ວັນນະຄະດີອາຊຽນ 1

1.2. ລກັ ສະນະຂອງເລີອື່ ງ “ຂນຸ ຊາ້ ງຂຸນແຜນ” ກ. ຮບູ ແບບ ແລະ ພາສາ - ຮູບແບບ ແຕູ່ງເປັນກອນເສພາເຊ່ິີງເປັນຮູບແບບຂອງກອນລໍາຢ່າງໜ່ີຶງ ການແຕູ່ງກອນເສພານຼ້ັີກໍຄືກັນ ກັບການແຕູ່ງກອນສຸພາບເຊ່ົັນດຽວກັນກັບການແຕູ່ງນິທານເລ່ີືອງອື່ີນໆ. ມີແບບແຜນລັກສະນະບັງຄັບຄືກັບກອນ ສຸພາບແຕຂູ່ ັຼ້ນຶ ຕນ້ຼັົ ໃໝູ່ ຫືຼ ກາູ່ ວເຖິງບກຸ ຄນົ ໃໝມູ່ ກັ ໃຊຄ້ ໍາວາູ່ “ຈະກູ່າວເຖິງ”ຫືຼ “ຄາວນັນ້ຼ ”ຕວົ ຢາ່ ງ: ຈະກູ່າວເຖງິ ທອງປະສີມທີ ້ອງແກູ່ ງາມແທເ້ ຜົ້ັາຼ ຜົມກໍໂສມໜ້າ ຜວິ ພນັ ດ່ັົງສວຸ ັນມາທາບທາມ ດວງໜາ້ ດງົັ່ ຈນັ ເມ່ີືອວັນເພງັ ການດໍາເນີນເລ່ີືອງໃນ “ຂຸນຊ້າງຂຸນແຜນ”ນຼັ້ີໃຊ້ກອນສຸພາບດໍາເນີນໄປເລືັ້ຼອຍໆ ທັງບັນລະຍາຍ ສາກ, ບົດບາດຕົວລະຄອນ, ຄວາມຮສູ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕົວລະຄອນຕະຫອຼ ດຈົນຄາໍ ເວຼັ້າົ ຂອງຕົວລະຄອນ - ພາສາ ເສພາເລື່ີອງ “ຂຸນຊ້າງຂຸນແຜນ” ເປັນພາສາທ່ີສັງຄົມໄທໃຊ້ກັນໃນສະໄໝຕ້ົັຼນລັດຕະນະໂກສິນໂດຍ ທວ່ົ ໄປຮູບແບບຂອງການປະພັນກແໍ ຕູ່ງເປັນກອນ 8 ຫຼືກອນສພຸ າບ. ພາສາຖີ່ິນກນໍ ໍາມາໃຊ້ໃນເລື່ີອງນມັີຼ້ ີປະກົ ດເປັນພາສາລາວແລະພາສາມອນອີກຈາໍ ນວນໜ່ງຶີ . ການໃຊຄ້ ໍາໃນເລີືອ່ ງນີັ້ຼກາູ່ ວໄດວ້ ່າູ ຄາໍ ທໃ່ີ ຊສ້ ູ່ວນຫຼາຍມີວິນຍານ, ມີນາ້ໍ ໜກັ , ມຄີ ວາມໝາຍເລິກເຊິງ່ີ , ຄາໍ ເວ້ົຼັາ ຂອງຕົວລະຄອນກໍຄົມຄາຍ, ລະດັບຄໍາທີ່ໃຊ້ກໍເໝາະສມົ ກັບຕົວລະຄອນ.ໂດຍສະເພາະແມນູ່ ພາສາຊາວບ້ານ, ຊາວພັຼື້ນ ເມືອງຄນື າງທອງປະສີຫຼືວູ່າສີປະຈນັ ຫືຼນາງເທບທອງໃຊ້ຖ້ອຍຄໍາທີ່ເປັນພາສາຊາວບາ້ ນໂດຍແທ້ແລະເຂ້ົຼັາກັບພາສາໃນ ກອນເສພາໄດ້ເໝາະສົມເຊົ່ນັ ນາງເທບທອງລຽ້ ງດຂູ ນຸ ຊາ້ ງເວລາຍງັ ນ້ອຍ ນາງເທບທອງຮອ້ ງດ່າູ ອ້າຍຢາ່ ຈກົ ຊາ້ ງເຕນຼ້ັ ໂຢກໆຄືຕະຫຼກົ ໂຂນ ຢດໄວ້ບ່ໜໍ ິງຕະລະລງິ ທະໂມນ ອາ້ ຍຜໂີ ລນຢໃູ່ ສປ້ັນໃສມາ ບມໍ່ ີໃຈທ່ີຈະໄຂເຂຼົາ້ັ ອູ້ມຊູ ເໝອື ນຄາູ່ ງຄອກລອກກດູ ູຂາຍໜາ້ ທໍາຕາບ໋ອງແບ໋ວແມວກິນປາ ອາ້ ຍຕາຍຮາູ່ ດາູ່ ແຊູ່ບໍ່ເວັຼນ້ ວັນ. 1. 3. ແນວຄດິ , ຄຸນຄາູ່ ແລະຕວົ ລະຄອນ ກ. ກະທຂູ້ ອງເລ່ີອື ງ (ຮູບແຕມ້ ຂນຸ ຊາ້ ງ, ນາງ ພິມພລິ າໄລ ແລະ ຂນຸ ແຜນ) ເປັນເລືີ່ອງຄວາມຮັກສາມເສົ້ຼັາລະ ຫວູ່າງຊາຍ 2 ຍິງ 1 ຄືຂຸນຊ້າງແລະຂຸນ ແຜນຮັກນາງວັນທອງຄົນທັງສາມນ້ັຼີມີການ ກູ່ຽວຂ້ອງກັນຕັຼ້ງແຕູ່ຖີິ່ນກໍາເນີດໂດຍຕູ່າງ ແ ຕູ່ ເປັ ນ ຊ າ ວ ເ ມື ອ ງ ສຸ ພັ ນ ບູ ລີ ນໍ າ ກັ ນ ເ ມ່ືີ ອ ເວລາຍັງນ້ອຍກໍມີການຫັຼ້ິນເປັນຜົວເມຍກໍ ຍາດຊິງກັນ. ພໍເປັນໜູຸ່ມສາວກໍຊິງຮັກຫັກ ສະຫວາດຍາດກັນໄປຍາດກັນມາຜູກພັນ ກັນເຊົັ່ນນຼ້ັີຈົນກະທັ້ຼງຕອນຫັຼງນາງວັນທອງ ຖືກປະຫານຊີວິດທັງຂຸນແຜນແລະຂຸນຊ້າງ 45

ກໍໄດ້ຮັບຄວາມສະເທືອນໃຈເສັຼົ້າໂສກເສຍໃຈຕົວນາງວັນທອງເອງກໍມີຄວາມຜູກພັນອາໄລຮັກສາມີທັງສອງຄົນ. ຈະ ເຫັນໄດສ້ າກທ່ີນາງວນັ ທອງຕັດສິນໃຈບໍ່ໄດເ້ ມອ່ືີ ພະທນັ ວະສາໃຫ້ເລືອກຢູ່ກບັ ຄົນໃດຄົນໜຶີ່ງດ່ງົັ ກອນທ່ີວູ່າ: ຄວາມຮກັ ຂນຸ ແຜນກໍແສນຮັກ ເຄີຍຮວູ່ ມທກຸ ຮ່ວູ ມຍາກບລ່ໍ ັງກຽດກັນ ສູລ້ າໍ ບາກບຸກປາ່ ມາດ້ວຍກນັ ສາລະພນັ ອົດອູ່ອມຖະໜອມຕົໃຈ ຂນຸ ຊ້າງແຕູ່ຢດູ່ ວ້ ຍກນັ ມາ ຄາໍ ໜກັ ບໍ່ໄດເ້ ວາ້ຼົັ ໃຫ້ເຄືອງໃຈ ເງີນທອງກອງໄວ້ບ່ໍໃຫ້ໃຜ ຂ້າໄຖູ່ໃຊຊ້ ວູ່ ຍເໝອື ນຂອງຕນົ . ແລະເມື່ີອຂຸນແຜນຂຶຼ້ນັ ເຮືອນຂຸນຊ້າງພານາງວັນທອງໜີ, ນາງວັນທອງກຍໍ ິນດີທີ່ຈະໄປກບັ ຂຸນແຜນແຕູ່ກໍຍັງ ອາໄລອາວອນຂນຸ ຊາ້ ງແລະຄໍາຄວນວູ່າ: ນຈີ້ຼັ ະເຮັດແນວໃດໃຫ້ພຮໍ ູ້ ວາູ່ ຂນຸ ແຜນເຂາົ ສາມດເຂາົຼ້ັ ມາໄດ້ ເຂາັຼົ້ ຈະຂ້າພັນນ້ອງຈິ່ີງຕອ້ ງໄປ ບໍ່ແມນູ່ ນອກໃຈແລ້ວຫຼກີ ລັຼີ້ ຄດິ ແລວ້ ນາງຈງ່ິີ ຂຽນໜງັ ສື ເລ່ົາຕາມຄວາມຊືີ່ເປັນຖວ້ ນຖ່ີ ຂຽນແລ້ວພັບໄວ້ດໆີ ເໜບັ ໄວ້ທຝ່ີ າເຮືອນຂອງຜວົ ຮກັ . ຈະເຫັນໄດ້ວູ່າຄວາມຮັກແລະຄວາມຜູກພັນຂອງນາງວັນທອງທີ່ມີຕໍ່ຂຸນຊ້າງ-ຂຸນແຜນມີໃຫ້ເທົ່າກັນຄວາມ ຮັກສາມເສ້າົຼັ ຈິີງ່ ນບັ ເປນັ ກະທູ້ທີຕ່ ້ັົຼນຕໍຂອງເລີືອ່ ງ ຂ.ແນວຄິດປັດຊະຍາ - ພຸດທະປດັ ຊະຍາ ຄືແນວຄິດຕາມຫັຼກທໍາຂອງພຸດທະສາສະໜາກູ່າວໄວ້ວູ່າ ຊີວິດຂອງມະນຸດເປັນອານິຈັງມີຄວາມບໍ່ທູ່ຽງແທ້ ແນູ່ນອນຜັນແປຢູ່ສະເໜີ, ບ່ໍມີຜູ້ໃດອາດກໍານົດໃຫ້ໄປເປັນຕາມໃຈຊອບ ບັນຫານຼັີ້ຄສື ັດຈະທໍາຂອງຊີວິດຄືກັບເລີ່ອື ງ ເລືີ່ອງ “ລິລິດພະລໍ” ມີຄວາມຈິງຕາມພຸດທະວັດຈະນະ (ຄໍາສອນ, ສຸພາສິດ) ວູ່າ “ບູ່ອນໃດມີຮັກ ບູ່ອນນັ້ຼນມີທຸກ” ພຶກຕິກໍາຂອງຕົວລະຄອນເລ່ີືອງນໄຼັ້ີ ດ້ຖກື ກໍານົດຂ້ັຼຶນເພ່ືີອພິສູດຄວາມຈິງຄືຕົວລະຄອນໃນເລີື່ອງນີັຼ້ມີຫຼາຍຊີວດິ ຂອງຕົວ ລະຄອນເລ່ົານັຼີ້ກໍມີຫຼາຍໆແບບແຕກຕູ່າງກັນໄປເປັນລັກສະນະທີ່ຄືມະນຸດສາມັນທ່ົວໄປຄື ມີກິເລດຕັນຫາ, ມີຄວາມ ເຫັນແກຕົວ, ມີຄວາມອິດສາ, ມີຄວາມອາຄາດບາດໝາງ, ສິງເລົ່ານີຼ້ັມະນຸດຮູ້ວູາ່ ເປັນບາບແຕູ່ກໍຍງັ ເຮັດ, ຕົວລະຄອນ ເອກຂອງເລືອ່ີ ງກບໍ ່ສໍ າມາດດບັ ກິເລດຊີວິດຈິີງ່ ຫຍງຸ້ ຍາກບ່ໍສໍາເລດັ . - ດ້ານໄສຍະສາດ ເນືອີ່ ງຈາກເລືອ່ີ ງນ້ັີຼເປັນເລືີ່ອງຂອງຊາວບ້ານສາມັນ, ຄວາມເຊືອີ່ ທາງດ້ານໄສຍະສາດຈິີ່ງເຂັ້ົຼາມາມີບົດບາດຫຼາຍ ມີຫຼາຍຕອນທີ່ກູ່າວເຖິງການໃຊ້ຄາຖາອາຄົມ, ການໃຊ້ມົນສະກົດ, ການລ້ຽວຜີ ການເຫາະເຫີນ, ການໃຊ້ສະເໜູ່. ເປັນເມອື ງຄວາມເຊີ່ອື ຂອງຄົນໄທບຮູ ານທີ່ເປັນເລ່ືີອງທ່ີເລ່ົາສືບຕ່ໍກນັ ມາຈົນເຖິງປດັ ຈຸບນັ ກມໍ ີຄາໍ ເວົຼັ້າລືກັນວາູ່ ເປັນສີິງ່ ທີ່ ສາມາດທີ່ຈະເປັນໄປໄດ້ ໄສຍະສາດໄດ້ມີບົດ ບາດໃນວັນນະຄະດີໄທ. ເລືີ່ອງນີຼັ້ຈີ່ິງຜູກຜັນກັບໄສຍະສາດຕະຫຼອດທັງ ເລີ່ອື ງ. 46

ຮບູ ທີ 33 ຮບູ ພາບຄວາມເຊອີ່ື ເລອື່ີ ງໄສຍະສາດ - ດ້ານຄວາມເຊືີອ່ ອ່ືີນໆ ຄືຄວາມເຊືີ່ອທີ່ປະປົນຢູ່ໃນຄະຕິຂອງຊາວບ້ານຄົນໄທບູຮານມີປະກົດຢູ່ໃນເລີື່ອງນ້ັຼີຫຼາຍທ່ີສຸດ, ຄວາມເຊືີ່ອ ກຽູ່ ວກັບການເປັນຜສີ າງນາງຮາ້ ຍ. 2. ກຽູ່ ວກບັ ນັກປະພັນ ຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນ (Khun Chang Khun Phaen)ເປັນເລ່ືີອງປະຫວັດສາດຂອງປະເທດໄທ ເລີື່ອງຂອງຂຸນ ຊ້າງຂຸນແຜນ ເຊີ່ິງອາດຄາດວູ່າຈະເກີດຂ້ັືຼນໃນໄລຍະຊູ່ວງສະໄໝອະຍຸດທະຍາ ແລະ ມີຜູ້ທີ່ຈີ່ືຈໍາ, ເລົ່າຕ່ໍ ເນ່ີືອງຈາກ ເລີື່ອງຂອງຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນ ໄດ້ປາກົດຢູ່ໃນປ້ັມປະຈັກພະຍານຂອງເມືອງເກ່ົາ ແຕູ່ມີການປ່ຽນແປງທ່ີມີລັກສະນະ ຄ້າຍຄືນິທານເພ່ີືອເຮັດໃຫ້ເລີື່ອງທີ່ມູ່ວນກວູ່າເກ່ົາ. ລາຍລະອຽດຂອງເລີ່ືອງຍັງສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນຮູບພາບຂອງຊີວິດ, ປະເພນີ, ວັດທະນະທໍາ ແລະ ວັດທະນະທໍາຂອງຄົນສະໄໝກູ່ອນ (Siamese)ເຊິ່ີງໃນອະດີດແມູ່ນມີຄວາມຊັດເຈນ ຫຼາຍ. ຈົນກວູ່າ ທູ່ານ ລິນກຣິດ ວິວລູ່ຽມ ເກຣນີ (linguist William Gedney)ເວົຼ້ັາວູ່າ \"ຂ້າພະເຈ້ັົຼາມັກຄິດວູ່າ ຖ້າຂໍ້ມູນຄວາມຮູ້ກູ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາໄທແມູ່ນສູນເສຍ ກໍປຽບເໝືອນ ທຸກສິີ່ງທຸກຢ່າງອາດຈະຖືກສ້າງຂັ້ຼຶນໃໝູ່ ຈາກລາຍລັກອັກສອນທ່ມີ ະຫດັ ສະຈັນນັຼ້ີ \" ເລື່ີອງ ຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນ ເຊ່ີິງນັກແຕູ່ງເພງ, ຮ້ອງເພງ ສໍາລັບການບັນເທີງ. ໃນສະໄໝອາຍຸດທະຍາ (Ayutthaya) ຕອນກາງປະມານ ພສ 2143 ເພີ່ມເຕີມ ຫືຼ ຕັດລົງຢ່າງຕໍ່ເນີື່ອງ ຈົນກວູ່າລາຍລະອຽດ ແລະ ຄວາມ ຍາວຂອງເລືີ່ອງ. ໃນໄລຍະທ້າຍ ແຕບູ່ ່ໄໍ ດ້ຖືກບັນທຶກໄວກ້ ່ຽູ ວກບັ ຄຸນສົມບດັ ເນອ່ືີ ງຈາກວູ່າ ປະຊາຊົນຊາວໄທເຫນັ ວູ່າ ໃນຊູ່ວງໄລຍະເວລາທີ່ອະຍຸດທະຍາຖືກໄຟໄຫມ້ໃນປີ 1767ເຊ່ີິງບໍ່ມີຫນັງສໃື ບລານກູ່ຽວກັບ ຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນເລີຍ ແຕູ່ເນືີ່ອງຈາກວູ່າມັນເປັນເລີ່ືອງທີ່ມີຄວາມນິຍົມຊົມຊອບຫຼາຍໃນປະຊາຊົນໄທ. ດັ່ົງນ້ັຼນ, ຈ່ີິງມີ ຫຼາຍໆຄົນທີ່ ສາມາດຈາໍ ຂມໍ້ ູນໄດ້ ແລະ ບສ່ໍ າມາດຟັ້ນຟໄູ ດ້. 47

ສໍາລັບເນື້ັຼອຫາຂອງ ຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນ ໃນປະຈຸບັນ ພະລາຊະວັງຂອງພະຍອດຟ້າ ນາພາໄລ (Loetlapa Napalai)ໄດ້ມີຄວາມຍິນດີ, ຄວາມກະລຸນາ ກັບ ກະວີ (poet)ໃນຂົງເຂດປະເທດລາວ ເຊັົ່ນດຽວກັນກັບຄວາມ ເຫຼ້ັືອມໃສຂອງພຣະອົງເອງແລະ ໄດ້ຈັດການສະເຫີຼມສະຫຼອງເປັນວັນນະຄະດີທີ່ມີຄຸນຄູ່າທາງໃນເພງ ແລະ ໃນແບບ ຂອງການຂຽນ ເຊັ່ົນດຽວກັນກັບຮູບລກັ ສະນະ ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບໂດຍກດົ ໝາຍພະລາຊະບັນຍັດສະໂມສອນຂອງ ການປົກຄອງຂອງກະສັດຣາຊະການທີ 7 ໃນຖານະທີ່ຢເູ່ ທິງຂອງບດົ ກະວີຊາຣາພາ (Sarapha)ແລະ ໄດ້ຮບັ ການປະ ທັບຕາຕາໍ ແຫນູງ່ ຂອງພຣະຜເູ້ ປັນເຈັຼົາ້ Ganesha ເປັນເຄີອ່ື ງໝາຍຂອງການສັນລະເສີນ. ຫນັງສືເຫັຼ້ມນຼ້ັີກູ່ຽວກັບ ຂຸນຊ້າງ ຂຸນແຜນ ບ່ໍພຽງແຕູ່ແມູ່ນວັນນະຄະດີສໍາລັບການອູ່ານ ແລະ ຫີ້ຼັນດົນຕີ ເພ່ີືອໃຫ້ໄດຮ້ ບັ ລດົ ຊາດຂອງວັນນະຄະດີເປນັ ການບນັ ເທງິ ເທົາ່ ນັຼ້ນ ແຕ່ໃູ ນບາງສ່ວູ ນຂອງວັນນະຄະດີນຼັີຍ້ ງັ ເປນັ ຫຼັກຖານ ຂອງຄວາມຮູ້ຂອງປະຊາຊນົ ແລະ ປະເທດໃນໄລຍະສະໄໝລດັ ຕະນະໂກສິນ (Rattanakosin)ມີຄໍາວາູ່ ວັນນະຄະດີ ແມູ່ນບູອ່ ນທ່ສີ ະທອ້ ນໃຫ້ເຫັນພາບຂອງປະເທດໃນຍຸກນ້ັຼນ. 3. ບດົ ເລອີ່ື ງ “ຂນຸ ຊາ້ ງຂນຸ ແຜນ” ຮບູ ທີ 34 ຂນຸ ຊາ້ ງຂນຸ ແຜນ ເລີ່ມເລ່ືີອງກູ່າວເຖິງນາງພິມພິລາໄລ ເຊີິ່ງເປັນລູກສາວຂອງທ້າວພັນສອນໂຍທາກັບນາງສີປະຈັນ ຄະນະບໍດີ ເຈັຼ້າົ ຂອງສວນຝ້າຍຕໍາບນົ ທູ່າພລີ່ ຽ້ ງ ເມອື ງສຸພັນບຸລີ ເມີື່ອຈະຖືກາໍ ເນດີ ນາງສີປະຈນັ ຝັນວາູ່ ໄດແ້ ຫວນປະດັບຈາກ ພະພິ ສະນຸກໍາ. ຈິີ່ງຖືເປັນນິມິດໝາຍປະກອບກັບຮູບໂສມທ່ີຂຶຼັ້ນຊ່ີືວູ່າ ຊວດຊົງສ່ົງສີບ່ໍມີແມ້ນ ອໍລະຊອນອູ່ອນແອ້ນປະໜຶີ່ງ ເຫຼົາ ຜົມສະຫຼວຍສວຍດໍາເງົາງາມໃຫ້ຊ່ືີເຈຼົັ້າວູາ່ “ພິມພິລາໄລ”ໃນຄາວຍັງເປັນເດັກນອ້ ຍ ນາງພິມເຄີຍເປັນເພີື່ອນຫັ້ຼິນ ກັບພາຍແກ້ວ ແລະ ຂຸນຊ້າງ. ແຕູ່ພໍໃຫຍູ່ຂຼຶັ້ນມາຕູ່າງຄົນກໍແຍກຍ້າຍຈາກກັນໄປ ຈົນເມີື່ອນາງພິມໃຫຍູ່ເປັນສາວຈິີ່ງ ໄດ້ກັບມາພົບກັນພ້ອມໜ້າໃນງານເທດມະຫາຊາດທີ່ວັດ ປ່າເລູ່ໄລ ພາຍແກ້ວເຊິີ່ງບວດເປັນເນນຢູ່ວັດແຫູ່ງນຼັີ້ເປັນຜູ້ 48

ເທດກັນມັດສ່ີ ເຊິ່ີງວູ່ານາງພິມກັບແມູ່ເປັນເຈົຼັ້າຂອງກັນ. ນາງພິມ ກັບ ພາຍແກ້ວເກີດຄວາມພິດສະຫວາດໃນກັນ ແລະ ກນັ ຈົນນາງພິມເປັ້ອງຜ້າຫົ່ມຊັຼນ້ ນອກອອກບູຊາກນັ . ຂຸນຊ້າງເຊ່ີິງເປັນເສດຖີກໍເກີດຕິດໃຈນາງພິມຄືກັນ ຕໍ່ມານາງພິມໄດ້ຕິດຕໍ່ກັບເນນແກ້ວໂດຍມີນາງສາຍທອງພີ່ລ້ຽງ ເປັນສີ່ືໃຫ້ ໃນທີ່ສຸດເນນແກວ້ ກລໍ ັກຊິກມາພົບນາງພິມທ່ີສວນຝ້າຍທັງສອງໄດ້ໂອ້ລົມກັນຈນົ ຮູ້ໃຈກັນແລວ້ ເນນແກ້ວ ກໍຕິດຕາມໄປເຖິງເຮອື ນນາງພິມໃນຄືນນ້ັຼນໂດຍທີ່ນາງສີປະຈັນບໍ່ຮ້.ູ ເມືີ່ອຂຸນຊ້າງພາເຖັ້ົຼາແກູ່ມາທາບທາມເພືີ່ອຈະສູ່ຂໍ ນາງພິມເປນັ ເມຍນາງສີປະຈນັ ກໍກຽມທີ່ຈະຕົກລົງ ແຕນູ່ າງພິມພັດອອກມາປອ້ ຍດູ່າປຽບເປອຍຕູາ່ ງໆນາໆທັງຂຸນຊ້າງ ແລະ ເຖາົຼັ້ ແກູ່ຈົນເສຍພິທີ. ນາງພິມໄດລ້ ັກລອບໄປພົບກັບເນນແກ້ວແລວ້ ເລົ່ັງລັດໃຫ້ມາສູ່ຂໍຕົນຕດັ ໜ້າຂຸນຊາ້ ງ ຈາກ ນຼັ້ນ ຕໍ່ມານາງພິມກໍໄດ້ແຕູ່ງງານກັບພາຍແກ້ວເຊິ່ີງເປັນຄົນທີ່ມີຮູບຮູ່າງໜ້າຕາດີ ແລະ ມີວິຊາອາຄົມທີ່ເກົັ່ງກ້າແຕູ່ ຍາກຈົນ ແຕູ່ພໍແຕູ່ງງານໄດ້ພຽງສອງມັ້ຼືພາຍແກ້ວກໍຖືກເກນໄປທັບເຮດັ ໃຫ້ນາງພິມຕອມໃຈຈົນລຼົັ້ມເຈັບເປັນໄຂໜ້ ັກ ຮັກສາແນວໃດກບໍ ຫ່ໍ າຍຈົນກະທ້ັງຼ ປຽ່ ນຊີ່ືເປັນນາງວັນທອງອາການຈງິ ດີຂຼຶນ້ັ ເປັນປົກກະຕິ. ແຕູ່ເມືີ່ອຊ່ີື ວັນທອງສະຕາກໍາຂອງນາງຍີງ່ິ ພົກຝັນ ວັນທອງ ຖກື ພາຍແກ້ວ ເຊງີ່ິ ຊະນະເສກິ ໄດຍ້ ດົ ເປັນຂຸນແຜນຕັດຂາດ ເພາະວວິ າດກັບລາວທອງເມຍໃໝູ່ຊາໍ້ ຍັງຖືກແມູ່ບັງຄບັ ໃຫ້ ເປັນເມຍຂຸນຊາ້ ງ. ກູ່າວເຖິງຂຸນຊ້າງເຊ່ີງິ ຄົນຮບູ ຮູ່າງຂີ້ັຼລ້າຍ ແຕູ່ລ້ໍາລວຍກໍຫົຼງຮັກວັນທອງຢູ່ດ້ວຍຈ່ີິງພະຍາຍາມຫາ ອບຸ າຍຊີງເອົານາງວັນທອງມາເປັນຄນົ ຮັກຂອງຕົນໃຫ້ໄດ້ ແລະ ປະສົບຜົນສໍາເລັດ. ຂຸນແຜນຖືກຂຸນຊ້າງກູ່າວໂທດ ວູ່າໜີເວນ. ດົ່ັງນັ້ຼນ, ສົມເດັດພະພັນວະສາຈ່ີິງລົງໂທດໃຫ້ ເປັນນາຍດູ່ານຕະເວນຊາຍແດນລະຫວູ່າງນີຼ້ັຂຸນແຜນໄດ້ ຂອງວິເສດ 3 ຢ່າງຄື ດາບຟ້າຟັ້ນ, ມ້າສີໝ ອກ ແລະ ກຸມມານທອງ. ຕໍ່ມາຂຸນແຜນໄດ້ບຸກຂຼ້ັຶນເຮືອນຂຸນຊ້າງ ແລ້ວລັກພານາງວັນທອງໜີໄປຢູ່ໃນປ່າຂຸນຊ້າງກໍເລີຍນໍາ ຄວາມຂັຼ້ຶນໄປກາບທູນພະພັນວະສາວ່າູ ຂນຸ ແຜນເປັນກະບົດ ຂຸນແຜນ ແລະ ນາງວັນທອງກໍເລີຍຕ້ອງໜີໂຊມຊານຕໍ່ໄປ ຕໍ່ມານາງວັນທອງທ້ອງ ຮບູ ທີ 35 ນາງວັນທອງ ແກູ່ ຂຸນແຜນເລຍີ ເຂ້ຼົັາມາມອບຕວົ ແລະ ເພີື່ອພະພັນວະສາ ໄຕສວນແລ້ວປະກົດວູ່າຂຸນແຜນຊະນະຄວາມແຕູ່ໃນບໍ່ຊ້າ ກໍຖືກຈໍາຄຸກເພາະໄປທູນຂໍນາງ ວັນທອງຄືນ. ຂຸນຊ້າງໄດ້ພານາງວັນທອງໄປຢູ່ເມືອງສຸພັນຕໍ່ມານາງວັນທອງກໍເກີດ ລກູ ອອກມາເປັນຜູ້ຊາຍຊ່ີືພາຍງາມແຕູ່ກລໍ ້ຽງບໍ່ໄດ້ເພາະຖກື ຂນຸ ຊ້າງພໍ່ລ້ຽງຈອງລາ້ ງຈອງຜາງ ພາຍງາມເມ່ືີອເຕີບໂຕໄດ້ ດມີ ີຍດົ ຂຶນ້ຼັ ກໍບັງຄັບເອາົ ຕົວວນັ ທອງມາຈາກຂຸນຊ້າງຈນົ ເປັນຄະດີມາເຖິງ ພະພັນວະສານາງວັນທອງຖກື ປະຫານຊີວິດ ເພາະບໍ່ກ້າຕັດສິນໃຈເອງເດັດຂາດວູ່າຈະເລືອກຢູ່ກັບໃຜລະຫວູ່າງຂຸນແຜນທ່ີນາງຮັກ ກັບຂຸນຊ້າງ ທີ່ຮັກນາງຜູ້ດຽວ ຕະຫຼອດມາ. 4. ເນ້ືອຼັ ໃນຄວາມໝາຍ ເປັນເລີ່ອື ງທເີ່ ວັຼ້ົາເຖິງຄວາມຮກັ ສາມເສ້ຼາົັ ລະຫວູາ່ ງຊາຍ 2 ຍິງ 1 ຄືຂຸນຊ້າງແລະຂຸນແຜນຮັກນາງວັນທອງເຊິີ່ງຈຸດ ຈົບຂອງເລອ່ີື ງນຼນ້ັ ບ່ໍມີທາງອອກຄື ຕວົ ລະຄອນເອກ ນາງ ວນັ ທອງ ຖືກປະຫານຊີວດິ . 49

5. ຄນຸ ຄູ່າ ແລະ ສລິ ະປະການປະດິດແຕ່ງູ - ດ້ານວັດທະນະທໍາ, ປະເພນີ: ໃນເລືີ່ອງນັີ້ຼມີການບັນຍາຍລັກສະນະຊີວິດໃນຊົນນະບົດຂອງຄົນໄທທ່ີຜູກພັນ ກບັ ຂະນົບທໍານຽມປະເພນຕີ າູ່ ງໆໄດ້ແກູ່ຄວາມສັດທາໃນພະພດຸ ສາສະໜາ, ປະເພນກີ ານເກີດ, ການບວດ, ການແຕູ່ງ ງານ, ການສງົ ສະການແລະອີ່ືນໆ. - ສະພາບພູມສາດ: ສາກຫຼືສະຖານທ່ີໃນເລອືີ່ ງນີຼ້ັເກີດຂ້ຼັຶນເປນັ ສະຖານທ່ີຈິງໃນແຂວງສພຸ ັນບລຸ ີແລະການຈະນະ ບູລຊີ ີ່ືວດັ ອາຮາມຕາູ່ ງໆ, ບາ້ ນເມອື ງທ່ີປະກົດໃນເສຼັ້ນທາງຕາູ່ ງໆຍັງປະກດົ ຢູ່ໃນປັດຈຸບນັ ນ.້ີຼັ - ສະຕຊິ າວບາ້ ນ: ໃນດ້ານຄວາມເຊ່ີືອຂອງຊາວບາ້ ນທີເ່ ຮັດໃຫ້ເຫນັ ໄດຊ້ ດັ ເຈນຄື ໂຫລາສາດ ແລະ ໄສຍະສາດ ຕົວລະຄອນໄດ້ຜູກພັນກັບເລື່ີອງນ້ີັຼເກືອບຕະຫຼອດທັງເລືີ່ອງເຊ່ັົນ ຄວາມຝັນ ແລະ ການທໍານາຍຝັນ, ການລ້ຽງຜີກຸ ມານທອງ ແລະ ການໃຊ້ເວດມນົ . - ສະພາບສງັ ຄົມໄທ: ເລອືີ່ ງນັ້ຼີມປີ ັດຊະຍາຊີວດິ ປຽບທຽບລະຫວູ່າງສັງຄົມເມອື ງກບັ ສັງຄົມຊນົ ນະບົດໃນໄລຍະ ຕົຼ້ັນສະໄໝລັດຕະນະໂກສິນ, ຄວາມຈົງຮັກພັກດຕີ ໍ່ມະຫາກະສັດ, ຄວາມເຄົາລົບຜູ້ອາວຸໂສ, ຄວາມເຄົາລົບນັບຖືເຊືີ່ອ ຟັງສາມີ, ຄວາມກະຕັນຍູຕະຫຼອດຈົນວິຖີສະແຫວງຫາຄວາມຮູ້ຂອງຄົນໄທໃນສະໄໝກູ່ອນປະກົດເດົັ່ນຊັດຢູ່ໃນ ວນັ ນະຄະດີເລ່ີອື ງນ.ັຼີ້ - ສາໍ ນວນພາສາ: ຄວາມໝາຍພາສາກູ່ຽວກັບຄໍາຄົມສໍານວນຕູ່າງໆທີ່ນິຍົມໃຊ້ໃນປັດຈຸບັນມີທີ່ມາຈາກເລີື່ອງ ນຄັີ້ຼ ື ວັນທອງສອງໃຈ, ຕກົ ນາລກົ ທງັ ເປັນ, ລກູ ນອກພເໍ່ ປັນຕົຼ້ນັ . - ຄຸນຄູ່າທາງອາລົມ: ເລື່ີອງນີັຼ້ມີບົດພັນລະນາທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດອາລົມສະເທືອນໃຈມີຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ຜູ້ອູ່ານມີ ຄວາມຮູ້ສຶກຫັວນໄຫວໄປກັບໂຊກຊະຕາ ແລະ ບົດບາດຂອງຕົວລະຄອນຄືກັນກັບເລືີ່ອງທີ່ເກີດກັບຕົນເອງເຊ່ິີງອາດ ທຽບກບັ ລົດໃນວັນນະຄະດີອນັ ກໃໍ ຫ້ເກີດຄວາມສະເທອື ນໃຈດົັງ່ ຕົວຢ່າງຕໄໍ່ ປນີຼ້:ັ ▪ ສະຫິງຼ ລດົ (ຄືການບັນລະຍາຍ ຫືຼ ການພັນລະນາເຖິງສີິ່ງອັນທີ່ເປັນທ່ີຮັກ, ຄວາມຮັກ ຫືຼ ກູ່ຽວກັບຄວາມຮັກ ຕະຫອຼ ດຈົນບດົ ກ້ຽວພາລາສີ) ▪ ລຸດສະລດົ ຄລື ົດແຫງູ່ ຄວາມຄຽດເຊີິ່ງເປັນພຼັນ້ື ຖານອາລົມຂອງມະນດຸ ໃນເລອ່ືີ ງນມຼັີ້ ີຫຼາຍກວູ່າວັນນະຄະດີ ເລອ່ີື ງອີ່ືນໆ. ▪ ຫັນສາລົດຄືລົດແຫງູ່ ຄວາມເບກີ ບານ, ມວູ່ ນຊນືີ່ . ▪ ຕະລນຸ າລດົ ຄລື ົດແຫ່ງູ ຄວາມໂສກເສາົັ້ຼ . ▪ ພະຍານະກາລດົ ຄື ລົດແຫູງ່ ຄວາມທກຸ , ເວດທະນາອນັ ເກີດມາຈາກຄວາມຢາ້ ນກົວຄວາມສູນເສຍ ແລະຢາ້ ນສ່ງິີ ທີ່ຍັງບທໍ່ ັນເກດີ ຂັ້ຼນຶ ເຊ່ິີງອາດຈະເຮດັ ໃຫ້ເກດີ ຄວາມທຸກເວດທະນາໄດ.້ ▪ ສານຕິດລດົ ຄືລົດແຫູ່ງຄວາມສະຫງບົ . ▪ ວພິ ັດລດົ ຄືລດົ ແຫູງ່ ຄວາມກຽດຊງັ . ▪ ອັບພະພກູ ລດົ ຄລື ົດແຫງູ່ ຄວາມອດັ ສະຈັນ. ▪ ວຮິ ະລົດ ຄື ລົດແຫູ່ງຄວາມກ້າຫານລົດຕູ່າງໆທີ່ໄດ້ກູ່າວມາຂ້າງເທິງນ້ຼັີຍົກຕົວຢ່າງໃຫ້ເຫັນພຽງແຕູ່ ເລກັ ໜອ້ ຍພໍແຕູ່ເປັນແນວທາງນັກສຶກສາເທາ່ົ ນຼນັ້ ຄວາມຈິງລົດເລາ່ົ ນມັຼີ້ ຢີ ູ່ທົວ່ . + ສະຫຸບຼ 50

