທ່ີນາງສນຼິ້ັ ຫວັງ ໝົດຫົນທາງທຈ່ີ ະເດນີ (ຂາ້ ຕວົ ຕາຍ) ...ລ້ວນແຕມູ່ ຄວາມແຕກຕາູ່ ງກນັ ຄ. ການພນັ ລະນາຈິດໃຈຂອງຕົວລະຄອນ ໃນເລີ່ືອນາງທຍຸ ກູ່ຽວ ທູ່ານຫງວຽນຢໄູ ດສ້ າ້ ງຫາຼ ຍຕວົ ລະຄອນທມີ່ ຄີ ວາມແຕກຕາູ່ ງກນັ ແລະ ຕວົ ລະຄອນ ແຕູ່ລະຕົວມີລັກສະນະທ່ີແຕກຕູ່າງກັນຢ່າງຈະແຈ້ງ. ແຕູ່ຕົວລະຄອນທີ່ທູ່ານຫງວຽນຢູໃສູ່ໃຈຫຼາຍກວູ່າໝູ່ແມູ່ນຕົວ ລະຄອນ ນາງທຸຍກູ່ຽວ. ນາງກູ່ຽວມີຄວາມສຸກເຕັ້ຼນເຢາະເຕັຼ້ນແຢັງໃນເມືີ່ອນາງມີໂອກາດໄດ້ຢູ່ຄົນດຽວ; ນາງກູ່ຽວມີ ຄວາມມູ່ວນຊ່ືີນໃນຫົວໃຈເມືີ່ອນາງໄດ້ພົບກັບກີມຈ້ອງ; ນາງເຈັບແສບເມື່ີອຕ້ອງໄດ້ພັດພາກຈາກຄອບຄົວ, ພ່ໍແມູ່, ຈາກຄົນຄົນທີ່ນາງຮັກຄືກີມຈ້ອງ ແລະ ຖືກທູບຕີ. ເມ່ີືອອູ່ານເລີ່ືອງນາງທຸຍກູ່ຽວແລ້ວ ຜູ້ອູ່ານຮູ້ສຶກເຖິງຄວາມເຈັບ ປວດຂອງນາງ ແລະ ກໍຍັງຮູ້ສຶກວູ່າຕົຍເອງກໍ່ເຈັບແສບໄປພ້ອມໆກັບນາງກູ່ຽວ, ນຼ້ັນກໍຍ້ອນສິລະປະການປະດິດແຕູ່ງ ຂອງທູ່ານຫງວຽນຢູ່ລະອຽດອູ່ອນ ແລະ ການໃຊ້ສັບສໍານວນດຶງດູດເອົາຈິດໃຈຂອງຜູ້ອູ່ານໃຫ້ຄອຍຕາມເລ່ີືອງໄດ້. ສະນ້ນັຼ , ຈ່ີງິ ສາມາດເວາ້ົັຼ ໄດ້ວູ່າ ສລິ ະປະການປະດິດແຕູ່ງຂອງທູ່ານຫວງຽນຢເູ ຖງິ ຂຼັ້ນຍອດຢ້ຽມ. 96

ບດົ ທີ 11 ເລືອ່ີ ງ “ມອດຕະກຽງ” 1. ກ່ຽູ ວກບັ ພາລະກດິ ແລະ ການປະດດິ ແຕູ່ງຂອງທາູ່ ນໂງເຕິດໂຕ້ ທູ່ານໂງເຕິດໂຕ້ Ngô Tất Tốທູ່ານກໍາເນີດ ເມື່ີອປີ 1894 ທ່ີບ້ານຫົກຮູ່າ ເມືອງຕີເຊີນ ແຂວງບັກນິງ ແລະ ເສຍຊີວິດ ເມືີ່ອປີ 1954. ໂງເຕິດໂຕ້ ກໍາເນີດໃນຄອບຄົວປັນຍາຊົນທີ່ ກ້າວໜ້າ ແລະ ຮັກຊາດຄອບຄົວໜຶ່ີງລາວເປັນ ຄົນຮຽນເກງ່ົັ ມາແຕູ່ຄາວຍງັ ນ້ອຍ. ທູ່ ານໂງເຕິດ ໂຕ້ Ngô Tất Tốເຄີ ຍ ເປັນ ນັ ກ ຂຽນໜັງສືພິມ, ຂຽນເລືີ່ອງແລະແປເລີື່ອງຈາກ ພາສາລັດເຊຍພາສາຈີນມາເປັນພາສາຫວຽດ ນ າ ມ .ຜົ ນ ງ າ ນ ຕົ ວ ຈິ ງ ກໍ ຄື ກູ່ ອ ນ ກ າ ນ ປ ະ ຕິ ວັ ດ ຮບູ ທີ 61 ທາູ່ ນໂງເຕດິ ໂຕ້ ເດືອນສິງຫາປີ 1945 ໄດ້ຂຽນເລ່ືີອງ “ມອດ ຕະກຽງ ” Tắt đèn, “ຕູບນກັ ສອບເສັງ” ແລະ “ວຽກໃນບ້ານ”. ຫຼງັ ຈາກການປະຕວິ ດັ ເດືອນສງິ ຫາປີ 1945 ລາວໄດເ້ ຂົັາຼ້ ຮູ່ວມເຮັດການປະຕວິ ັດ, ເປນັ ນັກຂາູ່ ວຂຽນບດົ ຕູ່າງໆ ລົງໃນໜັງສືພິມ. ນອກຈາກນັ້ຼນຍັງແປເລືີ່ອງເຊ່ັົນ “ການປົກຄອງຂອງຕະກຸນເລ”, “ຫ້ວຍເຫຼັກກ້າ”, “ທ້ອງຟ້າປອດ ໂປ່ງ” ແລະອື່ນີ ໆ. ໃນນັ້ຼນເລ່ືີອງ “ມອດຕະກຽງ ” Tắt đènໄດ້ເຮດັ ໃຫ້ທູ່ານມຊີ ່ືີສຽງໃນກະແສວັນນະຄະດີສດັ ຈະທັດ ວິຈານໄລຍະປີ 1935-1945 ຂອງຫວຽດນາມ. ທາດແທ້ຂອງທູ່ານໂງເຕິນໂຕແມູ່ນນັກສຶກສາສາດສະໜາໝາກຍໍມີຄວາມຮູ້ກູ່ຽວກັບພາສາຫານທູ່ານໄດ້ຄັົຼ້ນ ຄວາ້ ຫຼາຍບນັ ຫາ, ຕໍານວິ ິຈານແລະຢັ້ງຢນບນັ ດາເຫດການຕູາ່ ງໆ. ທ່າູ ນເປັນຄົນມກັ ຊອກຮູ້ຮໍ່າຮຽນ, ມກັ ອາູ່ ນປ້ັມແລະ ມັກຄຼ້ັົນຄິດ. ນອກນັ້ຼີທູ່ານຍັງຊອກຮູ້ແລະຄຼັ້ົນຄວ້າກູ່ຽວກັບບົດປະພັນຂອງທູ່ານມາກຂິມກັອກກີທ່ີແປເປັນພາສາຈີນ. ທູ່ານໂງເຕິດໂຕເປັນນັກສຶກສາຂອງສາດສະໜາໝາກຍໍແຕູ່ທູ່ານເປັນຕົນທີ່ມີແນວຄິດກ້າວໜ້າ, ຮັກຊາດ, ຮກັ ປະຊົນ ແລະປະກອບສວູ່ ນພາລະປະຕວິ ັດທ່າູ ນເຫນັ ໄດແ້ ນວຄິດທິດສະດທີ ຫີ່ ຼາ້ ຫັງຼ ຂອງສາສະໜາໝາກຍໍ. ທູ່ານຕຕໍ່ ້ານຢາ່ ງຮຸູ່ນແຮງກູ່ຽວກບັ ພວກແລູ່ນນາໍ “ການຟນ້ັ ຟູບູຮານ” ເຊ່ິີງແມ່ນູ ພວກຈັກກະພັດຝຣົັ່ງເປນັ ຜຍູ້ ົກ ບັນຫານຼ້ັນອອກມາ. ຈຸດປະສົງຂອງພວກຈກັ ກະພັດກໍເ່ ພ່ີືອເຮັດໃຫ້ຊາດຫວຽດນາມດໍາລົງຊວີ ດິ ແບບຫາຼ້ ຫງຼັ ເພືອ່ີ ໃຫ້ ເຂົັ້ຼາປົກຄອງໄດງ້ ູ່າຍທາູ່ ນເວົຼັ້າວູ່າ: ພວກເຂົາມແີ ຕູ່ເອາົ ສ່ິີງທບ່ີ ່ໍດີມາຍັດເຂຼົ້ັາສະໝອງຂອງຜອູ້ ູາ່ ນ. 97

ຢູ່ໃນປມ້ັ ວັນນະຄະດສີ ະໄໝເຈນິ ທູາ່ ນໄດສ້ ະແດງຍົກຍ້ອງໂຫູ່ກຸຍ້ ລເີ ປັນຜທູ້ ີ່ມີແນວຄດິ ເອກະລາດບ່ໍຍອມໄປນໍາ ຄາໍ ເຫນັ ເກາົ່ ແກູ່ຢ່າງງມົ ງາຍ. ທ່າູ ນໄດ້ເວຼົັ້າວູ່າຊາຕາກໍາຂອງປະເທດໜ່ງຶີ ຕອ້ ງເບ່ີິງອະນາຄດົ ຫຼາຍກູ່ວາຈະຫຼຽວເບງິີ່ ເບອື້ັຼ ງ ຫຼັງ. ທູ່ານເປັນຄົນທ່ີຮັກຊາດ, ຮັກປະຊາຊົນຜູ້ທຸກຍາກຢ່າງຈິງໃຈ. ໃນປັ້ມປະຫວັດສາດຫາມງິກັບການປ້ອງກັນຕົວ ເມືອງທ່ີທູ່ານຂຽນໃນປີ 1735 ທູ່ານໄດ້ເລົ່າຄືນກຽູ່ ວກັບການກະທໍາແບບຊົ່ວຮ້າຍຂອງຈກັ ກະພັດຮຸກຮານທູ່ານເດີກ ວັກຊີ(Đờ quốc xi) ທູ່ານໄດ້ສະແດງທູ່າທີກຽດຊັງພວກລູກມືຂາຍຊາດຄືຫວູ່າງເກ້ວຽນ(Hoàng kế viên),ເຈືອງ ກວາງຫງວັກພວກມັນສະໜັບສະໜູນແບບປິດລັບແຕູ່ການເສຍສະຫຼະຢ່າງອາດຫານຂອງບັນດານັກຮົບໃນຂະບວນ ເວີນ່ ເວອື ງ. ນໍ້າໃຈຮັກຊາດຂອງທູ່ານໂງຕິດໂຕຕິດແໜ້ນກັບນໍ້າໃຈຮັກແພງປະຊາຊົນເປັນຕັ້ຼົນແມູ່ນປະຊາຊົນທີ່ທຸກຍາກ ບົນຈິດໃຈດັົ່ງກູ່າວນັ້ຼນ, ທູ່ານໂງຕິດໂຕໄດ້ຢນຢູ່ບົນຫັຼກການປະຊາທິປະໄຕກູ່າວປະນາມການຮຸກຮານຂອງພວກຈັກ ກະພັດ, ຄັດຄ້ານ ການຂູດຮີດຂອງຊົນຊ້ັຼນສັກດິນາແລະມີການຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການດັດສ້າງຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະ ຊາຊົນໃຫ້ດີຂນຼ້ັຶ ກວູ່າເກົາ່ . ທູ່ານໂງຕິດໂຕເປັນນັກປະພັນທີ່ມກີ ຽດຕຄິ ຸນມະນຸດປອດໃສແລະຕ່ໍສູ້ຢ່າງຊ່ີືສັດແລະອງົ ອາດ ກ້າຫານ. ເຊ່ິີງທູ່ານໄດ້ເວຼົ້ັາວູ່າແລ່ນູ ນໍາເງິນຄາໍ ບ່ໍອາດເປນັ ນັກປະພັນໄດ້. ຖ້າແມູ່ນນກັ ປະພັນບ່ໍຄິດໃຫ້ມີຄວາມຄິດກູ່ຽວ ກັບການແລນູ່ ນໍາເງິນຄໍາຕະຫຼອດຊວີ ິດຂອງທູ່ານຕ້ອງທົນຕໍ່ຄວາມທຸກກ່ໍຍ້ອນວູ່າຈຸດປະສົງເປນັ ນັກປະພັນ, ນັກໜັງສື ພິມຂອງທູ່ານບໍ່ແລູ່ນນໍາເງິນຄໍາ. ຍ້ອນທູ່ານໂງເຕິນໂຕ ເປນັ ນັກປະພັນທ່ີມກີ ຽດຕິຄຸນທີ່ປປອດໃສ. ບັນດາກຽດຕິຄຸນ ດ່ງົັ ກູ່າວນຼນ້ັ ສະແດງໃຫເ້ ຫັນວາູ່ ທູ່ານຍັງເປນັ ຄົນທີມ່ ີອັດຖະຍາໄສດ.ີ ກູ່ຽວກັບການແປເລີ່ືອງ ແລະ ເອກະສານ ມີຫຼາຍບົດທີ່ທູ່ານໄດ້ແປ ເຊິີ່ງເນ້ັຼືອໃນລັກສະນະປະຊາຊົນຄື: ກອນ “ສະໄໝເດ່ືີອງ”, ກອນ “ຫວູ່າງເລເຍິດທ້ັົຼງເກີ” ຄັຼົ້ນຄວ້າວິຈານປັ້ມ ວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ ສໍາເລັດສອງພາລະກໍາ ວັນນະຄະດີສະໄໝ “ລີ” ແລະວັນນະຄະດີສະໄໝ “ເຈິນ” ແມູ່ນການຄ້ັຼົນຄວ້າອັນໜ່ຶີງທ່ີມີຄຸນຄູ່າສູງຂອງທູ່ານ. ທູ່ານໄດ້ຕີ ຄວາມໝາຍຕ່ໍວັນນະຄະດີສະໄໝກູ່ອນ ຜູ່ານແຕູ່ລະໄລຍະ ເຊ່ິີງທູ່ານໄດ້ມີທັດສະນະທ່ີຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດ “ ລະບອບການສຶກ ສາທໍາມະດາຕ້ອງອີງຕາມທິດທາງຂອງການເມືອງ, ການເມືອງຫັນທິດໄປທາງໃດ ຄວມຮູ້ກໍຕ້ອງປທາງນັ້ຼນ”. ໃນການ ຄົ້ຼັນຄວ້າວິຈານເວລາໃດທູ່ານກໍສະແດງທູ່າທີຕໍ່ສູ້ຢ່າງເດັດຂາດ, ຊື່ີສັດເພືີ່ອຄວາມຈິງ, ທູ່ນໄດ້ວິຈານສາສະໜາຍໍຂອງ ເຈິນຈ້ອງກີມ ທູ່ານໄດ້ເວຼ້ົັາວູ່າ: “ກູ່ຽວກັບປ້ັມຫົວໜ່ີຶງທີ່ມີຄວາມກູ່ຽວພັນກັບຄວາມຄິດ, ລະບົບຄວາມຮັບຮູ້ຂອງຊາດ ໜີຶງ່ ເດດັ ບມໍ່ ໃີ ຜທີ່ຈະມີສດິ ” ທ່າູ ນໂງເຕິດໂຕໄດ້ເປີດໜາ້ ກາກບູ່ອນຜິດພາດ ແລະ ທັດສະນະບ່ໍເປນັ ທາໍ ຂອງເຈນິ ຈອ້ ງກີມ. 2. ໂງເຕດິ ໂຕ້ກບັ ການບນັ ທກຶ ເຫດການ 2.1 ເລື່ີອງ “ຕູໄມໄ້ ຜູ່” ເລີື່ອງ “ຕູໄມ້ໄຜູ່” ແມູ່ນເລື່ີອງທີ່ພິມເພ່ືີອທໍາອິດຢູ່ໃນໜັງສືພິມ “ລະດູການ” ປີ 1939. ເລ່ີືອງ “ຕູໄມ້ໄຜູ່” ທູ່ານໂງເຕິດໂຕ້ຂຽນກູ່ຽວກັບການສອບເສັງໃຕ້ລະບອບສັກດິນາ. ມີຕົວລະຄອນດູ່າາວເວິນຫັກ (Dao van hac) ເຊິ່ີງປັນນັກຮຽນທາງຝ່າຍສາສະໜາຍໍ. ລາວເປັນຄົນທີ່ຮຽນດີ ຮຽນເກົ່ັງ ແຕູ່ວູ່າ ລາວເປັນຄົນທີ່ບ່ໍມັກການສອບເສັງ ຂອງສກັ ດິນາ ນຼີ້ັແມູ່ນຄວາມໝາຍອນັ ສໍາຄນັ ແລະ ຄຸນຄູາ່ ອນັ ໃຫຍູ່ຂອງເລືອ່ີ ງ. ທ່າູ ນໄດໃ້ ຊ້ດວງປາກກາອັນແຫມຼ ຄົມ ເພື່ດີ ເຢາະເຢັີຍ້ ກາູ່ ວປະນາມລະບຽບການສກຶ ສາວນັ ເນາ່ົ ເໜັນຂອງລະບອບສັກດິນາ. 98

ທູ່ານໂງເຕິນໂຕ້ໄດ້ຂຽນ ເລືີ່ອງ “ຕູໄມ້ໄຜູ່” ມີລັກສະນະກັບຄືນອະດິດເກົ່າ ແຕູ່ມັນບໍ່ມີລັກສະນະລັດທິແບບ ຟ້ັນຟູບູຮານ ທີ່ພວກຈັກກະພັດຝຣັ່ົງເປັນຜູ້ວາງແຜນ. ເປັນຫຍັງຈ່ິີງເວົ້ັຼາແນວນ້ັຼນ, ຍ້ອນວູ່າເນ້ັືຼອໃນເລີ່ືອງເວົັຼ້າເເຖິງ ບັນຫາຂອງອະດີດ, ບັນຫາບຮູ ານ ແຕູ່ທູາ່ ນບໄໍ່ ດ້ຍ້ອງຍໍຍ້ອງລະບອບສັກດິນາອນັ ເກາົ່ ແກູຫ່ ຼ້າຫຼງັ ເລີ່ືອງນມີ້ຼັ ັນແຕກຕ່າູ ງ ກບັ ເລີືອ່ ງ ຜູ້ເປັນນກັ ຂຽນໝາກຍໍ ຂອງຈູທຽນ. ເລອີ່ື ງ ຜູ້ເປັນນັກຂຽນໝາກຍໍຂອງຈູທຽນ ໄດ້ສູ່ອງແສງອນັ ງດົ ງາມມູ່ວນຊືນີ່ ຢູ່ຊົນນະບົດຫວຽດນາມ. ທາ້ ວ ນ້ອຍຫວຽນດຶກເຕິນເປັນຜູ້ທີ່ມີຄວາມສະຫຼຽວສະຫຼາດ, ດຸໜົ່ັນ ແລະ ລາວກໍແມູ່ນຄົນທີ່ຮັບຮູ້ການສຶກສາຂອງ ລະບອບສັກດິນາ, ຫວຽນດຶກເຕິນເສັງຈົບຊັຼ້ນນ້ັີຼໄປຂັຼຶ້ນຊ້ັຼນໃໝູ່ແຕູ່ລະເທ່ືີອກໍລ້ວນແຕູ່ໄດ້ຮັບຜົນສອບເສັງທ່ີດີ ແລະ ສຸດທ້າຍທ້າວກໍນໍາເອົາຄວາມຮູ້ ແລະ ຄວາມຫວັງຂອງຕົນເອງກັບຄືນສູ່ຄອບຄົວ, ບ້ານເກີດເມືອງນອນ. ເຊິ່ີງມັນ ກົງກັນຂ້າມກັບເລີ່ືອງ “ຕູໄມ້ໄຜູ່” ເຮົາຈະເຫັນໄດ້ພາບອັນເປ້ັອຍເນ່ົາ, ຄວາມລໍາບາກ, ຄວາມສູນ ຄວາມໝົດຫວັງ ຂອງນັກສຶກສາໃຕ້ລະບອບສາສະໜາຍໍ. ທູ່ານໂງເຕິນໂຕ້ໄດ້ເຜີຍແບບຢ່າງຈະແຈ້ງການເປ່ີອຍເຍັ້ືຼອຍຊຸດໂຊມຂອງລະບອບສັກດິນາ. ເນຼັື້ອແທ້ຂອງ ລະບອບການສຶກສາຂອງພວກເຂົາເພືີ່ອຍົດສັກຕໍາແໜູ່ງ. ຜູ່ານການວາດພາບເຮົາຈະເຫັນວູ່າ ຮູບພາບທ່ີເມົາມົວກັບ ການສຶກສາຂອງລະບອບສັກດິນາ ແມູ່ນຮູບພາບຜູ້ເຖ້ຼັົາຜູ້ແກູ່ທີ່ຊວງເສັງກັນເພື່ີອແບກຕູບໄມ້ໄຜູ່າໄປສອບເສັງ, ສອບເສັງຄ້ັຼງແລ້ວຄຼັ້ງເລົ່າ ກໍ່ບໍ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດຈົນເຮັດໃຫ້ຫຼັງຄົດຈົນກູ່ອມ ໜ້າຕາລູ່າເຫຼືອງ ໃນໄລຍະທາງໃນການ ເດີ່ນທາງບາງເທີ່ືອກໍະລາດລົ້ັຼມ ເຮັດໃຫຕ້ ນົ້ຼັ ໄມ້ລົຼ້ັມເຕັງ ບາງຄຼງ້ັ ກໍເຮດັ ໃຫເ້ ກີດການສູນເສຍຂັຶນ້ຼ ຄືນໍາ້ ເມກິ ເສຍ, ປາກາ ຕົກເຮູ່ຍເປິເປັ້ອນ ບາງຄັ້ຼງກຊໍ ອກບໍ່ເຫັນ, ບາງຄົນກຖໍ ືກບງັ ຄບັ ໃຫ້ສູບຝິນໄປນໍາ, ບາງຄນົ ພັດຊັ້ຼືຈ້າງຈອບອອຍ ເພອ່ີື ຊຼ້ືັ ຈ້າງເອົາໃບປະກາສະນິຍະບັດ. ເຂົາຍອມສູນເສຍກຽດສັກສີຜູ້ທີ່ເປັນນັກສາສະໜາຍໍອັນແທ້ຈິງ ເພືີ່ອກ້ຼົັມຫົວໝອບ ຄານປະຕິບດັ ຕາມລະບຽບການສອບເສງັ ອັນສັບສົນ ແລະ ໄຮປ້ ະໂຫຍດຂອງລະບອບສັກດິນາ. ມີບາງຄນົ ທເ່ີ ສັງໄດທ້ ງັ ຮອ້ ງທັງແຂກ ຮ້ອງເຕັ້ຼນໄປຕາມຖະໜົນວູ່າ: ຫົວໝູຕົກໃສູ່ຫົວໃຜ ຜູ້ນັ້ຼນຄືກັບຄົນຜບີ ້າ. ສູ່ວນຄົນທີ່ສອບເສັງບໍ່ໄດກ້ ໍ ເສຍຫວງັ ດ່ືີມເຫົາຼ້ັ ເມົາຢາ ຮອ້ ງໄຫກ້ ຼັິ້ງເກອື ກຕາມທາງຄຄື ນົ ເປັນບ້າໝ.ູ ຜູ່ານການວາດພາບດັົ່ງກູ່າວນັ້ຼນ, ເຮົາສາມາດເຫັນໄດ້ວູ່າ ຄົມປາກກາໂງເຕິດໂຕ້ໄດ້ເປັນລູກສອນອັນແຫຼມ ຄມົ ສຽບແທງເຂັົ້ຼາໝາກຫົວໃຈຂອງພວກນັກຍໍຢ່າງເຈັບແສບ. ໃນເລີ່ືອງຍັງມີຕົວລະຄອນ ດູ່າວ-ເວິນ ທີ່ເປັນຄົນທີ່ມີ ຄວາມສາມາດ, ມີຈິດໃຈເອັ້ືຼອເຟັ້ອເພີື່ອແພຕໍ່ຜູ້ອ່ີືນ. ແຕູ່ລາວເປັນຄົນທີ່ບໍ່ມັກກັບລະບຽບການສຶກສາໃຕ້ລະບອບ ສັກດິນາທ່ີຍັດຄວາມຮູ້ເຂຼັົ້າສະໜອງນັກຮຽນ, ຮຽນແບບທູ່ອງຂັ້ຶຼນໃຈ, ບ່ໍຕ້ອງການເຂຼັົ້າໃຈຄວາມໝາຍ, ຮຽນແບບ ບັງຄັບ. ດູ່າວເວິນເວົຼັ້າວູ່າ: ຂ້ອຍບໍ່ສາມາດເຂຼົ້ັາໃຈເລີຍວູ່າ ເປັນຫຍັງພວກເຂົາຈິງເຮັດເວນເຮັດກໍາໃຫ້ເດັກນ້ອຍ. ຄວາມຈິງແລ້ວດູ່າຍເວິນບ່ໍມັກສອບເສັງ ລາວເວຼ້ັົາກັບເມຍວາູ່ : ຂອ້ ຍໄປສອບເສັງຍອ້ ນເຈ້ຼັົາ. ຍ້ອນເຈຼ້າົັ ຢາກເປນັ ຍາແມູ່ ຂ້ອຍຂີດໃຈເຈຼັ້ົາບໍ່ໄດ້. ໃນຂະນະທ່ີນັົ່ງຢູ່ໃນຕູບໄມູ່ໄຜູ່ກຽມສອບເສັງ ສາຍລົມໜາວພັດມາ ລາວໃຈຮ້າຍຂຼຶ້ັນ ແລ້ວ ເວັົາ້ຼ ວູ່າ ປະແມ່ມູ ັນສາເທາະ ການສອບເສັງນີຼ້ັ ມັນເຮັງຮ້າຍໂພດ ເຮັດປານໝາ. ໃນຕອນທ້າຍການສອບເສງັ ຂອງລາວ ກໍບ່ ຜ່ໍ າູ່ ນອກີ . ທຸກໆຮບູ ພາບທີປ່ ະກດົ ອອກມານັຼ້ນ ໃນທສີ່ ດຸ ກໍເ່ ຮັດນາງຫງັອກຮ້ສູ ກຶ ຕໍຄ່ ວາມຜດິ ຂອງຕົນເອງ. ຄົມປາກາທີ່ທູ່ານຂຽນທ່ີທູ່ານຂຽນເລືີ່ອງຕູບໄມ້ໄຜູ່ແມູ່ນຄົມປາກກາສັດຈະທັດວິຈານເປັນຕຼົ້ັນຕໍ. ເພາະວູ່າ ຍອ້ ນບົດປະພັນນ້ຼີໄັ ດ້ເຮັດໃຫ້ບຸກຄນົ ທີ່ຍັງງມົ ງວາຍນໍາສະໜາຍໍ ພວກທ່ີແລູ່ນນໍາຂະບວນການຟັ້ນຟູບຮູ ານຕອ້ ງເບອືີ່ ໜູ່ າຍຕໍ່ການສອບເສັງແບບເຫນັ ເງິນຄໍາເປນັ ໃຫຍ.ູ່ 2.2 ເລອີື່ ງ “ວຽກບ້ານ (ລາງ)”ໂດຍຫຍໍ້ 99

ຮບູ ທີ 62 ເລອ່ີື ງວຽກບາ້ ນ ເລີ່ືອງວຽກບ້ານ ແມູ່ນບົດບັນທຶກເຫດການທີ່ມີຄຸນຄູ່າຄວາມໝາຍສັງຄົມສູງຂອງໂງເຕິນໂຕ້. ບົດບັນທຶກ ເຫດການນ້ຼັີໄດ້ອອກໜັງສືພິມ “ຮູ່າໂນ້ຍວັນນ້ຼີັ” ເທ່ືີອທໍາອິດຕ້ຼັົນປີ 1940 ບົດບັນທຶກເຫດການນຼີັ້ ມີ 17 ຕອນ ແຕູ່ ລະຕອນແມູ່ນເລື່ີອງໜຶ່ີງກູ່ຽວກັບຮີດຄອງອັນເກ່ົາແກູ່ຫ້ຼາຫັຼງ. ແຕູ່ເລືີ່ອງເນືຼັ້ອໃນລວມ ເວັຼົ້າເຖິງເລື່ີອງການກິນ ມີ ບາງເທື່ີອເລ່ີືອງນ້ອຍໆຄື ເລີື່ອງຫຼີ້ັນໄພ ຫຼື ຕັບໝູ ຫົວໄກູ່ ກໍກາຍເປັນເລີ່ືອງໃຫຍູ່ ຈົນຂ້າກັນຕີກັນ, ມີບາງຄົນເສຍ ຢ້າວເສຍເຮືອນ ເສຍໄຮ່ນູ າ ຮົັ້ວຼ ສວນ. ນ້ັນຼ ກຍໍ ້ອນຮດີ ຄອງອັນເກົ່າແກູ່ຫາຼ້ ຫຼງັ . ໃນໄລຍະແນວໂຮມປະຊາທິປະໄຕ ນັກປະພັນຫຼາຍທູ່ານທ່ປີ ະກົດຂັ້ນຼຶ ມີ ວຽກບ້ານ, ເວີນຕຽນ, ວັນທ.ຸ .. ເຊີ່ິງ ເປັນນັກປະພັນທີ່ຂຽນກູ່ຽວກັບຫົວບົດປະຊາຊົນ. ຂ້າພະເຈັຼົ້າມັກໃສູ່ໃຈກູ່ຽວກບັ ຮີດຄອງປະເພນີ ເປນັ ໜ້າຕະຫຼົກ, ຢູ່ ຊນົ ນະບົດຫວຽດນາມມຫີ ້ຼາຫຼັງເຊິີ່ງສະແດງອອກບັນດາປະກົດການຕູ່າງໆລວມທັງບັນຫາຮີດຄອງອັນເກົ່າແກູ່ຫ້ຼາຫຼັງ. ພວກອາດຍາເຈຼ້ັົານາຍ ເຈຼົ້ັາທີ່ດິນ ແມູ່ນຕົວແທນຂອງລະບອບຈັກກະພັດສັກດິນາ ໂດຍຜູ່ານບັນທຶກເຫດການເລ່ືີອງ “ວຽກບາ້ ນ” ພໍ່ເຖ້ຼັົາຮູ່າຍເທິ່ີນຕ້ອງໄດ້ເສຍເງິນ 200 ດົງ ຕ້ອງໄດ້ຂາຍດິນນາ ຍ້ອນຈັດບຸນຢູ່ວັດເທີື່ອໜຶີ່ງ. ພວກອາດຍາ ເຈົຼັ້ານາຍ,ນາຍບ້ານບັງຄັບພໍ່ເຖົຼັ້າດ້ວຍຮີດຄອງວູ່າ: ໄທບ້ານຕ້ອງເປັນຜູ້ທ່ີແບກຫາບຫຼາຍກວູ່າ. ແມູ່ເຖຼ້ັົາຫຼຸຍຕ້ອງໄດ້ ຂາຍເຮືອນ, ຈາກຖ່ິີນຖານບ້ານເກີດເຂ້ັົຼາເມືອງຮູ່າໂນູ່ຍເພືີ່ອຊອກຫາອາຊີບ ເປັນແມູ່ນົມ ຍ້ອນພວກອາດຍາເຈຼັ້ົານາຍ ບງັ ຄັບໃຫ້ແມ່ນູ ເຖ້າັົຼ ຫຼຍຸ ເຮດັ ພທິ ລີ ້ຽງເມີ່ອື ຮອດລະດູເກັບກຽູ່ ວເຂັົ້ຼາ. ພ່ໍເຖຼົາ້ັ ຮາູ່ ຍດັກລືມເອົາເຄອືີ່ ງໃນໝທູ ່ີຂ້າເຢາົ ຜີເຮືອເມອື ໃຫອ້ າດຍາກິນ ຈງ່ິີ ຖກື ປບັ ໃໝ 100 ດົງ ແລະ ໄດ້ຂ້າ ໝອູ ກີ ໂຕໜຶີ່ງເພືອ່ີ ເຢາົ ຜີຟ້າ. 100

