การประชุมวิชาการ การพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ

การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๔๐ |

ถ่วั งอกกระบอกไผ เพ่มิ พลานามัยใหเดก็ ดอย ผศู ึกษา บทคัดยอ นายชัยพร เวยี งงามทอง นายอนพุ งษ คีรีราษฎรต ระกลู แนวปฏิบัติท่ีดี ดานโภชนาการและสุขภาพอนามัย เร่ือง ถ่ัวงอก กระบอกไผ เพิ่มพลานามัยใหเด็กดอย เปนการจัดกิจกรรมการเรียนรูของ สถานศกึ ษา ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บานทีหนึคี อําเภอทาสองยาง ศูนยการเรียนชมุ ชนชาวไทยภเู ขา จังหวัดตาก ซ่ึงประสบปญหาเร่ืองวัตถุดิบในการประกอบอาหารกลางวัน “แมฟา หลวง” บา นทีหนคึ ี ใหเด็กนักเรียนมีไมเพียงพอ ดวยเหตุน้ี ครูจึงไดศึกษาวามีวัตถุดิบใดที่ หมู ๑๒ ตาํ บลแมห ละ สามารถใชประกอบอาหารไดงา ย ใชระยะเวลาในการผลิตสั้น และที่สําคัญมี อาํ เภอทาสองยาง จังหวัดตาก สารอาหารท่ีมีประโยชนตอรางกาย ซึ่งพบวา ถั่วงอกเปนพืชที่มีคุณคาทาง โภชนาการสูง และใชระยะเวลาในการเพาะสั้น จากน้ันจึงไดศึกษาวิธีการ ศนู ยก ารศึกษานอกระบบและ เพาะถ่ัวงอกซึ่งมีหลายวิธี เชน การเพาะถ่ัวงอกจากทราย การเพาะจาก การศกึ ษาตามอัธยาศัย กระสอบ และอีกวิธีหนึ่งคือการเพาะจากกระบอกไมไผ ซึ่งสรุปวา การเพาะ อาํ เภอทาสองยาง ถั่วงอกโดยใชกระบอกไมไผ มีความเหมาะสมท่ีสุดกับสภาพพื้นท่ี เนื่องจาก ใชนํ้านอยและไมไผก็ขึ้นอยูมากมายใกลหมูบาน กิจกรรมการเพาะถั่วงอก สํานกั งานสงเสรมิ การศกึ ษา โดยใชกระบอกไมไผจึงเกิดขึ้น โดยมีวัตถุประสงค ๑) เพ่ือใหความรูและ นอกระบบและการศึกษา ทักษะการเพาะถั่วงอกในกระบอกไมไผ แกนักเรียน ศศช.ทีหนึคี ๒) เพื่อ ตามอธั ยาศัยจงั หวดั ตาก ผลิตถั่วงอกสําหรับใชประกอบอาหารกลางวันสําหรับนักเรียน เปาหมาย ในการจัดกิจกรรม คอื นักเรียน ศศช. ป.๔-ป.๖ จํานวน ๑๐ คน ดําเนินการ โดยครูศึกษาวิธีการเพาะถั่วงอกในกระบอกไมไผ จากแหลงความรูตาง ๆ แลวถายทอดความรูและทักษะใหนักเรียนฝกเพาะ โดยครูจัดกระบวนการ เรียนรใู นทกุ ข้นั ตอนของการเพาะถวั่ งอก ผลจากการดําเนินกิจกรรมพบวานักเรียนสามารถเพาะถ่ัวงอกใน กระบอกไมไผไดเปนผลสําเร็จทุกคน คิดเปนผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนรูและ ฝกทกั ษะรอ ยละ ๑๐๐ ผลผลิตถ่ัวงอกเพียงพอและทันตอการนํามาประกอบ อาหารกลางวัน นับวาเปนกิจกรรมหน่ึงที่สามารถแกไขปญหาดาน โภชนาการและสุขภาพอนามัย ท่ีเหมาะสมสอดคลองกับสภาพของชุมชน บนพน้ื ทีส่ งู บานทหี นคึ ี ไดเ ปน อยางดี การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๔๑ |

ความเปน มาและความสําคญั ของปญ หา การเพาะถั่วงอกสามารถเพาะไดหลายวิธี และใชว ัสดุเพาะไดห ลากหลาย เชน การเพาะถั่วงอก ศศช.บานทีหนึคี หมู ๑๒ ตําบลแมหละ จากทราย การเพาะถ่ัวงอกจากกระสอบ แตท้ังนี้ อําเภอทาสองยาง จังหวัดตาก ต้ังอยูในพ้ืนที่ เนื่องจากทรายท่ีมีอยูในชุมชนเปนทรายข้ีเปด ใช ทุรกันดาร การคมนาคมยังไมสะดวกเทาที่ควร การ เพาะถ่วั งอกไมไดผล สวนการเพาะจากกระสอบตอง จัดหาวัตถุดิบเพ่ือใชในการประกอบอาหารกลางวัน หาซ้ือวัสดุจากในเมืองไมสะดวกตอการจัดหา อีกทั้ง ไมเพียงพอสําหรับใหนักเรียนรับประทานทุก ๆ วัน สน้ิ เปลอื งคาใชจาย การเพาะถั่วงอกจากกระบอกไม ดวยเหตุน้ีครูจึงไดศึกษาพืชผักหลายชนิดท่ีนํามา ไผจึงเปนวิธีการท่ีเหมาะสมท่ีสุดในพื้นที่บานทีหนึคี เพาะปลูกในแปลงผักแตใชระยะเวลานาน และ เนื่องจากไมไผสามารถหาไดงายและขึ้นอยูมาก พบวาถั่วงอกเปนพืชท่ีใชระยะเวลาในการเพาะส้ัน อีกทั้งการใชกระบอกไมไผเพาะถั่วงอกเปนการ และท่ีสําคัญขอมูลจากกรมอนามัยสาธารณสุข ประหยัดน้ําอยางมากเพราะไมตองรดนํ้า ไมทําลาย พบวาถัว่ งอกเปน พชื ที่มีสารอาหารไดแก นํา้ โปรตีน ส่ิงแวดลอม และเมื่อใชเพาะถั่วงอกเสร็จแลวยัง แคลเซ่ียม ฟอสฟอรัส วิตามินบี ๑ และ บี ๒ สามารถนํากลับมาใชเปนฟนไดอกี ดวย นอกจากน้ียังมกี ากใยอาหารหรือไฟเบอร เหมือนกับ ผกั ผลไมทั่วไป ใชเวลาในการเพาะไมมาก ๓ - ๔ วัน ก็สามารถเก็บผลผลิตนํามาประกอบเปนอาหาร กลางวนั ใหนักเรยี นรับประทานได และปลอดภัยจาก สารพษิ วัตถปุ ระสงค เปาหมาย ๑. เพื่อใหความรูและทักษะการเพาะ เชิงปริมาณ ถั่วงอกในกระบอกไมไผใหแกนักเรียนของ ศศช. นักเรียน ศศช.บานทีหนึคี ชั้น ป.๔ - ป.๖ บานทหี นคึ ี จํานวน ๑๐ คน ๒. เพื่อผลิตถั่วงอกสําหรับใชประกอบ เชิงคณุ ภาพ อาหารกลางวนั สาํ หรบั นักเรียน นักเรียนมีความรูและทักษะในการเพาะ ถัว่ งอกในกระบอกไมไผ การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่นิ ทรุ กนั ดาร | ๔๒ |

วธิ ีการจัดกิจกรรม เทคนคิ การเพาะถวั่ งอกในกระบอกไมไ ผ - เมล็ดถัว่ เขียว ตอ งเปน เมล็ดท่ีมคี ณุ ภาพดี ๑. ขัน้ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรใู หน กั เรียน - ใชก ระบอกไมไผส ด ๑.๑ ศึ ก ษ า วิ ธี ก า ร เ พ า ะ ถ่ั ว ง อ ก ใ น - นา้ํ เปน นํ้าที่สะอาด - ระยะเวลาในการเพาะถั่วงอก ถั่วงอกปกติ กระบอกไมไผ จากเอกสารเผยแพรโดยสํานักงาน จะใชเ วลาเพาะประมาณ ๓ - ๔ วัน (นับต้งั แตเ รม่ิ แช เกษตรจังหวัดตาก กรมสงเสริมการเกษตร เมล็ดถัว่ เขียว) กระทรวงเกษตรและสหกรณ ซ่ึงข้ันตอนในการเพาะ ถ่ัวงอกในกระบอกไมไ ผม วี ธิ ีการดงั น้ี ๑.๒ ถายทอดความรูและทักษะการ เพาะถั่วงอกในกระบอกไมไผ ใหนักเรียนชั้น ป.๔ - - ใชเมล็ดถั่วเขียว ๑ ขีด หรือ ป.๖ จํานวน ๑๐ คน โดยใหนักเรียนฝกเพาะถั่วงอก ประมาณ ๑ สวน ๑๐ ของปริมาตรกระบอกไมไผ ในกระบอกไผ คนละ ๑ กระบอก และประเมินผล กรอกเมล็ดถั่วเขียวลงในกระบอกไมไผ เทน้ําใส การเรยี นรูและทกั ษะของนกั เรยี นจากผลผลิตถั่วงอก ประมาณคร่งึ หน่งึ ของความจุกระบอก แชไ ว ๑ คนื ท่ีนักเรียนผลิตได หลังจากเรียนรู ๔ วัน บันทึกผล การปฏิบัติและสรุปผล - เชาวันรุงข้ึน เทนํ้าออก ปดปาก กระบอกดวยใบตองกลวยแหงหรือฟางขาวแหง วางควา่ํ ปากกระบอกลง - เชาวันท่ีสาม เติมน้ําใหเต็ม กระบอก ปดดวยใบตองแหงหรือฟางขาว วางควํ่า ปากกระบอกลง ทิง้ ไวท ั้งคืน - เย็นวันที่สามหรือเชาวันที่สี่ สามารถนํามาประกอบอาหารได (โดยการผา กระบอกไมไผหรอื เทออก) - ระยะเวลาในการเพาะถ่ัวงอก ขนึ้ อยกู บั อุณหภมู ใิ นชว งเวลาระหวางการเพาะ การประชมุ วิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๔๓ |

๒. ขน้ั การผลิตถวั่ งอกในกระบอกไมไผ ๒.๓ ครแู ละนักเรียนรวมกนั เพาะถ่ัวงอก ๒.๑ แจงใหนักเรียนทุกคนทราบและ ในกระบอกไมไผ โดยเพาะถั่วงอกในสัปดาหที่ ๒ สัปดาหท่ี ๓ และสัปดาหท่ี ๔ ของทุกเดือน คร้ังละ เขาใจถึงวัตถุประสงคในการเพาะถ่ัวงอกในกระบอก ๑๐ กระบอก ไมไผ เพื่อใชในการประกอบอาหารกลางวันให นักเรียนทุกคนรับประทาน ๒.๔ เมื่อไดผลผลิตถ่ัวงอกแลวนํามาช่ัง น้ําหนักและบันทึกปริมาณ แลวจึงนําไปประกอบ ๒.๒ จัดหาวัสดุและอุปกรณในการเพาะ อาหารกลางวนั ใหนักเรียนรบั ประทาน ถัว่ งอกในกระบอกไมไ ผ ผลทเ่ี กดิ กบั ผเู รียนและชมุ ชน ๑๐๐ หลังจากเรียนรูและฝกทักษะการเพาะ ถ่ัวงอกแลว ครูและนักเรียนไดรวมกันดําเนินการ จากการเรียนรูและฝกทักษะการเพาะ เพาะถ่ัวงอกเพื่อใชประกอบอาหารกลางวันให ถั่วงอกในกระบอกไมไผของนักเรียน ศศช.บาน นักเรียนรับประทาน ต้ังแตเดือนพฤษภาคมถึงเดือน ทีหนึคี ชั้น ป.๔ - ป.๖ จํานวน ๑๐ คน เม่ือวันที่ ธันวาคม จํานวน ๒๔ คร้ัง ครั้งละ ๑๐ กระบอก ทํา ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๕๗ โดยหลังจากเรียนรูวิธีการ ให ศศช.บานทีหนึคี มีถั่วงอกสําหรับใชในการ เพาะถั่วงอกในกระบอกไมไผแลว ไดใหนักเรียนฝก ประกอบอาหารกลางวันใหนักเรียนรับประทาน เพาะถัว่ งอกในกระบอกไมไผคนละ ๑ กระบอก และ สัปดาหละ ๑ ครั้ง นักเรียนไดรับประทานอาหารที่มี ดแู ลเปน เวลา ๔ วัน จากการประเมินผลผลิตถ่ัวงอก คณุ คาทางโภชนาการเพ่ิมมากขึ้น ในกระบอกไมไผของนักเรียนแตละคนพบวา ทุกคน สามารถเพาะถ่ัวงอกไดเปนผลสําเร็จ คิดเปน ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนรูและฝกทักษะ รอยละ การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๔๔ |

ผลผลติ ของถ่ัวงอก ปญ หาอุปสรรคและวธิ ีการแกไข จากการเพาะถ่ัวงอกในกระบอกไมไผ เพื่อ ปญหาอปุ สรรค นํามาประกอบอาหารกลางวันใหนักเรียน ศศช. ตองซื้อเมล็ดถ่ัวเขียวสําหรับเพาะถั่วงอก บานทีหนึคี รับประทาน จํานวน ๒๔ ครั้ง ระหวาง มาจากในเมือง เนื่องจากพ้ืนที่บานทีหนึคี ปลูกถ่ัว เดือนพฤษภาคม - ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๗ ใชเมล็ด เขยี วไมไ ดผ ล ถั่วเขยี วรวม ๔๘.๔๐ กิโลกรัม ไดผลผลิตถั่วงอกรวม วิธกี ารแกไ ข ๓๐๕ กิโลกรัม เฉลี่ยใชเมล็ดถ่ัวเขียว ๑ กิโลกรัม - ไดนําดินในพ้ืนท่ีบานทีหนึคี ไปสงให สามารถเพาะถัว่ งอกไดน้ําหนัก ๖.๓๐ กโิ ลกรัม สาํ นักงานกรมที่ดินตรวจสอบสภาพดิน วาเหมาะสม ตอการปลูกถั่วเขียวหรือไม ผลปรากฏวาสภาพดินดี แตอุณหภมู ไิ มเ หมาะสม - หาพื้นท่ีมีแสงแดดสองเพียงพอ เพื่อ ทดลองปลกู ตอไป แนวทางการพัฒนาตอเนอ่ื ง เผยแพรว ธิ กี ารเพาะถ่ัวงอกในกระบอกไมไผ ไปสชู ุมชน เพอ่ื นําไปปฏิบตั ิในแตล ะครัวเรอื น แหลงขอ มูล บุญยนื สทิ ธิบาล และคณะ, การเพาะถว่ั งอกในกระบอกไมไผ เพื่อการบริโภคในครัวเรือน. เอกสารฝกอบรม ครโู ครงการเกษตรเพอ่ื อาหารกลางวัน. ตาก : สาํ นกั งานเกษตรจังหวัด, ๒๕๕๒. สํานักงานเกษตรจังหวัดตาก กรมสงเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๑๒๒๗ โทรสาร ๐ ๕๕๕๑ ๔๒๙๑ การประชมุ วิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทรุ กนั ดาร | ๔๕ |

การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๔๖ |

ปลานิล โปรตีนเพ่ือนอง ผูศึกษา บทคดั ยอ นายสน่นั เชียงแกว นางสาวแพรวพรรณ บญุ วรรณ แนวปฏิบัติที่ดี ดานโภชนาการและสุขภาพอนามัย เรื่อง ปลานิล โปรตีนเพื่อนอง เปนการจัดกิจกรรมการเรียนรูของศูนยการเรียน สถานศกึ ษา ชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บานจอลือเหนือ หมูท่ี ๔ ตําบล ศนู ยการเรียนชุมชนชาวไทยภเู ขา แมสวด ซึ่งเปนหมูบานเล็ก ๆ ท่ีหางไกลจากความเจริญ ประชากรท่ี “แมฟา หลวง” บา นจอลือเหนอื อาศัยอยูในหมูบานเปนชนเผากะเหร่ียงโปว นับถือศาสนาคริสต หมูท่ี ๔ ตาํ บลแมส วด สวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรม ปลูกขาวไร ปลูกพริก เปนตน ประชาชนสวนใหญขาดความรูดานการประกอบอาชีพเสริมและ ศูนยการศกึ ษานอกระบบและ การดูแลสุขอนามัยท่ีดี ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” การศกึ ษาตามอัธยาศยั อาํ เภอสบเมย บา นจอลือเหนือ จึงไดจัดทําโครงการปลานิลโปรตีนเพื่อนองขึ้น โดยมี วัตถุประสงคเพ่ือสงเสริมใหความรูเร่ืองการเล้ียงปลานิลเปนอาหาร สํานกั งานสงเสริมการศกึ ษานอกระบบ และยังเปนการเพ่ิมรายไดใหกับชุมชนอีกทางหน่ึง ซ่ึงดําเนินการโดย และการศกึ ษาตามอัธยาศัย ครู ผเู รียนและชมุ ชนรวมกันทําการศึกษาและทดลองเล้ียงปลานิลดวย จังหวดั แมฮ อ งสอน วิธธี รรมชาติ ผานการประสานงานจากภาคีเครือขาย ผลการดําเนินงานพบวาพัฒนาการของเด็กท่ีไมเปนไปตาม เกณฑจํานวน ๕ คน หลังจากดําเนินกิจกรรมไปแลว มีพัฒนาการ เปนไปตามเกณฑท้ังหมด เม่ือเปรียบเทียบขอมูลพัฒนาการของ นักเรียนป ๒๕๕๖ นอกจากน้ัน ผเู รยี นยงั มคี วามรูความเขาใจ มีทักษะ ในการเล้ียงปลานิล ไดรับโภชนาการท่ีดีในการรับประทานอาหารท่ีมี คุณภาพอยางเพียงพอ เหมาะสมตอความตองการของรางกาย มี สุขภาพอนามัยที่ดี และยังสามารถจําหนายใหกับหมูบานใกลเคียง เกิดรายไดเสริมใหกับครอบครัว สงผลใหเกิดความเขมแข็งในชุมชน สามารถดํารงชวี ิตประจาํ วันไดอ ยา งมคี วามสุข การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๔๗ |

ความเปน มาและความสําคญั ของปญ หา วตั ถปุ ระสงค ชุมชนชาวไทยภูเขาบนพ้ืนที่สูงบานจอลือเหนือ ๑. เพื่อสงเสริมใหความรูแกผูเรียนเรื่องการ หมูที่ ๔ ตําบลแมสวด อําเภอสบเมย จังหวัด เลย้ี งปลานิลเพ่ือเปนอาหาร แมฮองสอน เปนพ้ืนที่หางไกลความเจริญ คนใน ชุมชนมีอาชีพหลักคือ เกษตรกรรม ทําไร ปลูกพริก ๒. เพื่อสงเสริมใหชุมชนทํากิจกรรมเพื่อ และหาของปาเพื่อนํามาเปนอาหาร และเน่ืองจาก เสรมิ รายได เปนชุมชนหางไกลจากสถานบริการสงเสริมสุขภาพ ทาํ ใหขาดความรูในดานโภชนาการ การดูแลสุขอนามัย เปา หมาย ท่ีดีและการปฏิบัติที่ถูกตอง รวมถึงขาดความรูดาน การประกอบอาชีพเสริม เชิงปรมิ าณ กลมุ เปาหมาย เด็ก ๕ คนผใู หญ ๕ คน ศูนยการเรียนชุมชนบนพื้นที่สูงบานจอลือเหนือ เชงิ คณุ ภาพ จึงไดจัดทําโครงการปลานิลโปรตีนเพื่อนองเพ่ือ เดก็ ไดรบั สารอาหารประเภทโปรตีนที่เพียงพอ สงเสริมใหชาวบานและนักเรียนมีความรูเร่ืองการ และชาวบานมรี ายไดเ สรมิ มากขึ้น เล้ียงปลานิล สําหรับเปนอาหารทําใหเด็กและคนใน ครอบครัวเพ่ือใหไดรับสารอาหารโปรตีนจากปลา และยงั เปน การสงเสรมิ รายไดใ หก ับครวั เรอื นอกี ดวย การประชมุ วชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๔๘ |

วิธีการจัดกิจกรรม ๑. สํารวจความตองการของชุมชนเกี่ยวกับ ๖.๓ สอนวิธีการทําอาหารปลานิลโดย การทาํ อาชีพเสริม จากการประชุมชาวบานมีผูสนใจ ธรรมชาติ คือการนําเศษขาวที่เหลือ หยวก และ เขารวมโครงการเลี้ยงปลานิลกับศูนยการเรียน อาหารเมด็ นํามาผสมกันและหมักไว สามารถเก็บไว จาํ นวน ๕ คน ไดน านนับเดือน ๒. ครู นักเรียน และชุมชนรวมกันสํารวจ ๖.๔ ใชวิธีการเล้ียงสัตวรวมกับปลาโดย พื้นที่ชุมชนและศูนยการเรียนฯ เพื่อขุดบอปลา ซึ่ง การทําเลาเปดและไกขาง ๆ บอปลา เพ่ือไมใหมูล ไดพ ืน้ ทีใ่ กลแ หลง นํา้ บริเวณปากทางเขา หมูบ า น ไหลลงบอปลาโดยตรง แลวนํามูลสัตวมาใสลงบอใน อัตราท่ีเหมาะสม มูลสัตวจะเปนปุยและใหแรธาตุ ๓. เตรียมบอโดยสูบนํ้าเขาบอใหไดระดับ สารอาหารแกพืชนํ้าซึ่งเปนอาหารของปลา ชวยลด ความสงู ประมาณ ๑ เมตร ใสปูนขาว ๒๐๐ กิโลกรัม ตนทุนคา ใชจ า ยและแกปญ หามลภาวะได ตอไร ท้งิ ไวป ระมาณ ๗ วนั ๗. นําผลผลิตท่ีไดมาประกอบอาหารกลางวัน ๔. หาหลักสูตรและผูสอนวิธีการเลี้ยงปลานิล ในศนู ยก ารเรยี นฯ และจัดใหมีการชั่งน้ําหนักและวัด โดยใชหลักสูตรสถานศึกษาที่มีอยูมาปรับใชกับพื้นที่ สว นของสูงเด็กเพอื่ ดูพัฒนาการ เพ่อื ใหไ ดว ิธีการเลีย้ งอยางถูกตอง ๘. จําหนายในชุมชนและหมูบานใกลเคียง ๕. ติดตอประสานงานจากภาคีเครือขาย นํารายไดจ ากการขายปลามาซื้อพนั ธุปลาเพ่มิ เติม ประมงอําเภอและประมงจังหวัดมาใหความรูการ เลยี้ งปลาและสนบั สนุนพันธปุ ลา ๙. นําขอมูลมาเปรียบเทียบและวิเคราะห ผลการพัฒนาการเจริญเติบโตของนักเรียนกับเกณฑ ๖. ใหความรูและวิธีการเลี้ยงปลานิลอยาง มาตรฐาน หลงั การดาํ เนนิ กจิ กรรม ถูกวิธี โดยประมงจังหวดั และครเู ปน ผูป ระสานงาน ๑๐. หลังการจัดกิจกรรม ครูผูเรียนและ ๖.๑ นําลูกปลานิล มาปลอยในบอที่ ชุมชนรวมกันสรุปปญหาในการดําเนินงานที่ผานมา เตรยี มนํา้ ไวจ ํานวน ๓๐๐ ตวั ตอ ๑ บอ เพื่อหาแนวทางในการแกไขปญหาในเร่ืองของพันธุ ปลา การคมนาคม อาหารและวิธีการเลี้ยงปลานิล ๖.๒ ใหอาหารเม็ดระดับโปรตีน ๒๕ % โดยวธิ กี ารใหม ใหมปี ระสิทธิภาพ วันละ ๓ คร้ัง ปริมาณ ๕ % ของน้ําหนักตัว และมี การตรวจสอบอัตรารอดและปรับปริมาณอาหารทุก เดอื น เล้ยี งเปนเวลา ๔ เดือน การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๔๙ |

ตารางเปรยี บเทียบขอมูลพฒั นาการของนกั เรียน ป ๒๕๕๖ จาํ นวนนักเรียน สวนสงู นา้ํ หนัก ตามเกณฑมาตรฐาน ชาย ๑๗ ตามเกณฑ ไมตามเกณฑ ตามเกณฑ ไมต ามเกณฑ นา้ํ หนัก สว นสงู หญิง ๑๔ รวม ๓๑ ๑๔ ๓ ๑๔ ๓ ๑๔ ๑๔ ๑๒ ๒ ๑๒ ๒ ๑๒ ๑๒ ๒๖ ๕ ๒๖ ๕ ๒๖ ๒๖ ตารางเปรยี บเทยี บขอมลู พฒั นาการของนักเรยี น ป ๒๕๕๗ จํานวนนักเรียน สว นสูง นํา้ หนัก ตามเกณฑม าตรฐาน ชาย ๑๗ ตามเกณฑ ไมตามเกณฑ ตามเกณฑ ไมตามเกณฑ น้ําหนกั สว นสงู หญงิ ๑๔ รวม ๓๑ ๑๗ - ๑๗ - ๑๗ ๑๗ ๑๔ - ๑๔ - ๑๔ ๑๔ ๓๑ - ๓๑ - ๓๑ ๓๑ จากตารางเปรียบเทียบขอมูลพัฒนาการของนักเรียน พบวาจํานวนนักเรียนที่มีพัฒนาการไมเปนตาม เกณฑ จํานวน ๕ คน ในป ๒๕๕๖ เม่อื เปรียบเทยี บผลการพัฒนาการในป ๒๕๕๗ นักเรียนมีผลการพัฒนาการ เปน ไปตามเกณฑม าตรฐานท้ังหมด ผลท่ีเกิดกบั ผูเรียนและชุมชน ปญ หาอุปสรรคและวิธีการแกไข จํานวนนักเรียนท่ีมีพัฒนาการไมเปนตาม ปญหาอุปสรรค เกณฑ จํานวน ๕ คน ในป ๒๕๕๖ เม่ือเปรียบเทียบ เนื่องจากชมุ ชนบา นจอลือเหนือเปนพื้นท่ีสูง ผลการพัฒนาการในป ๒๕๕๗ พบวานักเรียน มีผล และทุรกันดาร การคมนาคมขนสงยากลําบาก จึงเปน การพัฒนาการเปนไปตามเกณฑมาตรฐานท้ังหมด ปญหามากในการขนยายพันธุปลานิล และตองใช และมีความรคู วามเขา ใจ มที กั ษะในการเล้ียงปลานิล ระยะเวลานานทําใหพันธปุ ลานลิ ตาย และมีความรูดานโภชนาการท่ีดี ที่ไดรับประทาน วธิ ีการแกไข อาหารที่มีคุณภาพอยางเพียงพอ เหมาะสมตอความ ควรดําเนินการตอยอดกิจกรรมหาองคความรู ตองการของรางกายและมีสุขภาพอนามัยท่ีดีและยัง ใหมในดานการขยายพันธปุ ลานลิ เพม่ิ เตมิ สามารถจําหนายใหกับหมูบานใกลเคียงและเกิด รายไดเสริมใหกับครอบครัว และสงผลใหเกิดความ แนวทางการพฒั นาอยา งตอเน่ือง เขมแขง็ ในชุมชนและศูนยการเรียนฯ สามารถดํารง ชวี ติ ประจําวันไดอ ยา งมีความสุข ครู นักเรียนและชุมชนควรศึกษาวิธีการ ผสมพันธุปลานิลและการอนุบาลลูกปลานิลในศูนย การเรยี นฯ และขยายผลสูช ุมชนอ่ืนตอ ไป การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทุรกนั ดาร | ๕๐ |

เอกสารอา งอิง โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. แผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถ่ินทุรกันดาร ตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ฉบับท่ี ๔ พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๙. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั อมรินทรพร้นิ ติ้งแอนดพ ับลชิ ช่ิง จาํ กัด (มหาชน), ๒๕๕๑. โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. การประชุมวิชาการสามทศวรรษ การพัฒนาเด็กและเยาวชนในถ่ินทุรกันดาร ภาคเหนือ. กรุงเทพฯ : บริษัท พี.เอ.ลีฟว่ิง จํากัด, ๒๕๕๔. โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. การประชุมวิชาการ แนวปฏิบัติ ท่ีดีในการพัฒนาเด็กและเยาวชนตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัท พ.ี เอ.ลฟี ว่งิ จาํ กดั , ๒๕๕๔. โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. ประมวลพระราชดํารัสสมเด็จ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ดานการพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร พุทธศักราช ๒๕๒๔-๒๕๕๓. กรุงเทพฯ : บริษัท อมรินทรพริ้นติ้งแอนดพับลิชชิ่ง จํากัด (มหาชน), ๒๕๕๔. แหลงขอ มลู สํานกั พัฒนาและถายทอดเทคโนโลยกี ารประมง. กรมประมง จตจุ กั ร กรงุ เทพฯ ๑๐๙๐๐ การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๕๑ |

การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๕๒ |

พลงั ชมุ ชนปองกันตนจากโรคหนอนพยาธิ ผูศ กึ ษา บทคดั ยอ นายเสกสรรค ใหมชยั นายธรี ศกั ด์ิ การินทร แนวปฏิบัติที่ดี ดานโภชนาการและสุขภาพอนามัย เร่ือง พลังชุมชนปองกันตนจากโรคหนอนพยาธิ บานน้ําแคะ หมูที่ ๔ ตําบล สถานศกึ ษา ดงพญา อําเภอบอเกลือ จังหวัดนาน ที่พบวาคนในชุมชนบานน้ําแคะที่ ศนู ยก ารเรยี นชมุ ชนชาวไทยภเู ขา เขารับการตรวจโรคหนอนพยาธิ ทั้งหมด ๕๐ คน จากกลุมเปาหมาย “แมฟ า หลวง” บานนํา้ แคะ ทง้ั หมด ๑๐๙ คน ซึ่งผลการตรวจพบผูปวยเปนโรคหนอนพยาธิจํานวน หมทู ่ี ๔ ตาํ บลดงพญา ๗ คน คดิ เปนรอ ยละ ๑๔ แบง ออกเปน พยาธิใบไมในตบั จํานวน ๑ คน อาํ เภอบอ เกลอื จังหวดั นา น พยาธิปากขอ จํานวน ๒ คน พยาธิไสเดือน จํานวน ๒ คน และพยาธิ แสมา จํานวน ๒ คน การดําเนินการโครงการพลังชุมชนปองกันตนจาก ศูนยก ารศกึ ษานอกระบบและ โรคหนอนพยาธิ มีวัตถุประสงคเ พอ่ื ลดปริมาณการเปนโรคหนอนพยาธิ การศกึ ษาตามอัธยาศยั อาํ เภอบอเกลือ โดยการจัดกระบวนการเรียนรูใหกับคนในชุมชน ไดแก การใหความรู เร่ืองวงจรชีวิตโรคหนอนพยาธิ การติดตอของโรคหนอนพยาธิ การลาง สาํ นกั งานสงเสริมการศกึ ษานอกระบบ มือกอนกินอาหารและลางมือหลังการขับถายอุจจาระ การกินอาหารท่ี และการศึกษาตามอัธยาศยั จังหวดั นาน ปรุงสุก การดื่มนํ้าสะอาด การรักษาความสะอาดรางกายเส้ือผา เครื่องนุงหม และการรักษาความสะอาดของบา นเรอื น เปน ตน ผลจากการดําเนินงานพบวาประชากรในชุมชนที่ปวยเปนโรค หนอนพยาธลิ ดลงจากเดิม คอื จากรอ ยละ ๑๔ ลดเหลือ รอยละ ๕.๓๐ การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทุรกนั ดาร | ๕๓ |

ความเปน มาและความสําคญั ของปญหา เปา หมาย ชุมชนบานนํ้าแคะ หมู ๔ ตําบลดงพญา เชิงปรมิ าณ อําเภอบอเกลือ จังหวัดนาน มีจํานวนหลังคาเรือน ชาวบานในชุมชน จํานวน ๗๒ ครอบครัว ๖๒ หลังคาเรือน ๗๒ ครอบครัว มีประชากรรวม มีความรูความเขาใจในเร่ืองการปองกันตนเองจาก ทั้งหมด ๒๘๓ คน เพศชาย ๑๒๖ คน และเพศหญิง โรคหนอนพยาธิ ๑๕๗ คน จากขอมูลโรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพ เชงิ คณุ ภาพ ตําบล (รพ.สต) ดงพญา ไดดําเนินการตรวจ ๑. ผูปวยโรคหนอนพยาธิในชุมชนบาน วินิจฉัยโรคหนอนพยาธิประจําป ผลการตรวจพบ นํ้าแคะ หมูท่ี ๔ ตําบลดงพญา อําเภอบอเกลือ หนอนพยาธิจํานวน ๗ คน ชนิดพยาธิที่พบไดแก จงั หวัดนา น มีอตั ราลดลง พยาธิใบไมในตับ พยาธิปากขอ พยาธิไสเดือน และ พยาธิแสมา ทั้งน้ีอาจมีสาเหตุมาจากพฤติกรรมใน ๒. ชาวบานในชุมชนสามารถปรับพฤติกรรม การบริโภคอาหารไมถูกหลักอนามัย ไมถายอุจจาระ การกินอยูใหถูกสุขลักษณะ รูจักรักษาความสะอาด ลงในสวม ไมรักษาความสะอาดของรางกายเสื้อผา ครัวเรือนของตนเองและชมุ ชน เครื่องนุงหม ไมสวมรองเทาเมื่อออกนอกบาน และ ขาดความรูในเร่ืองอนั ตรายจากโรคหนอนพยาธิ วิธีการจดั กจิ กรรม ศนู ยก ารเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” ๑. ครแู ละชาวบา นรวมกบั โรงพยาบาลสงเสริม บานนํ้าแคะ จึงไดจัดทําโครงการพลังชุมชนปองกัน สุขภาพตําบลดงพญา วางแผนการดําเนินงานเพ่ือ ตนจากโรคหนอนพยาธิขึ้น เพื่อปองกันโรค ตรวจสขุ ภาพและวินิจฉยั โรคหนอนพยาธิประจาํ ป หนอนพยาธิดวยชุมชนเอง ซึ่งจะนํามาสูความย่ังยืน ข อ ง ก า ร ป อ ง กั น แ ล ะ ส ง ผ ล ต อ สุ ข ภ า พ ท่ี ดี ข อ ง ๒. ครูและชาวบานจัดเวทีแลกเปลี่ยน ประชาชน เรียนรู รวมกันวิเคราะหสภาพปญหา จัดกิจกรรมท่ี สอดคลองกับชุมชน เพื่อหาวิธีปองกันโรคหนอน วัตถุประสงค พยาธิในชุมชน เพ่ือลดปริมาณการเปนโรคหนอนพยาธิใน ๓. ชุมชนรวมกันคิดคนหามาตรการเฝา ชุมชนของชาวบานน้ําแคะ หมู ๔ ตําบลดงพญา ระวงั โรคหนอนพยาธิ เชน อําเภอบอ เกลือ จงั หวดั นา น ๓.๑ ใหความรูเรื่องวงจรชีวิตโรคหนอน พยาธแิ กค นในชมุ ชน ๓.๒ ใหค วามรเู ร่ืองการรับประทานอาหาร ท่ีถูกสุขอนามัย เชน ไมกินอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ ควร กินอาหารทป่ี รุงสุก ๓.๓ ดื่มนาํ้ ทสี่ ะอาด หรือน้ําที่ตม สุก ๓.๔ รักษาความสะอาดของรางกายและ เสื้อผาเครอ่ื งนุงหม การประชุมวิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร | ๕๔ |

๓.๕ สรา งหอ งน้ําหอ งสวมท่ีถูกสุขลกั ษณะ ๑.๒ ชาวบา นมสี ุขภาพอนามัยทีด่ ีขึน้ ๓.๖ ประชาสัมพันธและรณรงคเร่ือง ๑.๓ ชุมชนมีความสะอาด มีหองนํ้าหองสวม โรคหนอนพยาธใิ นชุมชน ทถี่ กู สขุ ลักษณะ ๔. สรางกระบวนการจัดการเรียนรูเรื่อง ๑.๔ ชาวบานในชุมชนมีความรูความเขาใจ วงจรโรคหนอนพยาธแิ กค นในชมุ ชน และตระหนักถึงอันตรายจากโรคหนอนพยาธิ ๔.๑ จดั การอบรมใหความรูใ นชุมชน สามารถนําความรูไปเผยแพรและประชาสัมพันธใน ๔.๒ จัดบอรดความรูเร่ืองโรคหนอนพยาธิ ชมุ ชนใกลเ คยี งได ๔.๓ ประชาสมั พันธเ สียงตามสาย ๔.๔ ครู อสม. และเจาหนาที่โรงพยาบาล ปญ หาอปุ สรรคและแนวทางแกไข สงเสริมสุขภาพตําบลดงพญา ออกไปใหความรูแก ชาวบา นทบ่ี า นทกุ หลงั คาเรือน ปญ หาอปุ สรรค ๕. มกี ารตรวจสุขภาพ ความเปนอยูของคน โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลดงพญา ในชุมชนทุกหลังคาเรือน เพื่อกระตุนใหเกิดความ ไมไดตรวจวินิจฉัยโรคหนอนพยาธิประจําปใหกับ ตระหนักในการปองกันโรคหนอนพยาธิ เพ่ือสุขภาพ ชาวบา นไดครบทกุ คน อนามัยท่ีดีของคนในชมุ ชน แนวทางการแกไข ๖. ประสานความรวมมือโรงพยาบาลสงเสริม ประสานกับเจาหนาท่ี อสม. ทําการเก็บ สุขภาพตําบลดงพญา ดําเนินการตรวจวินิจฉัยโรค อุจจาระของชาวบานท่ียังไมไดรับการตรวจ นําสง หนอนพยาธิ และปองกันไมใหเกิดโรคหนอนพยาธิ โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพตําบลดงพญา เพื่อ กับคนในชุมชน วนิ ิจฉัยตรวจหาโรคหนอนพยาธิตอไป ผลท่ีเกิดกบั ผเู รียนและชมุ ชน แนวทางการพฒั นาตอ เน่อื ง ๑. อัตราผูปวยโรคหนอนพยาธิในชุมชน ๑. ดําเนินการปอ งกันโรคหนอนพยาธิใหกับ ลดลง โดยผูท่ีเขารับการตรวจ จํานวน ๑๕๑ คน คนในชุมชนอยางตอ เน่อื ง จากกลุมเปาหมาย จํานวน ๑๗๖ คน พบผูปวยโรค หนอนพยาธิ จํานวน ๘ คน คิดเปนรอยละ ๕.๓๐ ๒. ประสานขอความรวมมือโรงพยาบาล แยกเปน พยาธใิ บไมในตับ จํานวน ๗ คน และพยาธิ สงเสริมสุขภ าพตําบล ดงพญา ในการตรว จ ตัวตืด จํานวน ๑ คน วินิจฉัยโรคหนอนพยาธิประจําปใหกับคนในชุมชน ครบทุกคน เพ่ือปอ งกนั ไมใ หเกดิ โรคหนอนพยาธิ เอกสารอางอิง โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. แผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถิ่นทุรกันดารตามพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับที่ ๔ พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๙. กรุงเทพฯ : บริษัท อมรนิ ทรพ ร้นิ ต้ิงแอนดพับลชิ ชิ่ง จาํ กัด (มหาชน), ๒๕๕๑. สาธารณสุข, กระทรวง. คูมือการดําเนินงานควบคุมโรคหนอนพยาธิปากขอในชุมชน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ องคการสงเคราะหท หารผานศึก, ๒๕๓๗ การประชมุ วชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๕๕ |

การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๕๖ |

โครงการชีวภณั ฑเพ่ือสุขภาพ ผูศึกษา ความเปน มาของปญหา จา สิบตาํ รวจเอ อาศัย โรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดนฮิลมารพาเบิลไดดําเนิน สถานศึกษา โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน ตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพ โรงเรยี นตาํ รวจตระเวนชายแดน รตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี มาโดยตลอด เพื่อใหเด็กนักเรียน ฮลิ มารพ าเบลิ มีอาหารกลางวันท่ีมีคุณคาทางโภชนาการบริโภคตลอดปการศึกษา โดยใชผลผลติ ผัก ผลไม สตั วเล้ียง ที่ผลิตขนึ้ ในโรงเรยี นนํามาประกอบ บานเหมอื งทอง ตาํ บลเชยี งกลม อาหาร เนื่องจากพ้นื ทีใ่ นการเพาะปลกู พชื ผักสวนครัวมจี ํากัด ทําใหผล อําเภอเชียงคาน จังหวัดเลย ผลิตมีไมเ พียงพอกับความตอ งการของนักเรียน ตองพ่ึงปุยเคมีและสาร ปราบศตั รูพชื มาใชในการบํารุงรกั ษา สง ผลเสียตอ สุขภาพครู นักเรียน กองกํากบั การตาํ รวจตระเวนชายแดน เมื่อปฏิบัติกิจกรรมการเกษตรและการนําพืชผักไปบริโภค ตลอดจน ที่ ๒๔ สภาพดินเสื่อม พืชผักไมเจริญงอกงาม เพ่ือแกไขปญหาในเร่ือง ดงั กลาว ทางโรงเรียนจึงนําพืชผัก ผลไม สะเดา ขา ตะไคร ใบมะกรูด ซึ่งเปนวัตถุดิบท่ีมีในโรงเรียนและชุมชน มาทํานํ้าหมักชีวภาพข้ึนเพ่ือ ทดแทนการใชสารเคมีในกิจกรรมการเกษตรของโรงเรียนและชุมชน อันจะสงผลดีตอโภชนาการและสุขภาพอนามัย สภาพแวดลอม ชีวิต ความเปน อยขู อง นกั เรยี น ครู และประชาชนในชมุ ชนตอ ไป การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๕๗ |

วัตถุประสงค วธิ กี ารจัดกจิ กรรม ๑. เพื่อใหนักเรียน ครู และประชาชนใน ๑. ประชุมช้ีแจงคณะทํางานประกอบดวย ชุมชน มีผลผลิตทางการเกษตรท่ีปลอดสารเคมีไว คณะครู นักเรียน คณะกรรมการสถานศึกษา ผูนํา บริโภค ชุมชน เกษตรอําเภอปากชม สถานีพัฒนาที่ดิน จังหวัดเลย ๒. เพื่อใหนักเรียน ครู และประชาชนใน ชุมชน มีความรูในการทํานํ้าหมักชีวภาพสามารถ ๒. จดั ทาํ แผนปฏบิ ัตงิ าน นาํ ไปใชประโยชนไ ด ๓. ดาํ เนนิ การตามแผน ๔. จดั อบรม คณะครู นกั เรยี น และประชาชน ๓. เพ่ือใหนักเรียน ครู และประชาชนใน ๕. ฝกปฏบิ ัตกิ ารทาํ นา้ํ หมักชวี ภาพ ชมุ ชนมสี ุขภาพสมบรู ณแ ขง็ แรง ๖. จดั กิจกรรมการสอนเสริมหลักสูตรใหแก นักเรียนช้นั ป.๕-๖ ๔. เพื่อใหโรงเรียนเปนแหลงเรียนรูดาน ๗. นําน้าํ หมกั ชีวภาพไปใชใ นกจิ กรรมการเกษตร เกษตรปลอดสารเคมีของชุมชน ๘. จัดแหลงเรียนรูในโรงเรียนและขยาย โครงการสชู ุมชน ๕. เพื่อเพิ่มรายได ลดรายจายใหกับนักเรียน ๙. สรปุ ประเมินกิจกรรม ครู และประชาชนในชุมชน เปา หมาย เชงิ ปริมาณ ๑. นักเรียน ครู โรงเรียนตํารวจตระเวน ชายแดนฮิลมารพ าเบิล จํานวน ๓๐ คน ๒. ประชาชนในชมุ ชนจาํ นวน ๕๐ คน เชงิ คุณภาพ ก ลุ ม เ ป า ห ม า ย มี ค ว า ม รู ค ว า ม เ ข า ใ จ ใ น กระบวนการทํานํ้าหมักชีวภาพและตระหนักถึงคุณ และโทษเกยี่ วกับการใชสารเคมีในการทาํ การเกษตร การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๕๘ |