ບົດເລື່ີອງນີຼ້ັໄດ້ສະທ້ອນໃຫ້ພວກເຮົາເຫັນຫຼາຍສ່ິີງຫຼາຍຢ່າງ ແລະ ຫຼາຍບັນຫາເປັນຕົັ້ຼນແມູ່ນຄວາມຮັກ ຂອງບູ່າວສາວໃນສະໄໝນຼັ້ນເຊິ່ີງເປັນຄວາມຮກັ ສາມເສັົຼ້ານຼ້ນັ ກໍຄືຊາຍສອງ, ຍິງໜີ່ຶງຄວາມເຫນັ ແກູ່ຕົວຂອງຜູ້ເປັນແມູ່ ທ່ີມີຈິດໃຈໂລບມາກໂລພາ. ຫວັງສິດຜນົ ປະໂຫຍດສູ່ວນຕົວໂດຍບ່ໍຄໍານຶງເຖິງຜົນທ່ີຕາມມາ ມັນໄດ້ສະທ້ອນໃຫເ້ ຫັນ ການຂາດຄຸນສມົ ບັດ ແລະ ຂາດຄວາມເປັນຕວົ ຂອງຕວົ ເອງຂອງແມຍູ່ ງິ ຄນົ ໜີຶ່ງນັຼ້ນກໍຄຕື ວົ ລະຄອນນາງວັນທອງ. ກ. ດາ້ ນເນ້ອຼືັ ໃນ ເປັນເລ່ືີອງທ່ີເວົັຼ້າເຖິງຄວາມຮັກສາມເສັຼົ້າລະຫວູ່າງຊາຍ 2 ຍິງ 1 ຄືຂຸນຊ້າງແລະຂຸນແຜນຮັກນາງວັນ ທອງ.ເຊງິ່ີ ຈດຸ ຈບົ ຂອງເລືອີ່ ງນັຼ້ນ ບ່ມໍ ີທາງອອກຄື ຕວົ ລະຄອນເອກ ນາງ ວັນທອງ ຖືກປະຫານຊວີ ິດ. ຂ. ດາ້ ນສິລະປະການແຕູ່ງ ແຕູ່ງເປັນກອນເສພາເຊ່ີິງເປັນຮູບແບບຂອງກອນລໍາຢ່າງໜຶີ່ງ ການແຕູ່ງກອນເສພານີຼັ້ກໍຄືກັນກັບການ ແຕູ່ງກອນສຸພາບເຊົ່ັນດຽວກັນກັບການແຕູ່ງນິທານເລ່ີືອງອີ່ືນໆ. ມີແບບແຜນລັກສະນະບັງຄັບຄືກັບກອນສຸພາບແຕູ່ ຂັ້ຶນຼ ຕັ້ຼົນໃໝູ່ ຫືຼ ກູ່າວເຖງິ ບກຸ ຄນົ ໃໝູ່. ການດໍາເນີນເລື່ີອງໃນ “ຂຸນຊ້າງຂຸນແຜນ”ນ້ໃຼັີ ຊກ້ ອນສພຸ າບດໍາເນີນໄປເລ້ັອຼື ຍໆ ທງັ ບນັ ລະຍາຍສາກ, ບົດບາດຕວົ ລະຄອນ, ຄວາມຮູ້ສຶກນຶກຄດິ ຂອງຕວົ ລະຄອນຕະຫຼອດຈນົ ຄໍາເວຼົັາ້ ຂອງຕວົ ລະຄອນ. ພາສາ ເສພາເລື່ີອງ “ຂຸນຊາ້ ງຂຸນແຜນ” ເປັນພາສາທ່ີສັງຄົມໄທໃຊ້ກັນໃນສະໄໝຕັ້ນຼົ ລັດຕະນະໂກສິນໂດຍທ່ົວໄປຮູບ ແບບຂອງການປະພັນກໍແຕູ່ງເປັນກອນ 8 ຫຼືກອນສຸພາບ. ພາສາຖິ່ີນກໍນໍາມາໃຊ້ໃນເລີ່ືອງນັ້ຼີມີປະກົດເປັນພາສາລາວ ແລະພາສາມອນອີກຈາໍ ນວນໜງີ່ຶ . 51

ບດົ ທີ 6 ບດົ ເລອ່ີື ງ “ຄອບຄວົ ກາງຖະໜົນ” 1. ປະຫວດັ ຄວາມເປນັ ມາ ແລະ ລັກສະນະຂອງເລ່ືີອງ ບົດເລ່ອືີ ງ “ຄອບຄວົ ກາງຖະຫນນົ ” ແມ່ນູ ການເກບັ ກາໍ ເລ່ືອີ ງສັຼ້ນທີ່ ໄດ້ຮັບລາງວັນ (Cine of the Stone Projection)ທ່ີຜູ້ຂຽນ ສັງລວມວິຖີຊີວິດ ແລະ ສະພາບແວດລ້ອມສັງຄົມທີ່ດໍາລົງຊີວິດໃນ ປັດຈຸບັນ.ໃນການຂຽນຂອງທູ່ານນ້ັຼນແມູ່ນສົມບູນແບບທາງດ້ານ ເນຼັ້ືອໃນ ແລະ ຮູບການການປະດິດແຕູ່ງ ປະກອບດ້ວຍ ການສ້າງ ບັນຍາກາດໃນການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງຕົວລະຄອນໃນເລື່ີອງແລະຮູບ ພ າ ບ ທີ່ ປ ະກ ອ ບ ໃ ນ ເລ່ີື ອ ງ ເຮັ ດ ໃ ຫ້ ຜູ້ ອູ່ າ ນ ສ າ ມ າ ດ ມີ ຄ ວ າ ມ ຮູ້ ສຶ ກ ສະເທືອນໃຈ ແລະ ຈິນຕະນາການໄປນໍາຂອງຕົວລະຄອນຢ່າງຕ່ໍ ເນືີ່ອງລຽນຕິດ. ຮູບທີ 36 ພາບຄອບຄົວກາງຖະໜນົ 2. ກູ່ຽວກັບນັກປະພນັ ທູ່ານວິໄນ ບຸນຊູ່ວຍ ເຊີ່ິງມີນາມປາກກາ ແມູ່ນ ສີ ລາ ໂຄມສາຍ ເກີດເມ່ີືອວັນທີ 30 ເດືອນ ກໍລະກົດ ພສ 2495 ທີ່ເມືອງທູ່າສາລາ ແຂວງ ນະຄອນສີທໍາມະລາດ, ການສຶກສາແມູ່ນຈົບມັດທະຍົມສຶກສາຕອນປາຍ ຈາກ ໂຮ ງ ຮ ຽ ນ ວັ ດ ນ ະວ ະນ ະຄ ອ ນ ດິ ດ ກູ່ ອ ນ ຈ ະມ າ ຮ ຽ ນ ຕ່ໍ ທີ່ ມະຫາວິທະຍາໄລລາມຄໍາແຫງ ເຊງິ່ີ ເປັນຊວູ່ ງທບ່ີ ້ານເມອື ງ ເກີດເຫດການ ວັນທີ 6 ຕລຸ າ ພສ 2519. ທູ່ານແມູ່ນນັກຂຽນເລ່ືີອງສັ້ຼນທ່ີມີຊີື່ສຽງຜູ້ໜີ່ຶງໃນ ຍກຸ ປັດຈຸບັນ ເຊິີງ່ ອາຊບີ ຂອງທາູ່ ນເປນັ ນກັ ໜງັ ສືພິມ ແລະ ມຜີ ົນງານການຂີດຂຽນເລີ່ືອງສັຼ້ນເປນັ ຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ. ທາູ່ ນເລີ່ມຂຽນ ບົດເລີືອ່ ງໂດຍໃຊຊ້ ື່ີ ວໄິ ນ ບຸນຊວູ່ ຍ ຮບູ ທີ 37 ທູ່ານ ສລີ າ ໂຄມສາຍ ແຕູ່ຫັຼງ ວັນທີ 6 ຕຸລາ ທູ່ານກໍກັບມາຈາກປ່າ ແລ້ວກໍ ຂຽນເລື່ີອງຈໍານວນ 6-7 ເລືີ່ອງ ແລະ ເອົາໄປຖຼິັ້ມໄວ້ທີ່ໂຮງພິມມະຕິຊົນ ເອົາໄປຝາກ ທູ່ານ ສະຖຽນ ຈັນທິມາທອນ ເປນັ ບນັ ນາທິການໃນໂຮງພິມມະຕຊິ ນົ . ໃນຂະນະນັຼ້ນບດົ ເລີື່ອງສຼ້ັນຂອງທູ່ານກໍໄດ້ລງົ ໜງັ ສືທີມ່ ຊີ ວີື່ າູ່ “ເຟ່ອີ ງນະຄອນ” ຂະນະນັຼ້ນທູ່ານຍັງບໍ່ມນີ າມປາກກາ ແລະ ບັນນາທິການທາູ່ ນກໍໄດ້ໃສູ່ນາມປາກກາໃຫ້ທູ່ານແມູ່ນ “ສລີ າ ໂຄມສາຍ”. ທູ່ານ ສີລາ ໂຄມສາຍ ເຄີຍຢູ່ໃນວົງການສີື່ມວນຊົນເຮັດໃຫ້ທູ່ານຂຽນໜັງສືໄດ້ຫຼາຍຮູບແບບເຊ່ັົນ ງານວິຈານນັກ ກລິ າ, ວຈິ ານເພງ, ວຈິ ານຮບູ ເງາົ ເຊ່ິີງທາູ່ ນກຈໍ ະໃຊນ້ າມປາກກາອ່ືີນໄປຕາມຫວົ ຂໍ້ທີວ່ ິຈານແຕລູ່ ະຢາ່ ງ. 52

ຜນົ ງານຂອງທາູ່ ນມີດງົັ່ ນີັຼ້: - ບົດເພງ ທູ່ານເປັນຜູ້ແຕູ່ງເນັືຼ້ອຮ້ອງ ແລະ ທາໍ ນອງເພງ “ດາວແດງແຫງູ່ ພູພານ” - ບົ ດ ເ ລີື່ ອ ງ ເ ຊັົ່ ນ ປ້ັ ມ ໂ ຮ ມ ເ ລ່ືີ ອ ງ “ຄອບຄົວກາງຖະໜົນ”ໄດ້ຮັບລາງວັນຊີ ໄຮ ເມື່ີອ ພສ 2536 (ຄ.ສ.) 1993 ແລະ ລາງວັນໜັງສືດີເດ່ັົນຈາກການທ່ີເອົາ ບົດເລ່ືີອງລົງໃນໜັງສືແຕູ່ລະອາທິດຈາກ ໜັງສພື ິມແຫງູ່ ຊາດ. ເລີອ່ື ງສັຼນ້ ທີ່ພິມອອກ ຈໍາໜູ່າຍກູ່ອນໜ້ານ້ັຼນກໍມີໂຮມເລີື່ອງສັຼ້ນ “ພັນ ທ ະແ ຫູ່ ງເສລີ ພ າບ ” (ພິ ມ ເດື ອ ນ ກຸມພາ ຄ.ສ. 1989), ນະວະນິຍາຍສັຼ້ນ “ທາງເສືອ” (ພິມເດືອນເມສາ ຄ.ສ. 1989 ແລະ ກໍໄດ້ຖືກພິມອີກເປັນຄຼັ້ງ ທີ 2 ເດືອນຕລຸ າ ປີ ຄ.ສ. 1992), ປມ້ັ ໂຮມເລືີ່ອງສ້ັຼນຊຸດ “ຄອບຄົວກາງຖະໜົນ” ນລັຼີ້ ວມມີເລີື່ອງສຼັ້ນທັງໝົດ 13 ເລີື່ອງ, ບົດເລືີ່ອງ “ແລ້ວເມັດພັນທີ່ຢ່ັງຮາກ”, “ເຈົຼ້ັາເບິ່ີງບ່ໍເຫັນຂອບຟ້າ” (ພສ 2560) ເຊິີ່ງສູ່ວນໃຫຍູ່ສະທ້ອນໃຫ້ ເຫັນພາບຊີວິດຂອງຄົນຊັ້ຼນກາງໃນນະຄອນຫຼວງ ທ່ີກໍາລັງຕ່ໍສູ້ດິັ້ຼນຮົນທູ່າມກາງຄວາມຜັນແປຂອງສັງຄົມປັດຈຸບັນ. ໃນປັ້ມຊຸດນເ້ັຼີ ລອ່ີື ງ “ຄອບຄວົ ກາງຖະໜນົ ”ແມູນ່ ບົດເລອືີ່ ງທີເ່ ດນ່ັົ ກວູາ່ ໝູ່. 3. ບດົ ເລີອື່ ງ “ຄອບຄົວກາງຖະໜນົ ” ຖອດເປັນພາສາລາວໂດຍ ບົວທອງ ສວຸ ນັ ນະສານ; ໄຂໍຄາໍ ສຊີ ົມພູ; ອາທດິ ອຸໄທ ພັນລະຍາຂອງຂ້ອຍສຸດທີ່ຮອບຄອບ ພໍບອກວູ່າມີນັດສໍາຄັນ ຕອນບູ່າຍ 3 ໂມງຕ້ອງຮູ່ວມທີມກັບເຈັ້ົຼານາຍພົບລູກຄ້າລາຍ ໃຫຍູ່ທ່ີໂຮງແຮມແມູ່ນ້ໍາ ແຖວຄອງສາມ ບາງກອກວູ່າຕ້ອງອອກ ຈາກບ້ານຕອນ 9ໂມງເຊຼ້ັົາ. ນາງເອງມີງານແຖວສະພານຄວາຍ ກູ່ອນທຽູ່ ງ ເວລາການເດີນທາງໃນໄລຍະນຼັີ້ຄົງຈະພໍດີ. ແຕູ່ຄໍາວູ່າຮອບຄອບກໍບໍ່ພຽງແຕູ່ເທ່ົານ້ັຼນເບາະຫຼັງລົດຍັງມີ ກະຕູ່າອາຫານປະເພດເຂັຼ້ົາຈີ່, ແຊນວິດຖັງນໍ້າກ້ອນແຊູ່ເຄີ່ືອງດີ່ຶມ, ຂອງຄບົ ຄ້ຽວ, ຂະໜມົ ເນຍີ , ນບັ ທັງໝາກຂາມອູອ່ ນ, ໝາກຍົມແລະກະປກຸ ເກອື . ລວມທັງຖົງຢາງໃສູ່ຂອງເສດເຫອຼື , ງ້ຽງຫຼືແມູ່ນແຕູ່ເສ້ືຼັອຜາ້ ສດຸ ສໍາຮອງຫ້ອຍແຂວນຢ່ຂູ ອບແວນູ່ ສໍ່າກັບວາູ່ ໄປກນິ ເຂາຼັ້ົ ປ່າ. ຕາມທິດສະດີແລ້ວເຮົາຄຊື ົນຊຼັ້ນກາງເຊງ່ິີ ເຫັນໄດຈ້ າກເຮືອນພັກຂອງເຮາົ ຢູ່ຕາມແສງສາຍໄໝຕໍ່ແດນລະຫວູາ່ ງ ລາໍ ລູກກາກັບບັງເຂນຂບັ ລດົ ຜາູ່ ນໝູບ່ ້ານຈັດສນັ ໂຄງການຫາຼ ຍລົບຫາຼ ຍຕ່າູ ວຕັດໄປທາງຫຼກັ ກິໂລແມັດ 25ເຖິງຖະໜົ ນພະຫົນໂຍທິນຫງຼັ ເຂ້ັຼົາສູ່ລັງສິດຕັ້ຼງລໍາບົນຖະໜົນວິພາວະດີຊ່ືີກັບຂົວເຈັດຊົ່ວໂຄດມຸງໜ້າເຂຼົັາ້ ກຸງເທບທ່ີເປັນເສັ້ຼນທາງ ສະດວກ. ຫາກເຮາົ ເປັນຊນົ ຊັຼ້ນທີ່ຍາກຈົນຄົງຈະໄດຢ້ ສູ່ ະລາໍ ກາງເມືອງເປນັ ທີ່ພັກດັ່ົງດຽວກັບຄນົ ຊ້ັຼນສງູ ມຄີ ອນໂດມນີ ຽມ (ຕືກຫຼາຍຊຼັ້ນ) ໄດ້ຊົມອາທິດອັດສະດົງທໍປະກາຍແສງທອງກະທົບກັບຄັື້ຼນແມູ່ນໍ້າເຫຼືັ້ອມລະຍິບລະຍັບນັ້ຼນຍັງບ່ໍສໍາຄັນ ກບັ ຄວາມຝນັ ທີ່ເລອື ນລາງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາ. ຈດຸ ໝາຍໃນຂະບວນແຖວໜ້າຂອງຊົນຊັຼ້ນສງູ ເຫັນໄດຊ້ ັດເຈນວູ່າມນັ ຈະ 53

ຕິດຂັດບູ່ອນຫົນທາງໄປ, ເຮົາຈ່ິີງຕັ້ຼງໜ້າຢ່າງບ່ໍຮູ້ອິດຮູ້ເມີ່ືອຍພ້ອມນັຼ້ນຍັງຄິດວາງແຜນສູ່ວນຕົວຢູ່ຕະຫຼອດເວລາຕ້ັຼງ ຄວາມຫວງັ ໄວ້ຢາກເປັນເຈາົ້ັຼ ຂອງກດິ ຈະການຈນົ ເກີດມໂີ ຄງການລາຍວັນທ່ີຕົນເອງເຮັດໄດໄ້ ລຍະນກັຼ້ີ ມໍ ີເຮືອນແລະລົດ ເກງເປັນຂອງຕົນ. ເຖງິ ແມນູ່ ວູ່າຈະຈ່າູ ຍເງິນຟູມເຟອຍໄປແດກູ່ ຕໍ າມເຫດຜົນຂອງການມີລດົ ຂ້ອຍກໍຄດິ ດີແລວ້ ວູ່າເພ່ີືອ ເປັນການເພີມພູນຖານະຄອບຄົວແຕູ່ສໍາຄນັ ໄປກວາູ່ ນັຼ້ນກຄໍ ືຮູ່າງກາຍຂອງຂອ້ ຍເລມີ່ ອຸທອນວູ່າສູ້ບໍ່ໄຫວການຢນລຽນ ແຖວຫ້ອຍທ້າຍລດົ ເມຄ້ັຼງລະ 3-4 ຊົວໂມງທູ່າມກາງຄວາມຮອ້ ນເອ້ຼົັາໂທ! ເຫດການລົດຕິດຢູ່ເທິງຖະໜົນໄລຍະດຽວ ກນັ ແຕູ່ການໄປນງົັ່ ເປີດແອຟງັ ເພງຢໃູ່ ນລົດມັນຍອມປະເສີດກວູ່າສິງີ່ ໃດໆ ມັນຊູ່າງແປກປະຫຼາດພໍອາຍຸໄດ 38 ປີກັບເມືອບ້ານຕອນ 11ໂມງກາງຄືນຈົນຍົກຂາຂຼັ້ຶນຕຽງດ້ວຍຄວາ ມອູ່ອນເພຍ, ເສັຼ້ນເອັນປະກົດວາູ່ ຍູ່ອນຍານຜິດປົກກະຕິ, ທັງທີ່ວູ່າຕອນຮຽນຊັ້ຼນມັດທະຍົມຂ້ອຍກໍເຄີຍເປັນນັກກິລາ ບານເຕະຂອງໂຮງຮຽນຄູຈດັ ໃຫຫ້ ຼິັ້ນເປັນກອງກາງຫືຼເອ້ີັຼນວູ່າມດິ ຟຽວແຖວຍງັ ເປນັ ປະເພດໄດນາໂມຄືແລູ່ນບໍ່ຮູ້ເມີ່ືອຍ. ອາດຈະເປັນຍ້ອນການເຮັດວຽກໜັກຈົນເກີນໄປແຕູ່ເມ່ີືອເຫັນສາລະຄະດີທາງວິທະຍຸຊູ່ວງຂຼັ້ນລາຍການເພງບອກວູ່າ ມົນລະພິດທາງອາກາດຈາກອາຍພິດ 3-4 ຕົວຄືມູນເຫດທໍາລາຍລະບບົ ຕູ່າງໆໃນຮູ່າງກາຍລວມທັງຄວາມຄຽດຈາກ ຊວີ ິດການເປັນຢ່ເູ ຮັດໃຫ້ສະມດັ ຕະພາບເຊີອ່ື ມເສຍ. ການມລີ ົດເປັນສ່ີິງຈໍາເປັນເພາະເປັນທີ່ພັກອາໄສໃນເວລາພໆໍ ກບັ ຢູ່ບ້ານແລະບູ່ອນທເ່ີ ຮດັ ວຽກຍິ່ີງເມອື່ີ ພັນລະຍາ ຈັດໃຫ້ເກດີ ຄວາມສະດວກຂຶນຼ້ັ ຕື່ີມກໍກາຍເປນັ ບາ້ ນພະນກັ ງານເຄີື່ອນທ່ີ. ໃນຄວາມເຂົ້ັຼາໃຈເຊົ່ັນນັຼີ້ຂ້ອຍກໍຫຸຼດຜູ່ອນກັບການໃຊ້ລົດໃຊ້ຖະໜົນກຸງເທບເປັນເລື່ີອງທໍາມະດາເຖິງຈະມີລົດ ເປັນລ້ານໆຄໍາກໍຕາມແລະອາດເປັນຍ້ອນຂ້ອຍມັກຊີວິດໃນລົດຄອບຄົວຂອງຂ້ອຍ. ຈິີ່ງຢູ່ໃກ້ຊິດຕິດແໜ້ນເຊ່ິີງບາງ ເທອືີ່ ກຮໍ ບັ ປະທານອາຫານທູ່ຽງນໍາກນັ ເທິງທາງດວູ່ ນຕາມພາສາຄອບຄວົ ທມ່ີ ີຄວາມອບົ ອູນຸ່ ເລອ່ີື ງໄດຫ້ ົວຢອກໄຍຕກ່ໍ ັນ ເຊັນ່ົ ເມອື່ີ ລດົ ຕິດເປນັ ຊົ່ວໂມງເຮາົ ອາດມີເກມຫຼິັນ້ ນໍາກັນ “ຫັບຼ ຕາແມ໋”ນາງອອກຄາໍ ສງ່ົັ “ຫບຼັ ເຮັດຫຍັງ”ຂອ້ ຍງົງ “ນັຼ້ນ….ນູ່າ”ນາງວູ່າຈະດຶງໂຖຈາກຫຼັງຄາລົດປົງລົງໃສູ່ຕີນຖົກກະໂປງຂັ້ຶຼນແນບຕົວໄປໃຕ້ພວງມາໄລຂ້ອຍເຮັດ ຕາມຄໍາສັ່ົງເອົາມືປິດຕາແຕູ່ຍະນ້ິຼັວມືອອກແນມເບ່ີິງຮູ່າງກາຍເຊິີ່ງບໍ່ແມູ່ນຂອງແປກໆໃໝູ່ໆຫັຍງໝົດໃນໄລຍະນ້ັຼນ ອາລມົ ຂອງຂອ້ ຍຖືກກະຕຸ້ນຈນົ ຕື່ີນເຕນ້ັຼ . “ແນູ່…ພລິ ຶກຄົນຂີຼັ້ໂກງ”ເມື່ີອນາງສໍາເລັດກິດຈະກໍາແລ້ວກໍຕົບບູ່າໄຫຼຂ້ອຍ 2-3 ເທີ່ືອເພ່ີອື ແກ້ໜ້າພວກເຮົາຕ້ອງ ແຕູ່ງງານກັນເມີື່ອພວກເຮົາເປັນຜໃູ້ ຫຍູ່ແລ້ວໂດຍປະຕິບັດຕາມຄໍາແນະນໍາຂອງກະຊວງສາທາລະນະສຸກ. ພ້ອມນັນຼ້ ຍັງ ໂຄສະນາວູ່າຈະມີລູກນໍາກັນເມີ່ືອພ້ອມຄົນບ້ານນອກທີ່ຫຸບຫອບຄອບຄົວມາຕຼັ້ງຕົວຢູ່ໃນເມືອງກວູ່າຈະພ້ອມອາຍຸກໍ ຍູ່າງເຂົ້ຼັາ 38 ປີຂະນະທີ່ນາງໄດ້ 35 ປີ. ເຖິງຕອນນັ້ຼີຮູ່າງກາຍກໍບໍ່ຄູ່ອຍພຽບພ້ອມເສຍແລ້ວເມ່ືີອກັບຮອດບ້ານເວລາ 23 ໂມງຂອ້ ຍຊາວຂຶັ້ຼນຕຽງຫັຼງທູ່ຽງຄືນກໍຈະພໍມີອາລົມຢູ່ແຕູ່ເຊັືຼ້ອຄງົ ອູອ່ ນເພຍເຕັມທີ. ເມື່ີອມັນເກີດຂ້ຶຼັນຫຼາຍຄັ້ຼງເຫັນ ຈະມຫີ ວງັ ໜ້ອຍເຕມັ ທີ. 54

ວັນໜ່ີຶງຂ້ອຍຕືີ່ນແຕູ່ເຊັົຼ້າດ້ວຍອາລົມສົດຊືີ່ນແຈູ່ມໃສເປັນພິເສດເພາະໄດ້ນອນຫຼັບສະໜິດຢ່າງບ່ໍເຄີຍມີມາກູ່ອນ ສໍາພັດແສງທອງຍາມອາລຸນຮັບເອົາອາກາດສົດ, ຢດເສັຼ້ນຢດສາຍອອກຫັດກາຍບໍລິຫານ, ອາບນໍ້າສະຜົມ, ກິນນົມ ສົດໄຂູ່ລວກ 2 ໜ່ວູ ຍ, ຄວາມເຂັຼມ້ ແຂງຄາ້ ຍຈະກັບຄນື ມາ. ເຖິງລົດຈະຕິດກາງຖະໜົນວິພາວະດີ-ລັງສິດກາຍທາງແຍກກະເສດເລັກໜ້ອຍພໍດີເປັິ້ນດີເຈ(ຜູ້ຈັດລາຍການ ວິທະຍຸ) ໄດ້ລາຍງານສະພາບຈາລະຈອນທາງວິທະຍຸກະຈາຍສຽງວູ່າລົດສິບລໍ້ຕໍາເສົາໄຟຟ້າລ້ັຼົມຂວາງຖະໜົນໜ້າ ອາຄານການບິນໄທກໍາລັງກອບກເູ້ ອົາຊີວດິ ຢູ່ສູ່ວນຂອ້ ຍຍງັ ຮູ້ສກຶ ປອດໂປງ່ . ຈອດລົດໄວ້ທາງຊາຍດາ້ ນຫຼັງໜຸູ່ມສາວທີຍ່ ັງບທ່ໍ ັນພົ້ັຼນໄວຮຽນຢອກໄຍກນັ ຈໍໆແຈໆປານໝາຢອກໄກູ່ຝ່າຍຊາຍກໍ ເອົາມືຈັບຫົວແລ້ວສາວຜົມຫຼ້ັິນ, ສ່ວູ ນຜູ້ຍງິ ກໍຢິກໂຕນແຂນ, ອ້າຍບາູ່ ວກໍໂອບກອດສາວເບົາໆແລະຂ້ອຍຮູ້ສກຶ ຄືກຄັກ ໃນໃຈເໝືອນໄດລ້ ົງສະໜາມຕວົ ຈິງ. ກັບມາເບີງິ່ ໜາ້ ພນັ ລະຍາຢ່າງພິນດິ ຄ້າຍກັບວ່າູ ນາງຜິດປກົ ກະຕິບູາ່ ຕໍາ່ ລົງເຖງິ ອົກ ທີ່ອວບອັດ, ທູ່ອນຂາກົມກ້ຽງຂາວນວນນາງນຸູ່ງກະໂປງເຂີນຍາມຂັບລດົ ເພອ່ີື ຄວາມຖະໜດັ ໃນການໃຊ້ຕນີ ແລະຕອນ ນນີ້ັຼ າງກໄໍ ດຖ້ ກົ ກະໂປງສງູ ຂ້ັນຶຼ ອີກ. “ຂາຂອງເຈາັົ້ຼ ຂາວດເີ ນາະ”ສຽງຂ້ອຍສັຼນ້ ເຕັຼ້ນຜດິ ປກົ ກະຕ.ິ “ຢາ່ ເປັນບ້າເທາະ”ນໍ້າສຽງຂອງນາງຄືຊິບໍຈງິ ຈັງເໝືອນດງັ ຄໍາເວັົຼ້າເງຍີ ໜ້າຂຶຼັ້ນຈາກການສໍາຫຼວດຄວາມຮຽບຮ້ອຍ ຂອງເລັບ, ລໍາຄໍກົມຂາວນວນຂ້ອຍກືນນໍ້າລາຍຝດຄໍຖອດສາຍຕາໜີສະກົດຄວາມພູຸ່ງພູ່ານອັນທໍລະມານໃຫ້ເກີດ ຄວາມສະຫງົບ. ແຕູ່ພາບທ່ເີ ຄີຍເຫັນກຕໍ ຸ້ນຈິນຕະນາການຢ່າງຕເໍ່ ນືອ່ີ ງບໍ່ອາດຄວບຄມຸ ທໍາມະຊາດຂອງສດັ ທີ່ຕື່ີນຕົວຮຸນ ແຮງຍີງິ່ ເປນັ ສດັ ທີປ່ ະເສດີ ຊອບສະແຫວງຫາຊມີ ລົດຊາດໃໝໆູ່ ໃຈກເໍ ພີດເພີນປ່ວງບ້າ. ເຫ່ືີອຄ້າຍກັບວູາ່ ຈະປຽກມືເມ່ືີອປັກສາຍຕາສໍາຫຼວດໄປຮອບໆລດົ ເຮົາຕິດພິມກນັ ແສງເຊັ່ົນດຽວກັບລົດຄັນອື່ີນໆ ແຖມຍັງມີແຜູ່ນພາດສະຕິກກັນແດດເປັນຊຼັ້ນຕື່ີມອີກ, ແອເຢັນສົດຊື່ີນ, ວິທະຍຸດັງກັງວານ, ປ່ອຍສຽງປີອໂນບັນລະ ຍາຍຄວາມໝາຍແຫງູ່ ສາຍນໍ້າອັນສະຫງົບງຽບ…ອົງ້ັຼ ມສ້ັືຼ ັນ່ົ ຮູດຮດູ ແຜູ່ນກນັ ແດດໜາ້ ມືດສະໜິດໂລກແຫ່ງູ ຄວາມເຫັນ ແກູ່ຕົວຂອງເຮາົ ໄດລ້ ອຍໂຄ້ງໃນບນັ ຍາກາດຢາ່ ງຫວານຊ່ີນື . ຂອ້ ຍຮສູ້ ຶກວູ່າຫຼັງຈາກມະນດຸ ເຮົາໄດ້ທໍາລາຍທໍາມະຊາດອ້ອມຂ້າງມາດນົ , ທໍາມະຊາດແຫງູ່ ຕົນຕົວກຖໍ ືກທໍາລາຍ ເຊັົ່ນດຽວກັນ, ເກືອບເວຼັົ້າໄດ້ວູ່າຈົມຢູ່ໃນຄວາມອຶດອັດຂັດສົນແຫູ່ງຊີວິດຂອງຄົນຢູ່ໃນຕົວເມືອງ. ການເຮັດວຽກ ອາກາດເປັນພິດ, ການຕິດຂັດດ້ານພາຫະນະ,ກິດຈະກໍາໃນຄອບຄົວທມີ່ ີອົງປະກອບເປັນຈັງຫວະຖືເປັນບດົ ເພງອນັ ແສ ນສະໜກຸ ມັນເກດີ ຂຶນັຼ້ ດວ້ ຍຊວີ ິດອນັ ຂດັ ສນົ ແລະຜນັ ແປຢ່າງໄວວາ. ອາດເປັນເພາະໃຊ້ເວລາດົນໂພດ, ຮູ່າງກາຍຊໍ້າພັດບວກກັບຢາກມີລູກໄວ້ຊື່ີນຊົມໄດ້ປະກົດຂັຼ້ຶນຢ່າງກະທັນຫັນຫືຼ ເຫດຜົນອື່ີນນຼັ້ນເຮັດໃຫ້ມີຂ້ໍອາ້ ງວູ່າ“ບໍ່ ! ເສັືຼ້ອຊິຍ່ໍແລະອາການຂັດຂືນກໍຄອູ່ ຍອູ່ອນລົງສໍາລັບການເປີດປະຕູເຮືອນຮັກ ກາງຖະໜົນ” ຊີວິດອັນສະໜກຸ ສະໜານເມີ່ອື ໄດທ້ ໍາກິດຈະກໍາອ່ີືນໆຮູ່ວມຫນັຼິ້ ປດິ ສະໜາ, ເກມໄຂູ່ວສັບຫືຼເກມອ່ືີນໆທີ່ໜຸູ່ມສາວ ເຄີຍຫັຼິ້ນພວກເຮົາເໝືອນໄດ້ຫວນຄືນໄປສູ່ອະດດີ ຕອນຮກັ ກັນໃໝູ່. ລາຍການວິທະຍຸເກອື ບທກຸ ແຫງູ່ ລາຍງານສະພາບ ການຈາລະຈອນສັບສົນວຸ້ນວາຍຂອງກຸງເທບຍ່ີິງຊົ່ວຮ້າຍໜັກຂຶ້ັຼນ…ສຸຂຸມວິດຕິດຕະຫຼອດສາຍພະຫົນໂຍທິນປາກ 55