ຍ້ອນເຫັນທາດແທ້ຂອງທຸກປະກົດການຂອງອາດຍາເຈຼ້ັົາທີ່ດິນ, ໂງເຕິດໂຕ້ສຸດທີ່ເຫັນໃຈ ແລະ ສົງສານຕ່ໍ ຊີວິດຂອງປະຊາຊົນ. ທູ່ານສດຸ ທ່ີເຫັນໃຈຕໍ່ຄໍາຈ່ົມຂອງພໍ່ເຖັ້ົຼາເຖ່ືີອງຫຼາດວຽດກູ່ອນຈະສຼນັິ້ ລົມຫາຍໃຈລາວໄດ້ເວົຼັ້າວູ່າ: ບນັ ດາຮດີ ຄອງອັນບ່ໍຊອບທໍາ ອັນງົມງວາຍ ຊົ່ວຮ້າຍນ້ັຼນ ມັນຂົ່ມເຫັງພໍ່ແມູ່ປະຊາຊົນ ຂົມເຫັງພວກຂ້ອຍ. ຫຼາຍເທື່ີອ ຂ້ອຍຢາກໂຍນຫາບທ່ີໜັກ ຮີດຄອງທີ່ໂຫດຮ້າຍນ້ຼັີຖັ້ຼີມ ແຕູ່ແຮງຂ້ອຍຜູ້ດຽວເຮັດບໍ່ໄດ້ ຈິ່ີງໄດ້ຢືດຄໍອອກຍອມຮັບ ເອົາ. ຄົນຜູ້ໜີຶ່ງທີ່ດຸໜົັ່ນ ແລະ ປະຢັດຄືຂ້ອຍມີແຕູ່ຫາຮີດຄອງອັນໜັກໜູ່ວງບ່ໍຊອບທໍາມາທັງຊີວິດ ບໍ່ມີເວລາທ່ີຈະ ຍົກຄຂໍ ນ້ັຶຼ ໄດ້. ດຽວນ້ຂີຼັ ອ້ ຍໃກຈ້ ະຕາຍແລວ້ ຫາບທມີ່ ນັ ໜັກໜວູ່ ງບໍຊ່ ອບທໍານັນຼ້ ຍງັ ບໍ່ທັນປົດປ່ອຍຂອ້ ຍ...) 3. ເລ່ອີື ງ “ມອດຕະກຽງ” Tắt đèn ເລີອ່ື ງໂດຍຫຍໍ້ ເລອ່ີື ງ “ມອດຕະກຽງ” Tắt đèn ແມູ່ນໜີ່ຶງໃນບັນດາຜົນງານການປະພັນຂອງທາູ່ ນໂງເຕິດໂຕ້. ທູ່ານໄດຂ້ ຽນຂັຼ້ຶນ ໃນປີ1802-1945 ເຊ່ີິງໃນປີນຼີັ້ເອງທ່ີເລີື່ອງ“ມອດຕະກຽງ” ໄດ້ພິມອອກໜັງສພືີ່ ິມຂອງຫວຽດນາມໃນປີ 1937, ນັຼ້ີ ແມູ່ນບົດປະພັນທີ່ເຮັດໃຫ້ເຂັ້ຼົາໃຈແລະໄດ້ວິພາກວິຈານຊີວິທີ່ທຸຍາລໍາບາກຂອງຊາວນາຫວຽດນາມຕຼັົ້ນສະຕະວັດທີ XX ພາຍໃຕ້ການປກົ ຄອງຂອງອານານຄິ ມົ ຝຣັົ່ງເລືອ່ີ ງມີໝງັ ໝົດ 27 ຕອນ. ຕອນທີ 1 ຢູ່ບ້ານດົງຊ້າ(Đông xá), ມຼືັ້ນຼີ້ັປະກົດວູ່າແຕກຕູ່າງກວູ່າທຸກມືຼັ້ເພາະວູ່າທຸກໆມັ້ືຼເວລານັີ້ຼໃຜໆກໍໄລູ່ຄວາຍໄປທົ່ງນາ ໝົດແລ້ວແຕູ່ມືັຼ້ນັີຼ້ສວາຍແລ້ວຄວາຍແລະຄົນກໍຍັງວຸ້ນໆຢູ່ເພາະບ່ໍມີທາງອອກເຈ້ຼັົາໜ້າທີ່ອັດປະຕູບ້ານບ່ໍຈັກສຽງເຄາະ ສຽງໂປ່ງຂອງຄວາຍບ່ໍຈັກສຽງຄົນຮ້ອງຂໍ ອອ້ ນວອນໃຫ້ໝໍທະຫານຍາມປະຕູເປີດປະຕູໃຫ້ເຂົາເຈັຼົ້າໄປໄຖນາແຕູ່ກໍຍິນ ແຕູ່ສຽງຕອບ: ເຖງິ ວ່າູ ພຂໍ່ ອງຂ້ອຍຕາຍໄປແລ້ວກບັ ຄືນບອກຂອ້ ຍໄຂຂອ້ ຍກບໍ ໍ່ໄຂພາບນນຼັ້ ເກດີ ຂ້ັຶຼນກໍຍ້ອນໝໍນາຍພົນ ຄໍາສງ່ົັ ໃຫ້ອັດປະຕບູ າ້ ນເພອ່ືີ ຈັບຈໍານວນຜທູ້ ບ່ີ ໍ່ທນັ ເສຍພາສີຄາຫວົ ໃນເວລາດຽວກັນນັີ້ຼ ຢໃູ່ ນກດຸ ຕິມສີ ຽງກອງສຽງແຊງ ສະນົັ່ນດງ່ັົ ທຶຼັມ້ ໆ. ໝໍນາຍພົນເຮັດໃຫ້ຮ້າຍມາຖມ້ຼິັ ປມັ້ ບັນທຶກໃຫ້ຄົນຮບັ ໃຊ້ເພອື່ີ ໃຫ້ຄົນຮັບໃຊ້ໄປພາຕົວຊາວນາທີ່ເສຍ ພາເສຍແລ້ວໃຫ້ມານົບໄຫວ້ໝໍນາຍບ້ານໃຫ້ໄຂປະຕູໃນທສ່ີ ຸດຈົນແດດກ້າແລ້ວໝໍໜາຍພົນຈີ່ິງສັງໃຫ້ທະຫານໄປໄຂ ປະຕູແຕູ່ໃຫ້ກກັ ເອາົ ຄນົ ທ່ີບໍ່ທັນເສຍພາສໄີ ວ້. ຕອນທີ 2 ຢໃູ່ ນກຸຕິສຽງຕ້ອງສຽງກອງດ່ົັງຂັ້ຼຶນອກີ ຕັ້ຼງໃໝູ່. ໝໍນາຍບາ້ ນກໍຮ້າຍດ່າູ ຄນົ ຮັບໃຊ້ບ່ໍທັນເອາົ ສາດມາປູ. ໝໍນາຍ ບາ້ ນຍູ່າງຂຶຼ້ັນເມືອນົັ່ງບຶດໜ່ຶີງຍາຕາແສງເພ່ິີນກໍມາຮອດແລ້ວຂຼ້ັຶນນ່ົັງເທ້ີຼັງເສີຍຄໍາທໍາອິດທີ່ຕາແສງເປັ່ງອອກມາ ກໍແມູ່ນ ສຽງດູ່າພວກເຈ້ັົຼານາຍໃນບ້ານດົງຊ້າວູ່າ: ເຂົາເຈັ້ຼົາຂັຼີ້ຄ້ານເຮັດວຽກຈົນເຖິງດຽວນຼີັ້ຍັງເກັບພາສີບໍ່ແລ້ວໝໍໂຍະຍານໃຫ້ ອກີ ໜີຶ່ງວນັ ຖ້າບ່ໍໄດຈ້ ະລາຍງານເຈຼົ້າັ ເມອື ງ. ໃນເວລາດຽວກນັ ນເັຼ້ີ ອງລງຸ ເມັ້ີຼຍ(Mơi)ກກໍ ັບມາແຕູ່ຕະຫາຼ ດແລວ້ ລາຍງານວູ່າຊືຼັ້ໄດແ້ ຕູ່ຊ້ີັຼໝູລາວຕວິ ູ່າແພງໂພດ. ໃນຂະນະທລີ່ າວກໍາລງັ ຍູາ່ ງອອກໄປສຽງໝຕໍ າແສງກໍດັງຂັຼ້ຶນວູ່າ: ເຮັດລາບເລອື ດແດູ່ເດ.ີ ຫຼງັ ຈາກນນຼ້ັ , ກແໍ ມນູ່ ການຄິດ ໄລຈູ່ ໍານວນ, ຈາໍ ນວນຍງັ ຂອງພວກຮບັ ໃຊແ້ ລະການເສຍພາສີຂອງຊາວນາຈໍານວນໜີງຶ່ . 101

ຕອນທີ 3 ຢູ່ກ້ອງຮ່ົມໄມເທິງໃຕ້ບ້ານດົງຊ້າມີຕູບຫຍ້ານ້ອຍຫັຼງໜຶີ່ງຖ້າເຮົາຢູ່ໄກເບິີ່ງອາດນຶກວູ່າແມູ່ນຄອກໝູ. ແຕູ່ບາດ ໄປໃກ້ນນ້ັຼ ແມູ່ນເຮືອນຄົນຄເື ຮືອນຂອງເອຼ້ືັອຍເຢັ້ົາຜົວຂອງລາວແມູ່ນອ້າຍຫວຽນວັນເຢົ່ັາມີລູກ 3 ຄົນລູກກແໍ ມູ່ນນາງ ຕີຼັ້(Tí)ອາຍຸ 7 ປີ. ຜູ້ທີສອງຄືທ້າວເຢິນ(Dần)ອາຍ 5 ປີຜູ້ທີສາມນາງຕັ້ຼີວ(Tíu) ອາຍຸ 2 ປີຖ້າໃຜຍູ່າງເຂົັ້ຼາເຮືອນບໍ່ລະ ວັງແມູນ່ ບອກວູ່າໜ້າຜາກມຶງຕ້ອງພັງເພາະວູ່າປະຕູເຂັ້ົຼາມັນຕາ່ໍ ເມອີ່ື ເຂາົຼັ້ ໄປໃນເຮອື ນອາດເຫັນແບູ່ງເປນັ ສອງຫອ້ ງນອ້ ຍ ຫອ້ ງໜ່ຶີງແມູ່ນຫ້ອງນອນຫອ້ ງທີ່ສອງແມູ່ນບູ່ອນແຕູ່ງກິນ. ໃນຫ້ອງນອນມີແຕູ່ຕຽງກັບສາດຫ້ຽນຜືນໜຶີ່ງແລະຜ້າຫ່ົມ ຂາດໃນຫ້ອງແຕູ່ງກນິ ມີແຕູ່ໄຫທີ່ແຕກເພື່ີອໃສູ່ນໍ້າ, ໝໍ້ດິນບ້ຽວ 2 ໜ່ວູ ຍ. ແຈບູ່ອນບູ່ອນແຕູ່ງກນິ ແມູ່ນໂຕະນ້ອຍຄືຫໍ ຜີຕາມຜາເຮືອນຕິດເຈ້ຍທສີ່ ະແດງວ່າູ ເຮອື ນນ້ີັຼຫາກໍມຄີ ົນເສຍຊີວດິ . ເວລານັ້ຼີອ້າຍເຢົ່ັາບໍ່ຢູ່ເຮືອນມີແຕູ່ເອຼັື້ຍເຢົັ້ານົ່ັງເຫງົຼ້ັາຢູ່ເທິງຕຽງ, ສວນນາງຕຼັ້ີແລະທ້າວເຢິນພາກັນເກັບມັນດາງ ນ້ອຍຕາມໜານທີ່ເຫຼືອຈາກແມູ່ຂຸດເອົາຫົວໃຫຍູ່ມັນໄປຂາຍເພື່ີອເອົາເງິນໄປເສຍພາສີມັ້ຼືວານນັ້ີຼແນວຕິດຂອງເອັຼ້ືອຍ ເຢັົ້າພວມລູ່ອງລອຍໄປຕາມຄວາມອຶດຫີວຄວາມທຸກທີ່ບໍ່ມີເງິນເສຍພາສີໃຫ້ທາງລັດ. ໃນເວລາດຽວກັນນຼັ້ີເອງທ້າວ ເຢິນມາໄຫ້ແອູ່ວແມູ່ໃຫ້ໄປຊືຼ້ັເຂຼົ້ັາຕ້ົຼັມເຂົຼ້ັາປຽກເພາະວູ່າລາວຫີວໂພດແລ້ວນາງຕີ້ັຼໄດ້ອອຍນ້ອງ. ແມູ່ຊິມີເງິນມາແຕູ່ໃສ ເພ່ອີື ຊີຼັ້ເຂຼ້ົັາມານ້ີັຼຮບີ ເກບັ ມັນນລ້ຼີັ ະແມແລວ້ ເອ້ືອຼັ ຍຊິຕົ້ັຼມໃຫ້ນ້ອງກນິ . ຕອນທີ 4 ປະກົດວູ່າໝາແມູ່ລູກອູ່ອນທີ່ນອນກ້ອງຕຽງແກວູ່ງຫາງສະແດງຄວາມດີໃຈນ້ັຼນກໍຍ້ອນອ້າຍເຢ້ັົາກັບມາແລ້ວ ອາ້ ຍເຢົັ້າກບັ ມາດວ້ ຍໃບໜາ້ ຫາູຼ່ ເຫອຼື ງແລະເສ້າຼັົ ໂສກເພາະວູ່າລາວພວມເປັນໄຂແ້ ລະໄປຊອກຢມເງນິ ເພ່ອີື ເສຍພາສບີ ໍ່ໄດ້ ລາວໄປຢມເງິນນາໍ ຫງິນແກ້ວບາ້ ນດວູ່າຍແຕູ່ບໍ່ໄດ້ຊໍາ້ ບ່ໍພໍໝໍຍັງຖາມໜຼີັ້ເກາົ່ ຖ້າບ່ໍໄຊ້ໜຼີ້ັດຽວນຈຼ້ີັ ະຢດເອາົ ດິນເຮອື ນຂອງ ອ້າຍເຢົ່ັາມາເຮັດຂຸມຖາູ່ ຍ. 102

ຮບູ ທີ 63 ພາບອາ້ ຍເຢາັ່ົ ກບັ ມາເຮອື ນຫງັຼ ຈາກໄປຊອກຢມເງນິ ອ້າຍເຢ່ັົາໄດ້ເລົ່າຄວາມຈິງທັງໝົດນັຼ້ນຕ່ໍເມຍແລະເວົ້ັຼາກັບເມຍວູ່າຫຼືວູ່າເຮົາຕ້ອງຈໍາເປັນຕ້ອງຂາຍ ອີ່ຕີ້ຼັໃຫ້ຫງິນ ແກ້ວນາງຕໄີັ້ຼ ດຍ້ ນິ ກຮໍ ອ້ ງໄຫ້ຂນ້ັຼຶ ແລະຂໍອອນວອນນໍາພແໍ່ ມບູ່ ໍ່ໃຫ້ຂາຍຕົນເອງ. ເອືຼັອ້ ຍເຢົັ້າແລະອາ້ ຍເຢັາ້ົ ກໄໍ ຫ້ຄືກນັ . ໃນເວລາດຽວນຼີ້ັເອງໄດ້ປາກົດມີໝາເຫົ່າ ແລະສຽງບາດຍູ່າງອັນໜັກແໜ້ນຂອງຄົນ ກ້າວມາແລະກໍຍນິ ສຽງຮ້ອງ. - ອີ່ເຢົັ້າຢູ່ເຮືອນບໍ່? ນຼັ້ນແມູ່ນສຽງຮ້ອງ ຂອງໝໍທະຫານແລະຄົນຮັບໃຊ້ຂອງນາຍ ບ້ານມາເກັບພາສີເມ່ີືອພວກເຂົາຍູ່າງເຂັຼົ້າ ຕູບຫຍ້າເຮືອນອ້າຍເຢົ້ັາສຽງທໍາອິດທີ່ດັງ ຂັຶຼ້ນແມນູ່ : - ເງິນເສຍຄູ່າພາສີຢູ່ໃສ? ພວກສູຈັງແມູ່ນ ດດຼືັ້ ້ານ! ພໍປານນັຼີ້ຍັງບໍ່ເອົາໄປສົ່ງ. ອ້າຍເຢັ້ົາ ໄດ້ຮ້ອງຂໍກັບພວກມັນວູ່າຂ້ອຍຍັງບໍ່ມເີ ງິນ ໄປຫາຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຂໍອາດຍາໂຍະຍານໃຫ້ ຮບູ ທີ 64 ພາບ ໝໍທະຫານ ແລະ ຄົນຮັບໃຊຂ້ ອງນາຍບາ້ ນມາເກັບພາສີ ສອງວັນກອູ່ ນ. ແຕູ່ຜົນໄດ້ຮັບຂອງການຮ້ອງຂໍບໍ່ໃຫ້ມັດຜົວເພາະເພ່ີິນພວມເປັນໄຂ້ຜົນສຸດທ້າຍກໍແມູ່ນໄດ້ຮັບກໍາປັ້ນຂອງໝໍ ທະຫານຟາດໃສູ່ເອິກເອຼ້ືອັ ຍເຢົ້າັ ຈົນເຮດັ ໃຫ້ເອຼ້ັືອຍເຢົ້ັາຕ້ອງລຼັ້ົມຟຸບໜ້າຟາດໃສູ່ດິນ. ເຫນັ ພາບດັງກູ່າວພວກເດັກນ້ອຍ ກຮໍ ອ້ ງໃຫ້ແຊວໆ. 103

ເຂົາເອາົ ອ້າຍເຢົາັ້ ໄປ! ກູອ່ ນຈະໄປອາ້ ຍເຢັ້ົາຍງັ ເອຼັີ້ນສັ່ງົ ເມຍັ ວູາ່ : - ເຈັາຼົ້ ຈ່ງົ ໄປຫາຫງິແກ້ວຢ່ບູ າ້ ນດວູາ່ ຍເດ.ີ ຮບູ ທີ 65 ພາບ ໝທໍ ະຫານຕເີ ອັືຼ້ອຍເຢາົັ່ ຕອນທີ 5 ກ້າວເຂຼ້ົັາປະຕູບ້ານດວູ່າຍ ພວເຮົາແນມເຫັນເຮືອນສອງຊັຼ້ນທ່ີເຮັດດ້ວຍດິນຈີ່ ໃນເຮືອນກວ້າງປະມານ 2 ເຮັກຕາ ເບ່ີິງຮູບນອກການກ່ໍສ້າງເຮືອນນັ້ີຼແມູ່ນເຄິ່ີງເກົ່າແກູ່ ເຄິີ່ງສະໄໝນ້ັຼນແມູ່ນເຮືອນຂອງຫງິນແກ້ວ. ຫງິນແກ້ວ ເປັນຄົນບໍ່ຮູ້ໜັງສື ແລະ ລາວກໍບໍ່ຕ້ອງການຮູ້ໜັງສື, ລາວເປັນຄົນເກົ່າແກ້ຫ້ຼາຫຼັງ ແຕູ່ຢາກຮຽນເອົາແບບດໍາລົງຊີວິດ ຂອງຊົນຊັຼ້ນນາຍທນຶ . ລາວຄາ້ ຂາຍບໍຮ່ ບັ ໜາ້ ພຽງແຕູ່ໃຫ້ເຂາົ ເຊົ່າດິນນາ ແລະ ໃຫເ້ ຂົາຢມເງນິ ວດັ ຖຸເອົາດອກເບຍ້ ກພໍ ໍ ຮັງແລ້ວ. ຖ້າແຕະຕ້ອງເຄືີ່ອງຂອງລາວ ຕັ້ຼງແຕູ່ອັນນ້ອຍໆກ່ໍຕ້ອງກໍາໄລ 10% ຖ້າໃຜຢມກາຍກໍານົດບ່ໍສົ່ງ ບອກເລີຍ ວູ່າ ດິນເຮືອນ ຫືຼ ດິນນາຕ້ອງເປັນຂອງເພີິ່ນເອງ. ເວ້ົຼັາເຖິງສິດຕໍາແໜູ່ງເບັຼື້ອງຕັ້ຼົນລາວເປັນນາຍບ້ານ ແລ້ວຕ່ໍມາເລ່ີືອນ ມາເປັນຮອງຕາແສງ. ເມຍເພິີ່ນຄືນາງຫງນິ ແກ້ວ ລາວເປັນຄົນຂ້ັຼີກະຕັງສົມຄວນ ມ້ັຼືໃດກິນເຂັ້ົຼາ ອາຫານ (ຊີັ້ຼນ) ຍັງເຫືຼອ ເມື່ີອພວກ ຄນົ ໃຊໄ້ ປມ້ຽນກໍຍນິ ສຽງດ່າູ : ຊັີ້ນຼ ເຫືອຼ ຢູ່ຖວ້ ຍແກງນຼັນ້ 14 ຕ່ອູ ນ ຖາ້ ມັ້ືອຼ ນືີ່ ຂອ້ ຍນັບບໍ່ຄົບນລີຼັ້ ະວັງພວກເຈຼາ້ົັ . ເອັື້ຼອຍເຢົັ້າກ້າວຂາເຂ້ັຼົາເຮືອນຫງິນແກ້ວ ເວລາທ່ີພວກເຂົາກໍາລັງກິນເຂ້ົຼັາ ເອຼືັ້ອຍເຢັົ້ານັ່ົງຖ້າຈົນກວູ່າເຂ້ັຼົາເຈົ້ັຼາ ກິນເຂົຼັ້າແລ້ວ ຈ່ິີງໄດ້ລົມກັນເລືີ່ອງຂາຍນາງຕີັຼ້. ຫງິນແກ້ວເວ້ັົຼາຂຶ້ຼັນວູ່າ: ມ້ັຼືເຊ້ັຼົານັຼ້ີ ບັກເຢົັ້າມັນມາຫາກູວູ່າຈະຂາຍອີ່ຕັຼີ້. ມນັ ວູ່າລາຄາ 3 ດງົ ແຕູຂ່ ້ອຍຕໍລ່ ົງ 2 ດງົ . ເພາະວູ່າ ດຽວນຼັອ້ີ ີຕ່ ັຼີ້ອາຍຸບ່ໍທນັ ຮອດ 7 ປ.ີ ຂ້ອຍລົງເຄີິງ່ ໜຶງີ່ ໝາຍຄວາມວູ່າ 1 ດົງ ເອັຼອ້ື ຍເຢັົ້າໝົດຫວງັ ເມ່ີືອໄດຍ້ ິນແນວນ້ນັຼ ແລະ ໄດຮ້ ້ອງຂນໍ ໍາ ແຕບູ່ ໍ່ໄດ້ ມີແຕ່ສູ ຽງທເ່ີ ວົ້ັຼາວູ່າ: ຊເິ ຫັນດີເອົາຊາໍ ນັ້ຼນ ແມູ່ນຂາຍບໍ່ ຖ້າບໍ່ເຫັນດີກ່ໍເຊີນໄປຂາຍບູ່ອນອີ່ືນ”ເອຼ້ັືອຍເຢ້ົັາແຂງກະດາງປານ ຂ້ອຍໄມ້ກາງໄຮູ່ ລາວບ່ໍຮູ້ຊິຕອບ ແນວໃດ. 104

ຕອນທີ 6 ຍາແມ່ພູ ັນລະຍາທູ່ານຜູ້ແທນເຈິນດຶກເກ້ສົັ່ງການຊີ້ຼັມືໃຫ້ທ້າວນ້ອຍເອົານ້ໍາດືມ່ີ ມາໃຫ້ກິນ, ກືນອຶກລົງບາດໜີຶ່ງ ເພ່ືີອລ້າງຄໍແລ້ວຖາມເອັ້ຼືອຍເຢາັ້ົ ວາູ່ : - ຈົັ່ງໃດມຶງຄດິ ວູ່າກເູ ວັົຼ້າມນັ ຖກື ບໍ?ນ້ໍາຕາເອືຼອັ້ ຍເຢາ້ັົ ຊມື ປຽກດວງຕາທັງຄູ່. - ໂດຍຂ້ານ້ອຍຂໍຄາລະວະຍາປ້າຍາລຸງຂ້ານ້ອຍກໍບໍ່ຮູ້ວູ່າຖ້າຫຼານໄດ້ໄປຢູ່ນໍາຍາປ້າຍາລຸງແລະເອຼື້ັອຍຮາຍພຸ້ນ ມັນເປັນສິີ່ງທີ່ດີຢູ່ແລ້ວ. ແຕູ່ເນ່ືີອງຈາກວູ່າເງິນເສຍພາສີຄອບຄົວຂ້ານ້ອຍບໍ່ພໍຕຼັ້ງສອງດົງຈ່ິີງໄດ້ມາຂໍຄວາມຊູ່ວຍເຫືຼອ ຈາກຍາປ້າຍາລຸງ. ຖ້າຍາປ້າຍາລຸງໃຫ້ດົງດຽວກໍຍັງບ່ໍພິອີກໜ່ີຶງດົງຂ້ານ້ອຍບ່ໍຮູ້ຈັກຊິໄປຊອກຫາທາງໃດ. ຍ້ອນແນວ ນັຼ້ນຂໍຍາປ້າຍາລງຸ ຕີມ່ື ໃຫ້ຈັກເລັກຈກັ ໜ້ອຍແດູ.່ ຍາແມູ່ພັນລະຍາ ທູາ່ ນຜແູ້ ທນເຈນິ ດກຶ ເກເ້ ປງັ່ ສຽງດ່າູ ຂ້ັຶຼນວູ່າ: - ບໍ່ພເໍ ທົ່າໃດກຢໍ າ່ ມງຶ ແມຊ໋ ິຈົມ່ ທກຸ ອ່ີຫຍງັ ຢນູ່ ມັຼີ້ ງຶ ຄິດຊມິ າແບູງ່ ພູດໃສູ່ເຮອື ນກູຊນ້ຼັ ຫວະ. ເອອ້ືັຼ ຍເຢົາ້ັ ໜາ້ ລ່າູ ຈບັ ເອົາແພຂັຼຶ້ນມາຊັດນ້າໍ ຕາຍາແມູ່ພັດເວຼ້າັົ ຂຶຼັ້ນອອຍໃຈວູ່າ: - ບ່ໍພໍອີກໜ່ຶີງດົງ, ເບີິ່ງຢູ່ໃນເຮືອນມີຫຍັງພໍເປັນຕາຂາຍກໍເອົາໄປຂາຍຊ້ັຼນຕວ໋າລູກສາວຫາກໍອາຍຸຫົກຂວບ ເອົາໃຫ້ລ້າໆມນັ ກໍຍງັ ແພງຢູ່ແລ້ວໃຜຊິຜບີ າ້ ຈາູ່ ຍໃຫ້ມງຶ ລ່ີືນນຼນັ້ ອກີ . ເອອ້ັຼື ຍເຢາ້ັົ ເວັົຼາ້ ຂ້ນັຶຼ : ຂຄໍ າລະວະຍາປ້າຍາລຸງໃນເຮອື ນຂອງຂ້ານອ້ ຍບໍ່ມຫີ ຍັງແທ້ໆທີຈ່ ະພສໍ ມົ ລາຄາສອງຮາວ. ຍາແມູ່ຫວົ ຂ້ຶັຼນແບບຈືດໆວາູ່ : ຄືໄດຍ້ ິນມຶງເວຼັາ້ົ ຢູ່ເຮອື ນມໝີ າຄາໍ ຮູ້ຊນຼັ້ ເດ. ໂດຍຍາປາ້ ຍາລຸງມີແທ້! ແຕູ່ມັນຫາກໍເກີດລູກ. ລູກມນັ ຍງັ ນອ້ ຍຂາຍກໍບໍ່ມໃີ ຜຊັ້ຖຼື າ້ ມີຜຊູ້ ຼ້ັືຂ້ານ້ອຍກບໍ ໍ່ຈໍາເປັນ ຂາຍລກູ ແລ້ວ. ຍາແມູ່ຖາມຂນ້ຶັຼ ວູ່າລກູ ມັນຈກັ ໂຕ. ມັນມືນຕາແລວ້ ຫວະ? ເອຼັ້ືອຍເຢົ້ັາຕອບວູ່າໂດຍຍາປ້າໄດ້ສ່ີໂຕມັນຮູ້ຈັກກິນເຂຼົັ້າໄດ້ສອງມ້ຼັືແລ້ວຫືຼວູ່າຍາປ້າຍາລຸງໂຜດທານໃຫ້ຂ້າ ນ້ອຍຢມສອງດົງ. ກໍາໄລຫວືຼ ູ່າດອກເບ້ຍແນວໃດຂາ້ ນອ້ ຍກໍຂໍຮບັ . ຖ້າຕະຫາຼ ດນດັ ຜູ່ານໄປຈັກສອງສາມເທືອ່ີ ໝານ້ອຍ ໃຫຍູ່ຂ້ຶຼັນຕື່ີມຈັກເລກັ ຈກັ ໜອ້ ຍພຂໍ າຍໄດ້ຂ້ານອ້ ຍຂໍທົດແທນຄືນໃຫຍ້ າປ້າຍາລຸງ. ຍາແມູ່ເບະສບົ ພອ້ ມທັງເວ້ັາຼົ ຂນັຶ້ຼ ວາູ່ ເງິນກູບໍ່ແມູ່ນເປອກຫອຍໄດຊ໋ ິໃຫ້ກູ້ຖັມ້ຼິ ເງິນໃຫ້ມຶງມຶງຄິດວູ່າກູປະເອີບໃຈ ນໍາດອກເບ້ຍເຊັຼ້ນຫວ໋າ! ດຽວນັຼີ້ເອົາຈັງຊີສາໝານ້ອຍກູກະຊິຊື້ຼັຈັບໝາແລະລູກມັນມາພຼີັ້ກູຊິຈູ່າຍໃຫ້ອີກໜີຶ່ງດົງ. ກັບ ລກູ ສາວອີກໜ່ີຶງດົງລວມກັນທັງໝົດເປັນ 2 ດົງ. ຊຼັນ້ ກໍໝາຍຄວາມວູ່າມຶງມີເງິນເສຍພາສີທັງບໍ່ຕ້ອງໄດລ້ ້ຽງໝາແລະ ລກູ ກປໍ ານຂນຶັຼ້ ສະຫວັນພຸ້ນລະຕນິ .້ັຼີ ເວຼົັ້າແລ້ວ ຍາແມູ່ຍັຼິ້ມທັງຫຼຽວເບິີ່ງຜົວ ຂ້ອຍມັນໃຈບຸນຈັງຊັຼ້ີແຫຼະ.ຄັນແມູ່ນຄົນອ່ີືນໃຜຊິສົນໃຈນໍາເຈົັຼ້າ ຮ້ອງໄຫ້ຫຼາຍກໍມີແຕູ່ເສຍນ້ໍາຕາເທ່ົານຼັ້ນລະຕິ. ນໍ້າຕາເອືັ້ຼອຍເຢັ້ົາໄຫຼຍູ່າວລົງຕ່ີືມອີກເທ່ີືອໜ່ີຶງດ້ວຍຄວາມໂສກເສຼັ້ົາ. ເອ້ອັຼື ຍເຢ້ັົານັົ່ງລງົ ທປ່ີ ະຕູ ແລະ ຄວນຄາງຂນ້ັຼຶ ວູ່າ: - ໂດຍ! ຂ້ານ້ອຍ ກໍຮູ້ຢູ່ວູ່າ ຍາປາ້ ຍາລຸງ ມີຄວາມອີດູສົງສານຂ້ານອ້ ຍຈີ່ິງຊູ່ວຍແນວນີັ້ຼ. ຄວາມຈິງໝານ້ອຍ ຫາກໍຊິມືນຕາ ໃຜຊິຊ້ຼັືໄປເຮັດຫຍັງ. ແຕູ່ວູ່າຂໍຄາລະວະຍາປ້າຍາລຸງ ລາຄາໝາດຽວນ້ຼີັມັນກໍບ່ໍຖືກປານໃດ ສະເພາະໝ 105