ขั้นตอนการทาํ น้าํ หมักชวี ภาพ สูตร ๒ ไลแ มลง สตู ร ๑ ฮอรโมนเรงการเจรญิ เตบิ โต สวนผสม - ขา ตะไคร สะเดา ๑๐ กิโลกรมั สว นผสม - กากนาํ้ ตาลหรือน้าํ ตาลทรายแดง ๓ กโิ ลกรมั - พืชผัก ผลไม ๑๐ กิโลกรัม - หวั เช้ือจลุ นิ ทรยี  ๑ ลติ ร - น้ํา ๑๐ ลิตร - กากนา้ํ ตาลหรอื นา้ํ ตาลแดง ๓ กโิ ลกรมั วิธกี ารทํา - หัวเชือ้ จุลินทรยี  ๓ กิโลกรัม ๑. สับเศษผกั และนาํ ไปใสลงในถังพลาสตกิ ๒. ผสมนาํ้ กับน้าํ ตาลใหเขาเปน เนอ้ื เดยี วกนั วธิ ีการทํา ๓. เติมหัวเชื้อจุลินทรียผสมลงในน้ําและ ๑. สับและนําเศษผัก ผลไมใสลงในถัง น้าํ ตาล พลาสติก ๔. เททับลงบนเศษผกั ผลไมใ นถงั ใหท ั่ว ๒. ผสมนํา้ กบั นาํ้ ตาลใหเขา เปน เน้ือเดยี วกนั ๕. ใชไมไ ผข ัดกดใหเ ศษผกั จมนา้ํ ๓. เติมหัวเช้ือจุลินทรียผสมลงในน้ําและ ๖. ปด ฝาใหส นิทไมใหแสงและอากาศเขา นํา้ ตาล ๗. บมทิ้งไวในที่รมประมาณ ๓๐-๙๐ วัน ๔. เททบั ลงบนเศษผัก ผลไมใ นถงั ใหท ว่ั เปนอยางนอย ก็จะไดปุยน้ําคุณภาพดี กล่ินหอม ๕. ใชไ มไ ผขดั กดใหเ ศษผกั จมนํ้า และรสเปรย้ี ว (PH ๓.๑) เหมาะสาํ หรับรดพชื ผักทุกชนดิ ๖. ปดฝาใหสนิทไมใ หแ สงและอากาศเขา ๗. บมทิ้งไวในท่ีรมประมาณ ๓๐-๙๐ วัน วธิ ีนําไปใช เปนอยางนอย ก็จะไดปุยน้ําคุณภาพดี กล่ินหอม และรสเปรี้ยว (PH ๓.๓) เหมาะสาํ หรับรดพืชผักทกุ ชนิด ใชฉีดพน หรือรดพืชผักและพืชท่ัวไปใน อัตราสวน ๑๐-๒๐ ซีซี ตอน้ํา ๒๐ ลิตร (๑-๒ ชอนแกง วธิ ีนําไปใช ตอน้ํา ๒๐ ลติ ร) ใชฉีดพน หรือรดพืชผักและพืชทั่วไปใน อัตราสวน ๑๐-๒๐ ซซี ตี อน้ํา ๒๐ ลติ ร การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๕๙ |

สูตร ๓ ปยุ เรงราก ปรับสภาพดิน ขั้นตอนการทาํ นํา้ หมกั ชีวภาพ การเก็บรกั ษา สวนผสม - กากนํ้าตาลหรอื นํา้ ตาลทรายแดง ๓ กโิ ลกรัม - หวั เชือ้ จลุ ินทรีย ๑๐ ลติ ร วิธกี ารทํา ๑. สับและนําเศษหนอกลวยใสลงในถัง พลาสตกิ ๒. ผสมนํา้ กบั นาํ้ ตาลใหเขา เปน เนอื้ เดยี วกัน ๓. เติมหัวเช้ือจุลินทรียผสมลงในนํ้าและ นาํ้ ตาล ๔. เททับลงบนเศษหนอ กลว ยในถังใหท่ัว ๕. ใชไ มไผขัดกดใหเศษหนอกลว ยจมน้าํ ๖. ปดฝาใหส นทิ ไมใ หแ สงและอากาศเขา ๗. บมท้ิงไวในท่ีรมประมาณ ๓๐-๙๐ วัน เปนอยา งนอย กจ็ ะไดป ุยน้าํ คุณภาพดี กลิ่นหอมและ รสเปรยี้ ว (PH ๓.๓) เหมาะสาํ หรบั รดพชื ผกั ทุกชนดิ วิธีนําไปใช ใชฉีดพน หรือรดพืชผักหรือพืชท่ัวไปใน อตั ราสว น ๑๐-๒๐ ซซี ี ตอนํ้า ๒๐ ลติ ร การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่นิ ทรุ กนั ดาร | ๖๐ |

การนาํ ไปใชป ระโยชน ผลผลติ ทางการเกษตร จากการใชน้ําหมกั ชีวภาพ ผลทเี่ กิดกบั ผเู รียนและชมุ ชน ผลทีเ่ กิดกับชมุ ชน ๑. ประชาชนสามารถผลิตนํ้าหมักชีวภาพ ผลทเ่ี กดิ กับผูเรยี น แลวนําไปใชในการเกษตรได ๑. นักเรียนสามารถผลิตนํ้าหมักชีวภาพ ๒. ผูผ ลติ ผบู ริโภค ปลอดภัยจากสารเคมี แลวนําไปใชใ นการเกษตรได ๓. ภาวะการเจ็บปวยท่ีเกิดจากสารเคมี ๒. นักเรียนรับประทานอาหารที่ปลอดภัย ลดลง จากสารพษิ ตกคางในพชื ผลการเกษตร ๔. ชมุ ชนมีสภาพแวดลอ มท่ีดี นา อยู นาอาศัย ๓. ภาวการณเจ็บปวยของนักเรียนลดลง ๕. ดิน และผลผลิตทางการเกษตรมี ๔. นกั เรียนมสี ุขภาพสมบรู ณแ ข็งแรง ความอุดมสมบูรณ ๕. โรงเรียนมีสภาพแวดลอมที่ดี เอ้ือตอ ๖. มีเจตคติท่ีดีและเห็นคุณประโยชนของ กระบวนการเรยี นการสอน นาํ้ หมกั ชวี ภาพ ๗. ตนทุนการผลิตลดลงมีรายไดเพ่ิมข้ึน อยา งยง่ั ยืน การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทุรกนั ดาร | ๖๑ |

ประโยชนท่ไี ดร ับจากโครงการ แนวทางการพัฒนาตอเนือ่ ง ๑. โรงเรียนมีผลผลิตทางการเกษตรท่ี การทําน้ําหมักชีวภาพไมใชเร่ืองยาก ตอง ปลอดภัยจากสารเคมีไวบริโภคเพ่มิ ข้ึน อาศัยเวลาความอดทน ความเพียร และไมใจรอน ทําโดยความเขาใจก็จะสําเร็จและยั่งยืนได ท่ีสําคัญ ๒. นักเรียน ครู และประชาชนในชุมชน ใช นํ้าหมักชีวภาพไมมีสูตรตายตัว เราสามารถทดลอง นาํ้ หมกั ชวี ภาพทดแทนการใชส ารเคมี ปรับเปลี่ยนวัตถุดิบที่เหลือใชจากพืชผัก ผลไม ใ ห เ ห ม า ะ ส ม กั บ ส ภ า พ ท อ ง ถิ่ น ข อ ง แ ต ล ะ พื้ น ที่ ๓. นักเรียน ครู และประชาชนในชุมชน มี ตามฤดูกาลได เมื่อนําไปใชจ ะเกิดประโยชนตอผูผลิต คณุ ภาพชวี ิตทีด่ ขี นึ้ ผูบริโภค และยังเปนการเพ่ิมรายได ลดรายจาย ของครัวเรือนไดเปนอยางดี ทําใหเกิดความม่ันคง ๔. นักเรียน ครู และประชาชนในชุมชน มี ย่ังยืน ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงของ ความรูในเร่อื งการทาํ เกษตรแบบธรรมชาติ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว “สุขภาพดีถวนหนา นาํ พาชวี ติ ทยี่ ัง่ ยืน” ๕. นักเรียน ครู และประชาชนในชุมชนมี รายไดเ พิ่มขน้ึ แหลงขอ มูล เกษตรอําเภอปากชม จังหวัดเลย หวั หนา สถานพี ฒั นาทดี่ ินจงั หวดั เลย เกษตรและสหกรณจังหวดั เลย สถานีพฒั นาทดี่ นิ จังหวัดเลย ศนู ยฝก และพฒั นาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดนมกุ ดาหาร การประชมุ วิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่นิ ทรุ กนั ดาร | ๖๒ |

โรงเรยี นสง เสรมิ สุขภาพระดับเพชร ผูศกึ ษา บทคดั ยอ นางสุภาพร นวลดว้ั นางสาวลาวัณย หัสพมิ พ แนวปฏิบัติที่ดีดานการศึกษาเรื่อง โรงเรียนสงเสริมสุขภาพ และคณะครโู รงเรียนหวยขาวก่ําวทิ ยา ระดับเพชร โรงเรียนหวยขาวก่ําวิทยา มีวัตถุประสงค ๑) เพ่ือให นักเรียนมีสุขภาพอนามัยสมบูรณ แข็งแรง และมีสุขนิสัยท่ีดี สถานศึกษา ๒) เพื่อใหนักเรียนมีความรู และรูจักการปองกันตนเองจากโรคภัย โรงเรียนหวยขา วกาํ่ วิทยา ตาง ๆ ได ๓) เพ่ือใหนักเรียนเกิดทักษะกระบวนการคิดแกไขปญหา หมูท ี่ ๑ ตําบลหวยขาวก่าํ ดานสุขภาพ มีการดําเนินงานเฝาระวัง ปองกัน แกไขปญหาสุขภาพ อาํ เภอจุน จงั หวัดพะเยา เด็กในวัยเรียนใหอยูในสภาพท่ีปกติ มีการเจริญเติบโตสมวัย ๔) เพือ่ ใหน กั เรียนสามารถวิเคราะห ประเมินสถานการณสุขภาพและ สํานักงานพระพุทธศาสนาแหง ชาติ วางแผนแกไขปญหาโดยใชกระบวนการในรูปแบบของโครงงาน สุขภาพ และ ๕) ใหบริการดานสุขภาพเบ้ืองตนแกนักเรียนทันทีเมื่อ ไดรับการเจ็บปวย โรงเรียนหวยขาวก่ําวิทยาดําเนินการพัฒนาทุกมิติ ดานสุขภาพและสิ่งแวดลอม สรางกระบวนการเรียนรูรวมกันของทุก คนทั้งในโรงเรียนและชุมชน ปลูกฝงทัศนคติ ฝกทักษะและพฤติกรรม สุขภาพท่ีเหมาะสม นําทักษะดานสุขภาพมาประยุกตใชในชีวิต ประจําวันดวยการดูแลใสใจสุขภาพของตนเองและผูอ่ืนใหมีคุณภาพ ชีวิตที่ดี สามารถอยูในสังคมอยางมีความสุข โดยประชุมหารือกับ ผูเก่ียวของ การดําเนินงานไดรับการดูแลจากโรงพยาบาลจุน สาํ นักงานสารธารณสขุ จงั หวัดพะเยา และศนู ยอนามัยที่ ๑๐ เชยี งใหม ผลจากการดําเนินการโรงเรียนหวยขาวก่ําวิทยา ผานการ ประเมินรับรองเปนโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับทอง คร้ังท่ี ๑ วันท่ี ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๕๓ คร้ังท่ี ๒ วนั ท่ี ๒๘ มนี าคม ๒๕๕๔ และไดรับ การประเมินเปนโรงเรียนสงเสริมสุขภาพระดับเพชรในวันท่ี ๓๐ กันยายน ๒๕๕๖ การประชมุ วิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทุรกนั ดาร | ๖๓ |

ความเปนมาและความสาํ คญั ของปญ หา วตั ถปุ ระสงค สุขภาพกับการศึกษาเปนสิ่งท่ีตองดําเนินการ ๑. นักเรียนมีสุขภาพอนามัยสมบูรณ ควบคูกันไป ใหเกิดการประสานเอื้ออํานวย แขง็ แรง และมสี ุขนิสยั ที่ดี ประโยชนและเกื้อกูลซึ่งกันและกันในทุกฝายที่ เกี่ยวของ เพื่อผลลัพธท่ีมีประสิทธิภาพสูงสุดตอ ๒. เพ่ือใหนักเรียนมีความรูและรูจักการ กลมุ เปาหมาย คอื เดก็ นกั เรยี น ปองกันตนเองจากโรคภยั ตาง ๆ ได โรงเรียนหวยขาวกํ่าวิทยาไดดําเนินการ ๓. เพื่อใหนักเรียนเกิดทักษะกระบวนการ โรงเรียนสงเสริมสุขภาพภายใต ๑๐ องคประกอบ คิด แกไขปญหาดานสุขภาพ มีการดําเนินงานเฝา มาต้ังแตป ๒๕๕๓ จนถึงปจจุบัน มีการพัฒนา ระวัง ปองกันแกไขปญหาสุขภาพเด็กในวัยเรียน ให นักเรียนแกนนําใหมีทักษะการเปนผูนํา การบริหาร อยูใ นสภาพท่ีปกติมีการเจริญเติบโตสมวัย จัดการและการส่ือสาร เพ่ือใหเกิดการจัดต้ังชมรม สามเณรทําไดข้ึนในโรงเรียน มุงเนนใหสามเณร ๔. เพื่อใหนักเรียนสามารถวิเคราะห สามารถวิเคราะห ประเมินสถานการณสุขภาพ และ ประเมินสถานการณสุขภาพ และวางแผนแกไขปญหา วางแผนแกไขปญหาโดยใชกระบวนการในรูปแบบ โดยใชก ระบวนการในรูปแบบของโครงงานสุขภาพ ของโครงงานสุขภาพ การดําเนินงานโรงเรียน สงเสริมสุขภาพเปนการสรางกระบวนการเรียนรู ๕. ใหบริการดานสุขภาพเบ้ืองตนแก รวมกันเก่ียวกับสุขภาพของนักเรียน ผูปกครอง ครู นกั เรียนทนั ทีเมือ่ เจบ็ ปว ย บุคลากรในโรงเรียนและชุมชนอยา งแทจ ริง การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร | ๖๔ |