ທາງລາດພາ້ ວຈົນເຖງິ ອານສຸ າວະລໄີ ຊສະໝໍລະພູມລາມຄາໍ ແຫງຕະຫອຼ ດສາຍພະຍາໄທກະດກິ ກະດນັ ບໍ່ໄດ.້ ພະລາມ 4 ບໍ່ມີບູ່ອນເຄື່ີອນໄຫວ, ແຕູ່ຂ້ອຍເໝືອນໄດ້ຈົມຢູ່ໃນຫ້ອງຮບັ ແຂກເທງິ ຕົັ່ງນວມໂຊພາທ່ີຂ້ອຍມກັ ຂອ້ ຍຄດິ ຈະປ່ຽນລົດ ໃໝູ່ໃຫ້ໃຫຍູ່ກວູ່າເກົ່າເພອື່ີ ໃຫ້ເໝາະສົມກັບເຮອື ນຄວົ , ຫອ້ ງນໍາ້ , ບ່ອູ ນຫຼ້ັິນເກນຕະຫອຼ ດຮອດບ່ອູ ນນອນ. ໄລຍະຫຼງັ ເ ໝອື ນໂຊກເຂັ້າຼົ ຂ້າງເມອ່ີື ລົດຕິດຜຄູ້ ນົ ລງົ ໄປຢດເສຼັ້ນຢດສາຍ, ຂ້ອຍໄດ້ເຮັດນໍາພອ້ ມທງັ ທາໍ ການລງື້ັຼ ເຄີຍກບັ ຫາຼ ຍຄນົ ບ່ໍ ໜ້ອຍ, ທັກທາຍທຸກເລ່ີືອງ, ວິຈານການເມືອງ, ເສດຖະກິດການຄ້າລວມທັງເກມກິລານັດສໍາຄັນເໝືອນວູ່າທຸກຄົນ ຄ້າຍຈະເປັນເພື່ີອນບ້ານກັນ. ທູ່ານວິໄຊຜູ້ອໍານວຍການຕະຫຼາດສິນຄ້າຜ້າອານາໄມແລະເຈຍ້ , ທູ່ານປະລັດເຈົ້ັຼາຂອງປາ ກະປ໋ອງແລະທູ່ານພານຸທໍາເຈົ້ັາຼ ຂອງນໍ້າຢາລດີ ຜ້າຂ້ອຍເອງເຮັດວຽກໂຄສະນາຂໍ້ມນູ ຈາກຝ່າຍວິໄຈຄາູ່ ນຍິ ົມໃນການບໍລິ ໂພກແລະການດໍາລົງຊີວິດໃນປັດຈຸບັນ. ຂ້ອຍຮີບຍົກມາເວ້ຼົັາເພືີ່ອເຮັດໃຫ້ພວກເຮົາເຂັຼ້ົາໃຈແລະທັງໄດ້ລູກຄ້າກາງຖະ ໜນົ ຢ່າງບ່ໍຄາດຝນັ . ຜູ້ທີ່ເຮັດວຽກດີຄືຂ້ອຍມີບໍເຈົ້ັຼານາຍບ່ໍຢາກໃຊ້ຄືນັດມຼັ້ືນຼັ້ີເປັນເຈ້ັົຼາຂອງເຄີ່ືອງດືີ່ມໃໝູ່“ສາໂທ-ແຄນ”ພ້ອມແລ້ວທ່ີ ຈະໃຫ້ຂ້ອຍສະໜັບສະໝູນໃນແຜນການຕະຫຼາດເລີ່ມແຕູ່ຄິດຕັ້ຼງຊື່ີໃຫ້ເປັນໜ້າສົນໃຈແລະຈີ່ືງູ່າຍວູ່າງຊັ້ຼນສິນຄ້າໃນ ຕະຫຼາດລະດັບກາງ, ທໍາການໂຄສະນາຂາຍແລະສ້າງຮູບພາບທີ່ໜ້າດຶງດູດ. ກູຸ່ມເປົັ້າໝາຍດ້ວຍງົບປະມານປີລະ 10 ລ້ານບາດນຼັ້ນໝາຍຄວາມວູ່າຂ້ອຍຕ້ອງຊູ່ວຍເຈ້ັົຼານາຍອະທິບາຍລາຍລະອຽດແຜນງານທີ່ຮຽກຕິດປາກວູ່າ“ຟີຮເຊັນ” ງານຢາ່ ງມສີ ລິ ະປະແລະໜ້າເຊ່ອີື ຖ.ື ຖະໜົນກຸງເທບລົດຍັງຕິດຫຼາຍທີ່ສຸດ, ຕາມປົກກະຕິຂ້ອຍມີນັດຕອນບູ່າຍສາມໂມງນັຼ້ີພໍດີສິບເອັດໂມງສິບຫ້າ ນາທີກໍພໍມີເວລາຢູ່ນ່ົັງຄິດໄຝ່ຝັນເຖິງລົດຄັນໃໝູ່ແລະສະດວກກວູ່າເຊິີ່ງໂອກາດຈະໄດ້ເປັນເຈ້ົັຼາຂອງບໍ່ແມູ່ນຄວາມຝັນ ແຫ້ງແລງ້ . ລດົ ໄດແ້ ລນູ່ ຂາ້ ມຂົວຕໍ່ໜ້າທາງແຍກກະເສດກູອ່ ນຈະອວູ່ ຍໜ້າລົງໃກ້ບໍລເິ ວນເຄີຍເປນັ ເຮືອນພັກກາງແດດ ຄາວກູ່ອນຢູ່ທາງໜ້າເຫັນລົດເປັນແຖວຍາວຢຽດຈອດຕາມຖະໜົນດົນກວູ່າ 10 ນາທີຄ້າຍກັບວູ່າມັນຈະເປັນລາງ ສັງຫອນແກູ່ຂ້ອຍ. ຂ້ອຍແອນຫຼງັ ອີເບາະລດົ ເງີຍໜ້າຂ້ຶຼັນຫບັຼ ຕາລົງພະຍາຍາມຄິດເຖິງວຽກແຕູ່ໃນໃຈສ່ນັົ ສາຍປຽບເໝື ອນມົນແຫູ່ງພິດສະຫວາດຍັງຄົງວົນວຽນໄປມາກັບເລ່ືີອງທີ່ເກີດຂຼັຶ້ນໃນຄວາມຮູ້ສຶກວູ່າຜິດປົກກະຕິມັນຍັງແອບແຝງ ຮີບເລ່ັົງ, ຫວັນໄຫວດຼັິ້ນຮົນກະຕຸກກະຕັນໃນທີ່ຂັບແຄບເໝືອນທ້າທາຍແລະຍົວະເຍັົ້ຼາດ່ັົງດຽວກັບຄວາມຮູ້ສຶກເປັນ ເດກັ ນອ້ ຍແອບປນີ ໄຕ່ລູ ັກໝາກມັງຄຸດຢູ່ວັດ. ຊດຸ ງາມຂອງນາງຍັບຍ່ໍບໍ່ແມນູ່ ເພາະການຈໂູ່ ຈມຂອງຂອ້ ຍດ້ານດຽວການຕອບສະໜອງຢາ່ ງໂຫຍຫວິ ເຮັດໃຫ້ພາຍ ໃນລົດຮ້ອນເອຼ້າັົ ເໝືອນບ່ໍໄດ້ເຕີມນາ້ໍ ຢາແອຂ້ອຍເດມູ່ ືໄປເລືອ່ີ ນແພບັງແດດ“ບໍ່”ນາງເງີຍໜ້າມາເບງິີ່ ຕາຂ້ອຍ“ມືຼັ້ນັ້ີຼເປັນ ຫັຍງບຸໃຈຜິດປົກກະຕິ”ຂ້ອຍຖອນຫາຍໃຈລວບລວມສະຕິກໍາຈັດຄວາມເລ່ີືອນລອຍ, ລະເມີເພີຝັນ. ຂ້ອຍຈັບກະຕູ່າ ຂອງກນິ ຢູ່ເບາະລົດເບືອຼັ້ ງຫຼງັ , ຈັບແຊນວິດມາກນິ ເພືີອ່ ບນັ ເທົາຄວາມຢາກ, ສໜີ ້ານາງບໍຄ່ ູ່ອຍດີ, ຄວາ້ ໝາກຂາມອ່ອູ ນ ມາໃສູ່ປາກຄຈື ັງວ່າູ ແຊບອີຫ່ ີຼ. ພທໍ ້ອງອ່ີມແລ້ວເລີ່ມເກີດມີຄວາມເບີື່ອໜູ່າຍ, ຂຍ້ອຍເປີດປະຕູລົງໄປຍູ່າງແກ້ງຸດງິດສ່ງົ ຮອຍຍັິຼ້ມແບບແຫ້ງໆໃຫ້ ຄົນທີ່ລົງມາແກູ່ວງແຂວນຂັດຫຼັງແກ້ເມ່ືີອຍຂ້ອຍເດີນໄປມາທູ່າມກາງບັນຍາກາດຍາມເຊົ້ັຼາໃນບ້ານຈັດສັນ. ຜູ້ຄົນ 56

ນິຍົມຕ່ີືນແຕູ່ເຊົ້ັຼາອອກກໍາລັງກາຍຕາມສະໄໝນິຍົມ, ຂ້ອຍຮູ້ສຶກວູ່າພວກເຂົາເປັນເພີ່ືອນບ້ານລະແວກດຽວກັນຫູ່າງ ອອກໄປທາງຂວາມືຊາຍໄວກາງຄົນກໍາລັງໃຊ້ສູຽ່ ມຂດຸ ດິນເບງ່ິີ ພິຕກິ ໍາພລິ ຶກດງຶ ດດູ ຄວາມສົນໃຈໃຫ້ເຮົາເດີນໄປໃກ້. “ເຮັດຫຍັ ງທ່າູ ນ”ຂ້ອຍທັກທາຍດ້ວຍຄາໍ ຖາມ “ປູກກ້ວຍ”ເຂົາຕອບແບບບໍ່ຫນັ ມາເບີິງ່ ຂ້ອຍຈົນກວາູ່ ເອາົ ດິນອອກຈາກຂມຸ ໝົດຈງິີ່ ຫັນໜາ້ ມາຍິ້ມຼັ ໃສູ່. “ໃບກ້ວຍທັງກວ້າງ, ທັງຍາວແລະໃຫຍູ່ມັນຊູ່ວຍຮັບມົນລະພິດທາງອາກາດໄດ້ຫຼາຍ”ເຂົາອະທິບາຍຢ່າງຄູ່ອງ ແຄ້ວເປນັ ເຄືອຄາ້ ຍຈະເປນັ ນັກອະນຸລັກທໍາມະຊາດ. “ເອີຂອ້ ຍປູກມນັ ເລອັື້ຼ ຍໆວັນລະໜສ່ໍ ອງໜ່ໍເຈົຼັ້າຈະລອງເບິງ່ີ ບໍ່? ໃນລດົ ຂອງຂ້ອຍຍັງມີຢູ່ລົດຍງັ ຕິດອີກດົນຂອ້ ຍຟັງ ວິທະຍຸລາຍງານວູ່າລົດຕ່ໍາກນັ ຕາຍເຖງິ 7-8 ຄນັ ຢູ່ສອງຈຸດຂາລົງສະພານລາດພ້າວກັບໜາ້ ໝຊໍ ິດ”. “ດີຄືກນັ ອີກບໍ່ດົນຄົງຈະເປັນສວນກວ້ ຍ”ຂ້ອຍຕອບສະໜອງຂະນະຮັບສຽມມາຖືໄວ້ບໍ່ແມູ່ນພຽງແກ້ເບືອີ່ ເທົ່ານັ້ຼນ ຄວາມຈິງແລ້ວຂ້ອຍເຄີຍມີເຮືອນຢູ່ໃນສວນຕູ່າງແຂວງ, ວຽກທີ່ເຄີຍເຮັດແບບນ້ຼັີມັນຫູ່າງເຫີນຈາກມືຂ້ອຍດົນນານ ແລ້ວ. ສິີ່ງສໍາຄັນແມູ່ນໄດ້ອອກແຮງງານລະບາຍສ່ີິງອັດອັຼ້ນຄ້າຍໆຈາກກ້ວຍໄປສູກ່ ້ວຍເໝືອນໄດ້ໄປທູ່ອງທູ່ຽວອາດີດ ອັນຍາວໄກ. “ພມໍ ັນແຕກໃບຂຽວເໝືອນຂັບລົດຢູ່ໃນສວນ, ບັນຍາກາດຄງົ ຈະດີເນາະ”ເຂົາວູ່າເມ່ອືີ ເຮົາສາໍ ເລດັ ວຽກຂອງຊາວ ສວນ, ມິດຕະພາບໄດເ້ ກີດຂັ້ນຶຼ ງູາ່ ຍໆເບງິີ່ ຄືວູ່າໃກ້ສດິ ສໍາກບັ ວ່າູ ບ່ອູ ນນບ້ຼັີ ່ໍແມູ່ນຖະໜົນຫວຼ ງເຂົາຊວນຂ້ອຍໄປດື່ີມກາເຟ ຢູ່ລດົ ເຂາົ ໃນເວລາແລກປ່ຽນນາມບັດກນັ ແຕູ່ຂອ້ ຍຂຕໍ ົວເພາະອອກຈາກລດົ ເມນານສມົ ຄວນແລ້ວ. “ຂອ້ ຍບ່ໍໄຫວແລ້ວເຈຼົັ້າຊູ່ວຍຂັບລົດແດູ່ເທາະ”ຂ້ອຍເປດີ ປະຕູເຂັ້ົຼາໄປນ່ັົງພັນລະຍາຂອງຂ້ອຍຄາງສຽງເຄືອໃບໜ້າ ຊີດຂາວເຫອືີ່ ອາບໜ້າຜາກໃນມືຖຖື ງົ ປລາສະຕກິ ຮອງຮບັ ອາຈຽນ. “ມັນວິນວຽນຄືຊປິ ວດຮາກນແີຼັ້ ຫຼະ” “ໜກັ ບຫໍ ຼືທນົ ໄດຢ້ ,ູ່ ຄັ້ນຼ ຊັຼ້ນຈະໄດແ້ ວູ່ຫາໝໍ” “ຄົງບໍ່ເປັນຫຍັງຫຼາຍດອກ”ນາງວູ່າແຂງໃຈເງີຍໜ້າຈ້ອງມອງຕາ, ຂ້ອຍຫັນໃຈໃຫຍູ່“ປະຈໍາເດືອນບໍ່ມາສອງ ເດືອນແລ້ວສງົ ໄສຈະມີລູກ” ຂອ້ ຍເຮັດຕົວແຂງປານທູ່ອນໄມ້ກອູ່ ນຈະໄຊໂຍໂຫຮອ້ ງໃຫ້ກັບຕົນເອງສຽງແລະກິ່ີນຮາກໂອກ-ອ໋າກອາດຈະບ່ໍລົບ ກວນປະສາດສວູ່ ນໃດເລີຍຈົນເກດີ ຄວາມຮູ້ສຶກຫຸ່ມູ ໆແລະຄດິ ຢາກເປດີ ປະຕູລົດລົງໄປຮອ້ ງບາດດັງໆ. …ເມຍຂອ້ ຍຖືພາແລ້ວເວຼັ້ີຍມີລກູ ກາງຖະໜົນ ຂ້ອຍປ່ຽນມາເປັນຄົນຂັບລົດ, ເມື່ີອລົດໄດ້ແລູ່ນໄປ, ຂ້ອຍຄິດເຖິງເຈັຼ້ົາລູກນ້ອຍຜູ້ຕີ່ືມແຕ້ມຊີວິດຄອບຄົວໃຫ້ ສົມບູນຄິດເຖິງລດົ ຄັນໃຫຍູ່ເນັຼື້ອທີ່ກວ້າງຂວາງສໍາລັບພໍ່-ແມູ່-ລູກ, ເຂ້ຼົັາຂອງເຄື່ີອງໃຊ້ກັບຈິດຈະກໍາໃນຄອບຄົວທີ່ຮີບ ດູ່ວນແລະຈໍາເປັນເພອ່ືີ ຄວາມສກຸ ຂອງຊວີ ດິ ກາງຖະໜນົ ແຫູງ່ ກງຸ ເທບ. 4. ເນື້ັອຼ ໃນຄວາມໝາຍ ເລືີ່ອງ“ຄອບຄວົ ກາງຖະໜົນ”ໄດສ້ ະທ້ອນໃຫ້ເຫນັ ເຖິງຄວາມຈະເລນີ ຂອງຕົວເມືອງໃຫຍູ່ເຊ່ນັົ ບາງກອກເຊິງີ່ ແມູ່ນ ນະຄອນຫຼວງຂອງປະເທດໄທຄວາມຈະເລີນ. ດັົ່ງກູ່າວໄດ້ນໍາເອົາຫຼາຍໆບັນຫາມາສູ່ປະຊາຊົນໃນນັ້ຼນລົດຕິດເປັນ 57

ບັນຫາໜຶີ່ງທີ່ໜັກໜູ່ວງແລະຊໍ້າເຮືັ້ຼອຕະຫຼອດ. ເຊີິ່ງມັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຕ້ອງໄດ້ຮັບຄວາມລໍາບາກໃນການ ສັນຈອນໄປມາຕາມທ້ອງຖະໜົນບົດເລ່ືີອງນ້ີຼັປຽບເໝືອນສຽງຄວນຄາງອັນເຈັບແສບທໍລະມານຂອງປະຊາຊົນທີ່ ຮຽກຮອ້ ງໃຫ້ແກ້ໄຂບັນຫານໂີັຼ້ ດຍຮີບດ່ວູ ນ. ບນັ ຫາລົດຕິດຍງັ ຕິດພັນກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມຄືມົນພາວະທີເປັນພິດຜູ່ານບົດເລ່ອືີ ງປະຊາຊົນໃນຕົວເມືອງບໍ່ພຽງ ແຕູ່ມີສຂຸ ະພາບຈດິ ໃຈບໍສ່ ົມບູນຍອ້ ນບັນຫາລົດຕິດເທ່ົານ້ຼັນສຸຂະພາບຮູ່າງກາຍກໄໍ ດຮ້ ັບການກະທົບບໍ່ໜອ້ ຍຈາກການ ຫາຍໃຈເອົາອາກາດບບ່ໍ ລໍ ິສຸດຍອ້ ນຄວນັ ລດົ ເປນັ ລາ້ ນໆຄນັ ທີແ່ ລູ່ນໄປຕາມທອ້ ງຖະໜົນຫຼວງ. ເລືີ່ອງຍັງໄດ້ສູ່ອງແສງເຖິງເຫດການທີ່ບ່ໍທໍາມະດາເຊ່ີິງເກີດຂຼັ້ຶນກັບຄອບຄົວໜີ່ຶງທ່ີມີອາລົມຕັນຫາຢູ່ໃນລົດບົນ ທ້ ອ ງ ຖ ະໜົ ນ ສ າ ຍ ໜີ່ຶ ງ ເຊີິ່ ງ ຕ ອ ນ ນັ້ຼ ນ ລົ ດ ຕິ ດ ຢູ່ ເຖິ ງ ເບິີ່ ງຜິ ວ ເຜີ ນ ຈ ະເຫັ ນ ວູ່ າ ຄ ອ ບ ຄົ ວ ຂ ອ ງຜົ ວ ເມ ຍ ຄູ່ ນັ້ຼີ ຈ່ົັ ງ ແ ມູ່ ນ ມີ ຄວາມສຸກແລະມັນແມູ່ນຄວາມສຸກຢູ່ໃນລົດບໍ່ແມູ່ນຢູ່ໃນບ້ານແຕູ່ຖ້າເບີ່ິງໃຫ້ເລິກແລ້ວໃນສະພາບສັງຄົມວຽກງານທີ່ ສບັ ສນົ ວ້ນຸ ວາຍແລະໃນສະພາບລດົ ຕິດຫາຼ ຍຊົ່ວໂມງ. ເຂາຼົັ້ ເຈົຼ້ັາບມໍ່ ີເສນ້ັຼ ທາງເລືອກນອກຈາກການກະທາໍ ທຜີ່ ິດປົກກະຕິ ດ່ັົງກູ່າວນັກຂຽນໄດ້ຍົກປະເດັນລົດຕິດເຊິີ່ງເປັນປະກົດການທໍາມະດາສໍາລັບຄົນເມືອງໃຫຍູ່ແຕູ່ໄດ້ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນ ບັນຫາສັງຄມົ ຢາ່ ງເລກິ ເຊິີງ່ ໂດຍສະເພາະແມນູ່ ບັນຫາສງັ ຄົມຂອງຕົວເມອື ງໃຫຍູ່ທແ່ີ ລນູ່ ນາໍ ວດັ ຖຸເປນັ ໃຫຍູ່. 5. ຄນຸ ຄູ່າ ແລະ ສິລະປະການປະດດິ ແຕ່ງູ ສະຫຼຸບລວມແລ້ວເລີື່ອງ “ຄອບຄົວກາງຖະໜົນ”ເຊ່ິີງເຫັນໄດ້ຈາກຜົນສະທ້ອນຈາກຄວາມຈະເລີນຈະເລີນ ຮງູຸ່ ເຮືອງຂອງຕົວເມອື ງໃຫຍູ່ກໍຄືບາງກອກເຊ່ິີງແມູ່ນນະຄອນຫຼວງຂອງປະເທດໄທ. ເຊ່ີິງໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫນັ ຫາຼ ຍໆບນັ ຫາ ມາສູ່ປະຊາຊົນເຊັົ່ນ ລົດຕິດເປັນບັນຫາໜີ່ຶງທີ່ໜັກໜູ່ວງແລະຊໍ້າເຮື້ັຼອຕະຫຼອດ, ປະຊາຊົນຕ້ອງໄດ້ຮັບຄວາມລໍາບາກ ໃນການສັນຈອນໄປມາຕາມທ້ອງຖະໜົນ.ບົດເລ່ີືອງນ້ັຼີປຽບ ເໝືອນສຽງຄວນຄາງອັນເຈັບແສບທໍລະມານຂອງ ປະຊາຊົນທີ່ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ແກ້ໄຂບັນຫານ້ັີຼໂດຍຮີບດູ່ວນ ແລະ ບັນຫາລົດຕິດຍັງຕິດພັນກັບສະພາບແວດລ້ອມຄືມົນ ພາວະທີເປັນພິດຜູ່ານບົດເລື່ີອງປະຊາຊົນໃນຕົວເມືອງບໍ່ພຽງແຕູ່ມີສຸຂະພາບຈິດໃຈບ່ໍສົມບູນຍ້ອນບັນຫາລົດຕິດເທົ່າ ນ້ັຼນສຂຸ ະພາບຮູ່າງກາຍກໍໄດຮ້ ັບການກະທົບບ່ໍໜ້ອຍຈາກການຫາຍໃຈເອົາອາກາດບໍບ່ ໍລິສດຸ ຍ້ອນຄວັນລົດເປັນລາ້ ນໆ ຄນັ ທີແ່ ລູ່ນໄປຕາມທ້ອງຖະໜນົ ຫຼວງ. ສິລະປະການແຕູ່ງບົດເລ່ີືອງ“ຄອບຄົວກາງຖະໜົນ” ຜູ້ແຕູ່ງໄດ້ໃຊ້ພາສາທີ່ເຂຼົັ້າໃຈງູ່າຍ, ເປັນເລີື່ອງທີ່ມູ່ວນ ເວລາອູ່ານສາມາດນຶກເຫັນພາບການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງຕົວລະຄອນ ເຊິ່ີງສ້າງຄວາມສົນໃຈໃຫ້ແກູ່ຜູ້ອູ່ານຜູ້ຟັງໄດ້ເປັນ ຢາ່ ງດ.ີ 58

ບດົ ທີ 7 ບດົ ເລອື່ີ ງ “ສມົ ບດັ ຂອງພໍ່” 1. ປະຫວດັ ຄວາມເປນັ ມາ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງເລືອ່ີ ງ ວັນນະຄະດີພັນ້ຼື ເມອື ງໄທມີເຄ້ັຼາົ ກໍາເນດີ ມາຈາກວັນນະຄະດີຊົນຊາດໄຕ, ມອນ ແລະ ຂະແມ ເຊິ່ີງມີພູມລໍາເນົາຕ້ັຼງ ຢບູ່ ົນແຜູ່ນດິນໄທມາກອູ່ ນແລ້ວ. ພມໍ າຮອດສະໄໝສໂຸ ຂໄທວັນນະຄະດມີ ີລກັ ສະນະປະຖົມປະຖານ, ມສີ ີສັນທ້ອງຖ່ີິນ ແລະ ກຸູ່ມຄົນຫຼາຍກວູ່າ. ສະໄໝຫຼັງສຸໂຂໄທວັນນະຄະດີໄດ້ມີການພັດທະນາທາງດ້ານເນືັ້ຼອໃນ ແລະ ຮູບການຄືໄດ້ມີ ການຮີບໂຮມເອົາບົດເລື່ີອງພືັ້ຼນເມືອງຈາກຫຼາຍໆທ້ອງຖີິ່ນມາດັດແກ້ຮຽບຮຽງ ແລະ ແຕູ່ງເຕີມເພີ່ມຕໍ່ບາງສູ່ວນທ່ີ ຕົກເຮູ່ຍເສຍຫາຍໄປໃນຄາວກູ່ອນ. 2. ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ປະພນັ ບົດເລີື່ອງ “ສົມບັດຂອງພໍ່” (ຊ່ີືຜູ້ແຕູ່ງ, ປີພິມ ແມູ່ນບໍ່ປະກົດມີ ເປັນພຽງການເລ່ົານິທານຂອງຄົນໃນສະໄໝ ກ່ອູ ນທເ່ີ ລາ່ົ ຈາກບຸກຄນົ ຫາບຸກຄົນອນ່ືີ ແລະ ຕໆ່ໍ ກັນ). ບົດເລື່ີອງ “ສົມບັດຂອງພໍ່” ແມູ່ນເປນັ ວນັ ນະຄະດີພັຼນື້ ເມືອງໄທ ເຊິ່ີງມີເນັ້ອຼື ໃນເວັຼົາ້ ເຖິງຄຸນສມົ ບັດ, ການອົບຮົມ ສ່ົັງສອນໃຫ້ຄົນມີຄວາມສະຫຼາດສະຫຼຽວ, ຫີຼກເວັ້ຼນການກະທໍາທີ່ຊົ່ວຊ້າລາມົກ, ສ້າງແຕູ່ຄວາມດີງາມຕາມຮີດຄອງ ປະເພນທີ ີຊ່ າວບ້ານເຊອື່ີ ຖກື ນັ . 3. ບດົ ເລອີື່ ງ “ສົມບດັ ຂອງພໍ່” ໃນກາລະຄັ້ຼງຫນຶ່ີງ ມີຊາຍຊະລາຮ່ົັງມີຢູ່ກັບລູກຊາຍສອງຄົນໃນບ້ານແຫູ່ງຫນຶີ່ງໄກຈາກເມືອງ. ລາວປ່ວຍ ໜັກ ກູ່ອນຕາຍຈງີ່ຶ ເອີນ້ຼັ ລກູ ຊາຍທັງສອງມາຫາ ແລະ ໃຫສ້ ົມບດັ ຂອງຕົນແກເູ່ ຂົາເຈົັ້າຼ ແລ້ວສອນລກູ ທັງສອງດ້ວຍປິດສະໜາ 3 ຂໍ້ ກູ່ຽວກັບການເບງິ່ີ ແຍງຊັບສມົ ບດັ . “ໂອ! ລູກທ່ີຮກັ ຂອງພ່ໍ! ຖ້າລູກຢາກຮງັ່ົ ມີຄືພໍ່ຈົນຕະຫຼອດຊີວິດ, ລູກຕ້ອງປະຕິບັດຕາມສິ່ີງທ່ີພໍ່ຈະບອກສອນເຈຼັົ້າຕໍ່ໄປ ນ\"ີຼັ້ . - ຂທ້ໍ ໍາອດິ ລກູ ຕອ້ ງກນິ ເຂາົຼັ້ ແລງດວ້ ຍແສງອນັ ໃຫຍ່.ູ - ຂໍ້ສອງລູກຕ້ອງລອ້ ມເຮອື ນດ້ວຍແຂວ້ ສດັ . - ຂໍສ້ າມພຈໍ່ ະໃຫແ້ ກູ່ນຂາມແກູສ່ ູເຈາ້ັົຼ .ດ່ົັງນນັ້ຼ , ລູກຕ້ອງຮູ້ວທິ ີກິນເພ່ອີື ໃຫມ້ ນັ ກມຸ້ ໄດດ້ ນົ \". 59

ຮບູ ທີ 38ຮບູ ຕາເວນັ ຕກົ ດນິ ຮບູ ທີ 39 ຮບູ ງາຊາ້ ງ ຮບູ ທີ 40 ຮບູ ໝາກຂາມ ແລະ ແກນູ່ ໝາກຂາມ ລູກທັງສອງຂອງລາວຂານຕອບພ້ອມກັນວູ່າ“ເຈຼົ້ັາພໍ່ ! ພວກເຮົາຈະປະຕິບັດຕາມພ່ໍສັົ່ງ\". ຊາຍຊະລາໄດ້ແບູ່ງປັນ ສົມບດັ ຂອງລາວໃຫ້ລກູ ທັງສອງເທົ່າກັນແລ້ວກໍຕາຍໄປ. ລກູ ຜູ້ນອ້ ຍຍັງອາໄສຢ່ໃູ ນເຮືອນຫັຼງເກົ່າຂອງພ່ໍ ສູ່ວນອ້າຍຜູ້ໃຫຍໄດ້ເອົາສົມບດັ ຂອງຕົນໄປຢເູ່ ຮືອນໃໝູ່ທຕີ່ ົນໄປ ຢູເ່ ຮືອນໃໝູ່ທີ່ຕນົ ໄດ້ສາ້ ງຢູ່ໃນເມືອງ ລູກຊາຍຜນູ້ ້ອຍເປນັ ຄົນຊໆີ່ື ບໍມ່ ີຄວາມຄິດຄວາມອູ່ານ. ກູ່ອນກນິ ເຂັາ້ຼົ ແລງລາວ ບອກໃຫ້ຄົນໃຊ້ ໄຕ້ຕະກຽງໃຫຍູ່, ສໍາລັບເຮືອນນັ້ຼນກໍລ້ອມດ້ວຍງາຊ້າງ, ສູ່ວນໃນແກູ່ນຂາມ ກໍຕ້ອງໄດ້ຂ້ັຼົວກິນທຸກ ວນັ ຈາກນັ້ນຼ ມາໄດບ້ ໍ່ດົນພເໍ ທົ່າໃດນາ້ໍ ມັນກຫໍ ມດົ ຂະໂມຍກມໍ າລກັ ເອົາຮັົ້ວຼ ທີ່ເຮັດດ້ວຍງາຊ້າງໄປ ແລະ ແກູ່ນຂາມກບໍ ໍ່ ເຫືອຼ ຈັກແກູນ່ ຢູໃນເຮອື ນຄວົ , ສຸດທ້າຍມາລາວກໄໍ ດ້ກາຍເປັນຄົນທກຸ ຍາກ. - ມຼັື້ຫນີ່ຶງ, ລາວຄິດຮອດອ້າຍ ແລະ ລາວຫວງັ ວູ່າອ້າຍຂອງລາວດຽວນຼັ້ີ ກໍຄົງຈະທຸກຍາກຄືກັນກັບລາວ ເພາະວູ່າພໍ່ ໄດແ້ ບງູ່ ປນັ ຊບັ ສົມບັດໃຫເ້ ທົາ່ ໆກນັ ແລະ ໃນທີ່ສດຸ ລາວກໍຕດັ ສິນໃຈອອກເດນີ ທາງໄປຢາມອາ້ ຍໃນເມອື ງ. 60

ລາວເຂຼ້ົັາໄປໃນເຮືອນອ້າຍ ກໍຮູ້ສຶກປະຫຼາດໃຈຫຼາຍທີ່ເຫັນເຮືອນຫັຼງໃຫຍູ່ ແລະ ມີຄົນຫຼວງຫຼາຍຢູ່ທີ່ນ້ຼັນ. ພໍແຕູ່ ຫຼຽວເຫັນອ້າຍ ລາວກໍຮ້ອງໄຫ້ໃສູ່ອ້າຍໂລດວູ່າ“ອ້າຍທ່ີຮັກ! ເປັນຫຍັງເຈ້ຼັົາຈີ່ຶງຍັງຮັົ່ງມີດີໄດ້ຢູ່? ສູ່ວນຂ້ອຍປະຕິບັດ ຕາມຄາໍ ພໍສ່ ົງ່ັ ທກຸ ປະການ ແຕ່ຂູ ້ອຍກທໍ ຸກລົງທກຸ ລງົ \". ອ້າຍໄດ້ເລົ່າໃຫ້ນ້ອງຟັງຢ່າງສຸດໃຈວູ່າ“ໃນລະຫວູ່າງທາງເຂຼົັ້າມາເມືອງ ອ້າຍໄດ້ຄິດຫງໍາກູ່ຽວກັບປິດສະໜາຂອງ ພໍ່. ປິດສະໜາຂໍ້ທໍາອິດ ແມູ່ນກິນເຂັຼົ້າແລງດ້ວຍແສງໃຫຍູ່ ນຼັ້ນມັນໝາຍຄວາມວູ່າ ໃຫ້ກິນເຂຼັ້ົາແລງກູ່ອນຕາເວັນຕົກ ດິນ ເພາະມັນຈະຊູ່ວຍປະຢັດນໍ້າມັນ\". ສູ່ວນ\" ປິດສະໜາຂ້ໍທີສອງ ແມູ່ນໃຫ້ລ້ອມເຮືອນດ້ວຍແຂ້ວສັດ, ອ້າຍຄິດວູ່າ ແມູນ່ ລ້ຽງຫມາເພອືີ່ ຮກັ ສາເຮືອນໃຫປ້ ອດໄພຈາກຂະໂມຍ\"ແລະ“ປດິ ສະໜາຂ້ທໍ ສີ າມວູາ່ ຖ້າເຈ້ົຼາັ ຮູ້ ວິທີກນິ ແກູ່ນຂາມ ເຈຼັົ້າກຈໍ ະມອີ າຫານໄວ້ກນິ ໄດ້ດົນ\". ໃນລະຫວູ່າງເດີນທາງເຂ້ັຼົາມາເມືອງອ້າຍຂຼ້ັົວແກູ່ນຂາມກິນບາງສູ່ວນ ແລະ ສູ່ວນທີ່ເຫຼືອກໍໄດ້ເອົາໄປ ຫວູ່ານໄວ້ ອ້ອມເຮືອນ, ບດໍ່ ົນປານໃດມນັ ກເໍ ກີດເປນັ ຕັຼົ້ນຂາມໃຫຍູ່ ແລະ ອ້າຍກໍໄດ້ເກັບເອົາຝັກໝາກຂາມ ໄປຂາຍທຸກໆປີ. ນັຼ້ີ ລະນ້ອງເຮີຍ! ແມູ່ນວິທທີ ອ່ີ າ້ ຍໄດ້ເຊອີື່ ຟັງຄາໍ ສັົ່ງສອນຂອງພ່ໍເຮົາ. ດງ່ົັ ນັຼ້ນ, ຈິີ່ງເຮດັ ໃຫ້ອ້າຍເປັນຄົນຮັ່ງົ ມຕີ ະຫອຼ ດມາ. 4. ເນ້ັຼືອໃນຄວາມໝາຍ ເນືັ້ຼອໃນລວມນິທານເລື່ີອງ “ສົມບັດຂອງພ່ໍ” ເວ້ຼັົາເຖິງຄວາມເປັນຫູ່ວງໃຍຂອງພ່ໍທ່ີມີຕ່ໍລູກ, ກູ່ອນພໍ່ຈະຕາຍໄປພ່ໍ ໄດ້ສ່ັົງສອນລູກດ້ວຍປິດສະໜາສາມຂໍ້ ເປັນສົມບັດໄວ້ໃຫ້ລູກທັງສອງ. ລູກທັງສອງໄດ້ເອົາປິດສະໜາ ສາມຂໍ້ໄປ ປະຕິບັດແຕູ່ການປະຕິບັດແຕກຕູ່ງກັນ, ລູກຜູ້ທີ່ສອງບໍ່ມີຄວາມຄິດຄວາມອູ່ານປະຕິບັດບໍ່ຖືກຕ້ອງກາຍເປັນຄົນທຸກ, ລູກຜູ້ທີ່ໜຶ່ີງເປັນຄົນສະຫຼາດ ປະຕບິ ັດຖກື ຕອ້ ງກາຍເປນັ ຮງ່ົັ ມີ. 5. ຄຸນຄ່າູ ແລະ ສິລະປະການປະດດິ ແຕ່ງູ ສະຫຸຼບລວມແລ້ວເລ່ີືອງ “ສົມບັດຂອງພ່ໍ” ໄດ້ສຶກສາໃຫ້ຜູ້ອູ່ານຮູ້ວູ່າຄວາມໂງູ່ຈ້າຂອງຄົນເຮົາບໍ່ອາດສາມາດຕຶກ ຕອງ ແລະ ແກ້ໄຂບັນຫາຕູາ່ ງໆໄດ້ ຄືດັ່ົງລູກຊາຍຜູ້ທີ່ສອງບ່ໍສາມາດນາໍ ເອົາປິດສະໜາສາມຂ້ໍນໍາໄປປະຕິບັດໃນທາງທີ່ ຖືກຕ້ອງໄດ້, ສຸດທ້າຍກາຍເປັນຄົນທຸກຍາກ.ແຕູ່ຖ້າຄົນເຮົາມີຄວາມສະຫຼາດ ຈະສາມາດຕຶກຕອງຫາເຫດຜົນ ແລະ ແກ້ໄຂບັນຫາຕາູ່ ງໆໄດ້ຄືລູກຊາຍຜູ້ກກົ ຈງ່ິີ ສາມາດນາໍ ເອົາປິດສະໜາສາມຂ້ໍທີ່ພໄ່ໍ ດສ້ ອນໄວ້ ນາໍ ໄປປະຕິບັດທີຖ່ ືກຕອ້ ງ ສດຸ ທາ້ ຍກາຍເປນັ ຄນົ ຮ່ົງັ ມີ. + ສິລະປະການແຕູງ່ ນິທານເລືີອ່ ງນຼ້ີັຜູ້ແຕູ່ງໄດໃ້ ຊ້ພາສາທີ່ເຂົາ້ັຼ ໃຈງ່າູ ຍ ສາມາດສາ້ ງຄວາມສົນໃຈໃຫແ້ ກຜູ່ ູ້ອ່າູ ນ ຜຟູ້ ັງໄດ້ດີ ແລະ ເຫັນໄດກ້ ານເຄືອ່ີ ນໄຫວຂອງຕົວລະຄອນຢາ່ ງຈະແຈ້ງ. 61