າແມູ່ ຖ້າຂ້ານ້ອຍເອົາໄປຂາຍຢຕູ່ ະຫາຼ ດຄົງຈະໄດ້ເງນິ ບ່ໍຫດຼຸ ໜີຶ່ງດງົ ເຄ່ິີງ,ຍງັ ລກູ ມັນອີກສໂີ່ ຕຖ້າລຽ້ ງຕ່ໍໄປອກີ ສ່ີຫ້າເດອື ນ ມັນຕ້ອງຂາຍໄດ້ໂຕລະຫ້າຮາວ. ໝາຍຄວມວູ່າທັງໝົດມັນຕ້ອງໄດ້ສາມດົງເຄິີ່ງ. ຍາປ້າ ຍາລຸງ ເອົາໃຫ້ດົງດຽວ ຂາ້ ນອ້ ຍຫຼຸບໂພດຕີ ຂໍຄວາມສງົ ສານນາໍ ຍາປາ້ ຍາລງຸ ຄນື ຕືີ່ມແດທູ່ ອ້ ນ. ຮບູ ທີ 66 ພາບເອອ້ັືຼ ຍເຢາ່ ໄຫ້ ຢເູ່ ຮອື ນໝເໍ ກ້ ເວຼ້າັົ ແລ້ວຍາແມູ່ຍັຼີມ້ ທງັ ຫຽຼ ວເບິີ່ງຜົວຂອ້ ຍມນັ ໃຈບຸນຈັງຊີແຫຼະ. ຄັນແມູ່ນຄນົ ອີື່ນໃຜຊິສນົ ໃຈນາໍ ເຈຼັາ້ົ ຮ້ອງໄຫ້ ຫຼາຍກໍມີແຕູ່ເສຍນໍ້າຕາເທົ່ານຼັ້ນລະຕິ. ນ້ໍາຕາເອ້ັຼືອຍເຢົ້ັາໄຫຼຍູ່າວລົງຕ່ີືມອີກເທືີ່ອໜີ່ຶງດ້ວຍຄວາມໂສກເສ້ົຼັາ. ເອັ້ຼືອຍເຢົັ້າ ນງົ່ັ ລງົ ທປີ່ ະຕູແລະຄວນຄາງຂນັ້ຶຼ ວູ່າ: - ໂດຍ!ຂາ້ ນອ້ ຍກໍຮູ້ຢູ່ວ່າູ ຍາປ້າຍາລງຸ ມຄີ ວາມອດີ ສູ ງົ ສານຂ້ານ້ອຍຈ່ງີິ ຊູ່ວຍແນວນ.້ີັຼ ຄວາມຈງິ ໝານ້ອຍຫາກໍ ຊິມືນຕາໃຜຊິຊັືຼ້ໄປເຮັດຫຍັງ. ແຕູ່ວູ່າຂໍຄາລະວະ ຍາປ້າຍາລຸງລາຄາໝາດຽວນີ້ັຼມັນກໍບໍ່ຖືກປານໃດສະເພາະໝາແມູ່ຖ້າ ຂ້ານ້ອຍເອົາໄປຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດຄົງຈະໄດ້ເງິນບໍ່ຫຼຸດໜຶ່ີງດົງເຄ່ີິງ, ຍັງລູກມັນອີກສີ່ໂຕຖ້າລ້ຽງຕໍ່ໄປອີກສີ່ຫ້າເດືອນມັນ ຕ້ອງຂາຍໄດໂ້ ຕລະຫ້າຮາວ. ໝາຍຄວມວູ່າທງັ ໝົດມັນຕ້ອງໄດ້ສາມດງົ ເຄ່ີິງ. ຍາປາ້ ຍາລຸງເອົາໃຫ້ດງົ ດຽວຂ້ານອ້ ຍຫຼຸບ ໂພດຕຂີ ໍຄວາມສົງສານນໍາຍາປ້າຍາລງຸ ຄືນຕື່ີມແດທູ່ ້ອນ. ເຖັົາຼ້ ເກ້ເອາົ ກາໍ ປັ້ນຊດັ ໃສູ່ພືຼັ້ນເຮອື ນພອ້ ມທງັ ເວຼັ້າົ ຂ້ຶຼັນວ່າູ : - ມຶງເອົາມັນໄປຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດດຽວນີ້ັຼບໍ່ຕ້ອງເວັ້ົຼາຫຼາຍເລ່ີືອງມັນເສຍເວລາ.ສະໄໝຝຣົັ່ງນັີຼ້ເວລາມັນເປັນເງິນ ເປັນຄໍາບ່ໍມີໃຜຈະມີເວລາມາຕໍ່ແຍນໍາມຶງດອກຮຶ! ຫາກໍເວົ້ັຼາແຈດໆວູ່າ “ຂາຍກໍບໍ່ມີໃຜຊ້ັຼື” ບາດເຂົາໃຈບຸນຊິຊຼື້ັໃຫ້ພັດ ມາປີັນ້ ຄວາມວູ່າມັນຖືກໂພດ! ຄນັ ຊັ້ນຼ ມງຶ ກເໍ ອົາໄປຂາຍຢູ່ຕະຫາຼ ດໄປ!໋ ອອກໄປ!. ເອັອ້ຼື ຍເຢົັາ້ ຄອູ່ ຍໆລຸກຂ້ຶຼນັ ກຽມຊິຍູ່າງອອກໄປແຕຍູ່ າແມູ່ພັດປ່ອຍສຽງແບບອອູ່ ນຫວານອອກມາວາູ່ ພວກສປູ ະ ນໄິ ນແບບນ້ຼີັບ່ໍໄດ້, ສົມພໍຈິງບ່ໍໃຜອີ່ຕົນສົງສານນໍ້າໝ້າມັນຈ່ິີງທຸກນ້ັຼນແຫຼະໃນຍາມເສຍພາສາອາກອນເຄົັ່ງຄັດ. ເງິນກູ້ ດອກເບ້ຍມຼັ້ືໜຶ່ີງ 1 ດົງຕຫໍ່ ້າຊູແຕູ່ເຂາົ ກອໍ ົດສາຈົກມັນອອກມາຊັື້ຼຝງູ ໝານ້ອຍທີ່ຫາກມໍ ືນຕາມັນເປັນການກຸສົນໃຫ້ມຶງ 106

ແລວ້ . ມຶງຄິດວູ່າເຂົາບໍ່ສາມາດຊືຼັ້ໝາຢູ່ບູອ່ ນອ່ີືນຊັຼ້ນຫວາ໋ ຫວືຼ ູ່າໝາຂອງມງຶ ແມູ່ນໝາຄໍາຮູ້ບໍ່? ເອາົ ຈັງຊັີ້ຼສາກູ້ໃຫ້ມຶງຕ່ືີມ ອກີ ໜຶງີ່ ຮາວໝາຍຄວາມວູາ່ ທັງລກູ ທັງໝາລວມເປນັ ສອງດົງໜງີ່ຶ ຮາວ. ພໍໃຈແລວ້ ບໍ? ເອອືຼ້ັ ຍເຢາັົ້ ນງ່ັົ ລງົ ດວ້ ຍທາູ່ ທາງຢດຸ ໆຢ່ອນໆ. ຄາລະວະຍາປ້າຍາລຸງ, ຮາວໜີ່ຶງສອງຮາວສໍາລັບຍາປ້າ, ຍາລງຸ ມນັ ບໍ່ມບີ ັນຫາແຕູ່ສໍາລັບຂ້ານ້ອຍແລ້ວມນັ ໃຫຍູ່ ໂຕ, ຍາປາ້ ຍາລຸງກະລຸນາຕືີ່ມໃຫ້ເພິ່ນີ ຫ້າຮາວອີກສາ, ຍາແມູ່ທໍາທູ່າເປນັ ຄນົ ມກັ ງູ່າຍ. ອີ່ນັຼ້ີມຶງກະໂພດກະເຫຼືອແລ້ວເດີ! ເຫັນວູ່າຈົກງູ່າຍກໍຈົກໄປຢ່າງບໍ່ເຊົາ! ເອີກູຊິຕີ່ືມໃຫ້ອີກໜີຶ່ງຮາວລວມເປັນ ສອງດົງສອງຮາວ. ຖ້າພໍໃຈກໍໄປບອກໃຫ້ທູ່ານຄູມາເຮັດໜັງສືຢ້ັງຢນໃຫ້ແລະຕ້ອງໄດ້ຈູ່າຍຄູ່ານໍ້າເມິກໃຫ້ເພິ່ີນສອງ ຮາວໄດຍ້ ິນບໍ່. ເອຼອັື້ ຍເຢົ້າັ ໝດົ ຫວັງ - ຄັນຊັນກໝໍ າຍຄວາມວູາ່ ຂາ້ ນ້ອຍໄດພ້ ຽງສອງດົງກບັ ເຮືອນ. ເຖົຼ້າັ ເກພ້ ັດໂມໂຫຂຶຼັ້ນ - ເອຊີ ິເອາົ ເທາ່ົ ໃດອີກຊາວດົງອີກເນາະ! ເຊາົ ! ໃຫ້ເທ່ົານັ້ຼນມັນກໍແພງໂພດແລວ້ . ຖ້າຈະຂາຍກເໍ ຮັດໜັງສື, ຖ້າບໍ່ ຂາຍກໍເຊນີ ເມືອ, ເມືອດຽວນັີຼ້! “ຖາ້ ກັບເມອື ຊິເອາົ ຫວົ ຊົນໄວ້ບ່ອູ ນໃດຊິປະໃຫ້ຜວົ ຖືກມດັ ຮອດມັື້ຼໃດຢາ່ ເທາະເທວະດາ ຟ້າແຖນລົງໂທດແລ້ວມັນຈໍາເປັນຕ້ອງຫຼັບຕາເຮັດລົງໄປ”. ສຽງດ່ົັງກູ່າວປະກົດພຶມພໍາໃນຫູເອື້ັຼອຍເຢັ້ົານໍ້າຕາໄຫຼອອກ ມາ ລາວຄູ່ອຍໆລກຸ ຢນຂນັຼຶ້ ດ້ວຍທູາ່ ທາງໜກັ ໜູ່ວງ. - ໂດຍຂາ້ ນ້ອຍຕົກລງົ ຂາຍໃຫ້ຍາປາ້ ຍາລງຸ . ກະລຸນາບອກທູາ່ ນຄູເຮດັ ໜັງສໃື ຫ້ຂ້ານ້ອຍແດ່.ູ ຍາແມເູ່ ອີ້ນັຼ ໃສູ່ຄົນຢູເ່ ຮືອນລູຸ່ມດວ້ ຍສຽງແຈດແຈງ້ ວາູ່ : - ໃຫ້ເດັກນ້ອຍຈັກຄົນໄປເອັ້ຼີນເອົານາຍຄູຢູ່ໂຮງຮຽນມາໃຫ້ແດູ່. ໂມງຢູ່ເທິງຕູ້ດັງຂ້ັຶຼນສິບເອັດເທີ່ືອເຂັນໂມງ ເຄື່ີອນຍ້າຍໄປຕາມຈັງຫວະສົ່ງແສງດັ່ົງແຈກໆແຈກໆ. ຍູ່າແມູ່ເວຼັ້ົາກັບຜົວດ້ວຍທູ່າທີຍຼັີ້ມແຍ້ມວູ່າແມູ່ນຫຍັງດຽວນ້ຼັີ ຫາກໍ່ສບິ ເອດັ ໂມງຊນຼ້ັ ບຫໍ ຼືວູ່າໂມງເຮາົ ບໍ່ຖກື . ເຖັ້ຼົາແກູ່ນັ່ົງສົ່ັນຂາເອົາມືລູບໜວດທີ່ຄົດງໍແງເທິງຮີບສົບ. ປາກຍັງຄາບໄມ້ຈັີຼ້ມແຂ້ວທັງເວຼົັ້າທັງວູ່າເຈຼົ້ັາມັນ ບ້ານນອກໂພດ! ໂມງເຮດັ ຢູ່ຝຣ່ົັງມນັ ຊິຜິດຈກັ ເທືີ່ອ! ດຽວນ້ັຼີສບິ ເອັດໂມງມນັ ຖກື ແລ້ວເຮືອນເຮາົ ກນິ ເຂຼ້ັາົ ແຕູ່ເຊົຼັາ້ ໂພດ. ແສງແດດຄ້າຍແລງລັບດິນຂໍແປເຮືອນໄປແລ້ວໜີ່ຶງແຖວລົດໄຟຖ້ຽວໜີຶ່ງໂມງແລງເປ່ັງສຽງແກອອກເດີນທາງ ຕີນໃສູ່ເກບັ ຂາດຫ້ຽນ. ທູາ່ ນຄຢູ ່າງມາຈາກວັດຫວົ ບ້ານມຈື ັບຄນັ ປາກກາໄກູ່, ກ້ອງນໍາ້ ເມິກ, ເຈ້ຍຂາວແລະເຈຍ້ ຊມື . ເບິີ່ງຊົງຜົມເພີິ່ນຕັດແບບເຄິີ່ງໆກາງໆຖ້າຮູ້ວູ່າລະດັບຄວາມຮູ້ຕົວໜັງສືຫານຊໍ່ເຄີ່ິງໜຶີ່ງຂອງຕົວໜັງສືວັກໜີ່ຶງ ອາດຈະເອັ້ນີຼ “ຄູບາ” ຄົງຈະຖືກກວູ່າ. ແຕູ່ເນ່ືີອງຈາກຖານະຄອບຄົວຜໃູ້ ຫ້ຄວາມອຸປະຖໍາຄາໍ ຊູລຽ້ ງຄູຖາ້ ເອັີ້ຼນຊື່ີວູ່າລຽ້ ງຄູ ບາຄືວູາ່ ບໍ່ມີກຽດເທົ່າກັບລ້ຽງອາຈານ. ຍ້ອນແນວນັຼ້ນເພນ່ີິ ຈິງຕ້ອງໄດປ້ ່ຽນໄປເປັນອາຈານເພອ່ີື ສອນຄໍາພີເປນັ ຕົວໜັງ ສືຫານແລະກໍສອນອາເບເຊ (A, B, C) ໃຫ້ເດັກນ້ອຍ. ນອກຈາກນັ້ຼນ, ກໍຊູ່ວຍຂຽນໃບສັນຍາຕູ່າງໆໃຫ້ຜູ້ທ່ີມາຢມ ເງນິ ໃຫ້ຄອບຄົວຂອງທາູ່ ນຜູ້ແທນເຈນີ ດຶກເກ້. ທູາ່ ນຄູຍາູ່ ງເຂົາັ້ຼ ໄປໃນຫອ້ ງແລວ້ ຈບັ ເອົເຈຍ້ ແລະປາການັງ່ົ ຟັງຄໍາແນະນໍາ 107

ຢ່າງລະອຽດດ້ວຍທູ່າທາງນອບນ້ອມ. ທູ່ານຄູກົ້ຼັມໜ້າໃສູ່ໂຕະຂຽນຢ່າງເອົາໃຈໃສູ່ມິດງຽບ. ຜູ່ານໄປປະມານເຄິ່ີງຊ່ົວ ໂມງທູ່ານຄູເງຍີ ໜ້າຂັ້ຶນຼ ແນມເບີ່ິງໜາ້ ເອຼ້ັອື ຍເຢົ້ັາແລວ້ ເວຼົ້ັາຂຼ້ັຶນວູ່າ: ເອຼັືອ້ ຍອັນນຼນ້ັ ຫຍັບເຂຼັົ້າມາໃກ້ພຼ້ຂັີ ອ້ ຍຊິອາູ່ ນໃຫ້ຟງັ ແລ້ວຈາໍ້ ໂປມ້ ືໃສູ່. ເອຼ້ືັອຍເຢ້ົັາຫຍັບເຂົຼາ້ັ ມາດວ້ ຍທູ່າທາງນອບນ້ອມທູ່ານຄູໄອອະແຮມສອງສາມເທ່ີືອເພ່ືີອເອົາສຽງຈາກນ້ັຼນກໍເລ່ີມ ອູາ່ ນ. ຊີື່ຂ້ອຍແມູ່ນຫວຽນວັນເຢົາອາຍຸ 26 ປີຢູ່ບ້ານດົງສາເມຍມີຊ່ີືວູ່ານາງເລທິດາວອາຍຸ 24 ປີໄດ້ຢມຕຸ້ມຫູຄໍານໍາ ນາງຮວາງທີແຊ້ວອາຍຸ 58 ປີເປັນເມຍຂອງທູ່ານຜູ້ແທນເຈິນດຶກເກ້ຢູ່ບ້ານດາຍໂທນມີນໍ້າໜັກ 3 ສະຫຼຶງມູນຄູ່າ 20 ດງົ . ພາຍໃນກໍານດົ 5 ວນັ ຕ້ອງສົ່ງຄນື ຖ້າບໍ່ສງ່ົ ຂາ້ ພະເຈຼົາ້ັ ຂຮໍ ບັ ໂທດປັບໃໝູ່. ໜງັ ສືສະບັບນເັີຼ້ ຮັດທີ່ບາ້ ນດວາຍໂທນວນັ ທ…ີ ..ເດືອນ…..ປີ… ເອ້ອັຼື ຍເຢົັ້າຟງັ ສດຸ ກຕໍ ົກຕະລງຶ : - ຂຄໍ າລະວະທູ່ານທາູ່ ນຫງຼົ ແລວ້ ຂ້ານອ້ ຍຂາຍລກູ ຂາຍໝາເທ່າົ ນ້ຼັນບໍ່ໄດຢ້ ມຕຸ້ມຫຂູ ອງຍາແມູ່.ເຖົັ້ຼາເກຟ້ ້າວຖອດ ໄມ້ຈຼີ້ມັ ແຂ້ວອອກຈາກວາງໄວ້ແຄມຈອກນາ້ໍ ຊາ. ບໍ່ມີໃຜຊິຫຼອກຫຼວງພວກເຈ້ຼັົາດອກດຽວນ້ີຼັເຂົາມີກົດໝາຍໃໝູ່ຫ້າມພໍ່ແມູ່ຂາຍລູກ. ໃນໜັງສ່ີືຈີ່ິງຕ້ອງໄດ້ຂຽນ ແນວນນຼ້ັ ເອົາລູກເອົາໝາເຂັ້ຼົາໃນໜັງສືບ່ໍໄດຕ້ ໍ່ໜ້າຖາ້ ມຶງປະໃຫ້ລູກຢູ່ນາໍ ນາງຮາຍຕະຫຼອດກູຖືວາູ່ ບໍ່ມີໜັງສືສະບັບນຼັ້ີແຕູ່ ຖາ້ ມຶງປ່ຽນໃຈເອົາລູກກັບຄືນກູຈະເອົາໜັງສືນໄີ້ັຼ ປຟ້ອງຈບັ ຜົວເມຍພວກເຈ້ັົຼາເຂຼັາ້ົ ຄຸກເຮັດໜັງສືນກັຼ້ີ ໍເພ່ືີອບໍ່ໃຫ້ມຶງມາຂ້ຼີັ ສໍຕ້ ໍ່ແຫກຼ ັບນາໍ ກເູ ທາົ່ ນັ້ນຼ ສູ່ວນຊໄິ ປເຮັດຂຼັ້ີສຕໍ້ ແໍ ຫ້ຼກບັ ມງຶ ເຮັດຫຍັງຈບັ ມດີ ຍາມໃດກຕໍ ້ອງຈບັ ທາງດ້າມຊິໄປຈັບທາງຄມົ ເຮັດຫຍັງໄດຍ້ ິນບ່ໍ. ຫັງຼ ຈາກສຽງອະທິບາຍຢາ່ ງຍືດຍາວນນັຼ້ ຢດຸ ລງົ ທາູ່ ນຜແູ້ ທນຈັບເອົາຈອກນ້ໍາຊາຍກົ ຂນຼັ້ຶ ຫບູ ເອົານາໍ້ ລ້າງປາກແລ້ວ ຖ່ົມລງົ ພືັ້ຼນເຮືອນ. ຕາມໃຈຖ້າເຊອ່ືີ ກໍຈໍ້າໂປ້ມືໃສູ່ແລວ້ ເອາົ ເມືອໃຫ້ຜົວມຶງເຊນັ ຂໍລາຍເຊັນຈາກນາຍບ້ານແລ້ວເອົາຈະມອບເງິນໃຫ້ ຖ້າບໍ່ເຊອ່ີື ແລວ້ ກຢໍ ່າບ່ໍບັງຄບັ . ນ້າໍ ຕາໄຫຼອອກຈາກໜູ່ວຍຕາທັງຄູ່ອີກຄັຼ້ງປະສານກັບນໍ້າເຫີືອ່ ໄຫຼລົງສອງພວງແກ້ມ, ເອຼືັ້ອຍເຢ້ົັາກັຼ້ມົ ໜ້າຢນຊຶງ ຢູ່ດົນເຕີບຈງຶ່ີ ເວຼ້ັາົ ອອກມາສຽງຄູ່ອຍໆແຫບໆວາູ່ : ໂດຍຂ້ານອ້ ຍຂໍປະຕບິ ັດຕາມ. ຫງຼັ ຈາກນຼັນ້ , ເອຼັ້ອື ຍເຢັົ້າຢ່ີນໂປ້ມືທີມ່ ີແພພັບໃຫ້ທູ່ານຄູເພີນ່ິ ຈບັ ເອົາໂປ້ມໃື ສູ່ນໍ້າເມິກແລ້ວຈໍ້າໃສູ່ເຈ້ຍ. ຫຼງັ ຈາກ ສໍາເລັດຮຽບຮ້ອຍເອື້ັຼອຍເຢັ້ົາຈັບເອົາເຈ້ຍພັບໃສູ່ຖົງເສ້ຼືັອຍູ່າງອອກທາງລະບຽງ, ຈັບເອົາກຸບຂາດຫ້ຽນຍ້ອນໝາ ກັດດວ້ ວຍທູ່າທາງກະຕກຸ ະຕັກ. ເອືຼັ້ອຍເຢົັາ້ ຍົກກບຸ ປົດຫວົ ຂາ່ໍ ນັບອາໍ ລາຄອບຄົວທ່າູ ນຜແູ້ ທນເກແ້ ລະທາູ່ ນຄູ, ຍາທູ່ານ ຢາ້ໍ ມາວ່າູ : - ຢາ່ ລືມເອາົ ແນວປກົ ປດິ ໜານອ້ ຍໄວ້ຈັກໜອ້ ຍມນັ ຊິຖກື ແດດ. 108

ຕອນທີ 7 ເອ້ັືຼອຍເຢ້ັົາເຂົ້ັຼາໄປຫາເຈັຼົ້ານາຍຢູ່ກຸຕິແຕູ່ເຫັນເຂົາພວມກິນເຂ້ັຼົາເອ້ືຼັອຍເຢ້ັົານັົ່ງລໍຖ້າ ໃນທີ່ສຸດເອືຼັ້ອຍເຢັ້ົາຍູ່າງໄປ ທາງດ້ານຫັຼງ ເພື່ີອໄປຫາບູ່ອນທ່ີເຂົາເຈົຼັ້າມັດຄົນໄວ້. ເມ່ືີອໄປຮອດຟ້າເອັ້ຼີຍ! ອ້າຍເຢົັ້າເປັນຫຍັງຫວາ? ອ້າຍສະຫຼົບໄປ ຍ້ອນພວມເປັນໄຂ້ ແລະ ຖກື ມດັ ໃຫຕ້ າກແດດໝົດມັຼື້. ເອັ້ຼືອຍເຢັ້ົາເອາົ ມໄື ປຈັບຮ່າູ ງກາຍຜ້ເູ ປນັ ຜວົ ສົັນ່ ໆ ພອ້ ມທັງເອຼີ້ັນ ດົນເຕມີ ຈງິີ່ ໄດ້ສະຕິກັບມາ ອ້າຍເຢົາັ້ ປາກສຽງຄ່ອູ ຍໆ. ເອົາເຢັາົ້ ສດຸ ແສນດູຕນົ ຜວົ ລາວຕັດສນິ ໃຈເອາົ ໃບຢັ້ງຢນທຂີ່ າຍ ລູກ ແລະ ໝາອອກມາໃຫ້ອ້າຍເຢັ້ົາເຊັນ ແຕູ່ອ້າຍເຢົ້ັາເຊັນບໍ່ໄດ້ ເພາະເຊືອກເຂົາມັດມັນຄັບໂພດ ອ້າຍເຢັົ້າຈິີ່ງຍົກໃບ ເຈ້ຍນັ້ຼນຂ້ຶຼັນ ພໍດີໝໍນາຍບ້ານເຫັນ ຈ່ີິງຮ້ອງສຽງດົ່ັງສົ່ງມາວູ່າ: ໜັງສືຫຍັງອີ່ເຢັົ້າ? ເລືີ່ອງຂອງກູແມູ່ນບໍ? ອືກໍໄດ້ ມຶງ ເກ່ັົງເນາະ ສາມາດໄປຮ້ອງຟ້ອງກູ! ກູຈະໃຫ້ມຶງຊີມເບີ່ິງສີມືກູ ແລ້ວມຶງຢາກຮ້ອງຟ້ອງກໍຮ້ອງຟ້ອງໄປໂລດ. ໝໍ ນາຍບ້ານເຂົັຼາ້ ໄປຈັບເອາົ ໜັງສນື ໍາເອຼັອ້ື ຍເຢາົ້ັ ແຕຢູ່ ນບໍ່ໄດ້ ເພາະເມາົ ເຫັຼົາ້ ໝໍທະຫານຈິງີ່ ເຂົ້ັຼາໄປປະຕິບດັ ແທນ. ຮບູ ທີ 66 ພາບ ເອອັຼ້ື ຍເຢາົ່ັ ເອາົ ເອກະສານຂາຍລູກໄປໃຫອ້ າ້ ຍເຢາັ່ົ ເຊນັ ຕອນທີ 8 ໝທໍ ະຫານລບູ ເຂັ້ົາຼ ໄປຕົບໜ້າອາ້ ຍເຢັົ້າດງັ ປົວະ ເອືອຼັ້ ຍເຢັ້ົາຮ້ອງໄຫ້ຂນັຼຶ້ ຂໍອອນວອນບໍ່ໃຫ້ທະຫານຕຜີ ວົ ເພາະວູ່າ ນີັຼ້ບໍ່ແມູ່ນໜັງສືກູ່າວຟ້ອງຫຍັງດອກມັນແມູ່ນໃບຢ້ັງຢນຂາຍລູກ ແລະໝານ້ອຍ. ໝໍທະຫານຈັບເຈ້ຍໃບນຼັ້ນຂັ້ຶຼນມາ ອູາ່ ນເມືອເຫັນວູ່າບໍ່ແມູ່ນໜັງສືຮ້ອງຟ້ອງຈງິ່ີ ຄູ່ອຍອູ່ອນແຮງລົງ. ໃນເວລາດຽວກັນນຼັ້ນໝໍຜກູ້ ໍາກັບກັບໝໍຮອງຕາແສງ ຜິດຖຽງກນັ ທັບຖ້ວຍທບັ ຈອກໃສູ່ກນັ ເຕະພາເຂັາຼົ້ ໃສູ່ກນັ ຕະພຶດຕະພື. ຕອນທີ 9 ຖ້າໃຫ້ການສົນລະວົນມິດໄປຄາວໜີ່ຶງເອຼັ້ືອຍເຢົາຈີ່ິງຄູ່ອຍຍູ່າງໄປຫານາຍບ້ານເພ່ືີອໃຫ້ໝໍໂຍະເຊືອກຜູກອ້າຍ ເຢົາເຊນັ ແລະ ເລຍີ ຂໍລາຍ ພ້ອມທັງປະທັບຕາຂອງນາຍບ້ານ. ແຕູ່ເອຼັ້ອື ຍເຢ້າົັ ກໍຕອ້ ງເສຍຫວັງ ເພາະວູ່າຕ້ອງໄດເ້ ສຍຄູາ່ ປະທັບຕາ ແລະ ລາຍເຊນັ ໃຫ້ນາຍບ້ານຈາໍ ນວນ 1,5 ຮາວ. 109

ຮບູ ທີ 67 ພາບເອອັ້ືຼ ຍເຢາ່ົັ ຄດິ ເຫນັ ພາບໝາ ແລະ ລູກ ຮບູ ທີ 68 ພາບເອອັຼື້ ຍເຢາ່ົັ ທງັ ໄຫທ້ ັງຍາູ່ ງກບັ ເຮອື ນ ຢາ່ ງສນັຼິ້ ຫວງັ ຕອນທີ 10 ເອືັຼ້ອຍເຢັົ້າກັບເມືອຫາຕູບຫຍ້າຂອງຕົນເອງ ບັກເຢິນມາຮ້າຍໃຫ້ແມູ່ວ່າູ ເປັນຫຍັງຈີ່ິງມາມເື ປົ່ັາບ່ໍຊື້ັຼຫຍັງມາແດູ່. ນາງຕີ້ັຼຮາ້ ຍໃຫ້ນ້ອງແລ້ວເອົາຖ້ວຍມັນດ້າງຕ້ົັຼມໃຫ້ນ້ອງຊາຍກິນ. ເອື້ຼັອຍເຢ້ັົາເຫັນພາບດ່ັົງກູ່າວແຫູ່ງເຈັບແສບຫົວໃຈ ແລ້ວນໍ້າຕາກໍໄຫຼລົງອາບແກ້ມ ພ້ອມກັບໄຫ້ສະອສຶ ະອຼນ້ັື . ນາງຕີ້ັຼເອົາມັນດ້າງໃຫ້ແມູ່ກິນ ແຕເູ່ ອອືຼັ້ ຍເຢົັ້າປະຕິເສດ ແລະ ເວົັຼ້າຕລໍ່ ູກວູ່າ: ລູກກິນສາ ລູກກິນນໍາແມູ່ຢູ່ເຮືອນຄາບນ້ີຼັເປັນຄາບສຸດທ້າຍ ຄໍາເວັຼ້ົ!ນຼັ້ນເຮັດໃຫ້ນາງຕີເຂຼົັ້າໃຈໂລດ ລາວປະ ຖ້ວຍ ມນັ ດາ້ ງບໍກ່ ນິ ອີກຮ້ອງໄຫ້ ທ້າວເຢິນກປໍ ະຖ້ວຍມັນໄຫ້ ແລະ ອ້ອນວອນນໍາແມູ່ບ່ໍໃຫຂ້ າຍເອ້ືຼັອຍຕັຼີ.້ 110

ພາບ ເອອຼ້ືັ ຍເຢາັ່ົ ກບັ ນາງຕຼັີ້ ຕອນທີ 11 ເອ້ືຼັອຍເຢົານ່ົັງຄິດກໍອັບປັນຍາ ສຸດທ້າຍຕ້ອງຕັດສິນໃຈ ເຖິງຈະມີບາບມີໂທດຕໍ່ກັບຟ້າແຖນແມູ່ກໍຂໍຍອມ ສະພາບຄອບຄວົ ເປນັ ຈ່ົັງຊັແຼີ້ ມ່ຈູ ໍາໃຈຕັດຄວາມຮັກກບັ ລູກ. ເອຼືັ້ອຍເຢ້ົັາມືໜຶີ່ງຈັບເຊືອກມັດໝາກແມູ່, ມືໜ່ີຶງອຸ້ມກະຕູ່າໃສູ່ໝານ້ອຍ ພ້ອມທັງບອກລູກວູ່າ ໄປໆນໍາແມູ່ ນາງຕຼີ້ທັ ັງຍູ່າງທັງເຊັດນ້ໍາຕາ. ຫັຼງຈາກນ້ັຼນ ກແໍ ມນູ່ ການຮອ້ ງໄຫ້ຂອງທ້າວເຢິນແລນູ່ ໄປກອດຄຜໍ ເູ້ ປັນເອ້ັອືຼ ຍ ຮອ້ ງໄຫ້ບໍ່ ໃຫເ້ ອ້ືອຼັ ຍໄປ, ແຕູໃ່ ນທສີ່ ຸດເຂາົ ກຕໍ ອ້ ງຕັດຄວາມຮັກຂອງເອ້ືອັຼ ຍນ້ອງເພີື່ອລາຈາກໄປ. ຮບູ ທີ 69 ພາບນາງຕຂີຼັ້ ຮໍ ອ້ ງແມບູ່ ໃໍ່ ຫເ້ ອາົ ຕນົ ເອງໄປຂາຍ 111