กระบวนการการดําเนนิ งาน มีการวางแผนในการดําเนินกิจกรรม การกําหนดนโยบายของฝายบริหารในการดําเนินการโรงเรียน หว ยขาวกํ่าวิทยา ๑. คณะครู สามเณรแกนนํานักเรียน ๖. มกี ารสรรคสรางนวตั กรรม โครงงานเพื่อ สง เสริมสุขภาพ และสามเณรนักเรียนทุกรูป มีความ พฒั นาเรื่องสุขภาพ เชน โครงงานสุขใจ ปลอดภัยพอเพียง มุงม่ันตั้งใจในการพัฒนาโรงเรียนใหเปนโรงเรียน สบเู หลวลางมือ นา้ํ ยาลา งหองน้ํา จากนา้ํ หมักชวี ภาพ สง เสริมสขุ ภาพระดบั เพชร ๗. การมีสวนรวมของชุมชน หนวยงาน ๒. คณะครูมีความเสียสละ ทํางานเปนทีม องคกรตาง ๆ เชน ศูนยอนามัยท่ี ๑๐ เชียงใหม และ และเหน็ ความสําคญั ของสขุ ภาพสามเณรนกั เรียน โรงพยาบาลจนุ ในการแกไขปญหาสุขภาพ สถานีตํารวจ ๓. มีการคิดวิเคราะหเปนระบบ มีการศึกษา เรอ่ื งความปลอดภยั และหนวยงานอนื่ ๆ สภาพปญหา แลวทําการวิเคราะหเพื่อกําหนดกรอบ ๘. มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ือง เชน แนวคดิ ในการดําเนนิ การแกไ ขปญ หา ศกึ ษาดูงาน แลกเปลี่ยนเรยี นรูระหวา งโรงเรียน ๔. ใหความสําคัญกับบทบาทของสามเณร ๙. การนิเทศติดตามของผูบริหารอยางเปน แกนนํานักเรียนและสามเณรนักเรียนในการจัดการ กัลยาณมติ ร ปญหา/สง เสริมสุขภาพ ๕. มกี ารประสานความรวมมือและมีสวนรวม ระหวา งบาน วดั โรงเรยี น และชมุ ชน การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่นิ ทุรกนั ดาร | ๖๕ |

ขอ ปฏบิ ตั ิที่ดีการดแู ลสุขภาพตนเองของนกั เรียนโรงเรยี นหว ยขา วก่าํ วิทยา จัดเสยี งตามสายรูไวไ กลโรค มกี ารจดั กจิ กรรมสง เสรมิ สุขภาพตลอดปการศึกษา ไดแก ไดร ับการตรวจสุขภาพฟน ทกุ ป - กจิ กรรม เณรยม้ิ ใส หา งไกลฟน ผุ - กจิ กรรม แกป ญ หาสามเณร อว น เตยี้ ไดด ม่ื น้าํ ท่ีสะอาด - กจิ กรรม ทุกหองตอง 5 ส - กิจกรรม โรงเรยี นสวยดว ยมือเรา - กจิ กรรม แครตนเอง - กจิ กรรม รณรงคเพือ่ การไมสบู บหุ รใ่ี นโรงเรียน - กจิ กรรม พัฒนาสขุ าภิบาลอาหารในโรงเรียน - กิจกรรม สขุ า สุขสนั ต - กจิ กรรม ใหค าํ ปรกึ ษาและสนบั สนุนทางสังคม - กิจกรรม ชมรมสามเณรทาํ ได - กจิ กรรม ชมรมสามเณรกินเปน เนน ผัก - กิจกรรม ชมรมงดของหวาน ลดอาหารมัน ฉนั แคพ ออม่ิ - โครงงานสขุ าสขุ ใจ ปลอดภัย พอเพียง - รณรงคป ราบลูกนํ้ายุงลาย - อาหารกลางวนั - อาหารเสริม (นม) - ทดสอบสมรรถภาพทางกาย - นา้ํ ฉันไอโอดนี และยาเสรมิ ธาตเุ หล็ก มสี วนรว มในการคดั แยกขยะ ทําความสะอาดบรเิ วณพน้ื ทโี่ รงเรยี น ฉนั ภตั ตาหารเพลถกู หลกั โภชนาการ การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๖๖ |

ผลทเ่ี กิดกบั ผเู รียนและชุมชน ปญหาอุปสรรคและขอเสนอแนะ ๑. นักเรียนไดเรียนรูวิถีชีวิตในการสราง ปญ หาอุปสรรค พฤติกรรมสุขภาพ ซ่ึงจะปลูกฝงใหเกิดการปฏิบัติตน ๑. เนื่องดวยน้ําอุปโภคในโรงเรียนหวย ที่จะนําไปสูการมีสุขภาพดี ควบคูไปกับการศึกษา ขาวกํ่าวิทยา มีไมเพียงพอกับจํานวนนักเรียน เปนศาสนทายาทที่ดี เกง มคี วามสขุ ลักษณะเปนน้ําบอต้ืน ในฤดูแลงบอนํ้าจะแหง และ ในฤดูฝนนํ้าจะขุน ทําใหเกิดคราบในหองน้ําและอาง ๒. ครู ผูปกครอง และชุมชนไดรับความรู นา้ํ ทําใหยากตอการดูแลและทาํ ความสะอาด เก่ียวกับการขับเคล่ือนงานสุขอนามัย เพ่ือนําไปปฏิบัติ ๒. เน่ืองดวยสามเณรนักเรียนอยูชวงวัย ใหเกดิ ทักษะการดูแลสขุ ภาพทเ่ี หมาะสม กําลังเจริญเติบโต ทําใหมีภาวะนํ้าหนักเกินเกณฑ คอนขางสงู ๓. โรงเรียนมีโอกาสไดรับความรวมมือและ ๓. ขาดแคลนงบประมาณในการบรหิ ารจดั การ ชวยเหลอื จากชุมชนและองคก รตา ง ๆ เพิ่มขึน้ ขอ เสนอแนะ ๔. โรงเรยี นไดรับการพัฒนาสงเสริมสุขภาพ ๑. ขอรบั การสนับสนุนจากหนว ยงานตนสังกัด นกั เรยี นและบุคลกรในโรงเรียน และหนวยงานท่เี กย่ี วของ ๒. จัดกิจกรรมที่เนนใหสามเณรนักเรียนได ๕. ตัวช้ีวัดดานสุขภาพมีความสอดคลองกับ ออกกําลงั กาย ตัวชี้วัดการประเมินคุณภาพการศึกษากอใหเกิดการ ปฏิรปู ท้ัง ๒ ดา นไปพรอม ๆ กนั การเผยแพร ๑. เปด ใหบคุ คลทั่วไปไดเ ยย่ี มชมศกึ ษาขอ มูล ๒. จัดทําแผนพบั ใหกบั คณะเยย่ี มชม ๓. มกี ารเรียนการสอนโดยเนน แบบบูรณาการ ทกุ กลมุ สาระ ๔. นํานักเรียนแกนนําชมรมสามเณรทําได จดั แสดงนิทรรศการท้ังในโรงเรียนและรวมสนับสนุน หนวยงานตาง ๆ ท่ีรองขอ เชน เปนครูพ่ีเลี้ยงใหกับ โรงเรียนที่จะกาวเขาสูโรงเรียนสงเสริมสุขภาพ ระดับเพชร เชน โรงเรียนวัดหยวนวิทยา โรงเรียน วัดนาปรังวิทยา โรงเรียนวัดมวงชุมวิทยา และ โรงเรยี นวดั ปว ดอยวทิ ยา การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร | ๖๗ |

เอกสารอา งองิ โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. แผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถ่ินทุรกันดารตามพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับท่ี ๔ พ.ศ.๒๕๕๐-๒๕๕๙. กรุงเทพฯ : บริษัท อมรินทรพร้นิ ติ้งแอนดพับลชิ ชงิ่ จํากัด (มหาชน), ๒๕๕๑. อนามยั , กรม. คูม ือพฒั นาสุขภาพอนามัยสามเณรในโรงเรียนพระปรยิ ตั ธิ รรม. ม.ป.ท, ม.ป.ป. อนามัย, กรม. สุขภาพเด็กไทยตามแนวพระราชดําริ การประชุมวิชาการโรงเรียนสงเสริมสุขภาพแหงชาติ สกู ารพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทรุ กนั ดาร คร้งั ท่ี ๕. ม.ป.ท, ม.ป.ป. การประชมุ วิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทุรกนั ดาร | ๖๘ |

แนวปฏบิ ัติที่ดี ดานการศกึ ษา

การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๗๐ |

ชมุ ชนแหงการเรียนรภู าษาไทย ผศู ึกษา บทคัดยอ นางสุนยี  ศรวี ิชยั นายนธิ ศิ หนอพรหม แนวปฏบิ ตั ิที่ดี ดา นการศกึ ษา เร่อื ง ชมุ ชนแหง การเรียนรูภาษาไทย เปนกิจกรรมตามโครงการพัฒนาเด็กและเยาวชนในถิ่นทุรกันดารตาม สถานศึกษา พระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ของ ศูนยการเรียนชมุ ชนชาวไทยภเู ขา ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บานกองสุม หมูที่ ๖ “แมฟาหลวง” บา นกองสมุ ตําบลแมคง อําเภอแมสะเรียง จังหวัดแมฮองสอน มีวัตถุประสงคเพื่อให หมู ๖ ตาํ บลแมคง ผเู รียนทีเ่ ปนกลุมเปา หมายสามารถฟง พูด อาน เขียน และส่ือสารภาษาไทย อําเภอแมส ะเรยี ง ระดับเบ้ืองตนในชีวิตประจําวันได และเพื่อลดจํานวนผูไมรูหนังสือในชุมชน จงั หวัดแมฮ อ งสอน บานกองสุม กลุมเปาหมายผูไมรูหนังสือที่ตองการเรียน จํานวน ๒๘ คน ชาย ๑๑ คน หญิง ๑๗ คน โดยครแู ละผูนําชุมชนรวมกันสํารวจจํานวนผูไมรู ศนู ยก ารศกึ ษานอกระบบและ หนังสือของชุมชนบานกองสุม โดยใชแบบสํารวจการรูหนังสือและความ การศึกษาตามอัธยาศัย ตองการทางการศึกษา แลวนําขอมูลจากการสํารวจมาวางแผนการจัด อําเภอแมส ะเรียง กิจกรรมการเรียนการสอน ใหสอดคลองกับสภาพปญหาความตองการและ วถิ ีชวี ิตของชุมชน สํานักงานสงเสริมการศกึ ษา นอกระบบและการศกึ ษา ผลการดําเนินงานพบวา กลุมเปาหมายสามารถฟง พูด อาน เขียน ตามอธั ยาศยั จังหวดั แมฮ องสอน และส่ือสารดวยภาษาไทยในระดับเบ้ืองตนในชีวิตประจําวันได ทําใหจํานวน ผูไมรูห นังสือในชมุ ชนบา นกองสมุ ลดลง การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทุรกนั ดาร | ๗๑ |

ความเปนมาและความสําคัญของปญหา เรียนในหองเรียน หรือถูกบังคับใหทําในสิ่งที่ไมชอบ หรือไมถนัด แตตองการเรียนรูในเรื่องที่ตนเองสนใจ ชุมชนบานกองสุมเปนชนเผากะเหรี่ยง แ ล ะ ม อ ง เ ห็ น ป ร ะ โ ย ช น ที่ จ ะ นํ า ค ว า ม รู ไ ป ใ ช ใ น สกอร ท่ีตั้งอยูหางไกลความเจริญ การติดตอสื่อสาร ชีวิตประจําวันได เพื่อใหบรรลุตามวัตถุประสงค ยากลําบาก คนในชุมชนใชภาษากะเหร่ียงในการ และตัวช้ีวัดของโครงการพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ตดิ ตอ สอื่ สารในชีวิตประจําวัน จากการสํารวจขอมูล ถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพ ในชุมชนพบวา มีชาวบานบางคนฟง พูด อาน เขียน รัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ศูนยการเรียน ภาษาไทยไดบาง แตชาวบานอีกสวนหนึ่ง ฟง พูด ชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บานกองสุม ได อาน และเขียนภาษาไทยไมได จึงสื่อสารกันได ต ร ะ ห นั ก แ ล ะ เ ห็ น ค ว า ม สํ า คั ญ ข อ ง ก า ร เ รี ย น รู เฉพาะคนในชนเผาเดียวกันเทานั้น แตในการ ภาษาไทย จึงจัดทําโครงการชุมชนแหงการเรียนรู ดํารงชีวิตประจําวันจําเปนตองใชภาษาไทยเพื่อ ภาษาไทย โดยมีอาสาสมัครในชุมชนชวยสอน เพ่ือ ติดตอสื่อสารกับหนวยงานราชการตาง ๆ เชน มุงใหผูเรียนสามารถฟง พูด อาน เขียน และสื่อสาร สถานพยาบาล ท่วี าการอําเภอ ฯลฯ ครูจึงมีแนวคิด ภาษาไทยในเบือ้ งตนได ที่จะใหคนในชุมชนที่มีความรูภาษาไทยอยูบางมา เปนอาสาสมัครชวยสอนภาษาไทยใหแกผูท่ีไมมี ความรูภาษาไทย เนื่องจากธรรมชาติผูใหญไมชอบ วัตถปุ ระสงค เปาหมาย ๑. เพอื่ ใหผูเรยี นสามารถฟง พูด อาน เขียน เชิงปริมาณ และสื่อสารภาษาไทยเบ้อื งตนในชีวติ ประจาํ วนั ได ผูไมร ูห นังสือในชุมชน จํานวน ๒๘ คน เปน ๒. เพื่อลดจํานวนผูไมรูหนังสือในชุมชน ชาย ๑๑ คน หญิง ๑๗ คน บานกองสุม เชงิ คณุ ภาพ ผูเรียนฟง พูด อาน เขียน และส่ือสาร ภาษาไทยกบั บุคคลอืน่ ในระดับเบอื้ งตนได การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๗๒ |

