2.การประเมินสภาพและการพยาบาลทารกเเรกเกิดทันที-ประจำวัน

Cephalhematoma คื อ ก า ร บ ว ม เนื่องจากมีเลือดออกใตเ้ ยื่อหมุ้ กระดกู กะโหลกศีรษะ ก้อนบวมมีขอบเขต ชดั เจน ไม่ขา้ มรอ้ ยต่อ suture line จะ เกิดภายใน 24-48 ชม. และหายไป 2-3 สปั ดาห์ >> แนะนานอนดา้ นตรงขา้ มกบั กอ้ นโน >> ไม่นวด ไมท่ ายา หรอื ประคบ >> อธิบายบิดามารดาใหเ้ ขา้ ใจ

Subgaleal hemorrage คือ มี เลือดออกใต้ช่องว่างที่อย่รู ะหว่าง พั ง ผื ด ข อ ง ก ร ะ โ ห ล ก แ ล ะ เ ย่ื อ ห้มุ กระโหลก ขอบเขตเร่มิ จากเบา้ ตาไป ยงั ทา้ ยทอย บวมขา้ มรอยต่อ >> ไม่มีการรกั ษาเฉพาะ สงั เกตและ รกั ษาตามอาการ

Caput succedaneum Cephalhematoma

Hydrocephalus >> anencephaly ทารกไมม่ ี กะโหลกศีรษะสว่ นบนและ สมองใหญ่ แต่มีกา้ นสมอง จดั อยใู่ นกลม่ ุ NTD

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด >>> หนงั เปลือกตาไมบ่ วม (Eye lids) ไมม่ นี า้ ตาไหล กระพริบตาไดเ้ มอื่ ถกู แสง 3. ตา หนงั ตาไมก่ ระตกุ เยื่อบตุ าเป็ นสชี มพู อาจมตี าเหลเ่ นอ่ื งกลา้ มเนื้อตายงั แขง็ แรง Normal Low – Set Ear

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด Low set ear พบในทารกท่ีมีความ ผิดปกติของโครโมโซม เชน่ Trisomy 13 (Patau syndrome) Trisomy 18 (Edwards syndrome)

การตรวจร่างกายอย่างละเอียด 3. ตา subconjunctival hemorrhage แรงดนั ในหลอดเลือดท่เี พ่ิมขนึ้ ขณะ ผา่ นหนทางคลอดทาใหห้ ลอดเลือด ฝอยแตกมกั หายไดเ้ อง 2-3 สปั ดาห์ สว่ นแกว้ ตาและกระจกควรใส หากขนุ่ ถือว่าเป็ นความผดิ ปกตติ อ้ งรกั ษา

การตรวจร่างกายอย่างละเอียด ดขู นาด รปู รา่ ง แนว และตาแหนง่ ใบหรู ปู ร่าง การมตี ง่ิ เนอ้ื งอกขา้ งหู ความ 4. ห ู ผดิ ปกตขิ องใบหู การคืนตวั ของใบหู ใบหเู ล็ก (Microtia) หรือใหญ่ Preauricular pit มีรหู นา้ ใบ Preauricular tag ต่ิงห ู / ติ่งเน้ือ ห ู รเู ปิ ดขนาดเท่าหวั เข็มมดุ

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด 5. จมกู (ลักษณะขนำด รูปทรง ตำแหน่ง จมูก ควำมสมมำตรรูจมูกและผนังกันจมูก กำรตัน ของรูจมูกขณะหำยใจเข้ำออก มูกหรือส่ิงคัดหลั่ง ตุ่มขำวที่จมูก มีปีกจมูกบำนขณะ หำยใจ ฟังเสียงคัดจมกู )

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด 6. ใบหนา้ ความสมมาตรของใบหนา้ และอวยั วะบนใบหนา้ การเคลอ่ื นไหวบนใบหนา้ ขณะปกตแิ ละรอ้ งไห้ Facial palsy หรือ Facial nerve paralysis เกิดจาก ถกู กดจากช่องเชิงกรานหรือการคลอดโดยใชค้ ีม มกั หายไปเอง 1-3 สปั ดาห์

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด (ตาแหน่งของปาก ริมฝี ปาก เย่ือบุปาก ความช่มุ ช่ืน มีการเคลื่อนไหว 7. ปาก สมมาตร ฟันเกิน การติดเช้ือภายในชอ่ งปาก ปากแหว่งเพดานโหว่ ตาแหนง่ ของล้ินไก่ ล้ินตดิ พงั ผดื เพดานปากมี epithelial pearl/epstein’s pearl ) Thrush ล้ินเป็ นฝ้ าขาว เกิดจากเชื้อ รามกั เกดิ เมอ่ื ทารกอายุ 1-2 วนั