ຮບູ ທີ 70 ພາບເອອ້ັືຼ ຍເຢາັົ່ ກາໍ ລງັ ເອາົ ລກູ ແລະ ໝາໄປໃຫເ້ ຖາົຼ້ັ ແກເູ່ ກ້ ຕອນທີ 12 ເອັ້ຼືອຍເຢົັ່າກັບນາງຕີມເມື່ີອຮອດເຮືອນຫງິນແກ້ວ ຫງິນແກ້ວກໍມີແຕູ່ຮ້າຍດູ່ານາງຕັ້ີຼວູ່າ ນາງຕ້ຼີັບໍ່ທັນຮອດອາຍຸ 7 ປ.ີ ຫັຼງຈາກນັ້ນຼ ບອກໃຫຄ້ ົນໃຊເ້ ອາົ ເຂາ້ັຼົ ມາໃຫໝ້ ານ້ອຍກນິ . ຫງນິ ແກວ້ ຮອ້ ງຖາມເອືຼ້ອັ ຍເຢົ້ັາ ເລ່ືອີ ງໃບຢັງ້ ຢນ. ຮບູ ທີ 71 ພາບເອອັຼື້ ຍເຢາ່ັົ ພານາງຕມີ າສງົ່ ໃຫເ້ ຖາັ້ົຼ ແກເູ່ ກ້ ຕອນທີ 13 ທ້າວນ້ອຍຄົນໃຊ້ເຮືອນຫງິນແກ້ວເອົາຊາມເຂຼັົ້ແຕູ່ເຮືອນຄົວມາໃຫ້ໝາກິນ. ຜົວຫງິນແກ້ວຍ້ອງວູ່າໝາງາມ. ເຂົາ້ັຼ ທເີ່ ຫືຼອຈາກໝາກນິ ແບູ່ງໃຫນ້ າງຕຼັ້ີກິນ. ນາງຕ້ີຼັບຢໍ່ າກກິນຍາແມູ່ຫງິນແກ້ວ ຮ້ອງດູ່າຂ້ຶຼັນ ມຶງຈໍາເປັນຕ້ອງກິນ. ຫຼັງ 112

ຈາກທີ່ເອ້ັຼືອຍເຢັ້ົາໄດ້ເງິນແລ້ວເອັຼື້ອຍເຢົັ້າກໍກັບເມືອເຮືອນປະນາງຕີັ້ຼກັບໝາແມູ່ລູກອູ່ອນຢູ່ເຮືອນຫງນິ ແກ້ວ. ນັບແຕູ່ນຼີ້ັ ເປນັ ຕນົັ້ຼ ໄປຊວີ ດິ ຂອງນາງຕ້ີັຼຕ້ອງໄດພ້ ບົ ຄວາມທຸກທໍລະມານຖກື ທຸບຕ.ີ ຕອນທີ 14 ຕາເວັນໄດ້ລຶບຫາຍໄປ ພ້ອມກັບຄວາມມິດງຽບປະກົດຂັຼ້ຶນມາ ເຮືອນຂອງນາຍບ້ານມີແສງສະຫວູ່າງຂອງ ຕະກຽງມົງຊົງ ເອ້ືັຼອຍເຢ່ັົາເອົາເງິນ 2 ດົງ ທ່ີເອົານໍາຫງິນແກ້ວ ແລະ 7 ຮາວ ທີ່ເອືຼັ້ອຍເຢັ້ົາຂາຍມັນດ້າງມອບໃຫ້ໝໍ ນາຍບາ້ ນ ໝນໍ າຍບ້ານກບັ ກໍາລງັ ນບັ ເບິງ່ີ : - ເປນັ ຫຍັງອນັ ນບ້ັີຼ ໍ່ຄບົ ສອງດງົ ເຖິງວູ່າຄບົ ເປັນຫຍມັ ພີ ຽງພດູ ຽວ?ເອອືັຼ້ ຍເຢັ່າົ ຕົກສະເງຼັ້ີ. - ຂາ້ ນ້ອຍຄິດວາູ່ ໃນປ້ມັ ຂອງຂາ້ ນອ້ ຍຕ້ອງເສຍຜດູ້ ຽວຂອງອ້າຍເຢົາເທ່ົານ້ນຼັ ? - ແມນູ່ ແລ້ວແຕູ່ລະຄນົ ຕ້ອງເສຍ 2,7 ແຕູລ່ ະຄອບຄົວຕອ້ ງເສຍສອງຜດູ ຄື ຜວົ ມຶງ ແລະ ບກັ ເຫີງນອ້ ງຊາຍ ຂອງຜົວມງຶ ອີກ . ຮບູ ທີ 72 ພາບ ເອອັືຼ້ ຍເຢາົັ້ ອາວເຫີງ ຕາຍແຕູ່ເດອື ນໜຶີງ່ ພນຸ້ ແລ້ວເປນັ ຫຍັງຕອ້ ງໄດ້ເສຍັ ພາສີອກີ ? ໝໍນາຍບ້ານແພດສຽງໝົດແຮງ. ມງຶ ຈ່ງົ ໄປຖາມອາດຍາຝຣງ່ັົ ! ກບູ ່ຮໍ ູ້ ພອ້ ມນັ້ຼນ ໝໍສະໝຽນຈີ່ຶງອະທບິ າຍ: ແມູ່ນແລ້ວບັກເຫີງຫາກໍຕາມປີນີ້ັຼ ບັນຊີທີ່ສົ່ງຂ້ັຶນຼ ເມືອງພັດເຮັດກູ່ອນບກັ ເຫີງຕາຍ. ດັົ່ງນຼັ້ນ, ຮອດດຽວພູດນັຼ້ນ ຍັງມີຢູ່ ທາງຂັນ້ຼ ເທິງລຶບບນັ ຊບີ ໍ່ໄດ້,ບັກເຫງີ ພັດບໍທ່ ັນມເີ ມຍກມໍ ີແຕຜູ່ ົວເມຍເຈາຼັົ້ ຊ້ັຼນຕວາທີຕ່ ອ້ ງເສຍເງິນຕາງ. ເອັຼ້ືອຍເຢົັ້າອັບປັນຍາ ຄວາມອຸກອັງ ຄັບແຄ້ນໃຈມັນຈົນເຮັດໃຫ້ເອ້ັຼືອຍເຢັ້ົາປາກບໍ່ອອກ, ມີແຕູ່ນໍ້າຕາໄຫຼບໍ່ມີ ຍາມຂາດ. ໃນເວລາດຽວນຼເັ້ີ ອງກໍຍນິ ສຽງຮ້າຍດູ່າຂອງໝນໍ າຍບ້ານວາູ່ : ນຼ້ບັີ ໍ!່ ແນນູ່ ອນມງຶ ໄຫ້ໄດ໋! ອ້າຍເຢາັົ້ ເວັຼ້າົ ປອບໃຈອ້ອນວອນໃຫເ້ ອື້ອັຼ ຍເຢົັາ້ ກັບເມືອເຮອື ນຫາສາຢາ່ ຢູ່ນຼ້ີັ. 113

ບດົ ທີ 15 ພໍເມືອຮອດໃກ້ເຮືອນກໍຍິນສຽງໃຫ້ແຮບຄໍຂອງສອງອ້າຍນ້ອງທ້າວເຢິນ ແລະ ນາງຕ້ັີຼວ. ເອ້ຼັືອຍເຢັ້ົາຟ້າວແລູ່ນ ເຂັຼົ້າໄປເບິີ່ງພາຍໃນເຮືອນ, ເຫັນລູກທັງສອງບໍ່ຈັກວູ່າຖູ່າຍໜັກ, ຖູ່າຍເບົາສຸລະຊະຊາຍຢູ່ໃນເຮືອນ ໜ້າຂອງ ສອງອ້າຍນ້ອງກໍາໄປໝົດ ສະແດງວາູ່ ເຂາົ ທັງສອງໄຫ້ມາເປັນເວລາດົນແລ້ວ. ທ້າວເຢນິ ເຫັນແມູ່ເຂ້ົັຼາມາໃນເຮອື ນແຕູ່ ລາວຍງັ ບ່ໍເຊົາຮອ້ ງໄຫ້. ຫັຼງຈາກທີ່ເອ້ັຼືອຍເຢົ້ັາມ້ຽນເຮືອນແລວ້ ກໍເຈູ່ຍເອົານາງຕຼີັ້ວ ແລະ ອອຍເອາົ ທ້າວເຢິນເປັນເວລາ ດົນເຕີບ ທ້າວເຢິນຈິີ່ງນອນຫັຼບໄປ ພ້ອມກັບຄວາມຝັນວູ່າ ຕົນເອງລົມກັບເອ້ຼືັອຍ ແລະ ຢອກໄຍກັນໃນຄວາມຝັນ ຢາ່ ງມ່ວູ ນຊນ່ືີ . ຕອນທີ 16 ເອືຼັ້ອຍເຢ້ັົາລຸກຂຶຼັ້ນ ທ້າວເຢິນພັດຮ້ອງໄຫ້ຂຶຼັ້ນ ແອູ່ວຫານາງຕ້ັີຼອີກ. ໃນຄໍ່າຄືນໃຕ້ແສງເດືອນ ເອ້ຼັືອຍເຢ້ົັາມືໜີຶ່ງ ອຸ້ມນາງຕ້ຼີັວ ອກີ ມໜື ຶີ່ງຈບັ ແຂນທາ້ ວເຢນິ ຍູ່າງເລາະໄປມາຕາມແຄມເຮອື ນ. ຮບູ ທີ 73 ພາບເອອຼື້ັ ຍເຢາ່ັົ ກບັ ລກູ ຊາ ຕອນທີ 17 ຕອນນີ້ັຼເວ້ຼົັາເຖິງການທຸບຕີອ້າຍເຢັ້ົາຂອງເຈົ້ັຼາໜ້າທີ່ຈົນເຮັດໃຫ້ອ້າຍເຢົັ້າຈົນສະຫົຼບແລ້ວຈ່ີິງພາກັນຫ້າມມາຖີຼ້ັມ ໃຫ້ເອອ້ຼືັ ຍເຢັົາ້ ຢູ່ໃນເຮອື ນ. ຕອນທີ 18 ຕື່ີນເຊຼັ້ົາມືຕ້ັຼ ໍ່ມາສຽງລົດປະກດົ ຂຶຼັ້ນ ພ້ອມກນັ ນັ້ຼນສຽງສະໄນສຽງກອງກໍດງັ ຂ້ນັຶຼ ທມື ໆອີກ ເອັຼ້ອື ຍເຢາັົ້ ຕົ້ຼັມເຂັົາຼ້ ປຽກ ກະວູ່າຈະໃຫ້ຜົວກິນຈັກ ບູ່ວງສອງບູ່ວງ. ໃນເວລາດຽວກັນນັ້ຼີ ແມູ່ເຖັຼົ້າເຮືອນໃກ້ເຂົັຼ້າມາຫາ ແລະ ຄ້ັຼົນຄວ້ານໍາເອຼັື້ອຍ ເຢາົັ້ ວູ່າ ຄວນໃຫອ້ ້າຍເຢົາ້ັ ໂຕນໄປລຼີ້ັຢູ່ບູ່ອນອ່ືນີ . ເອ້ອືັຼ ຍເຢັົ່າໂຈມຖວ້ ຍເຂັ້ົຼາປຽກມາຕຽງຂອງຜົວ ແລະ ຕກັ ເຂ້ັຼົາປຽກໃສູ່ ບູ່ວງໃຫ້ຜວົ ກິນ. 114

ຮບູ ທີ 74 ພາບເອອ້ັຼື ຍເຢາົັ່ ກບັ ອາ້ ຍເຢາ່ັົ ແຕູ່ເວລາດຽວກັນນັຼີ້ ປະກົດມີສຽງໝາເຫ່ົາ, ໝໍທະຫານ ແລະ ຄົນຮັບໃຊ້ນາຍບ້ານເຂຼົ້ັາມາ, ບັກເຢັົ້າກູຄິດວູ່າ ມຶງຕາຍຄືນນ້ີຼັແລວ້ ບ່ໍ, ເງິນຄ່າູ ພາສີທີຍ່ ັງເອົາມາໂລດ. ເອັຼ້ືອຍເຢັົ່າອ້ອນວອນຮ້ອງຂຂໍ ະເຈ້ັຼົາໂຍະຍານໃຫ້ຈັກວັນ ແຕູ່ເຂົາບໍ່ໄດ້ຫົວຊານໍາຄາໍ ອ້ອນວອນນັ້ນຼ ແລະ ຍັງເວັ້ຼົາ ໃສເູ່ ງິນຄູາ່ ພາສີເອົາມາໂລດ. ເອ້ຼືັອຍເຢັົ້າອ້ອນວອນຮ້ອງຂໍເຂົາເຈຼ້ົັາໂຍະຍານໃຫ້ຈັກວັນ ແຕູ່ເຂົາບໍ່ໄດ້ຫົວຊານໍາຄໍາອ້ອນວອນນ້ັຼນ, ຊໍ້າບໍ່ໜໍາ ພັດວູ່າ ຄອບຄົວເອື້ຼັອຍເຢ້ັົາຂັດຂວາງບຢໍ່ າກເສຍພາສີໃຫທ້ າງລັດ. ດຶງເຊືອກອອກມາເພີື່ອຈະມັດອ້າຍເຢ້ັົາ. ເອຼັື້ອຍເຢົັ້າ ໝົດຫົນທາງ ລາວເແຜດສຽງໃສູໝ່ ໍທະຫານວູ່າ: ມຶງມັດຜົວກູແມ໋! ກູຈະເຮັດໃຫ້ມຶງເຫັນສີມືຂອງກູ! ແລ້ວເອືັຼ້ອຍຈັບຄໍາເສຼັ້ືອບັກທະຫານຊຸກໄປທາງປະຕູລ້ຼັົມ ປ່າງງູ່າງ. ໝໍຮັບໃຊ້ໂດດເຂົັຼ້າມາເອືຼັ້ອຍເຢົັ້າເອົາກໍາປັນໃສູ່ໝໍຮັບໃຊ້ ຈົນວູ່າປ່ີິນໄປ 3 ຮອບ ລາວລັຼ້ົມຟຸບລົງດິນ ເວລາ ດນົ ສມົ ຄວນຈີ່ງິ ງິແງຫົວຂນ້ັຼຶ ໄດ້, ຈາກນນ້ຼັ , ມັນກໍປ່ ອ່ ນດູາ່ ເອອ້ຼືັ ຍເຢ້ັົາບ່ໍກ້າທີ່ຈະແຕະຕ້ອງອກີ . ຕອນທີ 19 ໝໍເຈ້ຼັົາເມືອງມາກວດສະພາບເກັບພາສີຢູ່ເຂດຈຸງເຊີນ. ໝໍນາຍບ້ານ ແລະ ຕາແສງກໍພ້ອມກັນຟ້ອງເຈ້ົຼັາເມືອງ ວູ່າ ເຂດນີຼັ້ມີຄອບຄົວອ່ີເຢົ້ັາທີ່ຫົວແຂງ ຄັດຂວາງບ່ໍເສຍພາສີໃຫ້ທາງລັດຫຼວງ ພ້ອມທັງມັດຄອບຄົວອ້າຍເຢ້ົັາມາມັດ ຕາກແດດໃຫ້ເຈ້ັົຼາເມືອງເບີ່ງິ . ພວກຕາແສງ, ນາຍບ້ານ ຖືກໝເໍ ຈັ້ຼົ!ເມືອງຂູດຮິດຍອ້ ນການໂລບເງິນຄໍາໃນການເກັບພາ ສ.້ັຼີ ເພາະເງນິ ນອກບນັ ຊີ ເຫືອຼ 20 ກວາູ່ ດງົ ຕອນທີ 20 ຍອ້ ນໄດ້ຮບັ ຄໍາສັງຂອງໝໍເຈຼົາັ້ ເມືອງ ຜົວເມຍອ້າຍເຢັົ້າຖືກປ່ຽນຕົວ.ພໍຜົວເມຍເອອຼັ້ື ຍເຢົັ້າມາຮອດເຮືອນ ແມູ່ນ ເຖຼັົ້າເຮືອນຂ້າງມາຫາອີກ ແລະ ຖາມສະພາບວູ່າເປັນແນວໃດ ແລ້ວແມູ່ເຖັ້ຼົາກໍຈັບເອົາເຂົຼ້ັາສານມາໃຫ້ເອຼືັ້ອຍເຢັ້ົາຍຼືັ້ມ. ເອ້ືັຼອຍເຢົັ້າເອົາເຂົຼັ້າມາຕ້ົຼັມໃຫ້ຜົວກິນ. ແຕູ່ໝໍນາຍບ້ານກັບຄົນຮັບໃຊ້ກໍໂປໂລຫົວມາອີກ ຍົກມືຂຼັຶ້ນຊຼ້ີັໜ້າອ້າຍເຢົ້ັາ ພ້ອມກັບເວັຼ້ົາວູ່າ: ຍ້ອນຜົວເມຍມຶງກູຈ່ິີງຖືກເຈ້ຼັົານາຍນາບຂູ່, ກູກໍານົດໃຫ້ມຶງແຕູ່ນີຼັ້ຮອດຄໍ່າມຶງຕ້ອງໄດ້ 2,7 ດົງ ຕີ່ືມ ເອາົ ມາໃຫ້ກ.ູ ຕອນທີ 21 ທ້າວເຢິນກັບນາງຕວັີ້ຼ ນອນຫຼັບແລ້ວ ອາ້ ຍເຢັ້ົາພວມກິນເຂົັ້າຼ ປຽກ ໝໍນາຍບ້ານກໍໂພ້ໄລ້ມາອີກ ໃນມືຈັບເຊືອກ ເສ້ັຼນໜ່ຶີງ ເຂົັ້ຼາມາໃນເຮືອນຢນຢູ່ຕ່ໍໜ້າເອຼອ້ັື ຍເຢັົ້າ ໃນທີ່ສຸດເອຼັື້ອຍເຢ້ົັາກໍຖືມັດ. ໝໍນາຍບ້ານ ແລະ ຄນົ ຮັບໃຊຈ້ ໍານວນ 115

ໜຶ່ີງພາກັນຕາກແດດຈູງເອື້ຼັອຍເຢົັ້າໄປເມືອງ ພໍເດ່ີນທາງຮອດເຄ່ິີງທາງຝົນກໍ່ຕົກລົງມາ ເຮັດໃຫ້ເສືັຼ້ອ, ສຼີັ້ນເອຼ້ືັອຍເຢ້ັົາ ປຽກໝົດ. ເມືີ່ອຍູ່າງໄປຮອດເມືອງເຄືີ່ອງນຸູ່ງຂອງລາວແຫ້ງໝົດເລື່ີອງ ພວກເຂົາພາກັນຍູ່າງໄປຈົນຄໍ່າຈ່ີິງຮອດເມືອງ ນາຍບາ້ ນຈີ່ງິ ໄດພ້ ົບເຈາ້ັົຼ ເມອື ງ ດນົ ເຕບີ ຈ່ິງີ ໄດອ້ ອກ ແລະ ໄດ້ຍນິ ຄາໍ ສັງຂອງທະຫານເວ້າັຼົ ຂັຼຶ້ນວ່າູ : ທະຫານຢໃູ່ ສ? ເອົາອ່ີ ເຢ້ັາົ ໄປຄງຼັ້ ໄວໃ້ ນຄກຸ . ຕອນທີ 22, 23, 24 ໝໍເຈຼົັ້າເມືອງມັກສົ່ງເມຍຂອງລາວໄປນອນນໍາໝໍເຈົັຼ້າແຂວງ ເພີື່ອໃຫ້ຕົນໄດ້ເລ່ີືອນຊັຼ້ນໄວ້. ມຼັ້ືນີຼັ້ລາວກໍສົ່ງໄປ ອກີ ພ້ອມດຽວກັນນ້ັຼນ ລາວໄດ້ເອົາເຄູ່ອງນຸູ່ງໃຫ້ທະຫານເອົາໄປໃຫ້ເອຼັື້ອຍເຢາ້ົັ ປ່ຽນ. ແມູ່ຍິງທີ່ມີລູກ ອາຍຸພຽງ 24 ປີ ເມືອປ່ຽນເຄີ່ືອງໃໝູ່ໃສູ່ກໍຍັງງາມຄືຜູ້ສາວຢູ່. ຕອນຄໍ່າ ຫັຼງຈາກທີ່ກິນເຂ້ັຼົາແລງແລ້ວ ສຽງລົດທີ່ເອົາເມຍຂອງໝໍໄປ ນອນນໍາໝໍເຈັຼົ້າແຂວງດງັ ຂ້ຶຼັນ ພ່ົນຄວນັ ແລນູ່ ອອກຈາກປະຕບູ ້ານໄປ. ເມືອເມຍອອກຈາກເຮອື ນໄປ ໝສໍ ັງໃຫທ້ ະຫານ ໄປເອົາເອັ້ືຼອຍເຢ້ົັາມາພົບ ເອົາເອືັ້ຼອຍເຢົັ້າເຂຼ້ັົາໄປໃນຫ້ອງນອນຂອງຕົນເອງ. ໝໍອັດປະຕູ ເອ້ີຼັນເອ້ຼັືອຍເຢົັ້າຂຼຶັ້ນຕຽງ, ຍິນ ແຕູ່ສຽງເອ້ືັຼອຍເຢັົ້າດູ່າ ໝໍຄິດວູ່າຈະຂົ່ມຂືນເອັຼື້ອຍເຢ້ົັາ ແຕູ່ເອ້ືັຼອຍເຢັົ້າເອົາກໍາປັນຟາດຫົວໝໍຈົນລ້ຼົັມລົງປາງງູ່າງ. ໝໍຕືີ່ນ ຂຼ້ັຶນມາຈົກເອົາເງິນຢູ່ກະເປົ່ັາອອກມາ ພ້ອມທັງເວັຼົ້າອູ່ອນຫວານກັບເອ້ັຼືອຍເຢົ້ັາ ວູ່າລາວຈະເອົາເງິນໃຫ້ເອ້ຼັືອຍເຢົ້ັາຢມ ແຕູ່ຖືກເອ້ອືຼັ ຍເຢ້ັົາເອົາຕັບເງິນນັ້ຼນຟາດໜ້າໝໍ ເຮັດໃຫໝ້ ໍເຈັບ ແລະ ຫົວຊຸກລົງພືຼັ້ນເຮືອນ, ເງິນເຮັຍຊະຊາຍໄປ ເວລາ ດຽວກັນນີັ້ຼເອງ ສຽງລົດຂອງເມຍໝໍກໍກ່ ັບມາ ເພາະວູ່າໝໍເຈັ້ົຼາແຂວງບໍ່ຢູ່. ໝໍຟາ້ ວໄຂປະຕູເບືັ້ອຼ ງຫຼັງຊຸກເອຼືັ້ອຍເຢົັາ້ ອອກ ຈາກຫອ້ ງນອນ. ເມຍໝໍເຂັົາ້ຼ ໄປໃນຫອ້ ງນອນເຫນັ ເງນິ ຊະຊາຍໄປດ້ວຍເງິນ ບູ່ອນນອນສລຸ ະຊະພຼງັ້ົ ນາງສງົ ໄສຈງິ່ີ ຮາ້ ຍ ດູາ່ ຜົວ. ຕອນທີ 25 ອອກຈາກຫ້ອງນອນຂອງໝໍເຈັຼົ້າເມືອງ ເອືຼັ້ອຍເຢົັ້າໄປປ່ຽນເສືຼັ້ອຍຶດເກ່ົາ ແລະ ເຂຼັ້ົາຮ້ານເຂັຼົ້າ ທີ່ລາວລັີ້ຼຝົນຕົກ ຕອນເວັນ ເອຼັ້ືອຍໄດ້ພົບກັບແມູ່ເຖັ້ຼົາກືຊຸງ ເອຼັື້ອຍໄດ້ເລົ່າຊີວິດຂອງເອຼັ້ືອຍເຢ້ົັາສູ່ແມູ່ເຖັຼົ້າຟັງ ເມ່ີືອແມູ່ເຖຼົັ້າກືຊຸງໄດ້ຍິນ ແນວນ້ັຼນ ສະ ເໜີໃຫ້ເອັຼືອ້ ຍເຢັົາ້ ໄປເປັນແມນູ່ ມົ ແມູ່ເຖ້າຼັົ ຈະເປັນຜູທ້ ີຕ່ ດິ ຕໍໃ່ ຫ້. ຫັຼງຈາກນັຼນ້ ແມ່ເູ ຖຼ້ົາັ ກຊື ຸງ ແລະ ເອຼື້ັອຍ ເຢົັ້າຂ່ີລົດໄປບ້ານດົງຊ້າ. ເອືັຼ້ອຍສະເໜີຄໍາເຫັນນີຼັ້ກັບຜົວ, ຜົວຍັງຂຶັ້ຼນໃຈນໍານາງຕີ້ັຼວ ແຕູ່ນາງຕຼ້ີັວພັດມີຄົນຮັບລ້ຽງຈົນ ຮອດອາຍຸ 12 ປີ ຈງິ່ີ ຈະສົງ່ ຄນື ສຸດທ້າຍເຂາົ ກເໍ ຫັນດ.ີ ກືຊງຸ ເອົາເງິນ 5 ດົງ່ ໃຫ້ເອ້ອັຼື ຍເຢ້າົັ ກ່ອູ ນ ຫຼັງຈາກກິນເຂັາ້ຼົ ແລ້ວ ກໄໍ ປ. ຕອນທີ 26, 27 ເອືັ້ອຼ ຍເຢ້ົັາມາເປັນແມນູ່ ົມໃນເຮອື ນນຼ້ັີສອງສາາມວັນ. ວຽກຂອງເອຼັ້ືອຍມີແຕູ່ລະມືຕ້ັຼ ້ອງດດູ ເອົານາ້ໍ ຈັກສອງສາມ ເທ່ອີື ເພືີ່ອໃຫ້ພໍເ່ ຖ້ັາົຼ ເຈົ້າຼັ ເມືອງທມີ່ ອີ າຍຸເກືອບ 80 ປີ ກິນ. ຄືນໜຶ່ີງເອັືອຼ້ ຍເຢັ້ົາກໍາລງັ ນອນພວມເສືອບລັບຢູ່ປາກດົ ວາູ່ ມີ ຄົນມາມອດຕະກຽງ ແລະ ມມີ ືມາຊໍາເລົ່າຄີງຂອງເອື້ັອຼ ຍ. ເອອື້ັຼ ຍສະດຸ້ງຂັຼຶນ້ ພອ້ ມທັງຖາມວາູ່ : - ແມູນ່ ໃຜ? ນັ້ີແຼ ມູ່ນມືຂອງໃຜ? ຫັງຼ ຈາກນ້ັນຼ ກຍໍ ນິ ສຽງຕອບຂອງພໍ່ເຖັ້າົຼ ເຈົາຼ້ັ ເມືອງອາຍເຸ ກອື ບ 80 ປີ ເວຼົາັ້ ວ່າູ : - ຢາ່ ປາກ! ຂອ້ ຍເອງ. - ເປນັ ຫຍັງອາດຍາາຈງິ ເຮັດແນວນ້ັ?ີຼ ເອ້ັຼືອຍເຢັົ້າຖາມຂນ້ຶັຼ . - ມອດຕະກຽງແລ້ວເຮືອນຫຍ້າກໍ່ຄືເຮອື ນກ.່ໍ ເອື້ັຼອຍເຢົ້ັາຟາງລຸກຂຼັ້ຶນ ແລູ່ນໄປໄຂປະຕູ ແລູ່ນອອກຈາກເຮືອນໄປ ທ້ອງຟ້າມືດຄືນ້ໍາເມິກ; ຄືຊີວິດທີ່ຜູ່ານມາຂອງ ເອອຼ້ັື ຍ. 116