ບດົ ທີ 8 ວນັ ນະຄະດຫີ ວຽດນາມໂດຍສງັ ເຂບ 1. ປະເທດຫວຽດນາມໂດຍສັງເຂບ ຮບູ ທີ 41 ທງຸ ຊາດ ຮູບທີ 42 ກາແຜນູ່ ດນິ ຫວຽດນາມແມູ່ນປະເທດໜ່ີຶງທ່ີມີຊາຍແດນຕິດຈອດກັບປະເທດລາວປະຊາຊົນທັງສອງຊາດເຄີຍໄປມາຫາສູ່ ແລກປ່ຽນຊຂ້ັຼຶ າຍນໍາກັນ. ໃນສະໄໝເຮດັ ການປະຕິວດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ໄດ້ຮວູ່ ມສາຍສາໍ ພນັ ສູ່ຮົບ, ນໍາໃຊຂ້ ຸມຄອງດຽວ ກັນໃນການຕ່ໍສູ້ຕ້ານສັດຕູ້ຜູ້ຮຸກຮານຂອງປະເທດຊາດ. ການຕ່ໍສູ້ໄດ້ເປັນສາຍສໍາພັນອັນດີລາມ ແລະ ເປັນມູນເຊຼື້ັອ ຂອງປະຊາຊົນທັງສອງຊາດ ມາເຖິງປັດຈຸບັນນີຼ້ັໄດ້ກາຍເປັນຄວາມສາມັກຄີແບບພິເສດ ແລະ ການຮູ່ວມມື ຢາ່ ງຮອບດາ້ ນ. ສາທາລະນະລັດສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ (Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) ປະເທດຫວຽດນາມຕ້ງັຼ ຢູ້ແຫຼມອິນດູຈີນ ມີຊາຍແດນຕິດກັບຫຼາຍປະເທດເຊົັ່ນ: ທິດເໜືອຕິດກັບປະເທດ ຈີນ, ທິດຕາເວັນອອກຕິດກັບທະເລຈີນໃຕ້ຫຼືມະກາສະໝຸດປາຊີ ຝິກ, ທິດໃຕ້ຕິດກັບອູ່າວສະຫຍາມ, ທິດຕາເວັນຕົກຕິດກັບສປປ ປລາວແລະປະເທດກໍາປູເຈຍ. ປະເທດຫວຽດນາມມີເນືຼັ້ອທີ່ທັງໝົ ດ 334.334 ກະໂລຕາເມັດ, ມີຜົນລະເມືອງ 95,54 ລ້ານຄົນ ສະຖິຕິປີພສ 2560ເປັນປະເທດທີ່ມີປະຊາກອນຫຼາຍທ່ີສຸດ ອັນ ດັບ 13 ຂອງໂລກແລະປະຊາກອນຫຼາຍເປັນ ອັນດັບ 9 ຂອງອາ ຊຽນຮູ່າໂນ້ຍເປັນນະຄອນຫຼວງ, ເປັນໃຈກາງການເມືອງ-ເສດຖະ ກິດແລະວັດທະນະທໍາຂອງປະເທດຫວຽດນາມ, ພາກເໜືອອາ ຮບູ ທີ 43 ແຜນທປີ ະເທດຫວຽດນາມ ກາດແບູ່ງອອກເປັນ 4 ລະດູຢ່າງຈະແຈ້ງສູ່ວນຢູ່ທາງພາກໃຕ້ອາ ກາດອົບອູຸ່ນຕະຫຼອດປີແລະຕົວເມືອງທີ່ໃຫຍູ່ທີ່ສຸດຂອງປະເທດ ຫວຽດນາມແມູ່ນນະຄອນໂຮູ່ຈມນິ . 62

ປະເທດຫວຽດນາມມີ 54 ຊົນເຜົ່າໃນນ້ັຼນຊົນເຜົ່າກິງເປັນຊົນເຜົ່າໃຫຍູ່ກວູ່າໝູ່, ກວມເອົາ 90% ຂອງຜົນລະ ເມືອງທັງໝົດ. ປະເທດຫວຽດນາມເປັນປະເທດໜຶີ່ງໃນອາຊາອາຄະເນທີ່ປົກຄອງແລະມີລະບອບການເມືອງແບບສັງ ຄົມນຍິ ົມຢູ້ຄຽງຂາ້ ງກັບປະເທດຈີນແລະສປປລາວ. ປະເທດຫວຽດນາມເປັນປະເທດໜ່ີຶງທີ່ມີທະເລຍາວຢຽດທາງເບຼືັ້ອງຕາເວັນອອກແຕູ່ເໜືອຮອດໃຕ້ມີທີວທັດ ທາໍ ມະຊາດສວຍສົດງົດງາມຫຼາຍແຫູ່ງເປນັ ແຫູງຼ່ ທອູ່ ງທູ່ຽວທມີ່ ີຊືີ່ສຽງເຊັົ່ນອູ່າວຮູ່າລ໋ອງເບ, ເຊ່ີມເຊິນ, ໂດເຊິນ, ຍາຈາງ, ຫວຸ້ງເຕ່ົາ, ດານັງ… ເຫຼ່ົານ້ັີຼເປັນຕ້ັົຼນ. ປະເທດຫວຽດນາມໃນປັດຈຸບັນຍັງເປັນປະເທດໜຶ່ີງທ່ີເປັນແຫູ່ຼງຜະລິດເຂົຼັ້າເປັນ ສນິ ຄ້າສົງ່ ອອກຂາຍຕູ່າງປະເທດ. ນອກຈາກເຂົຼາັ້ ແລວ້ ຍັງມີພຶດພັນທນັ ຍາຫານອ່ນືີ ໆທອີ່ ຸດົມສົມບູນ, ປະຊນົ ມີນ້ໍາໃຈດຸ ໝັົ່ນໃນການອອກແຮງງານເປັນກາໍ ລງັ ແຮງຍູ້ດັນໃຫ້ພາລະກິດການພັນທະນາປະເທດຊາດກາ້ ວຂຶຼັ້ນຢາ່ ງບໍ່ຢດຸ ຢັງ້ . ຮບູ ທີ 44 ພະລາດຊະວງັ ດາ້ ຍໂນຍູ່ ປະເທດຫວຽດນາມໃຊ້ພາສາຫວຽດນາມເປັນພາສາກາງ, ໃຊ້ສະກນຸ ເງນິ ດງົ , ມອີ າຫານທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຊາດ ທ່ີມີຊ່ີືສຽງລົດຊາດແຊບຊ້ອຍ, ສິນຄ້າສ່ົງອອກໂທລະສັບມືຖືແລະສ້ັຼີນສູ່ວນ, ເຄື່ີອງນູຸ່ງຫ່ົມ, ເຄີື່ອງຄອມພິວເຕີແລະສ້ຼັິນ 63

ສູ່ວນຂອງມັນ, ເກີບແລະເຄ່ີືອງຈັກ… ປະເທດຫວຽດນາມມີແຜນພັດທະນາສັງຄົມ-ເສດຖະກິດແຫູ່ງຊາດທຸກ 5 ປີ ແຜນປັດຈຸບນັ ຈະສັຼີ້ນສຸດໃນປີ 2020. ຮບູ ທີ 45 ອາຫານປະຈາໍ ຊາດ ດອກໄມ້ປະຊາດປະເທດຫວຽດນາມແມູ່ນດອກບົວຫຼວງເຊິີ່ງປະຊາຊົນຫວຽດນາມເຊີ່ືອກັນວູ່າຕົ້ັຼນດອກບົວມີ ຄຸນປະໂຫຍດສາລະພັດຢາ່ ງເຊ່ົນັ ວູ່າຫວົ ບວົ ສາມາດນໍາມາເປັນອາຫານ, ເມດັ ບວົ ກສໍ າມາດກນິ ໄດເ້ ປັນຢາ, ການບົວນໍາ ມາເປັນອາຫານ, ໃບບົວສາມາດນໍາມາຫໍອາຫານຫຼືເຮັດແປເຮືອນໄດ້ແລະດອກບົວບໍ່ພຽງແຕູ່ໃຫ້ຄວາມງາມເທົ່ານ້ັຼນ ຍັງສາມາດນາໍ ເອົາມາໄຫວພະ, ໄຫວບນັ ພະບລຸ ຸດຂອງເຂົາເຈຼັົາ້ ອີກດ້ວຍ. 64

ຮບູ ທີ 46 ດອກໄມ້ ແລະ ຊດຸ ປະຈາໍ ຊາດຫວຽດນາມ 65

ທູ່ າ ນ ຫ ວ ຽ ນ ຟູ ຈ ອ ງ ( Nguye phu Trong) ເກີດເມື່ີອວັນທີ 14 ເມສາ 1944 ແມູ່ນ ໜ່ຶີງໃນນັກການເມືອງຂອງຫວຽດນາມ. ທູ່ານເປັນ ປະທານປະເທດ ສັງຄົມນິຍົມຫວຽດນາມ. ທູ່ານ ເປັນຜູ້ແທນສະພາແຫູ່ງຊາດຫວຽດນາມ ຄ້ຼັງທີ XIV ແຕູ່ປີ 2016-2021 ທູ່ານເປັນຜູ້ແທນສະພາ ເຂດນະຄອນຫຼວງຮູ່າໂນ້ຍທູ່ານເປັນ ເລຂາທິການ ຄະນະບໍລິຫານງານສູກາງພັກ, ຄະນະບໍລິຫານງານ ພັກວຽກງານການທະຫານສູນກາງ, ສະມາຊິກພັກ ປະຈໍາຄະນະພັກຕໍາຫຼວດສູນກາງ, ເປັນຄະນະຊັຼີ້ນໍາ ຂອງສນູ ກາງກູ່ຽວກບັ ການຕ້ານການສໍ້ລາດບັງຫວຼ ງ ແລະ ທູ່ານຍັງເປັນຫົວປະຕິຮູບຕຸລາການຂອງພັກ ກອມມຍຸ ນິຫວຽດນາມ. ທູ່ າ ນ ຫ ວ ຽ ນ ຟູ ຈ ອ ງ ( Nguye phu Trong) ໄດ້ຮັບການອະນຸມັດຈາກຄະນະພັກສູນ ກາງພັກກອມມຸຍນິດຫວຽດນາມ ເພ່ີືອຊ້ີັຼນໍາສະພາ ແຫູ່ງຊາດໃຫ້ເປັນປະທານປະເທດ ໃນວັນທີ 3 ຕຸລາ 2018 ທູ່ານໄດ້ເປັນປະທານປະເທດຄົນທີ 9 ຂອງສັງຄົມນຍິ ມົ ຫວຽດນາາມ. ຮູບທີ 47 ປະທານປະເທດ ທ່າູ ນຫວຽນຟູຈອງ ພາຍຫຼັງທີ່ໄດ້ຮັບເລືອກຕ້ັຼງເປັນປະທານສະພາ ຄັ້ຼງທີ XIV ໂດຍສະພາແຫູ່ງຊາດຫວຽດນາມໃນວັນທີ 23 ຕລຸ າ 2018 ທູ່ານໄດ້ເປັນນກັ ການເມອື ງຄນົ ທີ 3 ໃນປະຫວັດສາດຂອງພັກກອມມຸຍນດິ ຫວຽດນາມທ່ີດໍາລງົ ຕໍາແໜູ່ ງສອງຕາໍ ແໜູ່ງສູງສຸດຂອງພັກຄອມມຍຸ ນິດ ແລະ ກໍາອໍານາດລັດ. (ຜູ້ທີ ໜງຶ່ີ ທາູ່ ນປະທານໂຮູ່ຈີມິນ, ຜູ້ທີ ສອງ ແມູ່ນ ທູ່ານຈງິ ). 2. ສະພາບປະຫວັດສາດ 2.1 ສະພາບປະຫວັດສາດສະຕະວັດທີ Xເຖງິ ສະຕະວັດທີ XIX ປະເທດຫວຽດນາມເລີ່ມເຂ້ົຼັາສູ່ຍຸກປະຫວັດສາດຫຼັງຈາກຕອນໃຕ້ຂອງຈີນເຂັຼ້ົາມາຮຸກຮານແລະຍຶດຄອງດິນ ແດນແຖບລມຸູ່ ແມູ່ນໍາ້ ແດງ. ຈາກນນັ້ຼ ບ່ໍນານຈັກກະພັດດຈິ ່ີນິ ຊີຊິີງ່ ເລີມ່ ລວມດິນແດນຈີນສ້າງອານາຈັກໃຫ້ເປັນອນັ ໜີຶ່ງ ອັນດຽວໂດຍໄດຍ້ ົກທັບລົງມາແລະທາໍ ລາຍອານາຈັກຂອງພວກຖຸກ. ຕະຫຼອດ 1.000 ປີກວູ່າປີທີ່ປະເທດຫວຽດນາມຕົກເປັນຫົວເມືອງຂຼ້ັຶນໃຫ້ຈີນ, ແຕູ່ຊົນຊັ້ຼນສັກດິນາຫວຽດ ນາມກໍບໍ່ໄດຢ້ ູ່ລ້າພວກເຂົາຊອກຫາທຸກວິທີທາງເພື່ີອຮັກສາລະບບົ ການຄວບຄມຸ ຂອງສັກດິນນາຈີນ, ເຮດັ ໃຫ້ຫຼາຍຂະ 66

ບວນການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມໄດ້ເກີດຂ້ຼຶັນ. ບັນດາຂະບວນການດົັ່ງກູ່າວເຖິງວູ່າຈະບໍ່ຊະນະກໍ່ຕາມແຕູ່ມັນ ສະແດງເຖງິ ນໍາ້ ໃຈຮັກຊາດອນັ ແທ້ຈງິ ຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ປີ 939 ເປັນປີຂີດໝາຍໃນປະຫວັດສາດຫວຽດນາມດ້ວຍການປະກົດຕົວຂອງໂງກວູ່ຽນ(Ngô Quyền) ເຊິີ່ງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢແູ່ ມູ່ນໍ້າແບັງດ່ົັງ(Bạch Đắng) ນັບແຕູ່ນັ້ຼນມາປະເທດຫວຽດນາມຈິ່ີງຫຸຼດຜົ້ັຼນຈາກການເປັນຫົວ ເມອື ງຂຼຶັ້ນຂອງຈີນ. ຮບູ ທີ 48 ຮບູ ພາບການຕສໍ່ ູນ້ າໍ ພາໂດຍໂງກວຽູ່ ນ ທແີ່ ມນູ່ າໍ້ ແບງັ ດົ່ງັ ຮບູ ທີ 49 ຮບູ ປນ້ັ ຂອງທ່າູ ນ ໂງກວຽູ່ ນ ມາເຖິງໄລຍະສະຕະວັດທີ X-XIV ລະບອບສັກດິນາຫວຽດນາມນັບມື້ັຼນັບຂະຫຍາຍຕົວໄປຕາມເສັຼ້ນທາງທີ່ ກູ່າວໜ້າຕາມລະບອບສັກດິນາຈົນຮອດສະຕະວັດທີ XV ສັກດິນນາຫວຽດນາມມີການຂະຫຍາຍຕົວເຖິງຂຼັ້ນສຸດ ຍອດແລະຮູຸ່ງເຮືອງທີ່ສຸດ. ແຕູ່ພມໍ າເຖງິ ສະຕະວັດ ທີ XVI ສັກດິນາຫວຽດນາມເລ່ີມມີການຄັດແຍ້ງກັນພາຍໃນຊາດ 67

ຊະວັງ, ພວກເຈ້ັຼົານາຍເກີດມີແນວຄິດຫ້ັີຼນກິນຟມຸ ເຟອຍ, ແຕກແຍກແຍູ່ງກຸູ່ມແບູ່ງກ້ອນແລ້ວຕີກັນ. ສະພາບການດົັ່ງ ກູ່າວນັຼ້ນໄດ້ແກູ່ຍາວມາເຖິງສະຕະວັດທີ XVII ປະເທດຫວຽດນາມຖືກຕັດແຍກອອກເປັນສອງພາກຄືພາກໃຕ້ແມູ່ນ ເຈັ້ົຼາຈິງ(Chúa Trịnh) ເປັນຜູ້ປົກຄອງ,ສູ່ວນທາງພາກເໜືອແມູ່ນເຈ້ຼັົາຫງວຽນເປັນຜູ້ປົກຄອງທັງສອງພາກມີຄວາມ ຂັດແຍ້ງກັນແລະເຮັດສົງຄາມນາໍ ກັນເປັນເວລາດນົ ນານຈນົ ແກູ່ຍາວມາຮອດສະຕະວດັ ທີ XVIII. ຮບູ ທີ 50 ການປກົ ຄອງສະໄໝເຈາ້ົັຼ ຈງິ (Chúa Trịnh) ສະຕະວັດທີ XVIII ການຂັດແຍ້ງພາຍໃນນັບມັຼືນ້ ັບຮນຸ ແຮງຂັ້ຼຶນເລຍີ ໆຈົນເຮດັ ໃຫ້ລະບອບສັກດິນາຊຸດໂຊມ ຈນົ ເຖິງຂ້ັຼນລ້ົັຼມລະລາຍໃນສະຕະວັດທີ XIX ເວລານຊ້ັຼີ ົນຊັຼ້ນສັກດິນາເປີດເຜີຍຢາ່ ງຈະແຈ້ງໃບໜ້າປະຕິການຂອງເຂົາ, ພວກເຂົາບໍ່ໄດ້ເອົາໃຈໃສູ່ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນແລະຄວາມກ້າວໜ້າຂອງປະເທດຊາດ. ພວກເຂົາມີແຕູ່ຂູດ ຮີດແລະ ກອບກູ້ເອົາເຄ່ີືອງຂອງປະຊາຊົນໄປເປນັ ຂອງຕົນເອງ. ທາງດ້ານການເມືອງແລະການຕູ່າງປະເທດ ໃນໄລຍະເວລາທີ່ພາຍໃນລາດຊະວັງມີອັນສັບສົນຫຼາຍປະການ. ຢພູ່ າຍໃນອາດຍາເຈົັ້ຼານາຍບໍ່ຖກື ຕອ້ ງກນັ 2.2 ສະພາບປະຫວັດສາດໄລຍະຕົຼນັ້ ສະຕະວດັ ທີ XX ເຖງິ ປຄີ ສ 19 ໃນຊມຸ ປີ 1930-1945 ຢູຫ່ ວຽດນາມມສີ ອງບນັ ຫາໃນການຂດັ ແຍູງ່ ຄື: ຄວາມຂັດແຍູ່ງຂອງປະຊາຊົນ ຫວຽດນາມກັບລັດທິຈັກກະພັດທີ່ຮຸກຮານ ແລະ ຄວາມຂັດແຍູ່ງຂອງປະຊາຊົນຊາວຜູ້ອອກແຮງງານໂດຍສະພເາະ ແມູ່ນຊາວນາ ກັບຊົນຊັນຼ້ ສກດນິ າ (ເຈ້ັຼົາທີ່ດິນ). ນັບແຕູ່ ປີ ຄສ 1930 ເປັນຕຼົັ້ນມາ ສອງຄວາມຂັດແຍູ່ງດັົ່ງກູ່າວນັຼ້ນ ນັບມືນັບຮູຸ່ນແຮງ ແລະ ເຄ່ັົງຕືງ ຮອບດາ້ ນ. ສາເຫດທເີ່ ຮດັ ໃຫສ້ ອງຄວາມຂດັ ແຍ່ງູ ນັນ້ຼ ເຄ່ັົງຕືງຂ້ັນຼຶ ເລຍີ ໆ ຍອ້ ນຊນົ ຊຼັ້ນປກົ ຄອງຫາທຸກວິທກີ ານເພີື່ອກົດ ຂ່ີຂດູ ຮດີ ປະຊາຊົນ ແລະ ເຮດັ ທຸວິທທີ າງໃນການປາບປາມຂະບວນການປະຕວິ ດັ . ຜົນກະທບົ ຂອງເຫດການມະຫາໄພ ທາງດ້ານເສດຖະກດິ ໃນຊຸມປີ 1929-1933 ຍັງບໍ່ທັນແກໄ້ ຂໄດ້ ແລະ ບໍ່ທັນໄດ້ຮບັ ການຟນຟູ ພັດເກີດມມີ ະຫາໄພ ເສດຖະກິດເກີດຂນຶ້ັຼ ອກີ ຄັຼງ້ ໃນລະຫວູາ່ ງປີ 1935-1937. ໝາກຜົນຂອງສງົ ຄາມໂລກຄຼັງ້ ທີ I 1914-1918 ຍງັ ບໍໝ່ ົ ດ ພັດເກດີ ສົງຄາມໂລກຄ້ັຼງ ທີ II ປີ 1939 ຍ້ອນດົ່ັງກູ່າວນຼັນ້ ຈກັ ກະພັດຝຣົ່ງັ ໄດ້ອອກແຮງກອບໂກຍເອົາສັບສົມບັດ 68

ຂອງບັນດາປະເທດຫົວເມືອງຂຼຶັ້ນ ເພ່ອີື ທັບຖົມຜົນເສຍຫາຍຂອງສງົ ຄາມ. ພວກເຂົາເກັບພາສຫີ ຼວງຫາຼ ຍ ນອກນັຼ້ນຍັງ ໄດ້ຈບັ ເອົາຊາວໜ່ມຸູ ຊາວ ຕາມຫວົ ເມອື ງ ແລະ ຊນົ ນະບົດເຂຼາັ້ົ ໄປເປັນທະຫານຮັບຈ້າງ. ນອກນ້ຼັນ, ພວກລູ່າເມືອງຂຶຼັ້ນຝຣ່ັົງຍັງໄດ້ເພີ່ມກໍາລັງປາບປາມຂະບວນການປະຕິວັດເຮັດໃຫ້ຂະບວນການ ປະຕິວັດເກີດການນອງເລືອດ. ວັນທີ 3 ເດືອນ 2 ປີ 1930 ພັກຄອມມຸຍນິດອິນດູຈີນໄດ້ກໍາເນີດຂ້ຶັຼນ ແລະ ໄດ້ນໍາ ພາຂະບວນການປະຕິວັດ. ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຊົນຊຼັ້ນຂອງພັກຄອມມຸຍນິດອິນດູຈີນໄດ້ສ້າງບາດກ້າວຕັດສິນໃຫ້ແກູ່ ການປະຕິວັດຫວຽດນາມ ແລະ ໄດ້ເປັນແສງເຍ່ີືອງທາງໃຫ້ປະຊາຊນົ ທ່ີຮັກຊາດໄດ້ເດນີ ຕາມ. ເຊ່ງີິ ໄດຕ້ ັດບັນຫາຂອງ ປະຊາຊົນຜູ້ທີ່ຮັກຊາດ ທ່ີຢາກຕໍ່ສູ້ຊົນຊັ້ຼນ ແລະ ສ້າງຂະບວນການຕໍ່ສູ້ຂ້ັຼຶນແຕູ່ບ່ໍມີບູ່ອນອີງ ບ່ໍມີຜູ້ນໍາພາ, ບໍ່ມີທາງເດີນ ຄກື ັນກັບລກູ ບມ່ໍ ພີ ໍແ່ ມູ່ ນນັ້ຼ ໝດົ ໄປ. ຫຼັງຈາກພັກຄອມມຸຍນິດໄດ້ກໍາເນີດຂັຶຼ້ນ ແລະ ໄດ້ນໍາພາການປະຕິວັດ. ການປະຕິວັດຫວຽດນາມໄດ້ ຂະຫຍາຍຕົວຢາ່ ງວູ່ອງໄວ ໃນສະພາບການການປະຕິວັດບໍ່ເຄີຍມີມາກອູ່ ນຢູ່ໃນປະເທດອີນື່ . ໃນປີ 1930-1931 ໃຕ້ ການນາໍ ພາ ຂອງພັກຄອມມຸຍນິດ ໄດ້ມີະແສຟອງການປະຕິວດັ ເອນ້ັຼີ ວາູ່ “ກະແສຟອງໂຊວຽດເງະຕິ່ີງ” ກະແສຟອງນັຼ້ີໄດ້ ທບັ ມ້າງບາງວົງການຈັດຕຼັ້ງຂ້ັຼນຕ່າໍ ຢສູ່ ອງແຂວງຄື ແຂວງເຫງາະອານ ແລະ ແຂວງຮູ່າໂນຍ້ . 2.3 ສະພາບປະຫວດັ ສາດພາຍຫງັຼ ປະຫວດັ ເດອື ນສງິ ຫາ 1945 ເຖິງປັດຈບຸ ນັ ຈາກການປະລາໄຊຂອງຍີ່ປຸ່ນໃນປີ ຄ.ສ 1945 ໃນສົງຄາມໂລກຄັຼ້ງທີ 2 ທາງດ້ານອາຊີຕາເວັນອອກນັຼ້ນ, ເຮັດໃຫ້ຝຣ່ົັງຫວັງຈະໄດ້ເຂົ້ຼັາຮູ່ວມກັບອັງກິດເຂ້ັົຼາຍຶດອິນດູຈີນ ເພີ່ືອໃຫ້ຢູ່ໃນຖານະເປັນຜູ້ປົດປອຍອິນດູຈົນໃຫ້ພົັຼ້ນ ຈາກຟາດຊິດຍ່ີປ່ນຸ . ແຕກູ່ ອູ່ ນທ່ີຍ່ີປຸນ່ ຈະສັຼິນ້ ສຸດອໍານາດໃນແຖບນັ,້ີຼ ເອາົ ນາວໃນແກບ ບັນດາປະຊາຊາດແຫລມຄົນດ ຈີນກໍປະກາດຄວາມເປັນເອກະລາດ, ອິດສະຫລະພາບຂອງຕົນເອງຂຶ້ຼັນ ໃນ ຄ ສ 1945 ຊີ່ຶງເປັນຂີດໝາຍແຫູ່ງການ ສັຼ້ິນສຸດອານານິຄົມຂອງພວກ ຝຣົັ່ງ ຢູ່ຫວຽດນາມ, ໂຮູ່ຈີມິນໄດ້ດໍາເນີນການລົບລ້າງລະບອບກະ ສັດເບົາໄດ ຫລີ ບາວດາຍ ສ້າງຕັຼ້ງປະເທດ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕຫວຽດນາມ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກຄອມມູຍນິດ. ຈາກ ສັນຍາປົດສະດໍາ, ສາໍ ພັນທະມດິ ໄດກ້ ໍານົດໃຫກ້ ອງທັບອງັ ກິດ ຝຣົັງ່ ເຂ້ັຼົາປົດອາວຸດທະຫານປາດຊີດາຍ່ີປ່ນຸ ຢອູ່ ິນດູຈນີ . ສວຍໂອກາດນັ້ີຼ, ໃນວັນທີ 23 ກັນຍາ 1945 ຈັກກະພັດຝຣງັ່ົ ໂດຍໄດຮ້ ັບການຊູ່ວຍເຫລອື ຈາກອັງກິດໄດ້ໃຊກ້ ໍາລັງ ບຸກຕີເຂ້ັຼົາໂຊງູ່ອນ, ຂະແມ ແລະພາກໃຕ້ຂອງລາວ ແລະ ຫວັງຈະຍຶດເຂົັ້ຼາໝົດພາກເໜືອຂອງຫວຽດນາມ, ແຕູ່ກໍຖືກ ກອງທັບປະຊາຊົນຫວຽດນາມ ຕ່ໍຕ້ານຄືນ ເຮັດໃຫ້ທະຫານຂອງຝຣັ່ົງຖືກປະລາໂຊໃນຫລາຍບຼ້ັນຮົບ , ປີ 1980 ເປັນຕ້ຼົັນມາ.ຈັກກະພັດ ຝຣັ່ົງໄດ້ສົມທົບກັບ ອາເມຣິກາ ເພ່ືີອຍຶດຄອງຫວຽດນາມ ດ້ວຍການປະຕິບັດແຜນການ ນາວາ ໃນປີ ຄ.ສ 1953, ແຕູ່ຕ້ອງປະລາໄຊ ລົງຢ່າງຫນັກໃນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ 1954. ເຖິງຢ່າງນຼ້ັນກໍຕາມ ພວກ ເຂົາກໍບໍໄ່ ດ້ລົດລະ ຍງັ ສືບຕ່ໍປັບປຸງກາໍ ລັງຄນື ໃຫມູ່, ໂດຍສະເພາະປັບປຸງຄາ້ ຍດຽນບຽນຟູ ສຸດທ້າຍສະຫນາມຮບົ ດຽນ ບຽນຟູໄດ້ເກີດຂ້ຶຼັນແກູ່ຍາວເປັນເວລາສອງເດືອນ ຄືແຕູ່ວັນທີ 13 ມີນາ 1954 ຮອດວັນທີ 7 ພຶດສະພາ 1954 ຖານທັບດຽນບຽນຟູ ຍຸດທະສາດອັນສຸດທ້າຍຂອງ ຝຣົ່ັງ ຕ້ອງປະລາໂຊລົງຢ່າງຮາບຄາບ, ທະຫານຫວຽດມິນ ໃຕ້ ການນໍາພາຂອງນາຍພົນຫວໍຫງວຽນກຽບໄດ້ໂຈມຕີຝຣັ່ົງ, ເຮັດໃຫ້ປະຫວັດສາດໄດ້ຈາລຶກການສູ້ຮົບທີ່ດຽນບຽນຟູ ເປັນຄຼັ້ງສໍາຄັນ ສະຫວູ່າງວົງພົວພັນ : 1977 : 213 ໃນບັຼ້ນ ຮົບນັີຼ້ທະຫານ ຝຣັ່ົງ ແລະ ອາເມລິກາຖືກຂ້າຕາຍ ເປນັ ຈໍານວນຫລວງຫລາຍ, ຖືກຈບັ ເປນັ ຊະເລີຍ 18.000 ຄົນ ເຄ່ີືອງ ບິນຖືກທໍາລາຍເຖິງ 62 ລາໍ ແລະ ສິ່ງີ ຂອງອື່ີນ ອີກ ເດຊານລຸ າດ ແສນດວງເດດ 1998 : 43 ), ຜາູ່ ນບັຼ້ນຮົບນຼີັ້ ໄດນ້ າໍ ໄປເຖງິ ເກີດມີການເຊັນສນັ ຍາເຊີແນວ ກຽູ່ ວ 69

ກັບອິນດູຈີນ ໃນວັນທີ 20/7/1954 ເຮັດໃຫ້ຝຣັົ່ງຍອມຮັບຮູ້ຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງ 3 ຊາດອິນດູຈີນ. ຕ່ໍກັບ ຫວຽດນາມ ໄດ້ມີການຕົກລົງເອົາເສ້ັຼນຂະຫນານທີ 17 ເຫນືອ ເປັນເຂດປອດທະຫານຊົ່ວຄາວ, ເຊ່ີິງຕໍ່ມາເປັນສາ ເຫດເຮັດໃຫ້ຫວຽດນາມແບູ່ງອອກເປັນສອງຝ່າຍຄື ຝ່າຍເໜືອປົກຄອງຕາມລະບອບສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ຝ່າຍໃຕ້ປົກ ຄອງໂດຍລັດຖະບານຫຸນູ່ ເຊິງີ່ ແມນູ່ ຈກັ ກະພັດອາເມລິກາເປນັ ຜໝູ້ ນູ ຫງຼັ . ພາຍຫັຼງທີ່ຈັກກະພັດຝຣົັ່ງຖອນກໍາລັງອອກຈາກຫວຽດນາມໃຕ້, ຈັກກະພັດອາເມລິກາກໍສວມຮອຍເຂັ້ຼົາມາ ດ້ວຍການໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນໂງດິນດຽມ ດໍາເນີນການປັດເຂູ່ຍເຈຼັົ້າຈັກກະພັດບາວ ດາຍ ອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງ ແລ້ວປະກດົ ຕົນເປນັ ປະທານາທິບໍດີ ແລະ ກໍານົດເອາົ ເສັຼ້ນຂະໜານທີ 17 ອົງສາເໜືອເປັນຊາຍແດນລະຫວູ່າງຫວຽດ ນາມໃຕ້ກບັ ຫວຽດນາມເໜືອ. ອນັ ເຮັດໃຫ້ຫວຽດນາມໃຕ້ ສະພາບການປ່ຽນແປງໃໝູ່ປະເທດຕ້ຼັງແຕູ່ປີ 1986 ຖືເປັນແຮງກະຕຸ້ນເພືີ່ອປ່ຽນແປງແລະພັກດັນການປ່ຽນ ຈດິ ສາໍ ນຶກແຫງູ່ ການສາ້ ງສນັ ແລະປ່ຽນແປງໃໝູ່ເພອີື່ ຍົກລະດັບຄຸນນະພາບຂອງຜນົ ງານວນັ ນະກາໍ ທມ່ີ ເີ ສ້ັນຼ ທາງເຂົາ້ັຼ ເຖິງ ຊວີ ດິ ໃນຫຼາຍມິຕິຍກົ ຕົວຢາ່ ງນັກຂຽນທູ່ານຫງຽນວຖີ ຽບກັບຜນົ ງານທ່ີເປັນເລີືອ່ ງສັຼນ້ ທີ່ສ້າງຊືີ່ສຽງໃຫ້ລາວເອງໃນຍົກ ວັນນະກໍາຍຸກການປຽ່ ນແປງໃໝູ່ເຊົ່ັນ “ຜນົ ກຽບ” ຕມໍ່ າກໍມີນັກຂຽນບາ໋ ວນ່ິີງເຊີ່ງິ ຂຽນເລີ່ືອງ “ຄວາມເສ້ົຼັາໂສກຂອງສົງ ຄາມ”, ເລ່ືອີ ງ “ເສຼນັ້ ທາງນ້ອຍໆ” ຂອງນັກຂຽນໜີ່ິງຖີຫວູ່ານເຊ່ີິງຜົນງານເຫຼົ່ານຼີັ້ໄດ້ມີວິທີມີອດິ ສະຫຼະບໍ່ຄືກັບຫັຼກການ ຂຽນແບບເກ່ົາຈິ່ີງສ້າງມູນມອງເກ່ົາຈີ່ິງສ້າງມູນມອງໃໝູ່ກູ່ຽວກັບວິຖີຊີວິດແລະສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມຊັບຊ້ອນ ຂອງມະນຸດຕະຫຼອດຮອດບັນຫາຕູ່າງໆກູ່ຽວກັບການປ່ຽນແປງຂອງເສດຖະກິດແລະຄຸນນະທໍາຂອງສັງຄົມດ້ວຍການ ສະແດງທູ່າທີການວິເຄາະເຈາະເລິກແລະຕໍານິວຈິ ານຢາ່ ງເຂຼ້ັມແຂງ. ນັກວິຈານວັນນະຄະດໂີ ງວັນຍ້າໄດ້ເວ້ົັາຼ ວູາ່ “ຜົນສໍາ ທີ່ຍິ່ີງໃຫຍູ່ຄືການປ່ຽນແປງດ້ານທິດສະດີມະນຸດແລະຊີວິດໂດຍຜົນງານຕູ່າງໆໄດ້ຂຽນອອກມາໃນລັກສະນະໃໝູ່ທີ່ ປ່ຽນແປງຈາກການຂຽນຫວົ ຂໍ້ເລີືອ່ ງກູ່ຽວກບັ ສງົ ຄາມສະທ້ອນເຖິງຊີວິດແລະຄນຸ ຄູ່າຕູ່າງໆຂອງມະນຸດເນນັ້ຼ ເຖງິ ຄາໍ ຖາມ ແລະການສນົ ທະນາຫາຄໍາຕອບກຽູ່ ວກບັ ບັນຫາຕູາ່ ງໆ. ໃນຊູ່ວງເວລານ້ີັຼໄດ້ປະກົດມີຜົນງານຂອງນັກຂຽນແມູ່ຍິງຫຼາຍຄົນທີ່ໄດ້ນໍາເອົາພັງລັງຊີວິດແລະຄຸນຄູ່າຂອງ ແມູ່ຍິງມາສູ່ສາຍຕາຂອງຜູ້ອາູ່ ນນັກວິຈານວັນນະຄະດີຈູວັນເຊີນໄດ້ກູ່າວວູ່າ: “ບັນດານັກຂຽນແມູ່ຍິງທີ່ມີຜົນງານທາງ ດາ້ ນບົດກະວີແລະບົດຄວາມຕູ່າງໆໄດ້ສົ່ງຜົນເຖິງຂະບວນການປ່ຽນແປງໃໝູ່ໂດຍເປັນຄົນທີ່ສ້າງຄຸນຄູ່າຂອງບົດກະວີ ແລະບົດຄວາມທີ່ດີເດັນົ່ ຂອງຫວຽດນາມເພີື່ອມສີ ູ່ວນຮ່ວູ ມເພີມ່ ຄວາມຫຼາກຫາຼ ຍໃຫ້ແກູ່ວັນນະກໍາຂອງປະເທດ” 3. ສະພາບວັນນະຄະດີ ຫວຽດນາມເປັນປະເທດໜຶີ່ງໃນພາກພັ້ຼືນອາຊີອາຄະເນທ່ີມີວັນນະຄະດີສິລະປະກໍາຂະຫຍາຍຕົວມາຕຼັ້ງແຕູ່ບູ ຮານລວມມີວັນນະຄະດີພ້ຼັຶນເມືອງແລະວັນນະຄະດີທີ່ໃຊ້ຕົວອັກນສອນ “ໂນ້ມ” ອັກສອນ “ຫານ” ແລະຕົວອັກສອນ ລາແຕັງຫຕືຼ ວົ “ກວກັ ຫງືຼ້ັ”. ການບນັ ທຶກລວ້ ນແຕູ່ມີການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຕເໍ່ ນ່ີືອງເນືັຼອ້ ໃນວັນນະຄະດີແຕູ່ລະຍກຸ ແຕູ່ລະ ສະໄໝລວ້ ນແຕູ່ມີຄນຸ ຄາູ່ ແລະມີຄວາມໝາຍສາໍ ຄັນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ. 3.1 ສະພາບວັນນະຄະດສີ ະຕະວັດທີ X ເຖິງສະຕະວັດທີ XIX ວັນນະຄະດີພນື້ັຼ ເມອື ງຫວຽດນາມແມ່ນູ ວນັ ນະຄະດີປະຊາຊນົ ຊາວຜອູ້ ກແຮງງານເປັນຜປູ້ ະດິດແຕູ່ງຂ້ັຶນຼ ສະໄໝ ທ່ີບ່ໍມີຕົວໜັງສືບັນທຶກເປັນລາຍລັກອັກສອນ. ແຕູ່ມັນໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວດ້ວຍການເລົ່າປາກຕໍ່ປາກຈາກບຸກຄົນນ້ັຼີໄປ ຫາບຸກຄົນອ່ີືນ, ຈາກທ້ອງຖິ່ີນນັີ້ຼໄປຫາທ້ອງຖ່ິີນອີ່ືນ. ເນືຼັ້ອໃນຂອງວັນນະຄະດີສະໄໝນັ້ຼີໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນດ້ານແນວ 70