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด 7. ปาก ภาวะล้ินติด คือการท่ีลิ้นถกู ยึดดว้ ยเนื้อเย่ือ ใตล้ ้ิน หรือ frenulum ทาให้ล้ินไม่สามารถ เคลื่อนไหวได้เต็มท่ี มักจะดดู นมได้ไม่ดี เรียกภาวะนว้ี ่า tongue-tie หากเป็ นมากอาจ ตอ้ งผา่ ตดั frenulotomy

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 7. ปาก ปากแหว่งเพดานโหว่ (cleft lip and cleft palate)

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 8. ปาก Precocious teeth หรอื Neonatal teeth ฟันมกั โยกและหลดุ ไดง้ ่ายเนื่องจากมี มีรากฟัน อาจหลดุ ลงคอหรอื ปอดได้ และยงั ทาใหม้ ารดาเจ็บขณะใหน้ ม ควรไดร้ บั การถอนออก

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด 8. คอ (ความสมมาตร ลกั ษณะกลา้ มเนอ้ื sternocleidomastoid และกระดกู ไหปลารา้ ความสามารถในการกม้ และเงย ปี กที่คอ การเคลอื่ นไหวของคอและการพยงุ คอ คอสน้ั คอเอียง คลาตอ่ มนา้ เหลือง ไทรอยด์ และกอ้ นผดิ ปกติ) webbed neck พบใน Turner Torticollis สามารถหายเองได้ syndrime, down syndrome เมื่ออาย ุ 2 เดือน

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด 9. ทรวงอก สงั เกตรปู ร่างของทรวงอก การเคลื่อนไหว ความสมมาตร การขยาย ของทรวงอกเทา่ กนั ทงั้ 2 ขา้ ง ไมม่ กี ารดงึ รง้ั ของกลา้ มเนอื้ ชว่ ยหายใจ หายใจไมม่ เี สยี งดงั ทารกแรกเกดิ มลี กั ษณะของทรวงอกคอ่ นขา้ งกลม เหมอื นถงั barrel shaped

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด 10. ปอด ปอดขยายเทา่ กนั 2 ขา้ ง หายใจไมม่ เี สยี งแทรก จงั หวะในการใหใ้ จ สมา่ เสมอ อตั ราการหายใจ 40-60 ครง้ั /นาที (นบั หายใจขณะทารก สงบนงิ่ ) ลกั ษณะหายใจทพ่ี บไดใ้ นทารกแรกเกดิ -grunting หายใจมเี สียงคราง -nasal flaring ปี กมกู บาน -retraction หายใจอกบมุ๋ -periodic breathing หยดุ หายใจเป็ นพกั ๆ -Transient tachypnea of the new born(TTN) หายใจเร็ว

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด 11. หวั ใจ ฟังเสียงหัวใจของทารกและนับอัตรา การเตน้ ของหัวใจ หากผิดปกติจะฟัง ไดเ้ สียง Murmur แสดงว่าทารกมี ความผดิ ปกตเิ กยี่ วกบั โรคหวั ใจ

การตรวจร่างกายอย่างละเอียด 12. เตา้ นม ภาวะปกตทิ ี่พบบ่อย Breast engorged , witches milk ภาวะผดิ ปกติ เชน่ หวั นมเกนิ (Supernumerary nipples)

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 13. หนา้ ทอ้ ง โดยดรู ปู ร่างของทอ้ ง และลักษณะผิวหนังหนา้ ทอ้ ง ดลู ักษณะสายสะดือมี arteries 2 เสน้ vein 1 เสน้ มเี ลือดออกหรือมี discharge ออกมาหรือไม่ (สะดือ จะหลดุ 10-14วัน) และความผิดปกติของผนังหนา้ ทอ้ งสังเกตลักษณะการ เคลื่อนไหวของหนา้ ทอ้ งและกลา้ มเนอื้ หนา้ ทอ้ ง ฟังเสียงบีบรดู ของลาไส้ (bowel sound) ในทอ้ ง คลาทอ้ งเบา ๆ เพื่อตรวจตบั มา้ ม และกระเพาะปัสสาวะ

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด 13. หนา้ ทอ้ ง ลาไสอ้ ยนู่ อกชอ่ งทอ้ ง(Gastroshcisis) ไมม่ ีผนงั หนา้ ทอ้ ง (Omphalocele)