4. ເນອືຼ້ັ ໃນຄວາມໝາຍ ນກັ ຂຽນໄດອ້ ະທິບາຍເຖິງການຂົນຂວາຍປະຊາຊົນໂດຍສະເພາະແມູ່ນເອອຼ້ັື ຍເຢົ້ັາ. ແຕູ່ກູ່ອນທີ່ລາວບ່ໍໄດລ້ າວຊ່ືີວູ່າ ເລູ່ທິດາວLê Thị Đào, ເປັນຍິງສາວຄົນໜຶີ່ງທີ່ມີຄວາມສວຍສົດງົດງາມ, ເປັນຄົນທີ່ດີມີຄວາມສາມາດສະຫຼາດ, ມີ ພິບໄຫວ, ເອ້ອຼັື ຍເຢັົ້າບດົ ບາດຂອງເລື່ີອງຕົວຄອນລະເອກຂອງເລີ່ອື ງລາວເປັນຄນົ ທກ່ີ ໍາເນີດໃນຊນົ ຊຼັ້ນກາງ. ເລືີ່ອງ “ມອດຕະກຽງ” ມີເນຼັ້ືອໃນສູ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກຂອງປະຊາຊົນຊາວຊົນນະບົດ ຫວຽດນາມພາຍໃຕ້ການປົກຄອງເຈ້ຼົັາທີ່ດິນ, ຈັກກະພັດຕູ່າງດາວ. ນອກຈາກນີຼັ້ຍອງສູ່ອງແງສໃຫ້ເຫັນຮູບພາບແມູ່ນ ຍງິ ຊນົ ນະບົດຫວຽດນາມໃນສະໄໝນ້ັຼນ. ເລືີ່ອງ “ມອດຕະກຽງ” ແມນູ່ ການຖອດຄວາມໝາຍຈາກຮບູ ພາບຕົວລະຄອນເອອຼ້ືັ ຍເຢົ້ັາເພີ່ືອສກຶ ສາດ້ານສິນທໍາ ປະຈໍາໃຈໃຫ້ແກູ່ນກັ ຮຽນ. ເຖງິ ວ່າູ ເອື້ັອຼ ຍເຢ້ົັາຈະເປັນຄົນທກຸ ແຕູ່ລາວເປນັ ຄົນບໍລິສຸດຕລໍ່ ູກຕຜໍ່ ວົ ມີຈິດໃຈປອດໃຈຂາວ ສະອາດມີຄວາມອູ່ອນນ້ອມມີຈິດໃຈອົງອາດກ້າຫານຕໍ່ສູ້ກັບຄວາມບໍ່ຍຸດຕິທໍາໃນສັງຄົມ. ແຕູ່ເອັື້ຼອຍພັດຖກື ພວກສັກ ດິນາຂູດຮີດຈໍາຕ້ອງຈົນຢູ່ໃນຄວາມສຼ້ີັນຫວັງແລະບ່ໍມີທາງອອກ..., ຈາກເຫດການດັົ່ງກູ່າວຂອງຊີວິດເອັ້ືຼອຍເຢັ້ົາໄດ້ ເປັນຕົວແທນໃຫ້ແກູ່ຫາຼ ຍຮອ້ ນຫາຼ ຍພັນຊີວດິ ຢໃູ່ ນຊົນນະບົດຫວຽດນາມພາຍໃຕ້ລະບອບສັກດິນາເຄງິີ່ ເມອື ງຂນຶ້ັຼ . 5. ຄຸນຄູ່າ ແລະ ສລິ ະປະການປະດິດແຕ່ງູ ການໃຊ້ສັບສໍານວນພາສາເຮັດໃຫ້ຜູ້ອູ່ານເຂົຼ້ັາໃຈງູ່າຍການຈັດລໍາດັບເຫດການເປັນລໍາດັບຕໍ່ເນືີ່ອງກັນການສ້າງຂ້ໍ ຂັດແຍູ່ງໃນເລີ່ືອງເດ່ົັນເຮັດໃຫ້ຜູ້ອູ່ານແລະຜູ້ຟັງສາມາດເຫັນພາບຕົວຈິງຂອງລະຄອນໃນເລື່ີອງ. ບັນຫາຊູ່ວຍເສຍຄູ່າ ຫວົ ຄົນຜູ້ແຕງູ່ ໄດ້ເປດີ ແຈງ້ ລັກສະນະຮາ້ ຍກາດ, ບ່ມໍ ີມະນດຸ ສະທໍາຂອງລະບອບການເມືອງສັກດິນາກາູ່ ວປະນາມ ພວກ ຈກັ ກະພດັ ແລະ ພວກອາດຍາເຈົາຼັ້ ນາຍທີ່ດນິ ສັກດິນາ. 6. ຕົວລະຄອນ ກ) ເອອື້ັຼ ຍເຢາ້ົັ : ເອື້ຼັອຍເຢົ້ັາເປັນຕົວລະຄອນເອກຂອງເລື່ີອງເອືັຼ້ອຍເຢັ້ົາອາຍຸ 24 ປີ, ເປັນແມູ່ຍິງທ່ີມີຄວາມງົດງາມໃນຊົນຊ້ັຼນ ທຸກຍາກ, ທັງເປັນຄົນທ່ີງົດງາມທັງເປັນຄົນທີ່ມີຄວາມຮອບຄອບ, ມີພິບໄຫວ, ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບ, ເປັນຄົນທີ່ມີ ຄວາມຮັກຄອບຄົວຮັກຜົວ, ຮັກລູກຂອງຕົນເອງ. ເອ້ຼືັອຍເຢັ້ົາເປັນແມູ່ຍິງທີ່ມີຄວາມສາມາດ, ກ້າຫານເພ່ີືອຕໍ່ສູ້ທ້ວງ ຄວາມຍຸດຕທິ າໍ . ຕົວລະຄອນເອັອື້ຼ ຍເຢົັ້າເປັນພັນທະຮູບຕົວແບບຂອງແມູ່ຍິງຊົນນະບດົ ຫວຽດນາມ. ເອ້ຼືັອຍເຢ້ັົາເປນັ ຄົນທີ່ຮັກ ຜົວ, ຮັກລູກຢ່າງສຸດຫົວໃຈ: ໃນເມີ່ືອຜົວຖືກຈັບ ແລະ ຖືກທຸບຕີເງິນເສຍຄູ່າພາສີອາກອນ, ເອ້ຼັືອຍເຢ້ົັາພະຍາຍາມ ແລູ່ນໃຕ້ເພ່ີືອຫາເງິນມາກູ້ເອົາຊີວິດຂອງຜົວໃນເມື່ີອຜົວຖືຕີສອງຄັຼ້ງ ເອັ້ືຼອຍເຢັ້ົາແລູ່ນເຂ້ັົຼາປ້ອງກັນຜົວ ຮັບບາດຄ້ອນ ຍອມເຈັຕາງຜົວສອງຄັ້ຼງ ເອ້ຼືັອຍເຢັ້ົາບໍພຽງແຕູ່ຮັກຜົວເທ່ົານັຼ້ນ, ເອ້ັຼືອຍເຢົ້ັາຍັງເປັນຄົນທ່ີຮັກລູກຢ່າງສຸດໃຈ. ເມີ່ືອຈໍາ ເປນັ ຕ້ອງໄດຂ້ າຍນາງຕເີ ອອ້ືຼັ ຍເຈັບໃຈຊຂິ າດ. ເອ້ືຼັອຍເຢັົ້າເປັນກໍາລັງແຮງໃນການຕໍ່ສູ່ຊົນຊັ້ຼນ. ເອັື້ຼອຍເຢັ້ົາເປັນຄົນທ່ີຈິດໃຈດີ ຄູ່ຽມຄົມ ແຕູ່ຖ້າເມີື່ອໃດ ຕ້ອງການໃຊ້ກໍາລັງເອັຼ້ືອຍເຢ້ົັາກໍສູ້ເຕັມທີບໍ່ມີຖ້ອຍ ລາວເປັນຄົນທີ່ຕັດສິນໃຈເດັດດູ່ຽວ. ຄືດ່ົັງຕອນໜ່ຶີງໃນເລື່ີອງ 117

“ເວລາເອັ້ອຼື ຍເຢົັ້າຖືກປ່ອຍມາເຮືອນ ອ້າຍເຢົັ້ານອນຮ້ອງໄຫ້ຢູ່ ເພາະບໍ່ມີເງິນເສຍຄູ່າພາສີ, ເອ້ັືອຼ ຍເຢັ້າົ ໄດ້ເວັຼ້ົາກັບຜົວວູ່າ ຊີຼນ້ັ ຄົນມັນຄາວ ບ່ໍມໃີ ຜຊກິ ິນໄດ້ດອກ ເຈັຼ້ົາຈງົ່ ອູນຸ່ ອຽນ ນອນພກັ ຜອູ່ ນສາ ບຕໍ່ ອ້ ງຄິດຫຍງັ ”. ເອັ້ືຼອຍເຢ້ົັາເປັນຄົນທ່ີກ້າຕັດສິນໃຈ, ກ້າຕໍ່ສູ້ເພື່ີອປົກປ້ອງຕົນເອງ ລາວກ້າປະເຊີນໜ້າກັບທະຫານ ໃນເລ່ີືອງ ມອດຕະກຽງ ຜູ້ອູ່ານບໍ່ໄດ້ຕີຄວາມໝາຍວູ່າ ເອື້ັຼອຍເຢົັ້າບໍ່ໄດ້ຕີຄວາມໝາຍວູ່າເອ້ືັຼອຍເຢົັ້າເປັນຄົນດ້ັືຼດ້ານ. ຍ້ອນວູ່າ ເອັືຼ້ອຍເຢ້ົາັ ເປັນຄນົ ທີໃ່ ຊ້ກໍາລັງແຮງຕດັ ສນິ ຊ້ຂີຼັ າດຖກື ເວລາ. ເອື້ັຼອຍເຢົັ້າເປັນຄົນທີ່ປອດໃສ, ຮັກສາກຽດສັກສີຂອງລູກຜູ້ຍິງ. ຄວາມຈິງທຸກບັນຫາທີ່ມາໜີບເຕັງເອ້ັືຼອຍ ເຮັດໃຫ້ເອັຼື້ອຍເຢົ້ັາຕ້ອງຂາຍລູກ, ຕົນເອງຖືກຈັບ ແລະ ຜົວຖືກຈັບຍ້ອນເງິນ. ແຕູ່ເອື້ຼັອຍເຢ້ົັາບໍ່ຕ້ອງການເງິນທ່ີໄດ້ມາ ຈາກຄວາມບໍລິສຸດ. ເຊ່ີິງສະແດງອອກຕອນທີ ໝໍງຫິເກ້ເອົາເງິນໃຫ້ເອືຼັ້ອຍເຢ້ັົາເພີື່ອຫວັງຈະຢູ່ນອນນໍາລາວ ແຕູ່ເອັຼ້ືອຍ ເຢັົ້າບເ່ໍ ອົາ ເອຼືອັ້ ຍເຢັ້ົາຈັບເອາົ ເງນິ ຂອງໝໍ ແລວ້ ເອົາຟາກໜ້າໝເໍ ຈົັາ້ຼ ເມອື ງ ເພ່ືີອຮັກສາຄວາມຊື່ສີ ດັ ຕຜ່ໍ ົວ ແລະ ກຽດສັກ ສຂີ ອງລກູ ຜູ້ຍງິ ເອົາໄວ.້ ຂ) ອ້າຍເຢ້ົາັ : ອ້າຍເຢ້ັົາອາຍຸ 26 ປີ, ເປັນປະຊົນທີ່ມີຈິດໃຈອົບເອຼ້ືັອຍອາລີແລະມີຄວາມຊີ່ືສັດ. ລາວເປັນຜົວຂອງເອືຼ້ັອຍ ເຢາັົ້ . ລາວເມເຮັດວຽກແຕູ່ຫ້າໂມງເຊົາຼ້ັ ຫາແປດໂມງແລງແລະເປນັ ຄົນໜງ່ີຶ ທໃ່ີ ຫ້ຂໍ້ມູນຕູ່າງໆໄດ.້ ຫັຼງຈາກທີ່ບລາວກັບ ເອືັ້ຼອຍເຢົັ້າໄດ້ລູກຊາຍແລ້ວ, ອ້າຍເຢ້ົັາເຈັບເປັນຕະຫຼອດ, ບໍ່ສາມາດກິນອາຫານຫຍັງໄດ້. ເມີື່ອເຖິງລະດູເກັບກູ່ຽວ ພວກສັກດິນາເກັບພາສີແຕູ່ລາວບ່ໍມີເງິນທີ່ຈະເສຍພາສີ. ອ້າຍເຢົັ້າຖືກພວກສັກດິນາຈັບ, ຂຸມຂັງໃສູ່ຄຸກຂອງໝູ່ບ້ານ ແລະຖືກທໍລະມານຢ່າງໜັກໜູ່ວງ. ດ່ັົງນັ້ຼນຜູ້ເປັນຢູ່ເຮືອນຈໍາເປັນຕ້ອງຂາຍລູກ, ຂາຍໝາເພື່ີອຫາເງິນໄປໄຖູ່ເອົາລາວ ກບັ ມາ. ຄ) ນ້ອງຕີ ນ້ອງຕີແມູ່ນລູກສາວກົກຂອງຜົວເມຍເອຼັ້ືອຍເຢ້ົັາ. ແມູ່ນໜີ່ຶງໃນເດັກນ້ອຍແມູ່ຍິງທີ່ມີຄວາມໜ້າຮັກ, ສະຫາຼ ດ. ອາຍຸຫາກໍໄດ້ 7 ປີສາມາດເຮດັ ວຽກເຮືອນຊູ່ວຍແມູ່ໄດ້ແລ້ວ, ເອົານ້ອງ, ຮູ້ເຄາົ ລົບນັບຖືປ້າລຸງ. ຍ້ອນບໍ່ມີເງິນເສຍຄູ່າ ພາສ.ີ ນອ້ ງຕຈີ ຶງີ່ ຖກື ຄອບຄວົ ຂາຍເພ່ອີື ເອາົ ເງນິ ໄປເສຍພາສີ ແລະ ໄຖເອາົ ຊວີ ິດຂອງຜູ້ເປັນພໍ.່ ງ. ຕົວລະຄອນງິເກ້ ຕົວລະຄອນງິເກ້ເປັນຕົວລະຄອນທໍາມະດາ ແຕູ່ເປັນຮບູ ພາບຕົວແບບຂອງຊົນຊັຼ້ນຂອງສັກດນິ າຫວຽດນາມ. ເປນັ ຫຍງັ ຈ່ີິງເວຼົ້າັ ແນວນຼັ້ນ ຢາກແກໄ້ ຂໄດ້ບັນຫານັຼີພ້ ວກເຮົາຊອກຮ້ເູ ລິກກຽູ່ ວກບັ ຕວົ ລະຄອນນຼ້ີ.ັ ກູ່ອນອີື່ນເຮົາເຫັນງິເກ້ເປັນຄົນທີ່ບໍ່ຮູ້ຕ້ອງການຮູ້ໜັງສືນັຼ້ນຄືກັນກັບພວກເຈ້ຼັົາທີ່ດິນຄົນອືີ່ນໆ. ຊີວິດຂອງຫງິ ເກ້ເປັນຄອບຄົວຮ່ັົງມີ. ສີິ່ງທີ່ບົ່ງບອກວູ່າ ຫງິເກ້ເປັນຄອບຄົວຮົ່ັງມີແມູ່ນການກໍ່ສ້າງເຮືອນເປັນແບບເຄີິ່ງເກົ່າແກູ່ ແລະ ເຄ່ີງິ ທນັ ສະໄໝ ແລະ ການປະດັບປະດາໃນຫອ້ ງຮບັ ແຂກ.ນອກນີຼຍັ້ ັງສະແດງອອກການດໍາລງົ ຊີວິດ. ລັດທິທຶນນິຍົມໄດ້ນໍາເຂົ້ຼັາສັງຄົມຫວຽດນາມການດໍາລົງຊີວິດແບບນາຍທຶນ. ຫງິເກ້ເປັນຄົນໂງູ່ງູ່າວ ແຕູ່ພັດ ຢາກຮຽນເອົາການດໍາລົງຊີວິດແບບນາາຍທຶນອີກ. ຕາມທັດສະນະຂອງຫງິເກ້ສິ່ີງໃດທ່ີເກີດຂຶັຼ້ນຢູ່ໃໃນຕົວເມືອງ, ຢູ່ ແຂວງລ້ວນແຕູ່ແມູ່ນສງີ່ິ ທີ່ກ້າວໜ້າ ແລະ ທັນສະໄໝ. ໝໍບອກໃຫ້ເມຍ ເອຼັ້ີນລູກສາວວູ່າ“ໝູ່ອມ” ຄກື ັນກັບເອີ້ັຼນຍາງ ນາງຂອງເຈົຼາ້ັ ເມອື ງ ເຈຼາັ້ົ ແຂວງ. 118

ຫງິເກ້ເປັນຄນົ ທີ່ຮ່ົັງມີ ແຕູ່ເປນັ ຄນົ ຂຼີັ້ກະຕັງ ອາຫານທ່ີກິນ ກິນແຕຜູ່ ັກບຼ້ັົງຂວ່ົ ເປນັ ສູ່ວນໃຫຍູ່, ໄກ້ໜງຶີ່ ໂຕເອົາ ມາແຕູ່ງກິນຮອກ 2-3 ຄາບ. ຫັຼງຈາກກິນເຂ້ຼົັາແລ້ວທຸຄາບ ແມູ່ຂອງເພ່ິີນຍັງໄດ້ນັບຕູ່ອນຊຼັ້ີນໄວ້ວູ່າຍັງເຫຼືອເທົ່າໃດ ຕ່ອູ ນຢູໃ່ ນຖ້ວຍ. ເທົ່ານັ້ຼນຍັງບໍ່ພໍ ຜົວເມຍຫງິເກ້ຍງັ ໄດ້ທູບຕີ ແລະ ຈອບອອຍເພືີ່ອຊ້ັຼືລກູ ແລະ ໝາແມລູ່ ູກອູ່ອນເອັຼ້ອື ຍ ເຢາັ້ົ ດວ້ ຍລາທຖ່ີ ກື ເວລາຈາູ່ ຍເງນິ ພດັ ຈາູ່ ຍບໍ່ເຕມັ . ບັນຫານີຼ້ພັ ິສດູ ໃຫ້ເຫນັ ວູາ່ ຫງເິ ກ້ເປນັ ຄນົ ຂ້ຼີຖັ ີ່ ແລະ ຂມົ ຫັງຄົນອນີື່ . 119

ບດົ ທີ 12 ນກັ ກະວີ ໂຕຫວຶ 6. ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ກະວີ ແລະ ພາລະກດິ ການປະດດິ ແຕງູ່ 1.1 ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ກະວີ ທູ່ານໂຕຫຶວເກີດເມືອ ປີ 1920 ທູ່ານເກີດທີ່ ແຂວງເທືອທຽນ ເປັນແຂວງທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມສວຍ ງາມຂອງທິວທັດທໍາມະຊາດ ແລະ ມີມູນເຊັ້ຼືອສິລະປະ ວນັ ນະຄະດີອັນອຸດມົ ສມົ ບູນ. ສະພາບຄອບຄົວຂອງ ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ໄດ້ມີຜົນ ສະທ້ອນຕໍ່ສະພາບອາລົມຈດິ ຂອງທູ່ານໃນສະໄໝຍງັ ເດັກ. ເວລາທູ່ານຍັງນ້ອຍ ທູ່ານມີຊ່ີືວູ່າ ກິມແທງ. ຍ້ອນສະພາບ ຄອບຄົວຂອງທູ່ານມັກສິລະປະວັນນະຄະດີ. ດົັ່ງນັ້ຼນ, ຈີ່ິງ ສົ່ງຜົນສະທ້ອນເຖິງໂຕຫຶວ ມີຈິດໃຈສະຫງວນມັກສິລະ ປະມາແຕ່ຍູ ງັ ນອ້ ຍ. ພາບທີ 75 ທາູ່ ນ ໂຕຫວຶ ພ່ໍຂອງທູ່ານ ໂຕຫຶວ ເປັນນັບຖືສາສະໜາໝາກຍໍ ນອນຢູ່ໃນຊົນຊ້ັຼນທີ່ທຸກຈົນ, ເປັນຜູ້ທີ່ມັກຄົັຼ້ນຄວ້າ ແລະ ມກັ ແຕງູ່ ກາບກອນ ແລະ ຝກແອບໃຫລ້ ູກຕດິ ພນັ ກັບການປະດດິ ແຕ່ງູ ແຕລູ່ ະມັື້ຼພ່ໍຂອງທາູ່ ນໄດປ້ ຸກທູາ່ ນໂຕຫວຶ ແຕເູ່ ຊຼົ້ັາ ເພືີອ່ ມາອາູ່ ນ ແລະ ຈົດກູ່າຍກາບກອນພ້ຼັນຶ ເມອື ງ. ແມູ່ຂອງ ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ແມູ່ນຄົນຢູ່ເມືອງເຮ້ ແມູ່ຂອງທູ່ານເປັນຄົນທີ່ມັກສິລະປະ, ມັກຮ້ອງລໍາທໍາເພງ ແລະ ທູ່ານໂຕຫຶວກໍໄດ້ຮຽນຮູ້ສິລະປະຕູ່າງໆຈາກແມູ່ ເຖິງແມູ່ີນວູ່າແມູ່ຂອງທູ່ານຈະເສຍຊີວິດໄປແລ້ວ ແຕູ່ອະນຸສອນແຫູ່ງ ທໍານອງຂບັ ລໍາ ແລະ ສຽງກອມລູກອນັ ອອນຊອນຂອງຜູ້ເປັນແມູ່ ກຍໍ ັງຝງັ ໄວ້ຢູ່ໃນດວງໃຈຂອງໂຕຫວຶ ຕະຫຼອດມາ. ທູ່ານໂຕຫຶວ ແມູ່ນນັກກະວີທ່ີຍິ່ີງໃຫຍູ່ ເປັນຜູ້ນໍາໜ້ າໃນວັນນະຄະດີກ້າວໜ້ າຂອງຍຸກສະໄໝ ໃໝູ່ ຢູ່ ຫວຽດນາມ. ຍາມໃດທູ່ານກໍປະດິດແຕູ່ງບົດຕູ່າງໆຮັບໃຊ້ການປະຕິວັດ ແຕູ່ຕົັ້ຼນຕະຫຼອດປາຍ. ສີິ່ງທີ່ປະເສີດຂອງໂຕ ຫຶວ ແມູ່ນການປະກອບສູ່ວນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍເຂຼ້ັົາໃນວັນນະຄະດີແຫູ່ງຊາດນັຼ້ນແມູ່ນວັນນະຄະດີປະຕິວັດ, ວັນນະຄະດີ ຂອງໂຕຫຶວແມນູ່ ສ້າງຂ້ນັຶຼ ຕາມລກັ ສະນະຂອງພກັ ຢາ່ ງແທຈ້ ິງ. ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ແມູ່ນນັກກະວີຂອງນັກຮົບ ເປັນຜູ້ປະຕິບັດຢ່າງເຂຼັ້ມງວດກູ່ຽວກັບອຸດົມຄະຕິອັນກ້າວໜ້າຂອງ ຍກຸ ສະໄໝ. ໂຕຫຶວບໍ່ພຽງແຕແູ່ ມູ່ນຜູ້ປະດິດແຕູ່ງ ຍັງແມູ່ນນັກເຄີື່ອນໄຫວປະຕິວັດທີ່ດີເດນົ່ັ . ໃນໄລຍະ 40 ກວາູ່ ປີ ທ່ີ ທູ່ານໄດ້ເຄີ່ືອນໄຫວວຽກງານການປະດິດແຕູ່ງ ເຖິງວູ່າບົດວັນນະຄະດີຂອງທູ່ານຈະບ່ໍຫຼາຍຄືກັນກັບບັນດານັກປະພັນ ຕູາ່ ງໆກໍຕາມ ແຕູບ່ ດົ ຂອງທາູ່ ນເຕັມໄປດ້ວຍຄຸນຄູ່າທາງດ້ານເນຼອື້ັ ໃນສງູ ສົງ່ , ມຄີ ວາມໝາຍເລິກເຊິີງ່ ທ່ສີ ອູ່ ງແສງເຖິງ ການປະຕວິ ັດ ແລະ ຍກຸ ສະໄໝໄໝູ່. ບົດກະວີຂອງທູ່ານ ໂຕຫຶວ ແມູ່ນຕົວແທນຂອງສິລະປະກໍາທີ່ກ້າວໜ້າຂອງຍຸກສະໄໝໃໝູ່ ແມູ່ນອຸດົມຄະຕິ ຂອງພັກ ແລະ ຂອງລັດຢາ່ ງສູງສ່ົງ. ການປະດິດແຕງູ່ ຂອງທາູ່ ນໂຕຫຶວ ມີຄວາມໝາຍ ແລະ ເປນັ ຕວົ ແທນ ແລະ ເປັນ ຜົນງານໃຫວ້ ນັ ນະດີ. 120

ພາບທີ 76 ການສນົ ທະນາຂອງລຸງໂຮູ່ ທ່ີທາູ່ ນໂຕຫວຶ ເອາົ ມາຂຽນເປນັ ກາບກອນ ພາບທີ 77 ລງຸ ໂຮູ່ ກບັ ໂຕຫວຶ ພາບທີ 78 ຄອບຄວົ ຂອງທາູ່ ນໂຕຫວຶ 6.2 ພາລະກດິ ການປະດດິ ແຕງູ່ ຂອງທາູ່ ນໂຕຫວຶ ໃນຊິວດິ ໄວຮຽນຂອງທາູ່ ນໂຕຫຶວໄດ້ຮັບຜນົ ສະທ້ອນຈາກວນັ ນະຄະດເີ ພີນຈິດກາ້ ວໜາ້ , ວັນນະຄະດີສັດຈະ ທັດວິຈານຂອງຝຣ່ົັງ, ທູ່ານໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກບັນດານັກປະພັນວັນນະຄະດີທ່ີກ້າວໜ້າ ເປັນຕັົຼ້ນແມູ່ນ ທູ່ານ ຟານໂບງ້ ເລົາ, ຟານຈູຈິງ... ເມື່ີອທູ່ານໃຫຍູ່ຂັ້ຶຼນມາ ທູ່ານໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກຂະບວນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍຊາດ ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງ ປະຊາຊົນຕ້ານພວກລູ່າເມືອງຂຼຶັ້ນຝຣ່ົັງ ແລະ ອາເມລິກາ ນ້ີຼັເປັນສິີ່ງທີ່ຕັດສິຼັ້ນການປະດິດແຕູ່ງຂອງທູ່ານ ກໍຄືເສຼັໜ້ ທາງ ຂອງການເປນັ ນກັ ປະພັນຢາ່ ງແທ້ຈິງ. 121

ໃນລະຫວູ່າງ ປີ 1936-1939 ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ໄດ້ຮັບຜົນສະທ້ອນຈາກວັນນະຄະດີສະຫະພາບໂຊວຽດ, ທູ່ານ ໄດ້ອູ່າານບັນດາບົດວັນນະຄະດີຫຼາຍເຫຼ້ັມເປັນຕົັ້ຼນແມູ່ນ ເລ່ືີອງ “ເຫັຼກໄດ້ສຸບແລ້ວຄືແນວນັ້ີຼແຫຼະ” ແລະ ບົດປະພັນ “ແມູ່” ມາກຊິມກອກກີ່. ນອກຈາກນ້ັຼນ, ທູ່ານຍັງໄດ້ພົບປະກັບບັນດານັກຄອມມຸຍນິດຫວຽດນາມຫຼາຍທູ່ານ. ສາເຫດດັົງ່ ກາູ່ ວນຼັນ້ ໄດຊ້ ວູ່ ຍໃຫທ້ ູ່ານໂຕຫຶວກາຍເປັນນກັ ກະວີຜູທ້ ຍີ່ ິງໃຫຍູ່ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ທູ່ານໂຕຫຶວໄດ້ເຂັຼົ້າເຄື່ີອນໄຫວວຽກງານການປະຕິວັດແຕູ່ຕອນຍັງນ້ອຍ ຈົນມາເຖິງປີ 1936 ທູ່ານໂຕຫຶວໄດ້ ເຂຼົ້ັາເປັສະມາຊິກຊາວໝູຸ່ມຄອມມູນິດ. ປີ 1939 ທູ່ານຖືກພວກທະຫານຝຣົ່ັງຈັບເຂັ້ົຼາຄຸກຢູ່ທາງພາກກາງຂອງ ຫວຽດນາມ ແລະ ປີ 1941 ທູ່ານໄດໂ້ ຕນອອກຈາກຄຸກ ສມື ຕໍ່ເຮັດການປະຕວິ ັດ. ພາບທີ 79 ພາບຂອງທາູ່ ນໂຕຫວຶ , ທູ່ານຫງຽນຕວນ ແລະ ທາູ່ ນຟາຍສຍຸ ເຖິງວູ່າວຽກງານການປະຕິວັດຈະເປັນວຽກທີ່ໜັກໜູ່ວງປານໃດກໍຕາາມ ແຕູ່ທູ່ານໂຕຫຶວບ່ໍໄດ້ຫຸຼດຄວາາມ ພະຍາຍາມ ຄວາມຕ້ັຼງໃຈໃສູ່ໃນການປະດິດແຕງູ່ ຜົນງານບັນດາກາບກອນອອກສູ່ສງັ ຄມົ ກົງກັນຂ້າມວຽກງານນັຼ້ນຍັງ ເຮັດໃຫ້ທູ່ານມີອຸດົມຄະຕິສູງກວູ່າເກົ່າ ແລະ ການປະດິດແຕູ່ງກໍຫຼາຍກວູ່າເກ່ົາ ພ້ອມດຽວກັນນຼັ້ນບັນດາກາບກອນທ່ີ ທາູ່ ນແຕູ່ລວ້ ນແຕມູ່ ຄີ ວາມໝາຍອນັ ໜກັ ແໜ້ນ ແລະ ເລກິ ເຊ່ງິີ . 7. ບນັ ດາບດົ ກະວທີ ດ່ີ ເີ ດນົ່ັ ນບັ ແຕູ່ ທູ່ານ ໂຕຫວຶ ເຂ້ັຼາົ ເຄອື່ີ ນໄຫວວຽກງານປະຕວິ ດັ ຈນົ ຖືກຈັບຫາຼ ຍໆຄັ້ຼງ ແຕູ່ທູາ່ ນບໍ່ເຄຍີ ປະປ່ອຍວຽກງງານ ການປະດິດແຕູ່ງກາບກອນ ເຖິງແມູ່ນວູ່າຢູ່ໃນຄຸກແຕູ່ທູ່ານກໍຍັງແຕູ່ງກາບກອນ. ບັນດາບົດກອນທີ່ ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ແຕູ່ງຂຶ້ຼັນ ລ້ວນແຕູ່ມີເນັື້ຼອໃນລັກສະນະຕໍ່ສູ້, ມີຄະຕິເຕ່ືີອນໃຈສູງຕໍ່ການປະຕິວັດ, ສູ່ອງແສງຕົວຈິງຂອງສັງຄົມ ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ປະຊາຊນົ ທກຸ ຄນົ ຈົ່ງກາ້ ວຂນຶຼ້ັ ສູ່ສັງຄມົ ນິຍົມ ແລະ ເຊີ່ືອໝັນ້ຼ ຕອໍ່ ານາຄົດຂອງປະເທດຊາດ. ເຊິ່ີງປະກົດມີ ບັນດາບົດກອນຄື: ບົດກະວີ “ແຕນູ່ ັຼ້ນ” ແມູນ່ ຜົນງານການປະດິດແຕູ່ງຂອງທູ່ານ ໃຊ້ເວລາ ແຕປູ່ ີ 1937-1946 ເປັນ ເວລາ 9 ປີ. ກະວີ “ແຕ່ນູ ຼ້ນັ ” ລວມມີ 71 ບົດ ແລະ ແບູ່ງອອກເປນັ 3 ພາກຄ:ື ພາກທີ 1 ຊື່ີວູ່າ “ນອງເລືອດ” ລວມມີ 27 ບົດ ໄລຍະການປະແຕູ່ງກາບກອນຕອນນຼ້ັີ ແມູ່ນໄລຍະທ່ີທູ່ານ ໂຕ ຫຶວ ຍັງເປັນນັກຮຽນ ທູ່ານຍັງມີຄວາມຕື່ີນເຕັຼ້ນກັບການປະຕິວັດ ແລະ ກໍແມູ່ນໄລຍະທີ່ປະກົດມີແນວໂຮມ ປະຊາທິປະໄຕ. ຕອນທີ 2 ຊີື່ວູ່າ “ຊີກໃສ້” ລວມມີ 30 ບົດ ໄລຍະການປະແຕູ່ງກາບກອນຕອນນັີ້ຼ ແມູ່ນໄລຍະທີ່ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ຖືກຈັບຄຸມຂັງ ແຕູ່ ປີ 1935-1942 “ຊີກໃສ້” ແມູ່ນສຽງເວັ້ຼົາແຫູ່ງຄະຕິເຕືອນໃຈຂອງບັນດານັກຮົບປະຕິວັດຜູ້ ເດດັ ດ່ຽູ ວໜຽວແໜນ້ ບໍຍ່ ອມຈໍານນົ ຕໍສ່ ດັ ຕ່ໍຢາ່ ງດດັ ຂາດ. 122