วิธีการจัดกจิ กรรม สาํ รวจผูไมร หู นงั สือ ครแู ละอาสาสมัครรวมกันผลติ สอื่ ๑. ครู และผูนําชุมชน รวมกันสํารวจจํานวนผูไมรูหนังสือ ของชุมชนบานกองสุม โดยใชแบบสํารวจการรูหนังสือและความ เพือ่ ใชในการเรียนการสอน ตองการทางการศกึ ษา พบวา มีผูตอ งการเรียนรู ๒๘ คน ครูถายทอดวธิ กี ารสอนแกอ าสาสมัคร อาสาสมคั รไปชว ยสอนทบ่ี า นของผูเรยี น ๒. ครูศึกษาเทคนิควิธีการจัดการศึกษาสําหรับผูไมรูหนังสือ เพมิ่ เติม เพอ่ื ใหผ เู รยี นเกดิ ความเขาใจมากยิ่งข้ึน เชน การใชส่ือบุคคล ตดิ บตั รคําไวทสี่ ือ่ ของจรงิ ของจรงิ บตั รคาํ ฯลฯ ๓. ครูคัดเลือกอาสาสมัครท่ีสามารถฟง พูด อาน และเขียน ภาษาไทยได จํานวน ๗ คน เพ่อื ชวยจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ๔. ครู และอาสาสมัครจัดเตรียมส่ือในการจัดการเรียนรู ภาษาไทย เชน แบบเรียนเพ่ือการรูหนังสือสําหรับกลุมเปาหมายบน พนื้ ทีส่ งู เลือกคาํ ศัพทใ นแบบเรียนท่จี ําเปนตองใชในชีวิตประจําวันมา ทําเปนบัตรคํา บัตรรูปภาพ โดยจัดทําเปนหมวดหมู เชน สวนตาง ๆ ของรางกาย สถานทร่ี าชการ ตวั เลข เครอ่ื งใชในครัวเรอื น ฯลฯ ๕. ครถู ายทอดวธิ กี ารสอนใหแ กอาสาสมคั ร ๖. อาสาสมัครชว ยสอนผูเรียนตามบานเรอื นในเวลากลางคืน ครัง้ ละ ๑ ช่ัวโมง โดยอาสาสมคั ร ๒ คน จะชวยสอนผูเรียน ประมาณ ๓-๔ คน ในแตล ะสปั ดาหอาสาสมัครจะสอนผูเรียนใหสามารถฟง พูด อานและเขียนคําศัพทได จํานวน ๔-๕ คํา โดยมีวิธกี ารสอน ดงั นี้ ๖.๑ อาสาสมัครนําบัตรคําไปติดไวท่ีส่ือของจริง เพื่อ สรา งบรรยากาศใหอ ยากเรยี นรู ๖.๒ อาสาสมัครอานคําศัพทในบัตรคําใหผูเรียนฟง หลาย ๆ ครง้ั แลว ใหผเู รยี นฝก พูดตามจนกวา ผูเ รียนจะพดู ได ๖.๓ เมื่อผูเรียนเร่ิมพูดไดคลอง จึงใหผูเรียนฝกเขียนใน ส่ือแบบเรียนเพ่ือการรูหนังสือสําหรับกลุมเปาหมายบนพื้นท่ีสูง เร่ิมตนจากการเขียนพยัญชนะ ตามดวยสระ วรรณยุกต แลวใหฝก เขยี นเปนคาํ ๗. อาสาสมัครบันทึกการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน แต ละครงั้ ลงในสมุดบันทกึ ๘. ครูไปนิเทศการสอนของอาสาสมัคร และติดตามผลการ สอนจากสมุดบนั ทึกของอาสาสมคั ร การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถนิ่ ทุรกนั ดาร | ๗๓ |

ผลที่เกิดกบั ผูเ รียนและชมุ ชน ปญหาอปุ สรรคและวธิ กี ารแกไ ข ๑. ผลการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ๑. ผูเรียนไมคอยมีเวลาที่จะเรียนรู เน่ืองจาก ผูเรียนสามารถฟง พูด อาน และเขียนภาษาไทยได สวนใหญมีอาชีพทําไรและกลับบานค่ํา อาสาสมัคร ในระดับหนึ่ง โดยมผี ลการเรยี น ดังน้ี จงึ เพ่ิมเวลาการสอนในแตละครง้ั - ระดบั ดมี าก จาํ นวน ๓ คน ๒. ผูเรียนลืมคําศัพทบางคํา ดังนั้นอาสาสมัคร - ระดบั ดจี ํานวน ๖ คน จึงตองฝกผูเรียนใหอานคําศัพทเดิมซ้ําหลาย ๆ ครั้ง - ระดับ คอ นขา งดี จาํ นวน ๑๖ คน กอ นจะสอนคาํ ศพั ทใหม - ระดบั พอใช จาํ นวน ๓ คน ๒. ผูเรียนสามารถเขียนชื่อ สกุล ของตนเอง แนวทางพฒั นาตอเนื่อง แทนการพิมพลายนิ้วมอื ได ๑. อาสาสมัคร สอนคาํ ศพั ทใ นชวี ิตประจําวนั เพิ่มมากขน้ึ ๒. ประชาสัมพันธ เพ่ือใหผูท่ีไมรูหนังสือ มาเรียนเพ่ิมขึน้ ๓. หาอาสาสมคั รเพ่ือชวยสอนเพิ่มขนึ้ เอกสารอางอิง โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. แผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดําริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับที่ ๔ พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๙. กรุงเทพฯ : บริษทั อมรินทรพ รน้ิ ติ้งแอนดพับลชิ ชง่ิ จํากดั (มหาชน), ๒๕๕๑. การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทุรกันดาร | ๗๔ |

สง เสรมิ เดก็ และเยาวชนเปนบคุ คลรักการอา น ผศู ึกษา บทคดั ยอ นายปย พงษ ดาษดาวัลย นางสาวประทุมวดี กลอมศรี แนวปฏิบัติที่ดี ดานการศึกษา เร่ือง สงเสริมเด็กและเยาวชน เปนบุคคลรักการอาน เปนกิจกรรมตามโครงการพัฒนาเด็กและ สถานศกึ ษา เยาวชนในถิ่นทุรกันดารตามพระราชดํารสิ มเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา ฯ ศูนยก ารเรียนชมุ ชนชาวไทยภูเขา สยามบรมราชกุมารี ของศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟา หลวง” บานหวยเฮยี ะ “แมฟาหลวง” บานหวยเฮียะ หมูที่ ๔ ตําบลแมคง อําเภอแมสะเรียง หมู ๔ ตําบลแมคง จังหวัดแมฮองสอน โดยมีวัตถุประสงค เพื่อสรางนิสัยรักการอาน อาํ เภอแมส ะเรียง จงั หวัดแมฮ อ งสอน ใหกับเด็กและเยาวชน กลุมเปาหมาย คือ ผูเรียนเด็กและเยาวชน จํานวน ๓๐ คน โดยมีวิธีการจัดกิจกรรม คือ ครูสํารวจความตองการ ศนู ยก ารศกึ ษานอกระบบและ เขารวมกิจกรรมสงเสริมการอาน และสอบถามความสมัครใจของ การศึกษาตามอัธยาศัย ผูเรียน ครูดําเนินกิจกรรม ๒ กิจกรรม คือ หนูนอยนักอาน และ อาํ เภอแมส ะเรยี ง ประกวดการอาน ณ หองสมุดศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟ า หลวง” บา นหว ยเฮียะ สาํ นักงานสง เสรมิ การศึกษา นอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั ผลการดําเนนิ งานพบวา กจิ กรรมสง เสรมิ เดก็ และเยาวชนเปน จงั หวัดแมฮองสอน บุคคลรักการอาน สงผลใหเด็กและเยาวชนมีนิสัยรักการอานเพิ่มมาก ขึ้น ใชเวลาวางอานหนังสือท่ีตนเองสนใจ อานและบันทึกสรุปเน้ือหา จากเรอ่ื งทอ่ี า นได การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๗๕ |

ความเปน มาและความสาํ คัญของปญหา ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บานหวยเฮียะ ไดตระหนักถึงปญหาท่ีกลาวมาแลว คณะรัฐมนตรีมีมติใหป พ.ศ. ๒๕๕๒- ขางตน จึงจัดทําโครงการสงเสริมเด็กและเยาวชน ๒๕๖๑ เปนทศวรรษแหงการอาน เพ่ือพัฒนา เปนบุคคลรักการอานขึ้น เพ่ือจัดกิจกรรมสงเสริม ความสามารถดานการอานและรหู นังสือ โดยกําหนด การอา น สรา งนิสัยรกั การอานใหกลุมเปาหมายไดใช กิจกรรมและยุทธศาสตรเ พอ่ื เพ่ิมขีดความสามารถใน เวลาวา งใหเ กิดประโยชน การอาน และสรางนิสัยใหคนไทยทุกวัยอานหนังสือ เพ่ิมขึ้น รวมทั้งสรางบรรยากาศ สิ่งแวดลอมที่ วัตถปุ ระสงค สงเสริมการอาน เพราะการอานหนังสือเปน การพัฒนาตนเอง และใชเวลาวางใหเกิดประโยชน เพื่อสรางนิสัยรักการอาน ใหกับเด็กและ ซึ่งเปนส่ิงจําเปนมากในการพัฒนาคนและพัฒนา เยาวชน สังคม การอานหนังสือของคนไทยเปนกิจกรรมที่ไม แพรห ลายแมในหมูผูรูหนังสือแลวก็ตาม สาเหตุมีอยู เปาหมาย หลายประการ นับต้ังแตการขาดแคลนหนังสือท่ีดี และตรงกับความสนใจของผูอาน การขาดแคลน เชงิ ปรมิ าณ แหลงหนังสือท่ีจะยืมอานได ไปจนถึงการใชเวลาไป ผเู รียนเดก็ และเยาวชน จํานวน ๓๐ คน กับสื่ออ่ืน ๆ เชน โทรทัศน วิทยุ และอินเทอรเน็ต เปนตน นอกจากนี้ยังขาดการจูงใจและแรงกระตุน เชิงคณุ ภาพ ย่ิงทําใหอัตราการอานหนังสือของคนไทยนอยลง ผูเรียนมีนิสัยรักการอาน ใฝเรียนรูและ ไปอีก เพราะธรรมชาติของคนไทยมีนิสัยชอบพูด แสวงหาความรูไดดวยตนเองอยางตอเน่ือง และใช ชอบฟง มากกวาชอบอา น ชอบเขยี น เวลาวา งใหเกิดประโยชน การขาดแหลงหนังสือนับวาเปนปญหาหนึ่ง ท่ีสงผลโดยตรงตอการอานหนังสือของคนไทย แต ศูนยการเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แมฟาหลวง” บา นหวยเฮยี ะ ในปจจุบนั มหี องสมุดแยกเปนเอกเทศ และมีหนังสือใหม ๆ หลากหลาย ไวบริการแกผูเรียน และผูรับบริการ แตเมื่อครูสังเกตพฤติกรรมของ ผเู รยี น และเยาวชนของศูนยการเรียนฯ กลับพบวา ผูเรียนสวนใหญ รอยละ ๙๐ ไมเขาไปใชบริการอาน หนังสือในหองสมุด กลับใชเวลาวางไปกับการดู โทรทัศน และใชโทรศัพทมือถือ เพ่ือฟงเพลง และ เลน เกม การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถนิ่ ทรุ กันดาร | ๗๖ |

วธิ ีการจัดกิจกรรม สํารวจความตอ งการ เขารว มกิจกรรมสงเสรมิ การอา น ๑. ครู สํารวจความตองการเขารวมกิจกรรมสงเสริม หอ งสมดุ ของศูนยก ารเรยี นฯ การอาน โดยการสอบถามความสมัครใจของผูเรียน ในระหวาง ครแู ละผเู รียนรว มกนั จดั หนังสอื การเรียนการสอน ในการประชุมประจําเดือนของชุมชน และครู และสภาพแวดลอมในหองสมดุ ไปสอบถามผูเรียนตามบานเรอื น เพ่ือใหค รอบคลุมกลุมผูเรียนของ การจัดกจิ กรรมสง เสริมการอา น ศูนยการเรียนฯ จากการสอบถามมีผูสนใจเขารวมกิจกรรม จํานวน ๓๐ คน ๒. ครูเตรียมวัสดุอุปกรณท่ีเก่ียวของกับการดําเนินงาน กิจกรรม เชน เส่ือนํ้ามัน วัสดุท่ีใชในการตกแตง และจัดทําสมุด บนั ทกึ การอา น ฯลฯ ๓. ครู และผูเรียนรวมกันจัดหนังสือ และสภาพแวดลอม ในหองสมุด โดยจัดวางหนังสือใหเปนหมวดหมู และจัดมุมนั่งอาน บริเวณนอกชานท่ีมีอากาศถายเทดีและมีแสงสวางเพียงพอ รวมทงั้ ตกแตง ภายในหอ งสมดุ ใหส วยงาม ๔. ครูดําเนินกิจกรรม ณ หองสมุดศูนยการเรียนฯ จาํ นวน ๒ กจิ กรรม คอื หนนู อยนักอาน และ ประกวดการอา น กิจกรรมหนนู อ ยนกั อา น จัดระหวางเดือนพฤษภาคม - กันยายน ๒๕๕๗ มี รายละเอยี ดดงั น้ี ๑. ครูช้แี จงใหผูเขารว มกจิ กรรม ท้ัง ๓๐ คน ไดทราบ ถงึ ขอตกลงของกิจกรรม - ลงชอื่ ทกุ คร้งั ทีม่ าเขาใชบริการหอ งสมุด - อานหนังสือแลว ใหเก็บเขาชัน้ ใหเ รยี บรอ ยทุกครัง้ - เขียนสรุปเนื้อเร่ืองลงในสมุดบันทึกการอานทุก คร้งั โดยครจู ะใหค ะแนน ๑ คะแนน ตอ เรื่อง - ผูทไี่ ดคะแนนสงู สดุ ๓ คน จะไดร บั รางวลั ๒. ผูเขารวมกิจกรรมเลือกอานหนังสือตามความ สนใจของตนเอง และเขียนสรุปเน้ือเรื่องลงในสมุดบันทึกการอาน แลวจัดเก็บสมุดบันทึกไวในที่ท่ีครูจัดไวทุกครั้ง ตอจากนั้นครูจะ ตดิ ตาม และตรวจสมุดบันทกึ การอาน เดือนละ ๑ คร้ัง หากพบคํา ที่เขียนผิด ครูบอกผูเรียนใหแกไขคําใหถูกตองลงในสมุดบันทึก การอานทันที การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทรุ กนั ดาร | ๗๗ |