ຄິດຈິດໃຈຄວາມມຸູ່ງມາດປາຖະໜາສະຕິປັນຍາແລະສູ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນບົດຮຽນອັນປະເສີດໃນການຕໍ່ສູ້ລະຫວູ່າງຄົນ ກບັ ທໍາມະຊາດ. ວນັ ນະຄະດີພືຼັ້ນເມອື ງມີຄນຸ ຄ່າູ ອັນໃຫຍູ່ຫວຼ ງປຽບເໝືອນແກວ້ ມະນີໂຄດອນັ ລ້າໍ ຄາູ່ , ເປັນອາຫານທາງ ດາ້ ນຈິດໃຈເປັນບົດຮຽນຊຸກຍູ້ການເພີ່ມຜະລິດຜົນແລະການຕສໍ່ ູ້ຕ້ານທາໍ ມະຊາດທັງເປັນມລໍ ະດກົ ທາງດ້ານວັດທະນະ ທໍາຂອງຊາດເຊິີ່ງມີເນ້ຼືັອໃນສູ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນລັກສະນະປະຊົນ, ລັກສະນະປະຈັນບານ, ລັກສະນະເພີນຈິດແລະລັກສະ ນະລວມໝູ່ອັນເດນ່ົັ ຊັດ. ລະບອບສັກດິນາຫວຽດນາມເລີ່ມຕຼ້ັົນຊຸດໂຊມຈົນເຖິງຂັຼ້ນຊຸດໂຊມສະຕະວັດ XVI ເຖິງ XVIII ການຄັດ ແຍ້ງພາຍໃນນັບມື້ັຼນັບໜັກຂັ້ຶຼນເຮັດໃຫ້ລະບອບສັກແຫູ່ງຊຸດໂຊມເຖິງບູ່ອນລ້ົຼັມລະລາຍ ໃນສະຕະວັດທີ 19 ເວລານຼີັ້ ຊົນຊັຼ້ນສັກດິນາ ເປີດເຜີຍຢ່າງຈະແຈ້ງໃບໜ້າປະຕິການຂອງເຂົາບ່ໍໄດເ້ ອົາໃຈໃສູ່ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ແລະ ຄວາມກາ້ ວໜ້າຂອງປະເທດຊາດເຂົາມແີ ຕຂູ່ ູດຮດີ , ກອບກູເ້ ອາົ ຂ້ອງປະຊາຊົນໄປເປນັ ຂອງຕນົ ເອງ. ພອ້ ມກບັ ການຊຸດໂຊມຂອງການຈດັ ຕັຼ້ງສງັ ຄົມສກັ ດນິ າ, ສາດສະໜາຍແໍ ມ່ນູ ກກົ ເສົາຂອງລະບົບແນວຄດິ ສັກ ດິ ນາກໍ່ຖືຊຸດໂຊມລງົ . ວັນະຄະດີພນຼ້ືັ ເມອື ງແບງູ່ ອອກເປັນ 3 ປະເພດຄື: - ປະເພດເລ່ືີອງພື້ຼັນເມືອງມເີ ທບນິຍາຍ, ນຍິ າຍປະຫວດັ , ນທິ ານ, ສພຸ າສດິ , ພືຼັ້ນສບື (ຕໍານານພືຼັ້ນເມືອງ) ແລະນທິ ານຕະຫກຼົ ເລ່ົານເີ້ັຼ ປັນຕົຼັ້ນ. - ປະເພດກາບກອນມີຄາໍ ສພຸ າສິດ, ຄໍາຜພຫຍາ, ກະວນິ ິຜນົ ແລະກອນຂບັ ລາໍ ຕ່າູ ງໆ. - ປະເພດສິລະປະເວທີພຼັ້ືນເມືອງມີແຈູ່ວ, ລໍາຕວງແລະອືີ່ນໆວັນນະຄະດີທ່ີໄດ້ກູ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ີຼແມູ່ນໄດ້ສົ່ງ ຜົນສະທ້ອນໃຫ້ແກູ່ການກາໍ ເນດີ ແລະການຂະຫຍາຍຕົວແກູ່ວັນນະຄະດຂີ ຽນໃນໄລຍະຕມໍ່ າ. 3.2 ສະພາບວນັ ນະຄະດີໄລຍະຕຼນັົ້ ສະຕະວັດທີ XX ເຖິງປີຄສ 1945 ຈາກການປະລາໄຊຂອງຍ່ີປຸ່ນໃນປີ ຄ.ສ 1948 ໃນສົງຄາມໂລກຄ້ັຼງທີ 2 ທາງດ້ານອາຊີຕາເວັນອອກນຼັ້ນ, ເຮັດໃຫ້ຝຣົ່ັງຫວັງຈະໄດ້ເຂ້ຼັົາຮູ່ວມກັບອັງກິດເຂັຼ້ົາຍຶດອິນດູຈີນ ເພືີ່ອໃຫ້ຢໃນຖານະເປັນຜູ້ປົດປອຍອິນດູຈົນໃຫ້ພົ້ັຼນ ຈາກ ປະຊິດທ່ີປານ. ແຕູ່ກູ່ອນຢີ່ປຸ່ນຈະສັຼິ້ນອໍານາດໃນແຖບນຼັີ້, ບັນດາປະຊາຊາດແຫລມຄົນດຈີນກໍປະກາດຄວາມ ເປັນເອ ກະລາດ, ອິດສະຫລະພາບຂອງຕົນເອງຂຶຼັ້ນ ໃນ ຄ ສ 1948 ຊຶ່ງີ ເປັນຂີດຫມາຍແຫູ່ງການສ້ຼິັນສດຸ ອານານິຄົມ ຂອງພວກ ຝຣ່ັົງ ຢູ່ຫວຽດນາມ, ໂຮູ່ຈີມິນໂດ້ດໍາເນີນການລົບລ້າງລະບອບກະ ສັດເບົາໂດ ຫລີ ບາວດາຍ ສ້າງຕ້ຼັງ ປະເທດ ສາ ທາລະນະລັດ ປະຊາທປິ ະໄຕຫວຽດນາມ ໃຫກ້ ານນາໍ ພາຂອງພກັ ຄອມມູຍນິດ, ຈາກສັນຍາດສະເຖ້ຼັົາ, ສໍາ ພັນທະມິດ ໂດຍກໍານົດໃຫ້ກອງທັບອັງກິດ ຝຣັ່ົງເຂົ້ຼັາປົດອາວຸດທະຫານປາດຊີດາຍ່ີປຸ່ນຢູ່ອິນດູຈີນ ສວຍໂອກາດນ້ຼີັ, ໃນວັນທີ 23 ກັນຍາ 1946-ຈກັ ກະພັດຝຣງົັ່ ໂດຍໄດ້ຮບັ ການຊວູ່ ຍເຫລອື ຈາກອັງກິດໄດໃ້ ຊ້ກໍາລງັ ບຸກຕີເຂົາ້ຼັ ໂຊງູອ່ ນ , ຂະແມ ແລະພາກໃຕ້ຂອງລາວ ແລະ ຫວັງຈະຍັດເຂຼົັ້າຫມົດພາກເຫນຼື້ັອຂອງຫວຽດນາມ , ແຕູ່ກໍຖືກກອງທັບ ປະຊາຊນົ ຫວຽດນາມ - ຕໍ່ຕ້ານຄືນ ເຮັດໃຫທ້ ະຫານຂອງຝຣ່ົງັ ຖກື ປະລາໂຊໃນຫລາຍບຼັ້ນຮົບ, ປີ 1980 ເປນັ ຕ້ົຼັນມາ. ຈັກກະພັດ ຝຣັົ່ງໄດ້ສົມທົບກັບ ອາເມຣິກາ ເພືີ່ອຍຶດຄອງຫວຽດນາມ ດ້ວຍການປະຕິບັດແຜນການ ນາວາ ໃນປີ ຄ.ສ 1953, ແຕູ່ກໍຕ້ອງປະລາໄຊລົງຢ່າງ ໜັກໃນເດືອນກຸມພາ ຄ.ສ 1954. ເຖິງຢ່າງນ້ຼັນກໍຕາມ ພວກເຂົາກໍບ່ໍໄດ້ 71

ລົດລະ ສືບຕໍ່ປັບປຸງກໍາລັງຄືນໃຫມູ່, ໂດຍສະເພາະປັບປຸງຄ້າຍດຽນບຽນຟູ. ສຸດທ້າຍສະຫນາມຮົບ ດຽນບຽນຟູໂມ້ ເກດີ ຂັນ້ຼຶ ແກູ່ຍາວເປັນເວລາສອງເດອື ນ ຄືແຕູ່ວນັ ທີ 13 ມີນາ 1954 ຮອດວນັ ທີ 7 ພຶດສະພາ 1954 ຖານທັບດຽນ ບຽນຟູ ຍຸດທະສາດອັນສຸດທ້າຍຂອງ ຝຣ່ັົງ ຕ້ອງປະລາໂຊລົງຢ່າງຮາບຄາບ, ທະຫານຫວຽດມີນ ໃຕ້ການນໍາພາຂອງ ນາຍພົນຫວໍຫງວຽນກຽບໄດ້ໂຈມຕີຝຣ່ັົງ, ເຮັດໃຫ້ປະຫວັດສາດໄດ້ຈາລຶກການສູ້ຮົບທີ່ດຽນບຽນຟູເປັນຄຼັ້ງສໍາ ຄັນ ສະຫວູ່າງວົງພົວພັນ : 1977 : ຊ13 ໃນບຼັ້ນ ຮົບນ້ຼີັທະຫານ ຝຣັົ່ງ ແລະ ອາເມລິກາຖືກຂ້າຕາຍ ເປັນຈໍານວນ ຫລວງຫລາຍ, ຖືກຈັບເປັນຊະເລີຍ 18.000 ຄົນ ເຄ່ີືອງບິນຖືກທໍາລາຍເຖິງ 82 ລໍາ ແລະ ອື່ີນອີກ (ເດຊານຸລາດ ແສນດວງເດດ 1998 : 43 ), ຜູ່ານບຼັ້ນຮົບນ້ຼັີ ໄດນ້ ໍາໄປເຖິງ ເກີດມີການເຊັນສັນຍາເຊີແນວ ກູ່ຽວກັບອິນດຈູ ີນ ໃນ ວັນທີ 20/7/1954 ເຮັດໃຫ້ຝຣົ່ັງຍອມຮັບຮູ້ຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງ 3 ຊາດອິນດູຈີນ. ຕໍ່ກັບຫວຽດນາມ ໄດ້ມີ ການຕກົ ລົງເອາົ ເສັຼ້ນຂະໜານທີ 17 ເຫນືອ ເປນັ ເຂດປອດທະຫານຊ່ົວຄາວ, ເຊິງ່ີ ຕມໍ່ າເປັສາເຫດເຮັດໃຫຫ້ ວຽດນາມ ແບູ່ງອອກເປນັ ສອງຝ່າຍຄື ຝາ່ ຍເໜອື ປກົ ຄອງຕມລະບອບສັງຄົມນິຍມົ ແລະ ຝ່າຍໃຕ້ການປົກຄອງໂດຍລັດຖະບານ ຫຸູນ່ ເຊີິງ່ ແມູ່ນຈັກກະພດັ ອາເມລກິ າເປັນຜູໜ້ ູນຫັຼງ. ພາຍຫງັຼ ທ່ີຈກັ ກກະພດັ ຝຣງ່ັົ ຖອນກາໍ ລັງອອກຈາກຫວຽດນາມໃຕ,້ ຈັກກະພັດອາເມລິກາກສໍ ວຍໂອກາດເຂຼົັ້າ ມາສວມຮອຍເຂັົ້ຼາມາດ້ວຍການໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນໂງດິດດຽມ ແລະ ກໍານົດການປັດເຂູ່ຍເຈັ້ຼົາຈັກກະພັດບາວ ດາຍ ອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງແລ້ວປະກາດຕົນເປັນປະທານນາທິບໍດີ ແລະ ກໍານົດເອົາເສັຼ້ນຂະໜານທີ່ 17 ອົງສາເໜືອ ເປນັ ຊາຍແດນລະຫວາູ່ ງຫວຽດນາມໃຕກ້ ັບຫວຽດນາມເໜອື . ອນັ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຫວຽດນາມໃຕ້ ຕກົ ຢ່ພູ າຍໃຕອ້ ິດທິພົນ ຂອງອາເມລິກາ ໃນທຸກໆດ້ານ. ຮອດ ສ.ຄ 1963 ຢູ່ຫວຽດນາມໃຕ້ໄດ້ເກີດມີການ ລັດຖະປະຫານທິບໍດີຂອງ ຫວຽດນາມໃຕ້ໃນປີ ຄ.ສ 1967, ແຕູ່ກໍຍັງປະຕິບັດຕາມແຜນການຂອງອາເມລິກາຄື: ສືບຕໍ່ທໍາລາຍອັນທີ່ເອຼັ້ີນວູ່າ ຄອມມຸຍນິດ ຢູ່ຫວຽດນາມ ເໜືອ. ສູ່ວນສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕຫວຽດນາມ, ພາຍຫຼັງປະກາດລັດຖຖະ ທໍາມະນູນໃນເດືອນທັນວາ ຄ.ສ 1954 ກໍໄດ້ ປົກຄອງຕາມລະບອບສັງຄົມນິຍົມ; ໂດຍແມູ່ນທູ່ານໂຮູ່ຈີມິນເປັນ ປະທານ ແລະ ມີລັດຖະບານທີ່ເຂຼ້ັມແຂງ ສາມາດຟັ້ຟູປະເທດອອກຈາກສົງຄາມ ກຽມພ້ອມທີ່ຈະດໍາເນີນການ ທ້ອນໂຮມປະເທດຫວຽດນາມໃຫ້ເປັນເອກະພາບ, ລັດໄດ້ເອົາໃຈໃສູ່ປັບປຸງເສດຖະກິດ ຈາກກະສິກໍາໄປສູ່ອຸດສາຫະ ກໍາ ແລະ ເອົາວຽກງານອຸດສາຫະກໍາເປັນໃຈກາງເສດຖະກິດແຫູ່ງຊາດ. ດ້ານສັງຄົມໄດ້ມີການປັບປຸງຄວາມສາມັກຄີ ບນັ ດາເຜ່ົາຊນົ ຕູ່າງໆຂະຫຍາຍຕາໜູ່າງການສຶກສາໃຫ້ທົ່ວເຖິງ ດ່ັົງນຼ້ັນ, ມາຮອດປີ ຄ.ສ 1969 ສາມາດລົບລ້າງ ໄພ ກຶກໜັງສືໄດແ້ ຕູ່ ອາຍຸ 12 ປີຫາ 50 ປ.ີ ໄປພ້ອມກບັ ການພັດທະນາກ່ໍສ້າງພາກເໜືອ, ພກັ ແຮງງານຫວຽດນາມ ໃຕ້ການນາໍ ພາຂອງ ໂຮູຈ່ ມີ ິນກໄໍ ດ້ມີ ຍຸດໂທບາຍຕໍ່ສູ່ປະຕິບັດເພີ່ືອຂັບໄລູ່ຈັກກະພັດອາເມລິກາຈາກພາກໃຕ້ໍີຫວຽດນາມ, ປົດປ່ອຍປະເທດໃຫ້ເປັນ ເອກະລາດ ແລະ ທ້ອນໂຮມປະເທດຫວຽດນາມໃຫ້ເປັນເອກະພາບກັນ ໂດຍມີການຈັດຕຼັ້ງເຄີ່ືອນໄຫວຕາມຈຸດຍຸດ ທະສາດຕູ່າງຢູ່ທາງພາກໃຕ້ ເຊິີ່ງເອຼີັ້ນວູ່າ ວຽກກົງ ຮອດປີ ຄ.ສ 1965 ໄດ້ເປີດສາກບຸກໂຈມຕີເຂ້ົຼັາພາກເໜືອ ຫວຽດນາມ ແລະ ມີກໍາລັງແຮງເພມີ່ ຂັຼ້ຶນ. ຢູ່ຫວຽດນາມໃຕ້ອາເມລິກາມີທະຫານປະຈໍາເພີື່ອໂຈມຕີຫວຽດນາມເໜືອ ເຖິງ 543.000 ຄົນ, ມາຮອດປີ ຄ.ສ 1969 ພາຍຫັຼງນິກສັນ ຂຶ້ຼັນກໍາອານາດເປັນປະທານທິບໍດີອາເມລິກາ ໄດ້ວາງ ຍຸດທະສາດແບບໃໝູ່ຢູ່ອິນດູຈີນເອ້ຼີັນວູ່າ ທິດສະດີນິກສັນ ຄື ເຮັດໃຫ້ສົງຄາມຢູ່ຫວຽດນາມໃຕ້ເຖິງ 1.000.000 ຄົນ ແລ້ວດໍາເນີນການເປີດບັນຮົບເຂົຼັ້າພາກເໜືອຫວຽດນາມເປັນຄັຼ້ງທີ 2 ແຕູ່ຖືກປະລາໄຊ. ນັບແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1972 ຄົນ ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມໄດ້ເປັນເຈົຼັ້າການບຸກໂຈມຕີສັດຕູປະລາໄຊໃນບັນຮົບ. ດົ່ັງນັຼ້ນ ມາຮອດ ຄ.ສ 1973 ໄດ້ມີການເຊັນສັນຍາ ຢຸດຍິງກັນຢູ່ປາຣີ ລະຫວູ່າງອາເມລິກາ ກັບຫວຽດນາມກໍານົດໃຫ້ສະຫຼະຣັດອະ 72

ເມຣິກາຕ້ອງຖອນກອງທະຫານອອກຈາກຫວຽດນາມໃຫໝົດ ແລະ ສໍາເລັດ ໃນວັນທີ 29 ມີນາ 1973, ເຄົາລົບ ນັບຖສື ິດປກົ ຄອງຂອງຫວຽດນາມ ແລະ ມີສິດຕັດສິນໂຊກຊະຕາກາໍ ຂອງຕົນເອງ. ຮອດວນັ ທີ 30 ເມສາ 1975 ອໍາ ນາດການປກົ ຄອງຂອງຫງຽນວັນທຽວໄດຖ້ ືກໂຄູ່ນລຼັມ້ົ , ແລ້ວແຕູ່ສະພາບແຫງູ່ ຊາດ ໄດເ້ ປີດຂຼຶ້ັນເປັນຄັງຼ້ ທາໍ ອິດໂດຍມີ ຜູ້ແທນຈາກຫວຽດນາມເໜືອ 249 ຄົນ ແລະ ຫວຽດນາມໃຕ້ 243 ຄົນຕົກລົງຮວມປະເທດເປັນເອກະພາບຢ່າງ ເປນັ ທາງການ ໃນວັນທີ 2 ກໍລະກດົ ຄ.ສ 1976 ມີຊືີ່ເຕມັ ວູ່າ ສາທາລະນະລັດສັງຄົມນຍິ ົມຫວຽດນາມ ໂດຍກໍານົດ ເອາົ ຮູ່າໂນ້ຍເປັນນະຄອນຫວຼ ງ. ນບັ ແຕູ່ນັ້ຼໜມາຮອດປະຈຸບັນ ຫວຽດນາມສາມາດເປັນເຈາ້ັຼົ ປກົ ຄອງຕົນເອງຢາ່ ງມີອິນ ສະຫຼະພາບ ກຽມພອ້ ມທຈ່ີ ະພດັ ທະນາປະເທດຊາດໃຫ້ຈະເລນີ ເຂມຼ້ັ ແຂງຄືກນັ ກັບປະເທດອ່ືີນໆໃນຂົງເຂດນ.ີຼ້ັ ສະຕະວັດທີ XX ວັນນະຄະດີຮັກຊາດໄດ້ປະກົດຂ້ຶັຼນແລະຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວູ່ອງໄວແລະແຂງແຮງບັນດາບຸກ ຄົນທີ່ຮັກຊາດຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນຫຼາຍທູ່ານໄດ້ໃຊ້ວັນນະຄະດີເປັນອາວຸດອັນແຫຼມຄົມເພືີ່ອໂຄສະນາປຸກລະດົມ ນໍ້າໃຈຮັກຊາດນໍ້າໃຈປະຕິວັດຂອງປະຊາຊົນເຊົ່ັນທູ່ານຟານຈູຈີງ, ທູ່ານຟານໂບ້ຍເຈົາ, ຫງວຽນໄອກວັກເຫຼ່ົານີ້ັຼເປັນ ຕົຼ້ັນ. ສະຕະວັດທີ XI ວນັ ນະຄະດໄີ ດກ້ າໍ ເນດີ ຂຼນັ້ຶ ແລະຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຕໍ່ເນອ່ືີ ງກັນ. ບດົ ວັນນະກາໍ ໃນໄລຍະນເັີ້ຼ ນ້ືຼັອ ໃນດີແລະມີຄຸນຄູ່າທາງດ້ານການປະດິດແຕູ່ງສູງໄດ້ມີບັນດານັກແຕູ່ງນັກຂຽນຫຼາຍທູ່ານທ່ີມີຊືີ່ສຽງ. ໃນສະຕະວັດທີ xv, ມີທູ່ານຫງວນຈ້າຍເປັນນັກກະວິເອກ, ໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ XVIII ຫາຕົ້ັຼນສະຕະວັດ ທີ XIX, ມີທູ່ານຫວຽນຢູ ເປັນນັກກະວີເອກ, ເປັນເຈຼົັ້າຂອງນະວະນິຍາຍເລືີ່ອງ “ນາງທູຸ່ຍກູ່ຽວ”, ໂຮູ່ຍວັນເຮືອງ (ນັກກະວີຍິງທ່ີມີຊີື່ສຽງແລະຜູ້ ອນື່ີ ໆ. ນັບແຕູ່ປີ 1930-1945 ວັນນະຄະດີໄດ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວູ່ອງໄວແລະແຂງແຮງຄຽງຄູ່ກັບສະພາບ ການຕໍ່ສູ້ຂອງຂະບວນການປະຕິວັດໃນຄາວນ້ັຼນວັນນະຄະດີໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວບົນພຼ້ັືນຖານໃຫ້ຕົວອັກສອນລາແຕັງຫຼື ເອີຼ້ັນວູ່າ “ກວັກຫງືຼັ້” ເນ້ຼັືອໃນແລະລັກສະນະຂອງວັນນະຄະດີໄດ້ມີການປ່ຽນແປງໄປຕາມຍຸກສະໄໝຢ່າງແຂງແຮງ. ຍ້ອນວາູ່ ໄລຍະນ້ຼີັປະເທດຊາດໄດ້ຕົກເປນັ ຫົວເມືອງຂັ້ຶຼນແບບເກົາ່ ທ່ີເປັນສາເຫດໃຫ້ວນັ ນະຄະດີມີສອງພາກສວູ່ ນ, ສອງ ແງູ່ທແ່ີ ຕກຕູາ່ ງກັນເຊົ່ນັ : - ພາກສູວ່ ນທ່ີໜີ່ງຶ ແມູນ່ ວນິ ນະຄະດີທມີ່ ເີ ນອ້ຼືັ ໃນປະຕິວດັ ເຊີ່ງິ ຖກື ເຜຍີ ແຜູ່ໂດຍປດິ ລັບ. - ພາສູ່ວນທີສອງແມນູ່ ວັນນະຄະດີເປີດເຜຍີ ໂດຍໄດ້ຮັບການກວດກາຈາກພາກສູ່ວນທີ່ກຽູ່ ວຂ້ອງທາງລັດຖະ ການຢ່າງເຄົັ່ງຄັດ. ວັນນະຄະດີປະເພດກາບກອນກໍໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວແຮງແລະມີເນັ້ືຼອໃນອັນອຸດົມສົມບູນກວູ່າວັນນະຄະດີປະ ເພດອີື່ນໆເຊ່ີິງແມູ່ນບັນດາພະນກັ ງານນັກຮບົ ຄອມມຸຍນິດເປັນຜປູ້ ະດດິ ແຕງູ່ ຂຶຼ້ັນມີບາງທູ່ານໄດ້ແຕູ່ງກອນຢູ່ໃນຄຸກຄຸມ ຂັງຂອງຈັກກະພັດເຊ່ັົນກະວີນິພົນ“ບັນທຶກໃນຄຸກ”ຂອງປະທານໂຮູ່ຈີມິນເຊ່ິີງຖືເປັນແບບຢ່າງຂອງກາບກອນປະຕິວັນ ທ່ີມຊີ ີວິດຊວີ າທີສຸດ. 73

ວັນນະຄະດີໃນໄລຍະນີັ້ຼ ໄດ້ຮັບການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແຕູ່ຍັງມີຄວາມສັບສົນ. ເພາະວູ່າໃນ ໄລຍະນີ້ຼັໄດ້ເກີດມີຫຼາຍກະແສຟອງວັນນະຄະດີ ແຕູ່ສະຟອງໄດ້ໄດ້ອີງໃສູ່ແນວຄິດສູ່ວນຕົວຂອງຊົນຊັຼ້ນໃດໜຶ່ີງ. ວນັ ນະຄະດີໄລຍະນ້ີັຼສາມາດແບູ່ງເປັນ 2 ພາກສູ່ວນ ແລະ ຜາູ່ ນການຂະຫຍາຍຕວົ 3 ໄລຍະ + ສອງພາກສ່ວູ ນ: 1) ພາກສວູ່ ນວັນນະຄະດປີ ະຕວິ ັດ ແມ່ນູ ວັນນະຄະດີເອກະພາບຂອງຊົນຊັ້ນຼ ກໍາມະຊີບ. 2) ພາກສູ່ວນວນັ ນະຄະດນີ າຍທນຶ ເຊ່ງິີ ແບງູ່ ອອກເປັນ 3 ກະແສຟອງຄື: - ກະແສຟອງວນັ ນະຄະດີນາຍທຶນ ປະກດົ ຂ້ັນຼຶ ໂດຍນະວະຍາຍ “ເພງິີ່ ຕົນເອງ” - ກະແສຟອງວັນນະຄະດີຂອງຊົນຊັຼ້ນນາາຍທຶນນ້ອຍປະກົດຂັຶຼ້ນ ແມູ່ນກະແສຟອງ “ກອນໃໝູ່”. ກະແສຟອງ ວັນນະຄະດີນາຍທຶນນອ້ ຍໄດຮ້ ັບຜນົ ສະທອ້ ນຈາກປະຊາຊົນແນວຄດິ ປະຕິວດັ ປະກດົ ມີກະແສຟອງສັດຈະທັດ. + ອີງຕາມສະພາບການຕົວຈິງ ແລະ ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວັນນະຄະດີໃນໄລຍະ ປີ 1930-1945 ແບູ່ງອອກ ເປັນ 3 ໄລຍະຄື: + ວັນນະຄະດໄີ ລຍະຊນົ ຊ້ັຼນກາໍ ມະຊບີ : 1) ໄລຍະ ປີ 1930-1936 ວັນນະຄະດີຊົນຊັຼ້ນກໍາມະຊີບ: ພາກສູ່ວນວັນນະຄະດີຊົນຊຼັ້ນກໍາມະຊີບໄດ້ຈໍ່ດອກອອກຜົນກູ່ອນ ປີ 1930 ດ້ວຍການກູ່າວປະນາມໂທດກໍາຂອງພວກຈັກກະພັດອາເມລິກາ. ຂະບວນການນຼີ້ັໄດ້ເລ່ີມຕຼົັ້ນດ້ວຍບັນດາບົດກະວີ, ບົດກອນໂຊວຽດ, ເຫງາະຕ້ຼັິງ ຍ້ອນວູ່າເງ່ອີື ນໄຂໃນການປະດິດແຕູ່ງສຸດທີ່ຟ້າວຝ່ັງ ເພືີ່ອໃຫ້ທັນກັບສະພາບການປະຕິ ວັດ. ດ່ງົັ ນນັ້ຼ , ບົດກະວີບົດປະພັນຈ່ິີງຫຼີກເວ້ັຼນບ່ໍໄດໃ້ ນຂ້ໍຈໍາກັດທາງດາ້ ນສິລະປະການແຕູ່ງ. ກະແສຟອງວັນນະຄະດີປະ ຕິວັດ ປີ 1930-1931 ໄດ້ຖືກປະລາໄຊຕັຼ້ງເປັນຮ້ອຍເປັນຄົນ, ນັກຮົບປະຕິວັດຖືກຈັບ. ບົດກາບກອນປິຕິວັດໃນ ຄກຸ ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງແຂງແຮງ ສູ່ວນຫຼາຍແມູ່ນປະເພດກາບກອນ ເປັນບົດກອນທ່ີເປີດອົກເປີດໃຈຂອງນັກຮົບປະຕິ ວັດຕຄໍ່ ວາມທົດສອບອັນຮນຸ ແຮງ. ພາກສູ່ວນວັນນະຄະດີນາຍທຶນ ແລະ ນາຍທຶນນອ້ ຍ: ສອງເຫດການທີ່ດົງດັງກູ່ວາໝູ່ແມູ່ນປະເພດວັນະຄະດີ ນິຍາຍ “ເພີິ່ງຕົນເອງ” ດ້ວຍການປະກົດຕົວຂອງ ເຍິດລຶງ (Nhật Lưng), ຄ້າຍຮຶງ (khái hưng) ຫວູ່າງດ້າວ (Hoàng Đao) ແລະ ຂະບວນການໃໝ)ູ່ . ນະວະນຍິ າຍເພີິງ່ ຕົນເອງຫາກກໍ ໍາເນດີ ຂນັຶ້ຼ ແຕູ່ມນັ ໄດສ້ ້າງທູ່າແຮງ ແລະ ຄວາມນຍິ ມົ ຊມົ ຊອບຢ່າງໄວວາຈາກ ໄວໝຸູ່ມ, ນາຍທຶນແຫູ່ງຊາດ, ນາຍທຶນນ້ອຍ. ເນຼ້ັືອໃນຕົ້ຼັໜຕໍຂອງມັນແມູ່ນຕ້ານກັບພິທີການທາງສາສະໜາສັກດິນາ ແລະ ເລີມ່ ຕົຼັ້ນເຜີຍແຜູ່ການດໍາລົງຊີວດິ ແບບນາຍທນຶ . ແຕູ່ໃນເບືອ້ຼັ ງຕົ້ັຼນຍງັ ມຂີ ໍ້ຈງົ່ ຈຽມຄື ຄື ທ້າວງັອກ (Ngọc) ຢ່ໃູ ນ ເລີື່ອງ “ຈິດໃຈແມັງບຼ້ີັ ຄວາມຝັນເທວະດາ” (Hồn bướm mở tiên) ຫືຼ ເລ່ືີອງ ທ້າວລົກ (Lôc), ເລືີ່ອງ “ເຄີ່ິງອາຍຸ ບານ” (nửa chưng xuôn) ນັຼີ້ແມູ່ນເລ່ືີອງມີຊືີ່ສຽງຂອງຄ້າຍຮຶງ. ດົັ່ງນັຼ້ນ, ໃນເບືັ້ຼອຝຕ້ຼັົນມັນຍັງມີບາງບັນຫາທ່ີເໝາະ ສົມຖືກຕອ້ ງໂດຍສະເພາະແມູ່ນການຕ້ານກັບພທິ ກີ ານທາງສາສະໜາຂອງສກັ ດິນາ. 74

ຮບູ ທີ 51 ຮບູ ໜ້າປກົ ເລອ່ືີ ງ “ຈດິ ໃຈແມງັ ບ້ັຼີ ຄວາມຝນັ ເທວະດາ ຮບູ ທີ 52 ຮບູ ເລອ່ີື ງ “ເຄງີ່ິ ໜງຶ່ີ ລະດບູ ານໃໝ”ູ່ ກອນໃໝູ່: ຂະບວນການກອນໃໝູ່ໄດ້ເລ່ີມຕົຼ້ັນຂຶ້ຼັນແລະມີການຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງວ່ອູ ງໄວ. ເນຼັ້ອື ໃນຕຼັ້ົນຕແໍ ມູ່ນເວຼັ້ົາ ເຖິງບັນຫາ “ຂ້ອຍ” ເອກະຊນົ ນາຍທນຶ ນ້ອຍແຕູ່ມນັ ຍັງບ່ໍທັນຂຸດເລກິ ເຖງິ ກົກເຫງຼ້ົັາຂອງສັງຄມົ . 75