ຕອນທີ 3 ຊ່ີວື ູ່າ “ປດົ ປ່ອຍ” ລວມມີ 14 ບົດ, ກອນຈໍານວນນຼັ້ີ ແຕູ່ຂຶ້ຼັນໃນໄລຍະບົນເສັຼ້ນທາງການໂຕໜີອອກ ຈາກຄຸກຂອງ ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ມັນແມູ່ນຄວາມຄິດ, ຄວາມເວ້ັົຼາອອກຈາກດວງໃຈຂອງນັກຮົບປະຕິວັດທີ່ຕ້ັຼງໜ້າກ້າວ ເຂົຼັ້າສູ່ໄລຍະໃໝຂູ່ ອງການປະຕວິ ດັ ໃນທ່າູ ທີມີໄຊ. ສະຫຼຸບລວມແລວ້ ປັ້ມບົດກາບກອນ “ແຕູນ່ ັ້ຼນ” ແມູ່ນຄວາມຮັບຮູ້,ອຸດົມຄະຕິຂອງນັກຮົບປະຕວິ ັດ, ແມູ່ນການ ກະທໍາອັນແທ້ຈິງຂອງນັກຮົບປະຕວິ ັດ, ແມູ່ນຄວາມຮັບຮູ້ກູ່ຽວກັບການປະຕິວັດຢ່າງທູ່ຽງແທ້ ແລະ ມັນຍັງເປນັ ຄວມ ຮັບຮູ້ສິດແຫູ່ງຄວາມເປັນມະນຸດ ເຊີ່ິງເຫັນໄດ້ນ້ໍາໃຈຮັກຊາດ ຮັກຫອມຊົນຊຼັ້ນຢ່າງເລິກເຊີ່ິງອັນເດັດດູ່ຽວໄປນໍາການ ປະຕິວດັ , ເຫັນໄດ້ຈິດໃຈມະໂນທໍາ ແລະ ສງູ ສ່ົງຂອງການປະຕິວັດ. ພາບທີ 80 ປມັ້ ບນັ ທກຶ ບດົ ກອນ “ແຕນູ່ ັຼນ້ ” ພາລະກິດການປະດິດແຕູ່ງຂອງທູ່ານໂຕຫຶວພາຍຫັຼງການປະຕິວັດເດືອນສິງຫາ ປີ 1945 ໃນໄລຍະນີ້ຼັທູ່ານໄດ້ ແຕູ່ງບົດກະວີທ່ີມີຊີ່ືວູ່າ “ຫວຽດບັກ” ສະພາບ ແລະ ເຫດການທ່ີພາໃຫ້ກໍາເນີດ ກະວີ “ຫວຽດບັກ” ຄື: ບັນດາບົດ ກະວີ ໃນເຫ້ັຼມ “ຫວຽດບັກ” ໄດ້ກໍາເນີດຂ້ຶຼັນໃນໄລຍະການຕໍ່ສູ້ຕ້ານພວກລູ່າເມືອງຂຶຼັ້ນຝຣົ່ັງ ເປັນເວລາ 8-9 ປີ. ບົດ ກະວີ “ຫວຽດບກັ ” ໄດ້ແຕູ່ງຂັຼຶ້ນໃນໄລຍະກະແສວັນນະຄະດີຕ່ໍຕາ້ ນ. ເຊງ່ິີ ໃນໄລຍະນຼີັ້ ທາູ່ ນໂຕຫຶວຖືວູ່າເປັນນັກກະວີທີ່ ຖືຄັນທຸງນໍາໜ້າໃນການປະດິດແຕູ່ງກະວີທີ່ມີເນືຼັ້ອໃນສູ່ອງອສງເຖິງວຽກງານການຕໍ່ສູ້ຕ້ານພວກລູ່າເມືອງຂຶັ້ຼນ. ບົດ ກອນຂອງທູ່ານຍາມໃດກໍສາມາດດງຶ ດູດຄວາມຈິດໃຈຂອງປະຊາຊົນ ໃຫ້ມີຄວາມສົນ ເຫັນໄດ້ການຊ້ຼັີນໍາໆນໍາພາອັນ ຖືກຕ້ອງຂອງພັກ-ລັດ. “ຫວຽດບັກ” ແມູ່ນບົດກະວິເຫຼັ້ມໜີ່ຶງທ່ີຊີວິດຊີວາ ເຕັມໄປດ້ວຍນໍ້າໃຈປະຕິວັດອັນສູງສ່ົງ. “ຫວຽດບກັ ” ມີຄວາມໝາຍ ແລະ ຄນຸ ຄູາ່ ພເິ ສດຕກ່ໍ ບັ ວນັ ນະຄະດີ ແລະ ປະຫວັດສາດຫວຽດນາມ. “ຫວຽດບັກ” ມີຄຸນຄູ່າຢ່າງຫຼວງຫຼາຍເຊ່ີິງສະແດງອອກຄື ເມື່ີອເບີ່ິງທີົ່ວໄປແລ້ວ ບົດກະວີ “ຫວຽດບັກ” ແມູ່ນ ສຽງຮ້ອງຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມໃນສະໄໝນັຼ້ນ ຄວາມໝາຍວູ່າ ເນອ້ັຼື ໃນເລ່ີອື ງມັນໄດ້ສູ່ອງແສງເເຖິງປະຊາຊົນ ແລະ ປະເທດຊາດ. ບົດກະວີ “ຫວຽດບັກ” ແມູ່ນກາບກອນແຫູ່ງຍຸກສະໄໝ ທີ່ສູ່ອງແສງເຖິງຈິດໃຈອັນແທ້ຈິງຂອງ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ໃນສະໄໝຕໍ່ຕາ້ ນ, ມັນແມູ່ນປຽບເໜືອນສຽງເພງແຫງູ່ ດວງວນິ ຍານ ທ່ີສູ່ອງແສງເຖງິ ອນັ ລວມ ແລະ ອັນສະເພາະ. ບົດກະວີ “ຫວຽດບັກ” ແມູ່ນບດົ ກະວນີ ິພນົ ທສີ່ ະແດງເຖິງຄວາມຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ, ຍາມໃດທູ່ານໂຕຫຶວ ກໍພັນລະຍາເຖິງພາບທີ່ສວຍສົດງົດງາມຂອງບ້ານເກີດເມືອງນອນ. ຜູ່ານການພັນລະນາທິວທັດທໍາມະມາດທີ່ງົດງາມ 123

ຂອງບ້ານເກີດເມືອງນອນນຼີັ້ ພວດເຮົາເຫັນໄດ້ນ້ໍາໃຈຮັກຊາດຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນຢ່າງແທ້ຈິງ. ນອກນີ້ັຼ, ທູ່ານຍັງ ພັນລະນາເຖງິ ແສງເດືອນ, ຄວາມຮກັ ຫອມຊວີ ິດ, ຮັກການອອກແຮງງານ ແລະ ຮກັ ພາບທໍາມະຊາດ. ພາບທີ 81 ບນັ ທກຶ ບດົ ກອນ “ຫວຽດບັກ” ຕະຫຼອດໄລຍະແຫູ່ງການຕໍ່ສຕູ້ ້ານກັບພວກລູ່າເມືອງຂັຼ້ຶນ ເຮດັ ໃຫ້ທູ່ານໂຕຫຶວ ມີຄວາມປະຫຼາດໃຈ ໝາຍຄວາມ ວູ່າ ທູ່ານໄດ້ພົບກັບສິ່ີງທີ່ແປກໃໝູ່ຫຼາຍຢ່າງທີ່ເຮັດໃຫ້ທູ່ານມີຄວາມດູດດື່ີມ, ມີຄວາມຮັກ ແລະ ທະນົງໃຈຕ່ໍປະເທດ ຊາດ ຕໍ່ການນໍາພາຂອງພັກ-ລັດ, ຮັກຫອມປະເທດຊາດຫວຽດນາມ. ໄປຄຽງຄູ່ກັບຄວາມທະນົງໃຈຂອງທູ່ານ ທູ່ານ ຍັງມີຈິດໃຈສັດຈະທັດນິຍົມປະຕິວັດອັນແທ້ຈິງ ເຊ່ີິງສະແດງອອກຄືຄວາມເຊ່ີືອໝັຼ້ນທີ່ບໍ່ເຄີບປ່ຽນແແປງຕການ ປະຕວິ ດັ , ຄວາມຮຽກຮ້ອງປຸກລະດົມຈິດໃຈຂອງພໍແ່ ມ່ປູ ະຊາຊນົ ຫວຽດນາມ ດົ່ັງກອນທີຂ່ ຽນວູາ່ : ວັນໃໝູກ່ ບັ ຄນື ຕົວເມອື ງ ວນັ ໃໝກູ່ ບັ ຄນື ຕອນດິນແຫງູ່ ນັ້ີຼ ວັນໃໝູ່ປ່າໄມສ້ ົດໃສ ຄວາມມ່ວູ ນຊີື່ນ, ນາ້ໍ ໃຈສດັ ຈະທດັ ນຍິ ົມໃນບົດກອນຂອງທູ່ານໂຕຫວຶ ສະແດງອອກໃນບົດເພງັ “ໂຕຊ້າງ” ຊາ້ ງເອຍີ ຊ້າງ ຊ້າງນ້ອຍ ຊ້າງໃຫຍອູ່ ອກໄປເຈາັົຼ້ ຕີເດີ ຊ້າງເປັງ່ ສຽງດັງ ປາບສດັ ຕມູ ູນຸ່ ທະລາຍ... ຢໃູ່ ນສະໜາມຮົບອ້າຍນ້ອງກອງທັບຫວຽດນາມເຄຍີ ເອ້ັຼີນຊື່ີໃຫ້ປນວູ່າຊາ້ ງ, ປນນ້ອຍແມູ່ນຊ້າງນ້ອຍ, ປນໃຫຍູ່ ແມູ່ນຊ້າງໃຫຍູ.່ ບາງເທືີ່ອກໍສະແດງອອກໃນການປະຕິບັດໜ້າທ່ີວຽກງານທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍສຽງຮອ້ ງໂຮຄື ບດົ ຊົມເຊີຍ ບົດກະວີ “ນັກຮົບດຽນບຽນຟູ” ມັນແມູ່ນຄວາມມູ່ວນຊືີ່ນອັນທໍາມະດາທີ່ສຸດ. ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ທູ່ານໄດ້ສະແດງ ທັດສະນະກໍາລັງແຮງ ແລະ ຈິດໃຈອັນທູຸ່ນທູ່ຽງ ອົດທົນຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມຢ່າງແທ້ຈິງ. ທູ່ານໂຕຫຶວເປັນຜູ້ ບນັ ທຶກຄວາມມູ່ວນຊນື່ີ ດງັ່ົ ກ່າູ ວນນ້ັຼ . ບົດກະວີ “ລະດບູ ານໃໝູ່” ແຕງູ່ ຂຶນັ້ຼ ປີ 1961 ເຊ່ິີງມີຕອນໜຶງີ່ ໄດຂຽນວ່າູ : ກີງ່ິ ໝາກກະທັນໜ້າບາ້ ນ ໝາກຫວາຍນ້ອຍ ໜ້າອອນຊອນ ເໜອື ຄວາມສກຸ ດຽູ່ ວດາຍ ຄວາມຫວັງນອ້ ຍໆ ຫອ້ ຍຢູຕ່ ່ໍໜ້າຂອງມວນມະນຸດ... ປຽບເໜອື ນສນັ ຕິພາບ ເອກະລາດ, ຄວາມຢູ່ເຢັນເປັນສຸກ, ການເປັນຢ່ທູ ອ່ີ ົບອນູຸ່ ມາມອບໃຫ້ມວນມະນດຸ ແມູ່ນ ຄວາມຢູ່ເຢັນເປັນສຸກ ແລະ ຄວາມເສລີພາາບ. ຄວາມມູ່ວນຊ່ືີນໃນບົດກອນຂອງທູ່ານໂຕຫຶວ ແມູ່ນຄວາມ 124

ມູ່ວນຊ່ີືນທໍາມະດາສາມັນ ສະແດງອອກຢ່າງສະຫງູ່າຜູ່າເຜີຍ ແລະ ໃນຄວວາມມູ່ວນຊີ່ືນນັ້ຼນ ເຕັມໄປດ້ວຍຈິດໃຈ ຮັກຫອມປະເທດຊາດຢ່າງສູງສົງ່ ດັ່ົງບດົ ກອນຕອນໜ່ີຶືງຂອງ ບົດກະວີ “ລະດບູ ານໃໝູ່” “… ລະດບູ ານໃໝູ່, ໄປລະດູບານໃໝູ່ ຄວາມມວູ່ ນຊືີນ່ ທຍີ່ ງ່ິີ ໃຫຍູ່ ທະເລແຫູ່ງຄວາມມູວ່ ນຊ່ືີນ ດ່ງັົ ກະແສແສຟອງສຂີ າວທີງ່ ດົ ງາມ ສຽງບົດກອນໄດດ້ ງັ ຂຼັຶນ້ ເປັນຄາໍ ອວຍພອນທີແ່ ສນສດົ ຊ່ນີື ເປັນເສຼັ້ນທາງກ້າວຂນັ້ຶຼ ສູຊ່ ີວດິ ທີຄ່ ວາມສກຸ ຢ່າງກວ້ າງໃຫຍໄູ່ ພສານ ເປັນບາງຄັງ້ຼ ສາຍພູກຄໍ ວນຄາ້ ງຄວາມມູວ່ ນຊ່ນີື ອອກມາ...” ບົດກອນຕອນນຼັ້ີ ເວຼັ້ົາເຖິງຄວາມມູ່ວນຊືີ່ນຕ້ອນຮັບບຸນປີໃໝູ່. ໃນຄວາມມູ່ວນຊືີ່ນຂອງທູ່ານໂຕຫຶວ ເຖິງຈະ ມູ່ວນປານໃດທູ່ານກໍຍັງບີ່ິງເຫັນໜ້າທີ່ ແລະ ຄວາມທຸກຍາກທ່ີຈະຕ້ອງຂ້າມຜູ່ານ ແລິ ເຫັນໄດ້ຄວາມສຸກ ຄວາມ ຮູ່ງຸ ເຮືອງເຫືຼອງເຫັຼ້ືອມຂອງປະເທດຊາດໃນອານາຄົດ. ຍ້ອນຄວາມມ່ວູ ນຊືນີ່ ເກີນຄວນ ແລະ ຄວາມເຊີອື່ ມັຼ້ນເກີນເຫດ ແລະ ຄວາມເຊີື່ອໝັຼ້ນເກີນຄວນ. ດັ່ົງນັ້ຼນ, ຈິີ່ງເຮັດໃຫ້ຜົນງານການປະດິດແຕູ່ງຂອງທູ່ານຈິ່ີງບ່ໍປາສະຈາກໄດ້ບາງ ຂຄ້ໍ ົງຄາ້ ງໃນການປະດິດແຕູ່ງ. ສາເຫດຂອງຄວາມມູ່ວນຊ່ນືີ ຂອງທູ່ານໂຕຫວຶ ມີດ່ົງັ ນ:ັຼີ້ - ສາເຫດພາວະວິໄສ ການປະດິດແຕູ່ງໄດ້ເຮັດໃຫ້ຊີວິດຂອງປະຊາຊົນມີຄວາມສຸກ ຈ່ີິງ້ຮັດໃຫ້ທູ່ານມີຄວາມ ເຊືອ່ີ ໝນ້ັຼ . - ສາເຫດໃນຕວົ ຂອງ ທາູ່ ນ ໂຕຫວຶ ແມູ່ນມີຄວາມເຊືອີ່ ໝັ້ນຼ ສດຸ ຂດີ , ມີຈດິ ໃຈສັດຈະທດັ ຕໍ່ການປະຕິວັດ ແລະ ບົນພືັ້ຼນຖານວິທະຍາສາດ, ເວັຼົ້າເຖິງຄວາມຮັບຮ້ຂູ ອງ ທູ່ານໂຕຫວຶ ເຂ້ຼາັົ ໃຈແຈງ້ ຕໍ່ທິດທາງກ້າວເດີນຂອງການປະຕິວັດ ອານາຄດົ ຂອງປະເທດຊາດ. - ທູ່ານໂຕຫຶວ ປະດິດແຕູ່ງຜົນງານທີ່ມູ່ວນອອນຊອນ ຍ້ອນວູ່າທູ່ານມີຄວາມຮູ້ທາງດ້ານແຕູ່ງກອນສໍາພັດຢ່າງ ຖືກຕ້ອງ ສອດຄູ່ອງ ແະ ມີດວງວິນຍານທາງດ້ານກາບກອນ ສາມາກະຕວງ,ຄາດຄະເນ ເຖິງອານາຄົດຂອງປະເທດ ຊາດໄດ.້ - ບດົ ກອນ “ລົມລວູ່ ງ” ແມນູ່ ນໍ້າໃຈຮັກຊາດ ຮັກຫອມບາ້ ນເກີດ ຮັກລັດທິສັງຄົມນິຍມົ ໝາຍຄວາມວູ່າທູ່ານ ໂຕຫວຶ ມີຄວາມຮກັ ສັງຄມົ ນຍິ ມົ ຢນຢູ່ບນົ ຫກຼັ ໝັຼນ້ ຊົນຊັຼນ້ ໂຕຫຶວ ໄດສ້ ະແດງກ່ຽູ ວກັບຄວາມຮັກດງັົ່ ກູ່າວນຼນັ້ ຢ່າງ ຈະແຈງ້ ເຊງົ່ ສະແດງອອກດົັ່ງບົດກອນຕອນໜງີຶ່ ທຂ່ີ ຽນວູ່າ: “…ໃນຊວີ ິດຂອງຄົນບ່ມໍ ຫີ ຍງັ ງາມລີື່ນ ຄົນຮກັ ກນັ ເກດີ ມາກໍເພອື່ີ ຮກັ ...” ການຖະແຫຼງກຽູ່ ວກັບຄວາມຮກັ ຄນົ ໃໝູ່ ສງັ ຄົມນິຍມົ ແມ່ນູ ເປນັ ສີງ່ິ ຊກຸ ຍູ້ໃຫ້ບຸກຄນົ ປັນການປຸກລະດມົ ຄນົ ໃ ໝ່.ູ ດ່ົັງບົດກອນຕອນໜ່ງີຶ ທີ່ຂຽນວູ່າ: “... ຮັກສຸດໃຈບນັ ດາບາດຍູາ່ ງ ແອບເປັນເຈົ້ຼັາແອບເປນັ ຄນົ ຮກັ ສຸດໃຈບັນດາຜທູ້ ່ີໄປເຖິງ ກກົ ແຂນສອງເບືຼອັ້ ງເໜອື ນສອງປກີ ນກົ ພວມບິນ ໜາ້ ເກດີ ກ້າຕ້ອນຮັບບນັ ດາອປຸ ະສັກ...” 125

ພາບທີ 82 ປ້ັມບດົ ກອນ ລມົ ລູວ່ ງ ຢ່ໃູ ນຄວາມມູ່ວນຊ່ນືີ ຂອງ ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ເຮັດຍັງເຫັນໄດ້ລັດທິມະນຸດສັດຈະທໍາສັງຄົມນິຍົມໄດ້ສະແດງອອກ ບດົ ກອນ “ອອກແນວໜ້າ” ແຕງູ່ ຂຶັຼ້ນລະຫວູາ່ ງປີ 1962-1971 ແມູ່ນບົດກອນທເ່ີ ວັົຼ້າເຖິງຄວາມອງົ ອາດກ້າຫານ ທມີ່ ີ ອຸດດົມຄະຕິຕ່ໍສູ້ອນັ ສູງສົ່ງເພອ່ີື ຄວາມເສລີພາບ, ປະຊາທິປະໄຕໃນສງັ ຄົມ, ມັນມີລັດທິວິລະຊົນປະຕິວັດອນັ ແຈ່ມູ ໃສ ໃນສະໄໝຕ້ານພວກຈັກກະພັດອາເມລກິ າ. “ອອກແນວໜ້າ” ສະແດງເຖິງຄວາມຕັດສິຼັ້ນໃຈຕໍ່ສູ້ ແລະ ເອົາຊະນະພວກຈັກກະພັດອາເມລິກາ ພ້ອມກັນນັຼ້ນ ເລີື່ອງຍັງໄດສ້ ະແດງເຖິງທູ່າບຸກໂຈມຕຂີ ອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຢ່າງພລິ ະອາດຫານ. “ອອກແນວໜ້າ” ແມູ່ນສຽງ ຮ້ອງຕ້ານຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າ ແລະ ສຽງຮອ້ ງແຫ່ງູ ການປົດປອູຍ່ ຊາດອອກຈາກແອບປົກຄອງຂອງພວກັ ມັນ. ພາບທີ 83 ບດົ ກອນ “ແມຕູ່ ະຫອຼ ດ” ບາງບນັ ຫາກຽູ່ ວກັບສິລະປະການປະດດິ ແຕູ່ງຂອງທ່າູ ນໂຕຫຶວ: 126

- ການຂະຫຍາຍຫົວເລ່ືອີ ງໃນບົດກອນ: ທູ່ານໄດສ້ ້າງ ແລະ ຂະຫຍາຍຫວົ ເລີ່ືອງນັບມັຼື້ນັບອຸດມົ ສົມບູນ ແລະ ມີ ຄວາມເລກິ ເຊງ່ິີ ກວູ່າເກ່ົາ ເຊິ່ງີ ສະແດງອອກນບັ ແຕູ່ ບົດກອນເຫັມຼ້ ທີ່ມຊີ ືີ່ວ່າູ “ແຕູ່ນນ້ັຼ ” ແມນູ່ ໄລຍະທີ່ທູ່ານມອີ ດຸ ມົ ຄະຕິ ຫັຼກໝ້ັຼນອັນສູງສົ່ງເຫັນໄດ້ຮູບພາບບນັກຮົບຊາວໝຸູ່ມ ແລະ ຮູບພາບຂອງປະຊາຊົນທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມພິລະອາດ ຫານ. ເຫຼ້ັມ “ຫວຽດບກັ ” ແມູ່ນໄລຍະທີ່ທາູ່ ນແຕງູ່ ເລີ່ືອງມຫີ ວົ ເລີືອ່ ງກູຽ່ ວກບັ ນາ້ໍ ໃຈຮກັ ຊາດ ມີລກັ ສະນະປະຊາທປິ ະໄຕ ຢາ່ ງຈະແຈ້ງ. ເຫຼັ້ມ “ລົມລວງ” ແມູ່ນໄລຍະທີ່ທູ່ານ ໂຕຫຶວ ມີອຸດົມຄະຕິຮັກປະເທດຊາດ, ຮັກສັງຄົມນິຍົມຢ່າງສູງສົງ ແລະ ທູາ່ ນຍັງໄດເ້ ອົາຫວົ ເລີື່ອງຄົນໃໝູ່ ສງັ ຄມົ ນິຍົມ. ເຫຼ້ັມ “ອອກແນວໜ້າ” ແມູ່ນໄລຍະທີ່ທ່ີທູ່ານມີອຸດົມຄະຕິສູງຕໍ່ຍກຸ ສະໄໝ ເພືອ່ີ ຄວາມເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ໃນສັງຄມົ ຄມົ ນຍິ ົມ ເວຼົັາ້ ເຖງິ ລດັ ທິປະຕວິ ັດໃນສະໄໝຕໍ່ສຕູ້ ້ານກັບຈກັ ກະພດັ ອາເມລິກາ - ການຂະຫຍາຍຕວົ ທາງດ້ານສິລະປະກາໍ : ເລ່ີອື ງທີ່ທູ່ານປະດດິ ແຕງູ່ ໄດ້ສະແດງອອກທາງດາ້ ນອາລົມຈດິ ຄ:ື ທູ່ານ ມັກພັນລະນາເຖິງມະໂນພາບຂອງຕົນເອງໃນບົດກອນ ເຫຼມ້ັ “ແຕູ່ນ້ຼັນ” ມັນແມູ່ນຄໍາເຕອື່ີ ນໃຫ້ແກູ່ຕົວຂອງທູ່ານໂຕຫຶ ວເອງ. ແຕູ່ວູ່າຍັງເປັນບົດຮຽນອັນຍີິ່ງໃຫຍູ່ທີ່ສຶກສາອົບຮົມໃຫ້ນັກຮົບປະຕິວັດຢູ່ໃນຄຸກ ເພາະວູ່າມັນແມູ່ນຄໍາໂອ້ລົມ ອັນໃກ້ສິດຮັກແພງທີ່ສຸດຂອງນັກຮົບປະຕິວັດ. ໃນບົດກອນ “ຫວຽດບັກ” ທູ່ານໄດ້ເວັ້ຼົາເຖິງຕົນເອງ ແຕູ່ມີລັກສະນະ ລວມ ແລະ ກວ້າງຂວາງ ໂດຍຜູ່ານບົດກອນຫວຽດບັກ ໃນບົດກອນ ຈະເຫັນຮູບພາບແມູ່ເຖຼັ້ົາ, ລຸງໂຫູ່ ແລະ ບັນດາ ນັກຮົບ…, ບົດກອນ “ລົມລູ່ວງ” ໂຕຫຶວ ໄດ້ເວ້ັົຼາກູ່ຽວກັບຕົນເອງ ແຕູ່ມີລັກສະນະສູງກູ່ຽວກັບຮູບພາບລວມ, ເວັ້ຼົາ ເຖິງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດລວມແລ້ວຈ່ງີິ ເວົາັ້ຼ ເຖງິ ຕົນເອງ. ນອກຈາກນຼັີ້ ບົດກກອນຂອງທູ່ານຍັງມີອາລົມຈິດທີ່ສູ່ອງແສງກູ່ຽວກັບສົງຄາມ. ໃນໄລຍະປະຫວັດສາດ ທູ່ານ ໄດ້ແຕູ່ງບົດກອນທີ່ມີເນຼື້ັອໃນສູ່ອງແສງກູ່ຽວກັບສົງຄາມຢ່າງຄົບຖ້ວນ ແລະ ທູ່ານໄດ້ມີວີທີສັງເຂບສົງຄາມແບ ລກັ ສະນະສະເພາະຂອງທູາ່ ນເອງ ແລະ ເຮດັ ໃຫ້ແນວຄິດຂອງທູ່ານນບັ ມືນັ້ຼ ບັ ຂະຫຍາຍຕົວ. ສະຫຼຸບລວມແລ້ວ ເມ່ືີອເວົຼັ້າເຖິງມະໂນພາບໃນບົດກອນຂອງທູ່ານ ໂຕຫຶວ ແມູ່ນມີຈຸດເດົ່ັນທາງດ້ານສິລະປະ ເປັນຮູບພາບລັກສະນະຊາດ, ອາລົມຈິດຂອງທຸກຄົນທີ່ມີຜົນສະທ້ອນເຊີ່ືອມຊື່ີມເຂຼົ້ັາໃນໝູ່ມະຫາຊົນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. ດ່ົັງນັ້ຼນ, ຍີິ່ງເຮັດໃຫ້ທູ່ານໄດ້ສະໜິດແໜ້ນ ແລະ ຈົ່ງຮັກພັກດີຕໍ່ອຸດົມການຂອງພັກ ຂອງຊາດ ແລະ ປະຊາຊົນຢ່າງ ສຸດຈະລດິ ຄວາມໝາຍນຼນ້ັ ໄດລ້ ະບາຍອອກໂດຍຜູ່ານບດົ ກອນທສ່ີ ວາຍງາມ, ນັມິຼ້ ນວນ, ອອູ່ ນຫວານ. ທ່າູ ນ ໂຕຫວຶ ໄດສ້ າ້ ງສັນການປະດິດແຕູ່ງທ່ີສບື ມູນເຊຼັືອ້ ຂອງກອນບຮູ ານ ແລະ ກອນພື້ຼັນເມືອງ. ທາງດ້ານຈຸດພິເສດຂອງບົດກອນທ່ີທູ່ານແຕູ່ງຂຼ້ັຶນ ເປັນບົດກອນທີ່ຈື່ີຈໍາງູ່າຍ. ດ່ັົງນັຼ້ນ, ຈີ່ິງໃຫ້ພວກເຮົາຮູ້ໄດ້ວູ່າ ກອນຂອງທູ່ານ ໂຕຫຶວມີລັກສະນະສິລະປະຂອງປະຊາຊົນຊາວຜູ້ອອກແຮງງານຢ່າງແທ້ຈງິ . ຈາກບົດກອນ “ແຕູ່ນັຼ້ນ” , ບົດກອນ “ຫວຽດບັກ”, ບົດກອນ “ລົມລູ່ວງ”, ບົດກອນ “ອອກແນວໜ້າ” ແລະ ບັນດາບົດກູ່ອນອ່ີືນໆ ມັນລ້ວນ ແຕູ່ມີລັກສະນະສະເພາະຂອງທູ່ານ ໂຕຫຶວ ເຊ່ິີງບ່ໍອາດຈະໄປປົນປຫົຼງກັບບົດກະວີຂອງນັກປະພັກທູ່ານອືີ່ນໄດ້. ໝາຍ ຄວາມວ່າູ ບົດກະວີຂອງທູ່ານມີສສີ ນັ ຮບູ ຊງົ ແລະ ດີເດົນ່ັ ຂຼັ້ຶນເທີື່ອລະກາ້ ວ. 127

ພາບ 84 ບັນດາປມັ້ ບດົ ກອນ ທເ່ີ ປນັ ຜນົ ງານປະດດິ ແຕງູ່ ຂອງທູາ່ ນ ໂຕຫວຶ 8. ບດົ ກອນ “ປາ ຍອດດກຸ ເດອ່ີື ” ແປໂດຍທູ່ານ ສ.ເດຊາ, ຂດັ ຈາກປັ້ມ ກະວີ “ແຕູ່ນນ້ັຼ ” ຫາ້ ຫກົ ມືອຼັ້ ຶດຫວີ ເປັນຕະຄີວເມອື ງເພຍ ສບູ ແຕຢູ່ າເລກັ ໜ້ອຍ ພໍຜອູ່ ນອາລົມ ດືີມ່ ນ້ໍາອົມສອງອົມ ຄດິ ໄປຮ້ອຍແປດ ຄດິ ໄປໃສອໍາຍັງວງົ ຍງັ ແວດ ນາໍ ເລີອ່ື ງຫີວໂຫຍ ຢູເ່ ທງິ ຫົວຊາໍ້ ພັດແກງອອກກ້າງ ປາສກຸ ເຕັມຖວ້ ຍ ມັນໂລດຫອມຫວນຮ່ວູ ຍໆ ກວົ່ ກິີນ່ ປະສານກນັ ຄືວ່າູ ໄສ້ກໍາລັງ ດູດດງຶ ແທໆ້ ຂອ້ ຍຢາກນອນ ແຕນູ່ ອນບຫໍ່ ບັຼ ຟັງສຽງທ້ອງມນັ ຈັບ ໄກູຮ່ ອ້ ງຈອກໆ ມັນໂລດມແີ ຕ່ບູ ອກ ທງັ ແອວທັງວອນ ກນິ ສານາ ຈິ່ງີ ນອນ ກິນສາເຊນີ ແຊບ ຕາງເຮັດຫຍງັ ຕາງແບບ ບກຸ ຄົນທໍລະມານ ໄດຍ້ ນິ ສຽງຮອ້ ງມນັ ວານ ຂອ້ ນຫູແດງໜ້າມືດ ບອກວ່າູ ໃຫມ້ ຶງມິດ ຢ່າວົນຢາ່ ວາງ ອາຍຍອມຕາຍ ດີກວາູ່ ເສຍປຽບ ມນັ ເລີຍງຽບ ເຊ່ົາເມອື ງມດິ ໄປ ລບັ ບໍ່ນານຊໍາ້ ພັດເຄອ່ີື ນໄຫວ ແອວອນສືບຕໍ່ 128