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 13. หนา้ ทอ้ ง ไสเ้ ลอื่ นบรเิ วณขาหนีบ (inguinal hernis) สะดือจ่นุ (Umbilical hernia)

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด 14. อวยั วะเพศ และทวารหนกั เพศชาย เพศหญิง องคชาตยาวประมาณ 2 cm. ด ู แ ค ม ใ ห ญ่ ค ล ุม แ ค ม เ ล็ ก แ ล ะ ปลายวัยวะเพศว่าท่อปั สสาวะเปิ ด คลิตอลิส มีรเู ปิ ดท่อปั สสาวะ ช่อง หรือไม่ หนงั หมุ้ ปลายอวยั วะเพศส่วน คลอดอาจมีสิ่งคัดหลงั่ ออกมาก ไม่มี ใหญ่ยงั ไม่เปิ ด (physiological phimosis) ภาวะเพศกากวม มีเย่ือพรหมจารีหนา คลาถงุ อณั ฑะทงั้ 2 ขา้ งว่าเคลื่อนลง หรือเย่อื พรหมจารยี งั ไม่ขาด) ดรู ทู วาร ถงุ แล้วหรือไม่ หากอัณฑะไม่ลงถงุ ห นัก ห า ก ไ ม่ มี ท ว า ร ห นัก เ รี ย ก ว่ า เรยี กว่า “Undiscened testes” ดรู อยยน่ “Imperforate anus” (rugae) และสีของถงุ อณั ฑะ

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด 14. อวยั วะเพศและรทู วารหนกั Hydrocele จะหายไดเ้ อง เมื่ออาย ุ 12-18 เดือน หากไมห่ ายอาจตอ้ งผา่ ตดั Hymenal tag จะหดตวั ลดลง ภายใน 2-4 สปั ดาห์

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 14. อวยั วะเพศและรทู วารหนกั Epispadias Hypospadias

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 14. แขนและขา สงั เกตสีของมอื และเล็บดรู ปู ทรงของแขน ขนาดและความยาวของแขนและ ขา ตรวจความแข็งแรงของกล้ามเน้ือ ความตึงตัวของกล้ามเนื้อ การ เคลื่อนไหวของแขนขา ลักษณะและจานวนนิ้วมือนิ้วเทา้ ดนู ้ิวมือเกิน หรือนิ้ว มือติดกัน เสน้ ลายฝ่ ามือฝ่ าเทา้ ความยาวของเล็บ ลักษณะของเทา้ การ เคล่ือนของขอ้ สะโพก มอื นวิ้ มอื มเี ทา้ ปุก)

การตรวจรา่ งกายอย่างละเอียด แขน >> brachial plexus injury เกิดจาก cervical nerve 5,6,7,8 และ thoracic nerve 1 ไดร้ บั อนั ตรายจากการคลอด มี 3 แบบ คอื 1. Total brachial plexus injury ไมม่ ี moro reflex และ grasping reflex (กามอื ) 2. Erb-duchenne paralysis พบบอ่ ยสดุ บาดเจ็บ cervical nerve 5,6 moro reflex ลดลงหรือหายไป ยงั มี grasping reflex สว่ นใหญ่หายเองใน 1 ปี 3. Klumpke palsy บาดเจ็บ cervical nerve 8 -thoracic nerve 1 มี moro reflex แตไ่ มม่ ี grasping reflex รอ้ ยละ 40 หายเองใน 1 ปี

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด Klumpke palsy แขน Total brachial plexus injury Erb-duchenne paralysis

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด Syndactyly น้ิว Polydactyly

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด ขาและสะโพก เทา้ ปกุ เทา้ ปกุ บริหารหรือดดั เทา้ ตง้ั แตแ่ รกเกิด เทา้ แป จะกลับเป็ นปกติได้ ภายใน 2-3 วัน หาก ไม่สามารถบิดไดอ้ าจตอ้ งรักษาดว้ ยการ ดดั และใสเ่ ฝื อกประมาณ 1 สปั ดาห์ หาก ยงั ไมด่ ขี นึ้ อาจตอ้ งผา่ ตดั เทา้ แปร สามารถกลับเป็ นปกติกไดเ้ อง ตามพัฒนาการของกายวิภาค หากไม่ หายในชว่ ง 1 ปี ควรปรึกษาแพทย์

การตรวจร่างกายอย่างละเอียด ขาและสะโพก ตรวจสอบขอ้ สะโพกหลดุ ในทารก (Hip dislocation) ดว้ ยวิธี Galeazzi test