ຂະບວນການວັນນະຄະດີສັດຈະທັດວິຈານ: ອາດເວັຼົ້າໄດ້ວູ່າໃນໄລຍະນັ້ີຼວັນນະຄະດີສັດຈະທັດວິຈານເລ່ີມ ຕ້ັຼົນກໍາເນີດຂຼັ້ຶນແລະມີການຂະຫຍາຍຕົວ. ເລີ່ມມີການປະດິດແຕູ່ງທ່ີແຕກຕູ່າງເປັນເອກະກຂອງກຸູ່ມຕົນເອງ. ເນືັຼ້ອໃນ ຕົຼັ້ນຕແໍ ມູ່ນສູ່ອງແສງເຖງິ ວິທີຊີວິດຂອງປະຊາຊົນຜທູ້ ຸກຍາກຢູ່ໃນຕົວເມືອງສຸດທ້າຍບ່ໍມີບູ່ອນເພ່ີິງພາອາໄສ, ເດົັ່ນກວູ່າ ໝູ່ແມ່ນູ ບນັ ດາບົດເລີ່ອື ງສັຼນ້ ຂອງຫງວຽນກງົ ຮວານ(Nguên Công Hoan). 2) ໄລຍະ ປີ 1936-1939 ວນັ ນະຄະດີໄລຍະນສັີຼ້ າມາດແບ່ງູ ອອກເປັນ 4 ພາກສູ່ວນຄ:ື ❖ ວນັ ນະຄະດດີ ປີ ະຕິວັດ: ວນັ ນະຄະດດີ ປີ ະຕິວັດເກດີ ຂຶນ້ັຼ ຍອ້ ນການເຕ້ົາຼັ ໂຮມຂອງນກັ ປະຕວິ ດັ ຂອງຊົນຊນັຼ້ ກາໍ ມະຊີບ ມີການ ເຄ່ີອື ນໄຫວແບບເປີດເຜຍີ , ກູ່ອນໜ້າໄລຍະນ້ຼີັວັນນະຄະດີປະຕວິ ັດຂະຫຍາຍຕົວແຮງແມູ່ນປະເພດກາບກອນ. ມາເຖິງ ໄລຍະນັຼີບ້ ໍ່ພຽງແຕູ່ວນັ ນະຄະດປີ ະເພດກາບກອນເທົ່ານ້ຼັນທຂ່ີ ະຫຍາຍຕົວ ຍງັ ມປີ ະເພດບົດບັນທກຶ , ເລ່ອີື ງສຼັ້ນ, ນະວະນິ ຍາຍ. ເນືຼອ້ັ ໃນຕນົຼັ້ ຕໍແມູ່ນເວາຼົັ້ ເຖິງການການເດີນຕາມອຸດມົ ຄະຕຂິ ອງຄອມມຸຍນິດຂອງນັກຮມົ ຄອມມຸຍນດິ , ເວຼາົັ້ ເຖິງ ແນວຄິດມະນຸດສະທໍາໃໝູ່ຂອງຊົນຊັຼ້ນກໍາມະຊີບ, ການເສຍສະຫຼະຜົນປະໂຫຍດສູ່ວນຕົວເພີື່ອຜົນປະໂຫຍດສູ່ວນ ລວມ, ຕາ້ ນທຸກຮບູ ການການກົດຂ່ີຂດູ ຮິດ ແລະ ແບບແຜນການດໍາລົງຊີວດິ ຂອງນາຍທຶນ. ❖ ພາກສວູ່ ນວນັ ນະຄະດີສັດຈະທັດວຈິ ານ ອາດເວ້ົຼັາໄດ້ວູ່າໄລຍະປີ 1939-1939 ແມູ່ນໄລຍະການຂະຫຍາຍຕົວຂອງວັນນະຄະດີປະເພດສັດ ຈະທັດວິຈານ. ວັນນະຄະດີສັດຈະທັດວິຈານໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານປະລິມານແລະຄຸນນະພາບໄປພ້ອມໆກັນໃນ ນນັຼ້ ກຄໍ ເື ນັືຼ້ອໃນ, ຈໍານວນບົດມີປະກົດອອກສູ່ສັງຄມົ ເປັນຈໍານວນຫວຼ ງຫາຼ ຍ ເຊົັ່ນ: ເລອື່ີ ງ “ມອດຕະກຽງ” (Tắt đen) ຂອງທູ່ານໂງເຕິດໂຕ(Ngô Tất Tố), ເລ່ືີອງ “ເດີນຕາມເສັຼ້ນທາງທີສຸດທ້າຍ” ຂອງຫວຽນກົງຮວານ, ເລືີ່ອງ “ບ້ີຼັວ້ໍ” ຂອງຫວຽນຫົງ່ , ເລີື່ອງ “ພົບຊວີ ິດວັນຈັນ” ຂອງລານຄາຍ, ເລີື່ອງ “ຄັນຄູແຕກ” ຂອງຫວູຈ໋ອງຟູງ, ເລືີອ່ ງ “ໜໍ່ຊີວິດ”, “ຢດົ ນໍ້ານມົ ”, “ເຂາັົຼ້ ອາຊີບຊາູ່ ງເລອື ຍ” ຂອງຫວຽນຫົ່ງ… ນອກຈາກນຼັ້ນ, ຍັງມີບົດກອນທ່ີມູ່ອນອູ່ອນຊວນຂອງໂດູ່ໂຟ່ນທີ່ເວຼັ້ົາເຖິງບັນຫາສໍາຄັນຂອງສັງຄົມ ຫວຽດນາມ, ພິເສດແມູ່ນບັນຫາຂອງຊາວນາ. ຂອດທ່ີສໍາຄັນຂອງບົດກອນແມູ່ນການເວົັ້ຼາເຖິງບັນຫາຂອງຊາວນາ, ກໍາມະກອນທ່ີເປັນຊາວນາເຂຼົາັ້ ໃນບດົ ແລະໄດ້ສ້າງເປັນພັນທະຮູບຕົວແບບ. ❖ ພາກສວູ່ ນວັນນະຄະດເີ ພນີ ຈິດ ວັນນະຄະດເີ ພີນຈດິ ຂອງພາກສວູ່ ນນາຍທນຶ ນອ້ ຍແມນູ່ ບ່ໍສາມາດຮັກສາໄວ້ເປນັ ຕົນເປນັ ໂຕແຕູ່ກຍໍ ັງ ມກີ ານເຄື່ີອນໄຫວແບບເປນັ ກ່ມຸູ ນອ້ ຍໆ. ວັນນະຄະດີເພີນຈິດຂອງພາກສູ່ວນຊົນຊັ້ຼນນາຍທຶນແຫູ່ງຊາດແມູ່ນວັນນະຄະດີທີ່ມີທິດສະດີວູ່າ “ເພ່ິີງຕົນເອງ” ຍັງປະກົດເຫັນບາງນິຕິສານເຊັ່ົນ: ເລື່ີອງ “ໂຕຄວາຍ”, ເລ່ີືອງ “ຫັຼງຮຸມໄມ້ໄຜູ່” ຂອງຈວນຕູ່ຽນ(Trần tiên). ເລ່ີືອງ“ລົມຕົຼ້ັນລະດູ” (Gió mừa), ເລ່ືີອງ “ແດດໃນສວນ”, ເລ່ີືອງ “ເສັ້ຼນຜົມ” ຂອງແຖັກລາມ(Thạch Lãm), ເລີອື່ ງບນັ ດາວນັ ມູ່ວນ (Nhưng ngày vui), ເລືອ່ີ ງ “ວງົຼ້ັ ມ້າຍ” ຂອງຄາຍຮຶງແລະເລ່ີອື ງອນື່ີ ໆ. 76

ເນອ້ືຼັ ໃນຂອງເລີ່ອື ງສວູ່ ນຫຼາຍແມ່ນູ ຍງັ ສືບຕໍ່ ຕໍ່ຕາ້ ນກັບພທິ ີການສາດສະໜາຂອງສກັ ດນິ າ, ວະຈານ ລັກສະນະຫ້ຼາຫຼັງຂອງຊົນຊັຼ້ນຂຸນນາງ. ນອກຈາກນັ້ຼນ, ຍັງມີບນັ ຫາໃໝູ່ເກີດຂັຼຶ້ນຄືການເດັດແປງສັງຄົມ, ບັນຫາການ ປະຕຮິ ູບຂອງຊນົ ຊັຼ້ນນາຍທນຶ . ❖ ວັນນະຄະດີກອນໃໝູ່ ຂະບວນວນັ ນະຄະດີກອນໃໝູ່ຍັງສືບຕໍ່ຂະຫຍາຍຕົວ. ນັກກະວີທີ່ເດົນ່ັ ໃນໄລຍະນ້ັຼີມທີ ູ່ານຊູ່ວນຢຽ້ ວ (Xuân Diệu) , ທູ່ານ ວຍຸ ເກນິ , ທາູ່ ນ ຮານມັກຕ,ຶ ທູ່ານເລ້ລານວຽນ. ເນຼື້ັອໃນຕັ້ຼົນຕໍຂອງວັນນະຄະດີກອນໃໝູ່ເວ້ັົຼາລວມແມູ່ນຂຸດເລິກເຖິງຮາກຂອງແນວຄິດໂສກເສົ້ັຼາ, ປ່ຽນຜອຍ, ບ່ໍມີທາງເດນີ ຂອງຊົນຊນ້ັຼ ນາຍທນຶ ນ້ອຍ. 3) ໄລຍະ ປີ 1939-1945 ໃນໄລນະນວ້ີຼັ ັນນະຄະດແີ ບງູ່ ອກເປັນ 4 ພາກສູວ່ ນຄື: ❖ ຂະບວນການວນັ ນະຄະດເີ ພິງ່ີ ຕົນເອງ ຂະບວນການວັນນະຄະດເີ ພງ່ີິ ຕົນເອງເລີ່ມເຂາັຼ້ົ ຊູ່ວງວິກດິ ການເສຼັ້ນທາງເດນີ ແລະກາ້ ວເຂົາຼ້ັ ສູ່ແນວຄິດ ໂສກເສາ້ັົຼ ປຽ່ ວພອຍປະຕກິ ານຢາ່ ງແທ້ຈິງ. ທູ່ານເຍິດລຶງໄດຂ້ ຽນເລືີອ່ ງ “ແມງບັີ້ຼຂາວ” ແລະທ່າູ ນຄາຍລງຶ ຂຽນເລ່ືີອງ “ແທງ໋ ດຶງ” ເພືີອ່ ເຜີຍແຜ່ອູ ະ ພປິ າຍກູ່ຽວກບັ ລັດເວີ… ເມອື ຫັຼງຈາກນັນຼ້ , ຂະບວນການນຼ້ັີກໍກ້າວເຂັຼ້ົາສູ່ເສຼ້ັນທາງການເມອື ງປະຕກິ ານຢ່າງແທ້ຈິງ. ທູ່ານແຖັກລາມຂຽນເລື່ອີ ງ “ສິລະປະຫຼິ້ັນບຸນ”, “ຮູ່າໂນ້ຍ 36 ຄ້ມຸ ” ມີເນືັ້ອຼ ໃນເວັ້ຼົາເຖິງກ້າວເຂຼັ້າົ ສູ່ເສັຼ້ ນທາງຫຼັ້ີນກິນ. ຫວຽນຕັວນຂຽນເລ່ີືອງ “ມີຊີື່ສຽງເລກໜ່ຶີງ”, ເລີື່ອງ “ບໍ່ມີບ້ານເກີດເມືອງນອນ” ມີເນ້ືຼັອໃນສະແດງ ເຖງິ ລັດທິການເຄອ່ີື ນຍາ້ ຍ. ❖ ຂະບວນວນັ ນະຄະດີກອນໃໝູ່ ຂະບວນການນີຼັ້ໃນໄລຍະນັ້ຼີຖືວູ່າວິກິດຢ່າງໃຫຍູ່ຫຼວງ. ເຂຼັົ້າເຈັຼ້ົາພາກັນແຫູ່ກັນເຂັຼົ້າສາດສະໜາຄົບ ທຸກສາດສະໜາເຊ່ົັນ: ສາດສະໜາເຢຊູ, ສາດສະໜາທິກກາຂອງຈາງຕ.ືີ່ ❖ ຂະບວນວນັ ນະຄະດີສັດຈະທດັ ວິຈານ ວັນນະຄະດສີ ດັ ຈະທັດວຈິ ານຍງັ ຄົງຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງຕເໍ່ ນອີ່ື ງແລະເນັືຼ້ອໃນຈະເວຼ້ັົາເຖງິ ຊນົ ຊັນ້ຼ ຄົນທ່ີມີ ຊ່ີືສຽງໃນໄລຍະກູ່ອນ. ບາງຄົນກໍເສຍຊວີ ິດ (ວູ້ຈອ໋ ງຟູງ) ມີບາງຄນົ ກຖໍ ືກອັດຕັນ (ໂງເຕິດໂຕ) ມີບາງຄນົ ກໍມີແນວຄິດ ເຊື່ີອຖອຍເຊົັ່ນທ່າູ ນແມງ໋ ຟູຕື, ທູາ່ ນ ຫວງຽນຍິງຫາຼ ນ, ທາູ່ ນ ບູຍຸ່ ຫຽນ, ທູ່ານຫງວຽນຫ່ົງແຕູ່ຜູ້ທມີ່ ຊີ ືີ່ສຽງຫາຼ ຍກວູາ່ ໝູ່ ແມູ່ນທູາ່ ນຫງວຽນຫົງ່ ແລະນາມກວນ. ເລ່ີືອງ “ຈິແຝວ” ຂອງນາມກາວເວັົຼ້າເຖິງການກາຍເປັນຄົນປະຕິວັດຂອງໄວໝູຸ່ມຊາວນາຕ້ານລະ ບອບເຄງີິ່ ສັກດນິ າເມອື ງຂ້ນັຶຼ . 77

ຮບູ ທີ 53 ເລອ່ີື ງ “ຈແຼ້ັິ ຝວ” ❖ ຂະບວນການວັນນະຄະດີປະຕວິ ັດ ໃນໄລຍະນວີ້ັຼ ັນນະຄະດປີ ະຕວິ ດັ ຖອຍເຂຼ້ົັາເຄ່ືີອນໄຫວປິດລັບແຕູ່ເຮົາອາດເວົັຼ້າໄດ້ວາູ່ ໄລຍະນແຼີັ້ ມູນ່ ໄລ ຍະວັນນະຄະດີປະຕິວັດຂະຫຍາຍຕົວກວູ່າໜູ່. ປະເພດວັນນະຄະດີກາບກອນໃນຄຸກແລະນອກຄຸກຂະຫຍາຍຕົວແລະ ເອກະພາບດ້ານເນືຼ້ັອໃນຄືໄປນໍາພັກຕໍ່ສເູ້ ພອ່ີື ຄວາມເປັນເອກະລາດແລະສດິ ເສລີພາບຂອງປະເທດຊາດ. ກອນຂອງນັກ ກະວໂີ ຕ້ຫວືໄດຂ້ ະຫຍາຍຕົວຢ່າງໄວວາ. 3.3 ສະພາບວັນນະຄະດີພາຍຫັຼງການປະຕິວັດເດອື ນສິງຫາ 1945 ເຖິງປດັ ຈຸບັນ ວັນະນະຄະດີໄລຍະປີ 1945-1975 ວັນນະຄະດີໃນໄລຍະນ້ັຼີໄດ້ສູ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນເຖິງພາລະກິດການຕໍ່ສູ້ກູ້ ຊາດຕາ້ ນຈັກກະພັດຕະຫອຼ ດ 30 ກວູ່າປີຂອງປະຊາຊົນຫວຽດນາມ. ນັກປະພັນສ່ວູ ນຫາຼ ຍໄດ້ປະດິດແຕງູ່ ໄປຕາມລັດ ທິສັດຈະທັດສັງຄົມນິຍົມອັນໄດ້ປະກອບສູ່ວນຢ່າງໃຫຍູ່ຫຼວງເຂ້ົັຼາໃນການສຶກສາອົບຮົມຮຸູ່ນໃໝູ່ມີຢູ່ໃນທຸກປະເພດ ຂອງວນັ ນະຄະດ.ີ ວັນນະຄະດີ ໄລຍະ ປີ 1945-1954 ແມູ່ນໄລຍະນັກກະວີ, ນັກປະພັນເກ່ີົາພວມຫັນແນວຄິດມາຫາການ ປະຕິວັດ, ຫັນມາຫາວິທີປະດິດແຕູ່ງໃໝູ່ຄື: ວິທີປະດິດແຕູ່ງສັງຄົມນິຍົມ. (ວິທີປະດິດແຕູ່ງແບບອັດຖະລົດສັງຄົມ ນຍິ ົມ) ແລະ ໄລຍະນ້ັຼີແມູ່ນໄລຍະນກັ ປະພັນ,ນັກກະວໃີ ໝູ່ເກີດຂຶຼັ້ນ ແລະ ປະດິດແຕູ່ງບົດກອນ, ບົດເລອ່ີື ງຮບັ ໃຊ້ການ ປະຕວິ ດັ . ການນໍາພັກຕ່ໍກັບວັນນະຄະດີບາງເທືີ່ອກໍໂດຍກົງ ແຕູ່ບາງເທີ່ືອກໍທາງອ້ອມ ແຕູ່ສິີ່ງສໍາຄັນແມູ່ນການນໍາພາ ທາງ ດາ້ ນການຈັດຕງ້ັຼ ແລະ ແນວທາງການເຄ່ືີອນໄຫວຂອງພັກ. ແຕູປ່ ີ 1944 ພັກໄດ້ຈັດຕ້ັຼງ “ສະມາຄມົ ວດັ ທະນະທໍາກູ້ 78

ຊາດ”. ພາຍຫຼັງການປະຕິວັດ ບັນດານັກກະວີ, ນັກປະພັນໄດ້ສະໜັບສະໜູນ ແລະ ໃຫ້ການຮູ່ວມມືກັບການນໍາພັກ ຢ່າງເອາົ ການເອົາງານກັບສະມາຄມົ ນັຼ.້ີ ຫັຼງຈາກນັ້ຼນ, ພັກໄດ້ເຫັນວູ່າຕ້ອງມີການກໍານົດຢ່າງຈະແຈ້ງກູ່ຽວກັບຫຼັກໝັຼ້ນ, ທັດສະນະໃນການປະດິດ ແຕູ່ງວັນນະຄະດີ. ພັກຈິງໄດ້ເຕຼົັ້າໂຮມເອົາບັນດານັກປະພັນ, ນັກກະວີ, ນັກສິລະປິນ ເພີ່ືອເປີດກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ກູ່ຽວ ກັບວັດທະນະທໍາທົ່ວປະເທດ. ໃນກອງປະຊຸມ ທູ່ານເລືອງຈິງ ໄດ້ອູ່ານບົດລາຍງານທີ່ມີຊືີ່ວູ່າ: “ລັດທິມາກ ແລະ ບັນຫາວັດທະນະທໍາຂອງຫວຽດນາມ” ໄດ້ຊັຼ້ີແຈ້ງກູ່ຽວກັບວັດທະນະທໍາ ແລະ ຫຼັກໝຼ້ັນການປະຕິວັດ, ການພົວພັນ ລະຫວ່າູ ງວນັ ນະຄະດີກັບການເມືອງ ພອ້ ມກັນນ້ນຼັ ຍງັ ມບີ າງຄໍາເຫນັ ແກໄ້ ຂກູ່ຽວກັບການເຄື່ອີ ນໄຫວຂອງວນັ ນະສິນ. ເດືອນ 7 ປີ 1948 ສະມາຄົມວັນນະສິນຫ ວຽດນາມ ໄດ້ກໍາເນີດເກີດຂ້ຼຶັນປ່ຽນແທນ ສະມາຄົມ ວັດທະນະທໍາກູ້ຊາດ. ປີ 1949 ສະມາຄົມວັນນະສິນຫວຽດນາມ ໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມສໍາມະນາກູ່ຽວກັບວິທີປະດິດ ແຕູ່ງ ແລະ ຖອດຖອນບດົ ຮຽນໃນການປະຕບິ ັດຕົວຈິງ. ນອກຈາກນຼີ້ັ, ພັກຍັງໄດ້ເອົາໃຈໃສູ່ການສຶກສາບໍາລຸງນັກປະດິດແຕູ່ງກູ່ຽວກັບທັດສະນະຫັຼກໝ້ຼັນໃນການ ປະດິດແຕູ່ງດ້ວຍຫຼາຍຮູບການທ່ີແຕກຕູ່າງກັນຄື: ເປີດກອງປະຊຸມສໍາມະນາ, ເປີດການຫຼັກສູດການຮຽນທີ່ມີຊີ່ືວູ່າ “ພດັ ທະນາແນວຄດິ ” ແລະ ວຽກງານກໍ່ສາ້ ງນກັ ປະພນັ ໃໝູ່. ລັກສະນະວັນນະຄະດີຫວຽດນາມໃນຊູ່ວງໄລຍະນີັ້ຼ ປະກອບມີ ວັນນະຄະດີລັກສະນະຊາດ, ວັນນະຄະດີ ລັກສະນະສູ່ອງແສງຕົວຈງິ , ວັນນະຄະດລີ ກັ ສະນະປະຊາຊົນ ແລະ ວັນນະຄະດີລັກສະນະພັກ. ບັນດາບົດກ ອນ, ບົດປະພັນທີ່ ກໍາເນີດຂຼັຶ້ນໃນໄລຍະນັຼີ້ປະກອບ ເນຼັື້ອໃນແມູ່ນຮັບ ໃຊ້ການຕໍ່ຕ້ານ ຈັກກະພັດຝຣັ່ົງ. ຖ້າເວຼັົ້າເຖິງບົດກກອນໃນໄລຍະນັີຼ້ຕ້ອງເວັ້ຼົາເຖິງປັ້ມບົດກອນ “ຫວຽດບັກ” ຂອງນັກກະວີໂຕ ຫີວນອອກນັຼ້ນ, ຍັງມີບົດກອນຂອງນັກກະວີ ຮວູ່າງຈຸງທົງ, ເຈິ່ີນຫີວທຸງ, ແອງທົງເທີ, ນົງກວກເຈັີຼ້ນ... ໄດ້ປະດິດ ແຕງູ່ ບດົ ກອນທ່ີມີລກັ ນະນະຕ່ໍສູ.້ ເລີື່ອງສ້ັຼນ ແລະ ນະວະນິຍາຍ ປະກອບມີ ປ້ັມເລື່ີອງ “ໄຕບັກ” ປ້ັມໂຮມເລ່ືີອງສ້ັຼນຂອງໂຕຮວູ່າຍ, “ຄູ່ຕາ” ປີ 1948 ການປະພັນຂອງ ນາມກາວ, ເລືີ່ອງ “ໂຕຄວາຍ” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນບົຼັ້ງ, ເລ່ືີອງ “ເຂດບໍ່” ການປະພັນ ຂອງ ວໍ້ຮຸຍເຕິມ, ເລ່ີືອງ “ບັນທຶກເຫດການກາວລູ່າງ” ການປະພັນຂອງຫວງຽນຮຸຍເຕ່ີືອງ ແລະ ບາງບົດບັນທຶກ ເຫດການຂອງ ເຈນິ ດັງ... ປີ 1953 ພກັ ໄດ້ເປີດການດດັ ແປງດິນນາ ກມໍ ີບາງບົດປະພັນ, ບົດກອນໃນໄລຍະນທັຼີ້ ີ່ສູ່ອແສງເຖງິ ບັນຫານຼັີ້ ຄື ເລ່ືີອງ “ເສືອ ແລະ ເຈັຼົ້າທີ່ດິນ” (HO va dia chu) ການປະພັນຂອງ ເຈິນຫືທຸງ, ເລີ່ືອງ “ແມູ່ລູກສະຫາຍແຈງ” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນດຶງທີ, ເລ່ີືອງ “ກົກໝາກມັຼີ້” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນກົງຮວານ, ເລ່ືີອງ “ອ້າຍລຸກ” ການ ປະພນັ ຂອງ ຫງວຽນຮຸຍເຕຼັອື້ ງ. ວນັ ນະຄະດີໄລຍະປີ 1954-1975 ແມນີູ່ ວັນນະຄະດີທ່ມີ ີເນອ້ັືຼ ໃນຮບັ ໃຊ້ການປະຕວິ ດັ ສັງຄົມນິຍມົ ຫວຽດນາມຢ່ທູ າງພາກເໜືອ. ການນໍາພາທາງດາ້ ນແນວທາງ: ພາຍຫັສຼ ນັ ຍາເຊແີ ນວ, ພາກເໜືອຂອງປະຫວຽດນາມໄໄດ້ມີສນັ ຕພິ າບກ້າວ ຂຶ້ັຼນສູ່ສັງຄົມນິຍົມ. ບັນດານັກປະພັນ, ນັກປະພັນມີຄວາມມູ່ວນຊ່ືີນໃນການປະດິດແຕູ່ງເອົາຜົນງານການປະພັນເພ່ີືອ ສູ່ອງແສງເຖິງຊີວິດໃໝູ່ ແລະ ພາລະກິດກໍ່ສ້າງສັງຄົມນິຍົມ. ແຕູ່ໃນເວລາດຽວກັນນ້ຼີັ ໄດ້ມີກຸູ່ມໜຶີ່ງທີ່ປະກົດຕົວຂ້ັຶຼນ ຊວີື່ າູ່ “ເຍນິ ວັນຢາຍເຝມິ ” ເປນັ ກ່ມຸູ ທີ່ຕ່ໍຕາ້ ນແນວທາງສລິ ະປະກາໍ ຂອງພກັ ເຊ່ງິີ ແມ່ນູ ກມຸູ່ ວັນນະຄະດປີ ະຕກິ ານ. 79

ປີ 1957 ພັກໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ວັນນະສິນທົ່ວປະເທດ. ຈົດມາຍຂອງພັກໄດ້ຜູ່ານໃນກອງປະຊຸມນ້ັີຼ ແລະ ສະຫາຍເຈື່ີອງຈິງຊີຼ້ັແຈ້ງແນວຄິດທ່ີຜິດພາດເປັນປະຕິການຂອງກູຸ່ມ “ເຍິນວັນຢາຍເຝິມ” ພາຍຫັຼງສິັ້ຼນສຸດກອງ ປະຊຸມໃຫຍູ່ວັນນະສິນທົ່ວປະເທດ ໄດມ້ ີການຈັດຕັຼງ້ “ສະມາຄົມສະຫະພນັ ວັດທະນະທາໍ ສິລະປະກໍາຫວຽດນາມ” ເພ່ີືອ ປຽ່ ນແປງສະມາຄົມ “ສະມາຄມົ ວນັ ນະສິນຫວຽດນາມ”. ປີ 1962 ກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ ວນັ ນະສິນທົ່ວປະເທດຄັ້ຼງທີ 3 ແລະ ກອງປະຊຸມບນັ ດານັກປະພັນ ຄັ້ຼງທີ 2 ໄດ້ ເປີດຂັຶ້ຼນ, ທາງສູນກາງໄດ້ຝາກຈົດໝາຍຕລີ າຄາວູ່າ “ວນັ ນະຄະດີຫວຽດນາມພວມຂະຫຍາຍຕວົ ຕາມເສັຼນ້ ທາງທີເ່ ຕັມ ໄປດວ້ ຍຄວາມຫວັງ, ສອູ່ ງແສງເຖງິ ຕຈົ ິງໃນການອອກແຮງງານ ແຕ່ຍູ ັງບໍ່ທນັ ຂຸດເລກິ ເຖງິ ແນວຄິດໃໝູ່ ເພ່ືອີ ຫັນໄປສູ່ ຊີວິດໃໝູ່”. ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານການປະດດິ ແຕູງ່ ທີ່ຮບັ ໃຊກ້ ານອອກແຮງງານ, ສາ້ ງສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ການຕາ້ ນ ສົງຄາມຍິງທໍາລາຍຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ. ເວົ້ັຼາລວມວັນນະຄະດີໃນໄລຍະນັີຼ້ແມູ່ນຮັບໃຊ້ການປະຕິວັດສັງຄົມ ນຍິ ມົ ແລະ ຕາ້ ນອາເມລກິ າ, ມີຫາຼ ຍບົດກອນທ່ີເວັາ້ົຼ ສູ່ອງແສງເຖງິ ບັນຫານຼ້ີັ ເຊ່ນັົ ວາູ່ ປັ້ມກອນ “ລົມລູວ່ ງ”, ປັ້ມກອນ “ອອກສູ່ແນວໜ້າ”, ປັ້ມກອນ “ນໍາຮອຍຕີນລຸງໂຫູ່” ຂອງນັກກະວີ ໂຕຫຶວ, ເລ່ືີອງ “ຈ່ົງໄປໄກກວູ່ານ້ັຼີ”, ເລ່ືີອງ “ສາຍຕາກວ້າງ” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນຄາຍ, ເລືອີ່ ງ “ກູ່ອນສຽງປນແຕກ” ການປະພັນຂອງ ເລູ່ເຄມີ , ເລືອ່ີ ງ “ພາຍຸ ທະເລ” ການປະພັນຂອງ ຈູຍັນ, ເລ່ີືອງ “ປະເທດຊາດລຸກຂັຼຶ້ນ” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນຫງອກ. ນອກຈາກນ້ັີຼແລ້ວ ຍັງມີປະເພດຮັບໃຊ້ອານຸຊົນເປັນຕົຼ້ັນ ເລ່ີືອງ “ນົກຈິກຫຼົງປ່າ” ການປະພັນຂອງໂຕຮວູ່າຍ, ເລ່ີືອງ “ພໍ່ເຖ້ົັຼາກ້ານງູ” ການ ປະພັນຂອງກີມເລນີ. ໃນໄລຍະນີັຼ້ຍັງມີສິີ່ທີ່ຜົນເດ່ົັນແມ່ີູນ ການຄົ້ຼັນຄວ້າສະເໜີວັນນະຄະດີສະໄໝກູ່ອນ ແລະ ວນັ ນະຄະດຕີ າູ່ ງປະເທດ. ❖ ວັນນະຄະດີທຕີ່ ຕໍ່ າ້ ນອາເມລິກາຢທູ່ າງພາກໃຕ້ ວັນນະຄະດີຢູ່ທາພາກໃຕ້ໄດ້ແບູ່ງອອກເປັນສອງພາກສູ່ວນຄື: ວັນນະຄະດີທີ່ຢູ່ເຂດຄວບຄຸມ ຊົວ່ ຄາວ ແລະ ວນັ ນະຄະດຢີ ູ່ເຂດປົດປອ່ ຍ. ວນັ ນະຄະດຢີ ູ່ເຂດປດົ ປ່ອຍເນັຼື້ອໃນຕຼັ້ົນຕ່ໍພນັ ລະນາເຖິງຈິດໃຈຄວາມອົງອາດກ້າຫານຂອງປະຊາຊົນ ພາກໃຕ້ໃນການຕໍສ່ ູ້ກັບອາເມລິກາ ພ້ອມກັນນັຼ້ນຍັງໄດ້ພນັ ລະນາເຖງິ ຄວາມໂຫດຮ້າຍປ່າເຖ່ືີອນຂອງຈັກກະພັດ ແລະ ພວກລກູ ມຂື ອງພວກມັນຢທູ່ າງພາກໃຕ້. ວັນທີ 31 ເດອື ນ 12 ປີ 1965 “ສະພາບວັນນຄະດສີ ິລະປະກໍາ” ພາກໃຕ້ຖືກສ້າງຂັນຶຼ້ . ສະພານັີ້ໄຼ ດ້ຄົນ້ຼັ ຄວາ້ , ຄດັ ຈ້ອນ ແລະ ມອບລາງວັນສໍາລັບວັນນະຄະດີສິລະປະກໍາທ່ີດີເດັນົ່ ໃນຈໍານວນ 54 ບົດ. ນກັ ກະວີຮັກຊາດທ່ີມຊີ ືີ່ສຽງ ໃນພາກໃຕໄ້ ລຍະນ້ັຼີ ແມູ່ນ ທາູ່ ນຫງວຽນຈງ່ິີ ຈູ່ຽວ. ບົດເລີື່ອງທ່ີໄດ້ຮັບລາງພິເສດ ແມູ່ນເລີື່ອງ “ມີຊີວິດຕ່ໍສູ້ຄືອ້າຍຫງວຽນວັນໂຈຍ”. ນອກຈາກລາງວັນພິເສດ ແລ້ວຍັງມລີ າງວນັ ທີໜຶງ່ີ ປະກອບມີ 8 ປ້ມັ ບັນທກຶ ເຫດການ ແລະ ເລອີື່ ງສນຼັ້ ຄື: - ເລ່ອືີ ງສນັ້ຼ “ບັນດາວນັ ທ່ີທຸກຍາກ” ການປະພນັ ຂອງຫາຼ ຍນກັ ກະວີທີ່ຂຽນໂຮມກນັ ; - ບນັ ທກຶ ເຫດການ “ຟອງນາ້ໍ ກີວລອງ” ການປະພັນຂອງ ເລ່ນິີ ຫຽ້ ວມິງ; - ເລື່ອີ “ແມູ່ຈບັ ປນ” ການປະພັນຂອງ ຫງວຽນທ;ີ - ປ້ມັ ບນັ ທຶກ “ຈດົ ໝາຍກາເມົາ” ການປະພັນຂອງ ແອງດຶກ; 80

- ເລືີ່ອງສັຼນ້ “ກບັ ບາ້ ນ” ການປະພນັ ຂອງ ຟານຕຼື້;ັ - ບນັ ທກຶ ເຫດການ “ພູຫຼວງວິລະຊົນ” ການປະພນັ ຂອງຫາຼ ຍນກັ ແຕງູ່ ໂຮມກນັ ; - ເລອ່ີື ງ “ກ້ອນດິນ” ການປະພນັ ຂອງ ແອງດຶກ; - ກສບກອນ “ບ້ານເກີດເມືອງນອນ” ການປະພັນຂອງຢາງນາມ ແລະ “ແສງເພັງນົກເຈີ-ຮາວ” ການ ປະພັນຂອງ ທູໂບນ. ນັບແຕູ່ປີ 1975 ເປັນຕັຼົ້ນມາເຖິງວູ່າປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍຢ່າງສົມບູນແລູ່ວກໍຕາມປະເທດໄດ້ມີ ການທ້ອນໂຮມເປນັ ເອກະພາບບນັ ຫາຜົນສະທ້ອນຢ້ອນຫັຼງຂອງສງົ ຄາມ 30 ກວູ່າປີຍງັ ໄດສ້ ້າງຄວາມເຈັບຊໍ້າໃນຫົວ ໃຈຂອງປະຊາຊົນພາກໃຕແ້ ລະພາກເໜືອຕະຫອຼ ດມາ. ຍ້ອນແນວນຼັ້ນນັກປະພັນ, ນັກກະວີຈີິ່ງໄດ້ສືບຕໍ່ຂຽນກູ່ຽວກັບສົງຄາມດ້ວຍຫຼາຍຮູບແບບຫຼາຍແງູ່ມຸມທ່ີ ແຕກຕູ່າງກັນ. ອີກດ້ານໜີ່ຶງ, ວັນນະຄະດີທີ່ແປຈາກພາສາຕູາ່ ງປະເທດເປັນພາສາຫວຽດນາມໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຊົມ ຊອບຈາກປະຊາຊົນໄດ້ກະຕຸກຊກຸ ຍູ້ໃຫ້ວນັ ນະຄະດມີ ີບາດກ້າວຂະຫຍາຍຕົວທຽບທນັ ກບັ ວນັ ນະຄະດີປະເທດອີື່ນໆໃນ ໂລກ. 81