ອ້າຍເຈ້ັາົຼ ຫາກໍ ຊາວປີນີຼັ້ນູ່າ ຊຕິ າຍເຮດັ ຫຍັງຫວາ ຍງັ ໝມູຸ່ ຍັງນ້ອຍ ມັນເວັາຼ້ົ ແຮງເວັ້ຼົາຄອຍ ເວ້າັົຼ ຮ້າຍເວາ້ຼົັ ດີ ແຕຂູ່ ອ້ ຍຕ້ັຼງສະຕິ ນອນຟງັ ລາ້ ໆ ເມອ່ີື ເຫັນບ່ເໍ ປັນທູ່າ ມນັ ເລີຍປ່ຽນວິທີ ຄັນວາູ່ ຢ່າກໍດີ ເອົາຫາມາຟາດ ແຕູ່ຢ່າໃຫ້ໃຈຂາດ ພະຍາຍາມຮກັ ສາ ເພ່ອືີ ໃຫເ້ ຕມີ ຊວີ ດິ ຊີວາ ໄປນາໍ ໝ່ຕູ ະຫອຼ ດ ໃຫມ້ ນັ ໄດ້ຮອດມື້ຼັ ໄດ້ຮບັ ໄຊໂຍ ກນິ ປາສາຈກັ ໂຕ ແກງສອງສາມຕູອ່ ນ ມັນບໍ່ຫອນ ມີໃຜຮູເ້ ຫນັ ກໍຍງັ ຖວື ູ່າເປນັ ຜູ້ບ່ໍມບີ ກົ ຜູອ່ ງ ກິນຮີບກນິ ບໍ່ຕອ້ ງ ວຕິ ກົ ກາງວົນ ບ່ໍຕ້ອງຮອ້ ນສົນ ຕດິ ຊາຕິດຢາກ ຄັນວາູ່ ຢ້ານເຫັນປາກ ຍງັ ມັຍຼື້ ງັ ຕ່ີນື ກນິ ນາໍ້ ໃຈຈກັ ກືນ ມັນກກໍ ້ຽງພ້ອມບາດ ເທີອ່ື ນຼັ້ີຂ້ອຍບ່ໍອາດ ປະຕເິ ສດໂດຍກງົ ມັນມເີ ຫດຜົນ ອ້າງອງີ ຄບົ ຖ້ວນ ຄາໍ ມນັ ເວົັ້າຼ ກມໍ ວູ່ ນ ຕວິ ູ່າຖກື ປາໂທ ກນິ ປາສາດາ້ ມໂຕ ແກງສາດາ້ ມຕອູ່ ນ ກິນໄປແລວ້ ກບໍ ຫໍ່ ອນ ມີໃຜຮູ້ເຫນັ ແຕູ່ວ່າີູ ມນັ ຫາກເປັນ ເລີ່ືອງເຮດັ ບໍໄ່ ດ້ ນບັ ແຕູ່ມັືຼເ້ ຕີຍໃຫຍູ່ ເຈົັາ້ຼ ຢຖູ່ ັນແຖວ ໄດ້ກາ້ ວເດນີ ຕາມແນວ ເສັນ້ຼ ທາງການຕ່ໍສູ້ ຂອ້ ຍມີຕາທງັ ຄູ່ ຕາກບັ ທິດສະດີ ໝູຄ່ ະນະຂ້ອຍມີ ຊວູ່ ຍເຫຼືອໂອບເອອັ້ືຼ ຮູ່ວມກນັ ຕສໍ່ ເູ້ ພອືີ່ ຜນົ ປະໂຫຍດສ່ວູ ນລວມ ຮ່ວູ ມສາມັກຄີ ເປັນຕາຍທກຸ ຢ່າງ ບເ່ໍ ຫີນຫາູ່ ງ ອອກຈາກຖັນແຖວ ບມ່ໍ ີແນວຊດິ ູດດຶງ ຂ້ອຍໄດ້ ຄະຕທິ ໍາບ່ໍໃຊ້ ແມນູ່ ຂອງຊຂຼືັ້ າຍ ກຽດສູ່ວນຕົວແມນູ່ ຂອງສະຫາຍ ຮ່ວູ ມກນັ ຕະຫຼອດ ຕ້ອງຮກັ ສາກ້ຽງປອດ ປານແກວ້ ແກນູ່ ຕາ ແມູ່ນຊຮິ ອດເວລາ ໝດົ ລົມແຫ້ງເລືອດ ກ່ໍບ່ຍໍ ອມເສຍກຽດ ເຫນີ ຫາງວໄິ ນ ມີແຕ່ຕູ ດັ ສນິັ້ຼ ໃຈ ບລໍ ິສກຸ ຕໍ່ຕຼັງ້ 129

ໃຫມ້ ນັ ທຽງຈໍ່ກໍ້ ບໃ່ໍ ຫມ້ ນັ ງຽງ ບໍ່ມຂີ ອດມແີ ຂ ເຄືອບແຄງແຝງລີຼ້ັ ຟງັ ຄວາມຂອ້ ຍກອງເລງີ ມິດຈລ່ີ ີ່ ຄວື ູ່າຮູຄ້ ວາມຜິດ ປານວາູ່ ເອົາຂອງປດິ ຝາມອື ດັ ປາກ ມນັ ບໍ່ຫານບໍລ່ າກ ຄແື ຕູ່ເດີມທີ ສາລະພາບໂດຍດີ ຍອມລະ! ຍອມແລ້ວ ຂ້ອຍຫົວໃນກົກແຂວ້ ຫວົ ຢາ່ ງມໄີ ຊ. 9. ເນອ້ືຼັ ໃນຄວາມໝາຍ ບົດກະວີ ປາຍອດດຸກເດືອ ແມ່ີູນການເລົ່າຄືນ ເຖິງເຫດການຕໍ່ສູ້ດ້ວຍການອົດອາຫານ ເພ່ີືອຂັດຄ້ານຕໍ່ການກະ ທາໍ ອນັ ປາ່ ເຖອືີ່ ນຂອງພວກຈັກກະພັດທີ່ມີຕໍ່ນກັ ຮົບປະຕິວັດ. ແມູ່ນການເລ່ົາຄືນການຕໍ່ສູ້ລະຫວູ່າງລັດທິເອກະຊົນ ຕົວແທນແມູ່ນທ້ອງ ກັບທາດແທ້ຂອງນັກຮົບປະຕິວັດ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຫັຼກໜ້ັຼນອັນບ່ໍປ່ຽນແປງ ແລະ ຄວາມສັດຊ່ີືບໍລິສຸດຕໍ່ການປິຕິວດັ ຂອງນັກຄອມມຸຍນດິ ຢູ່ໃນຄຸກ ແລະ ໄຊຊະນະຂອງການຕ່ໍສູ້ນັຼນ້ . ຜາູ່ ນບດົ ກອນນັີຼ້ ພວກເຮາົ ເຫັນໄດ້ວາູ່ ເນັຼື້ອໃນບດົ ກອນນຼເີ້ັ ວຼ້ົັາເຖິງການຕໍ່ສຂູ້ ອງນກັ ຮົບຫວຽດນາມຄນົ ໜີຶ່ງກໍ ຕາມ, ແຕູ່ເລື່ີອງນໄຼ້ີັ ໄດ້ໃຫ້ບົດຮຽນໃນການຕໍ່ສູ້ ມັນໄດ້ສ່ົງຜົນສະທອ້ ນໃຫ້ແກູ່ພວກເຮົາໂດຍກົງ ມີເນ້ອືຼັ ໃນສຶກສາໃຫ້ ພວກເຮົາຕ້ອງມີແບບແຜນ, ມີສະຕິຕ່ໍການຈັດຕັ້ຼງ, ຊູ່ວຍໃນການຝກຝົນແນວທາງໃນການຕິວັດ ແນວຄິດລວມໝູ່, ມີຄວາມບໍລິສຸດຕໍ່ພັກ-ລັດ ຕ່ໍການປະຕິວັດ ມີລະບຽບວິໄນຢ່າງເຂັຼ້ມງວດ ແລະ ເຮັດໃຫ້ມີສະຕິຕີື່ນຕົວນ້ັຼນກາຍເປັນ ທາດແທ້ຂອງພວກເຮົາຢ່າງແທ້ຈິງ, ມີຫກຼັ ໝຼັນ້ ຕໍ່ອຸດົມຄະຕິຢ່າງເດດັ ດຽູ່ ວໜ້ຽສແໜ້ນ. 10. ຄນຸ ຄາູ່ ແລະ ສລິ ະປະການປະດດິ ແຕງູ່ ທູ່ານ ໂຕຫຶວໄດ້ໃຊ້ຮູບພາບທ່ີມີຕົວລະຄອນເຂ້ັຼົາໃນການແຕູ່ງກາບກອນ ເຮັດໃຫ້ບົດກອນມີລັດສະນະຮູບພາ ບາ. ທໍານອງເດີນຂອງບົດກອນມີຄວາມເກາະກູ່າຍກັນ ຢ່າງເນ່ືີອງນິດ ແລະ ສັບສົນເໜືອນກັບການບຸກໂຈມຕີແຫູ່ງ ແນວຄດິ ຂອງນັກແຕູ່ງ. ຄາໍ ກອນນີຼ້ັມີລັກສະນະງູ່າຍດູ່າຍ ແລະ ມີລັກສະນະສິລະປະການປະດິດແຕູ່ງ ເພາະວູ່າເຖິງວູ່າຈະເວາົຼັ້ ດ້ວຍນາມມະ ທາໍ ແຕູເ່ ວັຼົ້າຄໍາສັບທ່ີທໍາມະດາງາູ່ ຍດາຍ, ເຂາັຼ້ົ ໃຈ ແລະ ຈຈືີ່ າໍ ໄດງ້ ູ່າຍດັງົ່ ຄໍາໜຶ່ງີ ໃນບດົ ກອນທີວ່ ູ່າ: “... ກນິ ສາ! ກນິ ສາ..” . 130

ບດົ ທີ 13 ບດົ ກະວີ “ບັນທຶກໃນຄກຸ ” 1. ກູ່ຽວກບັ ນກັ ປະພັນ ແລະ ພາລະກດິ ການປະດິດແຕ່ງູ ຂອງທູ່ານໂຮູ່ຈິມນິ ພາບ 85 ທາູ່ ນໂຮຈູ່ ມີ ນິ ປະທານໂຮູ່ຈີມິນເກີດເມືີ່ອວນັ ທີ 19 ມີຖນຸ າ 1890 ເກດີ ຢບູ່ າ້ ນກບີ ລຽນເມືອງນາມດູ່ານແຂວງເງ້ອານເຊິີ່ງເປນັ ທີ່ ຕັຼ້ງຢທູ່ າງພາກເໜອື ຂອງປະເທດຫວຽດນາມ. ທູ່ານເປນັ ບດຸ ທີ 3 ຂອງທູ່ານຫງວຽ້ ນຊງິ ສັກແລະທາູ່ ນນາງຮວູ່າງທິ ລວານ. ພຂໍ່ ອງທ່າູ ນແມູ່ນປັນຍາຊົນທີ່ມຄີ ວາມກາ້ ວໜາ້ ແລະມີຄວາມຮກັ ຊາດຢ່າງແທ້ຈິງ. ປະທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນທູ່ານມີຫຼາຍຊີ່ືເຊົັ່ນ: ຫງວ້ຽນອາຍວັກ (ເປັນຊື່ີທ່ີທູ່ານຕຼັ້ງເອງໃນການເຄ່ືີອນໄຫວວຽກງານຢູ່ ຕູ່າງປະເທດ) ທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນເປັນຄົນທ່ີຮຽນເກົັ່ງ ແລະ ມຄີ ວາມສະຫຼາດແຕູ່ເຍົາໄວ. ໃນປີ 1911 ທູ່ານໄດຕ້ ັດສນິ ໃຈ ເດີນທາງໄປປະເທດຝຣັ່ົງເພີ່ອື ຊອກຫາເສຼັ້ນທາງໃນການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດດ້ວຍກໍາປ່ັນ “ຈອມພົນລາຕຸດເຕເລວິນ” ນັບແຕູ່ນັຼ້ ນມາທູ່ານໄດ້ເຄ່ືີອນໄຫວຢູ່ຕູ່າງປະເທດຕະຫຼອດ 30 ປີກວູ່າ. ທູ່ານໄດ້ເຮັດວຽກຫຼາຍສງິີ່ ຫຼາຍຢ່າງເພອ່ີື ລ້ຽງຊີວິດແລະ ການເຄືອ່ີ ນໄຫວປະຕິວັດເຊົ່ນັ ຊູ່ວຍພໍ່ຄົວ, ກໍາມະກອນຢູ່ເຮືອນຝຣ່ົງັ , ບວົ ລະບັດສວນ, ຄົນດັງໄນໂຮງແຮມ, ກວາດຫິ ມະຢຕູ່ າມສາທາລະນະແລະຕາມໂຮງຮຽນໃນລະດູໜາວ. ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນເດີນທາງໄປທົ່ວທຸກທະວີບຄື: ອາເມລິກາ, ເອີຮົບ, ອາເຟຣິກກາ, ຂ້ຼົັວໂລກໃຕ້ແລະໄດ້ ເຄ່ືີອນໄຫວຢູ່ຫຼາຍປະເທດຄືປະເທດຝຣົ່ັງ, ອັງກິດ, ອາເມລິກາລາຕິນ, ອານເຊຣີ, ກົງໂກ, ກີເນ, ຈີນແຜນດິນໃຫຍູ່, ຮົງກົງ, ຕຸຍນີຊີ, ເບແນັງ, ເຊເນການໄທແລະລາວ. ທູ່ານໄດ້ເຂ້ຼັົາຮູ່ວມຂະບວນການເຄ່ີືອນໄຫວປະຕິວັດ, ຂະບວນ ການປຸກລະດົມຂົນຂວາຍປະຕີວັດແລະຮັກຊາດໃນປະເທດເຫຼົ່ານັ້ຼນ. ທູ່ານໄດ້ຮູ້ແລະໄດ້ເຫັນສະພາບຕົວຈິງໃນນທຸກ ທະວບີ ແລະບນັ ດາປະເທດທີ່ທູ່ານໄດເ້ ຄອ່ີື ນໄຫວ. ພ້ອມກນັ ນ້ັນຼ ທູາ່ ນໄດຕ້ ິດຕາມແລະສະໜັບສະໜູນຂະບວນການຕສໍ່ ູ້ ກອບກູ້ເອກະລາດຂອງປະຊາຊນົ ຫວຽດນາມຢ່າງໃກ້ສດິ ຕະຫອຼ ດເວລາຢາ່ ງບ່ໍຮູ້ອດິ ຮູ້ເມ່ອືີ . 131

ພາບທີ 86 ທາູ່ ນໂຮຈູ່ ມີ ິນອອກແຮງງານ ພາຍຫັຼງມະຫາການປະຕິວັດເດືອນຕຸລາລັດເຊຍ 1917 ໄດ້ສໍາເລັດຜົນທູ່ານປະທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນເປັນຄົນທໍາອິດ ໃນປະເທດຫວຽດນາມທໄີ່ ດສ້ ະໜບັ ໜູນການປະຕວິ ດັ ລັດເຊຍແລະໄດ້ພົບພກໍ້ ັບລັດທມິ າກ-ເລນນິ . ໃນປີ 1920 ທ່າູ ນໂຮູ່ຈມີ ິນໄດ້ເຂ້ັຼາົ ຮູວ່ ມການສາ້ ງຕັ້ຼງພັກຄອມມຸຍນິດຝຣັ່ົງທເ່ີ ມອື ງຕວກປະເທດຝຣົງ່ັ ແລະເປັນ ນັກຄອມມຸຍນິດຄົນທໍາອິດໃນປະເທດຫວຽດນາມ. ປີ 1921 ທູ່ານພ້ອມດ້ວຍເພ່ີືອຮູ່ວມງານຂອງທູ່ານສ້າງຕັ້ຼງ “ສະ ຫະພັນປະຊາຊົນບັນດາປະເທດເມືອງຂຼຶ້ັນ” ແລະອອກໜັງສືພິມ “ປາລິຢາ” ກະບອກສຽງຂອງສະຫະພັນປະຊາຊົນບັນ ດາປະເທດເມືອງຂຶຼັ້ນ. ໃນປີ 1923 ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນຖືກເລືອກເຂັ້ຼົາໃນຄະນະປະຈໍາຂອງຄະນະຊາວນາສາກົນ ພາກຕາເວັນອອກຮັບຜິດຊອບພາກເນຼ້ືັອອາຊີອາຄະເນໂດຍກົງແລະທັງເປັນຜູ້ຕາງໜ້າໃຫ້ອິນດູຈີນອີກດ້ວຍ, ທ້າຍປີ ນີຼັ້ເອງທູ່ານໄດ້ໄປປະເທດລັດເຊຍ. ປີ 1924 ທູ່ານໄດ້ເຂັ້ຼົາຮູ່ວມກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ສາກົນຄອມມຸຍນິດຄຼັ້ງທີ v ຢູ່ມົດ ສະກູໃນຖານະເປັນຜູ້ຕາງໜ້າໃຫ້ອິນດູຈີນ. ໃນທ້າຍປີນຼັ້ີເອງທູ່ານໄດ້ເດີນທາງໄປປະເທດຈີນແລະໃນປີ 1925 ທູ່ານ ໄດ້ສ້າງຕັ້ຼງ “ສະມາຄົມຊາວໝຸູ່ມປະຕິວັດຫວຽດນາມ” ເຊີິ່ງສະມາຄົມນຼີັ້ເປັນເຄ້ຼົັາກໍາເນີດໃຫ້ແກູ່ພັກຄອມມຸຍນິດ ຫວຽດນາມເປັນຕົ້ັຼນມາ. ພາບທີ 87 ທາູ່ ນ ໂຮຈູ່ ມີ ິນລງົ ເຄອ່ີື ນໄຫວວຽກງານການເມອື ງ ແລະ ຢຽ້ ມຍາມພແໍ່ ມປູ່ ະຊາຊນົ ໃນປີ 1930 ທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນໄດ້ເຂັຼ້ົາມາເຄ່ືີອນໄຫວຢູ່ເມືອງເກົ່າລູນ (ຮົງກົງ) ເພື່ີອຈັດຕຼັ້ງຄອມມູນິດອິນດູຈີນ ຂຶັຼ້ນ (3/2/1930). ໃນປີ 1941 ທູ່ານໄດ້ກັບຄືນປະເທດຫວຽດນມນໍາພາການປະຕິວັດຫວຽດນາມໂດຍກົງແລະ 132

ທູ່ານໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນຫວຽດນາມລຸກຮັຼ້ືຂ້ຶຼັນຕໍ່ສູ້ຢດອໍານາດໃນເດືອນສິງຫາ 1945 ຈົນສໍາເລັດຜົນແລະປະກາດປະ ເທດຫວຽດນາມເປນັ ເອກະລາດໃຫ້ໂລກຮບັ ຮູ້ໃນວນັ ທ່ີ 2/9/1945. ພາຍຫັຼງ 30 ກວູ່າປີທ່ີທູ່ານໄດ້ເຄີ່ືອນໄຫວຢູ່ຕູ່າງປະເທດໃນປີ 1941 ທູ່ານໄດ້ກບັ ຄືນມາປະເທດຫວຽດນາມ ນໍາພາປະເທດຫວຽດນາມໂດຍກົງ. ເດືອນສິງຫາປີ 1942 ຫາເດືອນກັນຍາປີ 1943 ພວກກໍາອໍານາດຈຽງໄຄເຊັກ ໄດຮ້ ັບເອາົ ທູ່ານທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈມີ ນິ (ຊີ່ືຕັຼ້ງໃໝູ່) ໂດຍບ່ໍເຫດຜົນໃນເວລາທີ່ທາູ່ ນເດີນທາງເພີ່ືອໄປຮູ່ວມກອງ ປະຊຸມຢູ່ຈີນ. ທູ່ານຖືກຂຸມຂັງຕະຫຼອດ 400 ວັນ 400 ຄືນຈີ່ຶງຖືກປ່ອຍອອກຄຸກໂດຍບໍ່ມີເຫດຜົນ ແລະ ບໍ່ສາມາດ ກູ່າວຫາໂທດໃດໆຈາກທາູ່ ນໄດ.້ ພາບ 88 ທາູ່ ນໂຮູຈ່ ນິ ມນິ ກາໍ ລງັ ສອນໜງັ ສື ແລະ ປະດບັ ຍດົ ໃຫທ້ ະຫານ ເດືອນສິງຫາປີ 1945 ທູ່ານປະທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນນໍາພາປະຊາຊົນຫວຽດນາມລຸກຮັ້ຼືຂ້ັຼຶນຕໍ່ສູ້ຍຶດອໍານາດສໍາເລັດ. ທູ່ານໄດ້ຕາງໜ້າລັດຖະບານໃໝູ່ຫວຽດນາມອາູ່ ນຄໍາຖະແຫຼງການປະກາດປະເທດຫວຽດນາມເປັນເອກະລາດຕໍ່ໂລກ ປະ ກາດສ້າງຕຼັ້ງເປັນປະເທດສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ໃນປີ 1946 ສະພາແຫູ່ງຊາດໄດ້ ເລືອກຕັຼ້ງທ່າູ ນປະທານໂຮູ່ຈີມນິ ເປັນປະທານປະເທດຫວຽດນາມ, ປີ 1951 ທູາ່ ນໄດ້ຖືກແຕ່ງູ ຕັ້ຼງເປັນປະທານພັກຄົນ ງານຫວຽດນາມ (ພັກຄອມມຸຍນິດຫວຽດນາມ) ທູ່ານໄດ້ຮັກສາຕໍາແໜູ່ງອັນສູງສົ່ງດົັ່ງກວູ່າຈົນເຖິງວິນາທີສຸດທ້າຍ ຂອງຊວີ ິດຢາ່ ງສົມກຽດ. ພາບທີ 88 ລງຸ ໂຮູ່ຈມີ ນິ ເປນັ ຜນູ້ ໍາໜາ້ ໃນການລກຸ ຮຂື ນັ້ຼຶ ຕສໍ່ ູ້ຕາ້ ນພວກຈັກກະພດັ 133

ເມີ່ືອພວກລູ່າເມືອງຂຶ້ັຼນຝຣົ່ັງກັບຄືນມາຮຸກຮານຄ້ຼັງທີ II, ທູ່ານປະທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນສືບຕໍ່ນໍາພາປະຊາຊົນຫວຽດ ນາມລຸກຂຼຶັ້ນຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບພວກລູ່າເມືອງຂຼຶ້ັນຝຣັົ່ງ 8-9 ປີຈນົ ຍາດໄດ້ໄຊຊະນະໃນປີ 1954, ເຮັດໃຫ້ຕີພວກລູ່າເມືອງ ຂຼັຶ້ນແບບເກ່ົາປາລາໄຊຢ່າງສຼ້ິັນເຊີງ. ແຕູ່ປີ 1954-1969 ປະທານໂຮູ່ຈີມິນໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນພາກເໜືອຫວຽດສ້າງ ລະບອບໃໝູ່ສັງຄົມນິຍົມ, ດໍາເນີນການຕໍ່ສູ້ປົດປ່ອຍພາກໃຕ້ຫວຽດນາມແລະຕ້ານສົງຄາມທໍາລາຍທາງອາກາດຂອງ ອາເມລິກາ. ພາບ 89 ທາູ່ ນໂຮຈູ່ ມີ ນິ ໄຖນູ່ າ ຢຮູ່ າູ່ ໂນ້ຍ ປີ 1960 ວັນທີ 2 ກັນຍາປີ 1969, ປະທານໂຮູ່ຈີມິນເຖິງແກູ່ມໍລະນະກໍາຢູ່ນະຄອນຫຼວງຮູ່າໂນ້ຍ, ລວມອາຍຸໄດ້ 79 ປີ. ທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນມີຄຸນງາມຄວາມດີແລະຜົນງານຕົວຈິງຂອງທູ່ານຢ່າງຫຼວງຫຼາຍທີ່ທູ່ານໄດ້ສ້າງໄວ້ໃຫ້ກັບປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມແລະຍຸກສະໄໝປີ 1990 ຢູ່ແນັດສະໂກ (UNESCO) ໄດ້ມີມະຕິຕົກລົງຮັບຮອງເອົາປະທານໂຮູ່ຈີມິນ ເປັນນັກວລິ ະຊນົ ປດົ ປ່ອຍຊາດແລະນກັ ວດັ ທະນະທາໍ ຂອງໂລກໃນສະຕະວດັ ທີ 20. ❖ ຜນົ ງານການປະດິດແຕູ່ງ ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນນອກຈາກເປັນນັກການເມືອງ ແລະ ເປັນຜູ້ນໍາປະຕິວັດທ່ີເຄົາລົບຮັກແລ້ວທູ່ານຍັງເປັນ ນັກປະພັນ, ນັກກະວີ, ນັກໜັງສືພິມອີກດ້ວຍ. ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນເຄີຍຂຽນບົດຂູ່າວລົງໃນໜັງສືພິມ “ຜູ້ຮູ່ວມ ທຸກ” ທ່ີປະເທດຝຣົ່ງັ . ທູ່ານຍັງໄດຂ້ ຽນບົດເລ່ີືອງສັຼນ້ , ບົດລະຄອນກ້ອມແລະບົດວິຈານການເມອື ງ. ສໍາລັບປະເພດຄໍາ ຮ້ອຍກອງທູ່ານໄດ້ມີຜົນງານຢ່າງຫຼວງຫຼາຍເຊັົ່ນ: ປັ້ມປະມວນບົດກອນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ກອນທ່ີຂຽນດ້ວຍພາສາ ຫູ່ານ (ພາສາຈີນ) ແລະກອນທີ່ຂຽນດ້ວຍພາສາຫວຽດນາມ. ກອນຂຽນດ້ວຍພາສາຫວຽດນາມສູ່ວນຫຼາຍຈະເປັນ ກອນອວຍພອນເນີືອ່ ງໃນໂອກາດວນັ ບຸນຕ່າູ ງໆເຊັົນ່ ບຸນປີໃໝປູ່ ະຈໍາຊາດຫວຽດນາມ (ເຕດັ ), ວັນບນຸ ເຍົາວະຊນົ … 134

ຮບູ ທີ 89 ປມ້ັ ຜນົ ງານການປະດດິ ແຕງູ່ ຂອງທາູ່ ນໂຮຈູ່ ມີ ນິ ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນບໍ່ເຄີຍຍອມຮັບຕົນເອງເປັນນັກກະວີ, ນັກປະພັນແຕູ່ໃນຕົວຈິງທູ່ານໄດ້ປະດິດແຕູ່ງທັງ ກາບກອນ, ເລືອ່ີ ງສຼັ້ນ, ຂູ່າວສານ, ບົດວຈິ ານ, ບົດຄວາມ…ເນອັື້ຼ ໃນການປະດດິ ແຕ່ງູ ຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈມີ ນິ ອດຸ ົມ ສົມບນູ ບົດແຕູ່ບົດຂຽນຂອງທ່າູ ນບໍ່ວ່າູ ຈະເປັນບດົ ກອນ, ເລອີື່ ງສັນ້ຼ , ຂູ່າວສານ, ບດົ ວຈິ ານ, ບົດຄວາມ… ລວ້ ນແຕູ່ມີ ຄນຸ ຄູ່າທາງດາ້ ນສລິ ະປະແລະສກຶ ສາແນວຄດິ ສູງ, ເປນັ ບດົ ທີຜ່ ອູ້ າູ່ ນທກຸ ຊັນຼ້ ຄົນໃນສງັ ຄມົ ນິຍມົ ຊມົ ຊອບ. ດັົງ່ ນ້ຼັນບດົ ຂຽນຕູ່າງໆຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈມີ ນິ ມຄີ ນຸ ຄູ່າສູງແລະກາຍເປນັ ມລໍ ະດົກອນັ ລໍາ້ ຄູ່າຂອງວັນນະຄະດີຫວຽດນາມ. ບົດຂຽນຕູງ່ ໆລ້ວນແຕູ່ມີເນັຼື້ອໃນແນວຄິດທີ່ກ້າວໜ້າ, ປະຕິວັດເປັນອາວຸດທີ່ແຫຼມຄົມຜົນງານຂອງທູ່ານທີ່ປະ ໄວ້ນຼັ້ນກາຍເປນັ ມນູ ມໍລະດົກອັນລໍ້າຄ່າູ ໃຫ້ແກູ່ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ບດົ ຂຽນຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມນິ ສາມາດຈັດ ແບ່ງູ ອອກເປັນ 2 ປະເພດຄບື ົດປະພັນຄໍາຮ້ອຍກອງແລະຄໍາຮ້ອຍກອງ. 1) ບົດປະພນັ ເພດຮອ້ ຍກອງ (ກາບກອນ) ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນທູ່ານມີຄວາມຊໍານານໃນການແຕູ່ງກາບກອນຫຼາຍທ່ີສຸດ. ທູ່ານແຕງູ່ ກາບກອນເປັນ ທງັ ພາສາຫວຽດນາມແລະພາສາຫູ່ານ (ພາສາຈນີ ) ເຊ່ິງີ ລ້ວນແຕູ່ເປັນບດົ ກອນທີ່ມູ່ວນແລະມີຄຸນຄາູ່ . ບົດກອນທີ່ທູາ່ ນ ແຕູ່ງສວູ່ ນຫຼາຍເປັນບົດກອນສັຼນ້ ກະທັດຮດັ ໂດຍສະເພາະແລ້ວທູ່ານມີຄວາມຊໍານານໃນການແຕູ່ງກາບກອນຕາມໂຄງ ຮູ່າງກອນບູນຮານຈີນຫຼືເອ້ັຼີນວູ່າໂຄງແຕູ່ງກອນຕ້າຖັງ. ບົດກອນຂອງທູ່ານມີພຽງແຕູ່ບາດດຽວແຕູ່ລະວັກມີ 7 ຄໍາ, ລວມທງັ ໝົດມີ 28 ຄາໍ , ແຕູ່ມເີ ນືອຼ້ັ ໃນຄວາມໝາຍຢາ່ ງເລກິ ເຊີ່ງິ ແລະຄົບຖ້ວນເຊົັນ່ ບດົ ຂຼຶນັ້ ຕົ້ັຼນ: ແຂ້ວຂໍຄອນ ເຫ້ັຼມໜ່ີງຶ ຫຼກົ ອອກ ຜົມກໍຫງອກ ຕືີ່ມອກີ ເທິງຫົວ ເບງ່ີິ ຕົນຕົວ ຈອູ່ ຍດາໍ ກາດຊາກ ທງັ ຫດິ ກາກ ຕຕໍ ຸູ່ມເຕັມໝົດ. ການຄັ້ຼົນຄວ້າຮໍ່ຮຽນບົດກອນຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນມີຄວາມໝາຍສໍາຄັນຫຼາຍຢ່າງເພືີ່ອສະດວກໃນການ ຄຼ້ົັນຄວ້າຮ່ໍາຮຽນ, ບັນດານັກປາດອາຈານຂອງຫວຽດນາມໄດ້ຈັດແບູ່ງເນຼັ້ືອໃນບົດກອນຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນ 135

ເປັນສາມພາກສູ່ວນຕົັຼ້ໜຕໍຄືກະວີນິພົນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ບົດກອນແຕູ່ງເປັນພາສາຫວຽດນາມແລະບົດກອນທີ່ແຕູ່ງ ເປນັ ພາສາຫາູ່ ນ (ພາສາຈນີ ). 2) ບດົ ປະພນັ ເພດຄາໍ ຮ້ອຍແກວ້ ບົດປະພັນປະເພດຄໍາຮ້ອຍແກ້ວຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນປະກອບມີບົດລືີ່ອງສັຼ້ນ, ບົດລະຄອນກ້ອມ, ບົດ ຂູ່າວສານ, ບົດຄວາມ, ບົດວິຈານ, ບົດຖະແຫຼງການ, ຄໍາຮຽກຮ້ອງຕູ່າງໆ. ນອກນັ້ຼນເພິ່ີນຍັງແຕ້ມຮູບພາບປະກອບ ໃສູ່ບົດ, ຜົນງານພັົຼ້ນເດ່ົັນປະພັນນຄໍາຮ້ອຍແກ້ວຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນລວມມີນິພົນ “ສານກວູ່າຟ້ອງລະບອບລູ່າ ເມືອງຂຶຼ້ັນຝຣັົ່ງ” (1925), ນິພົນ “ເສຼັ້ນທາງປະຕິວັດ” (1927), ຄໍາຖະແຫຼງການປະກາດເອກາດຂອງຫວຽດນາມ (1945), ບົດຄວາມ “ເສັນ້ຼ ທາງພາຂ້ອຍໄປສູລ່ ດັ ທິມາກ-ເລນນິ ” (1960) ແລະ “ພໄິ ນກໍາ” (1968). 2. ບດົ ກະວີ “ບນັ ທກຶ ໃນຄກຸ ” ພາບທີ 90 “ເລອີ່ື ງບນັ ທຶກໃນຄກຸ ” “ສເີ່ ດອື ນແລວ້ ” ຍ້ອນວູ່າ ມັຼ້ືໜຶ່ງີ ຢູ່ໃນຄກຸ ທໍຢ່ ນູ່ ອກພັນວັດສາ ດ່ົງັ ນ້ັຼນ ຄໍາບຮູ ານເວ້ັົາຼ ມາ ບໍ່ຫູ່ອນວາູ່ ຜດິ ຊີວິດຜດິ ມະນດຸ ຊາດ ຈະຕຸມາດສເີ່ ດືອນ ປະກດົ ວ່າູ ມັນເໝືອນ ສິບປີສບິ ຟາ້ 4-ເດືອນຫວິ ກິນຢາຍຢອດ! 4-ເດອື ນຫອດ ຂາດຫຼັບນອນ 4-ເດອື ນຮອ້ ນ ເສ້ັືຼອບ່ໍຖູ່າຍ 4-ເດືອນຄາຍ ນໍາ້ ບ່ໍອາບ! ແຂວ້ ກໍຄອນ ເຫຼັ້ມໜຶງ່ີ ຫົກຼ ອອກ ຜມົ ກໍຫງອກ ຕື່ີມອີກເທິງຫົວ ເບ່ິີງຕົນຕົວ ຈອູ່ ຍດາໍ ກາດຊາກ ທັງຫດິ ກາກ ຕຕໍ ຸູ່ມເຕມັ ໝົດ. 136