การตรวจรา่ งกายอยา่ งละเอียด 15.หลงั ตรวจความตรงของแนวกระดกู สนั หลงั ดคู วามสมบรู ณข์ องผิวหนงั การมีร ู เปิ ดของโพรง หรือกอ้ นเน้ือโป่ งจากแนวกระดกู สันหลงั ผิวหนังนนู หรื อ กระจกุ ขน รอยบ๋มุ ถงุ น้าหรือกอ้ นเน้ือความสมมาตรของแกม้ กน้ สงั เกตขอ้ สะโพกทง้ั สองขา้ ง ขอ้ ต่าง ๆ งอไดม้ ากกว่าปกติ ระดกู สนั หลงั คด (Scoliosis)

การตรวจร่างกายอยา่ งละเอียด เ ยื่ อ หุ้ม ไ ข สั น ห ลั ง แ ล ะ spinal cord ย่ื น อ อ ก ม า สูญ เ สี ย 15.หลงั ความรู้สึก ควรใช่ก๊อซชุบ saline ปิ ดถงุ นา้ ไมใ่ หแ้ หง้ ระดกู สนั หลงั คด (Scoliosis) ไมเ่ ป็ นอมั พาตและเยื่อหมุ้ ไขสนั หลงั ยื่นออกมาแตไ่ ม่ มี spinal cord ไมเ่ ป็ นอมั พาตและไมพ่ บความ ผดิ ปกตขิ องเยื่อหมุ้ ไขสนั หลงั

การประเมนิ การเจริญเตบิ โต น้าหนกั ทารกแรกเกดิ (weight) นา้ หนกั ปกติ 2,500-4,000 กรมั ในชว่ งสปั ดาหแ์ รกนา้ หนกั ลดลง ไมเ่ กินรอ้ ยละ 7-10 ของนา้ หนกั ตวั แรกเกิด เรียกว่า physiologic weigth loss (สญู เสยี นา้ ทางการหายใจและการขบั ถ่าย) กลบั มาเท่า นา้ หนกั ตวั แรกคลอดประมาณ 10-14 วนั

การประเมินระบบประสาท (Reflex ท่ีสาคญั ของทารก)

1. Moro reflex ทา่ ทางผวา แขนขากาง หายไปประมาณ 6 เดอื น วิธีทดสอบ อมุ้ แลว้ เหมอื นจะวางทารกลง หรือ ตบเบาะขา้ งๆ ลาตวั

2. Extrusion reflex : โดยทารกจะหอ่ ปากเอาลิ้นย่ืนดนุ เมอื่ รบั อาหาร หายไป 4-6 เดอื น วิธีทดสอบ ใชน้ า้ นมหรืออาหารแตะท่ีปากทารก

3. Rooting reflex : หนั ไปหาหวั นม จะหายไปประมาณ 4 เดอื น วิธีทดสอบ ใชน้ ว้ิ เขย่ี ขา้ งแกม้ ทารกจะหน้ ไปหาขา้ ท่ี เขย่ี

4. Sucking reflex : การดดู จะหายไปประมาณ 1 ปี วิธีทดสอบ เมอ่ื ใชน้ ว้ิ แตะทรี่ ิมฝี ปากทารกจะทาทา่ ดดู https://images.app.goo.gl/PNYumqig6ASgcJP17

5. Palmar grasp reflex : มอื กา จะหายไปประมาณ 3 เดอื น วิธีทดสอบ เมอ่ื สอดนว้ิ มอื ไปทมี่ อื ของทารกทารก จะกามอื ทนั ที

6. Plantar grasp reflex : เทา้ กา จะหายไปประมาณ 8 เดอื น วิธีทดสอบ เมอ่ื ใชน้ ว้ิ มอื กดไปทเ่ี ทา้ ของทารก ทารกจะงมุ้ นวิ้ เทา้ ทนั ที

7. Tonic neck reflex :แขนและขาขา้ ง หนง่ึ เหยยี ดออก ส่วนดา้ นตรงขา้ มจะ งอเขา้ (ฟันดาบ) จะหายไปประมาณ 4 เดอื น วิธีทดสอบ จบั แขนและขาของทารกเหยียดออก ทารกจะงอแขนขาอีกขา้ งและหนั หนา้ ไปดา้ นท่เี หยยี ด

8. Blinking and Corneal reflex :ทารก จะกระพริบตาเมอ่ื มวี ตั ถมุ าหรือแสง เขา้ มากระทบตา วิธีทดสอบ นาสาลีหรือไฟฉายไปใกลต้ า ทารกจะ กระพริบตา