ບດົ ທີ 9 ນກັ ກະວຫີ ວຽນຢູ 1. ກູ່ຽວກບັ ນກັ ປະພັນປະພັນ ແລະ ພາລະກິດການປະດດິ ແຕູ່ງ ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ມີຊ່ືີນ້ອຍວູ່າໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ແລະມີນາມປາກກາວູ່າແທງຮູ່ຽນ (Thanh Hiền), ຖິ່ີນຖານບ້ານ ເດີມບ້ານຂອງຢູ່ຍູ່າຕາຍາຍຢູ່ບ້ານຕຽນດຽນ(Tiền Điền)ເມືອງຫງີຊວນ(Nghi Xuân) ແຂວງເງະຕ່ີງ(Nghệ Tính) ພາກກາງຂອງປະເທດຫວຽດນາມ. ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ເປັນຄົນທີ່ເກີດຈາກຄອບຄົວຊົນຊັຼ້ນຂຸນນາງສັກດິນາໃຫຍູ່ໂຕຢູ່ຫວຽດນາມໃນສະຕະວັດ ທີ XVIII. ເຊອັຼື້ ຕກຸ ຸນຂອງທ່າູ ນມີຫາຼ ຍຄນົ ທ່ເີ ປັນຜທູ້ ີ່ຮຽນເກງົ່ັ , ມຄີ ວາມຮູ້, ຄວາມສໍານານທາງດາ້ ນການແຕງູ່ ກາບກອນ ແລະມຫີ າຼ ຍຄນົ ໄດເ້ ປນັ ເຈ້າົັຼ ເປນັ ນາຍໃນລາດຊະການເລ, ເຊ່ງິີ ມພີ ົງສາວະດານໄດຂ້ ຽນກູຽ່ ວກບັ ຕະກນຸ ຫງວຽນນວ້ຼັີ ູ່າ: “ໝດົ ໄທເຮືອນທງັ ພ່ໍແລະລູກ, ລຸງ, ອາວ, ອ້າຍນ້ອງລວ້ ນແຕູ່ແມນູ່ ຜທູ້ ີ່ມມີ ູນເຊຼື້ອັ ຮຽນສູງ, ມີຄວາມຮູ້ກວາ້ ງຂວາງ ຫາຼ ຍດ້ານໃນລາຊະການຂອງເຈັົຼາ້ ຊວີ ິດເລ”. ພໍ່ຂອງທູ່ານຫງວຽນຢູ ມີນາມວູ່າງວຽນງ້ຽມ (1705-1775) ເປັນຜູ້ທ່ີມີຄວາມຮູ້, ຄວາມສາມາດແລະຮຽນສູງ ໃນດັບປະລນິ ຍາເອກ, ໄດ້ຮບັ ການເຊອີື່ ຖຢື ່າງສູງຈາກເຈົ້ຼັາຊີວດິ ເລແລະທູ່ານໄດ້ຖືກແຕູ່ງຕຼັງ້ ເປັນເຈັຼົ້າວັງໜ້າເຊ່ີິງມີຕໍາແ ໜູ່ງເທົ່າທຽມກັບນາຍົກລດັ ຖະມນົ ຕີໃນປດັ ຈບຸ ັນ. ແມູ່ຂອງທູ່ານຫງວຽນຢູ ມີນາມວູ່າເຈິ່ີນຖີ່ເຕິນ(Trần Thị Tân) ເປັນເມຍຜທູ້ ີ່ສາມຂອງງວຽນງ້ຽມ. ເຈີິ່ນຖີ່ເຕິນ (Trần Thị Tân)ເປັນນາສາວທີ່ງົດງາມ ທູ່ານກໍາເນດີ ທີ່ແຂວງບັກນ່ິີງ(ຫູ່າບັກ) ພາກເໜືອຂອງປະເທດຫວຽດນາມ, ທູ່ານເປັນຄົນທ່ີມັກການຂັບລໍາ, ຮ້ອງເພງຕາມມູນເຊຼືັ້ອທ້ອງຖິີ່ນ. ສະນັ້ຼນ, ຈ່ີິງໄດ້ງວຽນງ້ຽມ ຮັກແພງ ແລະເອົາໄປ ຄຽງຂ້າງຢູ່ຕະຫຼອດເວລາ. ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ຫຼ້ືັໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ເກີດເມ່ືີອປີ 1765ແຕູ່ວູ່າເມີ່ືອໃດເດືອນໃດ ແລະ ບູ່ອນໃດນັ້ຼນ ຍັງບໍ່ທັນຮູ້ ແຈ້ງ. ມີບາງຄໍາເຫັນໄດ້ເວົ້ັຼາວູ່າ ເຈິ່ີນຖີ່ເຕິນ(Trần Thị Tân) ເດີນທາງໄປກັບ ງວຽນງາ້ ມ ຕະຫຼອດເວລາ ແລະ ໃນ ຄະນະດຽວນັນຼ້ ທ່າູ ນງວຽນງາ້ ມໄດ້ປະຕບິ ດັ ໜ້າທຢ່ີ ູ່ແຂວງທັລອງ (ຮາູ່ ໂນຍ້ ) ໃນປັດຈຸບນັ . ດັ່ົງນ້ັຼນ, ທູາ່ ນຫງວຽນຢ່ຫູ ືຼັ້ ໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ເກີດທທີ ັງລອງ ແລະ ກໍເຕີມໃຫຍຢູ່ ູ່ທີ່ນັ້ນຼ . ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ຫັຼື້ໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ກໍາພ້າພໍ່ແມູ່ ແຕູ່ອາຍຸ 10 ປີ, ເພາະວູ່າເດືອນ 11 ປີ 1775 ເຈັ້ົຼາຊີວິດເລໄດ້ ແຕູ່ງຕຼັ້ງໃຫ້ງວຽນງ້າມພ້ອມກັບຮວູ່າງຢຸກ ນໍາພາກອງທັບໄປຕີຄຸມເຈັ້ົຼາຊີວິດງວຽນຊ່ີຶງ ເຊີິ່ງເປັນກຸູ່ມໜີ່ຶງທີ່ຕ່ໍຕ້ານກັບ ລາຊະການເລ, ແຕູ່ໃນໄລຍະທາງໃນການເຄື່ີອນທັບ ທູ່ານງວຽນງ້າມໄດ້ຮັບບາດເຈັບ ແລະ ໄດ້ສັງໃຫ້ມີການຖອນ ທບັ ກັບຄນື ພດໍ ກີ ັບກໍເສຍຊີວິດ. ຫຼັງຈາກນັຼນ້ 3 ປີ ຄືປີ 1778 ທູ່ານຫງວຽນຢ່ຫູ ຼ້ືັໂຕ້ຍື (Tố Nhử)ກຕໍ ອ້ ງໄດເ້ ສຍແມູ່ ອກີ . ທູ່ານຫງວຽນຢຫູ່ ຼືັໂ້ ຕ້ຍື (Tố Nhử) ໄດ້ອາໄສຢູ່ນໍາອາ້ ຍຊືວ່ີ າູ່ ງວຽນຄາ້ ຍ. ທູາ່ ນຫງວຽນຢູ່ຫຼືັ້ໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ໄດມ້ ໂີ ອກາດໄປຢາມທອ້ ງຖີນ່ິ ເດີມຂອງພ່ແໍ ມ,ູ່ ປູຍ່ ູ່າຕາຍາຍ ຢູເ່ ງະຕງິີ່ ພອ້ ມ ດຽວກນັ ນນຼັ້ ທ່າູ ນຍັງມເີ ວລາໃນການຊົມສລິ ະປະ-ວນັ ນະຄະດຂີ ອງທອ້ ງຖ່ີິນ. 82

ປີ 1784ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ຫ້ືັຼໂຕ້ຍື (Tố Nhử) ໄດ້ເສັງຈົບຊ້ັຼນ “ຕາມເຈ່ືີອງ” ທີ່ມີລະດັບການສຶກສາເທົ່າກັບຊັຼ້ນ ມັດທະຍົມປາຍຂອງພວກເຮົາດຽວນຼີັ້, ທູ່ານງວຽນຢູ່ເປັນຄົນທ່ີມີຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດຢ່າງກວ້າງຂວາງ, ມັກ ຄ້ນຼົັ ຄວາ້ ທິດສະດີ, ສາດສະໜາ “ຍ”ໍ , ສາດສະໜາພດຸ ແລະ ທດິ ສະດີສສາສະໜາຫ້ຼາວ, ຈາງ (ຄົນຈນີ ເຊິ່ີງແມນູ່ ລກູ ສິດ ຂອງກກົງຟູເຊີ) ພ້ອມກັນນັຼ້ນຍັງມັກອູ່ານປັ້ມຕູ່າງໆຂອງຕູ່າງປະເທດ, ແຕູ່ຜົນການຮຽນ ຄືຜົນການສອບເສັງພັດຕໍ່າ. ດັົ່ງນ້ນັຼ , ທາູ່ ນງວຽນຢູຈ່ີິງໄດ້ຮັບການແຕ່ງູ ຕັຼງ້ ໃຫ້ເປນັ ພຽງນາຍທະຫານຊ້ັຼນລູ່າງເທົ່ານນັຼ້ . ປີ 1784 ຂະບວນລຸກຮືຂຶຼ້ັນຕ່ໍສູ້ຂອງຊາວນາໄຕເຊີນ ນໍາພາໂດຍກວາງຈຸງອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ທູ່ານງວຽນຄ້າຍ ແລະ ງວຽນດູ່ຽວ ປົບໄປລີຼັ້ຊູ່ອນຢູ່ເຊີນໄຕ. ຫັຼງຈາກນັຼ້ນ, ຈີິ່ງໄດ້ຊອກຫາຊູ່ອງທາງກັບຄືນສູ່ບ້ານເກີດເມືອງນອນເຂດ ຮູ່າ ຕິີ່ງ. ປີ 1786 ຂະບວນກາານລຸກຮືຂັນຶ້ຼ ຂອງຊາວນາໄຕເຊີນໄດເຄ່ອືີ ນທບັ ສ່ພູ າກເໜອື ແລະ ໄດຕ້ ຊີ ະນະເຈາ້ັົຼ ຈັຼີງ້ , ເຈຼັາົ້ ເລ ເຮັດໃຫ້ລາຊະວັງຖືກມ້າງເພ. ງວຽນຄ້າຍ ແລະ ງວຽນດຽວອ້າຍຂອງທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ຖືກຂ້າຕາຍ; ທູ່ານງວຽນຢູ່, ງວຽນເນູ່, ງວຽນອຸກ (3 ອ້າາຍ) ໄດ້ຮູ່ວມເດ່ີນທາງນໍາກອງທັບຂອງເຈຼ້ົັາຊີວິດເລຈຽວທົງ ເພ່ືີອເດີນທາວໄປປະເທດ ຈີນ. ຕະກຸນງວຽນເປັນຂນຸ ນາງອັນໃຫຍູ່ໂຕກໍຖືກພງັ ທະລາຍໄປພ້ອມກັບລາຊະການເລ. ທູາ່ ນງວຽນຢູສຸດທເີ່ ຈັບແສບ ຕໍ່ສະພາບການດັ່ງົ ກູ່າວ. ປີ 1789 ງວຽນເວ້ເຄີືອ່ ນທບັ ສ່ພູ າກເໜືອເປັນຄ້ັຼງທີສອງອັນໄດ້ດບັ ສນູ ທະຫານຈີນສອງແສນກວູ່າຄົນ ເຊີງ່ິ ແມູ່ນ ເຈັຼົ້າຈຼິັ້ງ, ເຈຼົ້ັາເລເປັນຜູ້ສົ່ງມາ. ແມູ່ທັບໂຕມຊີງ້ີຼັແລູ່ນປົບໜີຈົນບໍ່ທັນນູຸ່ງເຄືີ່ອງ, ລູກນ້ອງຂອງເຈົ້ັຼາເລໄດ້ໄປລັີ້ຼຊ້ອນຢູ່ ແຂວວງທ້າຍບີ່ງ. ໃນເວລາດຽວກັນນຼີັ້ ທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ໄປອາໄສຢູ່ນໍາລຸງ (ອ້າຍຂອງເມຍ) ຢູ່ບ້ານຮູ່າຍອານ ເມືອງກ ວີງໂກຍ ແຂວວງທ້າຍບ່ີງ ທີ່ມີຊີ່ືວ່າູ ດວນງວຽນຕູ່ວນ, ດວນງວຽນຕວູ່ ນເຮດັ ວຽກຮູວ່ ມກັບພວກໄຕເຊີນ, ຈຸດປະສົງ ຂອງທູ່ານງວຽນຢູ່ ກໍ່ເພ່ືີອຊອອກໂອກາດຕ້າານຄືນກັບຂະບວນການໄຕເຊີນ ແລະ ຟັ້ນຟູລາຊະການເລ ແຕູ່ຄວາມ ຫວັງຂອງທູ່ານນຼັ້ນບ່ໍສາມາດປະຕິບັດໄດ້. ທູ່ານງວຽນຢູ່ກັບເມືອຢູ່ຮູ່າຕີ່ງເພືີ່ອຊອກຫາຊູ່ອງທາງໂຕູ່ນໜີໄປທາງພາກ ໃຕ້ຮູ່ວມມືກັບງວຽນແອູ່ງ ແຕູ່ເສຍລັບ ແລະ ຖືກຈັບໄດ້. ຜູ້ທີ່ສັງຈັບທູ່ານງວຽນຢູແມູ່ນ ງວຽນເທີນ ເຊີ່ິງແມູ່ນຈອມ ແມູ່ທັບຂອງຝ່າຍງວຽນເວ້. ງວຽນເວ້ເປັນເພ່ືີອນສະໜິດກັບງວຽນເນ້ (ອ້າຍຂອງງວຽນຢູ), ທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ໄດ້ຖືກ ກັງຂງັ ພຽງແຕູ່ 3 ເດອື ນ ຍ້ອນຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດຂອງທູາ່ ນເອງ. ຫຼັງຈາກທີ່ຖານຖືກປ່ອຍໂຕອອກຈາການກັງຂັງ ທ່າູ ນໄດ້ກັບບາ້ ນເກດີ ຂອງຕົນເອງ ດ້ວຍຊີວດິ ທີມ່ ິດງຽບ ບໍ່ສົນຕ່ໍ ເຫດການການເມືອງ. ໃນຄະນະດຽວກັນນີຼັ້ ຂະບວນການໄຕເຊີນ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງງວຽນຢູເຂົ້ັຼາຮູ່ວມມືນໍາ ແຕູ່ງວຽນຢູ ປະຕິເສດ ເພາະທູ່ານງວຽນຢູ່ຍັງມີຄວາມຫວັງວູ່າ ຕົນເອງຈະຟ້ັນຟູລາຊະການເລ, ເຊີ່ິງທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ຂຽນຢູ່ໃນບົດ ກອນຕອນໜີງ່ຶ ວ່າູ : “ເຖິງຈະຢູ່ແຜູ່ນດິນກໍເຊີນຈະມີບູລຸດຜູ້ແທ້ຈິງເກີດຂັຼ້ຶນມາກໍ່ຕາມແຕູ່ບູ່າວໄພູ່ຜູ້ບໍລິສຸດຄືບາຍີຍອມຕາຍແຕູ່ຈະບໍ່ ຍອມຮວູ່ ມມກື ບັ ເຈາັຼົ້ ຊວີ ິດແຫູ່ງລາດຊະການຈນູ ...” ບາຍີ ແມູນ່ ບູາ່ ວໄພຂູ່ ອງລາດຊະການເລ ກອູ່ ນທຖ່ີ ືກເຊັຼື້ອຕະກນຸ ຈູໂຄນູ່ ລມັົຼ້ ລາດຊະການຈເູ ຫນັ ວາູ່ ບາ-ຍີ ມີ ຄວາມສາມາດຈງິີ່ ບ່ໍຂາ້ ແລະ ໄດ້ຮຽກຮອ້ ງບາຍອີ ອກມາປະກອບວຽກງານນໍາ ແຕບູ່ າຍີບ່ໍຍອມ. ທູ່ານງວຽນຢູສຸດທ່ີອຸກອັ່ົງໃຈຫງູ່ວມເຫງົາ ເເພາະວູ່າຄວາມຫວັງຈະຟັ້ນຟູລາດຊະການເລປະຕິບັດບໍ່ໄດ້, ຕົນເປັນ ລກູ ຊາຍເປັນຜ້ໜູ ີຶ່ງໃນເມອີື່ ບ້ານເມອື ງທີ່ຖືກວຸູ່ນວາຍພັດບໍ່ໄດ້ຮັບການແກ.້ ທູ່ານງວຽນຢໄູ ດລ້ ະບາຍຄວາມຮູ້ສຶກຂອງ ຕົນເອງລົງໃນບົດກອນ: “ເປນັ ລູກຜູຊ້ າຍໃນສະໄໝເກດີ ຄວາມວຸ້ນວາຍ ຫຼຽວເບີງິ່ ດວງດາບຮູ້ສຶກລະອາຍຕົນ ຜົມກງໍ ອອກແລ້ວ ເຖິງຈະມໃີ ຈກ້າເປັນວິລະຊົນກ່ໍຕາມ ພຽງແຕູຈ່ ະຮນູ້ ງ່ັົ ເບງ່ິີ ເທົ່ານຼນັ້ ” 83

ທູ່ານງວຽນຢູເສຍດາຍ ແລະ ຈ່ົມເຖິງຄວາມຫຼັງ ເຊ່ິີງສະແດງໃນບົດກອນທີ່ວູ່າ: “ເມືີ່ອກູ່ອນຮ່ັົງມີຈົນວູ່າຜ້ານູຸ່ງທ່ີ ງາມກໍ່ເຫອຼື ໃຊ້ ມາບາດນ້ັຼີເປັນຫຍັງຈິງທກຸ ຈນົ ອັນໃດກໍ່ກຸດຫ້ຽນ, ມູນຸ່ ຍູ່ອຍປານດອກໄມຖ້ ືກຢຽບຕາມທາງ” ຄວາມ ຈິງແລ້ວໃນໄລຍະສິບກວູ່າປີທ່ີທູ່ານງວຽນຢູ່ໃຊ້ຊີວິດໂດຍທ່ີບ່ໍມີບູ່ອນເພິີ່ງພາ, ລາວຕ້ອງຜູ່ານຄວາມທຸກຍາກລໍາບາກ ຈົນຮອດບູ່ອນວູ່າ ໃນເວລາເຈັບປ່ວຍກໍບ່ໍມີຢາຊິກິນ, ຍາມໜາວກໍ່ບໍ່ມີເສ້ັຼືອກັນໜາວຊິນູຸ່ງ. ໃນເວລາດຽວກັນນີຼ້ັເອງ ທູ່ານງວຽນຢູ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກທຸກໃຈຕໍ່ຄວາມທຸກຍາກ. ນອກຈາກນີ້ຼັ, ທູ່ານຍັງມີຄວາມເຂັຼ້ົາໃຈຄວາມຮູ້ສຶກຂອງຊວນ ຊົນຊາວຜູ້ອອກແຮງງານ. ປີ 1802 ທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ຮັບມອບໝາຍໃຫ້ເປັນຜູ້ປົກຄອງພາກໃຕ້ ໂດຍອີງໃສູ່ກໍາລັງຂອງຈັກກະພັດລູ່າເມືອງ ຂຶຼັ້ນຝ່າຍຕາເວັນຕົກ (ລູ່າເມືອງຂັ້ຶຼນຝຣ່ົັງ) ໄດ້ປາບປາມກໍາລັງໄຕເຊີນໄດ້ສໍາເລັດ ແລະ ງວຽນແອັງຂັຼຶ້ນສະເຫວີຍລາດ ເຊ່ີິງໃສູ່ນາມວູ່າ “ຢາລວງ”. ຫັຼງຈາກນັ້ຼນ, ງວຽນແອັງໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ທູ່າານງວຽນຢູອອກມາຮູ່ວມມື ເຊິ່ີງເຮັດໃຫ້ ທູ່ານງວຽນຢູບໍສາມາດປະຕເິ ສດຄໍາຮຽກຮ້ອງດ່ງົັ ກູ່າວນັ້ຼນໄດ.້ ໃນເບຼ້ັືອງຕັ້ຼົນ ເດືອນ 8 ປີ 1802 ທູ່ານງວຽນຢູໄໄດ້ເລ່ືີອນຂັຶຼ້ນເປັນເຈັ້ົຼາແຂວງ ແຂວງເຖື່ີອງຕັີ້ຼນ (.....). ທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ຮັບໜ້າທີ່ ແລະ ເປັນການນໍາໃນລາດຊະການ “ຢາລວງ” ດ້ວຍການບັງຄັບຂອງເຈັຼ້ົາງວຽນແອັງ ດົ່ັງນັຼ້ນ,ທູ່ານງວຽນຢູ່ຈິີ່ງຮູ້ສຶກເບີ່ືອໜູ່າຍຕໍ່ລາດຊະການ “ຢາລວງ”. ໃນໄລຍະເວລາ 19 ປີທີ່ທູ່ານງວຽນຢູເຮັດໜ້າທີ່ ຮັບໃຊ້ໃຫແ້ ກູ່ລາດຊະການດງ່ົັ ກວູ່ານນ້ີັຼ ທາູ່ ນໄດຂ້ ລໍ າພກັ ວຽກເປນັ ເລວາ 3 ເທອີື່ . - ເທີອື່ ທີ 1 ເມ່ີືອປີ 1804 - ເທ່ອີື ທີ 2 ເມີ່ອື ປີ 1808 - ເທ່ີອື ທີ 3 ເມືອ່ີ ປີ 1812 ແຕວູ່ ່າູ ເວລາໃນການພັກລາດຊະການນໃ້ີຼັ ຊ້ເວລາພຽງແຕູ່ 3-4 ເດືອນ ກໍ່ຖກື ເຈາັ້ຼົ ຊີວິດເອີນ້ັຼ ຄືນມາຮັບໃຊ້ລາດ ຊະການ ແລະ ໄດ້ເລືີ່ອນຊັຼ້ນ. ເຈັ້ົຼາຊີວິດຢາລວງໄດ້ແຕູ່ງຕັຼ້ງ ຫຼື ວູ່າເລີ່ືອນຊຼັ້ນຕໍາແໜູ່ງໃຫ້ທູ່ານງວຽນຢູ່ 4 ຄັຼ້ງ, ຄັຼ້ງສຸດ ທ້າຍ ຄຄື ຼັ້ງທີ 4 ທາູ່ ນໄດ້ເລີື່ອນຊັນ້ຼ ເທາົ່ ທຽບກັບລດັ ຖະມນົ ຕີໃນປັດຈຸບນັ . ປີ 1820 ທູ່ານຫງວຽນຢູ່ໄດ້ຖືກແຕູ່ງຕ້ຼັງໃຫ້ເປນັ ຫົວໜ້າຄະນະທູດຫວຽດນາມໄປປະຈໍາຢູ່ປະເທດຈີນ. ຫຼັງ ຈາກກັບມາ ທູ່ານໄດ້ຖືກເລີື່ອນຊ້ຼັນເປັນແມູ່ນທັບ, ປີ 1820 ເຈັຼົ້າຊີວິດຢາລວງໄດ້ເສຍຊີວິດ, ເຈ້ຼັົາມີິ່ງມ້າງໄດ້ຂຼັ້ຶນ ແທນ ເຊງີິ່ ໄດ້ແຕູ່ງຕັຼ້ງໃຫ້ທູ່ານງວຽນຢ່ໄູ ປປະຈໍາການຢູປ່ ະເທດຈີນອກີ ຄງັຼ້ ເພື່ີອໄປທູນໃຫ້ເຈຼັົ້າຊີວິດຈີນຮບັ ຮູ້ເຈົຼ້ັາຊີວິດ ມິີງ່ ມ້າງ , ແຕູ່ທູາ່ ນວຽນຢໄູ ດ້ເສຍຊີວິດກ່ອູ ນຄືນມືຼວັ້ ນັ ທີ 10 ເດອື ນ 8 ປີ 1820. ຊີວິດຂອງທູ່ານຫງຽນຢູ່ ເຖິງຈະເປັນຊີວິດທີ່ເປັນເຈ້ັຼົານາຍກ່ໍຕາມ ແຕູ່ຊີວິດຂອງທູ່ານນັຼ້ນເຕັມໄປດ້ວຍ ຄວາມທຸກຍາກລາໍ ບາກ, ມີຊີສ່ື ຽງແຕບູ່ ມໍ່ ອີ າໍ ນາດ ມບີ າງຄັ້ງຼ ທູາ່ ນຍັງໄດ້ຈ່ມົ ວ່າູ ເຊີິງ່ ສະແດງອອກໃນບົດກອນທີວ່ ູາ່ : “ຮບູ ນອກເບິ່ງີ ແລວ້ ແມູນ່ ເຈຼ້ັາົ ນາຍ ແຕແູ່ ຕູ່ຈດິ ໃຈຟາກຝັງຍາມເຮາົ ເຮດັ ວຽກ ພວກອາດຍານ້ອຍໃຫຍູບ່ ກັ ໃດກໍຂ່ ນ້ຶຼັ ໜ້າຂຼນັ້ຶ ຕາຄອງ ບສ່ໍ ະແດງອອກ ຫຼື ເວຼົັ້!ວ່າູ ຢາ່ ງໃດຕໍ່ເຈຼົ້າັ ຊີວດິ ” ນອກນ້ຼັີ, ທູ່ານຍັງໄດ້ເລົ່າອີກວູ່າ “ເມ່ືີອເປັນເຈັບໜັກຂັຼຶ້ນມາງວຽນຢູ່ບໍ່ຍອມກິນຢາ ພ້ອມກັນນັ້ຼນບອກໃຫ້ ໃຫ້ໄທເຮືອນລູບເບ່ິີງຕີນ ໄທເຮືອນໄດ້ເວັຼ້ົາວູ່າ ຕີນເຢັນໝົດແລ້ວ ແຕູ່ຍັງເວັຼົ້າວູ່າ ໄດ້ແລ້ວ ພຽງແຕູ່ສອງພະຍາງ (ໄດ້ ແລວ້ ) ລາວກໍ່ສັ້ນຼິ ລມົ ຫາຍໃຈໂດຍບໍມ່ ວີ ນັ ກບັ ຕູ່າວ”. ທູ່ານງວຽນຢູທູ່ານໄດ້ປະກອບສູ່ວນສ້າງມູນມັງມໍລະດົກໃນການວຽກງານວັນນະຄະດີແແຫູ່ງຊາດ. ໃນນ້ັຼນ ບົດກອນທີ່ຂຽນດ້ວຍພາສາຈີນ ແລະ ອັກສອນໂນມ ເຊິີ່ງສາມາດພົບເຫັນພຽງແຕູ່ 249 ບົດ. ເນັຼື້ອໃນຕົັ້ຼນຕໍ ແມູ່ນ 84

ເວັ້ຼົາເຖິງຊີວິດຂອງນັກກະວີ ແລະ ສັງຄົມທ່ີນັກກະວີໄດ້ດໍາລົງຊີວິດຢູ່, ບົດກອນທີ່ເວ້ົຼັາເຖິງການໄວອາໄລເຖິງດວງວິນ ຍານຜູ້ທ່ີຕາຍໄປແລ້ວ ກອນແບບນ້ຼີັຄ້າຍຄືກັບບົດເຢົ້ັາ ຫຼື ແບບຄໍາສູດຂັວນຕູ່າງໆ. ບົດກອນປະເພດນັ້ີຼ ທູ່ານງວຽນຢູ ບ່ໍໄດ້ຂຽນຫຼາຍປານໃດ ແຕ່ແູ ມນູ່ ໂອກາດທ່ີນັກກະວີ ໂດຍສະເພາະທູ່ານງວຽນຢູເອງໄດ້ສະແດງຄວາມຮັກແພງອາລົມ ຈດິ ຕຊ່ໍ າວຜ້ອູ ອກແຮງງານ. ກອນເລືີ່ອງ ນາງທຸ້ຍກູ່ຽວ: ບົດກອນເລີື່ອນຼັີ້ຍາວເຖິງ 3254 ວັກ ຂຽນໂດຍອັກສອນໂນມ ແລະ ຕາມຮູບ ການແຕງູ່ ກາບກອນຊອງຫວຽດນາມ ເອ້ຼັນີ ວາູ່ ກອນລຸກບາດ. 2. ຫວຽນຢກູ ບັ ສັງຄມົ ສັງດິນາ ທູ່ານງວຽນຢູມີທັດສະນະ ແລະ ແນວຄິດທີ່ແຕກຕູ່າງຈາກຊົນຊຼ້ັນສັກດິນາງາຊະການເລ ຜູ້ອ່ີືນໆ. ເຈັ້ົຼານາາຍ ສັກດິນາຜື່ີູອ່ີືນໆ ຫັຼງຈາກທ່ີລາດຊະການເລໄດ້ພັງທະລາຍ ເຂົາເຈົຼັ້າໄດ້ກັບເມືອບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງຕົນເອງ, ມີ ຊີວິດແບບລີັຼ້ຊູ່ອນ ບໍ່ສົນຕ່ໍວຽກງານບ້ານເມືອງ, ບໍ່ສົນໃຈກັບອານາຄົດຂອງປະເທດຊາດ, ເວຼັ້ົາຄືແນວນຼ້ັນ ກໍບໍ່ໄດ້ໝ າຍຄວາມວູ່າ ບໍ່ຄິດຮອດຊີວິດເກົ່າ, ຄິດຮອດຊີວິດເກ່ົາ, ງວຽນຢູຄິດຮອດແຕູ່ ບ່ໍຖປະກົດອອກຈາກຊີວິດການເປັນຢູ່ ຕົວຈິງ. ທູ່ານງວຽນຢູ່ຍັງມີຊີວິດການເປັນຢູ່ໃຫ້ຄຽງກັບຕົວຈິງ ເຊັ່ົນວູ່າ ແນວຄິດສາສະໜາໝາກຍໍ, ແນວຄິດ ມະນຸດສະທໍາ, ຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນ ເພາະວູ່າຕົນເອງກໍຕົກຢູ່ໃນຊະຕາກໍາອັນ ດຽວກັນ, ຈຸດໜັກແມູ່ນແນວຄິດທີ່ມີຄວາມກ້າວໜ້າຂອງຍຸກສະໄໝໄດ້ຜົນສະທ້ອນ ແກູ່ດຶງເອົາແນວຄິດ ເຊີິ່ງມັນ ສະແດງອອກໃນການດາໍ ລົງຊີວິດຕົວຈງິ ຂອງທ່າູ ນງວຽນຢ.ູ ທູ່ານງວຽນຢູ່ເຫັນໄດ້ໂທດກໍາຂອງຊົນຊຼັ້ນສັກດິນາ, ຊົນຊັຼ້ນປົກຄອງໃນຍຸກສະໄໝ. ຢູ່ໃນສັງຄົມກົດຂີ່ຂູດຮີດ ຍາມໃດກໍເຫັນໂທດກໍາຂອງຊົນຊ້ັຼນປົກຄອງແຕູ່ລະໄລຍະທ່ີຊົນຊັ້ຼນປົກຄອງກໍາລັງຊຸດໂຊມໂທດກໍາຍ່ິີງຫຼາຍຂຼຶ້ັນ. ໃນ ບົດກອນຂອງຕົນ ງວຽນຢໄູ່ ດ້ເປີດແຈ້ງໂທດກໍາຂອງຊນົ ຊນຼ້ັ ກົດຂີຂ່ ູດຮີດ. ເລີອ່ື ງນາງທຸຍກຽູ່ ວໄດສ້ ະແດງອອກຢາ່ ງຈະແຈ້ງກູຽ່ ວກັບບນັ ຫານຼ.ີັ້ ພວກເຈ້ຼົັານາຍຄື ໂຮ່ໂູ ຕນຫ້ຽນ ຫຼື ຮ່ງົັ ມຄີ ື ເຊີ ແຄງ... ກໍ່ໂທດກໍາຍງັ ບໍ່ພພໍ ວກຍານາງຄື ຕູ່ບາ, ຮວູາ່ ນທ.ື .. ຊໍ້າພັດເກົງ່ັ ກວູ່າ. 3. ເນອຼັື້ ໃນຄວາມໝາຍ ບົດກອນທີ່ຂຽນດ້ວຍພາສາຈີນ ທູ່ານງວຽນຢູໄດ້ຂຽນເປີດໜ້າບໍ່ຈັກເທ່ົາໃດ ກູ່ຽວກັບເຈຼັົ້ານາຍຂຶງຂັງຮ້າຍກາດ, ພວກມັນຊອກຫາແຕູ່ຄວາມຮກັ ງມມີ າໃຫ້ຕນົ ເອງໂດຍທບີ່ ໍ່ສົນໃຈຕໍ່ຄວາມລໍາບາກ, ຄວາມອັບຈົນຂອງປະຊາຊນົ ເຊີິ່ງ ສະແດງຢໃູ່ ນບດົ ກອນເລືີອ່ ງ “ປຽ່ ນຄົນຂຽນຫ້ັຼິນ” ຕ່ົງຫງອກ (ຄົນຈີນ) ຂຽນບົດ “ຮຽກຂັວນ” ເພີື່ອຮຽກເອົາຂັວນຂອງ ຄວັດງວຽນ (ນັກກະວິໃຫຍູ່ຂອງຈີນ) ກັບ ຄືນສູ່ຊີວິດຄົນ. ທູ່ານງວຽນຢູ່ ໄດ້ຂຽນບົດກອນ “ຕ້ານການຮຽກຂັວນ” ເພ່ີືອຕ້ານກັບຄໍາຮຽກຂັວນຂອງຕ່ົງຫງອກ. ທູ່ານງວຽນຢູ່ໄດ້ເວ້ຼົັາກັບຂັວນຂອງ ຄວັດງວຽນວູ່າ: ແຜູ່ນດິນ ອຽນຊ່ິີງ, ເຂດໜຶ່ີງຂອງຈີນ ຍັງຄືເກ່ົາ ແຕູ່ຄົນຕູ່າງເກົ່າ ແລ້ວ ເຈ້ັົຼານາຍທີ່ຂ້ຶັຼນລົດລົງລົດແບບຂຶງຂັງມະລຶງຕຶງຕັງ ຢູ່ບູ່ອນໃດກໍຮ້ອງປ່າວແຕູ່ຄຸນສົມບັດ ມະນຸດສະທໍາ ແຕູ່ ຄວາມຈິງແລ້ວພວກເຂາົ ກິນຊຼິັ້ນຄົນ ແຊບນົວປານເສືອປ່າ, ຢູ່ໂຮນູ່ ເມຫາຄນົ ຕຸ້ຍຜູ້ໜຶີ່ງກໍບໍ່ເຫັນ ມີແຕູ່ຄົນຈູ່ວຍຜອມ ຍັງແຕ່ກູ ະດກູ ໜ້າດິນບູອ່ ນໃດກໍມ່ ີແຕູ່ບວກນໍ້າເປອ້ັ ນເປິ ບູອ່ ນໃດກແໍ ມນູ່ ແມ່ນູ ໍ້າມິກລາ, ແມູ່ນໍາ້ ມກິ ລາແມນູ່ ແມູ່ນໍ້າຢູ່ ໃນປະເທດຈີນ. ບອນໃດກໍມີແຕູ່ເສືອ ສູ່ວນຫຼາຍແມູ່ນເສືອກິນຊ້ັຼີນຄົນ. ຂວັນ ຄວັດງວຽນກັມາ ຖ້າບໍ່ຖຶກຢ່າລອງ ເພາະວູາ່ ຊີຼນັ້ ສັດຊະນິດໜີ່ງຶ ໃນທະເລ ກິນຊີັຼນ້ ກໍອ່ າກຖກື ເສອື ຂົບກະດກູ . ຜູ່ານຄໍາເວ້ັົຼາດົ່ັງກູ່າວນັຼ້ນ ສະແດງໃຫ້ເຮົາເຫັນພາບອັນຄົບຖ້ວນກູ່ຽວກັບໂທດກໍາຂອງພວກກກົດຂ່ີຂູດຮີດ, ເມ່ີືອສັງຄົມມີການກົດຂ່ີຂູດຮີດຢ່າງເດັດຂາດ ຕ້ອງມີຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງພວກຊົນຊຼ້ັນຖືກກກົດຂີ່ຂູດຮີດ. ທູ່ານງວຽນຢບູ່ ໍໄ່ ດ້ເສຍີ ເມືຍຕໍປ່ ະກດົ ການດົ່ງັ ກູາ່ ວ ທູ່ານໄດຫ້ ຼຽວເຫັນ ແລະ ມີຄວາມສງົ ສານຕຊໍ່ ີວດິ ຂອງເຂົາເຈັົ້າຼ . 85