ครมู อบรางวลั แกผ เู รียน กิจกรรมประกวดการอาน จดั ขนึ้ ๒ ครง้ั คอื ทช่ี นะการประกวดการอา นในวันสุนทรภู ครั้งที่ ๑ วันสุนทรภู (๒๖ มิถุนายน ๒๕๕๗) มีผูเขารวม แขง ขนั จาํ นวน ๘ คน คร้ังที่ ๒ วันที่ระลึกสากลแหงการรูหนังสือ (๘ กันยายน ๒๕๕๗) มีผูเขา รว มแขงขนั จํานวน ๖ คน โดยไดด ําเนนิ การ ดงั น้ี ๑. ครูประชาสัมพันธ และรับสมัครผูเขารวมกิจกรรม ในระหวางการเรียนการสอน ๒. ครูคัดเลือกนทิ านอีสป ๑ เร่อื ง เพ่อื ใชในการประกวด การอา น และจดั ทาํ แบบบันทกึ คะแนน ๓. ผูเขารวมแขงขันอานนิทานเรื่องที่ครูคัดเลือกไวที ละคน โดยครจู ะบันทึกการใหค ะแนนตามเกณฑ ดังน้ี - อา นถกู ทกุ คํา ไดคะแนนเตม็ ( ๒๐ คะแนน ) - อานผดิ ๑ คํา ตัด ๑ คะแนน - ผูที่ไดคะแนนสูงสุด ๓ คน จะไดร บั รางวัล ผลทเี่ กดิ กบั ผเู รียนและชมุ ชน การดําเนินการสงเสริมเด็กและเยาวชนเปนบุคคลรักการอาน บานหวยเฮียะ หมูท่ี ๔ ตําบลแมคง อาํ เภอแมสะเรยี ง จงั หวดั แมฮอ งสอน มีผลที่เกดิ กบั ผูเรยี น ดังนี้ ๑. กิจกรรมหนนู อ ยนักอา น มีผเู ขารวมกิจกรรม จํานวน ๓๐ คน โดยมีผลการดาํ เนินกิจกรรม ดงั นี้ - อา นหนังสือและบนั ทกึ การอา น ๒๐ เรอ่ื ง ข้ึนไป จาํ นวน ๑ คน คิดเปนรอ ยละ ๓.๓๓ - อา นหนังสอื และบันทึกการอา น ๑๗ - ๑๙ เรือ่ ง จํานวน ๒ คน คดิ เปนรอ ยละ ๖.๖๗ - อานหนงั สือและบนั ทกึ การอา น ๑๔ - ๑๖ เรื่อง จาํ นวน ๑๒ คน คิดเปนรอ ยละ ๔๐.๐๐ - อา นหนงั สอื และบนั ทึกการอาน ๑๑ - ๑๓ เร่อื ง จํานวน ๑๕ คน คิดเปนรอ ยละ ๕๐.๐๐ ๒. กจิ กรรมประกวดการอาน ครงั้ ที่ ๑ มผี ูเ ขา รวมกจิ กรรม ๘ คน มีผลการดําเนินกิจกรรม ดังนี้ - อา นถกู ทุกคํา จาํ นวน ๑ คน คิดเปน รอยละ ๑๒.๕ - อานผดิ ๑-๒ คํา จํานวน ๑ คน คิดเปน รอยละ ๑๒.๕ - อานผิด ๓-๔ คาํ จํานวน ๓ คน คิดเปนรอยละ ๓๗.๕ - อานผิด ๕-๖ คาํ จาํ นวน ๓ คน คิดเปนรอ ยละ ๓๗.๕ การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๗๘ |

ครั้งท่ี ๒ มีผเู ขา รวมกจิ กรรม ๖ คน - อานผิด ๑-๒ คาํ จาํ นวน ๑ คน คิดเปนรอยละ ๑๖.๖๗ - อา นผดิ ๓-๔ คํา จาํ นวน ๓ คน คดิ เปนรอยละ ๕๐.๐๐ - อา นผดิ ๕-๖ คํา จํานวน ๒ คน คดิ เปนรอ ยละ ๓๓.๓๓ ๓. เด็กและเยาวชนมีนิสัยรักการอานเพ่ิมมากขึ้น ใชเวลาวางมาอานหนังสือที่ตนเองสนใจ และ สามารถพัฒนาตนเองใหม ีนสิ ัยรกั การอาน ปญ หาอปุ สรรคและวิธกี ารแกไข แนวทางการพฒั นาตอเน่อื ง ๑. ผูเรียนอานออกเสียงไมถูกตอง ครูจึง ๑. ครจู ัดประกวดการอาน โดยแบงผูเรียน ใหผูเรียนฝกอานคําท่ีออกเสียงผิด โดยครูอานนํา เปนกลุม ๆ ตามระดับชั้นป และคัดเลือกเรื่องที่ใช ๑ ครงั้ แลว ใหผเู รียนอานตาม ๕ ครงั้ ประกวดการอานใหมีเนื้อหาเหมาะสมกับระดับชั้น ของกลุมเปาหมาย และกําหนดใหทุกคนเขารวม ๒. ผูเรียนเขียนคําศัพทจากเร่ืองที่อานไม แขง ขนั ถูกตอง ครูตองบอกคําศัพทที่ผูเรียนเขียนผิด แลวใหผูเรียนแกไขคําใหถูกตองลงในสมุดบันทึก ๒. กิจกรรมหนูนอยนักอาน นอกจากจะ การอา นทนั ที ใหผูเขารวมกิจกรรมอานและบันทึกแลว ควรเพิ่ม กิจกรรมตอเนื่อง โดยใหผูเขารวมกิจกรรมเลือก เร่อื งท่เี ดน ท่ีสดุ มาอานใหกับเพื่อน ๆ ฟง การประชมุ วชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกนั ดาร | ๗๙ |

เอกสารอา งอิง โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. การประชุมวิชาการ แนวปฏิบัติท่ีดีในการพัฒนาเด็กและเยาวชน ตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั พี.เอ.ลฟี วงิ่ จํากดั , ๒๕๕๔. โครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี, สํานักงาน. แผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดําริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับที่ ๔ พ.ศ. ๒๕๕๐ – ๒๕๕๙. กรุงเทพฯ : สํานักงานโครงการสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรม ราชกุมารีสวนจิตรลดา พระราชวงั ดุสิต, ๒๕๕๑. เขตพนื้ ทีก่ ารศกึ ษา ประถมศึกษาศรีษะเกศ, สาํ นกั งาน. คณะรัฐมนตรีมีมติใหป ๒๕๕๒-๒๕๖๑ เปนทศวรรษ แหงการอาน [ออนไลน]. เขาถึงไดจาก http://www.sisaketedu1.go.th/news2_detail.php?id=4593 (วนั ทค่ี นขอมูล : ๘ เมษายน ๒๔๔๗). การประชมุ วิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทรุ กนั ดาร | ๘๐ |

โครงการธนาคารคุณธรรมนาํ (ภาษา)ไทย ผูศึกษา บทคดั ยอ ร.ต.ต.สวุ ทิ ย ชว ยเทวฤทธ์ิ แนวปฏิบัติที่ดี ดานการศึกษา เรื่อง โครงการธนาคารคุณธรรม สถานศึกษา นํา (ภาษา) ไทย เปนการแกปญหาการเรียนรูภาษาไทยของนักเรียน โรงเรยี นตํารวจตระเวนชายแดน โรงเรียนตาํ รวจตระเวนชายแดนบานตืองอชางกลปทุมวันอนุสรณ ๑๓ บานตืองอชางกลปทุมวันอนสุ รณ ๑๓ ตําบลศรีบรรพต อําเภอศรีสาคร จังหวัดนราธิวาส มีวัตถุประสงคเพื่อ หมูท่ี ๓ ตาํ บลศรีบรรพต ฝกนักเรียนของโรงเรียน ใหมีเจตคติท่ีดีตอการทําความดี มีนิสัยรัก อําเภอศรสี าคร จังหวดั นราธวิ าส การเรยี น การเขียน การอาน สงเสริมความรักความสามัคคี การชวยเหลือ ในกลมุ นักเรยี น ครู ผูปกครองของโรงเรียน และใหนักเรียนเห็นคุณคา กองกํากบั การตํารวจตระเวนชายแดน ของสง่ิ ของท่ีโรงเรียนมอบให ที่ ๔๔ กลุมเปาหมายการดําเนินงาน คือ นักเรียนโรงเรียนตํารวจ ตระเวนชายแดนบานตืองอชางกลปทุมวันอนุสรณ ๑๓ ช้ัน ประถมศึกษาปที่ ๑ ถึงชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ จํานวน ๒๑๓ คน ผปู กครองนักเรยี นในพ้ืนท่ีบริการของโรงเรียน (หมูท่ี ๓ และ ๔ ตําบล ศรีบรรพต อําเภอศรีสาคร จังหวัดนราธิวาส ) จํานวน ๙๐ คน และ คณะครูโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดนบานตืองอชางกลปทุมวัน อนุสรณ ๑๓ จํานวน ๘ คน หลักการปฏิบัติของโครงการเปน กระบวนการจัดกิจกรรมทุกอยางท่ีนักเรียนปฏิบัติในโรงเรียน การจัด การเรียนรู การทํากิจกรรมเสริม การปฏิบัติงานโครงการพระราชดําริ โดยการกระทําทุกอยางถือวาเปนความดี เมื่อปฏิบัติดีแลวนําความดี น้ันมาเขยี นเปนบัตรคํา แลวใชบัตรคําแทนภาษาไทยวันละคํา บัตรคํา ทุกบัตรจะมีเกณฑการใหคะแนนจากคณะครูเพื่อใชเปนคะแนนสะสม เพื่อแลกรางวัล เม่ือครบวงรอบ ๑ สัปดาห ๑ เดือน ๑ ภาคเรียน และส้ินปก ารศกึ ษา การประชุมวิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทุรกันดาร | ๘๑ |

ผลการดาํ เนนิ งานสามารถบรรลุวัตถปุ ระสงคท ุกขอ คือ นกั เรยี นมเี จตคตทิ ด่ี ีตอ การทาํ ความดี มคี วาม กระตือรือรน ในการทํางานและมจี ติ สาธารณะมากขน้ึ นักเรียนมนี ิสัยรักการเรียน การเขยี นและการอา นทดี่ ีข้ึน เน่อื งจากการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมทั้งทบ่ี านและโรงเรียน นกั เรียน ครู ผปู กครองของโรงเรยี นตาํ รวจตระเวนชายแดน บานตืองอชา งกลปทุมวนั อนสุ รณ ๑๓ มีสว นรวมในการแนะนํา ชว ยเหลอื ในการเรยี นรภู าษาไทยของนักเรยี นดี ขึน้ และนกั เรียนเห็นคณุ คาสิง่ ของ เคร่ืองใชตา งๆ มากข้ึน เนือ่ งจากตองการใหค าคะแนนของตนเองสูงขนึ้ เพื่อ แลกเปล่ียนสิ่งของเคร่ืองใช อุปกรณก ารเรยี น เสื้อผา และรางวลั ตา ง ๆ ความเปน มาและความสาํ คญั ของปญ หา ผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนสาระวิชาภาษาไทยตกต่ํา จากเหตุผลดังกลาว โรงเรียนโดย ครู ผูปกครอง การจัดการศึกษาของโรงเรียนตํารวจตระเวน และนักเรียน จึงจัดทําโครงการขึ้นเพื่อแกปญหาการ ชายแดน ยึดหลกั ปรัชญาทม่ี งุ เนน การสรา งภูมิปญญา อานออกเขียนไดไปควบคูกับการทําความดี เพ่ือ เพ่ือพัฒนาคุณภาพชีวิต สัมฤทธิ์ผลความม่ันคง แกปญหาไปพรอ ม ๆ กัน โดยยึดหลักแนวคิดที่กลาว ในความมุงหวังสูงสุดของการจัดการเรียนการสอน วาการสอนเด็กตอง ตอก ย้ํา ซ้ํา ทวน จึงจะทําให ของครูผูสอนก็คือ การใหเด็กนักเรียนเยาวชนมี เกดิ ความรู ความจาํ และปฏิบัตเิ ปนนิสยั ความรูและเปนคนดีของสังคม แตการจัดการเรียนรู ใหก บั เด็กและเยาวชน ในถิ่นทุรกันดารนั้น ทําไดยาก คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ ที่ มุ ง ห วั ง ข อ ง โ ค ร ง ก า ร คื อ พอ ๆ กับการสรางคนดีของสังคมปจจุบัน ในสวน ตองการใหเด็กนักเรียนเยาวชนทําความดี ขยันอาน ของโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดนบานตืองอ ขยันเขียน ขยันเรียน ใหเปนกิจวัตรประจําวัน ซ่ึงจะ ชางกลปทุมวันอนุสรณ ๑๓ สภาพปญหาการใช สงผลดีกับโรงเรียน ชุมชน สังคม และสุดทายก็คือ ภาษาพูด ภาษาเขียน ที่ใชภาษามลายูสื่อสารใน การพฒั นาโรงเรยี นทม่ี ีคุณภาพอยางยั่งยืนดวยสังคม ชีวิตประจําวัน ภาษาไทยจึงเปนภาษาท่ีสอง การเขียน ของการเรยี นรูผ า นการทาํ ความดี การอาน การพูด การแปลความหมาย ความเขาใจที่ ผดิ เพย้ี นและเรียนรูไดชา ซึ่งสงผลตอการเรียนรูและ การประชุมวชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิ่นทุรกนั ดาร | ๘๒ |

วตั ถปุ ระสงค เปาหมาย ๑. เพ่ือฝกนักเรียนใหมีเจตคติที่ดีตอการทํา ๑. นักเรียนโรงเรียนตํารวจตระเวนชายแดน ความดี บานตืองอชางกลปทุมวันอนุสรณ ๑๓ ชั้นประถม ศึกษาปที่ ๑ ถึงชั้นประถมศึกษาปที่ ๖ จํานวน ๒. เพื่อฝกนักเรียนใหมีนิสัยรักการเรียน ๒๑๓ คน การเขยี น การอาน ๒. ผูปกครองนักเรียนในเขตพื้นที่บริการ ๓. เพ่ือสงเสริมความรัก ความสามัคคี โรงเรียน (หมูท่ี ๓ และ ๔ ตําบลศรีบรรพต อําเภอ การชวยเหลอื ในกลุมนกั เรียน ครู ผูปกครอง ศรีสาคร จงั หวัดนราธิวาส ) จาํ นวน ๙๐ คน ๔. เพื่อใหนักเรียน เยาวชน เห็นคุณคาของ ๓. คณะครูโรงเรยี นตํารวจตระเวนชายแดน สงิ่ ของทีโ่ รงเรียนมอบให บานตอื งอชา งกลปทมุ วนั อนสุ รณ ๑๓ จํานวน ๘ คน วิธีการจัดกจิ กรรม โครงการเกดิ ขึ้นเพือ่ แกป ญ หาการอานออกเขียนไดควบคูกับการทําความดีไปพรอม ๆ กัน โดยยึดหลัก แนวคิดท่ีกลาววา การสอนเด็กตอง ตอก ย้ํา ซ้ํา ทวน จึงจะทําใหเกิดความรู ความจํา และปฏิบัติจนเปนนิสัย โครงการน้ีตองการใหนักเรียนเยาวชนของโรงเรียนทําความดีซํ้า ๆ และนําความดีน้ันมาเขียนอานซ้ํา ๆ เก็บ บันทึกลงแฟมสะสมเปนลําดับข้ัน โดยมีคะแนนความดีแตละคร้ัง และนําเสนอผานปายคลองคอระหวางท่ีอยู โรงเรียน คําหรือประโยคท่ีทําความดีก็จะเปนบัตรคําภาษาไทยเคลื่อนที่ติดตามตัว ซึ่งนักเรียนไดมีโอกาสอาน ทบทวน และเพื่อนนักเรียนดวยกันก็สนใจแลกเปลี่ยนอานปายคลองคอของเพ่ือน เพราะอยากรูวาเพื่อนทํา ความดอี ะไรในวันหนึง่ ๆ และไดค ะแนนสะสมเทาไหร สิ่งเราท่ีกระตุนใหเกิดการทําความดีซ้ํา โดยใชหลักการ คาคะแนนกับรางวัลตามลําดับขั้น ตรงจุดนี้โครงการจําลองคะแนนสะสมแบบธุรกิจขายตรง มีลําดับข้ันของ ของรางวลั ส่งิ เราใหเกิดความอยากท่จี ะกระทําความดีซํา้ และตอเนอื่ ง ใหเกดิ เปน ความเคยชิน จนเกิดความรูสึก วา การกระทาํ ความดแี ละการขยนั เขียน ขยนั อา น ขยันเรียนน้นั ไดร บั ผลตอบแทนท่ดี ีเกิดผลทเ่ี หน็ เดน ชัด ข้นั เตรยี มการ ประชุมทําความเขา ใจกบั ผูปกครอง ใชร ะยะเวลา๑ เดือน โดยมีครเู ปน ผรู ับผดิ ชอบ ดังนี้ นักเรียนอธบิ ายโครงการใหเ พือ่ น ๆ ฟง ๑. เขยี นโครงการ ๒. ประชุมผูปกครอง คณะกรรมการสถานศึกษารวมคิด วเิ คราะหส ภาพปญ หาทางการเรียน ทําความเขาใจการดําเนินงาน โครงการและขอความรวมมือติดตามนักเรียนทีบ่ าน ๓. ประชุมครูเพ่ือวางกรอบและกฎเกณฑการดําเนินการ สรางกรอบคะแนน รางวลั และการติดตามควบคุม ๔. ประชุมชี้แจงนักเรียนสรางความเขาใจ อธิบาย รายละเอยี ดโครงการ การประชมุ วชิ าการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทรุ กนั ดาร | ๘๓ |