9. Babinski’s reflex :นว้ิ หัวแมเ่ ทา้ จะ กระดกขนึ้ และนวิ้ อื่นๆจะกางออกเม่ือขดี เทา้ จะหายไปประมาณ 1 ปี วิธีทดสอบ ใชน้ ว้ิ มอื ขดี ดา้ นขา้ งของฝ่ าเทา้ จาก ดา้ นสน้ เทา้ ขน้ึ มาปลายเทา้ เป็ นรปู ตวั J ทารกจะกางนว้ิ เทา้ ออก

10. Stepping /Dancing reflex : กา้ วขา จะหายไปประมาณ 4-7 เดอื น วิธีทดสอบ จบั ทารกยืนขน้ึ ใหเ้ ทา้ แตะพื้น ทารกจะ ยกเทา้ กา้ วเหมอื นเดนิ

การพยาบาลทารกแรกเกดิ ประจาวนั ในระยะหลงั คลอด By อาจารย์หงษาวดี โยธาทิพย์

การพยาบาลทารกแรกเกดิ ประจาวนั 1. การควบคมุ อณุ หภมู ิกาย 2. การดแู ลระบบทางเดินหายใจ 3. การป้ องกนั การติดเช้ือ (เช็ดตา และเช็ดสดือ) 4. การดแู ลเรอ่ื งอาหาร 5. การใหว้ คั ซีน 6. การดแู ลเรอื่ งความสะอาด (อาบน้า ทาความสะอาดรา่ งกาย) 7. การตรวจรา่ งกายทารกอยา่ งละเอียด (ศีรษะถึงเทา้ ) 8. การสง่ เสรมิ การสรา้ ง สายสมั พนั ธท์ ารกและครอบครวั (Bonding and Attachment) 9. การตรวจคดั กรองทารกแรกเกดิ

การพยาบาลทารกแรกเกดิ ประจาวนั 1. การควบคมุ อณุ หภมู ิกาย  ประเมินอณุ หภมู ิทางทางรกั แร้ ทกุ 4 ชวั่ โมงอยใู่ นระดบั ปกติ คือ 36.5 –37.5 C อณุ หภมู ิท่ีดีที่สดุ สาหรบั ทารก คือ 37 c  ป้ องกนั การสญู เสยี ความรอ้ น เช็ดแหง้ ห่อผา้ ใหอ้ บอ่นุ ใสเ่ ส้ือผา้ อปุ กรณข์ องใชเ้ หมาะสมเชน่ หมวก ถงุ เทา้ ถงุ มือ ผา้ ห่ม ผา้ ขนหนู ไม่เปิ ดแอรห์ รอื พดั ลม

การพยาบาลทารกแรกเกิดประจาวนั 2. การดแู ลระบบทางเดินหายใจ  ทา่ นอนท่ีเหมาะสม <12 Hrs.นอนหงายศีรษะตา่ / นอนตะแคงศีรษะตา่ >12 Hrs. นอนหงายศีรษะสงู / นอนตะแคงศีรษะสงู จดั ใหล้ าคอทารกอยใู่ นทา่ ทีเ่ ป็ นกลาง (Neutral position) โดยใชผ้ า้ หนนุ ที่ตน้ คอ หรือหวั ไหลส่ งู 1 – 2 นวิ้  ดดู เสมหะในปากและคอดว้ ยลกู สบู ยางแดง เมอื่ มเี สมหะหรือนา้ ลายมาก  สงั เกตลกั ษณะการหายใจ และนบั อตั ราการหายใจทกุ 4 ชวั่ โมง

การพยาบาลทารกแรกเกดิ ประจาวนั 3. การป้ องกนั การติดเช้ือ (เช็ดตา และเช็ดสดือ)  เช็ดตาเช็ดสะดอื วนั ละ 2 ครงั้ เชา้ เย็น - ลา้ งมอื ใหส้ ะอาดเช็ดใหแ้ หง้ สวมถงุ มอื -ทาความสะอาดตาดว้ ยสาลี 2 กอ้ นในถว้ ยดว้ ย 0.9 % NSS. หรือนา้ ตม้ สกุ บิดหมาดๆ ใชม้ อื จบั ดา้ นนอกของสาลเี ช็ดจากหวั ตาไปหางตาไมเ่ ช็ด ยอ้ นกลบั -ทาความสะอาดสะดอื ดว้ ย 70% Alcohol หรือ Triple dye สะดอื ยงั ไม่ แหง้ เช็ดจากขวั้ ปลายสะดอื ไปหาโคน สะดอื แหง้ โคนไปหาปลายสะดอื