ບົດກອນເລີື່ອງ “ຄົນທຽວຮອ້ ງຢເູ່ ມືອງທ້າຍບີງ່ິ ” ນກັ ກະວເີ ວົຼ້ັາເຖິງຄວາມທກຸ ທລໍ ະມານຂອງພເໍ່ ຖາ້ັົຼ ຕາມດໄື ປ ຮ້ອງເພງເພີື່ອຂໍເງິນ ແລະ ຊີວິດຟຸມເຟີ່ອຍໃນການໄປເປັນທູດຈີນ. ທູ່ານງວຽນຢູໄດ້ເວົ້ັຼາວູ່າ: ພໍ່ເຖັຼົ້າຕາມດືຮ້ອງເພງ ຕະຫຼອດ 2 ຊົ່ວໂມງ ເຮັດໃຫ້ຄໍແຫ້ງ, ມືສັ່ົນເຊັ່ົນ ແຕູ່ໄດ້ເງິນພຽງແຕູ່ 5-6 ດົງ ແລະຕ້ອງໄດ້ນົບ, ຂອບໃຈເຂົາເຈ້ັຼົາ ຕະຫຼອດເວລາ. ແຕູ່ກງົ ກັນຂ້າມ ບາດຕົນເອງໄປຕູາ່ ງປະເທດເຂົາເອົາໃຫເ້ ຂ້ັຼົາຊຼີ້ັນຈນົ ເຕັມເຮອື ກິນບໝ່ໍ ົດຕ້ອງຖອກຖຼ້ີັມ ລງົ ນໍ້າ. 4. ຄນຸ ຄູ່າ ແລະ ສິລະປະການປະດິດແຕງູ່ ສ່ີິງທ່ີເຮັດໃຫ້ທູ່ານງວຽນຢູ່ສົງສານກວູ່າໝູ່ນຼ້ັນ ແມູ່ນຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງເດັກນ້ອຍ ແລະ ແມູ່ຍິງ. ບົດ ກອນຫຼາຍບົດຂອງ ທູ່ານງວຽນຢໄູ ດເ້ ວາ້ັົຼ ເຖງິ ຊວີ ິດການເປັນຢູ່ຂອງແມ່ຍູ ງິ ໃນບດົ ກອນ 102 ເຊ່ີິງເປນັ ບົດກອນທີຂ່ ຽນ ດ້ວຍພາສາຈີນ ມີ 9 ບົດ ທີ່ເວຼັ້ົາເຖິງຊວີ ິດການເປນັ ຂອງແມູຍ່ ິງ, ບດົ ຮຽນຂວັນ ມຄີ ວາມຍາວ 187 ວັກ, ມີ 20 ວັກ ທີ່ເວົັ້ຼາເຖິງຊີວິດຂອງນາງກູ່ຽວຕະຫຼອດ. ພິເສດບົດກອນເລີື່ອງນາງ ທຸຍກູ່ຽວ ມີຄວາມຍາວ 3254 ວັກ ໄດ້ເວົັຼ້າເຖິງ ຄວາມທຸກຍາກຂາດເຂີນດ້າານວັດຖຸ, ມີບາງຕອນຍັງໄດ້ເວ້ຼົັາເຖິງຊີວິດຊົນຊັ້ຼນຂຸນນາງທີ່ມີຊີວິດນໍາເງິນຄໍາ. ເມ່ືີອ ລາຊະການຖກື ພງັ ທະລາຍຈໍາຕອ້ ງປະສບົ ກບັ ຊີວິດທກຸ ຈນົ ແຕູ່ສິງ່ີ ທ່ີທາູ່ ນງວຽນຢໄູ່ ດເ້ ອົາໃຈໃສູ່ກວາູ່ ໝນູ່ ນຼັ້ ແມູ່ນ ຄວາມທຸກຍາກພາຍໃນຕວົ ຄືຮູບຊົງຄວາມທຸກຍາກຂອງຊວີ ິດແມ່ຍູ ິງ. ທູ່ານງວຽນຢູໄດເ້ ຫັນຄວາມຈິງຂອງແມູ່ຍິງທີ່ສວຍງາມ ມີຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດ ຄວາມສວຍງາມດົ່ັງກວູ່າ ນ້ັຼນມັນຊໍາພັດເປັນເຄາະຮ້າຍມາໃຫ້ຕົວເອງເທົາ່ ນ້ຼັນເຊ່ີງິ ສະແດງອອກຢ່ໃູ ນເລີ່ືອງທຸຍກູ່ຽວ. ທູ່ານງວຽນຢູໄດຂ້ ຽນ: ບົດ “ຂຸມສາມຕາມລຽດ” (...) ທູ່ານໄດ້ສັນລະເສີນເຖິງນໍ້າໃຈຕ່ໍສູ້ອັນເດັດດຽວຂອງສາມນາງສາວ ຕ້ານກັບພວກທ່ີຮ້າຍ ກາດ ເພອີື່ ຮກັ ສາ ແລະ ປົກປອ້ ງຕນົ ເອງໃຫ້ປອດໃສ ແຕູສ່ ດຸ ທ້າຍໄດ້ເສຍຊວີ ິດ. ບດົ “ອາໄລນັກຮ້ອງຍງິ ດິນແດນລາແທັງ” ທູາ່ ນງວຽນຢູໄດ້ສນັ ລະເສີນຄວາມງາມຂອງນາງ ແລະ ຄວາມໜ້າ ສົງສານຕ່ໍໂຊກສະຕາກໍາຂອງຊີວິດທີ່ບ່ໍມີບູ່ອນເອື່ີອຍອີງ ສຸດທ້າຍກໍຕ້ອງຕາຍໄປ.ທູ່ານໄດ້ເຫັນຄວາມທຸກຍາກ ຂອງ ແມູ່ຍິງຫຼາຍແງູ່ມູມ. ຄວາມທຸກຂອງແມູ່ຍິງມີຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ເອົາເລົ່າຄີງ ແລະ ຄວາມງາມຂອງຕົນເອງໄປ ເປນັ ເຄອື່ີ ງຫັນຼ້ີ ຂອງເພດຊາຍ. ສງັ ຄົມສກັ ດິນາໃຕ້ແສງຕາຂອງທູາ່ ນງວຽນຢູ່ ແມ່ນູ ລະບອບທີເ່ ຕັມໄປດ້ວຍຄວາມໂຫດຮ້າຍປາ່ ເຖີ່ືອນ (ເສືອ ກິນຊຼີ້ັນຄົນຢ່າງແຊບນົວ), ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງປະຊາຊົນຜູ້ຕ່ໍາຕ້ອຍ. ຕາມທັດສະນະ ຂອງທູ່ນງວຽນຢູໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມເຫັນໃຈ ແລະ ຄວາມສົງສານຕ່ໍປະຊາຊນົ ຜູ້ທ່ີຖືກກົດຂີ່ຂູດຮີດ. ທູ່ານ ໄດມ້ ຄີ ວາມກຽດຊງັ ລະບອບດງ່ົັ ກູ່າວ ແຕູບ່ ໍເ່ ເຖິງຂນ້ັຼ ໃຊ້ຄາໍ ວູ່າຄຽດແຄນ້ . 86

ບດົ ທີ 10 ກອນເລືອີ່ ງ “ນາງທຍຸ ກຽູ່ ວ”(Thúy Kiều) 1. ກຽູ່ ວກບັ ນກັ ປະພນັ ແລະ ພາລະກິດການປະດິດແຕູ່ງ ທູ່ າ ນ ງ ວ ຽ ນ ຢູ ທູ່ າ ນ ໄ ດ້ ປ ະ ກ ອ ບ ສ າ ວ ນ ສ້ າ ງ ມູນມັງມໍລະດົກໃນການວຽກງານວັນນະຄະດີ ແແຫູ່ງຊາດ. ໃນນຼັ້ນບົດກອນທີ່ຂຽນດ້ວຍ ພາສາຈີນ ແລະ ອັກສອນໂນມ ເຊີ່ິງສາມາດ ພົບເຫັນພຽງແຕູ່ 249 ບົດ. ເນືຼັ້ອໃນຕຼັ້ົນຕໍ ແມູ່ນເວຼັົ້າເຖິງຊີວິດຂອງນັກກະວີ ແລະ ສັງຄົມ ທ່ີນັກກະວີໄດ້ດໍາລົງຊີວິດຢູ່, ບົດກອນທ່ີເວົຼ້ັາ ຮບູ ທີ 54 ທາູ່ ນງວຽນຢູ ເຖິງການໄວອາໄລເຖິງດວງວິນຍານຜູ້ທ່ີຕາຍ ໄປແລ້ວ ກອນແບບນ້ັຼີຄ້າຍຄືກັບບົດເຢັົ້າ ຫືຼ 2. ຫຍ້ໍເລອີ່ື ງ “ນາງທຍຸ ກຽູ່ ວ”(Thúy Kiều) ແບບຄໍາສູດຂັວນຕູ່າງໆ. ບົດກອນປະເພດນີຼ້ັ ທູ່ານງວຽນຢູ ບໍ່ໄດ້ຂຽນຫຼາຍປານໃດ ແຕູ່ ແ ມູ່ ນ ໂອ ກ າດ ທີ່ ນັ ກ ກ ະວີ ໂດ ຍ ສ ະເພ າະ ທູ່ານງວຽນຢູເອງໄດ້ສະແດງຄວາມຮັກແພງ ອາລມົ ຈິດຕໍຊ່ າວຜອູ້ ອກແຮງງານ. ກອນເລືີ່ອງ ນາງທຸ້ຍກູ່ຽວ: ບດົ ກອນເລອືີ່ ນັ້ີຼຍາວເຖງິ 3254 ວັກ ຂຽນໂດຍອກັ ສອນໂນມ ແລະ ຕາມຮູບການ ແຕູ່ງກາບກອນຊອງຫວຽດນາມ ເອັີຼ້ນວູ່າ ກອນລຸກບາດ. ຕອນທີ 1 ຄວາມຮກັ ທຍຸ້ ກຽູ່ ວ-ກມີ ຈອ້ ງ (Tinh yêu của Thúy Kiều và Kim Trọng) ແຕູ່ສະໄໝລາດຊະການມິງຍັງປົກຄອງມີຄອບຄົວໜີຶ່ງ ເຊ່ິີງແມູ່ນເຈັຼົ້ານາຍສັກດິນາຊັ້ຼນນ້ອຍທີ່ມີນາມວູ່າ “ເຈືອງ” ຊີວິດຄອບຄວົ ຢໃູ່ ນໄລຍະປານກາງ. ຄອບຄົວນຼ້ີັມີລູກສາມຄົນຄື ຜູ້ກົກຊ່ີືວູ່າ ນາງທຸູ່ຍກູ່ຽວ, ຜູ້ທ່ີສອງຊືີ່ວູ່າ ນາງທູຸ່ຍເວິນ ແລະ ທ້າວເຈືອງກວານເປັນ ລກູ ຊາຍຫຼ້າ. ເມີື່ອໃຫຍູ່ຂ້ຶັຼນມາ ທັງ ນາງທູຸ່ຍກູ່ຽວ ແລະ ນາງທຸູ່ຍເວິນລ້ວນແຕູ່ເປັນຍິງສາວທີ່ສວາຍງາມ. ນາງທູຸ່ຍກູ່ຽວ ງາມຈົນວູ່າເບີິ່ງໃບໜ້າມົນຄືດວງເດືອນຢູ່ເທິງທ້ອງຟ້າ, ຕາຄົມ, ຄັຼ້ີວກົງ, ຂົນຕາຍາວ, ມີຮອຍຍຼີ້ັມອັນມີສະເໜູ່ ຮອຍຍັີ້ຼມທີ່ງົດງາມປານດວງດອກໄມ້, ສຽງປາກເວຼົ້ັາເສາະໃສອູ່ອນຫວານ ປານເພັດມະນີ. ເມ່ືີອປຽບທຽບກັບຜູ້ທີ່ ເປນັ ນ້ອງສາວນາງທຸູ່ຍເວນິ ແລວ້ ເຫນັ ວາູ່ ນາງທູ່ຍຸ ກູຽ່ ວມີຄວາມງົດງາມ ແລະ ຄວາມສາມາດຫາຼ ຍກວາູ່ ຜເູ້ ປນັ ນ້ອງ. 87

ຮບູ ທີ 55 ຮບູ ພາບ ສອງເອອ້ັືຼ ຍນອ້ ງທ້ຍຸ ກຽູ່ ວ ໃນໂອກາດບຸນປໃີ ໝູ່ ນາງທູ່ຍກຽູ່ ວກັບນອ້ ງທັງສອງໄດພາກັນໄປທູ່ຽວຫີຼັ້ນ ບັງເອນີ ໄດ້ໄປພົບກັບຂຸມຝົງສົບທບ່ີ ່ໍມີ ໃຜບູຊາ ນາງທຸູ່ຍກູ່ຽວຈິີ່ງຖາມນ້ອງທັງສອງວູ່າ” ນຼັ້ີແມູ່ນຂຸມຝັງຊາກສົບຂອງໃຜ? ໃນຍາມບຸນຍາມທານຈີິ່ງບ່ໍມີໃຜ ມາໄຕທູບໄຕທຽນບຊູ າອາໄລຫາດວງວນິ ຍານ”. ຜູ້ເປັນນ້ອງສາວຈິີ່ງໄດ້ຕອບວູ່າ “ນີັ້ຼແມູ່ນຂຸມຝັງຊາກສົບຂອງ ດ້າມຕຽນ” ດ້າມຕຽນແມູ່ນຍິງທ່ີມີຄວາມງົດງາມ ແລະ ເປນັ ຄົນທ່ີມີຄວາມສະຫຼາດອີກດ້ວຍ ແຕູ່ສຸດທ້າຍລາວໄດເ້ ປັນນາໂສເພນີ ແລ້ວກໍຕາຍ. “ມັນແມູ່ນຂຸມຝງັ ສບົ ທີ່ ບໍ່ມີເຈາົ້ັຼ ຊິມຜີ ໃູ້ ດມາສົນໃຈນໍາ”. ໃນຂະນະທ່ີທັງສາມນ້ອງອ້າຍກໍາລັງຊິພາກັນກັບບ້ານ ບັງເອີນມີຊາຍຄົນໜີ່ຶງຂ່ີມ້າມາ, ຊາຍຄົນນຼັ້ນເປັນຄົນເຈ້ຼົັາຊູ້ ແລະ ມີຄວາມລ້ຶັຼງເຄີຍກັບເວືອງກວານ. ເວືອງກວານບອກໃຫ້ຮູ້ວູ່າ ນັ້ຼນແມູ່ນກີມຈ້ອງ (Kim trọng) ທີ່ເປັນເພີ່ືອນ ຮູ່ວມຮຽນຂອງເວືອງກວານ. ກມີ ຈ້ອງເປັນຄົນທີ່ຮຽນເກັົ່ງ. ຫັຼງຈາກທໄ່ີ ດພ້ ົບກັນແລະຖາມຂ່າູ ວຫາກນັ ແລ້ວຕາູ່ ງຝາຍ ກໍໄດ້ລາຈາກກນັ ໄປ. ແຕູ່ການພົບກນັ ຄ້ັຼງນໄີັ້ຼ ດສ້ ້າງຄວາມສົນໃຈໃຫ້ກັບທັງສອງຄນົ ຄກື ີມຈ້ອງແລະທຍຸ ກຽູ່ ວ. 88

ຮບູ ທີ 56 ຮບູ ພາບ ກມິ ຈອູ່ ງ ກບັ ນາງທຍຸ ເມີື່ອກັບເມືອຮອດບ້ານນາງທຸຍກູ່ຽວນອນຝັນວູ່າ: “ມີນາງສາວຄົນໜຶ່ີງມາຫານາງເຊິີ່ງແມູ່ນນາງດ້າມຕຽນ. ນາງ ດ້າມຕຽນໄດ້ເວັົຼ້າກັບນາງວູ່າ: ຂ້ອຍເບິ່ີງບັນຊີຂອງພວກອານິຈັງໄດ້ມີທັງຊ່ືີເຈຼ້ັົາແລະ ຊີວິດເຈຼົ້ັາກໍຕ້ອງພົບຄວາມຫຍຸ້ງ ຍາກຄວາມທກຸ ທລໍ ະມານຈນົ ຮອດເຈັົຼ້າແມູ່ນ້າໍ ຕຽູ່ ນເດືອງຈີງ່ິ ຈະໝົດ” ສູ່ວນກີມຈ້ອງເມືີ່ອໄດ້ພົບກັບນາງທຸຍກູ່ຽວເວລາກັບຮອດບ້ານເປັນອັນວູ່າ “ກິນບໍ່ໄດ້ນອນບ່ໍຫັຼບ” ເພາະວູ່າຄິດ ຮອດນາງທຸຍກູ່ຽວ. ມີເທືີ່ອໜຶີ່ງທ້າວກີມຈ້ອງຕັຼ້ງໃຈວູ່າຈະເມືອຫານາງທຸຍກູ່ຽວແຕູ່ພໍເມືອຮອດເຮືອນຂອງນາງເຫັນ ປະຕູເຮືອນອັດຢູ່ລາວບໍ່ກາ້ ເຂ້ັຼົາໄປ, ແຕູ່ວາູ່ ລາວເຫັນວູ່າເຮືອນທໃ່ີ ກ້ກັບເຮືອນນາງທຸຍກູ່ຽວມຫີ ້ອງຫວູ່າງຢູ່ລາວຈ່ິີງເຂ້ົຼັາ ໄປຂໍເຊ່ົາຫ້ອງດ່ົັງກູ່າວນັຼ້ນອາໄສຢູ່. ກີມຈ້ອງຕົວະເຈ້ັຼົາຂອງເຮືອນວູ່າຕົນເອງເປັນນັກສຶກສາ. ຫຼັງຈາກໄດ້ມີຄວາມ ເຫັນດີຈາກເຈັ້ົຼາຂອງເຮືອນກີມຈ້ອງເອົາເຄີື່ອງເອົາຂ້ອງ, ປ້ັມສໍມາເຊົ່າຢູ່ເຮືອນຫັຼງນີຼ້ັ. ມີມ້ຼັືໜ່ຶີງກີມຈ້ອງໄດ້ຍິນສຽງແມູ່ ຍິງຢູ່ຫຼັງບ້ານເມືອລາວອອກໄປເບ່ີິງພັດບໍ່ເຫັນອີກແລ້ວແຕູ່ລາວເກັບໄດ້ໄມ້ກິບຜົມທີ່ເຮັດດ້ວຍຄໍາອັນໜ່ີຶງ. ເມືີ່ອເປັນ ດ່ັົງນັຼ້ນ, ກີມຈ້ອງໄດ້ກັບເຈ້ັົຼາໄປໃນເຮືອນແລ້ວພາໂລເວ້ຼົັາສຽງດັງຂັ້ຼຶນວູ່າ: “ກິບທີ່ຂ້ອຍເກັບໄດ້ນີັຼ້ແມູ່ນຂອງໃຜ? ບໍ່ຮູ້ ວູ່າຊໄິ ປສົງ່ ໃຜ!” ນາງທຸຍກູ່ຽວເມືອໄດຍ້ ນິ ສຽງດັົງ່ ກູ່າວນັຼ້ນນາງຟ້າວຮອ້ ງຂ້ັຼຶນວູ່າ: “ຂອງຂ້ອຍຂ້ອຍຂໍຄນື ໄດບ້ ໍ່!”. ສູ່ວນ ກີມຈ້ອງກໍຊວຍອກາດເຊີນນາງກູ່ຽວເຂົຼັ້າມາຫຼັ້ີນຢູ່ໃນເຮືອນ. ເມີື່ອນາງກູ່ຽວເຂັ້ົຼາໄປໃນເຮືອນພົບເຫັນກີມຈ້ອງທັງ ສອງຕົກສະເງັ້ເຼີ ພາະວູ່າແມູ່ນຜູ້ທີ່ຕົນເອງເຄີຍພົບເຫັນມາກູ່ອນໃນມືບຸນປີໃໝູ່, ເມ່ີືອມີໂອກາດທ້າວກິມຈ້ອງຈີິ່ງສະລະ 89

ພາບຮັກແລະຂໍຄວາມສາ້ ງສາຍພັນຮັກກັບນາງທຸຍກຽູ່ ວ, ນາງທຸຍກູຽ່ ວກຕໍ ົກລົງເຫັນດຕີ າມການສະເໜີຂອງທາ້ ວແລະ ທງັ ສອງໄດ້ ສນັ ຍາກນັ ວ່າູ ຈະຮກັ ກນັ ຕະຫອຼ ດຊວີ ິດ. ຮບູ ທີ 57 ຮບູ ພາບ ກມິ ຈອູ່ ງ ກບັ ນາງທຍຸ ເມ່ືີອຈາກກັນໄປທັງສອງກິນບໍ່ໄດ້ນອນບໍ່ຫັຼບເພາະວູ່າຄິດຮອດຄົນຮັກຂອງຕົນ, ມີຄືນໜີ່ຶງສວຍໂອກາດທ່ີພໍ່ແມູ່ ແລະນອ້ ງໆໄປເຮັດທານຢູ່ບາ້ ນອນ່ືີ ນາງກູ່ຽວຢເູ່ ຮືອນຄນົ ດຽວ, ນາງຈິງີ່ ລກັ ໄປຫາກີມຈ້ອງການພົບກັນເທ່ືີອນີັ້ຼກີມຈ້ອງ ຈີ່ິງໄດ້ຮູ້ວູ່ານາງກູ່ຽວບໍ່ພຽງແຕູ່ເປັນຄົນງາມເທົ່ານຼັ້ນນາງຍັງເປັນຄົນທ່ີແຕູ່ງກາບກອນມູ່ວນນໍາອີກແລະຫີຼ້ັນເຄ່ີືອງດົນຕີ ເກົັງ່ ນໍາອີກ. ຕອນທີ 2 ອປຸ ະຕເິ ຫດໃນຄອບຄວົ ແລະ ຊວີ ດິ ຂອງນາງທຍຸ້ ກຽູ່ ວ ຢູ່ໃນເຮືອນນາງກູ່ຽວໄດ້ເກີດເຫດຮ້າຍຂຼ້ັຶນຢ່າງບໍ່ຄາດຄິດເລື່ີອງມີຢູ່ວູ່າພໍ່ຄ້າໄໝຄົນໜຶ່ີງຫາເລືີ່ອງໃສູ່ຄອບຄົບຂອງ ນາງກູ່ຽວໂດຍທ່ີບໍ່ມເີ ຫດຜົນ. ພໍ່ແລະນອ້ ງຊາຍຂອງນາງໄດຖ້ ືກຈບັ ເຂ້ັຼົາຄຸກແລະຖກື ທຸບຕຢີ ່າງຮາ້ ຍແຮງສານຕັດສນິ ວູ່າ ຖ້າຢາກໃຫ້ຄະດີນັຼີຈ້ ົບລງົ ຕອ້ ງມີຄາໍ 300 ເບັຍຼ້ . 90

ຮບູ ທີ 58 ພາບຄອບຄວົ ຂອງທຍຸ ກຽູ່ ວຖືກຈບັ ແລະ ຂນ້ຶຼັ ສານຕດັ ສນິ ໃນເມ່ືີອຄອບຄົວໄດ້ຮັບຄວາມເດືອດຮ້ອນນາງກູ່ຽວບ່ໍອາດຢູ່ຊືີ່ໄດ້. ນາງໄດ້ຕັດສິນໃຈເສຍສະຫຼະຄວາມຮັກສູ່ວນ ຕົວ, ນາງໄດ້ມອບນາງທຸຍເວິນຢູ່ທີ່ເປັນນ້ອງສາວໃຫ້ຮັກກັບກີມຈ້ອງແລະນາງກູ່ຽວໄດ້ຂາຍຕົວເພ່ີືອຫາເງິນ, ເອົາຄໍາ ໃຫ້ໄດ້ 300 ເບັ້ຼຍເພືີ່ອມາໄຖູ່ເອົາພໍ່ແລະນ້ອງຊາຍອອກຈາກຄຸກ (ໃນຂະນະດຽວກັນນຼັ້ີກີມຈ້ອງບໍ່ຢູ່ເພາະວູ່າກັບບ້ານ ອາູ່ ວ). ເມ່ີືອມີຂູ່າວເລ່ີືອງນາງກູ່ຽວຂາຍຕົວ, ມູ່າຢ້າມຊິງໄດ້ຂໍຊ້ັືຼເອົານາງໃນນາມວູ່າຈະເອົາໄປເປັນເມຍນ້ອຍ. ໃນໄລຍະ ທາງເດີນທາງເມອື ບ້ານຂອງມາູ່ ຢາ້ ມຊງິ . ນາງກຽູ່ ວໄດ້ເສຍຄວາມບໍລິສດຸ ໃຫ້ມູ່າຢ້າມຊິງ. ເມີ່ືອມາຮອດເຮອື ນຂອງມູ່າ ຢ້າມຊງິ ນາງກຽູ່ ວຈງິ ຮູ້ວ່າູ ນແີຼັ້ ມູ່ນແຜນຂອງຕບູ້ ເພອ່ີື ຂາຍຕົນເອງ. ຕບູ ູ່າແມູ່ນຫົວໜ້າໂຮງໂສເພນີງຶງບິກເມີ່ືອຕູບູ່າຮູ້ວູ່ານາງກູ່ຽວໄດ້ເສຍຄວາມບໍລິສຸດໃຫ້ມູ່າຢ້າມຊິງແລ້ວ, ຕູບູ່າໄດ້ ປອ້ ຍດູ່າແລະທູບຕີນາງກູ່ຽວຢ່າງໜັກ. ນາງກູ່ຽວທົນບໍ່ໄຫວຈີ່ງິ ຕັດສິັຼ້ນໃຈຈະຂາ້ ຕົວຕາຍດ້ວຍມີດທີ່ຕົນເອງເກັບຮັກ ສາໄວ້. ເມີື່ອຕູ້ຍູ່າເຫັນສະພາບຄືແນວນຼັ້ນຈີິ່ງຢຸດຮ້າຍດູ່ານາງກູ່ຽວແລະປ່ຽນມາເປັນການຈອບອອຍນາງກູ່ຽວ. ຕໍ່ນ້ຼັນ ມາຕບູ້ າູ່ ຈິງຮັກນາງກ່ຽູ ວຄືກັບລູກສາວຂອງຕົນ. ໃນເວລາທີ່ຕູ້ບູ່າແຕູ່ງໃຫ້ເຊີນແຄງໄປຫຼອກລວງນາງກູ່ຽວເພີື່ອໃຫ້ນາງມີຄວາມຜິດ. ເຊີແຄງເຂົ້ັຼາໄປຫານາງກູ່ຽວ ສອງສາມຄ້ັຼງແລ້ວເວຼົັ້າກັບນາງວ່າູ ພວກເຮົາຄວນໂຕນໜອີ ອກຈາກນັຼີເ້ ພາະຢູ່ນພີັ້ຼ ວກເຈ້ັົາຼ ຕອ້ ງຕົກເປັນສາວໂສເພນ.ີ ໃນ ທ່ີສຸດນາງກູ່ຽວກໍຕົກລົງໂຕນໜີນໍາເຊີແຄງແຕູ່ບໍ່ພັົ້ຼນ. ຫັຼງຈາກນັຼ້ນ, ນາງກູ່ຽວຖືກທຸບຕີເປັນຄຼັ້ງທີ່ສອງແລະຊຸດນຼີັ້ຕູ້ບູ່າ ບັງຄບັ ໃຫ້ນາງເຂົຼ້າັ ຫ້ອງຮບັ ແຂກເພືີ່ອຫາເງນິ ໃຫ້ຕົນເອງ. 91

ຮບູ ທີ 59 ພາບ ພວກຕບູ້ າໄລູ່ຈບັ ນາງກຽູ່ ວຕອນນາງໂຕນໜີ ນາງກູ່ຽວໃຊ້ຊີວິດເປັນໂສເພນີຢູ່ທີ່ງຶກບິກເປັນເວລາດົນພໍສົມຄວນ. ມີມື້ຼັໜີຶ່ງນາງໄດ້ຮັບແຂກເຊ່ິີງໄດ້ພົບກັບທຸກ ຊິງເຊິີ່ງເປັນແຂກທີ່ມາເຂົ້ຼັາຮ້ານໂສເພນີ. ທຸກຊິງເຫັນນາງກູ່ຽວທີ່ເປັນຄົນງາມລາວຈິີ່ງເອົາເງິນໄຖເອົານາງກູ່ຽວອອກ ຈາກໂຮງໂສເພນີແລະເອົາໄປເປັນເມຍນ້ອຍໂດຍທີ່ໃຫ້ນາງກູ່ຽວອາໄສຢູ່ບູ່ອນອື່ີນໂດຍທີ່ບໍ່ໃຫ້ເມຍຫຼວງຮູ້ເລ່ືີອງນໍາ. ເມຍຫວຼ ງຂອງທກຸ ຊິງຊື່ີວາູ່ ນາງຮວາູ່ ນທື(Hoạn Thư) ເມີອ່ື ໄດຮ້ ູ້ເລືີອ່ ງລາວຂອງນາງກູ່ຽວແຕູ່ນາງເຮັດຄືບໍ່ມຫີ ຍັງເກີດ ຂຼຶ້ັນ. ແຕູ່ນາງສວຍໂອກາດມື້ັຼທີ່ທຸກຊິງບໍ່ຢູ່ຮວູ່ານທືພ້ອມດ້ວຍຄົນຮັບໃຊ້ຈໍານວນໜີ່ຶງໄປຈັບເອົານາງກູ່ຽວແລະຈູດ ເຮືອນພ້ອມ. ເມ່ີືອທຸກຊີງກັບມາເຫັນເຮືອນຖືກໄຟໄໝລາວຄິດວູ່ານາງກູ່ຽວຕາຍແລ້ວຈ່ິີງກັບເມືອຫາຮວ່າູ ຍທື. ເມີ່ືອ ທຸກຮືກັບມາຮອດເຮືອນຮວູ່າຍທືຈ່ີິງຈັດພາເຂົຼັ້າຂຼຶັ້ນແລະບັງຄັບໃຫ້ກູ່ຽວອອກຮັບໃຊ້ໃນພາເຂ້ົັຼາຄືໃຫ້ແຈກເຫົຼັ້າ, ຕີກະ ຈບັ ປ.ີ່ ທກຸ ຊີງເຫນັ ນາງກູຽ່ ວສດຸ ທ່ີອີດຕູ ົນນາງແຕບູ່ ່ໍຮູ້ຈັກຊິເຮດັ ແນວໃດເພາະອໍານາດຢູ່ນາໍ ເມຍຊໍາ້ ບ່ໍໜໍາຍງັ ຢາ້ ນເມຍຮູ້ ວາູ່ ນາງກູ່ຽວເປັຍເມຍນ້ອຍຂອງຕົນເອງ. ນາງກູ່ຽວທົນຕກໍ່ ານເປັນຂ້ອຍຂ້າຢູ້ເຮືອນຂອງທຸກຊງຶ ບໍ່ໄດ້ຈງີ່ິ ລັກໂຕນໜປີ ອາໄສຢູ່ວດັ . ນາງໄດ້ໄປອາໄສຢູ່ນໍານັກ ບວດຍິງທີ່ມີຊື່ີວູ່າຢີວຢວນ(Diếu Duôn). ຢວີ ຢວນຢ້ານວູ່າໄທເຮືອນຂອງຮູ່ວາຍທຈື ະມາພົບເຫັນຈິີ່ງບອກນາງກູ່ຽວ ໃຫ້ໜີອອກຈາກເຂດນຼ້ັີ. ນາງໄດເ້ ຮັດຕາມຄໍາແນະນາໍ ຂອງນກັ ບວດຢີວຢວນນາງກູ່ຽວໄດໄ້ ປອາໄສຢູນ່ ໍາຄອບຄົວຂອງ ແມູ່ເຖຼ້ົັາບາກ. ແມູ່ເຖຼົັ້າບາກໄດ້ລົມກັບນາງກູ່ຽວວູ່າໃຫ້ນາງເປັນເມຍຂອງບາກແຫງ(Bạc Hạnh)ເຊິີ່ງແມູ່ນລູກຊາຍ 92

ຂອງແມູ່ເຖ້ຼົັາບາກເອງ. ແຕູ່ວູ່າແມູ່ເຖັ້ຼົາບາກເປັນກູຸ່ມດຽວກັນກັບຕູ້ບາ. ໃນທີ່ສຸດນາງກູ່ຽວກໍຖືຂາຍໃຫ້ແມູ່ເຖົ້ັຼາຕູ້ບາ ເປັນອັນວາູ່ ນາງກູຽ່ ວໄດເ້ ຂາ້ຼົັ ຢູ່ໂຮງໂສເພນີເປນັ ຄງັຼ້ ທ່ີສອງ. ຮບູ ທີ 59 ນາງທຍຸ ກຽູ່ ວກບັ ຕຫື າຍຊງີ ການຢູ່ໂຮງໂສເພນີຄຼັ້ງນັຼ້ີນາງກູ່ຽວໄດ້ພົບກັບຕືຫາຍຊີງແມູ່ນນາຍທະຫານທີ່ຕ້ານກັບເຈ້ັົຼາຊີວິດ, ເປັນຄົນໃຫຍູ່ສູງ, ມີຊື່ີສຽງໃນການບັງຄັບບັນຊາຕີເສິກ, ເປັນວິລະຊົນຂອງຍຸກສະໄໝຜູ້ໜີ່ຶງ. ຕືຫາຍມີຄວາມເພີ່ິງພໍໃຈກັບຄວາມງາມ ຂອງນາງກູ່ຽວແລະມີຄວາມສົງສານຊີວິດຂອງກ່ຽູ ວອີກດ້ວຍ. ຈ່ີິງນັດກັບນາງກູ່ຽວວູ່າມືໃດຫາກສໍາເລັດພາລະກດິ ຄືມີ ດິນແດນແບູ່ງປັນຈາກເຈຼົັ້າຊີວິດປົກຄອງເປັນເອກະລາດແລ້ວຈະກັບຄືນມາຮັບເອົານາງກູ່ຽວໄປຢູ່ນໍາໃນນາມວູ່າເປັນ ພັນລະຍາຂອງເຈາົຼ້ັ ຊີວິດເຊີ່ິງບ່ໍໜ໊ອຍໜາ້ ກັບເຈົຼາັ້ ຊີວດິ ຜອູ້ ີືນ່ . ເມ່ືີອຕືຫາຍມີດິນແດນທີ່ແບູ່ງປັນຈາກເຈ້ົັຼາຊີວິດທີ່ຕົນປົກຄອງເອງແທ້ຈິງຕາມຄວາມຫວັງຂອງຕືຫາຍໄດ້ກັບມາ ເອົານາງກູ່ຽວໄປຢູນ່ າໍ ຕາມຄໍາໜ້ັຼນສັນຍາທ່ໃີ ຫ້ໄວ້. 93

ຮບູ ທີ 60 ຕຫື າຍຊງີ ກບັ ມາຮບັ ເອາົ ນາງທຍຸ ກຽູ່ ວ ນາງກູ່ຽວໄດ້ເລ່ົາຊີວິດທີ່ຜູ່ານມາຂອງຕົນເອງໃຫ້ຕືຫາຍຟັງໃຜເຮັດບາບແລະໃຜເຮັດບຸນຕໍ່ຊີວິດຂອງນາງ. ຕືຫາຍ ໄດ້ອອກຄາໍ ສງັ ເຕັ້າົຼ ໂຮມເອົາພວກທ່ີມີສ່ວູ ນກູ່ຽວຂ້ອງແລະຈດັ ພທິ ີໃຫ້ນາງກ່ຽູ ວເປນັ ຜຄູ້ ອວບຄຸມທຸກຊີງແລະນັກບວດ ຢີວຢວຽນ. ຫັຼງຈາກນ້ຼັນ, ນາງກູ່ຽວໄດ້ປ່ອຍນາງຮວູ່າຍທືຍ້ອນວູ່ານາງຮວູ່າຍທືທໍລະມານຕົນເອງຍ້ອນວູ່າຕົນເອງໄດ້ ໄປຍາດຜວົ ເຂົາ. ສວູ່ ນແມູ່ເຖົາຼັ້ ຕບູ້ າ, ແມູ່ເຖ້ັຼົາບາກ, ມູາ່ ຢ້າມຊງິ , ເຊີແຄງຖືກຕັດຄໍໝົດທກຸ ຄົນ. ເຈ້ຼົັາຊີວິດເຫັນວູ່າຖ້າປະໃຫ້ສະພາບການນ້ັຼີຂະຫຍາຍໄປຕ່ໍອາດມີຜົນສະທ້ອນຕໍ່ລາດຊະວັງ. ຈິງແຕູ່ງໃຫ້ໂຮໂຕນ ຮ້ຽນເຊີິ່ງແມູ່ນນາຍທະຫາຍຊຼ້ັນຈໍາມາປາບປາມຂະບນການຂອງຕືຫາຍ. ໂຮໂຕນຮ້ຽນໄດ້ມາຈອບອອຍນາງກູ່ຽວວູ່າ ໃຫ້ຕືຫາຍຮູ່ວມມືກັບທະຫານເຈັົຼ້າຊີວິດເພີ່ືອປ້ອງກັນເຈ້ັົຼາຊີວິດຈິງເຂ້ຼັມແຂງ. ນາງກູ່ຽວໄດ້ບອກຕືຫາຍໄປໄຂປະຕູ ເມືອງເພືີ່ອໃຫ້ໂຮູ່ໂຕນຮ້ຽນເຂ້ຼົັາມາ. ເມອ່ີື ໂຮູ່ໂຕນຮ້ຽນເຂ້ັຼົາມາພ້ອມກບັ ທະຫານບຸກເຂົ້ັຼາພ້ອມກັບທໍາລາຍກາໍ ລງັ ຂອງຕື ຫາຍແລະຂ້າຕືຫາຍ. ຕືຫາຍຕາຍກບັ ທ.່ີ ຫງັຼ ຈາກນັນຼ້ , ໂຮູ່ໂຕນຮ້ຽນບັງຄັບໃຫ້ນາງກູ່ຽວມາຮັບໃຊ້ຕົນເອງຄນື ໜຶີ່ງຫຼັງ ຈາກນຼັ້ນມອບໃຫ້ເປັນເມຍຂອງນາຍທະຫານຄົນໜຶີ່ງ. ເວລາຕໍ່ມານາຍທະຫານຄົນນັ້ຼນພອ້ ມກັບນາງກູ່ຽວຂ່ີເຮຶອລູ່ອງ ນາໍ້ ເມອື ບາ້ ນຂອງຕນົ ໃນຂະນະທີ່ເຮືອກໍາລງັ ເດ່ນີ ນາງກູຽ່ ວໄດຖ້ າມທະຫານຄນົ ນນັ້ຼ ວ່າູ ແມູ່ນໍ້ານຊ້ີັຼ ່ືີວູາ່ ແມູ່ນາ້ໍ ຫຍງັ ? ນາຍ ທະຫານຄົນນຼ້ັນຕອບວູ່າແມູ່ນໍ້ານ້ັຼີຊ່ືີວູ່າແມູ່ນໍ້າຕຽນເດືອງ. ເມີື່ອນາງກູ່ຽວໄດ້ຍິນຊີ່ືແມູ່ນໍ້າຈີ່ິງຄິດເຖິງຄວູ່ມຝັນຂອງຕົນ ເອງໃນເມື່ີອກູ່ອນປະສົມກັບຄວາມຄິດຮອດຕືຫາຍຄວາມທຸກທໍລະມານໃຈໃນຊີວິດຂອງຕົນ, ໃນຕອນຄໍ່ານາງຕັດ 94