ແຕູ່ເດຊາບນຸ ອາໄສຄວາມອົດກັຼນ້ ໝັນຼ້ ທຽູ່ ງທົນທກຸ ມີແຕູ່ທາງທະວີບນຸ ບໍ່ຢອ່ ນຖອຍພນໍ ັຼ້ີວ ເຖິງວູາ່ ຫວີ ໂຫຍຮ້າຍ ທາງກາຍຈະທຸກໃຫຍູ່ ແຕ່ບູ ໍ່ໄດເ້ ຮັດໃຫ້ ໃຈນ້ອຍສົັນ່ ສະເນອື ນ “ຄນົ ໂທດການພະນນັ ຕາຍແຂງ” ເນຼ້ືອັ ເຈົາັ້ຼ ໜງັ ຫ່ໍຫຸ້ມ ຕິດກະດູກຕາຍແຂງ ຍອ້ ນອດຶ ຫວີ ໂຮຍແຮງ ບ່ໍຢູ່ທົນດົນໄດ້ ຄນື ກູ່ອນນອນໄຫ້ ໄທເຮາົ ຢູ່ຂອກບອູ່ ນ ແຕູ່ວາູ່ ຕອນຮູຸ່ງເຮ້ັຼອື ເມອື ຫວ້ ຍຮູ່ອງຄາໍ . “ອາຫານຄກຸ ” ກິນເຂາ້ົັຼ ແດງໜງ່ຶີ ຖ້ວຍ ແຕູ່ລະຄາບຕາມມັກ ບ່ໍມີແກງເກືອຜກັ ແຈກເຂາົ້ັຼ ແດງໃຫ້ກນິ ລາ້ ມີຄົນມາຢາຍເຂັ້ົາຼ ຍັງໄຄໄດກ້ ນິ ອີ່ມ ມັບືຼ້ ໍ່ມີແມູ່ນແຫງ້ ທອ້ ງ ຫີວຮ້ອງພແໍ່ ມູ່ເອີຍ! “ເງນິ ຄາູ່ ເຂາຼັ້ົ ຄກຸ ” ກູອ່ ນອນ່ີື ຮອດປະຕເູ ຈຼັ້ົາ! ເຂ້ັົາຼ ຄກຸ ຕອ້ ງເສຍເງນິ ຢາ່ ງຕໍ່າ 50 ຫຽຼ ນ ແຕູ່ລະຄົນເສຍໄດ້ ໃຜບໍ່ມີເງນິ ໃຊ້ ໄຂປະຕຈູ ະລາໍ ບາກ ເສຼ້ັນທາງໄປແຕູ່ລະກາ້ ວ ຂອງເຈົັາຼ້ ບດໍ່ ີ “ເງນິ ຄາູ່ ຕະກຽງ” ເຂ້າຼັົ ຄກຸ ຕອ້ ງເສຍຄູ່າ ຕະກຽງໄຕ້ໄຟແສງ ຫກົ ຫຽຼ ນເງິນຂອງແຂວງ ກວາງໄຕເສຍໃຊ້ ໃຜຜຊູ້ ົງຊາແລວ້ ໝດົ ວັນບໍ່ສວູ່າຍ ໃຜປະສງົ ສວູ່າຍໜ້າ ຊາເຈ້າັົຼ ບໍ່ຫູ່ອນຊງົ . “ຊມົ ແສງຈນັ ” ຢໃູ່ ນຄກຸ ບ່ໍມີເຫາົຼ້ັ ແລະ ດວງດອກໃດເລີຍ ແຕູ່ວູ່າລາຕເີ ອີຍ ສະຫງູ່າງາມເງົາແຈງ້ ນກັ ກະວີເອຍີ ຊມົ ພະຈນັ ຢ່ພູ າຍນອກ ພະຈັນລອດປ່ອງຢ້ຽມ ແນມຈ້ອງນກັ ກະວີ. 137

ພາບທີ 91 “ທາູ່ ນໂຮຈູ່ ມີ ນິ ນກຶ ເຫນັ ດວງຈນັ ” “ປອບໃຈຕນົ ເອງ” ຫາກບໍ່ມີລະດແູ ລງ້ ຝົນຄູ່ຄຽງຂະໜານກນັ ແລວ້ ບ່ໍຫອູ່ ນມີລະດູບານໃໝູ່ ມວນມາລາຕົຼັ້ນ ຕົນຈະມີສກຸ ໄດ້ ອາໄສການກາ້ ວຜ່າູ ນ ຄວາມທກຸ ຊຸບຫໍ່ຼສ້າງ ໃຫ້ຄນົ ກ້າແກນູ່ ແຂງ. “ຄນື ໜາວ” ຍາມເດກິ ໆ ກາງຄືນໜາວນອນລ້າ ພາພູກບໍ່ມຫີ ຍງັ ນອນຄູ້ຂາຂດົ ຫັງຼ ກໍບໍ່ຫບຼັ ພໜໍ ້ອຍ ເດອື ນຄອ້ ຍຄອຍເຫນັ ໃບກໍກ້ວຍ ແຈສວນໜາວໜໍ່າ ສ່ອູ ງປ່ອງຢຽມ ເຫັນດາວເພັກຄກິ ຂວາ້ໍ ຂວາງຟ້າສະຫວາູ່ ງໃສ. “ເກດີ ປວ່ ຍໜກັ ” “ໄຂ້ນອກ” ຍ້ອນດນິ ຟາ້ ຮອ້ ນເຮ່ງົັ ໜາວເຢນັ “ໄຂ້ໃນ” ເຫນັ ຄວາມທຸກ ທົ່ວຫວຽດນາມເໜືອໃຕ້ ເຮັດໃຫ້ເຮົາເຈັບໄຂ້ ໃນຕະລາງບ່ໍຮູ້ສວູາ່ ງ ສາມາດຄາງໄຫ້ຮ້ອງ ແຕູ່ເຮາົ ຊໍ້າພັດໂອູ່ລາໍ . “ເພ່ີືອນນກັ ໂທດເປາົ່ັ ຂຍຸູ່ ” ບັງເອີນສຽງຂຸູ່ຍແກວ້ ດງັ ກູ່ອມກົງຂັງ ຟງັ ດົນຕີທພນອງເພງ ໂສກແສນເຈບັ ຊ້ໍາ ສດຸ ໂຍດຍາວໄກລໍາ້ ຄະນິງເຖິງປະເທດຊາດ ອະນາທອນທກຸ ຮອ້ ນ ສອງຊັ້ນຼ ຕື່ີມທະວີ. “ຮຽນຫນຼັີ້ ໝາກຮກຸ ” ເວລາຫວູາ່ ງແອບຫີຼ້ັນ ໝາກຮຸກບກຸ ແດນ 138

ອດັ ສະດອນພົນແສນ ໄລກູ່ ນັ ພະລັນຟ້າວ ບກຸ ຮຸກຖອຍຖກົ ກ້າວ ໄວປານຟາ້ ຟາດ ຄວາມສາມາດສະຫຼາດໄດ້ ໄຊກາ້ ທາູ່ ດີ ຕ້ອງຄດິ ເຖງິ ເບ່ງີິ ຖ້ວນ ກວ້າງໃຫຍູ່ສະໝອງໃສ ຕັດສິນໃຈທະວບີ ກຸ ຮກຸ ເລີຍບໍ່ຢັງ້ ຫາກຫົຼງທິດຜິດພັຼ້ງ ສອງລົດເສກິ ກໍເສຍເປ່ັົາ ຜດູ້ ຽວເອາົ ໂອກາດໄດ້ ກພໍ າໃຫ້ສາໍ ເລັດຜນົ ສອງຝາ່ ຍກູອ່ ນຕສໍ່ ູ້ ກາໍ ລັງສວູ່ ນສະເໜກີ ນັ ຝາ່ ຍໜງຶ່ີ ໃນພາຍຫັຼງ ຍາດໄຊເຊງັ ໄດ້ ໃນທູ່າຖອຍທາງກາ້ ວ ປ້ອງກັນຕົວບໍ່ເຜພີ າດ ເປັນນາຍພົນຜອູ້ າດກາ້ ຈງ່ີຶ ສມົ ຊຼ້ັນຊີ່ືສຽງ. “ອອກຄອກໃໝເູ່ ຝກິ ແບບເດນີ ພ”ູ ໂອນໍ… ພະນົໄມທເໍ່ ມໂຄພຸນ້ ເຢີ ມອງເຫັນພເູ ມກຫມຸ້ ແວູ່ນແຍງແສງຕ້ອງ “ໄຕຟອງ” ແດນດອຍດ້ັຼົວ ໂດຍດຽວເດີນດູວ່ ນ ຫວນເຫັນຟ້າຝ່າຍໃຕ້ ຄະນິງພເໍ້ ພອື່ີ ນເດນີ “ຟງັ ສຽງຕາໍ ເຂາັຼົ້ ” ເຂາົັ້ຼ ເປອກຕໍາຕູ່າວຊອ້ ມ ຫຼາຍເທ່ອືີ ແຖມທະວີ ຜູ່ານການຕໍາຂັດສີ ຈີ່ງຶ ຄູ່ອຍຂາວດງົັ່ ນວນຝ້າຍ ຊວີ ດິ ຄນົ ທັງຄາ້ ຍ ກໂໍ ດຍດຽວສະເໜພີ າບ ລໍາບາກເຝິກແອບກ້າວ ຈງ່ີຶ ຂາວເຫຼືອັ້ ມສໍາເລດັ ຜນົ . “ຍາ້ ຍໄປແຕເູ່ ຊາົ້ັຼ ” ຍາມໄກູຂ່ ນັ ຂ້ອນແຈງ້ ຕາເວັນຮຸູ່ງບ່ໍທັນເຮືອງ ເຫັນໝູດ່ າວປະຄອງເດືອນ ພາດພພູ ຽງໄມ້ ຄນົ ເດນີ ໄກກອຍກາ້ ວ ທາງຍາວຮີບຍາູ່ ວ ສາຍລົມໜາວພັດເນ້ັນຼ ເຢັນສະບ້ນັຼ ສນັົ່ ຂາ ບວົ ລະພາຂອບຟາ້ ຂາວປຽ່ ນເປັນແດງທອງ ເງາົ ມດື ໝອງມົວຈາງ ຫູ່າງຫາຍຍາມເຊົ້ັຼາ ອາຍອຸນູ່ ແສງອາລນຸ ເທາົ້ັຼ ຈັກກະວານຫມຸ້ ຫໍ່ ຄົນທຽວທາງຜາູ່ ນພໍ້ ນະພາກວ້າງສະຫວູ່າງໃຈ. (ແປໂດຍ: ໂສມສີ ເດຊາຄໍາພ)ູ 3. ເນື້ອຼັ ໃນຄວາມໝາຍ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ເປນັ ປັ້ມປະມວນບດົ ກອນຂອງທ່າູ ນປະທູ່ນໂຮູ່ຈມີ ນິ ແຕູ່ງຂນຼັ້ຶ ເລ່ີມແຕູ່ວັນທີ 29/8/1942- 139

10/9/1943 ເຊ່ີິງໄລຍະທີ່ທູ່ານຖືກພວກຈຽງໄຄເຊັກຈັບແລະທູ່ານຖືກຂັງຄຸກຢູ່ຈີນ. ປ້ັມບົດນີ້ຼັມີບົດກອນທັງໝົດ 114 ບົດແລະຂຽນເປັນພາສາຫູ່ານ (ພາສາຈີນ), ເປັນປ້ັມທ່ີມີຄຸນຄູ່າສູງທາງດ້ານເນັ້ຼືອໃນກໍຄືດ້ານສິລະປະການແຕູ່ງ ແລະໄດ້ຮບັ ການຕລີ າຄາສູງຈາກນັກຄັ້ົນຼ ຄວາ້ ຫວຽດນາມກໍຄືຂອງໂລກ. “ບນັ ທກຶ ໃນຄຸກ” ມີເນຼັ້ອື ໃນຫາຼ ຍຮບູ ຫາຼ ຍສີທອີ່ ຸດມົ ສົມບນູ ເຊງ່ິີ ພສໍ ງັ ລວມໄດດ້ ັົ່ງນ:ຼັ້ີ 1) ເວັຼ້ົາເຖິງຈິດໃຈແຂງກ້າ, ຄວາມອົດທົນຜູ່ານຜູ່າຄວາມທຸກທໍລະມານແລະເຊ່ືີອໝຼ້ັນອະນາຄົດອັນໃສແຈ້ງ ຂອງການປະຕິວັດຂອງທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນເອງ. ກອນຫຼາຍບົດຍົກໃຫ້ເຫັນຊີວິດຂອງທູ່ານປະທູ່ນໂຮູ່ຈີມິນຢູ່ໃນຄຸກເຊີິ່ງ ເຕມັ ໄປດວ້ ຍຄວາມທຸກທໍລະມານເຊ່ົນັ : ກິນເຂັ້າົຼ ບ່ໍອ່ມີ , ຂາດນໍ້າດມ່ີື ນໍາ້ ໃຊ້, ນອນບ່ໍມຜີ າ້ ຫົ່ມ, ຊໍ້າບ່ໍໜໍາແຄູ່ງຖືກເຊື່ີອງ ໝັ້ຼນຕໍ່ອານາຄົດ, ການປະຕິວັດຕ້ອງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງແນູ່ນອນ. ໜຶີ່ງໃນບັນດາບົດທີ່ສອງແສງໃຫ້ເຫັນຈິດໃຈດົ່ັງ ກູ່າວຂອງທູາ່ ນປະທນູ່ ໂຮູ່ຈີມນິ ແມູ່ນບດົ ກອນ ສີເ່ ດອື ນແລ້ວ. “ສເີ່ ດອື ນແລວ້ ” ມືັ້ຼໜຶ່ງີ ຢູ່ໃນຄຸກ ທ່ໍຢ່ນູ ອກພັນວັດສາ ຄໍາບຮູ ານເວ້າົຼັ ມາ ບໍ່ຫອູ່ ນວູ່າຜດິ ຊີວດິ ຜິດມະນຸດຊາດ ຈະຕຸມາດສີ່ເດືອນ ປະກດົ ວ່າູ ມັນເໝອື ນ ສບິ ປີສບິ ຟ້າ ຍອ້ ນວ່າູ 4-ເດືອນຫິວ ກິນຢາຍຢອດ! 4-ເດອື ນຫອດ ຂາດຫບຼັ ນອນ 4-ເດອື ນຮ້ອນ ເສ້ອັຼື ບ່ໍຖາູ່ ຍ 4-ເດືອນຄາຍ ນໍ້າບໍ່ອາບ! ດງ່ັົ ນນັ້ຼ ແຂວ້ ກຄໍ ອນ ເຫມັຼ້ ໜ່ງຶີ ຫົຼກອອກ ແຕູ່ເດຊາບນຸ ຜມົ ກໍຫງອກ ຕືີ່ມອີກເທງິ ຫົວ ເບງ່ິີ ຕົນຕົວ ຈ່ອູ ຍດໍາກາດຊາກ ທງັ ຫດິ ກາກ ຕຕໍ ຸູ່ມເຕມັ ໝົດ. ອາໄສຄວາມອົດກັ້ນຼ ໝ້ັນຼ ທຽູ່ ງທົນທຸກ ມີແຕູ່ທາງທະວີບຸນ ບໍ່ຢອ່ ນຖອຍພນໍ ັຼີ້ວ ເຖງິ ວູ່າຫວີ ໂຫຍຮາ້ ຍ ທາງກາຍຈະທຸກໃຫຍູ່ ແຕູ່ບໍ່ໄດ້ເຮັດໃຫ້ ໃຈນອ້ ຍສັົ່ນສະເນືອນ ເນ້ັຼືອເຈ້ົຼາັ ໜງັ ຫ່ໍຫມຸ້ ຍ້ອນອດຶ ຫີວໂຮຍແຮງ ຕິດກະດູກຕາຍແຂງ ຄືນກູອ່ ນນອນໄຫ້ ບໍ່ຢູ່ທນົ ດນົ ໄດ້ ໄທເຮາົ ຢຂູ່ ອກບູ່ອນ ແຕູ່ວາູ່ ຕອນຮຸ່ງູ ເຮອ້ຼືັ ເມືອຫວ້ ຍຮູອ່ ງຄໍາ. 2) ເນືຼ້ັອໃນເວົຼັ້າເຖິງຄວາມເຫັນໃຈ, ຄວາມກະລຸນາ, ຄວາໜ້າສົງສານຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນຕໍ່ຜູ້ທຸກ ຈົນ, ຜທູ້ ີ່ຕົກຢູ່ໃນສະຕາກາໍ ອນັ ດຽວກັນ. ໃນໄລຍະທທີ່ ູ່ານຖກື ກກັ ຄັງຢູໃ່ ນຄຸກທູ່ານເຮັດເຫັນຫຼາຍສ່ິີງຫຼາຍແນວທີ່ໄຮ້ 140

ຄວາມເປັນທໍາໄດ້ປະກົດຂຼຶັ້ນຕໍ່ໜ້າຂອງທູ່ານເອງ. ສ່ີິງດົັ່ງກູ່າວນັຼ້ນໄດສ້ ້າງຄວາມລໍາບາກໃຈໃຫ້ກັບຜຄູ້ ົນເປັນຈໍານວນ ຫຼວງຫຼາຍ, ຍາມເດິກດືີ່ນທຽູ່ ງຄືນໄດຍ້ ິນສຽງເດັກນ້ອຍໄຫ້ຢູ່ໃນຄຸກ, ໄດ້ຍິນສຽງຂອງເມຍໄຫ້ນໍາຜົວຍ້ອນຜວົ ຖືກຂ້າ ຕາຍໃນຄຸກຫືຼນັກໂທດຢູ່ຂ້າງໆຕົນເອງຕາຍ… “ຄົນໂທດພະນັນຕາຍແຂງ” ແມູ່ນໜ່ີຶງໃນບັນດາບົດທ່ີສູ່ອງແສງໃຫ້ ເຫນັ ຈິດໃຈດ່ົງັ ກວູາ່ : ເນ້ຼັືອເຈົາຼ້ັ ໜງັ ຫໍ່ຫ້ມຸ ຕິດກະດູກຕາຍແຂງ ຍອ້ ນອຶດຫີວໂຮຍແຮງ ບ່ໍຢູ່ທົນດນົ ໄດ້ ຄືນກ່ອູ ນນອນໄຫ້ ໄທເຮາົ ຢູ່ຂອກບອູ່ ນ ແຕູ່ວາູ່ ຕອນຮງູຸ່ ເຮັອຼື້ ເມືອຫ້ວຍຮູ່ອງຄາໍ . 3) ເນອ້ືັຼ ໃນທກ່ີ າູ່ ວປະນາມໂດຍກງົ ຕເໍ່ ຈຼົາ້ັ ໜ້າທຈີ່ ຽງໄຄເຊັກທໄີ່ ຮ້ຄວາມເປັນທາໍ ເມື່ີອທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນເຂຼົັ້າໄປເຖິງເຂດຊາຍແດນປະເທດຈີນພວກເຈຼັົ້າໜ້າທີ່ຈຽງໄຄເຊັກໄດ້ຕູ່ຫາວູ່າ ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມິນເປັນນັກສືບແລ້ວກັກຕົວທູ່ານ. ການກະທໍາດັ່ົງກວູ່າມັນເປັນຄວາມໄຮ້ມະນຸດສະທໍາຢູ່ແລ້ວ, ເມອີ່ື ເຂ້ຼາັົ ໄປໃນຄຸກຍີ່ງິ ເຫັນແຈງ້ ເຖງິ ຄວາມບໍ່ຍຸດຕທິ າໍ ຄວາມປ່າເຖອ່ີື ນຂອງພວກມັນ. ບນັ ດາບົດກອນໃນປມ້ັ ປະມວນ ບົດກອນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ໄດ້ກູ່າວປະນາມຄວາມບ່ໍຍຸດຕິທໍາດັົ່ງກູ່າວທູ່ານໄດ້ຂຽນກູ່າວປະນາມຢາ່ ງນມິັຼ້ ນວນ, ເລິກ ເຊ່ງິີ ເພືີ່ອບໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມຮຸນແຮງເຊນັົ່ : “ເງນິ ຄ່າູ ກະບອງໄຕ”້ , “ເງິນຄູ່າເຂາົຼ້ັ ຄຸກ” ແລະ “ສຽງເດັກນ້ອຍໄຫ້ໃນຄກຸ ”… “ເງິນຄາູ່ ເຂາົັຼ້ ຄກຸ ” ກ່ອູ ນອ່ືນີ ຮອດປະຕເູ ຈ້າົຼັ ! ເຂາຼ້ົັ ຄຸກຕ້ອງເສຍເງິນ ຢາ່ ງຕໍ່າ 50 ຫຼຽນ ແຕູ່ລະຄນົ ເສຍໄດ້ ໃຜບໍ່ມີເງນິ ໃຊ້ ໄຂປະຕຈູ ະລໍາບາກ ເສັຼ້ນທາງໄປແຕູ່ລະກ້າວ ຂອງເຈ້ຼັາົ ບໍ່ດີ 4) ເນ້ືຼັອໃນທສ່ີ ູ່ອງແສງເຖງິ ນໍ້າໃຈຮັກທໍາມະຊາດຂອງທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈີມນິ ທາູ່ ນປະທານໂຮູ່ຈີມິນເຖິງວູາ່ ທູ່ານຈະນອນຢ່ໃູ ນຄຸກ, ຊີວິດໄດຜ້ ູ່ານຜູ່າຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຄວາມທໍລະມານແຕູ່ ທູ່ານກໍບໍ່ໄດ້ຫງຽບເຫງົາ. ທູາ່ ນມີຄວາມມູ່ວນຊີື່ນ, ຜກູ ພັນກັບທາໍ ມະຊາດຕະຫອຼ ດເວລາເຊິີ່ງມີບດົ ກອນຕອນໜີຶ່ງທີ່ມີ ຄວາມໝາຍຜູກພັນກບັ ແສງຈນັ ທູ່ານປະທານໂຮູ່ຈມີ ິນໄດພ້ ັນລະນາການພົວພັນລະຫວູ່າງແສງຈນັ ກັບທູ່ານເໜອື ນກັນ ກັບການພົວພັນລະຫວູາ່ ງເພີອ່ື ນທ່ສີ ະໜດິ ສະໝມົ ນໍາກັນ. “ຊມົ ແສງຈນັ ” ຢູໃ່ ນຄກຸ ບໍ່ມີເຫາັົຼ້ ແລະດວງດອກໃດເລີຍ ແຕູ່ວູ່າລາຕເີ ອີຍ ສະຫງາູ່ ງາມເງາົ ແຈງ້ ນັກກະວີເອີຍ ຊມົ ພະຈນັ ຢພູ່ າຍນອກ ພະຈັນລອດປ່ອງຢຽ້ ມ ແນມຈອ້ ງນັກກະວີ 4. ຄຸນຄູ່າ ແລະ ສລິ ະປະການປະດດິ ແຕງູ່ 141

ສິລະປະການປະດິດແຕູ່ງປ້ືຼັມປະມວນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ມີຫຼາຍຢ່າງທີ່ໂດດເດ່ົັນເ-ຊີິ່ງມັນສະແດງອອກໃນບາງຈຸດ ດັົ່ງນ:້ຼັີ 1) ບັນດາບົດກອນທ່ີຂຽນໃນປ້ັມປະມວນບົດກອນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ຂຽນເປັນພາສາຫູ່ານ (ພາສາຈີນ) ແລະ ແຕູ່ງຕາມແບບແຕູ່ງກອນມູນເຊັ້ຼືອຂອງຈີນ. ກອນແບບນີຼັ້ພາສາຈີນເອຼັີ້ນວູ່າ “ຕືຼັ້ຕວຽດ” ມີຄວາມໝາຍວູ່າ “ສີ່ຄໍາ” ການແຕູ່ງກອນປະເພດຈໍາກັດຈໍານວນຄໍາເວຼັົ້າຍ້ອນແນວນຼັ້ນຜູ້ແຕງູ່ ຕ້ອງຮູ້ຈັກເລືອກຄໍາສັບທ່ີມີຄວາມໝາຍເລິກເຊີິ່ງ, ຊັດເຈນແລະມູ່ວນອອູ່ ນຊອນ. ໃນປັ້ມປະມວນບດົ ກອນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ບັນດານັກຄັ້ນຼົ ຄວ້າຫວຽດນາມໄດ້ຕລີ າຄາ ສູງໃນການເລອື ກໃຊຄ້ ໍາສັບຂອງທູ່ານໂຮູ່ຈມີ ນິ . 2) ວທິ ພີ ັນລະນາຕົວລະຄອນ, ພັນລະນາພາບເປນັ ຕົັຼ້ນແມູ່ນພັນລະນາແສງພະຈັນ, ໃກ້ຊິດກັບວິທີພັນລະນາຂອງ ກອນຜະຫຍາສພຸ າສດິ ຂອງຫວຽດນາມເຊັນົ່ : “ນກັ ກະວແີ ຍງຢ້ຽມ ຊມົ ພະຈັນຢູ່ພາຍນອກ ພະຈນັ ລອດປອ່ ງຢຽ້ ມ ແນນຈອ້ ງນັກກະວີ” ຄວາມສະໜິດສະໝມົ ລະຫວູ່າງນກັ ກະວກີ ັບແສງຈນັ ຈະປາກົດເຫນັ ຫຼາຍໃນຜະຫຍາພາສດິ ຂອງຫວຽດນາມ. ປ້ມັ ປະມວນບົດກອນ “ບັນທຶກໃນຄຸກ” ເປັນປ້ັມທີ່ມຄີ ຸນຄູ່າສູງທາງດ້ານເນຼືັ້ອໃນກວ້າງຂວາງເລິກເຊ່ິີງ, ດ້ານ ສິລະປະການປະດິດແຕູ່ງກໍດີເດ່ົັນໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຈາກຜູ້ອູ່ານຫຼາຍຄົນອີກດ້ານໜີຶ່ງຍັງເປັນບົດຮຽນ ແລະ ເປັນຄະຕເິ ຕືອ່ີ ນໃຈໃຫ້ພວກເຮົາອີກດວ້ ຍ. 142

ເອກະສານອາ້ ງອງີ ແບບຮຽນ ວິຊາ ວັນນະຄະດີ ຊັຼນ້ ມັດທະຍົມປທີ ີ 1 ກະຊວງສກຶ ສາທິການ, ສະຖາບັນຄັົຼນ້ ຄວ້າວິທະຍາສາດ ການສກຶ ສາປີ 2010 ແບບຮຽນ ວິຊາ ວັນນະຄະດີ ຊ້ຼນັ ມດັ ທະຍມົ ປທີ ີ 4 ກະຊວງສຶກສາທກິ ານ, ສະຖາບນັ ຄຼັົນ້ ຄວ້າວິທະຍາສາດ ການສກຶ ສາປີ 1998. ແບບຮຽນພາສາລາວ - ວັນນະຄະດີ ຊັຼ້ນມັດທະຍົມສຶກສາ ປີທີ 1,2,3 ກະຊວງສຶກສາທິການ, ສະຖາບັນ ຄນົ້ັຼ ຄວ້າວທິ ະຍາສາດ 2008. ແບບຮຽນວນັ ນະຄະດີຕູ່າງປະເທດ 1 ສາ້ ງຄູມັດທະຍມົ ປທີ ີ 2 ລະບບົ 11+3 ກະຊວງສຶກສາທກິ ານ, ກົມສາ້ ງຄ,ູ ສນູ ພັດທະນາຄພູ ິມປີ 1998. ແບບຮຽນວນັ ນະຄະດີຕູາ່ ງປະເທດ ປີທີ 3 ລະບົບ 8+3 ກະຊວງສຶກສາທິການ, ກົມສ້າງຄູ, ສນູ ພັດທະນາຄພູ ິມປີ 1998. ແບບຮຽນວັນນະຄະດີຕ່າູ ງປະເທດ 1, 2 ສ້າງຄູມັດທະຍົມຕນ້ົັຼ , ກະຊວງສຶກສາທການ, ກົມສ້າງຄ,ູ ສນູ ພດັ ທະນາ ຄູພິມປີ 2008. ແບບຮຽນປະຫວດັ ສາດອາຊີອາຄະເນສ້າງຄມູ ັດທະຍົມ ປີທີ 2 ລະບົບ 11+3 ກະຊວງສກຶ ສາທິການ, ກມົ ສ້າງຄູ, ສູນພດັ ທະນາຄູພມິ ປີ 1998. ສໍານກັ ງານພັດທະນາຕະຫາຼ ດປະຊາຄມົ ເສດຖະກດິ ອາຊຽນແລະເອເຊຍກົມສ່ງົ ເສີມການຄ້າລະຫວູ່າງປະເທດ. ບວົ ພອນມາໄລຄາໍ ພອ້ ມດວ້ ຄະນະ (2013) ແບບຮຽນວນັ ນະຄະດີຊັນຼ້ ມັດທະຍມົ ສກຶ ສາປທີ ີ 4, ກະຊວງສກຶ ສາທິ ການແລະກິລາສະຖາບນັ ວທິ ະຍາສາດການສຶກສາ. ພວງສີບຸນມາເພັດພ້ອມດວ້ ຄະນະ (2008) ວນັ ນະຄະດີຕູາ່ ງປະເທດ 1 ລະບບົ 3 ປີ, ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານແລະກິ ລາກົມສ້າງຄ,ູ ສູນພັດທະນາຄູ. ---------------- (1981) ປັ້ມບນັ ທກຶ ສະໄໝຮຽນ,ທີ່ມະຫາວທິ ະຍາໄລຄແູ ຫູ່ງຊາດ ຂມ້ໍ ນູ ຈາກອນິ ເຕີເນດັ - www.Population of thailand.com - www.Population of vietnam.com - www. Thailand map.com - www. vietnam map.com - www. Thailand Poet.com - www. Thailand Novel.com - www. vietnam Poet.com - www. vietnam Novel.com - www. Phaapaimany.com - www. Khounsang and khounphean.com 143

- www. King of Thailand.com - www. Phalith phalor.com - www. Image phaapaimany.com - www. Image khousang and khounphean.com - \"Population Statistics\" (in Thai). Department of Provincial Administration. http://www.dopa.go.th/xstat/popyear.html. Retrieved 2011-01- - https://www.google.com/search?q=viec+lang&rlz=1C1AVFC_enLA774LA774&sxsrf =ACYBGNTVP2uW1Sf__x_n8XwYeU89nawDDA:1574234701460&source=lnms&t bm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjitbGhofjlAhXRy4sBHdhiDswQ_AUoAnoECAoQB A&biw=1707&bih=821#imgrc=iUunF4JH-YtUkM: ເອກະສານປະກອບການຮຽນ-ການສອນ,ສາໍ ລັບມະຫາວິທະຍາໄລສຸພານຸວົງສົກຮຽນ 2003-2004 1,3,5,7,9,11,13,15,17,19 21,23,25,27,29,31,33,35,37,39 41,43,45,47,49,51,53,55,57,59 61,63,65,67,69,71,73,75,77,79 81,83,85,87,89,91,93,95,97,99 101,103,105,107,109,111,113,115,117,119 121,123,125,127,129,131,133,135,137,139 141,143,145,147,149,151,153,155,157 2,4,6,8,10,12,14,16,18,20 22,24,26,28,30,32,34,36,38,40 42,44,46,48,50,52,54,56,58,60 62,64,66,68,70,72,74,76,78,80 82,84,86,88,90,92,94,96,98,100 102,104,106,108,110,112,114,116,118,120 122,124,126,128,130,132,134,136,138,140 142,144,146,148,150,152,154,156,158 144