ปา ยคลองคอที่ใสบัตรคาํ แตล ะวัน ข้ันดําเนินการ ใชระยะเวลาตลอดปการศึกษา โดยมีครู สงบัตรคําใหครูตรวจใหค ะแนน นักเรยี นและผูปกครองเปน ผูรับผดิ ชอบ ดังนี้ นกั เรยี นสรปุ ความกา วหนา ในรอบเดือน ประเมนิ ผลโดยการซักถามผูปกครอง ๑. คณะครูจัดหาวัสดุ อุปกรณ ปายคลองคอ ดินสอ แลกรางวลั ตามกฎเกณฑโ ครงการ ปากกา สมดุ แฟม รางวัล ๒. ดําเนินกิจกรรมโครงการ ๒.๑ ครูแจกปายคลองคอ กระดาษสําหรับเขียนบัตรคํา นักเรียนทุกช้ันเรียนจะตองมีบัตรคําหรือประโยคจากความดีท่ีทํา หรือตามแตค รูประจาํ ชั้นตกลงกันในชน้ั เรียน ๒.๒ บัตรเปลาใบที่ ๒ ท่ีตองพกพา เพื่อทําความดี แลวเขียนบรรยายรบั คะแนนตอวัน (ถา ทําความดีหลายรายการให เพม่ิ บตั รได) ๒.๓ บัตรเปลาใบท่ี ๓ เปนการบานใหเขียนบรรยาย การทําความดีท่ีบาน และใหผูปกครองรับรองการทําความดี ชวยเหลือพอแมท ่ีบา นตอวัน ตามขอตกลงทีป่ ระชมุ รวม ๒.๔ ครูและผูปกครองตดิ ตาม นิเทศ สังเกต ตามวงรอบ สัปดาห เดอื น ภาคเรยี น และสิน้ ปก ารศกึ ษา ข้ันสรุปผล ในวงรอบสัปดาห เดือน สิ้นสุดภาคเรียน และสิ้นสดุ ปก ารศึกษา โดยมคี ณะครเู ปนผูรบั ผดิ ชอบ ดังน้ี ๑. รอบสัปดาห ทุกวันอังคาร ใชคะแนนแลกอุปกรณ เครอ่ื งเขยี น จาํ ลองแบบแสตมปของรา นเซเวน ๒. รอบ ๑ เดือน ใชคะแนนแลกชุดนักเรียนเสื้อผา รองเทา และอันดับสูงสุด ๑ ๒ ๓ มีรางวัลใหญ คือ จักรยาน (แบบลาํ ดับข้นั ของธุรกิจขายตรง เชน แอมเวย ) ๓. รอบภาคเรยี น ลําดับสูงสดุ ๑๐ อันดับ ๔. รอบปการศึกษามีทุนการศึกษา (บันทึกผูทําความดี ยอดเย่ียมแตละรอบพรอมเกียรติบัตร และรอบปการศึกษาจะมี เกียรตบิ ตั รครอบครวั สงเสริมการเรยี นรูดเี ดน พรอมรางวลั ) ข้ันสรุปโครงการรอบปการศึกษา เม่ือสิ้นปการศึกษา คณะครูเปน ผูสรปุ ผล อภปิ รายผล บันทึกผล จัดทาํ รปู เลมรายงาน การประชมุ วิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร | ๘๔ |

ผลการดาํ เนนิ งาน ๓. นักเรียน ผูปกครอง ครู มีความสัมพันธ ความรัก ความสามัคคี ชวยเหลือซ่ึงกันและกันมาก ๑. นักเรียน มีความกระตือรือรนในการ ขึ้นเพราะนักเรียนจะคอยติดตามครูเมื่อเขียนคํา เรียนรูและทําความดี โดยการสังเกตพฤติกรรมและ ไมถ กู และผูปกครองก็ตองมาหาครูเพ่ือยืนยันการทํา ผลการเปรียบเทียบสถิติการมาเรียนของนักเรียน ความดีท่ีบานของบุตรกับครูเพราะการรบเราของ ของปการศึกษา ๒๕๕๖ กับ ป ๒๕๕๗ และที่ดําเนิน บุตรทต่ี องการคะแนนกับรางวัล โครงการ ๔. นักเรียน ผูปกครองเห็นคุณคาของ ๒. นักเรียน เขียน อาน คํา ประโยค ไดดี ส่ิงของท่ีโรงเรียนแจกจายมากข้ึนเพราะการไดมา ข้ึนโดยทดสอบจากบัตรคําที่ตนเองเขียนสะสม มี ของสิ่งของเกิดจากการแลกเปลี่ยนจากคาคะแนน ความสนุกกับการเรียนโดยในภาคเรียนที่ ๑/๒๕๕๗ ความดจี ากบัตรคาํ ตางจากการแจกจา ยฟรี นักเรียนผลิตบัตรคําเฉลี่ย ๑๐๐ บัตร เกินรอยละ ๘๐ ของนักเรียนท้ังหมด ครูแจกปา ยคลองคอใสบ ตั รคําใหน กั เรียน ผูนาํ ศาสนาใหคาํ แนะนําแกค รแู ละนกั เรยี น นําคะแนนมาแลกของรางวัลตามเกณฑ การเผยแพรก จิ กรรมโครงการ การประชุมวิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถ่ินทรุ กนั ดาร | ๘๕ |

ปญหาอปุ สรรคและวธิ กี ารแกไ ข วธิ กี ารแกไ ข ๑. ครสู ามารถใชบตั รคําบัตรเปลา แทนการ ปญหาอปุ สรรค ติดตามการเรียนรูที่บานนักเรียนไดเหมาะกับพ้ืนท่ี ๑. ครูไมเพียงพอ จึงตองมีการจัดจางครูใน เสย่ี งภัย พื้นท่ีซ่ึงเปนผูที่ใชภาษามลายู ทําใหการสอน ๒. การทําซ้ําเปนแนวทางที่ดีสําหรับกลุม ภาษาไทยทาํ ไดไมเตม็ ท่ี นักเรียนท่ีมีปญหาทางการรับรู และครูควรเร่ิมตน ๒. ครมู ภี ารกจิ อื่นของทางราชการบางเวลา สอนเขยี นจากคาํ งาย ๆ กอ น ทาํ ใหการจดั การเรยี นการสอนขาดชว งในบางวัน ๓. จากการติดตามโครงการพบวา การทํา ๓ โครงการนีต้ องใชวัสดุ อุปกรณ ประเภท ความดีของนักเรียนทําใหเกิดความภูมิใจ แลวนํามา ปายแขวนคลองคอแบบพลาสติกและกระดาษ เขียนดวยความตั้งใจบวกกับความมุงหวังของรางวัล ปากกาสําหรับทําบัตรคําใหนักเรียน จําเปนตองใช ท่ีกระตุนไดดี จึงทําใหอยากทําความดีตอเนื่อง ทนุ ในการดาํ เนนิ การ เกิดผลทางการปฏิบัติตนท่ีดี มีทักษะการทํางาน มี ลาํ ดบั ขน้ั ตอน และการเขยี น การอา นดขี น้ึ เอกสารอางองิ ปานรวี ยงยทุ ธวชิ ยั . การอาน เขยี น คดิ วเิ คราะห คิดสังเคราะห. กรุงเทพฯ : สถาบันสงเสริมและพัฒนาการ อา นเขยี นแหงประเทศไทย, ๒๕๔๘. สกุ ญั ญา ศรสี ืบสาย. สอนเดก็ ใหร กั การอา น. กรุงเทพฯ : นานมีบคุ สพับลเิ คชั่นส, ๒๕๕๓. การประชุมวิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กนั ดาร | ๘๖ |

รอบรูว ชิ าการ ผรู บั ผิดชอบโครงการ ความเปนมาและความสําคญั ของปญหา นายปกรณ ศศวิ จั นไ พสฐิ ผอู าํ นวยการโรงเรียนบานสวา ดวยพระเมตตาอันหาท่ีสุดมิได แหงองคสมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี “พระม่ิงขวัญการประถมศึกษา” สถานศกึ ษา ท่ีทรงมีตอพสกนิกรชาวไทย ไดทรงงานพัฒนาเด็กและเยาวชนท่ีอยู โรงเรยี นบานสวา ในทองถิ่นทุรกันดาร โดยทรงมุงเนนใหเด็กและเยาวชนเปนศูนยกลาง หมูท ่ี ๗ บา นสวา ตาํ บลดงพญา ของการพัฒนา โดยใชการศึกษาเปนหลักในการพัฒนา ดังน้ัน อาํ เภอบอ เกลอื จงั หวดั นา น การพฒั นาเดก็ และเยาวชนตามแนวพระราชดําริ จงึ เปนการเสริมสราง ศักยภาพของเด็กและเยาวชนอยางสมดุลกันท้ังดานพุทธิศึกษา คือ สาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษา ความรอบรูวิชาการท่ีจําเปน สําหรับการดํารงชีวิตและการศึกษาเรียน ข้ันพ้นื ฐาน รูตอไป ดานจริยศึกษา คือการมีศีลธรรมจรรยาที่ดี มีความซื่อสัตยตอ ตนเองและผูอ่ืน มีความรับผิดชอบตอหนาที่ มีสํานึกที่ดีตอสวนรวม ดานหัตถศึกษา คือความรูและทักษะในการทํางาน มีความคิดสราง สรรค มีทัศนคติที่ดีตองาน และเห็นคุณคาของการทํางาน และดาน พลศึกษา คือการมีสุขภาพแข็งแรง การกินอาหารที่ถูกตองและการ ออกกําลังกายใหเหมาะสม รวมท้ังความสะอาดและสุขาภิบาลดวย เพ่ือใหเ ดก็ และเยาวชนในถ่ินทุรกันดารไดรับโอกาสในการพัฒนา และ มีคณุ ลักษณะทพ่ี งึ ประสงคตามเปา หมายสงู สุด อันจะชวยใหมีคุณภาพ ชวี ิตท่ดี ีข้นึ จึงไดกําหนดวัตถุประสงคของแผนพัฒนาเด็กและเยาวชนใน ถ่ินทุรกันดาร ตามพระราชดําริ สมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ฉบับท่ี ๔ พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๙ จํานวน ๖ วัตถุประสงค โดยโรงเรียนบานสวาไดนอมนําตามพระราชดําริ สมเด็จพระเทพพระรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี มาเปน การประชมุ วิชาการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถน่ิ ทุรกนั ดาร | ๘๗ |

แนวทางในการพัฒนาเด็กและเยาวชนที่อยูในเขต วัตถปุ ระสงค บริการ โดยเฉพาะการดําเนินงานดานสงเสริมและ สนับสนนุ การเพมิ่ โอกาสทางการศึกษาใหแกเด็กและ เพื่อใหนักเรียนในเขตบริการไดรับโอกาส เยาวชน เน่ืองจากเปนโรงเรียนท่ีจัดการศึกษาใน ทางการศึกษาอยา งมีคณุ ภาพ ระดับช้ันอนุบาล ๒ ถึง มัธยมศึกษาปที่ ๓ ท่ีมีเขต บริการ ๑๓ หมูบาน ในพ้ืนท่ี ๓ ตําบล โดยหมูบาน เปา หมาย ตาง ๆ มีหยอมบานกระจายตามพื้นที่รวม ๒๐ หยอมบาน ประกอบไปดวยชาวเขาเผาลัวะเผามง เชิงปริมาณ และชาวไทยลานนา ประกอบกับเปนโรงเรียนที่ ป ร ะ ช า ก ร วั ย เ รี ย น ใ น พื้ น ที่ เ ข ต บ ริ ก า ร ตั้งอยูในเขตพื้นท่ีภูเขาสูงและถิ่นทุรกันดาร การ โรงเรียนบานสวา จํานวน ๑๓ หมูบาน ไดรับโอกาส คมนาคมเปนไปดวยความยากลําบาก การจัดการ ทางการศึกษา ศึกษาเพ่ือใหเด็กไดรับโอกาสทางการศึกษา จึงเปน ความทา ทาย ความสาํ เรจ็ ในการจดั การศึกษา เชงิ คณุ ภาพ นักเรียนโรงเรียนบานสวาไดเรียนรูตาม ม า ต ร ฐ า น ข อ ง ห ลั ก สู ต ร ก า ร ศึ ก ษ า ขั้ น พื้ น ฐ า น พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ วธิ กี ารจดั กจิ กรรม การดําเนินการเพ่ือใหเด็กไดรับโอกาสทางการศึกษา ประกอบดวย ๓ องคประกอบ ไดแก โอกาสได เขา เรียน โอกาสไดเ รียนจนจบ และโอกาสไดเ รยี นตอ มรี ายละเอียดการดาํ เนินงาน ดงั ตอ ไปน้ี ๑. โอกาสไดเ ขา เรยี น การดําเนนิ การติดตามใหประชากรวัยเรยี นในพืน้ ท่เี ขตบรกิ ารไดมโี อกาสไดเขาเรียนดําเนินการเปน ลาํ ดบั ขน้ั ตอน เปน องคป ระกอบ ดงั ตอไปนี้ ๑.๑ สํามะโนประชากรวยั เรียนเพ่อื ใหท ราบถึงกลุมเปาหมายประชากรวยั เรยี น ๑.๒ จัดหอพกั นักเรยี น โดยมกี ระบวนการ ตามแผนภาพท่ี ๑ การประชมุ วิชาการ การพฒั นาเดก็ และเยาวชนในถ่นิ ทุรกันดาร | ๘๘ |

แผนภาพที่ ๑ แสดงกระบวนการจัดการหอพักนอน กิจกรรมของนักเรยี นพกั นอน การประชุมวชิ าการ การพัฒนาเดก็ และเยาวชนในถิน่ ทรุ กันดาร | ๘๙ |